Marta Powierza

Uniwersytet Kardynaa Stefana Wyszyskiego

Wydzia Filozofii Chrzecijaskiej
Instytut Psychologii

DOROSE DZIECI ALKOHOLIKW

Strategie radzenia sobie DDA z przeszoci

Kada osoba ma swoj histori. Kady ma za sob swoje dziecistwo,

ktre wspomina raz z umiechem, a innym razem z paczem. DDA Dorose
Dzieci Alkoholikw to osoby, ktrym przyszo y, dorasta w mao
przyjaznych warunkach rodzinnych. Wikszo z nich, wolaoby z pewnoci,
wymaza pewne okresy swojego dorastania, inni natomiast, wiadomi ju
swoich dowiadcze, s wdziczni za ten czas, ktry poprzez cierpienie
wzmocni i wzbogaci ich osobowo.
Jak sama nazwa wskazuje DDA to dorosa, w peni uksztatowana osoba,
ktra wychowywaa si w rodzinie, gdzie wystpi problem alkoholowy.
Wanie specyfice takich osb bdzie powicona niniejsza praca.

1. Rodzina Dysfunkcyjna

Rodzina dysfunkcyjna to taka rodzina, ktra nie jest w stanie sprosta

zadaniom jakie stawia jej spoeczestwo oraz poszczeglni czonkowie danej
rodziny. Do zada, ktre stawia rodzinie spoeczestwo nale gwnie:
funkcja prokreacji, funkcja usugowo opiekucza, socjalizacyjna oraz funkcja
psycho-higieniczna. Natomiast funkcje ekonomiczne, zaspokojenie potrzeb
bytowych, opiekuczych i emocjonalnych to zadania indywidualne, ktre nie
s speniane pomidzy poszczeglnymi czonkami rodziny dysfunkcyjnej (za:
Ry, 2009).
 Charakterystyki rodziny dysfunkcyjnej, w ktrej wystpuje problem
alkoholowy dokona Mellibruda (1999; za: Ry, 2009).
1. Rodzina jest zamknita, jej czonkowie yj w izolacji od wiata
zewntrznego, bez bliskich kontaktw towarzyskich, przyjani, bd te
kontakty te s powierzchowne, konwencjonalne, dominuj w nich
pozory, brak prawdziwych uczu, nieszczero oraz niezdolno do
zwracania si o pomoc.
2. Rodzina z problemem alkoholowym yje w zakamaniu, braku szczeroci
i mwienia prawdy o problemach nkajcych czonkw rodziny,
faszujc i znieksztacajc rzeczywisto.
3. W rodzinie tej brakuje wzajemnoci, czyli albo nikt nikomu nie pomaga,
kady jest skoncentrowany na sobie, a problemy innych czonkw s
ignorowane, lub te stosunki oparte s na nadopiekuczoci jednych
wobec drugich

Mellibruda rwnie wskazuje na obszary ycia rodzinnego, ktre s

szczeglnie zagroone z powodu uzalenienia rodzica. S to:
ycie uczuciowe (typowe s takie uczucia jak: cigy lek, poczucie
zagroenia, zo, gniew, wstyd, poczucie krzywdy i winy)
oparcie i wzajemna pomoc (rodzina, ktra powinna by oparciem, staje
si niekoczcym rdem krzywd)
kontakt i zrozumienie (podstawowe relacje szczeroci przeksztacane s
w relacje oparte na kamstwie i manipulacji)
kontakt ze wiatem zewntrznym (izolacja poszerzajca swj zasig w
miar upywu czasu)
zasoby materialne (czste problemy finansowe),(1999; za: Ry 2009).
W obliczu tak wielu zagroonych obszarw dotyczcych funkcjonowania
rodziny, jest oczywistym sdzi i, problem alkoholowy w rodzinie czyni ja
rodzin dysfunkcyjn. A wpyw jaki ma ona na rozwj modego czowieka, na
jego osobowo i tosamo jest ogromnie wany .
 2. Charakterystyka DDA

2.1. Definicja DDA

A. Widera-Wysoczyska (2003; za: Ry, 2009) pisze i DDA to
czowiek pochodzcy z rodziny, w ktrej alkohol by problem centralnym.
Zajty w dziecistwie o przetrwanie, w yciu dorosym ma poczucie, e nigdy
nie by dzieckiem.
Bycie DDA zakada podwjn tosamo, a wic bycie dorosym przy
jednoczesnym byciu wci dzieckiem, a dzieje si tak poprzez nierozwizane
problemy z okresu dziecistwa. Dorose Dziecko Alkoholika ma cechy
osobowoci, ktre wyksztacia rodzina dysfunkcyjna. Obecne s rwnie
symptomy zaburze, ktre s charakterystyczne dla okresu traumatycznego
dziecistwa. Jeli pierwotne rdo stresu ju nie istnieje, to tego typu objawy
mona potraktowa jako reakcje postraumatyczne (za: Ry, 2009).
J. Wawerska-Kus (2009) dzieli DDA na dwie kategorie. Wsplnym
mianownikiem obu kategorii jest okres dziecistwa, ktry charakteryzuje si
cierpieniem ponad miar dziecka. Pierwsza kategoria osb, to osoby ktre
bardzo szybko dojrzay, niejako przeskoczyy dziecistwo i okres burzliwych
buntw, postanowiy by nad wiek powane. Natomiast druga grupa to,
osoby, ktre postanowiy by jak Piotru Pan, czyli nigdy nie dorasta, wol
by dzieckiem, a najlepiej zbuntowanym, wiecznym nastolatkiem.

2.2. Dziecistwo DDA

Kade dziecko od urodzenia potrzebuje bliskoci swoich opiekunw, jest
od nich niejako uzalenione. W przypadku DDA, tak wane poczucie
bezpieczestwa, zostaje zachwiane. Dziecko czsto pozostaje zostawione
samemu sobie i przyjmuje to za fakt oczywisty. Utwierdza si w przekonaniu,
e tak musi by, e wanie w ten sposb funkcjonuje wiat.
Kamstwa, wymwki i tajemnice s w tych domach czym tak
naturalnym jak powietrze stanowice zarazem przyczyn emocjonalnego
chaosu u dzieci. Klimat jaki panuje w rodzinach alkoholikw, emocjonalny i
psychiczny jest w duej mierze zbliony do klimatu w rodzinach, gdzie
rodzice zaywaj narkotyki, nielegalnie bd te z przepisu lekarza.(Forward,
2006, s. 82)
S. Forward (2006) pisze rwnie o charakterystycznej zabawie w
normaln rodzin, ktra w sposb szczeglny niszczy dziecko, poprzez
zaprzeczenie susznoci wasnych odczu i wrae. To z kolei jest przesank
to wyksztacenia upoledzonego poczucia pewnoci siebie. Dodatkowo
poczucie winy sprawia, e dziecko zastanawia si nad tym czy ludzie mu
wierz. Wraz z upywem czasu to utwierdzane poczucie moe prowadzi do
stopniowego zamykania si dziecka, unikania okazji do zabierania gosu, czy
wyraania wasnych opinii. Udawanie, e wszystko jest w porzdku, wie si
rwnie z ogromnymi pokadami energii jakie dziecko poytkuje na to, by by
w cigej gotowoci i czujnoci, by w adnym momencie nie da si
zdemaskowa. Obawa przed zdradzeniem rodzinnej tajemnicy prowadzi
czsto do unikania przyjani, a co za tym idzie do izolowania i samotnoci. W
dziecku wyksztaca si rwnie silna i lepa lojalno wobec tych ludzi, ktrzy
dziel jego tajemnic.
W rodzinach alkoholikw tak duo energii wydatkuje si na
bezskuteczne prby uratowania pijaka, oraz na utrzymanie tajemnicy, e
niewiele czasu i uwagi pozostaje na zaspokojenie potrzeb dzieci. Dzieci
alkoholikw czsto czuj si niewidzialne.(Forward, 2006, s. 84-85).
Ju w wieku przedszkolnym mona zauway u dziecka objawy po,
ktrych pozna mona, e przeywa ono pewne kryzysy zwizane z rodzin w
ktrej jest problem alkoholowy. Dziecko takie przyjmuje role bohatera, koza
ofiarnego, dziecka niewidzialnego lub role maskotki. Czsto jest zmczone i
ospae. Powtarzaj si koszmarne sny, sen przerywany, odmowa spania lub
lk przed nim w porze poobiedniej. Pojawiaj si rwnie problemy zwizane
z regresj treningu czystoci, ssanie palca lub obgryzanie paznokci. Problemy
dotyczce jedzenia s rwnie charakterystyczne dla dzieci z rodzin
alkoholowych (ak, 2006).
Zabawa tych dzieci jest zabaw w izolacji. Niestety jej treci s tematy
alkoholowe, brutalne sceny agresji oraz bijatyki rodzicw. Nadmierna
aktywno u dziecka, jest gwnym objawem alkoholizmu rodzicw, a czasem
nawet objawem syndromu podu alkoholowego. Dzieci takie maj problemy z
koncentracj na jednym zadaniu, charakteryzuje ich nadruchliwo,
nerwowo oraz wybuchowo. Nie planuj i nie kocz zaj, ktre udao si
rozpocz, nie maj cierpliwoci ani entuzjazmu do pracy w grupie. Z jednej
strony boj si nieznanych ludzi, a z drugiej nadmiernie lgn do innych i
przesadnie lkaj si separacji (ak, 2006).
T. Hellsten (2008, s. 48) pisze o zamroeniu cech dziecicych w
rodzinach alkoholowych Gniew, al, lk, podobnie jak samotno, poczucie
opuszczenia etc. opadaj na dno tworzcej si osobowoci i ulegaj tam swego
rodzaju zamroeniu (). Potrzeba bezpieczestwa, bliskoci, bycia
zrozumianym, jak i tego, eby mie kogo, kto zechciaby si nami
zainteresowa, wysucha nas, da nam odczu, ze jestemy kochani i
wartociowi s to kwestie, o ktrych dziecko w rodzinie alkoholikw, nie wie
nawet, ze istniej.
J. Wawerska Kus (2009) opisuje role jakie w dziecistwie przyjmuj
dzieci alkoholikw.
S to:

1). Rola Bohatera

dziecko takie jest wzorowym uczniem, nie sprawia kopotw
wychowawczych,
pomaga w pracach domowych i w opiece nad pijcym rodzicem,
zdarza si takiemu dziecku, e broni kogo przed pijcym rodzicem
(mam, rodzestwo),
stara si nie paka, nie okazywa blu,
 nigdy nie mwi o tym, co dzieje si w jego domu, gdy bardzo si tego
wstydzi,
nieustannie martwi si o czonkw rodziny, przejmuje ich obowizki i
zawsze potrafi jako sensownie wytumaczy ich zachowanie,
czsto ma wraenie, ze jedyna doros osob w domu;

2). Rola Dziecka Niewidzialnego

dziecko ma swj wasny wiat fantazji, wymylonych przyjaci,
ma trudnoci w kontaktach z rwienikami, gdy najlepiej czuje si sam
ze sob, z ksikami i zabawkami,
o takim dziecku czsto mwi si, e jest smutny lub nad wiek powany,
kiedy w domu co si dzieje, dziecko udaje e wszystko jest w porzdku
albo pacze po cichutku w poduszk,
pojawiaj si rwnie problemy ze snem, moczeniem nocnym, oraz
oglnym obnieniem odpornoci organizm;

3). Rola Koza Ofiarnego

czsto dziecko jest ofiar przemocy,
przy kadej okazji jest obwiniane,
wmawia si dziecku, ze jest trudnym dzieckiem, ze sprawia kopoty
wychowawcze,
krytykuje si towarzystwo rwienicze dziecka,
dzieci te czsto wczenie sigaj po uywki, maj zatargi z prawem,
charakterystyczny jest bunt przeciwko zasadom narzuconym przez
dorosych,
w dziecku tkwi silnie zakorzenione prawo dungli wygrywa zawsze
silniejszy;
 4). Rola Maskotki
dziecko czsto jest ozdob rodziny, ktra si nim chwali,
kiedy zblia si konflikt i dziecko czuje si zagroone stara si za wszelk
cen zaegna konflikt,
dziecko jest traktowane jako porednik w rodzinnych konfliktach,
jest przekupywane sodyczami, zabawkami, z czasem zaczyna czerpa z
tego korzyci.

P. ak (2006), pisze jak bardzo zdrowie dziecka naraone jest poprzez

stres kumulowany wewntrz maej istoty. U takiego dziecka zaburzona jest
sfera emocjonalna, poznawcza, spoeczna, ale take zdrowotna. Dzieci
alkoholikw czciej od dzieci z innych rodzin skarz si na takie dolegliwoci
jak: ble gowy, brzucha, nudnoci, rozstrj odka, zmczeni i znuenie.
Czciej choruj na astm i anemi, rwnie czciej si przezibiaj i czciej
dotyka ich alergia. U tych dzieci jest zwikszone ryzyko wystpienia chorb
sercowo-naczyniowych. Dodatkowo najczciej dzieci te maj osobowo typu
A, a wic s niecierpliwi, agresywni, yj w cigym popiechu, wci z kim
wspzawodnicz.
J. Wawerska Kus (2009) w swojej ksice stawia bardzo wane pytanie.
Mianowicie, czego potrzeba dziecku, aby w sposb prawidowy nauczyo si
by dorosym? Jako podstaw pomylnoci tego procesu przyjmuje
wiadomo dziecka, e jego potrzeby s wane. Naturaln konsekwencja tego
pierwszego jest wic blisko obojga pci. To bardzo wany element uczenia
si wiadomoci bycia dziewczynk lub chopcem w oparciu o relacj z mam i
tat.
3. Strategie radzenia sobie DDA z przeszoci

3 1. Strategia rodziny zastpczej

Jednym ze sposobw radzenia sobie z bolesnymi dowiadczeniami
dziecistwa i niezaspokojonymi w tym czasie potrzebami jest silnie
ugruntowane przekonanie, e braki te mona usun poprzez wypenienie
luki, ktra tkwi w czowieku. Taka osoba uwaa, e inni ludzi mog zastpi
rodzicw, e to czego nie dostaa w dziecistwie jest do nadrobienia
(Wawerska Kus, 2009).
Potencjalnymi osobami, ktre w mniemaniu DDA zaspokoj jej
potrzeby s: przyszywani rodzice, wspmaonek, teciowie, przyjaciele, a
czasem nawet wasne dzieci. Niestety jest to bolesna iluzja, ktra nie pozwala
DDA dorosn (tame).
Potrzeba opieki w dziecistwie rni si od tej ktr odczuwamy w yciu
dorosym. Jeli dorosy zaczyna potrzebowa opieki na sposb dziecicy, to
pozbawia si przywilejw dorosoci, a wic autonomii, decyzyjnoci oraz
odpowiedzialnoci (tame).
Paradoksalnie osoby z tym syndromem bardzo pragn by uwaane za
osoby odpowiedzialne, jednake odpowiedzialno zastpuj kontrol. Czsto
jest to obsesyjna samokontrola (tame).
Strategia rodziny zastpczej wytwarza swoist blokad na wasne
emocje, jest nawykowym unikaniem tego co nieprzyjemne, a wic: zoci,
blu, alu, brzydzenia, strachu. Blokowanie nieprzyjemnych uczu, niestety
powoduje rwnie blokowanie dozna pozytywnych. Chodzi tu przede
wszystkim o strefie emocjonaln, ktra dziaa caociowa, nie mona przecie
odczuwa poowy uczu. Innym wariantem tej strategii moe by rwnie
zassanie czyli emocjonalne stopienie si z drugim czowiekiem. Czego
efektem jest wspuzalenienie (tame).
Oglnie rzecz biorc, strategi rodziny zastpczej najczciej stosuj
dzieci nadmiernie chronione przy jednoczesnym stawianiu im bardzo
wysokich wymaga. Dzieci te w dziecistwie byy grzeczne, ciche oraz wte i
chorowite. W ich domach rzadko dochodzio do przemocy fizycznej, natomiast
dominowaa presja psychiczna oraz manipulacja. Poprzez wyraanie przez
rodzicw zoci nie wprost (obraanie, sarkazm, demonstracyjne milczenie),
dziecko uczy si, e jego gwnym zadaniem jest zaspokajanie potrzeb
rodzicw. Dziecko czsto jest izolowane od rwienikw, poniewa rodzice
poddaj surowej ocenie kolegw i koleanki swojego syna czy crki. Dziecko w
tym przypadku nie ma siy przebicia, rezygnuje z przyjaci bo jest nauczone
by by posusznym (Wawerska Kus, 2009).
Analogicznie traktowani s przez rodzicw znajomi DDA w yciu
dorosym. Potencjalni kandydaci na yciowego partnera s z gry przekrelani
przez rodzicw (tame).

3.2. Strategia Zosia-Samosi

Zosia Samosia ma silne przekonanie, e ze wszystkim musi radzi
sobie sama. zy, bezradno czy smutek s objawami saboci, ktra w tej
strategii absolutnie nie moe wystpowa. Strategia ta zatem, opiera si na
negacji siebie jako osoby bezradnej i niewystarczajco silnej. Pierwsza negacja
pojawia si w zwizku z zaspokojeniem potrzeb. Tu Zosia-Samosia twierdzi, e
nie miaa potrzeb (np. ja nigdy nie lubiam by przytulana). Nastpnie
pojawia si zaprzeczenie jakiejkolwiek krzywdy, poniewa uznanie
jakiejkolwiek krzywdy oznacza dla tej osoby przyznanie si do saboci
(Wawerska Kus, 2009).
Takie osoby zgaszaj si na terapi czsto po jakim kryzysie typu:
rozstanie , zdrada lub te wtpliwoci co do jakoci zwizku. Oczekiwania
wobec terapii s konkretne: szybka diagnoza, konkretna recepta i
monitorowanie procesu leczenia w celu w prowadzenia ewentualnych korekt.
Charakterystyczne dla tych osb jest to, e czsto staj si opiekunami swoich
rodzicw. Bardzo czsto czuj si winne, gdy to poczucie chroni ich przed
przezywaniem krzywdy. Ich dziecistwo przepenione byo negacjami
wasnych odczu, obserwacji i wnioskw (tatu nie mg tak powiedzie, to
nie moliwie, e mamusia chciaa zrobi Ci krzywd). W wyniku tego
dochodzi do wewntrznego monologu, ktrego treci s stwierdzenia typu:
przesadzasz, wymylasz, nie masz racji, koloryzujesz (tame).
Dzieci z tej grupy czsto uwikane s w partnersk relacj z jednym z
rodzicw, a wic byy powiernikiem tajemnic, porednikiem w konfliktach
osob ktra uspokajaa pijanego rodzica, czsto poszukiwaa go i
przyprowadzaa do domu. Gratyfikacja bya tak silna, i pami takich osb
wyrzucaa poza wiadomo obraz realnej krzywdy (Wawerska Kus, 2009).
W rodzinie Zosi-Samosi, przemoc jest wpisana w obowizujcy system
rodziny, ktry jest pewnego rodzaju doktryn. Wdziczno wobec rodzicw
jest podstawowym obowizkiem dziecka. Relacja dziecka z rodzicami ma
charakter labilny, jest wypeniony sprzecznymi treciami i emocjami. Zosie-
Samosie s bardzo empatyczne, czsto wybieraj zawd, dla ktrego
charakterystyczna jest sytuacja pomocowa (tame).

3.3. Strategia blw fantomowych

Bl fantomowy jest pewnego rodzaju zudzeniem dotyczcym
amputowanej koczyny. To znaczy, e osoba po amputacji, mimo to e wie i
nie ma rki, odczuwa w niej bl, swdzenie, drtwienie. Jaki to ma zwizek z
DDA? (Wawerska Kus, 2009)
Ot u DDA takie zudzenie dotyczy wasnego dziecistwa. Nie chodzi tu
bynajmniej o bl fizyczny, chodzi natomiast o przekonanie, e dziecistwo
byo w porzdku, tylko ze mn jest co nie tak. Ta strategia opiera si przede
wszystkim na zakamywaniu przeszoci, ktra jest w niekorzystny dla siebie
sposb interpretowana. S to osoby, ktre nie potrafi okreli, po czym
mona pozna, e kto kogo lubi, kocha lub ceni. Czsto maj problemy z
odczytywaniem niewerbalnych przekazw, lekcewa instynkt
samozachowawczy (tame).
 Charakterystyczne dla tych osb jest rwnie uznanie, e krzywda jest
kar za ich zachowanie, a takie zjawisko nazywamy wiktymizacj. W tym
przypadku ofiara przemocy nie czuje si skrzywdzona, tylko winna za to co j
spotkao. Niestety bywa i tak, e zo i gniew zaczyna kierowana na siebie, a
wic dochodzi do zachowa autodestrukcyjnych: zaburzenia aknienia,
samookaleczenia, naduywania substancji psychoaktywnych (tame).
DDA posugujce si strategi blw fantomowych staraj si take
domyla, czego si od nich oczekuje, wyolbrzymiaj swoje niezrcznoci,
tumacz si jeli spotykaj si z dezaprobat jakiekolwiek wypowiedzi
(tame).

3.4. Strategia protezy

Osoby, posugujce si t strategi, wpisay swoj krzywd i
niezaspokojone potrzeby w porzdek wiata. Znaczy to, e nie neguj, tego, co
si wydarzyo, nie bior rwnie na siebie winy, ale jednoczenie yj w
przekonaniu, e rodzice te nie s winni. Nie ma winnego, po prostu tak
wyszo. Bl zepchnity zostaje do sfery tabu, podobnie dzieje si z krzywd. W
gbi duszy pojawia si przekonanie, e jest si mieciem, kim nie wartym
mioci. Skoro dowiadczyem upokorzenia, przemocy fizycznej, odtrcenia,
widocznie na to zasugiwaem. Jednake nie chodzi tutaj o zachowanie (jak w
przypadku blw fantomowych), chodzi raczej o sfer tosamoci, tak wic nie
zrobiem co zego, tylko jestem zy (Wawerska Kus, 2009).
Podstaw krzywdy jakiej dowiadczaj DDA z tej grupy, jest zazwyczaj
poczucie odrzucenia, zarwno emocjonalnego jak i faktycznego. W myleniu
takiego czowieka, powstaje prosty schemat: skoro najwaniejsza osoba mnie
nie chce, musz by jaki wybrakowany, jest we mnie co obrzydliwego,
wstydliwego, nie do zaakceptowania. Takie przekonanie, niestety negatywnie
owocuje w yciu dorosym. Bowiem takie osoby nieustannie odczuwaj lk, e
wyda si ta okropna prawda o nich, obawa przed tym, e kto pozna moje
prawdziwe ja, ktre jest przecie nie do zaakceptowania (tame).
 3. 5. Strategia afirmacji braku
DDA posugujce si t strategi interpretuj wiat poprzez swoje
krzywdy i niezaspokojone potrzeby. Te osoby niejako afirmuj swoje
niezaspokojone dziecice potrzeby i oczekuj na bezwarunkow akceptacj i
wsparcie w swoim cierpieniu. Czsto czuj si niezrozumiane przez otoczenie,
nastawiaj si na potwierdzenie swojej wizji siebie i wiata. Ich dziecistwo
przepenione jest dotkliwymi aktami przemocy fizycznej, jak rwnie
subtelnymi lecz wyrafinowanymi formami wymiewania si i negowania ich
wartoci. Autorka zauwaa, e najczciej s to osoby najmodsze z
rodzestwa lub te w ogle nie posiadajce rodzestwa, ale dorastajce w
domu, gdzie wan rol odgrywa kto z dziadkw (Wawerska Kus, 2009).
Charakterystyczne dla tej grupy osb jest ualanie si. Osoby te nie
potrafi przeywa emocji w nateniu pasujcym do bodca. Uznaj swoj
sytuacj yciow jako sytuacj przymusow bez moliwoci korzystnego
rozwizania i jakichkolwiek wyborw. Jednake dalecy s od akceptacji
wynikajcych z tego przymusu. Do grupy tej zaliczane s rwnie osoby
uzalenione i stosujce przemoc wobec swoich bliskich. Maja na to proste
wytumaczenie: nauczyem si tego od swoich rodzicw. W ten sposb atwiej
uzasadniaj swoj agresje i przemoc. Wie si to przede wszystkim z
unikaniem odpowiedzialnoci za siebie i konsekwencji wasnego
postpowania. Kada zmiana jest dla tych osb nie mile widziana, poniewa
wie si z podejmowaniem autonomicznych decyzji. Te osoby czsto
uzaleniaj si od terapii (tame).

4. Problemy w zwizkach wsplne dla DDA

S. Forward (2006) tak pisze na temat zwizku uczuciowego DDA:

Poniewa pierwszy i najwaniejszy zwizek uczuciowy nauczy dzieci
alkoholikw, e ludzie, ktrych kochaj, mog je zrani i zachowywa si w
sposb zupenie nie do przewidzenia, wikszo z nich w dorosym yciu
obawia si zblienia do drugiej osoby. Szczliwe dorose zwizki midzy
kochankami czy przyjacimi wymagaj duego stopnia wraliwoci, zaufania
i otwartoci wanie tych cech, ktre dom alkoholikw skutecznie niszczy. W
rezultacie wiele dorosych dzieci alkoholikw przycigaj ludzie, ktrzy s
emocjonalnie niezrwnowaeni z powodu swoich gbokich konfliktw. W ten
sposb dorose dziecko alkoholika moe stworzy pozory zwizku bez
konfrontacji z wasnym strachem przed prawdziw zayoci.
J. G. Woititz (2003) pisze, i intymny zwizek jest zdrowy, jeeli dwoje
ludzi stworzy rodowisko, w ktrym prawdziwe s stwierdzenia:
1. Mog by sob.
2. Ty moesz by sob.
3. My moemy by sob.
4. Mog si rozwija.
5. Ty moesz si rozwija.
6. Moemy si wsplnie rozwija
Na paszczynie tych stwierdze w przypadku zwizkw DDA pojawia
si mnstwo problemw, o ktrych autorka pisze w nastpujcy sposb.

4.1. Lk przed utrat wasnego ja

U wikszoci DDA, wanie ja, w konfrontacji z cikimi
dowiadczeniami, nie zostao cakowicie wyksztacone. To sprzeczne
komunikaty i uczucia wykreoway wiele przekona i wartoci rnych od tych,
ktrych uczy si dziecko w normalnej rodzinie poprzez naladownictwo.
Sytuacja, w ktrej to dziecko, czsto musiao przyjmowa role rodzica
wprowadza zamt w ycie DDA, poniewa nie potrafi ono oceni kim
naprawd jest, i jak rol obecnie peni. Dzieciom alkoholikw ciko jest
podj jakkolwiek decyzje i w zgodzie z ni postpowa (Woititz, 2003).
W sytuacji zwizku niepokj staje si tym wikszy, kiedy przed oczami
pojawia si wizja opinii i pogldw bliskiej osoby. Jest uczucie niepewnoci,
paniki, ale bynajmniej nie powinno oznacza utraty siebie, jak to niestety
odbieraj DDA (tame).

4. 2. Lk przed zdemaskowaniem
Omawiany przy okazji strategii lk przed zdemaskowaniem, jest silnym
przekonaniem DDA, e jego partner nie wie o nim wszystkiego, e jest wiele
rzeczy ktre DDA skrztnie ukrywa, a w momencie kiedy wyjd one na jaw,
zostanie porzucony i zlekcewaony (Woititz, 2003).
Osoba taka postpuje wedle cile okrelonych regu, ktre wg niej s
reguami jakich trzyma si idealna osoba. Na pozr przedstawia swoje ycie
jako uporzdkowane, bezproblemowe. Dodatkowo tkwi w DDA wiara w to, e
nigdy nie bdzie do dobry dla swojego partnera, poniewa ma za duo wad i
przywar (tame).

4. 3. Strach przed porzuceniem

Strach przed porzuceniem jest zwizany z wymienionym wczeniej
lkiem prze zdemaskowaniem. Zdemaskowanie bowiem oznacza odrzucenie
mnie jako osoby, jako partnera. U DDA bardzo uporczywy i dotkliwy jest
strach, e jutro nie bdzie przy nim ukochanej osoby. Zwizek jest
idealizowany. Aby uchroni zwizek przed rozpadem dorose dziecko
alkoholika bardzo stara si by by bez skazy i zaspakaja wszystkie potrzeby
bliskiej osoby (Woititz, 2003).
W momencie konfliktu strach przed porzuceniem jest silniejszy ni
potrzeba rozwizania spornej kwestii. Znaczy to, e DDA czsto zapominaj o
przyczynie konfliktu. Jednake w takich wypadkach problem nie znika. Bdzie
powraca w poprzedniej lub innej formie, co bdzie powodowao kolejne
problemy DDA (tame).

4.4. Wizi
 W rodzinach z problemem alkoholowym, czsto wyksztacenie
poprawnych wizi jest niemoliwe, zwaszcza gdy pijc osob w rodzinie jest
matka. Osoby u ktrych wizi wyksztacay si w sposb prawidowy zazwyczaj
pozwalaj zwizkowi na to, aby rozwija si powoli. Natomiast u DDA dzieje
si wprost przeciwnie. DDA z uwagi na to, ze pozbawione s wizi rodzinnych
od razu gboko angauj si w zwizki emocjonalne(Woititz, 2003).
O ile na pocztku zwizku obie strony odczuwaj ogromn intensywno
uczu, to gdy ta zaczyna naturalnie spada DDA zaczyna wpada w kopoty.
Pojawia si zawd i odrzucenie. Charakterystyczna jest obawa, e partnerowi
ju na mnie nie zaley, poniewa nie spdza ze mn kadej wolnej chwili. Z
punktu widzenia DDA jest to porzucenie. Powtarza si znany scenariusz:
pijany-trzewy rodzic (tame).

4. 5. Wraliwo
W mniemaniu DDA wraliwo oznacza utrat kontroli nad wasnym
yciem. Okazujc swoj wraliwo DDA otwiera ludziom drog do
zapanowania nad sob.. Wraliwo to utrata wasnego ja, spustoszenie i
bezsilno wobec tego co nastpi (Woititz, 2003).

4.6. Gniew
Dorosa dzieci alkoholikw yj w przekonaniu, e w idealnym zwizku
da si unikn gniewu i konfliktw. Gniew, ktry w przeszoci naleao tumi
jest dla nich czym skomplikowanym i trudnym. Dodatkowo w pamici DDA
tkwi przewiadczenie, e wyraanie gniewu nigdy do niczego dobrego nie
prowadzio, tote naley go w sobie tumi (Woititz, 2003).
DDA obawiaj si take gniewu innych ludzi, skierowanego przeciwko
nim. Zo moe prowadzi do przemocy fizycznej, a tego DDA chc za
wszelka cen unikn. I tu pojawia si kolejny problem unikania
rozwizywania konfliktw. Rodzenie sobie z gniewem jest zadaniem trudnym
dla DDA, poniewa nie maj oni dowiadczenia we wsplnym rozwizywaniu
problemw, nie znaj sposobw na rozadowywanie swojej zoci (tame).

4.7. Poczucie winy i wstydu

Poczucie winy u dzieci alkoholikw jest tak silne, e s one w stanie
uwierzy w to, e samo ich istnienie powoduje problemy. Z poczuciem wstydu
zwizane jest rwnie poczucie winy. Oba te uczucia wzajemnie si podsycaj
(Woititz, 2003).

4.8. Depresja
Stan chronicznej depresji jest stanem charakterystycznym dla DDA.
Otaczajcy ich smutek napdza gniew, ktry skierowany jest do wewntrz ,
przeciwko sobie. Zwizane jest to z poczuciem straty. Utraty przede wszystkim
dziecistwa, takie dziecko nigdy nie miao szansy by dziecinne, zwariowane,
spontaniczne (Woititz, 2003).
DDA walcz z depresj, staraj si by mie, aby zosta partnerem
doskonaym. Niestety problem depresji dotyka wikszoci DDA. Wana jest
rwnie kwestia zmian. W tym przypadku, kada zmiana wie si z utrat
tego co posiadali, a obawa przed utrat wie si z obaw przed porzuceniem
(tame).

4.9. Zaufanie
W domu dotknitym alkoholizmem dziecko uczy si, e nie naley ufa
ludziom, by nie da si zrani. Dziecko ma si nauczy samo dba o siebie.
Brak zaufania zatem, stanowi powany problem ju u podstaw budowania
zwizku, ktry w takich okolicznociach nie bdzie si rozwija.
Powodem dla, ktrego DDA boi si zaufa jest to, e taka sytuacja jest
zupenie odwrotna do tej jakiej wczeniej dowiadczy. W dziecistwie
zaufanie dziecka alkoholika/alkoholiczki zostao bardzo nadszarpane, zatem
ciko jest zaufa parterowi i przezwyciy lk przed zranieniem (Woititz,
2003).
 Do ufnoci nie mona nikogo zmusi adn metod. Czowiek, u ktrego
zaufanie jest nadszarpane zmieni swoje nastawienie dopiero wtedy kiedy inni
ludzie przez swoje czyny dowiod, e na dane zaufanie zasuguj. Nauk
ufnoci trzeba zacz od akceptacji faktu, e w danej chwili tej namitnoci
jest si pozbawionym (Hellsten, 2008)

4.10. Granice
Dzieci alkoholikw maj trudnoci z respektowaniem granic innych
osb i rozpoznawaniem wasnych granic. Ten problem ma swoje rdo w
nieuporzdkowanym dziecistwie, w ktrym role poszczeglnych czonkw
rodziny mieszay si (Woititz, 2003).
Problem dla DDA jest rwnie zrozumienie czym jest intymno i kiedy
narusza si granice czyjej prywatnoci. Dlatego istotnie wane jest aby bdc
w zwizku uczu si swoich granic. Zaoszczdzi to wielu irytacji zwizanych z
naruszeniem czyjej przestrzeni. Co co dla jednych jest drobiazgiem, dla
drugich moe by powanym problemem (tame).

4.11. Oczekiwania
Dorastajc w domu, w ktrym naduywano alkoholu, dziecko zazwyczaj
uczy si e nie warto mie adnych oczekiwa. Co wicej, brak oczekiwa jest
form ochrony czy te bezpieczestwa. Natomiast zdrowy zwizek wymaga
pewnych oczekiwa oraz wsplnych dziaa w kierunku ich spenienia
(Woititz, 2003).

4.12. Kontrola
DDA bardzo wczenie nauczyy si przekonania, e im duej panuj nad
sytuacj tym dalej s od rozsypki. Nazbyt bardzo DDA kontroluj swoje ycie,
poniewa ich ycie pozbawione dyscypliny oznacza anarchi. Na silne
pragnienie poczucia kontroli wpywa rwnie obawa o swoj niezaleno, o
swoje, wczeniej ju wspomniane, ja. DDA walcz o kontrol nad swoim
yciem, ale czsto poddaj si emocjonalnie. Owiadczaj Nie potrzebuj
Ci, a potem nie pi po nocach jeli nie maj wieci od Ciebie (Woititz,
2003).

4.13. Lojalno
Dzieci alkoholikw s we wszystkich zwizkach bardzo lojalne. Chocia
lojalno jest integraln czci zdrowego zwizku, ma jednak pewne granice.
DDA maj czsto skonno do przesadnej lojalnoci. wiadomie pozostaj w
zwizkach, ktre ich niszcz. Dla tych osb lojalno jest wyuczonym wzorcem
zachowania. Ta skrajna reakcja zwizana jest rwnie z unikniciem blu
zwizanego z utrat (Woititz, 2003).

4.14. Wano uczu

Wedug Woititz wano uczu jest tym, czego dzieci alkoholikw
potrzebuj najbardziej. W rodzinie, gdzie alkohol by najwaniejszy uczucia
dziecka nigdy si nie liczyy, nigdy nie byy wane. Uznanie wanoci uczu
moe by kluczem do przezwycienia kryzysw. Dzielenie si uczuciami bez
wtpienia zblia dwoje osb (tame).

4.15. Dolegliwoci fizyczne

T. Hellsten (2008) pisze o tzw. zamroeniu uczuciowym DDA. Jeli
proces uwiadomienia sobie wasnych emocji jest zaburzony, to wzbudzone
uczucia bd staray si znale inne ujcie. Zatem bd staray si zaistnie w
innej formie. Najlepszym terenem dla tych nieuwiadomionych uczu jest
ciao i organizm czowieka. Emocje, ktre nie otrzymyway od ja
przyzwolenia na legalne zaistnie w wietle wiadomoci, mog zamieszka
na dziko w miniach, w krwiobiegu, w odku czy w ukadzie trawiennym.
Wwczas cho dokuczliwie i bez moliwoci ustalenia rda objawiaj si
jako co znanego, przestajc grozi i straszy tajemnicz niepojtoci: s
blem gowy, brzucha, napitym karkiem, sprawiajcym kopot krgosupem
czy inn przypadoci. Ich zasiedzenie si w organizmie prowadzi moe do
choroby, w niektrych przypadkach nawet do mierci (tame, s. 85).
Dugotrwae niepozwalanie sobie na okazywanie uczu oraz ich
nieuwiadamianie moe prowadzi do tak powanych chorb jak cukrzyca czy
rak (tame).

5. Terapia DDA

W obliczu przedstawionej wyej charakterystyki DDA, ich rl

penionych w dziecistwie, ich strategii rdzenia sobie z problemami oraz
podstawowymi trudnociami, naley rwnie szerzej omwi kwesti terapii
tych osb, a wic pewnego rodzaju szans i moliwo wyjcia na prost.
Oprcz wielu negatywnych skutkw wspuzalenienia, zaobserwowano
dwa pozytywne zjawiska. Pierwsze z nich zwizane jest z moliwoci
porzucenia rl z dziecistwa z jednoczesn gruntown zmian osobist, ktra
ma zakoczy pasmo cierpie z przeszoci, a jest to moliwe dziki
psychoterapii, rnym treningom, maratonom i warsztatom (Woydyo,
2009).
Terapia ta, jak pisze M. Ry (2009) wymaga od tych osb dugiej i
mudnej pracy, ale pozwala odzyska im kontakt ze swoim wntrzem,
zaakceptowa siebie i odnale swoj warto. Przejcie tego etapu jest
podstaw nawizywania prawidowych relacji z innymi, wchodzenia w
zwizki, ktre prowadz do prawdziwej integracji z innymi, przy
jednoczesnym zachowaniu i poszanowaniu wasnej odrbnoci.
Do najwaniejszych kwestii w procesie zdrowienia DDA nale: nauka
umiejtnoci stawiania granic, umiejtnoci wyraania swojego zdania oraz
umiejtnoci wychodzenia z wczeniej przybranych rl (tame).
 Powstaje coraz wicej grup DDA. Powstaje rwnie wiele nieoficjalnych
stron internetowych, ktre czsto staj si nieocenion pomoc dla DDA.
Czsto wanie przez odnalezienie takich strony DDA decyduj si na terapi.
Najpopularniejsz form terapii, jest terapia grupowa. Grupy DDA
najczciej pracuj na programie 12 krokw.
Program ten obejmuje dwanacie krokw.
12 KROKW DOROSYCH DZIECI ALKOHOLIKW
1. Przyznalimy, e jestemy bezsilni wobec skutkw uzalenienia - e
przestalimy kierowa wasnym yciem.
2. Uwierzylimy, e Sia wiksza od nas samych moe poskada nas w
cao.
3. Postanowilimy powierzy nasz wol i nasze ycie opiece Boga,
jakkolwiek pojmujemy Boga.
4. Dokonalimy gruntownego i odwanego obrachunku moralnego.
5. Wyznalimy Bogu, sobie i drugiemu czowiekowi istot naszych bdw.
6. Stalimy si cakowicie gotowi do wspdziaania z Bogiem, w wyzbyciu
si szkodliwych i nieskutecznych zachowa.
7. Zwrcilimy si do Boga w pokorze, aby usun nasze braki
8. Sporzdzilimy list osb, ktre skrzywdzilimy i stalimy si gotowi
zadouczyni im wszystkim.
9. Zadouczynilimy osobicie wszystkim, wobec ktrych byo to moliwe,
z wyjtkiem tych przypadkw, gdy zranioby to ich lub innych.
10. Prowadzilimy nadal obrachunek moralny, na bieco przyznajc
si do popenionych bdw.
11. Poprzez modlitw i medytacj dylimy do coraz doskonalszej
wizi z Bogiem, jakkolwiek pojmujemy Boga, proszc jedynie o poznanie
Jego woli wobec nas oraz o si do jej spenienia.
12. Przebudzeni duchowo w rezultacie tych Krokw staralimy si
nie to posanie innym potrzebujcym i stosowa te zasady we
wszystkich naszych poczynaniach.

http://www.dda.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=22&Ite
mid=65 )

Program ten uczy przede wszystkim odpowiedzialnoci za wasne ycie i

uwolnienia od wszelkich schematw z przeszoci. Oprcz podstawowych 12
krokw, pomagaj rwnie ksiki, zeszyty z wiczeniami, tomiki
medytacyjne, kwestionariusze autodiagnostyczne i inne publikacje, ktre
zawieraj zarwno teoretyczne jak i praktyczne wskazwki dla DDA
(Woydyo, 2009).

Drugim pozytywnym zjawiskiem o ktrym pisze E. Woydyo (2009) jest

fakt, i badania z ostatnich lat potwierdzaj, e dorastanie w dysfunkcyjnej
rodzinie wcale nie przesdza o ubytkach rozwojowych dzieci pochodzcych z
tyche rodzin. Jak pisze autorka, jest wiele dzieci, ktre nie przyswoiy sobie
niekorzystnych cech osobowoci DDA. Takie osoby nie maj obnionego
poczucia wartoci, nie boj si mwi o swoich uczuciach, z atwoci
nawizuj relacje oparte na bliskich stosunkach oraz czsto ukadaj sobie
ycie z dobrymi partnerami i staj si szczliwymi rodzicami.

Przed syndromem DDA moe chroni silny zwizek emocjonalny

dziecka z niepijcym rodzicem i ile rodzic ten funkcjonuje w sposb daleki od
wspuzalenienia. Ochroni dziecko mog rwnie inne osoby, ktre znaj
patologiczn sytuacj panujc w domu dziecka. Oprcz tego znaczca moe
by wrodzona inteligencja dziecka oraz ywy ekstrawertyczny temperament,
ktry bdzie predestynowa dziecko do wszelkich pozadomowych zaj.
Innym aspektem, chronicym dziecko przed wspuzalenieniem jest wiek
dziecka, w ktrym rodzi popada w relacj uzalenienia. Im starsze dziecko,
tym bardziej dalekie od wspuzalenienia (tame).

Zakoczenie
Ludziom, ktrym przyszo wychowywa si w tak trudnych warunkach,
jakimi s warunki stwarzane w rodzinach dysfunkcyjnych, na pewno s
bardzo obcione. Maja problemy gwnie z odnalezieniem si w wiecie
swoich uczu i rl. Bdc dzieckiem najczciej swoje zagubienie traktuj jako
co normalnego na skutek nieprawidowej, pierwotnej percepcji wiata. Ich
izolacja sprawia, e przez dugi czas nie maja moliwoci konfrontacji swojej
rzeczywistoci, z inn wydaje si, e lepsz rzeczywistoci. Jednake o
problemach DDA coraz czciej mwi si w mediach, coraz czciej mamy do
czynienia ze wiadectwami osb, ktre przeyy osobist tragedi, a ktre chc
nie pomoc innym. Jest to dobrym znakiem poszerzenia wiadomoci
spoeczestwa na tematy zwizane z alkoholizmem, ale take szans na
ochron ludzi borykajcych si z problem alkoholowym w wielu rodzinach.

Bibliografia
Forward, S. (2006). Toksyczni rodzice. Warszawa: Jacek Santorski & Co
Agencja Wydawnicza.

Hellsten, T. (2008). Wsparcie dla dorosych dzieci alkoholikw. dz: Ravi.

Ry, M. (2009). Gdy alkohol staje si gow rodziny... Warszawa:

Mazowieckie Centrum Polityki Spoecznej.

Wawerska Kus, J. (2009). Dziecistwo bez dziecistwa. Warszawa:

Wydawnictwo DYWIZ.

Woititz, J. (2003). Lk przed bliskoci. Gdask: Gdaskie Wydawnictwo

Psychologiczne.

Woititz, J. (2000). Dorose Dzieci Alkoholikw. Warszawa: Akuracik.

Woydyo, E. (2009). Poprawka z matury. Krakw: Wydawnictwo literackie.

ak, P. (2006). Gdzie si podziao moje dziecistwo. Warszawa:

Wydawnictwo Charaktery.

www.dda.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=22&Itemid=65

dostpna: dn. 27.05.2010