1. w.

Augustyn

2. w. Jan Damasceski

3. Johann Adam Mhler

4. w. Tomasz z Akwinu

5. w. Teresa z Avila

6. Romano Guardini

7. Jean Danilou

8. Karl Rahner
 w. Augustyn
(MISTRZOWIE TEOLOGII STR. 135)

ycie
Urodzi si w 354r. w Tagacie (dzisiejsza Algieria), w prowincji Rzymskiej
Matka bya chrzecijank
Ojciec poganinem
Wychowany przez sw matk po chrzecijasku, nie zosta jednak ochrzczony
Pocztkowo uczy si w rodzinnym miecie, nastpnie studiowa w Kartaginie
W Kartaginie majc 18 lat zwiza si na 15 lat z kobiet, ktra urodzia mu syna
Majc 18 lat zosta ojcem
Prowadzi ycie beztroskie, rozpustne, gardzi chrzecijastwem jako religi
Zacz odczuwa niepokj, ktremu towarzyszyo poszukiwanie prawdy i mioci
Zetkn si z manichejczykami i uleg ich wpywom
Dualizm manichejski odpowiada dokadnie jemu dualizmowi wewntrznemu. Augustyn
czu, e toczy si w nim walka za i dobra.
Wykada gramatyk i retoryk w Tagacie, w Kataginie, Mediolanie.
W Mediolanie wspierany przez arliw modlitw swej matki w. Augustyn znalaz w
Jezusie Chrystusie odpowied na swj niepokj. W jego nawrceniu dopomg mu
biskup Ambroy.
Powzi dwa postanowienia: porzuci manichejczykw i zosta katechumenem.
387r. majc 33 lata, wraz ze swym synem przyj chrzest
zosta wywicony na kapana majc 37 lat w roku 391
zosta pomocnikiem podeszego w wieku biskupa Hippony, ktrego zastpi po mierci
przeciwstawia si rnym herezjom, zwalcza manicheizm (gosili dualizm, buddyzm,
Bog jest zy..), donatyzm (sprzeciw przeciwko niegodnym szafarzom, ktrzy sprawuj
sakramenty), pelagianizm (czowiek bez pomocy aski moe osign zbawienie).
w. Augustyn zmar 28 sierpnia 430 roku, w siedemdziesitym pitym roku ycia, po
trzydziestu-piciu latach posugiwania na urzdzie biskupa Hippony

MYL
Autobiografia w. Augustyna Wyznania zawierajca psychologiczn analiz i
subtelny opis duchowych przey
 Poznanie teologiczne: fides, ratio,
auctoritas
Augustyn opiera sw teologi na autorytecie Chrystusa, wyraajcym si w Pimie
witym i w Kociele. Biblia dla Augustyna dusz teologii. Prawda, niezalenie gdzie
si znajduje jest wasnoci Pana. Wiara i rozumienie s drogami wiodcymi do
spotkania z Bogiem, s one nierozczne, wzajemnie si wspomagaj.
Rozumiej, aeby wierzy i wierz, aeby rozumia
Intellige ut credas Crede ut intelligas
Ludzkie poznanie jest niezbdne, aby przyj i wyrazi wiar. Rozumienie wiary zblia do
Boga.
TEKST: Rola Pisma witego
Kto chlubi si, e wiedzy nie naby za pomoc adnych regu, lecz wszystko co napisane
jest w Pimie witym zrozumia dziki asce Boej, wierzy susznie, gdy prawd jest, e
taki talent nie pochodzi od niego samego, ale zosta mu udzielony przez Boga.
TEKST: Autorytet Kocioa Katolickiego skoni Augustyna do wierzenia
Ewangelii.

DYSKUSJA:
1. W jaki sposb Augustyn uzasadnia konieczno stosowania regu
hermeneutycznych podczas lektury Pisma witego?
Augustyn buduje teologi uywania rozumu. Prbuje uzasadni, dlaczego nie moemy
liczy wycznie na to Boe natchnienie. Normalnie wykorzystuje ludzkie zdolnoci i
DYSKUSJA

reguy, nie s sprzeczne z Jego dziaaniem. Augustyn porwnuje czowieka uczcego

stosowania regu hermeneutycznych do kogo, uczy czyta, uczy samodzielnoci.
Dobry duszpasterz uczy swoich wychowankw samodzielnoci w poszukiwaniu
prawdy. Bg stworzy nas wyszymi ponad inne stworzenia przez nasz rozum. Koci
jest kryterium hermeneutycznym lektury Pisma. Hermeneutyka sztuka objanienia i
interpretacji tekstw pochodzcych z przeszoci, szczeglnie Biblii (egzegeza).
2. Na czym polega autorytet Kocioa
sukcesja apostolska twierdzi, e bezpieczniejsza jest dla niektrych ludzi prosta wiara
ni gbokie poszukiwania, bo mog zbdzi.
3. Jaka jest relacja filozofii do teologii, rozumu do wiary?
DYSKUSJA

Bg stworzy nas rozumnymi to jest wyszo natury ludzkiej nad zwierzc

i wierzy bymy nie mogli, gdybymy nie mieli rozumu. Cho s sprawy, gdzie wiara
wyprzedza rozum. Wanie rozumem mona poj, e do pewnych rzeczy mona doj
najpierw przez wiar, a dopiero wewntrz niej przez rozum
Wane jest, e wiara bdzie wartociowa, gdy rozum wykorzysta wszystkie swoje
moliwoci i powie: tu ju nie dam rady, w takim razie wierz
Wiara i rozum dziaaj na zasadzie spirali.
 Nauka o Trjcy witej
1. O Trjcy witej De Trinitate
wychodzi od natury Boej (essentia)
tym, co rni Trzy Osoby istniejce wewntrz jednej istoty s relacje, ktre stanowi
wewntrzne ycie Boga. Ojciec jest Synem, poniewa rodzi Syna. Syn jest Synem,
poniewa jest zrodzony z Ojca a Duch wity pochodzi od Ojca i Syna. Duch jest
Mioci obydwu, Ojca i Syna, mioci ktra staa si osob.
lady Trjcy witej mona znale w czowieku. Aby znale Boga trzeba wej w
siebie. Trzeba wdrowa od tego, co zewntrzne do tego, co wewntrzne i od tego co
nisze do tego co wysze. Bdc we wntrzu siebie odkrywam troisto.
TEKST: Czowiek obrazem Boga
Chrystus mwi: Uczcie si ode mnie, em jest cichy i pokornego serca Bg jest mioci.
Czemu wic na wysokoci niebios i gbokociach ziemi szukamy Tego, ktry w nas jest,
jeli chcemy z Nim by.?
Troisto w Mioci
Pami, intelekt, wola stanowi jedno ycie, a nie trzy, nie tworz trzech dusz, ale s
jedn dusz.

DYSKUSJA:
1. W jaki sposb w. Augustyn uzasadnia szukanie analogii do Trjcy
witej w czowieku?
DYSKUSJA

Boga trzeba szuka w swoim wntrzu i w swoich odczuciach, zwracajc si w stron

mioci, pokornego Serca Jezusa. Prawda o Bogu jest przy mnie, jest we mnie
wpisana.
2. Na czym polega jedno duszy, mioci i poznania, a na czym ich
rwno?
Mio jest czym jednoczcym. Mamy trzy elementy:
kochajcego
kochanego
mio
S to trzy rzeczywistoci, ktre s jednoci. Rwno w czowieku nie musi zaistnie.
Ale mio jest najlepsza, gdy rwno istnieje. Jeli dusza miuje siebie zbyt mao,
tylko jak wasne ciao to grzeszy niedomiarem. Dusza sama siebie poznaje i sama
siebie miuje.
DYSKUSJA

3. Na czym polega jedno pamici, poznania (intelektu) i woli?

Pami, intelekt i rola tkwi w jednym podmiocie, s to trzy aspekty dziaania jednej
istoty. To wanie stanowi nawizanie do Trjcy witej. Bg wyraa w Sowie, a Sowo
brzmi dziki Tchnieniu, Pneuma, Duchowi. Bg wpisa w nas jakie podobiestwo do
Siebie, bymy mogli Go jako poznawa.

aska
Konieczna jest pomoc Boga w formie aski, ktra pociga, podtrzymuje i umacnia
czowieka w jego deniu do dobra. aska dodaje do natury now nadnatur
nadprzyrodzono, ktra sprawia, e czowiek dziaa jako Syn Boga tam, gdzie byby
jedynie poddany saboci (podliwoci). Czowiek jest tym bardziej wolny, im bardziej
posuszny jest asce.
 DYSKUSJA
1. Dlaczego prawo eksponuje grzech?
Bo zwiksza nasz wiedz o grzech, jest czym co wskazuje, gdzie jest grzech, a
gdzie go nie ma, jak go przezwyciy (ale nie daje siy), ukazuje potrzeb Boga.
Prawo pozwala nam postawi diagnoz, ale jeszcze nie jest lekarstwem.
2. Jakie jest znaczenie aski dla czowiek?
DYSKUSJA

Grzech czy si z niedoskonaoci. aska peni rol ochrony przed zem. aska
przynosi si, umoliwia czowiekowi wypenianie prawa, wyjcie z grzechu.
3. Czy eksponowanie aski ma jakie znaczenie w spojrzeniu Augustyna
na czowieka?
Czyny ludzkie same w sobie s bezuyteczne bez odniesienia do aski.
aden dobry czyn nie jest moliwy bez aski, jest z ni powizany.
Nie wystarczy sam chrzest, trzeba si jeszcze zaangaowa

Nauka o Kociele i sakramentach

Sw eklezjologi w. Augustyn rozwin w polemice z donatystami, ktrzy gosili, e
Koci skada si tylko ze witych a grzesznicy nie nale do chrzecijaskiej
wsplnoty.
wity Augustyn wskazuje, e rdem witoci jest Jezus Chrystus, a Koci,
ktrego zadaniem jest prowadzi ludzi do witoci, bdzie obejmowa do koca wiata
take wielu grzesznikw.
Koci jest wsplnot sakramentw, ktra daje zbawienie. sakramenty s wasnoci
Chrystusa i Kocioa a nie szafarza, dlatego jego osobista wito bd grzeszno
nie ma adnego znaczenia dla wanoci udzielonego sakramentu.
Tekst: wito Kocioa
Koci jest Kocioem mieszanym: s w nim dobrzy ludzie jak i grzesznicy, obudnicy
Sowo i sakrament
Jestemy oczyszczeni dziki nauce Jezusa Chrystusa.
Sowo jest: wierzce, zaofiarowane, zmoczone w wodzie chrzcielnej..
Nawrcenie i sakrament
ofiar dla Boga duch skruszony
widzialna ofiara jest sakramentem to jest witym znakiem ofiary niewidzialnej.

DYSKUSJA
1. Co w. Augustyn rozumie przez pojcie Koci mieszany?
Kocioem mieszanym jest obecna posta Kocioa, gdzie wspistniej ze sob grzech
i wito (oraz i grzesznicy)
istniej obudnicy
w. Augustyn najpierw patrzy na Koci z zewntrz: i widzi instytucj, wsplnot ludzi.
DYSKUSJA

Pniej stwierdza, e wrd tworzcych t wsplnot s tacy, ktrzy duchowo do

Kocioa nie nale.
Jest to pewne rozrnienie na dwa wymiary Kocioa:
instytucjonalny
duchowy
Podzia ludzi:
wici
grzesznicy
 2. Czym jest sakrament w relacji: czowiek Bg
Sakrament jest penym sowem owiecajcym czowieka
Sakrament jest sowem wiary.
DYSKUSJA

Sakrament to cud
Bg ustanowi sakramenty, znaki, ebymy byli wiadomi Jego dziaania, zmienia nas
przez nasz umys.
Sowo dziaa tak na czowieka, e uzdalnia go do osobowej odpowiedzi Bogu, ktry jest
Osob.
Bg dlatego wybra sakramenty, bo czowiek ma umys, jest rozumny i wolny.
W sakramencie Bg przychodzi, nawet jeli szafarz jest nieudolny

Teologia historii
Teologiczna koncepcja wiata, jak Augustyn zawar w swoim traktacie gwnym motywem
tej walki jest walka pomidzy pastwem Boym a pastwem ziemskim. Te dwa pastwa istniej
w wiecie obok siebie, wzajemnie si przenikajc.
Tekst: Przeciwiestwo dwch pastw w historii ludzkoci
Dwa pastwa powoay dwie mioci:
Mio wasna posunita do pogardy Boga, powoaa pastwo ziemskie szuka
chway w sobie
Mio Boga posunita do pogardzania sob powoaa pastwo niebieskie szuka
chway w Panu
Tekst: Pochodzenie ziemskiego pastwa
Kain i Abel
Kain zaoy pastwo
Pastwo witych jest w niebie
Relatywne prawo ziemskiego pastwa
Pastwo ziemskie ma na ziemi swoje dobro
korzystanie z dbr
Pastwo ziemskie dy do pokoju ziemskiego
Gdzie nie ma sprawiedliwoci tam nie ma prawa
pastwo ludzi bezbonych nie sucha Boga brak tam sprawiedliwoci
Pastwo Boe a Koci
w krlestwie Boym znajd si: ten kto nie dopenia przykaza i tek, ktry je dopenia.

Dyskusja
1. Na czym polega rnica pomidzy pastwem Boym i pastwem ziemskim?
Pastwa te odwouj si do rnych zasad
Te same spoecznoci ale inne zasady, inna celowo
Pastwo Boe tworzy Bg
Pastwo ziemskie tworz ludzie sami z siebie, grzesznicy
DYSKUSJA

Pastwo ziemskie powstao wraz z upadkiem aniow

2. Na czym polega wsplnota pastwa Boego i pastwa ziemskiego
S wsplnotami
jedna spoeczno, jeden przedmiot tych dwch pastw
Pastwo Boe wieczne, pastwo ziemskie nie wieczne, rozpadnie si
3. Jaka jest relacja pomidzy Kocioem a pastwem Boym
S trzy pastwa: szatana, ziemskie oraz Boe
Pastwo Boe jest tosame z Kocioem przyszym (Kocioem witych).
 w. Jan
Damasceski
(MISTRZOWIE TEOLOGII STR. 199)

ycie
Wiadomoci o yciu s skpe
Urodzi si ok. 650r. w Damaszku
Pochodzi z chrzecijaskiej rodziny arabskiej
Ojciec minister finansw kalifa
Zna dobrze religi muzumask i kultur arabsk
Wobec wrogoci wobec chrzecijan zrezygnowa z urzdu w administracji kalifa
Przed 700 rokiem zosta mnichem w klasztorze w. Saby koo Jerozolimy
Po przyjciu wice kapaskich powici si modlitwie, kaznodziejstwu i twrczoci
religijnej
Broni kultu obrazw
Zmar przeywszy ponad 100 lat przed rokiem 754
Zosta oboony kltw przez przeciwnikw kultw obrazw
VII Sobr powszechny w 787r. zdj ze w. Jana Damasceskiego kltw
W 1890 roku papie Leon XII ogosi go doktorem Kocioa

Myl
Zajmowa si kwestiami dogmatycznymi, moralno-ascetycznymi, egzegetycznymi i
historycznymi

Kult obrazw
Podstawowe dzieo: rdo wiedzy (Fons scientiae) skadajce si z 3 czci:
dialektyka (filozoficzne wprowadzenie do filozofii), Historia herezji (islam mianem
herezji chrzecijaskiej), Wykad wiary prawdziwej (synteza nauki ojcw greckich,
traktujc o Bogu, stworzeniu, czowieku, wcieleniu...).
Obrazy s poyteczne, gdy uzmysawiaj fakty zbawcze i cnoty witych, i dziki
temu nie umiejcym czyta zastpuj ksiki.
Cze okazywana obrazom nie jest absolutna odnosi si do przedstawionej osoby

Tekst
Sprzeciw Jana przeciwko oddawania czci obrazom
Porwnanie z: namiot na pustyni, Arka Przymierza, Cherubini,
Ojcowie postanowili wane wydarzenia przedstawia na obrazach

Dyskusja
DYSKUSJA

1. Kogo nie mona przedstawi na obrazie i dlaczego

nie mona przedstawi natury Boskiej
niczego, co nie ma jakie postaci ludzkiej, okrelonych ksztatw
dawniej nie mona byo malowa obrazw, teraz mona bo Bg przybra posta
ludzk
 Ducha witego mona przedstawi za pomoc biblijnych symboli
Ikona jest realistyczna (wida dokadnie rysy...)
2. Jakie s argumenty Jana z Damaszku w obronie narodw
DYSKUSJA

Nawet zakaz tworzenia obrazw w Starym Testamencie nie dotyczy wprost samych
obrazw jako obrazw, lecz kultu rzeb, poczonego ze skadaniem ofiar demonom
Nie bdziesz oddawa pokonu uzasadnienie: kiedy Pan przemawia z Synaju to nie
wida byo adnej postaci
ludzie oddaj sobie nawzajem cze ze wzgldu na obraz Boy, ktry jest w nich
dla ludzi nie umiejcych czyta s poyteczne obrazy
kiedy przedstawiamy Chrystusa Chrystusa w chwale, to przedstawiamy ca Trjc,
take Ojca, ktrego obrazem jest Syn i Duch, dziki ktremu czowieczestwo
Chrystusa jest przebstwione

Od teologii do dowiadczenia
eklezjalnego
Czowiek jest powoany do penego przebstwienia poprzez uczestnictwo w
przemienionym Chrystusie. Owo przemienienie jest moliwe w dowiadczeniu
liturgicznym.

Tekst: Homilia na uroczysto Przemienienia Paskiego

za nic wamy wszystko ziemskie; nie na ziemi bowiem jest obcowanie nasze,
podnosimy dusz w niebo, skd wygldamy Zbawiciela Pana Jezusa Chrystusa.
W tym dniu widziano to, czego wzrok nie widzia, albowiem ciao ziemskie wydaje blask
Boy.
Wszystko si to stao, aby Zbawiciel wykaza si Panem starego i nowego przymierza,
ywych i umarych.
Boskie przykazania najpilniej chowajmy, abymy z owej piknoci Boej, ukazanej w
czci na grze Tabor, czerpali wieczne rozkosze.

Dyskusja
1. Jakie jest znaczenie Przemienienia Paskiego dla czowieka?
W Przemienieniu czowiek widzi natur ludzk przebstwion, widzi kres tego, co jego
samego czeka
Ma przed oczyma owoc trudw: ale po drugie jest ta pikna wizja, ktra go motywuje
do pokonania trudw.
Objawienie celu, ktry wart podjcia trudnej drogi.
DYSKUSJA

2. W jaki sposb Przemienienie Paskie uobecnia si w czowieku?

Przez uczestnictwa w liturgii
nosimy obraz przemienienia w naszych sercach, czyli: sposb ycia, ktry odpowiada
temu jest ksztatowany przez ten noszony obraz. Ksztatuj nas czyny
dziki witowaniu Przemienienia Paskiego zdobywamy ch ycia, dymy do
urealnienia tego, co jest nasz nadziej.
 Johann Adam
Mhler
(MISTRZOWIE TEOLOGII STR. 475)

Nazwisko tego teologa czy si z najwaniejszym orodkiem odnowy teologii, jaka

zaznaczya si w pierwszej poowie XIX wieku. Chodzi o katolicki Wydzia Teologii na
Uniwersytecie w Tybindze.

ycie
urodzi si w 1796 roku w do zamonej rodzinie wocian w okolicach Tybingi
studia teologiczne odby najpierw w Ellwangen a potem w Tybindze
w 1819 roku przyj wicenia kapaskie
w 1822 roku otrzyma ze strony wydziau teologicznego propozycj prowadzenia
wykadw w Tybindze. Zanim do tego doszo, dziki przyznanemu stypendium, Mhler
odby dug podr m.in. do Getyngi, Berlina, Pragi i Wiednia zapozna si z
wyznaniem wiary rnych kociow.
Po podry zosta wykadowc na wydziale w Tybindze, gdzie przebywa do 1835:
wykada: histori Kocioa, prawo kanoniczne, patrologi,
Kontrowersje wok jego twrczoci (wyda dzieo: Symbolika, czyli wykad
dogmatycznych niezgodnoci pomidzy katolikami i protestantami, wedug ich
publicznych dokumentw wyznaniowych), a take ataki na jego osob ze stron k
protestanckich sprawiy, e Mhler postanowi opuci Tybing.
Przyj w 1835 roku katedr w Monachium, gdzie podj si egzegezy listw w. Pawa.
Epidemia cholery, a potem choroba puc sprawiy, e musia porzuci nauczanie w
1837 roku.
Zmar w kwietniu 1838 roku. Mia niespena 42 lata

Myl
Centralnym przedmiotem refleksji jest u Mhlera Koci.
Chrzecijastwo to ycie poczte z Chrystusa
Koncepcje eklezjologiczn rozwija w dzieach: Jedno w Kociele, Symbolika.

Koci jako przeduone wcielenie

Chrystusa.
Mhler podkrela, e Koci jest przede wszystkim yciem yciem Boym obecnym
w historii.
Koci jako ywy organizm, ktry rozwija si i wzrasta w historii pobudzany przez
Ducha witego, ktry ksztatuje go i formuje poprzez sw nieustann aktywno.
To wanie Duch wity ulewa wiar w wierzcych, oywia wsplnot, czy
chrzecijan
Mhler ukazuje Koci jako przeduenie czy kontynuacja wcielenia
Koci jest trwaym wcieleniem. Cho z ludzi si skada, nie jest wycznie czym
ludzkim: jest jednoci obu elementw: boskiego i ludzkiego rwnoczenie czyli
posiada bosk i ludzk stron.
 Tekst: Symbolika, czyli wykad dogmatycznych niezgodnoci pomidzy
katolikami i protestantami, wedug ich publicznych dokumentw wyznaniowych
Koci ziemski w rozumieniu katolikw jest widzialn wsplnot wiernych, zaoon
przez Chrystusa.
W tej wsplnocie wszystkie narody w cigu wiekw s prowadzone do Boga
Widzialno Kocioa ley we Wcieleniu Boskiego Sowa
Gdyby sowo nie wstpio w do ludzkich serc, przybierajc posta sugi, a przez to nie
objawio si w formie cielesnej, wwczas Sowo to zaoyoby jedynie Koci
wewntrzny
Skoro Sowo stao si ciaem to tym samym wypowiedziao si w ludzki, zewntrznie
postrzegalny sposb, tak jak czowiek zwracao si Ono do ludzi, cierpiao i dziaao w
ludzki sposb, aby na nowo pozyska czowieka do krlestwa niebieskiego
wierzcy s nazwani w Pimie witym Ciaem Chrystusa
koci zoony z ludzi nie jest tylko ludzki
W Kociele i przez Koci zbawienie stao si rzeczywistoci
Zbawiciel powierzy Kocioowi Sowo
Jego Sowa nie da si ju nigdy oddzieli od Kocioa, a Jego Kocioa od Sowa

Dyskusja
1. W jaki sposb Mhler wykorzystuje dogmat chrystologiczny
w doktrynie eklezjologicznej?
Koci jest Boski i ludzki zarazem, stanowi jedno obu pierwiastkw, istnieje w
Kociele co na ksztat wymiany wasnoci.
2. Jaki jest zwizek pomidzy Chrystusem a Kocioem?
Koci jest wcielonym Sowem Chrystusa
Syn Boy przekazuje wsplnocie Kocioa swoje Boskie Sowo, swoj yw wol i
wypywajc mio
Chrystus przekazuje Apostoom swoje posanie, czyni to w trojakim wymiarze, bo on
nie dziaa sam, ale wyraa w sobie dziaania caej Trjcy.
Mhler eksponuje przede wszystkim osob Chrystusa (w ten sposb chce uzasadni
DYSKUSJA

widzialny wymiar Kocioa)

3. W jaki sposb Mhler uzasadnia istnienie Kocioa?
Widzialny Koci ma podstaw we wcieleniu Chrystusa, e gdyby Chrystus si nie
wcieli, to zaoyby jedynie niewidzialny, wewntrzny Koci.
Toczy spr z protestantami, goszcymi, e Koci jest niewidzialny