BUDOWA KOMPUTERA

1. OGLNE INFORMACJE DOTYCZCE TECHNOLOGII INFORMACYJNEJ

Komputer - Komputer jest urzdzeniem elektronicznym przeznaczonym do przetwarzania

informacji wedug okrelonego algorytmu (mona go zmienia), ktre da si zapisa w formie cigu
cyfr albo sygnau cigego.

Informatyka zesp dyscyplin naukowych i technicznych zajmujcych si przetwarzaniem

danych zwaszcza przy uyciu rodkw automatycznych (Polska Norma PN-71/T-01016)

2. OMWIENIE SPRZTU KOMPUTEROWEGO

Zestaw komputerowy komputer wraz z urzdzeniami peryferyjnymi (zewntrznymi).

2.1. Podzespoy wewntrz komputera

Jednostka centralna to popularna skrzynka w ktrej znajduj si najwaniejsze czci

komputera. W niej:

Pyta gwna
scala wszystkie urzdzenia w jedn dziaajc cao.
chipset kontroluje przepyw danych pomidzy poszczeglnymi podzespoami podczonymi
do pyty gwnej

Gniazda do podczenia urzdze tzw. sloty

(w nie wkadamy specjalistyczne karty) - PCI Express.
Cz urzdze jest obecnie zintegrowana z pyt gwn.

Procesor
Ukad, ktrego dziaanie polega na wykonywaniu instrukcji programw.
Jego rol mona porwna do mzgu czowieka
realizacja rozkazw programu, wykonywanie operacji arytmetycznych, logicznych,
odczyt/zapis danych z/do pamici operacyjnej (PAO) itp.

Pami
RAM - czasowe wczytanie wykonywanego programu i przechowywanie wykorzystywanych w
nim danych (RAM)
ROM - stae przechowywanie (np. BIOS).
Cache - mechanizm, w ktrym cz spord danych zgromadzonych w rdach o dugim
czasie dostpu i niszej przepustowoci jest dodatkowo przechowywana w pamici o bardzo
krtkim czasie dostpu. Ma to na celu popraw szybkoci dostpu do tych informacji, ktre
przypuszczalnie bd potrzebne w najbliszej przyszoci. Wspczesne procesory posiadaj
wbudowane dwa lub trzy poziomy pamici podrcznej
Dyski twarde przechowywanie naszych danych tzn. plikw na urzdzeniu, z ktrego atwo
dane usun, zmodyfikowa itp. Na dysku moemy przechowywa:
- plik w nim przechowujemy dane. Kady plik ma nazw, rozszerzenie oraz jednoznacznie
okrelon lokalizacj

-1-
- folder (inaczej katalog) Logiczna jednostka dysku twardego, ktra pomaga zorganizowa
znajdujce si na nim pliki. Katalog moe zawiera kolejne katalogi, zwane podkatalogami.
Przykadami folderw s:
Pulpit to folder, ktry jest wyrniony w postaci wizualizacji po wczeniu komputera
Kosz jest specjalnym katalogiem, do ktrego przenoszone s usunite pliki (zabezpieczenie na
wypadek pomyki). Jeli warto przekroczona pliki s automatycznie usuwane.
- skrt jak sama nazwa wskazuje to skrt do uruchamianego pliku (oszczdno miejsca na
dysku). S one widoczne jako ikony z ma strzak w lewym dolnym rogu. Oczywicie skrt
nie ma nic wsplnego z kopi zapasow!!!
Napd optyczny nagrywarki i odtwarzarki pyt DVD, CD itp. umoliwiajce odtwarzanie i
nagrywanie plikw

Specjalistyczne karty
karta graficzna umoliwia przesyanie obrazu z komputera do monitora
dwikowa - umoliwia odtworzenie dwiku
sieciowa komunikacja i dziaania w sieci lokalnej lub jeli jest taka moliwo w sieci
globalnej
tuner telewizyjny i radiowy odtwarzanie TV i radia

Inne urzdzenia
Zasilacz doprowadzenie prdu
Wentylatory chodzenie czci komputerowych naraonych na nagrzanie

2.2. Urzdzenia zewntrzne

Monitor
wizualizacja dziaa wykonanych na komputerze.
Monitor CRT zasad dziaania i po czci wygldem przypomina telewizor; gwnym
elementem wywietlajcym obraz jest kineskop. Pobr mocy jest kilkukrotnie wikszy ni w
monitorach LCD. Dzisiaj uywany jest ju bardzo rzadko.
Monitor LCD inaczej panel ciekokrystaliczny. W panelach LCD do wywietlenia obrazu
potrzebne jest dodatkowe rdo wiata. Do tego celu wykorzystywane s skryte za pikselami
diody LED, z ktrych kady owietla wyznaczony obszar(uywane nawet jeli chcemy
wywietli czarne to - std nie jest ono idealnie czarne). Podwietlenie to dodatkowy ciar i
wiksza grubo. wiato najsilniej emitowane jest na wprost, wic patrzc pod ktem obraz
traci na wyrazistoci. Piksele dziaaj jak filtr, wic uzyskanie w ten sposb naprawd ywych
kolorw jest trudne. Aktualnie najbardziej rozpowszechniony typ monitora komputerowego.
Monitor OLED najnowszy typ monitora; jeszcze bardzo rzadko spotykany(drogie). Generuje
obraz o najlepszej jakoci, wykorzystujc diody elektroluminescencyjne, do produkcji ktrych
wykorzystuje si substancje organiczne. Diody te s elementami przewodzcymi prd i nie
potrzebuj dodatkowego rda wiata. W panelach OLED kady piksel jest niezalen i
yjc swoim wasnym yciem diod. Ten fakt rozwizuje wszystkie bolczki ekranw LCD.

Klawiatura
pisanie jak i moliwo dziaa poprzez skrty klawiaturowe.
Do porozumiewania si z komputerem

Myszka
uatwia prac z komputerem w dziaaniach, ktre z klawiatur s uciliwe
Do porozumiewania si z komputerem

-2-
Urzdzenia peryferyjne:
Drukarka Skaner Itp.
Router PenDrive
Fax Goniki lub wiea

BIOS (Basic Input Output System) to "zaszyte" na stae w pamici komputera (ROM)
oprogramowanie, zapewniajce wspprac pomidzy poszczeglnymi jego komponentami. Oprcz
tego BIOS przeprowadza podczas startu komputera seri testw POST (Power On Self Test)
sprawdzajcych funkcjonowanie systemu oraz aduje waciwy system operacyjny.

3. PRZEGLD OPROGRAMOWANIA

3.1. Klasyfikacja oprogramowania

1) Systemy operacyjne platforma dla instalowania innych programw

Windows (9x, NT, 2000, Me, Xp, Vista, 7, 8, 10)
Linux (RedHat, Mandrake itp.)
macOS (dawniej Mac OS) system operacyjny komputerw Apple
Dos

2) Oprogramowanie uytkowe dodatkowe programy, ktre przydaj si w pracy na komputerze.

3.2. Klasyfikacja oprogramowania uytkowego ze wzgldu na jego funkcje

Dzielimy na:

1) Edytory tekstu: Word firmy Microsoft, Writer z pakietu LibreOffice, WordPad itp.

2) Programy kalkulacyjne i obliczeniowe (arkusze kalkulacyjne): Excel, Calc itp.

3) Programy graficzne: Corel, Adobe, Gimp itp.

4) Bazy danych: Oracle, Microsoft SQL Server, Access , MySQL itp.

Gromadzenie, wyszukiwanie danych itp. Jzykiem zapyta jest jzyk SQL.

5) Jzyki programowania: Pascal, C++, Delphi, Visual Basic

Tworzenie wasnych aplikacji oraz modyfikacja istniejcych

6) Programy komunikacyjne i internetowe: komunikatory, przegldarki itp.

7) Programy edukacyjne: encyklopedie multimedialne, EduRomy, programy do nauki jzykw

8) Programy specjalistyczne: programy bankowe, finansowe, programy CAD-owskie itp.

9) Programy zabezpieczajce komputer (antywirusy i firewalle):

Antywirusy: Norton AntyVirus (firmy Symantec), AVG, avast!, Comodo

Sprawdzanie plikw, folderw i dyskw na obecno wirusw (mona zrobi ochron
automatyczn, sprawdza tylko wybrany obszar dyskowy itp.)
Sprawdzanie poczty internetowej

-3-
Firewalle: Norton Personal Firewall, Comodo Personal Firewall
Uniemoliwia dostp intruzw komputerowych przez sie lokaln lub globaln

3.3. Zasady uytkowania oprogramowania

Co to jest licencja
zgodnie z definicj zawart w ustawie o prawie autorskim i prawach pochodnych (art. 41.2.)
Umowa o przeniesienie autorskich praw majtkowych lub umowa o korzystanie z utworu (...),
obejmuje pola eksploatacji wyranie w niej wymienione..
W 1994 r. (wraz z pniejszymi zmianami) zostay uchwalone przepisy obejmujce ochron
programw (ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych)
Programy komputerowe musz by wykorzystywane na podstawie odpowiedniej licencji

Najwaniejsze rodzaje licencji:

Freeware cakowicie bezpatne
Shareware bezpatnie rozpowszechniane, jednak oprogramowanie nakania uytkownika do
wniesienia opaty za jego uytkowanie w rnorodny sposb np.:
- Demoware (tzw. wersja demonstracyjna) - oprogramowanie dystrybuowane w wersji
umoliwiajcej zapoznanie si z nim bez wnoszenia opat jednak nie w peni funkcjonalne np.
trialware - majce pen lub prawie pen funkcjonalno ale ograniczon czasowo lub co do
liczby uruchomie
- Adware - oprogramowanie, ktrego uytkowanie wymaga wyraenia zgody na emisj reklam
lub wykupienie penej licencji aby wyczy reklamy
GPL - Za programy licencjonowane na zasadach GPL nie mona pobiera wynagrodzenia.
Mona natomiast pobiera wynagrodzenie za dystrybucj tego oprogramowania (tu czasami
moe dochodzi do naduy) oraz za inne usugi takie jak doradztwo, gwarancje, szkolenia.
Uytkownik ma mie wolno w modyfikowaniu programu (std prawo dostpu do kodu
rdowego)
OEM - jest to oprogramowanie przeznaczone do dystrybucji wycznie z nowym sprztem
komputerowym (charakteryzuje je zazwyczaj brak pudeka). Nie wolno go przenosi na inne
komputery oraz odsprzedawa.
Naley zwrci uwag na to, e licencje czsto s czone np. freeware dla indywidualnego
uytkownika, a zarazem patne dla firm

-4-