ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU

ROZPOCZCIA EGZAMINU!

Miejsce
na naklejk
MBI-R1_1P-092

EGZAMIN MATURALNY MAJ

Z BIOLOGII ROK 2009

POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy 150 minut

Instrukcja dla zdajcego

1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 19 stron (zadania

1 39). Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou
nadzorujcego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym
zadaniu.
3. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie. Za rozwizanie
6. Podczas egzaminu moesz korzysta z linijki. wszystkich zada
7. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj dat urodzenia i PESEL. mona otrzyma
Nie wpisuj adnych znakw w czci przeznaczonej cznie
dla egzaminatora. 60 punktw

yczymy powodzenia!

Wypenia zdajcy przed

rozpoczciem pracy
KOD
PESEL ZDAJCEGO ZDAJCEGO
2 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

Zadanie 1. (1 pkt)
Na rysunkach przedstawiono dwa rodzaje tkanki nabonkowej czowieka.

I II

Przyporzdkuj kademu z przedstawionych na rysunkach nabonkw po jednym

z wymienionych niej miejsc jego wystpowania w organizmie czowieka.
A. zewntrzna powierzchnia ciaa (naskrek)
B. drogi oddechowe (tchawica, oskrzela)
C. jelito cienkie

I ......................... II .........................

Zadanie 2. (3 pkt)
Obecno cukrw prostych mona wykry za pomoc odczynnikw Fehlinga (I i II), ktre
dodane do badanego materiau, po podgrzaniu reaguj na obecno glukozy
ceglastoczerwonym zabarwieniem.
Zaplanuj dowiadczenie, w ktrym wykaesz obecno glukozy w soku z winogron.
Do dyspozycji masz: sok z winogron, probwki, palnik, roztwr glukozy, odczynniki
Fehlinga (I i II). W projekcie dowiadczenia podaj opis:
1. prby kontrolnej
2. prby badawczej
3. sposobu ustalenia wynikw

1. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
3. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
 Egzamin maturalny z biologii 3
Poziom rozszerzony

Zadanie 3. (1 pkt)
Na schemacie przedstawiono substraty i produkty przemian w mitochondrium.

O2 CO2, H2O
MITOCHONDRIUM

X Y
Zaznacz zestaw zwizkw oznaczonych jako X i Y.
X Y
A ADP i Pi glukoza i ATP
B kwas pirogronowy, ADP i Pi ATP
C ATP kwas pirogronowy, ADP i Pi
D glukoza, ADP i Pi ATP

Zadanie 4. (1 pkt)
Mitochondrium otoczone jest dwiema bonami. Bona wewntrzna jest pofadowana i tworzy
grzebienie. Liczba grzebieni i ich rozmiary zwikszaj si w mitochondriach wystpujcych
w komrkach narzdw o intensywnym metabolizmie.
Na rysunkach przestawiono schematycznie mitochondria pochodzce z dwch rnych
narzdw.

A. B.
Podaj, ktry schemat przedstawia mitochondrium pochodzce najprawdopodobniej
z minia szkieletowego. Wybr uzasadnij jednym argumentem, uwzgldniajc funkcj
mini i mitochondriw.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 5. (1 pkt)
Komrki nabonka jelita szczura wytwarzaj luz (glikoprotein). Przeprowadzono
nastpujce dowiadczenie. Najpierw do komrek nabonka jelita szczura wprowadzono
radioaktywnie oznakowane aminokwasy. Ustalono, e zostay one wbudowane w biaka,
ktre pojawiay si najpierw w siateczce wewntrzplazmatycznej, a potem w cysternach
aparatu Golgiego. Nastpnie do tych samych komrek wprowadzono oznakowan
radioaktywnie glukoz i zaobserwowano, e trafiaa ona od razu do cystern aparatu Golgiego
z pominiciem siateczki wewntrzplazmatycznej. Na koniec stwierdzono, e wytwarzany
przez badane komrki luz jest radioaktywny.
Na podstawie opisu powyszego dowiadczenia sformuuj wniosek dotyczcy funkcji
aparatw Golgiego w komrkach nabonkowych jelita szczura.
.......................................................................................................................................................

Nr zadania 1. 2. 3. 4. 5.
Wypenia Maks. liczba pkt 1 3 1 1 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
4 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

Zadanie 6. (1 pkt)
Uczniowie otrzymali polecenie zaobserwowania zjawiska plazmolizy. W tym celu:
Ucze 1 umieci w kropli wody na szkieku przedmiotowym komrki zwierzce, nastpnie
doda dwie krople stonego roztworu chlorku sodu i rozpocz obserwacj pod mikroskopem.
Ucze 2 umieci w kropli wody na szkieku przedmiotowym komrki zwierzce, nastpnie
doda dwie krople wody destylowanej i rozpocz obserwacj pod mikroskopem.
Ucze 3 umieci w kropli wody na szkieku przedmiotowym komrki rolinne, nastpnie
doda dwie krople stonego roztworu chlorku sodu i rozpocz obserwacj pod mikroskopem.
Ucze 4 umieci w kropli wody na szkieku przedmiotowym komrki rolinne, nastpnie
doda dwie krople wody destylowanej i rozpocz obserwacj pod mikroskopem.
Wymie ucznia, ktry ma szans zaobserwowa zjawisko plazmolizy. Podaj argument
uzasadniajcy ten wybr, uwzgldniajc w nim badany obiekt oraz mechanizm
obserwowanego zjawiska.
Ucze: ..........................., poniewa .............................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 7. (1 pkt)
Na wykresie przedstawiono widmo absorpcji barwnikw fotosyntetycznych.

Przeprowadzono nastpujce dowiadczenie.

Siewki rzeuchy podzielono na 3 grupy i umieszczono w jednakowych warunkach
(wilgotno, temperatura, stenie CO2). Kad grup nawietlano wiatem o innej barwie
przez okres dwch tygodni:
grup I wiatem niebieskim o dugoci fali 440 nm
grup II wiatem tozielonym o dugoci fali 560 nm
grup III wiatem czerwonym o dugoci fali 660 nm.
Nastpnie zmierzono w kadej grupie wysoko wszystkich siewek.
Na podstawie powyszych danych podaj, w ktrej grupie siewek roliny uzyskay
najwyszy wzrost. Odpowied uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
 Egzamin maturalny z biologii 5
Poziom rozszerzony

Zadanie 8. (3 pkt)
Na uproszczonym schemacie przedstawiono faz jednego z wanych procesw
metabolicznych zachodzcych u rolin.

a) Faza przedstawiona na schemacie nazywa si

A. cykl Calvina
B. cykl Krebsa
C. acuch oddechowy
D. faza jasna fotosyntezy

b) Podaj dokadn lokalizacj w komrce rolinnej przedstawionej powyej fazy.

.......................................................................................................................................................
c) Wymie dwa skadniki siy asymilacyjnej biorcej udzia w powyszej fazie.
.......................................................................................................................................................

Zadanie 9. (2 pkt)
Na rysunku przedstawiono przekrj poprzeczny licia roliny dwuliciennej.

Podaj pen nazw tkanki (A) zaznaczonej na rysunku oraz okrel przystosowanie jej
budowy do penionej funkcji.
Nazwa: ............................................................................. . Przystosowanie: ..............................
.......................................................................................................................................................
Nr zadania 6. 7. 8a 8b 8c 9.
Wypenia Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 2
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
6 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

Zadanie 10. (3 pkt)

Na schemacie przedstawiono budow kwiatu tulipana.

a) Podaj nazwy wskazanych na rysunku (A, B, C) elementw budowy kwiatu tulipana.

A. ............................................. B. ............................................. C. ............................................
b) Podaj, czy kwiaty tulipana s wiatro- czy owadopylne. Uzasadnij odpowied jednym
argumentem.
.......................................................................................................................................................

Zadanie 11. (1 pkt)

Wykonano dowiadczenie, w ktrym do poywki agarowej z kallusem dodawano auksyny
i cytokininy zmieszane w rnych proporcjach. Obserwowano przeksztacenie si kallusa albo
w korzenie albo w pdy.
Na poniszym schemacie zilustrowano przebieg opisanego dowiadczenia.

Sformuuj hipotez badawcz potwierdzon wynikami powyszego dowiadczenia.

......................................................................................................................................................
 Egzamin maturalny z biologii 7
Poziom rozszerzony

Zadanie 12. (1 pkt)

Na schemacie w sposb uproszczony przedstawiono zasad dziaania pewnego enzymu.

Na podstawie analizy schematu opisz sposb, w jaki substancja X umoliwia dziaanie

tego enzymu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 13. (1 pkt)

W soku trzustkowym wystpuj rne enzymy trawienne rozkadajce zwizki organiczne.
Przeprowadzono dowiadczenie, ktrego wyniki zostay zapisane w poniszej tabeli.
Nr Zaobserwowane zmiany po 30
Zawarto probwek* pH
zestawu minutach dowiadczenia
2 ml wody + cite biako jaja
I 7,0 Brak zmian w iloci biaka
kurzego + sok trzustkowy
2 ml wody + cite biako jaja
II kurzego + sok trzustkowy + kilka 4,0 Brak zmian w iloci biaka
kropli stonego kwasu
2 ml wody + cite biako jaja
Zmniejszenie iloci biaka (znaczna
III kurzego + sok trzustkowy + kilka 8,0
jego cz ulega strawieniu)
kropli stonej zasady
* wszystkie probwki umieszczono w ani wodnej o temperaturze 38 oC
Sformuuj problem badawczy, do rozwizania ktrego posuyo uczniom powysze
dowiadczenie.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 14. (2 pkt)
W przewodzie pokarmowym czowieka wystpuj rne substancje biorce poredni lub
bezporedni udzia w trawieniu pokarmu.
Spord wymienionych poniej substancji dziaajcych w odku i dwunastnicy wpisz
do odpowiednich rubryk tabeli tylko te, ktre nie s enzymami. Dla kadej z nich podaj
po jednej funkcji, jak ona peni w przewodzie pokarmowym.
- odek: kwas solny, pepsyna, podpuszczka (rennina)
- dwunastnica: amylaza, lipaza, trypsyna,
Substancja Funkcja
odek
Dwunastnica
Nr zadania 10a. 10b 11. 12. 13. 14.
Wypenia Maks. liczba pkt 1 2 1 1 1 2
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
8 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

Zadanie 15. (2 pkt)

Efektem trawienia skrobi i tuszczw s odpowiednio glukoza oraz kwasy tuszczowe i glicerol.
Na schematach przedstawiono dwa sposoby wchaniana tych substancji w komrkach kosmkw
jelitowych czowieka.
A

Na podstawie powyszych schematw przedstaw dwie rnice w sposobie wchaniania

i dalszego transportu produktw trawienia skrobi i tuszczw w obrbie komrek
kosmkw jelitowych.
1. ..................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Zadanie 16. (1 pkt)
Wyrnia si 4 podstawowe grupy krwi: A, B, AB i 0. W bonach erytrocytw
warunkujcych wystpienie danej grupy krwi s odpowiednio antygeny A lub B, albo A i B
lub nie ma adnych antygenw. Stwierdzono, e w surowicy krwi nigdy nie wystpuj
przeciwciaa skierowane przeciwko wasnym antygenom. Przy niewaciwym przetoczeniu
krwi antygeny dawcy wywouj reakcj przeciwcia polegajc na zlepianiu si obcych
krwinek (aglutynacja).
Do dwch probwek: pierwszej z surowic krwi A i drugiej z surowic krwi B dodano
niewielk ilo krwi o nieznanej grupie. W obu probwkach nic si nie zmienio (brak
aglutynacji).
Podaj grup krwi, ktr dodano do obu probwek. ...............................................................
 Egzamin maturalny z biologii 9
Poziom rozszerzony

Zadanie 17. (1 pkt)

Na rysunku przedstawiono schemat budowy serca czowieka.

zastawki
pksiycowate

przedsionek przedsionek lewy

prawy zastawka przedsionkowo
komorowa lewa

zastawka przedsionkowo
komorowa prawa komora lewa

komora prawa

W tabeli przedstawiono trzy kolejne fazy pracy serca w czasie jednego cyklu.
Czci serca Faza I Faza II Faza III
Przedsionki skurcz rozkurcz rozkurcz
Komory rozkurcz skurcz rozkurcz
Zastawki przedsionkowo komorowe otwarte zamknite otwarte
Zastawki pksiycowate zamknite otwarte zamknite
Na podstawie schematu budowy serca oraz informacji w tabeli przyporzdkuj po
jednym z poniszych opisw kierunku przepywu krwi (A, B, C, D) do wyrnionej fazy
pracy serca (I, II, III).
A. Nowa porcja krwi napywa do serca.
B. Krew z przedsionkw napywa do komr.
C. Krew z komr przepywa do przedsionkw.
D. Krew z komr wypywa z serca.

Faza I ............ Faza II ............ Faza III ............

Zadanie 18. (1 pkt)
Wymiana gazowa w pucach zachodzi na zasadzie dyfuzji. Niezalenie od wysokoci nad
poziomem morza zawarto tlenu w powietrzu jest taka sama (21%), zmienia si natomiast
jego cinienie parcjalne.
W tabeli przedstawiono wartoci cinienia parcjalnego tlenu w naczyniach wosowatych puc
oraz w powietrzu atmosferycznym na rnych wysokociach n.p.m.
Miejsce pomiaru Cinienie parcjalne O2 (kPa)
Naczynia wosowate puc 5,3
Powietrze atmosferyczne na wysokoci 0 m n.p.m. 21,3
Powietrze atmosferyczne na wysokoci 8 tys. m n.p.m. 6,4
Na podstawie powyszych informacji wyjanij, uwzgldniajc mechanizm wymiany
gazowej, dlaczego aby przebywa na wysokoci 8 tys. m n.p.m., powinno si uywa
butli z tlenem.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Nr zadania 15. 16. 17. 18.
Wypenia Maks. liczba pkt 2 1 1 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
10 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

Ponisze dane wykorzystaj do zadania nr 19 i 20.

Postanowiono porwna kondycj fizyczn dwch chopcw. W tym celu mieli oni
wykonywa takie samo intensywne wiczenie fizyczne przez 6 minut. Przed i podczas
wykonywania tego wiczenia prowadzono cigy pomiar ich ttna, notujc co 2 minuty
wyniki. Pomiar kontynuowano po wykonaniu wiczenia przez kolejne 6 minut, ju w czasie
odpoczynku. Wyniki wszystkich pomiarw przedstawiono w poniszej tabeli:
Ttno (liczba uderze/min)
Czas (min)
Chopiec I Chopiec II
Przed wiczeniem (0) 60 60
2 90 120
4 120 190
6 120 200
8 60 150
10 60 90
12 60 60

Zadanie 19. (2 pkt)

Dla kadego z badanych chopcw (I i II) narysuj wykres liniowy ilustrujcy jego ttno
przed, w czasie i po wykonanym wiczeniu (zastosuj jeden ukad wsprzdnych).

Zadanie 20. (1 pkt)

Na podstawie powyszych danych podaj, ktry z chopcw (I czy II) ma
prawdopodobnie lepsz kondycj fizyczn. Uzasadnij odpowied.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
 Egzamin maturalny z biologii 11
Poziom rozszerzony

Zadanie 21. (1 pkt)

Na schemacie przedstawiono zrnicowanie powierzchni wymiany gazowej w ukadach
oddechowych rnych krgowcw (pazy, gady, ssaki).

Na podstawie schematu przedstaw tendencj ewolucyjn dotyczc powierzchni

wymiany gazowej u krgowcw.
.......................................................................................................................................................

Zadanie 22. (3 pkt)

Na schematach A i B przedstawiono sposb dziaania pewnego leku i jego wpyw
na funkcjonowanie synapsy.
A) stan przed zastosowaniem leku B) stan po zastosowaniu leku
impuls impuls

impuls

Na podstawie analizy powyszych schematw opisz trzy kolejne nastpstwa dziaania

przedstawionego leku.
1. ...................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
3. ...................................................................................................................................................
Nr zadania 19. 20. 21. 22.
Wypenia Maks. liczba pkt 2 1 1 3
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
12 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

Zadanie 23. (2 pkt)

Poniej wymieniono rne dziaania ludzi majce na celu ograniczenie wystpowania
zakae bakteryjnych.
A. Poprawa jakoci wody pitnej.
B. Wprowadzenie przepisw kontroli sanitarnej ywnoci.
C. Dezynsekcja i deratyzacja, czyli regularne zwalczanie niektrych rodzajw zwierzt np.
wrd owadw wszy i pche; wrd gryzoni szczurw i myszy.
D. Wprowadzenie regularnych szczepie ochronnych od wczesnego dziecistwa.
Kademu z wyej wymienionych dziaa czowieka przyporzdkuj po jednej nazwie
choroby wybranej z niej podanych, ktrej wystpowanie lub przenoszenie moe by
skutecznie ograniczone przez dane dziaanie.

1. kia 2. duma 3. grulica 4. salmonelloza 5. cholera

A. .............. B. ............. C. ............. D. .............

Zadanie 24. (1 pkt)

Wirusy s pasoytami o uproszczonej budowie i nie maj metabolizmu. Zbudowane s
z czstek charakterystycznych dla materii oywionej, czyli biaek i kwasw nukleinowych.
Wanie ze wzgldu na rodzaj czsteczki kwasu nukleinowego wirusy mona podzieli na
DNA-wirusy i RNA-wirusy. Wrd wirusw posiadajcych DNA s takie, ktre maj
dwuniciowe DNA i s takie, ktre maj je w postaci jednoniciowych czsteczek. Podobn
klasyfikacj mona przeprowadzi wrd wirusw zawierajcych RNA, gdy mog je mie
w postaci czsteczek jednoniciowych lub dwuniciowych.
Na podstawie powyszego tekstu narysuj uproszczony schemat klasyfikacji wirusw.

WIRUSY

Zadanie 25. (2 pkt)

Podkrel cechy charakterystyczne dla budowy piercienic.
A. Ciao pokryte cienk chitynow kutykul.
B. Obecno wora powokowo-miniowego.
C. Oddychanie tchawkami.
D. Otwarty ukad krwionony.
E. Metamerycznie uoone narzdy wydalnicze.
 Egzamin maturalny z biologii 13
Poziom rozszerzony

Zadanie 26. (1 pkt)

Na schemacie przedstawiono fagocytoz jeden ze sposobw pobierania pokarmu przez
ameby.
pokarm (okrzemka)
niestrawione
bona komrkowa resztki pokarmu
cytoplazma

lizosom

Na podstawie rysunku wpisz do poniszej tabeli cyfry od 1 do 5, tak aby odzwierciedlay

one uszeregowane we waciwej kolejnoci etapy fagocytozy.
Nr
Charakterystyka etapu
etapu
Usunicie niestrawionych resztek pokarmu na zewntrz, regeneracja bony
komrkowej.
Utworzenie wysanego bon wklnicia na powierzchni ameby, ktre obejmuje
pokarm.
Identyfikacja pokarmu przez czsteczk receptora tkwicego w bonie komrkowej.
Trawienie pokarmu i wchanianie prostych zwizkw do cytoplazmy.
Utworzenie wodniczki pokarmowej, przesunicie jej w gb cytoplazmy i poczenie
z lizosomem.

Zadanie 27. (1 pkt)

Podczas replikacji DNA doszo do mutacji w obrbie genu kodujcego kluczowe dla rozwoju
organizmu biako. Zamiast sekwencji CAA na nici DNA pojawia si sekwencja CAC.
CUU leucyna GUU walina GAA glutaminian
Fragment tabeli CUC leucyna GUG walina GAC asparaginian
kodu genetycznego GCC alanina CCA prolina CAA glutamina
GCA alanina CAC histydyna CAG glutamina
Oce, czy opisana mutacja ma negatywne znaczenie dla funkcjonowania organizmu.
Uzasadnij odpowied, uwzgldniajc bezporedni skutek tej mutacji.
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
Nr zadania 23 24. 25. 26. 27.
Wypenia Maks. liczba pkt 2 1 2 1 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
14 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

Zadanie 28. (2 pkt)

Dugo poszczeglnych faz cyklu komrkowego moe si rni w zalenoci od rodzaju
komrek. Na schemacie przedstawiono cykl komrkowy.

Podaj nazw fazy cyklu komrkowego oznaczonej na schemacie liter X oraz okrel,
na czym polega zachodzcy w niej proces.
Faza ....................................... polega na .....................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 29. (1 pkt)

Na wykresie przedstawiono zaleno przeywalnoci dwch populacji tego samego gatunku
bakterii (dzikiej i zmutowanej) od stenia antybiotyku w poywce.

stenie antybiotyku w jedn. umownych

(skala logarytmiczna)

Na podstawie obu wykresw podaj skutek mutacji dla przedstawionego gatunku bakterii.
......................................................................................................................................................
 Egzamin maturalny z biologii 15
Poziom rozszerzony

Zadanie 30. (3 pkt)

Daltonizm (d) jest cech recesywn sprzon z pci. Rudy kolor wosw (r) jest cech
autosomaln i recesywn w stosunku do wszystkich pozostaych kolorw wosw, przy
zaoeniu, e jest to cecha jednogenowa.
Pewien rudowosy daltonista polubi brunetk prawidowo rozrniajc barwy.
a) Podaj genotyp mczyzny: ....................................................................................................
b) Podaj wszystkie moliwe genotypy kobiety oraz podkrel ten, przy ktrym istnieje
najwiksze prawdopodobiestwo urodzenia si rudowosej dziewczynki prawidowo
rozrniajcej barwy w powyszym maestwie.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 31. (1 pkt)
Ziarniaki kukurydzy mog rni si midzy sob barw i powierzchni, przy czym obecno
zabarwienia nasion jest cech dominujc w stosunku do braku barwy, a gadka powierzchnia
dominuje nad pomarszczon. Geny warunkujce obydwie cechy znajduj si na jednym
chromosomie.
Poniej przedstawiono wyniki krzywki pomidzy podwjnie heterozygotycznymi rolinami
o nasionach barwnych i gadkich a rolinami o nasionach bezbarwnych i pomarszczonych.
barwne, gadkie bezbarwne, pomarszczone
AaBb aabb
gamety
gamety
AB ab Ab aB
aabb Aabb aaBb
AaBb
ab bezbarwne barwne bezbarwne
barwne gadkie
pomarszczone pomarszczone gadkie
liczba 4016 4019 148 149
osobnikw
potomnych 48,2% 48,2% 1,8% 1,8%

Na podstawie przedstawionych danych dotyczcych potomstwa podaj w jednostkach

mapowych odlego pomidzy par genw A i B na chromosomie.
..................................................................................................................................................
Zadanie 32. (2 pkt)
Czasami w naturze mona spotka muszki owocowe o to zabarwionych odwokach.
Hodujc je na dowolnym rodzaju poywki (hodowla I) mona uzyska potomstwo, ktre
w kolejnych pokoleniach ma tak sam t barw odwokw jak osobniki wyjciowe.
Powstanie muszek o to zabarwionych odwokach mona te wywoa sztucznie poprzez
hodowl dzikich muszek (o barwie jasnobrzowej) na poywce z dodatkiem azotanu srebra.
Hodujc je stale na tym samym rodzaju poywki (hodowla II), mona uzyskiwa w kolejnych
pokoleniach potomstwo o takiej samej tej barwie odwoka.
Okrel barw odwokw potomstwa tych muszek z hodowli (I, II) po przeniesieniu
kadej z nich na poywk o normalnym skadzie (bez azotanu srebra).

hodowla I: ........................................................................................................................
hodowla II: ...................................................................................................................................
Nr zadania 28. 29. 30a 30b 31. 32
Wypenia Maks. liczba pkt 2 1 1 2 1 2
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
16 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

Zadanie 33. (1 pkt)

DNA podlega rnym procesom, ktre poniej przedstawiono w formie schematycznej.

Rys. A Rys. B

Podaj, ktry rysunek (A czy B) przedstawia proces replikacji: ............................................

Zadanie 34. (1 pkt)

Czowiek jako gatunek ze wzgldu na cechy budowy morfologicznej i anatomicznej moe
by zaklasyfikowany do wikszych jednostek systematycznych.
Przyporzdkuj kadej jednostce systematycznej taki zestaw cech czowieka, ktry
umoliwia okrelenie jego przynaleno do tej jednostki.

Jednostka systematyczna Cechy czowieka

I. Podtyp: Krgowce A. Skra pokryta wosami, obecno przepony,
II. Gromada: Ssaki w odcinku szyjnym krgosupa 7 krgw.
III. Rzd: Naczelne B. Obecno piciu chwytnych palcw, z ktrych wielki
jest ustawiony przeciwstawnie do pozostaych.
C. W rozwoju zarodkowym wystpowanie zawizkw
struny grzbietowej.
D. Obecno krgosupa jako szkieletu wewntrznego.

I ...................., II ...................., III ....................,

Zadanie 35. (2 pkt)

Liczebno populacji moe ulega zmianie zarwno pod wpywem czynnikw wewntrznych
(zwizanych z dan populacj), jak i czynnikw zewntrznych (rodowiskowych).

Z poniszych czynnikw wypisz dwa przykady czynnikw zewntrznych i okrel wpyw

kadego z nich na liczebno populacji.
A. migracje
B. rozrodczo
C. dostpno i ilo pokarmu
D. czynniki abiotyczne np. temperatura
E. konkurencja midzygatunkowa

1. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
 Egzamin maturalny z biologii 17
Poziom rozszerzony

Zadanie 36. (2 pkt)

W ostatnich dziesicioleciach dramatycznie spada na wiecie genetyczna rnorodno
odmian rolin i ras zwierzt hodowlanych.
Podkrel dwa dziaania czowieka, ktre mogyby zapobiec zmniejszaniu si
rnorodnoci genetycznej organizmw.
A. Zastpowanie rodzimych odmian rolin nowymi, bardziej wydajnymi.
B. Hodowla rodzimych ras zwierzt.
C. Stosowanie nowych jednorodnych genetycznie bardziej wydajnych odmian rolin.
D. Wysiew ziarna otrzymanego z wasnych zbiorw.
E. Stosowanie rodkw ochrony rolin i nawozw sztucznych.

Zadanie 37. (1 pkt)

Na rysunkach przedstawiono ksztaty dwch rodzajw piramid ekologicznych A i B,
w ktrych wyrniono 4 poziomy troficzne I IV:
(I producenci, II konsumenci I rzdu, III konsumenci II rzdu, IV konsumenci III rzdu)

Podaj, ktra z powyszych piramid (A, B) jest piramid energii. Odpowied uzasadnij.
Piramida energii: ......................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 38. (2 pkt)

Organizmy modyfikowane genetycznie (GMO) s to organizmy (bakterie, roliny, zwierzta)
uzyskane metodami inynierii genetycznej. Szczeglnie w Europie pojawiaj si coraz
czciej protesty przeciwko stosowaniu GMO. Argumentuje si, e genetycznie
modyfikowane organizmy rolinne mog wyprze inne roliny z ich naturalnego rodowiska.
Podaj dwa argumenty, za pomoc ktrych mona wykaza, e genetycznie
modyfikowane organizmy (GMO) mog mie pozytywne znaczenie zarwno dla
czowieka, jak i dla rodowiska.
dla czowieka: ..............................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
dla rodowiska: ............................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Nr zadania 33 34. 35. 36. 37. 38

Wypenia Maks. liczba pkt 1 1 2 2 1 2
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
18 Egzamin maturalny z biologii
Poziom rozszerzony

Zadanie 39. (1 pkt)

Na wykresie przedstawiono wyniki pomiarw emisji zanieczyszcze powietrza tlenkami
siarki i azotu oraz pyami z zakadw szczeglnie uciliwych w Polsce w latach 1995 2006
(dane GUS).

Na podstawie powyszych danych okrel tendencj dotyczc zanieczyszcze powietrza

w latach 1995 2004 oraz podaj jedn prawdopodobn przyczyn tych zmian.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Nr zadania 39
Wypenia Maks. liczba pkt 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
Egzamin maturalny z biologii 19
Poziom rozszerzony

BRUDNOPIS