A.

BLOOM , Umys zamknity, O tym jak amerykaskie

szkolnictwo zawiodo demokracj i zuboyo
dzisiejszych studentw.

Wprowadzenie
Najwiksza cnota naszych czasw.
Dla wszystkich dzisiejszych studentw jest oczywiste e prawda jest wzgldna,
kwestionowanie tego budzi zdumienie. Opr przeciw absolutyzmowi jest dla nich warunkiem
wolnoci i demokracji. Nikt nie powinien roci sobie prawa do posiadania racji.
Nie umiej jednak w ogle broni tego pogldu i nic w tym dziwnego, bo szkolnictwo
USA nauczyo ich tylko jednej cnoty otwartoci. Kady system wytwarza jaki wzr
jednostki- obywatela. W USA wzorem tym na pocztku by CZOWIEK
DEMOKRATYCZNY:
Znajca Deklaracj Narodw Zjednoczonych (przyrodzone prawa czowieka np.
rwno itp.)
I histori USA (gdzie u pocztkw bya wolno, patriotyzm, )
Z czasem jednak si to zmienio- teraz wzorem jest OSOBOWO DEMOKRATYCZNA:
Otwarto na wszystkie pogldy- relatywizm
Krytyka pocztkw Ameryki (rasici, mordercy Indian, interesy klasowe itp.)
Absolutyzacja wolnoci
Otwarto, relatywizm wypary prawo naturalne wyraone w Deklaracji. Wychowanie ma
wanie te cnoty ksztaci. Np. krytyka etnocentryzmu, nie uczy si wcale o obcych kulturach,
ale wpaja przekonanie, e wszystkie, nawet odraajce, s rwnie dobre i nie wolno ich
krytykowa, a co wiecej nie wolno swojskiego wyej ceni.
Bloom chce zdemaskowa naiwno tych pogldw i pokaza, e tak naprawd to one godz
w rwno i wolno.
Deklaracja broni wikszo przed interesami mniejszoci mwic o ich rwnoci.
Wszystko dla dobra wsplnego. Teraz si wikszo przedstawia si jako uciskajc
mniejszoci, wic trzeba wzmocni pozycj tych mniejszoci. Zachca si wrcz do
radykalizacji pogldw i fanatyzmu. Idc tym tropem przedstawia si niewolnictwo jako bogat i barwn
kultur poudnia Stanw Zjednoczonych. Krytyk niewolnictwa nazywa si etnocentryzmem- to jeden z
paradoksw. Inny przykad: Walki o rwno dla czarnych obywateli poczatkowo odwoyway si do Deklaracji,
potem (np. Black Power) j krytykowali jako majc rzekomo broni niewolnictwa. Chodzio bowiem ju nie o
rwno obywateli w tym czarnych, ale o sam tosamo i wadz czarnych.
Bloom pisze, e konstytucja wcale nie gwarantuje szacunku dla ydw, biaych czy czarnych,
ale mwi o szacunku i rwnoci WSZYSTKICH. Jednak dzisiejszym Amerykanom to nie
odpowiada. Paradoksalnie system edukacji nie suy otwarciu ale zamkniciu. Bloom
zauwaa, ze studenci si prawie innymi nie interesuj, nie ucz si jzykw. Uczy si ich e
za granic panuje monotonna rnorodno, wiec po co si tym zajmowac skoro tu w
Ameryce mamy wszystko i wszystko to jest rwnie dobre. Skoro jest rwnie dobre to i nic w
tym nie ma ciekawego. Jest to celowe dziaanie systemu edukacji. Jeeli si o innych
kulturach, religiach stylach Zycie mao wie to atwo je uzna za rwnouprawnione i rwnie
dobre. Wiedza o nich spowodowaaby uwypuklenie rnic, co by zmusio do refleksj nad t
rzekom rwnoci. Powierzchowna nauka o innych kulturach ma te na celu ukrycie faktu,
ze etnocentryzm jest powszechny: wole swojego syna, swj kraj, swoich bogw od obcych
jest wszdzie obecne i tylko Zachd ma tu wtpliwoci i wyrzuty sumienia. Dlatego dla
wspczesnego studenta sama wiedza staje si podejrzana. Bloom stwierdza, ze kiedy
otwarto bya synonimem rozumnoci, dzi oznacza akceptowanie wszystkiego i
negowanie wadzy umysu. Uczy si studentw otwarcia na zamknicie
Herodot badajc wielo kultur, to co w nich dobre i ze chcia uczy si, co jest dobre
i ze w naturze ludzkiej. My wycigamy dziwny wniosek, e skoro jest wielo, to nie ma
prawdy i wszystko jest rwnie dobre. To rezygnacja z rozumu- ktry ma prostowa nasze
przesdy (std tytu Umys zamknity)
S wic dwa rodzaje otwartoci:
1. obojtna: ukruci intelektualna pych (np. e wiemy co lepiej, ze w ogle moemy
co wiedzie na pewno) i pozwoli nam by kim zechcemy, powierzchowna wiedza o
kulturach ma suy wzmacnianiu przekonania e jest wiele racji a wszystkie s rwne
2. suca poszukiwaniu wiedzy i pewnoci, nauka o obcych kulturach suy nam za
bogaty materia do wiedzy o tym co dobre i dajce szczscie

Cz I

Studenci
Niezapisana karta.
Bloom pisze e mu si kiedy wydawao, e studenci w USA przychodz na
uniwersytety jako czyste karty, podczas gdy w Europie ksztaci si ich ju w domach io
szkoach humanistycznie, literacko. W Stanach studia maj nauczy zawodu. Ale postrzega
to jako walor: bo jak si na studiach tym zaczynali interesowa to ywo, z wasnej woli i z
pasj, podczas gdy dla Europejczykw to jest rutynowe i przymusowe. Myla o nich jako z
nadziej jako o nowej elicie. By to czas Zimnej Wojny i inwestowano w nauki techniczne.
Promowano w spoeczestwie nauk. Przy okazji cho mniej doinwestowano i nauki
humanistyczne, dla studentw czsto okazyway si one ciekawsze z czasem porzucali wiec
kierunki techniczne. Bya to dua szansa, zmarnowana zdaniem Blooma przez uniwersytety.
Dzi studenci wydaj mu si jeszcze bardziej jaowi ni kiedykolwiek. We Francji mylenie
mwic w uproszczeniu ma teraz dwa wzorce Pascala i Kartezjusza. Kady Francuz jest
wyznawc jednej lub drugiej szkoy. Amerykanie raczej by obstawali za Kartezjuszem,
cho raczej go nie czytaj. By Francuzem to tkwi w tej kulturze, jzyku itp.,
Amerykaninem mona si sta w jeden dzie. Oni nie utosamiaj si z pisarzami, nie maj
narodowych pisarzy, nie s przywizani do jzyka, jak Europejczycy. Nie rozumiej tego, ich
bibliotek jest cay wiat i wszystko to traktuj na rwni jak sw wasno.
Stwierdza e si myli. Studenci wcale nie s czyst kart. Znaj ju Bibli i
uczestniczyli wszyscy w jednolitej odwoujcej si do Deklaracji Niepodlegoci
dugowiecznej cigej tradycji politycznej. Ich historia to dzieje postpu rwnoci i wolnoci
czyli demokracji. Ale ostatnie pwiecze to cigy atak na wszystkie te sfery, podwaanie
wartoci takiej historii, ataki na Ojcw zaoycieli, uznanie Deklaracji za rasistowsk itp.
Odrzuca si tez Bibli( a wczeniej by to punkt wyjcia, moe mit, przesd, ale jednak punkt
wyjcia dla gbokiej wiedzy moralnej. Teraz si to krytykuje ale nie daje nic w zamian) i
religi, podupadaj rodziny, dom (przez telewizj np.). Wszyscy s wyksztaceni, ale jest to
bardzo wskie i szybko si dezaktywujce wyksztacenie techniczne. Moralne zasady s
powierzchowne, studenci nie umiej ich uzasadnia i prowadz tylko jaowe dyskusje
posugujc si sloganami. Studenci s wic oderwani od religii i polityki, nie czytaj wic ich
wyobranie i horyzonty s wskie tote wydaje im si e yj na najlepszym ze wiatw.
Brak im pasji do jakiejkolwiek zmiany, odwagi mylenia.
Lektura
Zadaje uczniom, trzy pytanie: Co czytaj? Studenci w Stanach nie maj pasji czytania, nigdy
si nie nauczyli tego. Kto wymieni Bibli, kto Ayn Randt, Buszujcego w zbou. Nie znaj
klasykw, mitw, opowiada Biblijnych itp. Jak patrz na obrazy Rafaela, da Vinci,
Rembrandta ich tres jest im obca, widz tylko form i barw (sztuka wspczesna=
klasyka). Nie wiedz nic o psychice ludzkiej, spoeczestwie bez lektury genialnych
obserwatorw np. Dickensa. Jedyn nadziej jest zaraa tych nielicznych chtnych pasj
czytania. Wrogiem literatury jest te feminizm uznajcy ja za seksistowsk. Jakich maj
bohaterw? Nie maj zatem swoich bohaterw, a tylko pewne typy: lekarz prawnik, itp.
Idealizm w ogle krytykuje si jako niebezpieczny. Co to jest zo? Od razu odpowied-
Hitler, prawie nigdy Stalin. Czasami Nixon. Nie myli si na temat z, uwaa si ze
przestpcy po prostu potrzebuj dobrej terapii. Nie widzi si zatem ani wyyn ducha, ani jego
nizin. Ten wiat jest pozbawiony powagi.

Muzyka.
S za to pasjonatami, maniakami muzyki. Towarzyszy im ona wszdzie i zawsze, ponad
klasami i rnicami. Nie chodzi o muzyk klasyczna, tej nie znaj wcale, ale o rockow.
Zwracaj zatem uwag na ustpy platoskiego Pastwa dotyczce cenzurowania muzyki.
Wpadaj w gniew, to dobrze bo oznacza to pasj. Uzbrojony w muzyk czowiek drwi z
wtpliwoci podsuwanych przez rozum. Tego Platon si m. in. obawia. Muzyka jest
sygnaem o tym co si dzieje z dan osob. Sublimowa moe namitnoci i przygotowywa
do uywania rozumu. To sposb rozwoju irracjonalnej strony duszy. Rock jednak rozwija
tylko namitnoci podania seksualne- rewolucja seksualna tak cile zwizana przecie bya
z muzyk. czy si to z buntem wobec rodzicw. Rodzice bron si przez historyzm: c
takie czasy, my tego nie zrozumiemy, musz sami znale swoje wartoci. Telewizja jest
mniej wpywowa a bardziej przez polityk kontrolowana (teraz by chyba to inaczej napisa).
Rock to potny biznes, wic wacicielom zaley tym bardziej na sprzeday. Gwiazdy
zastpuj wic literackich bohaterw dla studentw. Bloom boi si, ze nawet wyzwoliwszy
si z tego rzeczywisto bdzie dla nich nudna i niewarta poznania.

Stosunki midzyludzkie
Egocentryzm.
Studenci s raczej sympatyczni, co nie znaczy ze moralnie szlachetni. Raczej w spokoju, nie
wadzc si z nikim kady si zajmuje sob. Nie martwi si polityk, Wietnam ich ju nie
obj, nie maj wielu zmartwie ale i wiar w jakie ideay raczej mizern. Doroli sobie
tumacz tak apati, zagroeniem wojny nuklearnej- buntem przeciw temu, ale studenci
ironicznie si na to umiechaj, tak naprawd nie buntuj si przeciw niczemu. To kolejny
szczebel atomizacji spoecznej- kady si zajmuje swoj karier, a wielkie sprawy nikogo
nie interesuj. Nie angauj si w formy ycia spoecznego: ojczyzn, religi nawet rodzin.
Nie istniej ju rodziny, ktre si od pokole zajmuj i przygotowuj do polityki.
Pogbia t atomizacj upadek rodziny. Rozwody, migracje, osabiaj wpyw
krewnych na siebie. To kolejne odcicie od jakiej moralnoci, wzorcw, choby
hedonistycznych. Student zajmuje si tylko i wycznie samym sob i nikt mu w tym nie
pomaga i nie przeszkadza. Moe si raz zajmowa nauk, zaraz zabaw, karier i zmienia to
z dnia na dzie (pisa ju Platon o tym w Pastwie).
Rwno.
Drug cech oprcz sympatycznoci jest ich egalitaryzm. Przekonanie e wszyscy s rwni
i maj rwne prawa. Czynniki narodowociowe, religijne itp. W ogle nie odgrywaj ju
znaczenia. Studenci si tym interesuj, ale wanie dlatego, e to zanika. Znikny
nierwnoci w dopuszczaniu na uniwersytety na tle majtkowym, zwizane z pochodzeniem
itp. Nawet im nie przychodzi do gowy, e do pomylenia jest obrona monarchii arystokracji
lub innej formy sprawiedliwoci spoecznej ni egalitaryzm. Oczywista jest te rwno
kobiet, nie sycha artw antyfeministycznych. Nie koniecznie tak musi by w reszcie
spoeczestwa- to tylko opis studentw. Bloom nie twierdzi, e caa ameryka taka jest.

Rasa.
Wyjtek stanowi tu relacje biaych z czarnymi. Przyjanie rzadko s zawierane. Biali do tego
chc jeszcze udowadnia, ze nie ma adnych rnic w relacjach, e jest tak jak z ras t,
czy hindusami. Kontakty po prostu nie istniej w wikszoci, podczas gdy midzy innymi
rasami jest swobodnie. Nie oznacza to, ze studenci s wiadomie, a nawet podwiadomie
rasistami. Np.: Nawet obnione wymagania przyj dla czarnych traktuj jako warunek przyszej rwnoci
take w tym punkcie. To obnienie wymaga, ale bez przygotowania czarnych studentw do nauki rodzio
problemy: obla wikszo czy by ulgowym dla nich take przy egzaminach. Jeli ulgi to obniao presti
uczelni a czarni mieli wiksze problemy w konkurowaniu z biaymi o prace ( bo zakadano, e s niedouczeni
mimo tych samych wynikw na egzaminie. Pojawio si te Black Power negujce kultur biaych i zmuszanie
do niej i czarnych) Zdarzaj si grupy czarnych, ktrzy bronic si przed rzekomym rasizmem tworz mae
imperia.

Pe.
Pe i jej konsekwencje- rodzicielstwo, rodzina, maestwo- czyli co czego domaga si
natura zostaa bardzo mocno kulturowo stamszona na drodze rewolucji seksualnej (zmiana
obyczajw- wolno) i feminizmu (rwno). Rew. seks, z feminizmem czsto s skcone,
nie zawsze w parze id (np. kwestia pornografii) Rewolucja powikszaa rozdzia pomidzy
pciami- rnymi i stworzonymi dla siebie nawzajem. Bya te zaprzeczeniem rwnoci bo
dotyczya w pierwszej kolejnoci piknych i atrakcyjnych. Ruch kobiecy za nie szuka
oparcia w naturze, biologii- ona tamsi kobiet. Feminizm atakuje te spoeczestwo- system
patrierchalny, fallokracj. Feminizm gosi, ze kade zachowanie jest naznaczone pciowoci,
nie tylko seksualne. Sojusznika widz w Platonie- Pastwo rwnoci kobiet i mczyzn,
kontrola urodze, maestwa tylko dla rozmnaania, suba wojskowa, rwnouprawnienie.
Bez sieci spoecznych, u podstawy ktrych ley pciowo np. rodzina, atomizacja spo
postpuje bardzo szybko. Prokreacja bez rodziny.
W efekcie dla studentw oznacza to bardzo swobodne podejcie do seksu, wsplne
oczekiwania co do kariery dla kobiet i mczyzn, wsplny tryb ycia, rnice pci wracaj
tylko na czas stosunku. Feminizm wojujcy nie jest studentom za bardzo potrzebny, maj ju
bowiem swobody. Homoseksualizm jest obecny, jawny i generalnie akceptowalny.
To tym bardziej pogra literatur, ktra wobec faktw staje si mao zajmujca.
Historia Romea i Julii przez nikogo z wypiekami na twarzy czytana nie bdzie.

Izolacja
Student nie ma zbyt wielkich zobowiza wobec Pastwa, moe dowolnie wybra religi,
moralno sposb ycia. Zdaniem Blooma jest to stan zbliony najbardziej w historii do stanu
natury tak czsto opisywanego. Byby wic teraz czas na umow spoeczn, ale eby to
nastpio potrzebne s jakie wsplne interesy. Rzdzcy i rzdzeni mog zawrze ugod, ale
ich jednostkowe interesy bd zawsze przeciwne. Hobbes i Lock wierzyli, e rodzina moe
ziwikszy motywacje do troski o wasny interes.
Trzy klasyczne metafory pastwa:
1. statek:
a. pasaerowie inaczej si zachowuj jak maj razem pync przez wieki polis
b. maj rozej si na ldzie (pastwo nowoytne)
2. stado potrzebuje pasterza, ale kade zwierz si pasie dla siebie
3. w ulu jest podzia pracy, odczenie si oznacza mier
Nie zauwaa si, ze obecnie ten stan natury bardziej ciy kobietom. Mczyzna moe
bardziej swobodnie do seksu podchodzi, a kobieta moe zaj w ci, albo nawet chcie
tego, ale ju nie moe zmusza mczyzny by wychowywa razem z ni. Wychowywanie
dzieci wydaje si by w dzisiejszym wiecie roszczeniem nieuzasadnionym (zwaszcza, ze
one nie spac dugu). Wydaje si, e jedyn realn ponad jednostkow wizi jest wi
matki z dzieckiem, ale ojca ona ju musi jako przywiza. A w dzisiejszym wiecie ta
rola kobiecie nie odpowiada. Zatem to nie tylko dzieci odchodz od rodzicw, s take
porzucane. Spoeczestwo, mczyni i kobiety, dzieci i rodzice przygotowuj si do
ycia osobno. Jestemy spoeczestwem samotnikw.

Rozwody.
Liczba rozwodw wiadczy o tym, e ju nie umiemy y razem. Jestemy zbyt egoistyczni,
nikt nie jest gotowy ustpi. Dzieci w rodzinach ucz si strachu przed wol innych i chci
podporzdkowania ich sobie, zamiast zaufania i gotowoci do dawania. Dzieci nie s otwarci
w pogldach i tworz sobie zamknite systemy, eby mc si odnale w chaosie, ktry
spowodowa rozwd ich rodzicw.

Mio
Studenci nie mwi sobie kocham ci, preferuj atwe rozstania, bez orzekania
winy, bez szkd emocjonalnych. Maestwa zawieraj raczej przypadkowo, bez wsplnych
planw na przyszo. Takie sprawy jak randki, podzia na stron uwodzon i uwodzc ju
dawno jest przestarzay, co jest czasami frustrujce zarwno dla mczyzn jak i kobiet. cz
ich zwizki, nie mio. Czyli bez uczu, tylko tak bardziej dla wygody. Na zwizek patrzy
si z perspektywy trudnoci, koniecznoci kompromisw, stara podczas gdy w mioci jest
idealizacja i troch irracjonalizmu. Ludzie nawet yjc w zwizkach tworz samotne stado.
Stado nie ul. Dobrze mwi si o spoeczestwach bardziej rodzinnych, ale brak gotowoci do
powice na rzecz tego celu.
Odrzucony zosta model rodziny tradycyjnej. Gdzie wola ma bya wol rodziny, ale
bya ona gwnie ksztatowana przez on, ktra na ma wpywaa. M za kierowa si
mioci do niej i dzieci. To odpado, ale nie ma niczego w zamian. Kiedy ludzie miei tyle
pewnoci, e z grubsza tak bdzie wyglda ich ycie. Teraz zupenie nie wiedz w co si
angauj.
Kariery zawodowe mczyzn i kobiet take przebiegaj rwnolegle i s rwnowane.
Kobiety wic susznie daj odcienia w obowizkach domowych. Pojawia si te problem
posady w innym miecie. Mona uczyni mczyzn zniewieciaym, ale nigdy nie bdzie on
mia troskliwoci i instynktu macierzyskiego jak kobieta. Zwaszcza jak odbiera si mu
prawo do bycia gow, co dodatnio wpywao, cho moe sprawiedliwe nie byo, na jego
motywacje. Skoro wiec nie mona ju na mczyznach polega kobiety musiay sobie
zapewnic niezaleno finansow. Nie potrzebuj ju i nie chc by si nimi opiekowano.

Eros
Relatywizm w myleniu i brak wizi w yciu uczuciowym utrudnia mylenie z
nadziej o przyszoci i skania do troski o siebie tylko w teraniejszoci- w tym wiecie
wydaje si ze nie da si zbudowa nic trwaego. Nawet erotyzm studentw jest cherlawy.
Nie ma ju zwiadw z poznaniem, czym by dla Sokratesa (Uczta). Brakuje mu pasji.
Zaspokojona wczenie ciekawo seksualna podcina skrzyd ciekawoci w ogle. Kiedy
student przychodzi na uniwersytet z nadziej utraty fizycznej i duchowej niewinnoci,
kierowa nim gd tej wiedzy. Dzis dla studenta ju sytego, uniwersytey nie jest t
zaczrowan krain. Arystoteles mwi, e czowiek zna tak naprawd dwa prawdziwe
uniesienia: stosunek seksualny i mylenie.