1 wykad 08.10.2012r. (byo to samo co na wykadzie z 01.10.2012).

Ewangelia wg w. Marka:

1. Kiedy powstaa ?
Okoo roku 70. Jest to Najstarsza Ewangelia, ale nie najstarsze pismo Chrzecijaskie, bowiem
najstarszym pismem Chrzecijastwa i tym samym najstarszym pismem Nowego Testamentu jest I
list w. Pawa do Tesaloniczan. (ok. roku 50). Ewangelia w. Marka powstaa po mierci apostoa
Pawa. Listy Pawowe s najstarszymi dzieami literackimi Chrzecijastwa (I list do Tesaloniczan).

Skd wiemy e ok. 70 roku ?:

1. wiadectwo Ojcw Kocioa
2. Analiza treci tej ewangelii wskazuje e powstaa ona w kontekcie przeladowa Chrzecijan. Jak
wiemy pierwsze zorganizowane masowe przeladowania miay miejsce za czasw Cesarza Nerona
ktry popeni samobjstwo ok. 67 roku. Wic data mierci Nerona wyznacza rwnie moliw dat
powstania Ewangelii w. Marka. Fragmenty Ewangelii kad akcent na przeladowania, prby na
ktr Chrzecijanie zostan poddani. Wyakcentowanie cierpliwoci, wytrwania pord przeladowa
wg Biblistw jest elementem ktry wskazuje e wanie w kontekcie przeladowa powstawaa ta
Ewangelia.
Innym elementem ktry sugeruje e Ewangelia powstaa ok. 70r. jest tragiczne wydarzenie w
dziejach Izraela, mianowicie zburzenie wityni Jerozolimskiej ktre miao miejsce wanie w roku
70. Ewangelista Marek wyakcentowuje rwnie te proroctwa Jezusa ktre zapowiadaj zburzenie
wityni Jerozolimskiej. Z tej wityni ktra widzicie zostanie kamie na kamieniu. To
wyakcentowanie tego przyszego wydarzenia moe sugerowa e w roku 70 kiedy te wydarzenia
rzeczywicie zaczy mie miejsce, w. Marek i wsplnota do ktrej on pisa przypomnieli sobie
wanie sobie te sowa Jezusa. Tak wic rok 70 na podstawie analizy wewntrznej Ewangelii w.
Marka, wydaje si by najbardziej prawdopodobn dat jej powstania: (1. wiadectwo Ojcw
Kocioa ale rwnie 2. wyakcentowanie pewnych tematw ktre pasuj do sytuacji historycznej
odpowiadajcej temu okresowi lat 67 (koniec panowania Nerona, koniec przeladowa do roku
70-71 naznaczonych tragicznym wydarzeniem jakim byo Zburzenie wityni Jerozolimskiej).

3. W roku 70, z oblonej Jerozolimy ucieka pewien Faryzeusz Jakub Benzakaj. ? Udaje osob
zmar, dlatego wynosz go w trumnie i idzie on do Cesarza Wespazjana aby ten pozwoli mu
otworzy pierwsz ydowsk Szko Faryzejsk nad brzegiem Morza rdziemnego w miecie
Jamnia. W tej szkole Faryzeusze, bo to oni ocalili Judaizm od zagady (zburzenie wityni
Jerozolimskiej skutkowao rwnie zniszczenie kapastwa w Izraelu, od tamtego czasu religia
ydowska jest religi bez kapanw). W momencie gdy ydzi trac to jedyne miejsce kultu, a Prawo
Mojeszowe zabraniao budowanie wityni gdzie indziej, ta witynia musiaa by na Syjonie; skoro
nie mogli odbudowa tej wityni, nie mogli te i do dzisiaj nie mog reaktywowa kapastwa. Wic
religia pozostaje bez kapanw, liturgii, ofiar, bez tego kultu witynnego i mao brakowao e
Judaizm praktycznie przesta by istnie, tym bardziej e coraz wicej ydw przyjmowao Chrzest i
stawao si Chrzecijanami. Tak wic gdyby nie Faryzeusze- ta sekta, ten nurt ludzi wieckich w onie
Judaizmu, z wielkim prawdopodobiestwem Wiana Mojeszowa nie przetrwaaby. I to Faryzeusza w
Jamni zainicjowali ten proces ocalenia tego co byo do ocalenia z Judaizmu. Doszli do wniosku e
skoro nie maj wityni, liturgii , ofiar, skoro Bg nas opuci to wykamy si wiernoci Bogu przez
przestrzeganie prawa- Tory . Judaizm zacz si opiera tylko i wycznie o pismo wite, si rzeczy,
nie mieli wyboru. Take Faryzeusze w Jamni zaczli koncentrowa religi ydowsk na
przestrzeganiu prawa Mojeszowego.
Ale Faryzeusze jako ludzie inteligentni dostrzegli rwnie niebezpieczestwo nie tylko w Rzymie
(wadzy politycznej ktra doprowadzia do zburzenia wityni i nadal zagraaa bytowi Izraela), ale
dostrzegli rwnie powane zagroenie ktre rysowaa si na horyzoncie w sensie religijnym,
mianowicie coraz wicej ydw przyjmowao Chrzecijastwo.

W latach 80-90 zarysowa si bardzo powany konflikt midzy Kocioem Chrzecijaskim a

Synagog ydowsk. To wtedy w latach 80-90 nastpi definitywny rozdzia midzy Kocioem
Chrzecijaskim a Synagog ydowsk i od tamtego czasu (lata 80-90) Chrzecijastwo i Judaizm s
zupenie odrbnymi religiami. Do tamtego okresu (jeszcze w latach 70), Chrzecijanie podobnie jak
wczeniej Apostoowie uwaaj si za prawowitych ydw, za wyznawcw Judaizmu, za tych ktrzy
owszem, uznali w Jezusie Mesjasza, ale czuli si w tym nurcie Judaizmu, nie czuli si jako odrbna
religia. w. Piotr, pierwszy papie chodzi do synagogi, w. Pawe rwnie gdy przybywa podczas
swojej misji ewangelizacyjnej do Aten, pierwsze swoje kroki kieruje do Synagogi, dopiero papie Jan
Pawe II w latach 80tych, prawie 2 tys. Jako kolejny papie wejdzie do synagogi w Rzymie.
Chrzecijastwo byo nurtem Judaizmu. (Eseczyzy, Faryzeusze, Saniceusze, Zeloci- inne nurty w
Judaimie).

W latach 80 zagroony Judaizm dostrzeg e ydzi zaczynaj masowo przyjmowa Chrzecijastwo.

ydzi zaczynali si niepochlebnie wypowiada o Chrzecijanach. Mao brakowao a wszyscy ydzi
byliby Chrzecijanami. ydzi czuli si zagroeni.

ydzi ktrzy przyjmowali Chrzest zaczli by wykluczani z Synagogi, nie mogli tam wstpowa.
Zaczto im zabrania wstpowania do synagogi. Tracili ochron spoeczn, socjaln, finansow ktra
przysugiwaa im w trudnych wypadkach, to wszystko tracili gdy przyjmowali Chrzest.

Nastawienie Faryzeuszw z Jamni do Chrzecijan gownie pochodzenia ydowskiego, nie mogo

zosta bez reakcji ze strony Chrzecijastwa. W nowym Testamencie mamy pisma ktre wykazuj
pewne elementy anty-judaistyczne, pochodzce z okresu lat 80-90. (Anty-Judaizm nie wolno myli z
Antysemityzmem (napitnowaniem rasy ydowskiej, a Anty-Judaizm jest napitnowaniem tych
ydw ktrzy odrzucaj Jezusa Chrystusa jako i Mesjasza i Boga). Dzieami najbardziej
anty-judaistycznymi (odzwierciadlajcymi ten konflikt midzy Chrzecijastwem a ydostwem s
pisma Janowe, np. Ewangelia w. Jana. Jest ona bardzo 2biegunowa, biao-czarna. Tam jest Jezus i
Apostoowie i s ydzi. W Ewangelii w. Jana sowo yd zaczyna by nacechowane negatywnie. Tak
wic sowo yd ktre pojawia si w Ewangelii w. Jana zaczyna odzwierciedla pewn postaw
negatywn w stosunku do ydw cho autor tej Ewangelii sam by ydem. Dwubiegunowo w
Ewangelii w. Jana: Jestemy My i s Oni. Tam s ydzi i Jezus z Apostoami. Nawet w kontekcie
mki i paschy Jezusa w Ewangelii w. Jana na mier Jezusa skazuj ydzi. A w innych Ewangeliach
bd Faryzeusze, Sadyceusze, Piat bdzie mia wan rol itp. A w Ewangelii w. Jana odpowiedzialni
za mier Jezusa s ydzi. Std ydzi apeluj do Kocioa Chrzecijaskiego aby Ewangeli w. Jana
zostaa usunita z kanonu.
 Przed rokiem 70 Chrzecijanie,(Chrzecijanie pochodzenia ydowskiego) czuj si prawowitymi
ydami, przestrzegajcymi wszystkich nakazw prawa Mojeszowego, tylko e uznaj Jezusa jako
Mesjasza.
W Ewangelii witego Marka nie mamy adnych elementw Anty-Judaistycznych. Dlatego datujemy
j na ok. rok 70. Nie byo tam jeszcze adnego problemu. Gdyby Ewangelia powstaa pniej ten
problem doszed by do gosu w tej Ewangelii.

Podsumowujc:
- wiadectwo Ojcw Kocioa
- Nawizanie kontekstu przeladowa (kontekst przeladowa Nerona)
-Wydarzenia historyczne (zburzenie wityni Jerozolimskiej), proroctwa Jezusa dotyczce zburzenia
tej wityni (s tam wyakcentowane).
-Brak elementw anty-judaistycznych (charakterystycznych dla pniejszych pism).

2. Gdzie ? (gdzie powstaa).

Ewangelia w. Marka zostaa napisana w Rzymie.

Dlaczego ?

1. wiadectwo Ojcw Kocioa: w. Ireneusz i Klemens Aleksandryjski wyranie mwi e ta

Ewangelia powstaa w Rzymie. Inne rda mwi oglnie o Italii (Woszech).
Ta Ewangelia jest najczciej cytowana w dziejach pisarzy Chrzecijaskich pochodzcych albo
zwizanych z Rzymem. Mao bardzo cytowana przez pisarzy Chrzecijaskich pochodzcych z Pn.
Afryki, Azji Mniejszej czy terenw Palestyny.

2. Autor tej Ewangelii czuj potrzeb aby wyjani ludziom do ktrych pisz zwyczaje ydowskie.
(opisuje zwyczaje np. Faryzeuszy i ydw, kiedy jedz, e musz obmy rce itd. ) Autor troszczy
aby jego adresaci wiedzieli na czym polegaj ydowskie zwyczaje. Gdyby pisa to w Palestynie to by
nie mia takiej potrzeby, bo ludzie w Palestynie doskonale znaj zwyczaje ydowskie.

3. Innym dowodem na to e Ewangelia musiaa powsta poza Palestyn (niekoniecznie w Rzymie, ale
poza Palestyn) jest wyjanienie sw hebrajskich i aramejskich (tumaczy te sowa). Gdyby autor
pisa t ewangeli w kontekcie ydowskim, Palestyskim , nie czuby potrzeby eby tumaczy
rzeczy oczywiste.

4. Kolejnym dowodem e Ewangelia powstaa w kontekcie poza-palestyskim s latynizmy (sowa

pochodzenia aciskiego), aluzje do prawa Rzymskiego i czasu Rzymskiego (te 2 ostatnie wiadcz e
Ewangelia w. Marka nie tylko powstaa poza Palestyna, ale powsta w kontekcie Rzymskim
(latynizmy i aluzje do prawa i czasu Rzymskiego). W Ewangelii w. Marka np. inicjatywa rozwodowa
moga lee rwnie po stronie kobiety o czym pisze w. Marek a Mateusz co pisz do ydw pisz
e tylko mczyzna mg oddali on gdy ta go zdradzia. W Rzymie kobieta moga rwnie wystpi
o rozwd gdy zostawi j m. (wic prawo Rzymskiego).
3. Do kogo ?

Te same argumenty wykorzystane do odpowiedzi na 2 pytanie su do odpowiedzi na 3 pytanie.

Skoro w. Marek czuje potrzeb tumaczenia hebrajskiego, aramejskiego, czuje potrzeb
tumaczenia zwyczajw ydowskich, to si rzeczy adresatami nie mogli by ydzi nawet jak yli w
rozproszeniu.
Adresatami musieli by wic Chrzecijanie, pochodzenia pogaskiego, nie ydzi, ktrzy ani jzyka ani
zwyczajw ydowskich nie znali. Wsplnota do ktrej Marek pisze swoj Ewangelie nie ma tych
konfliktw midzy Chrzecijanami pochodzenia ydowskiego a pogaskiego.

4. Kto j napisa ? (35 20) (kto jest autorem Ewangelii w. Marka)

Tradycja Chrzecijaska, pniejsza, wskazuj ze ta Ewangelia zostaa napisana przez pewnego

Marka, ktry powinien by utosamiany z Janem Markiem, kuzynem w. Barnaby, Towarzysz w.
Pawa. Tradycja Chrzecijaska utosamia tego Ewangelista z tym Markiem (kuzynem w. Barnaby i
Towarzyszem w. Pawa). By on rwnie Towarzyszem w. Piotra w Rzymie. By on ydem,
zhellenizowanym i fakt e Koci przyj t ewangeli od razu bez adnych problemw wiadczy o
tym e musiaa pochodzi od czowieka ktry by ydem, pochodzi z Palestyny i mia bezporedni
kontakt albo z samym Jezusem albo z najbliszymi jego apostoami.
Ewangeli ktre pochodziy nie z Palestyny, ktre nie miay kontaktu z Jezusem, z wielkim trudem
albo w ogle nie przebiy si do kanonu Nowego Testamentu.

5. Po co zostaa napisana ? (kwestia celowoci)

Pierwszy werset tej ewangelii, rozdzia 1, werset 1 jest tytuem, nie ma czasownika w sobie
Pocztek Ewangelii Jezusa Chrystusa Syna Boego. Ten tytu jest rwnie tez ktra odpowiada na
pytanie kim jest Jezus ? I to jest cel tej Ewangelii- Odpowied na pytanie kim jest Jezus. I odpowied
znajdujemy ju w 1 wersecie, Jezus jest i Mesjaszem i Synem Boym.

Jezus Chrystus to nie jest imi nazwisko. Jezus jest imieniem ale Chrystus nie jest nazwiskiem.
Christos po grecku znaczy Mesjasz, a z kolei sowo Mesjasz pochodzi od Hebrajskiego [maszija]

Kim by Mesjasz dla ydw ?

Mesjasz by przede wszystkim czowiekiem. Szczeglnym czowiekiem wybranym przez Boga, ktry
mia dziaa na rzecz narodu Izraelskiego, w trudnych sytuacjach w jakich si znajdowa. Czy to mia
go wybawi od wrogw, czy to uczy Izraela przestrzegania prawa Mojeszowego. By to czowiek,
nie Bg. Tak wic powiedzie ze Jezusa jest Mesjaszem nie oznacza jeszcze wiary w jego bstwo. To
znaczy e jest on tym zapowiadanym przez prorokw czowiekiem szczeglnym, wybranym przez
Boga, ale jednak czowieka, ktry ma zrobi to wszystko co zapowiadali prorocy. Std ten 2 tytu,-
Syn Boy. Jezus jest nie tylko tym szczeglnym czowiekiem ale jest czym wicej, jest Bogiem, synem
Boym. To jest oczywicie kwestia naszej wiary. Bo jeszcze wierzy w mesjastwo Jezusa moemy,
ale wierzy e ten czowiek jest Bogiem jest o wiele trudniej.
Dla nas Jezus jest i Chrystusem (czyli Mesjaszem) i Synem Boym.

Ewangelia Marka jest najkrtsz Ewangeli ma 16 rozdziaw.

1 werset zawiera w mikroskali, struktur tej Ewangelii. W 8 rozdziale zadaje pytanie uczniom za
kogo uwaaj mnie ludzie ? I za kogo wy mnie uwaacie: Piotr Ty jeste Mesjasz- (tak mu
powiedzia Piotr) wyznanie setnika w 15 rozdziale, ktry widzc umierajcego Jezusa na krzyu powie
e ten czowiek prawdziwie by Synem Boym. 1 cz Ewangelii (rozdziay 1-8) ciy w kierunku
wyznania w. Piotra (caa narracja od rozdziau 1 do 8 chce wykaza e Jezus jest Chrystusem,
Mesjaszem poprzez cuda, czyny i sowa. Natomiast od rozdziau 9 a do koca wszystko dy w
kierunku wyznania setnika, aby wykaza e Jezus jest czym wicej ni tylko szczeglnym czowiek, e
Jezus jest rwnie Bogiem. Wyznanie setnika rozdzia: 15, 29. [52 minuty]

Problem Ewangelii w. Marka polega na tym, e jeeli celem tej Ewangelii jest odpowied na
pytanie kim jest Jezus, to sam Jezus w tej ewangelii nie uatwia odpowiedzi na to pytanie. Dlatego e
ilekro objawia Si eto kim Jezus naprawd jest, ilekro objawi si jego tosamo Mesjaska i Boska
tylekro Jezus nakazuje milczenie. Jezus przykazywa eby nikomu o nim nie mwili. Nakazuje
milczenie na temat swojej tosamoci.

Sekret Mesjaski: Fakt e Jezus nakazuje milczenie na temat swojej tosamoci mesjaskiej w
Ewangelii w w. Marka (jest to cecha typowa tej ewangelii, due nagromadzenie nakazw milczenia),
poza Ewangeli w. Marka znajdziemy tylko 1 epizod nakazu milczenia w Ewangelii w. Mateusza i
ukasza.

Dlaczego Jezus nakazuje milczenie ?

Jezus nakazuje milczenie:

a) Duchom Nieczystym
b) Swoim Uczniom (np. pod Cezare Filipow, Po przemienieniu na Grze)
c) wiadkom Cudw (do Trdowatego, ktrego uzdrowi, po wskrzeszeniu dziewczynki,
niewidomym- im wszystkim mwi eby nikomu o tym nie mwili). Te cuda obawiay w nim
zapowiadanego przez prorokw Mesjasza, bo prorocy zapowiadali wskrzeszanie zmarych,
uzdrowienie lepych, trdowatych, guchych, niewidomych. Te wszystkie kategorie cudw byy
znakami nadejcia czasw Mesjaskich zgodnie z proroctwami np. Proroka Izajasza.
d) Podkrelenie niezrozumienia ze strony (4 sposb przedstawienia sekretu Mesjaskiego) Czemu
tak bojaliwi jestecie; Jake wam brak wiary.

Teoria sekretu Mesjaskiego- wyjania dlaczego Jezus zachowuje si w ten dziwny sposb.

Pierwszym ktry sformuowa teori sekretu Mesjaskiego by Niemiec Wilhelm Wrede. W 1901
roku w Getyndze opublikowa doktorat Sekret Mesjaski w Ewangeliach, wkad do zrozumienia
Ewangelii Marka. Wrede nie traktowa Ewangelii Marka jako rdo wiedzy historycznej o Jezusie.
Uwaa on e Ewangelia Marka ma tylko wydwik teologiczny (to co tam jest napisane o Jezusie to
na pewno mu si nie wydarzyo, to wszystko s bujdy, zmylenia, podobnie jak te nakazy milczenia.
Te nakazy dla Wredego miay tylko i wycznie wymiar teologiczny, bez adnej wartoci
historiograficznej. Jego nie interesowao to czy Jezus si tak zachowywa czy nie, bo i tak i tak by w to
nie uwierzy skoro dla niego Ewangelie byy tworami tylko i wycznie teologicznymi bez wartoci
historycznej).

Wedug Wredego Sekret Mesjaski by zwykym tworem Wsplnoty Chrzecijaskiej ktra chciaa
wypeni luk midzy historycznym Jezusem ktry nigdy za Mesjasza si nie podawa a Wsplnot
Chrzecijask ktra gosia e Jezus jest jednak Mesjaszem. eby wyjani ten fakt e Jezus nigdy nie
nazywa si Mesjaszem, Wsplnota Chrzecijaska wg Wredego woya w jego usta nakazy
milczenia. Jestemy wic ofiarami zrcznego faszerstwa poniewa Jezus nigdy nie podawa si ani
za Mesjasza ani za Boga a jest to tylko i wycznie wymys Wsplnoty Pierwotnego Kocioa. Nawet
dzisiaj w kolorowych czasopismach, kanaach tematycznych, mwi si e to Koci sobie wymyli
Mesjastwo i Bstwo Jezusa ktry sam z siebie nigdy si za takiego nie podawa.

Ta Teoria oczywicie jest odrzucana przez Koci, bo jeeli zanegujemy wiadomo Mesjask
Jezusa, jeeli Jezus umiera na krzyu nie wiedzc kim jest, nie wiedzc po co umiera, to negujc to
negujemy ca Ewangeli i odrzucamy nasz wiar. Dlatego Koci Katolicki nie mg zaakceptowa.

Do II Soboru Watykaskiego Koci Katolicki w ogle nie akceptowa co pochodzia z krgw

protestanckich a co dopiero tez ktra negowaa wiadomo mesjask Jezusa.

Odpowied Kocioa Katolickiego:

Skoro nie mog zaakceptowa interpretacji Wredego, KK stwierdza e w tekcie Ewangelii jest sekret
Mesjaski ale daje inne wytumaczenie, mianowicie Jezus mia wiadomo bycia Mesjaszem,
wiedzia e jest Mesjaszem, jakim jest Mesjaszem i wiedzia po co przyszed na wiat. Nakazywa za
milczenie na temat swego posannictwa i tosamoci aby unikn bdnej interpretacji swojej
dziaalnoci. Cel jaki mu przywieca by czysto pedagogiczny. Tytu Mesjasza w czasach Jezusa
oddwik nacjonalistyczno-patriotyczny. Jezus w obliczu Rzymskich okupantw, ktrzy mogli bdnie
zrozumie jego przesanie, nakaza uczniom i wiadkom jego cudw nazywania go publicznie
Mesjaszem. Tak wic sekret Mesjaski nie jest wymysem w. Marka, nie jest wymysem Kocioa a
naley do najstarszej tradycji o Jezusie a nakazy milczenia znajduj naturalne wyjanienie w sytuacji
yciowej Jezusa, w sytuacji historyczno-religijnej jego rodowiska. Po prostu w czasach Jezusa ydzi
oczekiwali Mesjasza politycznego, ktry poprzez rewolucj, bunt wyzwoli ich z pod wadzy Rzymu i w
ten sposb zainauguruje czasy mesjaskie. Gdyby Jezus nagle objawi swoj tosamo mesjask
ydzi mogliby na opak zrozumie jego osob, misj, dziaalno, mianowicie mogliby j zrozumie
politycznie i nacjonalistycznie a to z kolei mogoby doprowadzi do interwencji Rzymu.
Nakazy milczenia wydawane byy po to eby przeszkodzi bdnemu pojmowaniu Mesjanizmu i
niepodanym reakcjom tumu. T pokus mesjanizmu politycznego podsuwa Jezusowi
wielokrotnie Szatan.

Jeden jedyny raz w Ewangelii w. Marka Jezus powie publicznie tak ja jestem Mesjaszem, bdzie
to w kontekcie mki paskiej, w rozdziale 14, 61-62, tam na pytanie najbliszego kapana czy Ty
jeste Mesjaszem, Jezus powie bez adnych ogrdek: Ja Jestem. Dlaczego wtedy akurat ? bo
wtedy nie byo ju niebezpieczestwa opacznego zrozumienia Mesjastwa Jezusa. Jezus chcia
powiedzie e Jego Mesjastwo to jest Mesjastwo sugi cierpicego ktry umiera niewinnie za
grzechy ludzi i realizuje w swoim mesjastwie proroctwo Izajasza, sugi Boego.

w. Marek poprzez tak narracj, taka kompozycj literack, tego typu rozstawienie akcentu,
ukazanie gradacji zwizanej z sekretem Mesjaskim i tego e dopiero w rozdziale 14 kiedy Jezus
powie e to On jest Mesjaszem, w Marek chce nam powiedzie e nie mona zrozumie istoty
Mesjaskiego Posannictwa Jezusa bez odniesienia si do jego mki, mierci i zmartwychwstania.

Jakie jest znaczenie katechetyczne Sekretu Mesjaskiego:

Sekret Mesjaski jest powizany ze stopniowym objawianiem si Jezusa i reakcjami

1.Sekret Mesjaski mona traktowa jako krytyk religijnoci magiczno-ludowej. Jezus nie chce
rozbudzenia ciekawoci, sensacji, czy strachu ktry niszczy wolno czowieka. Temat Sekretu
Mesjaskiego wobec cudw Jezusa uczy e nie naley i za przykadem ludu, ktry widzc znaki,
zamiast w milczeniu zastanowi si nad sensem tych znakw, nad ich znaczeniem, jest nieposuszny
Jezusowi, ulega podnieceniu, rozpowiada o Nim wszdzie. Ludzie zafascynowani cudami,
wydarzeniami sensacyjnymi, zachowuj tak naprawd postaw powierzchown i w gruncie rzeczy
nie s w stanie rozpozna w Jezusie Boga, zbawcy kadego czowieka.
2. Sekret Mesjaski podpowiada e powinnimy naladowa Apostow, ktrzy starali si
naladowa Jezusa, poda za nim cho go nie do koca rozumieli.

Bg nie chce objawi si ot tak nagle, wymaga od nas wysiku intelektualnego i duchowego eby
rozpozna w Jezusie Boga.

Ewangelia wg w. Mateusza (wspomnia o tym krtko pod koniec 1wykadu)

Powstaa w latach 80-90 w kontekcie narastajcego midzy Chrzecijastwem i Judaizmem.

Celem tej ewangelii jest przede wszystkim katecheza. Jezus jest tam nauczycielem, prawodawc i
katechet.

Ewangelia w. Mateusza zbudowana jest z wielkich 5 mw Jezusa:

I mowa: Kazanie na Grze rozdziay 5-7.

II mowa: Mowa Misyjna (rozdzia 10)
III mowa: Mowa w Przypowieciach (rozdzia 13)
IV mowa: Mowa Eklezjalna (dotyczca Kocioa, jak uczniowie Jezusa maj tworzy wsplnot
Kocioa) (rozdzia 18)
V mowa: Mowa Eschatologiczna (rozdziay 23-25).

W Ewangelii w. Marka nie mamy mw Jezusa, mamy krtkie wypowiedzi, ewentualnie dusze s
przypowieci. W Ewangelii Mateusza, to co uderza nas, to s wielkie mowy Jezusa na temat
Krlestwa Boego. Pierwsza mowa obejmuje 3 rozdziay i ostatnia mowa te 3 rozdziay a te po
rodku maj po 1 rozdziale, a pomidzy tymi rozdziaami s opowiadania, te ktre znajduj si w
Ewangelii Marka. Biblici mwi e Ewangelia Mateusza ma charakter dyskursywno-narracyjny, bo
mowy przeplataj si z narracjami.

2 Wykad 22.10.2012r.

Ewangelia w. Mateusza

Tre Ewangelii w. Mateusza wykazuje narastajcy Anty-Judaizm (nie naley myli z

antysemityzmem- napitnowaniem rasy ydowskiej, pochodzenia ydowskiego, natomiast
Anty-Judaizm napietnowuje tych ydw ktrzy odrzucaj Jezusa jako Mesjasza. Anty-Judaizm to
reakcja Faryzeuszy na postaw ydw ktrzy po tragedii roku 70 (zburzeniu wityni Jerozolimskiej)
musieli da jak odpowiedzie, musieli przedefiniowa istot Judaizmu w kontekcie zniszczenia tej
wityni, zniszczenia kapastwa. Tak wic skoncentrowano si na przestrzeganiu Tory. Zagroenie
dla ydw byo ze strony Rzymian (zagroenie polityczne) ale te ze strony Chrzecijan (rodzcego si
Kocioa) poniewa coraz wicej ydw przyjmowao chrzest. Faryzeusze zgromadzeni w Jamni
waczyli do codziennej modlitwy ydowskiej przeklestwa, kltwy, przeciwko tym ydom ktrzy
przyjmowali chrzest. Wyczono ich z Synagogi, pozbawiono ich ochrony spoecznej.
Chrzecijastwo odpowiadao na to w taki sposb w jaki potrafio , przede wszystkim napitnowujc
ydw ktrzy nie przyjmowali Jezusa jako Mesjasza.

Kiedy ?

Ewangelia w. Mateusza powstaa w latach 80-90 (w kontekcie narastajcego napicia midzy

chrzecijastwem a Judaizmem).

Gdzie ?

Powstaa w Antiochii Syryjskiej(nie naley myli z Antiochi Pizydyjsk).

Znajduje si ona w Syrii, niedaleko Damaszku. Jest to miasto wane dla Chrzecijastwa poniewa
tam w tym miecie po raz pierwszy Chrzecijanie zostali nazwali Chrzecijanami.
Dzieje Apostolskie przypominaj e to miasto jest miejscem gdzie zwolennicy, uczniowie Jezusa,
zostali nazwani tym sowem.

Antiochia Syryjsk jest wana te z innego powodu. W tym miecie po raz pierwszy, z wielkim
sukcesem, chrzecijastwo podjo prb ewangelizacji pogan (goszenie Chrystusa poganom, nie
ydom). w. Pawe po swoim nawrceniu wybra sobie wasnie to miasto jako swj dom, jako swoj
baz wypadow, do swoich misji, stamtd wyrusza i tam wraca po przedstawieniu si w Jerozolimie
apostoom. Umiowa to miasto, by moe e tam ydzi ktzy przyjli chrzest spotkali si z
poganami ktrzy przyjli chrzest i razem ze sob yli w zgodzie.

Antiochia Syryjska bya centrum administracyjnym, stolic prowincji do ktrej naleaa te Palestyna.
Kafarnau- baza wypadowa Jezusa, jego misji w Galilei. Jezus mieszka w domu Piotra. Stamtd
rozwija swoj dziaalno.

1. Tradycja Kocioa i wikszo egzegetw zgadza si ze stwierdzeniem e Ewangelia Mateusza

powstaa w Antiochii Syryjskiej.
Argumenty za Antiochi Syryjsk s sabe: Jedyny argument to e moga to by Antiochia poniewa
Ewangelia Mateusza z jednej strony ukierunkowana jest na Judaizm (ydw ktrzy przyjli chrzest,
ale z drugiej strony zachowuje t otwarto na pogan) i jest to jedyny argument ktry moemy
wyuska z Ewangelii Mateusza. Mamy wic praktycznie jedynie wiadectwo Ojcw Kocioa, ktrzy
twierdz e ta Ewangelia zostaa napisana w tym miecie albo okolicach tego miasta.

Do kogo ?

ydochrzecijanie, zwani te Judeo-Chrzecijanami. Chrzecijanie pochodzcych z ydostwa, czyli

ydzi ktrzy przyjli chrzest (uznali Jezusa za Mesjasza).
Pogan ktrzy przyjli chrzest nazywa si w egzegezie biblijnej Etno-chrzecijanami. Poganie w jzyku
Hebrajskim brzmi goin (goje) czyli nie ydzi. To sowo hebrajskie zostao przetumaczone na jzyk
grecki poprzez sowo Etnos- czyli lud. Zarwno goin jak i tumaczenie greckie etnos znaczy lud, w
domyle lud nie-ydowski. Take na okrelenie pogan w tradycji ydowskiej uywano sowa ludy,
ktre potem byy dosownie tumaczone na grecki etnos lub aciskie gentos.
W pewnym momencie pojawia si sowo paganus, aciskie, ktre te zaczyna funkcjonowa jako
okrelenie pogan. Tylko, uwaga, dlaczego paganus, zaczyna oznacza w acinie i w jzykach
nowoytnych w tym jz. Polskim. Dlaczego to sowo aciskie zaczyna nagle w pewnym momencie
historycznym oznacza pogan ? Bo przecie to sowo aciskie oznacza wieniaka (mieszkaca wsi,
wioski). To sowo w tym znaczeniu poganin, pojawia si na przeomie III i IV w. po Chrystusie. W
okresie kiedy wielkie miasta, aglomeracje miejskie przyjy ju Chrystusa (wielkie miasta imperium
Rzymskiego zostay ju ewangelizowane, chrzecijastwo ju tam istniao), natomiast wioski
pozostaway przy swoich rodzimych bstwach, nie znajc Chrystusa. Dopiero na przeomie III i IV
wieku pojawi si pewien czowiek, Rzymski Legionista- Marcin, ktry zapocztkowa dzieo
ewangelizacji pogan (czyli wieniakw, mieszkacw wiosek), i wanie z tamtego okresu pochodzi to
nazewnictwo ktre weszo w te nasze Europejskie, nowoytne jzyki. Std nazwa poganin, paganus.
Do dzisiaj, niektre jzyki nowoytne (polski akurat nie ma takiego rozrnienia) na okrelenie pogan
maj 2 sowa: gentili i pagani. Problem te polega na tym, e my, nie majc innego sowa, uywajc
sowa poganin, moemy by obraliwi, bo to sowo jest raczej nacechowane pewn pogard.
Poganin nie jest to nazwa Biblijna.

Ewangelia w. Mateusza, nie bya skierowana do Etno-chrzecijan a Judeo-Chrzecijan. Skd to

wiemy ?

1. Z analizy treci, ktra wyakcentowuj wag prawa Mojeszowego. Temat bliski sercu kadego
yda nawet jeeli przyj chrzest, on nadal, wychowany w swojej rodzinie od dziecka, w szacunku do
prawa Mojeszowego, dla niego ten temat by szczeglnie wraliwy, delikatny.
2. Wyakcentowanie wybrastwa Narodu Izraelskiego, ale w perspektywie uniwersalistycznej, czyli
wybrastwo nie jako zamknicie si w swoim grajdoku ydowskim ale otwarcie si, jako misj do
Boga.
3. Nawizanie do tradycji literatury ydowskiej (liczne cytaty ze starego testamentu i nawizania do
rnych ydowskich instytucji. W Ewangelii Marka , autor jak nawizywa do instytucji ydowskiej to
od razu stara si to wyjani, bo wiedzia e pisze do pogan, nie ydw, u Mateusza czego takiego
nie ma. On wie e pisze do ydw i oni doskonale znaj instytucje ydowskiego, prawo ydowskie,
zwyczaje ydowskie, jzyk ydowski, literatur ydowsk. Mateusz czerpie z tego dziedzictwa
ydowskiego aby ukaza e w Jezusie wypeniaj si starotestamentalne proroctwa, std tyle
cytatw.

Kto ? (Kim by autor)

Ojcowie Kocioa, mwi e w. Mateusz. (tak mwi tradycja Kocioa, tradycja Ojcw Kocioa).
Ale jak wiemy od czasw Soboru Watykaskiego II, Koci Katolicki chce rwnie uwiarygodni
swoj tradycj. Nie bierze na olep tej tradycji, bo moe si rwnie zdarzy e Ojcowie Kocioa
yjcy wiele wiekw pniej mogli przekazywa jakie legendy, ktre nie miay adnego zwizku z
prawd historyczn. Dlatego Koci stara si uwiarygodni t wiedz, ktra czerpiemy z tradycji
Ojcw Kocioa.

Czy rzeczywicie autorem tej Ewangelii by celnik Mateusz o ktrym pisze Ewangelia Mateusza ?

Posta celnika. Po grecku celones to telones a po acinie publicanus. Zawd celnika w czasach
Jezusa w Palestynie polega na ciganiu podatkw (czyli nasz poborca podatkowy). Zawd celnika w
cesarstwie Rzymskim by zawodem dzierawionym, nie mona si go byo wyuczy, pj do szkoy
itp. Ten zawd by dzierawionym, czyli aby zosta celnikiem naleao z wyprzedzeniem zapaci
Cesarstwu Rzymskiemu swoje wasne podatki na okrelony czas (z wyprzedzeniem) i dodatkowo
uici odpowiedni kwot za dzieraw tego zawodu (eby mc pobiera podatki od innych). Na tak
dzieraw sta byo tylko bogatych obywateli. Celnicy cigali w imieniu skarbu pastwa podatki
bezporednio z czego zatrzymywali dla siebie odsetki od ciganych sum. Zawd ten dawa due
moliwoci wzbogacenia si kosztem podatnikw, o czym wszyscy wiedzieli. Celnikom zaleao aby
wszyscy regularnie pacili wszystkie naoone na nich podatki bo im wicej cignli tym wicej mogli
oni zarobi. To wzmagao antypatie ludu do celnikw, ktrzy czsto byli bezwzgldni w ciganiu
podatkw, bo od tego zaleaa ich dola.

Czy celnik Mateusz (poborca podatkowy) ktrego Jezus powoa na swojego ucznia, moe by
autorem Ewangelii Mateusza ?

Z samej Ewangelii ciko wywnioskowa e jej autorem jest celnik Mateusz. Ale jeli analizujemy
tekst Ewangelii majc na uwadz co mowi tradycja Kocioa, to bez wtpienia wystpujcy celnik
Mateusz, staje si bardzo prawdopodobnym autorem tego dziea. Dlaczego ?

Ta Ewangelia wskazuje na lepsz ni u innych ewangelistw znajomo pienidza i systemu

podatkowego. Autor doskonale si orientuje w kwestiach pieninych i podatkowych. Musimy te
wiedzie e przed zburzeniem wityni Jerozolimskiej, czyli w czasach Jezusa, w Judei panoway a 3
rne systemy monetarne: hebrajski (ydowski), grecki i rzymski i autor Ewangelii Mateusza
orientuje si doskonale si we wszystkich tych trzech systemach, dokadnie odrnia monety, umie
je przelicza z jednego systemu na drugi i to bardzo prawnie. Wymienia on a 10 rodzajw monet,
(Marek 5, ukasz 6). Poza tym zna si na podatkach, stosuje techniczne wyraenia, okrelenia, wie e
w Kafarnau jest urzd skarbowy. Autor orientuje si w podatkach i systemie pieninym.

Po co ?

Mwic o Ewangelii Marka powiedzielimy e zostaa ona napisana aby odpowiedzie na pytanie
kim jest Jezus i odpowied bya prosta: Jezus jest i Mesjaszem (Chrystusem) i Synem Boym.

Celem kadej Ewangelii jest odpowied na pytanie kim jest Jezus, to cel kadej Ewangelii, ukaza
ycie Jezusa, jego misj, dziaalno, wymow, znaczenie tej dziaalnoci. Wszystkie Ewangelia chc
powiedzie e Jezus jest Mesjaszem i Synem Boym. Ale o ile Ewangelia Marka kadzie akcent przede
wszystkim na t odpowied, o tyle Ewangelia Mateusza jest bardziej zrnicowana jeli chodzi o cel
jej napisania.

Celem Ewangelii witego Mateusza jest katecheza (nauka). Jezus w tej Ewangelii jest
przedstawiony jako nauczyciel, jako Nowy Mojesz, Nowy Prawodawca. Na samym pocztku
Ewangelii w rozdziale 5, Jezus ma charakter nauczycielski, autorytatywny. Jezus ukazany jest jak
Mojesz ktry wstepuje na katedr, na wysok gr a uczniowie siadaj u jego stp a on po chwili
milczenia otwiera swoje usta i naucza. Wyranie Ewangelista Mateusz chce nam pokaza Jezusa nie
tylko jako Mesjasza i Syna Boego ale rwnie jako tego ktry nas naucza sprawiedliwoci. Sowo
sprawiedliwo w Ewangelii Mateusza jest jednoznaczne z doskonaoci moraln, Jezus uczy nas
doskonaoci moralnej. Ta doskonao moralna wyraona jest sowem sprawiedliwo. Jezus jako
nauczyciel uczy wanie tej sprawiedliwoci.

Ewangelia Mateusza bya najczciej cytowana, komentowana, studiowana. Bije ona na gow
wszystkie inne ewangeli. Nie tylko dlatego e bya pisana piknym jzykiem literackim, miaa
przejrzysty styl, struktur, wszystko byo jasne uporzdkowane, ale te zwracaa uwag na
moralno, na etyk. I w tym tkwio te pewne niebezpieczestwo ktre uzewntrznio si w XIX i na
pocztku XX wieku. Szczeglnie w rodowisku protestanckim za przyczyn wybitnego teologa i
historyka religii Adolfa Von Harnacka. Jest on twrc nurtu teologicznego w protestantyzmie ktry
nazywamy teologi liberaln. Polegaa ona na zredukowaniu Chrzecijastwa do etyki moralnego
postpowania. Innymi sowa dla Adolfa Von Harnacka Jezus by nikim jak mistrzem moralnego
postpowania, nauczycielem etycznego postpowania, takim jak Sokrates, Platon i inni etycy w
Buddymie czy Islamie. Teologia liberalna Von Harnacka doprowadzia do relatywizacji
chrzecijastwa poniewa jeeli Jezus uczy mnie etycznego postpowania to tak samo mog si
zapisa do szkoy Mahometa, Buddy czy innego filozofa i tam te uczy si moralnego postpowania.
I takie odczytanie Ewangelii w. Mateusza tylko w kluczu etyki, w kluczu moralnego postpowania,
ktre rzeczywicie w tej ewangelii jest wyakcentowane doprowadzio do tej redukcji i czsto
spotykamy si z takim postrzeganiem naszej wiary nie jako relacji osobowej naszej z Bogiem opartej
na mioci do Boga, a tylko i wycznie na wykonywaniu pewnych polece moralnych. Oczywicie
Chrzecijastwo ma konsekwencje etyczne ale pierwszym krokiem jest mio do Boga, jest moja
relacja osobowa z Bogiem, w sakramentach i modlitwie i dopiero z tej relacji ja zaczynam rozumie
moralnoc czy niemoralno swojego postpowania.

Gwnym celem tej Ewangelii jest nauczanie. Jezus jako nauczyciel, Jezus jako nowy Mojesz ktry
naucza sprawiedliwoci czyli doskonaoci moralnej Krlestwa Boego. Ten wymiar katechetyczny,
nauczycielski ewangelii dochodzi do gosu wanie w strukturze jak u Marka.

Ewangelia w. Mateusza w swojej strukturze wyranie ukazuje ten cel katechetyczno nauczycielski.
Ten wymiar katechetyczno-nauczycielski objawia si przede wszystkim w 5 wielkich mowa Jezusa.

I. Kazanie na Grze (rozdziay 5-7) Zaczyna si ono bogosawiestwami (8 bogosawiestw ktre

nazywa si makaryzmami) w rozdziale 5.
II. Mowa Misyjna (rozdzia 10) Jak naley i na misj, goszc Krlestwo Boe, eby nie bra ze sob
za duo rzeczy, jeeli was przyjm jedzcie co wam podadz, jeeli was nie przyjm - konkretne
reguy misji ewangelizacyjnej.
III. Mowa w Przypowieciach (rozdzia 13).
IV. Mowa Eklezjalna (rozdzia 18). Z greckiego exlessia, co znaczy Koci, zgromadzenie. Tak
naprawd to mowa kocielna, mowa ukazujca reguy ycia wsplnotowego. Ukazuje ona rne
problemy Wsplnoty Uczniw Jezusa.
V. Mowa Eschatologiczna (rozdziay 23-25). Mwi o kocu wiata, otwiera perspektyw ycia
pozagrobowego.

Struktura ta sprzyja i wskazuje na to e celem tej Ewangelii jest nauczanie. Tak rozbudowanych
mw w Ewangelii Marka nie ma. Jest to co co charakteryzuje Ewangeli w. Mateusza.
Jest tam pewna symetria. Pocztkowa i kocowa mowa jest bardzo rozbudowana. Nie jest to
przypadek, poniewa w. Mateusz lubi symetri, lubi porzdek, by moe musia zajmowa si
ksigowoci, robi spisy cyfr i w tym sensie mg by na to wyczulony. Jedna z takich symetrii
nazywamy inkluzj Emanuela. Infuzja to taka klamra ktra spina jednostk literack, spinacz. Pewien
motyw literacki pojawia si na pocztku tej jednostki i ten sam motyw pojawia si na kocu. Inkluzja
jest takim spinaczem poprzez ktry autor staroytny chcia podkreli jaki wany temat.
Charakterystyczna dla Ewangelii Matusza jest inkluzja Emanuela. Poniewa na pocztku Ewangelii
jest proroctwo Izajasza oto Panna pocznie i porodzi syna ktremu nadadz imi Emanuel tzn. Bg z
nami. To proroctwo jest skierowane do Matki Boej i majcego si narodzi Jezusa w Betlejem. W
ostatnim wersecie Ewangelii, Jezus przed Wniebowstpieniem mwi: O to Ja jestem z wami po
wszystkie dni a do skoczenia wiata. Ten motyw wyakcentowuje Jezusa jako Boga z Nami, jako
tego ktry z nami jest, jeeli otworzymy si na jego ask, przesanie. Jest to obietnica e Bg w
jakiejkolwiek znajdujemy si sytuacji, do koca ycia, do koca wiata, bdzie z nami, bdzie ze
swoim kocioem. Wielka inkluzja Emanuela jest nie tylko motywem literackim ktry spina, ale jest
rwnie motywem teologicznym ktry ukierunkowuje nasz lektur w tej Ewangelii pod okrelonym
ktem.
Ewangelia Mateusza ma mnstwo takich inkluzji ktre podpowiadaj jak naley czyta dany
fragment ewangelii. Wielka Inkluzja Emanuela spina ca ewangeli, ale jest wiele inkluzji mniejszych
ktre spinaj mniejsze jednostki literackie w obrbie tej ewangelii.

Te mowy Jezusa ukazuj katechetyczny, nauczycielski cel caej Ewangelii. Co te mowy chc nam
powiedzie.
I mowa (Kazanie na Grze): jest kart tosamoci, dowodem tosamoci, dowodem osobistym
kadego Chrzecijanina. Co zrobi eby wej do Krlestwa Boego. Jak wej do Krlestwa
Boego.(do przestrzeni panowania samego Boga). Bo krlestwo Boe oznacza panowanie Boga w
naszych sercach. Kazanie na Grze jest wanie dowodem tosamoci czowieka ktry otworzy
swoje serce aby Bg zacz w nim growa. Jeeli ktos chce by 100 % chrzecijaninem musi zacz
od lektury Kazania na Grze, jest to mona powiedzie konstytucja Chrzecijastwa.

II mowa (Mowa Misyjna). Jezus ukazuje w jaki sposb mamy gosi Krlestwo Boe tym ktrzy o nim
nie syszeli
III mowa (Mowa w przypowieciach) Ukazuje ona istot, natur tego krlestwa. Krlestwo
Niebieskie podobne jest do skay ukrytego narodu (...) Krlestwo Boe podobne jest do kupca
poszukujcego piknych pere (...) Krlestwo Boe podobne jest do sieci zarzuconej w morze i
zagarniajcej ryb wszelkiego rodzaju (). Itd. Itp. Jezus mwi o Krlestwie Boym, czym ono jest.
Wykorzystuje do tego rne obrazy z codziennoci rolniczej, ludowej aby mwi o Krlestwie Boym,
jego naturze.
IV mowa (Mowa Eklezjalna) Jest to mowa do ludzi ktrzy ju w to Krlestwo Boe weszli, ktrzy ju
yj w tym krlestwie i ktrzy s wsplnot, ale s ludmi sabymi. Tam Jezus ukazuje w jaki sposb
Ci ktrzy weszli do Krlestwa Boego musz si zachowywa midzy sob, jak tworzy t wsplnot.
V mowa (Mowa Eschatologiczna) Ukazuje e Krlestwo Boe wykracza poza doczesno ziemsk.
Ukazuje e ono rozwija si tutaj na ziemi jako ziarnko gorczycy ale osignie swoje pene wymiary
dopiero po mierci. Aspekt moralnoci, etyki jest widoczny w tej mowie.

Midzy tymi mowami znajduj si opowiadania te ktre znamy z Ewangelii w. Marka. Mona by
powiedzie e w. Mateusz przepisa te opowiadania od w. Marka, on si opiera o Ewangeli w.
Marka, jeli chodzi o opowiadania, to byo jego rdo.

Ewangelia w. Mateusza ma charakter dyskursywno-narracyjny. S tam dyskursy (mowy) i narracje

(czyli opowiadania). Opowiadania przeplataj si z mowami. wity Mateusz wyranie rozgranicza
mowy od narracji. Gdy Jezus dokoczy tych mw, opuci Betlejem i przenis si do .

Celem Ewangelii w. Mateusza jest ukazanie Jezusa jako Mojesza, prawodawcy. Byo to szczeglnie
wane dla ydw ktrzy przyjmowali chrzest i dla ktrych prawo Mojeszowe byo bardzo wane.
Jezus zajmuje miejsca Mojesza, dopenia jego prawdawstwo Mojesza, w duchu Krlestwa Boego
ktre przynis na ziemie. Celem wic Ewangelii Mateusza jest te ukazanie Jezusa jako prawodawcy,
ukazanie wagi prawa Mojeszowego ale w nowej dynamice, dynamice Krlestwa Boego.

Innym celem jest te wybrastwo Izraela uniwersalistyczne, otwarte na pogan, idce z przesaniem
ewangelii do pogan.
Kolejnym celem jest aktualizacja Starego Testamentu. Mateusz piszc do ydw chce wyranie
ukaza e w Jezusie wypeniaj si starotestamentalne proroctwa, dlatego tyle cytatw ze starego
testamentu.

Nierozerwalno maestwa: (rozdzia 19, werset 1-9).

Ewangelie s skonstruowane jako relacja podry Jezusa, z pnocy na poudnie, z Galilei (w ok
Kafarnau) do Judei (do Jerozolimy) gdzie poniesie mier i zmartwychwstanie. Po mowie Eklezjalnej
z rozdziau 18, Jezus przekracza granic Judei, zblia si do Jerozolimy, idzie w kierunku swojego
przeznaczenia, swojego losu.

Jezus broni godnoci kobiety ogaszajc nierozerwalnoc maesk. Jedyn drog obrony godnoci
kobiety bya obrona instytucji maestwa jako instytucji nierozerwalnej. Od momentu zawarcia
maestwa do mierci jednego z maonkw. Jezus nie by radosny gdy opuszcza Galilee, poniewa
wszelkie prby skonienia Galilejczykw do przyjcia tego Mesjanizmu nie politycznego ale
mesanizmu pokornego, cierpicego sugi Boego, zakoczyy si niepowodzeniem. Tumy szy za
Jezusem zachwycone jego wadz, cudami, nauczaniem, charyzmatem, ale nie potrafio zrezygnowa
z idei tego wyzwoliciela politycznego.
Dziaalno w Judei, w Jerozolimie te nie zapowiada si obiecujco. Od razu przystpuj do niego
Faryzeusze. Pytaj si go z jakich powodw mona oddali swoj on.

W czasach Jezusa istniay 2 szkoy ydowskie dotyczce dotyczce rozwodw:

1. Szkoa Rabbiego Hillera ktry twierdzi e do rozwodu wystarczy jakikolwiek powd (szkoa
liberalna).
2. Szkoa Rabbiego Szammaja ktry by konserwatyst. Uwaa e do rozwodu potrzebny jest
powany powd.

Faryzeusze pytajc Jezusa czy wolno oddali mczynie oddali on z jakiekolwiek powodu, chc
Jezusa wcign w dyskusj teologiczne miedzy tymi dwiema szkoami. Jak widzimy adna z tych
szk nie sprzeciwia si rozwodom. Chodzio tylko o powody. Czy mog by to powody bahe czy
powane. Rozwd nie stanowi problemu. Faryzeusze popierali szko Szammaja. Usiujc wcign
Jezusa w dyskusj midzy tymi dwiema szkoami oczekiwali nie tyle aprobaty dla swoich przekona
czy potpienia tez przeciwnikw, chcieli po prostu zobaczy po jakiej stronie stanie Jezus, jak on na
tego typu kwestie odpowie. Jezus i Faryzeusze byli wiadomi e dominujcym nurtem bya szkoa
Hillera, ta liberalna, atwiejsza, eby oddala on z jakiegokolwiek powodu. Jezus natomiast
przejrza ich myli i tak jak zawsze w sposb bardzo inteligentny wybrn z zastawionej na siebie
puapki. Jezus po pierwsze nie stan ani za jedn ani za drug szko. Jezus nie odnosi si do
adnych szk Rabbinnistycznych ale do Pisma witego. Dla niego to P jest autorytetem, dla Jezusa
prawo rodzinne i maeskie zostao ustanowione przez Boga w Akcie Stworzenia. Jezus nawizuje
do fragmentw z Ksigi Rodzaju. Ksiga Rodzaju mwi o maestwie zoonym z mczyzny i
kobiety, o jednoci w zwizku, cho nie mwi ona bezporednio o nierozerwalnoci w maestwach.
Nie ma tutaj w sposb bezporedni wyraonej wiary czy prawdy o nierozerwalnoci maestwa,
dlatego Jezus bdzie musia doda od siebie Co wic Bg zczy Czowiek niech nie rozdziela- nie
s to sowa z ksigi rodzaju, ale sowa Jezusa, ktry tak interpretuje.

Faryzeusze te cytuj Bibli, ktra w niektrych okolicznociach pozwalaa na rozwody, na

oddalenie ony. Cytuj oni Ksig Powtrzonego Prawa, rozdzia 24, werset 1. Biblia jest natchniona,
ale nie oznacza to e wszystkie wypowiedzi czy postawy opisane w Biblii s chwalebne albo zgodne z
wol Boga. Nawet Szatan kuszc Jezusa, cytuje pismo wite, interpretuje je na swj sposb,
szataski sposb. W Biblii ktra jest ksig natchnion znajdujemy prawd o czowieku, o Bogu,
rwnie t prawd o grzesznoci czowieka, ktrej nie powinnimy zaakceptowa i nigdy Bg tej
prawdy grzesznej o czowieku nie chce akceptowa. Tak wic Jezus zwraca uwag e Prawo
Mojeszowe dotyczce rozwodu nie odpowiadao woli Boej, miao charakter prowizoryczny i nawet
jeeli jest zawarte w pismo witym, Jezus nie uwaa tego prawodawstwa za wyraz Boej woli.

Ewangelia w. Mateusza jak ju powiedzielimy bya pisana dla ydw i z perspektywy semickiej.
Dlatego byo to nie do pomylenia eby ona moga podj inicjatyw oddalenia ma. U Marka
fragment o rozwodzie wyglda inaczej, te same sowa Jezusa brzmi nieco inaczej: Ewangelia w.
Marka bya pisana w Rzymie, w kontekcie prawodawstwa Rzymskiego, ktre dopuszczao e ona
moga ma oddali, moga poprosi go o rozwd. W kulturze semickiej czego takiego nie
dopuszczano.

Tak samo cudzostwo:

Dla ydw cudzostwo byo stosunkiem pciowym z kobiet ktra bya zamna. Bo mczyzna
wchodzi na terytorium innego mczyzny, dlatego to byo cudzostwo. Natomiast stosunek pciowy
poza maeski z kobiet niezamn, nie by traktowany przez prawodawstwo ydowskie jako
cudzostwo. Inaczej w kontekcie prawa Rzymskiego gdzie wszelka zdrada maeska, wszelki
stosunek pozamaeski jest cudzostwem. Ale w. Mateusz pisze w kontekcie semickim i mwi o
cudzostwie jako wejciu na teren, naruszeniu wasnoci innego mczyzny.

3 Wykad 29.10.2012r.

Jezus przechodzi granice Judei. Ewangelici przekazuj nam opis dziaalnoci Jezusa w formie
podry ktra Jezus dokonywa z pnocy z Galilei na poudnie w kierunku Judei i Jerozolimy. Tutaj
Ewangelista Mateusz, zaraz po tzw. mowie Eklezjalnej gdzie Jezus ukazywa w jaki sposb jego
uczniowie powinni odnosi si jedni do drugich, po ukoczeniu tej mowy, w. Mateusz umiejscawia
t scen przejcia z Galilei do Judei (jak widzielimy z niewesoymi perspektywami na przyszo,
poniewa misja Jezusa w Galilei zakoczya si porak. Owszem, w. Mateusz wyakcentowuje e
tumy id za Jezusem ale dlaczego ? Bo chciay go powoa krlem, widziay jego cuda, natomiast
byo im trudno zaakceptowa jego Mesjastwo, mesjastwo- pokornego, cierpicego, niewinnego
ktry cakowicie oddziela si od tych oczekiwa politycznych.
Jak tylko Jezus pojawia si w granicach Judei podchodz do niego Faryzeusza i zadaj mu pytanie:
Czy wolno oddali on z jakiegokolwiek powodu ? Nie pytaj czy wolno oddali on, ale czy wolno
oddali on z jakiegokolwiek powodu. Dla nich kwestia rozwodu nie jest problemem, oni wiedz e
mona si rozwodzi poniewa tak stanowi Prawo Mojeszowe zapisane w Ksidze Powtrzonego
Rodzaju. Dla nich problemem jest powd dla ktrego wolno si rozwodzi, dlatego pytaj si o
powody rozwodu.
W czasach Jezusa ydzi byli podzieleni na 2 szkoy:
1 szkoa liberalna Rabiego Hilera (tak naprawd wypowiedzi rabiego Hilera do dzisiaj s
autorytatywne dla ydw). Hiller powiedzia e mona si rozwodzi z jakiegokolwiek powodu.
2 szkoa konserwatywna Hrabiego Szamaja. Szamaj jako konserwatysta uwaa e powody musz by
bardzo powane.
 W swoim pytaniu Faryzeusza chc wcign Jezusa w dyskusje midzy dwiema szkoami. Jezus
jednak zdoa przejrze zamys swoich przeciwnikw i nie opowie si ani za jedn ani za drug szko,
tylko odwouje si do autorytetu Boga Stwrcy i cytuje bezporednio Ksig Rodzaju, z rozdziau 1 i
2.
Stwrca od pocztku stworzy mczyzn i kobiet, maestwo moe by tylko zwizkiem
mczyzny i kobiety bo taka jest wola Stwrcy, takie jest prawo naturalne ustanowione przez Boga.
Dlatego opuszcza mczyzna swj dom rodzinny eby zczy si ze swoj on i s oboje jednym
ciaem. I to jedno ciao to nie naiwnie jak niektrzy myl stosunek seksualny midzy mem i
on, ale potomstwo ktre ich czy. Tak wic mczyzna i kobieta zczeni w maestwie otwieraj
si na potomstwo, na nowe ycie.
Poniewa ten cytat z Ksigi Rodzaju nie mwi bezporednio o nierozerwalnoci maestwa, moemy
si tam doszuka tej idei nierozerwalnoci ale tak naprawd to nie jest takie jasne, dlatego Jezus od
siebie dodaje to kategoryczne stwierdzenie: Co Bg zczy, Czowiek niech nie rozdziela. To jest
interpretacja woli stwrcy wg Jezusa. Kropka, nie ma dyskusji, nie mona si rozwodzi- mwi Jezus.
Ten nakaz Jezusa jest motywowany teologicznie, jest to nakaz jak najbardziej religijny ale te trzeba
te spojrze na to od strony socjologicznej, na uwarunkowania historyczne w jakich ta
nierozerwalno maestwa zostaa ogoszona. Bo Jezus bronic nierozerwalnoci maestwa broni
de facto godnoci kobiety. Nie byo wtedy stowarzysze feministycznych, ruchu emancypacyjnego
kobiet. Jedyn form obrony godnoci kobiety (nawet zapewnienie jej tej zwykej ochrony
spoecznej, ekonomicznej, finansowej) bya obrona tej instytucji jak byo maestwo. I warto to
wyakcentowa kiedy mwimy o tej nierozerwalnoci. Bya to bowiem swoista rewolucja jak na
wczesne czasy- obrona godnoci kobiety poprzez obron maestwa, ktre jest wyrazem Boga
Stwrcy. Bg nigdy nie gwaci natury czowieka i jego godnoci.
Odpowied Jezusa nie robi adnego wraenia na Faryzeuszach. Odparli mu spokojnie: wic czemu
Mojesz poleci napisa jej list rozwodowy i odprawi j ? No i rzeczywicie w Pimie witym mamy
prawo dopuszczajce rozwodu. Ksiga Powtrzonego Prawa, Rozdzia 24 wyranie pisze e jeeli
mczyzna (m) znajdzie w kobiecie co odraajcego, moe on oddali. Widzimy wic e kobieta
bya igraszk w rkach mczyzn zgodnie z prawem ydowskim, przechodzia od mczyzny do
mczyzny, nie miaa adnych zabezpiecze.
Jezus jednak zwraca uwag e w P ktre jest Pismem natchnionym przez Boga, znajduje si caa
prawda o czowieku i o Bogu. Prawda dobra, chwalebna, godna naladowania ale rwnie ta za,
grzeszna, ktrej naley unika, ktrej Bg nigdy by nie zaakceptowa. Co wicej w P znajduj si
interpretacje szataskie. Wiemy e na pustyni Szatan kusi Jezusa, podsuwa mu fragmenty P i
interpretowa na swj sposb. Czy to znaczy e te interpretacje szataskie s zgodne z wol Boga
skoro znajduj si P ? Oczywicie e nie. Pismo wite jest natchnione w tym sensie e chce nam
ukaza z woli Boej ca prawd: O Bogu i o czowieku. I ta prawda o czowieku jest caociowa
rwnie w tych aspektach grzesznych. I tutaj w przypadku prawodawstwa rozwodowego , Jezus
zwraca uwag e to prawodawstwo jest tak interpretacj ludzk, ktr Mojesz zapisa ze wzgldu
na zatwardziao ludzkich serc. (serce dla yda nie jest jak we wspczesnej kulturze siedzib uczu,
serce dla yda to jest mzg, siedziba woli, decyzji, rozumienia). Zatwardziao serca oznacza
niezdolno do zrozumienia woli Boga. Oni na tamtym etapie, w epoce Mojeszowej nie byli w stanie
zaakceptowa nierozerwalnego maestwa dlatego Mojesz pozwoli na rozwody, ale Jezus dodaje
e od pocztku tak nie byo.

Werset 9: Kto oddala swoj zon chyba e w wypadku nierzdu a bierze inn popenia cudzostwo
i kto oddalon bierze za on popenia cudzostwo

Mateusz pisze do ydw ktrzy przyjli chrzest, pisze z perspektywy Semickiej, ktra bya
perspektyw szowinistyczno-msk. Tylko i wycznie z punktu widzenia mczyzny. Nie braa ta
perspektywa pod uwag kobiety (co ma do powiedzenia, jak si czuje, jakie ma swoje potrzeby itd.)

Ale jeeli porwnamy te same sowa z Ewangeli Marka gdzie Jezus mwi to samo: wity Marek
wyakcentowuje e rwnie ona ma prawo aby ma oddali. Marek pisze w kontekcie wsplnoty
Chrzecijan pochodzcych z pogastwa, ktrzy yli pod prawem Rzymskim i dla ktrych rozwd ze
strony ony by czym akceptowalnym, czym przyjtym, inaczej ni w kulturze ydowskiej.

Ten fakt podkrela e uwarunkowania wsplnoty s te wane abymy mogli waciwie odczyta
pismo wite i ewangeli.

Podobnie jest cudzostwem:

Cudzostwem dla yda byo przede wszystkim stosunek pozamaeski ale z kobiet zamn. Jeeli
mczyzna czy si seksualnie z kobiet niezamn to cudzostwa nie byo. A zatem cudzostwo
byo grzechem przeciwko mczynie do ktrego ta kobieta naleaa. Byo to wejcie na terytorium
obcego mczyzny.

Inaczej w. Marek ktry pisze do pogan ktrzy przyjli chrzest, dla ktrych cudzostwo byo tak jak
dla nas jakakolwiek zdrada maeska, bez wzgldu na to czy jest ona z kobiet zamn czy nie
zamn czy z mczyzn onatym czy bezennym. Dlatego w. Marek dodaje jeszcze popenia
cudzostwo wzgldem niej, to wyraenie przyimkowe jest tutaj wane poniewa cudzostwo nie
jest wzgldem mczyzny do ktrego ta kobieta naley ale wzgldem tej kobiety wanie.

Te rnice ktre znajdziemy midzy ewangeliami ktre ukazuj nam inny kontekst, inne
uwarunkowania historyczne dwoch wsplnot chrzecijaskich: Wsplnoty Mateusza zoonej
gwnie z ydw ktrzy przyjli chrzest i Wsplnoty w Marka ktra bya rwnie zoona z pogan
ktrzy znali prawodawstwo Rzymskie a nie ydowskie.

Werset 9: Kto oddala swoj on, chyba e, w wypadku nierzdu bierze inn, popenia
cudzostwo tzw. wyjtek Mateuszowy, jest to chyba e. Tak jakby Jezus otwiera malutk
furteczk e w tym wypadku, w wypadku nierzdu moecie si rozwie, nie ma wtedy cudzostwo.
Jak to naley rozumie ? Tutaj jest problem w tym sowie ktre na jez. Polski w naszej Biblii 1000lecia
tumaczone jest jako nierzd.
Po Grecku to sowo brzmi porneja od czego pochodzi te pornografia. Tak wic kto oddala swoj
on, chyba e w wypadku porneja, popenia cudzostwo. W wypadku porneja nie ma
cudzostwa. Wic o co tu chodzi ? TO sowo porneja ma mnstwo znacze w sowniku greckim
ale wsplny mianownik to jest znaczenie nieporzdku moralnego w sferze seksualnoci. Czyli moe
oznacza np.: nieczysto seksualn w wyniku aktw masturbacji, cudzostwo, stosunek kazirodczy,
homoseksualno. Pod to sowo mona dopasowa jakiekolwiek znaczenie i w ten sposb
umotywowa ch rozwodu, przecie Jezus stanowi w ewangelii no w wypadku porneja a porneja
znaczy m.in. zdrada maeska wic mog si rozwie.
Takie liberalne tumaczenie jest podstaw niektrych nurtw w protestantyzmie i prawosawni
wykorzystuj ten werset 9 na pozwolenie, czy umotywowanie teologiczne pozwolenia na rozwody.

Koci Katolicki interpretuje ten trudny werset inaczej:

KK uwaa e to sowo porneja naley powiza z pierwszym listem w. Pawa do Koryntian z
rozdziaem 5, wersety 1 i nastpne. W pierwszym licie do Koryntian w. Pawe doprecyzowuje sens
tego sowa w kontekcie Wsplnoty Chrzecijaskiej. w. Pawe pornej nazywa ycie z on swojego
ojca. Kiedy poganie przyjmowali chrzest wrd nich byli ludzi ktrzy yli w takich zwizkach, ktre
uwaali za maestwa a byy to de facto zwizki kazirodcze.

I teraz wracajc do Ewangelii w. Mateusza : w. Mateusz chce powiedzie e nie wolno si

rozwodzi chyba e kto yje w zwizku nieprawym ktry nigdy nie by maestwem ktry nigdy nie
by maestwem np.: zwizku kazirodczym, czy nawet homoseksualnym, czy innym zwizku
nieprawym. Takie zwizki nie s zwizkami maeskimi, z takimi zwizkami trzeba po prostu zerwa.
I taka jest interpretacja KK. Tego wyjtku. Nie jest to furtka do rozwodu, ale jest to te
uwarunkowane sytuacj Wsplnot Chrzecijaskich gdzie znajdoway si osoby po przyjciu chrztu
ktre yy w takich skandalicznych, nawet dla pogan jak pisze Pawe, zwizkach i uwaay te zwizki
za maestwa.

Take reasumujc porneja w wersecie 9 w rozdziale 19 Ewangelii Mateusza, nie jest dobrym
motywem do rozwodu poniewa porneja tutaj w odniesieniu do 1 lista w. Pawa do Koryntian jest
opisem nieprawego zwizku ktry nigdy nie by maestwem.

Dlaczego tylko Mateusz o tym pisze ?

Wydaje si e Wsplnota Mateusza miaa ten problem, cho bya zoona przede wszystkim z ydw,
to musiaa mie w swoim gronie rwnie osoby ktre yy t swoj seksualnoci w sposb
niewaciwy. By moe byy we wsplnocie w. Mateusza ktre yy w zwizku kazirodczym, dlatego
Mateusz czuje potrzeb wyakcentowania tej porneii. Jeeli pornea to musicie zerwa ten zwizek, to
nie jest maestwo.

Gdyby Jezus w ewangelii Mateusza w wersecie 9, rozdziau 19 otworzy jak furtk do rozwodu, to
by waciwie zaprzeczy sam sobie, bo 2 wersety wczeniej kategorycznie powiedzia , co Bg zczy
czowiek niech nie rozdziela. Werset 9 nie jest furtk do rozwodu ale jest napitnowaniem tych
stosunkw nieprawych, uwaanych za chrzecijan ktrzy co dopiero przyjli chrzest za maestwo.

Mateusz pisz do wsplnoty ktra bya poddana przeladowaniom, wsplnota ktra potrzebowaa
ukojenia, pocieszenia i wzoru do naladowania. Dlatego Jezus jest tak przedstawiony aby ukaza
wanie wzr mczennika, ucznia Pana, ktry panuje nad sob.

Z kolei w. Jan w ostatniej Ewangelii przedstawia Jezusa jako krla, krla wszechwiata, krzy jest
ukazany jako tron, z ktrego Jezus krluje.

Te rnice midzy Ewangeliami czsto byy argumentem w rku wrogw Chrzecijastwa i Kocioa.
Mwili no zobaczcie jakie rnice, nie zgadzaj si, jeden mwi tak drugi tak. Nie pamitaj,
wymylaj, nie rozumieli e to byo celowe.

Ewangeli Mateusza, Marka, ukasza, te 3 ewangeli ktre s bardzo do siebie podobne, cho jak
widzielimy rnia si w szczegach, te ewangelie nazywamy ewangeliami synoptycznymi.
Synoptycy to s ewangelici Mateusz, Marek, ukasz. Pochodzi to sowo od greckiego syn-opsis (opis-
spojrzenie, wzrok) syn- znaczy razem. Czyli Ci trzej ewangelici patrz w podobny sposb, razem na
ycie Jezusa. To s 3 rwnolege opisy ycia Jezusa i mona je czyta w 3 kolumnach, jedna obok
drugiej i zobaczy jak bardzo s do siebie te 3 ewangelie podobne. Ci trzej synoptycy ukazuj
dziaalno Jezusa jako podr z pnocy na poudnie. Synoptycy ukazuj nam jedn podr Jezusa na
wito paschy. A wic dziaalno Jezusa trwa jeden rok- wg synoptykw. Natomiast Ewangelia Jana
ukazuje nam e Jezus 3x idzie na wito Paschy. Pasch obchodzono raz do roku, wiec jeeli Jezus
idzie 3x na wito paschy, oznacza to e jego dziaalno nie trwaa 1 rok a 3 lata. No i mamy
niezgodno. Ile lat trwaa dziaalno Jezusa ? I znowu ludzie niewierzcy, przeciwnicy, przytaczaj
ten argument twierdzc e Ewangelie s niewiarygodne. Synoptycy mieli dokona syntezy, tam nie
chodzio o chronologi, o to eby ukazywa wszystkie szczegy tylko chodzio i syntez, o istot
nauczania Jezusa i dlatego redukuj oni ca dziaalno do 1 roku.

Podobnie jest z wiekiem Jezusa. Tradycja mwi e Jezus mia 33 lata. Jest ona oparta na Ewangelii
ukasza (rozdzia 3, werset 23). I tam w Ewangelii ukasza jest powiedziane e sam Jezus
rozpoczynajc swoj dziaalno mia lat okoo 30. Tradycja Kocioa zaokrglia lata Jezusa do 30,
dodaa 3 lata od w. Jana i wyszo 33. Ale tak naprawd w Ewangelii Jana, wydaje si e Jezus ma
ponad 40 lat. Bo jak wchodzi w spr z Faryzeuszami, Ci mwi, nie masz jeszcze 50 lat a Abrahama
widziae ? Gdyby Jezus mia 33 lata, to raczej by zaniali , mowic jeszcze nie masz 40 a Abrahama
widziae ? Synoptycy mwi e Jezus umar w dzie paschy co jest nieprawdopodobne bo ydzi w
dzie paschy nie pracuj (Symon Cyren idzie z pola z pracy w dzie paschy ?- nie moliwe). w. Jan
wydaje si tutaj bardziej wiarygodny bo ukazuje e Jezus umar dzie przed pasch a w dzie paschy
Jezus jest ju w grobie.

Aktualizacja sw Jezusa:

Przykadem jest te: Przypowie o uczcie krlewskiej:

Mateusz, rozdzia 22: Wyrana aluzja do zburzenia Jerozolimy. Ta przypowie ma wydwik

anty-judaistyczny. Ukazuje odrzucenie tych ydw ktrzy ni przyjmuj Jezusa za Mesjasza i ponosz
za to kar. Tak wic zaprasza ju nie ydw ale pogan na swoj uczt. Kontekst Anty-judaistyczny w
tym sensie e s napitnowani Ci ydzi ktrzy nie przyjmuj Jezusa.

Ta sama przypowie znajduje si w Ewangelii ukasza:

W Ewangelii ukasza do chodzi do gosu aspekt charytatywny. Prawdopodbnie ta Wspolnota ukasza
bya zoona z ludzi bogatych ktrzy nie przejmowali si ubogimi, patrzyli na ycie egoistycznie. Ta
sama przypowie nie ma u ukasza Anty-Judaistyzcznego ale ma wydwik porzucenia
charytatywnego, chodzi o to aby otwiera si na biednych, dlatego ukasz wyakcentowuje ubogich,
uomnych, niewidomych. Oznacza to e wsplnota ukasza miaa inne problemy. Te sowa Jezusa
byy aktualne w inny dla tej wsplnoty a w inny sposb dla Wsplnoty w. Mateusza, ktra bya
pisana do ydw ktrzy przyjli Jezusa.

Apostolsko Kocioa:

Chrzecijanie wierz ze Koci jest Apostolski: Co to znaczy ? e jest zbudowany na fundamencie

apostow, czyli zaoycieli Kocioa. Ale nie jest to do koca waciwe rozumienie Apostolstwa
Kocioa. Apostolstwo oznacza zayo jak 12 mczyzn, 12 apostow miao z Jezusem tu na Ziemi
podczas jego 3letniej dziaalnoci. I bya to zayo szczeglna. Takiej zayoci aden czowiek tu na
ziemi tu z Jezusem nie bdzie mia. aden biskup, papie, wity, mistyk, nikt tu z nas na Ziemi ni
bdzie mia takiej zayoci jak mieli apostoowie z Jezusem. Ta zayo bya wielkim darem,
skarbem kocioa. Dziki tej zayoci, apostoowie jak ju Jezus zmartwychwsta i wstpi do Nieba,
nie zostali ze wszystkimi problemami sami. Dziki tej zayoci jak powsta jaki problem o ktrym
Jezus nie mwi, oni majc ta zayo z Jezusem mogli wyobrazi sobie w jaki sposb Jezus
zachowaby si w tej sytuacji. To jest Apostolstwo. To jest zayo apostow z Jezusem dziki ktrej
apostoowie mogli w problemie krytycznym Kocioa podj decyzj w taki sposb w jaki Jezus by j
podj. My wierzymy e ta zayo trwa w kociele w osobie papiea i biskupw. Czyli koci potrafi
dziki tej zayoci czerpa od samego Jezusa decyzje, postawy, w sytuacjach problematycznych.
Dlatego Koci roci sobie prawo eby wypowiada si w kwestiach o ktrych tak naprawd w
Ewangeliach nie ma mowy. w. Pawe powie: My Apostoowie mamy zmys Chrystusa (to jest ta
zayo). Apostoowie potrafi zachowa si w taki sam sposb w jaki zachowaby si sam Jezus. Oni
przebywali z nim 24 godziny na dob, widzieli go w czasie pracy, odpoczynku, jak si modli, jak
artowa, jak by powany, jak si smuci. My mamy dostp do Jezusa dziki tej zayoci apostow.
To jest ta apostolsko ktra co tydzie wyznajemy w Kociele.

w. Pawe

Jest on postaci szczegln poniewa w XIX wieku niektrzy protestanci (niektrzy teologowie)
wysunli teorie ktra twierdzia e to nie Jezus a w. Pawe jest prawdziwym zaoycielem
chrzecijastwa. w. Pawe duo pisa, dziaa. On da zrby tej strukturze Kocioa, tej teologii. On
pierwszy zacz uywa sowa wiara, ewangelia. On zacz mwi o prezbiterach, on zacz stworzy
te struktury organizacyjne kocioa ktre trwaj do dzisiaj.

Biografia:

w. Pawe urodzi si w Tarsie w stolicy Cylicji okoo roku 5 i by mniej wicej rwienikiem Jezusa.
Prawdopodobnie Jezusa nigdy nie spotka. W Tarsie, ktry by wanym orodkiem administracyjnym
krzyoway si religie i kultury wiata wschodniego i zachodniego. Istniaa tam bardzo silna
Wsplnota ydowska do ktrej naleaa rodzina w. Pawa. By ydem ktry pochodzi ze szczepu
Benjamina. Jego rodzina musiaa by bardzo religijna skoro nadaa mu imi Saul (Szawe).
Najzdolniejszym przedstawicielem szczepu Benjamina by wanie Saul, 1 krl zjednoczonego Izraela.
Nazywa si rwnie Paulus- (may).

S 2 szkoy:
1 mwi e po nawrceniu zmieni imi Saul na Paulus aby ukaza swoj pokor (Paulus- may, mikry,
nic nie znaczcy).
2- bardziej prawdopodobna, mwi e rodzina w. Pawa bya rodzin ydowsk ale ojciec by
obywatelem Rzymskim i w. Pawe odziedziczy obywatelstwo po swoim ojcu i jako obywatel
Rzymski nosi rwnie Rzymskie imi. I prawdopodobnie Paulus to jest jego Rzymskie imi, ktre on
zawsze mia i ktrego on zawsze uywa. We wsplnocie nazywa si Saul a oglnie jak podrowa
przedstawia si jako Rzymski obywatel- Paulus. I on by z tego dumny.

w. Pawe po okresie dziecistwa dotar do Jerozolimy aby si ksztaci. Tam pogbia dziedzictwo
religijne swojego narodu. Tam w Jerozolimie studiowa prawo Mojeszowe ktre byo zwizane z
teologi. By prawnikiem i teologiem zarazem. Postanowi przystpi do Faryzeuszw. Faras- z
hebrajskiego znaczy oddzieli, bo Faryzeusze oddzielali si od ludzi obojtnych na sprawy religijne .
Faryzeusze byli osobami wieckimi. Nie byli kapanami, nie zajmowali jakiej funkcji, miejsca w
hierarchii religijnej ydw. By to ruch wiecki, ktrzy widzieli skorumpowanie Kaplanw i innych
przedstawicieli wiata religijnego i chcieli wasnymi siami realizowa idea Tory. w. Pawe do nich
przystpi. Przeywali oni wiar swoj na powanie, ze szczerym oddaniem. W tym celu podejmowali
wyrzeczenia, chodzili na misj. Chcieli wrd ludzi wieci dobrym przykadem. w. Pawe pochodzi z
Diaspory czyli z Judaizmu poza Palestyskiego. Ten Judaizm z ktrego on pochodzil rni si od
Judaizmu pielgnowanego w Palestynie. Po pierwsze ten Judaizm poza-palestyski by otwarty na
inne kultury, prowadzi dziaalno misyjn. Wychodzi naprzeciw wiatu pogaskiemu. Mieli surowy
kodeks moralny przyciga pogan. Judaizm z ktrego wywodzi si w. Pawe by gotowy
zrezygnowa z obrzezania pogan jeli si nawracali na Judaizm i innych rytuaw. W ten sposb na
podstawie bardziej elastycznej formy Prawa Mojeszowego wielu pogan zostao wczonych do
grona wyznawcw Jahwe. Ci poganie ktrzy przyjmowali Judaizm nazywali si prozelitami a po
hebrajsku nazywali si poboni albo ludzie bojcy si Pana. Otwarto Judaizmu z Diaspory odcisna
trwae pitno na misji apostolskiej Pawa. Poprzez swoje pochodzenie by naturalnie bardziej otwarty
na pogan ni inni apostoowie wychowani w Palestynie. Jak wiemy to Pawe zrezygnowa z
obrzezania pogan jeli Ci si nawracali na Chrzecijastwo, zrezygnowa z rytuau jedzenia.
Doprowadzio to do otwartej konfrontacji z Judeo-Chrzecijanami (Chrzecijanami pochodzenia
ydowskiego). dali oni od chrzecijan pochodzcych z pogastwa przestrzegania caego prawa
Starego Testamentu cznie z obrzezaniem, bez adnych wyjtkw. Take nastpuje ostry konflikt,
ktry w. Pawa doprowadzi na skraj wyczerpania nerwowego. Apostoowie postanowili zebra si
w Jerozolimie aby postanowi razem i zobaczy jak Jezus zachowaby si w tej sytuacji. Postanowili
e poganie mog przyjmowa chrzest bez przestrzegania Prawa Mojeszowego i bez poddawania si
obrzezaniu. I mona powiedzie e by to pierwszy dekret Kocioa, byo to pierwsza realizacja tej
apostolskoci Kocioa.

w. Pawe by czowiek 3 kultur. Z urodzenia i wyksztacenia by ydem, ale yjc w rodowisku

Greckim, Hellenistycznym, by Grekiem te. Mwi, myla i pisa po Grecku. Odziedziczy w tej
kulturze Greckiej naturaln zdolno do otwartoci na czowieka, na wiat pogaski, na to co byo
dobre w tym wiecie. On dostrzega tam wiele dobrych wartoci, ktre naleao kultywowa i do tych
wartoci nawizywa kiedy ewangelizowa pogan. By rwnie obywatelem Rzymskim. W czasie
swojego procesu powie e jest obywatelem Rzymskim. Mia prawo by sdzonym przez samego
cesarza. Tak wic yd, Grek i Rzymian w jednej osobie. Lepszego ambasadora Jezus nie mg sobie
znale w wczesnym wiecie.
Nawrcenie w. Pawa.

w. Pawe nawraca si na Chrzecijastwo okoo roku 35. I to wydarzenie jest przeomowe w yciu
samego Pawa jak i yciu caego Kocioa. Przed nawrceniem by zagorzaym przeladowc Jezusa,
Kocioa. Sam wyzna ze skruch w swoich listach Przeladowaem Koci Boy. To przeladowanie
miao swoje konkretne uzasadnienie. Poniewa w. Pawe by otwarty, ale do pewnego stopnia.
Kiedy widzia zagroenie dla czystoci swojej wiary i wtedy nie przebiera w rodkach. I ta gorliwo
charakteryzowaa go przed i po nawrceniu. Te przeladowanie Kocioa ze strony Pawa miaa swoje
uzasadnienie:

Koci Jerozolimski po Wniebowstpieniu Jezusa wielokrotnie by oskarany przez ydw o to e

sprzeciwia si caemu Prawu Mojeszowemu, odrzuca to prawo w caoci. A to musiao wywoa
reakcj ze strony tak zagorzaego obrocy wiary jakim by w. Pawe. By on zapalecem w
zachowywaniu tradycji moich przodkw. Wyrazem jego arliwoci byo jego przyzwolenie na zabicie
w. Szczepana, yda pochodzcego tak jak w. Pawe z diaspory. w. Pawe by naocznym wiadkiem
mierci w. Szczepana. Arcykapan ydowski w Jerozolimie wysa do w. Pawa list aby poszed do
Damaszku i cign stamtd do Jerozolimy zapanych tam Chrzecijan. Prawdopodobnie ta relacja z
Dziejw Apostolskich poniewa Arcykapan nie mia tak szerokiej wadzy deportowania i wtrcania
do wizienia ludzi z dalekiego Damaszku. w. ukasz nieco przerysowa ten opis.
w. Pawe przeladuje koci bo Chrzecijanie w jego mniemaniu odrzucaj cae prawo Mojeszowe.

A drugi powd jest taki e wierzyli w Mesjasza Ukrzyowanego. ydzi zgodnie z Prawem
Mojeszowym wierz e czowiek wiszcy na krzyu na drzewie, jest przez Boga przeklty. Tak
stanowi Ksiga Powtrzonego Prawa w rozdziale 21. Gosi e Mesjasz zosta ukrzyowany byo
wielkim zgorszeniem dla ydw. ydzi nie akceptuj, eby Mesjasz, wysaniec Boy, zbawiciel, by
ukrzyowany.
Te 2 powody motywoway te przeladowania.

Po uzyskaniu penomocnictwa najwyszego kapana w Jerozolimie, w. Pawe udaje si do

Damaszku.
Tam na drodze do Damaszku nastpuje w jego yciu przeom. Objawia mu si Chrystus. O tym
przeomie mwi Dzieje Apostolskie (a 3x) rozdzia 9,22 i 26. Pawe sam te w swoich listach
powraca do tego przeomowego wydarzenia.
Okres ycia po nawrceniu jest tajemniczy. Wiemy e poszed do Damaszku, tam zacz od razu
gosi Ewangeli. Ale w licie do Galatw Pawe mwi e po nawrceniu pojecha do Arabii gdzie
przebywa 3 lata. Co dziao si przez te 3 lata ? Nie wiemy, Dzieje Apostolskie o tym nie mwi, ale
w. Pawe sam z siebie przypomina nam e on po swoim nawrceniu przebywa 3 lata w Arabii.

4 Wykad 05.11.2012r.

w. Pawe by czowiekiem 3 kultur: yd, Grek i Rzymian.

Nawrcenie w. Pawa:
Przed nawrceniem, jak sam przyznaje, przeladowa Koci Boy z nastpujcych
powodw:

1. Chrzecijanie sprzeciwiali si Prawu Mojeszowemu (ydzi tak postrzegali pierwszych

chrzecijan - rodzcy si koci)

2. blunierstwo Chrzecijanie wierzyli w Mesjasza ukrzyowanego (ydzi wierzyli, e

czowiek wiszcy na drzewie jest przeklty przez Boga - o tym mwi Ksiga
Powtrzonego Prawa Roz. 21 wer.23)

w. Pawe Dostaje od arcykapana ydowskiego w Jerozolimie listy, eby jecha do Damaszku

i deportowa do Jerozolimy zapanych tam chrzecijan.

w. ukasz przesadzi z opisem poniewa arcykapan nie mia takiej wadzy, eby wtrca do
wiezienia i deportowa ludzi poza Palestyn skoro nie mia takiej wadzy w samej Palestynie.

w. Pawe mg mie jedynie pozwolenie na nakazywanie kary chosty lub wykluczanie z

synagogi, nic poza tym.

Potem na drodze do Damaszku dokonuje si Chrystofania czyli objawienie si Chrystusa

Pawowi, o czym mwi dzieje Apostolskie a w 3 miejscach.

W Licie do Filipian w sposb dobitny mwi: to wszystko co byo dla mnie zyskiem ze wzgldu na
Chrystusa uznaem za strat, i owszem nawet wszystko uznaj za strat ze wzgldu na najwysz
warto poznania Chrystusa Jezusa Pana mojego.

Okres po nawrceniu w. Pawa jest bardzo tajemniczy. Wiemy e poszed on do Damaszku i tam od
razu zacz gosi Ewangeli (tak mwi Dzieje Apostolskie w rozdziale 9). Ale sam w. Pawe w licie
do Galatw wspomina e on po swoim nawrceniu pojecha do Arabii i przebywa 3 lata. (list do
Galatw rozdzia 1 werset 12)- jest to wspomnienie autobiograficzne, wspomnienie z 1 rki, co dziao
si bezporednio po jego nawrceniu.

Co dzieje si przez te 3 lata w Arabii ? Nie wiemy. Dzieje Apostolskie tego nie wyjaniaj i w. Pawe
w swoich listach te tego nie wyjania. Dzieje Apostolskie informuj e w Pawe po nawrceniu
przebywa w Damaszku przez duszy czas , ale co w. Pawe wtedy robi zanim pojecha do
Jerozolimy przedstawi si Apostoom ?

Istnieje nastpujca hipoteza co do tego okresu 3 lat spdzonych w Arabii:

3 lata spdzone w Arabii bez adnego rozgosu by moe przekazuj nam bardzo wan prawd o
nawrceniu w. Pawa. Ot na drodze do Damaszku, owszem dozna on cudownego widzenia, ktre
byo tylko pocztkiem wewntrznego nawrcenia. Chrzest przyjety przez Ananiasza (ktry przyjmuje
Pawa do Damaszku i udziela mu Chrztu). Ten chrzest przyjty z rk Ananiasza byby
usankcjonowaniem tego pocztku nawrcenia. Wydarzenie na drodze do Damaszku zapocztkowao
jedynie proces prawdziwego Pawa. Ale dopiero duszy 3letni okres podczas ktrego pogbia
duchowo i intelektualnie przesanie Ewangelii uformowa w nim prawdziwego Apostoa Narodu.
Wydaje si e nawrcenie Pawa cho cudowne nie byo czym magicznym. Nie wymagajcym od
Apostoa adnej ofiary czy wyrzeczenia. Wrcz przeciwnie 3letni okres a Arabii sugeruje e
nawrcenie wymagao od niego osobistego zaangaowania si, wiadomego podjcia si misji
goszenia Chrystusa. Prawdopodobnie tam, gdzie w Arabii w. Pawe pogbia na nowo Pisma
Starego Testamentu, odczytywa je na nowo w wietle Chrystusa. Tam w Arabii prawdopodobnie
tego samego Ananiasza od ktrego przyj Chrzest pozna Ewangeli i dowiedzia si o wszystkich
szczegach ycia Jezusa i Apostow. Dopiero po tak intensywnym okresie przygotowania w penej
wolnoci powiedzia Jezusowi swoje cakowite TAK i wiadomie przyj na siebie ciar Apostolskiego
powoania. Dopiero wtedy po tym okresie przygotowawczym, podejmuje podr do Jerozolimy eby
przedstawi si Piotrowi i Apostoom. Wydarzenie pod Damaszkiem to nie bya magia ktra za
dotkniciem czarodziejskiej rdki odmienia Pawa i daa mu nadludzkie siy do nadludzkiej misji. To
wydarzenie spod Damaszku to by tylko pocztek, pocztek wymagajcy stawiajcy przed Pawem
wyzwanie ktre on podj. KK wierzy e nawrcenie wymaga aski Boga, ktra Pawe otrzyma w
sposb cudowny pod Damaszkiem, ale nawrcenie wymaga te podjcia wysiku aby t ask
zrozumie w peni i przyj. Te 3 lata w Arabii- nie mamy na to 100 procentowych dowodw, ale
fakt e w Pawe w milczeniu, bez rozgosu spdzi te 3 lata zanim pojecha do Piotra do Jerozolimy i
rzuci si w wir pracy misyjnej, te 3 lata sugeruj wanie to: e te 3 lata spdzi na poznawaniu
wszystkich szczegw ycia Jezusa i Apostow i odczyta na nowo Pisma Starego Testamentu w
wietle mierci , Zmartwychwstania i Wniebowstpienia Jezusa. Tak przygotowany mg wiadomie
podj si swojej misji.

Podsumowujc to co powinnimy zapamita: sekwencja wydarze tak jak one ukazane s w

Dziejach Apostolskich i interpretacj 3 lat spdzonych w Arabii, poniewa tutaj odnajdujemy klucz jak
naley rozumie nawrcenie czowieka: nie jest to co magicznego, moe to by cudownego jak w
przypadku w. Pawa ktry zobaczy Chrystusa w sposb cudowny, ale Chrystus nie zniszczy jego
wolnoci. Pawe musia przez 3 lata podj wysiek duchowy i intelektualny aby t ask przyj i
zrozumie.

Ta Chrystofania doprowadzia Pawa do:

1. Do nowego postrzegania i zrozumienia osoby Jezusa.
2. Doprowadzia go do nowego postrzegania i zrozumienia siebie samego.
3. Doprowadzia go do zrozumienia swojego powoania i swojej misji.

Misja ktra Pawe otrzyma jest jasna: Gosi Ewangeli poganom. On sam nazywa siebie Bonikiem
pogan i barbarzycw.

Pierwotna Wsplnota Chrzecijask Jerozolimie uznaa ten charyzmat Pawa i go zaaprobowaa. List
do Galatw rozdzia 2 werset 9.

Powoanie i Misja w. Pawa:

w. Pawe zosta przez Boga powoany na drodze do Damaszku. Wzrasta w swoim powoaniu przez 3
lata w odosobnieniu bez adnego rozgosu gdzie w Arabii. Te powoanie zostao odczytane jako
misja do poganw.
Dzieje Apostolskie przedstawiaj bardzo uporzdkowany obraz dziaalnoci misyjnej Pawa. Miaa
ona obejmowa 3 wyprawy misyjne.

w. Pawe celowo wybiera wielkie aglomeracje miejskie do ktrych Ewangelia jeszcze nie
dotara. Tam stara si powoujc do ycia najmniejsz choby wsplnot chrzecijask, na
czele ktrej wyznacza osoby najgorliwsze, najbardziej mu oddane.

Pozostaje pytanie dlaczego Pawe nigdy w swoich planach misyjnych nie wzi pod uwag
podry do Aleksandrii ktra obok Rzymu bya najwikszym skupiskiem ludzi w wczesnym
wiecie, ale moe uprzedzi go ktry z Apostow a w. Pawe nie chcia nie chcia wchodzi
w parad i nie lubi jak mu wchodzono w parad w czasie misji.

A wic mamy 3 misje ewangelizacyjne w. Pawa z godnie z obrazem Dziejw Apostolskich.

I. Podr Misyjna Pawa (rozdzia 13-14) w. Pawe wybra na swj dom Antiochi Syryjsk
(na granicy Palestyny i mona powiedzie wiata pogaskiego.) w. Pawe umiowa to
miasto bo tutaj po raz pierwszy Chrzecijanie podejmuj prb Ewangelizacji pogan. Po
drugie tutaj Chrzecijanie zostali nazwani po raz 1 Chrzecijanami (Christiano- jako uczniowie
Jezusa). Prawdopodobnie tutaj uyto po raz pierwszy sowa ewangelia.
Wyrusza wic Pawe na 1 misj ewangelizacyjn z Antiochii Syryjskiej w towarzystwie
Barnaby i w. Barnaba zabra swojego kuzyna Jana zwanego Markiem. Barnaba by
kierownikiem tej misji. Wszyscy 3 drog morsk popyn na Cypr, z Cypru Panfilii a z tamtd
id do Kwizydii. Wszdzie tam gosz Chrystusa i zakadaj mae wsplnoty. Potem wracaj
t sam drog do Antiochii aby potem uda si do Jerozolimy i zda spraw Apostoom ze
swojej misji.

II Podr Misyjna (rozdziay 15-18) Na pocztku II podry misyjnej ma miejsce wydarzenie

ktre ukazuje w. Pawa i jego charakter od nieco innej strony. Ktnia z Barnab, rozdzielili
si, Barnaba zabra Marka i popyn na Cypr a Pawe dobra sobie za towarzysza Sylasa.
Pokcili si o osob Jana Marka, kuzyna w. Barnaby ktry podczas 1 misji ewangelizacyjnej
bedc w Amfilii opuci ich, wrci do domu, nie wytrzyma trudw tej podry. w. Pawe
wzi to za pretekst i powiedzia e jak Barnaba chce z nim podrowa to Marek nie moe z
nimi pyn. Barnaba postawi na swoi i w ten sposb si rozdzielili. Podczas II podry
misyjnej Pawe stawia swoje stopy na kontynencie Europejskim. Ale w Rzymie ju istniaa
Wsplnota Chrzecijaska (nie zaoona przez Apostow ale jacy anonimowi uczniowie
apostow, wiemy to ze rde pozabiblijnych). Ale po raz 1 aposto (Pawe) trafia do Europy.

Podczas II misji Pawe trafia do Aten jednak tam gdy gosi Ewangelie zostaje wymiany. (Gdy
zacz mwi o zmartwychwstaniu ciaa, e dusza wraca do Ciaa; grecy byli bowiem pod
wpywem filozofii Platona ktry gosi e ciao jest wizieniem duszy). Pawe ponis porak
w Atenach na Areopagu. Potem poszed jeszcze bardziej na poudnie do Koryntu. W 1 licie
do Koryntian wspomina t wypraw do Koryntu. Pawe ma troch kompleks niszoci w
stosunku do Filozofii Ateskiej, nie jest on wielkim mwc, oratorem. Majc przed oczami
obraz z Areopagu ba si e Koryntianie przyjm go w ten sam sposb jak Ateczycy i w licie
swoim usprawiedliwia si. Mwi e jego sowa nie maj nic z Greckiej filozofii, nie s
uwodzicielskie, dlatego on staje przed nimi w wielkiej bojani aby moc Boa objawia si w
jego sowach a nie ludzka mdro. Korynt sta si najwikszym sukcesem w. Pawa. Tutaj
Pawe spdzi 1,5 roku, czu si tam dobrze. Ewangelizowa te okolice Koryntu. Z Koryntu
w. Pawe napisze swj 1 list do Tesaloniczan. (najstarsze pismo Chrzecijaskie). Ewangelia
Marka powstaa ok. 70 roku, bya najstarsz Ewangeli, ale najstarszym pismem
Chrzecijaskim jest 1 list do Tesaloniczan- najstarsze pismo Nowego Testamentu i
Chrzecijastwa. Po 1,5 rocznym pobycie w Koryncie w. Pawe pynie do Efezu, potem do
Palestyny, Jerozolimy (zda relacj) i wrcic do Antiochii Syryjskiej (swojego domu).
Podrzowa on w towarzystwie Sylasa, a potem w Kwizydii znalaz Tymoteusza
(chrzecijanina pochodzenia pogaskiego, ktrego obrzeza eby nie gorszy ydw).
Przyczy go do swojej misji, tak wic swoj II misj odby Pawe w towarzystwie 2 swoich
najbliszych wsppracownikw Sylasa i Tymoteusza. II misja kojarzy nam si gwnie z
Koryntem.
III misja (rozdziay 18-20, w Dziejach Apostolskich jak pierwsze dwie misje). w. Pawe
pokonuje t sam drog. III misja kojarzy si gownie z Efezem- w. Pawe by tam a 3x.
W Efezie w. Pawe napisa najwicej swoich listw. Tam napisa list do Galatw, par listw
do Koryntian (przetrway II), napisa List do Filipian (do Filemona, ktre tradycyjnie
nazywamy listami z wiezienia).
Cho nigdzie nie mamy wzmianki e w Efezie w. Pawe przebywa w wizieniu, to dzieje
Apostolskie przekazuj nam relacj o zatargu z kupcami Efeskimi, ktrzy czuli si zagroeni
naukami Pawa. Kupcy sprzedawali figurki rnych bogw, a w. Pawe mwi e te figurki
nie maj adnego znaczenia i nie s prawdziwymi Bogami, take obroty tych kupcw zaczy
spada. Zbuntowali si przeciwko obecnoci Pawa i by moe w wyniku tych rozruchw
Pawe mg spdzi jaki czas w wizieniu. Z Efezu idzie na pnoc, dociera do Grecji, idzie
do Koryntu i tam zatrzymuje si na 3 miesice. Zanim dotrze do Koryntu pisze kolejny list do
Koryntian aby zaegna wszelkie spory jakie w midzyczasie powstay w tamtej Wsplnocie.
Opuszcza Korynt, wraca do Proady i potem do Palestyny i Jerozolimy aby zda spraw gdzie
zostaje pojmany, aresztowany i uwiziony. I tu zaczyna si jego droga krzyowa ktra
doprowadzi do mierci mczeskiej.

Cechy charakterystyczne tej misji:

- Wszystkie zaczynaj si w Antiochii Syryjskiej i kocz si w Jerozolimie (gdzie zdaj relacj
apostoom po kadej misji); Po co ? Chc w ten sposb podkreli wol jednoci i zgody
midzy rozproszonymi kocioami, wsplnotami chrzecijaskimi. Chce uzna godno i
prymat duchowy Jerozolimy, ktra jako pierwszy koci jest matk wszystkich kociow.
Chce zda relacj Apostoom i otrzyma od nich bogosawiestwo na kolejn misj.
Std wywozi si tradycja e kady biskup Katolicki co 5 lat (teraz co 7, Benedykt wyduy ten
okres) musi stawi si u progu Apostow aby zda relacj z swojego duszpasterzowania w
swojej diecezji.
Kim w. Pawe by z zawodu ?

W czasie swojej 2 podry misyjnej w Koryncie w. Pawe zamieszka w domu Achwili i Pryscylli.
Byo to ydowskie maestwo Chrzecijaskie (Judeo Chrzecijanie). Pocztkowo mieszkali w
Rzymie ale pniej zostali wygnani przez Cesarza Klaudiusza z Rzymu (wszyscy ydzi byli wygnani z
Rzymu) i oni trafili do Koryntu. w. Pawe po porace na Areopagu w Atenach przyby do Koryntu i
zamieszka z nimi poniewa zna to samo Rzemioso (zajmowali si wyrobem namiotw). w. Pawe
wykonywa namioty. w. Pawe mg by tkaczem (wykonywa namioty z tkanin) albo rymarzem
(wykonywa namioty ze skr zwierzcych). 1 i 2 interpretacja jest moliwa (mg by tkaczem lub
rymarzem). Ale wydaje si bardziej e by rymarzem. Gdyby by tkaczem musiaby mie warsztat
tkacki a poniewa przemieszcza si z miejsca na miejsce, dlatego wydaje si raczej e para si
rymarstwem. Tego rzemiosa Pawe musia nauczy si od swego ojca, bo w tradycji ydowskiej
zawd ojca bardzo czsto przechodzi na syna. Przyuczenie do zawodu trwao wtedy od 2-3 lat i
wymagao elaznej dyscypliny. I taka nauk w. Pawe musia podj jako chopak w wieku mniej
wicej 13-15 lat. Doktryna rabinw narzucaa na ojcw wyuczenie swoich synw zawodu. Ideaem
byo wtedy eby mody czowiek jednoczenie uczy si zawodu i studiowa Prawo Mojeszowe.
W swoich pismach Pawe czsto pisze o pracy manualnej ktra wykonywa. w. Pawe zawsze czy
misj Ewangelizacyjn z prac manualn i uwaa to za wielk chlub. Chcia eby jego misja
ewangelizacyjna bya rozumiana przez ludzi jako co bezinteresownego i cakowicie bezpatnego. w.
Pawe jest wiadomy e jako gosiciel Ewangelii ma prawo rwnie prawo do godziwej zapaty za
swoj prac ewangelizacyjn. Ale on z adnego z tych praw nie korzysta. w. Pawe pracuje fizycznie
eby utrzyma si i aby Ewangelia nie doznaa uszczerbku, eby ludzie odbierali Ewangelie jako co
cakowicie bezinteresownego i bezpatnego. W odrnieniu od innych wdrownych nauczycieli nie
bierze adnych pienidzy za swoj misj. Z dum przypomina Koryntianom, czsto Ironizujc, e
kiedy by u nich i znajdowa si w potrzebie nikomu nie okaza si ciarem. Nie szukam bowiem
tego co wasze, ale was samych. Chtnie ponios wydatki () Idea ktrym kieruje si w. Pawe to
stoicki idea autari czyli samowystarczalnoci. Take w. Pawe by wiadomy e ma prawo do
pobierania kasy za swoj misj Pan postanowi eby z ewangelii yli Ci, ktrzy gosz ewangeli- to
prawo obowizuje wszystkich ksiy w Kociele Katolickim, ktrzy pobieraj odpowiednie opaty za
sprawowanie sakramentw. Ale Pawe zrezygnowa z tego prawa aby unikn oskare, ktre ludzie
wysuwali.
Ten idea Pawowy, po soborze Watykaskim II, szczeglnie we Francji zaowocowa ruchem ksiy
robotnikw. Ci ksia robotnicy, byli przygotowani teologicznie, mieli swoje parafie, ale rano po
Mszy w. Szli do pracy do fabryki i pracowali 8 godzin z innymi i potem wracali i odprawiali msze, czy
prowadzili katechez, ale byli robotnikami (mieli oprcz wyksztacenia teologicznego, mieli rwnie
przygotowanie zawodowe). Ale ten eksperyment nie wypali bo Ci ksia albo si zagubili albo to
rodowisko w ktrym byli tak ich pochono e nie mieli wolnego czasu na zajmowanie si swoj
wsplnot parafialn.
Warto jednak zwrci uwag na to, e w. Pawe cho woli utrzymywa si sam z wasnej pracy, nie
jest niewolnikiem pracy i chtnie przyjmuje pomoc finansow, szczeglnie wtedy gdy nie byo
sytuacji 2znacznych i ewangelia nie odnosia adnego uszczerbku. Wielokrotnie przyj pomoc od
Filipian. Dla ydw czowiek pracujcy fizycznie nie by osob stojc niej od innych. Wielu rabinw
wykonywao zawody zwizane z prac fizyczn. Take u ydw zajmujcych si studiowanie Tory,
praca fizyczna bya uwaana za godne rdo utrzymania. Dlatego postawa w. Pawa w rodowisku
ydowskim nie bya niczym szokujcym. Inaczej przedstawiaa si sprawa w kulturze
Grecko-Rzymskiej. Tam obowizywa idea humanistyczny, ktry dominowa w tej kulturze. Wymaga
on cakowitego powiecenia si ksztatowaniu si intelektu i osobowoci. I Grecy ten idea
humanistyczny nazywali pajdeja. Czyli powicanie czasu na ksztatowanie umysu, osobowoci,
charakteru. Rzymianie nazywali ten sam idea ocjo dosownie znaczy czas wolny.
Prac fizyczn Grecy i Rzymianie zostawiali niewolnikom. Gardzono czowiekiem wolnym ktry
trudni si rzemiosem albo inn prac manualn. Nawet Arystoteles ktry ceni sobie rolnikw i
pasterzy, twierdzi e ich cnota, ich warto nie ma nic wsplnego z prac ktr wykonuje. Ten ich
sposb ycia Arystoteles okrela jako pospolity. Naley wic zwrci uwag na postrzeganie pracy
fizycznej w wiecie ydowskim, z ktrego pochodzi Pawe a wiatem Grecko-Rzymskim do ktrego
trafi. w. Pawe przyjedajc do Europy, ktra zdominowana bya przez kultur Grecko-Rzymsk
musia si rzeczy nalee do masy pogardzanych ludzi, ktrzy wasn prac utrzymuj si i on sam
jest tego wiadomy.

Czy w. Pawe by onaty ?

Dzieje Apostolskie nic o tym nie mwi i nie daj adnej podstawy do snucia jakichkolwiek domysw
na temat tej kwestii. Z listw w. Pawa moemy uzyska wicej informacji. Piszc do Koryntian w
pierwszej poowie lat 50tych naszej ery, w. Pawe wzywa swoich adresatw do ycia w celibacie. (I
list do Koryntian, rozdzia 7, werset 8). Skoro wzywa swoich adresatw do ycia w celibacie podobnie
jak on, moemy wywnioskowa e nie by onaty. Ale czy moemy rzeczywicie z tej wypowiedzi
wnioskowa e w. Pawe nie mia ony ? Nie koniecznie. Bo mg y przez jaki czas w zwizku
maeskim, potem zosta wdowcem, mg y w separacji, ze wzgldu na swoj misj. Tego typu
spekulacje uatwia inny fragment te z 1 listu do Koryntian (rozdzia 9, werset 5). Czy nie wolno
nam bra z sob ony, podobnie jak to czyni pozostali Apostoowie oraz bracia pascy i Kebas.
Tutaj jest problem ze sowem ona bo jzyk grecki nie ma sowa ona, ma okrelenie niewiasta i
siostra. Dlatego niekiedy w interpretacji tego fragmentu (Biblia 1000lecia dodaje komentarz: e
termin tu uyty moe tu oznacza on, ale moe te oznacza kobiety troszczce si o materialne
sprawy codziennego ycia Apostow). Konkluzja: 1 hipoteza mwi e Pawe nie by onaty, 2 e by
wdowcem a 3 e zostawi on albo powici si misji ewangelizacyjnej. Kada z tych hipotez ma
swoich zwolennikw i przeciwnikw. To co jest pewne to e w poowie lat 50tych na pewno nie by
zwizany z adn kobieta, ale czy przed rokiem 50tym by onaty ? z 1 listu do Koryntian wynikao by
e tak, ale pewnoci nie ma. Status cywilny pozostaje kwesti otwart.

Ten problem stanu cywilnego w. Pawa jest o tyle wany bo czsto interpretuje si jego posta jako
mizogina, czyli mczyzn ktry gardzi kobietami.

Jak wyglda w. Pawe (aspekty fizyczny)

Pawe by niskiego wzrostu, ysy, krzywe nogi, zdrowy i dobrze zbudowany. Brwi mu si stykay, mia
nos nieco wystajcy i by peen wdziku. Twarz jego przybierao wygld ludzki to znw anielski-
najstarszy opis fizycznego wygldu w. Pawa, pochodzi . Byy rne wiadectwa.
Te rne wiadectwa uksztatoway na stae portret plastyczny w. Pawa i tak jest on przedstawiany
przez staroytn ikonografi chrzecijask: Na ikonach wida najbardziej charakterystyczne
atrybuty Pawa: ksig lub zwj oraz miecz. (symbole przepowiadania ewangelii z jednej strony a z
drugiej strony miecz ktry jest interpretowany w ikonografii albo jako symbol mczestwa (w.
Pawe zosta city mieczem, mia taki przywilej bo by obywatelem Rzymskim, a nie poprzez
powieszenie czy ukrzyowanie); miecz te w ikonografii jest interpretowany jako symbol walki, ktra
Pawe podj w obronie Ewangelii. Take jak jestemy w Rzymie i widzimy 2 postacie, posgi: jedna
trzyma klucze- to jest to w. Piotr a druga ktra trzyma miecz to na pewno jest w. Pawe.

Konkluzja: z tych wszystkich staroytnych wiadectw najbardziej prawdopodobne jest to e w.

Pawe jest ysy i nie mia brody. Dopiero pniej w ikonografii broda zostaa mu przyczepiona
poniewa broda w ikonografii jest symbolem mstwa i odwagi. Nic poza tym nie wiemy.

Mistycyzm w. Pawa.

w. Pawe by mistykiem. Informuje on nas o kolejnych objawieniach Jezusa ktrego doznawa w w.

Jerozolimskiej. (rozdzia 22 DzA) W innych okolicznociach, rwnie, wydaje si mia dowiadczenia
mistyczne (sugeruje to 2 list do Koryntian rozdzia 12). Te informacje wiadcz e pomimo bardzo
intensywnej pracy misyjnej i fizycznej, w. Pawe by rwnie mistykiem i czowiekiem oddanym
kontemplacji.

5 wykad 12.11.2012r.

3 misj w. Pawa przekazane s w Dziejach Apostolskich, natomiast same listy Pawa nie
potwierdzaj istnienia 3 misji ale bezwtpienia ukazuj jego wielkie zaangaowanie w ewangelizacj
pogan.

I misja w towarzystwie Barnaby i w. Marka (Jana Marka), II misja po kotni z Barnab dochodzi do
rozdzielenia tej misji (Misja Barnaby i Marka idzie swoj drog a misja Pawa, Sylasa i potem
Tymoteusza idzie swoj drog) II misja kojarzy nam si z Koryntem (1,5 rocznym pobytem w
Korynci-wielki sukces misyjny, napisanie 1 listu do Tesaloniczan (najstarszego dziea
chrzecijaskiego) i rne perypetie (szczeglne na Areopagu Ateskim). III misja zwizana jest z
miastem Efez (3 letnim pobytem w tym miecie i rozwinita dziaalnoci epistolarn (pisarsk), w.
Pawa. Wikszo listw jak Pawe napisa pochodzi wanie z okresu jego pobytu w Efezie. Mia
tam te miejsce zatarg z kupcami Efeskimi bo Pawe uwaa e statuetki, poski ktre oni
sprzedawali nie s prawdziwymi Bogami.
Elementem wsplnym tych misji: zawsze te misje zaczynay si w Antiochii Syryjskiej a koczyy w
Jerozolimie. Pawe za kadym razem czuje potrzeb zdania relacji ze swojej misji Apostoom w
Jerozolimie. W ten sposb po 1: podkrela jedno wszystkich kociow rozproszonych po
terytorium Azji Mniejszej , Palestyny i Europy; 2: podkrela temat Jerozolimy jako Kocioa-matki (1
Kocioa z ktrego wysza Ewangelia) 3: w. Pawe w ten sposb podkrela swoj ch wizi z
Apostoami i o otrzymania od nich aprobaty i bogosawiestwa.

Zawd w. Pawa: producent namiotw (chodzio raczej o zawd rymarza, zawd polegajcy na
wyrabianiu, wyprawianiu skr zwierzcych i wyrabianiu z nich namiotw i innych przedmiotw
skrzanych). Pawe czy misj ewangelizacyjn z prac fizyczn (to nie byo szokujce w kulturze
ydowskiej ale w kulturze Grecko-Rzymskiej praca fizyczna bya prac zarezerwowan dla
niewolnikw, dlatego Pawe pracujc fizycznie ponia si). Pawe pracuje fizycznie, utrzymuje si z
wasnej pracy bo nie chce eby ewangelia doznaa uszczerbku, chcia pokaza e ewangelia jest
bezinteresowna, bezpatna. Nie jest on te niewolnikiem pracy, jeli sytuacja mu pozwala, jeli jest
jednoznaczna to chtnie przyjmuje pomoc finansow od innych wsplnot, kociow (mwi o tym
list do Filipian).

Stan cywilny: Jest faktem e tradycja chrzecijaska, nasze przekonanie jest takie e Apostoowie byli
bezenni, natomiast z Ewangelii wiemy e Piotr mia teciow (musia mie on) i podobnie inni
Apostoowie. Dzieje Apostolskie nie mwi nic o jego stanie cywilnym. Ale jego listy s rdem
spekulacji na ten temat. To co moemy powiedzie z pewnoci to to e w czasie jego misji po jego
nawrceniu nie by zwizany z adn kobiet. Co byo przedtem, nie wiemy ? Wszystko wskazuje na
to e by jednak onaty.

Wygld: posta mczyzny ysego, dodano potem te brod, trzymajcego w jednym rku zwoj
pisma witego, ewangelii- symbol jego misji a z drugiej strony miecz, ktry moe by
interpretowany w ikonografii jako znak jego mczestwa (w. Pawe zosta city mieczem), albo
symbol walki o Ewangeli.

Pojcia teologiczne zwizane z pismami w. Pawa:

1. Usprawiedliwienie: Ten temat jest szczeglnie delikatny poniewa Marcin Luter (reformacja
protestancka w renesansie) jak i pniejsza Jezuicka kontrreformacja wybray wanie ten termin, ten
temat usprawiedliwienia za gwny sztandar walki o teologiczn prawd. Temat by i jest nadal
opracowywany przez egzegetw katolickich i protestanckich i jego zrozumienie stanowi przeszkod
w dialogu ekumenicznym czyli dialogu ktry ma doprowadzi do zjednoczenia wszystkich Chrzecijan
w jednym kociele. Ten temat zaway na rozamie ktry dokona si Kociele ale rwnie zaway
politycznie poniewa w wyniku reformacji , w wyniku tej debaty na temat usprawiedliwienia zrodzia
si nowoytna Europa (Europa pastw narodowych ktre do dzisiaj istniej). Statystyka sw
zwizanych z tematem usprawiedliwienia sugeruje e ten termin jest bardzo wany dla Pawa ,
poniewa swek zwizanych z tych temat w caym Nowym Testamencie jest 142 z ktrych 65 %
przypada na pisma w. Pawa.
Jakie jest znaczenie usprawiedliwienia, co to znaczy e Bg usprawiedliwia czowieka ? Termin
usprawiedliwienie Pawe zaczerpn nie z filozofii Greckiej ale ze starego Testamentu. W ST
sprawiedliwo i usprawiedliwienie oznaczane jest hebrajskim sowem cedaka. a) To sowo wskazuje
na rwnowag jaka zachodzi pomidzy dan miar a rzeczywistoci ktra tej mierze ma
odpowiada. Kiedy midzy konkretn rzeczywistoci a miar mamy pen rwnowano wtedy
dokonuje si wg yda cedaka. Jeli kupimy litrow butelk wina i rzeczywicie zawarto wina w
butelce wynosi 1 litr to wtedy mamy cedaka. Jest to wic jak waga z 2 szalkami. Jeli te wagi si
zrownowa to znaczy e dokonuje si cedaka. (1 znaczenie starto testamentalnej cedaka jest czysto
handlowe i fizyczne).
b) 2 znaczenie ma znaczenie prawne. Jeli prawo nakazuje mi odpowiednie postpowanie to ten
wymg prawny jest miar konkretnego postpowania. Jeli wic pomidzy wymogiem prawnym a
postepowaniem czowieka nastpuje rwnowaga to wtedy dokonuje si cedaka.
c) 3 znaczenie to znaczenie religijne. Dotyczy ona prawa mojeszowego w sposb szczeglny
modlitwy suchaj Izraelu ktr ydzi odmawiaj 3x na dzie. To napomnienie w tej modlitwie, staje
si w uszach podobnego yda miar, ktra musi by wypeniona, albo mwic po ydowsku
zrwnowaona odpowiednim postpowaniem. ycie czowieka powinno wic wyraa i
konkretyzowa ten nakaz. Jeli wic w zachowaniu danej osoby dostrzegamy prb wcielenia w ycie
tego nakazu, to ta osoba jest nazwana osob sprawiedliw z punktu widzenia religijnego.

d) w. Pawe dodaje 4 znaczenie, ktrego nie ma w ST. Jest to znaczenie antropologiczne. Uwaa e
sprawiedliwo/usprawiedliwienie dotyczy czowieczestwa. Czowiek staje si w peni czowiekiem
jeli zrealizuje w sobie idea czowieczestwa. Jeli midzy ideaem czowieczestwa a konkretnym
postpowaniem nastpi rwnowaga wtedy te jest cedaka (usprawiedliwienie). Czyli miar staje si
idea czowieczestwa. Czym jest wic idea czowieczestwa ? Gdzie moemy go znale ? Idea
czowieczestwa zosta wyraony w Ksidze Rodzaju na samym pocztku w Akcie Stworzenia
(rozdzia 1, werset 26. Tam Bg mwi, uczymy na nasz obraz i nasze podobiestwo. Ideaem
czowieczestwa jest wic bycie na obraz i podobiestwo Boga w takim sensie abymy mogli
uaktywni w swoim yciu wszystkie te dobre cechy ktre Bg nam da, ktrymi nas obdarzy.
Jest jeszcze inne rdo inne skd moemy czerpa aby zdefiniowa czym jest idea czowieczestwa.
Jest to Jezus Chrystus. Cechy charakterystyczne Boga i prawdziwego czowieka ujawniaj si w
sposobie bycia i osobowoci samego Jezusa. To Jezus jest miar prawdziwego czowieczestwa do
ktrego nawizuje w. Pawe mwic o ideale czowieczestwa. To Jezus, jego postpowanie,
sposb bycia, sowa, caego jego ycie jest objawieniem ideau czowieczestwa. Tak wic miar
usprawiedliwienia w teologii Pawa nie jest odwanik, nie jest prawo, ale jest idea czowieczestwa
ktry objawi si w Jezusie Chrystusie.

Czy czowiek moe sam z siebie ten idea zrealizowa ? Pawe odpowiada e nie, wszyscy zgrzeszyli,
kady jest pozbawiony chway Boej czyli tego obrazu, podobiestwa do Boga. Uwaa on e ten idea
czowieczestwa czowiek sam z siebie nie jest w stanie wprowadzi jeeli wczeniej Chrystus,
poprzez swoje misterium paschalne, nie oczyci go z grzechu i wszystkich naleciaoci jakie grzech po
sobie pozostawi.

Misterium Paschalne oznacza 3 wydarzenia: mier, Zmartywchwstanie i Wniebowstpienie

Chrystusa.

Bg w misterium paschalnym Chrystusa uzdalnia czowieka aby zrealizowa w swoim yciu idea
czowieczestwa. Tak wic usprawiedliwienie ze strony Boga to jest uzdolnienie nas do tego abymy
byli prawdziwymi ludmi.

W momencie wanie oczyszczenia, czowiek zostaje uzdolniony. To misterium Paschalne miao

miejsce 2000 lat temu i wic w jaki sposb my dzisiaj moemy zosta przez to misterium paschalne
oczyszczeni ? Nie byo by adnej moliwoci gdyby ten gest Chrystusa (oczyszczajcy na krzyu w
zmartwychwstaniu, w niebowstpieniu), nie dosiga nas poprzez sakramenty a dokadnie poprzez
sakrament Chrztu. I tu otwiera si w teologii Pawowej rola chrztu i sakramentu. Sakramenty to s te
same gesty Jezusa jakie Jezus wykonywa 2000 lat temu i one dosigaj nas wanie w sakramentach.
To s te same dokadnie gesty, majce t sam moc, to sam skuteczno. 1 sakrament wcza nas
wanie w misterium paschalne Chrystusa i poprzez Chrzest nawet jeeli jestemy chrzczeni jako
niewiadome dzieci jeszcze zostajemy uzdolnieni do tego aby w naszym yciu a do mierci mc
zrealizowa idea prawdziwego czowieka, czyli idea czowieczestwa jakiego Bg chcia dla kadego
z nas na samym pocztku.

w. Pawe odkrywa e nasza wiara chrzecijaska jest wiar antropocentryczn ktra stawia w
centrum czowieka a Boga jakby w sytuacji jakby suebnej. Bg jakby wychodzi nam naprzeciw, znia
si aby nam suy, eby nas oczyci i pozwoli nam zrealizowa ten pikny dar ludzkiego ycia ju
tutaj na ziemii, ktrego peni my oczywicie wierzymy bdzie po mierci i po zmartwychwstaniu (ale
ju tutaj na ziemii moemy korzysta z tego daru).

Reasumujc: Usprawiedliwienie jest uzdolnieniem nas przez Boga w misterium paschalnym abymy
w naszym yciu, ju tu na ziemi, mogli by prawdziwymi, szczliwymi ludmi realizujcymi idea
czowieczestwa.

W jaki sposb mona realizowa idea czowieczestwa w swoim yciu: w. Pawe okazuje wyranie
e do realizacji tego ideau potrzebne jest to co my okrelamy yciem sakramentalnym (sakramenty,
uczestnictwo we mszy w., eucharystii, spowied). Wszystkie sakramenty ktre Jezus nam zostawi
pomagaj nam abymy w konkretnym yciu podejmowali takie decyzje i dziaania ktre konkretnie
realizuj idea czowieczestwa. Poprzez ycie sakramentalne Bg nam pomaga abymy podejmowali
takie decyzje jakie podejmowaby sam Jezus Chrystus.

Wady sakramentw i wady porednictwa kocioa. Ludzie buntuj si przeciwko ksiom i nie
rozumiej po co jest koci, bo myl e Bg jest istot duchow i po co mi to porednictwo ?
W przypadku spowiedzi, czy Bg mi nie przebaczy w momencie kiedy ju wyznaem ch pjcia do
spowiedzi i al za grzechy ? czy musze i do ksidza wyznawa grzechy, upokarza si przed innym
czowiekiem. Odpowied jest taka e owszem Bg nam przebacza w momencie kiedy tylko wyrazimy
ch zwrcimy si do Boga o przebaczenie ale jednak ebym mia pewno sakramentaln e Bg mi
przebaczy potrzebuje porednictwa Kocioa. Bo inaczej co si moe sta ? Kady z nas bdzie
tworzy swj wasny wizerunek Boga na swj obraz i podobiestwo i tak naprawd nie bdzie to
wizerunek prawdziwy, dlatego Koci nam daje t pewno sakramentaln, e ten wizerunek Boga
odpowiada prawdzie.

W interpretacji protestanckiej usprawiedliwie nie jest uzdolnieniem czowieka do tego aby

by prawdziwym czowiek, ale dla protestantw usprawiedliwienie oznacza e Bg nie wierzy
naszej grzesznoci pod uwag, jak gdyby zamyka oczy na nasz grzeszno. Std krytyka
sakramentw ktre wedug protestantw nie maj takiego znaczenia, skutecznoci tak jak
my wierzymy w Kociele Katolickim. Zagorzaa debata teologiczna nad waciwym
zrozumieniem usprawiedliwienia: czy jest to uzdolnienie rzeczywiste czy tylko pozorne tak
jak sdz protestanci doprowadzia do rozamu w Kociele. Teologia usprawiedliwienia i jej
zrozumienie, konsekwencje tej teologii spowodoway wielki zamt w historii Europy.

Interpretacja usprawiedliwienia w teologii Jana Calvina.

Jan Calvin- urodzi si w 1509r. we Francji. Jego ojciec Gerard by ekonomem w pewnej
diecezji i z powodw dyscyplinarnych zosta ekskomunikowany a kiedy umar rodzina z
trudem uzyskaa pozwolenie biskupa aby pochowa go na cmentarzu w powiconej ziemi.
Jan po mierci ojca straci rwnie i matk i wychowywa si jako sierota i mia bardzo
trudne dziecistwo. W takiej sytuacji skierowano go wraz z jego 2 brami do stanu
kapaskiego. By uczniem bardzo pilnym, niemiaym, milczcym, bardzo pobonym a jego
pobonoc miaa niekiedy cechy dewocji. Koledzy nie lubili bo by kujonem, bo duo
moralizowa. Po zakoczeniu studiw wszed w krgi akademickie i intelektualne ktre
cieszyy si ochron ze strony bardzo wpywowych osb i w tych krgach tezy Lutra byy
znane, wzbudzay ywe zainteresowanie. To sprowadzio na Calvina podejrzenie e jest on
cichym poplecznikiem reformacji. Zosta 2 aresztowany i 2x wypuszczany na wolno. W
Bazylei w Szwajcarii napisa swoje najsawniejsze dzieo: Zasady Religii Chrzecijaskiej i to
dzieo postawio Calvina obok Lutra jako najwikszego przedstawiciela reformacji. Napisa je
po acinie i stao si wielkim sukcesem wydawniczym, rozchodzio si jak wiee bueczki,
ludzie si wwczas pasjonowali teologi, nie jak dzisiaj. Potem Calvin opublikowa swoje
dzieo po francusku. Nie wiemy czy ten sukces by spowodowany treci teologiczn tego
dziea czy piknym i przejrzystym jzykiem w jakim to dzieo zostao napisane. Calvin tak
zachysn si tym sukcesem e do koca ycia nie robi nic innego jak wanie opracoywa
kolejne wydania tego samego tekstu.

W tym dziele Zasady Religii Chrzecijaskiej Calvin wychodzc wanie z teologii

usprawiedliwienia, obrazowa swoj koncepcj predestynacji czyli przeznaczenia. Pisze on
tak: Chrystus usprawiedliwia albo skazuje na potpienie ludzi zanim si narodz, nie zalenie
od dobrych czy zych uczynkw jakich dokonaj tutaj za ycia na ziemi. Teoria przeznaczenia
nie oznaczaa wg Calvina e modlitwa i chrzecijaskie uczynki nie maj znaczenie, ale nie
maj mocy odmieni ludzkiego przeznaczenia (predestynacji). Najwaniejsze dla Calvina jest
spenianie swojego obowizku dziki ktremu speniamy si jako ludzie tutaj na ziemi nie
majc adnego wpywu na to co si z nami stanie po mierci. KK jako organizacja jest
faszywy i yje faszem mwi Calvin. Msza w. Jest witokradztwem poniewa roci sobie
prawo do przemiany chleba i wina w ciao i krew Chrystusa. Ostra krytyka Kocioa
Katolickiego. Wg Calvina prawdziwym kocioem jest koci zoony z osb ktre Chrystus
przeznaczy do zbawienia. Poniewa nikt nie wie kto jest przeznaczony do zbawienia to ten
prawdziwy koci jest kocioem niewidzialnym. Ale istnieje wg Calvina te koci widzialny
zoony z tych ktrzy wyznaj t sam wiar, prowadz nienaganne moralne ycie i
uczestnicz w Chrzcie i Eucharystii (w 2 sakramentach ktre Calvin uznaje ale interpretuje na
swj sposb). Ten widzialny koci jest pochodzenia boskiego poniewa otrzyma od Boga
nakaz ochrony obyczajw, moralnoci, sumienia, obrony ducha chrzecijaskiego
spoeczestwa. Wadza wiecka musi podporzdkowa si temu widzialnemu kocioowi,
musi by narzdziem w walce z upadkiem obyczajw i bawochwalstwem ktrym jest dla
Calvina Koci Katolicki.
Tajemnica sukcesu Calvina: Ludzie proci uwaali e nie s w stanie odgadn, zrozumie
swojego przeznaczenia i przyszoci jaka na nich czeka- tak myl ludzie proci. Calvin
wanie trafi w to powszechne odczucie ogu. Calvin by te przekonany e on sam naley
do ludzi ktrzy przez Chrystusa zostali usprawiedliwieni i przeznaczeni do zbawienia. T
swoj pewnoci zaraa innych. Ta duma z przynalenoci niewielkiej grupy wybranych
przez Boga bya drugim powodem jego sukcesu. Teologia usprawiedliwienia w interpretacji
Calvina i wynikajca z niej teoria przeznaczenia bya daleka od wywoywania w ludziach
postaw zwtpienia, pogodzenia si ze swoim nieodgadnionym losem, wrcz przeciwnie
eksponowaa ufno i rozmach w dziaaniu. Religia Calvinsk, to wyznanie Calvinskie, miao
wszystkie przesanki ku temu by sta si religi osb zrezygnowanych, pogodzonych ze swym
losem, podobna do religii hinduistycznych. Staa si jednak najbardziej ze wszystkich religii
woluntarystyczna i dynamiczna. Na tej podstawie filozof Max Weber wysun hipotez e
kapitalizm, powstanie i dynamiczny rozwj USA, rewolucja przemysowa w Anglii i wszystkie
wielkie zdobycze wspczesnego wiata maj swj pocztek w teologii usprawiedliwienia w.
Pawa ale zinterpretowanej przez Calvina. Calvin wg Webera zdoa wla w umyy ludzi
przekonanie e pord innych potpiecw oni zostali przez Boga wybrani, w Chrystusie
usprawiedliwieni i przeznaczeni do zbawienia. A znakiem tego boskiego przeznaczenia byo
osigniecie osobistego sukcesu pokonujc wszelkie przeciwnoci. W ten sposb bogactwo
materialne, robienie kasy, wadza polityczna przestay by zymi pobudkami pochodzcymi
od Szatana ale staway si moralnym obowizkiem i gwarancj ycia wiecznego. Max Weber
obserwuje i wysuwa teori: e wszystkie kraje dotknite Calvinizmem stoj na wyszym
poziomie dobrobytu ekonomicznego, spoecznego i cywilizacyjnego ni kraje ktre zostay
katolickie i nie przyjy do siebie ducha Calvinizmu- te kraje s biedniejsze, mniej rozwinite-
no i trudno mu nie przyzna racji. (kraje katolickie s biedniejsze ni kraje ktre s
protestanckie). Teoria Maxa Webera w jaki sposb napitnowuje katolicyzm za to e
hamuje zdolno czowieka i zdolno spoeczestwa do rozwoju. Nie wydaje si ona jednak
prawdziwa.

2. Wiara- w. Pawe mwi e wiara jest odpowiedzi czowieka na przepowiadanie

ewangelii. Jest otwarciem si czowieka na ewangeli. Wiara pojawi si 142x u Pawa na
243 w caym testamencie.
Temat wiary jest wic dla w. Pawa bardzo wanym
Pawe widzi 4 poziomy wiary:
1) Pocztkowe otwarcie na Chrystusa ktre koczy si przyjciem chrztu (wiara niezbdna,
podstawowa, wystarczajca do tego aby udzieli chrztu).
2) Progresywne przyswajanie przesania ewangelii przez cae ycie (wiara na poziomie ycia
osobistego)
3) wiadomo wsplnoty zgromadzonej na liturgii- wiara wsplnotowa.
4) Goszenie ewangelii innym ludziom (polega na misji, ewangelizacji).- najdoskonalszy
poziom wiary.

Ad 1. Na 1 poziomie wiary Pawe mwil na pocztku po prostu o Bogu. Kiedy rozmawia z

ydami zakada e wierz w Boga a zatem od razu zacz gosi im Chrystusa. Jeeli
natomiast zwraca si do pogan, to najpierw mwi im o jedynym Bogu prawdziwym a
dopiero pniej zacz mwi o Chrystusie ktry by darem Boga. Kiedy zauwaa e jego
suchacze akceptuj Boga, wierz w jego istnienie, wtedy Pawe od razu mwi o Chrystusie,
o jego misterium paschalnym, przedstawia Chrystusa jako dar Boy i kiedy i to zostaje
przyjte, w odczuciu Pawa wiara osiga swoj peni. Wtedy w. Pawe udziela chrztu.
Widzimy to w 1 licie do Tesaloniczan rozdzia 1 werset 10.
Nawrcilicie si od Bokw do Boga by suy Bogu ywem u prawdziwemu- jest to ta
wiara podstawowa, wystarczajca do tego eby przyj chrzest.

Ad 2. To stopniowe przyswajanie prawd wiary obejmuje okres caego ycia. Innymi sowy
pocztkowe, chrzcielne przyjcie prawdy o Chrystusie musi by podtrzymywane przez cae
ycie. Prawda o tym e Chrystus umar i zmartwychwsta zaczyna dotyka kadej swery
ludzkiego ycia. I ten drugi poziom wiary najlepiej wida w licie do Galatw rozdzia 2
wersety 19-20. Ja yje dla Boga. Razem z Chrystusem zostaem przybity do krzya. Teraz to
ju nie ja yje lecz yje we mnie Chrystus. Cho nadal prowadze ycie w ciele, jednak obecne
ycie moje jest yciem wiary w Syna Boego ktry mnie umiowa i samego siebie wyda za
mnie. w. Pawe mwi yj, czyli prowadz normalne ycie ale yje we mnie Chrystus.

Ad3. w Pawe mwi o wierze wsplnotowej a cile mwic o zgromadzeniu liturgicznym.

Naley jednak pamita e wiara pozostaje osobistym wyborem i odpowiedzialn decyzj
konkretnej, pojedynczej osoby. Wiara kocioa nigdy nie zastpuje wiary pojedynczych jej
czonkw. Wiara kocioa stymuluje, pomaga ale nie zastpuje wiary czonkw kocioa. To
osoba musi wybra czy otworzy si czy zamkn na przesanie Chrystusa. Ta wiara
wsplnotowa widoczna jest gwnie w hymnach, psalmach w wyznaniach wiary jakie on
przekazuje w swoich listach. Te hymny, wyznania wiary s wyrazem ycia wsplnotowego.
Ten nowy rodzaj wiary dochodzi do gosu wtedy kiedy spotykamy si razem, kiedy
przekazujemy sobie pewne wartoci, kiedy modlimy si razem. Nawet jeli modlimy si w
milczeniu, ale sam fakt e modlimy si razem, daje modlitwie inny, mocniejszy wyraz. Kiedy
piewamy hymny religijne, pieni, nasze przeywanie wiary odnajduje wymiar inny,
peniejszy, ni ten ktry mielimy zanim stalimy si czci Kocioa, czci Wsplnoty
Liturgicznej.

Ad4. Moemy ten stopie wiary okreli jako misyjny, jest najdoskonalszym wyrazem wiary.
Kiedy wsplnota dojrzaa w wierze na 3 poprzednich poziomach, odczuwa kolejn duchow
potrzeb ktra jest wielkim darem Ducha witego. Odczuwa potrzeb podzielenia si
owocami swojej wiary nie tylko w obrbie swojej wasnej wsplnoty ale rwnie z tymi
ktrzy nigdy nie dowiadczyli ani nie syszeli o takich duchowych wartociach. W ten sposb
wiara pobudza wsplnot kocioa do tego aby nie ewangeli innym ludziom. W listach
w. Pawa moemy dostrzec gwne cechy wiary misyjnej. Wg Pawa podstaw misji
ewangelizacyjnej jest ch podzielenia si mioci Chrystusa i owocami wiary z ludmi
ktrzy tych owocw w swoim yciu jeszcze nie dowiadczyli. to jest istota misji
ewangelizacyjnej. To jest istota chrzecijaskiej myli a nie propaganda teologiczna, nie
fanatyzm ale ch podzielenia si mioci Chrystusa z tymi ktrzy jej nie dowiadczyli.

6 wykad 26.11.2012r.

Usprawiedliwienie w naszym jzyku usprawiedliwienie jest umotywowaniem naszego

wtpliwego dziaania, postpowania; ewentualnie umotywowaniem naszej nieobecnoci.

W kryminologii usprawiedliwienie jest czym w rodzaju alibi jeeli mamy wiadkw na to,
e w danym czasie przebywalimy gdzie indziej ni w miejscu zdarzenia.
eby zrozumie usprawiedliwienie, o ktrym mwi w. Pawe musimy zaczerpn ze Starego
Testamentu i zobaczy, e tam usprawiedliwienie jak i pojcie sprawiedliwoci oznacza
rwnowag.

Sprawiedliwo jako waga z dwiema szalkami jeeli si zrwnowa, wtedy dokonuje si

sprawiedliwo.

3 znaczenia sprawiedliwoci w ST

Jeeli miar jest odwanik sprawiedliwo w sensie handlowym.

Jeeli miar jest przepis prawa sprawiedliwo prawna

Jeeli miar postpowania czowieka jest przepis religijny np. (jakatam) modlitwa
ydowska sprawiedliwo w sensie religijnym

Sprawiedliwy w ST to nie ten, ktry wydaje sprawiedliwe wyroki (sdzia), ale ten, ktry
wprowadzi rwnowag pomidzy swoje yciowe decyzje a wymogi prawa religijnego.
Dlatego Abraham jak i Jzef s nazywani przez ewangelistw ludmi sprawiedliwymi
chodzi o aspekt, w ktrym ycie zostaje dostosowane do przepisw prawa religijnego.

w. Pawe do trzech powyszych znacze dodaje znaczenie antropologiczne. Czowiek, ktry

wprowadzi rwnowag pomidzy swoje ycie a idea czowieczestwa staje si w peni
czowiekiem.

Idea czowieczestwa

boy plan jaki Bg wyrazi w akcie stworzenia czowieka. Idea czowieczestwa zosta
wyraony ju w akcie stworzenia czowieka.

Osoba Jezusa Chrystusa jest zarwno prawdziwym bogiem jak i prawdziwym

czowiekiem. Pokazuje w jaki sposw naley realizowa wszystkie boe cechy i
wartoci na poziomie czowieka. On jest prawdziwym czowiekiem i miar
prawdziwego czowieczestwa.
Jeeli w. Pawe mwi, e usprawiedliwienie dotyczy czowieczestwa i mwi, e jest to rwnowaga
pomidzy ideaem czowieczestwa a naszym konkretnym postpowaniem, to odnosi si on
dokadnie do ideau Jezusa.

Usprawiedliwienie- jest uzdolnieniem czowieka do tego, aby zrealizowa w swoim yciu idea
prawdziwego czowieczestwa jaki objawia si w Jezusie Chrystusie. Bg uzdalnia czowieka poprzez
misterium paschalne Jezusa- mier, zmartwychwstanie i wniebowstpienie. Nie zmusza nas
pozostawia nam woln wol, aby ten dar odrzuci lub go przyj. Bg nas uzdalnia do tego abymy
byli prawdziwymi ludmi.

w. Pawe przedstawia wiar chrzecijask w sposb antropocentryczny to czowiek stoi w

centrum naszej wiary a Bg suy czowiekowi aby wycign go z jego nieszczcia, grzesznoci.

Skutki misterium paschalnego dosigaj nas po 2000 lat poprzez sakramenty. W sakramentach,
dziki dziaaniu Ducha witego uobecnia si caa moc misterium paschalnego.

Poprzez chrzest osigamy to, co Bg zamierzy dla nas. Cae ycie sakramentalne suy temu, abymy
zrealizowali si na ziemii jako prawdziwi ludzie czyli zgodnie z Boym zamysm.. Ju na ziemii
otwieramy si na to, co czeka nas po mierci.

w. Pawe, opracowujc teori usprawiedliwienia, tak naprawd opracowuje istot wiary

chrzecijaskiej. Chce pokaza swoim odbiorcom po co jest potrzebna wiara. Pokazuje, e to
Chrystus przynosi peni czowieczestwa i pokazuje konkretn drog, ktr trzeba poda aby
osign cel.

Usprawiedliwienie, uzdolnienie do bycia prawdziwym czowiekiem, w. Pawe wyraa jzykiem, ktry

dla nas jest archaiczny (stajemy si dziemi boymi, jestemy synami boymi).

Kiedy czowiek jest ju uzdolniony usprawiedliwiony do tego, potrzebna jest wiara, dobra wola,
konkretne decyzje aby w swoim yciu odtworzy idea czowieczestwa. Caa nasza mentalno musi
by mentalnoci Jezusa Chrystusa.

Moe on si wydawa ideaem elitarnym, zarezerwowanym dla nielicznych, ale jednak w Pawe
mwi, e dziki mocy Chrystusa Zmartwychwstawego ten idea jest na wycignicie rki. Jest to
idea na miar kadego z nas.

Czowiek upodobniony do Chrystusa zaczyna podejmowa w swoim yciu te same fundamentalne

decyzje jakie podjby sam Jezus Chrystus w tej konkretnej sytuacji.

Wana jest te rola sakramentw - jeeli kto decyduje si pj do spowiedzi to Bg przebacza mu

ju w momencie podjcia tej decyzji, ale to mimo wszystko idzie si do spowiedzi eby mie pewno
sakramentaln e to Bg sam mnie rozgrzesza. W kociele modlimy si do Boga, ktry objawia si w
Jezusie Chrystusie, a nie do Boga ktrego my sobie wymylamy na swj obraz i swoje podobiestwo.

Sakramenty s dla nas pewn wygod, abymy wiedzieli, e jestemy na waciwej drodze - tej ktr
objawi nam Bg w Jezusie Chrystusie. Do tego potrzebny jest nam porednik w postaci kocioa - po
to, ebymy nie wytworzyli sobie na wasny uytek swojego obrazu Boga. Tam gdzie nie ma
autorytetu Kocioa, papiea powstaj grupy, sekty, ruchy kady sobie inaczej przedstawia obraz
Boga.

Sprawiedliwo Boga jest przede wszystkim synonimem jego wiernoci. Bg jest konsekwentny w
realizacji swoich obietnic. Nie naley wic sprawiedliwoci Boga zrozumie w sensie sprawiedliwoci
tzw. komutatywnej tak jak to byo w kodeksie Hammurabiego gdzie za kradzie karano obciciem
rki, to jest sprawiedliwo komutatywna (sprawiedliwo oznaczaa poniesienie konsekwencji
adekwatnych do popenionego czynu). Ten typ sprawiedliwoci nie dotyczy Boga, poniewa Bg nie
ma ciaa i wszystko co robi, robi z mioci. Sprawiedliwo Boga przede wszystkim jest wiernoci
jego sw, jego mioci. Jeeli postrzegamy to co nam si zego dzieje w yciu jak Bo
sprawiedliwo, to tak naprawd chodzi o to, aby nam odpuci nasze grzechy a nie o to, eby nas
ukara. Jeeli co nam si dzieje zego to s to konsekwencje naszego zego postpowania.

Jan Kalwin z teologii usprawiedliwienia doszed do teorii predestynacji. Wg niego Chrystus zbawia lub
skazuje na potpienie ju kiedy czowiek si rodzi - dobre czy ze uczynki nie maj znaczenia. Nie s
one w stanie odmieni naszej przyszoci. Nie moemy zmieni tego co si stanie po mierci. Dobre
uczynki np.: modlitwa itp. maj tylko znaczenie jako obowizek, eby speni si jako ludzie.

Wiara jest otwarciem si czowieka na ewangeli. w. Pawe ukazuje wiar na 4 poziomach:

1. Wiara, ktra jest pocztkowym otwarciem si na Chrystusa w. Pawe w swojej metodologii

ewangelizacyjnej w pierwszej kolejnoci gosi poganom Boga, jedynego Boga ktry jest stwrca. W
dalszej kolejnoci gosi Chrystusa, ktry jest darem Boga, zbawicielem. Jak ju widzi e suchacze
przyjmuj zarwno istnienie Boga i istnienie Jezusa Chrystusa i to co on zrobi dla kadego czowieka
to wtedy ta wiara wg Pawa jest na tyle wystarczajca, eby udzieli chrztu witego.

2. Wiara dojrzalsza, ktra obejmuje cae ycie. Wiara, e Jezus umar i zmartwychwsta zaczyna
dotyka kadej sfery ludzkiego ycia - list do Galatw? Rozdzia 2 19-20

'Ja yj dla Boga, razem z Chrystusem zostaem przybity do krzya. Teraz na nim nie ja yj, lecz yje
we mnie Chrystus. Chocia dalej prowadz ycie w ciele, jednak obecne ycie moje jest yciem wiary
w syna boego, ktry mnie umiowa i siebie samego wyda za mnie.'

Nie mamy tutaj zamiany podmiotw, nie ma zastpienia jednej osoby przez drug. Pawe pozostaje
Pawem ze swoim charakterem, temperamentem, ale jednak yje w nim Chrystus. Znaczy to, e w
yciu Pawa uzewntrzniy si cechy samego Chrystusa. Cechy te nie s adnym ciarem ale s
czci jego ycia. Uzewntrznienie w yciu cech Chrystusa, jest istot wiary na drugim poziomie.

3. Wiara wsplnoty, ktra gromadzi si na liturgii. Wiara wsplnoty nie zastpuje wiary osobistej,
wiara musi pozosta rzeczywistoci osobist. Jednak jeeli spotykamy si razem to nasza wiara
znajduje mocniejszy wyraz, staje sie bodcem, pomoc. Osoby uczszczajce na oazy i inne grupy
kocioa katolickiego dowiadczyy innej jakoci wiary wsplnotowej.

w Pawe w swoich listach wiar wsplnotow wyraa przytaczajc hymny (w ktrych uytach jest 1
osoba. Lmn- My . ) - pojawiaj si tam grupy, wsplnoty, ktre wchodz na ten wyszy poziom wiary.

4. Poziom misyjny: Wiara staje si misj. Gdy Wsplnota wierzca, dojrzaa w wierze na 3
poprzednich poziomach, odczuwa kolejn duchow potrzeb, ktra jest darem wielkim ducha
witego. Jest to potrzeba podzielenia si dowiadczeniami, wiar nie tylko z ludmi we wsplnoty,
ale rwnie z tymi ktrzy nigdy o tych wartociach nie syszeli. W ten sposb wiara pobudza
wsplnot do niesienia przesania ewangelicznego.

W listach w Pawa mona dostrzec gwne cechy charakterystyczne wiary misyjnej. Wiar trzeba
gosi i rozszerza, jest to zadanie kadego wierzcego i kadej wierzcej wsplnoty. Pierwszy list do
Koryntia Roz.9 16

'wiadom jestem cicego na mnie obowizku. Biada mi, gdybym nie gosi ewangelii'

Wiar trzeba gosi ale jak wiemy w historii Kocioa, czsto goszenie ewangelii byo zwizane z
misj mao budujc, goszenie ewangelii ogniem i mieczem - wysyanie misjonarzy z zadaniem
zgadzenia caych wiosek. Misje goszenia ewangelii identyfikowano z paleniem i mordowaniem.

Pawe mwi e misja goszenia ewangelii innym wiar nie jest propagand. Nie jest form fanatyzmu,
ktra stara si skupi wokl siebie jak najwiksz liczb czonkw. Nie jest to propaganda
teologiczna, ktra ma na celu zbi argumenty przeciwnikw religijnych.

Pawe by wiadomy, e tego typu ewangelizacja nie jest zgodna z nauk Chrystusa i dlatego ukaza,
e podstaw jakiejkolwiek misji chrzecijaskiej jest ch podzielenia si mioci Chrystusa. Ch
podzielenia si owocami wiary z tymi, ktrzy do tej pory tych owocw jeszcze nie zaznali.

Pawe jest wiadomy, e posiada niezmierzone bogactwo mioci Chrystusa i nie chcia tego
bogactwa zatrzymywa tylko dla siebie, on chce si z tym bogactwem podzieli z innymi.

Zapa misyjny Pawa staje si szczeglnie widoczny w dziejach apostolskich. Naley pamita , ze
Dz.A. nie jest to biografia w. Pawa, ale jest to konkretna ilustracja tego czym jest i na czym polega
misja kocioa w wiecie.
Koci zauway, e w pewnym momencie historii pewne rzeczy zostay a nadto wypaczone.

Temat ewangelii:

Pierwsza spisana ewangelia to ewangelia w. Marka powstaa ok roku 70, ju po mierci apostoa
Pawa. Oznacza to, e za ycia apostoa Pawa ewangelie jako dziea spisane jeszcze nie istniay.
Mimo to Pawe bardzo czsto uywa sowa ewangelia.

w. Pawe jako pierwszy uy tego sowa w chrzecijaskim znaczeniu.

W ST sowo to oznaczao dobr nowin o zbawieniu, ktre Bg mia zrealizowa w sposb
paradoksalny, a mianowicie za pomoc pogaskiego krla, krla Cyrusa. To wanie ten Pogaski
krl Cyrus mia by narzdziem zbawienia ydw bdcych na wygnaniu babiloskim. W sowie
ewangelia jest zawarty paradoks, Bg realizuje zbawienie w sposb nieoczekiwany, niepojty.
Sowo to byo te wykorzystywane w polityce wieckiej przez rzymskich cesarzy. Ew. bya wrd nich
dobr nowin o narodzinach nastpcy tronu, ewentualnie dobr nowin o pocztku panowania
nowego cesarza.

S 2 hipotezy na to, skd w. Pawe wzi sowo ewangelia.

1. Sam uku teologiczne znaczenie sowa ewangelia nawizujc to ST

2. Zaadoptowa to sowo od chrzecijan w Antiochii (?) Syryjskiej po swoim nawrceniu, ale

jeszcze przed I misj ewangelizacyjn.

Ewangelia znaczy dobr nowin. Przedrostek 'ew' po grecku znaczy 'dobrze'. Druga cz oznacza
pie, nowin, wiadomo.

Jaka jest tre sowa ewangelia w sensie Pawowym, co to sowa znaczy. Skoro jeszcze ewangelie
spisane nie istniay, te sowo nie mogo oznacza dziea spisanego. eby zrozumie czym jest
ewangelia ukaemy 4 punkty, ktrych suma tworzy t definicj:

a. przepowiadanie ustne, e Chrystus umar i zmartwychwsta dla

b. to przepowiadanie ustne, e Chrystus umar i zmartwychwsta dla, dotyczy czowieka i

jego sytuacji egzystencjalnej.

c. czowiek musi wybra czy ewangelie. przyj czy j odrzuci

d. od wyboru czowieka zaley jego sytuacja eschatologiczna (czyli jego zbawienie albo
potpienie, jego szczcie albo nieszczcie)

Suma tych 4 punktw stanowi ewangeli. Widzimy, e w pierwszej kolejnoci Pawe gosi mier i
zmartwychwstanie Jezusa ale nie jako zwyke wydarzenie historyczne z jakiej kroniki ale jako fakt,
ktry uwalnia i ocala z grzechu. mier i zmartwychwstanie Jezusa s wydarzeniami
ukierunkowanymi na co, ktre maj co na celu. S intencjonalne. mier i zmartwychwstanie
Jezusa usprawiedliwiaj czowieka, uzdalniaj go do ycia boego, do ycia w peni szczcia, do ycia
sensownego tu na ziemi i otwieraj mu przyszo rwnie po drugiej stronie.

Czowiek musi odpowiedzie na to przesanie ewangelii. Nawet jeli prawodawstwo, nasza legislacja
nie jest zgodna z Nauk Kocioa, to nikt nam w Polsce nie zabrania y ewangeli, mog tutaj
realizowa idea chrzecijaski bez adnego problemu. Rwnie chrzecijanie, ktrzy byli
przeladowani, realizowali swj idea chrzecijastwa. Ewangelia dosiga czowieka tam gdzie jest.
Czowiek musi da odpowied na ewangeli, pozytywn albo negatywn. Nie ma sytuacji neutralnej.
Ewangelia jest dobr nowin wtedy, kiedy czowiek przyjmuje j z wiar i dostosowuje do niej swoje
ycie.

wito Kocioa nie oznacza e wszyscy czonkowie Kocioa s wici nienaganni, bo wtedy nie
byo by w oglnie potrzeby Jezusa Chrystusa, jego ofiary krzyowej, jego zmartwychwstania bo
wszyscy bylibymy wici.

wito Kocioa polega wic na tym ze tutaj pomimo mimo naszej grzesznoci, niegodziwoci,
nikczemnoci objawia si wita moc samego Boga, ktry nas usprawiedliwia i uzdalnia do tego
abymy byli witymi, prawdziwymi ludmi, oczywicie jeeli odpowiemy na Bo lask w penej
wolnoci i w wierze przyjmiemy Ewangelie.
Jeeli mwimy o sytuacjach niegodziwych, ktre s dowodem oburzenia czy zgorszenia musimy
pamita ze mimo wszystko Koci pozostaje wity i jest ziarnem nadziei dla ludzkoci, ktra jest
pogrona w grzechu.

Boy zamiar (zamys)

Pojcie Boego zamiaru pochodzi od greckiego czasownika .... xxx.........-znaczcego zaproponowa.

wity Pawe uywa bardzo czsto tego pojcia w sensie teologicznym, mwic e Bg ma jaki plan
wobec czowieka. O jaki plan chodzi ?
w. Pawe mia wielk wraliwo duchow na Boga i na wszystko co z Bogiem byo zwizane. Kiedy
mwi o Bogu od razu si zapala, nie potrafi by obojtny, Bg go pasjonuje. Boy entuzjazm jest
charakterystyczny dla wszystkich listw w. Pawa. Skd pochodzi ten entuzjazm. By on laska
udzielona Pawowi od samego Boga. Nie mona lekceway te jednak jego osobistego
dowiadczenia w. Pawa, ktry dorasta w rodowisku faryzejskim, by faryzeuszem a faryzeizm
mimo tego co mwi nam niektre Ewangelie i listy Pawa w swojej istocie nie by ruchem
obudnikw i hipokrytw i religijnych degeneratw. Zaoeniem ruchu faryzejskiego, ktre jak wiemy
gromadzi w swoich szeregach ludzi wieckich byo jak najwierniejsze przestrzeganie prawa
Mojeszowego. Samo sowo faryzeusz pochodzi od hebrajskiego pharas???, co znaczy oddzieli,
odseparowa. Czyli Faryzeusz to by czowiek oddzielony od masy ludzi obojtnych na sprawy
religijne, eby z wikszym zaangaowaniem przestrzega praw religijnych.
w. Pawe nalea do tego nurtu faryzeizmu ktry aktywnie dziaa wrd ludzi i ktry powanie
traktowa swoj wiar. Nie wchodzi w aden kompromis z hellenizmem. w. Pawe jako dziecko
uczszcza do synagogi w Tarsie, odmawia wszystkie modlitwy jakie pobony yd wtedy odmawia.
Wychowanie Pawa w duchu faryzejskim miao ogromne oddziaywanie na jego osobowo i religijn
wyobrani, jak i pniejszy pobyt w Jerozolimie, co otworzyo przed nim nowe horyzonty,
przepenio mioci do caej tradycji religijnej Izraela. (Kiedy liturgia w wityni Jerozolimskiej
przestaje mie znaczenie dla chrzecijan, w. Pawe nadal czuje sie zwizany ze wityni, czsto tam
bdzie przebywa i wanie tam pniej zostanie pojmany i zawieziony przed oblicze rzymskiego
namiestnika).
Ten Entuzjazm ktry w Pawle wywoywany by przez pojcie Boga bez wtpienia by ask mu
udzielon ale byo te owocem jego intelektualnej i duchowej formacji jak odby wrd Faryzeuszy.

w. Pawe by bardzo wyczulony na wszystko co byo zwizane z czowiekiem i czowieczestwem,

bardziej ni inni apostoowie. y w rodowisku ydowskim, ale nie odizolowa sie od kultury
hellenistycznej swojego rodzinnego miasta Tarsu. By zafascynowany Atenami i kultur Greck. Gdy
pojecha do Aten nie poprzesta na przebywaniu w dzielnicy ydowskiej ale kry po caym miecie i
znalaz posg powicony nieznanemu Bogu. By zafascynowany obyczajami kultury Greckiej. W
swoich listach Pawe, wykorzystuje nawet ideay pogaskie i je przyswaja do Chrzecijastwa, jeeli
s dobrymi ideaami np.: idea stoickiej samowystarczalnoci.
Z jednej strony by zafascynowany Bogiem a z drugiej strony wielkie zainteresowanie czowiekiem.
Te dwa aspekty (gorliwo w sprawach Boych i wraliwo na czowieka) pomagaj zrozumie
znaczenie tego co w. Pawe rozumia przez Boy plan. Pawe wie e czowiek jest stworzony przez
Boga i ten fakt sprawia e Miedzy Bogiem a czowiekiem musi zachodzi bardzo cisa zaleno.
Zaleno ta zachodzi miedzy wertykalnym-pionowym wymiarem Boga a horyzontalnym-poziomym
wymiarem czowieka. Z tego antagonizmu, napicia miedzy wymiarem czowieka i Boga, wypywa
definicja Boego planu wg w. Pawa.
w. Pawe jest w peni przekonany ze czowiek we wszystkich swoich aspektach jest zaprojektowany
przez Boga. Wszystko co czowiek robi, jego struktura umysu, psychiki, zawiera sie w planie ktry
ma swj punkt wyjcia w transcendencji Boga. Wszystko co Bg czyni odnosi sie do czowieka i do
wszechwiata w ktrym czowiek yje.

Plan Boy Boa transcendencja ktra wcza w siebie czowieka i cay wszechwiat. W licie do
Efezjan w. Pawe mwi tak: Bg oznajmi nam tajemnice swej woli wedug postanowienia ktre
przedtem w nim powzi dla dokonania peni czasu, aby zjednoczy wszystko w Chrystusie jako Bogu.
To co w niebiosach i to co na ziemi (). Bg ma plan eby wczy czowieka i cay wszechwiat w
siebie w swoj transcendencj. Boy zamiar dotyczy kadego z nas. Chrystus jest pocztkiem i
zakoczeniem Boego planu. Bg kontemplujc swj plan patrzy na Chrystusa jako na pocztek i na
zakoczenie jego realizacji. Caa ludzka i kosmiczna rzeczywisto w Teologii w. Pawa ma swj
punkt wyjcia w Chrystusie, w nim Bg ustali plan dziaania i w nim te, w Chrystusie ten plan osiga
swoje zakoczenie. Boy plan oznacza e Bg chce ebymy z nim byli, ebymy wczyli si w
dynamik jego Boskiego ycia i eby to zrobi Bg patrzy na Chrystusa i poprzez Chrystusa realizuje
ten plan. Uzdalnia nas (jak ju mwilimy) ebymy byli prawdziwymi ludmi ale kiedy ju jestemy
usprawiedliwieni pozwala nam wynie si na poziom Boego ycia- Boej transcendencji.
Reasumujc:. Plan Boy wg w. Pawa polega na tym, ze Bg chce wczy w siebie, w swoja
transcendecj, czowieka i cay wszechwiat poprzez Chrystusa. Ustanawia ten plan w Chrystusie i
w Chrystusie te go realizuje (poprzez jego mier i zmartwychwstanie).
Widzimy e Pawe gosi w ewangelii: Ewangelia prowadzi nas do usprawiedliwienia, gosi nam
ordzie o usprawiedliwieniu. Jeeli t ewangeli o usprawiedliwieniu przyjmiemy w wierze,
otworzymy si na Ewangeli, Bg nas uzdalnia do tego abymy stali si prawdziwymi i znaleli w
Bogu, w jego transcendencji, ju poczynajc od naszej ziemskiej doczesnoci.

Prehistoria Biblijna

Ksiga Rodzaju rozdziay I-XI

Aby zrozumie ST (ST napisany gwnie w jzyku hebrajskim, s pewne fragmenty w jzyku
aramejskim) na przestrzeni prawie tysica lat od roku 1000 do roku 200 przed Chrystusem, napisany
jest specyficznym jzykiem dla nas mao zrozumiaym) musimy pamita o 3 elementach. Przesanie
ST znajduje si na skrzyowaniu tych 3 elementach.
1. Element: Dotyczy przeszoci- dziea jakie Bg dokona w historii
2. Teraniejszo autorw Biblijnych w sytuacji historycznej, uwarunkowa historycznych w ktrych
autorzy Biblijni pisali swoje przesanie(wierzymy e byli pod natchnieniem Ducha w.)
3. Przyszo- nowe dziaanie Boga wzgldem Izraela, i t przyszo Bg pozwala odczyta autorom
Biblijnym na horyzoncie w caej historii wczesnego wiata.
Czytajc ST musimy sie zastanowi o jakiej przeszoci (chwalebnej przeszoci) mwi dany tekst w
jakiej teraniejszoci historycznej jest zakorzeniony i jaka perspektyw przyszoci kreli przed
oczyma czytelnika.
Czytajc ST musimy te pamita e Izrael rozumia swoja histori nie w sensie wieckim (jako
nastpstwo ludzkich wydarze, jako nastpstwo ludzkich wydarze), ale jako miejsce spotkania
Bogiem z czowiekiem-historia bya miejscem teologicznym. Istnienie Izraela opierao si o fakt e
Bg- Stwrca da si pozna Izraelowi w specyficzny sposb. Tylko tam gdzie Bg objawi si poprzez
swoje sowa i czyny tylko tam dla Izraela tworzya si historia. Tam gdzie Bg si nie objawia, nawet
jeeli jakie wydarzenie naleao do historii powszechnej wczesnego wiata tam Izrael w ogle si
nie interesowa, poniewa tam dla niego nie objawi si Bg.
Bg zwraca sie ze swoim sowem do Abrahama, do pojedynczej osoby, jednego mczyzny. Abraham
jest pierwszym 1:03:35?? w historii zbawienia ktra osignie swj punkt kulminacyjny w osobie
Jezusa Chrystusa.
Kiedy w NT W. Pawe mwi o peni czasw, zwraca uwag na kocowe wydarzenia, na penie
dopenienie si Boego planu w Jezusie Chrystusie-penia czasw
Pierwszy moment ktry prowadzi do peni czasw jest wybr Abrahama. Wybr Abrahama stanowi
cos wyjtkowego, poniewa opiera sie wycznie na Boej inicjatywie, aby zda sobie spraw z
wyjtkowoci wyboru Abrahama musimy zda sobie spraw z sytuacji w jakiej znajdowaa sie
ludzko kiedy Bg powoywa Abrahama. Spraw powoania Abrahama trzeba zrozumie w wietle
nierozwizanego problemu jaki istnia miedzy Bogiem a ludzkoci. Ten spor rzuca sie w oczy na
zakoczenie biblijnej prehistorii zbawienia. (XI rozdziaw z ksigi Rodzaju). Pewien nierozstrzygnity
problem wyranie rzuca si w oczy na zakoczenie tych 11 rozdziaw. Nie moemy zrozumie
wyboru Abrahama bez tego prehistorycznego wkadu, ktry ukazuje e midzy Bogiem a ludzkoci
co nie zadziaao, pewien problem nie zosta rozstrzygnity. Te 11 rozdziaw jest wynikiem pracy
redakcyjnej dwch odrbnie dziaajcych czynnikw (tradycji) ktre dziaay niezalenie:
1) tradycja jahwistyczna od imienia Boga Jahwe (J)
2) tradycja kapaska (P) od niem. Priester???- kaplan ksiadz 1:07:30
wydarzenia w tych dwch tradycjach opowiadane s na rny sposb.
Te 11 rozdziaw zbudowane s z pewnych jednostek literackich (narracyjnych) ktre s poczone
midzy sob genealogiami (bardzo dugimi). Cao tych jednostek narracyjnych (tych opowiada)
tworzy jeden wielki obraz. Kada jednostka literacka jest jakby maym ogniwem dugiego acucha i
te ogniwa s poczone miedzy sob genealogiami.
Powizanie tych opowiada w jedn organiczn cao wyraa pewien program teologiczny, pewne
teologiczne przesanie. Ot historia pocztkw wiata i ludzkoci ma na celu ukaza e Bg stworzy
czowieka penego dobroci i szczliwoci- pierwsze 2 rozdziay Ksigi Rodzaju. Od 3-11 widzimy
dramat grzechu. Ten dramat grzechu rozpoczyna si z wycznej winy czowieka. Rozdziay od 3-11
celowo ukazuj progresywne rozprzestrzeniania si grzechu wrd ludzi ktry z kolei prowadzi do
reakcji acuchowej- grzech prowadzi do grzechu, grzech rodzi grzech.
Te rozdziay (3-11) we wszystkich opowiadaniach z wyjtkiem ostatniego o wiey Babel maj
trjdzielna struktur (maj 3 elementy w swojej strukturze):
1) czowiek grzeszny
2) Bg zsya kar
3) Bg ukazuje miosierdzie

Wykad 7

Wykad 7
Udzielanie chrztu dzieciom.

Kwestia udzielania chrztu dzieciom, ktre s nie wiadome. Pojawia si postulat eby moment chrztu
przesun w czasie, kiedy kobieta, mczyzna s na tyle doroli aby mogli sami zdecydowa czy chc
przyj chrzest. Czasem nawizuje si tu do praktyki staroytnej do praktyki tzw. kategorematu??
gdzie przewidziany by proces przygotowania dla osb dorosych. Ale to nie do koca jest prawda,
poniewa praktyka udzielania chrztu maym dzieciom bya oglnie przyjtym zwyczajem jak tylko
koci zacz swoje istnienie. Ju w pierwszym wieku. I potwierdza to nowy testament gdzie
wielokrotnie jest mowa e dzieci przyjmoway chrzest razem ze swoim domem. W dziejach
apostolskich mamy obraz stranika ktry wizi apostow i on si nawrci.

W roz. 16 dziejach apostolskich, wersetach 33 i nastpnych czytamy: apostoowie opowiedzieli

nauk pana jemu i wszystkim jego domownikom, tej samej godziny w nocy wzi ich z sob, obmy
rany, natychmiast przyj chrzest wraz z caym swym domem ()

Takich Przykadw jak Poganin nawraca si na Chrzecijastwo, przrzymuje chrzest z wraz z caym
swoim domem jest bardzo duo. A sowo dom w jzyku greckim oznacza ca rodzin, wraz z maymi
dziemi.

Sam Jezus w ewangelii Marka rozdzia 10 mwi: pozwlcie dzieciom przychodzi do mnie, te sowa
Jezusa w ewangelii Marka s podstawa do tego aby udziela chrztu nowo narodzonym dzieciom. To
jest podstaw dla ktrej Koci poleca aby rodzice chrzcili swoje nowo-narodzone dzieci Rwnie
dlatego e rodzice chc da swoim dzieciom to co maj najlepsze. A przecie jeeli wierz ze wiara
jest wanie dobrem najwyszym to powinni oni zapewni to dobro swoim dzieciom.

Pierwszym czowiekiem, teologiem ktry podda wtpliwo zasadno chrztu dzieci na przeomie
II/III w. Tertulian- potem sta si elektrykiem, organist. Polemizowa z tak interpretacj chrzcieln
tego urywka z ewangelii Marka. Nie mamy natomiast ladu eby w I, II, III wieku istniaa formacja
chrzcielna dla dzieci, modziey czy osb dorosych ktre nie zostay ochrzczone po urodzeniu.
Kryzys praktyki chrztu dzieci nastpi dopiero w IV w. wtedy zacza pojawia si praktyka
przygotowujca dorosych do przyjcia chrztu. Wtedy pojawia si droga katechumenalna. Nie naley
tego myli z drog NEOkatechumenalana, ruchem katolickim powstaym w 20 w.

Czym by spowodowany ten kryzys w ktrym zaczto poddawa wtpliwo zasadnoci udzielania
chrztu maym dzieciom? By on spowodowany tym ze chrzest zacz by postrzegany jako jedyny
sposb odpuszczenia grzechw. A poniewa chrztu si udziela raz w yciu, dlatego zaczto przesuwa
chrzest jak najdalej, prawie do momentu samej mierci-aby czowiek nie mia ju moliwoci
popenienia innych grzechw, skoro tylko raz moe mie odpuszczenie grzechw, a sakrament
pokuty jeszcze si nie wykrystalizowa w taki sposb jak my go dzisiaj znamy. To ze go praktykujemy
dzisiaj w takiej formie, pojawio si w Irlandii dopiero na pocztku redniowiecza. Take jedynym
sposobem odpuszczenia grzechw by chrzest. Wanie wtedy w IV w. rozprzestrzenia si tego typu
postawa, ktra podwaaa zasadno chrzczenia niemowlakw. Od czasw cesarza Konstantyna
praktyka ta staa si bardzo powszechna. Sam cesarz Konstantyn jak si nawrci na chrzecijastwo
te przyj chrzest przed sama mierci (z tego te powodu).

Jeeli przejrzymy yciorysy witych z 4 w. kiedy to chrzecijastwo stao si religia oficjaln

cesarstwa Rzymskiego, to zobaczymy ze nawet wieci, np. w. Bazyli zosta ochrzczony w wieku 28
lat. w. Ambroy- wieku 40 lat, i to po tym jak zosta wybrany biskupem. w. Antyzoston w wieku 28
lat. I to s wszyscy wieci, ktrzy pochodzili z bardzo pobonych rodzin. Nie z rodzin pogaskich gdzie
nie mogli usysze o Jezusie, ale z chrzecijaskich. Czyli widzimy ze Praktyka chrztu dorosych
pojawia si pod wpywem nieco wypaczonej interpretacji chrztu witego w tamtym okresie. Ale na
pocztku tak nie byo, od I w. kiedy koci zacz istnie chrzest dzieci nowonarodzonych by
powszechna praktyk. Byy ku temu 2 podstawy: pozwlcie dzieciom przychodzi do mnie, w
ewangelii Marka, jak i wiadomo rodzicw ktrzy chc zapewni swoim dzieciom dobr przyszo.
Chc aby ich dziecko byo uzdolnione do tego aby by prawdziwym czowiekiem w swoim dorosym
yciu, co oczywicie nie wyklucza ze w wieku dorosym syn, crka moe pj swoja droga i wcale tej
wiary nie pogbia. Nikt nikogo nie przymusza, wiara jest na wielu poziomach, jeeli mwimy o
wierze podstawowej, o tym poziomie chrzcielnym, to ona wymaga pniej wiadomego dojrzaego
pogbienia.

Zaczlimy mwi o starym testamencie, o prehistorii biblijnej. Przypomn e do zrozumienia

starego testamentu musimy pamita o 3 elementach na skrzyowaniu ktrych znajduje si
przeslanie starego testamentu:

Przeszo (wiekie dziea jakich Bg dokona dlaIzreala)

teraniejszo czyli uwarunkowania historyczne autorw biblijnych i adresatw do ktrych

autorzy biblijni kierowali swoje przesanie

przyszo jaka autorzy biblijni odcyfrowuj, odczytuj na horyzoncie wczesnej im historii.

Te 3 elementy sprawiaj ze moemy waciwie zrozumie przeslanie starego testamentu.

Drug uwag bya kwestia historii. Nie historia w sensie wieckim jako sekwencja wydarze
poczonych acuchem przyczynowo sprawczym, ale historia bya dla Izraela miejscem spotkania
boga z czowiekiem, bya miejscem teologicznym. W historii Bg objawia si Izraelowi. I tylko tam
gdzie Bg si objawia tylko tam tworzya si dla niego historia. W dalszej kolejnoci powiedzielimy
ze historia zbawienna, ktra zaczyna si od Abrahama i koczy na Jezusie Chrystusie jest wanie
cigiem nastepujcych po sobie wydarze. Tych Wydarze historio zbawczych byo bardzo duo.
Pierwszy to jest wanie wybr Abrahama. Ostatni- Jezus Chrystus. Take wybr Abrahama jest
pierwszym momentem w historii zbawienia, pierwszym momentem opisanym przez stary testament,
przez Bibli. Ale nie moemy zrozumie historii Abrahama jeeli nie rozumiemy ze ten wybr
dokonuje si na tle pewnego nierozstrzygnitego sporu miedzy Bogiem a ludzkoci, ze ten wybr
dokonuje si na tle pewnego problemu ktry pozosta nie rozstrzygnity, ze miedzy Bogiem a
ludzkoci cos nie zadziaao, ten problem pozosta nierozwizany. Wybr Abrahama moemy
zrozumie tylko wtedy gdy wiemy na jakim tle ten wybr jest dokonywany. To to jest nam
przekazane przez tzw. prehistorie biblijn, czyli pierwsze 11 rozdziaw ksigi rodzajw. Te 11
rozdziaw tworzcych prehistorie biblijna jest owocem pracy redakcyjnej 2 niezalenych czynnikw,
dwch niezalenych tradycji:

1) tradycja jahwistyczna-J

2) tradycja kapaska -P

Tradycje jahwistyczn oznaczamy literka J bo ona uywa imienia boga Jahwe, a druga modsz
oznaczamy literka P od niemieckiego priste, po ang. priest. I te 2 niezalene tradycje zostay
potem poczone, nastpia fuzja tych tradycji w 1.Tej fuzji dokona kiedy jaki anonimowy
redaktor. Prawdopodobnie w 5/6 w przed Chrystusem. To nam wyjania dlaczego w prehistorii
biblijnej mamy 2 opisy stworznia wiata, 2 opisy potopu, 2 opismy przymierza z Abrahamem,
wyjcia z Egiptu, tzw. dublety narracyjne. Mamy 2 powtrzenia bo sa 2 tradycje. Na szczce ten
kocowy, anonimowy redaktor gdy dokonywa fuzji, nie wymiesza jedno z drugim, ale umieci
najpierw 1 tradycje, a pniej 2. Jedna obok drugiej. Dlatego jak np. otworzymy biblie w ksidze
rodzaju, mamy przedstawiony obraz stworzenia wiata w 7 dni. Wizja kosmologiczna, ciaa
niebieskie. Klasyczny obraz pochodzcy z tradycji kapaskiej. Potem jak si koczy ten opis
stworzenia, zostaje doczepiony 2 opis stworzenia wiata i czowieka. Ale tam jest zupenie inaczej
opisane stworzenie wiata i czowieka. Tam bg jak garncarz bierze glin z ziemi i lepi czowieka i
nadaje mu imi Adam, co znaczy wanie czerwony. Glina ma kolor czerwony, ale Adam tez znaczy
czerwony. Potem tworzy kobiet, ogrd, dom, zwierzta. Wszystko ogranicza si do wiejskiego
gospodarstwa. Opis zupenie inny ni w tradycji kapaskiej. Podobnie jest przy opisie przymierza z
Abrahamem. Jeden opis jest taki ze bg zawar z Abrahamem przymierze poprzez rozcicie zwierzt i
przeszed miedzy tymi rozcitymi zwirztami . A w drugim opisie jest z kolei mowa o obrzezaniu, ze
Abraham musia si obrzeza eby wej w przymierze z Bogiem. Dlaczego s te 2 opisy? Dlatego bo
sa 2 tradycje, ktre powstaway niezalenie i ktre w pewnym momencie w historii zostay
poczone w jedn. Take autorowi biblijnemu nie zaleao na tym aby pokaza z precyzj
szczegw w jaki sposb bg stworzy czowieka, ale chcia pokaza ze bg stworzy czowieka.
Nauka zajmuje si jak czowiek zosta stworzony. To moe by nawet proces ewolucji. Koci tego
nie wyklucza. Ale my wierzymy ze nawet jeeli tym narzdziem by proces ewolucji, to wcale nie
przeczy e to Bg jest stworzycielem czowieka, nawet w ten szczeglny sposb poprzez proces
ewolucji. Dlatego nie powinno nas gorszy ani dziwi jeeli nie znajdziemy w biblii odpowiedzi w jaki
sposb bg stworzy czowieka. To co chce autor biblijny ukaza to to ze to bg stworzy czowieka,
e czowiek pochodzi od Boga.

W dalszej kolejnoci powiedzielimy ze te 11 rozdziaw jest sekwencja opowiada, ktre s

poczone miedzy sob genealogiami. Trudnymi do przejcia listami kto kogo zrodzi. Te genealogie
cz te pojedyncze opowiadania, w jeden cig tworzc jeden wielki obraz teologiczny. eby
zobaczy cao musimy si zdystansowa, bo inaczej zatracimy sens. Kade z tych 11 opowiada jest
maym ogniwem duszego acucha i te ogniwa poczone s genealogiami tworzc jeden
teologiczny obraz.

Jeeli chodzi o przeslanie, to rozdziay 1, 2 ukazuj ze bg stworzy czowieka penego dobroci i

szczliwoci, ktry wychodzi bezporednio z rki boga. Czy to w tej wersji kapaskiej czy to z rki
boga ktry jest przedstawiony antropomorficznie, ktry jak garncarz bierze glin i lepi czowieka

Natomiast kolejne rozdziay, od 3 do 11 ukazuj dramat grzechu ktry rozprzestrzenia si z winy

czowieka. Ten grzech zaczyna prowadzi do reakcji acuchowej. Grzech prowadzi do kolejnego
grzechu. Jest on samonakrcaj si spiral ktra coraz bardziej dry tunel w duszy czowieka.
Wyranie wida ze ten grzech zaistnia z winy czowieka a nie z winy boga. Wszystkie opowiadania w
rozdziaach od 3 do 11 zbudowane s zgodnie z trjdzielnym schematem, z wyjtkiem ostatniego. S
jakby 3 momenty w kadym opowiadaniu z wyjtkiem ostatniego. 1 moment: czowiek grzeszy, 2
moment: bg zsya kare, 3 moment: bg okazuje miosierdzie. Grzech-kara-miosierdzie. Bardzo
jasny schemat, nawet nieco prymitywny. ale jak zobaczymy prawdziwy i przydatny jeeli chcemy
zrozumie co nam przekazuje autor bilblijny.

Pierwsze opowiadanie-grzech w ogrodzie:

Ksiga rodzaju rozdzia 3.werstet 1 do rozdziau 4, werset 2a. w 1 rozdziale jak refren pojawia si
stwierdzenie:a bg wiedzia e wszystko co uczyni byo bardzo dobre, czowiek jednak nie podziela
opinii stwrcy i tak pojawia si 1 moment, czyli czowiek grzeszy. Pierwszy czowiek czyli (kreatura
dei)-stworzenie boe, neguje swoja kreaturalno czyli swoje bycie stworzeniem, czowiek nie chce
zaakceptowa miary i ogranicze ktre s zwizane z jego ludzk natur. Nie chce zaakceptowa
swojej naturalnej ograniczonoci. To jest typowy grzech ludzi modych, ktre czuj si niezniszczalne
jak s mode.(alkohol, narkotyki to wszystko niszczy organizm ludzki) i wanie czowiek nie chce
zaakceptowa ze jest stworzeniem boym, ze jest poddany pewnej mierze i ograniczeniom. Chod
opis nie jest historiograficzny w cisym tego sowa znaczeniu , to jednak autor biblijny chce pokaza
ze grzech ma zwizek z histori. Istota tego grzechu jest negacja wasnych ogranicze, wasnej miary,
wasnej kreaturalnoci. 2 moment: mczyzna i kobieta musza opuci raj. Kar jest tutaj trud
istnienia w wiecie i walka z potg pokusy. Czowiek bdzie musia bezustannie czuwa eby tej
pokusie nie ulec.. Ale oddzielenie od Boga skutkuje przede wszystkim utrata ycia. czowiek przez
swe nieposuszestwo zasuy na mier. Wic mamy 3rodzaje kary: trud istnienia w wiecie, walka
z potg pokusy i mier. mier nie jest ostatnim sowem tego opowiadania. 3 moment: Bg
dopuszcza aby ycie toczyo si dalej. Boe bogosawiestwo ktre towarzyszy pierwszym ludziom
jest obietnica ycia i bezustannie uobecnia si w yciu Adama i Ewy. W rozdziale 4, werset 1
:mczyzna zbliy si do swej zony Ewy, a ona pocza i urodzia Kaina i rzeka otrzymaam
mczyzn od Pana, a potem urodzia jeszcze Abla, jego brata. Mczyzna zbliy si do swej zony
Ewy, a ona pocza syna. Bg pozwala aby ycie toczyo si dalej. Boe bogosawiestwo uobecnia
si w podnoci tej pierwszej pary ludzkiej. Czowiekowi wygnanemu z raju, ziemia zapewnia chleb na
utrzymanie si przy yciu. Po trzecie, kobieta staje si Ewa(heb. hawwahhaw oznacza ycie).
Kobieta dostaje na inne ycie. I tym samym autor biblijny chce powiedzie ze po grzechu
pierworodnym i po boym sdzie kobieta nadal zachowuje w sobie tajemnice ycia. W ten sposb
kobieta nosi klucz do ycia. Mamy tutaj elementy miosierdzia: po pierwsze- bogosawiestwo, Bg
pozwala aby ycie toczyo si dalej, chodzi tu gwnie o podno mczyzn i kobiet. Ziemia daje
chleb na utrzymanie. Kobieta nazwana jest Hawwa, co pochodzi od rzeczownika haw- oznaczajcego
ycie. Mamy tu 3 elementy pozytywne. Pojawiaj si one po karze. Nastpnie tekst biblijny mwi ze
bg nie opuszcza czowieka wygnanego z raju, ale dalej ywo si nim interesuje. W rozdziale 3,
werset 21 Bg ktry zosta przez czowieka zdradzony obiecuje mu swoja Bosk opatrzno. Pan
Bg sporzdzi dla mczyzny i dla jego zony odzienie ze skr i przyodzia ich to jest biblijny obraz
boej opatrznoci. Ludzie byli nadzy a Bg otoczy ich swoja opieka. Zachowuje si jak rodzic, ktry
daje poywienie swoim dzieciom i daje ubranie swoim maym dzieciom. Ostatni pozytywny element
ukazujcy boe miosierdzie, to jest tzw. protoewangelia werset 15, gdzie po raz pierwszy w ST jest
pokazany gest Boej Woli eby podwign czowieka z jego grzechu, za ktrego czowiek stal si
ofiara. Opatrzno to jest rozdzia 3 werset 21. Chodzi tu o to odzienie. Ktre Bg sporzdzi dla
nagich ludzi. I wreszcie tzn. protoewangelia. rozdzia 3 werset 15. Gdzie bg mwi: wprowadzam
(nie?)przyja miedzy ciebie i wa i niewiast. Pomidzy potomstwo twoje i jego. Ono zmiady ci
gow. ty zmiadysz mu dwie. Ten grzech jest grzechem kadego z nas poniewa i my reagujemy
podobnie jak Adam i Ewa.

Drugie opowiadanie: grzech Kaina.

Rozdzia 4 werset 2b-16.

To opowiadanie , wyakcentowuje 2 rzeczy: zabicie Abla jest wynikiem skonnoci czowieka do za.
Kain nie mg oprze si pokusie, ktra bya jedna z kar jakie bg wymierzy Adamowi i Ewie. Po
drugie: opowiadanie ma ukaza e egoizm grzechu pierworodnego dalej rozprzestrzenia si wrd
ludzi w sposb destrukcyjny. Zrywa jedno z bogiem i z drugim czowiekiem. wg autora zerwanie
jednoci z bogiem prowadzi nieporzdku spoecznego. Do wprowadzeniu zamtu w ludzkim
wspyciu. wymiar grzechu nie jest tylko wymiarem teologicznym, ale ma wymiar socjologiczny.
Grzeszc wprowadza si zamt w ludzkie wspycie prowadzc ludzi do nieszczcia. Skonno do
za-pierwsza nauka z opowiadania, po drugie ukazuje wymiar spoeczny grzechu oprcz wymiaru
Teologicznego jako zerwania jednoci z drugim czowiekiem. Nawet jeeli mamy wspaniale
prawodawstwo, nie jest ono w stanie zastpi dobroci ludzkiego serca. Przekazana jest tutaj prawda
o ludzkiej naturze. 1 moment: Kain zabija brata. Zabija brata bo mu zazdroci. Jednak jak wiemy z
biblii krew i ycie nale do Boga. Dlatego Kain swoim czynem pogwaci Boe prawo wasnoci? eby
ukry tragedi odpowiada Bogu, czy jestem strem brata mego? Odpowied bezczelna i arogancka,
szczeglnie w porwnaniu j z chaotycznym usprawiedliwianiem si Adamy i Ewy. Oni byli nadzy
wstydzili si, uciekali. To nie ja, to ona, to waz. Usprawiedliwiaj si. Odpowiedz Kaina jest bezczelna
i arogancka. Grzech Kaina ktry sam w sobie jest wielowarstwowy, obciony jest dodatkowo
arogancja i znieczulic moraln. Grzech jest struktur wielopoziomowa. Warstwy si przecinaj. Na
czym polega grzech Kaina: Zazdro. zabjstwo. pogwacenie Boego prawa wasnoci. Wszak krew i
ycie nale tylko do boga. I dodatkowo arogancja i znieczulica moralna.

Fragment: Abel by pasterzem trzd a Kain uprawia rol(). Pan na ofiar Kaina za nie chcia
patrze. 1 moment: Kain zabija brata. Zabija go bo mu zazdroci jednak krew i ycie nale do boga,
a on to prawo pogwaci. eby 2moment: Boa kara: Kain zostaje wygnany ze swej ziemi (mamy tutaj
2 przeklestwo ziemii), ale w porwnaniu do 1 przeklestwa ziemi (te ktre byo w opowiadaniu o
Adamie i Ewie), to drugie jest o wiele bardziej mocne i dosadne. Pierwsze rozdzia 3, werset 17
poniewa posuchae swej ony i zjade z drzewa z ktrego daem Ci rozkaz w sowach: Nie
bdziesz z niego je, przeklta niech bdzie ziemia z tego powodu, w trudzie bdziesz zdobywa od
niej poywienie dla siebie po wszystkie dni swego ycia; drugie przeklestwo (do Kaina) rozdzia 4
werset 1-11 do Kaina bd teraz przeklty na tej roli ktra rozwara sw paszcz aby wchon krew
brata twego przelan przez Ciebie, gdy role t bdziesz uprawia, nie da Ci ju ona nigdy wicej
plonw, tuaczem i zbiegiem bdziesz na Ziemi. W przypadku Adama ziemia ktra zostaa przeklta,
nadal daje chleb na poywienie, Kain za zostaje zupenie wygnany z urodzajnej ziemi z i zostaje
zmuszony do ycia koczowniczego.

O ile w przypadku Adama ziemia zostaa przeklta ale nadal daje chleb na poywienie o tyle przy
drugim przeklestwie ziemi Kain zostaje zupenie wygnany z urodzajnej ziemi i zmuszony do
rozpoczcia ycia koczowniczego. Kainowi wiec zostaje ycie w niepewnoci, na wygnaniu i z dala od
Boga. Poniewa Kain zdaje sobie potem spraw z okruciestwa popenionego grzechu i z
przeklestwa jakie go dotkno prosi o zagodzenie kary zbyt wielka jest kara moja abym mg j
znie mwi Kain do Boga. 3 moment: Bg okazuje miosierdzie, ycie Kaina naley do boga dlatego
nie zostanie od przez boga opuszczony, ycie Kaina pozostanie pod opieka boga w sposb jasny i
bezporedni. Bg daje Kainowi szczeglny znak po to aby nikt go nie zabi. Pomst za jego zabicie Bg
zastrzega wycznie dla siebie. Jak wida Kain mimo ze jest przeklty pozostaje pod cisa opieka
boga i wszystkie ruchy ktre sprzeciwiay si karze mierci bd odnosiy si do tego znamienia do
tego znaku jaki Bg dal kainowi, otoczy szczegln opiek rwnie morderc. Nastpnie Bg okazuje
swoje miosierdzi w inny sposb, mianowicie po mierci Abla Bg daje Adamowi i Ewie kolejnego
syna: Seta, kttry zajmie miejsce zabitego Abla. Adam raz jeszcze zbliy si do swej zony a ta
urodzia mu syna ktremu dala imi Set(..). Ten werset daje nadzieje ze Bg stwrc dalej bdzie
podtrzymywa ycie dalej bdzie si nim opiekowa. Ale ju za chwile wiat ukae si oczom
czytelnika jako peen za i przemocy. Trzeci moment miosierdzie szczeglny znak ktry Bg daje
Kainowi, pomsta zostaje zarezerwowana dla boga, pomsta za Abla. I wreszcie powiedziane jest ze
Adam ponownie zblia si do Ewy i ta daje mu syna Seta.

Trzecie opowiadanie: pie Lameka.

(rozdzia 4,23-24). Lamek rzek do swych on Aby i Sylii : suchajcie co wam powiem zony Lameka,
nastawcie ucha na moje sowa: zabiem czowieka dorosego poniewa on mnie zrani i jestem
gotowy zabi dziecko jeli mi zrobi siniec. Jeeli Kain mia by pomszczony 7 razy to Lamek bdzie
pomszczony 77 razy. Autor biblijny umieci te bardzo staroytn pie zemsty w kontekcie
prehistorii biblijnej. Jest to jeden z najstarszych urywkw starego testamentu. Autor chcia ukaza
postpujc moraln degeneracj ludzkoci, chcia pokaza ze grzechy ludzkie coraz bardziej
uderzaj we wspycie midzy ludmi i rani ich. Grzechy coraz bardziej uderzaj w spoeczestwo.
1 moment: Lamek potomek Kaina zabija modzieca za to e ten lekko go zrani, wida wyranie e
po grzechu w ogrodzie i po bratobjstwie czowiek zacz roci sobie prawo do pomsty, ktre Bg,
widzielimy w opowiadaniu o Kainie, zarezerwowa wycznie dla siebie. Zwrmy uwag e Lamek
najpierw roci sobie prawo do zemst, potem si mci na drugim czowieku bez adnych ogranicze
(w sposb nieadekwatny do wyrzdzonej mu krzywdy) ale co wicej czyni ze swej zemsty powd do
chway pieni. (Kain przynajmniej pniej zapaka nad swoa win, prosi o zagodzenie kary). Lamek
przeciwnie. Lamek pyszni si ze swej odwagi i ukazuje swoja pogard dla ycia kogokolwiek, nawet
do ycia bezbronnego dziecka.Jestem gotowy zabi dziecko jeli zrobi mi siniec. Tak wiec grzech
polega na dzikiej zemcie nieadekwatnej do wyrzdzonej krzywdy, (zabiem czowieka ktry lekko
mnie zrani) co wicej Lamek roci sobie prawo do pomsty (Lamek bdzie pomszczony 77 razy). Roci
prawo do pomsty ktre Bg zarezerwowa tylko dla siebie oraz jego zemsta to dla nie powd do
chway i do pieni. Grzechem jest te pogarda dla ycia, kogokolwiek, nawet do bezbronnego
dziecka ktre przez nieuwag zrobio mu siniec.. Degeneracja moralna coraz bardziej postpuje,
grzechy co raz bardziej uderzaj we wspycie spoeczne midzy ludmi. Drugi moment: sd i boa
kara s wyraone w tym tekcie przez szczegln technik literack ktr czsto odnajdujemy w
Biblii (mianowicie przez przemilczenie dalszych losw potomkw Lameka). Po 7 ogniwie linia
genealogiczna Kaina zanika, autor biblijny ju do niej nigdy nie wrci, jest to dalnacjo memori czyli
potpienie pamici o danej osobie i rodzinie, w staroytnoci polegao to na skuwaniu dutem nazw
osb potomkw danej osoby, by to wyraz boej kary objawiajcy sie na bezpodnoci i zaniku rodu
czowieka grzesznego. Tak wiec drugi moment to po acinie dalnacjo memori, potpienie pamici,
zanik rodu czowieka grzesznego, trzeci moment: (Bg ukazuje swoje miosierdzie) To boe
miosierdzie objawia si w potomstwie kolejnego syna Adama i Ewy w potomstwie Seta. Co wicej
biblia potwierdza ze potomkowie Seta s zrodzeni na podobiestwo samego Boga.
Bogosawiestwo objawia si w bardzo licznym potomstwie i w bardzo dugim yciu. Setyci rozdzia
5ty. Rozdzia 5 jest sawny poniewa tutaj pojawiaj si te imiona ludzi dugowiecznych, najstarszy
czowiek wiata (Metuzalem) on y 969 lat ale tutaj wszyscy yj tak dugo nie tylko on. To jest
wanie genealogia setytw. Przez to przesadzenie jzyka biblijnego pokazane jest boe
bogosawiestwo: dugowieczno i liczne potomstwo. W Biblii dugowieczno i liczne potomstwo
zawsze widziane jest jako wyraz Boego Bogosawiestwa. Potomkowie seta a Kaina bardzo si
rni zarwno w wieku jak i w potomstwie

Czwarte opowiadanie: grzech z synami boymi. Fragment: a kiedy ludzie zaczli si mnoy
rodziy im si crki. Synowie boga widzc ze crki czowiecze s pikne brali je sobie za ony
wszystkie jakie im si tylko podobay, wtedy Bg rzek: Nie moe pozostawa duch mj w czowieku
na zawsze gdy czowiek jest istot cielesn niech wic yje tylko 120 lat a w owych czasach byli na
ziemi giganci a take pniej gdy synowie boga zbliali si do crek czowieczych, te im rodziy dzieci
byli to wic owi mocarze majcy saw w owych dawnych czasach. Ten urywek jest jednym z
najbardziej tajemniczych urywkw biblii, ma on na celu ukaza jeszcze wiksza moraln degeneracje
ludzkoci. Jest to pokazanie postpujcego grzechu. W pierwotnym mitologicznym opowiadaniu
(przed wczeniem do kontekstu biblii),bohaterami historii byy jakie istoty niebieskie ,mieszkacy
nieba, i ci niebianie musieli popeni jaki bliej nieokrelony grzech. To opowiadanie mwio o walce
jak Bg stoczy przeciwko tym istotom i ukara je. Skaza na potpienie. Autor biblijny wzi to
mitologiczne opowiadanie, okroi je i wcieli do kontekstu prehistorii biblijnej po to aby rozwin
motyw rozprzestrzeniania si za wrd. A zatem autora biblijnego nie interesuje kim byli ci
niebianie, co zrobili w tej pierwotnej wersji mitologicznej, ale to, co to opowiadanie mwio o
ludziach. W konsekwencji ten urywek pomaga autorowi biblijnemu ukaza zo i zepsucie wiata
Rzymskiego. Pierwszy moment: dziki zwizkowi istot niebieskich z ziemskimi kobietami czowiek
zyska ducha i sil, czowiek stal si silniejszy i potniejszy ni by na pocztku, wynikiem takiego
zwizku jest powstanie nadczowieka: mocarza, giganta. Jednak z biblii wiemy ze Bg ustanowi
granice miedzy niebem i ziemia (granice midzy krlestwem duchw niebieskich a wiatem
ludzi).Mimo to czowiek nie zadowoli si ziemskim pochodzeniem. W swojej niepohamowanej
arogancji dy do wypracowania dla siebie genealogii niebiaskiej a to z kolei powadzio do
pogwacenia porzdku stworzenia. To opowiadanie ukazuje ze czowiek pogwaci ustanowiony
przez Boga porzdek, przekroczy nieprzekraczalna granice porzdku, ktr Bg ustanowi na
samym pocztku, miedzy niebem a ziemi. Ten obraz synw Boych jest bez wtpienia zaczerpnity
z mitologii babiloskiej. Ingerencja genem ludzkim, aborcja to kolejne grzechy podobne gdzie
czowiek przekracza granice i zaburza porzdek ustanowiony przez Boga. Warto by przypomnie
zdanie od ktrego rozpoczynalimy wykad: a Bg widzia ze wszystko co stworzy byo bardzo dobre.
Rezultatem tych 2 sprzecznych opinii jest szokujce stwierdzenie z rozdziau 6 ze Bg widzia ze cala
ziemia jest skazana a wszyscy ludzie s li. W 1 rozdziale widzi ze wszystko jest dobre a w 6 widzi ze
wszystko jest le. Reasumujc: synowie boy istoty niebieskie mieszaj si z ludmi, jest to
pogwacenie porzdku, zostaje przekroczona granica pomidzy wiatem ludzi a wiatem niebieskim.
Obraz synw boych jest zaczerpnity z mitologii bliskowschodniej, ale trzeba zrozumie zarys autora
eby zrozumie cao, czyli musimy zrozumie ten watek mitologiczny i prymitywny. Moemy
pokusi si zrozumie kim s synowie boy. To anioy bd kosmiczne moce ktrym poganie
oddawali cze. Czowiek chcia swoimi silami sta si rwnym z tymi istotami wiec podway
autorytet boski, moliwe ze chodzio tez o wiedze o niebie ze chcieli dowiedzie si o niebie wicej
by moe poprzez astrologie przekraczano te granice: wrbiarstwo tarot. Porzdek ustalony przez
Jahwe zosta przewrcony do gry nogami, to doprowadzio ludzko do demonicznego czowieka.
Nazizm itp., Idziemy powoli w kierunku wiey Babel . moment w ktrym czowiek odwraca si od
boga.

2 moment (Kara) : tej demonicznej sile Bg przeciwstawia si najpierw okrelajc granice ycia.
Spowodowa ze czowiek stal si miertelny. Bg stwierdzi jednak ze ta kara jest zbyt maa wiec
postanowi zniszczy ludzko wodami potopu. Potop pojawia si jako gwn kara za grzech z
synami boymi. Przez jzyk prymitywny autor chce nam pokaza ponadczasowa prawd o nas
samych, o deniu czowieka do czego do czego czowiek nigdy nie powinien dy.

3 moment: (miosierdzie): poprzez ask i wyrnienie z potopu ocala Noe z rodzina (8 osb), po
potopie bg postanawia wznowi pocztek ludzkoci, mamy tu 2 wersje : Noe zbudowa otarz dla
pana i wziwszy ze wszystkich zwierzt czystych i wszystkich ptakw czystych zoy je w ofierze
caopalenia na tym otarzu, gdy Pan poczu mi wo, rzek do siebie: nie bd ju wicej zorzeczy
Ziemi ze wzgldu na ludzi bo usposobienie czowieka jest ze ju od modoci. Przeto ju nigdy nie
zgadz wszystkiego co yje jak to uczyniem: to jest 1wsza wersja krtsza (tradycja Jahwistyczna).
W tej wersji Jahwistycznej, e Bg jest skonny w swoim miosierdziu przyj czowieka takim jakim
jest. Bg jest wiadomy e usposobienie czowieka jest ze od modoci i obiecuje czowiekowi e nie
przeklnie ju wicej ziemi ani nie zniszczy jej wodami Potopu.

Potem mamy dusza kapask: w drugiej tradycji kapaskiej widzimy e ten nowy pocztek czy
si z obietnica i z darem przymierza, tam bg zawiera przymierze z Noem i to przymierze ktrego
znakiem jest tcza gwarantuje dalszy rozwj i ochron ycia na ziemi, jest to szczeglny dar Boy.

Pite opowiadanie: miasto i wiea Babel:

Mimo potopu natura ludzka nie zmienia si, i 5 narracja jest tego dobitnym przykadem. To ostatnie
opowiadanie z prehistorii biblijnej ukazuje nam budow wiey i miasta Babel, jest to mroczna i
fatalna w skutkach godzina w dziejach ludzkoci. Mamy tu do czynienia z fuzja 2 opowiada ktre
rniy si szczegami. Pierwsze mwio o budowie wiey a drugie o budowie miasta. Kocowy
redaktor zczy te 2 pierwotne opowiadania ale nie wyeliminowa racych rnic i powtrze. Tak
oto mamy w opowiadaniu mow o podwjnym celu budowy, mamy mow o dwch budowlach :o
wiey i miecie; mamy mow e 2 razy Bg zstpuje z nieba, 2 razy jest te mowa o karze (o
pomieszaniu jzykw i rozproszeniu ludzkoci). Rnice widzimy rwnie w kontekcie w jakim
znajduje si to opowiadanie. W rozdziale 10 widzimy tablice narodw. Logiczniejsze byoby eby ta
tablica narodw, ten spis wszystkich ludw, znajdowa si raczej po opowiadaniu o wiey Babel a nie
przed. Tak o to w obecnej strukturze kompozycyjnej, tablica narodw z rozdziau 10 widzi w wieloci
ludw rozproszonych po caej ziemi, wyraz raczej bogosawiestwa jakiego Bg udzieli Noemu i
jego potomstwu. Inaczej w opowiadaniu o wiey Babel, gdzie ta sama wielo narodw jest
zinterpretowana jako kara za grzechy. Mamy wic w prehistorii biblijnej, w rozdziale X i XI, dwa
cakowicie odmienne wytumaczenia tego samego zjawiska wielu narodw i wielu jzykw. W
rozdziale X jest to wyraz bogosawiestwa a w rozdziale XI (wiey Babel) jest to wyraz Boej kary. W
kontekcie caej prehistorii Biblijnej to opowiadanie o wiey i miecie Babel koczy prehistori
biblijn, koczy grzeszn drog ludzkoci, drog naznaczon coraz ciszymi grzechami.

8 wykad 10.12.2012r

eby zrozumie stary testament musimy zrozumie, e (...?) Abrahama dokonuje si na tle pewnego
nierozstrzygnitego sporu midzy Bogiem, a ludzkoci. Co midzy Bogiem, a ludzkoci nie
zadziaao, co nie zaiskrzyo, pewien problem pozosta nierozwizany. Jest to ukazane w bardzo
konkretnym kontekcie historycznym. W tym cakowitym wyobcowaniu czowieka, w tej cakowitej
wrogoci czowieka do Boga i do Jego prawdy. Widzielimy, e prehistoria biblijna jest owocem
wsppracy, wspdziaania dwch niezalenie dziaajcych tradycji, ktre tworzyy si niezalenie
osobno. Potem, w pewnym momencie historii, prawdopodobnie w poowie V wieku te dwie tradycje
zostay ze sob zczone w jedn cao. Jedna tradycja nazywaa si Jahwistyczna poniewa uywa
imienia Boga Jahwe. Ta druga nazywa si Kapaska, modsza, poniewa powstaa w krgach
kapaskich. Tak wic istnienie dwch niezalenych tradycji, ktre w pewnym momencie zostay
poczone razem wyjania dlaczego w historiach Biblijnych oglnie w pierwszych piciu ksigach
Starego Testamentu czsto znajdujemy dwa opowiadania o tym samym. Mamy powtrzenia tych
samych motyww, tych samych wydarze, tych samych tematw. Dzieje si tak poniewa dwie
tradycje opowiadaj dwa razy o tym samym tylko z innej perspektywy uywajc innego sownictwa,
uywaj innej wraliwoci teologicznej. Z tego te powodu mamy dwa okresy stworzenia, dwa opisy
potopu, dwa opisy przymierza z Abrahamem i tak dalej. Podobnie jest w prehistorii Biblii. Dwa
pierwsze rozdziay Ksigi Rodzaju mwi, e Bg stworzy czowieka penego szczliwoci.
Natomiast rozdziay od trzeciego do jedenastego ukazuj, e plaga grzechu powstaa wycznie z
winy czowieka i zacza si rozprzestrzenia na wiecie wrd ludzi. Te rozdziay, od trzeciego do
jedenastego s zoone z piciu opowiada i wszystkie te opowiadania, z wyjtkiem ostatniego, maj
bardzo podobn struktur, trjdzieln struktur zoon z trzech elementw: grzech, kara i
miosierdzie. Tak wic wszystkie te opowiadania kocz si optymistyczn nut. Kocz si
promykiem nadziei, e Bg jednak przebaczy grzesznemu czowiekowi.

Wymienilimy cztery opowiadania [tutaj wymienia co ju byo (nie spisywaem tego, bo to byo na
wczeniejszych wykadach, a to tylko takie krtkie przypomnienie) i wymienia te trzy elementy w
kadej z nich]. Kontrast - w 1 rozdziale Bg mwi, e wszystko jest dobre, a w 6 rozdziale Bg mwi,
e wszystko jest ze. Autor Biblijny nie mia wyrobienia literackiego, eby odda w inny sposb t
zmian sytuacji. Dlatego przez tego typu analogiczne wyraenia chce ukaza, e wiat jest "do gry
nogami", a Bg dojrza, e to co stworzy jest zupenie ze cho to zo pochodzio wanie z winy
czowieka. Tak wic potop jawi si w tym ukadzie narracyjnym jako kara za grzechy z Synami
Boymi. Boe miosierdzie - Bg pozwala eby i tam ycie toczyo si dalej. Pozwala ocale Noemu z
jego rodzin (8 osb), buduj ark, przeywaj potop ze zwierztami i w ten sposb daje pocztek
nowej ludzkoci, nowemu stworzeniu. I rwnie tutaj mamy dwa opisy: Jahwistyczne i Kapaskie. W
rozdziale 8, werset 20-22 widzimy, e Bg jest skonny w swoim miosierdziu przyj czowieka takim
jakim jest, nawet jeli jest skonny do za. Bg w kocu jakby machn rk i mwi "akceptuj ci
takim jakim jeste" i obiecuje, e ju nigdy nie przeklnie Ziemi i nie zniszczy jej wodami potopu. W
drugim opisie rozdziau 9 mamy przymierze jakie Bg zawiera z nowym i starym stworzeniem.
Kadzie na obokach tcz, ktra ma by znakiem tego przymierza i przypomnieniem Bogu i ludzkoci
o szczeglnej obietnicy jak Bg da Noemu i jego rodzinie oraz caej ludzkoci, a mianowicie
obietnic dalszego rozwoju ludzkoci na Ziemi. Tak oto przez ten szczeglny dar Boy czowiek moe
rozpocz od nowa. Wszystko wskazywaoby na to, e czowiek zrozumia, e zrobi le, e Bg jest
miosierny, ale widzimy, e pomimo potopu natura ludzka nie zmienia si.

Pite opowiadanie to jest wiea Babel [tutaj czyta o Wiey Babel]. Pite opowiadanie jest
przykadem, e natura ludzka nie zmienia si. To opowiadanie ukazuje budow wiey i miasta Babel.
Jest to mroczna i fatalna w skutkach godzina w dziejach ludzkoci. Musimy stwierdzi, e
interpretacja tej opowieci nie jest atwa. Prawie wszyscy biblici s zdania, e i tutaj mamy do
czynienia z fuzj, czyli ze zczeniem dwch pierwotnie niezalenych opowiada, ktre rniy si
midzy sob szczegami. Pierwsze byo o budowie miasta, a drugie o budowie wiey. Poczono te
opowiadania, ale nie zostay wyeliminowane znaczce rnice i powtrzenia. Czytajc uwanie
opowiadania (oczywicie tumacz polski wygadzi rnice eby nie rzucay sie zbyt w oczy, ale nawet
przy tym tumaczeniu, ktre czyta moemy zauway wyrane powtrzenia: o podwjnym celu
budowy, o dwch budowlach (wiea oraz miasto), dwa razy Bg zstpuje z Nieba, dwa razy sowa
"okae", jest mowa o dwch karach: pierwsza to pomieszanie jzykw, a druga to rozproszenie
ludzkoci. Widzimy te niezgodno w samym kontekcie, bo w rozdziale 10 (poprzednim) mamy tak
zwan tablic narodw, czyli list narodw i logiczniejsze byoby eby ta lista znajdowaa si po
opowiadaniu o wiey Babel, kiedy Bg rozproszy ludy i pomiesza jzyki. Natomiast w obecnej
strukturze kompozycyjnej tablica narodw widzi w wieloci ludw rozproszonych ludzi po caej Ziemi
wyraz bogosawiestwa Boego jakie otrzyma Noe i jego rodzina. Inaczej jest w opowieci o
pierwszym miecie Babel. Tam ta sama wielo narodw jest zinterpretowana jako kara za grzechy.
Mamy wic w prehistorii biblijnej dwa cakowicie odmienne, nawet wykluczajce si wytumaczenia
tego samego zjawiska wielu narodw i jzykw. Rozdzia 10 widzi wielo narodw jako wyraz
bogosawiestwa, a rozdzia 11 przeciwnie, widzi w wieloci narodw wyraz przeklestwa. Widzimy,
e autor nieco nieudolnie stara si poczy rne tradycje, ktre patrz na to samo zjawisko z
zupenie dwch innych perspektyw. Pierwszy moment - grzech czowieka. Ten grzech ma dwa
wymiary: horyzontalny czyli poziomy i wertykalny czyli pionowy. Wymiar horyzontalny dotyczy
budowy miasta, a wertykalny budowy wiey. Na czym polega grzech budowy miasta? Trzeba
pamita, e jest to narracja, opowie, ktra ma nam przekaza prawd o nas samych. Tak wic
pamitamy, e w rozdziale 1 Ksigi Rodzaju Bg da czowiekowi nakaz zaludnienia caej Ziemi. Bg
chcia eby czowiek rozprzestrzeni si po caej Ziemi. Bg obieca take ludziom swoj pomoc i
opiek. Da im do zrozumienia, e powinni jemu cakowicie zawierzy, ufa w jego bosk opatrzno.
w tej narracji o budowie miasta Babel znajdujemy co zupenie przeciwnego. Ludzie chc wzi w
swoje rce histori wiata. Podczas gdy oni powinni si rozprzestrzeni po caej Ziemi oni chc si
skupi w jednym miejscu. Chc zbudowa sobie centrum polityczne po to, eby pozosta jak
najbardziej midzy sob zjednoczeni i ta decyzja blokuje wszelk si odrodkow, ktrej Bg chcia
na samym pocztku. Ludzie pragn mieszka razem, nie chc ycia w niepewnoci i cigym
zagroeniu. Pragn wlanymi siami stworzy pewien system bezpieczestwa dla siebie i swoich
rodzin, a ich budowla oznacza, e nie chc zaufa Boskiej opatrznoci, nie chc zaufa Bogu, nie chc
eby to Bg ich prowadzi i chroni. Zwrmy uwag, e zjednoczenie ludzi jest tu grzeszne, czemu?
Bo to jest zjednoczenie bez Boga. Ludzie tworz uni, zjednoczenie, ale jest to zjednoczenie bez
Boga. Tworz system bezpieczestwa, ktry ma ich chroni, a tym samym uwaaj, e opieka Boga
jest niewystarczajca. Uwaaj, e Bg nie staje na wysokoci zadania. Uwaaj, e ta pomoc Boga
jest niewystarczajca i chc wasnymi siami stworzy swj system bezpieczestwa. Dlatego
sprzeciwiaj si boemu rozkazowi rozprzestrzenienia si po caej Ziemi i buduj sobie to miasto.
Jedno bez Boga jest tak naprawd brakiem wiary w Jego bosk opatrzno, w jego Bosk pomoc.
Wymiar wertykalny - budowa wiey. Wiea jest symbolem prnoci, denia do pustej chway,
szczeglnie w redniowieczu mamy tego przykady. Rwnie w staroytnoci wiea bya symbolem
prnoci, megalomanii i deniem do pustej chway. Budowa tej wiey ma na celu pozbawi Boga
transcendencji. Ludzie chc si wynie na poziom samego Boga, stworzy raj na ziemi wasnymi
siami, a w dalszej kolejnoci wiey, jej strukturze i wymiarowi ludzie chc (...?) Boskiej
transcendencji. Chc przebstwi t wiee, oddawa jej cze, mimo e nadal jest ona dzieem
czowieka. Budowa wiey jawi si jako witokradztwo. Miejsce Boga ma zajc boska budowla.
Wiea jest prnoci, ktra jest atakiem na boska transcendencj. Poprzez te dwa wymiary ludzie
chc zdoby wieczn chwa, ale w ten sposb przywaszczaj sobie t wiedze, ktra naley si
jedynie wiecznemu Bogu. Rwnie tutaj widzimy, e autor biblijny opisuje denia kadego pokolenia
do tego eby sie wyrwa spod wadzy Boga. Utworzy sobie systemy bezpieczestwa: polityczne,
militarne, ale bez Boga. Jak wiemy tego typu akcje s skazane na klsk.

Drugi moment czyli moment kary. Boe dziaanie to sd i kara i s one wyraone w tym
enigmatycznym zdaniu "A pan zstpi z nieba". Musimy pamita, e zawsze w Starym Testamencie
to Bg pierwszy schodzi do czowieka, eby czowiek mg wstpi do Boga, eby czowiek mg
wynie si na poziom Boga. Tak wiec Bg zstpuje eby d czowiekowi ask, a czowiek wstpuje
do Boga eby wynie si na poziom jego boskiej transcendencji. Natomiast w tym opowiadaniu
znajdujemy co zupenie przeciwnego. To czowiek w swojej nieopanowanej pysze podejmuje
inicjatyw eby wej do Boga jako pierwszy. Do samego nieba. Mamy wic do czynienia z
odwrceniem teologicznego porzdku. Tekst mwi, e Bg "zstpuje z Nieba". Nie wry to
czowiekowi nic dobrego. Tak wiec drugi moment to kara. Bg zstpuje z Nieba. To zstpowanie z
Nieba nie przynosi aski czowiekowi, ale przynosi kar. W swoim sdzie i karze Bg komunikuje
czowiekowi, e wolno, ktra dy do wyemancypowania si spod wadzy Stwrcy nie jest
prawdziw wolnoci. Ludzie oszukuj samych siebie yjc w uudzie wolnoci. Bg przypomina
ludziom, e to on jest architektem historii i Boa kara dokonuje si w cakowitej opozycji do ludzkiej
pychy. Bg niszczy sztuczny twr ludzkiej jednoci, rozprasza ludy, miesza ich jzyki - ludzkie budowle
i zamysy przestaj istnie.

Trzeci moment - miosierdzie. Trzeciego momentu w tej narracji nie ma. Ta historia koczy si
zowieszczo. Poniewa brakuje ze strony Boga woli przebaczenia i ponownego udzielenia zbawczej
aski grzesznej ludzkoci. Czytelnik dochodzc do opowiadania o pieszym miecie Babel zadaje sobie
spontaniczne pytanie - co dalej? Jaki teraz bdzie los ludzkoci, ktra od samego pocztku
wyczerpaa zapas Boej cierpliwoci. Czy Boa aska moe sie tak po prostu wyczerpa? Czy Bg na
zawsze odrzuci ludzko? Na te pytania ta historia nie udziela odpowiedzi. Koczy si jak noem
uci na tym opowiadaniu. Ale wyranie wida, e w zamyle narracyjnym i teologicznym autor
biblijny chcia abymy wanie takie pytanie postawili: co dalej? Otrzymujc w ten sposb prehistori
biblijn zostajemy przygotowani na decydujcy moment w historii zbawienia. Zostajemy
przygotowani na przyjcie czego zupenie nowego. Czego czego Bg mia zamiar dokona. Ten Boy
zamiar ukazuje sie w caej peni w pierwszych wersetach rozdziau nastpnego czyli rozdziau 12. [tu
czyta rozdzia].

A wic widzimy, e w narracji o wiey i micie Babel brakuje trzeciego momentu - miosierdzia. Ale
tak naprawd tym trzecim momentem jest caa historia zbawienia od Abrahama a do Jezusa
Chrystusa. Bg postanowi zadziaa inaczej, powoujc jednego czowieka, jeden nard ydowski, z
ktrego wyprowadzi Jezusa i Koci. Autor biblijny chcia nam ukaza grzech, i to e potrzebujemy
zbawiciela, eby nasze spoeczestwo byo zdrowe, szczliwe, prosperujce. eby byo otwarte na
przyszo eschatologiczn, ktra czeka nas po drugiej stronie. Tak wic czytajc Pismo wite
moemy zrozumie jaka bya logika autorw biblijnych oraz co i jak chcieli nam przekaza. Autor
biblijny operuje jzykiem, ktry jest dla nas bardzo obcy dlatego potrzeba komentarza, potrzeba
specjalisty, ktry nam to nawietli. Przez dugi okres czasu, od reformacji do Soboru Watykaskiego II
Koci Katolicki zabrania indywidualnej interpretacji Pisma witego, gdy prowadzia ona czsto
na manowce i zabrania tez interpretacji bardzo dosownych. To jest problem bardzo istotny.

Czy istnieli Adam i Ewa? Czy naprawd zbudowano wie i miasto Babel? Czy s to opowiadania
historyczne? Ot nie! Prehistoria biblijna nie jest relacj historiograficzn w cisym tego sowa
znaczeniu. Nie wiemy czy by ukazany monogamizm czyli pochodzenie ludzkoci od jednej pary
ludzkiej, Adama i Ewy, czy by tak zwany poligamizm czyli pochodzenie ludzkoci od wielu par
ludzkich. I to moe w ronych miejscach globu. Tego nie wiemy, tym si zajmuje nauka. Nie wiemy w
jaki sposb Bg stworzy czowieka. Na te pytania powinna odpowiada nauka, a nie biblia. Biblia
odpowiada na pytania: "Kim jest Bg?", "Kim jest czowiek?", "Dlaczego czowiek potrzebuje
zbawienia?" oraz "Jak otrzyma to zbawienie?". Jeli natomiast bdziemy czyta przypowie biblijn
jako relacj historyczn to atwo wpa w puapk i z niej nie wyj. Dlatego, e Jeli Biblia opowiada
nam stuprocentow historyczn prawd i jak czowiek zaistnia w wiecie to w takim razie pojawia
si sprawa kazirodztwa. Dzieci Adama i Ewy musiay si ze sob czy, dochodziy kolejne dzieci -jak
to wyjani? Rodzi si mnstwo problemw, na ktre nie mamy odpowiedzi. Ale to nie znaczy, e ta
historia biblijna nie mwi prawdy. Ona mwi prawd o tym, e czowiek zosta stworzony przez Boga
i jest to prawda historyczna poniewa czowiek zaistnia w historii w danym momencie. Nie wiemy
jak, ale zaistnia. Po drugie przekazuje nam prawd historyczn o tym, e jednak jestemy ludmi
grzesznymi skonnymi do zego, i e jednak kady z nas czy wierzy czy nie wierzy potrzebuje
zbawiciela. Nawet jeli tego nie akceptuje i sie przeciwko temu buntuje. Tak wic jest prawda
historyczna, ale nie mwi o tym w jaki sposb czowiek zaistnia na wiecie, ale e czowiek pochodzi
od Boga, i e jest istota grzeszna. Co znaczy samo sowo prehistoria? Jak si uczymy o tym to
znajdujemy jakie narzdzie, grobowiec, szcztki czowieka, czaszk. To prehistoria. Czy to znaczy, e
ten czowiek, ktrego lady spotykamy nie istnia? Istnia i zostawi konkretny lad. Ale nie moemy o
nim napisa historii bo nie mamy rde. Nie moemy opisa wydarz jego ycia w jakiej sekwencji ,
a historia tworzy si wanie gdy si poczy wydarzenia w jeden cig. Tak samo historia biblijna nie
pozwala nam opisa dziejw czowieka tak jak robimy to w historii. Ona pozwala nam jedynie
stwierdzi, e patrzc na ludzk natur, na egipskie piramidy, patrzc na babiloskie zigguraty
czowiek grzeszy. Jest to element stay ludzkiej natury. Autor biblijny swoim jzykiem przekazywa
nam te prawdy. Natomiast my nie wiemy czy ludzko pochodzia od jednej pary czy od wielu par,
ale bez wtpienia od zarania ludzkoci by grzech pierworodny i jest to fakt historyczny. W jaki
sposb czowiek zaistnia na wiecie tym zajmuje si nauka. Teraz do gosu dochodz rone nurty,
ruchy, ktre traktuj Bibli w sposb dosowny. I ci ludzie gotowi s za to odda swoje Zycie. Koci
Katolicki oraz Jan Pawe 2, a take Benedykt XVI otworzyli sie oficjalnie na teori ewolucji. Na chwil
obecn jest to najbardziej prawdopodobna teoria.

W okresie midzy rokiem 1200, a 1030 wszystkie 12 szczepw Izraela zaczo powoli i
konsekwentnie przybiera polityczn struktur jednolitego pastwa i w tym okresie od roku 1200 do
roku 1030 tych 12 szczepw, 12 pokole izraelskich tworzyo pewnego rodzaju konfederacj. Bya to
konfederacja 12 niezalenych szczepw. Kady z tych szczepw mia swojego naczelnika, mia swoje
prawo wewntrzne i w momencie zagroenia te 12 szczepw wybierao sobie jednego (...?) tzw.
sdziego, ktry obejmowa dowdztwo nad zjednoczonymi siami zbrojnymi, sprawowa sdy nad
wszystkimi 12 szczepami, by charyzmatykiem i wodzem, a jednoczenie take sdzi. Ta
konfederacja, ten polityczny byt trwa waciwie 200 lat. Co si dzieje w roku 1030? W roku 1030 12
szczepw izraelskich postanowio wybra sobie jednego krla czyli zjednoczy si pod berem
jednego krla. Pierwszym krlem zjednoczonego Izraela by krl Saul ze szczepu Beniamina. Rzdzi
30 lat.

Pierwsz stolic zjednoczonego Izraela byo miasto Gibera. Nie Jerozolima. Ona bdzie pniej.
Pierwsz, absolutnie pierwsz stolic ydowsk byo miasto Gibera. Pierwszy krl zjednoczonego
Izraela, po pocztkowym okresie penym nadziei zwizanej z jego osoba rozczarowa oczekiwania
wszystkich. Dopiero pod rzdami jego nastpcy, krla Dawida, Izrael w swojej historii zjednoczonego
pastwa osign najwiksze znaczenie polityczne, ekonomiczne i militarne. Dawid rzdzi 40 lat. Od
roku 1000 do 960. Musimy pamita, e zgodnie z kryteriami dzisiejszej politologii Dawid by
uzurpatorem poniewa nie by synem Saula, a Saul mia potomka - Meribbaala. Gdy Dawid doszed
do wadzy, jego zwolennicy poszli do Judei i zamordowali Meribbaala czyli wyeliminowali
potencjalnego rywala Dawida. I tym sposobem otworzyli Dawidowi drog do tronu. Dawid zdawa
sobie spraw, e jeli rozpocznie rzdy w Judei to go zamorduj. Poniewa Judea roia si od
poplecznikw Saula. Dlatego postanowi przenie swoj stolic do innego miasta. Pocztkowo tym
miastem, (druga stolica zjednoczonego Izraela pod rzdami tym razem Dawida) byo miasto Tebron.
Tam Dawid rzdzi 7 lat, ale po tych latach postanowi zdoby miasto Jerozolim. Byo to jedyne
miasto, ktrego ydzi nie potrafili zdoby. Dlaczego? Bo miasto miao sekret. Bya to woda. Jedyne
rdo wody w Jerozolimie to rdo Gichon. Uksztatowanie Jerozolimy jest takie, e Gichon jest
syfoni, (?) czyli e woda tryska co 3-4 godziny. Jebuzyci, czyli mieszkacy staroytnej Jerozolimy
wykopali pod murem podziemny tunel, ktrym mogli doj do rda, ktre byo poza miastem i
stamtd czerpali swobodnie wod. W ten sposb mogli wytrzyma bardzo dugie oblenia. Dawid
odkry to przejcie i tym kanaem wszed do miasta bez adnego problemu i zdoby Jerozolim. Take
pierwsz stolic Dawida by Tebron, a potem Jerozolima. Dlatego Jerozolima jest nazywana take
miastem Dawidowym. Po jego mierci na tron wszed jego syn - Salomon. Dawid popeni grzech z
Baszteb i z tego zwizku urodzi sie Salomon. Salomon te nie by pierworodnym synem, mia
starszego brata, ktry mia pierwszestwo do tronu, ale dziki intrygom Baszteby, Dawid
zdecydowa, e stery w pastwie obejmie po nim Salomon. Rzdzi on od roku 960 do 922. Jego
panowanie budzio respekt i podziw. Jednak jego panowanie byo rwnie przyczyna zgorszenia. Nie
mia charyzmy swojego ojca. Nie mia na tyle silnej woli politycznej eby rozwin i pomnoy cay
kapita, ktry odziedziczy po Dawidzie. By wielkim budowniczym. Zbudowa paac, wityni
jerozolimsk, ale rwnie niesamowicie sie zaduy. Mia 700 on. Jedn z tych on bya crka krla
Tyru - Hirama. I uwaa, e te mu pomoe i rzeczywicie mu pomg. Da mu poyczk eby
zrealizowa swoje megalomaskie plany. Ale kiedy trzeba byo spaci poyczk Salomon nie mia
pienidzy, a Hiram domaga si spaty dugu. Salomon oddal mu cze Galilei. Suwerenny wadca
oddaje cz suwerennego terytorium eby spaci poyczk zacignit podczas realizacji swoich
wygrowanych planw. Oczywicie narazi si ludnoci. Salomon eby zbudowa te paace i
rozbudowa systemy administracyjne oprcz zacignicia poyczki naoy olbrzymie podatki na 10
szczepw Izraelskich. Oszczdzi jedynie swj szczep i szczep spokrewniony (Beniamina). Naoy
olbrzymie prace budowlane na te 10 szczepw oszczdzajc wyej wymienione dwa szczepy. Tym
samym doprowadzi do niezadowolenia, kontrastw spoecznych, poczucia niesprawiedliwoci, ale
umia utrzyma pastwo w ryzach. Kiedy umar w 922 roku na tron w Jerozolimie wstpi jego syn
Roboam. T dat trzeba zapamita. W tym roku take nastpi rozam krlestwa ydowskiego na
dwa pastwa ydowskie. Do Roboama przysza delegacja 10 szczepw proszc krla eby obniy
podatki i odciy ich od pracy budowlanej. Jednak krl nie przysta na to. Uwaa, e jest na tyle silny
w prestiach swojego ojca i swojego dziadka, e zdoa utrzyma w ryzach pkajce w szwach
pastwo ydowskie. Nie udao mu si. W roku 922 nastpi rozam krlestwa ydowskiego na dwa
pastwa. Pastwo pnocne zoone z 10 szczepw nazywao sie Bedzie Izraelem. Sowo Izrael po
roku 922 bdzie oznaczao krlestwo pnocne. A krlestwo poudniowe Bedzie si nazywao Jude.

Pnocny Izrael skada si z 10 szczepw i jest wikszy oraz bdzie bogatszy. Poudniowa Juda
pooona w grach skada sie z 2 szczepw i bdzie pastwem sabszym. Juda zachowa swoj stolic
Jerozolim. Natomiast Izrael najpierw bdzie mia stolic Sychem, potem bdzie (...?). Rozpad, ktry
nastpi nigdy sie nie "zablini". Te pastwa nigdy si nie zjednocz. Jeli czytamy Stary Testament
np. Ksigi Krlewskie to widzimy, e autor biblijny najpierw opisuje stopie Judei, a potem opisuje
histori Izraela i ludw Izraelskich. Izrael nie oznacza caoci - oznacza tylko pnocne krlestwo.
Prorocy bd kierowali swoje przesanie do Izraela, ale Izrael bdzie take nazywany przez krlw
(...?). Natomiast Juda bdzie nazywana Jude, ewentualnie (...?). Rozpad krlestwa izraelskiego po
mierci Salomona skutkuje powstaniem dwch niezalenych krlestw ydowskich majcych ten sam
jzyk i t sam wiar. I wszyscy ydzi, nawet yjcy na pnocy Izraela bd czuli przywizanie do
Jerozolimy gdzie znajdowaa si witynia jerozolimska. Dlatego, e Jerozolima jest siedzib Boga
Jahwe.

Trzy powody przez ktre pastwo ydowskie podzielio si: zbyt wysokie podatki, niesprawiedliwa
polityka wzgldem 10 szczepw obcianych zbyt cik prac oraz dugi zacignite u swojego
tecia Hirama z Tyru, ktre Salomon spaci oddajc cz suwerennego terytorium, cz Galilei.

To pastwo ydowskie byo zawsze konfederacj szczepw dlatego naleao postpowa delikatnie
gdy kady szczep by dumny ze swojej tosamoci, swojej niezalenoci, a jeli by upokarzany to
ryzykowano rozdzia pastwa. Kres pastwa Dawidowego nie nastpi w wyniku wrogich dziaa
pastw ssiednich, ale nastpi jako wewntrzny rozpad krlestwa, ktremu Salomon nie zdoa
zapobiec. Rozpad Izraela i zmieniona sytuacja polityczna sprowokowaa ssiednie pastwa takie jak
Egipt (...?). Te wszystkie pastwa, ktre zawsze ponosiy klsk w starciu z wojskiem Dawida zaczy
podnosi gow, zaczy ponawia prb zaatakowania pastwa Izraelskiego.

W latach 850-800 przed Chrystusem na horyzoncie zaczo si pojawia zagroenie ze strony

krlestwa Asyryjskiego. I to zagroenie osigno apogeum w roku 744. Na tron Asyrii wstpuje
nikomu nie znany uzurpator Tiglat-Pileser III. Rok 744 - pocztek jego panowania. Ten nowy krl da
pocztek wielkim militarnym podbojom, ktre w bardzo krtkim czasie wzniosy Asyri na szczyt
militarnej politycznej potgi. Krl sprawi, e Asyria staa si gwnym hegemonem na Bliskim
Wschodzie. Krl podj kroki eby zagarn do swojego imperium niektre terytoria Syrii i Palestyny.
Malekie pastewko pnocnego Izraela znalazo si w obliczu wydarze wobec ktrych byo
bezsilne, a prby militarnego oporu okazay sie bezskuteczne (Czy to ma sens?).Wyprawy nastpcw
Tiglata-Pilesera III pooyy kres pnocnemu Izraelowi. Pnocny Izrael przestaje istnie w roku 721.
Mieszkacy zostaj deportowani do Asyrii, a w ich miejsce zostaj osadzeni ludzie z Asyrii. Izrael
zostaje cakowicie wymazany z politycznej mapy wczesnego wiata. Krlestwo Judei przetrwao
jako (wasal?) Asyrii. Juda wykorzystaa ten krtki czas, aby zawrze sojusze z Filistynami eby uwolni
si z dominacji Asyryjskiej. W roku 701 Asyryjski krl Sennacheryb zainicjowa kolejno wypraw
wojenn majc na celu przywrcenie starego porzdku. Jednak zaraz po mierci Sennacheryba
krlestwo Asyryjskie z niespodziewan szybkoci zaczo podupada rozsadzane wewntrznymi
sporami. Wtedy krl Judzki mg wreszcie uwolni si spod Asyryjskiego jarzma i zainaugurowa
okres wzgldnego spokoju i dobrobytu. Z perspektywy wiary by to szczeglny znak Boej
opatrznoci.

Wybitna posta - krl Jozjasz. Rok 622 - krl Jozjasz zainicjowa bardzo wan reform religijn w
Judzie. Reforma religijna Jozjasza polegaa na tym eby scentralizowa cay kult w jednym miejscu
czyli w wityni Jerozolimskiej. To by gwny postulat tej reformy. Do roku 622 kult Izraelski by
rozproszony w wielu sanktuariach na caym terytorium Palestyny.

Krl Jozjasz rozkaza zniszczy wszystkie sanktuaria, a kapanom z tych sanktuariw przenie si do
Jerozolimy. Jak mona sobie wyobrazi opr by wielki. Nawet sanktuarium w Betlejem musiao
zosta zniszczone, a tam przechowywano przecie tradycje o Jakubie. Krl Jozjasz cho zainicjowa
bardzo odwan epok religijn nie zdoa tej reformy dokoczy (ze wzgldu na swoja wczesn
mier oraz ze wzgldu na wielki opr ze strony konserwatystw). Jego zasug jest to, e kiedy ydzi
wrc z (?) Dawidowskiego bd mieli gotowy schemat, gotowy program do odtworzenia swojej
religii. Jak pamitamy dwunastoletni Jezus z rodzicami idzie do Jerozolimy. Dlaczego? Bo ju wedug
Jezusa bya jedna witynia - Jerozolimska. Byy synagogi, ale synagogi nie byy wityniami. Czytano
tam Pismo wite, nauczano, ale nie skadano ofiar. Tylko w wityniach mona byo skada ofiary.

"Jeli bdzie pytanie na czym polega, jaki by gwny postulat tej reformy prosz napisa jedno
zdanie - scentralizowanie punktu w Jerozolimie. To jest istota tej reformy".

Na horyzoncie pojawi si kolejny nieprzyjaciel. Tym razem byo to krlestwo babiloskie. Pastwa,
ktre przetrway Asyryjsk zawieruch musiay uzna zwierzchnictwo krla Nabuchodonozora. W
roku 596 krl oblega Jerozolim. Miasto pado, a krl Jerozolimy z rodzin i ca ludzk arystokracj,
zostaj deportowani si do Babilonii. Jest to tak zwana pierwsza deportacja - rok 598. Na
opustoszay tron w Jerozolimie wstpuje Sedecjasz - ostatni krl z dynastii Dawida. S to lata
598-587. Sedecjasz jest nieudacznikiem. Nie jest zdolny do podjcia zrcznych manewrw
politycznych, stosownych do sytuacji, w ktrej przyszo mu rzdzi. Najlepiej eby wtedy siedzia
cicho i przeczeka zawieruch babilosk. Nieopatrznie postanawia zawrze przymierze z Egiptem i
wyruszy przeciw Babilonii. I to posunicie z punktu widzenia politycznego okazao si bardzo gupie.
W wyniku polityki Sedecjasza w 589 roku Nabuchodonozor ponownie przybywa ze swoimi wojskami.
Niszczy wszystkie umocnienia i fortece Judei. Oblenie Jerozolimy zostao przerwane poniewa z
odsiecz nadcigny oddziay (...?). Jednak byo ju za pno. Jerozolima upada w lipcu 587 roku.
Jest to zarazem data drugiej deportacji nazywana "wygnaniem babiloskim". Deportacja ta zaczyna
si od ydowskiej diaspory.

Cyrus - krl Persji. Krlestwo Babilonii dugo nie przetrwao. Zaraz po mierci Nabuchodonozora w
roku 562 Imperium Babiloskie weszo od razu w okres dekadencji i jego miejsce zaczyna zajmowa
moda Monarchia Perska. Zwyciskie czyny krla Cyrusa w imieniu ktrych Babiloczycy stracili grunt
pod nogami zaczy zmienia histori wczesnego wiata. W 539 roku Cyrus odbija Jude z rk
Babiloczykw i wydaje sawetny "(...?) Cyrusa", ktry nakazywa odbudow wityni Jerozolimskiej i
pozwala wygnacom ydowskim wrci do swojej ojczyzny. Wygnanie Babiloskie trwao mniej
wicej 50 lat czyli nie tak dugo, ale bardzo odcisno si na ydach. 200 lat pniej w mniej wicej
332 roku na scen wejdzie Aleksander Wielki ze swoimi podbojami i bdzie tworzy wielkie
imperium, ktre my nazywamy Imperium Hellenistycznym. Musimy zapamita t sekwencj
wydarze: najpierw Asyria, potem Babilonia, potem Persja, potem Grecy, potem Rzym, a potem na
(...?).