You are on page 1of 80

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Janusz Tokarski

Wytwarzanie mebli
742[01].Z2.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego


Recenzenci:
mgr in. Lukasz Styczyski
mgr in. Lidia Staniszewska

Opracowanie redakcyjne:
mgr in. Janusz Tokarski

Konsultacja:
mgr Magorzata Sotysiak

Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 742[01].Z2.04


Wytwarzanie mebli, zawartego w moduowym programie nauczania dla zawodu stolarz.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy Radom 2007

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

1
SPIS TRECI
1. Wprowadzenie 4
2. Wymagania wstpne 6
3. Cele ksztacenia 7
4. Materia nauczania 8
4.1. Podzia mebli 8
4.1.1. Materia nauczania 8
4.1.2. Pytania sprawdzajce 9
4.1.3. wiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postpw 10
4.2. Podstawowe czci skadowe konstrukcji meblarskich 11
4.2.1. Materia nauczania 11
4.2.2. Pytania sprawdzajce 14
4.2.3. wiczenia 14
4.2.4. Sprawdzian postpw 16
4.3. Funkcjonalno mebli 17
4.3.1 Materia nauczania 17
4.3.2 Pytania sprawdzajce 21
4.3.3 wiczenia 21
4.3.4 Sprawdzian postpw 22
4.4. Konstrukcje mebli skrzyniowych 23
4.4.1 Materia nauczania 23
4.4.2 Pytania sprawdzajce 26
4.4.3 wiczenia 26
4.4.4 Sprawdzian postpw 27
4.5. Konstrukcje mebli szkieletowych 28
4.5.1 Materia nauczania 28
4.5.2 Pytania sprawdzajce 31
4.5.3 wiczenia 31
4.5.4 Sprawdzian postpw 33
4.6. Rysunek techniczny konstrukcji mebli i stolarki budowlanej.
Technologia wykonywania mebli 34
4.6.1 Materia nauczania 34
4.6.2 Pytania sprawdzajce 43
4.6.3 wiczenia 44
4.6.4 Sprawdzian postpw 48
4.7. Przebieg procesu montau z wykorzystaniem urzdze montaowych 49
4.7.1 Materia nauczania 49
4.7.2 Pytania sprawdzajce 50
4.7.3 wiczenia 50
4.7.4 Sprawdzian postpw 51
4.8. Tolerancja i pasowanie elementw staych i ruchomych w wyrobie 52
4.8.1 Materia nauczania 52
4.8.2 Pytania sprawdzajce 55
4.8.3 wiczenia 55
4.8.4 Sprawdzian postpw 56

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

2
4.9. Okuwanie, montowanie i obsuga zmechanizowanych urzdze
montaowych stosowanych przy montau mebli rozbieralnych
i nierozbieralnych 57
4.9.1 Materia nauczania 57
4.9.2 Pytania sprawdzajce 60
4.9.3 wiczenia 61
4.9.4 Sprawdzian postpw 62
4.10. Urzdzenia do montau 63
4.10.1 Materia nauczania 63
4.10.2 Pytania sprawdzajce 66
4.10.3 wiczenia 66
4.10.4 Sprawdzian postpw 69
4.11. Ocena prac montaowych oraz techniczno-jakociowych. Ocena
wyrobw, pproduktw i produktw 70
4.11.1 Materia nauczania 70
4.11.2 Pytania sprawdzajce 71
4.11.3 wiczenia 72
4.11.4 Sprawdzian postpw 72
5. Sprawdzian osigni 73
6. Literatura 79

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten bdzie Ci pomocny w nabywaniu umiejtnoci z zakresu wytwarzania
mebli. Na proces wytwarzania mebli ma wpyw szereg czynnikw, takich jak: znajomo
rysunku technicznego i projektowania mebli, zasady wykonywania obrbki rcznej
i maszynowej, znajomo waciwoci klejw, zasad klejenia i okleinowania, sposoby
wykoczenia powierzchni mebli, a take sposoby montau poszczeglnych konstrukcji mebli.
Poradnik ten zawiera:
1) wymagania wstpne, czyli wykaz niezbdnych umiejtnoci, ktre powiniene posiada,
aby przystpi do realizacji tej jednostki moduowej,
2) cele ksztacenia tej jednostki moduowej, ktre okrelaj umiejtnoci, jakie opanujesz
w wyniku procesu ksztacenia,
3) materia nauczania zawierajcy informacje niezbdne do realizacji zaplanowanych
szczegowo celw ksztacenia umoliwia samodzielne przygotowanie si do wykonania
wicze i zaliczenia sprawdzianw.
Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazan literatur oraz wiedz zawart
w poprzednich jednostkach moduowych.
Obejmuje on rwnie:
zadania sprawdzajce wiedz, niezbdn do wykonania wicze,
wiczenia z opisem sposobu ich wykonania, oraz wyposaenia stanowiska pracy,
sprawdzian postpw, ktry umoliwi sprawdzenie poziomu Twojej wiedzy po
wykonaniu wicze,
4) sprawdzian osigni w postaci zestawu pyta sprawdzajcych opanowanie umiejtnoci
okrelonych w tej jednostce moduowej,
5) wykaz literatury dotyczcej programu jednostki moduowej.
Jeeli masz trudnoci ze zrozumieniem tematu lub wiczenia, to popro nauczyciela lub
instruktora o wyjanienie lub ewentualne sprawdzenie prawidowoci wykonywania danej
czynnoci.
Po zapoznaniu si z materiaem nauczania sprbuj zaliczy sprawdzian z zakresu
jednostki moduowej. Wykonujc sprawdzian postpw, powiniene odpowiada na pytania
tak lub nie co oznacza ze opanowae materia lub nie.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4
742[01].Z2
Proces produkcji wyrobw
stolarskich

742[01].Z2.01
Wykonywanie poacze
stolarskich

742[01].Z2.02
Klejenie i oklejanie
elementw z drewna
i tworzyw drzewnych

742[01].Z2.03
Wykoczanie powierzchni
drewna

742[01].Z2.05
742[01].Z2.04 Wytwarzanie wyrobw
Wytwarzanie mebli stolarki budowlanej

742[01].Z2.06
Organizowanie produkcji
wyrobw stolarskich

Schemat ukadu jednostek moduowych

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

5
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystpujc do realizacji jednostki moduowej powiniene umie:
stosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy wynikajce z jednostki moduowej
742[01].O1.01,
okrela waciwoci drewna, modu 742[01].O1.02,
charakteryzowa materiay drzewne i pomocnicze, modu 742[01].O1.02,
stosowa urzdzenia transportowe stosowane podczas produkcji mebli,
posugiwa si dokumentacj techniczn, modu 742[01].O1.05,
dokonywa obrbki drewna i tworzyw drzewnych rcznie i maszynowo, moduy 742[01].
Z1.01 i 742[01].Z1.02,
wykonywa poczenia stolarskie, modu 742[01].Z2.01,
dokonywa klejenia i okleinowania, modu 742[01].Z2.02,
wykocza powierzchnie drewna (wykoczenie przezroczyste i kryjce), modu 742[01].
Z2.03.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

6
3. CELE KSZTACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki moduowej, ucze powinien umie:
okreli rodzaje mebli,
scharakteryzowa rodzaje konstrukcji mebli,
okreli podstawowe elementy konstrukcji meblarskich,
scharakteryzowa konstrukcje mebli stylowych,
okreli techniczne i technologiczne waciwoci konstrukcji mebli,
zorganizowa stanowisko rcznego i maszynowego wykonywania mebli skrzyniowych
i szkieletowych,
dobra materiay do wykonywania okrelonych rodzajw mebli,
wykona typowe meble skrzyniowe i szkieletowe,
dokona montau paskich i przestrzennych podzespow mebli,
zamontowa okucia i akcesoria meblowe,
oceni jako wykonania wyrobu po kolejnych etapach procesu technologicznego,
posuy si rysunkiem technicznym i dokumentacj technologiczn,
sporzdzi dokumentacj techniczn mebli,
zastosowa zasady funkcjonalnoci i estetyki wyrobw meblowych,
zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoarowej oraz
ochrony rodowiska,
zastosowa racjonaln gospodark materiaami, narzdziami i energi.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

7
4. MATERIA NAUCZANIA

4.1. Podzia mebli

4.1.1. Materia nauczania

Rodzaje i podzia mebli


Wszystkie wyroby stolarskie zalenie od oglnego celu, jakiemu maj suy dzieli
si na kilka grup, z ktrych najwaniejszymi s:
wyroby stolarsko-budowlane, stosowane do wykoczeniowych prac budowlanych
i bdce zwykle czciami staymi wyposaenia budynku,
wyroby meblarskie, bdce podstawowymi, trwaymi i zwykle przenonymi urzdzeniami
wntrz, wprowadzanymi w ostatnim etapie zagospodarowania budynku.
W praktyce przyjmuje si zazwyczaj nastpujce podstawowe kryteria podziau mebli:
funkcj, przeznaczenie, konstrukcj, materia, obrbk i wykoczenie powierzchni. Podziay
w zalenoci od rodzaju materiau, sposobu obrbki i wykoczenia nie maj we
wspczesnym meblarstwie wikszego znaczenia, stosuje si bowiem takie materiay i takie
sposoby wytwarzania, jakie s w danych warunkach najodpowiedniejsze (optymalnie
przydatne).
Chocia ustalenie jednolitego kryterium podziau byoby w praktyce najkorzystniejsze,
jednak nie zapewniaoby ono kompleksowego rozwizania zagadnienia. W zalenoci od
potrzeby stosuje si tylko te kryteria (jedno lub wicej), ktre w danych okolicznociach s
istotne i konieczne. Oczywicie przedstawione podziay w miar zmian zachodzcych
w meblarstwie s udoskonalane i uzupeniane. Gwnym ich celem jest uatwienie
porozumienia autora z czytelnikami oraz meblarzy pomidzy sob w dziaalnoci
zawodowej.

Podzia mebli wedug funkcji


W zalenoci od spenianej funkcji uytkowej wyrnia si:
meble do siedzenia i leenia,
meble do pracy i spoywania posikw,
meble do przechowywania przedmiotw,
meble wielofunkcyjne i uzupeniajce.

Podzia mebliwedug przeznaczenia


W zalenoci od tzw. oglnego przeznaczenia (miejsca uytkowania) wyrnia si:
meble mieszkaniowe,
meble biurowe,
meble szkolne oraz do przedszkoli i obkw,
meble internatowe i koszarowe,
meble szpitalne i uzdrowiskowe,
meble hotelowe,
meble stowkowe, restauracyjne i kawiarniane,
meble wietlicowe i widowiskowe,
meble sklepowe,
meble okrtowe i kolejowe,
meble ogrodowe i kampingowe,
meble wiklinowe i trzcinowe,
meble inne.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

8
Podzia mebli wedug zastosowanego materiau
Konstrukcje meblarskie w zalenoci od rodzaju materiau uytego na podstawowe czci
konstrukcji dzieli si na:
meble drewniane,
meble metalowe,
meble z tworzyw sztucznych,
meble z innych materiaw.
Podzia ten nie mia dotychczas wikszego praktycznego znaczenia. Ostatnio jednak,
w zwizku z coraz szerszym zastosowaniem tworzyw sztucznych w konstrukcjach mebli, jego
znaczenie wyranie wzroso. Czasem jeszcze spotyka si podzia mebli drewnianych na:
meble z drewna mikkiego (np. sosnowe, modrzewiowe),
meble z drewna twardego (np. dbowe, brzostowe),
meble z drewna gitego,
meble z drewna warstwowo-sklejanego (czsto nazywane gito-klejonymi).

Podzia wedug wykoczenia powierzchni


Z punktu widzenia ochrony i wygldu powierzchni mebli konwencjonalny podzia
wedug wykoczenia straci nieco na znaczeniu. W kadym razie, w zalenoci od rodzaju
zewntrznego wykoczenia powierzchni wyrnia si nastpujce meble:
z widocznym podoem (przewiecajcym przez powok malarsko-lakiernicz lub przez
foli),
z niewidocznym podoem (zakrytym powok meblarsko-lakiernicz lub foli),
o specjalnym wykoczeniu (laminowane, intarsjowane, inkrustowane, metalizowane,
srebrzone, zocone, mazerowane, wytrawiane, rytowane, wytaczane, rzebione, itp.).
Powoki lub folie wykoczeniowe mog by bezbarwne lub barwne, poyskujce
(lnice) lub niepoyskujce (matowe).

Podzia wedug obrbki


Podobnie jak podziay wedug materiau i wykoczenia powierzchni, rwnie i podzia
wedug sposobu obrbki traci swoje znaczenie praktyczne. Przy zastosowaniu tego kryterium
podziau mona wyrni:
meble stolarskie,
meble gite,
meble tapicerowane,
wyplatane.
Pierwsze zwyko si dzieli na waciwe meble stolarskie, meble toczone i rzebione;
drugie na typowe meble gite oraz meble prasowane, w tym gito-klejone i wyplatane;
trzecie natomiast na bardzo mikkie, mikkie, pmikkie i twarde.

4.1.2. Pytania sprawdzajce


Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. W jaki sposb mona podzieli meble ze wzgldu na funkcje?
2. W jaki sposb mona podzieli meble ze wzgldu na ich przeznaczenia?
3. W jaki sposb mona podzieli meble ze wzgldu na zastosowanie materiaw?
4. W jaki sposb mona podzieli meble ze wzgldu na wykoczenia powierzchni?
5. W jaki sposb mona podzieli meble ze wzgldu na sposb obrbki?
6. Co rozumiesz pod pojciem mebel pojedynczy?
7. Co rozumiesz pod pojciem zestaw mebli?
8. Co oznacza pojcie meble wbudowane?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

9
4.1.3. wiczenia

wiczenie 1
Zakwalifikuj wybrane meble do odpowiedniej grupy wedug kryteriw przedstawionych
w jednostce moduowej.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) wybra meble do kwalifikacji (mog by z klasy szkolnej),
2) dokona zakwalifikowania do odpowiedniej grupy wedug kryteriw zawartych
w rozdziale 2.

Wyposaenie stanowiska pracy:


literatura z rozdziau 6,
przybory do pisania,
notatnik,
literatura tej jednostki moduowej.

4.1.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) przedstawi podzia mebli wedug funkcji?
2) przedstawi podzia mebli wedug ich przeznaczenia?
3) dokona podziau mebli wedug zastosowanych materiaw?
4) dokona podziau mebli wedug wykoczenia powierzchni?
5) dokona podziau mebli wedug rodzaju obrbki?
6) scharakteryzowa mebel pojedynczy?
7) wyjani pojcie zestaw mebli?
8) wyjani pojcie mebla wbudowanego?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

10
4.2. Podstawowe czci skadowe konstrukcji meblarskich
4.2.1. Materia nauczania

Nazwy i okrelenia elementw oraz wymagania techniczne


Istotne znaczenie dla konstrukcji meblarskich ma ustalenie prawidowych wymiarw
i ksztatw oraz wytrzymaoci i sztywnoci ich czci skadowych, jak te ich wzajemne
poczenie w jednorodn cao, tj. mebel. Istotne znaczenie ma rwnie ustalenie dla
tapicerskich czci konstrukcji meblarskich waciwej sprystoci. Mebel skada si
z odpowiednio rozmieszczonych i poczonych ze sob elementw i podzespow, elementy
i podzespoy (wzgldnie cznie jedne i drugie) skadaj si na zespoy.

Elementy budowy mebli


Elementy s podstawowymi czciami skadowymi mebla o rnych wymiarach
i ksztatach. Elementy o maym przekroju w stosunku do swojej dugoci i o szerokoci nie
przekraczajcej dwukrotnej gruboci nazywa si graniakowymi. Natomiast elementy, ktrych
szeroko jest zbliona do dugoci i jednoczenie wielokrotnie wiksza od gruboci nazywaj
si pytowymi.
Wielu meblarzy proponuje jeszcze inne podziay elementw. Wyrniane s elementy
lite wykonane z drewna litego, elementy pytowe wykonane z pyt meblowych o rnych
konstrukcjach.
Elementy graniakowe mog by prostoliniowe lub krzywoliniowe. Elementy wykonane
z jednego kawaka materiau, nie sklejane, s nazywane pojedynczymi. Elementy sklejane
z dwch lub wikszej liczby czci s nazywane zoonymi.
Elementy prostoliniowe pojedyncze ksztatuje si w zasadzie stosujc piowanie
prostoliniowe wzdu wkien drewna. W tradycyjnych warunkach produkcji, wymiary
przekrojw elementw prostoliniowych nie powinny, ze wzgldu na odksztacenia
higroskopijne przekracza: szerokoci 100 mm i gruboci 50 mm, w przypadku produkcji
uwzgldniajcej zasad wzajemnej zamiennoci elementw podane wartoci zmniejsza si co
najmniej dwukrotnie.
Elementy prostoliniowe zoone s bardziej wytrzymae na obcienia i odporne na
dziaanie zmiennych warunkw wilgotnoci, ni elementy graniakowe pojedyncze. Dlatego
te wymiary ich przekrojw mog by odpowiednio mniejsze.
Przy konstruowaniu elementw graniakowych z drewna litego naley zwrci uwag,
aby ich czci dokadnie przylegay do siebie dordzeniowymi wskimi paszczyznami
(bokami), bowiem czca ich spoina klejowa jest wtedy mniej naraona na zerwanie, a cay
element ulega mniejszym odksztaceniom ni przy czeniu czci elementu stronami
przeciwrdzeniowymi (prawymi).
Przy zczeniu czci skadowych elementu tak, aby paszczyzna lewa przylegaa do
prawej, siy wywoujce odksztacenia w obydwu czciach bd dziaay w tym samym
kierunku, co spowoduje zwikszenie odksztacenia.
Nie czy si czci o przekroju stycznym z czci o przekroju promieniowym,
w kadym z tych przekrojw drewno kurczy si w innym stopniu, co powodowaoby
niekorzystne odksztacenia elementu.
Elementy krzywoliniowe pojedyncze ksztatuje si wypiowujc je z desek lub bali
albo te gnc uplastycznione aty (tzw. gitarskie). Wypiowywanie elementw
krzywoliniowych powoduje znaczne straty materiaowe (niejednokrotnie przekraczajce 50%)
oraz obnia wytrzymao elementu ze wzgldu na przecicie wkien. Dlatego te elementy
krzywoliniowe wypiowywane s w uzasadnionych przypadkach, przede wszystkim
wzgldami estetycznymi.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

11
Elementy krzywoliniowe zoone stosuje si wtedy, gdy wymagania stawiane meblowi
zarwno pod wzgldem wytrzymaoci, jak i trwaoci uytkowej s due. Elementy
krzywoliniowe zoone wykonuje si wwczas z dwu lub wicej warstw drewna
z odpowiednio przygotowanych listew sklejanych z jednoczesnym giciem. Elementy takie
nazywa si potocznie elementami gito-klejonymi.
Elementy pytowe dzieli si na prostoliniowe i krzywoliniowe. Podstawowym
tworzywem do wytwarzania elementw pytowych meblarskich s:
pyty wirowe PN-EN 309:2005; PN_EN 312:2005,
pyty padzierzowe BN-72/7124-02,
sklejka PN-EN 313-1:2001; PN-EN 313-2:2001,
pyty stolarskie PN-76/d-97000,
pyty pilniowe BN-747122-1123.
Meble skrzyniowe konstruuje si gwnie z pyt wirowych, dlatego te rozwaenie ich
waciwoci istotnych dla konstrukcji wydaje si celowe.
W normie PN-74/F-06002 podano dwie waciwoci pyt: wichrowato i strzak
ugicia, ktre w zasadzie oznaczaj tylko pasko. Ustalono, e maksymalne, dopuszczalne
odchylenie od paskoci wynosi 2 mm/m.
Do drugiej grupy waciwoci nale wilgotno i higroskopijno i spcznienie pyt.
Przy oznaczeniu tych waciwoci mona si posugiwa metodami stosowanymi
w przemyle pytowym.
Oznaczenie wilgotnoci: PN-EN 322:1999/APL:2002,
Higroskopijno: PN-64/D-04211
Spcznienia na grubo: PN-75/D-04235
Higroskopijno i spcznienie pyt rozpatruje si w meblarstwie cznie.
Do trzeciej grupy waciwoci naley masa waciwa (gsto) pyt. Opierajc si na
dotychczasowych dowiadczeniach mona przyj, e gsto pyt wirowych meblarskich
nie powinna by wiksza ni 700 kg/m, za pyt wirowych laminowanych nie powinna
przekracza 760 kg/m.
Do czwartej grupy mona zaliczy wytrzymao na zginanie statyczne, wspczynnik
sprystoci gitnej, wytrzymao na rozciganie w kierunku prostopadym do paszczyzny
pyty i zdolno utrzymywania wkrtw.
Wytrzymao na zginanie statyczne jest wan cech z tego wzgldu naleaoby przyj
wartoci podane w normie PN-EN 309:2005 i wynosz one: dla pyt o gruboci 1619 mm
najmniej 17,7 MPa, za dla pyt o gruboci 2225 mm najmniej 15,7 MPa.
Wspczynnik sprystoci gitnej naley do najistotniejszych waciwoci
mechanicznych pyt z punktu widzenia ich zastosowania w konstrukcjach meblarskich.
Wedug bada wspczynnik sprystoci powinien wynosi dla pyt wirowych
trzywarstwowych okoo 29,4 MPa. Wartoci te zapewniaj spenienie wymaganej normy
w zakresie dopuszczalnych ugi pytowych elementw mebli tylko w odniesieniu do
elementw pionowych i stosunkowo krtkich poziomych. Natomiast w przypadku elementw
poziomych o przykadowej dugoci 1000 mm wspczynnik sprystoci pyty powinien
wynosi 83,4112,8 MPa.
Wytrzymao na rozciganie w kierunku prostopadym do paszczyzn jest istotn cech
pyt meblarskich, wspdecyduje bowiem o wytrzymaoci zczy w poczeniach
meblarskich. Z dotychczasowych obserwacji wynika, e pyty wirowe o wytrzymaoci na
rozciganie w kierunku prostopadym do paszczyzn wedug normy PN-72/D-97004 (przy
gruboci pyt 816 mm 0,34 MPa, a przy gruboci pyt 1925 0,29 MPa), jakkolwiek
speniaj wymagania podane w normach zagranicznych, budz zastrzeenia naszych
producentw mebli. Prawdopodobnie wynika to z innych warunkw wytwrczych.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

12
Zdolno utrzymania wkrtw zaley nie tylko od budowy pyty, lecz take w znacznym
stopniu od budowy wkrtu. Inne wkrty nadaj si do czenia pyt wirowych, a inne do
czenia drewna. Z bada wynika, e wymagane zdolnoci utrzymywania wkrtw przez
pyt w bokach wynosi co najmniej 39,2 N/mm, za w paszczynie 78,5 N/mm.
Elementy pytowe krzywoliniowe s wykonywane z pyt stolarskich, wirowych,
padzierzowych, sklejki i twardych pyt pilniowych.
Stosunkowo atwo wykonuje si elementy krzywoliniowe z pyt stolarskich.
Krzywoliniowe elementy pytowe mona take wytwarza ze sklejki lub twardej pyty
pilniowej. Najmniejszy promie wygicia elementu ze sklejki o gruboci do 5 mm wynosi
68 gruboci tej sklejki, gdy kierunek wkien obogu jest zgodny z kierunkiem zginania.
Gdy nie ma takiej zgodnoci, najmniejszy promie wygicia jest dwukrotnie wikszy.
Najwygodniej jest pytowe elementy krzywoliniowe wyrzyna z gotowych ksztatek
z fornirw, potocznie nazywanymi ksztatkami sklejkowymi. S to sklejane z fornirw,
specjalnie (zalenie od przeznaczenia) wyprofilowane, zoone z odpowiedniej dla
przeznaczenia liczby i gruboci warstw, gotowe elementy, a raczej podzespoy. Wyrnia si
cztery asortymenty jakociowe ksztatek, zalenie od przeznaczenia. Elementy pytowe
krzywoliniowe z drewna litego mona ksztatowa wedug potrzeb w sposb przedstawiony
na rysunku 1. Mona w ten sposb ksztatowa np. boki mebli skrzyniowych (komd,
kredensw, biurek), oskrzynie stow, czoa szuflad zwaszcza w kopiach mebli
zabytkowych.

Rys. 1. Przykady pytowych elementw krzywoliniowych wykonanych z drewna litego: a) sklejonych z desek
czonych na szeroko, b) sklejonych z segmentw czonych na dugo, c) wypiowanych z blokw
sklejonych z desek na szeroko i dugo, d) z jednostronn lub dwustronn krzywizn osigan dziki
doklejeniu do paskiej pyty ksztatek z drewna litego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

13
Podzespoy
Podzespoy skadaj si z elementw poczonych ze sob trwale, najczciej w jednej
tylko paszczynie. Wyrnia si dwie najwaniejsze formy podzespow: ram i skrzyni.
Rama jest zbudowana z elementw graniakowych, skrzynia z elementw pytowych.
Ramy inaczej nazywane podzespoami ramowymi mog by prostoktne,
kwadratowe, trapezowe, okrge i owalne. Najczciej tworz je cztery odpowiednio
poczone elementy graniakowe zewntrzne. Mog by one dodatkowo poczone
graniakowymi elementami wewntrznymi. Elementy ramy czy si najczciej zczami
czopowymi lub wpustkowymi.
Skrzynie inaczej nazywane podzespoami skrzyniowymi lub korpusami zwykle
tworz cztery lub pi odpowiednio ze sob poczonych elementw pytowych zewntrznych
(ciany zewntrzne). Mog by one dodatkowo poczone poziomymi lub pionowymi
elementami wewntrznymi (ciankami wewntrznymi, nazywanymi potocznie przegrodami).
Do podzespow zalicza si take tapicerowane czci mebli trwale zczone
z konstrukcj mebla.
Zespoy
Zespoy skadaj si z podzespow lub elementw, albo z podzespow i elementw
poczonych razem, najczciej przestrzennie, a wic w kilku paszczyznach. Konstrukcyjnie
mog stanowi ju gotowe wyroby (take cay mebel), ale ze wzgldw funkcjonalnych
musz by jeszcze zestawione odpowiednio z innymi zespoami, zgodnie z przeznaczeniem,
w okrelon cao.
Usunicie zespou z konstrukcji wyrobu gotowego, choby jej nawet nie naruszyo,
znacznie ogranicza funkcjonalno uytkow mebla.
W przypadku mebli gitych zespoem nazywa si zestaw kilku podzespow
zmontowanych i przygotowanych do montau kocowego w gotowy wyrb. Zespoy
stanowi take luno kadzione czci tapicerowane.

4.2.2. Pytania sprawdzajce

Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.


1. Jaka jest rnica midzy elementami graniakowymi, a pytowymi?
2. Jaka jest rnica midzy elementami krzywoliniowymi pojedynczymi a zoonymi?
3. Jakim kryteriom powinny odpowiada elementy pytowe stosowane w konstrukcjach
meblarskich?
4. Jakie badania naley wykona, aby sprawdzi jako elementw pytowych stosowanych
w konstrukcjach meblarskich?
5. W jaki sposb wykonujemy elementy pytowe krzywoliniowe?
6. Co nazywamy podzespoem?
7. Co nazywamy zespoem?
8. Co kryje si pod pojciem skrzynia?

4.2.3. wiczenia

wiczenie 1
Na przykadzie mebli o konstrukcji skrzyniowej znajdujcego si w sali szkolnej, wska
elementy i podzespoy. Wyjanij rnic midzy elementami a podzespoami. Okrel
materiay, z jakich wykonany jest rozpatrywany mebel.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

14
Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) wybra mebel o konstrukcji skrzyniowej,
2) wskaza elementy i podzespoy skadajce si na konstrukcje,
3) nazwa elementy i podzespoy,
4) okreli rodzaje zastosowanych materiaw w tej konstrukcji.

Wyposaenie stanowiska pracy:


mebel o konstrukcji skrzyniowej,
literatura z rozdziau 6,
notatnik,
przybory do pisania,
literatura tej jednostki moduowej.

wiczenie 2
Na przykadzie szafy, stou i krzesa okrel rodzaje elementw, zmierz wymiary lub
odczytaj z rysunku i okrel wielokrotnoci szerokoci i dugoci do gruboci. Wyjanij
rnic midzy elementami graniakowymi a pytowymi.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) przeanalizowa rysunki szafy, stou i krzesa (lub modele),
2) nazwa poszczeglne rodzaje elementw,
3) zmierzy poszczeglne elementy (odczyta z rysunkw),
4) dokona podziau na elementy pytowe i graniakowe,
5) wyjani rnic midzy elementami graniakowymi a pytowymi.

Wyposaenie stanowiska pracy:


rysunki lub modele wyrobw,
przymiar kreskowy,
przybory do pisania,
notatnik,
literatura z rozdziau 6,
literatura tej jednostki moduowej.

wiczenie 3
Na przykadzie mebla o konstrukcji szkieletowej znajdujcego si w sali szkolnej wska
elementy konstrukcyjne pytowe i graniakowe. Okrel materiay, z jakich wykonany jest
analizowany mebel.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) wybra mebel o konstrukcji szkieletowej,
2) wskaza elementy o konstrukcji pytowej i graniakowej,
3) okreli rodzaje materiaw zastosowanych w tej konstrukcji.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

15
Wyposaenie stanowiska pracy:
mebel o konstrukcji szkieletowej,
literatura z rozdziau 6,
notatnik,
przybory do pisania,
literatura tej jednostki moduowej.

4.2.4. Sprawdzian postpw


Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjani rnic midzy elementami graniakowymi, a pytowymi?
2) okreli rnic midzy elementami krzywoliniowymi
pojedynczymi a zoonymi?
3) scharakteryzuj kryteria, jakim powinny odpowiada elementy pytowe
stosowane w konstrukcjach meblarskich?
4) wykona badania pozwalajce sprawdzi jako elementw pytowych
stosowanych w konstrukcjach meblarskich?
5) wykona elementy pytowe krzywoliniowe?
6) wyjani, co to jest podzesp?
7) wyjani, co nazywamy zespoem?
8) okreli, co kryje si pod pojciem skrzynia?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

16
4.3. Funkcjonalno mebli
4.3.1. Materia nauczania
Funkcje i funkcjonalno mebla
Poprawnie wykonany mebel powinien mie zharmonizowane trzy podstawowe cechy:
funkcjonalno, estetyk i konstrukcj. Brak podanej funkcjonalnoci spowoduje, e mebel
bdzie nieuyteczny; jeeli nie bdzie dbaoci o estetyk, mebel nie bdzie si nam podoba;
jeeli za nieodpowiednia bdzie konstrukcja mebel okae si nietrway.
Funkcjonalno mebli to ich uyteczno i praktyczna przydatno jest gwarancj
poprawnego spenienia zaoonej (przewidzianej) funkcji.
Funkcjonalno zaley od nastpujcych cech mebla:
przystosowania do programu uytkowego, jakiemu mebel ma suy,
poprawnoci podstawowych wymiarw funkcjonalnych, dostosowania ksztatu do
budowy fizycznej czowieka lub do wymiarw, ksztatu i licznoci przechowywanych
przedmiotw,
dostosowania gabarytowych wymiarw mebla do wielkoci powierzchni oraz wysokoci
pomieszcze,
dostosowania rodzaju materiaw do funkcji elementw wykonanych z tych materiaw
lub nimi wykoczonych,
dobrego dziaania czci ruchomych i atwoci korzystania z mebla,
atwoci czyszczenia i odnawiania mebla,
Przystosowanie mebla do programu uytkowego
W zalenoci od spenianej funkcji rozrnia si meble przeznaczone do:
siedzenia,
leenia,
pracy i spoywania posikw,
przechowywania przedmiotw.
Meble mog spenia jedn lub wiele funkcji np. skrzynio-awa suy do
przechowywania przedmiotu a rwnoczenie jest przystosowana do siedzenia.

Ustalanie wymiarw funkcjonalnych i ksztatu mebla


Projektowanie mebli nie moe by oderwane od wntrz, do jakich s one przeznaczone.
Przeciwnie naley je projektowa w cisym zwizku z wntrzem, warunkami w nim
panujcymi oraz ze znajomoci wymaga i cech uytkownika. Ksztat i wymiary mebli
musz uwzgldnia budow anatomiczn czowieka. Zalenoci t zajmuje si ergonomia,
czyli nauka o dostosowaniu urzdze technicznych oraz sprztw zwizanych z prac
i wypoczynkiem do cech fizycznych i psychicznych czowieka. Zaleno wymiarw mebli
od budowy czowieka moe by bezporednia lub porednia. Przykadem zalenoci
bezporedniej s krzesa, fotele i inne meble do siedzenia, poredniej za meble do
przechowywania przedmiotw, w ktrych np. odlegoci midzy pkami mog wynika
z wymiarw najnowszego sprztu.
Wymiary funkcjonalne mebli ustala si na podstawie pomiarw czowieka
w okrelonych pozycjach, jakie przyjmuje on przy pracy wypoczynku i wykonywaniu innych
czynnoci.
Specjaln grup wymiarw funkcjonalnych s wymiary gabarytowe, czyli najwiksze
zewntrzne wymiary mebli. Powinny by one dostosowane do:
wymiarw ciaa czowieka tak, aby byy dla niego dostpne,
wymiarw otworw drzwiowych i okiennych, aby mebel mona byo wnie do wntrza,
wysokoci pomieszcze, ktra wynosi minimum 2,60 m,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

17
moduw budowlanych (podstawowy modu wynosi 50 cm), ktrych powinny by
wielokrotnoci.

Wymagania funkcjonalne dotyczce krzese i foteli


Meble do siedzenia s najtrudniejszymi meblami w projektowaniu, gdy postawa
siedzca jest podstaw wymuszon, a rwnoczenie ma by spoczynkow. Warunkiem
wygody jest odcienie czci ciaa naraonych na ucisk, co osiga si przez odpowiednie
podparcie ciaa. Nieprawidowa postawa powoduje rozciganie krgw krgosupa, osabia
ich poczenia lub powoduje znieksztacenie postawy np. wypuke plecy.

Tabela 1. Podstawowe wymiary funkcjonalne krzese (bez porczy a, b i z porczami


c, d) do pracy lub spoywania posikw (wg PN 91/F-06027/03)

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

18
Wymagania funkcjonalne dotyczce leysk
Przy okrelaniu wymiarw ka naley uwzgldni wzrost czowieka i okrelon
przestrze ruchow wynikajc z moliwoci spania z podkurczonymi nogami, wchodzenia
oraz schodzenia oraz sania ka. Te wymagania powinny wpywa na ustalenie dugoci,
szerokoci i wysokoci ka.

Tabela 2. Podstawowe wymiary funkcjonalne mebli do wypoczynku w pozycji siedzcej (wg PN-91/F-06027/03)

Leyska powinny by paskie i rwne. Powinny podpiera cae ciao, a zwaszcza jego
miejsca wklse. Przy rnych wypukociach ciaa (barki, miednica, biodra) leysko powinno
ugina si lokalnie na maych promieniach.
Oprcz wymienionych cech leysko powinno spenia jeszcze inne wymagania:
utrzymywa ciepo,
pochania pot lub par wodn wydzielan przez ciepo,
nie pochania kurzu i umoliwia skuteczne czyszczenie.

Wymagania funkcjonalne dotyczce mebli do pracy i spoywania posikw


Pracujc przy biurku lub jedzc przy stole siedzimy, dlatego wymiary tych mebli,
a zwaszcza ich wysokoci, musz by zwizane z wymiarami czowieka i uwzgldnia
wymiary mebli do siedzenia.
Wysoko stow i biurek powinna by taka, aby osoba siedzca moga swobodnie
zmieci nogi pod konstrukcj pyty stou, a odlego oczu od pyty nie bya wiksza ni
400 mm. Dugo krawdzi pyty stou dla jednej osoby wynosi minimum 600 mm, gboko
za 400 mm. Ksztat stou wpywa na wykorzystanie powierzchni. Mona te konstruowa
stoy o zmiennej powierzchni roboczej tzw. rozkadane.
Pyty biurek s najczciej prostoktne. Dugo pyty jest zwykle podyktowana
zasigiem rk i wynosi 12001500 mm, szeroko za 600750 mm. Konstrukcja biurek
moe take umoliwia powikszenie pyty, regulacj jej wysokoci i kta nachylenia.
Bardziej skomplikowane jest ustalenie wysokoci paszczyzn pracy w kuchni, gdzie s
wykonywane rnorodne czynnoci. Na rysunku 2 przedstawiono sposb wyznaczania
najwygodniejszego poziomu do wykonywania wszystkich czynnoci w pozycji stojcej.
Powierzchnie robocze pyt mebli sucych do pracy, zwaszcza mebli kuchennych,
powinny by atwe do czyszczenia, nie plamice si, odporne na uderzenia, porysowania

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

19
i wysok temperatur, nie dajce refleksw wietlnych, nie wydzielajce zapachw.
Jednoczenie powinny by estetyczne.
W przypadku zestawiania szafek kuchennych stojcych i wiszcych, wane s odlegoci
powierzchni roboczych od spodu szafek wiszcych.

Rys. 2. Powierzchnia robocza w kuchni powinna by usytuowana na wysokoci 85 cm nad podog. Wymiar
ten ustalono dowiadczalnie dla osb o rednim wzrocie, wykonujcych rne czynnoci kuchenne:
a) oczyszczanie produktw, b) krojenie, c) gotowanie, d) e) stawianie zimnych i gorcych naczy,
f) zmywanie

Wymagania funkcjonalne dotyczce mebli do przechowywania przedmiotw


Do przechowywania przedmiotw su szafy, komody, barki, regay itp.
O funkcjonalnoci tych mebli decyduje waciwe opracowanie podziau ich wntrza, ktre
powinno by dostosowane do wymiarw i ciaru przechowywanych przedmiotw oraz
przeznaczenia i sposobu ich uytkowania. W meblach do przechowywania przedmiotw
wyrnia si strefy wysokociowe o zrnicowanym stopniu wygody, z jak mona do nich
zajrze i sign:
strefa bardzo niska: od poziomu podogi do 40 cm powyej niej, widoczno
i dosigalno jest tu trudna, ale mona j poprawi przez stosowanie szuflad np.
prowadzonych na rolkach,
strefa niska: od 40 do 75 cm nad poziomem podogi, widoczno jest jeszcze
ograniczona, a dosiganie wymaga pochylenia si, znacznym udogodnieniem jest
zastosowanie pek w formie wysuwanych szuflad o osonitych bokach i ciance tylnej,
dostp do szuflad na tej wysokoci jest wygodny,
strefa rednia: od 75 do 170 cm nad poziomem podogi, widoczno dobra i dosigalno
bardzo dobra,
strefa wysoka: od 190 do 250 cm nad poziomem podogi, widoczno do pewnego
stopnia ograniczona, dosigalno niemoliwa bez uycia schodkw.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

20
4.3.2. Pytania sprawdzajce
Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Czym powinien charakteryzowa si poprawnie zaprojektowany mebel?
2. Od jakich cech zaley funkcjonalno mebla?
3. Jakie czynniki maj wpyw na ustalenie wymiarw funkcjonalnych i ksztatu mebla?
4. Jakie s wymagania funkcjonalne dotyczce krzese i foteli?
5. Jakie wymagania funkcjonalne dotyczce leysz?
6. Jakie wymagania funkcjonalne dotyczce mebli do pracy i spoywania posikw?
7. Jakie wymagania funkcjonalne dotyczce mebli do przechowywania przedmiotw?
8. Jakie s gwne zaoenia ergonomiczne w meblach do siedzenia?

4.3.3. wiczenia

wiczenie 1
Naszkicuj krzeso z porczami i nanie wymiary funkcjonalne. Okrel konstrukcj.

Sposb wykonania wiczenia


Aby wykona wiczenie, powiniene:
1) okrel podstawowe wymiary funkcjonalne krzesa,
2) wykona szkic,
3) nanie wymiary funkcjonalne.

Wyposaenie stanowiska pracy:


literatura z rozdziau 6,
kartka formatu A4,
przybory do pisania,
przybory do rysowania,
notatnik,
literatura tej jednostki moduowej.

wiczenie 2
Naszkicuj st oraz nanie wymiary funkcjonalne. Okrel konstrukcj.

Sposb wykonania wiczenia


Aby wykona wiczenie, powiniene:
1) okrel podstawowe wymiary funkcjonalne stow,
2) narysowa szkic stou,
3) nanie wymiary funkcjonalne.

Wyposaenie stanowiska pracy:


literatura z rozdziau 6,
kartka papieru formatu A4,
przybory do rysowania,
przybory do pisania,
notatnik,
literatura tej jednostki moduowej.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

21
4.3.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) poprawnie zaprojektowa wybrany mebel?
2) scharakteryzowa cechy funkcjonalne wybranego mebla?
3) scharakteryzowa czynniki majce wpyw na ustalenie wymiarw
funkcjonalnych i ksztatu mebla?
4) uwzgldni w projektowaniu wymagania funkcjonalne dotyczce
krzese i foteli?
5) przedstawi wymagania funkcjonalne dla leysk?
6) wyjani wymagania dotyczce mebli do pracy i spoywania
posikw?
7) scharakteryzowa wymagania dotyczce mebli do przechowywania
przedmiotw?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

22
4.4. Konstrukcje mebli skrzyniowych
4.4.1. Materia nauczania
Rodzaje i typy konstrukcji mebli skrzyniowych
Do czenia ze sob pytowych czci mebli s stosowane poczenia rwnolege
i ktowe o zczach prostopadych i uciosowych przewanie cznikowe. Mog by to zcza
nierozczne, czciej jednak s to zcza rozczne.
Stay wzrost udziau nowoczesnych konstrukcji meblarskich w oglnej produkcji tych
wyrobw jest uwarunkowany m.in. odpowiednim zwikszeniem udziau nowoczesnych oku
(oraz cznikw) w ich oglnej produkcji. Dotyczy to zwaszcza oku, ktre warunkuj
rozkadalno konstrukcji meblarskich, a w zwizku z tym wspdecyduj o nowoczesnoci
tych konstrukcji. Jak wiadomo rozkadalno konstrukcji wie si zarwno
z funkcjonalnoci mebla i technologicznoci jego konstrukcji, jak i z jego opakowaniem
i przewozem z miejsca wytwarzania do miejsca uytkowania. Dlatego te wspczeni
meblarze d do zastpienia zczy nierozcznych, zczami rozcznymi. Wszystko to
moe si odbywa jedynie w granicach technologicznie i ekonomicznie uzasadnionych.
W zalenoci od ukadu pyt tworzcych korpusy mebli skrzyniowych dzieli si je na
stojakowe, typowo skrzyniowe i wiecowe.
W meblach o konstrukcji deskowej elementy pytowe s wykonywane z desek
poczonych ze sob na szeroko.
W meblach o konstrukcji ramowo-pycinowej elementy pytowe konstruowane s w ten
sposb, e w ramy wmontowane s pyciny (pyty o rnorodnej konstrukcji).
Meble o konstrukcji pytowej wykonuje si z rnych paskich lub profilowanych pyt
oklejanych oklein naturaln lub foli.

Rys. 3. Podstawowe konstrukcje szaf: a, b, c) stojakowa, d, e, f) typowo skrzyniowa, g, h, i) wiecowa,


a, d, g) deskowa, b, e h) ramowo-pycinowa, c, f, i) pytowa [11, s.87]

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

23
Podstawy
Podstawy mebli skrzyniowych su do utrzymywania korpusu mebla nad podog lub na
pododze w pooeniu uytkowym. Podstawy mebli s konstruowane jako samodzielne
podzespoy, ktre nastpnie czy si z dolnym wiecem korpusu mebla, najczciej na koki
lub wkrty. Podstawy mebli mona podzieli na: cokoy, stelae, nogi.

Drzwi
Dostp do wntrza mebla skrzyniowego jest moliwy przez otwart niezabudowan
cian albo przez ruchome, otwierane drzwi, ktre po zamkniciu tworz cian mebla. Drzwi
s najczciej umieszczone z przodu mebla, a w niektrych przypadkach mog by te
umieszczone w bocznych, a nawet grnych miejscach konstrukcji tworzcej skrzyni.
Drzwi obracane wok osi pionowej
Na rysunku 4 przedstawiono przykady czenia skrzyde drzwiowych z korpusami mebli
skrzyniowych. W zalenoci od sposobu wzmocnienia doklejkami przyzawiasowej czci
skrzyda otrzymujemy poczenie bardziej lub mniej odporne na dziaanie obcie
uytkowych.

Rys. 4. Przykady czenia skrzyde drzwiowych z korpusami mebli skrzyniowych za pomoc: a-l) zawiasw
tamowych, m-o) czopikowych, p) puszkowych, r) kokowych [4, s. 83]

Wewntrzne czci mebli skrzyniowych


Szuflady s to czci mebli w formie wysuwanych skrzynek. Najczciej spotykamy je
w komodach, kredensach, biurkach, szafkach kuchennych, dawniej w stoach. Su do
przechowywania rnych drobnych przedmiotw, take bielizny, obrusw i innych. Kiedy
wykonywano je gwnie z deseczek oraz sklejki. Obecnie ciany szuflad s czsto
wykonywane z pyt wirowych, a dno z twardej pyty pilniowej; coraz czciej take caa
szuflada jest wytwarzana z tworzywa sztucznego. Zwykle w takich przypadkach czoo
szuflady to deseczka z litego drewna, pyta drewnopodobna lub pyta wirowa laminowana.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

24
Dno stanowi cienka sklejka lub twarda pyta pilniowa. W cian przedni i ciany
boczne dno jest wpuszczane we wpust, do ciany tylnej mocuje si je wkrtami.
czenie cian szuflad moe by rne. Najczciej s to poczenia wczepowe, skone
pkryte lub proste, ktre zapewniaj du sztywno. Czsto spotykane s poczenia
kokowe lub wrgowe.
Szuflada powinna da si atwo i cicho wysuwa. Wysuwanie szuflady umoliwiaj
prowadnice. Budowa prowadnic jest uzaleniona od konstrukcji i materiau szuflady oraz od
przewidywanej masy przedmiotw.

Okucia i akcesoria meblowe


W skad konstrukcji meblarskich wchodz take okucia i akcesoria meblowe.
Konstrukcja, funkcjonalno, estetyka i standard mebla w znacznej mierze zale od tego,
w jakie okucia i akcesoria go wyposaymy. Z tej przyczyny okucia i akcesoria musz spenia
wiele zrnicowanych wymaga bezpiecznie przenosi due obcienia, by niezawodne
i trwae oraz estetyczne. Powinny take zdobi meble.
Okucia. Istnieje bardzo szeroki asortyment oku meblowych. Najoglniej mona je
podzieli na:
okucia meblowe o przeznaczeniu oglnym, ktre mona stosowa do rnych rodzajw
i typw mebli,
okucia meblowe o przeznaczeniu specjalnym, ktre mona stosowa do okrelonego
rodzaju i typu mebli (np. rozkadanych lub okrtowych).
S jeszcze inne podziay oku, np. ze wzgldu na speniane funkcje rozrnia si okucia
do czenia czci konstrukcyjnych, okucia do otwierania i zamykania, albo inaczej zcza,
zamki, zawiasy, uchwyty i inne.
Okucia mona podzieli na:
1) okucia czce:
nieruchome czci mebli pytki paskie i ktowe, gwodzie, wkrty, ruby, zcza
mimorodowe, zaczepowe itp.,
ruchome czci mebli obrotowe (zawiasy tamowe, odcinkowe, czopikowe,
przegubowe, zapadkowe itp.), posuwowe (szyny, suwnice, waki prowadzce itp.),
przemieszczane (podprki przenone, podprki przegubowe nieprzenone,
podnoniki sprynowe itp.),
2) okucia zamykajce:
do zamykania bez kluczy zatrzaski (kulkowe, rolkowe, zaciskowe, zaczepowe,
magnetyczne), zasuwki (nakadane, wpuszczane itp.),
do zamykania kluczem zamki zasuwkowe, wpuszczane, nakadane, ryglowe,
pazurowe, rozsuwnikowe (baskwilowe) itp.,
3) okucia uchwytowe uchwyty, gaki, wsporniki, wieszaki itp.,
4) okucia zabezpieczajce (chronice) tulejki, wpustki, blaszki zaczepowe, ochraniacze
przeciwpyowe, ochraniacze wskich powierzchni elementw itp.,
5) okucia specjalne nie mieszczce si w poprzednich grupach, ze szczeglnym
uwzgldnieniem takich oku, ktre su caemu meblowi, jak: lizgacze, rolki, stopki,
kka, rozprki itp.
Metalowe okucia meblowe, mog by mosidzowe, niklowane lub chromowane.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

25
4.4.2. Pytania sprawdzajce

Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.


1. Jaki jest gwny podzia mebli skrzyniowych?
2. Jakie konstrukcje podstaw stosuje si przy meblach skrzyniowych?
3. Jakie konstrukcje stosuje si wykonujc drzwi obracane wok osi pionowej?
4. Jakie poczenie stosuje si podczas produkcji szuflad?
5. Jakie s poczenia cian tylnych z korpusami?
6. W jaki sposb czy si skrzyda drzwiowe z korpusami?
7. Jakie s sposoby usytuowania drzwi w stosunku do spodu i wierzchu oraz w stosunku do
cian bocznych?

4.4.3. wiczenia
wiczenie 1
Wybierz mebel skrzyniowy znajdujcy si w szkole. Zakwalifikuj go do okrelonego
typu konstrukcji. Nazwij i narysuj podzespoy i poczenia.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) dokona wyboru dowolnego mebla skrzyniowego,
2) zakwalifikowa go do okrelonego typu konstrukcji,
3) wyodrbni poszczeglne podzespoy i nazwa wybrane podzespoy oraz elementy,
4) narysowa wybrane podzespoy (np. poczenie boku z wiecem),
5) narysowa poczenie ciany tylnej z korpusem (rysunek wykona w skali 1:1),
6) narysowa sposb zawieszenia drzwi.

Wyposaenie stanowiska pracy:


literatura z rozdziau 6,
przybory do rysowania,
notatnik,
dugopis,
blok rysunkowy formatu A4,
literatura tej jednostki moduowej.

wiczenie 2
Narysuj znane Ci przykady prowadzenia szuflad oraz typow szuflad z poczeniami.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) narysowa typow szuflad wykonan z tarcicy,
2) narysowa poczenie boku z tyem szuflady,
3) narysowa poczenie boku z przodem szuflady,
4) narysowa sposoby prowadzenia szuflad w wyrobie.

Wyposaenie stanowiska pracy:


literatura z rozdziau 6,
przybory do rysowania,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

26
notatnik,
dugopis,
blok rysunkowy formatu A4,
literatura tej jednostki moduowej.

wiczenie 3
Narysuj szaf ubraniow o konstrukcji stojakowej, drzwi pycinowe nakadane.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) dokona wyboru materiaw, z ktrych bdzie wykonana szafa,
2) okreli wymagania funkcjonalne i dotyczce mebli do przechowywania przedmiotw,
3) wybra odpowiednie poczenia konstrukcyjne,
4) narysowa szaf w skali 1:10 (rys. zestawieniowy),
5) narysowa rysunki wykonawcze elementw w skali 1: 1,
6) narysowa szczegy konstrukcyjne w skali 1:1.

Wyposaenie stanowiska pracy:


literatura z rozdziau 6,
przybory do rysowania,
notatnik,
przybory do pisania,
blok rysunkowy,
literatura tej jednostki moduowej.

4.4.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dokona podziau mebli skrzyniowych?
2) scharakteryzowa rodzaje podstaw stosowanych przy produkcji mebli
skrzyniowych?
3) przedstawi konstrukcj drzwi o pionowej osi obrotu?
4) okreli rodzaje pocze stosowanych podczas produkcji szuflad?
5) przedstawi sposoby prowadzenia szuflad w meblach?
6) scharakteryzowa rodzaje pocze boku z wiecami przy zastosowaniu
pyt wirowych?
7) poda przykady czenia cian tylnych z korpusami?
8) dokona wyboru odpowiednich oku do czenia skrzyde drzwiowych
z korpusami?
9) poda przykady usytuowania drzwi w stosunku do spodu i wierzchu
oraz w stosunku do cian bocznych?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

27
4.5. Konstrukcje mebli szkieletowych
4.5.1. Materia nauczania

Charakterystyka i podzia mebli szkieletowych


Meble szkieletowe tworz bryy aurowe. W zalenoci od ksztatu zasadniczych czci
i sposobu ich wzajemnego poczenia konstrukcje szkieletowe dzieli si na kratowe
i stojakowe.
W konstrukcji kratowej zasadnicze czci (elementy graniakowe bd prtowe) s
poczone ze sob trwale lub rozcznie i tworz szkielet, z ktrym jest odpowiednio zczone
siedzisko skonstruowane w rny sposb. Typowym przedstawicielem meblarskich
konstrukcji kratowych jest krzeso.

Rys. 5. Podstawowe typy konstrukcji krzese: a) krzyakowa, b) deskowa, c) oskrzyniowa, d) bezoskrzyniowa,


e) ramowa, f) stojakowa [11, s.87]

W konstrukcji stojakowej zasadnicze czci (elementy graniakowe lub prtowe) s


poczone ze sob trwale lub rozcznie i tworz stojak (stela), na ktrym jest umieszczona
robocza pyta o rnej konstrukcji. Typowym przedstawicielem meblarskich konstrukcji
stojakowych jest st.
Konstrukcje mebli do siedzenia
Podstawowymi podzespoami mebli do siedzenia z racji przypadajcej im do spenienia
funkcji s:
podstawa podtrzymujca siedzisko i oparcie,
siedzisko,
oparcie, zwane te zapleckiem,
podokietniki, zwane take oparciami bocznymi.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

28
Konstrukcje stow
Stoy skadaj si z podstawy (stelaa) tworzcej konstrukcj non pyty, ktr ta
konstrukcja podtrzymuje, oraz czyn wchodzcych w skad podstawy.
Pyty stow mog mie sta lub zmienn powierzchni robocz. W drugim przypadku
pyty s rozsuwane, rozkadane, odchylane itp. Ksztat pyt stow moe by dowolny, a wic
okrgy, owalny, kwadratowy, prostoktny. Moe te przypomina inne figury geometryczne
lub ksztaty (np. nerki).
Najczciej spotyka si stoy o pytach prostoktnych lub kwadratowych, ktre s atwe
do zestawienia i ustawienia we wntrzu.
czyny w podstawach maj ukad podobny do ukadu czyn w krzesach.
Konstrukcje podstaw stow podobne s do konstrukcji podstaw krzese. Wrd
konstrukcji stow wyrniamy konstrukcje: krzyakow, deskow, oskrzyniow,
bezoskrzyniow, ramow, stojakow, kolumnow i jednoczciow.
Stoy o konstrukcji deskowej i krzyakowej dodatkowo wyposaa si w poziome czyny
podune, usztywniajce podstaw.
Ramy stow okrgych o konstrukcji ramowej s wykonywane w sposb przedstawiony
na rysunku 6. Rama jest sklejona na wysoko i dugo z segmentw okleinowanych oklein
o wknach przebiegajcych wzdu lub w poprzek obwodu ramy. Kierunek wkien
podokleiny (jeli jest stosowana) jest zawsze prostopady do kierunku przebiegu wkien
okleiny.

Rys. 6. Rama stou: a) konstrukcja warstwowa ze zrnicowanym ukadem wkien w okleinie i podokleinie,
b) przykad okleinowania ramy jednostronnego, c) jednostronnego z podoklein, d) dwustronnego
z podoklein [4, s. 102]

Odpowiednie wykoczenie zabezpieczajce wskie powierzchnie pyt przed dziaaniem


szkodliwych warunkw uytkowania jest bardzo wane. Dotyczy to zwaszcza pyt stow
wykonanych z pyt wirowych lub z innych tworzyw drzewnych o okleinowanych
powierzchniach. W takich przypadkach, aby zabezpieczy krawdzie pyt przed
odupywaniem, stosuje si doklejki z drewna litego lub z tworzyw sztucznych.
Odpowiednia jako pyty stou zaley gwnie od trwaego zachowania zaoonego
ksztatu. Pyta nie moe paczy si i pka. Tak na przykad pyty sklejone z drewnianych
elementw na szeroko powinny by tak konstruowane, aby dordzeniowe paszczyzny
czonych elementw byy zwrcone do siebie. Umoliwi to praktycznie najlepsze
zachowanie rwnowagi si dziki rwnowaeniu si napre.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

29
Rys. 7. Sposoby wzmacniania pyt deskowych: a) listwami czoowymi,
b) listwami wpuszczanymi w spodni powierzchni pyty

Rwnie doklejki do wskich powierzchni pyt, zwaszcza czoowych, usztywniaj


i stabilizuj ich konstrukcj. Listwy mocowane od spodu pyty speniaj podobn funkcj
(rys. 7). Stosuje si je przewanie w stoach o konstrukcji deskowej, krzyakowej
i bezoskrzyniowej. Wane jest rwnie takie umocowanie pyty do podstawy, aby
umoliwiao ono zmian wymiarw pyty wystpujc przy wahaniach parametrw powietrza
we wntrzu pomieszcze.
Na rysunku 8 zamieszczono przykady pocze pyty stow z podstaw.

Rys. 8. Przykady poczenia pyt stow z podstaw

Konstrukcje stow ze zmienn powierzchni robocz pyty


Stoy ze zmienn powierzchni robocz pyty dzieli si na nastpujce grupy:
z powikszon powierzchnia robocz,
z uchyln powierzchni (pyt) robocz,
stoy rozstawiane lub zestawiane.
Wrd stow z powikszan powierzchni robocz mona wyodrbni:
stoy z ruchomymi pytami wspieranymi po rozoeniu na odchylanych nogach,
stoy z ruchomymi pytami wspieranymi na rozsuwanych oskrzyniach,
stoy z pytami bocznymi wspieranymi na dodatkowych podprkach,
stoy z pytami powikszonymi za pomoc pyt pomocniczych (wkadek).
Stoy z ruchomymi pytami wspieranymi po rozoeniu na odchylanych nogach s to
stoy o konstrukcji oskrzyniowej. Ruchome pyty mog lee na pycie staej, w razie
potrzeby s odchylane o 180 oraz wspierane na jednej lub dwch odchylanych nogach. Mog
by te inne rozwizania, np. pyty ruchome zwisaj wzdu bokw gwnej staej pyty, a po
rozoeniu stou s wsparte na odchylanych nogach (najczciej dwch).

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

30
Stoy z ruchomymi pytami wspieranymi na skrzyniach konstrukcja stow jest
oskrzyniowa. W stanie zoonym pyty stow maj ksztat prostoktw, po rozoeniu tworz
w przyblieniu kwadraty. Pyta ruchoma spoczywajca na pycie staej. Jest z ni poczona
zawiasami. Po odchyleniu o 180 spoczywa na wysuwanej czci oskrzyni (najczciej
poczonej szuflad). Inne rozwizanie polega na obrceniu pyty o 90 wok sworznia
umieszczonego w oskrzyni i rozoeniu pyty na pozostaej czci oskrzyni.
Stoy z pytami bocznymi wspieranymi na dodatkowych podprkach konstrukcja tych
stow najczciej jest oskrzyniowa.
Pyty ruchome zwisaj po obydwu stronach staej pyty, wzdu jej dugoci lub
szerokoci. Ruchome pyty boczne, podnoszone o 90, podpierane s odchylanymi
podprkami o ksztacie skrzydeek albo podprkami wysuwanymi z oskrzyni, umieszczonymi
w specjalnych prowadnicach.
Stoy z pytami powikszanymi za pomoc pyt pomocniczych (wkadek) pyta gwna
w tych stoach jest podzielona na dwie, najczciej jednakowe czci, stykajce si ze sob
czoami. W celu zwikszenia powierzchni uytkowej stou odsuwa si od siebie czci pyty
gwnej i w powstae wolne miejsce wkada si pyt pomocnicz. Moe by ona poczona
z podstaw rnymi sposobami.
Stoy z uchyln pyt robocz maj sta powierzchni pyty, nie istnieje wic moliwo
powikszania jej powierzchni roboczej, a jedynie zmiany pozycji. W czasie gdy st nie jest
uywany, pyt mona odchyli do pozycji pionowej. Zajmuje ona wtedy mao miejsca. S to
zwykle stoy o okrgych pytach wspartych na podstawie o konstrukcji kolumnowej.
Odchylenie pyt do pozycji pionowej moliwe jest dziki zastosowaniu okrgych czopw
czcych wspornik z pyt, wok ktrych pyta si obraca.

4.5.2. Pytania sprawdzajce


Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Jak klasyfikuje si meble szkieletowe do siedzenia?
2. W jaki sposb klasyfikuje si meble szkieletowe do pracy i spoywania posikw?
3. Jakie s podstawowe podzespoy konstrukcyjne mebli do siedzenia?
4. Jakie s podstawowe rodzaje siedzisk?
5. Jakie s zasady wykonywania ramy stow okrgych?
6. Jakie s podstawowe podzespoy konstrukcyjne stow?
7. W jaki sposb czy si pyty stow z podstaw?
8. W jaki sposb wzmacnia si pyty deskowe?

4.5.3. wiczenia

wiczenie 1
Narysuj krzeso o konstrukcji oskrzyniowej. Zaprojektuj poczenia elementw podstawy
z nogami.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) dokona wyboru materiaw, z ktrych bdzie wykonane krzeso,
2) okreli wymagania funkcjonalne dotyczce krzese,
3) zaprojektowa odpowiednie poczenia konstrukcyjne,
4) narysowa krzeso w skali 1:10 (rys. zestawieniowy),
5) narysowa rysunki wykonawcze w skali 1:1,
6) narysowa szczegy konstrukcyjne w skali 1:1.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

31
Wyposaenie stanowiska pracy:
literatura z rozdziau 6,
przybory do rysowania,
blok rysunkowy,
notatnik,
przybory do pisania,
literatura tej jednostki moduowej.

wiczenie 2
Narysuj st o dowolnej konstrukcji.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) dokona wyboru stou okrelonej konstrukcji,
2) dokona wyboru materiaw konstrukcyjnych,
3) okreli wymogi funkcjonalne stow,
4) narysowa st w skali 1:10 (rys. zestawieniowy),
5) narysowa rysunki elementw w skali 1:1,
6) narysowa szczegy konstrukcyjne w skali 1:1.

Wyposaenie stanowiska pracy:


literatura z rozdziau 6,
blok rysunkowy format A4,
przybory do rysowania,
notatnik,
przybory do pisania,
literatura tej jednostki moduowej.

wiczenie 3
Narysuj sposoby poczenia pyty stou z podstaw.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) przeanalizowa przykady poczenia pyt stow z podstawami,
2) narysowa wszystkie znane rozwizania (szczegy konstrukcyjne skala 1:1).

Wyposaenie stanowiska pracy:


literatura z rozdziau 6,
blok rysunkowy format A4,
przybory do rysowania,
notatnik,
przybory do pisania,
literatura tej jednostki moduowej.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

32
4.5.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dokona podziau mebli szkieletowych do siedzenia?
2) scharakteryzowa meble szkieletowe do pracy i spoywania posikw?
3) wymieni podstawowe podzespoy konstrukcyjne mebli do siedzenia?
4) scharakteryzowa podstawowe rodzaje siedzisk?
5) wyjani zasady wykonywania ramy stow okrgych?
6) wymieni podstawowe podzespoy konstrukcyjne stow?
7) scharakteryzowa sposoby czenia pyt stow z podstaw?
8) scharakteryzowa sposoby wzmacniania pyt deskowych stow?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

33
4.6. Rysunek techniczny konstrukcji mebli i stolarki budowlanej.
Technologia wykonywania mebli
4.6.1. Materia nauczania
Konstrukcje okien i drzwi
W konstrukcji okien i drzwi wystpuj nastpujce zespoy:
oscienica jest ram suc do zamocowania skrzyde lub szyby i osadzenia wyrobu
w otworze budowlanym. Grubo elementw ocienicy (rys. 9) jest wiksza od
szerokoci,

Rys. 9. Skrzydo drzwiowe prawe

krosno zastpuje ocienic lub stanowi jej uzupenienie od strony zewntrznej (np. okno
skrzynkowe). Grubo elementw krosna jest mniejsza od szerokoci,
skrzydo jest ruchom czci okna lub drzwi i jest zamocowane w ocienicy, kronie
lub bezporednio w otworze budowlanym. Skrzyda mog by prawe lub lewe,
skrzydo prawe jest wtedy, gdy w widoku do strony zawiasw ma zawiasy z prawej
strony, a przy zamykaniu jego obrt jest zgodny z ruchem wskazwek zegara,
skrzydo lewe ma w widoku zawiasy po lewej stronie, a obrt skrzyda przy zamykaniu
jest przeciwny ruchowi wskazwek zegara.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

34
Rys. 10. Okrelenie wymiarw elementu w stolarce drzwiowej i okiennej a1, a2 grubo elementu,
a3 gboko wrbu, a4 grubo przylgi, b1, b2 szeroko elementu, b3 szeroko wrbu,
b4 szerokoc przylgi.

Wymiarowanie elementw stolarki budowlanej przedstawia rys. 10, natomiast zespoy


i cae wyroby naley wymiarowa wg rys. 11. W miejscach przylegania skrzyda okiennego
do ocienicy lub krosna (rys. 12) wystpuj: luz wrbowy i szczeliny przylgowe. Kanay
dekompresyjne wykonane w postaci wypustu we wrbie ocienicy lub skrzyda su do
rozprania przenikajcego powietrza lub odprowadzania wody opadowej.

Rys. 11. Wymiarowanie zespow i wyrobw stolarki budowlanej S szeroko w wietle ocienicy,
Ss szeroko skrzyda, Sz szeroko wyrobu, H wysoko w wietle ocienicy, Hs wysoko
skrzyda, Hz wysoko wyrobu

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

35
Rys. 12. Wycicia konstrukcyjne w elementach

Rysunki stolarki budowlanej sporzdza si w widokach i przekrojach. Stosujc podziak


1:10 lub 1:20 (rys. 13) moemy pokaza w widoku cay wyrb, natomiast na przekrojach
umieszcza si wymiary zewntrzne ocienicy i skrzyde. Widoki su take do pokazania,
jak rozmieszczone s okucia (rys. 13).

Rys. 13. Usytuowanie oku w oknach

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

36
Rys. 14. Okno zespolone 06/2 w widoku i przekrojach

Poniewa konstrukcja okien i drzwi jest zoona, naley sporzdza przekroje cakowite
lub czstkowe w podziakach 1:1 lub 1:2. Takie powikszenie umoliwia pokazanie profili
elementw i ich zwymiarowanie. Przekroje czstkowe su do przedstawiania zczy
elementw ocienicy, krosna i skrzyde.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

37
Rys. 15. Przekrj (pionowy) okna zespolonego 06 ze skrzydem rozwieranym i uchylno-rozwieranym

Rysunek 15 przedstawia przekrj okna zespolonego, ktry jest przerwany w czci


rodkowej. W grnej czci rysunku wida przekrj nadproa ocienicy, poniej
przylegajce grne ramiaki poziome, zespolone ze sob. W dolnej czci przekroju wida, e
prg ma inny profil, a strona zewntrzna jest tak uksztatowana, aby woda deszczowa nie
przedostawaa si do rodka pomieszczenia.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

38
Rys. 16. Przekroje: pionowy i poziomy drzwi pytowych

Czytanie rysunkw technicznych meblowych


Wiadomoci te umoliwiaj nam sporzdzanie rysunkw, jak rwnie waciwe ich
odczytywanie przed przystpieniem do wykonania narysowanego wyrobu lub jego czci.
Meble o konstrukcji skadajcej si z niewielkiej liczby elementw nie sprawi nam
trudnoci w szybkim ustaleniu potrzebnych danych. Konstrukcje zoone wymagaj jednak,
oprcz dobrej znajomoci zasad rysunku, take wyrobionej wyobrani przestrzennej w celu
powizania wszystkich rzutw i odtworzenia przedmiotu w naszej wyobrani.
Ustalimy teraz, jak naley odczytywa rysunek, a wic gdzie najpierw skierujemy wzrok
oraz co i w jakiej kolejnoci bdziemy analizowa. Zalenie od rodzaju rysunku czytanie

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

39
moe by prowadzone w rnej kolejnoci. Mona jednak opiera si na schemacie, ktrego
ukad i tre bd nastpujce:
nazwa i rodzaj wyrobu,
wymiary zewntrzne,
analiza konstrukcji wyrobu,
rodzaj materiau i wykoczenie powierzchni.
Pierwsze dwa punkty s atwe do ustalenia, poniewa nazw wyrobu odczytamy
z tabliczki rysunkowej, a wymiary gabarytowe ustalimy na podstawie rzutw. Gwne
zadanie bdzie wic polegao na okreleniu i analizie konstrukcji wyrobu. Na podstawie rzutu
gwnego oraz pozostaych widokw i przekrojw moemy przystpi do ustalenia sposobu
czenia ze sob poszczeglnych elementw oraz ich liczby i wymiarw. Rodzaj materiau
uytego do wykonania elementw znajdziemy w tabliczce rysunkowej albo rozpoznany po
sposobie kreskowania (oznaczenia graficzne materiaw drzewnych).
Po tych uwagach wstpnych moemy rozpocz czytanie rysunku nr 17.

Rys. 17. Rega na ksiki

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

40
Rega na ksiki o wymiarach zewntrznych 1050 x 1000 x 320 mm jest wykonany
z pyty wirowej krytej oklein orzechow. Poniewa jest to przedmiot symetryczny, widoki
z przodu i z gry s przedstawione w postaci pwidokw. Szczegy budowy wyjaniaj:
przekrj cakowity oraz przekroje czstkowe A i B wykonane w podziace 1:1.
Analiza rysunku wykazuje, e jest to konstrukcja skrzyniowo stojakowa. ciany boczne
regau o wymiarach 1050 x 320 x 20 mm maj jednakowy ksztat. W grnej czci s zbiene,
natomiast u dou maja wykonane podcicia o wymiarach 180 x 25 mm.
Trzy przegrody poziome czce ciany boczne maj nastpujce wymiary: grna 960 x
240 x 20 mm oraz rodkowa i dolna 960 x 290 x 20 mm. Szczeg A wyjania poczenie ze
cianami bocznymi na obce piro, ktre jest wykonane ze sklejki o przekroju 25 x 5 mm.
ciana tylna regau zakrywa przestrze pomidzy paszczyzn najniszej i najwyszej
przegrody, przy czym u gry jest wysunita 10 mm ponad przegrod (szczeg B). Wykonana
jest ze sklejki brzozowej o wymiarach 770 x 98 x 4 mm i przymocowana wkrtami we wrgu.
Wykoczenie regau lakierem na mat.
Konstrukcj bardziej zoon jest stolik krelarski przedstawiony na rys. 18, sporzdzony
w podziace 1:5. Wymiary zewntrzne wynosz 785 x 770 x 565 mm.

Rys. 18. Rysunek stolika krelarskiego

Szczegowa analiza przekrojw pozwala nam stwierdzi, e jest to mebel szkieletowy


o konstrukcji stojakowej skadajcej si z dwch zespow: rysownicy i stelau.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

41
Rysownica skada si z pyty o wymiarach 770 x 565 x 20 mm, sklejonej z wskich
desek, oraz z dwch listew wzmacniajcych o wymiarach 550 x 50 x 20 mm ze citymi
ukonie kocami. Ich odlego od brzegw pyty wynosi 70 mm. Listwy te su do
wzmocnienia pyty (zcze petwowe), a take do zamocowania z podstaw stojakow za
pomoc wkrtw. Do obu listew wzmacniajcych od strony wewntrznej s przykrcone
krtkie listwy zbiene, ktre nadaj odpowiedni kt pochylenia rysownicy. Listewka 770 x 30
x 15, przymocowana wkrtami do pyty, zabezpiecza przybory krelarskie przed spadaniem.
Przystpujemy teraz do analizy drugiego zespou, a wic stelau. Cztery nogi w postaci
graniakw, o przekroju 50 x 25 mm, s poczone ze sob czyn, tworzc dwa jednakowe
podzespoy.
Podzesp ng skada si z dwch graniakw zwizanych ze sob u gry i u dou take
elementami graniakowymi. Grny graniak wicy o wymiarach 360 x 50 x 30 mm ma jedno
naroe zaokrglone i jest elementem czonym z zespoem rysownicy. Dolny graniak wicy
nogi stanowi podstaw i jest duszy w celu zapewnienia statecznoci stolika. Podcicie od
podstawy zapewnia waciwe ustawienie w razie nierwnoci podogi. Ponadto obie nogi
wie czyna o wymiarach 155 x 30 x 18 mm. Wszystkie elementy w podzespole s
poczone na zcza czopowe.
Oba podzespoy ng s poczone pomidzy sob u gry pod rysownic dwiema listwami
o przekroju 30 x 20 mm. Natomiast dwie nogi przednie czy ramiak o przekroju 60 x 25 mm
na tej samej wysokoci, co czyny podzespow ng. Podzespoy s poczone na zcza
czopowe z odsadzeniem.

Technologia meblarstwa
Technologia wykonywania elementw meblowych z drewna litego
Elementy z drewna litego s wykonywane metod stolarsk albo s toczone, lub gite.
Elementy z drewna litego pozyskiwane sposobem stolarskim mog by prosto- lub
krzywoliniowe. Tak pierwsze, jak i drugie wykonywane s z tarcicy, ktr najczciej
poddaje si manipulacji poprzecznej na pilarkach tarczowych. Pozyskane w ten sposb
wycinki desek suszy si, a nastpnie manipuluje wzduenie na pilarkach do cicia
wzdunego elementy prostoliniowe, a na pilarkach tamowych elementy krzywoliniowe.
W wyjtkowych wypadkach stosuje si suszenie materiaw tartych w suszarniach przed
pociciem tarcicy na wycinki. Wycinki desek przeznaczone na elementy krzywoliniowe mog
by najpierw jednostronnie strugane na strugarkach wyrwniarkach w celu wytworzenia
powierzchni bazowej do strugania grubociowego. Na wystruganych powierzchniach s
widoczne wszelkie wady.
Obrobione pilarkami wycinki tarcicy nazywaj si elementami surowymi. S one
poddawane struganiu wyrwnujcemu i grubociowemu, po uprzednim usuniciu
niedopuszczalnych wad i zaprawieniu miejsc wadliwych kawakami drewna, ktre okrela si
mianem wstawek lub korkw.
Elementy none, jak nogi, oskrzynie czy czyny w stelaach mebli skrzyniowych
i w meblach szkieletowych naley wykonywa z odcinkw tarcicy wolnych od wad.
Wskie powierzchnie elementw krzywoliniowych wyrwnywane s na frezarkach
dolnowrzecionowych. Przycinanie elementw prostoliniowych na odpowiednia dugo
wykonuje si na pilarkach jedno- lub dwupiowych. Stosowanie pilarek formatowych
dwupiowych jest bardziej wydajne. Jeeli na kocach elementw s przewidziane czopy lub
widlice, mona zastosowa czopiark, za pomoc ktrej rwnoczenie z nadaniem elementom
zamierzonej dugoci wykonuje si wymienione zcza. Inne zcza stolarskie, w zalenoci
od rodzaju, mog by wykonywane frezarkami, wiertarkami, wczepiarkami lub dutarkami
acuchowymi. Ostatni czynnoci po cakowitym uformowaniu elementw jest szlifowanie
i wygadzanie powierzchni.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

42
Technologia wykonywania elementw meblowych z pyt o powierzchniach oklejanych
oklein naturaln
W produkcji meblarskiej okleinowanie tworzyw pytowych przeprowadza si
w fabrykach mebli, aby ukady wzorw i odcieni okleiny byy jednakowe dla pojedynczego
mebla lub kompletu mebli. Przygotowanie wyej wymienionych elementw mona podzieli
na pi etapw, a mianowicie:
wycinanie z pyt elementw o wymiarach powikszonych o nadmiary na dalsz obrbk,
przygotowanie formatek okleiny,
okleinowanie paszczyzn elementw z pyt,
zabezpieczanie wskich powierzchni elementw,
wykoczanie okleinowanych elementw.
Przygotowanie pyt meblowych w tym wypadku przebiega podobnie jak podczas
przygotowania pyt do oklejania laminatami.
Przygotowanie formatek okleiny polega na jej doborze, manipulacji poprzecznej
i wzdunej oraz na sklejaniu otrzymanych kawakw w formaty, ktrych wymiary s
nieznacznie wiksze od wielkoci okleinowanych elementw. Wskie paszczyzny elementw
mog by oklejane oklein, doklejkami z drewna lub specjalnymi foliami. Doklejki
drewniane mona przykleja przed lub po oklejaniu szerokich powierzchni pyt. Zaley to od
rodzaju elementu. Listwy przymykowe i przyzawiasowe s zawsze doklejane przed
oklejeniem pyty. Doklejki z tworzyw sztucznych s niezmiernie rzadko stosowane w pytach
okleinowanych. Okleinowanie przeprowadza si w prasach hydraulicznych z zastosowaniem
najczciej kleju mocznikowego, przy czym klejenie odbywa si na gorco. Powszechnie jest
obecnie stosowane zabezpieczenie wskich powierzchni oklein. Okleinowanie mona
przeprowadzi rcznie lub mechanicznie. Przed przystpieniem do okleinowania
przygotowuje si paski okleiny o szerokoci nieco wikszej od gruboci pyty. W razie
rcznego okleinowania paski okleiny naley nawily jednostronnie wod. Na wsk
paszczyzn elementu nanosi si klej glutynowy, pozostawiajc go tak dugo, a po dotkniciu
palcem klej wyciga si w ,,nitki klejowe. W zalenoci od temperatury otoczenia i kleju
trwa to kilka do kilkunastu sekund. Oklein przykada si do kleju nie nawilon
powierzchni, a nastpnie mocno dociska przesuwajc po jej powierzchni krawd motka lub
klocka uformowanego w ksztat klina. Podczas okleinowania wszystkich czterech wskich
powierzchni elementu naley okleinowa je parami, kolejno po dwie przeciwlege
paszczyzny. Po zwizaniu kleju ucina si kawaki okleiny wystpujce poza krawdzie pyty
i dopiero wtedy mona okleinowa druga par przeciwlegych powierzchni. Oklein
wystpujc poza paszczyzny elementu naley zrwna przez szlifowanie na szlifierce
tamowej po zwizaniu kleju. Opisany wyej sposb jest obecnie stosowany raczej jedynie
w niewielkich zakadach produkcyjnych. Jest to metoda pracochonna, a stosowany klej
glutynowy nie jest wodoodporny, co niekiedy stanowi wad.
Nowoczesne metody okleinowania polegaj na stosowaniu urzdze dociskajcych
mechanicznie oklein do oklejanych powierzchni. W razie zastosowania klejw
termoutwardzalnych spoina klejowa jest rwnoczenie podgrzewana lampami
i promiennikowymi lub prdami niskiego napicia.

4.6.2 Pytania sprawdzajce


Odpowiadajc na pytania sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Jakie s zespoy wystpujce w konstrukcjach drzwi i okien?
2. Jakie s pojcia zwizane z wymiarowaniem okien i drzwi?
3. Jakie okucia s stosowane przy montau okien i drzwi?
4. Jakie s zasady czytania rysunkw technicznych meblowych?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

43
5. Jakie operacje naley wykona podczas wykonywania elementw wykonanych z tarcicy?
6. Jakie operacje naley wykona podczas wykonywania elementw pytowych
okleinowanych oklein naturaln?
7. Jakie s zasady przygotowania formatek okleiny?

4.6.3 wiczenia
wiczenie 1
Dla dowolnego mebla konstrukcji skrzyniowej opracuj dokumentacj techniczn.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenia powiniene:


1) wybra wzr mebla,
2) ustali wymiary gabarytowe mebla skrzyniowego,
3) ustali materiay konstrukcyjne,
4) sporzdzi opis techniczny mebla,
5) wykona rysunek zestawieniowy,
6) wykona kompletn list elementw z dokadnymi wymiarami,
7) wykona rysunki elementw.

Wyposaenie stanowiska pracy:


rysownica,
przybory do rysowania i pisania,
model mebla do narysowania,
przymiar kreskowy,
blok do rysowania formatu A3, A4,
literatura tej jednostki moduowej,
notatnik,
kalkulator,
wskaniki wydajnoci materiaw,
literatura z rozdziau 6.

wiczenie 2
Dla dowolnego mebla konstrukcji szkieletowej wykonaj dokumentacj techniczn.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) wybra wzr mebla,
2) ustali wymiary gabarytowe,
3) ustali materiay konstrukcyjne,
4) sporzdzi opis techniczny mebla,
5) wykona rysunek zestawieniowy, skala 1:10,
6) wykona kompletn list elementw z dokadnymi wymiarami,
7) wykona rysunki elementw, skala 1:1.

Wyposaenie stanowiska pracy:


wzr mebla do narysowania,
rysownica,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

44
przybory do rysowania i pisania,
przymiar kreskowy,
blok rysunkowy formatu A3, A4,
literatura tej jednostki moduowej,
notatnik,
kalkulator,
wskaniki wydajnoci materiaw,
literatura z rozdziau 6.

wiczenie 3
Na podstawie dokumentacji technicznej z wiczenia 1 wykonaj typowy element mebla
skrzyniowego wykonanego z tarcicy.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) wybra typowy element mebla skrzyniowego (rys. skala 1:1),
2) zgromadzi odpowiedni materia konstrukcyjny,
3) sporzdzi wykaz narzdzi i obrabiarek, ktre bd niezbdne do wykonania zadania,
4) wykona poszczeglne operacje technologiczne na poszczeglnych maszynach
i urzdzeniach zgodnie ze sporzdzonym wykazem,
Uwaga! podczas wykonywania poszczeglnych operacji naley zwrci uwag na
zasady bezpiecznej obsugi maszyn i urzdze.
5) oceni jako wykonanego elementu.

Wyposaenie stanowiska pracy:


rysunek zestawieniowy oraz rysunek elementu,
materia, z ktrego ma by wykonany element,
maszyny i urzdzenia oraz narzdzia zgodne ze sporzdzonym wykazem (niezbdne do
wykonania zadania),
instrukcje bezpiecznej obsugi maszyn i urzdze,
rodki ochrony osobistej,
literatura jednostek moduowych 742[01].Z1.01, 742[01].Z1.02 a take 742[01].Z1.03
oraz 742[01].Z2.01,
literatura z rozdziau 6,
przymiar kreskowy.

wiczenie 4
Na podstawie dokumentacji technicznej z wiczenia 2 wykonaj typowy element mebla
szkieletowego z tarcicy.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) wybra typowy element mebla szkieletowego (rys. skala 1:1),
2) zgromadzi odpowiedni materia konstrukcyjny,
3) sporzdzi wykaz narzdzi i obrabiarek, ktre bd niezbdne do wykonania zadania,
4) wykona poszczeglne operacje technologiczne na poszczeglnych maszynach
i urzdzeniach zgodnie ze sporzdzonym wykazem,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

45
Uwaga! podczas wykonywania poszczeglnych operacji naley zwrci uwag na
zasady bezpiecznej obsugi maszyn i urzdze.
5) oceni jako wykonanego elementu.

Wyposaenie stanowiska pracy:


rysunek zestawieniowy oraz rysunki elementw,
materia, z ktrego ma by wykonany element,
maszyny i urzdzenia oraz narzdzia zgodne ze sporzdzonym wykazem (niezbdne do
wykonania zadania),
instrukcje bezpiecznej obsugi maszyn i urzdze,
rodki ochrony osobistej,
literatura jednostek moduowych 742[01].Z1.01, 742[01].Z1.02 a take 742[01].Z1.03
oraz 742[01].Z2.01,
literatura z rozdziau 6,
przymiar kreskowy.

wiczenie 5
Na podstawie dokumentacji z wiczenia 1 wykonaj typowy element mebla skrzyniowego
z pyty wirowej okleinowanej oklein naturaln.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) wybra typowy element okleinowany oklein naturaln,
2) zgromadzi odpowiednie materiay,
3) wykona operacj przycicia pyty wirowej z nadmiarami technologicznymi,
4) przygotowa formatki okleiny,
przyci oklein na odpowiedni dugo,
przyci oklein na odpowiedni szeroko,
sklei formatki okleiny,
sprawdzi jako wykonanych formatek,
5) wykona operacj okleinowania paszczyzn szerokich,
przygotowa roztwr kleju do okleinowania,
ustali ilo nanoszonego kleju na m,
ustawi walce klejarskie sprawdzi naniesienie,
ustali parametry okleinowania (cinienie, temperatur, czas),
nanie klej na okleinowan paszczyzn,
zaadowa pras hydrauliczn,
zamkn pras ustawiajc odpowiednie cinienie,
wyadowa pras,
sezonowa do czasu wystygnicia elementw.
6) wykona operacj przycicia pyty okleinowanej na wymiar netto,
7) zaokleinowa wskie paszczyzny pyt,
8) sporzdzi wykaz narzdzi i obrabiarek, ktre bd niezbdne do wykonania dalszych
operacji,
9) wykona odpowiednie operacje technologiczne (zcza, frezowanie, szlifowanie),
10) oceni jako wykonanych elementw.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

46
Wyposaenie stanowiska pracy:
rysunek zestawieniowy oraz rysunki elementw,
pyta wirowa,
okleina naturalna,
pilarka formatowa,
przekrawarka do okleiny,
spajarka do okleiny,
klej mocznikowo-formaldechydowy,
utwardzacz,
waga laboratoryjna,
mieszado do kleju,
walce klejarskie,
prasa hydrauliczna,
okleiniarka wskich paszczyzn,
narzdzia i obrabiarki zgodne ze sporzdzonym wykazem,
st do kontroli formatek okleiny (matowa podwietlana szyba),
literatura jednostek moduowych 742[01].Z1.01, 742[01].Z1.02 a take 742[01].Z1.03
oraz 742[01].Z2.02,
literatura z rozdziau 6,
instrukcje obsugi maszyn i urzdze.
.
wiczenie 6
Dokonaj wykoczenia powierzchni mebla skrzyniowego przed montaem (wykonanie
w elementach).

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie powiniene :


1) przygotowa powierzchnie elementw z drewna litego pod wykoczenie przezroczyste,
2) przygotowanie powierzchni elementw wykonanych z pyty wirowej okleinowanej
oklein naturaln (wykoczenie przezroczyste),
3) dokona wyboru odpowiedniego materiau malarsko-lakierniczego,
4) przygotowa materiay do wykonania powok malarsko-lakierniczych,
5) wybra metod nanoszenia materiaw malarsko-lakierniczych,
6) przygotowa maszyn lub urzdzenie do nanoszenia lakieru,
7) ustali ilo nanoszonego materiau malarsko-lakierniczego,
8) dokona naniesienia,
9) suszy elementy po naniesieniu,
10) okreli jako elementw po lakierowaniu.

Wyposaenie stanowiska pracy:


materiay do przygotowania powierzchni (odywiczanie, wybielanie, barwienie),
wybrane materiay malarsko-lakiernicze,
odpowiedni rozcieczalnik,
Kubek Forda dysza 4 mm,
waga laboratoryjna,
maszyny i urzdzenia do wybranej metody nanoszenia,
instrukcje obsugi maszyn i urzdze,
rodki ochrony osobistej,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

47
kalkulator,
notatnik,
przybory do pisania,
suszarka do suszenia elementw.

4.6.4 Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dobra maszyny i urzdzenia do poszczeglnych operacji
technologicznych?
2) dobra narzdzia do poszczeglnych operacji technologicznych?
3) czyta rysunki okrelajc dokadne wymiary?
4) wykona dokumentacj techniczn?
5) zastosowa odpowiedni metod przygotowania formatek okleiny?
6) sporzdzi instrukcj klejenia i okleinowania drewna?
7) zdefiniowa pojcia zwizane z wymiarowaniem drzwi i okien?
8) sporzdzi instrukcj klejenia i okleinowania drewna?
9) sporzdzi rysunek zestawieniowy 1:10?
10) sporzdzi rysunek elementu w skali 1:1?
11) sporzdzi rysunek szczegw konstrukcyjnych?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

48
4.7. Przebieg procesu montau z wykorzystaniem urzdze
montaowych

4.7.1. Materia nauczania


Czynnoci wstpne przed montaem
Przed przystpieniem do prac montaowych naley przeprowadzi kontrol elementw
przeznaczonych:
poszczeglne elementy do montau dobiera si zgodnie z wymaganiami przewidzianymi
w normach przedmiotowych,
przeprowadza si kontrol wilgotnoci elementw przeznaczonych do montau,
sprawdza si jako wykoczenia elementw przygotowanych do montau,
wszystkie wymiary elementw przygotowanych do montau sprawdza si za pomoc
sprawdzianw granicznych, czy pasuj do przyjtego systemu tolerancji i pasowa.
Proces montowania kadego wyrobu stolarskiego ma przebieg podobny, a mianowicie:
1. monta podzespou:
a) dobr elementw w/g koloru struktury drewna,
b) monta kontrolny ,,na sucho w produkcji jednostkowej lub kontrola sprawdzianami
granicznymi i w produkcji masowej.
c) pokrycie zcz (czonych czci) elementw klejem ,
d) zacinicie zamontowanego podzespou w urzdzeniu montaowym,
e) usunicie kleju wycinitego ze zcza,
f) sezonowanie w czasie zacinicia, jak i po wyjciu z zaciskw,
2. obrbka podzespow (w razie potrzeby):
a) obrbka na wyrwniarkach, frezarkach, szlifierkach,
b) struganie na grubo pyt i frezowanie obwodu pyt i ram,
c) wyrwnywanie nierwnoci i profilowanie ram,
3. monta zespow:
a) kontrola za pomoc sprawdzianw granicznych,
b) dobr podzespow i elementw wg struktury i koloru drewna,
c) monta zczy na klej,
d) zacinicie w zacisku montaowym i sezonowanie,
e) usuniecie kleju wycinitego ze zcza,
4. monta caego wyrobu:
a) kontrola za pomoc sprawdzianw granicznych,
b) dobr zespow i elementw wg struktury koloru drewna,
c) monta caoci na klej,
d) zacinicie w cisku montaowym i sezonowanie,
e) usunicie kleju wycinitego ze zcz,
f) ewentualne pasowanie szuflad i zaoenie drzwi,
g) uoenie pek i innych ruchomych czci.
W zalenoci od rodzaju konstrukcji wyrobu, liczba operacji moe ulec zmianom, lecz
kolejno wykonywania zawsze jest taka sama.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

49
Prace wykonywane po montau
Gdy zmontowany wyrb jest jeszcze zacinity w urzdzeniach montaowych naley
przymocowa na stae wszystkie te czci, ktre s pomocne w utrzymaniu jego
prawidowego ksztatu. S to np. cianka tylna, ktra przeciwdziaa wypaczeniu si caego
korpusu szafy. Etapy ostatecznego montau maj zawsze swoj ustalona kolejno, jak
rwnie w okrelonej kolejnoci nastpuj poszczeglne operacje, z ktrych skada si kady
etap. Im operacje te bd bardziej rozdrobnione, tym korzystniejsza jest organizacja
stanowiska roboczego. Kolejno operacji i ich rozdrobnienie pozwala na ustalenie
jednakowych, wzgldnie zblionych czasw na poszczeglne operacje, a co za tym idzie na
wprowadzenie przy montau potokowego systemu pracy.

Kontrola i odbir zmontowanych wyrobw


Kontroli powinny by poddawane wszystkie wyroby, w zakadach o naleytej organizacji
wystarczy skontrolowa tylko pewn cz wyrobw.
Kontrola zmontowanego wyrobu polega na stwierdzeniu:
prawidowego doboru elementw i zespow pod wzgldem struktury drewna,
dokadnego pasowania wszystkich pocze zarwno nieruchomych jak i ruchomych,
dokadnego oczyszczenia, szczeglnie z kleju na poczeniach,
prawidowego okucia wyrobu w czasie montau.
Po tym odbiorze wyroby s transportowane do magazynu wyrobw gotowych.

4.7.2 Pytania sprawdzajce


Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Jakie czynnoci naley wykona przed montaem?
2. W jaki sposb przebiega proces montowania mebli z uwzgldnieniem podzespou,
zespou i wyrobu gotowego?
3. Jakie prace naley wykona po montau?
4. Na czym polega kontrola i odbir zmontowanego wyrobu?

4.7.3 wiczenia

wiczenie 1
Na podstawie norm przedmiotowych dokonaj odbioru jakociowego elementw
przeznaczonych do montau.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) okreli norm przedmiotow,
2) na podstawie normy przedmiotowej dokona odbioru jakociowego elementw,
3) dokona podziau na elementy dobre i nie nadajce si do montau,
4) dokona podziau na elementy nadajce si do naprawy oraz nienaprawialne,
5) podczas odbioru elementw zwrci uwag na dokadno wykonania,
6) oceni poprawno wykonanego wiczenia.

Wyposaenie stanowiska pracy:


normy przedmiotowe,
prbki elementw przeznaczonych do montau (odbir jakociowy),

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

50
rysunki wykonawcze elementw,
notatnik,
przybory do pisania.

wiczenie 2
Dokonaj kontroli wymiarw elementw za pomoc sprawdzianw granicznych.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) wykona pomiar dugoci elementw,
2) wykona pomiar szerokoci elementw,
3) wykona pomiar gniazd lub czopw,
4) dokona klasyfikacji na elementy dobre i nienadajce si do montau,
5) dokona klasyfikacji na elementy nadajce si do naprawy oraz nienaprawialne,
6) oceni poprawno wykonanego wiczenia.

Wyposaenie stanowiska pracy:


sprawdziany graniczne niezbdne do wykonania wiczenia,
prbki elementw przeznaczonych do montau,
rysunki wykonawcze elementw,
notatnik,
przybory do pisania.

4.7.4 Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) okreli czynnoci, ktre naley wykona przed montaem?
2) scharakteryzowa czynnoci, ktre skadaj si na prac
montowania wyrobu?
3) okreli czynnoci, jakie naley wykona po montau?
4) wyjani, na co naley zwrci uwag podczas odbioru
zmontowanego wyrobu?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

51
4.8. Tolerancja i pasowanie elementw staych i ruchomych
w wyrobie
4.8.1 Materia nauczania

Zasadnicze pojcie dokadnoci obrbki


Przy obrbce elementw skadowych jakiegokolwiek wyrobu uzyskanie wymiarw cile
odpowiadajcych wymiarom rysunku wykonawczego jest prawie nieosigalne. Otrzymane po
obrbce tzw. wymiary rzeczywiste elementu bd zawsze wicej lub mniej odbiegay od
wymiarw podanych na rysunku wykonawczym, czyli tzw. wymiarw nominalnych. Im
rnica midzy wymiarami nominalnymi a rzeczywistymi bdzie mniejsza, tym obrbka
bdzie dokadniejsza. Dlatego te dopuszczalne wielkoci odchyek od wymiarw
nominalnych naley ustali w zalenoci od niezbdnej dokadnoci pracy.
Zmechanizowanie procesw produkcji i wprowadzenie produkcji seryjnej stworzyo
potrzeb zamiennoci kadego elementu wchodzcego w skad wyrobu. Pod pojciem
zamienno elementw naley rozumie moliwo czenia elementw w zespoy
a zespoy w wyrb, bez stosowania indywidualnych pasowa i poprawek za pomoc narzdzi.
Dlatego te, aby osign wymagan zamienno elementw przy masowej produkcji,
wymiary tych elementw musz by utrzymane w z gry okrelonych granicach dokadnoci.

Podstawowe pojcia w tolerancji i pasowaniu


Aby zapewni zamienno elementw oraz aby niedokadnoci w wymiarach
wykonywanych elementw nie byy przypadkowe, konieczne jest ustalenie dwch
wymiarw, pomidzy ktrymi wymiar rzeczywisty bdzie si zawiera. Wymiary te
nazywamy granicznymi; wikszy z nich jest wymiarem grnym (maksymalnym), a mniejszy
dolnym (minimalnym).
Rnica midzy wymiarami granicznymi grnym i dolnym nazywa si tolerancj.
Rnica midzy dolnym wymiarem granicznym a wymiarem nominalnym nazywa si
odchyk doln.
Rnica midzy grnym wymiarem granicznym a wymiarem nominalnym nazywa si
odchyk grn.
Rnica miedzy wymiarem rzeczywistym a wymiarem nominalnym nazywa si odchyk
rzeczywist.
Odchyki mog by dodatnie lub ujemne i oznacza si je znakiem + lub , przy czym
odchyk grn umieszcza si u gry wymiaru nominalnego a doln u dou. Na przykad na
rysunku wykonawczym podana jest grubo czopa 16+0,2 oznacza to, e nominalna grubo
czopa jest 16 mm z odchyk grn +0,2mm. Grny wymiar graniczny bdzie zatem
16 +(+0,2)=16,2 mm a dolny 16+0=16 mm, zatem tolerancja wyniesie 16,2 16 =0,2 mm.
Przy poczeniu czopowym dwch elementw rozrnia si gniazdo i czop wchodzcy
w gniazdo. Jeeli rnica midzy wewntrznymi wymiarami gniazda i czopa bdzie dodatnia,
to czop bdzie mg swobodnie przesuwa si w gniedzie, czyli pomidzy czopem
i gniazdem bdzie luz. Poczenie takie nazywa si ruchomym. Jeeli rnica ta bdzie
ujemna, to czop nie zmieci si w gniedzie. Jeeli rnica ta bdzie rwna 0, to czop da si
wsun w gniazdo i po montau otrzymamy poczenie nieruchome. Natomiast, jeeli przy
poczeniu dwch elementw o jednakowych wymiarach nominalnych i ustalonych
odchykach z gry jest zapewnione ich wzajemne swobodne poruszanie si wzgldem siebie,
albo te nieruchome stae poczenie, to ma tu miejsce tzw. pasowanie. Pasowania dziel si
na ruchowe i spoczynkowe.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

52
Ukad tolerancji i pasowa
System ustalajcy racjonaln (nie za du, nie za ma) dokadno obrbki elementw
i odpowiednie wielkoci wspdziaajcych wymiarw (elementw), zapewniajce niezbdn
wzajemn stao i wytrzymao lub wzajemn ruchomo poczenia nosi nazw ukadu
tolerancji i pasowa.
Ukad tolerancji i pasowa:
zapewnia wzajemn zamienno elementw jednego rzdu (czyli elementw jednakowej
wielkoci i o jednakowym przeznaczeniu);
kieruje dokadnoci wykonania poszczeglnych elementw w potrzebnych granicach
w ten sposb, aby moliwe byo przewidziane z gry wspdziaanie po ich
zmontowaniu;
nie zmusza do zbyt dokadnej, a tym samym bardziej kosztownej obrbki w przypadkach,
gdy jest to niezbdne;
umoliwia znaczne obnienie kosztw produkcji;
zapewnia wysok jako wyrobw ze wzgldu na prawidowo i wytrzymao
pocze;
uzupenia rysunek i pozwala na zrealizowanie wymiarw podanych na tym rysunku.

Tabela 3. Ukad tolerancji i pasowa (system gniazda)

Ukad tolerancji i pasowa (system gniazda)


Ukady te opieraj si na tzw. systemie gniazda polegajcym na tym, e wymiary
graniczne dolne gniazda zostaj stae, rne za pasowania otrzymuje si przez odpowiednie
zmiany w wymiarach granicznych czopa. W systemie gniazda wymiar nominalny jest
zarazem dolnym wymiarem granicznym gniazda.

Sprawdziany graniczne i ich zastosowanie


Szczeglne znaczenie dla praktycznego wykonania prac wg tolerancji i pasowa ma
zastosowanie sprawdzianw granicznych.
Istnienie opracowanego ukadu tolerancji i pasowa atwo pozwala ustali graniczne
odchyki dla kadego wymiaru obrabianego elementu. Znajc graniczne wymiary elementu

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

53
mona nie uwzgldnia rzeczywistego wymiaru, wystarczy skontrolowa czy zawiera si on
w granicach. Do takiej kontroli granicznych wymiarw elementu bez oznaczenia
bezwzgldnej jego wartoci su sprawdziany graniczne. W zalenoci od kontrolowanych
wymiarw sprawdzianom granicznym nadaje si rny ksztat: czopa dla sprawdzenia
otworw gniazd, macek zewntrznych do kontrolowania walca czopa itp.
Sprawdziany graniczne posiadaj 2 strony: przechodni i nieprzechodni. Kontrol
przeprowadza si za pomoc nakadania sprawdzianu na mierzony element. Wymiar elementu
uwaa si za wykonany w dopuszczalnych granicach jeeli przechodnia strona sprawdzianu
przechodzi, a nieprzechodnia strona nie przechodzi przez element. Dlatego te jedna strona
sprawdzianu wykonana jest wg wymiaru rwnego najwikszemu, a druga najmniejszemu
granicznemu wymiarowi elementu.

Rys. 19. Sprawdzanie wymiarw elementw sprawdzianami granicznymi

Z rysunku 19 wynika, e wymiar gniazda bdzie zawarty w ustalonych granicach jeeli


w gniazdo wchodzi bdzie strona sprawdzianu z najmniejszym wymiarem i na odwrt dla
czopa za przechodni powinna suy strona sprawdzianu o najwikszym wymiarze
granicznym a nieprzechodnia strona z najmniejszym wymiarem granicznym.
Sprawdziany bywaj dwustronne, w ktrych wymiary przechodni i nieprzechodni s
pooone na rnych kocach lub stronach i jednostronne z przechodnim i nieprzechodnim
wymiarem po jednej stronie. Jednostronne sprawdziany s wygodniejsze, gdy skracaj
czynnoci kontroli.

Rys. 20. Przykady wykorzystania sprawdzianw rnych rodzajw: a) uycie sprawdzianu szczkowego maego
wymiaru, b) uycie sprawdzianu duego wymiaru, c) uycie sprawdzianu toczkowego, d) uycie
sprawdzianu do sprawdzania wymiarw mieszanych

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

54
4.8.2. Pytania sprawdzajce
Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Co oznacza pojcie zamienno elementw?
2. Co to s wymiary graniczne?
3. Co nazywamy odchyk grn, a co doln i jak si je oznacza?
4. Co to jest tolerancja?
5. Co to jest ukad tolerancji i pasowa i czemu on suy?
6. Na czym polega prowadzenia kontroli wymiarw za pomoc sprawdzianw granicznych?
7. Jakie s rnice midzy sprawdzianem jednostronnym i dwustronnym?

4.8.3 wiczenia
wiczenie 1
Okrel odpowiedni tolerancj poczenia czopowego. Grubo czopa wynosi 20 mm.
Pasowanie czopa musi by wciskowe w I klasie dokadnoci.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) ustali, jakie powinny by odchyki gniazda (z tablic),
2) ustali, jakie powinny by odchyki czopa (z tablic),
3) obliczy tolerancj gniazda,
4) obliczy tolerancj czopa,
5) ustali wymiary graniczne i odpowiednio zapisa,
6) oceni poprawno wykonanego wiczenia.

Wyposaenie stanowiska pracy:


tablice zamieszczone w jednostce moduowej,
notatnik,
owek/dugopis,
kalkulator.

wiczenie 2
Okrel odpowiedni tolerancj szerokoci i wysokoci szuflady. Wysoko szuflady
100 mm, szeroko szuflady 500 mm. Obliczenia dokona w II klasie dokadnoci, poczenie
suwliwe.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) ustali, jaka powinna by odchyka otworu na szuflad (z tablic),
2) ustali, jaka powinna by odchyka wysokoci boku szuflad (z tablic),
3) obliczy odpowiedni tolerancj szerokoci szuflady,
4) obliczy odpowiedni tolerancj wysokoci szuflady,
5) oceni poprawno wykonanego wiczenia.

Wyposaenie stanowiska pracy:


tablica zamieszczona w jednostce moduowej,
notatnik,
przybory do pisania,
kalkulator.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

55
4.8.4 Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjani pojcie zamiennoci elementw?
2) wyjani pojcie wymiaru granicznego?
3) obliczy tolerancj na okrelonym przykadzie?
4) scharakteryzowa pojcie tolerancji i pasowania?
5) okreli odpowiedni tolerancj doln i grn?
6) dokona pomiaru wymiarw za pomoc sprawdzianu granicznego?
7) wyjani, jaki sprawdzian graniczny powiniene zastosowa,
aby przypieszy prdko pomiaru?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

56
4.9. Okuwanie, montowanie i obsuga zmechanizowanych urzdze
montaowych stosowanych przy montau mebli rozbieralnych
i nierozbieralnych

4.9.1 Materia nauczania

Klasyfikacja jednostek montaowych


W procesie montau wyrobw mona wyrni nastpujcy szereg jednostek
montaowych:
1) elementy:
a) lite,
b) elementy klejone i okleinowane (w postaci pyt),
2) zespoy tj. ramki, skrzynie i inne poczenia, w ktrych kady element zachowuje
samodzielne przeznaczenie konstrukcyjne,
3) skomplikowane zespoy przestrzenne zoone z prostszych zespow i elementw,
4) wyroby gotowe.
Wyrb stolarski moe by zmontowany bezporednio z elementw (proste w konstrukcji
wyroby np. okna, drzwi itp.). Nastpnie z elementw zmontowanych uprzednio w zespoy
montujemy wikszo prostych mebli i wreszcie z elementw uprzednio zmontowanych
w zespoy i zespoy przestrzenne np. meble o skomplikowanej konstrukcji biurka, kredensy
i inne. Taka kolejno montau wyrobw stolarskich nie jest przypadkowa. Podyktowana ona
jest warunkami porzdku technologicznego i musi by przewidziana przy opracowaniu
konstrukcji wyrobu.
Montowanie duej iloci rnego rodzaju elementw od razu w gotowe wyroby jest
skomplikowane i niewydajne. Rozbicie montau na kilka kolejnych etapw daje znaczne
uproszczenia i sprowadza monta do rzdu wzgldnie prostych operacji.
Osigamy przy tym moliwo mechanizacji montau elementw w zespoy i stosowania
urzdze do montau w zespoy przestrzenne i wyroby.
Dlatego waciwie opracowan, mona nazwa tylko tak konstrukcj wyrobu, ktra
pozwala nie tylko wykonywa obrbk elementw na obrabiarkach, lecz take i na rozbicie
procesu montaowego na proste samodzielne operacje.

Monta elementw w zespoy


Podstawowym warunkiem dokadnego montau elementw w zespoy jest dokadne
przygotowanie elementw na obrabiarkach. Nieprzestrzeganie tego warunku uniemoliwia
wykonanie operacji montaowych. Rczny monta zespow jest mao wydajny i moe by
usprawiedliwiony tylko w produkcji jednostkowej. Przy znaczniejszej liczbie montowanych
zespow stosujemy zmechanizowane urzdzenia montaowe. Odpowiednio do tego
produkuje si urzdzenia montaowe pozwalajce na wykonanie docinicia w jednym lub
dwch wzajemnie prostopadych do siebie kierunkach, bd te jednoczesnego docinicia po
przektnych.
czenie elementw w zespoy wykonujemy zawsze za pomoc, nie tylko kleju lecz
rwnie pocze stolarskich. Klej nanosimy zawsze na dwie sklejane powierzchnie, tj.
powierzchni czopa i gniazda.
Do kontroli ksztatu zmontowanego zespou uywamy:
wzornika do sprawdzania przewitu wzdu przektnej,
ktownika, ktrym sprawdzamy prawidowo zewntrznych ktw,
nakadanych wzornikw w wypadkach zespow o skomplikowanym nieprostoliniowym
ksztacie.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

57
Zmontowane zespoy podawane s do montau w wyroby z reguy wycznie po ich
mechanicznej obrbce wykonywanej dla nadania zespoom dokadnych wymiarw i ksztatu.

Monta ostateczny
Proces ostatecznego montau wyrobu mona oglnie podzieli na cztery etapy:
1) tworzenie szkieletu wyrobu,
2) zamocowanie na szkielecie czci wzmacniajcych jego sztywno,
3) wmontowanie ruchomych czci wyrobu,
4) zamocowanie wszystkich drugorzdnych elementw majcych na celu dekoracyjno-
wykoczeniowe znaczenie.
Technologiczny proces ostatecznego montau w duym stopniu zaley od rodzaju
i konstrukcji montowanych wyrobw.

Okuwanie elementw, podzespow, zespow i wyrobw


Do pocze poszczeglnych elementw w wyrobach stolarskich uywa si oku
meblowych lub budowlanych. Okucia stosuje si przede wszystkim w wyrobach
rozbieralnych oraz w ich czciach ruchomych. Najczstsze zastosowanie maj okucia
metalowe, rzadziej z mas plastycznych. Spord oku typowych dla stolarki meblowej naley
wymieni zamki, zawiasy, zatrzaski, zasuwki, zcza rubowe i uchwyty. Oprzyrzdowanie
do montau tych oku na elementach wyrobw z drewna i tworzyw drzewnych winno
posiada nastpujce zasadnicze cechy:
moliwie najwiksz uniwersalno, zapewniajce okuwanie najwicej rodzajw
elementw,
moliwo mocowania wszystkich oku w czasie jednorazowego umieszczania elementu
w oprzyrzdowaniu,
zasada jednego ruchu polegajca na tym, e wszystkie ograniczniki (szablony) do
poszczeglnych oku znalazy si na okuwanym elemencie po jednym ruchu rk
pracownika obsugujcego oprzyrzdowanie,
w przypadku mniejszych elementw zapewnienie okuwania kilku elementw
jednoczenie.
Wszystkie oprzyrzdowania do mocowania oku posiadaj t wspln cech, e skadaj
si z dwch zasadniczych podzespow poczonych ze sob przegubowo (zawiasowo),
czci dolnej (staej) grnej ruchomej z zamocowanymi ogranicznikami oku. Praktyka
przemysowa wykazaa, e ta forma jest zdecydowanie najlepsza. Do okuwania dostarczane
s elementy z gotowymi gniazdami na okucia.
Pierwsz czynnoci jest oczyszczenie gniazd i sprawdzenie, czy ich wielko i ksztat s
odpowiednie dla danych rodzajw oku. W razie potrzeby dokona poprawek gniazda,
gniazda wykonywane mechanicznie wymagaj najczciej poprawek w naroach, ktre mog
by niedokadnie wykonane.
Drug czynnoci jest zaoenie do gniazd oku i przykrcenie ich wkrtami. Przed
przykrceniem wkrtw naley uprzednio nawierci otwory, dziki ktrym wkrty atwiej
wejd w drewno. Istotna jest rwnie rednica nawierconego otworu, ktry dla pyt
wirowych wynosi 0,60,8 rednicy rdzenia wkrta a dla drewna 0,4-0,7 rednicy rdzenia
wkrta. Do nawiercania otworw na wkrty oraz ich wkrcania su narzdzia
zmechanizowane jak wiertarki i wkrtarki elektryczne lub pneumatyczne.
Trzeci gwn czynnoci po przykrceniu oku jest sprawdzenie, czy poczone
elementy prawidowo do siebie pasuj i czy dziaanie oku odpowiada zamierzonemu celowi.
Dla lepszego zrozumienia procesu okuwania posuy nastpujcy opis okuwania.

Szafa nastpujce elementy szafy wymagaj poczenia za pomoc oku:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

58
a) czenie skrzyde drzwiowych z bokami szafy lub z przegrod za pomoc zawiasw,
b) czenie skrzyde drzwiowych ze sob lub z przegrod za pomoc zamkw meblowych,
c) czenie wiecw z bokami za pomoc zczy metalowych,
d) czenie pek z bokami lub z przegrod za pomoc podprek.

Monta mebli skrzyniowych nierozbieralnych


W tego typu meblach stosuje si poczenia stolarskie nierozczne usztywnione klejem.
Monta polega wic, w tym wypadku, na czeniu elementw w podzespoy paskie
a nastpnie na sklejaniu pocze stolarskich. W wyniku tych zabiegw powstaje korpus
mebla, do ktrego przymocowuje si cian tyln i elementy czciowo unieruchamiane
tj. drzwi, szuflady czy pki.
Pierwszym warunkiem prawidowego montau jest utrzymanie prostoktnoci wyrobw.
W produkcji masowej stosuje si specjalne ciski montaowe, ktrych konstrukcja umoliwia
ustawienie elementw wzgldem siebie pod zadanymi ktami. Najczciej s to urzdzenia
montaowe uniwersalne. Aby przygotowa w/w urzdzenia do pracy naley dokona
nastpujcych czynnoci.
Urzdzenie montaowe do montau konstrukcji skrzyniowej zbudowane jest z dwch
prostoktnych stalowych ram ustawionych na nkach rwnolegle jedna za drug
i poczonych ze sob za pomoc stalowych poprzeczek dystansowych. Majc dane
gabarytowe mebla, ktry ma zosta zmontowany, dokona musimy nastpujcych czynnoci.
Poprzeczki pionowe i poziome ustawiamy odpowiednio do wymiarw gabarytowych mebla.
Poprzeczka pionowa ustawiona jest stosownie do szerokoci montowanego mebla, natomiast
poprzeczka pozioma ustawiona jest stosownie do wysokoci montowanego mebla. Podzia
taki umoliwiaj rzdy otworw w ramach i poprzeczkach oraz stalowe sworznie
umieszczone w odpowiednich otworach stosownie do wymiarw gabarytowych
montowanego mebla. Do ram i poprzeczek przymocowane s pyty oporowe, ktre powinny
by ustawione na elementach nonych prostopadle do kierunku dziaania si wywoanych
przez mechanizmy dociskowe, co pozwala na prawidowe sklejenie zcza. W celu uniknicia
uszkodze czonych elementw trzewiki mechanizmw dociskowych, pyty oporowe
i podprki powinny mie paskie i gadkie powierzchnie lub powinny by wyoone
elastyczn wykadzin. Nastpnie przystpujemy do waciwego rozmieszczenia
i zamocowania mechanizmw dociskowych, ktre powinny by ustawione na elementach
nonych prostopadle do pyt oporowych. Waciwe ustawienie siownikw zabezpiecza
elementy przed ugiciem, wyboczeniem lub skrceniem podczas montau wyrobu.
Mocowanie mechanizmw dociskowych wykonuje si za pomoc rub lub stosuje si
specjalne obejmy cierne, co gwarantuje trwae i silne poczenie z elementami nonymi.
W uniwersalnych urzdzeniach montaowych najczciej s stosowane mechanizmy
dociskowe z cylindrami pneumatycznymi. Powietrze naley doprowadzi z sieci spronego
powietrza za pomoc rcznie sterowanych rozdzielaczy. Sia nacisku zaley od cinienia
powietrza i rednicy tokw. Po przestawieniu rozdzielacza sprone powietrze
odprowadzane jest z cylindrw do atmosfery, a spryna przesuwa tok cylindra do pozycji
wyjciowej.
W praktyce przyjmuje si, e cinienie jednostkowe wywierane na czone czci wyrobu
wynosi 6080 N/m 2 .

Prbny monta wyrobw rozbieralnych


Monta mebli rozbieralnych polega na odpowiednim ustawieniu elementw wzgldem
siebie i ich cakowitym lub czciowym unieruchomieniu.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

59
Stosuje si przy tym poczenia kokowe i rnego rodzaju wkrty rubowe. Nie uywa si tu
kleju. Sztywno mebla skrzyniowego uzyskuje si za pomoc tylnych cian, kokw
i wkrtw.
Meble stojakowe usztywnia si kokami i wkrtami. Wspczesne meble skrzyniowe
czsto skadaj si z segmentw. Najczciej s to meble konstrukcji stojakowej. Korpus
mebla wspiera si na przeduonych cianach bocznych.
Monta mebli rozbieralnych naley przeprowadzi wg niej opisanych zasad.
1) Rozpakowa meble i sprawdzi, czy nie s uszkodzone.
2) Posortowa elementy posugujc si instrukcj montau oraz rysunkiem do niego
doczonym.
3) W gniazdach znajdujcych si w czoach bokw i przegrd umieci koki.
4) Zoy boki z przegrodami poziomymi, jeeli takie wystpuj w wyrobie.
5) Zoy boki z wiecem grnym i dolnym.
6) Unieruchomi elementy za pomoc pocze rubowych.
7) Zamocowa cian tyln.
8) Zamocowa do drzwi zamki, zawiasy, zasuwki oraz zatrzaski.
9) Zamocowa drzwi i klapy w korpusie wyrobu.
10) Wbi w umieszczone w bokach gniazda koki podprkowe i umieci pki.
11) Jeeli s szuflady wsun je midzy listwy prowadzce.
12) Do gotowego wyrobu zamocowa uchwyty, lustro i inne zaczone do mebli akcesoria
meblowe.
13) Przetrze powierzchnie elementw mebli such szmatk usuwajc z nich
zanieczyszczenia.
Meble jako wyroby przestrzenne zajmuj duo miejsca w rodkach transportu podczas
ich przewozu od producenta do miejsca sprzeday lub do odbiorcy. Zwiksza to znacznie
koszty transportu. Coraz czciej wic kocowy monta mebli przenosi si z zakadu
produkcyjnego do mieszka uytkownika. Dy si przy tym do duych uproszcze
konstrukcyjnych uatwiajcych przeprowadzenie montau przez kadego uytkownika
wedug instrukcji zaczonej do mebli.

4.9.2 Pytania sprawdzajce


Odpowiadajc na pytania sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Jaka jest klasyfikacja jednostek montaowych?
2. Na czym polega monta elementw w zespoy i na co naley zwrci uwag podczas
kontroli elementw przeznaczonych do montau?
3. Jak wyglda monta ostateczny wyrobu?
4. Jakie cechy powinno posiada oprzyrzdowanie do okuwania elementw?
5. Jakie czynnoci skadaj si na proces okuwania?
6. Jakie elementy trzeba podda procesowi okuwania w procesie montau szafy?
7. Na czym polega monta mebli skrzyniowych nierozbieralnych?
8. Jakie zasady obowizuj przy montau wyrobw rozbieralnych?
9. Na czym polega przygotowanie urzdze montaowych do pracy?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

60
4.9.3 wiczenia

wiczenie 1
Dokonaj prbnego montau wyrobu rozbieralnego wg instrukcji montau (mebel
skrzyniowy).

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) rozpakowa meble do montau,
2) przeczyta instrukcj montau,
3) posortowa elementy posugujc si instrukcj montau,
4) umieci koki w otworach,
5) zoy boki z przegrodami,
6) zoy boki z wiecem grnym i dolnym,
7) zamocowa cian tyln,
8) zamocowa okucia (zamki, zawiasy itp.),
9) zamocowa drzwi w korpusie wyrobu,
10) wbi podprki pod pki i umieci pki,
11) jeeli s szuflady wsun je midzy listwy prowadzce,
12) zamocowa uchwyty, lustro i inne akcesoria meblowe,
13) przetrze powierzchnie elementw mebli such szmatk (kosmetyka),
14) oceni wykonany monta.

Wyposaenie stanowiska pracy:


motek gumowy,
klucze imbusowe, wkrtak,
instrukcja montau,
motek lub zszywacz pneumatyczny,
wkrty, zszywki,
szmatka.

wiczenie 2
Wykonaj oprzyrzdowanie do okuwania skrzyde drzwiowych z bokami maej szafki za
pomoc zawiasw krtkich.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) na bokach szafki wyznaczy miejsca zamocowania zawiasw,
2) z pyty pilniowej lub sklejki wykona szablon z ogranicznikami dla boku,
3) w pycie pilniowej wyci miejsca, w ktrych zamocowane zostan zawiasy,
4) zamocowa zawiasy za pomoc wkrtw do drewna,
5) z pyty pilniowej wykona szablon z ogranicznikami dla drzwi,
6) w pycie pilniowej wyci miejsca w ktrych zamocowane zostan zawiasy,
7) zamocowa w drzwiach zawiasy za pomoc wkrtw do drewna,
8) sprawdzi dziaanie okutych elementw,
9) oceni poprawnoci wykonanego wiczenia.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

61
Wyposaenie stanowiska pracy:
formaty pyty pilniowej,
zawiasy,
pika do wycicia otworw w pycie pilniowej,
listewki na ograniczniki,
klej Wikol,
wkrty do drewna,
wkrtak, wkrtak pneumatyczny,
wiertarka elektryczna lub pneumatyczna,
duto,
motek.

4.9.4 Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) okreli poszczeglne jednostki montaowe?
2) wyjani, na czym polega monta elementw w zespoy, gotowy wyrb
i co wchodzi w zakres kontroli elementw przeznaczonych do montau?
3) scharakteryzowa cechy, ktre powinno posiada oprzyrzdowanie
do okuwania elementw?
4) wymieni elementy, ktre naley podda procesowi okuwania,
opierajc si na dowolnym przykadzie?
5) wyjani, na czym polega monta wyrobw rozbieralnych?
6) wyjani, jaka jest rnica midzy montaem mebli rozbieralnych
a nierozbieralnych?
7) przygotowa dowolne urzdzenie montaowe do pracy?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

62
4.10. Urzdzenia do montau
4.10.1. Materia nauczania

Przykad urzdzenia do montau ram przedstawiono na rysunku 21. Jest to tzw.


uniwersalny st montaowy. Stalowa konstrukcja stou przykryta jest pyt non (1)
z otworami. W otworach mocowane s cylindry pneumatyczne mechanizmw dociskowych,
pyty oporowe (2) i podprki (3). Powietrze doprowadzane jest do cylindrw elastycznymi
przewodami (4). Do uruchamiania cylindrw (9 i 10) suy rozdzielacz (5), za do
uruchamiania cylindrw (11, 12, 13 i 14) rozdzielacz (6). W pierwszej kolejnoci uruchamia
si cylindry (1114), uatwia to montowanie ramy. Warto cinienia powietrza regulowana
jest zaworem redukujcym (7) i odczytywana na manometrze (8). W przypadku zmiany
ksztatu i wymiarw montowanej ramy zmieniamy ustawienie elementw roboczych,
mocujc je w innych otworach pyty nonej. W poprzeczkach ram wykonano otwory suce
do mocowania pionowej belki nonej (2), mechanizmw dociskowych (3), pyt oporowych
(4) i podprek. W urzdzeniu tym zastosowano mechanizmy dociskowe z cylindrami
pneumatycznymi. Mona je dowolnie ustawia w ramie i belce nonej za pomoc zaciskw
rubowych (5). Do uruchamiania cylindrw dociskowych poziomych suy rozdzielacz (6),
a pionowych rozdzielacz (7). W zasilajcym ukadzie spronego powietrza zainstalowano
zawr redukcyjny (8) do regulowania cinienia powietrza i tym samym docisku przy zmianie
wymiarw i konstrukcji montowanych wyrobw belk non i czci zespou roboczego
ustawia si stosownie do pooenia czci wyrobu.

Rys. 21. Urzdzenie do montau ram: 1 pyta nona, 2 pyta oporowa, 3 podprki, 4 przewd spronego
powietrza, 5 i 6 rozdzielacze, 7 zawr redukcyjny, 8 manometr, 914 cylindry pneumatyczne

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

63
Na rys. 22 przedstawiono uniwersalne urzdzenie montaowe do wyrobw o zasadniczym
ksztacie skrzyni (takich jak szafy, kredensy, skrzynie tapczanw itp.). Urzdzenie
zbudowane jest z dwu prostoktnych stalowych ram (1), ustawionych na nkach rwnolegle
jedna za drug i poczonych ze sob za pomoc stalowych poprzeczek dystansujcych.
Powstaa w ten sposb aurowa konstrukcja zamyka przestrze o ksztacie prostopadocianu.
Przestrze ta moe by odpowiednio ograniczona lub podzielona na dwie mniejsze za
pomoc poprzeczki poziomej (2) i dwu poprzeczek pionowych (3). Podzia umoliwiaj rzdy
otworw wykonanych w ramach i w poprzeczkach oraz stalowe sworznie (4), umieszczane
w odpowiednich otworach. Do ram i poprzeczek s przymocowane pyty oporowe (5) oraz
robocze elementy dociskowe w postaci wy gumowych (6), do ktrych jest doprowadzane
sprone powietrze. Sterowanie elementami dociskowymi odbywa si za porednictwem
nonych rozdzielaczy.

Rys. 22. Urzdzenie do montau mebli skrzyniowych 1 ramy, 2 poprzeczka pozioma, 3 poprzeczki
pionowe, 4 sworznie, 5 pyty oporowe, 6 we gumowe

Niektre odmiany opisanego powyej urzdzenia maj konstrukcje obrotow.


Charakteryzuje si ona tym, ze w obu bokach urzdzenia, w poowie ich wysokoci, znajduj
si dwa poziome czopy. Czopy te s podparte przez wsporniki, stanowice podstaw
urzdzenia. Dziki takiej konstrukcji mona np. zmontowa boki szafki w pionowym
pooeniu urzdzenia, a nastpnie obrci ruchom cz urzdzenia o kt 90 tak, aby
monta tylnej ciany (plecw) szafy odbywa si w bardziej dogodnym dla obsugi pooeniu
poziomym.
Rysunek 23 przedstawia urzdzenie montaowe do krzese. Przy jego zastosowaniu
mona montowa krzesa konstrukcji oskrzyniowej (tzw. krzesa stolarskie). Monta polega
na poczeniu w cao nek przednich, nek tylnych, oskrzyni, elementw
wzmacniajcych i oparciowych. W pierwszym etapie montau dokonuje si wstpnego
poczenia wsppracujcych ze sob czopw i gniazd poszczeglnych elementw
skadowych krzesa. Ten etap montau odbywa si poza urzdzeniem. Drugi etap montau
wykonuje si ju na urzdzeniu i polega na wywieraniu potrzebnych naciskw na skadowe
elementy krzesa, by uzyska dokadne poczenie oraz prawidowe pooenie tych
elementw wzgldem siebie.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

64
Rys. 23. Urzdzenie do montau krzese 1 stojak lewy, 2 stojak prawy, 3 prowadnice, 4 poprzeczki,
5 st, 6 suport, 7, 10 siowniki, 8 belka, 9 wspornik oporowy, 11 kolumna, 12 rami

Kadub maszyny skada si z dwch stojakw: lewego (1) i prawego (2), poczonych
w grnej czci dwiema walcowymi prowadnicami (3), a w dolnej dwiema poprzeczkami
(4). Na poprzeczkach jest zmontowany st (5), o noycowym ukadzie dwigni, nastawiany
na wysoko za pomoc ruby. Na stole ustawia si wstpnie zoone krzeso, przygotowane
do montau. Na kadej z walcowych prowadnic jest umieszczony suport (6) z siownikiem
pneumatycznym (7), dwustronnego dziaania. Przesuwanie spronych ze sob suportw
wzdu prowadnic odbywa si za pomoc przekadni zbatkowej. Do toczysk obu cylindrw
jest przymocowana belka (8), wzdu ktrej biegn dwie ruby pocigowe. Jedna ze rub
suy do ustawiania na belce wspornika oporowego (9), druga do ustawiania siownika
pneumatycznego (10). Identyczna, druga belka, ze wspornikiem oporowym i siownikiem,
jest przymocowana na stae do lewego stojaka na tej samej wysokoci co belka pierwsza.
Ponadto na lewym stojaku kaduba jest zmontowana pionowa kolumna (11) z nastawnym na
wysoko suportem. W suporcie jest osadzone wysuwne rami (12) z trzeci z kolei belk,
wyposaon we wspornik oporowy i siownik.Tak wic maszyna ma trzy zespoy do
wywierania nacisku w kierunku rwnolegym do dugoci belek oraz jeden zesp do
wywierania nacisku w kierunku rwnolegym do prowadnic. Za pomoc pierwszego zespou
naciskowego montuje si podzesp przednich nek krzesa. Zespoy naciskowe drugi
i trzeci bior udzia w montau podzespow tylnych nek krzesa (wraz z elementami
oparcia). Zadaniem czwartego zespou naciskowego jest wywieranie nacisku w kierunku,
w ktrym odbywa si czenie obu podzespow krzesa.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

65
Na rysunku 24 jest pokazane w widoku z gry urzdzenie do montau szuflad. Boki
szuflad s czone na koki i klej. Urzdzenie ma posta stou o konstrukcji metalowej. Na
pycie stou znajduje si szereg ukonie biegncych rowkw o przekroju trapezowym. Rowki
su do osadzania bw rub mocujcych siownik dociskowy (1). Pyt stou okala do
wysoka prostoktna rama (2) z podunymi otworami. W otworach tych osadza si ruby
mocujce w potrzebnym pooeniu podkadki oporowe (3) oraz dociskowe siowniki
pneumatyczne (4). W zalenoci od wielkoci szuflady elementy te s odpowiednio
przestawiane.

Rys. 24. Urzdzenie do montau szuflad; 1,4 siowniki, 2 rama, 3 podkadki oporowe

Z opisanych powyej przykadw wynika, e urzdzenia montaowe specjalne mog by


budowane albo dla cile okrelonego typowymiaru wyrobu, albo dla pewnej grupy wyrobw
o podobnej konstrukcji.

4.10.2 Pytania sprawdzajce

Odpowiadajc na pytania sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze.


1. Jakie s urzdzenia do montau mebli?
2. Jakie czynnoci naley wykona, aby przygotowa urzdzenie do montau ram?
3. Jakie czynnoci naley wykona, aby przygotowa urzdzenie do montau skrzy?
4. Jakie czynnoci naley wykona, aby dokona klejenia szuflad?
5. Jakie czynnoci naley wykona, aby mona byo montowa konstrukcje szkieletowe?

4.10.3 wiczenia

wiczenie 1
Dokonaj montau mebla skrzyniowego.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) rozczonowa proces montau na operacje,
2) dokona odbioru jakociowego elementw przeznaczonych do montau,

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

66
3) sporzdzi wykaz narzdzi i urzdze montaowych potrzebnych do montau tego mebla
skrzyniowego,
4) zamontowa okucia uywajc oprzyrzdowa,
5) wykona monta podzespow:
dobr elementw wg struktury i koloru drewna,
pokrycie zcz (czonych czci), elementw klejem,
zacinicie zmontowanego podzespou w urzdzeniach montaowych,
usunicie kleju wycinitego ze zcz,
sezonowa do czasu utwardzenia kleju,
6) wykona monta zespou:
dobr podzespow wg koloru i struktury drewna,
monta zcz na klej,
usunicie kleju wycinitego ze zcz,
sezonowanie do czasu utwardzenia kleju,
7) zaoy ruchome czci mebla.

Wyposaenie stanowiska pracy:


elementy przeznaczone do montau,
urzdzenia montaowe zgodne z zaoon technologi montau,
klej Wikol,
ciereczka,
ktownik,
literatura tej jednostki moduowej,
zszywki,
zszywacz pneumatyczny,
okucia,
literatura rozdziau 6.

wiczenie 2
Dokonaj montau mebla szkieletowego.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) rozczonowa proces montau na operacje,
2) dokona odbioru jakociowego elementw przeznaczonych do montau,
3) zgromadzi narzdzia i urzdzenia montaowe potrzebne do montau tego mebla,
4) zamontowa okucia uywajc oprzyrzdowa,
5) wykona monta podzespow:
dobra elementy wg struktury i koloru drewna,
pokry zcza (czone czci) elementw klejem,
zacisn zmontowany podzesp w urzdzeniu montaowym,
usun klej wycinity ze zcza,
sezonowa do czasu utwardzenia kleju,
6) wykona monta zespou:
dobra podzespoy wg struktury,
dokona montau zcz na klej,
zacisn w urzdzeniu montaowym,
usun klej wycinity ze zczy,
sezonowa do czasu utwardzenie kleju.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

67
Wyposaenie stanowiska pracy:
elementy przeznaczone do montau,
urzdzenia montaowe zgodne z zaoon technologi montau,
klej wikol,
ciereczka,
ktownik,
literatura tej jednostki moduowej,
narzdzia montaowe,
okucia montaowe,
literatura z rozdziau 6.

wiczenie 3
Wykonaj monta podzespou o konstrukcji ramowej.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) dokona odbioru jakociowego elementw przeznaczonych do montau,
2) przygotowa urzdzenie montaowe do pracy,
3) dobra elementy wg struktury i koloru drewna,
4) pokry zcza (czone czci) elementw klejem,
5) zacisn w urzdzeniu montaowym
6) sprawdzi przektn (poprawno klejenia ram),
7) usun klej wycinity ze zczy,
8) sezonowa do czasu utwardzenia kleju,
9) przekaza podzesp do dalszej obrbki.

Wyposaenie stanowiska pracy:


elementy przeznaczone do montau,
urzdzenie montaowe do montau ram,
klej,
ciereczka,
ktownik,
literatura tej jednostki moduowej,
narzdzia montaowe,
literatura rozdziau 6.

wiczenie 4
Dokonaj montau szuflady.

Sposb wykonania wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) dokona odbioru elementw szuflad,
2) przygotowa urzdzenie montaowe do pracy,
3) pokry zcza klejem,
4) zacisn w urzdzeniu montaowym,
5) usun klej wycinity ze zczy,
6) sezonowa do czasu utwardzenia kleju.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

68
Wyposaenie stanowiska pracy:
elementy przeznaczone do montau,
urzdzenie do montau szuflad,
klej Wikol,
ciereczka,
narzdzia montaowe,
literatura tej jednostki montaowej,
literatura rozdziau 6.

4.10.4 Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) przygotowa urzdzenie do montau ram (przygotowanie do pracy)?
2) przygotowa urzdzenie do montau skrzy do pracy?
3) przygotowa urzdzenie do montau konstrukcji szkieletowej?
4) przygotowa urzdzenie do montau szuflad?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

69
4.11. Ocena prac montaowych oraz techniczno-jakociowych,
ocena wyrobw, pproduktw i produktw

4.11.1. Materia nauczania


Kontrola zmontowanego wyrobu polega gwnie na sprawdzeniu i stwierdzeniu:
1) prawidowego doboru elementw i zespow pod wzgldem struktury drewna,
2) dokadnego pasowania wszystkich pocze zarwno nieruchomych jak i ruchomych,
3) oglnego oczyszczenia, szczeglnie z kleju na poczeniach,
4) prawidowego okucia wyrobu w czasie montau,
5) wymaganej warunkami technicznymi dokadnoci gwnych wymiarw i naleytego
wykoczenia powierzchni.
Sprawdzenie jakoci montau i usuwanie zauwaonych wad naley przeprowadzi przed
przekazaniem wyrobu do odbioru technicznego.
W zalenoci od rodzaju mebla sprawdza si sztywno i stateczno mebla, jego
prostoktno, cise przyleganie podzespow i zespow ruchomych. Luzy wystpujce
midzy ruchomymi zespoami wyrobw nie mog przekracza dopuszczalnych wielkoci
podanych w Polskiej Normie na meble mieszkaniowe, ktra dotyczy oglnych wymaga
i bada. Okucia speniajce funkcj zamkw w meblach skrzyniowych powinny dziaa
sprawnie przy prawidowym ustawieniu wyrobu. Wszelkie uszkodzenia wyrobw powstae
podczas montau musz by usunite, a powierzchnie oczyszczone z wyciekw klejowych
i doprowadzone do stanu uytkowego przewidzianego warunkami technicznymi. Wyroby
gotowe przed przekazaniem do magazynu podlegaj badaniom zgodnoci wykonania ich
z dokumentacj techniczn i obowizujcymi normami przedmiotowymi. Wynik tych bada
decyduje o dopuszczeniu mebli do obrotu towarowego.
W dziale kontroli jakoci przeprowadza si badania organoleptyczne mebli, sprawdza si
walory estetyczne mebla, jego form plastyczn, ukad okleiny, dobr barw itp. Natomiast do
zada laboratorium zakadowego naley sprawdzenie odpornoci mebla na warunki
uytkowania tj.: wytrzymao, sztywno, stateczno i odksztacalno konstrukcji oraz
jako i odporno powok wykoczeniowych na elementach mebli.

Ocena techniczno-jakociowa wyrobu produktu i pproduktu


Wszystkie materiay i pfabrykaty dostarczane do magazynw zakadu podlegaj
badaniom wasnego laboratorium za zgodno z odpowiednimi normami lub warunkami
dostaw, niezalenie od atestw kontroli jakoci wytwrcy, ktre powinny by doczone do
kadej partii materiaw. Ocen jakoci przeprowadza si na podstawie odpowiednich norm,
ograniczajc zakres rodzajw bada do podstawowych cech materiau, ktre w istotny sposb
wpywaj na jako gotowego wyrobu.
Badania wytrzymaociowe mebli przeprowadza si:
w odniesieniu do nowego typu mebla w trakcie modelowania oraz przed uruchomieniem
seryjnej produkcji,
okresowo w celu sprawdzenia jakoci biecej produkcji,
doranie w wypadku zaistnienia sporu miedzy producentem i odbiorc, co do spenienia
przez meble wymaga wytrzymaociowych.
Laboratoryjne badania wytrzymaoci mebli polegaj na poddaniu caego ukadu
konstrukcyjnego i czci konstrukcyjno-uytkowych mebla obcieniom urzdzenia
probierczego i sprawdzaniu wpywu tych obcie na trwao konstrukcji oraz na
funkcjonalno i form plastyczn mebla.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

70
W metodzie bada przyjto zaoenie, e charakter si wywieranych przez urzdzenie
probiercze powinien odpowiada co do wartoci, kierunku, miejsca przyoenia i liczbie cykli
dziaania naturalnym urzdzeniom uytkowym, ktrym podlega dany rodzaj mebla
w zaoonym okresie uytkowania zgodnie z przeznaczeniem.
Miernikami wytrzymaoci mebla s skutki dziaania obcie obserwowane w czasie
badania, po jego zakoczeniu w postaci rozlunionych pocze konstrukcyjnych, pkni,
zama, odksztace lub innych uszkodze zalenie od rodzaju badanego mebla.
Ze wzgldu na rnic w konstrukcji i w warunkach uytkowania (charakter obcie
uytkowych) poszczeglnym rodzajom mebli stawia si odmienne wymagania w zakresie
wytrzymaoci i sprawdza si te wymagania w nieco inny sposb, waciwy dla danego
rodzaju mebla.
Std rozrnia si badania:
wytrzymaoci i sztywnoci mebli skrzyniowych,
wytrzymaoci, odksztacalnoci oraz statecznoci stow,
wytrzymaoci na odksztacalno tapczanw, kanap, leanek,
wytrzymaoci oraz sztywnoci ek,
wytrzymaoci oraz odksztacalnoci foteli,
wytrzymaoci oraz odksztacalnoci krzese.
Do zada laboratorium zakadowego naley take przeprowadzenie bada wyrobw
lakierowych i bada powok wykoczeniowych gotowego wyrobu.
Do bada wyrobw lakierowych zaliczy moemy:
wstpne prby techniczne (kouszenie, wystpowanie osadu, jednolito koloru itp.),
oznaczanie lepkoci,
oznaczanie rozlewnoci,
oznaczanie stopnia wyschnicia.
Badanie powok wykoczeniowych sprowadza si do sprawdzenia:
gruboci powoki,
stopnia poysku,
przyczepnoci,
twardoci,
cieralnoci,
odpornoci na uderzenia,
kontaktowej odpornoci na ciepo,
odpornoci na dziaanie pary wodnej (plamienie),
odpornoci na dziaanie substancji chemicznych,
odpornoci na wiato.

4.11.2. Pytania sprawdzajce


Odpowiadajc na pytania sprawdzisz czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Co wchodzi w zakres kontroli zmontowanego wyrobu?
2. Jakie badania naley wykona przed przekazaniem wyrobu do magazynu i kto powinien
je wykona?
3. Jakim badaniom poddaje si materiay przychodzce do zakadu i kto je wykonuje?
4. Jakie badania wchodz w zakres badania wytrzymaoci i kiedy powinny one by
wykonywane?
5. Co rozumiesz pod pojciem mierniki wytrzymaoci?
6. Jakie badania wyrobw lakierowych naley przeprowadzi podczas przyjmowania ich do
zakadu?
7. Jakie badania wchodz w zakres badania powok lakierowych?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

71
4.11.3. wiczenia

wiczenie 1
Dokonaj kontroli i oce prace montaowe mebli z rozdziau 10 wiczenia 14.

Sposb wykona wiczenia

Aby wykona wiczenie, powiniene:


1) oceni wybr elementw,
2) sprawdzi, czy pasowania ruchomych i nieruchomych czci s prawidowe,
3) sprawdzi, czy kontrolowany mebel jest prawidowo okuty,
4) sprawdzi luzy wystpujce midzy ruchomymi zespoami, ktre nie mog przekroczy
dopuszczalnych norm,
5) sprawdzi stateczno mebla,
6) dokona oceny organoleptycznej: walory estetyczne mebla, form plastyczn, ukad
okleiny, dobr barw itp.,
7) dokona oceny na podstawie normy przedmiotowej na meble mieszkaniowe,
8) oceni poprawno wykonanego wiczenia.

Wyposaenie stanowiska pracy:


norma przedmiotowa: meble mieszkaniowe,
notatnik,
dugopis/owek.

4.11.4. Sprawdzian postpw

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) okreli zakres kontroli zmontowanego mebla?
2) scharakteryzowa rodzaje bada, ktre naley wykona przed
przekazaniem wyrobu do magazynu?
3) okreli zakres bada materiaw wchodzcych do zakadu?
4) wyjani badania wchodzce w zakres bada wytrzymaociowych?
5) wyjani, co rozumiesz pod pojciem mierniki wytrzymaoci?

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

72
5. SPRAWDZIAN OSIGNI

INSTRUKCJA DLA UCZNIA


1. Przeczytaj uwanie instrukcj.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi.
3. Zapoznaj si z zestawem zada testowych.
4. Test zawiera 30 zada o rnym stopniu trudnoci. S to zadania wielokrotnego wyboru.
Do kadego zadania doczone s 4 odpowiedzi, tylko jedna jest prawidowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na zaczonej karcie odpowiedzi, stawiajc w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyki naley bdn odpowied zaznaczy kkiem,
a nastpnie ponownie zakreli odpowied prawidow.
6. W tecie zawarte s zadania o rnym stopniu trudnoci:
zadania 120 s z poziomu podstawowego,
zadania 2130 s z poziomu ponadpodstawowego.
7. Pracuj samodzielnie bo tylko wtedy bdziesz mia satysfakcj z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi bdzie sprawiao Ci trudno, wtedy od jego rozwizanie
na pniej i wr do niego, gdy zostanie czas wolny.

Powodzenia!

ZESTAW ZADA TESTOWYCH

1. Rozpatrujc wyrb skrzyniowy (np. szafa ubraniowa) wska podzesp


a) drzwi.
b) wieniec grny.
c) pka.
d) cok.

2. Rozpatrujc wyrb skrzyniowy (np. szafka kuchenna) wska element


a) pyta robocza.
b) cok.
c) szuflada.
d) korpus.

3. Wymiary funkcjonalne mebli ustalamy


a) dowolnie wedug uznania.
b) na podstawie pomiaru czowieka w okrelonych pozycjach.
c) na podstawie wykoczenia powierzchni.
d) podczas projektowania mebli.

4. Meble skrzyniowe o konstrukcji stojakowej ustawiane s na pododze na


a) cokole.
b) stelau.
c) bokach.
d) nogach.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

73
5. Z wymienionych mebli zaliczamy do jednofunkcyjnych
a) wersalki.
b) fotele.
c) fotele rozkadane.
d) tapczano-pki.

6. Drzwi obracane wok osi pionowej maj zastosowanie jako


a) drzwi do szaf.
b) drzwi przesuwane.
c) drzwi aluzjowe.
d) drzwi (klapy) zamykajce barki.

7. Meble do pracy i spoywania posikw powinny mie nastpujc wysoko


a) 720 mm.
b) 1000 mm.
c) 500 mm.
d) 850 mm.

8. W przypadku montau mebli rozbieralnych monta dokonywany jest


a) w zakadzie rzemielniczym.
b) w zakadzie przy produkcji jednostkowej.
c) w zakadzie produkcyjnym mebli seryjnych.
d) w mieszkaniu u uytkownika mebla.

9. Tolerancj nazywamy
a) rnic midzy wymiarami granicznymi grnymi i dolnymi.
b) rnic midzy dolnym wymiarem granicznym a wymiarem nominalnym.
c) rnic midzy grnym wymiarem granicznym a wymiarem nominalnym.
d) rnic midzy wymiarem rzeczywistym a wymiarem nominalnym.

10. Za pomoc urzdzenia do montau mebli skrzyniowych moemy montowa


a) szafki kuchenne.
b) taboret.
c) okno.
d) boazerie.

11. Za pomoc urzdzenia do montau ram moemy montowa


a) drzwi.
b) szafy.
c) krzesa.
d) fotele.

12. Za pomoc urzdze do montau konstrukcji szkieletowej moemy montowa


a) okna.
b) krzesa.
c) wersalki.
d) drzwi.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

74
13. Meble sklasyfikowane ze wzgldu na sposb obrbki to
a) meble do przechowywania przedmiotw.
b) meble wielofunkcyjne i uzupeniajce.
c) meble gite.
d) meble do pracy i spoywania posikw.

14. Element graniakowy to


a) element o szerokoci nieprzekraczajcej dwukrotnej gruboci.
b) element o duej szerokoci w stosunku do gruboci.
c) element o duej dugoci i szerokoci w stosunku do gruboci.
d) element wykonany z tworzyw drzewnych o duych gabarytach.

15. Zamawiajc stolark okienn powinnimy poda wymiary


a) szeroko i dugo w wietle ocienicy.
b) szeroko i dugo skrzyda okiennego.
c) szeroko i dugo wyrobu.
d) poziomu parapetu.

16. Przygotowanie urzdzenia montaowego do pracy polega na


a) dostarczeniu elementw przeznaczonych do montau.
b) zapoznaniu si z instrukcj obsugi urzdzenia montaowego.
c) przystosowaniu urzdzenia do ksztatu i wymiarw gabarytowych montowanego
wyrobu.
d) sprawdzeniu jakoci dostarczonych elementw do montau.

17. Za pomoc bada organoleptycznych ocenia si jako wyrobu


a) pod wzgldem walorw estetycznych.
b) za zgodno wymiarw z dokumentacj technologiczn.
c) ze wzgldu na wytrzymao konstrukcji.
d) odporno na warunki uytkowania.

18. Za pomoc jakiego urzdzenia montaowego zmontowany zostanie taboret


a) urzdzenia do montau wyrobw o konstrukcji ramowej.
b) urzdzenia do montau mebli o konstrukcji szkieletowej.
c) urzdzenia do montau mebli o konstrukcji skrzyniowej.
d) urzdzenia do montau szuflad.

19. Pierwszym warunkiem prawidowego montau jest


a) ustalenie waciwej siy docisku.
b) odpowiednie naniesienie kleju.
c) utrzymanie prostoktnoci wyrobu.
d) sprawdzenie dokadnoci obrbki.

20. Za pomoc jakiego urzdzenia montaowego zmontowane zostanie biurko


a) urzdzenia do montau mebli o konstrukcji skrzyniowej.
b) urzdzenia do montau mebli o konstrukcji szkieletowej.
c) urzdzenia do montau wyrobw o konstrukcji ramowej.
d) za pomoc siownika pneumatycznego.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

75
21. Za pomoc bada technicznych oceniamy jako mebli pod wzgldem
a) walorw estetycznych.
b) formy plastycznej.
c) doboru barwy drewna.
d) odpornoci na warunki uytkowania.

22. Badania wytrzymaociowe mebli przeprowadza si


a) codziennie.
b) raz w tygodniu.
c) raz na miesic.
d) przed wprowadzeniem wyrobu seryjnej produkcji.

23. Do opakowa mebli w stanie zdemontowanym (rozbieralne) naley doczy


a) urzdzenie montaowe.
b) specyfikacj elementw oraz instrukcj montau.
c) normy przedmiotowe dotyczce zastosowanych materiaw.
d) oprzyrzdowania montaowe mebli.

24. Z konstrukcji szkieletowej moliwo skadania si w celu atwego transportu ma


a) konstrukcja skrzyniowa.
b) konstrukcja krzyakowa.
c) konstrukcja bezoskrzyniowa.
d) konstrukcja stojakowa.

25. Kontrola elementw za pomoc sprawdzianw granicznych ma na celu


a) sprawdzenie jakoci elementw.
b) ustalenie wymiarw granicznych.
c) ustalenie wymiaru rzeczywistego.
d) sprawdzenie nadmiarw produkcyjnych.

26. Pod pojciem technologicznoci montau mebli rozumie si


a) rozbicie operacji montaowych na proste samodzielne operacje.
b) montowanie duej iloci rnego rodzaju elementw od razu.
c) opracowanie schematu przebiegu procesu montau.
d) waciwa organizacja pracy na stanowisku montaowym.

27. Pod pojciem zamiennoci elementw naley rozumie


a) wyprodukowany element mona zastosowa do dowolnego wyrobu.
b) moliwo czenia elementw w zespoy z koniecznoci pasowania.
c) moliwo czenia elementw bez koniecznoci indywidualnego pasowania.
d) moliwo dokonania poprawek za pomoc specjalnych narzdzi.

28. Monta seryjny produkcji mebli dotyczy


a) mebli skrzyniowych.
b) mebli szkieletowych.
c) wyrobw o konstrukcji ramowej.
d) wszystkich rodzajw mebli.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

76
29. Odpowiedzialno za jako wyprodukowanych mebli ponosz
a) pracownicy administracji.
b) stra przemysowa.
c) kierownik kontroli jakoci.
d) pracownicy produkcyjni zakadu.

30. Wprowadzenie do produkcji mebli rozbieralnych ma na celu


a) lepsze wykorzystanie urzdze transportowych i pomieszcze magazynowych.
b) uatwienie procesu montau mebli.
c) oszczdno kleju w procesie montau.
d) polepszenie jakoci produkowanych wyrobw.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

77
KARTA ODPOWIEDZI

Imi i nazwisko...........................................................................................................................

Wytwarzanie mebli

Zakrel poprawn odpowied.

Nr
Odpowied Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
25 a b c d
26 a b c d
27 a b c d
28 a b c d
29 a b c d
30 a b c d
Razem:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

78
6. LITERATURA
1. Bajkowski J., Bieniek S., Duchnowski K.: Obrabiarki i urzdzenia w stolarstwie, WSiP,
Warszawa 1972
2. Bugej B.M.: Technologia zmechanizowanego stolarstwa. PWSZ, Warszawa 1953
3. Jurkowski E.: Stolarstwo cz. II, PWSZ, Warszawa 1966
4. Nowak H.: Stolarstwo technologia i materiaoznawstwo cz.2, WSiP Warszawa 2000
5. Obrabiarki i urzdzenia techniczne PWRiL, Warszawa 1982
6. Pramo J.: Stolarstwo technologia i materiaoznawstwo cz. 2, WSiP Warszawa 1989
7. Pramo J.: Stolarstwo cz. 1, WSiP Warszawa 1995
8. Przdka W.: Szczuka I.: Technologia meblarstwa cz.2 WSiP Warszawa 1989
9. Przdka W.: Technologia meblarstwa cz.1 PWSZ Warszawa 1973.
10. Sawiski M.: Rysunek zawodowy dla stolarzy, WSiP Warszawa 1987
11. Swaczyna I.: Swaczyna M.: Konstrukcje mebli cz.2 WSiP Warszawa 1998
12. Tyszka J.: Powierzchniowe uszlachetnianie wyrobw z drewna, WNT Warszawa 1987

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

79

You might also like