Kup ksik Ksigarnia internetowa

Pole ksik Lubi to! Nasza spoeczno

Oce ksik
 Spis treci
Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Rozdzia 1. Systemy liczbowe uywane wtechnice komputerowej . . 11

1.1. Pozycyjne systemy liczbowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2. Dziaania na liczbach binarnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.3. Zapis liczb binarnych ze znakiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
1.4. Liczby binarne stao- i zmiennoprzecinkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
1.5. Informacja cyfrowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
1.6. Funktory logiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Rozdzia 2. Funkcje, parametry, zasady dziaania oraz symbole

i oznaczenia podzespow systemu komputerowego . . . . . . . . . . . . . . 40
2.1. Pyta gwna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
2.2. Mikroprocesor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
2.3. Pami operacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
2.4. Pamici masowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
2.5. Karta graficzna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
2.6. Monitor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
2.7. Karta dwikowa (muzyczna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
2.8. Goniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
2.9. Mikrofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
2.10. Zasilacz komputerowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
2.11. Zasilacze awaryjne UPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
2.12. Obudowa komputerowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
2.13. Urzdzenia wejciowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
2.14. Osprzt sieciowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
2.15. Inne podzespoy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
2.16. Symbole i piktogramy zwizane z urzdzeniami techniki komputerowej . . . . . 156
2.17. Magistrale I/O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

Kup ksik Pole ksik

Spis treci

Rozdzia 3. Planowanie przebiegu prac zwizanych

z przygotowaniem komputera osobistego do pracy . . . . . . . . . . . . . . 163
3.1. Ergonomia i BHP komputerowego stanowiska pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
3.2. Projektowanie komputerowego stanowiska pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
3.3. Czynniki wpywajce na wybr zestawu komputerowego . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
3.4. Certyfikacja CE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
3.5. Zakup sprztu komputerowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

Rozdzia 4. Monta i rozbudowa komputera osobistego . . . . . . . . 183

4.1. Dobr podzespow i konfiguracja komputera osobistego . . . . . . . . . . . . . . . . 183
4.2. A
 naliza dokumentacji technicznej komponentw komputera osobistego
doczonej przez producenta sprztu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
4.3. Monta podzespow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
4.4. Aktualizacja oprogramowania niskopoziomowego BIOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

Rozdzia 5. Funkcje systemu operacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . 226

5.1. Pojcie systemu operacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
5.2. Rodzaje systemw operacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
5.3. Struktura systemu operacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
5.4. Systemy plikw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
5.5. Era systemw klient-serwer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233

Rozdzia 6. Przygotowanie komputera osobistego

do zainstalowania systemu operacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
6.1. Wybr nonika instalacyjnego systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
6.2. Ustawienia BIOS Setup przed instalacj systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243

Rozdzia 7. Instalowanie systemw operacyjnych . . . . . . . . . . . . 246

7.1. Instalowanie systemw Windows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
7.2. Instalowanie systemw z rodziny Linux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
7.3. Wicej ni jeden system operacyjny na stanowisku komputerowym . . . . . . . . . 278

Rozdzia 8. Czynnoci poinstalacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313

8.1. Instalowanie i konfigurowanie sterownikw urzdze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
8.2. Aktualizowanie systemw operacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
8.3. Zabezpieczenie systemu operacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327

Kup ksik Pole ksik

 Spis treci

Rozdzia 9. Konfiguracja systemw operacyjnych . . . . . . . . . . . . . 339

9.1. Konfigurowanie systemu Windows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
9.2. Konfigurowanie systemu Linux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356

Rozdzia 10. Optymalizowanie systemu operacyjnego . . . . . . . . 366

10.1. Optymalizowanie systemu Windows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
10.2. Optymalizowanie systemw Linux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381

Rozdzia 11. Interfejsy urzdze peryferyjnych . . . . . . . . . . . . . . 386

11.1. Transmisja szeregowa i rwnolega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
11.2. Porty I/O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
11.3. Synchroniczne interfejsy szeregowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
11.4. Interfejsy bezprzewodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395

Rozdzia 12. Zewntrzne urzdzenia peryferyjne . . . . . . . . . . . . . 399

12.1. Drukarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
12.2. Skanery . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
12.3. Aparaty i kamery cyfrowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
12.4. Inne urzdzenia peryferyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414

Rozdzia 13. Przygotowanie urzdze peryferyjnych dopracy . . . 419

13.1. Podczenie urzdze peryferyjnych do komputera osobistego . . . . . . . . . . . 419
13.2. Instalowanie sterownikw i konfigurowanie urzdze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
13.3. Eksploatacja i konserwacja urzdze peryferyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433

Rozdzia 14. Kosztorysy napraw i przegldw . . . . . . . . . . . . . . . 439

14.1. Sporzdzanie harmonogramu konserwacji i napraw komputera osobistego . . . 440
14.2. Sporzdzanie dokumentacji serwisowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442

Rozdzia 15. Narzdzia i rodki naprawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . 444

15.1. Lutownice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444
15.2. Sondy logiczne i impulsatory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445
15.3. Sprztowe testery pamici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
15.4. Zestawy i rodki czyszczce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446
15.5. rodki smarujce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447
15.6. Zestawy naprawcze i rodki klejce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447

Kup ksik Pole ksik

Spis treci

15.7. Odzie ochronna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448

15.8. Stacje lutownicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448
15.9. Oscyloskop cyfrowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449

Rozdzia 16. Lokalizacja i naprawa usterek sprztowych

komputera osobistego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
16.1. Okrelanie usterki na podstawie raportu bdw procedury BIOS POST . . . . 451
16.2. Programy i sprzt do diagnozowania urzdze komputerowych . . . . . . . . . . 460
16.3. Lokalizowanie usterek, naprawa i/lub wymiana wadliwych podzespow . . . 467

Rozdzia 17. Lokalizacja i naprawa usterek

systemu operacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479
17.1. Diagnozowanie i monitorowanie systemu operacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . 479
17.2. Lokalizowanie i naprawa usterek systemu operacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . 485

Rozdzia 18. Odzyskiwanie danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492

18.1. O
 dszukiwanie danych uytkownika (katalogu domowego)
po przypadkowym usuniciu konta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
18.2. Odzyskiwanie danych na podstawie kopii zapasowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493
18.3. Odzyskiwanie danych na podstawie punktu przywracania systemu Windows . . 495
18.4. O
 dzyskiwanie przypadkowo usunitych plikw
w systemach Windows Vista i Windows 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
18.5. Odzyskiwanie danych z kosza systemu Windows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
18.6. O
 dzyskiwanie usunitych plikw z pamici masowych
za pomoc wyspecjalizowanego oprogramowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
18.7. Odzyskiwanie rejestru systemu Windows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
18.8. Odzyskiwanie systemu z obrazw dyskw i partycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
18.9. Odzyskiwanie systemu z wykorzystaniem recovery disc . . . . . . . . . . . . . . . . . 504

Rozdzia 19. Wskazania dlauytkownika

po wykonaniu naprawy komputera osobistego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
19.1. Wskazwki dla uytkownika systemu operacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509
rda internetowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510
Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512

Kup ksik Pole ksik

 5
Funkcje systemu
operacyjnego
Uytkownik komputera osobistego klasy PC (oprcz sprztu) musi posiada specjalne
oprogramowanie, ktre pozwala na interakcj pomidzy czowiekiem i maszyn
system operacyjny (ang. Operating System, OS).
Historia systemw operacyjnych siga lat 50. XX wieku, kiedy pierwsze elektroniczne
maszyny liczce zaczto wykorzystywa do celw militarnych. Pocztkowo nie byy to
OS-y z prawdziwego zdarzenia, a jedynie pojedyncze programy. Z czasem doczano
kolejne podprogramy i funkcje, ktre ostatecznie przybray form znanego wspczenie
systemu operacyjnego.
Najwiksz popularno (komputery osobiste klasy PC) zyskay komercyjne systemy
spod znaku Microsoftu (MS-DOS, Windows 3.x, Windows 9.x czy rozwijana do dzi-
siaj seria Windows NT NT, 2000, XP, Vista, 7, 8), istniej jednak alternatywne, nie
mniej popularne rozwizania, np. rozpowszechniany na licencji GNU GPL Linux (dua
rodzina niezalenych dystrybucji), FreeBSD, Open Solaris czy komercyjne UNIKSY
Oracle Solaris (wczeniej Sun Solaris), Mac OS X itd.
Niezalenie od tego, jaki system operacyjny zosta wybrany przez uytkownika, aby
mona byo z niego skorzysta, naley go wczeniej zaimplementowa na okrelonej
platformie sprztowej czyli po prostu zainstalowa.

5.1. Pojcie systemu operacyjnego

System operacyjny to oprogramowanie, ktre stanowi interfejs pomidzy uytkowni-
kiem, oprogramowaniem uytkowym i urzdzeniami komputera osobistego te
skadniki systemu komputerowego przedstawia rysunek 5.1.
Dziki OS uytkownik moe sterowa i zarzdza sprztow platform komputerow,
wydajc polecenia w sposb bezporedni (wpisuje polecenia w wierszu interfejs
znakowy) lub poredni (korzysta z interfejsu graficznego).

Kup ksik Pole ksik

 5.2. Rodzaje systemw operacyjnych

Rysunek 5.1. Ukad

warstwowy skadajcy
si na system
komputerowy

Gwne zadania systemu operacyjnego to: zarzdzanie procesami, zarzdzanie pamici

operacyjn, zarzdzanie pamici podrczn cache, zarzdzanie pamiciami masowy-
mi, implementowanie systemu plikw i zarzdzanie nim, zarzdzanie urzdzeniami
I/O, kontrola bdw i obsuga wyjtkw, mechanizmy kontroli dostpu do zasobw
i uwierzytelniania uytkownika, zarzdzanie usugami sieciowymi.
Dobry system operacyjny powinien:
qq mie interfejs przyjazny dla uytkownika,
qq cechowa si wysok wydajnoci i stabilnoci,
qq mie stosunkowo niewielki rozmiar,
qq oferowa moliwo aktualizowania i modyfikowania,
qq udostpnia du liczb aplikacji.

5.2. Rodzaje systemw operacyjnych

Wraz z rozwojem platform sprztowych ewoluoway systemy operacyjne dzisiaj
mona wyodrbni kilka klasyfikacji OS na podstawie rnych kryteriw podziau.

5.2.1. Podzia ze wzgldu

na liczb wykonywanych zada
qq Systemy jednoprogramowe. S w stanie wykonywa tylko jedno zadanie zlecone
przez uytkownika, przetworzenie kolejnego programu nastpuje po zakoczeniu
pierwszego.
qq Systemy wieloprogramowe. Umoliwiaj wykonywanie kilku programw rezydu-
jcych w pamici dziki wspdzieleniu mocy obliczeniowej mikroprocesora (ang.
multiprogramming).
qq Systemy wielozadaniowe. Umoliwiaj wykonywanie kilku programw dziki
wspdzieleniu mocy obliczeniowej mikroprocesora. Przeczanie pomidzy po-
szczeglnymi programami (procesami) jest planowane i nastpuje tak szybko, e
uytkownik ma wraenie cigego dziaania kilku aplikacji (ang. multitasking).
W tego typu systemach wprowadzono pojcie pamici wirtualnej, przez co tzw.
pami logiczna moga by wiksza od fizycznej (Windows, Linux).

227

Kup ksik Pole ksik

Rozdzia 5 t Funkcje systemu operacyjnego

5.2.2. Podzia ze wzgldu

na sposb przetwarzania
qq Systemy przetwarzania bezporedniego. System interpretuje zadania uytkowni-
ka na bieco i realizuje zaraz po zainicjowaniu. Istnieje bezporednia interakcja
pomidzy interfejsem a uytkownikiem (Windows, Linux).
qq Systemy przetwarzania poredniego. Pomidzy zleceniem zadania przez uytkow-
nika a realizacj przez system operacyjny (systemy wsadowe) wystpuje opnienie.
qq Prosty system wsadowy. Dla systemu operacyjnego przygotowywano cig ope-
racji w postaci tzw. wsadu. Za jego przygotowanie odpowiada operator, ktry
po konsultacji z uytkownikami przygotowywa cig polece zapisanych na
karcie perforowanej lub tamie magnetycznej, realizowanych nastpnie przez OS.
qq Zoony system wsadowy. Przypomina wspczesne systemy wielozadanio-
we, w ktrych najczciej wykonywane zadania s przechowywane w pamici,
a podczas oblicze mog by wykonywane operacje I/O dla innych zada (ang.
simultaneous peripheral operation on-line) lub kolejne zadania zapisane w pamici.

5.2.3. Podzia systemw wieloprocesorowych

qq Systemy wieloprocesorowe symetryczne SMP (ang. Symmetric Multiprocessing). Syste-
my operacyjne przeznaczone do komputerw wieloprocesorowych (wielordzeniowych)
dzielcych wspln magistral systemow, zegar, pami i urzdzenia wejcia-wyjcia.
Umoliwiaj zlecanie realizacji zada systemu dwm lub wicej mikroprocesorom.
Zadania s dzielone symetrycznie pomidzy wszystkie CPU, dziki czemu wzrasta
oglna wydajno systemu komputerowego (rodzina Windows NT, Linux).
qq Systemy wieloprocesorowe asymetryczne AMP (ang. Asynchronous Multiprocess-
ing). Systemem zarzdza gwny procesor, a jednostki CPU maj zlecane inne,
niezalene zadania. Przykadem pracy w ukadzie asymetrycznym mog by mi-
kroprocesory wsppracujce z zewntrznym koprocesorem, dziaajce niezalenie,
taktowane inn czstotliwoci zegara itd.

5.2.4. Podzia ze wzgldu na liczb

obsugiwanych uytkownikw
qq Systemy jednouytkownikowe. Umoliwiaj uytkowanie na poziomie jedne-
go uytkownika, brak jest mechanizmw uwierzytelniajcych, zabezpieczajcych
dostp do plikw i katalogw lub takie zabezpieczenia s nieskuteczne (MS-DOS,
Windows 9x).
qq Systemy wielouytkownikowe. Umoliwiaj uytkowanie OS przez wielu uyt-
kownikw jednoczenie i niezalenie. System potrafi przechowywa profile swoich
uytkownikw w taki sposb, e inni klienci platformy nie maj dostpu do zawar-
tych w nich danych (Windows NT, Linux).

228

Kup ksik Pole ksik

 5.3. Struktura systemu operacyjnego

5.2.5. Podzia ze wzgldu na interfejs uytkownika

qq Systemy z interfejsem znakowym/tekstowym. Komunikacja uytkownika z sy-
stemem nastpuje poprzez wprowadzanie tekstowych komend z wiersza polece
(MS-DOS, Linux Bash, Windows Server Core).
qq Systemy z okienkowym interfejsem graficznym. Moliwe jest uytkowanie syste-
mu z wykorzystaniem interfejsu graficznego opartego na symbolach (ikonach) oraz
tzw. okienkach, okrelanego skrtem GUI (ang. Graphical User Interface) (Windows,
X Window).

5.2.6. Inne rodzaje systemw operacyjnych

qq Systemy czasu rzeczywistego (ang. Real-Time Operating System RTOS). To
systemy operacyjne, ktrych zadaniem jest reagowanie na zmiany zewntrzne
zachodzce w czasie rzeczywistym. Gwnym kryterium s ramy czasowe, ktre
warunkuj dziaanie systemu.
Systemy operacyjne czasu rzeczywistego dziel si na dwa rodzaje:
qq Twardy (rygorystyczny). Znany jest najgorszy (najduszy) czas odpowiedzi oraz
wiadomo, e nie zostanie on przekroczony. Gwarantuje terminowe wypenianie
krytycznych zada
qq Mikki (agodny). Stara si odpowiedzie najszybciej, jak to moliwe, ale nie
wiadomo, jaki moe by najgorszy czas odpowiedzi. Krytyczne zadania maj
pierwszestwo przed innymi, system nie gwarantuje jednak terminowego wy-
penienia krytycznych zada.
qq Systemy rozproszone (ang. distributed system). Umoliwiaj zarzdzanie wieloma
niezalenymi komputerami poczonymi np. za pomoc wydajnej sieci kompute-
rowej (tzw. klastrem).

5.3. Struktura systemu operacyjnego

Na system operacyjny skadaj si zazwyczaj: jdro systemu, oprogramowanie syste-
mowe (m.in. sterowniki) oraz interpreter polece bd GUI (rysunek 5.2).

Rysunek 5.2.
Schemat budowy
systemu operacyjnego

229

Kup ksik Pole ksik

Rozdzia 5 t Funkcje systemu operacyjnego

Gwnym elementem systemu operacyjnego jest jego jdro (ang. kernel), ktre stanowi
trzon platformy programowej. Jdro jest traktowane jako zbir procedur, ktre s odpo-
wiedzialne za bezporednie zarzdzanie sprztem komputerowym i udostpniaj zestaw
usug sucych do implementacji oprogramowania systemowego jest interfejsem
pomidzy sprztem a oprogramowaniem uytkowym. Mona pokusi si o stwierdzenie,
e jdro systemu to waciwie system operacyjny.
Najwaniejsze zadania jdra systemowego to: zarzdzanie procesami, zarzdzanie
pamici operacyjn, obsuga systemu wejcia-wyjcia, zarzdzanie plikami i prze-
strzeni dyskow, uwierzytelnianie i ochrona oraz implementacja interfejsu polece.
Istnieje kilka podstawowych koncepcji budowy jdra systemu operacyjnego:
qq Jdro monolityczne. Jdro to duy program, ktrego zadaniem jest wykonywanie
wszystkich najwaniejszych funkcji i zada systemu operacyjnego. Zalet jdra
monolitycznego jest szybko dziaania (jdro nie jest rozbite na wiele podprogra-
mw). Oprcz tego, jeli jest dobrze przygotowane, moe mie niewielkie rozmiary,
a ponadto w jednym pliku atwiej wyszukuje si ewentualne bdy. Do wad mona
zaliczy trudnoci w rozbudowie jednego wielkiego programu, a take to, e bdy
zwizane z jedn czci oprogramowania mog wpyn na stabilno caego jdra;
le przygotowane jdro moe si rozrosn do duych rozmiarw; moduy i jdro
korzystaj z jednej przestrzeni adresowej, co rwnie moe rzutowa na stabilno
systemu. Z tego typu jdra korzystaj systemy operacyjne z rodziny Unix.
qq Mikrojdro. Jdro jest stosunkowo mae i zawiera wycznie mechanizmy nisko-
poziomowe odpowiedzialne za: zarzdzanie przestrzeni adresow, zarzdzanie
wtkami czy komunikacj midzy procesami. Funkcje zwizane z obsug sterow-
nikw urzdze, protokow sieciowych czy systemw plikw s przenoszone do
specjalnych blokw lub przestrzeni uytkownika i uruchamiane jako moduy. Oto
zalety mikrojdra: rozwj kodu rdowego jest atwy; implementacja nowych
funkcjonalnoci nie wymaga ponownej kompilacji jdra; bd w jednym elemen-
cie systemu nie wpywa na jego ogln stabilno. Do wad zaliczymy do trudny
proces wyszukiwania bdw oraz to, e uruchomienie wielu programw prowadzi
do spadku wydajnoci i wikszego uycia pamici. Systemem, ktry korzysta z kon-
cepcji mikrojdra, jest Minix.
qq Jdro hybrydowe. Jest poczeniem koncepcji dwch powyszych rozwiza, czy
szybko i prostot konstrukcji jdra monolitycznego oraz moduowo i bezpie-
czestwo mikrojdra. Jdro hybrydowe uruchamia pewne moduy w przestrzeni
jdra w celu zmniejszenia utraty wydajnoci, a jednoczenie przenosi okrelone
funkcjonalnoci w postaci usug do przestrzeni uytkownika. Dla przykadu w we-
wntrznej strukturze jdra hybrydowego mona implementowa wirtualny system
plikw i sterowniki magistrali, natomiast zarzdzanie systemem plikw i pamici
masow moe zosta przeniesione poza jdro i uruchamiane jako usuga. Jdra
hybrydowe s wykorzystywane w systemach z rodziny Windows NT.

230

Kup ksik Pole ksik

 5.4. Systemy plikw

W skad systemu mog wchodzi rwnie programy systemowe, ktre nie s czci
jdra, ale stanowi komponent systemu operacyjnego.
Kolejnym elementem systemu operacyjnego jest interpreter polece, ktry moe by
zaimplementowany w jdrze systemu lub przyjmowa posta odrbnego programu, np.
interfejsu graficznego.
W zalenoci od rodzaju zastosowanego jdra system operacyjny moe cechowa:
qq Wielozadaniowo. Umoliwia wykonywanie wielu procesw na zasadzie dzielenia
czasu mikroprocesora.
qq Wielodostpno (ang. multiuser). Umoliwia prac wielu uytkownikw systemu
operacyjnego w tym samym czasie.
qq Wielowtkowo (ang. multithreading). Umoliwia wykonanie jednego procesu
w ramach kilku wtkw.
qq Wielobieno (ang. reentrant). Kilka procesw moe mie dostp do interfejsu jdra
(praca w trybie jdra), dziki czemu wszystkie mog korzysta z funkcji systemowych.
qq Skalowalno (ang. scalability). Opisuje moliwo atwej rozbudowy elementw
systemu operacyjnego. Wane jest, aby mimo zwikszania objtoci systemu nie
spadaa jego wydajno.
qq Wywaszczanie. Technika pozwala na wstrzymanie jednego procesu, aby moliwe
byo uruchomienie innego. Zawieszenie jednego procesu nie wstrzymuje caego
systemu operacyjnego.

5.4. Systemy plikw

aden system operacyjny nie moe si obej bez systemu plikw (ang. file system), ktry
zarzdza sposobem zabezpieczania, zarzdzania i przechowywania plikw w przestrzeni
pamici masowej, np. na twardym dysku.
Plik (ang. file) jest pewnym cigiem danych charakteryzujcym si skoczon dugoci
oraz pewnymi atrybutami jest interpretowany przez system operacyjny jako cao.
Wikszo wspczesnych systemw operacyjnych ma wasne systemy plikw, ktre
ewoluuj wraz z rozwojem OS (tabela 5.1).
System plikw udostpnia uytkownikowi logiczn struktur (interfejs) w postaci drzewa
katalogowego, a sam obsuguje skomplikowane procesy zapisu i odczytu i zdanych. Po-
nadto system plikw zarzdza dodatkowymi atrybutami plikw (w postaci metadanych)
i udostpnia je programom, implementujc mechanizmy kontroli dostpu do plikw.

231

Kup ksik Pole ksik

Rozdzia 5 t Funkcje systemu operacyjnego

Tabela 5.1. Zestawienie kilku popularnych systemw plikw

System plikw Symbol Opis

Wprowadzony przez Microsoft wraz z systemem Windows

95 OSR 2. Wykorzystuje 32-bitow tablic FAT, co umoli-
wia zapis pliku z maksymaln wielkoci 4 GiB. Do zaadre-
sowania jednostki alokacji stosuje si 28 bitw, co maksy-
malnie daje 228 jednostek alokacji. Najmniejsza jednostka
alokacji moe zawiera 4 kiB, a najwiksza 32 kiB. Ograni-
File Allocation czenie rozmiaru woluminu to 232 sektorw, co daje 2 TiB na
FAT32 jednym dysku lub macierzy dyskowej. System nie obsuguje
Table 32
metadanych, co oznacza, e nie implementuje np. zabezpie-
czenia plikw przed nieautoryzowanym dostpem.
W przypadku systemu Windows XP i nowszych maksymal-
na ilo miejsca na dysku z systemem FAT moe wynosi
do 8TiB, a wielko pojedynczego woluminu moe wynie
do32 GiB.

Wprowadzony zosta wraz z systemem Windows NT 3.1.

Do adresowania wykorzystuje 64 bity, co teoretycznie daje
na jeden plik 264 bajtw, czyli 16 EiB; praktycznie jest to
New 16 TiB. Maksymalny teoretyczny rozmiar partycji to 264,
Technology NTFS jednak w rzeczywistoci jest to 256 TiB. W przeciwiestwie
FileSystem do FAT obsuguje metadane i w najnowszej odsonie NTFS
3.1 umoliwia: kompresj, szyfrowanie, nadawanie praw do-
stpu, transakcyjno oraz ksigowanie operacji dyskowych
(zalecany dla systemw z rodziny Windows NT).

Czwarta wersja popularnego systemu plikw przeznaczo-

nego do systemw operacyjnych z rodziny Linux. EXT4
uywa adresowania 48-bitowego, umoliwia wic stosowa-
Extended File nie woluminw o wielkoci do1 EiB i maksymalny rozmiar
EXT4
System wersja 4 pliku do 16 TiB. Umoliwia przechowywanie do 32000
podkatalogw, ksigowanie operacji, obsug metadanych,
nadawanie praw dostpu, rezerwacj miejsca bez fragmenta-
cji dla nowych plikw.

Wprowadzony przez Microsoft, jest rozszerzeniem systemu

plikw ISO 9660 i umoliwia zapis danych na nonikach
optycznych CD-R z nazwami o dugoci do 64 znakw
Joliet ISO9660
z wykorzystaniem znakw midzynarodowych, a take nazw
zapisane w standardzie UTF. Nie pozwala zapisywa plikw
wikszych ni 2 GiB.

System plikw przeznaczony do nonikw optycznych BD,

DVD, CD z moliwoci zapisu oraz DVD-Video. Jest w peni
Universal Disk
UDF obsugiwany przez systemy: Windows Vista, Windows 7
Format
oraz Linux z jdrem 2.6 bez potrzeby uywania dodatkowe-
go oprogramowania.

232

Kup ksik Pole ksik

 5.5. Era systemw klient-serwer

5.5. Era systemw klient-serwer

W instytucjach i firmach coraz wiksz popularno zyskuj systemy operacyjne dziaa-
jce w strukturze klient-serwer. Gwn zasad modelu klient-serwer jest rozproszenie
elementw systemu informatycznego na rne komputery bdce elementem sieci kom-
puterowej. Model ten przewiduje istnienie klientw (stacje robocze), czyli komputerw
PC zgaszajcych dania, oraz serwerw, wydajnych maszyn, ktre obsuguj zadania
zgaszane przez stacje robocze.
Serwer moe peni funkcje: serwera uwierzytelniajcego, serwera plikw, serwera
wydruku, serwera DHCP, serwera DNS, serwera Active Directory itd. Uytkownik
zalogowany na dowolnym komputerze klienckim (w zalenoci od delegowanych
uprawnie) w sieci moe mie dostp do swojego konta mobilnego i korzysta z zaso-
bw oraz mechanizmw udostpnianych przez serwer.
Istnieje grupa systemw operacyjnych, ktrych zadaniem jest penienie roli serwerw
w sieci komputerowej, np. Novell Netware 4/5/6, Windows 2000 Server, 2003 Server,
2008 Server, Linux z uruchomionymi aplikacjami serwerowymi. Druga grupa to
systemy dziaajce po stronie komputerw klienckich, np. Windows XP Professional,
Vista Bussines, 7 Professional, Linux.

UWAGA

Systemy firmy Microsoft oznaczane jako Home Edition, Basic Edition, Starter Edition nie
s przystosowane do pracy w sieci z domenami, co jednoznacznie eliminuje je z grona
systemw klienckich dla modelu Microsoft klient-serwer.

Pytania i polecenia kontrolne

1. Wyjanij, jakie zadania wypenia system operacyjny.

2. Jakie znasz rodzaje systemw operacyjnych?
3. Opisz struktur wspczesnego systemu operacyjnego.
4. Scharakteryzuj odmiany jder systemw operacyjnych.
5. Jakimi cechy powinien mie system operacyjny?
6. Co to jest system plikw?
7. Wymie i scharakteryzuj przynajmniej trzy rne systemy plikw.
8. Scharakteryzuj model klient-serwer.

233

Kup ksik Pole ksik

 6
Przygotowanie
komputera
osobistego do
zainstalowania
systemu
operacyjnego
Przed zainstalowaniem systemu operacyjnego naley przeprowadzi kilka podstawowych
czynnoci. Na pocztku musimy pozyska system operacyjny (naby nonik, pobra
on-line), a nastpnie przygotowa komputer osobisty do instalacji systemu (ustawienia
BIOS Setup).

6.1. Wybr nonika instalacyjnego systemu

Jeeli uytkownik planuje instalacj okrelonego systemu operacyjnego na komputerze
osobistym, musi pozyska nonik, na ktrym bdzie si znajdowa program instala-
cyjny z OS.

UWAGA

Jeeli komputer zosta nabyty od producenta systemw komputerowych OEM lub jest
to komputer przenony typu notebook, netbook, system operacyjny zazwyczaj jest
w zestawie.

Kup ksik Pole ksik

 6.1. Wybr nonika instalacyjnego systemu

Najnowsze systemy operacyjne najczciej s dystrybuowane na nonikach optycznych

typu CD/DVD. Istnieje rwnie moliwo pobrania niektrych systemw operacyjnych
on-line (z internetu), zapisanych np. w postaci obrazu ISO13, na podstawie ktrego
mona wypali pyt instalacyjn.

UWAGA

Jeeli planujemy korzysta z oprogramowania typu wirtualna maszyna, nie musimy

wypala pyty CD/DVD (z obrazu), poniewa wirtualne napdy optyczne maj moliwo
podmontowania obrazu pyty. Aby uruchomi w systemie operacyjnym plik ISO, UIF,
NGR itd. (bez wypalania pyty), mona zainstalowa oprogramowanie emulujce
napd optyczny, ktry umoliwi skorzystanie z obrazw pyt, np. MagicDisc (http://
www.magiciso.com/download.htm) lub DAEMON Tools Lite (http://eu-uk1.disc-tools.
com/download/daemon).

6.1.1. Wybr komercyjnego systemu Windows

Firma Microsoft (w momencie powstawania niniejszego podrcznika) rozpowszech-
nia system operacyjny Windows 7, ktry jest w peni objty wsparciem technicznym
producenta (SP1).
System Windows Vista nie jest ju oficjalnie rozpowszechniany (tabela 6.1) przez firm
Microsoft, jednak nadal jest oferowana pomoc techniczna dla wersji z SP2 (wiadczenie
pomocy technicznej dla systemu Windows Vista z dodatkiem Service Pack 1 zostao
zakoczone 12 lipca 2011 roku).
Tabela 6.1. Daty zakoczenia sprzeday okrelonych systemw operacyjnych
Windows

Zakoczenie
Data dostpnoci Zakoczenie sprzeday
System
oglnej sprzeday detalicznej komputerw
z systemem Windows

Windows XP 31 grudnia 2001 30 czerwca 2008 22 padziernika 2010

Windows
30 stycznia 2007 22 padziernika 2010 22 padziernika 2011
Vista

Windows 7 22 padziernika 2009 Do ustalenia Do ustalenia

rdo: http://windows.microsoft.com/pl-PL/windows/products/lifecycle.

System Windows XP nie jest ju w ogle rozpowszechniany, pomoc techniczna jest

realizowana dla wersji z SP3 (wiadczenie pomocy technicznej dla systemu WindowsXP
z dodatkiem Service Pack 2 zostao zakoczone 13 lipca 2010 roku).

Obraz ISO to format, ktry zawiera wszystkie dane z archiwizowanej pyty CD/DVD.
13

235

Kup ksik Pole ksik

Rozdzia 6 t Przygotowanie komputera osobistego do zainstalowania systemu operacyjnego

UWAGA

Porwnanie trzech powyszych wersji systemu Windows jest dostpne pod adresem
http://windows.microsoft.com/pl-PL/windows7/products/compare (zakadka Windows
kontra Windows). Opis cyklu ycia systemw Windows znajduje si pod adresem
http://windows.microsoft.com/pl-PL/windows/products/lifecycle.

Oryginalne systemy Windows mona pozyska z nastpujcych rde:

qq handel detaliczny systemy operacyjne do uytku domowego i maych firm,
qq on-line systemy operacyjne do uytku domowego i maych firm (http://windows.
microsoft.com/pl-PL/windows/shop),
qq producenci komputerowych systemw OEM systemy operacyjne do uytku
domowego i maych firm,
qq sprzedawcy licencji zbiorowych systemy operacyjne dla edukacji oraz maych
i rednich firm, urzdw (licencjonowanie zbiorowe),
qq sprzedawcy hurtowi systemy operacyjne dla rednich firm, duych przedsibiorstw
i urzdw (licencjonowanie zbiorowe).
W przypadku systemw Windows rozrnia si nastpujce rodzaje licencji:
qq Volume Licensing (licencje grupowe) umoliwia instalowanie systemw na wielu
komputerach w organizacji bez potrzeby posiadania pyty instalacyjnej dla kadej
zainstalowanej kopii.
qq OEM licencja przeznaczona dla konkretnego zestawu komputerowego i wycz-
nie jemu przyporzdkowana. Na obudowie sprztu powinna znale si naklejka
zawierajca numer seryjny i klucz produktu.
qq BOX licencja umoliwia zainstalowanie systemu na dowolnym komputerze,
jednak w danym momencie wycznie na jednym zestawie cena zakupu jest
znacznie wysza od wersji OEM.
qq Oprogramowanie w wersji beta wersja oprogramowania rozpowszechniana
bezpatnie w celu odnalezienia ewentualnych bdw, np. zwizanych z niekompa-
tybilnoci z okrelonym sprztem. W przypadku aplikacji komercyjnych producent
okrela, do kiedy wersja beta moe by legalnie uywana.
Windows XP
Pierwsza wersja systemu Windows XP zostaa wydana w 2011 roku i bya nastpc
systemu Windows 2000. System by dostpny w wersji 32- i 64-bitowej.
Istniej dwie podstawowe wersje systemu Windows XP:
qq Home Edition wersja przeznaczona do uytku domowego.
qq Professional Edition wersja rozbudowana, umoliwiajca prac w sieciach do-
menowych, zawierajca serwer IIS (ang. Internet Information Services) oraz obsug
kilku procesorw.

236

Kup ksik Pole ksik

 6.1. Wybr nonika instalacyjnego systemu

UWAGA

Zostay rwnie wydane wersje specjalne: Media Center Edition, Tablet PC Edition, N
(odpowied na decyzj Komisji Europejskiej w sprawie zwikszenia konkurencyjnoci
innych aplikacji multimedialnych) oraz Starter.

System by modyfikowany za pomoc bezpatnych dodatkw aktualizujcych Service

Pack:
qq SP1 implementacja obsugi USB 2.0, obsuga dyskw ponad 128GB.
qq SP2 dodanie centrum zabezpiecze.
qq SP3 uaktualnienie konsoli MMC, zwikszenie wydajnoci.
Windows XP to jeden z najbardziej udanych systemw operacyjnych firmy Microsoft,
a sam producent wiadczy pomoc techniczn dla XP ju ponad 10 lat (najduej w hi-
storii systemw Microsoftu).
Zalety systemu Windows XP to: stosunkowo niewielkie wymagania sprztowe, dua
stabilno i stosunkowo dobra wydajno.
Mimo wielu przymiotw system Windows XP nie jest ju oferowany do sprzeday
zosta zastpiony systemem Windows Vista.
Windows Vista
System Vista pojawi si na przeomie lat 2006 i 2007. Po trzech miesicach sprzeday
okazao si, e nie powtrzy sukcesu swojego poprzednika niedoskonaoci nowego
systemu byy tak znaczce, e firma Microsoft zdecydowaa si na przeduenie wsparcia
dla systemu XP. Gwn wad Visty byy due wymagania sprztowe.
Powstay nastpujce wersje systemu Windows Vista, ktre s dostpne dla platform
32- i 64-bitowych:
qq Starter wersja ze znaczcymi ograniczeniami, umoliwia uruchomienie jedynie
trzech aplikacji jednoczenie, dostpna tylko w wersji 32-bitowej.
qq Home Basic wersja przeznaczona do uytku domowego, nieposiadajca interfejsu
Windows Aero i programu Media Center.
qq Home Basic N wersja taka sama jak Home Basic, tylko bez programu Windows
Media Player (odpowied na decyzj Komisji Europejskiej w sprawie zwikszenia
konkurencyjnoci innych aplikacji multimedialnych).
qq Home Premium wersja z dodatkowym oprogramowaniem multimedialnym,
Windows Aero czy Windows Media Center, wzbogacona o dodatkowe moliwoci
sieciowe.
qq Business wersja przeznaczona dla biznesu, umoliwiajca prac w sieciach do-
menowych, posiada serwer IIS. Licencja pozwala na zainstalowanie starszej wersji,
np. XP Professional.

237

Kup ksik Pole ksik

Rozdzia 6 t Przygotowanie komputera osobistego do zainstalowania systemu operacyjnego

qq Business N wersja taka sama jak Business, tylko bez programu Windows Media
Player (odpowied na decyzj Komisji Europejskiej w sprawie zwikszenia konku-
rencyjnoci innych aplikacji multimedialnych).
qq Enterprise wersja niedostpna w sprzeday detalicznej, wyposaona w funkcje
wirtualizacji, system szyfrowania danych na dysku BitLocker, moliwo zmiany
jzyka systemu.
qq Ultimate najbardziej rozbudowana wersja systemu Vista, wyposaona we wszyst-
kie funkcje wczeniejszych wersji oraz dodatkowe gadety. Zoptymalizowana pod
ktem gier komputerowych oraz zaawansowanego przetwarzania obrazu i dwiku.
System by modyfikowany za pomoc bezpatnych dodatkw aktualizujcych Service
Pack 1 i 2, usuwajcych szereg bdw zwizanych z obsug sprztu i oprogramowania.
System Windows Vista po 4 latach zosta zastpiony Windows 7, ktry obecnie jest
najnowszym systemem z rodziny NT (niebawem bdzie dostpna stabilna wersja
Windows 8).
Windows 7
Najnowszym produktem firmy Microsoft jest Windows 7 dostpny na platformy
sprztowe 32- i 64-bitowe. Nowy system wydaje si bardziej dopracowany ni poprzed-
nia wersja: jest mniej pamicioerny, ma bardziej przejrzysty interfejs, dodatkowe
funkcje bezpieczestwa i kontroli rodzicielskiej itp.
Dostpne s nastpujce wersje systemu Windows 7:
qq Starter wersja systemu 7 mocno okrojona, przeznaczona m.in. na komputery
przenone typu netbook, ma zablokowan funkcj zmiany obrazu pulpitu, brak jest
moliwoci przeczania uytkownikw itd. Obsuguje maksymalnie tylko jeden
mikroprocesor 32-bitowy, w sieci umoliwia jedynie doczenie do grupy roboczej.
qq Home Basic wersja zuboona przeznaczona na rynki rozwijajce si. Obsuguje
maksymalnie do 8 GB pamici operacyjnej i jeden mikroprocesor, brak jest Windows
Media Center, ma ograniczon wersj Windows Aero, w sieci umoliwia jedynie
doczenie do grupy roboczej itd.
qq Home Premium wersja przeznaczona dla uytkownikw domowych uniemoli-
wiajca prac w sieciach domenowych, a jedynie w grupach roboczych. Obsuguje
do 16 GB pamici RAM. Zawiera Windows Aero, Windows Media Center, Windows
Media Player, usug szybkiego wyszukiwania Windows Search, obsuguje wiele
monitorw itd.
qq Home Premium N14 zawiera to samo co Home Premium z wyjtkiem Windows
Media Center.
qq Professional wersja dla biznesu oferujca to samo co wersja Home Premium;
dodatkowo obsuguje 192 GB RAM oraz do dwch mikroprocesorw, daje moli-
wo pracy w sieciach domenowych, zawiera oprogramowanie do tworzenia kopii

Wersje N s rozpowszechniane wycznie na terenie UE w zwizku z decyzj Komisji

14

Europejskiej w sprawie zwikszenia konkurencyjnoci innych aplikacji multimedialnych.

238

Kup ksik Pole ksik

 6.1. Wybr nonika instalacyjnego systemu

zapasowych oraz tryb Windows XP Mode pozwalajcy na uruchamianie aplikacji

biznesowych znanych z systemu Windows XP.
qq Professional N zawiera to samo co Professional z wyjtkiem Windows Media
Center.
qq Ultimate wersja Professional rozszerzona o funkcj szyfrowania danych dysko-
wych BitLocker oraz moliwo zmiany jzykw z 35 dostpnych, a take moliwo
korzystania z dyskw wirtualnych VHD.
qq Ultimate N zawiera to samo co Ultimate z wyjtkiem Windows Media Center.
qq Enterprise wersja, ktra stanowi odpowiednik Ultimate, nie jest jednak dostpna
na rynku detalicznym, a jedynie na licencji Volume License Key.
W Windows 7 wprowadzono kilka usprawnie w stosunku do wersji Vista, szczeglnie
w obrbie paska zada i pulpitu, Internet Explorera, zarzdzania urzdzeniami, dodano
take funkcj sieciowej Grupy Domowej itp.
Obecnie Microsoft rozpowszechnia wycznie wersje systemu Windows 7 na pod-
stawie licencji OEM lub w sprzeday detalicznej tzw. BOX (oprcz wersji Enterprise).

UWAGA

Nastpc systemu Windows 7 ma by Windows 8 w momencie powstawania

niniejszego podrcznika dostpna jest wersja testowa oznaczona jako Windows 8
Release Preview.

6.1.2. Wybr dystrybucji systemu Linux

Dla osb, ktre nie ceni systemw spod znaku Windows lub ktrych nie sta na zakup
systemu komercyjnego, rozwizaniem moe by instalacja jednej z wielu dystrybucji
systemu Linux. Wersje podstawowe systemu (posiadajce tylko oprogramowanie nie-
komercyjne) s rozpowszechniane bezpatnie na licencji GNU jeeli wybierzemy
system na noniku optycznym, moemy zapaci niewielk kwot za sam pyt.
Istniej rwnie wersje komercyjne w tym przypadku za cz aplikacji i obsug
techniczn musimy zapaci; np. za specjalnie przygotowane wersje serwerowe majce
wsparcie techniczne.
Obecnie jest dostpnych wiele dystrybucji systemu Linux, ktre charakteryzuj si po-
dobnymi moliwociami, poniewa korzystaj z tego samego jdra systemu oraz tych
samych niekomercyjnych aplikacji. Rnice mog si objawia na poziomie programu
instalacyjnego, aplikacji komercyjnych, aplikacji administracyjnych.
Najprostszym sposobem pozyskania systemu Linux jest odwiedzenie strony domowej
lub serwera FTP danej dystrybucji i pobranie obrazu ISO pyt CD bd DVD. Kolejnym
sposobem jest zakup nonikw z instalacj bd zakup czasopisma lub ksiki, do
ktrych doczono pyty instalacyjne danej wersji systemu.

239

Kup ksik Pole ksik

Rozdzia 6 t Przygotowanie komputera osobistego do zainstalowania systemu operacyjnego

UWAGA

Witryny internetowe i serwery FTP z najnowszym oprogramowaniem dla poszczeglnych

dystrybucji Linuksa s okrelane mianem repozytoriw (ang. repository).

Debian
Projekt Debian GNU/Linux zosta zapocztkowany przez Iana Murdocka (nazwa De-
bian to akronim od imienia ony twrcy Deb i jego wasnego Ian) w 1993 roku.
Debian to jedna z ciekawszych dystrybucji Linuksa, kojarzona z indywidualistami
i ortodoksyjnymi uytkownikami Linuksa. Jak przystao na nowoczesny system ope-
racyjny, oprogramowanie jest dostpne w postaci pakietw, a sam format opracowany
przez twrcw Debiana jest prosty i bezproblemowy w uyciu. Wraz z pojawieniem
si graficznej wersji instalacji oraz graficznego interfejsu uytkownika Debian sta si
bardziej przystpny dla pocztkujcych uytkownikw.
Ubuntu
To jedna z najpopularniejszych dystrybucji systemu Linux, wydana po raz pierwszy
w 2004 roku. Ubuntu (z afrykaskiego: czowieczestwo dla wszystkich) bazuje na dys-
trybucji Debian. Gwnym zaoeniem jego twrcw jest stworzenie atwego w obsudze
systemu operacyjnego zoonego z przetestowanych aplikacji, regularnie aktualizowa-
nego z pomoc techniczn. Dostpne s nastpujce wersje instalacyjne:
qq Desktop wersja umoliwiajca wczytanie standardowo przygotowanego systemu
Ubuntu (skonfigurowanego do uytku w domu lub biurze) bezporednio z nonika
CD/DVD oraz przeniesienie OS (jeli uytkownik si zdecyduje) na dysk twardy.
qq Server wersja zawierajca kilka wariantw konfiguracji serwerowych dla systemu
Ubuntu Linux.
qq Alternate wersja dla zaawansowanych uytkownikw chccych dostosowa
system do wasnych potrzeb, umoliwiajca zainstalowanie systemu Ubuntu z po-
ziomu powoki.
Fedora (Red Hat)
Firma Red Hat Inc. opracowaa dwie dystrybucje systemu Linux:
qq Fedora system skierowany do uytkownikw korzystajcych z oprogramowania
Open Source.
qq Red Hat Linux system przeznaczony dla klientw instytucjonalnych chccych
zapaci za obsug techniczn (od 2003 roku nie istnieje).
qq Red Hat Enterprise Linux (RHEL) komercyjna wersja systemu Red Hat bdca
rozwiniciem dystrybucji Red Hat Linux. Kierowana przede wszystkim do odbiorcw
instytucjonalnych oraz firm, ktre zechc zapaci za wsparcie techniczne.
Swojego czasu system Red Hat Linux by klas sam dla siebie i wid prym wrd
systemw Linux do zastosowa przemysowych. Firma opracowaa m.in. pakietowy
system dystrybucji oprogramowania RPM, z ktrego do dzisiaj korzysta wiele innych
dystrybucji.

240

Kup ksik Pole ksik

 6.1. Wybr nonika instalacyjnego systemu

Obecnie firma rozwija darmow dystrybucj Fedora, w ktrej stara si implementowa

wszystkie nowoci ze wiata Linuksa.
Mandriva
Dystrybucja Mandriva Linux (rozwijana przez firm Mandriva wczeniej Mandrake)
jest oparta na dystrybucji Red Hat i odziedziczya po przodku m.in. zestaw plikw kon-
figuracyjnych oraz dystrybucj pakietow RPM. Podobnie jak Ubuntu, jest uznawana
za dystrybucj przyjazn dla niedowiadczonego uytkownika.
Dostpnych jest kilka wersji:
qq Free bezpatna, dla zaawansowanych uytkownikw.
qq One bezpatna, dla pocztkujcych uytkownikw, dostpna w wersji Live z mo-
liwoci przeniesienia na dysk.
qq PowerPack komercyjna, dla wymagajcych uytkownikw.
qq Enterprise Server komercyjna, do zastosowa serwerowych.
SUSE
System Linux, podobnie jak Red Hat, jest nastawiony na obsug klientw instytucjo-
nalnych od 2003 roku wacicielem SUSE jest firma Novel znana m.in. z systemw
Netware.
System wykorzystuje do konfiguracji narzdzie YaST (ang. Yet another Setup Tool),
a pakiety z oprogramowaniem dystrybuuje za pomoc RPM.
Slackware
Slackware to jedna z najstarszych dystrybucji systemu Linux, uznawana za najbardziej
ortodoksyjn i mao nowoczesn.
Slackware idzie w innym kierunku ni pozostae, prostsze dystrybucje Linuksa, jest
przeznaczony dla najbardziej zaawansowanych uytkownikw systemu (entuzjastw
konsoli, nieuznajcych protez w stylu KDE czy GNOME), ktrzy chc mie kontrol
nad instalowanym oprogramowaniem (kompilowanie oprogramowania na podstawie
kodu rdowego) odpowiednikiem moe by prosty system pakietowy wzorowany
na Debianie.

6.1.3. Windows kontra Linux

Wbrew pozorom niniejszy podrozdzia nie wskae zwycizcy w odwiecznej rywalizacji
dwch systemw operacyjnych. Skupi si natomiast na okreleniu pewnych wytycznych,
ktre pomog okreli przydatno poszczeglnych systemw w okrelonych sytuacjach.

UWAGA

Jedn z gwnych barier migracji w kierunku innego systemu operacyjnego jest

przyzwyczajenie uytkownikw.

241

Kup ksik Pole ksik

Rozdzia 6 t Przygotowanie komputera osobistego do zainstalowania systemu operacyjnego

Warto si zastanowi, czy np. w przedsibiorstwie, w ktrym przez 15 lat wykorzysty-

wano produkty Microsoftu, dobrym pomysem jest wdroenie cakiem innego systemu.
Moe lepiej bdzie zaimplementowa odpowiedni wersj systemu Linux Server na
komputerach do zada serwerowych (jeli wanym kryterium wyboru jest oszczdno),
a stacje robocze wyposay w komercyjnego Windowsa (mona zaoszczdzi troch
pienidzy, pracownicy te bd zadowoleni).
Wdroenie Linuksa na stacjach roboczych zwykle jest atwiejsze w gronie modszych
pracownikw (najlepiej informatykw), ktrzy s zaznajomieni z interfejsem X Window
i nie s przekonani do produktw Microsoftu. Za Linuksem oprcz kwestii finanso-
wej mog przemawia: bezpieczestwo, stabilno, wydajno, dostp do darmowych
aplikacji.
Plusy i minusy obydwu systemw prezentuje tabela 6.2.
Tabela 6.2. Porwnanie systemw Windows i Linux

Cecha Windows Linux

Koszty zakupu due adne lub mae

w systemach okienkowych raczej

Konfiguracja stosunkowo prosta prosta/z poziomu konsoli wymaga
dowiadczenia

rednia, jeeli producent nie wyda

dobra, wikszo
sterownikw, uytkownik jest zdany na
Obsuga sprztu producentw opracowuje
wasne umiejtnoci lub programistw
sterowniki dla Windowsa
altruistw

due dla systemu z X Window typu

Wymagania
due GNOME czy KDE, bardzo mae dla
sprztowe
systemu wycznie z konsol

Obsuga
techniczna dobra w zalenoci od dystrybucji
producenta

Koszty obsugi
wysokie mog by wysokie (np. SUSE)
technicznej

Wybr wersji/
prosty wymaga rozeznania
dystrybucji

Elastyczno maa, niewiele dua, mona skonfigurowa system

systemu da si zmieni na miar

Stabilno zalena od wersji zalena od konfiguracji

Uniwersalno wysoka rednia

Bezpieczestwo niskie lub rednie wysokie

242

Kup ksik Pole ksik

 6.2. Ustawienia BIOS Setup przed instalacj systemu

Cecha Windows Linux

wysokiej jakoci, ale darmowe, ale czsto nie dorwnuje

Oprogramowanie
komercyjne produktom Microsoftu

prosta lub trudna w zalenoci od

Instalacja prosta
dystrybucji

Automatyczna
dostpna w zalenoci od dystrybucji
aktualizacja

Dostpno gier
bardzo dobra saba
komputerowych

Podsumujmy powysze dywagacje: zwyky uytkownik komputera osobistego, uywa-

jcy przez wiele lat systemu Windows (do grania i multimediw), nie ma zbyt wiele
powodw, by zacz korzysta z systemu Linux.
System Linux wybior informatycy, administratorzy sieci, programici, zapalecy, prze-
ciwnicy Billa Gatesa oraz osoby, ktre nie chc wydawa pienidzy na oprogramowanie.

6.2. Ustawienia BIOS Setup

przed instalacj systemu
Jeeli system operacyjny bdzie instalowany z nonika typu CD/DVD, naley tak usta-
wi BIOS Setup pyty gwnej, aby pierwszym urzdzeniem inicjowanym (startowym,
bootujcym) podczas uruchomienia komputera by napd optyczny to warunek
rozpoczcia instalacji. Niektre BIOS-y zawieraj funkcj BOOT Menu uruchamian
np. jednym z klawiszy funkcyjnych podczas inicjacji komputera, dziki czemu mona
wybra urzdzenie startowe bez potrzeby modyfikacji ustawie BIOS Setup.
W zalenoci od wersji i producenta BIOS-u opcje umoliwiajce wybr priorytetw
inicjacji urzdze przy starcie mog si ukrywa pod rnymi nazwami, np.:
qq Boot Device Prority w sekcji BOOT (rysunek 6.1).
qq Select Boot Device w sekcji Advanced BIOS Features.
qq Boot Options w sekcji System Configuration.

UWAGA

Po zakoczeniu instalacji systemu operacyjnego pierwszym urzdzeniem inicjowanym

przy starcie komputera powinien by twardy dysk (dostp do BIOS Setup i Startup Menu
powinien by zabezpieczony hasem), uniemoliwi to uruchomienie nieautoryzowanego
oprogramowania z innego urzdzenia, np. napdu optycznego czy USB.

243

Kup ksik Pole ksik

Rozdzia 6 t Przygotowanie komputera osobistego do zainstalowania systemu operacyjnego

Rysunek 6.1.
Opcje startowe
BIOS Setup
firmy Phoenix

6.2.1. Tryb AHCI a instalacja systemu Windows XP

Jeeli w BIOS Setup dla kontrolera SATA bdzie uruchomiony tryb AHCI (ang. Advanced
Host Controller Interface), to w przypadku instalacji systemu Windows XP mog poja-
wi si problemy (brak obsugi AHCI), ktre mona prbowa rozwiza nastpujco:
qq Wyczy tryb AHCI z poziomu BIOS Setup (np. w BIOS Setup InsydeH2O opcja
SATA Controller Mode powinna by ustawiona w tryb Compatible).
qq Doczy sterowniki kontrolera SATA podczas instalacji systemu Windows XP,
np. z dyskietki (rysunek 6.2).

Rysunek 6.2.
Pierwsza faza instalacji
systemu Windows XP,
kiedy istnieje moliwo
doczenia sterownikw
z innego nonika po
wciniciu klawisza
funkcyjnego F6

244

Kup ksik Pole ksik

 6.2. Ustawienia BIOS Setup przed instalacj systemu

Pytania i polecenia kontrolne

1. Jak mona pozyska nonik z systemem operacyjnym?

2. Wymie trzy ostatnie wersje systemu Windows.
3. Wymie i scharakteryzuj przynajmniej trzy dystrybucje systemu Linux.
4. Wymie wady i zalety systemw Windows i Linux.
5. Ktra instalacja systemu Windows nie obsuguje trybu AHCI?

245

Kup ksik Pole ksik

 Skorowidz
2 Quad, 63 arytmometr, Patrz jednostka BIOS, 55, 57, 219
3D Vision, 190 arytmetyczno-logiczna ALU aktualizacja, 219
3DNow, 70 ASRock, 43 ustawienia, 221, 242
3DNow! Professional, 70 ASUS, 43 BIOS POST, 451, 485
AT, 43 BIOS ROM, 42
A ATA-1, 88 bit, 28
ABIT/USI, 43 ATA-2, 88 bluetooth, 150, 396
absorpcja, 31 ATA-3, 88 Blu-ray, 109
ACPI, 57 ATA-4 (Ultra ATA/33), 88 bdy
Acronis Drive Monitor, 464 ATA-5 (Ultra ATA/66), 88 fizyczne, 499
adapter hosta, 92 ATA-6 (Ultra ATA/100), 88 logiczne, 499
ADC, 128 ATA-7 (Ultra ATA/133), 88 Boole George, 31
addition of binary numbers, atak siowy, 171 boot loader, 293
Patrz dodawanie liczb atak sownikowy, 171 Bootstrap Loader, 57
binarnych ATAPI, 88, 89 bramka
adres sprztowy MAC, Athlon, 62 pywajca, 110
Patrz MAC Athlon 64, 63 sterujca, 110
adware, 179 Athlon 64 FX, 63 bramka logiczna, 31
AGESA, 52 Athlon 64 v2, 63 AND, 33
AGP, 160 Athlon 64 X2, 63 EXCLUSIVE-OR (ALBO),
AGP Pro, 160 Athlon II, 63 35
AHCI, 96 Athlon X2, 63 EX-OR, 35
akcelerator grafiki 3D, 117 Athlon X4, 63 NAND, 35
akumulator, 141 Athlon XP, 62 NOR, 34
akumulator A, 61 ATX, 43, 45, 138 NOT (NIE), 34
algebra Boolea, 31 audyt, 170 NOT, 34
algorytm EPMRL, 99 informatyczny, 170 NOT-AND (NIE-I), 35
AMD FX, 71, 184 legalnoci, 170 NOT-OR (NIE-LUB), 34
AMD FX, 63 oprogramowania, 170 OR (LUB), 32
AMD K7 Athlon, 62 raport, 170 OR, 32
AMD PowerNow!, 71 sprztu komputerowego, XOR, 35
AMD Turbo CORE, 71 170 brute-force, Patrz atak siowy
antyspam, 331 AUX IN, 131 BTX, 43
antyspyware, 331 Auxiliary, 131 budowa klawiatury, 147
antywirus, 331 buforowanie zapisu, 379
AOpen, 43 B byte, Patrz bajt
aparat cyfrowy, 409, 407 backdoor, 330
instalowanie sterownikw, bajt, 29 C
432 bash, 359 cable select, 90
kompaktowy, 409 BCD Windows, 296 cache, 71
konfigurowanie, 432 BCDEdit, 296, 297 cakowita moc wyjciowa, 137
lustrzanka, 409 bezprzewodowy interfejs cakowite znieksztacenia
podczanie, 423 sieciowy, 153 harmoniczne, 127, 132
API, 117 BGA, 62 CATV, 153
App Acceleration, 190 binarny, 13 cki do cicia bocznego, 202
architektura mikroprocesora, 67 binary, Patrz binarny CD Audio, 131
harwardzka, 68 binary digit, Patrz cyfra CD Digital Audio, 131
mieszana, 68 dwjkowa CDCheck, 502
wewntrzna, 68 binary multiples, Patrz CD-DA, 104
z Princeton, 68 mnoniki binarne CD-ROM, 104

Kup ksik Pole ksik

 Skorowidz

cecha, 27 D digital information, Patrz

Celeron, 62, 63 informacja cyfrowa
DAC, 128
Celeron FC-PGA, 62 digital signal, Patrz sygna
dane
Celeron FC-PGA2, 62 cyfrowy
odszukiwanie, 492
cena brutto, 181 DIMM, 85
odzyskiwanie, 493, 498
cena netto, 181 dioda laserowa, 105
DDM Audio, 190
Centronix, 93 DirectX, 316
DDR, 80, 81
Centronix Alternative 2, 93 diskmgmt.msc, 344
DDR SDRAM, 81
certyfikat CE, 178 DISKPART, 281
DDR200, 81
charakterystyka przenoszenia, Display Port, 119, 125
DDR266, 81
132 DMA, 89
DDR333, 82
chipset, 41, 48, 49 dodawanie liczb binarnych, 17
DDR400, 82
Chkdsk, 463 dokumentacja serwisowa, 442
chodzenie PC-1600, 81
PC-2100, 81 dopenienie, 31
ciekym azotem, 76 DRAM, 77, 78, 80
freonem, 76 PC-2700, 82
PC-3200, 82 drivers, 313
suchym lodem, 76 drukarka, 399, 441
wodne, 75 DDR2, 80, 81
DDR2 SDRAM, 82 instalowanie sterownikw,
Cinch, 130 425
CMD, 340 DDR2-1066, 82
DDR2-400, 82 konfigurowanie, 425
COM, 157 podczanie, 420
CompactFlash (CF), 112 DDR2-667, 82
DDR2-800, 82 drukarka atramentowa, 400
compmgmt.msc, 346 eksploatacja, 435
computer case, Patrz obudowa DRR2-533, 82
PC2-3200, 82 konserwacja, 435
komputerowa
PC2-4200, 82 drukarka igowa, 403
computer chassis, Patrz
PC2-5300/5400, 82 eksploatacja, 436
obudowa komputerowa
PC2-6400, 82 konserwacja, 436
computer keyboard, Patrz
PC2-8500, 82 drukarka laserowa, 401
klawiatura komputerowa
DDR3, 80 eksploatacja, 433
computer mouse, Patrz mysz
DDR3 SDRAM, 81, 82 konserwacja, 433
komputerowa
DDR3-1066, 83 drukarka termosublimacyjna,
control bus, Patrz magistrala
sterujca DDR3-1333, 83 403
copyright, 179 DDR3-1600, 83 D-Shell, 93
Core 2 Duo, 63 DDR3-2000, 83 D-Sub, 130
Core 2 Extreme, 63 DDR3-2133, 83 D-SUB (VGA), 119
Core i3, 63 DDR3-2400, 83 DTX, 43
Core i5, 63, 184 DDR3-800, 83 Duron, 62, 63
Core i7, 63, 71, 73, 184 PC3-10600, 83 DVB-S, 153
Core i9, 63 PC3-12700/12800, 83 DVB-S3, 153
CPGA, 61 PC3-16000, 83 DVB-T, 153
CPU, 59 PC3-17000, 83 DVD, 107
CPUID Hardware Monitor, 465 PC3-19200, 83 DVI, 119, 124, 125, 157
CPU-Z, 462 PC3-6400, 83 DVI-A, 124
CrossFire, 190 PC3-8500, 83 DVI-D, 124
CRT, 120, 122 Debian, 240 DVI-I, 124
CUDA, 190 instalacja, 269 Dynamic Execution, 70
cyfra dwjkowa, 16, 28 decimal, Patrz decymalny dysk SSD, 114
cyfra szesnastkowa, 16 decymalny, 12 dysk twardy, 98, 100, 101,
cyfrowe wyjcie optyczne, 130 dekoder DVD, 155 102, 441
cyfry systemu rzymskiego, 11 Dell, 58 bdy fizyczne, 499
czas podtrzymania, 142 devmgmt.msc, 344 bdy logiczne, 499
czstotliwo, 127 Diagnostyka pamici systemu filtr, 101
czstotliwo prbkowania, 127 Windows, 460 gowica zapisujco-
czujnik CDD, 149 DIB, 64 odczytujca, 100, 102
czytnik podpisu dictionary attack, Patrz monta, 211
elektronicznego, 417 atak sownikowy obudowa, 101

513

Kup ksik Pole ksik

Skorowidz

dysk twardy form factor, Patrz format pyty Hesswell, 63

pami cache, 189 gwnej hexadecimal, Patrz
pytka drukowana format pyty gwnej, 43 heksadecymalny
z ukadami logicznymi, AT, 43 HHD, 104
101 ATX, 43, 45 High Density, 93
pojemno, 189 BTX, 43, 47 High-Density (HD) Alternative
pozycjoner gowicy, 101 DTX, 43, 47 3, 93
prdko obrotowa, 189 ITX, 43, 47 High-speed, 88
rami, 101 NLX, 46 Hitachi, 104
silnik, 101 WTX, 47 Hot Plugging, 395
talerze, 100 fotodetektor, 105 Hot Swap, 93, 96, 395
wydajno, 189 FPM DRAM, 80 HP, 58
dyski hybrydowe, 104 freeware, 179 HVD, 92
dyski twardy, 188 fsmgmt.msc, 345 HWMonitor, 465
dzielenie liczb binarnych, 21 Fujitsu, 104 aparat cyfrowy, 410
Dziennik zdarze systemu full-duplex, 152, 388 Hyper-Threading Technology,
Windows, 345 funktory logiczne, 31 70
dwik
natenie, 127
wysoko, 127
G I
gameport, 130, 157 IBM, 43, 58, 104
generator dwiku, 128
E Gigabyte, 43
Identify Drive, 89
identyczno, 31
ECS, 43 gonik, 132 IEEE 1394, 156, 394
EDO/BEDO DRAM, 80
gniazdo, 386 iLink, 156, 394
EEPROM, 56, 110
mikroprocesora, 41 impulsator, 445
Enhanced 3DNow!, 70
optyczne, 130, 158 informacja cyfrowa, 28
EPMRL, 99
pamici operacyjnej, 41 input devices, Patrz urzdzenia
e-podpis, 417
rozszerze, 159 wejciowe
EPROM, 56
GNU GPL, 179 input/output bus, Patrz
Ethernet 100Base-T, 152
gogle, 448 magistrala wejcia-wyjcia
Ethernet 100Base-TX, 152
GParted, 288 instalowanie sterownikw, 425
ethernetowe karty sieciowe, 14
eventvwr.msc, 345 gpedit.msc, 345 Insyde, 58
exponent, Patrz wykadnik GPT, 58 Intel, 43
external bus, Patrz magistrala graphics card, Patrz karta Intel Core, 63
zewntrzna graficzna Intel Core 2, 63
Eyefinity 2.0, 190 graphics tablet, Patrz tablet Intel Turbo Boost, 71
graficzny interfejs
F GRUB, 302, 303 AHCI, 96
gwarancja, 442 API, 316
faktura, 442 door-to-door, 177
VAT, 442 ATA, 87, 159
FCBGA, 63 IEEE 1394, 130, 394
FC-PGA, 62
H MIDI, 128
FC-PGA2, 62 haker, 328 SAS, 97
fdisk, 285 half-duplex, 152, 388 SATA, 94
Fedora, 240 hard disk drive, Patrz dysk SATA USM, 96
FireWire, 130, 156, 394, 395 twardy USB, 392
FIXBOOT, 499 harmonogram International Electrotechnical
fixed-point numbers, Patrz konserwacji, 440 Commission, 30
liczby staoprzecinkowe napraw, 440 IPS/S-IPS, 124
FIXMBR, 499 HDDScan, 464 IrDA (podczerwie), 396
flash ROM, 56 HDMI, 119, 125, 157 Itanium, 63, 71
FlexATX, 46 HDTV, 153 Itanium 2, 63
floating-point numbers, Patrz heat pipe, 75 ITX, 43
liczby zmiennoprzecinkowe heksadecymalny, 14 izopropanol, 447

514

Kup ksik Pole ksik

 Skorowidz

J podczanie, 217, 424 LGA 771, 63

jdro, 230 programisty, 146 LGA 775, 63
hybrydowe, 230 QWERTY, 146 licencja
mikrojdro, 230 QWERTZ, 146 grupowa, 180
monolityczne, 230 klej cyjanoakrylowy, 448 jednoosobowa, 179
jednostka arytmetyczno- kolejkowanie polece NCQ, 96 komercyjna, 179
logiczna ALU, 61, 67 komrka bitu, 99 OEM, 180
jednostka zmiennoprzecinkowa komputer otwarta, 180
FPU, 61 biurowy, 174 liczba naturalna, 15
jednostki ALU, 67 dla gracza komputerowego, liczby staopozycyjne, Patrz
jedynka bitowa, 99 174 liczby staoprzecinkowe
multimedialny, 174 liczby staoprzecinkowe, 25, 27
osobisty, 40 liczby zmiennopozycyjne, Patrz
K komputerowe stanowisko liczby zmiennoprzecinkowe
kabel pracy, 163, 164 liczby zmiennoprzecinkowe, 27
koncentryczny, 152 biurko, 165 cecha, 27
UTP, 152 elementy, 165 mantysa, 27
kamera cyfrowa, 410 haas, 164 podstawa, 27
instalowanie sterownikw, klawiatura komputerowa, wykadnik, 27
429
165 licznik rozkazw PC, 61
konfigurowanie, 429
krzeso, 166 LIFO, 61
podczanie, 422
mikroklimat, 165 LILO, 302, 303
kamera internetowa
monitor, 165 linia
instalowanie sterownikw,
owietlenie, 164 bitu, 111
430
projektowanie, 165 polece, 340
konfigurowanie, 430
koncentrator sowa, 111
podczanie, 422
aktywny, 393 Linux, 239
kamera wideo, 407
pasywny, 393 aktualizacja, 326
kanay interfejsw pamici
konfigurowanie, 425 Debian, Patrz Debian
masowych, 42
konstrukcja przecznikw, Disk Druid, 283
kanay IRQ, 67
147 Fedora, Patrz Fedora
karta dwikowa, 126, 157, 193
kopukowa, 147 instalacja, 269
monta, 215
mechaniczna, 147 konfiguracja, 356
karta graficzna, 116, 159, 189
membranowa, 147 Mandriva, Patrz Mandriva
monta, 214
pojemnociowa, 147 monitorowanie, 484
sterowniki, 315
kontroler przerwa, 67 optymalizacja, 381
karta gwarancyjna, 442
konwerter cyfrowo-analogowy, powoka, 358
karta muzyczna, 159, Patrz
118 Red Hat, Patrz Red Hat
karta dwikowa
kopia zapasowa Slackware, Patrz Slackware
karta naprawy, 442
karta rozszerze pena, 493 SUSE, Patrz SUSE
monta, 217 przyrostowa, 493 Ubuntu, Patrz Ubuntu
sieciowa, 151, 159 rnicowa, 493 local bus, Patrz magistrala
telewizyjna, 153, 154, 155 KVM, 311 lokalna
wideo, 155 kwadro, 133 logic gates, Patrz bramki
karta pamici, 111 logiczne
kasetka, 106 L logical functors, Patrz funktory
katalog, udostpnianie, 353 LCD, 122 logiczne
kernel, Patrz jdro LGA, 62, 63, 185 LPT, 157
keylogger, 330 LGA 1150, 63 lusrmgr.msc, 345
klawiatura komputerowa, 145, LGA 1155, 63 lutownica, 444
146, 165 LGA 1156, 63 LVD, 92
budowa, 147 LGA 1366, 63
klawiatura maszynistki, 146 LGA 1567, 63
maszynistki, 146 LGA 2011, 63 czno, 31

515

Kup ksik Pole ksik

Skorowidz

M Micro-FCBGA, 62 stacji dyskietek, 218

Microsoft, 58 zasilacza, 210
MAC, 151
Microsoft Visio 2010, 167 zestawu gonikowego, 215
macierz RAID, 97
MIDI, 130 Moore Gordon, 72, 73
magistrala, 64, 158
Midnight Commander, 360 MOSFET, 110
adresowa, 64, 66, 67
Midzynarodowa Komisja mostek poudniowy, 48, 49
AGP, 160
Elektrotechniczna, 30 mostek pnocny, 48
danych, 64
mikrofon, 134 motherboard, Patrz pyta
DMI, 64
mikroprocesor, 59, 184 gwna
DMI/FDI, 66
budowa, 60 MROM, 56
FSB, 64, 65
CISC, 68 mSATA, 96
Hyper Transport, 64
monta, 203 MSCONFIG, 369
lokalna, 158
RISC, 68 MSI, 43
pamici, 64, 66, 67
mikser dwiku, 129 MultiMedia Card, 111
PCI Express, 161
minijack, 130, 134 multitasking, 227
PCI, 158, 159, 160, 161 mke2fs, 285
peryferyjna, 158 MuTIOL, 55
mkswap, 285 MVA, 124
QPI, 64, 65 MMX, 70
rozszerze, 118 myjka ultradwikowa, 447
mnoenie liczb binarnych, 19 mysz komputerowa, 145, 149
sterujca, 64, 67 mnoniki binarne, 29
szeroko, 64 kulkowa, 149
moc akustyczna, 132 optyczna, 149
wejcia-wyjcia, 158 moc wyjciowa, 137
zewntrzna, 158 podczanie, 217, 424
modu, 84 rolka, 149
Mandriva, 241 DIMM, 85
mantissa, Patrz mantysa scroll, 149
RIMM, 86
mantysa, 27 SIMM, 85
mara, 181 monitor, 120, 122, 159, 165,
N
maska 191 NAND, 111
perforowana, 121 CRT, 120, 122, 193 napd CD/DVD, 105
szczelinowa, 121 czas reakcji, 192 buforowanie, 107
szczelinowo-perforowana, czstotliwo odwieania, dioda laserowa, 105
121 192 fotodetektor, 105
master, 88, 90 jasno obrazu, 191 kasetka, 106
matryca, 123 kt widzenia, 192 lustro, 105
aktywna, 123 kontrast obrazu, 191 pytka drukowana z
CCD, 408 LCD, 122, 191 elektronik sterujc
ciekokrystaliczna, 123 podczanie, 214 prac napdu, 106
CMOS, 408 rozdzielczo ekranu, 191 pryzmat, 105
Maxtor, 104 rozmiar ekranu, 191 silnik, 105
MCP, 53 Monitor niezawodnoci silnik krokowy, 106
mechanizm przerwa, 67 systemu Windows, 483 soczewki, 105
Media Access Control, Patrz Monitor wydajnoci systemu szczelina, 105
MAC Windows, 481 redni czas dostpu, 107
memory bus, Patrz magistrala monta, 197 tacka, 105
pamici bezpieczestwo, 197 napd optyczny, 189
memory card, 111 dysku twardego, 211 monta, 213
Memory Stick (MS), 112 karty dwikowej, 215 natenie dwiku, 127
Memtest86+, 461 karty graficznej, 214 network interface card, Patrz
Meneder dyskw systemu karty rozszerze, 217 karta sieciowa
Windows, 280 mikroprocesora, 203 NICAM, 154
metoda napdu optycznego, 213 niedomiar, 19
uzupenie do 1 (U1), 23 narzdzia, 202 nominalna moc wyjciowa,
uzupenie do 2 (U2), 23, 24 pamici operacyjnej, 206 137
znak-modu (ZM), 23 pyty gwnej, 208 NOR, 111
MHDD, 500 podstawowy zestaw North Bridge, Patrz mostek
MicroATX, 46 monterski, 202 pnocny

516

Kup ksik Pole ksik

 Skorowidz

NTLOADER, 293 pami optyczna, 104 Plug & Play, 159, 389
NTSC, 154 pami podrczna, Patrz pyta gwna, 40, 41, 185
NVIDIA, 53 pami operacyjna monta, 208
NVIDIA GeForce, 117 pami ROM, 129 sterowniki, 314
Panel sterowania, 346 tester, 466
O paragon, 442 podatek VAT, 181
pasta przewodzca, 75 Podgld zdarze systemu
obudowa, 194
PATA, 89 Windows, 483
obudowa komputerowa, 143,
PC-100, 81 podczanie
145
PC-133, 81 klawiatury komputerowej,
ATX, 143, 144
PC-66, 81 217
big tower, 144 monitora, 214
desktop, 143, 144 PCI Local Bus, 158
PCI-SIG, 158 myszy komputerowej, 217
midi tower, 144 podpis elektroniczny, 417
mini tower, 144 peny dupleks, 152, 388
pendrive, 113 podstawa, 27
multimedialna, 145 podstawa systemu pozycyjnego,
NLX, 143 Pentium, 62
Pentium 4, 62, 63 11
SFF, 143, 145 podstawowa jednostki
Pentium 4 Xeon, 62
tower, 143, 144 informacji, 28
Pentium D, 63
ocena bezpieczestwa point to point, 161
Pentium Extreme Edition, 63
systemw informatycznych, pointing devices, Patrz
Pentium II, 62, 63
170 urzdzenia wskazujce
Pentium III, 62, 63
octal, 17 point-to-point, 65, 95
Pentium III FC-PGA, 62
oczyszczanie dysku, 380 pojemno, 103
Pentium MMX, 62
odejmowanie liczb binarnych, polecenie Linux
Pentium Pro, 62
18, 19 !n, 359
perfmon.msc, 345
odkurzacz komputerowy, 446 cd, 359
peripheral bus, Patrz magistrala
odszukiwanie danych, 492, free, 359
peryferyjna
493, 498 history, 359
personal computer, Patrz
ogniwo Peltiera, 76 ls, 359
komputer osobisty
oktalny, 17 mkdir, 359
personal firewall, 331
okulary ochronne, 448 ps, 359
ptla zwrotna, 467 pwd, 359
olej wazelinowy, 447
PGA, 61 rm, 359
ONFI, 114
Phenom II, 63, 184 rmdir, 359
opaska antystatyczna, 448
Phenom X2, 63 set, 359
OpenGL, 316
Phenom X3, 63 su, 359
Operating System, Patrz system
Phenom X4, 63 sudo, 359
operacyjny
Phoenix, 58 touch, 359
Opteron, 63
phreaker, 328 who, 359
optical mouse, Patrz mysz
pinceta, 202 polecenie Windows
komputerowa optyczna
piny chkdsk, 343
oscyloskop cyfrowy, 449
konfiguracyjne, 42 copy, 343
overflow, Patrz przepenienie sygnalizacyjne, 42 del, 342
PIO, 89 dir, 342
P plan zasilania, 380 erase, 342
PAL, 154 plastikowe opaski zaciskowe, format, 341
pami masowa, 87 202 help, 341
pami cache, 61, 189 plik, 231 md, 342
pami flash, 110 udostpnianie, 353 mkdir, 342
pami operacyjna, 67, 77, 186 plik wsadowy, 343 move, 343
DRAM, 77, 78, 80 ploter, 414 rd, 343
monta, 206 atramentowy, 414 ren, 343
RAM, 77, 78, 117, 129 bbnowy, 414 rename, 343
SDRAM, 77, 78, 81 paski, 414 rmdir, 343
SRAM, 79 solwentowy, 414 set, 343
tester, 466 pisakowy, 414 tasklist, 343

517

Kup ksik Pole ksik

Skorowidz

port, 386 R SE, 92

I/O, 42, 389 Seagate, 104
radiatory, 74
LPT, 421 SECAM, 154
aktywne, 74
rwnolegy, 157, 390 SECC, 62, 63, 71
pasywne, 74
szeregowy, 150, 157, 389 Secure Digital (SD), 112
RAID, 97
positional numeral system, Security Feature, 89
RAM, 77, 78, 84, 117, 129
11, Patrz pozycyjny system Sempron, 62, 63
RAMDAC, 118
liczbowy SEPP, 62, 63, 71
raport z audytu, 170
POST, 57 services.msc, 345
RDRAM, 84
Power NET+, 168 serwer, 173
PC-1066, 84
power supply, Patrz zasilacz shareware, 179
PC-1200, 84
komputerowy shell, 358
PC-600, 84
PowerTune, 190 silnik krokowy, 106
PC-700, 84
powielacze portw, 96 SIMM, 85
PC-800, 84
powoka, 358 simplex, 388
ReadyBoost, 375
poziom haasu, 137 Single Connector Attachment,
Recovery mode, 491
pozycjoner gowicy, 101 93
Red Hat, 240
pozycyjny system dziesitny, 12 SIS, 54
REGEDIT, 368
pozycyjny system liczbowy, skalowalno, 231
Regular Density, 93
11, 13 skaner, 404
regulator napicia, 41
poyczka, 18 instalowanie sterownikw,
rejestr A, 67
pdupleks, 152, 388 427
rejestr flagowy F, 61
psumator, 36 konfigurowanie, 427
rejestr rozkazw IR, 61
PPGA, 61 podczanie, 422
Rescue mode, 490
praca dwukanaowa, 83 bbnowy, 405
rewers serwisowy, 442
prawo autorskie, 179 paski, 405, 406
RGB, 120
prawo Moorea, 72 rczny, 405
RIMM, 85, 86
prdko obrotowa, 103, 106 skaner biometryczny, 415
RJ-11, 157
prdko przesyu, 103, 106 Slackware, 241
RJ-45, 157
procesor, 72, 159 slave, 88, 90
robaki internetowe, 329 Slot, 63
32-bitowy, 72 ROM, 55, 56, 129
64-bitowy, 72 Slot 1, 63
rootkit, 330 Slot 2, 63
DSP, 128 rozdzielczo prbkowania, 127 Slot A, 63
graficzny GPU, 117 rozdzielno, 31 suchawki, 134
wielordzeniowy, 72 rzutnik multimedialny smar syntetyczny, 447
program, 67 instalowanie sterownikw, SmartMedia (SM), 112
program rozruchowy, 57, 293 431 Socket, 62, 64
PROM, 56 konfigurowanie, 431 LIF, 64
przemienno, 31 podczanie, 423 ZIF, 64
przepenienie, 18
Socket 1, 62
przetwarzanie wielordzeniowe, S Socket 1207, 63
70 S.M.A.R.T, 88, 89 Socket 2, 62
przetwornik ADC, 128 S/PDIF, 130 Socket 3, 62
przetwornik DAC, 128 Samsung, 104 Socket 370, 62
PS/2, 148, 150, 157 SAS, 97 Socket 4, 62
Public Domain License, 179 SATA, 94 Socket 423, 62
punkt-punkt, 161 SB1394, 394 Socket 462/A, 62
PureVideo HD, 190 schemat przepywu bitw, 387 Socket 478/N, 62
PVA, 124 SCSI, 91 Socket 495, 62
SDRAM, 77, 78, 80, 81 Socket 5, 62
Q PC-100, 81 Socket 6, 62
QWERTY, 146 PC-133, 81 Socket 603, 62
QWERTZ, 146 PC-66, 81 Socket 604, 62

518

Kup ksik Pole ksik

 Skorowidz

Socket 7, 62 StrongRecovery, 501 wielozadaniowy, 227, 231

Socket 754, 63 subwoofer, 133 wywaszczanie, 231
Socket 8, 62 Super I/O, 49 z interfejsem znakowym/
Socket 939, 63 SUSE, 241 tekstowym, 229
Socket 940, 63 S-Video, 158 z okienkowym interfejsem
Socket AM2, 63 SWAP, 383 graficznym, 229
Socket AM2+, 63 swapon, 285 zabezpieczenie, 327
Socket AM3, 63 sygna cyfrowy, 29 system semkowy, 12, 17
Socket AM3+, 63 synteza FM, 128 system plikw, 231
Socket B, 63 synteza Wavetable, 128 konwersja, 292
Socket F, 63 system system szesnastkowy, 12, 14
Socket H3, 63 addytywny, 11 systemem liczenia, 11
Socket J, 63 binarny, Patrz system szczypce zaciskowe, 203
Socket M, 63 dwjkowy szybko pracy zegara, 68
Socket P, 63 decymalny, 12, Patrz system
Socket PAC 418, 611, 63 dziesitny
Socket R, 63 dwjkowy, 12, 13
redni czas dostpu, 103
Socket T, 63 dziesitny, 12
rodowisko materialne, 164
sonda logiczna, 445 heksadecymalny, 12,
South Bridge, Patrz mostek 14, Patrz system
poudniowy szesnastkowy T
SPDIF, 158 oktalny, Patrz system t, 67
specyfikacja przetargowa, 173 semkowy tablet graficzny, 150
specyfikacja sprztu system operacyjny, 226, 235, tablica fal, 128
komputerowego, 168 236, 237, 238, 239, 240, 241 tablica interaktywna, 415
SpeedFan, 465 aktualizacja, 322, 325, 326 instalowanie sterownikw,
SPGA, 62 czasu rzeczywistego, 229 432
SPP, 53 diagnozowanie, 479 konfigurowanie, 432
sprawno energetyczna, 137 instalacja, 242, 246, 247, podczanie, 424
spyware, 330 255, 261, 266, 269, 278 tabliczki
SRAM, 79 jdro, Patrz jdro dodawania, 17
SSD, 113 jednoprogramowy, 227 dzielenia, 17
SSE, 70 jednouytkownikowy, 228 mnoenia, 17
SSE2, 70 konfiguracja, 339, 356 odejmowania, 17
SSE3, 70 monitorowanie, 479, 481, tCL, 79
SSE4, 70 484 tCR, 79
stacja dyskietek, 218 odzyskiwanie, 503, 504 technologia hiperwtkowoci,
monta, 218 optymalizacja, 381, 366 70
stacja lutownicza, 448 podzia, 227, 228 telewizja
stacja robocza, 173 przetwarzania analogowa, 153
standard ATX, 46 bezporedniego, 228 kablowa, 153
standard telewizyjny, 154 przetwarzania poredniego, telewizor cyfrowy
A2, 154 228 instalowanie sterownikw,
B/G, 154 rodzaje, 227 431
D/K, 154 rozproszony, 229 konfigurowanie, 431
NTSC, 154 skalowalno, 231 podczanie, 423
PAL, 154 wielobieno, 231 tester
stereo, 133 wielodostpno, 231 pamici, 446, 466
sterowniki urzdze, 313 wieloprocesorowy pyt gwnych, 466
instalacja, 313 asymetryczny AMP, 228 zasilaczy, 466
konfiguracja, 320 wieloprocesorowy Thermaltake Power Supply
pozyskiwanie, 318 symetryczny SMP, 228 Calculator, 187
stop lutowniczy, 445 wieloprogramowy, 227 Toshiba, 104
stosunek sygnau do szumu, 127 wielouytkownikowy, 228 trackball, 150

519

Kup ksik Pole ksik

Skorowidz

transfer danych, 152 VESA, 119 wspczynnik znieksztace

transmisja VGA D-SUB, 157 nieliniowych, 127
asynchroniczna, 387 VHF, 153 wydajno, 103
rwnolega, 386, 387 VIA Technologies, 54 wydajno mikroprocesora, 68
synchroniczna, 388 Virtual Machine, 305 wykadnik, 27
szeregowa, 386, 387 Virtual PC, 305 wysoko dwiku, 127
tRAS, 79 VirtualBox, 307 wywaszczanie, 231
tRCD, 79 VistaBootPRO, 296, 299 wzmacniacz sygnaw
trojany, 329 VMware, 309 wyjciowych, 129
tRP, 79
tryb W X
64-bitowy, 70
wahania napi wyjciowych, xD Picture Card (xD), 112
AHCI, 244
137 XDR, 84
chroniony, 69
wejcie XDR2 RDRAM, 84
full-duplex, 65
liniowe, 157 XEN, 311
half-duplex, 65
mikrofonowe, 157 Xeon, 63, 71
pdupleks, 65
quad pumped, 65 monofoniczne, 157
rzeczywisty, 69 wersja BOX, 177 Z
zgodnoci, 70 wersja OEM, 177 zapis liczb binarnych ze
tryb pracy mikroprocesora, 69 Western Digital, 104 znakiem, 22
64-bitowy, 70 wewntrzna architektura zapis magnetyczny, 98
chroniony, 69 mikroprocesora, 68 Zapora systemu Windows, 332
rzeczywisty, 69 wf.msc, 345 zasilacz awaryjny UPS, 141,
zgodnoci, 70 wielko bufora, 103 142
Turion 64, 63 wielko pamici cache, 68 zasilacz komputerowy, 135,
TV-Out, 119 wielobieno, 231 187
tworzenie dyskw logicznych, wielodostpno, 231 ATX, 138, 187
278 wielowtkowo, 231 impulsowy, 135
tworzenie partycji, 278 wielozadaniowo, 231 monta, 210
Windows, 235 tester, 466
U aktualizacja, 325 transformatorowy, 135
Ubuntu, 240 instalacja, 246, 247, 255, ZeroCore, 190
UEFI, 57, 58 261, 266 zestaw gonikowy, 215
UHF, 153 konfiguracja, 339 monta, 215
ukad sterowania CU, 61 monitorowanie, 481 zcze
ukad sterujcy PC, 67 optymalizowanie, 366 AUX IN, 131
Ultra DMA, 89 Windows 7, 235, 238 Display Port, 125
underflow, Patrz niedomiar instalacja, 261 DVI, 125
UPS, 141, 142 Windows Defender, 332, 336 klawiatury DIN, 44
urzdzenia wejciowe, 145 Windows Vista, 235, 237 magistral I/O, 42
urzdzenia wskazujce, 148 instalacja, 255 magistrali, 129
USB, 130, 148, 150, 156, 392, Windows XP, 235, 236 modemu, 157
420 instalacja, 247 podczerwieni, 157
USB 1.1, 393 wireless network interface, 153 RJ-45, 421
USB 2.0 Hi-Speed, 393 wirusy komputerowe, 329 sieciowe RJ-45, 157
USB 3.0 SuperSpeed, 394 wizualizer, 416 wideo, 120
UVD, 190 wkrtak elektryczny, 202 zasilania, 44, 45
wkrtak krzyakowy, 202 zmiana ukadu klawiatury, 147
V wkrtarka elektryczna, 202
Very High Density Cable WLAN, 150
Interconnect, 93 wskanik stosu SP, 61 ywica epoksydowa, 448

520

Kup ksik Pole ksik

Kup ksik Pole ksik