Professional Documents
Culture Documents
NARODOWEJ
Janusz Tokarski
Wytwarzanie mebli
742[01].Z2.04
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
Opracowanie redakcyjne:
mgr in. Janusz Tokarski
Konsultacja:
mgr Magorzata Sotysiak
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy Radom 2007
1
SPIS TRECI
1. Wprowadzenie 4
2. Wymagania wstpne 6
3. Cele ksztacenia 7
4. Materia nauczania 8
4.1. Podzia mebli 8
4.1.1. Materia nauczania 8
4.1.2. Pytania sprawdzajce 9
4.1.3. wiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postpw 10
4.2. Podstawowe czci skadowe konstrukcji meblarskich 11
4.2.1. Materia nauczania 11
4.2.2. Pytania sprawdzajce 14
4.2.3. wiczenia 14
4.2.4. Sprawdzian postpw 16
4.3. Funkcjonalno mebli 17
4.3.1 Materia nauczania 17
4.3.2 Pytania sprawdzajce 21
4.3.3 wiczenia 21
4.3.4 Sprawdzian postpw 22
4.4. Konstrukcje mebli skrzyniowych 23
4.4.1 Materia nauczania 23
4.4.2 Pytania sprawdzajce 26
4.4.3 wiczenia 26
4.4.4 Sprawdzian postpw 27
4.5. Konstrukcje mebli szkieletowych 28
4.5.1 Materia nauczania 28
4.5.2 Pytania sprawdzajce 31
4.5.3 wiczenia 31
4.5.4 Sprawdzian postpw 33
4.6. Rysunek techniczny konstrukcji mebli i stolarki budowlanej.
Technologia wykonywania mebli 34
4.6.1 Materia nauczania 34
4.6.2 Pytania sprawdzajce 43
4.6.3 wiczenia 44
4.6.4 Sprawdzian postpw 48
4.7. Przebieg procesu montau z wykorzystaniem urzdze montaowych 49
4.7.1 Materia nauczania 49
4.7.2 Pytania sprawdzajce 50
4.7.3 wiczenia 50
4.7.4 Sprawdzian postpw 51
4.8. Tolerancja i pasowanie elementw staych i ruchomych w wyrobie 52
4.8.1 Materia nauczania 52
4.8.2 Pytania sprawdzajce 55
4.8.3 wiczenia 55
4.8.4 Sprawdzian postpw 56
2
4.9. Okuwanie, montowanie i obsuga zmechanizowanych urzdze
montaowych stosowanych przy montau mebli rozbieralnych
i nierozbieralnych 57
4.9.1 Materia nauczania 57
4.9.2 Pytania sprawdzajce 60
4.9.3 wiczenia 61
4.9.4 Sprawdzian postpw 62
4.10. Urzdzenia do montau 63
4.10.1 Materia nauczania 63
4.10.2 Pytania sprawdzajce 66
4.10.3 wiczenia 66
4.10.4 Sprawdzian postpw 69
4.11. Ocena prac montaowych oraz techniczno-jakociowych. Ocena
wyrobw, pproduktw i produktw 70
4.11.1 Materia nauczania 70
4.11.2 Pytania sprawdzajce 71
4.11.3 wiczenia 72
4.11.4 Sprawdzian postpw 72
5. Sprawdzian osigni 73
6. Literatura 79
3
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten bdzie Ci pomocny w nabywaniu umiejtnoci z zakresu wytwarzania
mebli. Na proces wytwarzania mebli ma wpyw szereg czynnikw, takich jak: znajomo
rysunku technicznego i projektowania mebli, zasady wykonywania obrbki rcznej
i maszynowej, znajomo waciwoci klejw, zasad klejenia i okleinowania, sposoby
wykoczenia powierzchni mebli, a take sposoby montau poszczeglnych konstrukcji mebli.
Poradnik ten zawiera:
1) wymagania wstpne, czyli wykaz niezbdnych umiejtnoci, ktre powiniene posiada,
aby przystpi do realizacji tej jednostki moduowej,
2) cele ksztacenia tej jednostki moduowej, ktre okrelaj umiejtnoci, jakie opanujesz
w wyniku procesu ksztacenia,
3) materia nauczania zawierajcy informacje niezbdne do realizacji zaplanowanych
szczegowo celw ksztacenia umoliwia samodzielne przygotowanie si do wykonania
wicze i zaliczenia sprawdzianw.
Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazan literatur oraz wiedz zawart
w poprzednich jednostkach moduowych.
Obejmuje on rwnie:
zadania sprawdzajce wiedz, niezbdn do wykonania wicze,
wiczenia z opisem sposobu ich wykonania, oraz wyposaenia stanowiska pracy,
sprawdzian postpw, ktry umoliwi sprawdzenie poziomu Twojej wiedzy po
wykonaniu wicze,
4) sprawdzian osigni w postaci zestawu pyta sprawdzajcych opanowanie umiejtnoci
okrelonych w tej jednostce moduowej,
5) wykaz literatury dotyczcej programu jednostki moduowej.
Jeeli masz trudnoci ze zrozumieniem tematu lub wiczenia, to popro nauczyciela lub
instruktora o wyjanienie lub ewentualne sprawdzenie prawidowoci wykonywania danej
czynnoci.
Po zapoznaniu si z materiaem nauczania sprbuj zaliczy sprawdzian z zakresu
jednostki moduowej. Wykonujc sprawdzian postpw, powiniene odpowiada na pytania
tak lub nie co oznacza ze opanowae materia lub nie.
4
742[01].Z2
Proces produkcji wyrobw
stolarskich
742[01].Z2.01
Wykonywanie poacze
stolarskich
742[01].Z2.02
Klejenie i oklejanie
elementw z drewna
i tworzyw drzewnych
742[01].Z2.03
Wykoczanie powierzchni
drewna
742[01].Z2.05
742[01].Z2.04 Wytwarzanie wyrobw
Wytwarzanie mebli stolarki budowlanej
742[01].Z2.06
Organizowanie produkcji
wyrobw stolarskich
5
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystpujc do realizacji jednostki moduowej powiniene umie:
stosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy wynikajce z jednostki moduowej
742[01].O1.01,
okrela waciwoci drewna, modu 742[01].O1.02,
charakteryzowa materiay drzewne i pomocnicze, modu 742[01].O1.02,
stosowa urzdzenia transportowe stosowane podczas produkcji mebli,
posugiwa si dokumentacj techniczn, modu 742[01].O1.05,
dokonywa obrbki drewna i tworzyw drzewnych rcznie i maszynowo, moduy 742[01].
Z1.01 i 742[01].Z1.02,
wykonywa poczenia stolarskie, modu 742[01].Z2.01,
dokonywa klejenia i okleinowania, modu 742[01].Z2.02,
wykocza powierzchnie drewna (wykoczenie przezroczyste i kryjce), modu 742[01].
Z2.03.
6
3. CELE KSZTACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki moduowej, ucze powinien umie:
okreli rodzaje mebli,
scharakteryzowa rodzaje konstrukcji mebli,
okreli podstawowe elementy konstrukcji meblarskich,
scharakteryzowa konstrukcje mebli stylowych,
okreli techniczne i technologiczne waciwoci konstrukcji mebli,
zorganizowa stanowisko rcznego i maszynowego wykonywania mebli skrzyniowych
i szkieletowych,
dobra materiay do wykonywania okrelonych rodzajw mebli,
wykona typowe meble skrzyniowe i szkieletowe,
dokona montau paskich i przestrzennych podzespow mebli,
zamontowa okucia i akcesoria meblowe,
oceni jako wykonania wyrobu po kolejnych etapach procesu technologicznego,
posuy si rysunkiem technicznym i dokumentacj technologiczn,
sporzdzi dokumentacj techniczn mebli,
zastosowa zasady funkcjonalnoci i estetyki wyrobw meblowych,
zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoarowej oraz
ochrony rodowiska,
zastosowa racjonaln gospodark materiaami, narzdziami i energi.
7
4. MATERIA NAUCZANIA
8
Podzia mebli wedug zastosowanego materiau
Konstrukcje meblarskie w zalenoci od rodzaju materiau uytego na podstawowe czci
konstrukcji dzieli si na:
meble drewniane,
meble metalowe,
meble z tworzyw sztucznych,
meble z innych materiaw.
Podzia ten nie mia dotychczas wikszego praktycznego znaczenia. Ostatnio jednak,
w zwizku z coraz szerszym zastosowaniem tworzyw sztucznych w konstrukcjach mebli, jego
znaczenie wyranie wzroso. Czasem jeszcze spotyka si podzia mebli drewnianych na:
meble z drewna mikkiego (np. sosnowe, modrzewiowe),
meble z drewna twardego (np. dbowe, brzostowe),
meble z drewna gitego,
meble z drewna warstwowo-sklejanego (czsto nazywane gito-klejonymi).
9
4.1.3. wiczenia
wiczenie 1
Zakwalifikuj wybrane meble do odpowiedniej grupy wedug kryteriw przedstawionych
w jednostce moduowej.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) przedstawi podzia mebli wedug funkcji?
2) przedstawi podzia mebli wedug ich przeznaczenia?
3) dokona podziau mebli wedug zastosowanych materiaw?
4) dokona podziau mebli wedug wykoczenia powierzchni?
5) dokona podziau mebli wedug rodzaju obrbki?
6) scharakteryzowa mebel pojedynczy?
7) wyjani pojcie zestaw mebli?
8) wyjani pojcie mebla wbudowanego?
10
4.2. Podstawowe czci skadowe konstrukcji meblarskich
4.2.1. Materia nauczania
11
Elementy krzywoliniowe zoone stosuje si wtedy, gdy wymagania stawiane meblowi
zarwno pod wzgldem wytrzymaoci, jak i trwaoci uytkowej s due. Elementy
krzywoliniowe zoone wykonuje si wwczas z dwu lub wicej warstw drewna
z odpowiednio przygotowanych listew sklejanych z jednoczesnym giciem. Elementy takie
nazywa si potocznie elementami gito-klejonymi.
Elementy pytowe dzieli si na prostoliniowe i krzywoliniowe. Podstawowym
tworzywem do wytwarzania elementw pytowych meblarskich s:
pyty wirowe PN-EN 309:2005; PN_EN 312:2005,
pyty padzierzowe BN-72/7124-02,
sklejka PN-EN 313-1:2001; PN-EN 313-2:2001,
pyty stolarskie PN-76/d-97000,
pyty pilniowe BN-747122-1123.
Meble skrzyniowe konstruuje si gwnie z pyt wirowych, dlatego te rozwaenie ich
waciwoci istotnych dla konstrukcji wydaje si celowe.
W normie PN-74/F-06002 podano dwie waciwoci pyt: wichrowato i strzak
ugicia, ktre w zasadzie oznaczaj tylko pasko. Ustalono, e maksymalne, dopuszczalne
odchylenie od paskoci wynosi 2 mm/m.
Do drugiej grupy waciwoci nale wilgotno i higroskopijno i spcznienie pyt.
Przy oznaczeniu tych waciwoci mona si posugiwa metodami stosowanymi
w przemyle pytowym.
Oznaczenie wilgotnoci: PN-EN 322:1999/APL:2002,
Higroskopijno: PN-64/D-04211
Spcznienia na grubo: PN-75/D-04235
Higroskopijno i spcznienie pyt rozpatruje si w meblarstwie cznie.
Do trzeciej grupy waciwoci naley masa waciwa (gsto) pyt. Opierajc si na
dotychczasowych dowiadczeniach mona przyj, e gsto pyt wirowych meblarskich
nie powinna by wiksza ni 700 kg/m, za pyt wirowych laminowanych nie powinna
przekracza 760 kg/m.
Do czwartej grupy mona zaliczy wytrzymao na zginanie statyczne, wspczynnik
sprystoci gitnej, wytrzymao na rozciganie w kierunku prostopadym do paszczyzny
pyty i zdolno utrzymywania wkrtw.
Wytrzymao na zginanie statyczne jest wan cech z tego wzgldu naleaoby przyj
wartoci podane w normie PN-EN 309:2005 i wynosz one: dla pyt o gruboci 1619 mm
najmniej 17,7 MPa, za dla pyt o gruboci 2225 mm najmniej 15,7 MPa.
Wspczynnik sprystoci gitnej naley do najistotniejszych waciwoci
mechanicznych pyt z punktu widzenia ich zastosowania w konstrukcjach meblarskich.
Wedug bada wspczynnik sprystoci powinien wynosi dla pyt wirowych
trzywarstwowych okoo 29,4 MPa. Wartoci te zapewniaj spenienie wymaganej normy
w zakresie dopuszczalnych ugi pytowych elementw mebli tylko w odniesieniu do
elementw pionowych i stosunkowo krtkich poziomych. Natomiast w przypadku elementw
poziomych o przykadowej dugoci 1000 mm wspczynnik sprystoci pyty powinien
wynosi 83,4112,8 MPa.
Wytrzymao na rozciganie w kierunku prostopadym do paszczyzn jest istotn cech
pyt meblarskich, wspdecyduje bowiem o wytrzymaoci zczy w poczeniach
meblarskich. Z dotychczasowych obserwacji wynika, e pyty wirowe o wytrzymaoci na
rozciganie w kierunku prostopadym do paszczyzn wedug normy PN-72/D-97004 (przy
gruboci pyt 816 mm 0,34 MPa, a przy gruboci pyt 1925 0,29 MPa), jakkolwiek
speniaj wymagania podane w normach zagranicznych, budz zastrzeenia naszych
producentw mebli. Prawdopodobnie wynika to z innych warunkw wytwrczych.
12
Zdolno utrzymania wkrtw zaley nie tylko od budowy pyty, lecz take w znacznym
stopniu od budowy wkrtu. Inne wkrty nadaj si do czenia pyt wirowych, a inne do
czenia drewna. Z bada wynika, e wymagane zdolnoci utrzymywania wkrtw przez
pyt w bokach wynosi co najmniej 39,2 N/mm, za w paszczynie 78,5 N/mm.
Elementy pytowe krzywoliniowe s wykonywane z pyt stolarskich, wirowych,
padzierzowych, sklejki i twardych pyt pilniowych.
Stosunkowo atwo wykonuje si elementy krzywoliniowe z pyt stolarskich.
Krzywoliniowe elementy pytowe mona take wytwarza ze sklejki lub twardej pyty
pilniowej. Najmniejszy promie wygicia elementu ze sklejki o gruboci do 5 mm wynosi
68 gruboci tej sklejki, gdy kierunek wkien obogu jest zgodny z kierunkiem zginania.
Gdy nie ma takiej zgodnoci, najmniejszy promie wygicia jest dwukrotnie wikszy.
Najwygodniej jest pytowe elementy krzywoliniowe wyrzyna z gotowych ksztatek
z fornirw, potocznie nazywanymi ksztatkami sklejkowymi. S to sklejane z fornirw,
specjalnie (zalenie od przeznaczenia) wyprofilowane, zoone z odpowiedniej dla
przeznaczenia liczby i gruboci warstw, gotowe elementy, a raczej podzespoy. Wyrnia si
cztery asortymenty jakociowe ksztatek, zalenie od przeznaczenia. Elementy pytowe
krzywoliniowe z drewna litego mona ksztatowa wedug potrzeb w sposb przedstawiony
na rysunku 1. Mona w ten sposb ksztatowa np. boki mebli skrzyniowych (komd,
kredensw, biurek), oskrzynie stow, czoa szuflad zwaszcza w kopiach mebli
zabytkowych.
Rys. 1. Przykady pytowych elementw krzywoliniowych wykonanych z drewna litego: a) sklejonych z desek
czonych na szeroko, b) sklejonych z segmentw czonych na dugo, c) wypiowanych z blokw
sklejonych z desek na szeroko i dugo, d) z jednostronn lub dwustronn krzywizn osigan dziki
doklejeniu do paskiej pyty ksztatek z drewna litego
13
Podzespoy
Podzespoy skadaj si z elementw poczonych ze sob trwale, najczciej w jednej
tylko paszczynie. Wyrnia si dwie najwaniejsze formy podzespow: ram i skrzyni.
Rama jest zbudowana z elementw graniakowych, skrzynia z elementw pytowych.
Ramy inaczej nazywane podzespoami ramowymi mog by prostoktne,
kwadratowe, trapezowe, okrge i owalne. Najczciej tworz je cztery odpowiednio
poczone elementy graniakowe zewntrzne. Mog by one dodatkowo poczone
graniakowymi elementami wewntrznymi. Elementy ramy czy si najczciej zczami
czopowymi lub wpustkowymi.
Skrzynie inaczej nazywane podzespoami skrzyniowymi lub korpusami zwykle
tworz cztery lub pi odpowiednio ze sob poczonych elementw pytowych zewntrznych
(ciany zewntrzne). Mog by one dodatkowo poczone poziomymi lub pionowymi
elementami wewntrznymi (ciankami wewntrznymi, nazywanymi potocznie przegrodami).
Do podzespow zalicza si take tapicerowane czci mebli trwale zczone
z konstrukcj mebla.
Zespoy
Zespoy skadaj si z podzespow lub elementw, albo z podzespow i elementw
poczonych razem, najczciej przestrzennie, a wic w kilku paszczyznach. Konstrukcyjnie
mog stanowi ju gotowe wyroby (take cay mebel), ale ze wzgldw funkcjonalnych
musz by jeszcze zestawione odpowiednio z innymi zespoami, zgodnie z przeznaczeniem,
w okrelon cao.
Usunicie zespou z konstrukcji wyrobu gotowego, choby jej nawet nie naruszyo,
znacznie ogranicza funkcjonalno uytkow mebla.
W przypadku mebli gitych zespoem nazywa si zestaw kilku podzespow
zmontowanych i przygotowanych do montau kocowego w gotowy wyrb. Zespoy
stanowi take luno kadzione czci tapicerowane.
4.2.3. wiczenia
wiczenie 1
Na przykadzie mebli o konstrukcji skrzyniowej znajdujcego si w sali szkolnej, wska
elementy i podzespoy. Wyjanij rnic midzy elementami a podzespoami. Okrel
materiay, z jakich wykonany jest rozpatrywany mebel.
14
Sposb wykonania wiczenia
wiczenie 2
Na przykadzie szafy, stou i krzesa okrel rodzaje elementw, zmierz wymiary lub
odczytaj z rysunku i okrel wielokrotnoci szerokoci i dugoci do gruboci. Wyjanij
rnic midzy elementami graniakowymi a pytowymi.
wiczenie 3
Na przykadzie mebla o konstrukcji szkieletowej znajdujcego si w sali szkolnej wska
elementy konstrukcyjne pytowe i graniakowe. Okrel materiay, z jakich wykonany jest
analizowany mebel.
15
Wyposaenie stanowiska pracy:
mebel o konstrukcji szkieletowej,
literatura z rozdziau 6,
notatnik,
przybory do pisania,
literatura tej jednostki moduowej.
16
4.3. Funkcjonalno mebli
4.3.1. Materia nauczania
Funkcje i funkcjonalno mebla
Poprawnie wykonany mebel powinien mie zharmonizowane trzy podstawowe cechy:
funkcjonalno, estetyk i konstrukcj. Brak podanej funkcjonalnoci spowoduje, e mebel
bdzie nieuyteczny; jeeli nie bdzie dbaoci o estetyk, mebel nie bdzie si nam podoba;
jeeli za nieodpowiednia bdzie konstrukcja mebel okae si nietrway.
Funkcjonalno mebli to ich uyteczno i praktyczna przydatno jest gwarancj
poprawnego spenienia zaoonej (przewidzianej) funkcji.
Funkcjonalno zaley od nastpujcych cech mebla:
przystosowania do programu uytkowego, jakiemu mebel ma suy,
poprawnoci podstawowych wymiarw funkcjonalnych, dostosowania ksztatu do
budowy fizycznej czowieka lub do wymiarw, ksztatu i licznoci przechowywanych
przedmiotw,
dostosowania gabarytowych wymiarw mebla do wielkoci powierzchni oraz wysokoci
pomieszcze,
dostosowania rodzaju materiaw do funkcji elementw wykonanych z tych materiaw
lub nimi wykoczonych,
dobrego dziaania czci ruchomych i atwoci korzystania z mebla,
atwoci czyszczenia i odnawiania mebla,
Przystosowanie mebla do programu uytkowego
W zalenoci od spenianej funkcji rozrnia si meble przeznaczone do:
siedzenia,
leenia,
pracy i spoywania posikw,
przechowywania przedmiotw.
Meble mog spenia jedn lub wiele funkcji np. skrzynio-awa suy do
przechowywania przedmiotu a rwnoczenie jest przystosowana do siedzenia.
17
moduw budowlanych (podstawowy modu wynosi 50 cm), ktrych powinny by
wielokrotnoci.
18
Wymagania funkcjonalne dotyczce leysk
Przy okrelaniu wymiarw ka naley uwzgldni wzrost czowieka i okrelon
przestrze ruchow wynikajc z moliwoci spania z podkurczonymi nogami, wchodzenia
oraz schodzenia oraz sania ka. Te wymagania powinny wpywa na ustalenie dugoci,
szerokoci i wysokoci ka.
Tabela 2. Podstawowe wymiary funkcjonalne mebli do wypoczynku w pozycji siedzcej (wg PN-91/F-06027/03)
Leyska powinny by paskie i rwne. Powinny podpiera cae ciao, a zwaszcza jego
miejsca wklse. Przy rnych wypukociach ciaa (barki, miednica, biodra) leysko powinno
ugina si lokalnie na maych promieniach.
Oprcz wymienionych cech leysko powinno spenia jeszcze inne wymagania:
utrzymywa ciepo,
pochania pot lub par wodn wydzielan przez ciepo,
nie pochania kurzu i umoliwia skuteczne czyszczenie.
19
i wysok temperatur, nie dajce refleksw wietlnych, nie wydzielajce zapachw.
Jednoczenie powinny by estetyczne.
W przypadku zestawiania szafek kuchennych stojcych i wiszcych, wane s odlegoci
powierzchni roboczych od spodu szafek wiszcych.
Rys. 2. Powierzchnia robocza w kuchni powinna by usytuowana na wysokoci 85 cm nad podog. Wymiar
ten ustalono dowiadczalnie dla osb o rednim wzrocie, wykonujcych rne czynnoci kuchenne:
a) oczyszczanie produktw, b) krojenie, c) gotowanie, d) e) stawianie zimnych i gorcych naczy,
f) zmywanie
20
4.3.2. Pytania sprawdzajce
Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Czym powinien charakteryzowa si poprawnie zaprojektowany mebel?
2. Od jakich cech zaley funkcjonalno mebla?
3. Jakie czynniki maj wpyw na ustalenie wymiarw funkcjonalnych i ksztatu mebla?
4. Jakie s wymagania funkcjonalne dotyczce krzese i foteli?
5. Jakie wymagania funkcjonalne dotyczce leysz?
6. Jakie wymagania funkcjonalne dotyczce mebli do pracy i spoywania posikw?
7. Jakie wymagania funkcjonalne dotyczce mebli do przechowywania przedmiotw?
8. Jakie s gwne zaoenia ergonomiczne w meblach do siedzenia?
4.3.3. wiczenia
wiczenie 1
Naszkicuj krzeso z porczami i nanie wymiary funkcjonalne. Okrel konstrukcj.
wiczenie 2
Naszkicuj st oraz nanie wymiary funkcjonalne. Okrel konstrukcj.
21
4.3.4. Sprawdzian postpw
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) poprawnie zaprojektowa wybrany mebel?
2) scharakteryzowa cechy funkcjonalne wybranego mebla?
3) scharakteryzowa czynniki majce wpyw na ustalenie wymiarw
funkcjonalnych i ksztatu mebla?
4) uwzgldni w projektowaniu wymagania funkcjonalne dotyczce
krzese i foteli?
5) przedstawi wymagania funkcjonalne dla leysk?
6) wyjani wymagania dotyczce mebli do pracy i spoywania
posikw?
7) scharakteryzowa wymagania dotyczce mebli do przechowywania
przedmiotw?
22
4.4. Konstrukcje mebli skrzyniowych
4.4.1. Materia nauczania
Rodzaje i typy konstrukcji mebli skrzyniowych
Do czenia ze sob pytowych czci mebli s stosowane poczenia rwnolege
i ktowe o zczach prostopadych i uciosowych przewanie cznikowe. Mog by to zcza
nierozczne, czciej jednak s to zcza rozczne.
Stay wzrost udziau nowoczesnych konstrukcji meblarskich w oglnej produkcji tych
wyrobw jest uwarunkowany m.in. odpowiednim zwikszeniem udziau nowoczesnych oku
(oraz cznikw) w ich oglnej produkcji. Dotyczy to zwaszcza oku, ktre warunkuj
rozkadalno konstrukcji meblarskich, a w zwizku z tym wspdecyduj o nowoczesnoci
tych konstrukcji. Jak wiadomo rozkadalno konstrukcji wie si zarwno
z funkcjonalnoci mebla i technologicznoci jego konstrukcji, jak i z jego opakowaniem
i przewozem z miejsca wytwarzania do miejsca uytkowania. Dlatego te wspczeni
meblarze d do zastpienia zczy nierozcznych, zczami rozcznymi. Wszystko to
moe si odbywa jedynie w granicach technologicznie i ekonomicznie uzasadnionych.
W zalenoci od ukadu pyt tworzcych korpusy mebli skrzyniowych dzieli si je na
stojakowe, typowo skrzyniowe i wiecowe.
W meblach o konstrukcji deskowej elementy pytowe s wykonywane z desek
poczonych ze sob na szeroko.
W meblach o konstrukcji ramowo-pycinowej elementy pytowe konstruowane s w ten
sposb, e w ramy wmontowane s pyciny (pyty o rnorodnej konstrukcji).
Meble o konstrukcji pytowej wykonuje si z rnych paskich lub profilowanych pyt
oklejanych oklein naturaln lub foli.
23
Podstawy
Podstawy mebli skrzyniowych su do utrzymywania korpusu mebla nad podog lub na
pododze w pooeniu uytkowym. Podstawy mebli s konstruowane jako samodzielne
podzespoy, ktre nastpnie czy si z dolnym wiecem korpusu mebla, najczciej na koki
lub wkrty. Podstawy mebli mona podzieli na: cokoy, stelae, nogi.
Drzwi
Dostp do wntrza mebla skrzyniowego jest moliwy przez otwart niezabudowan
cian albo przez ruchome, otwierane drzwi, ktre po zamkniciu tworz cian mebla. Drzwi
s najczciej umieszczone z przodu mebla, a w niektrych przypadkach mog by te
umieszczone w bocznych, a nawet grnych miejscach konstrukcji tworzcej skrzyni.
Drzwi obracane wok osi pionowej
Na rysunku 4 przedstawiono przykady czenia skrzyde drzwiowych z korpusami mebli
skrzyniowych. W zalenoci od sposobu wzmocnienia doklejkami przyzawiasowej czci
skrzyda otrzymujemy poczenie bardziej lub mniej odporne na dziaanie obcie
uytkowych.
Rys. 4. Przykady czenia skrzyde drzwiowych z korpusami mebli skrzyniowych za pomoc: a-l) zawiasw
tamowych, m-o) czopikowych, p) puszkowych, r) kokowych [4, s. 83]
24
Dno stanowi cienka sklejka lub twarda pyta pilniowa. W cian przedni i ciany
boczne dno jest wpuszczane we wpust, do ciany tylnej mocuje si je wkrtami.
czenie cian szuflad moe by rne. Najczciej s to poczenia wczepowe, skone
pkryte lub proste, ktre zapewniaj du sztywno. Czsto spotykane s poczenia
kokowe lub wrgowe.
Szuflada powinna da si atwo i cicho wysuwa. Wysuwanie szuflady umoliwiaj
prowadnice. Budowa prowadnic jest uzaleniona od konstrukcji i materiau szuflady oraz od
przewidywanej masy przedmiotw.
25
4.4.2. Pytania sprawdzajce
4.4.3. wiczenia
wiczenie 1
Wybierz mebel skrzyniowy znajdujcy si w szkole. Zakwalifikuj go do okrelonego
typu konstrukcji. Nazwij i narysuj podzespoy i poczenia.
wiczenie 2
Narysuj znane Ci przykady prowadzenia szuflad oraz typow szuflad z poczeniami.
26
notatnik,
dugopis,
blok rysunkowy formatu A4,
literatura tej jednostki moduowej.
wiczenie 3
Narysuj szaf ubraniow o konstrukcji stojakowej, drzwi pycinowe nakadane.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dokona podziau mebli skrzyniowych?
2) scharakteryzowa rodzaje podstaw stosowanych przy produkcji mebli
skrzyniowych?
3) przedstawi konstrukcj drzwi o pionowej osi obrotu?
4) okreli rodzaje pocze stosowanych podczas produkcji szuflad?
5) przedstawi sposoby prowadzenia szuflad w meblach?
6) scharakteryzowa rodzaje pocze boku z wiecami przy zastosowaniu
pyt wirowych?
7) poda przykady czenia cian tylnych z korpusami?
8) dokona wyboru odpowiednich oku do czenia skrzyde drzwiowych
z korpusami?
9) poda przykady usytuowania drzwi w stosunku do spodu i wierzchu
oraz w stosunku do cian bocznych?
27
4.5. Konstrukcje mebli szkieletowych
4.5.1. Materia nauczania
28
Konstrukcje stow
Stoy skadaj si z podstawy (stelaa) tworzcej konstrukcj non pyty, ktr ta
konstrukcja podtrzymuje, oraz czyn wchodzcych w skad podstawy.
Pyty stow mog mie sta lub zmienn powierzchni robocz. W drugim przypadku
pyty s rozsuwane, rozkadane, odchylane itp. Ksztat pyt stow moe by dowolny, a wic
okrgy, owalny, kwadratowy, prostoktny. Moe te przypomina inne figury geometryczne
lub ksztaty (np. nerki).
Najczciej spotyka si stoy o pytach prostoktnych lub kwadratowych, ktre s atwe
do zestawienia i ustawienia we wntrzu.
czyny w podstawach maj ukad podobny do ukadu czyn w krzesach.
Konstrukcje podstaw stow podobne s do konstrukcji podstaw krzese. Wrd
konstrukcji stow wyrniamy konstrukcje: krzyakow, deskow, oskrzyniow,
bezoskrzyniow, ramow, stojakow, kolumnow i jednoczciow.
Stoy o konstrukcji deskowej i krzyakowej dodatkowo wyposaa si w poziome czyny
podune, usztywniajce podstaw.
Ramy stow okrgych o konstrukcji ramowej s wykonywane w sposb przedstawiony
na rysunku 6. Rama jest sklejona na wysoko i dugo z segmentw okleinowanych oklein
o wknach przebiegajcych wzdu lub w poprzek obwodu ramy. Kierunek wkien
podokleiny (jeli jest stosowana) jest zawsze prostopady do kierunku przebiegu wkien
okleiny.
Rys. 6. Rama stou: a) konstrukcja warstwowa ze zrnicowanym ukadem wkien w okleinie i podokleinie,
b) przykad okleinowania ramy jednostronnego, c) jednostronnego z podoklein, d) dwustronnego
z podoklein [4, s. 102]
29
Rys. 7. Sposoby wzmacniania pyt deskowych: a) listwami czoowymi,
b) listwami wpuszczanymi w spodni powierzchni pyty
30
Stoy z ruchomymi pytami wspieranymi na skrzyniach konstrukcja stow jest
oskrzyniowa. W stanie zoonym pyty stow maj ksztat prostoktw, po rozoeniu tworz
w przyblieniu kwadraty. Pyta ruchoma spoczywajca na pycie staej. Jest z ni poczona
zawiasami. Po odchyleniu o 180 spoczywa na wysuwanej czci oskrzyni (najczciej
poczonej szuflad). Inne rozwizanie polega na obrceniu pyty o 90 wok sworznia
umieszczonego w oskrzyni i rozoeniu pyty na pozostaej czci oskrzyni.
Stoy z pytami bocznymi wspieranymi na dodatkowych podprkach konstrukcja tych
stow najczciej jest oskrzyniowa.
Pyty ruchome zwisaj po obydwu stronach staej pyty, wzdu jej dugoci lub
szerokoci. Ruchome pyty boczne, podnoszone o 90, podpierane s odchylanymi
podprkami o ksztacie skrzydeek albo podprkami wysuwanymi z oskrzyni, umieszczonymi
w specjalnych prowadnicach.
Stoy z pytami powikszanymi za pomoc pyt pomocniczych (wkadek) pyta gwna
w tych stoach jest podzielona na dwie, najczciej jednakowe czci, stykajce si ze sob
czoami. W celu zwikszenia powierzchni uytkowej stou odsuwa si od siebie czci pyty
gwnej i w powstae wolne miejsce wkada si pyt pomocnicz. Moe by ona poczona
z podstaw rnymi sposobami.
Stoy z uchyln pyt robocz maj sta powierzchni pyty, nie istnieje wic moliwo
powikszania jej powierzchni roboczej, a jedynie zmiany pozycji. W czasie gdy st nie jest
uywany, pyt mona odchyli do pozycji pionowej. Zajmuje ona wtedy mao miejsca. S to
zwykle stoy o okrgych pytach wspartych na podstawie o konstrukcji kolumnowej.
Odchylenie pyt do pozycji pionowej moliwe jest dziki zastosowaniu okrgych czopw
czcych wspornik z pyt, wok ktrych pyta si obraca.
4.5.3. wiczenia
wiczenie 1
Narysuj krzeso o konstrukcji oskrzyniowej. Zaprojektuj poczenia elementw podstawy
z nogami.
31
Wyposaenie stanowiska pracy:
literatura z rozdziau 6,
przybory do rysowania,
blok rysunkowy,
notatnik,
przybory do pisania,
literatura tej jednostki moduowej.
wiczenie 2
Narysuj st o dowolnej konstrukcji.
wiczenie 3
Narysuj sposoby poczenia pyty stou z podstaw.
32
4.5.4. Sprawdzian postpw
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dokona podziau mebli szkieletowych do siedzenia?
2) scharakteryzowa meble szkieletowe do pracy i spoywania posikw?
3) wymieni podstawowe podzespoy konstrukcyjne mebli do siedzenia?
4) scharakteryzowa podstawowe rodzaje siedzisk?
5) wyjani zasady wykonywania ramy stow okrgych?
6) wymieni podstawowe podzespoy konstrukcyjne stow?
7) scharakteryzowa sposoby czenia pyt stow z podstaw?
8) scharakteryzowa sposoby wzmacniania pyt deskowych stow?
33
4.6. Rysunek techniczny konstrukcji mebli i stolarki budowlanej.
Technologia wykonywania mebli
4.6.1. Materia nauczania
Konstrukcje okien i drzwi
W konstrukcji okien i drzwi wystpuj nastpujce zespoy:
oscienica jest ram suc do zamocowania skrzyde lub szyby i osadzenia wyrobu
w otworze budowlanym. Grubo elementw ocienicy (rys. 9) jest wiksza od
szerokoci,
krosno zastpuje ocienic lub stanowi jej uzupenienie od strony zewntrznej (np. okno
skrzynkowe). Grubo elementw krosna jest mniejsza od szerokoci,
skrzydo jest ruchom czci okna lub drzwi i jest zamocowane w ocienicy, kronie
lub bezporednio w otworze budowlanym. Skrzyda mog by prawe lub lewe,
skrzydo prawe jest wtedy, gdy w widoku do strony zawiasw ma zawiasy z prawej
strony, a przy zamykaniu jego obrt jest zgodny z ruchem wskazwek zegara,
skrzydo lewe ma w widoku zawiasy po lewej stronie, a obrt skrzyda przy zamykaniu
jest przeciwny ruchowi wskazwek zegara.
34
Rys. 10. Okrelenie wymiarw elementu w stolarce drzwiowej i okiennej a1, a2 grubo elementu,
a3 gboko wrbu, a4 grubo przylgi, b1, b2 szeroko elementu, b3 szeroko wrbu,
b4 szerokoc przylgi.
Rys. 11. Wymiarowanie zespow i wyrobw stolarki budowlanej S szeroko w wietle ocienicy,
Ss szeroko skrzyda, Sz szeroko wyrobu, H wysoko w wietle ocienicy, Hs wysoko
skrzyda, Hz wysoko wyrobu
35
Rys. 12. Wycicia konstrukcyjne w elementach
36
Rys. 14. Okno zespolone 06/2 w widoku i przekrojach
Poniewa konstrukcja okien i drzwi jest zoona, naley sporzdza przekroje cakowite
lub czstkowe w podziakach 1:1 lub 1:2. Takie powikszenie umoliwia pokazanie profili
elementw i ich zwymiarowanie. Przekroje czstkowe su do przedstawiania zczy
elementw ocienicy, krosna i skrzyde.
37
Rys. 15. Przekrj (pionowy) okna zespolonego 06 ze skrzydem rozwieranym i uchylno-rozwieranym
38
Rys. 16. Przekroje: pionowy i poziomy drzwi pytowych
39
moe by prowadzone w rnej kolejnoci. Mona jednak opiera si na schemacie, ktrego
ukad i tre bd nastpujce:
nazwa i rodzaj wyrobu,
wymiary zewntrzne,
analiza konstrukcji wyrobu,
rodzaj materiau i wykoczenie powierzchni.
Pierwsze dwa punkty s atwe do ustalenia, poniewa nazw wyrobu odczytamy
z tabliczki rysunkowej, a wymiary gabarytowe ustalimy na podstawie rzutw. Gwne
zadanie bdzie wic polegao na okreleniu i analizie konstrukcji wyrobu. Na podstawie rzutu
gwnego oraz pozostaych widokw i przekrojw moemy przystpi do ustalenia sposobu
czenia ze sob poszczeglnych elementw oraz ich liczby i wymiarw. Rodzaj materiau
uytego do wykonania elementw znajdziemy w tabliczce rysunkowej albo rozpoznany po
sposobie kreskowania (oznaczenia graficzne materiaw drzewnych).
Po tych uwagach wstpnych moemy rozpocz czytanie rysunku nr 17.
40
Rega na ksiki o wymiarach zewntrznych 1050 x 1000 x 320 mm jest wykonany
z pyty wirowej krytej oklein orzechow. Poniewa jest to przedmiot symetryczny, widoki
z przodu i z gry s przedstawione w postaci pwidokw. Szczegy budowy wyjaniaj:
przekrj cakowity oraz przekroje czstkowe A i B wykonane w podziace 1:1.
Analiza rysunku wykazuje, e jest to konstrukcja skrzyniowo stojakowa. ciany boczne
regau o wymiarach 1050 x 320 x 20 mm maj jednakowy ksztat. W grnej czci s zbiene,
natomiast u dou maja wykonane podcicia o wymiarach 180 x 25 mm.
Trzy przegrody poziome czce ciany boczne maj nastpujce wymiary: grna 960 x
240 x 20 mm oraz rodkowa i dolna 960 x 290 x 20 mm. Szczeg A wyjania poczenie ze
cianami bocznymi na obce piro, ktre jest wykonane ze sklejki o przekroju 25 x 5 mm.
ciana tylna regau zakrywa przestrze pomidzy paszczyzn najniszej i najwyszej
przegrody, przy czym u gry jest wysunita 10 mm ponad przegrod (szczeg B). Wykonana
jest ze sklejki brzozowej o wymiarach 770 x 98 x 4 mm i przymocowana wkrtami we wrgu.
Wykoczenie regau lakierem na mat.
Konstrukcj bardziej zoon jest stolik krelarski przedstawiony na rys. 18, sporzdzony
w podziace 1:5. Wymiary zewntrzne wynosz 785 x 770 x 565 mm.
41
Rysownica skada si z pyty o wymiarach 770 x 565 x 20 mm, sklejonej z wskich
desek, oraz z dwch listew wzmacniajcych o wymiarach 550 x 50 x 20 mm ze citymi
ukonie kocami. Ich odlego od brzegw pyty wynosi 70 mm. Listwy te su do
wzmocnienia pyty (zcze petwowe), a take do zamocowania z podstaw stojakow za
pomoc wkrtw. Do obu listew wzmacniajcych od strony wewntrznej s przykrcone
krtkie listwy zbiene, ktre nadaj odpowiedni kt pochylenia rysownicy. Listewka 770 x 30
x 15, przymocowana wkrtami do pyty, zabezpiecza przybory krelarskie przed spadaniem.
Przystpujemy teraz do analizy drugiego zespou, a wic stelau. Cztery nogi w postaci
graniakw, o przekroju 50 x 25 mm, s poczone ze sob czyn, tworzc dwa jednakowe
podzespoy.
Podzesp ng skada si z dwch graniakw zwizanych ze sob u gry i u dou take
elementami graniakowymi. Grny graniak wicy o wymiarach 360 x 50 x 30 mm ma jedno
naroe zaokrglone i jest elementem czonym z zespoem rysownicy. Dolny graniak wicy
nogi stanowi podstaw i jest duszy w celu zapewnienia statecznoci stolika. Podcicie od
podstawy zapewnia waciwe ustawienie w razie nierwnoci podogi. Ponadto obie nogi
wie czyna o wymiarach 155 x 30 x 18 mm. Wszystkie elementy w podzespole s
poczone na zcza czopowe.
Oba podzespoy ng s poczone pomidzy sob u gry pod rysownic dwiema listwami
o przekroju 30 x 20 mm. Natomiast dwie nogi przednie czy ramiak o przekroju 60 x 25 mm
na tej samej wysokoci, co czyny podzespow ng. Podzespoy s poczone na zcza
czopowe z odsadzeniem.
Technologia meblarstwa
Technologia wykonywania elementw meblowych z drewna litego
Elementy z drewna litego s wykonywane metod stolarsk albo s toczone, lub gite.
Elementy z drewna litego pozyskiwane sposobem stolarskim mog by prosto- lub
krzywoliniowe. Tak pierwsze, jak i drugie wykonywane s z tarcicy, ktr najczciej
poddaje si manipulacji poprzecznej na pilarkach tarczowych. Pozyskane w ten sposb
wycinki desek suszy si, a nastpnie manipuluje wzduenie na pilarkach do cicia
wzdunego elementy prostoliniowe, a na pilarkach tamowych elementy krzywoliniowe.
W wyjtkowych wypadkach stosuje si suszenie materiaw tartych w suszarniach przed
pociciem tarcicy na wycinki. Wycinki desek przeznaczone na elementy krzywoliniowe mog
by najpierw jednostronnie strugane na strugarkach wyrwniarkach w celu wytworzenia
powierzchni bazowej do strugania grubociowego. Na wystruganych powierzchniach s
widoczne wszelkie wady.
Obrobione pilarkami wycinki tarcicy nazywaj si elementami surowymi. S one
poddawane struganiu wyrwnujcemu i grubociowemu, po uprzednim usuniciu
niedopuszczalnych wad i zaprawieniu miejsc wadliwych kawakami drewna, ktre okrela si
mianem wstawek lub korkw.
Elementy none, jak nogi, oskrzynie czy czyny w stelaach mebli skrzyniowych
i w meblach szkieletowych naley wykonywa z odcinkw tarcicy wolnych od wad.
Wskie powierzchnie elementw krzywoliniowych wyrwnywane s na frezarkach
dolnowrzecionowych. Przycinanie elementw prostoliniowych na odpowiednia dugo
wykonuje si na pilarkach jedno- lub dwupiowych. Stosowanie pilarek formatowych
dwupiowych jest bardziej wydajne. Jeeli na kocach elementw s przewidziane czopy lub
widlice, mona zastosowa czopiark, za pomoc ktrej rwnoczenie z nadaniem elementom
zamierzonej dugoci wykonuje si wymienione zcza. Inne zcza stolarskie, w zalenoci
od rodzaju, mog by wykonywane frezarkami, wiertarkami, wczepiarkami lub dutarkami
acuchowymi. Ostatni czynnoci po cakowitym uformowaniu elementw jest szlifowanie
i wygadzanie powierzchni.
42
Technologia wykonywania elementw meblowych z pyt o powierzchniach oklejanych
oklein naturaln
W produkcji meblarskiej okleinowanie tworzyw pytowych przeprowadza si
w fabrykach mebli, aby ukady wzorw i odcieni okleiny byy jednakowe dla pojedynczego
mebla lub kompletu mebli. Przygotowanie wyej wymienionych elementw mona podzieli
na pi etapw, a mianowicie:
wycinanie z pyt elementw o wymiarach powikszonych o nadmiary na dalsz obrbk,
przygotowanie formatek okleiny,
okleinowanie paszczyzn elementw z pyt,
zabezpieczanie wskich powierzchni elementw,
wykoczanie okleinowanych elementw.
Przygotowanie pyt meblowych w tym wypadku przebiega podobnie jak podczas
przygotowania pyt do oklejania laminatami.
Przygotowanie formatek okleiny polega na jej doborze, manipulacji poprzecznej
i wzdunej oraz na sklejaniu otrzymanych kawakw w formaty, ktrych wymiary s
nieznacznie wiksze od wielkoci okleinowanych elementw. Wskie paszczyzny elementw
mog by oklejane oklein, doklejkami z drewna lub specjalnymi foliami. Doklejki
drewniane mona przykleja przed lub po oklejaniu szerokich powierzchni pyt. Zaley to od
rodzaju elementu. Listwy przymykowe i przyzawiasowe s zawsze doklejane przed
oklejeniem pyty. Doklejki z tworzyw sztucznych s niezmiernie rzadko stosowane w pytach
okleinowanych. Okleinowanie przeprowadza si w prasach hydraulicznych z zastosowaniem
najczciej kleju mocznikowego, przy czym klejenie odbywa si na gorco. Powszechnie jest
obecnie stosowane zabezpieczenie wskich powierzchni oklein. Okleinowanie mona
przeprowadzi rcznie lub mechanicznie. Przed przystpieniem do okleinowania
przygotowuje si paski okleiny o szerokoci nieco wikszej od gruboci pyty. W razie
rcznego okleinowania paski okleiny naley nawily jednostronnie wod. Na wsk
paszczyzn elementu nanosi si klej glutynowy, pozostawiajc go tak dugo, a po dotkniciu
palcem klej wyciga si w ,,nitki klejowe. W zalenoci od temperatury otoczenia i kleju
trwa to kilka do kilkunastu sekund. Oklein przykada si do kleju nie nawilon
powierzchni, a nastpnie mocno dociska przesuwajc po jej powierzchni krawd motka lub
klocka uformowanego w ksztat klina. Podczas okleinowania wszystkich czterech wskich
powierzchni elementu naley okleinowa je parami, kolejno po dwie przeciwlege
paszczyzny. Po zwizaniu kleju ucina si kawaki okleiny wystpujce poza krawdzie pyty
i dopiero wtedy mona okleinowa druga par przeciwlegych powierzchni. Oklein
wystpujc poza paszczyzny elementu naley zrwna przez szlifowanie na szlifierce
tamowej po zwizaniu kleju. Opisany wyej sposb jest obecnie stosowany raczej jedynie
w niewielkich zakadach produkcyjnych. Jest to metoda pracochonna, a stosowany klej
glutynowy nie jest wodoodporny, co niekiedy stanowi wad.
Nowoczesne metody okleinowania polegaj na stosowaniu urzdze dociskajcych
mechanicznie oklein do oklejanych powierzchni. W razie zastosowania klejw
termoutwardzalnych spoina klejowa jest rwnoczenie podgrzewana lampami
i promiennikowymi lub prdami niskiego napicia.
43
5. Jakie operacje naley wykona podczas wykonywania elementw wykonanych z tarcicy?
6. Jakie operacje naley wykona podczas wykonywania elementw pytowych
okleinowanych oklein naturaln?
7. Jakie s zasady przygotowania formatek okleiny?
4.6.3 wiczenia
wiczenie 1
Dla dowolnego mebla konstrukcji skrzyniowej opracuj dokumentacj techniczn.
wiczenie 2
Dla dowolnego mebla konstrukcji szkieletowej wykonaj dokumentacj techniczn.
44
przybory do rysowania i pisania,
przymiar kreskowy,
blok rysunkowy formatu A3, A4,
literatura tej jednostki moduowej,
notatnik,
kalkulator,
wskaniki wydajnoci materiaw,
literatura z rozdziau 6.
wiczenie 3
Na podstawie dokumentacji technicznej z wiczenia 1 wykonaj typowy element mebla
skrzyniowego wykonanego z tarcicy.
wiczenie 4
Na podstawie dokumentacji technicznej z wiczenia 2 wykonaj typowy element mebla
szkieletowego z tarcicy.
45
Uwaga! podczas wykonywania poszczeglnych operacji naley zwrci uwag na
zasady bezpiecznej obsugi maszyn i urzdze.
5) oceni jako wykonanego elementu.
wiczenie 5
Na podstawie dokumentacji z wiczenia 1 wykonaj typowy element mebla skrzyniowego
z pyty wirowej okleinowanej oklein naturaln.
46
Wyposaenie stanowiska pracy:
rysunek zestawieniowy oraz rysunki elementw,
pyta wirowa,
okleina naturalna,
pilarka formatowa,
przekrawarka do okleiny,
spajarka do okleiny,
klej mocznikowo-formaldechydowy,
utwardzacz,
waga laboratoryjna,
mieszado do kleju,
walce klejarskie,
prasa hydrauliczna,
okleiniarka wskich paszczyzn,
narzdzia i obrabiarki zgodne ze sporzdzonym wykazem,
st do kontroli formatek okleiny (matowa podwietlana szyba),
literatura jednostek moduowych 742[01].Z1.01, 742[01].Z1.02 a take 742[01].Z1.03
oraz 742[01].Z2.02,
literatura z rozdziau 6,
instrukcje obsugi maszyn i urzdze.
.
wiczenie 6
Dokonaj wykoczenia powierzchni mebla skrzyniowego przed montaem (wykonanie
w elementach).
47
kalkulator,
notatnik,
przybory do pisania,
suszarka do suszenia elementw.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dobra maszyny i urzdzenia do poszczeglnych operacji
technologicznych?
2) dobra narzdzia do poszczeglnych operacji technologicznych?
3) czyta rysunki okrelajc dokadne wymiary?
4) wykona dokumentacj techniczn?
5) zastosowa odpowiedni metod przygotowania formatek okleiny?
6) sporzdzi instrukcj klejenia i okleinowania drewna?
7) zdefiniowa pojcia zwizane z wymiarowaniem drzwi i okien?
8) sporzdzi instrukcj klejenia i okleinowania drewna?
9) sporzdzi rysunek zestawieniowy 1:10?
10) sporzdzi rysunek elementu w skali 1:1?
11) sporzdzi rysunek szczegw konstrukcyjnych?
48
4.7. Przebieg procesu montau z wykorzystaniem urzdze
montaowych
49
Prace wykonywane po montau
Gdy zmontowany wyrb jest jeszcze zacinity w urzdzeniach montaowych naley
przymocowa na stae wszystkie te czci, ktre s pomocne w utrzymaniu jego
prawidowego ksztatu. S to np. cianka tylna, ktra przeciwdziaa wypaczeniu si caego
korpusu szafy. Etapy ostatecznego montau maj zawsze swoj ustalona kolejno, jak
rwnie w okrelonej kolejnoci nastpuj poszczeglne operacje, z ktrych skada si kady
etap. Im operacje te bd bardziej rozdrobnione, tym korzystniejsza jest organizacja
stanowiska roboczego. Kolejno operacji i ich rozdrobnienie pozwala na ustalenie
jednakowych, wzgldnie zblionych czasw na poszczeglne operacje, a co za tym idzie na
wprowadzenie przy montau potokowego systemu pracy.
4.7.3 wiczenia
wiczenie 1
Na podstawie norm przedmiotowych dokonaj odbioru jakociowego elementw
przeznaczonych do montau.
50
rysunki wykonawcze elementw,
notatnik,
przybory do pisania.
wiczenie 2
Dokonaj kontroli wymiarw elementw za pomoc sprawdzianw granicznych.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) okreli czynnoci, ktre naley wykona przed montaem?
2) scharakteryzowa czynnoci, ktre skadaj si na prac
montowania wyrobu?
3) okreli czynnoci, jakie naley wykona po montau?
4) wyjani, na co naley zwrci uwag podczas odbioru
zmontowanego wyrobu?
51
4.8. Tolerancja i pasowanie elementw staych i ruchomych
w wyrobie
4.8.1 Materia nauczania
52
Ukad tolerancji i pasowa
System ustalajcy racjonaln (nie za du, nie za ma) dokadno obrbki elementw
i odpowiednie wielkoci wspdziaajcych wymiarw (elementw), zapewniajce niezbdn
wzajemn stao i wytrzymao lub wzajemn ruchomo poczenia nosi nazw ukadu
tolerancji i pasowa.
Ukad tolerancji i pasowa:
zapewnia wzajemn zamienno elementw jednego rzdu (czyli elementw jednakowej
wielkoci i o jednakowym przeznaczeniu);
kieruje dokadnoci wykonania poszczeglnych elementw w potrzebnych granicach
w ten sposb, aby moliwe byo przewidziane z gry wspdziaanie po ich
zmontowaniu;
nie zmusza do zbyt dokadnej, a tym samym bardziej kosztownej obrbki w przypadkach,
gdy jest to niezbdne;
umoliwia znaczne obnienie kosztw produkcji;
zapewnia wysok jako wyrobw ze wzgldu na prawidowo i wytrzymao
pocze;
uzupenia rysunek i pozwala na zrealizowanie wymiarw podanych na tym rysunku.
53
mona nie uwzgldnia rzeczywistego wymiaru, wystarczy skontrolowa czy zawiera si on
w granicach. Do takiej kontroli granicznych wymiarw elementu bez oznaczenia
bezwzgldnej jego wartoci su sprawdziany graniczne. W zalenoci od kontrolowanych
wymiarw sprawdzianom granicznym nadaje si rny ksztat: czopa dla sprawdzenia
otworw gniazd, macek zewntrznych do kontrolowania walca czopa itp.
Sprawdziany graniczne posiadaj 2 strony: przechodni i nieprzechodni. Kontrol
przeprowadza si za pomoc nakadania sprawdzianu na mierzony element. Wymiar elementu
uwaa si za wykonany w dopuszczalnych granicach jeeli przechodnia strona sprawdzianu
przechodzi, a nieprzechodnia strona nie przechodzi przez element. Dlatego te jedna strona
sprawdzianu wykonana jest wg wymiaru rwnego najwikszemu, a druga najmniejszemu
granicznemu wymiarowi elementu.
Rys. 20. Przykady wykorzystania sprawdzianw rnych rodzajw: a) uycie sprawdzianu szczkowego maego
wymiaru, b) uycie sprawdzianu duego wymiaru, c) uycie sprawdzianu toczkowego, d) uycie
sprawdzianu do sprawdzania wymiarw mieszanych
54
4.8.2. Pytania sprawdzajce
Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.
1. Co oznacza pojcie zamienno elementw?
2. Co to s wymiary graniczne?
3. Co nazywamy odchyk grn, a co doln i jak si je oznacza?
4. Co to jest tolerancja?
5. Co to jest ukad tolerancji i pasowa i czemu on suy?
6. Na czym polega prowadzenia kontroli wymiarw za pomoc sprawdzianw granicznych?
7. Jakie s rnice midzy sprawdzianem jednostronnym i dwustronnym?
4.8.3 wiczenia
wiczenie 1
Okrel odpowiedni tolerancj poczenia czopowego. Grubo czopa wynosi 20 mm.
Pasowanie czopa musi by wciskowe w I klasie dokadnoci.
wiczenie 2
Okrel odpowiedni tolerancj szerokoci i wysokoci szuflady. Wysoko szuflady
100 mm, szeroko szuflady 500 mm. Obliczenia dokona w II klasie dokadnoci, poczenie
suwliwe.
55
4.8.4 Sprawdzian postpw
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjani pojcie zamiennoci elementw?
2) wyjani pojcie wymiaru granicznego?
3) obliczy tolerancj na okrelonym przykadzie?
4) scharakteryzowa pojcie tolerancji i pasowania?
5) okreli odpowiedni tolerancj doln i grn?
6) dokona pomiaru wymiarw za pomoc sprawdzianu granicznego?
7) wyjani, jaki sprawdzian graniczny powiniene zastosowa,
aby przypieszy prdko pomiaru?
56
4.9. Okuwanie, montowanie i obsuga zmechanizowanych urzdze
montaowych stosowanych przy montau mebli rozbieralnych
i nierozbieralnych
57
Zmontowane zespoy podawane s do montau w wyroby z reguy wycznie po ich
mechanicznej obrbce wykonywanej dla nadania zespoom dokadnych wymiarw i ksztatu.
Monta ostateczny
Proces ostatecznego montau wyrobu mona oglnie podzieli na cztery etapy:
1) tworzenie szkieletu wyrobu,
2) zamocowanie na szkielecie czci wzmacniajcych jego sztywno,
3) wmontowanie ruchomych czci wyrobu,
4) zamocowanie wszystkich drugorzdnych elementw majcych na celu dekoracyjno-
wykoczeniowe znaczenie.
Technologiczny proces ostatecznego montau w duym stopniu zaley od rodzaju
i konstrukcji montowanych wyrobw.
58
a) czenie skrzyde drzwiowych z bokami szafy lub z przegrod za pomoc zawiasw,
b) czenie skrzyde drzwiowych ze sob lub z przegrod za pomoc zamkw meblowych,
c) czenie wiecw z bokami za pomoc zczy metalowych,
d) czenie pek z bokami lub z przegrod za pomoc podprek.
59
Stosuje si przy tym poczenia kokowe i rnego rodzaju wkrty rubowe. Nie uywa si tu
kleju. Sztywno mebla skrzyniowego uzyskuje si za pomoc tylnych cian, kokw
i wkrtw.
Meble stojakowe usztywnia si kokami i wkrtami. Wspczesne meble skrzyniowe
czsto skadaj si z segmentw. Najczciej s to meble konstrukcji stojakowej. Korpus
mebla wspiera si na przeduonych cianach bocznych.
Monta mebli rozbieralnych naley przeprowadzi wg niej opisanych zasad.
1) Rozpakowa meble i sprawdzi, czy nie s uszkodzone.
2) Posortowa elementy posugujc si instrukcj montau oraz rysunkiem do niego
doczonym.
3) W gniazdach znajdujcych si w czoach bokw i przegrd umieci koki.
4) Zoy boki z przegrodami poziomymi, jeeli takie wystpuj w wyrobie.
5) Zoy boki z wiecem grnym i dolnym.
6) Unieruchomi elementy za pomoc pocze rubowych.
7) Zamocowa cian tyln.
8) Zamocowa do drzwi zamki, zawiasy, zasuwki oraz zatrzaski.
9) Zamocowa drzwi i klapy w korpusie wyrobu.
10) Wbi w umieszczone w bokach gniazda koki podprkowe i umieci pki.
11) Jeeli s szuflady wsun je midzy listwy prowadzce.
12) Do gotowego wyrobu zamocowa uchwyty, lustro i inne zaczone do mebli akcesoria
meblowe.
13) Przetrze powierzchnie elementw mebli such szmatk usuwajc z nich
zanieczyszczenia.
Meble jako wyroby przestrzenne zajmuj duo miejsca w rodkach transportu podczas
ich przewozu od producenta do miejsca sprzeday lub do odbiorcy. Zwiksza to znacznie
koszty transportu. Coraz czciej wic kocowy monta mebli przenosi si z zakadu
produkcyjnego do mieszka uytkownika. Dy si przy tym do duych uproszcze
konstrukcyjnych uatwiajcych przeprowadzenie montau przez kadego uytkownika
wedug instrukcji zaczonej do mebli.
60
4.9.3 wiczenia
wiczenie 1
Dokonaj prbnego montau wyrobu rozbieralnego wg instrukcji montau (mebel
skrzyniowy).
wiczenie 2
Wykonaj oprzyrzdowanie do okuwania skrzyde drzwiowych z bokami maej szafki za
pomoc zawiasw krtkich.
61
Wyposaenie stanowiska pracy:
formaty pyty pilniowej,
zawiasy,
pika do wycicia otworw w pycie pilniowej,
listewki na ograniczniki,
klej Wikol,
wkrty do drewna,
wkrtak, wkrtak pneumatyczny,
wiertarka elektryczna lub pneumatyczna,
duto,
motek.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) okreli poszczeglne jednostki montaowe?
2) wyjani, na czym polega monta elementw w zespoy, gotowy wyrb
i co wchodzi w zakres kontroli elementw przeznaczonych do montau?
3) scharakteryzowa cechy, ktre powinno posiada oprzyrzdowanie
do okuwania elementw?
4) wymieni elementy, ktre naley podda procesowi okuwania,
opierajc si na dowolnym przykadzie?
5) wyjani, na czym polega monta wyrobw rozbieralnych?
6) wyjani, jaka jest rnica midzy montaem mebli rozbieralnych
a nierozbieralnych?
7) przygotowa dowolne urzdzenie montaowe do pracy?
62
4.10. Urzdzenia do montau
4.10.1. Materia nauczania
Rys. 21. Urzdzenie do montau ram: 1 pyta nona, 2 pyta oporowa, 3 podprki, 4 przewd spronego
powietrza, 5 i 6 rozdzielacze, 7 zawr redukcyjny, 8 manometr, 914 cylindry pneumatyczne
63
Na rys. 22 przedstawiono uniwersalne urzdzenie montaowe do wyrobw o zasadniczym
ksztacie skrzyni (takich jak szafy, kredensy, skrzynie tapczanw itp.). Urzdzenie
zbudowane jest z dwu prostoktnych stalowych ram (1), ustawionych na nkach rwnolegle
jedna za drug i poczonych ze sob za pomoc stalowych poprzeczek dystansujcych.
Powstaa w ten sposb aurowa konstrukcja zamyka przestrze o ksztacie prostopadocianu.
Przestrze ta moe by odpowiednio ograniczona lub podzielona na dwie mniejsze za
pomoc poprzeczki poziomej (2) i dwu poprzeczek pionowych (3). Podzia umoliwiaj rzdy
otworw wykonanych w ramach i w poprzeczkach oraz stalowe sworznie (4), umieszczane
w odpowiednich otworach. Do ram i poprzeczek s przymocowane pyty oporowe (5) oraz
robocze elementy dociskowe w postaci wy gumowych (6), do ktrych jest doprowadzane
sprone powietrze. Sterowanie elementami dociskowymi odbywa si za porednictwem
nonych rozdzielaczy.
Rys. 22. Urzdzenie do montau mebli skrzyniowych 1 ramy, 2 poprzeczka pozioma, 3 poprzeczki
pionowe, 4 sworznie, 5 pyty oporowe, 6 we gumowe
64
Rys. 23. Urzdzenie do montau krzese 1 stojak lewy, 2 stojak prawy, 3 prowadnice, 4 poprzeczki,
5 st, 6 suport, 7, 10 siowniki, 8 belka, 9 wspornik oporowy, 11 kolumna, 12 rami
Kadub maszyny skada si z dwch stojakw: lewego (1) i prawego (2), poczonych
w grnej czci dwiema walcowymi prowadnicami (3), a w dolnej dwiema poprzeczkami
(4). Na poprzeczkach jest zmontowany st (5), o noycowym ukadzie dwigni, nastawiany
na wysoko za pomoc ruby. Na stole ustawia si wstpnie zoone krzeso, przygotowane
do montau. Na kadej z walcowych prowadnic jest umieszczony suport (6) z siownikiem
pneumatycznym (7), dwustronnego dziaania. Przesuwanie spronych ze sob suportw
wzdu prowadnic odbywa si za pomoc przekadni zbatkowej. Do toczysk obu cylindrw
jest przymocowana belka (8), wzdu ktrej biegn dwie ruby pocigowe. Jedna ze rub
suy do ustawiania na belce wspornika oporowego (9), druga do ustawiania siownika
pneumatycznego (10). Identyczna, druga belka, ze wspornikiem oporowym i siownikiem,
jest przymocowana na stae do lewego stojaka na tej samej wysokoci co belka pierwsza.
Ponadto na lewym stojaku kaduba jest zmontowana pionowa kolumna (11) z nastawnym na
wysoko suportem. W suporcie jest osadzone wysuwne rami (12) z trzeci z kolei belk,
wyposaon we wspornik oporowy i siownik.Tak wic maszyna ma trzy zespoy do
wywierania nacisku w kierunku rwnolegym do dugoci belek oraz jeden zesp do
wywierania nacisku w kierunku rwnolegym do prowadnic. Za pomoc pierwszego zespou
naciskowego montuje si podzesp przednich nek krzesa. Zespoy naciskowe drugi
i trzeci bior udzia w montau podzespow tylnych nek krzesa (wraz z elementami
oparcia). Zadaniem czwartego zespou naciskowego jest wywieranie nacisku w kierunku,
w ktrym odbywa si czenie obu podzespow krzesa.
65
Na rysunku 24 jest pokazane w widoku z gry urzdzenie do montau szuflad. Boki
szuflad s czone na koki i klej. Urzdzenie ma posta stou o konstrukcji metalowej. Na
pycie stou znajduje si szereg ukonie biegncych rowkw o przekroju trapezowym. Rowki
su do osadzania bw rub mocujcych siownik dociskowy (1). Pyt stou okala do
wysoka prostoktna rama (2) z podunymi otworami. W otworach tych osadza si ruby
mocujce w potrzebnym pooeniu podkadki oporowe (3) oraz dociskowe siowniki
pneumatyczne (4). W zalenoci od wielkoci szuflady elementy te s odpowiednio
przestawiane.
Rys. 24. Urzdzenie do montau szuflad; 1,4 siowniki, 2 rama, 3 podkadki oporowe
4.10.3 wiczenia
wiczenie 1
Dokonaj montau mebla skrzyniowego.
66
3) sporzdzi wykaz narzdzi i urzdze montaowych potrzebnych do montau tego mebla
skrzyniowego,
4) zamontowa okucia uywajc oprzyrzdowa,
5) wykona monta podzespow:
dobr elementw wg struktury i koloru drewna,
pokrycie zcz (czonych czci), elementw klejem,
zacinicie zmontowanego podzespou w urzdzeniach montaowych,
usunicie kleju wycinitego ze zcz,
sezonowa do czasu utwardzenia kleju,
6) wykona monta zespou:
dobr podzespow wg koloru i struktury drewna,
monta zcz na klej,
usunicie kleju wycinitego ze zcz,
sezonowanie do czasu utwardzenia kleju,
7) zaoy ruchome czci mebla.
wiczenie 2
Dokonaj montau mebla szkieletowego.
67
Wyposaenie stanowiska pracy:
elementy przeznaczone do montau,
urzdzenia montaowe zgodne z zaoon technologi montau,
klej wikol,
ciereczka,
ktownik,
literatura tej jednostki moduowej,
narzdzia montaowe,
okucia montaowe,
literatura z rozdziau 6.
wiczenie 3
Wykonaj monta podzespou o konstrukcji ramowej.
wiczenie 4
Dokonaj montau szuflady.
68
Wyposaenie stanowiska pracy:
elementy przeznaczone do montau,
urzdzenie do montau szuflad,
klej Wikol,
ciereczka,
narzdzia montaowe,
literatura tej jednostki montaowej,
literatura rozdziau 6.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) przygotowa urzdzenie do montau ram (przygotowanie do pracy)?
2) przygotowa urzdzenie do montau skrzy do pracy?
3) przygotowa urzdzenie do montau konstrukcji szkieletowej?
4) przygotowa urzdzenie do montau szuflad?
69
4.11. Ocena prac montaowych oraz techniczno-jakociowych,
ocena wyrobw, pproduktw i produktw
70
W metodzie bada przyjto zaoenie, e charakter si wywieranych przez urzdzenie
probiercze powinien odpowiada co do wartoci, kierunku, miejsca przyoenia i liczbie cykli
dziaania naturalnym urzdzeniom uytkowym, ktrym podlega dany rodzaj mebla
w zaoonym okresie uytkowania zgodnie z przeznaczeniem.
Miernikami wytrzymaoci mebla s skutki dziaania obcie obserwowane w czasie
badania, po jego zakoczeniu w postaci rozlunionych pocze konstrukcyjnych, pkni,
zama, odksztace lub innych uszkodze zalenie od rodzaju badanego mebla.
Ze wzgldu na rnic w konstrukcji i w warunkach uytkowania (charakter obcie
uytkowych) poszczeglnym rodzajom mebli stawia si odmienne wymagania w zakresie
wytrzymaoci i sprawdza si te wymagania w nieco inny sposb, waciwy dla danego
rodzaju mebla.
Std rozrnia si badania:
wytrzymaoci i sztywnoci mebli skrzyniowych,
wytrzymaoci, odksztacalnoci oraz statecznoci stow,
wytrzymaoci na odksztacalno tapczanw, kanap, leanek,
wytrzymaoci oraz sztywnoci ek,
wytrzymaoci oraz odksztacalnoci foteli,
wytrzymaoci oraz odksztacalnoci krzese.
Do zada laboratorium zakadowego naley take przeprowadzenie bada wyrobw
lakierowych i bada powok wykoczeniowych gotowego wyrobu.
Do bada wyrobw lakierowych zaliczy moemy:
wstpne prby techniczne (kouszenie, wystpowanie osadu, jednolito koloru itp.),
oznaczanie lepkoci,
oznaczanie rozlewnoci,
oznaczanie stopnia wyschnicia.
Badanie powok wykoczeniowych sprowadza si do sprawdzenia:
gruboci powoki,
stopnia poysku,
przyczepnoci,
twardoci,
cieralnoci,
odpornoci na uderzenia,
kontaktowej odpornoci na ciepo,
odpornoci na dziaanie pary wodnej (plamienie),
odpornoci na dziaanie substancji chemicznych,
odpornoci na wiato.
71
4.11.3. wiczenia
wiczenie 1
Dokonaj kontroli i oce prace montaowe mebli z rozdziau 10 wiczenia 14.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) okreli zakres kontroli zmontowanego mebla?
2) scharakteryzowa rodzaje bada, ktre naley wykona przed
przekazaniem wyrobu do magazynu?
3) okreli zakres bada materiaw wchodzcych do zakadu?
4) wyjani badania wchodzce w zakres bada wytrzymaociowych?
5) wyjani, co rozumiesz pod pojciem mierniki wytrzymaoci?
72
5. SPRAWDZIAN OSIGNI
Powodzenia!
73
5. Z wymienionych mebli zaliczamy do jednofunkcyjnych
a) wersalki.
b) fotele.
c) fotele rozkadane.
d) tapczano-pki.
9. Tolerancj nazywamy
a) rnic midzy wymiarami granicznymi grnymi i dolnymi.
b) rnic midzy dolnym wymiarem granicznym a wymiarem nominalnym.
c) rnic midzy grnym wymiarem granicznym a wymiarem nominalnym.
d) rnic midzy wymiarem rzeczywistym a wymiarem nominalnym.
74
13. Meble sklasyfikowane ze wzgldu na sposb obrbki to
a) meble do przechowywania przedmiotw.
b) meble wielofunkcyjne i uzupeniajce.
c) meble gite.
d) meble do pracy i spoywania posikw.
75
21. Za pomoc bada technicznych oceniamy jako mebli pod wzgldem
a) walorw estetycznych.
b) formy plastycznej.
c) doboru barwy drewna.
d) odpornoci na warunki uytkowania.
76
29. Odpowiedzialno za jako wyprodukowanych mebli ponosz
a) pracownicy administracji.
b) stra przemysowa.
c) kierownik kontroli jakoci.
d) pracownicy produkcyjni zakadu.
77
KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko...........................................................................................................................
Wytwarzanie mebli
Nr
Odpowied Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
25 a b c d
26 a b c d
27 a b c d
28 a b c d
29 a b c d
30 a b c d
Razem:
78
6. LITERATURA
1. Bajkowski J., Bieniek S., Duchnowski K.: Obrabiarki i urzdzenia w stolarstwie, WSiP,
Warszawa 1972
2. Bugej B.M.: Technologia zmechanizowanego stolarstwa. PWSZ, Warszawa 1953
3. Jurkowski E.: Stolarstwo cz. II, PWSZ, Warszawa 1966
4. Nowak H.: Stolarstwo technologia i materiaoznawstwo cz.2, WSiP Warszawa 2000
5. Obrabiarki i urzdzenia techniczne PWRiL, Warszawa 1982
6. Pramo J.: Stolarstwo technologia i materiaoznawstwo cz. 2, WSiP Warszawa 1989
7. Pramo J.: Stolarstwo cz. 1, WSiP Warszawa 1995
8. Przdka W.: Szczuka I.: Technologia meblarstwa cz.2 WSiP Warszawa 1989
9. Przdka W.: Technologia meblarstwa cz.1 PWSZ Warszawa 1973.
10. Sawiski M.: Rysunek zawodowy dla stolarzy, WSiP Warszawa 1987
11. Swaczyna I.: Swaczyna M.: Konstrukcje mebli cz.2 WSiP Warszawa 1998
12. Tyszka J.: Powierzchniowe uszlachetnianie wyrobw z drewna, WNT Warszawa 1987
79