Spis treści

AKTUALNOŚCI 6
Krzysztof Trynkiewicz

Będziemy z Wami przez cały rok! OPIS CD 10

Patrycja Wądołowska

R edakcja magazynu PHP Solutions postanowiła, że będzie ze swo-

imi Czytelnikami przez 12 miesięcy w roku! Oprócz numerów pe-
riodycznych planujemy Starter Kity o Flash i WEB2.0 oraz cztery nume-
DLA POCZĄTKUJĄCYCH
Tworzymy aplikacje okienkowe
ry Extra o Xoops, eZpublish, Typo3 i Mambo!
z PHP-Qt 12
Chcielibyśmy również, abyście Drodzy Czytelnicy mieli jeszcze
większy udział w tworzeniu pisma, które jest dla Was. Planujemy jesz- Thomas Moenicke
cze więcej testów konsumenckich. Na pewno bedziemy zwracać się do Thomas wskazuje jak pisać w PHP programy ko-
Was z prośbą o opinię jako konsumentów. W nastepnym numerze po- rzystając z Qt na przykładzie kalkulatora. Obja-
dejmiemy temat relokacji serwerów. Piszcie do nas! śnia również podstawowe zagadnienia związane
Możliwe, że w huku strzelających fajerwerków przyjdą Wam do gło- z Qt-kolejnym standardem GUI, na którym opie-
wy pomysły na felietony, bądź też wśród noworcznych postanowień ra się m.in. KDE
zrodzi się w Was potrzeba zaprenumerowania magazynu. Świetnie!
Przygotujemy jeszcze więcej wspaniałych prezentów do prenumeraty
oraz mnóstwo ciekawych artykułów, których nie można przegapić! PROJEKTY
Jeśli jednym z Waszych życzeń jest współuczestniczyć w tworze-
niu pisma, możemy je spełnić! Dołączcie do grona współpracowników PunBB-nowoczesne forum
jako betatesterzy! dyskusyjne 18
Wreszcie, jeśli pragniecie, aby na twarzy bliskiej Wam osoby
Piotr Maliński
uśmiech gościł nie tylko w czasie otwierania prezentu gwiazdkowe-
Piotr uczy sztuki integrowania punBB z ze-
go, ale przez cały rok, zprezentujcie jej prenumeratę roczną magazy-
wnetrznymi skryptami. Obrazuje również migra-
nu PHP Solutions, a my dołożymy wszelkich starań, żeby każdy numer
cje danych z innych skryptów forum.
coraz bardziej cieszył.
Nasi Drodzy, życzymy Wam białych, spokojnych i wesołych świąt,
spędzonych w rodzinnej atmosferze, w domu przepełnionym zapachem
ciasta i gałązek świerkowych. W Nowym Roku, spełnienia marzeń, wie- DLA ZAAWANSOWANYCH
le pomyślności oraz radości z każdego numeru magazynu PHP Solu-
Xajax – łatwy AJAX 24
tions.
Paweł Grzesiak
Paweł pokazuje jak w szybki sposób wdra-
żać nowe pomysły w tworzeniu stron opartych
o AJAX dzięki XAJAX-rozwiązaniu zorientowa-
nemu na programistów PHP, które uwzględznia
mionimum programowania w JavaScript.
Patrycja Wądołowska
patrycja.wadolowska@software.com.pl Budowanie obiektów z requestu
przy pomocy Reflection API 34
Piotr Szarwas

Nasz magazyn ukazuje się w dwóch językach! Reflection API to zestaw klas i funkcji, przy po-
mocy których programista może zdobyć infor-
mację o budowie dowolnej klasy, obiektu lub
polskim francuskim funkcji, wbudowanej lub napisanej w PHP, Piotr
prezentuje nam jego możliwości.

Warstwowy model aplikacji 40

Paweł Klimczyk
Paweł zdradza sposób na proste zarządzanie
kodem aplikacji. Nowoczesnie patrzy na tworze-
nie średnich i dużych aplikacji.

Jeśli jesteś zainteresowany zakupem licencji na wydawanie naszych pism prosimy o kontakt:
Monika Godlewska monikag@software.com.pl tel.: 48 22 887 12 66, fax: 48 22 887 10 11

4 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007

 Spis treści
NARZĘDZIA
LIZ DB – zaawansowane możliwości
bazy MySQL5 44
Łukasz Budnik Pytania dotyczące Strona WWW/Forum
prenumeraty strona www: www.phpsolmag.org
Łukasz wskzuje jak sprawnie pisać programy tel. (22) 887 14 44 Tu znajdą Państwo informacje
bazodanowe począwszy od prostych zapytań a e-mail: pren@software.com.pl dotyczące aktualnych i przyszłych
skończywszy na wywołaniach procedur składo- Software Wydawnictwo Sp. z o.o. numerów magazynu PHP Solutions.
wanych dzięki LIZ DB, które jest narzędziem na- dział prenumeraty
pisanym w PHP5. ul. Bokserska 1 Forum: www.phpsolmag.org/newforum
02-682 Warszawa Zachęcamy do dyskusji na naszym
forum. Czekamy na propozycje
Wielojęzyczna konfiguracja stron CD tematów, które chcieliby Państwo
z użyciem eZ publish 52 tel. (22) 887 14 44
znaleźć w najbliższym numerze pisma.
e-mail: cd@software.com.pl
Zapraszamy także do wymiany
Łukasz Serwatka Software Wydawnictwo Sp. z o.o.
poglądów z innymi fanami PHP.
Łukasz ilustruje jak zainstalować eZ publish z Defekty CD/DVD
obsługa kilku języków, zmieniać ustawienia i
ul. Bokserska 1 Cena
02-682 Warszawa Prenumerata: 135 zł
konfigurację systemu pod kątemj wielujezyków.
Przelew na konto nr:
Opisuje też tworzenie własnych rozszerzeń ję- Zamówienia 46 1440 1299 0000 0000 0391 8238
zykowych dla eZ publish. /Numery archiwalne Nordea Bank Polska S.A.
tel. (22) 887 14 44 II Oddział w Warszawie
e-mail: pren@software.com.pl
TESTY KONSUMENCKIE sklep on-line: www.shop.software.com.pl

Testy konsumenckie firm Kontakt z redakcją

e-mail: redakcja@phpsolmag.org
hostingowych 60 Software Wydawnictwo Sp. z o.o.
Redakcja PHP Solutions
Opinie klientów firm NetArt i Miracle Systems. ul. Bokserska 1
02-682 Warszawa

TRIKI W PHP 68
Listingi wszystkich opisywanych programów zostały zamieszczone na naszej stronie
internetowej www.phpsolmag.org/pl.
Łukasz Sosna

WYWIAD 74
PHP Solutions jest wydawany przez Software-Wydawnictwo Sp. z o.o.

Patrycja Wądołowska Redaktor naczelny: Sylwia Pogroszewska

Rozmowa z Rafałem Mrzygłockim – twórcą i po-
mysłodawcą serwisu ILOGGO.
Redaktor: Patrycja Wądołowska patrycja.wadolowska@software.com.pl
Kierownik produkcji: Marta Kurpiewska marta@software.com.pl
Projekt okładki: Agnieszka Marchocka
Skład i łamanie: Sławomir Zadrożny slawekz@software.com.pl

RECENZJE 76 Stali współpracownicy: Krzysztof Trynkiewicz chris.tynkiewicz@gmail.com

Łukasz Witczak, Marcin Stefaniak Dział reklamy: adv@software.com.pl

Prenumerata: Marzena Dmowska pren@software.com.pl
Nakład: 6 000 egz.

FELIETON Adres korespondencyjny: Software-Wydawnictwo Sp. z o.o.,

ul. Bokserska 1, 02-682 Warszawa, Polska
Własne życie 78 tel. +48 22 887 10 10, fax +48 22 887 10 11
www.phpsolmag.org cooperation@software.com.pl
Aleksander Cynarski
Dołączoną do magazynu płytę CD przetestowano programem AntiVirenKit firmy G DATA Software Sp. z o.o.

Redakcja dokłada wszelkich starań, by publikowane w piśmie i na towarzyszących mu nośnikach informacje

KLUB TECHNICZNY i programy były poprawne, jednakże nie bierze odpowiedzialności za efekty wykorzystania ich; nie gwarantuje
także poprawnego działania programów shareware, freeware i public domain.
Uszkodzone podczas wysyłki płyty wymienia redakcja.
Zend Platform 2 80 Wszystkie znaki firmowe zawarte w piśmie są własnością odpowiednich firm
i zostały użyte wyłącznie w celach informacyjnych.
Ian Morse
Redakcja używa systemu automatycznego składu
Ian przedstawia Zend Platform 2 – dobrze za- Do tworzenia wykresów i diagramów wykorzystano program firmy

projektowaną i wysoce wydajną warstwę ser- Osoby zainteresowane współpracą prosimy o kontakt: cooperation@software.com.pl
werową. Druk: ArtDruk

Wysokość nakładu obejmuje również dodruki. Redakcja nie udziela pomocy technicznej w instalowaniu
i użytkowaniu programów zamieszczonych na płytach CD-ROM dostarczonych razem z pismem.
ZAPOWIEDZI 82 Sprzedaż aktualnych lub archiwalnych numerów pisma po innej cenie niż wydrukowana na okładce
– bez zgody wydawcy – jest działaniem na jego szkodę i skutkuje odpowiedzialnością sądową.

Pismo ukazuje się w następujących wersjach językowych:

Zapowiedzi artykułów, które planujemy w na-
polskiej , francuskiej
stępnym wydaniu naszego pisma.

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 5

Aktualności

Konferencja phptech 2007

Wielkimi krokami zbliża się jedna z największych
Recepty dla deweloperów PHP-GTK2
konferencji o PHP: phptech 2007. Najbliższa
edycja będzie miała miejsce w Chicago. Między
16, a 18 maja zostanie tam przedstawionych po-
W poprzednim numerze informo-
waliśmy o zbliżeniu się poziomu
ukończenia dokumentacji PHP-GTK2
nad 35 prezentacji. Wstęp na konferencję kosz-
tuje wprawdzie aż 700 USD, jednak z pewno- do 50%. Już teraz jednak można w In-
ścią warto poświęcić trochę pieniędzy choć raz
w roku, by otrzymać świeżą porcję nowinek ze ternecie znaleźć zapiski wielu osób na
świata PHP prosto od największych wybitności temat tworzenia aplikacji tym narzę-
z nim związanych. Bilety na poprzednią edycję
zostały w pełni wyprzedane już na miesiąc przed
dziem. Wyzwaniem jest jednak, by na-
konferencją, toteż rejestrować się na obecną pisać aplikację w pełni wykorzystują-
można już teraz. Organizatorzy zapowiadają du-
cą nie do końca jeszcze opisane funk-
żą ilość prezentacji typu BYOL (ang. Bring Your
Own Laptop), podczas których widownia będzie cje. Przed podobnym problemem sta-
mogła pisać kod wraz z prelegentem i testować nął autor php-gtk2 CookBook. Sam do-
go na udostępnionym, oficjalnym serwerze kon-
ferencyjnym. Materiały prezentacyjne zostaną szedł do wielu istotnych wniosków, ze- ne przy instalacji PHP-GTK2 na systemie
opublikowane na stronie konferencji, jeśli więc brał wiadomości z wielu blogów, wyse- Linux oraz Windows, a także linki do list
nie mamy czasu lub pieniędzy, wciąż możemy
poznać szczegółową treść wykładów.
lekcjonował i skatalogował. dyskusyjnych, for, i blogów ludzi związa-
http://hades.phparch.com/ceres/public/tek Rezultatem jest zbiór ponad 100 prak- nych z tym rozszerzeniem PHP. Na witry-
tycznych porad, przydatnych przy two- nie projektu znajdziemy ponadto przykła-
Konferencja PHP
w Vancouver rzeniu aplikacji w PHP-GTK2. Wszystkie dowe aplikacje, manual i turoriale. Strona
Mniejsza konferencja będzie natomiast mia- odpowiedzi na najczęściej zadawane ta stanowi repozytorium najważniejszych
ła miejsce w Vancouver między 12, a 14 lu- pytania są opatrzone zrzutami ekranów, informacji o PHP-GTK2, jest to pierwszy
tego 2007. Organizatorzy zapowiadają wie-
le wybitności, które zaprezentują wczesne wer- a przeglądać je możemy używając wy- przystanek dla wszystkich wielbicieli tego
sje wykładów przygotowanych na konferen- szukiwarki (strona jest świetnie zindek- typu aplikacji okienkowych.
cję php|tech. Cena wstępu nie została jeszcze
sowana przez Google), według tematyki,
ustalona, jednak powinna być dużo niższa, niż
w poprzednim przypadku. Szczegóły na temat lub określonego widgetu. Początkujący http://www.kksou.com
tej konferencji są podawane na bieżąco na stro- programiści znajdą tu informacje pomoc-
nie jej organizatorów.
http://vancouver.php.net

Kobiety w PHP?
Jak najbardziej! HotScripts – największa skryptoteka PHP
Na początku października tego roku, kobie-
ty programujące w PHP wreszcie ujawniły się.
Wraz z rozpowszechnieniem się wiadomości,
o powstaniu grupy dyskusyjnej przeznaczo-
W iększość deweloperów PHP jeśli
nie odwiedziła, to przynajmniej sły-
szała o HotScripts. Praktycznie każda apli-
nej głównie dla płci pięknej, deweloperzy PHP
ze zdumieniem odkryli, że kobiet w tym świat- kacja napisana w tym języku (chociaż nie
ku nie brakuje. Autorki projektu zostały podda-
ne wywiadowi, który teraz możemy przeczytać tylko – HotScripts kataloguje także aplika-
na stronie głównej projektu. Jeśli interesuje nas cje Flash, ASP i wiele innych) trafia do te-
trochę świeższe podejście do programowania
i mamy ochotę przeczytać ciekawy
go repozytorium. Tym samym, na witrynie
wywiad, warto odwiedzić adres http:// http://hotscripts.com znajdziemy ponad 11
www.phpwomen.org/wordpress/2006/10/22/ 000 skatalogowanych aplikacji PHP. Każ-
interview-with-founding-women/, jednak główną
siłą organizacji pozostaje forum, dostępne pod da z nich opatrzona jest opisem, przydzie-
adresem http://www.phpwomen.org/forum/ lona do odpowiednich kategorii. Podana
http://www.phpwomen.org
jest także jej licencja (oraz, ewentualnie,
Horda naciera na PHP cena) wraz z odnośnikiem do strony pro- nie mamy do wyboru blisko 100 kategorii!
Na popularności zyskuje ostatnio projekt o intry- jektu. Ogrom tych informacji pozwala na Na tym jednak potęga HotScripts się nie
gującej nazwie Horde. Jego podstawą jest fra-
mework o takiej samej nazwie, natomiast ilość sprawne wyszukanie żądanego skryptu w kończy. Serwis ten oferuje także recenzje
modułów na nim zbudowanych jest godna po- jednej z wielu kategorii: systemy blogowe, oraz download ponad 50 książek i 45 arty-
dziwu. Mamy więc do wyboru książki adresowe,
notatnik, harmonogram, menedżer plików oraz CMSy, chaty, organizery plików muzycz- kułów związanych z PHP, linkuje do ponad
klasy np. do sprawdzania i filtrowania e-ma- nych, fora, ankiety, liczniki, galerie... Łącz- 100 stron skupiających społeczność PHP,
ili, generujące kod oparty o technologię AJAX.
Projekt rozwija się dość prężnie, średnio co
zawiera informacje o 150 programach po-
miesiąc publikowana jest nowa wersja frame- mocnych przy pisaniu kodu, popartych po-
worka, wnosząca istotne modyfikacje. Całość nad tysiącem tutoriali, listą 35 agencji fre-
udostępniana jest na licencji GNU LGPL.
http://www.horde.org elancingowych, a wreszcie: linkami do
450 innych stron związanych z PHP. Na-
Łączymy PHP i ColdFusion leży więc pamiętać, że skryptorium, to je-
Fusebox to framework oparty o architekturę
MVC, mający na celu połączenie aplikacji PHP dynie mała część serwisu HotScripts. Od-
i ColdFusion. Jak zachwalają autorzy, jego
wiedzając witrynę, pamiętajmy, by i nasze
głównym atutem jest szybkość wykonywania
kodu. Framework jest udostępniany na darmo- dzieło umieścić w największym repozyto-
wej licencji i z pewnością przypadnie do gustu rium skryptowym świata!
deweloperom, którzy znają już ColdFusion, lecz
potrzebują możliwości oferowanych przez PHP.
http://www.fusebox.org http://hotscripts.com

6 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007


Gdzie szukać pomocy?
J uż kilka numerów temu wspomi-
naliśmy o forum SitePoint (http://
sitepoint.com), jako doskonałym miejscu
na poznanie ciekawych ludzi, ich pomy-
słów, a nade wszystko: znalezieniu solu-
cji na dręczące nas problemy związane z
PHP. Forum to, choć ma aż 141 tysięcy
użytkowników, traktuje o wielu aspektach
Internetu, tworzenia stron i ich marketin-
gu. Jeśli trudno nam znaleźć tam rozwią-
zanie naszego problemu, możemy spró-
bować na forach ukierunkowanych ści-
ślej na PHP. Naszym pierwszym przy-
stankiem może być forum PHP Editors
(http://www.php-editors.com), mające bli-
sko 10 tysięcy zarejestrowanych progra-
mistów PHP. Jeśli nie powiedzie nam się i
tam, lub zależy nam na czasie, warto tak-
że zadać pytanie na PHP Developers Ne-
twork (http://forums.devnetwork.net) mają-
cym 25 000 użytkowników oraz na Coding
Forums (http://www.codingforums.com) z
bazą blisko 50 000 użytkowników. W przy-
padku, gdy niezbędna jest natychmiasto-
wa pomoc, powinniśmy skierować się na
jeden z serwerów sieci IRC, np. EFNet,
odwiedzając kanał #php. W każdym z po-
wyższych przypadków, przyda się tzw. pa-
php Interactive
C
zy nie często spotykamy się z pro-
stymi problemami, których rozwiąza-
nia nie jesteśmy całkowicie pewni, mimo,
że zawiera ono ledwie kilkanaście linijek
kodu? Napisanie tego kodu nie stano-
wi problemu, ale czas potrzebny na po-
łączenie się z serwerem, upload plików
i ich egzekucja w przeglądarce to zbęd-
ne sekundy, które odrywają nas od głów-
nego toku myślenia przy programowaniu
większej aplikacji. Z pomocą przychodzi
php Interactive, umożliwiający wykonanie
kodu PHP bezpośrednio z poziomu prze-
glądarki. Po instalacji pakietu, wystarczy
wejść na nasz ustalony adres, by ujrzeć
stronę, na którą możemy wkleić nasz
kod PHP. Rezultat jego działania otrzy-
mamy po naciśnięciu jednego przycisku.
Ponieważ często zdarza się, że kod PHP
zwraca tekst zamknięty w znaczniki, de-
weloperzy projektu php Interactive udo-
stępnili dwie możliwości podejrzenia wy-
ników wykonania kodu (ang. output): czy-
sty tekst (RAW), lub tekst sformatowany
(HTML). Dodatkowo, do naszej dyspo-
zycji zostały oddane specjalne zakładki
(ang. tabs), każda z nich działa jak osob-
PHP Solutions Nr 1/2007
ste-bin, czyli miejsce, w które możemy
wkleić nasz kod PHP, nie narażając się na
oskarżenia o zapychanie kanału bądź wąt-
ku na forum. Dodatkowo, wklejając kod do
takiego systemu, umożliwiamy innym jego
edycję, a składnia jest odpowiednio wcię-
ta i pokolorowana, my zaś otrzymujemy
łatwy do rozpowszechnienia link z kodem
źródłowym. W Internecie znajdziemy wie-
le skryptów typu paste-bin, my polecamy
ten z http://www.phpriot.com/resources/
phpaste/.
http://www.phpriot.com/resources/
phpaste/
http://www.sitepoint.com/forums
http://www.php-editors.com/forums
http://forums.devnetwork.net
http://www.codingforums.com
no wywołana sesja skryptu. Dzięki takie-
mu rozwiązaniu, w jednym oknie prze-
glądarki możemy sprawdzić kilka warian-
tów naszego kodu. Każdej zakładce mo-
żemy nadać unikalną nazwę. Interfejs
php Interactive zawiera także podręczną
wyszukiwarkę, podobną do tej z http://
php.net, która niejednokrotnie przyda się
w razie otrzymywania nieoczekiwanych
wyników. Skrypt do działania nie wyma-
ga żadnego dodatkowego oprogramo-
wania (np. bazy danych), chociaż kata-
log z nim warto zabezpieczyć przed pu-
blicznym dostępem. Projekt jest udostęp-
niany na zasadach określonych w licen-
cji GNU GPL.
Licencja: GNU GPL.
http://www.hping.org/phpinteractive
www.phpsolmag.org
Aktualności
PHP od podstaw
Niektórzy z nas na pewno dopiero zaczyna-
ją swoją przygodę z PHP. Inni, mimo wpra-
wy w pisaniu, wciąż napotykają trudności przy
nowych zagadnieniach (np. zagadnienia po-
łączenia ODBC w PHP). W3Schools (http:
//www.w3schools.com), specjalizujące się w
pisaniu elektronicznych podręczników na te-
maty związane z Internetem, udostępniło bar-
dzo dobry projekt, skierowany na początkują-
cych użytkowników, a traktujący o PHP. Pod-
ręcznik ten można traktować jak poszerzenie
manuala PHP. Znajdziemy tu więc opisy pę-
tli i instrukcji warunkowych, ale też przykłady
tworzenia systemu uploadu plików na serwer,
objaśnienia na temat połączeń PHP z różny-
mi typami baz danych, czy parsowania plików
XML. Całość napisana jest przystępnym języ-
kiem. Dodatkowo, na stronie W3Schools znaj-
dziemy kilka innych ciekawych pozycji pod-
ręcznikowych oraz propozycje hostingów, po-
rady na temat tworzenia stron i różnego ty-
pu statystyki.
http://www.w3schools.com/php/default.asp
Szukamy gotowców,
czyli skryptoria PHP
Każdy deweloper PHP musi czasami się-
gnąć po kawałki cudzego kodu. Czy to w ce-
lach edukacyjnych, by oszczędzić czas, lub
z braku pomysłu, szukamy gotowych rozwią-
zań często pojawiających się problemów. Do-
tychczas, w kategorii skryptoriów, niewzrusze-
nie królował serwis HotScripts (http://www.hot-
scripts.com), mający w swoim repozytorium
ponad 10 000 skatalogowanych aplikacji PHP.
Na rynek profesjonalnych repozytoriów wkro-
czył jednak konkurent – ScriptSearch. W swo-
ich zasobach posiada on już ponad 2 000
aplikacji, a dodatkowo na witrynie projektu
znajdziemy zbiór artykułów, tutoriali i linków
związanych z PHP.
http://www.scriptsearch.com/PHP
php directory
PHP Directory to projekt, w założeniu które-
go jest skatalogowanie najistotniejszych linków
powiązanych z tym językiem. W tym repozyto-
rium znajdziemy informacje o grupach dysku-
syjnych, artykułach, pismach, newsach, aplika-
cjach IDE, konferencjach, publikacjach i wie-
lu innych zagadnieniach kluczowych dla dewe-
loperów PHP. Stąd trafimy też na blogi wybit-
ności ze światka PHP. Chociaż PHP Directo-
ry dopiero się rozwija, już teraz stanowi dosko-
nały zbiór linków dla głodnego informacji pro-
gramisty.
http://www.phpdirectory.com
Miniaturki w PHP
z phpThumb()
phpThumb() to rozwinięty skrypt, generujący
miniaturki. Wynikowy obrazek może być więk-
szy lub mniejszy od oryginału. Obróbce może
zostać poddana całość grafiki lub jej fragment.
Dodane mogą zostać tło i obramowanie. Źró-
dłowy plik może być na serwerze zdalnym, lo-
kalnym, lub w bazie danych. Tworzenie obra-
zów GIF jest możliwe z lub bez biblioteki GD.
Podobnie sprawa ma się z formatem BMP i bi-
blioteką ImageMagick. W przypadku posiadania
zainstalowanej wersji tej ostatniej, możliwa jest
generacja obrazu w każdym przez nią obsłu-
giwanym formacie. Poza tymi formatami, ma-
my do wyboru PNG, JPEG i ICO. Dodatkowo,
autor udostępnił wiele przydatnych filtrów (roz-
mycie, cień, zaokrąglanie krawędzi, wyostrza-
nie, poziom kontrastu, sephia, negatyw itd.)
oraz funkcję cachingu. Wygenerowane obrazy,
zgodne ze standardem EXIF, mogą być zapisy-
wane, eksportowane, bądź użyte bezpośrednio
w innych aplikacjach.
http://freshmeat.net/projects/phpthumb
7
Aktualności
Alternatywa dla Planet PHP
W poprzednim numerze pisaliśmy o centrum
aktualności ze świata PHP, jakim jest Planet
PHP (http://www.planet-php.org/). PHP Develo-
per to podobny projekt, agregujący informacje
z wielu źródeł (także blogów). Jego przewagą
jest niewątpliwie popularny tag-cloud, który ob-
razuje i ułatwia wyszukiwanie najciekawszych
wiadomości. Dodatkowo, na stronie PHP Deve-
loper znajdziemy odnośniki do ciekawych arty-
kułów o PHP, tutoriali oraz informacje o nadcho-
dzących wydarzeniach i konferencjach.
Licencja: BSD.
http://www.phpdeveloper.org
Generator wątków RSS
RSS Writer Class to skrypt, umożliwiający pro-
stą generację plików XML w standardzie RSS
0.9, 0.91, 1.0 i 2.0. Pozwala na dodawanie
opcjonalnych znaczników graficznych, zaś udo-
stępniany jest na licencji BSD. Dodatkowo, do
pakietu dołączony został szablon XSL, by uła-
twić podglądanie wyników jako stron HTML w
przeglądarkach obsługujących XML.
http://freshmeat.net/projects/rsswriterclass
Świetny generator plików PDF
CPDFWriter to klasa napisana w PHP5, służą-
ca do generacji plików PDF, a oparta na projek-
tach TCPDF i FPDF. Do zasobów możemy do-
dać grafiki (GIF, JPG, PNG), elipsy, efekty prze-
zroczystości, wypełnienia (także graficzne-
go i gradientowego) i wiele innych, dzięki cze-
mu tworzone arkusze wyglądają na prawdę im-
ponująco. Kolejną zaletą klasy jest jej licencja
– GNU LGPL.
http://freshmeat.net/projects/cpdfwriter
http://www.palos.ro/index.php?page=opensou
rce_active
Manipulacja archiwaliów
z poziomu PHP
Autor powyższego projektu stworzył także roz-
szerzenie do PHP5, ułatwiające edycję archi-
waliów ZIP, TAR, GZ, BZ2, BZ, TGZ, TBZ. Mo-
żemy tworzyć nowe archiwa, jak i edytować
już istniejące: dodawać, usuwać, zmieniać na-
zwy, kopiować pliki i foldery spakowane, a tak-
że edytować ich atrybuty. Buforowanie zawarto-
ści może odbywać się na dysku lokalnym lub w
pamięci. Dodatkowo, dla bardzo szybkiej kom-
presji, do pakietu włączono funkcje kompresji i
dekompresji algorytmu LZF, które działają w pa-
mięci operacyjnej komputera. psArchive zawie-
ra także obszerną dokumentację.
http://www.palos.ro/index.php?page=opensou
rce_active
Nowa biblioteka Flashowa
SDK dla PHP
FreeMovie to projekt mający być alternatywą
dla SDK Macromedii, oferujący potężne API dla
operacji na plikach SWF. Głównymi atutami bi-
blioteki są: konwersja czcionek TrueType do fil-
mów Flash, obsługa wielu formatów graficznych
oraz zaawansowane funkcje do rysowania,
operowania na dźwięku oraz animacjach. Pa-
kiet jest rozpowszechniany na licencji XFree86,
która pozwala na używanie go za darmo nawet
w komercyjnych projektach.
http://freemovie.sourceforge.net
PHP Shell Terminal
Jeśli nie odpowiada nam aplikacja PHP Shell,
szerzej opisywana w tym wydaniu aktualności,
ale podoba nam się sama idea, możemy się-
gnąć po konkurencję. PHP Shell Terminal swo-
im wyglądem ma na celu upodobnienie się do
KDE, zaś jego funkcjonalność jest zbliżona do
wspomnianego wcześniej skryptu.
Licencja: GPL.
http://sourceforge.net/projects/phpterm
8 www.phpsolmag.org
Shell w PHP
W
szyscy znamy procedury instalacji
większości nowych skryptów PHP:
autorzy radzą nam pobrać archiwa za po-
mocą aplikacji wget, rozpakować je i roz-
począć instalację i konfigurację z poziomu
przeglądarki. Pierwsze dwa zadania wy-
konujemy zazwyczaj przez shell (opcjo-
nalnie ftp), jednak nie zawsze przecież
mamy czas i sposobność, by z niego sko-
rzystać (choćby z powodu blokady odpo-
wiednich portów). Z pomocą przychodzi chomienia skryptu pod PHP5, mogą wy-
PHP Shell – skrypt, umożliwiający wy- stąpić problemy z autentykacją – kilka so-
konywanie poleceń przez interfejs www, lucji tego problemu można znaleźć w In-
a skierowanych bezpośrednio do powło- ternecie. PHP Shell doskonale sprawdza
ki systemu operacyjnego, na którym pra- się w manipulacji dużymi zbiorami plików
cuje serwer http. Sam autor określa go ja- i szybkiego rozpakowywania archiwaliów.
ko odpowiednik połączenia telnet z lek- Efekty wykonywanych poleceń zostają
ką dawką SSH. By uruchomić aplikację, zwracane do naszego okienka – dotyczy
wystarczy wgrać pliki na serwer (nie za- to także błędów. PHP Shell, odpowied-
pominając o zmianie loginu oraz hasła!) nio zabezpieczony, potrafi skrócić czas w
i przejść pod odpowiedni adres. Powita przypadku potrzeby instalacji i testowania
nas raczej skromne okienko, do którego wielu skryptów w krótkim czasie, a w po-
możemy wpisać różne przydatne komen- łączeniu z aplikacjami wcześniej zapro-
dy, np. ls, free, df, du i wiele innych. PHP jektowanymi, a pozostającymi po stronie
Shell ma jednak pewne ograniczenia: nie serwera, może stanowić doskonały po-
uda nam się uruchomić w nim żadnej apli- most z naszym zdalnym serwerem na
kacji graficznej, ani wprowadzić treści do porcie serwera http.
tych już uruchomionych.
Kod skryptu został napisany pod Licencja: GNU GPL.
PHP4 i działa jedynie z wyłączonym try- http://mgeisler.net/php-shell
bem Safe Mode. W przypadku próby uru- http://freshmeat.net/projects/phpshell
Tiki CMS
T
iki CMS to szybko rozwijający się
system zarządzania treścią o otwar-
tym kodzie. Autorzy zachwalają, że na-
daje się tak do aplikacji portalowych, jak
na prywatne strony. Kod rozwija 256 pro-
gramistów, zaś społeczność reprezentu-
je ponad 10 000 zarejestrowanych użyt-
kowników. Tiki CMS korzysta z systemu
szablonów Smarty i oferuje między inny-
mi moduły artykułów, newsów, for dys-
kusyjnych, newsletterów, blogów, galerie datkowo, na stronie http://doc.tikiwiki.org/
graficzne, trackery, ankiety, quizy, system tiki-index.php?page=Features dowiemysię,
wymiany bannerów, chat, webmail, kalen- czy Tiki to CMS dla nas – każdy z modu-
darz, mapy, statystyki, strony WAP, wątki łów ma przypisaną ocenę odnoszącą się
RSS, systemy kategorii, shoutbox, skórki, do prostoty instalacji, administracji, stabil-
live support, wikipedię, i wiele innych. Na ności i jakości. Dzięki temu możemy jesz-
stronie projektu znajdziemy wiele przydat- cze przed pobraniem pakietu dowiedzieć
nych materiałów: artykuły, fora dyskusyj- się, ile pracy będziemy musieli włożyć, by
neitp. oraz filmy demonstracyjne. CMS dostosować system do naszych potrzeb.
dostępny jest w wielu wersjach języko-
wych: angielskiej, polskiej, czeskiej, duń- Licencja: GNU LGPL.
skiej, niemieckiej, francuskiej, holender- http://tikiwiki.org
skiej, włoskiej, japońskiej, portugalskiej, http://freshmeat.net/projects/tiki
słowackiej, hiszpańskiej i szwedzkiej. Do-
PHP Solutions Nr 1/2007
Opis CD

MySQL Serwer 5.0

T utorial pokazujący krok po kroku jak

zainstalować oraz skonfigurować
MySQL Serwer. Przedstawia również
jak wykorzystywać dodatkowe narzędzia
zawarte w MySQL GUI Tools Bundle for
5.0. Dowiemy się również jak połączyć
się z zainstalowanym serwerem baz da-
nych. Niezwykle popularna, szybka, wie-
lowątkowa baza danych umożliwiająca
udostępnianie zasobów wielu użytkowni-
kom i wykorzystująca język SQL. Umoż-
liwia budowanie wieloserwerowych baz
danych, którymi łatwo się zarządza i uak-
tualnia. Produkt stanowi doskonałą kon-
kurencję dla innych baz danych opar-
tych na technologii SQL (m.in. firmowa-
nych przez Microsoft i Oracle). Aktualiza-
cja MySQL do wersji 5.0

Nowe e-booki
T ematy bezpieczeństwa sieci zawsze
są aktualne. Każdy specjalista z za-
kresu oprogramowania nie uniknął kwestii
związanych z programowaniem sieciowym.
Zarówno PHP i MySQL są nie odłącznym
elementem tej dziedziny.
Dopełniając się odpowiednio sta-
nowią poważne narzędzie o wielkich
możliwościach. Na płycie zamieścili-
śmy parę pozycji o powyższej tematy-
ce, które warto przejrzeć:

• Built Your Own Database Driven

Website Using PHP&MySQL 8.1.4
Documentation
• MySQL 5.1. Reference Manual

Pełna wersja kursu HTML – premiera kolejnej edycji

Z przygotowanego specjalnie dla czytel-
ników naszego magazynu kursu moż-
na dowiedzieć się jak wygląda typowy do-
kument HTML, w jaki sposób zachęcić in-
ternautów aby odwiedzili daną stronę, co
to są podstrony. Jak również w jaki sposób
wpisuje się tekst na stronach WWW, jakie
są zasady poprawnego wpisywania zna-
ków interpunkcyjnych w tekście kompute-
rowym. Z kursu można wynieść też wiedzę
na temat znaczników i atrybutów oraz jaki
sposób układać tekst na ekranie, jaki spo-
sób zmienić wygląd tekstu, jak zmienić tło
strony czy też jaki sposób wstawić obra-
zek na stronę WWW.
Autor: Sławomir Kokłowski
Kontakt: koklowski@poczta.onet.pl

10 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007

 Na CD
Przetestuj dowolne skrypty
bez instalacji!

HITY
Pełna wersja kursu HTML
- MySQL Serwer 5
- XAJAX: Łatwy AJAX
dla programistów PHP
E-BOOKS
- Built Your Own Database Driven
Website Using PHP and MySQL
- PostgrSQL 8.1.4 Documentation
- MySQL 5.1 Reference Manual
na naszej stronie internetowej pod adresem www.phpsolmag.org/pl

na naszej stronie internetowej pod adresem www.phpsolmag.org/pl

Wszystkie listingi z artykułów zostały zamieszczone

Wszystkie listingi z artykułów zostały zamieszczone

Dla początkujących
Tworzymy aplikacje
okienkowe z PHP-Qt
Thomas Möenicke
W SIECI
1. http://php-qt.berlios.de
– strona domowa PHP-Qt
2. http://docs.trolltech.com/4.1
– dokumentacja Qt
3. http://www.trolltech.no
– strona główna firmy
Trolltech
4. http://www.trolltech.com/
products/qt/learnmore/
classchart – klasa Qt 4.1
12
Wraz z pojawieniem się PHP-GTK, PHP zawitał
na desktopach jako prosty i wygodny język do
tworzenia obiektowo zorientowanych aplikacji
okienkowych. Pora się zmierzyć z Qt– kolejnym
standardem GUI, na którym opiera się m.in.
KDE. Dzięki PHP-Qt jest to proste zadanie...
C
hoć PHP-Qt znajduje się we
wczesnej fazie rozwoju, zaim-
plementowano w nim już naj-
ważniejsze technologie, co umożliwia
tworzenie prostych aplikacji. Pokażemy
później, jak pisać w PHP programy ko-
rzystające z Qt na przykładzie kalkulato-
ra. Zacznijmy jednak od ogólnego omó-
wienia Qt.
Qt zawiera bibliotekę klas, a także
narzędzia ułatwiające tworzenie aplika-
cji oraz internacjonalizację. W tej pierw-
szej znajduje się ponad 400 klas odpo-
wiedzialnych za tworzenie graficznych
interfejsów użytkownika (GUI, ang. Gra-
phical User Interface), wygląd aplikacji
okienkowych (layout), obsługę SQL-a,
sieci, XML-a, internacjonalizację, współ-
pracę z OpenGL i wiele innych. Qt4.1
i 4.2 zawierają również silnik obsługi
PDF-ów, wsparcie dla tworzenia grafiki
SVG, frameworki: Graphics-View oraz
undo (cofanie operacji), arkusze sty-
lów dla widgetów (kontrolek) czy wspar-
www.phpsolmag.org
Stopień trudności: lll
cie dla standardu D-BUS pod Linuk-
sem i Uniksem. Wspomniane wersje Qt
umożliwiają również integrację aplikacji
z konkurencyjnym wobec KDE środowi-
skiem GNOME.
W najnowszej wersji PHP-Qt zosta-
ło zaimplementowanych 75 należących
do Qt klas. Następne wydanie, nad któ-
rym trwają prace, ma zawierać prawie
wszystkie spośród wspomnianych 400
klas. Biblioteka Qt ma rozwinięty, doj-
Co powinieneś wiedzieć:
Powinieneś znać podstawy programo-
wania obiektowego. Przydatna będzie
również znajomość ogólnych zasad
tworzenia interfejsów graficznych (GUI)
w Qt lub innych systemach widgetów
(np. wxWidgets czy GTK).
Co obiecujemy:
Pokażemy, jak korzystając z PHP-Qt
utworzyć w PHP aplikację korzystającą
z Qt (kalkulator) i objaśnimy podstawo-
we zagadnienia związane z Qt.
PHP Solutions Nr 1/2007
 PHP-Qt Dla początkujących

rzały model obiektowy, a jej API jest ele- type casting). Kalkulator będzie umoż-
ganckie i przejrzyste, co ułatwia two- liwiał wykonywanie podstawowych ope-
rzenie aplikacji i czyni je przyjemniej- racji arytmetycznych. Będzie miał pa-
szym. Firma Trolltech (twórca Qt) roz- mięć do przechowywania liczb, wyświe-
powszechnia Qt4 na podwójnej licen- tlacz, klawiaturę numeryczną oraz przy-
cji (komercyjnej lub GNU GPL) dla plat- ciski służące do kasowania pojedyn-
form X11 (X-Window), MacOS X i MS czych cyfr lub całych wpisanych warto-
Windows. ści oraz wykonywania obliczeń.
Przejdźmy teraz do naszego kal- Rysunek 1. Kalkulator stworzony w PHP-Qt
kulatora (zob. Rysunek 1), na podsta- Aplikacje wPHP-Qt:
wie którego pokażemy, jak stosować zaczynamy Zaczynamy od utworzenia nowej in-
główne koncepcje Qt, takie jak sygnały Zanim jednak przejdziemy do kalkulato- stancji $app klasy QApplication. Dziedzi-
(ang. signals), sloty (ang. slots), dzie- ra, musimy wiedzieć, jak utworzyć okno czy ona z QCoreApplication i jest głów-
dziczenie, definiowanie wyglądu (lay- główne aplikacji. W tym celu przyjrzyj- ną klasą Qt, zarządzającą ustawieniami
out), łańcuchy, przeciążenie metod my się prostszemu przykładowi z Li- oraz interakcją z użytkownikiem (control
(overloading) oraz zmiana typów (ang. stingu 1. flow). Możemy przekazać parametry $ar-
gc i $argv do jego konstruktora.
Następnie tworzymy obiekt $window
Instalacja i szybki start klasy QWidget, która z kolei jest klasą ba-
Obecna wersja PHP-Qt pracuje wyłącznie pod Linuksem; planowane wydanie (port) dla zową dla wszystkich widgetów (kontro-
Windows nie zostało jeszcze ukończone.
lek). Jej zadaniem jest ich prezentacja na
Na dołączonej do pisma płycie CD PHP Solutions Live! umieszczamy zainstalowa-
ne, gotowe do pracy PHP-Qt wraz z omawianym przez nas przykładem. Jeśli chcesz za- ekranie oraz odbieranie zdarzeń. Z jej pól,
instalować PHP-Qt na swoim komputerze, musisz pobrać źródła najnowszego wydania slotów i metod mogą korzystać wszystkie
tej biblioteki pod adresem http://php-qt.berlios.de i rozpakować je na twardym dysku.. obiekty, które z niej dziedziczą. Obiekt
Opiszemy instalację wersji 0.0.3. Poza samym PHP-Qt potrzebne będą:
$window będzie głównym oknem naszej

Ÿ źródła parsera PHP5.1 (lub nowszego), aplikacji. Ustawimy jego rozmiar metodą
Ÿ źródła PHP-Qt, resize() na 200 (szerokość) i 120 pikse-
Ÿ pliki nagłówkowe Qt 4.1 i skompilowana biblioteka Qt. li (wysokość).
Kolejnym obiektem, który utworzy-
Zalecana jest kompilacja PHP z użyciem prefiksu (parametr --prefix), aby zachować my, będzie przycisk (ang. button) $quit
obecną na dysku wersję PHP (jeżeli takową posiadamy). Jak zwykle, zaczynamy od wy- klasy QPushbutton. Przypiszemy mu na-
konania polecenia configure:
pis Quit, który się na nim ukaże i za-
./configure –prefix=/usr/local/php-5.1.1 gnieździmy go w oknie $window: w taki
make właśnie sposób umieszczamy kontrolki
w oknach. Następnie ustawimy współ-
make install (wykonujemy tę operację zalogowani jako root)
rzędne przycisku $quit (kolumna, wers,
Następnie przechodzimy do katalogu php_qt i wpisujemy:
szerokość, wysokość) używając jego
./configure metody setGeometry(). Ostatnią rze-
--with-php_qt[=/path/to/qtheaders] czą, którą zrobimy z naszym przyci-
--with-qtlib[=/path/to/qtlib]
skiem, bedzie przypisanie mu sygna-
--with-php-config=/usr/local/php-5.1.1/bin/php-config
łu clicked() odpowiadającego za je-
Ostatni parametr wskazuje skrypt php-config, drugi ścieżkę dostępu do skompilowanej bi- go kliknięcie myszką oraz slotu quit():
blioteki Qt, a pierwszy – pliki nagłówkowe Qt. Możemy teraz skompilować kod źródłowy w ten sposób kliknięcie tego przycisku
wykonując make install (musimy być zalogowani jako root). Po udanej kompilacji oraz będzie powodowało zakończenie dzia-
instalacji powinniśmy móc uruchomić tutoriale dołączone do pakietu PHP-Qt poleceniem: łania aplikacji . Dodajmy, że slot quit()
jest wbudowaną metodą klasy QAppli-
/usr/local/php-5.1.1/bin/php-qt/tutorials/t1/main.php
cation. Przypisując nazwę obiektu $app
Jesteśmy gotowi, aby napisać nasz pierwszy program: jak zwykle będzie to Hello World określamy też przynależność przycisku
(przykład z tutoriala 1), którego efekt działania pokazujemy na Rysunku 2: $quit do naszej aplikacji.
Teraz pozostało wyświetlenie okna
if(!extension_loaded('php_qt')) {
na ekranie ($window->show() oraz uru-
dl('php_qt.' . PHP_SHLIB_SUFFIX);
} chomienie głównej pętli naszej aplika-
$app = new Qapplication($argc,$argv);
$hello = new QPushButton("Hello world!");
$hello->show();
$app->exec();

Rysunek 2. Hello World w PHP-Qt

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 13

Dla początkujących PHP-Qt
cji ($app->exec()). Zostanie ona za-
trzymana jeżeli główny widget (okno)
zostanie zniszczony lub po wywoła-
niu exit().
Tworzymy kalkulator
Przyjrzyjmy się teraz budowie kalkula-
tora. Składa się on z dwóch klas: Cal-
culator (calculator.php) i Button (but-
ton.php) oraz głównego skryptu ma-
in.php, który uruchamia całą aplikację
(Listing 2). Plik calculator.php zawie-
ra 390 linijek kodu, więc nie będziemy
go szczegółowo omawiać: skupimy się
na tych fragmentach, które będą nam
potrzebne do wyjaśnienia jego działa-
nia. Kompletny skrypt main.php, a tak-
Listing 1. Prosty przykład działania Qt: okienko zawierające przycisk Quit
$app = new QApplication($argc,$argv);
$window = new QWidget();
$window->resize(200,120);
$quit = new QPushButton("Quit", $window);
$quit->setGeometry(10, 40, 180, 40);
$quit->connect($quit,SIGNAL("clicked()"),$app,SLOT("quit()"));
$window->show();
$app->exec();
Listing 2. Główny plik kalkulatora (main.php)
<?php
if(!extension_loaded('php_qt')){
dl('php_qt.'.PHP_SHLIB_SUFFIX);
} są slotami: createButton(), która tworzy
require_once('calculator.php');
$app=new Qapplication($argc,$argv);
$calc = new Calculator();
$calc->show();
$app->exec();
?>
Listing 3. Deklarujemy sloty w tablicy $slots – jest to wymagane przez Qt
private $slots = array(
"digitClicked()",
"unaryOperatorClicked()",
"additiveOperatorClicked()",
"multiplicativeOperatorClicked()",
"equalClicked()",
"pointClicked()",
"changeSignClicked()",
"backspaceClicked()",
"clear()",
"clearAll()",
"clearMemory()",
"read_Memory()",
"setMemory()",
"addToMemory()"
);
private $signals = array("");
14
że klasy Calculator i Button są do-
stępne w pakiecie PHP-Qt (examples/
calculator/calculator.php). Tam też mo-
żemy od razu przetestować jego dzia-
łanie.
Przejdźmy teraz do skryptu ma-
in.php. Na samym początku sprawdza-
my, czy rozszerzenie php_qt zostało za-
ładowane i jeśli nie, ładujemy je. Następ-
nie dołączamy plik calculator.php i po-
dobnie jak w naszym poprzednim przy-
kładzie, tworzymy instancję $app kla-
sy QApplication. Potem inicjujemy okno
główne kalkulatora, które u nas jest in-
stancją $calc klasy Calculator, pokazu-
jemy je ($calc->show() i uruchamiamy
pętlę główną aplikacji ($app->exec()).
www.phpsolmag.org
Okno główne:
dziedziczenie
Jak już wspomnieliśmy, okno główne
Calculator jest klasą pochodną wobec
QDialog, tak więc wszystkie metody, sy-
gnały i sloty tej drugiej są dziedziczone.
Możemy je przystosować do naszych po-
trzeb i tworzyć nowe, np. te, które odno-
szą się do przycisków.
Potrzebujemy metod obsługujących
działania użytkownika, czyli slotów. Bę-
dą nimi: digitClicked() (kliknięcie klawi-
sza cyfry), unaryOperatorClicked () (klik-
nięcie przycisku .....................), additive-
OperatorClicked () (kliknięcie przycisku
dodawania), multiplicativeOperator-
Clicked () (kliknięcie przycisku mnoże-
nia), equalClicked () (kliknięcie przycisku
równa się), pointClicked() (kliknięcie
przycisku kropki), changeSignClicked ()
(kliknięcie przycisku +/- służącego do
zmiany znaku), backspaceClicked () (klik-
nięcie backspace, czyli kasowanie cy-
fry), clear() (czyszczenie wpisanej lub
wyliczonej wartości), clearAll() (czysz-
czenie całego wyświetlacza), clearMem-
ory() (czyszczenie pamięci kalkulatora),
read _ Memory () (odczyt pamięci kalkula-
tora), setMemory() (ustawianie wartości w
pamięci kalkulatora) i addToMemory() (do-
dawanie wartości w pamięci kalkulatora).
Nazwy wszystkich slotów będą zapisane
w tablicy $slots (Listing 3), dzięki której
biblioteka Qt będzie je mogła obsłużyć.
Potrzebne będą też metody, które nie
przyciski, abortOperation() do wycofa-
nia działania oraz calculate(), która bę-
dzie obliczać wynik.
Sygnały i sloty – szczegóły
Przejdźmy teraz do bardziej szczegó-
łowego omówienia zagadnienia sygna-
łów i slotów. Jak już wiemy, są one jed-
ną z podstawowych koncepcji w Qt,
a ich zadaniem jest łączenie wydarzeń
(np. kliknięcia myszką przycisku doda-
wania – tym zajmują się sygnały) z me-
todami, które je obsługują (np. dodawa-
nie dwóch liczb, co z kolei jest zadaniem
Rysunek 3. Główny widget w Qt
PHP Solutions Nr 1/2007

slotów). Slot jest wywoływany po wysła-
niu przez widget połączonego z nim sy-
gnału.
Sloty to zwyczajne metody w mode-
lu obiektowym PHP5, które mogą być
publiczne (public), chronione (protec-
ted) lub prywatyne (private) i może-
my je bezpośrednio wywoływać (nieko-
niecznie wskutek wystąpienia zdarze-
nia). Naturalną koleją rzeczy jest ich łą-
czenie z sygnałami. Jeden sygnał mo-
że być podpięty do wielu slotów, a jeden
slot – do wielu sygnałów. Co więcej, mo-
żemy łączyć sygnały między sobą. Bar-
dzo ważne jest to, że w Qt klasa, któ-
ra może korzystać z sygnałów i slotów,
musi dziedziczyć po QObject. Więcej na
ten temat możemy przeczytać w drugim
tutorialu Qt.
Przyjrzyjmy się jeszcze raz pro-
stemu przykładowi z Listingu 1, któ-
ry składa się wyłącznie z okna główne-
go i przycisku Quit powodującego za-
kończenie działania aplikacji. Wszystkie
widgety dziedziczące z QWidget, w tym
nasz przycisk QPushButton, wysyłają sy-
gnały przy wystąpieniu dowolnego wy-
darzenia. W naszym przykładzie jest to
sygnał clicked(), wysyłany przez przy-
cisk, który klikniemy myszką. Więcej
o sygnałach i slotach można przeczytać
w tutorialu 7 PHP-Qt. Do łączenia slo-
tów z sygnałami służy metoda connect()
danego widgetu, np.:
connect($quit,SIGNAL("clicked()"),
$app,SLOT("quit()"))
Metody SLOT() i SIGNAL() są wymaga-
ne, aby zdefiniować sloty i sygnały – bez
ich użycia nie będzie to możliwe. Metody
te odpowiadają makrom SIGNAL i SLOT
z Qt dla C++.
Aby rozłączyć sloty i sygnały, mo-
żemy użyć metody disconnect(), ale
przeważnie nie jest to wymagane,
gdyż Qt rozdziela je automatycznie w
Listing 4. Rozmieszczamy (w pętli) przyciski odpowiadające za cyfry
w kalkulatorze
for ($i = 1; $i < $this->NumDigitButtons; ++$i)
{
$row = ceil(((8 - ($i+1))) / 3) + 2;
$column = ceil((($i-1) % 3)) + 1;
$this->mainLayout->addWidget($this->digitButtons[$i],
(int) $row, (int) $column);
} ($widget, $row,
PHP Solutions Nr 1/2007
momencie zniszczenia obiektu, które-
go one dotyczą. Obecna wersja PHP-
Qt nie obsługuje jeszcze slotów z pa-
rametrami: funkcjonalność ta jest pla-
nowana w najstępnych wersjach tej bi-
blioteki.
Wszystkie spośród używanych przez
nas przycisków są obiektami klasy QPush-
Button, która dziedziczy z QAbstractBut-
ton. Z tej drugiej dziedziczą również in-
ne klasy przycisków, takie jak Q3Button,
QCheckBox czy RadioButton.
Wyświetlaczem kalkulatora będzie
pole tekstowe – obiekt $display klasy
QLineEdit, która. reprezentuje pojedyn-
czą linię tekstu z możliwością edycji. Jak
w prawdziwym kalkulatorze, przy inicja-
cji tej klasy wpisujemy wartość 0 (ja-
ko parametr wysłany do konstruktora).
Tekst zawarty w tym polu odczytamy
korzystając z metody $display->text(),
zaś do wpisania go użyjemy metody
setText().
Definiowanie wyglądu
(layoutu) okienka
Zdefiniujmy teraz wygląd (layout) nasze-
go kalkulatora. Określa on sposób or-
ganizacji widgetów w oknie. Podstawo-
wą klasą służącą do definiowania lay-
outu (menedżerem layoutu, ang. layout
manager)jest QLayout, z której dziedzi-
czą inne, takie jak QHBoxLayout, QVBox-
Layout czy QGridLayout. Główną zale-
tą menedżerów layoutu jest to, że auto-
matycznie rozmieszczają one elementy
w oknie, wymagając od programisty je-
dynie podania podstawowych parame-
trów (np. kolumny i wersu).
W naszym kalkulatorze użyjemy
klasy QGridLayout, która traktuje okno
aplikacji jako siatkę (ang. grid) podzie-
loną na wiersze i kolumny. Przyciski na-
szego kalkulatora są pogrupowane wg
funkcji: operatory [[unary]], dodawania i
mnożenia, cyfry oraz inne (np. kasowa-
nie cyfr). Każda z grup ma po jednym
www.phpsolmag.org
PHP-Qt Dla początkujących
slocie. Przyciski są tworzone z uży-
ciem wspomnianej już metody create-
Button(), która wymaga dwóch para-
metrów: opisu, który zostanie wyświe-
tlony na klawiszu oraz slotu. Slotami
będą metody wymienione w zmiennej
$slots z Listingu 3, które będą połą-
czone z sygnałem clicked() odpowied-
nich przycisków (np. slot additiveOper-
atorClicked() połączymy z sygnałem
clicked() przycisku dodawania).
Sposób rozmieszczenia przycisków
reprezentujących cyfry przedstawia-
my na Listingu 4. Korzystając z meto-
dy addWidget() obiektu $this->main-
Layout() klasy QGridLayout, każdemu z
nich przypisujemy konkretną kolumnę i
wers, np. equalButton (przycisk równa
się) będzie miał położenie (5,5). Meto-
da addWidget wymaga podania trzech
parametrów: obiektu (np. przycisku),
wersu i kolumny. Dodatkowo, możemy
zdefiniować dwa opcjonalne parame-
try: rowSpan i colSpan, które pozwalają
na łączenie kilku wersów lub kolumn w
jedną, podobnie jak ma to miejsce w ta-
belach HTML-owych.
Przeciążenie metod
(overloading)
Powiedzieliśmy, że parametry rowSpan
i colSpan są opcjonalne. Przyciski w
naszym kalkulatorze, poza backspace-
Button, clearButton () i clearAllBut-
ton(), są dodawane do layoutu metodą
addWidget() jedynie z trzema parame-
trami (obiekt, wers i kolumna). Opcjo-
nalność rowSpan i colSpan nie jest
osiągana przez przypisywanie im war-
tości domyślnych w deklaracji metody
addWidget(), tylko przez przeciążenie
(ang. overloading) tej metody. Parame-
trem o wartości domyślnej jest nato-
miast Alignment, ustawiony standardo-
wo na 0. Nagłówki metody addWidget()
z rowSpan i colSpan przetłumaczone na
PHP wyglądają następująco:
QGridLayout::addWidget
($widget, $fromRow,
$fromColumn, $rowSpan,
$columnSpan, $alignment = 0)
A oto wersja bez parametrów pozwalają-
cych na łączenie wersów i kolumn:
QgridLayout::addWidget
$column, $alignment = 0)
15
Dla początkujących PHP-Qt

Na koniec nadajemy okienku tytuł PHP ton("")) i zwraca obiekt docelowy (tej stosowanie wobec wszystkich napi-
Solutions Calculator. samej klasy, co obiekt podany jako dru- sów, które chcemy wyświetlać. PHP-
gi parametr). Qt automatycznie konwertuje wszyst-
Zmiana typów (ang. type Następnie odczytujemy liczbę wpi- kie łańcuchy PHP na obiekty klasy
casting) saną przez użytkownika. W tym ce- QString.
Zobaczmy teraz, w jaki sposób klasa Cal- lu skorzystamy z metody text() kla- Większość metod Qt również zwra-
culator odnajduje przycisk wciśnięty sy obiektu $display (naszego wyświe- ca łańcuchy tego typu. Korzystanie
przez użytkownika. W tym celu przyjrzy- tlacza). Otrzymany rezultat będzie ty- z QString daje wiele rozmaitych moż-
my się metodzie unaryOperatorClicked() pu QString, a my potrzebujemy liczby, liwości manipulacji łańcuchami, takich
(Listing 5). na której będziemy mogli wykonywać jak ich liczenie, łączenie, zastępowa-
Do określenia, który przycisk zo- działania. Przekonwertujemy więc łań- nie, kasowanie, dzielenie czy konwer-
stał wciśnięty służy metoda sender() cuch na liczbę przy użyciu metody to- sja standardów (ASCII/Unicode/UTF8/
– zwraca ona obiekt, który wysłał sy- Double(): jeśli konwersja się nie powie- UTF16/Latin1 oraz typy numeryczne i
gnał. Metoda ta należy do klasy QOb- dzie, wynikiem będzie 0.0 i wywołana niektóre operatory). Wszystkie łańcu-
ject (z której dziedziczy każdy wid- zostanie metoda abortOperation() kla- chy przechowywane w Qt są domyśl-
get, również przycisk), a dostęp do sy Calculator. nie typu Unicode: stosowanie tego ty-
niej jest możliwy dzięki $this. Widzimy pu wobec łańcuchów podawanych jako
już, dlaczego klasa Calculator dzie- QString: obsługa parametry metod gwarantuje, że będą
dziczy z QDialog, która z kolei jest kla- łańcuchów w Qt wyświetlane poprawnie.
są pochodną wobec QObject. Dokład- Przyjrzyjmy się teraz możliwościom
niejsze informacje na temat dziedzicze- Qt w dziedzinie łańcuchów. Biblioteka Podsumowanie
nia klas w Qt znajdują się pod adresem ta oferuje szerokie możliwości obsłu- Zademonstrowaliśmy podstawowe moż-
http://www.trolltech.com/products /qt/ gi standardu unicode, łańcuchów i po- liwości PHP-Qt i na ich podstawie moż-
learnmore/classchart/. jedynczych znaków. Ułatwia też kon- na ocenić, że rozwój tej biblioteki zmierza
No dobrze, ale metoda sender() wersję typów znaków oraz internacjo- w dobrym kierunku.
zwraca obiekt klasy QObject, a nam nalizację. Obecnie, twórcy tego pakietu zaj-
jest potrzebny przycisk. Użyjemy więc Na Listingu 5 korzystamy z meto- mują się integracją ze SMOKE (któ-
funkcji qobject _ cast(), która zamie- dy tr(), która należy do klasy QObject ry zostanie użyty w następnych wer-
ni obiekt typu QObject na takowy. Wy- i klas pochodnych wobec niej. Zwra- sjach PHP-Qt i jest dołączony w obec-
maga ona podania dwóch parametrów: ca ona tłumaczenie podanego łańcu- nym wydaniu tego pakietu; jego celem
istniejącego obiektu oraz nowej, anoni- cha lub ten sam łańcuch, jeżeli nie ma jest utworzenie powiązań (ang. bin-
mowej instancji (w tym przypadku But- dla niego tłumaczenia. Zaleca się jej dings) pomiędzy PHP a Qt/KDE) oraz
przenosinami PHP-Qt do działające-
Listing 5. Zastosowanie metod qobject_cast i tr() klasy QObject go w systemie Subversion repozyto-
rium KDE.
function unaryOperatorClicked()
Nic więc nie stoi na przeszkodzie,
{
$clickedButton = qobject_cast($this->sender(), new Button(""));
aby wprowadzić do PHP-Qt pozostałe
$clickedOperator = $clickedButton->text(); klasy należące do Qt i KDE. Co wię-
$operand = $this->display->text()->toDouble(); cej, PHP-Qt ma być dostępne nieza-
$result; leżnie od KDE i nie wymagać żadnych
pakietów oprócz parsera PHP i biblio-
if ($clickedOperator->toAscii() == $this->tr("Sqrt")->toAscii()) {
if ($operand < 0.0) {
teki Qt. Lista mailingowa i repozyto-
$this->abortOperation(); rium Subversion pozwalają natomiast
return; śledzić rozwój pakietu PHP-Qt, który z
} każdą wersją staje się coraz lepszy. n
$result = sqrt($operand);

} else if ($clickedOperator->toAscii()==$this->tr("x\262")->toAscii()) {
$result = pow($operand, 2.0);
O autorze
} else if ($clickedOperator->toAscii()==$this->tr("1/x")->toAscii()) {
if ($operand == 0.0) { Thomas Mönicke studiuje informa-
$this->abortOperation(); tykę na Politechnice Brandenburskiej
return; w Cottbus. Jest autorem biblioteki PHP-
} Qt. Tworzy aplikacje GIS- i webowe dla
$result = 1.0 / $operand; Niemieckiego Instytutu Archeologiczne-
} go, a także pracuje nad systemem P2P
do widekonferencji o nazwie BRAVIS.
$this->display->setText(QString::number($result));
$this->waitingForOperand = true; Kontakt z autorem:
} thomas.moenicke@kdemail.net

16 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007

Projekty

PunBB – nowoczesne forum

dyskusyjne
Stopień trudności: lll
Piotr Maliński

Obecnie skryptów umożliwiających prowadzenie

forum dyskusyjnego jest bardzo wiele. Różnią
się dostępnymi możliwościami jak również
interfejsem samego forum. Najbardziej znane
jest chyba phpBB lecz od pewnego czasu
nie cieszy się dobrą opinią ze względu na
powtarzające się problemy z bezpieczeństwem.
Możemy wybrać również IPB o bogatej
funkcjonalności i wysokim standardzie lecz
musimy pamiętać iż jest to projekt komercyjny.

W SIECI
1. http://www.punbb.org
– Strona punBB;
2. http://www.punres.org
– Strona z modyfikacjami
i skórkami;
3. http://punbb.tox.pl
– Polskie Wsparcie punBB;
4. http://www.tibiaswe.com/foru
– Jedno z największych for
dyskusyjnych opartych o
punBB;
5. http://www.phpclasses.org/
browse/package/2765.html
– Forum Integrator, klasa
ułatwiające integrację punBB
i phpBB;
M
ożemy też wypróbować też
SMF jak wiele innych skryp-
tów. Co jednak mamy zro-
bić gdy chcemy lekkie, funkcjonalne
i proste w zarządzaniu forum? Roz-
wiązaniem jest punBB, skrypt rozwi-
jany od 2003 roku przez Rickarda An-
derssona. PunBB korzysta z bazy da-
nych, do wyboru może to być MySQL,
PostgreSQL lub SQLite. Skrypt mo-
że działać zarówno pod PHP z serii
4.3 jaki i PHP5. Instalacja skryptu jest
bardzo prosta.
Wystarczy pobrać archiwum ze stro-
ny projektu, rozpakować i przenieść na
nasz serwer i otworzyć w przeglądarce
plik install.php. Pojawi się prosty, intu-
icyjny instalator. Jeżeli chcemy prowa-
dzić forum w języku innym niż angielski
to wystarczy pobrać ze strony punBB
odpowiedni pakiet językowy i umieścić
go w katalogu lang a następnie ustawić
go domyślnym w panelu admina i profilu
administratora.
Rozwój
Bieżąca stabilna wersja to 1.2.14 a ko-
lejne wydania z tej serii ukażą się wy-
łącznie w przypadku odkrycia błędów
lub luk bezpieczeństwa. Aktualizacje
bezpieczeństwa ukazują się nie póź-
niej niż 48 godzin od zgłoszenia. Infor-
macje o odkrytych błędach i konieczno-
ści aktualizacji są podawane na stronie
projektu oraz na specjalnej liście dys-
kusyjnej.
Obecnie trwają prace nad punBB
1.3, nową wersją rozwojową, która wpro-
wadzi nowe funkcjonalności takie jak:
Co obiecujemy:
Poznasz podstawy PHP i HTML.
Co powinieneś wiedzieć:
Umiejętność integrowania punBB z ze-
wnętrznymi skryptami a także umiejęt-
ność migracji danych z innych skryptów
forum.

18 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007


l
łatwy w zarządzaniu system rozsze-
rzeń (tzw. Wtyczek);
l
przyjazne linki dla wyszukiwarek;
l
usprawniony interfejs forum.
Pierwsza stabilne wydanie z tej serii prze-
widziane jest jeszcze na bieżący rok.
Możliwości forum
Tabela 1 prezentuje dostępne jaki brakują-
ce względem innych skryptów funkcjonal-
ności punBB. Zestawienie pochodzi z da-
nych serwisu forummatrix.org.
Wydajność
Autor artykułu przeprowadził proste testy
wydajnościowe z wykorzystaniem profilera
Xdebug (wersja 2.0.0 beta 5) pracującego
z PHP 5.1.2 pod kontrolą 64 bitowego li-
Tabela 1. Wady i zalety punBB
Obsługa MySQL, PostgreSQL i SQLite
Bbcode, emotikony, cytowanie
Przejście do ostatniego postu
Przekierowanie jako forum
Kanały RSS/Atom, powiadomienia email
Awatary, rangi, sygnatury
Użytkownicy na forum
Przenoszenie tematów, przyklejone
tematy
Wyszukiwanie pełnotekstowe i zaawan- Własne tagi BBcode
sowane
Lista nieprzeczytanych tematów
Statystyki
Banowanie użytkowników, adresów IP
Flood control
Czyszczenie forum
Import danych z innych for dyskusyjnych
Rysunek 1. Strona spinkBB - generatora arkuszy CSS dla punBB
PHP Solutions Nr 1/2007
nuksa (Gentoo). Każdy z testowych skryp-
tów posiadał dwie kategorie oraz jeden te-
mat z jedną odpowiedzią. W celu otrzyma-
nia powtarzalnych wyników autor wyko-
rzystał funkcję xdebug_peak_memory_usage
w celu pomiaru maksymalnego zużycia
pamięci przez wykonujący się kod forum
dyskusyjnego. Wyniki zestawione są po-
niżej.
Maksymalne zużycie pamięci:
l
punBB (1.2.10): 0,742095 MB;
l
phpBB (2.0): 1,699279 MB;
l
IPB (2.0): 3,683769 MB;
l
SMF (1.1 RC 2): 3,769836 MB.
Bardzo dobre wyniki punBB można czę-
ściowo uzasadnić brakiem komponentów
takich jak prywatne wiadomości czy roz-
Wsparcie utf-8
Wsparcie Oracle
Załączniki
Zagnieżdżone fora
Forum archiwum/kosz
Reputacja/ocena użytkownika
Prywatne wiadomości (jako dodatek)
dzielenie tematów (jako dodatek)
Edytor szablonów
Ankiety (jako dodatek)
Przyjazne linki (jako dodatek)
Ostrzeżenia
Archiwizacja
www.phpsolmag.org
PunBB Projekty
szerzony system użytkowników i upraw-
nień obecnych w konkurencyjnych roz-
wiązaniach.
Wdrożenia
PunBB mimo iż w sieci nie jest powszech-
nie znane zostało wdrożone w wielu ser-
wisach. TibiaSwe to jedno z największych
for opartych o ten skrypt mogące poszczy-
cić się ponad 320 tysiącami postów. Fo-
rummatrix – serwis zajmujący się porów-
nywaniem różnych skryptów tego typu ja-
ko forum dostępne w serwisie dla użyt-
kowników również wybrał punBB. Twórcy
tego serwisu wybrali punBB ze względu
na system użytkowników i uprawnień, któ-
ry bardzo łatwo wykorzystać w zewnętrz-
nych skryptach oraz jest łatwy w zarzą-
dzaniu od strony forum.
Migracja danych
Na stronie skryptu znajdziemy również na-
rzędzie o nazwie „PunBB Migration To-
ol” umożliwiające migrację danych z kilku
znanych skryptów. By skorzystać z narzę-
dzia wystarczy rozpakować je i umieścić
katalog converters w katalogu z instala-
cją punBB, a następnie otworzyć w prze-
glądarce zawarty w tym katalogu plik in-
dex.php. Na dzień dzisiejszy wspierany
jest import danych z:
l
Invision Power Board 1.3;
l
Invision Power Board 2.0;
l
MiniBB 1.7d;
l
phpBB 2.0;
l
PHPNuke 7.4;
l
vBulletin 3.0.0;
l
YabbSE 1.5.5;
l
SMF 1.0.5;
l
SimpleBoard 1.7d;
l
PHP-Fusion.
Konwerter jest równie prosty w obsłudze
co samo forum. Nasza ingerencja ograni-
cza się do wybrania nazwy skryptu z któ-
rego chcemy importować dane oraz pre-
fiks jego tabel oraz opcjonalnie dane bazy
danych jeżeli tabele skryptu znajdują się w
innej bazie niż tabele punBB.
INTEGRACJE
W łatwy sposób możemy uzyskać dostęp
do systemu użytkowników oraz bazy da-
nych (bieżącego połączenia). W tej kwestii
IPB z projektem IPB SDK jest nie do po-
bicia, ale mimo to możliwości punBB oka-
19
Projekty PunBB

żą się wystarczające dla większości sytu- Zaczynamy od zainstalowania gale- $pun->login($_POST['username'],

acji. Jednakże możemy napotkać proble-
my jako że uzyskanie dostępu do zaso-
bów punBB polega na dołączeniu pliku
include/common.php forum. Dołączenie
elementu forum może doprowadzić do ko-
lizji nazw funkcji i zmiennych.
Dostęp do elementów
rii CPG ustawiając ten sam login i hasła $_POST['password']);
administratora jaki podaliśmy dla punBB;
Następnie w katalogu z galerią umiesz- Otwieramy logout.php i dodajemy po:
czamy plik punbb.php klasy Forums Inte-
grator i rozpoczynamy integrację; $referer = 'index.php';
W pliku login.php wyszukujemy: kod:
include 'punbb.php';
if ( $USER_DATA = $cpg_udb- $pun = new punbb

punBB >login( addslashes($_POST['username']), ('/ścieżka/do/punbb/');

By uzyskać dostęp do tablic z danymi bie- addslashes($_POST['password']), isset eval($pun->set_define());
żącego użytkownika, ustawieniami forum ($_POST['remember_me']) ) ) { $pun->set_variables($pun_user,
czy podstawowymi tłumaczeniami wystar- $pun_config);
czy kilka linijek kodu co przedstawia listing I poniżej dodajemy: $pun->logout();
1. Stała PUN_ROOT oznacza ścieżkę do ka-
talogu ze skryptem forum (bezwzględną include 'punbb.php'; Otwieramy register.php i wyszukujemy
ścieżkę systemową lub ścieżkę względną $pun = new punbb('/ścieżka/do/punbb/'); wiersz zawierający zapytanie:
względem położenia pliku skryptu w któ- eval($pun->set_define());
rym wykonujemy ten kod) $pun->set_variables($pun_user, $sql = "INSERT INTO
Oprócz tablic zyskujemy dostęp do $pun_config); {$CONFIG['TABLE_USERS']} ".
innych elementów punBB. Kolejnym ele-
mentem jest zmienna $db przechowująca
Listing 1. Dostęp do podstawowych elementów punBB
obiekt, za pomocą którego możemy ope-
rować na bazie danych. Przykład widzi- define('PUN_ROOT', 'upload/');
my na listingu 2. Jeżeli chcemy stworzyć // ścieżka do skryptu forum
require PUN_ROOT.'include/
aplikację obsługującą wszystkie trzy ba-
common.php';
zy to możemy przyjąć rozwiązanie punBB echo '<pre>
– pisanie w razie potrzeb trzech zapytań PUN_CONFIG:<BR>';
dla każdej bazy danych. Pomocna może print_r($pun_config);
okazać się zmienna $db_type przecho- echo '<HR>
PUN_USER:<BR>';
wująca nazwę używanej przez skrypt ba-
print_r($pun_user);
zy danych. echo '<HR>LANG
Możemy też pod patrzeć kod punBB i COMMON:<BR>';
wykorzystać pewne elementy w naszych print_r($lang_common);
skryptach. Przykładowo formularz logowa- echo '<HR>BANS:<BR>';
print_r($pun_bans);
nia logujący użytkownika na forum i prze-
kierowujący na stronę formularza wyglą- Listing 2. Wykonywanie zapytania z pomocą obiektu $db
dałby tak jak na listingu 3.
IF($result = $db->query($query))
Klasa „Forums {
while ($row = $db->fetch_assoc
Integrator” ($result))
Dostępna na phpclasses.com klasa uła- {
twia integrację punBB jak i phpBB. Oprócz print $row;
zaprezentowanego powyżej kodu kopiu- }
je część kodu forum w celu umożliwienia }

bezpośredniego logowania czy rejestro-

wania użytkowników. Pełną dokumentację
znajdziemy wraz z pakietem.

PUNBB I COPPERMINE
GALLERY
CPG to skrypt galerii internetowej rozpro-
wadzanej na licencji GNU GPL. Na jego
przykładzie zaprezentujemy jak dokonać
prostej integracji skryptu z forum punBB
za pomocą klasy Forums Integrator. Lo-
gowanie, wylogowanie i rejestracja w na-
szej coppermine gallery wywoła identycz-
ny efekt na naszym forum punBB. Rysunek 2. Prosty interfejs importera danych

20 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007

 PunBB Projekty

"(user_regdate, user_active,
user_actkey, user_name,
user_password, user_email,
user_profile1,
user_profile2, user_profile3,
user_profile4,
user_profile5, user_profile6) ".
"VALUES (NOW(), '$active',
'$act_key',
'" . addslashes($user_name) . "', '" .
addslashes($encpassword) . "', '" .
addslashes($email) . "', '$profile1',
'$profile2', '$profile3', '$profile4',
'$profile5', '$profile6')";
Listing 3. Formularz logowania z przekierowaniem
<form id="login" method="post" action="'.PUN_ROOT.'login.php?action=in"
onsubmit="return process_form(this)">
<input type="hidden" name="form_sent" value="1" />
<input type="hidden" name="redirect_url" value="'.
$_SERVER['SCRIPT_NAME'].'" />
<B>Login</B><BR />
<input type="text" name="req_username" size="15" maxlength="25"
/><BR /><BR />
<B>Password</B><BR />
<input type="password" name="req_password" size="15" maxlength=
"16" /><BR /><BR />
<input type="submit" name="login" value="Login" />
</form>

Poniżej dodajemy: global $CONFIG, $db,
$pun_config, $pun_user;
include 'punbb.php'; //, $PHP_SELF;
$pun = new punbb('/ścieżka/do
/punbb/'); Integracja gotowa, operacje logowania,
eval($pun->set_define()); wylogowania i rejestracji wykonają te sa-
$pun->set_variables($pun_user, me operacje w punBB automatycznie. By
$pun_config); systemy użytkowników pozostały zsyn-
$pun->register($user_name, chronizowane zmieniamy lub usuwamy
$password, $email); odnośniki rejestracji i logowania na fo-
rum na te z CPG.
Wyszukujemy: W powyższym kodzie użyliśmy
trzech metod klasy punBB – login,
function check_user_info(&$error) logout i register, umieszczając wywoła-
{ nie tych metod w miejscach, w których
global $CONFIG; //, $PHP_SELF; Coppermine Gallery wykonuje te sa-
me operacje. Ostatnia zmiana, dodanie
I zastępujemy: trzech zmiennych punBB jako global-
nych była konieczna by wykorzystywa-
function check_user_info(&$error) ne elementy punBB działały poprawnie.
{ Innym rozwiązaniem byłoby przekazanie
do funkcji (czy klasy) obiektu klasy inte-
grującej jako argumentu.
MIGRACJA FORUM:
jakilinux.org
Administratorzy serwisu jakilinux.org po-
stanowili rozpocząć migrację forum opar-
tego o skrypt phpBB by Przemo. Obecnie
forum zawiera ponad 4000 postów i 500
użytkowników. Autor serwisu, Borys Mu-
sielak tak uzasadnia podjętą decyzję:
„Plusem phpBB jest spora liczba
funkcji i popularność. Niestety, system
ten zupełnie nie sprawdza się, gdy wy-
magana jest jakakolwiek elastyczność.
Kod phpBB jest trudny w modyfikacji
– system zaprojektowany został z uży-
ciem przestarzałych metod (dotyczy to
zarówno rdzenia aplikacji jak i części od-
powiedzialnej za wygląd). W odróżnieniu,
kod punBB napisany jest w sposób przej-

R E K L A M A

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 21

Projekty PunBB
rzysty – umożliwia on praktycznie dowol-
ne przeprojektowanie interfejsu użytkow-
nika, dzięki umiejętnemu zastosowaniu
arkuszy styli (CSS) przez jego twórców.
Pewne niedostatki funkcjonalności (doty-
czy wersji podstawowej aplikacji) rekom-
pensowane są natomiast przez świetny
mechanizm wtyczek.”
Za migrację odpowiedzialny był autor
niniejszego artykułu.
Plan migracji obejmował:
l
Import danych z phpBB do punBB;
l
Konwersja kodowania z latin2 do
utf-8;
l
Zainstalowanie dodatków do punBB
zapewniających tą samą lub lepszą
funkcjonalność jak w phpBB by Prze-
mo;
l
Stworzenie własnej skórki.
Kodowanie danych zmieniono poprzez
zmianę kodowania pliku zrzutu bazy da-
nych, który następnie zaimportowano na
testowym serwerze. Import danych czy-
li treści forum jak i kont użytkowników
przeprowadzono za pomocą „PunBB
Migration Tool”. Migracja przebiegła bez
problemów mimo iż phpBB by Przemo
zawierało liczne modyfikacje.
Kolejnym etapem była instalacja od-
powiednich dodatków – systemu pry-
watnych wiadomości (Private_Messa-
ge_Mod), ankiety (Easy_Poll) oraz do-
konano modyfikacji kodu punBB w ce-
lu zamiany pól profilu użytkownika doty-
czących komunikatorów AOL IM i Yahoo
Messenger na Gadu-Gadu i Tlen.pl. Na
obecnym etapie nie wykonywano innych
zmian poza dodaniem ogólnodostępnych
modyfikacji dodających brakujące podsta-
Rysunek 3. Forum jakilinux.org po migracji danych prezentujące dwie skórki punBB
22
wowe opcje. Po wprowadzeniu modyfika-
cji zauważono że dane kontaktowe Gadu-
Gadu i Tlen.pl uległy importowi z phpBB
by Przemo, a to za sprawą iż w tej mody-
fikacji phpBB zastąpiono te same pola ko-
munikatów profilu użytkownika.
Kolejnym etapem było udostępnie-
nie bieżącej wersji do testów zespołowi
prowadzącemu serwis oraz przygotowa-
nie skórki przez grafików.
CODE IGNITER i punBB
Code Igniter to prosty lecz funkcjonalny
framework PHP. Nie oferuje aż tylu moż-
liwości co Prado czy Symfony lecz wielu
programistów bardzo go sobie ceni.
Integracja punBB ma tą wadę że po-
lega na dołączeniu pewnych plików forum,
co w przypadku Code Ignitera stwarza je-
den problem. Otóż pomocnik url zawie-
ra funkcję redirect. punBB również za-
wiera taką funkcję i dochodzi do konflik-
tu. Musimy zmienić nazwę funkcji, którą
znajdziemy w pliku system/helpers/url_
helper.php.
Integracja:
W kontrolerach, które mają korzystać z
integracji przed kodem klasy wystarczy
dodać:
define('PUN_ROOT',
'ścieżka/do/punbb/');
require PUN_ROOT.
'include/common.php'
W konstruktorze należy ustawić zmienną
pun_user jako globalną:
global $pun_user;
$this->pun = $pun_user;
www.phpsolmag.org
Przykład:
function __construct()
{
global $pun_user;
parent::Controller();
$this->pun = $pun_user;
unset($pun_user);
}
Czy jestem zalogowany?
Oto metoda kontrolera zwracająca war-
tość logiczną oznaczającą stan bieżą-
cego użytkownika, True dla zalogowa-
nego i False dla wylogowanego użyt-
kownika:
function _check_login()
{
IF($this->pun['group_id'] =
= 3) return false;
IF($this->pun['username'] =
= 'Guest') return false;
IF($this->pun['password'] =
= 'Guest') return false;
IF($this->pun['id'] == 1)
return false;
return true;
}
Ostatnie 10 aktywnych
tematów
W tym przypadku wystarczy skorzystać z
biblioteki Code Ignitera i wykonać proste
zapytanie do bazy danych:
$query = $this->db->query
("SELECT * FROM PREFIX_topics
ORDER BY last_post
DESC LIMIT 10");
KONIEC
Niniejszy artykuł zaprezentował możliwości,
zalety i wady punBB. Zachęcam wszystkich
do sprawdzenia tej aplikacji w swoich roz-
wiązaniach. n
O autorze
Piotr Maliński jest studentem Politech-
niki Warszawskiej na kierunku Techno-
logia Chemiczna. Od czterech lat zaj-
muje się tworzeniem aplikacji w PHP jak
i od niedawna w Pythonie. Jest również
autorem serwisów o nazwie „Biblioteka
Riklaunima”.
Kontakt: riklaunim@gmail.com
PHP Solutions Nr 1/2007
Dla zaawansowanych

XAJAX łatwy AJAX

Stopień trudności: lll
Paweł Grzesiak

Na fali fascynacji AJAX-em powstało wiele

bibliotek mających jednocześnie ułatwić i
przyspieszyć proces projektowania witryn
internetowych. Prezentujemy XAJAX,
rozwiązanie zorientowane na programistów PHP,
uwzględniające minimum programowania w
JavaScript.

W SIECI
1. http://www.xajaxproject.org/
– strona główna projektu
XAJAX.
2. http://wiki.xajaxproject.org/
– dokumentacja wiki do pro-
jektu.
3. http://adaptivepath.com/
publications/essays/
archives/000385.php
– artykuł Ajax: A New Appro-
ach to Web Applications.
4. http://developer.mozilla.org/
pl/docs/AJAX
– więcej informacji o samej
technice AJAX na stronach
Mozilla Developer Center.
A
JAX to podejście do tworzenia
aplikacji internetowych polegają-
ce na połączeniu możliwości ist-
niejących już technologii w nową jakość.
Termin AJAX użył po raz pierwszy Jes-
se James Garrett w swoim artykule pt.
„Ajax: A New Approach to Web Applica-
tions” opublikowanym na początku roku
2005. Jego tekst był próbą odpowiedze-
nia na pytanie, które wówczas zadawa-
ło wiele ludzi, niekoniecznie profesjonal-
nie związanych z tworzeniem stron www.
Pytanie to brzmiało i brzmi nadal – czym
jest ta rewolucyjna technologia wprowa-
dzona przez Google?
Z perspektywy czasu można powie-
dzieć, że to właśnie Google zapoczątko-
wało światowy boom na AJAX, prezentu-
jąc przełomowe na dzień dzisiejszy pro-
dukty. Aplikacje internetowe zaoferowane
przez Google charakteryzują się ponad-
przeciętnymi wartościami użytkowymi,
ale to co je wyróżnia od innych, to wyso-
ki stopień interakcji z użytkownikiem. Re-
wolucją jest tu bowiem fakt, że zmiany w
aplikacjach internetowych Google doko-
nują się nieomal w czasie rzeczywistym.
Wszystko to właśnie dzięki AJAX.
Źródła inspiracji?
Od strony użytkownika korzyści są wi-
doczne gołym okiem. Dla zwykłego in-
ternauty witryna wykorzystująca AJAX
to strona, która niekoniecznie musi się
przeładować by zmienić swoją zawar-
tość. W taki sposób można najkrócej
wyjaśnić ideę AJAX. Niestety, rozumo-
Powinieneś wiedzieć:
Wymagana jest dobra znajomość PHP
oraz nabyte pewne podstawowe umiejęt-
ności posługiwania się JavaScript.
Obiecujemy:
Szybki start w tworzeniu stron opartych o
AJAX. Szybkie wdrażanie nowych pomy-
słów dzięki XAJAX.

24 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007


wanie wyłącznie w kontekście same-
go AJAX-a nie daje prawdziwego obra-
zu zastosowania tej techniki. Najlepiej
więc zasięgnąć przykładów, kierując się
w stronę działających aplikacji Google.
Rysunek 1 prezentuje aplikację Google
Spreadsheets (http://spreadsheets.goog
le.com), która nie tylko wyglądem, lecz i
funkcjonalnością przypomina typowy ar-
kusz kalkulacyjny. Co więc robi ta apli-
Rysunek 1. Google Spreadsheets, internetowy arkusz kalkulacyjny
Rysunek 2. Writely, internetowy edytor tekstu od Google
PHP Solutions Nr 1/2007
kacja, tkwiąc uwięziona w przeglądar-
ce internetowej? Odpowiedź jest dość
prosta – działa, i to wcale nie najgo-
rzej. Czy już czas zmienić swoje przy-
zwyczajenia i pisać dokumenty w edy-
torze tekstu umieszczonym na stronie
www? Rysunek 2 to przykład aplikacji
internetowej niemal żywcem przeniesio-
nej z pakietu biurowego. Writely (http://
writely.com) to produkt Google aspirują-
www.phpsolmag.org
XAJAX Dla zaawansowanych
cy do miana internetowego Worda. In-
ne duże korporacje internetowe też nie
próżnują. Yahoo ze swoim serwisem
zdjęciowym Flickr (http://www.flickr.com)
także aktywnie wykorzystuje możliwości
AJAX. Choćby obracanie zdjęć bez ko-
nieczności przeładowania to tylko jed-
na z robiących wrażenie na użytkowni-
kach funkcji.
Jak to działa?
AJAX (ang. Asynchronous JavaScript and
XML) wykorzystuje do pracy komplet ist-
niejących technologii. Najczęściej do stwo-
rzenia aplikacji AJAX wykorzystuje się ta-
ki zestaw:
• HTML/XHTML – odpowiedzialny za
budowę struktury strony www.;
• CSS – oprawa graficzna witryny;
• JavaScript – realizacja żądań po
stronie klienta (wysyłanie/pobieranie/
przetwarzanie w ograniczonym stop-
niu);
• DOM – obiektowy dostęp do struktury
dokumentu (X)HTML;
• XML – pełniący tu rolę protokołu trans-
portowego (do wymiany pakietów da-
nych);
• PHP (lub dowolny inny język skryp-
towy: ASP/JSP/Ruby) – realizacja
żądań po stronie serwera (wysyłanie/
odbieranie danych/przetwarzanie da-
nych ograniczone przez możliwości
serwera), głównie obejmuje wymianę
informacji z bazą danych (np. Postgre-
SQL, MySQL, SQLite);
• XMLHttpRequest – interfejs dzięki któ-
remu możliwe jest wysłanie i odbiera-
nie danych przez przeglądarkę w cza-
sie rzeczywistym (bez konieczności
przeładowania strony).
Typowa strona www oparta jest o mecha-
nizm żądań i odpowiedzi realizowanych
pomiędzy aplikacją kliencką (przeglądar-
ki) a serwera www przy użyciu protoko-
łu HTTP. Rysunek 4 ilustruje metodę, w
której przeglądarka wysyła żądanie me-
todą GET lub POST i oczekuje odpowie-
dzi ze strony serwera. Serwer odpowia-
da wysyłając użytkownikowi kompletny
kod strony, zawierający kod HTML, CSS,
jak również JavaScript – przy każdym
wywołaniu strona się przeładowuje.
Przy zastosowaniu techniki AJAX po-
czątek procesu wygląda dokładnie w ten
25
Dla zaawansowanych XAJAX
Rysunek 3. Flickr, serwis zdjęciowy od Yahoo!
sam sposób, jak przy metodzie klasycz-
nej – patrz rysunek 5. Strona zostaje w
pełni załadowana. Gdy użytkownik stro-
ny wykonania określoną akcję (kliknie na
przycisk), pałeczkę przejmuje JavaScript.
Odpowiedni skrypt napisany w tym języ-
ku najpierw pakuje odpowiednie da-
ne wejściowe (parametry, które chcemy
przekazać) do formatu XML, a następ-
nie tworzy instancję klasy XMLHttpRequ-
est. To właśnie ta klasa okazuje się klu-
czowa. XMLHttpRequest pozwala na wy-
syłanie i odbieranie przez przeglądarkę
żądań w formie osobnej sesji, niezależ-
nej od aktualnie wyświetlonej strony. W
ten sposób do serwera trafia żądanie o
określonych parametrach i do pracy za-
biera się skrypt przygotowany do wyge-
nerowania odpowiedzi. To właśnie do
skryptu pracującego po stronie serwera
(napisanego np. w PHP) dostarczone
są informacje. Na podstawie dostarczo-
nych danych realizowana jest określo-
na procedura, np. na bazie danych (np.
zmiana wartości w bazie, dodanie no-
wego rekordu). Gdy operacja dobiegnie
końca, skrypt tworzy odpowiedź i odsy-
ła ją do skryptu JavaScript, który pier-
wotnie wywołał akcję. Na podstawie te-
go, co skrypt otrzyma, dokonywana jest
określona akcja. Zazwyczaj polega ona
na zamianie zawartości elementu html o
określonym identyfikatorze (id) na nowy,
nadesłany z serwera. AJAX pozwala na
dokonanie wielokrotnej akcji polegającej
26
na wysłaniu i pobraniu danych. Za każ-
dym razem nie wymaga to od przeglą-
darki przeładowania. AJAX może rów-
nie i dobrze pracować w pełni w tle prze-
glądarki. W takiej sytuacji użytkownik na-
wet nie spostrzeże, iż dane, które wpisu-
je do formularza są defacto wysyłane do
serwera.
Możliwości, jakie daje zastosowanie
techniki AJAX pozwalają zatem na two-
rzenie witryn, które swoim wyglądem i za-
chowaniem przypominają tradycyjne pro-
gramy komputerowe.
Wywołania AJAX mogą być obsługi-
wane:
• Synchronicznie – w określonych od-
stępach czasu (przydatne przy zapisie
kopii aktualnie pisanego dokumentu);
• Asynchronicznie – na żądanie (uru-
chamiane na akcję użytkownika).
����������
������������
�����������
����������������
����������������������
Rysunek 4. Schemat działania klasycznej strony www
www.phpsolmag.org
Stronę w AJAXie raz,
proszę
Rolą web designera jest spełnianie po-
trzeb klientów. Jako projektant stron www
spotkałem się wielokrotnie z klientami,
których podstawowym wymogiem wo-
bec strony było wykorzystanie technolo-
gii AJAX. Klientów urzeka sposób, w jaki
dobrze zaprojektowany AJAX pozwala po-
prawić interakcję z użytkownikiem, zapew-
nić mu szybki i intuicyjny dostęp do funk-
cji na stronie. Google dociera do ogromnej
rzeszy internautów. Klient zapytany wprost
o AJAX zapewne nie będzie zdawał sobie
sprawy z istnienia takiej technologii. Gdy
jednak zapytam go o serwisy, które powi-
nienem przyjąć za wzór, często uzyskuję
odpowiedź zbieżną z moimi przewidywa-
niami. Serwisy, które podobają się wszyst-
kim (wyróżniają się) generalnie wykorzy-
stują w mniejszym, bądź większym stop-
niu możliwości AJAX.
Z AJAXem jest jednak podobnie jak z
innymi nowinkami. Wśród programistów
zawsze znajdują się konserwatyści, uwa-
żający AJAX za nic nadzwyczajnego oraz
liberałowie, mniej lub bardziej zafascyno-
wani techniką i skorzy do jej wdrażania.
Prędzej, czy później każdy z nich będzie
zmuszony do tworzenia aplikacji AJAX.
Większość obecnie tworzonych stron
w żaden sposób nie przypomina aplikacji
w rodzaju Google Spreadsheets, czy Wri-
tely. Dlatego też rzadziej używamy w sto-
sunku do nich terminu strona www. Stro-
na powinna raczej pełnić rolę informacyj-
ną (dostarczać treści), a zadaniem tych
aplikacji jest wyłącznie realizacja konkret-
nej usługi. Klienci indywidualni i korpora-
cyjni zainteresowani stworzeniem nowego
rozwiązania w sieci, zdecydowanie najrza-
dziej decydują się na stworzenie tego ty-
pu usługi. Trudno więc pisać o technologii
AJAX w kontekście odsuniętym od realiów
rynku. Strony internetowe potrzebują prze-
����������
PHP Solutions Nr 1/2007
 XAJAX Dla zaawansowanych

AJAX posiada wady, z których główne to:

• Wciśnięcie w przeglądarce przycisku

����������
wstecz nie powoduje odwrócenia żad-
nego z procesów AJAX. Taka jest nie-
���������������������������������������
stety wada tej technologii, która pod
tym względem przegrywa z przyzwy-
������������
czajeniami internautów;
����������
�����������
• Elementy stron wstawiane przez AJAX
nie są indeksowane przez wyszukiwarki;
�������� ����������
�� • Wyłącznie obsługi JavaScript powodu-
�
�������������� je, że AJAX przestaje działać.
�������������������
������������ �������������

Powyższe rady nie dotyczą oczywiście

aplikacji internetowych, które zbudowano
kompleksowo w oparciu o AJAX, takich
Rysunek 5. Schemat działania strony opartej o AJAX jak opisywany Writely, czy G. Spreadshe-
ets. W takich sytuacjach wyłączenie ob-
myślanej dawki technologii AJAX. W myśl • AJAX doskonale nadaje się do two- sługi JavaScript powoduje całkowitą nie-
tego twierdzenia dochodzimy do wniosku, rzenia przełączników, np. „dodaj to dostępność usługi.
że AJAX mógłby być wykorzystany na wi- zdjęcie do obserwowanych”, któ-
trynie firmowej, czy na forum dyskusyj- re aktualizują bazę i zmieniają napis Biblioteki
nym. Czemu nie. na przełączniku – „usuń z obserwo- W celu ułatwienia pracy przy tworzeniu
Jest wiele sytuacji, w których zasto- wanych”. Dzięki AJAX można umoż- aplikacji internetowych opartych o AJAX
sowanie techniki AJAX ma ogromne zna- liwić szybkie dokonywanie zmian, np. programiści sięgają po gotowe bibliote-
czenie. Witryny i portale tematyczne, ser- zmiana tytułu artykułu bez koniecz- ki. Nie ma nic w tym złego, bo bibliote-
wisy usługowe i informacyjne napotykają ności klikania na „wyślij” i przełado- ki realizują większość krytycznych funk-
na co najmniej kilka sytuacji, w których wania strony. W momencie, gdy użyt- cji, będąc odpowiedzialne za faktyczny
użycie AJAX mogłoby pomóc w zapew- kownik przestanie pisać, uruchamia- transport danych pomiędzy klientem a
nieniu wyższej funkcjonalności strony. ne jest żądanie AJAX a treść tytułu serwerem. Biorąc pod uwagę ciągły pro-
Kluczem do poprawnego wdrażania zapisywana do bazy. Pomimo oczy- ces udoskonalania i popularność niektó-
technik AJAX jest przestrzeganie kilku re- wistej korzyści dla użytkownika, ko- rych bibliotek, można śmiało stwierdzić,
guł przy projektowaniu: nieczne jest zapewnienie oprogra- że tworzenie całej aplikacji od zera mi-
mowania, które zadziała przy wyłą- ja się z celem, podwyższając w dodatku
• Ładowanie dużych partii tekstu za po- czonej obsłudze JS. budżet produkcyjny.
mocą AJAX, np. kolejnych części dłu-
giego artykułu jest niezgodne ze sztu-
ką. Kolejne partie tekstu nie zostaną
zaindeksowane przez wyszukiwarkę,
a użytkownik i tak nie odczuje znacz-
nego przyspieszenia ładowania nowej
treści.
• Większość witryn techniki AJAX po-
winno traktować jako dodatek do do-
tychczasowej funkcjonalności stro-
ny. Zapewni to lepszą funkcjonalność
strony, ale nie zmniejszy dostępno-
ści witryny, wówczas gdy klient po-
siada wyłączoną obsługę JavaScript.
W tym celu konieczne jest zapewnie
odpowiedniego zaplecza programi-
stycznego po stronie serwera, które
sprawi, że strona nie będzie całko-
wicie bezużyteczna. Znacznie bez-
pieczniej jest stworzyć kompleksowy
serwis bez użycia AJAX, a następ-
nie dodać do niej AJAX. W ten spo-
sób bez AJAX strona może popraw- Rysunek 6. XAJAX to narzędzie do szybkiego wdrażania AJAX na strony tworzone
nie funkcjonować; w oparciu o PHP

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 27

Dla zaawansowanych XAJAX
Rysunek 7. Wygląd gotowego systemu zakładek
Możemy rozróżnić dwa rodzaje biblio-
tek wspomagających programowanie, ze
względu na nacisk, który położono na pro-
gramowanie w:
• JavaScript;
• PHP.
Położenie większego nacisku, na któ-
ryś z powyższych języków programowa-
nia może wydawać się nieco niejasne.
W bibliotece, w której nacisk położono na
PHP zadania programisty ograniczają się
w zasadzie wyłącznie do pisania nowych
funkcji obsługi żądań po stronie serwera.
Biblioteka poradzi już sobie z resztą ge-
nerując odpowiednie skrypty JavaScript
do obsługi. Oczywiście nie obędzie się
całkowicie bez JavaScriptu, lecz stosu-
nek kodu pisanego w PHP do JavaScript
będzie jak jeden do pięciu. Biorąc pod
uwagę, iż większość programistów trak-
tuje JavaScript jak trudne do kontrolowa-
nia dziecko, warto postawić na biblioteki
z tej rodziny. Taki jest też XAJAX, biblio-
teka, której poświęcono tej artykuł.
XAJAX
XAJAX to biblioteka udostępniana w for-
mie klasy PHP. Oparta o otwarty kod źró-
dłowy udostępniana jest na licencji LGPL.
Oznacza to, iż można na niej opierać apli-
kacje, za które dostaniemy zapłatę.
Jak to działa? XAJAX składa się z
dwóch bibliotek – napisanej w PHP oraz
napisanej w JavaScript. Każda z nich
przyjmuje na siebie część zadań. Biblio-
teka XAJAX pracująca w formie obiektu
PHP dla każdej funkcji PHP (która ma
mieć możliwość asynchronicznej wy-
28
miany danych) generuje skrypt Java-
Script odpowiedzialny za obsługę żą-
dań. W momencie, gdy nastąpi żądanie,
uruchamiany jest ten skrypt, który po-
przez obiekt XMLHttpRequest komuni-
kuje się z obiektem xajax mieszczącym
się po stronie serwera. Ten wywołuje już
tylko funkcję PHP odpowiedzialną za re-
alizację żądania. Gdy funkcja PHP zo-
stanie zrealizowana, xajax zwróci odpo-
wiedź w formie dokumentu XML. Ta zo-
stanie przetworzona parser xajax pracu-
jący po stronie klienta (JavaScript). Od-
powiedź zostanie zwrócona przez tenże
skrypt JavaScript – zazwyczaj w formie
aktualizacji danych na stronie.
XAJAX posiada wiele interesujących
cech i właściwości:
Rysunek 8. Wygląd gotowego systemu dodawania do obserwowanych
www.phpsolmag.org
• XAJAX jest aplikacją zorientowaną
obiektowo. Rozszerzanie funkcjonal-
ności oraz separowanie kodu od da-
nych jest tu zadaniem bardzo łatwym.
XAJAX łatwo też wdrożyć do już istnie-
jących systemów. Stworzenie dodatko-
wych klas do obsługi ajax sprawia, iż
programista zapomina całkowicie o tej
technologii skupiając się na najbardziej
dla niego istotnej logice biznesowej;
• XAJAX pracuje poprawnie na prze-
glądarkach z rodziny Mozilla (Fire-
fox, Mozilla lub inna oparta o silnik
Gecko), Internet Explorer i Safari;
• Istnieje możliwość bardzo łatwego i
szybkiego zastępowania istniejących
wartości nowymi. W ten sposób łatwo
zmienić nie tylko porcję wyświetlane-
go aktualnie tekstu, ale także i styl
css elementów, czy zaznaczyć pola
checkbox lub radio formularzy;
• XAJAX posiada przyjazny mechanizm
umożliwiający debugowanie napisane-
go wcześniej kodu. W formie okien Ja-
vaScript, XAJAX informuje o aktualnie
podejmowanych przez bibliotekę dzia-
łaniach. To przyspiesza programowa-
nie i wyklucza przypadkowe błędy;
• XAJAX oferuje bardzo prosty mecha-
nizm obsługi formularzy. Przy użyciu
jednej funkcji otrzymujemy tablicę z
danymi, które następnie można obro-
bić, wrzucić do bazy danych lub zwró-
cić użytkownikowi informację o błędnie
wypełnionych polach;
• Przy obsłudze żądania możliwe jest
zwrócenie dodatkowej funkcji Java-
PHP Solutions Nr 1/2007
 XAJAX Dla zaawansowanych

Script, która zrealizuje bardziej za- nie obserwujemy migania charaktery- dzie UTF-8. To zapewnia poprawną
awansowane zadanie (np. wyśle stycznego dla aplikacji XAJAX opar- obsługę narodowych znaków diak-
formularz, gdy ten zostanie spraw- tych o model synchroniczny; trycznych;
dzony przez AJAX na obecność • Dla każdej z funkcji PHP może zostać • XAJAX bardzo łatwo integruje się z
błędów); przypisana inna metoda obsługi (POST wszelkimi systemami szablonowymi.
• XAJAX porównuje dane, które mają lub GET). To pozwala zwiększyć nieco Od strony systemu szablonowego ko-
zostać uaktualnione na stronie, z tymi, bezpieczeństwo całej aplikacji i zapo- nieczne jest dodanie wyłącznie jednej
które już w danym miejscu się znajdu- biega przypadkowym błędom; zmiennej. W jej miejsce zostaną wy-
ją. Jeżeli nic nie ulega zmianie, xajax • Dane przesyłane pomiędzy klientem generowane odwołania do skryptów
nie podejmuje działań. W ten sposób a serwerem są kodowane w standar- JavaScript odpowiedzialnych za reali-
zację żądań;
• XAJAX w bardzo dobry sposób ra-
Listing 1. Kod źródłowy systemu zakładek
dzi sobie z wszelkimi skryptami Java-
<?php Script. Kod źródłowy strony przed i po
require('lib/xajax.inc.php'); wprowadzeniu tej biblioteki w życie nie
function tabarea($tabId) {
różni się znacząco.
sleep(1);
$objResponse = new xajaxResponse();
for($x=1; $x<=6; $x++) { Instalacja XAJAX
$x == $tabId ? $className = 'active' : $className = ''; Zadaniem tego artykułu jest zaprezento-
$objResponse->addScript("document.getElementById('tab".$x."'). wanie praktycznych rozwiązań, które moż-
className='$className'");
na niemal od zaraz wdrożyć na własną
}
$objResponse->addAssign("maintabarea", "innerHTML", stronę. Zanim jednak przystąpimy do pro-
implode('', file('tpl/tab_content_'.$tabId.'.html'))); gramowania, warto zapoznać się ze struk-
return $objResponse->getXML(); turą biblioteki oraz dostępnymi metodami.
} XAJAX można pobrać ze stro-
$xajax = new xajax();
ny mieszącej się pod adresem: http://
$xajax->registerFunction('tabarea');
$xajax->processRequests(); www.xajaxproject.org/. Dokumentację do
?> projektu w formie wiki można odnaleźć
<html> pod adresem: http://wiki.xajaxproject.org/.
[..] Do prawidłowej implementacji XAJAX
<?=$xajax->printJavascript()?>
potrzebne są trzy pliki. Dwa z nich pracu-
</head>
<body> ją po stronie serwera. Są to następujące
<script type="text/javascript"><!-- skrypty PHP:
xajax.loadingFunction = function(){xajax.$('loading')
style.display='block';}; • xajax.inc.php – główna klasa biblio-
function hideLoadingMessage() { xajax.$('loading').
teki;
style.display='none'; }
xajax.doneLoadingFunction = hideLoadingMessage; • xajaxResponse.inc.php – klasa do ge-
// --></script> nerowania odpowiedzi;
<div class="content"> • Po stronie klienta pracuje jeden skrypt
<ul class="tabs" id="maintab"> JavaScript;
id="tab1" class="active"><a href="?show=
• xajax.js – klasa do obsługi żądań po
tab1" onclick="xajax_tabarea('1'); return false;">Tab 1</a></li>
<li id="tab2"><a href="?show=tab2" onclick= stronie klienta;
"xajax_tabarea('2'); return false;">Tab 2</a></li>
id="tab3"><a href="?show=tab3" onclick= Przyglądając się kodowi źródłowemu xa-
"xajax_tabarea('3'); return false;">Tab 3</a></li> jax.js łatwo zauważyć, iż został on po-
id="tab4"><a href="?show=tab4" onclick=
zbawiony biały znaków. Ze względu na
"xajax_tabarea('4'); return false;">Tab 4</a></li>
id="tab5"><a href="?show=tab5" onclick= utrudnienia w dokonywaniu zmian w takim
"xajax_tabarea('5'); return false;">Tab 5</a></li> skrypcie udostępniono wersję z typowym
id="tab6"><a href="?show=tab6" onclick= formatowaniem – xajax_uncompressed.js.
"xajax_tabarea('6'); return false;">Tab 6</a></li> Do późniejszej kompresji posłuży bibliote-
</ul>
ka xajaxCompress.php.
<div class="insider">
<div id="loading">Ładowanie...</div> Wymagania sprzętowe odnośnie bi-
<div id="maintabarea"> blioteki:
<? include('tpl/tab_content_1.html') ?>
</div> • Serwer Apache lub IIS (Windows XP/
</div>
2003);
</div>
</body> • PHP 4.3.x lub 5.x;
</html> • Przeglądarka IE 5.5, Firefox 1.0, Sa-
fari 1.3, Opera 8.5.

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 29

Dla zaawansowanych XAJAX
Opis podstawowych
metod
Zaletą biblioteki XAJAX jest możliwość
bardzo szybkiego startu. Podczas co-
dziennej pracy z XAJAX wykorzystamy
stosunkowo niewielką ilość metod, będą-
cych częścią dwóch klas PHP. Warto po-
krótce nakreślić charakterystykę najważ-
niejszych z nich.
Klasa xajax (xajax.inc.php):
• debugOn() / debugOff() – włącza /
wyłącza przydatny tryb usuwania błę-
dów;
• registerFunction($nazwaFunkcji)
lub registerFunction(array($nazwa-
Funkcji, $nazwaKlasy, $nazwaMetody))
– rejestruje funkcję PHP, do której będzie
można odwołać się poprzez JavaScript;
• processRequests() – uruchamia silnik
odpowiedzialny za obsługę przycho-
dzących wywołań;
• printJavascript() / getJavascript
– wyświetla / zwraca kod JavaScript,
który musi zostać umieszczony w sek-
cji head strony.
Klasa xajaxResponse (xajaxResponse.
inc.php):
• addAssign($idElementu, $atrybut,
$dane) – pozwala na zamianę wartości
elementu HTML o id $idElementu;
• addScript($kodJs) – uruchamia kod
JavaScript umieszczony w zmiennej
$kodJs;
• getXML() – zwraca odpowiedź do
przeglądarki użytkownika;
• Część XAJAX odpowiedzialna za
kod JavaScript (xajax.js) także posia-
da swój zestaw metod. Wykorzystuje
się je w kodzie HTML strony:
• xajax_NazwaFunkcji($p1,
$p2,...) – wywołuje zarejestro-
waną funkcję PHP o nazwie Na-
zwaFunkcji, przekazując parame-
try $p1, $p2,....;
• xajax.getFormValues($idFormul
arza) – pobiera wszystkie dane,
które użytkownik wpisał do formu-
larza o id $idFormularza.
Zakładki
Jednym z najbardziej praktycznych i naj-
popularniejszych efektów stosowanych na
stronach www są obecnie zakładki. Choć
podobny mechanizm można zrealizować
bez użycia techniki ajax, pokażemy jak
30
Listing 2. Kod źródłowy systemu zakładek
<?php
mysql_connect('localhost', 'root', 'root');
mysql_select_db('test');
require('lib/xajax.inc.php');
function fetchObserve($id) {
return @mysql_result(mysql_query('SELECT 1 FROM
obserwowane WHERE article_id = "'.$id.'"'), 0);
}
function checkObserve($id) {
if(fetchObserve($id))
// zaprzestan obserwowania
return 'Nie obserwuj';
else
//rozpocznij obserwowanie
return 'Obserwuj';
}
function observe($id) {
if(fetchObserve($id))
mysql_query('DELETE FROM obserwowane
WHERE article_id = "'.$id.'"');
else
mysql_query('INSERT INTO obserwowane
VALUES ("", "'.$id.'")');
$objResponse = new xajaxResponse();
$objResponse->addAssign($id,
"innerHTML", checkObserve($id));
return $objResponse->getXML();
}
$xajax = new xajax();
$xajax->registerFunction('observe');
$xajax->processRequests();
?>
<html>
<head>
[..]
<?=$xajax->printJavascript()?>
</head>
<body>
<div class="content">
<h3>Tematy zbliżaj±cych się artykułów</h3>
<p style="color: red;">Klikaj±c na [..]</p>
<h5>51: Użyteczność[..]</h5>
<p>[..]</p>
<p><a href="" onclick="xajax_observe('51');
return false;" id="51"><?=checkObserve('51')?></a></p>
<h5>50: Okiełznać[..]</h5>
<p>[..]</p>
<p><a href="" onclick="xajax_observe('50');
return false;" id="50"><?=checkObserve('50')?></a></p>
<h5>49: SEO[..]</h5>
<p>[..]</p>
<p><a href="" onclick="xajax_observe('49');
return false;" id="49"><?=checkObserve('49')?></a></p>
</div>
</body>
www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007
 XAJAX Dla zaawansowanych

stworzyć zakładki, do których dane są po- ich wszędzie tam, gdzie dojdzie do zmian sługi JavaScript strona pracowała w mia-
bierane dopiero w momencie kliknięcia na na stronie. Podstawowym kontenerem, do rę poprawnie. Stąd linki do kolejnych za-
nieaktywną zakładkę. którego trafia tekst jest maintabarea. Jak kładek posiadają parametry ?show=tabx.
Tworzenie systemu zakładek rozpo- łatwo zauważyć poprzedza go kontener Oczywiście z uwagi na brak miejsca, w
czynamy od zbudowania podstawowe- loading, który domyślnie jest schowanych. powyższym kodzie brakuje obsługi takiej
go kodu XHTML, składającego się z kilku W momencie, gdy XAJAX przystępuje do sytuacji.
kontenerów oraz listy punktowanej (druga załadowania nowej zawartości, pojawia Poszczególne funkcje w XAJAX wy-
połowa listingu 1). Przy użyciu stylów CSS się informując użytkownika o trwającym wołuje się stosując konstrukcję xajax_
dokonujemy zmiany wyglądu poszczegól- procesie ładowania. Bez takiej informacji NazawFunkcji (Parametry). Jak łatwo za-
nych elementów, tak, by przypominały za- użytkownik może poczuć się zdezorien- uważyć, ilość kodu JavaScript zastosowa-
kładki. XAJAX rozpoznaje elementy po ich towany. Dokument XHTML jest skonstru- nego w tym przykładzie jest znikoma. Za-
identyfikatorach, stąd istotne jest dodanie owany tak, by nawet po wyłączeniu ob- stosowany dodatkowy parametr przy wła-
ściwości onclik – return false powoduje, iż
przeglądarka nie podąża za linkiem (ele-
Listing 3. Kod źródłowy systemu logowania – część pracująca po stronie serwera
ment href). Parametr przekazywany do
<?php funkcji xajax_tabarea pozwala rozróżnić
mysql_connect('localhost', 'root', 'root'); poszczególne zakładki, które odczytamy z
mysql_select_db('test'); plików szablonowych.
define ('XAJAX_DEFAULT_CHAR_ENCODING',
Pierwsza połowa Listingu 1 zawie-
'ISO-8859-2');
require('lib/xajax.inc.php');
ra kompletny kod potrzebny do obsługi
wszystkich zdarzeń. Programowanie roz-
if($_SERVER['QUERY_STRING'] == 'wszystko_ok_loguj') { poczynamy od załadowania części biblio-
echo 'yeah! zalogowany'; teki XAJAX napisanej w PHP. Opuśćmy
na chwilę deklarację funkcji tabarea, by
return 0;
przyjrzeć się instancji klasy xajax miesz-
} czącej się zaraz poniżej. Wszystkie funk-
function loginform($d) { cje, które mają być zbierane przez bi-
$objResponse = new xajaxResponse(); bliotekę JavaScript xajax muszą zostać
$email = $d['aEmail'];
uprzednio zarejestrowane. Nazwa funk-
$pass = $d['aPass'];
cji jest oczywiście zgodna z nazwą wystę-
// pytam baze o istnienie loginu pującą w kodzie XHTML. Metoda proces-
sRequest() generuje odpowiedni kod Ja-
$data = @mysql_fetch_array(mysql_query vaScript, który jest odpowiedzialny za ob-
('SELECT email, password, registered FROM
sługę żądań. Skompletowany w ten spo-
uzytkownicy WHERE email="'.$email.'"'));
sób kod JS wrzucamy sekcji HEAD do-
if(!$email OR !$pass) kumentu XHTML, korzystając z funkcji
$out = 'Proszę podać e-mail i login.'; printJavascript(). Wynik działania tej
else { funkcji to dołączenie do strony części bi-
if($email != $data['email']) {
blioteki XAJAX napisanej w JavaScript.
$out = 'Konto o podanym adresie nie istnieje.';
} else {
Funkcja zwraca ponadto do kodu źródło-
if($pass != $data['password']) wego strony także wszystkie inne dane
$out = 'Hasło do konta jest nieprawidłowe.'; potrzebne bibliotece do obsługi żądań.
else { Ponieważ w systemie zakładek ma-
if($data['registered'] == '0')
my do czynienia wyłącznie z jedną funk-
$out = 'Użytkownik nie potwierdził rejestracji.';
else {
cją, do jej obsłużenia musimy odpowied-
$out = 'Proszę czekać. <b>Logowanie</b>...'; nio stworzyć jedną funkcję PHP. Nazwa
$objResponse->addScript('document.loginform.submit();'); tej funkcji musi być zgodna z zarejestro-
} waną nazwą oraz nazewnictwem używa-
}
nym w kodzie strony. Zawartość funk-
}
}
cji tabarea to już praca na zupełnie in-
$objResponse->addAssign("logblad", "innerHTML", $out); nej klasie. XajaxResponse odpowiada za
generowanie odpowiedzi dla klienta. Pa-
return $objResponse->getXML(); rametr wejściowy funkcji $tabId to liczba
z zakresu 1-6. W kolejnych plikach mie-
}
$xajax = new xajax();
szących się w katalogu tpl umieszczona
$xajax->registerFunction('loginform'); jest zawartość kolejnych zakładek. Oczy-
$xajax->processRequests(); wiście w tym miejscu można posłużyć
?> się bazą danych lub bardziej skompliko-
wanym skryptem do pobierania danych,

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 31

Dla zaawansowanych XAJAX

np. z bazy tekstowej. Tworząc nową in-

stancję obiektu XajaxResponse przystę-
pujemy do zamiany zawartości elementu
DIV o identyfikatorze maintabarea. Wy-
korzystujemy metodę addAssign, która
dokona zamiany pobierając dane z jed-
nego z plików szablonowych. Po klik-
nięciu zakładki chcielibyśmy by zmienia-
ła się ona na aktywną. Zakładka jest ak-
tywna, jeżeli przypisana do elementu LI
klasa to active. Przy każdej zmianie za-
kładki konieczne jest ponowne ustawie-
nie klasy active. W tym celu, dla wszyst-
kich zakładek dokonujemy zresetowa-
nia wartości. Tylko zakładce, która jest
aktualnie aktywna przypisujemy klasę
active. Wysłanie danych z powrotem do
użytkownika odbywa się przy użyciu me-
tody getXML(). Funkcja usypiająca skrypt
sleep użyta została by pokazać w zwol-
nieniu działanie skryptu – pojawiający
się element ładowanie.

Dodaj do obserwowanych Rysunek 9. Wygląd gotowego systemu logowania

Kolejny przykład może wydawać się
banalny, lecz jego zastosowanie jest
nie do podważenia. Zakładamy, iż użyt- Listing 4. Kod źródłowy systemu logowania – część pracująca po stronie klienta
kownik jest zalogowany na naszej stro-
nie. Chcemy mu umożliwić dokonywa- <html>
<head>
nie szybkich wyborów, polegających na
[..]
dodawaniu wybranych zdjęć, artyku- <?=$xajax->printJavascript()?>
łów, filmów do listy swoich ulubionych. </head>
W klasycznym wydaniu oznacza to ko- <body>
nieczność przeładowania strony. AJAX moj@email.pl<br/>
mojehaslo<br/>
pozwala taką operacje przeprowadzić
<div class="bar">
w tle. Użytkownik klika na element, któ- <h3>Zaloguj się</h3>
rym jest zainteresowany. Baza danych <form action="?wszystko_ok_loguj" method="post" class=
jest uaktualniana, a jego przycisk z do- "login" name="loginform" id="loginform" style="margin:0;">
daj do obserwowanych automatycz- <table>
<tr>
nie zamienia się na usuń z obserwo-
<td><label for="name">E-mail:</label></td>
wanych. <td class="f"><input type="text" name=
Mechanizm widoczny na Listingu 2 "aEmail" value=""></td>
jest bardzo zbliżony do tego, który ob- </tr>
serwowaliśmy w pierwszym przykła- <tr>
<td><label for="name">Hasło:</label></td>
dzie. Posiadamy trzy przełączniki, od-
<td class="f"><input type="password" name=
wołujące się do funkcji o nazwie ob- "aPass"></td>
serve. Ładując po raz pierwszy stronę </tr>
pobieramy z bazy danych informacje o <tr>
aktualnie ustawionych przełącznikach. <td></td>
<td style="text-align: right;"><div id=
Jeżeli rekord dla danego identyfikato-
"logblad"></div><input type="submit" value=
ra artykułu istnieje, wówczas przełącz- "Loguj" onclick="xajax_loginform
nik został już włączony. W ten sposób (xajax.getFormValues('loginform'));
powstaje strona pamiętająca poprzed- return false;"></td>
nie ustawienia użytkownika. Klikając </tr>
</table>
na przycisk na stronie, z bazy danych
</form>
pobierana jest informacja o aktualnym </div>
stanie przełącznika i podejmowana jest </body>
akcja – dodanie lub usunięcie rekordu </html>
z informacją.

32 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007


Logowanie
Proces logowania na stronie www prze-
biega szablonowo. Gdy użytkownik wy-
pełni formularz, ten wysyłany jest meto-
dą POST do serwera – użytkownik jest lo-
gowany. Co się jednak dzieje, gdy wpisa-
ny przez niego login lub hasło są niepra-
widłowe? Użytkownik trafi czas, otrzymu-
jąc komunikat o niepoprawnych danych
dopiero po przeładowaniu strony. Stwórz-
my zatem system logowania, który po
wciśnięciu przycisku loguj sprawdzi po-
prawność wprowadzonych danych. Jeże-
li będą one poprawne, formularz zostanie
wysłany metodą POST, a użytkownik zo-
stanie zalogowany. Jeżeli dane będą nie-
poprawne, użytkownik bez konieczności
przeładowania strony otrzyma informację
o niepoprawnym loginie, bądź haśle. Ten
sposób rozumowania zapewnia, że nawet
przy wyłączonej obsłudze AJAX użytkow-
nik będzie mógł skorzystać z usługi.
W poprzednich przykładach pominę-
liśmy kwestię kodowania. Problem nie
był zauważalny. By dane przesyłane z
serwera poprzez XAJAX miały popraw-
ne kodowanie, należy ustalić domyślny
standard kodowania.
Mechanizm działania tego przykładu
uwzględnia nową właściwość, a miano-
wicie pobieranie danych, które użytkow-
nik wprowadził do formularza. Na koń-
cu Listingu 4 widoczne jest odwołanie do
skryptu JS odpowiedzialnego za obsłu-
gę żądania. Wewnątrz funkcji xajax_lo-
R E
PHP Solutions Nr 1/2007
ginform znajduje się metoda xajax.get-
FormValues, gdzie jej parametrem jest
identyfikator przypisany do formularza.
To właśnie ta linijka jest esencją tego
przykładu. Do funkcji loginform widocz-
nej na Listingu 3 trafiają wszystkie dane
wprowadzone przez użytkownika w for-
mie tablicy asocjacyjnej $d. Na podsta-
wie danych, które wprowadził użytkow-
nik pobieramy z bazy danych użytkowni-
ków informacje. W tym przykładzie może
rozpatrujemy zbyt dużą ilość przypadków
w których użytkownik popełnia błąd, lecz
ma to na celu pokazanie jak szybko i ła-
two przekazać użytkownikowi informację
o niepoprawnym wprowadzeniu danych.
Dopiero, gdy informacje są w pełni po-
prawne, następuje logowanie. Polega
ono na wyświetleniu informacji proszę
czekać oraz uruchomieniu skryptu, który
automatycznie wyśle formularz.
Podsumowanie
XAJAX to biblioteka, która pozwala pro-
gramiście przejść od nauki do programo-
wania po zaledwie kwadransie. Popraw-
ne działanie oraz pełnia automatyzacja
sprawia, iż implementacja technik opar-
tych o AJAX staje się nieskomplikowana
i przez to osiągalna dla każdego. W XA-
JAX-ie urzeka nie tylko prostota i efektyw-
ność działania, lecz także mała inwazyj-
ność w kod już istniejących aplikacji. Przy-
kładem na to jest kod JavaScript, o któ-
rym praktycznie zapomina się w momen-
K L A M
www.phpsolmag.org
XAJAX Dla zaawansowanych
cie dołączenia biblioteki xajax.js do sekcji
head strony. Pozostałe czynności związa-
ne z JS ograniczają się już tylko do two-
rzenia odwołań do funkcji PHP. XAJAX
spisuje się dobrze, nawet gdy pod uwa-
gę wziąć kwestię obsługi rodzimych zna-
ków diaktrycznych. Bibliotekę tą można
uznać za idealną dla wszystkich tych pro-
gramistów PHP, którzy cenią sobie stałość
i przewidywalność środowiska programi-
stycznego jakim jest język PHP. Umiejęt-
nie napisany kod PHP do obsługi XAJAX
pozwala na bardzo szybkie zmiany, dzię-
ki czemu nakłady dodatkowej pracy przy
usuwaniu usterek są minimalne. W arty-
kule udało się pokazać tylko najpopular-
niejsze metody oferowane przez bibliote-
ki XAJAX. Więcej informacji o pozostałej
funkcjonalności biblioteki można znaleźć
w dokumentacji. n
O autorze
Paweł Grzesiak jest projektantem wi-
tryn internetowych z sześcioletnim do-
świadczeniem. Zajmuje się tworzeniem
rozbudowanych witryn w oparciu o sys-
tem CMS własnego autorstwa. Jest au-
torem ponad 50 publikacji w Magazynie
Internet, Internet Maker oraz phpSolu-
tions. Obecnie pracuje nad książką, która
ukaże się nakładem wydawnictwa Helion
pod koniec tego roku.
Kontakt: pawel@grzesiak.com.pl
A
33
Dla zaawansowanych

Budowanie obiektów z requestu

przy pomocy Reflection API
Stopień trudności: lll
Piotr Szarwas

Tworząc projekty informatyczne

często spotykam się ze stwierdzeniem
przypominającym poniższe zdanie „napisz to
tak, aby nie trzeba było modyfikować kodu jak
pojawią się nowe wymagania”. Jak to bywa
z wieloma prostymi stwierdzeniami można
je podsumować kolejnym dobrze znanym
powiedzeniem „łatwiej powiedzieć trudniej
zrobić”. Na całe szczęście da się tak zrobić.

I
stnieją techniki programistyczne uła-
twiające tworzenie kodu, którego
prawie nie trzeba modyfikować w
momencie, gdy pojawią się jakieś nowe
wymagania. Wiele z tych technik opisy-
wałem w poprzednich artykułach( Serwi-
ce Data Objects czyli uniwersalny stan-
dard dostępu do danych cześć pierwsza
i druga, Wzorce projektowe w akcji czy-
li czyli ciąg dalszy niezbędnika dewelo-
pera PHP, Zenda Framework,Budujemy
własny kontener IoC, czyli jak to się robi
w Hollywood), w tym chciałbym się sku-
pić na Reflection API i możliwościach
jego zastosowania w aplikacjach webo-
wych.
li istnieje taka potrzeba można przy je-
go pomocy powołać do życia instancję
dowolnej klasy, wykonać publiczną me-
todę dowolnego obiektu lub wykonać
dowolną funkcję. Reflection API bywa
bardzo przydatnym narzędziem w każ-
dej sytuacji, gdy z pewnych powodów
podczas tworzenia kodu nie możemy
bezpośrednio wywołać jakieś metody
lub funkcji. Na przykład dlatego, że nie
znamy jej nazwy lub listy parametrów,
a wiemy, że poznamy je dopiero pod-
czas wykonywania programu. Najczę-
ściej ma to miejsce w przypadku frame-
worków gdzie nieznajomość klas i funk-

Czym jest Reflection Co powinieneś wiedzieć:

Należy znać zasady projektowania obiek-
API towego w PHP 5.
Reflection API to zestaw klas i funkcji
przy pomocy, których programista mo-
Co obiecujemy:
że zdobyć informację o budowie dowol- Pokażemy jak budować aplikacje odpor-
nej klasy, obiektu lub funkcji, wbudowa- ne na zmiany wymagań.
nej w PHP lub napisanej w PHP. Jeże-

34 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007


cji aplikacji zbudowanej na danym fra-
meworku jest czymś naturalnym. Rza-
dziej można znaleźć zastosowanie dla
Reflection API w typowych aplikacjach.
Aby lepiej je zrozumieć przyjrzyjcie się
prostemu przykładowi (Listing 1), w któ-
rym front kontroler aplikacji ma za zada-
nie na podstawie zewnętrznych parame-
trów powołać do życia jakąś klasę i wy-
wołać na niej metodę command z para-
metrami.
Oczywiście przykład ten nie pokazu-
je wszystkich możliwości Reflection API,
pokazuje jednak sedno jego możliwości –
powoływanie do życia dowolnych obiek-
tów i wywoływanie na nich dowolnych
������
������
������
�����
������
Rysunek 1. Schemat procesu mapowania danych pochodzących z formularza na
obiekty biznesowe
��������������������
�����������������������
��������������������������
��������������������������
��������������
������������������
�������������������������
Rysunek 2. Schemat blokowy algorytmu budowy obiektów biznesowych aplikacji
z danych pochodzących z formularza, wraz z przykładowym przebiegiem
PHP Solutions Nr 1/2007
Reflection API Dla zaawansowanych
publicznych metod sprawdzając dodat- ro w wersji 5.0. Zapewne dlatego jest ma-
kowo czy metoda istnieje i jest publiczna. ło znane. Od momentu swojego pojawie-
Pełne opisanie czym jest Reflection API i nia się jest stale rozbudowywane o nowe
do czego można by je zastosować mo- klasy i metody. Dlatego jeżeli na prawdę
gło by zapewne stanowić pokaźny roz- będziecie chcieli korzystać z tego narzę-
dział jakiejś książce, dlatego nie oczekuj- dzia polecam używanie ostatniej stabilnej
cie, że zmieści się on w jednym artyku- wersji PHP jaka jest dostępna. Jeżeli nie
le. Wszystkich zainteresowanych zazna- macie takich możliwości na stronach PHP
jomieniem się ze szczegółami API od- znajdziecie dokładne informacje o tym,
syłam do dokumentacji na stronie http:// które funkcjonalności API są dostępne w
www.php.net/manual/en/language.oop5. której wersji. Dodam, że cały kod napisa-
reflection.php. Znajdziecie tam też wiele ny na potrzeby tego artykułu był urucha-
przykładów pokazujących jak stosować miany w środowisku PHP 5.1.6 i niestety
Reflection API. nie wiem jak zachowa się we wcześniej-
Reflection API jest stosunkowo świe- szych wersjach PHP.
żym elementem PHP, pojawiło się dopie- Używając Reflection API należy pa-
miętać, że ma ono swoją cenę, jego uży-
cie może mieć wpływ na pogorszenie wy-
����� dajność całej aplikacji. Tak więc używajcie
����� go z rozwagą. Na potrzeby tego artykułu
�������������� przeprowadziłem prosty test. Napisałem
� dwa kawałki kodu, w jednym na obiekcie
�
� wywoływałem metodę bezpośrednio, w
� ���� drugim przy pomocy Reflection API. Na-
�
�
������ stępnie kod ten umieściłem w pętli for, któ-
�������
� ����� ra była wywoływana milion razy. Wynik nie
� �������� był zastraszający, okazało się że wywoły-
�
���������������� wanie bezpośrednie jest średnio dwa ra-
�����������������
�������������� zy szybsze. Jeżeli więc w kodzie aplikacji
�������������������� będzie niewiele wywołań tego typu, efekt
pogorszenia wydajności może być prawie
zauważalny.
Świat przed Reflection
API
Zanim powstało Reflection API, we
���� wcześniejszych wersjach PHP było wy-
posażone w kilka funkcji, które moż-
na by nazwać namiastką Reflection
��������
��������� API. Właściwe Reflection API zbiera te
������� wszystkie funkcje w jedną całość doda-
����������
jąc wiele nowych i udostępnia w posta-
ci zestawu klas. Ponadto w sam język
�������� ����� były i są ciągle wbudowane elementy
��������� ������ przypominające swoim działanie Reflec-
������� ����
���������� ������� tion API. Na przykład porównując przy-
kład z front kontrolerem zamiast „$reflO-
bject->getInstance()” moglibyśmy od-
�������� ����� wołać się do możliwości PHP i ten sam
��������� ������
������� ���� efekt uzyskać przy pomocy następują-
���������� ������� cego kodu „new $className()”, albo za-
miast metody invoke moglibyśmy zasto-
���� sować składnię „$object->{$methodName
($parameter)}. Podejście bez Reflection
API ma jednak dwa bardzo duże ograni-
czenia. Po pierwsze jest mniej elastycz-
ne gdyż wymaga dokładnej znajomości
www.phpsolmag.org 35
Dla zaawansowanych Reflection API

ilości parametrów zarówno w przypadku
konstruktora jak i metody, którą chce-
my w ten sposób wywołać. Po drugie
w przypadku błędu PHP przerwie wyko-
nywanie kodu i zwróci Fatal Error, które-
go nie możemy kontrolować. Jeżeli za-
stosujemy Reflection API każde niepo-
wodzenie będzie sygnalizowane przy
pomocy wyjątku, który możemy złapać
i obsłużyć.
Budowanie obiektów
z requestu
Spróbujmy teraz zdobytą wiedzę o Re-
flection API wykorzystać do rozwiązania
pewnego problemu. Wyobraźcie sobie,
że na wielu stronach waszej aplikacji wy-
stępuje formularz, za każdym razem in-
ny. Formularz ten w kodzie mapowany
jest do obiektu, a obiekt jest dalej wali-
dowany, zapisywany, modyfikowany lub
kasowany wszystko zależy od akcji po-
wiązanej z danym formularzem. Proces
mapowania jest konieczny gdyż chcemy
oddzielić funkcje biznesowe aplikacji od
specyfiki warstwy prezentacji WWW. Wy-
konywanie mapowania ręcznie jest bar-
dzo żmudnym zajęciem podczas, które-
go może pojawić się wiele błędów. Do-
datkowo jeżeli, któryś z obiektów lub for-
mularzy ulegnie zmianie, mapowanie też

Listing 1. Implementacja prostej klasy front kontrolera, której przy pomocy Listing 2. Klasy biznesowe
Reflection API powoływane są obiekty klas akcji, a następnie na każdym z nich wykorzystywane w przykładzie. Ich
wywoływana jest metoda command charakterystyczną cechą jest to że
dostęp do ich atrybutów odbywa się
class FrontController { poprzez settery i gettery
public function doService
(HttpRequest $request){ class Group {
if ($request==null){ private $name;
return null; public
} function __construct() {
$className = $request-> }
getVar(); public function
$classObj = $this->create setName($name){
Object($className); $this->name = $name;
return $this->invoke }
Method($classObj,"command" public function getName(){
,$request); return $this->name;
} }
private function create }
Object($className){ class News {
if ($className==null){ private $title;
return null; private $author;
} private $date;
//Zakładamy że plik z klasą jest już załadowany private $content;
$relfObj = new public
ReflectionClass($className); function __construct() {
if (!$relfObj->isInstantiable()){ }
return null; public function setTitle
} ($title){
//Zakładamy że konstruktor $this->title = $title;
nie ma parametrów }
return $relfObj-> public function getTitle(){
newInstance(); return $this->title;
} }
private function invoke public function setAuthor
Method($object,$method ($author){
Name,$parameters){ $this->author = $author;
if ($object==null || $method }
Name==null){ public function getAuthor(){
return null; return $this->author;
} }
//Zakładamy że plik z klasą public function setDate($date){
jest już załadowany $this->date = $date;
$relfObj = new Reflection }
Object($object); public function getDate(){
return $this->date;
if (!$relfObj->hasMethod }
($methodName)){ public function setContent
return null; ($content){
} $this->content = $content;
return $relfObj->getMethod }
($methodName)->invoke public function getContent(){
($object,$parameters); return $this->content;
} }
} }

36 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007

 Reflection API Dla zaawansowanych

musi uleć zmianie, tak więc aplikacja nie

Listing 3. Zawiera kod prostszej wersji metody bind jest odporna na tego typu zmiany. Spró-
bujmy więc zautomatyzować proces ma-
class SimpleBinder {
public static function bind($request, $object){ powania, tak aby był on niezależny od
if($request==null || !is_array($request) || $object==null){ zawartości formularza i budowy obiek-
return null; tu do którego dany formularz jest mapo-
} wany. Oczywiście wykorzystamy do tego
//Tworzymy obiekt Reflection API
zadania Reflection API. Aby zobrazować
$reflectionObject = new ReflectionObject($object);
//Pobieramy informacje o wszystkich metodach obiektu cały problem lepiej posłużyć się przy-
$methods = $reflectionObject->getMethods(); kładem, w którym news będzie doda-
foreach($methods as $method){ wany do bazy danych. Formularz new-
//Sprawdzamy czy metoda jest publicznym setterem sa zawiera następujące pola: grupa, ty-
$methodName = $method->getName();
tuł, autor, data, treść. Formularz ten bę-
if (substr($methodName,0,3)=="set" && $method->isPublic()){
//Na postawie settera tworzymy nazwę pola dzie mapowany do dwóch obiektów: gru-
$fieldName = strtolower($methodName[3]).substr($methodName,4); py i newsa (Rys.1).
//Sprawdzamy czy w requescie jest zmiena o nazwie pola Kod mapujący składa się z jednej me-
if (isset($request[$fieldName])){ tody bind, która ma dwa parametry. Pierw-
$method->invoke($object,$request[$fieldName]);
szy to request, w którym są zgromadzone
}
} dane z formularza, drugi to obiekt do któ-
} rego mamy przepisać dane z formularza,
} w naszym przypadku będzie to instancja
} klasy Grupa lub News (Listing 2).
Listing 4. Klasy biznesowe wykorzystywane w przykładzie
bind($request, $object);
class Address {
private $country; Zmienna $request jest jedynie sumą
private $town;
tablic $_GET i $_POST. Zasada działania
private $street;
private $zipCode;
metody jest następująca (Rys.2):
private $flatNumber;
public function setCountry($country){ l przy pomocy Reflection API pobie-
public function getTown(){ ramy z obiektu informację o wszyst-
return $this->town;
kich publicznych setterach, w naszym
}
public function setStreet($street){
przypadku będą to wszystkie settery
$this->street = $street; obiektów klas Group i News;
} l dla każdego setera sprawdzamy czy
public function getStreet(){ w requescie jest zmienna, która od-
return $this->street;
powiada nazwie settera z pominię-
}
public function setZipCode($zipCode){
ciem ciągu „set ” i zmianą pierwszej
$this->zipCode = $zipCode; litery na małą w pozostałej części
} settera, czyli setTitle zmieni się na
public function getZipCode(){ title;
return $this->zipCode; l przy pomocy Reflection API wywo-
}
public function setFlatNumber($flatNumber){
łujemy odpowiedniego setter z odpo-
$this->flatNumber = $flatNumber; wiednią wartością z requestu;
} l proces powtarzamy aż ostatni setter
public function getFlatNumber(){ zostanie ustawiony.
return $this->flatNumber;
}
}
Jak łatwo zauważyć zaproponowany al-
class Person { gorytm ma tylko dwa wymagania, jeże-
private $nameFirst; li chcemy ustawić jakąś zmienną musi-
private $lastName; my mieć zdefiniowany dla niej settera i
private $address;
nazwa parametru w requescie musi być
public function __construct() {
$this->address = new Address();
poprzez swoją nazwę skorelowana z set-
} terem. Nie są to założenia, które wpro-
public function setFirstName($firstName){ wadzają jakieś dodatkowo utrudnienia.
Można nawet powiedzieć, że bardziej
pomagają niż utrudniają, bo wprowadza-
ją potrzebę stosowania się do ogólnie
przyjętych konwencji programistycznych

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 37

Dla zaawansowanych Reflection API

związanych z dostępem do atrybutów wszystkich metod w postaci obiektów ty- tu, na przykład bez problemu może-
obiektu poprzez settery i gettery. pu ReflectionMethod. Dla każdego obiek- cie dodać lub usunąć dowolne pole z
Cały kod metody bind przedstawiony tu ReflectionMethod sprawdzamy czy w obiektu newsa i kod bindera pozosta-
jest na Listingu 3. Jak widać nie jest dłu- requescie istnieje klucz odpowiadający nie bez zmian. Niestety nasz binder
gi. Na samym początku sprawdzamy czy nazwie settera. Jeżeli tak to przy pomocy ma jedną poważną wadę, nie obsługu-
parametry metody są poprawne, następ- metody invoke obiektu ReflectionMethod je ustawiania zmiennych na zagnież-
nie inicjalizujemy obiekt ReflectionObject, ustawiamy wartość spod tego klucza. dżonych obiektach. Co mam na myśli?
który zawiera metainformacje o naszym Metoda bind jest odporna na wiele Wyobraźcie sobie prosty przykład, ma-
obiekcie. Wydobywany z niego tablicę zmian związanych z zawartości obiek- my obiekt klasy Person (Listing 4) za-
wierający w sobie obiekt klast Address.
Listing 4a. Klasy biznesowe wykorzystywane w przykładzie Zakładając, że z requestu nie przycho-
dzą obiekty, a jedynie łańcuchy znako-
$this->firstName = $firstName; we nie możemy obsłużyć ustawienia
} atrybutów dla obiektu klasy Address.
public function getFistrName(){
Ich charakterystyczną cechą jest to że
return $this->firstName;
} dostęp do ich atrybutów odbywa się
public function setLastName($lastName){ poprzez settery i gettery.
$this->lastName = $lastName; Dodatkowo klasa Person w swoim
} konstruktorze inicjuje obiekt klasy Ad-
public function getLastName(){
drese dzięki temu metoda getAddress
return $this->lastName;
} zawsze zwróci obiekt Dlatego na ko-
public function setAddress($address){ lejnym listingu (Listing 5) umieszczo-
$this->address = $address; na jest wersja algorytmu, który roz-
} wiązuje ten problem. Do poprzednich
public function getAddress(){
dwóch założeń związanych z jego dzia-
return $this->address;
} łaniem dodałem jeszcze dwa. Pierw-
} sze, które mówi jak nazywać zmienne,
które są zagnieżdżone. Jeżeli chce-
Listing 5. Zawiera kod wersji metody bind umożliwiającej mapowanie my ustawić taką zmienną musimy po-
zagnieżdżonych obiektów
dać do niej pełną ścieżkę w posta-
class ComplexBinder { ci „obciętych” nazw getterów i sette-
public static function bind($request, $object){ rów oddzielonych kropkami. Na przy-
if($request==null || !is_array($request) || $object==null){ kład dla atrybutu street w obiekcie ad-
return null;
dress w requesie będzie musiał istnieć
}
//Tworzymy obiekt Reflection API
klucz address.street, co w normalnym
$reflectionObject = new ReflectionObject($object); odwołaniu w kodzie odpowiada nastę-
foreach($request as $attrName => $attrValue){ pującemu wywołaniu getAddress()-
//Zakładamy że możemy składać zagnieżdzone obiekty >setStreet($wartość). Drugie, któ-
$dotPosition = strpos($attrName,".");
re mówi że obiekty wewnętrzne mu-
if ($dotPosition===false){
//Jeżeli atrybut nie jest zagnieżdzony to sprawdzamy
szą być wstępnie inicjowane (tak jak
czy obiekt ma opowiedniego settera i ustawiamy ma to miejsce na listingu pokazującym
dla niego wartość obiekt Person (Listing 4)). To założenie
$setterName = "set".ucwords($attrName); wynika z faktu, że bez wstępnej inicja-
$setterObj = $reflectionObject->getMethod($setterName);
lizacji wywołanie kodu getAddress()-
if ($setterObj!=null && $setterObj->isPublic()){
>setStreet($wartość) nie powiodło-
$setterObj->invoke($object,$attrValue);
} by się bo getAddress zwróciłoby war-
} else { tość NULL.
//Jeżeli mamy doczynienia z zagnieżdzonym atrybutem Jak widać tym razem algorytm nie
to pobieramy ten atrybut i na nim ustawiamy odpowiednią wartość
jest już taki prosty. Ze względu na ko-
$getterName = "get".ucwords(substr($attrName,0,$dotPosition));
$getterObj = $reflectionObject->getMethod($getterName);
nieczność obsłużenia zagnieżdżonych
if ($getterObj!=null && $getterObj->isPublic()){ atrybutów zmieniliśmy sposób iteracji tym
$nestedObject = $getterObj->invoke($object); razem wykonujemy ją po każdym kluczu
self::bind(array(substr($attrName,$dotPosition+1) znajdującym się w requescie. Dla każdej
=>$attrValue),$nestedObject);
pary klucz, wartość z requesta sprawdza-
}
}
my czy w kluczu występuje kropka. Jeże-
} li nie to klucz traktujemy jako niezagnież-
} dżony atrybut i próbujemy ustawić odpo-
} wiadającą mu wartość na obiekcie. Jeże-
li obiekt jest zagnieżdżony, czyli posia-

38 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007


dający w nazwie kropkę, to z części na-
zwy przed pierwszą kropką tworzymy na-
zwę gettera i przy jego pomocy pobiera-
my obiekt odpowiadający getterowi. Na-
stępnie na tym obiekcie wywołujemy me-
todę bind. Zwróćcie uwagę, że w dzięki
rekurencyjnemu wywołaniu metody bind
nasz algorytm obsługuje dowolnie dłu-
gie ścieżki. Może na przykład mieć struk-
turę obiektów, której odpowiada ścieżka:
obiekt1.obiekt2.obiekt3.atrybut1.
Flexi
Mam nadzieje, że część z was śledzi
całą serię artykułów o wzorcach i do-
brych praktykach programistyczny i wie
że cały kod, który pojawia się w ramach
tych artykułów jest publikowany na sour-
ceforge pod szyldem frameworka o na-
zwie Flexi (http://flexi.sourceforge.net/).
R E
PHP Solutions Nr 1/2007
Reflection API
Tym razem nie będzie inaczej, ale jako,
że przedstawiony do tej pory kod jest
oderwany od całości frameworku chciał-
bym w kliku zdaniach napisać gdzie jest
on umieszczony w Flexi. Metoda bind
będzie częścią abstrakcyjnej klasy akcji,
dzięki czemu w każdej klasie akcji dzie-
dziczącej po tym obiekcie programista
będzie mógł wywołać tą metodę. Do-
datkowo jeżeli ktoś nie będzie chciał ko-
rzystać z abstrakcyjnej klasy akcji meto-
da będzie dostępne w klasie FLReflec-
tionUtils.
Podsumowanie
Przedstawiony powyżej przykład jest
tylko namiastką możliwości Reflecion
API. Mam jednak nadzieje, że udało mi
się zwrócić waszą uwagę na ten bar-
dzo pożyteczny moim zdaniem element
K L A M
www.phpsolmag.org
Dla zaawansowanych
PHP. Możliwości zastosowania Reflec-
tion API można wymieniać długo. M.in.
można budować formularze z obiektów,
listy prezentujące dane, automatycznie
budować pytania zapisujące i modyfi-
kujące dane w bazie. n
O autorze
Piotr Szarwas ma wieloletnie doświad-
czenie w programowaniu i tworzeniu apli-
kacji WWW (PHP, Java). Jest konsultan-
tem w jednej z największych polskich
firm IT, a także doktorantem na Wydzia-
le Fizyki Politechniki Warszawskiej. Od
dawna pisze artykuły dla PHP Solutions.
Kontakt z autorem:
piotr.szarwas@gmail.com
A
39
Dla zaawansowanych
Warstwowy model aplikacji
Paweł Klimczyk
Projektowanie aplikacji ma swój początek w póź-
nych latach 60-tych XX wieku. Podstawowym
niepisanym modelem aplikacji – w raczkującej
wtedy inżynierii programowania – był model
monolityczny.
W
modelu tym istnieje tylko
umowne podzielenie aplika-
cji na części i hierarchię. Do-
konywanie zmian w takim modelu jest
dość uciążliwe z powodu dużych powią-
zań występujących wewnątrz kodu. Był
to podstawowy powód dla którego po-
wstał model warstwowy.
Opis warstw modelu
Model będący przedmiotem niniejszego
artykułu składa się z kilku warstw. Klu-
czowym krokiem jest logiczne ich zdefi-
niowanie w stadium projektowania apli-
kacji. Przykładowy i dość często stoso-
wany model składa się z czterech war-
stw(rysunek 1): dostępu do danych, biz-
nesowej, serwisów i interfejsu użytkow-
nika. W warstwie dostępu do danych
powinny znajdować się modele (obiek-
ty, tablice asocjacyjne itp.), z których
będziemy korzystać w aplikacji. War-
stwa biznesowa to zbiór funkcji wyko-
nujących określone zadania na mode-
40 www.phpsolmag.org
Stopień trudności: lll
lach z warstwy danych. Warstwa serwi-
sów udostępnia zestawy funkcji pośred-
niczące między warstwą biznesową,
a interfejsem użytkownika. Ostatnia war-
stwa – prezentacji – służy do wizualiza-
cji danych, które zostały przetworzone
przez niższe warstwy modelu.
W tym artykule opiszę sposób imple-
mentacji aplikacji modelu warstwowego
na przykładzie katalogu samochodowe-
go, który następnie rozszerzę o kolejny
obiekt – motocykl. Przed rozpoczęciem
omawiania modelu warstwowego na kon-
kretnym przykładzie należy utworzyć ta-
Co obiecujemy:
Nowoczesne spojrzenie na tworzenie
średnich i dużych aplikacji. Sposób na
proste zarządzanie kodem aplikacji.
Co powinieneś wiedzieć:
Zaawansowane techniki programowania.
Podstawy baz danych. Logiczne myśle-
nie w czasie procesu projektowania.
PHP Solutions Nr 1/2007
 Model aplikacji Dla zaawansowanych

Tabela 1. Warstwa dostępu do danych wywania (baza danych, pliki) powin-
ny mieć swoje odzwierciedlenie mo-
Presentation Layer
delowe w warstwie DAL. Przykładową
Services Layer implementację warstwy DAL można
zobaczyć na Listingu 1.
Business Logical Layer Plik zawiera definicję klasy Car.
Nazwy składowych są takie same jak
Data Access Layer
nazwy pól w bazie danych. Na tym
belę, gdzie będą przechowywane dane etapie implementacji nie ma jeszcze
samochodów. żadnych funkcji – są definiowane w
warstwie BLL.
CREATE TABLE Cars
( Warstwa biznesowa
idCar INTEGER NOT NULL Celem tworzenia warstwy biznesowej
AUTO_INCREMENT, jest budowa zestawu funkcji używa-
model VARCHAR(25) NOT NULL, jących danych z warstwy DAL. Funk-
engineNumber VARCHAR(50) cje te powinny wykonywać podstawowe
NOT NULL, zadania, np. uzyskać konkretny obiekt,
wieght VARCHAR(16) NOT NULL, do którego odwołują się warstwy wyż-
color VARCHAR(20) NOT NULL, sze, uzyskać listę obiektów bądź wyko-
PRIMARY KEY(idCar) nać na obiekcie jakiekolwiek przekształ-
); cenie (edycję) zapisane następnie w wy-
branej przez programistę formie. Do-
Warstwa brym zwyczajem jest grupowanie od-
dostępu do danych powiednich funkcji w klasy managerów.
Warstwa dostępu do danych (DAL – Przykładowo carManager będzie klasą
Data Access Layer) to najniżej leżąca warstwy biznesowej zawierającą funk-
warstwa modelu. Zawiera ona obiek- cje odnoszące się do wszystkich opera-
ty reprezentujące dane wykorzystywa- cji na obiekcie Car. Dzięki takiemu roz-
ne w programie. Wszystkie informacje, wiązaniu programista, bądź zespół pro-
nie zależnie od sposobu ich przecho- gramistów będzie odruchowo wiedział
gdzie szukać/poprawiać/dodawać funk-
cje do konkretnych obiektów. Przykłado-
wa implementacja warstwy BLL znajduje
się na Listingu 2.
Kod na listingu 2 zawiera kilka pod-
stawowych funkcji ułatwiających mani-
pulację obiektem i listą obiektów Car.
Nazwy funkcji zostały dobrane zgodnie
z ich działaniem. Funkcja AddCar do-
daje obiekt do bazy danych, DeleteCar
usuwa z bazy, UpdateCar aktualizuje
informacje, GetCarById odczytuje infor-
macje o samochodzie o identyfikatorze
idCar podanym w parametrze. Wszystkie
wymienione powyżej funkcje wykonują
operacje na pojedynczym obiekcie Car.
Jedyny wyjątek w klasie carManager sta-
nowi funkcja GetCarList, która zwraca
listę obiektów. Funkcja ta będzie następ-
nie używana do dostarczenia danych na
potrzeby przeglądania wszystkich skata-
logowanych w bazie samochodów.
Klasa carManager korzysta z klasy
sqlManager, która jest interfejsem po-
średniczącym między aplikacją, a źró-
dłem danych. Klasa sqlManager zosta-
ła zdefiniowana osobno, ponieważ jej
funkcje mogą być z powodzeniem użyte
w innych klasach warstwy BLL, których
istnienie w obecnej fazie projektu nie zo-
stało przewidziane.

Listing 1. Przykładowa implementacja warstwy DAL

Warstwa serwisów
Warstwa serwisów (Service Layer) jest
car.inc interfejsem dla warstwy prezentacji.
<?php Jej zadaniem jest zarówno dostarcze-
class Car
nie warstwie BLL zwalidowanych obiek-
{
tów, które mają np. zostać zapisane w
var $id;
var $model; bazie danych, jak również udostępnie-
var $engineNumber; nie warstwie prezentacji danych, któ-
var $weight; re zostały np. posortowane bądź prze-
var $color;
filtrowane. Ma to znaczenie w przypad-
}
ku występowania w aplikacji grup użyt-
?>
kowników, bądź innych warunków, które
muszą być spełnione przez prezentacją
danych. W wielu przypadkach nakłada
się ona na warstwą logiczną aplikacji,
w takim przypadku można zrezygno-
wać z modelu czterowarstwowego na
rzecz jego trójwarstwowego odpowied-
nika. Przykładowa warstwa serwisów
używana w katalogu samochodowym
została przedstawiona na Listingu 3.
Jak można zauważyć funkcje są dość
podobne w nazewnictwie i działaniu do
funkcji warstwy BLL. W funkcji addCar
Rysunek 1. Warstwa prezentacji została wprowadzona prosta walidacja

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 41

Dla zaawansowanych Model aplikacji

otrzymanych od użytkownika danych. należy zatroszczyć się o ich wizuali-

Listing 2. Implementacja warstwy BLL
Użyte zostały funkcje ShowInfo oraz Sho- zację użytkownikowi. Zadanie to jest
carManager.inc wError, których celem jest komunikacja realizowane w warstwie prezenta-
<?php z użytkownikiem. cji. Programista nie musi przejmować
/*
się jak wyciągnąć potrzebne dane.
Car Manager
*/
Warstwa prezentacji Wystarczy, że wywoła odpowiednią
require_once 'sqlManager.inc'; Kiedy stworzone są już solidne fun- – stworzoną wcześniej w warstwie
class carManager damenty (BLL) do wykonywania ope- serwisów – funkcję. Na Listingu 4
{ racji na danych(DAL) przy użyciu została przedstawiona przykładowa
function GetCarByID($idCar)
odpowiednich interfejsów (Serwisy) implementacja warstwy prezentacji.
{
$sqlManager= new sqlManager();
$sqlManager->createConn(); Listing 3. Przykładowa warstwa serwisów
return $sqlManager->QueryObj
("SELECT * ?php
FROM cars where idCar=".$idCar); require ($config["ManagerDir"].
} "carManager.inc");
function GetCarList() class carService
{ {
$arr = array(); function getCarById($idCar)
$sqlManager= new sqlManager(); {
$sqlManager->createConn(); $carManager = new carManager;
$obj=$sqlManager->QueryArray return $carManager-
("SELECT * >GetCarByID($idCar);
FROM cars"); }
while ($row = function getCarList()
mysql_fetch_object($obj)) { {
$arr[]=$row; $carManager = new carManager;
} return $carManager->GetCarList();
return $arr; }
} function deleteCar($idCar)
function UpdateCar($car) {
{ $carManager =
$sqlManager= new carManager;
new sqlManager(); return $carManager-
$sqlManager->createConn(); >DeleteCar($idCar);
$sqlManager->updateObj }
(sprintf("UPDATE cars SET function updateCar($car)
`model`='%s' , {
`engineNumber`='%s' , `weight`= $carManager = new carManager;
'%s' , `color`='%s' WHERE $carManager->updateCar($car);
`idCar`='%s'", ShowInfo
$car->model,$car->engineNumber, ("Car successfully updated!");
$car->weight,$car->color,$car return;
->idCar)); }
} function addCar($car)
function DeleteCar($idCar) {
{ if(strlen($car->model)
$sqlManager= new sqlManager(); <3 || strlen($car->
$sqlManager->createConn(); engineNumber)<3 || strlen
$sqlManager->deleteObj(sprintf ($car->weight)<3
("DELETE FROM cars where idCar= || strlen($car->color)<3)
%s",$idCar)); {
} ShowError("Fill all data!");
function AddCar($car) }
{ else
$sqlManager= new sqlManager(); {
$sqlManager->createConn(); $carManager =
$sqlManager->addObj(sprintf new carManager;
("INSERT INTO $carManager->addCar($car);
cars ( `idCar` , `model` , ShowInfo
`engineNumber` , `weight` , ("Car successfully added!");
`color`) VALUES ( }
'', '%s', '%s', '%s', '%s')",$car- return ;
>model,$car- }
>engineNumber,$car->weight, }
$car->color)); ?>
?>

42 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007


Jak widać przedstawienie listy ska-
talogowanych samochodów jest dziecin-
nie prostym zadaniem. Sprowadza się
do stworzenia obiektu serwisu i wywoła-
nia jego metody getCarList. W efekcie w
zmiennej carArray otrzymujemy listę sa-
mochodów zapisanych w bazie danych.
Efekt działania warstwy prezentacji widać
na Rysunku 2.
Ewolucja aplikacji
Projekty programistyczne często nie
posiadają sztywno narzuconych granic
funkcjonalności. Jest to podyktowane
różnymi względami, niekoniecznie zro-
zumiałymi przez zespół programistycz-
ny. Z biznesowego punktu widzenia w
aplikacji, która posłużyła za przykład
do tego artykułu przydałby się rów-
nież katalog innych środków transpor-
tu, np. motocykli bądź rowerów. Oczy-
wiście w każdym modelu aplikacji (np.
warstwowym lub monolitycznym) jest
możliwość dodania takiej funkcjonal-
ności. Kluczowym aspektem jest tutaj
czas, w jakim programista może tego
R E
PHP Solutions Nr 1/2007
Model aplikacji
dokonać. Aplikacja o charakterze mo-
nolitycznym z pewnością będzie mno-
żyć pytania w stylu:„Dlaczego funk-
cja getCarById zwraca sformatowa-
ny tekst HTML, a nie obiekt? I gdzie
ona jest w ogóle zdefiniowana?!”. Na-
tomiast w przypadku aplikacji warstwo-
wej zapewne od razu – nawet średnio-
zaawansowanemu programiście – rzu-
ci się w oczy logiczne ułożenie całe-
go projektu. W związku z czym, będzie
mu zdecydowanie łatwiej dodać nową
funkcjonalność.
Podsumowanie
Przedstawiony w tym artykule spo-
sób modelowania aplikacji jest prze-
znaczony zdecydowanie dla aplikacji
średnich bądź dużych. Użycie mode-
lu warstwowego w aplikacjach mniej-
szych można porównać do celowania
z armaty do muchy, aczkolwiek należy
w fazie projektu przemyśleć, czy cza-
sem mały z pozoru projekt nie nosi
znamion większego serwisu. Uważny
czytelnik z pewnością zauważył, że w
K L A M
www.phpsolmag.org
Dla zaawansowanych
projekcie służącym za przykład wyko-
rzystania modelu warstwowego zosta-
ły pominięte aspekty bezpieczeństwa,
graficznej prezentacji danych, a funk-
cjonalność katalogu przedstawia wie-
le do życzenia. Jest to zamierzone
działanie, mające na celu nie zaciem-
nianie głównego tematu artykułu. Po-
wyższe aspekty zostały świadomie
pominięte. n
O autorze
Paweł Klimczyk jest pasjonatem tech-
nicznym. W kręgu głównych zaintere-
sować komputerowych znajduje się:
tworzenie aplikacji webowych (asp.net,
php), wszelakie aspekty bezpieczeń-
stwa i administracja serwerowa syste-
mów Linux. Aktualnie pracuje w firmie o
globalnym zasięgu – TRW Automotive –
na stanowisku programisty i rozwija apli-
kacje wewnętrzne firmy.
Kontakt z autorem: pawel@klimczyk.pl
A
43
Narzędzia

LIZ DB
– zaawansowane możliwości bazy MySQL 5
Stopień trudności: lll
Łukasz Budnik

MySQL 5 nowe możliwości Pewnie część z nas

miała już styczność z nową wersją najpopular-
niejszej bazy opensource'owej MySQL oznaczo-
ną numerem 5. MySQL 5 wprowadziło szereg
nowych opcji. Najważniejsze z nich dla projek-
tantów baz danych, na co narzekało wielu,
to możliwość wykorzystywania składowanych
procedur i funkcji.

W
PHP5 nie ma jeszcze odpo-
wiedniego modułu, który by
umożliwiał pracę z nowymi
opcjami bazy MySQL 5. Tak – możemy
oprogramować wszystko samemu, tyl-
ko czy trzeba nam wymyślać ponownie
koło? Czy wszystko musimy robić ręcz-
nie? Oczywiście, że nie. Możemy sobie
ułatwić pracę korzystając z gotowej bi-
blioteki.
LIZ DB – z wszystkiego
po trochu: Java, .NET
Podtytuł tego paragrafu może być dość
mylący. Pewnie każdy z nas pomyślał, że
musi mieć PHP5 z mnóstwem dodatko-
wych modułów. Otóż nie – potrzebujemy
oczywiście PHP5 z tylko jednym (z punk-
tu widzenia LIZ DB) modułem – MySQLi.
Moduł ten wypiera starszą implementacje
MySQL w PHP i jest dostępny również w
wersji PHP4.
LIZ DB jest narzędziem napisanym
w PHP5 i nie będzie chodził na starszej
wersji PHP4. Głównie z powodu używa-
nia zaawansowanej obiektowych, in-
terfejsów oraz mechanizmu wyjątków
dla sygnalizowania sytuacji nieprawi-
dłowych i błędów. LIZ DB jest dostęp-
nym na sourceforge.net. Możemy ścią-
gnąć najnowszą wersję kodów źródło-
Co obiecujemy:
Nauczysz się korzystać z zaawansowa-
nej biblioteki LIZ DB, dzięki niej nauczysz
się pisać szybko programy bazodanowe
począwszy od prostych zapytań, zapy-
tań przygotowanych a skończywszy na
wywołaniach procedur składowanych.
Zapoznasz się z nowymi możliwościa-
mi MySQL 5, poznasz metody tworze-
nie składowanych procedur i funkcji oraz
dowiesz się jak i kiedy stosować je w
praktyce.
Co powinieneś wiedzieć:
Powinieneś mieć ogólną wiedzę z obiek-
towości PHP5, powinieneś dobrze znać
MySQL (nie koniecznie MySQL 5).

44 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007

 LIZ DB Narzędzia

wych wraz z obszernymi przykłada- ków najważniejsze to, że powstał bardzo także składnie tworzenia takich proce-
mi ze strony głównej projektu: http:// dobry i o dużych możliwościach silnik do dur i funkcji.
sourceforge.net/projects/lizdb, dodatko- obsługi baz danych MySQL 5.
we informacje można znaleźć na stro- Po przeczytaniu tego artykułu LIZ DB – biblioteka
nie http://www.komputery-internet.net/ uzmysłowimy sobie, że zaawansowa- do obsługi MySQL 5
php/. ne możliwości baz danych wcale nie są LIZ DB to narzędzie napisane w nowym
Twórca tej biblioteki oprócz tego, że takie straszne jak by się mogło wyda- obiektowym PHP5. Jakie są jego możli-
jest programistą PHP jest również progra- wać i bez problemu możemy z nich ko- wości? Są spore! Oto najważniejsze:
mistą Java i MS .NET, w których również rzystać, nawet jeśli dopiero zaczynamy
oprogramowuje bazy danych. LIZ DB za- programować w PHP5. • pobieranie danych na różne sposoby
wiera parę zapożyczeń koncepcji z JDBC W ostatniej części tego artyku- – Select (zbiory rekordów), SelectOne
oraz .NET. ły omówimy jakie należy nadać prawa (pojedynczy rekord), SelectColumn
Można powiedzieć, że z każdej tech- użytkownikom MySQL aby móc two- (zbiór kolumn);
nologii wybrane zostało to, co najlepsze. rzyć, zamieniać i oczywiście wykony- • pełne wsparcie i wykonywanie in-
A co dla nas, jako końcowych użytkowni- wać procedury składowane. Omówimy strukcji DML (INSERT, UPDATE, DE-
LETE) oraz DDL (CREATE, ALTER,
CHANGE, DROP);
Nowe możliwości MySQL 5 • przygotowywanie i wykonywanie za-
pytań w stylu Java'y: setInt(1, $pa-
• Procedury i funkcje składowane (ang. Stored Procedures) – procedury i funkcje ram), setString(2, $param), setBlob(3,
umieszczane na serwerze, mogą wykonywać skomplikowane operacje, które z punktu
$param) etc.;
widzenia programisty sprowadzają się do wykonania jednej operacji – wywołania pro-
• zarządzanie i wspomaganie zaawan-
cedury, znacznie więcej na ten temat w artykule
• Wyzwalacze (ang. Triggers) – procedury wykonywane gdy zachodzą pewne zdarze- sowanych transakcji: commit, roll-
nia w bazie (np. wstawienie, edycja czy usunięcie rekordu) back, savepoint, rollback do założo-
• Widoki (and. Views) – mechanizm poprawiający bezpieczeństwo danych, jeśli ma- nych savepointów;
my tabelę pracownicy i nie chcemy aby każdy mógł ją przeglądać (np. kolumnę • przygotowywanie i wykonywanie
z płacami), wówczas tworzymy widok jako polecenie: CREATE VIEW „w _ pracownicy” procedur i funkcji składowanych
AS SELECT id _ p, imię, nazwisko, dział, pozycja, staż FROM pracownicy. Na- z pełną obsługą parametrów we
stępnie odbieramy prawa SELECT do tablicy pracownicy i nadajemy je do widoku wszystkich możliwych kierunkach:
„w _ pracownicy” IN, INOUT, OUT w stylu .NET;
• Bazę i schematy meta danych (ang. metadata, Information Schema) – w bazie • logowanie, na różnych poziomach,
information _ schema – znajdziemy informacje o bazie i jej schematach, znajdu-
wszystkich wykonywanych zapytań;
ją się tu np. definicje wyzwalaczy: obsługiwane zdarzenie, baza, tabela i ewentual-
ne kolumny do monitorowania i ciało wyzwalacza, definicje procedur i funkcji – tabe-
la ROUTINES, w której przechowywane są charakterystyki, informacje o bezpieczeń- LIZ DB definiuje interfejsy klas służących
stwie oraz oczywiście ciała procedur i funkcji do połączeń do bazy, zapytań przygoto-
• Możliwość dołączania i odłączania silników bazy na zasadzie pluginów, dodano tak- wywanych (ang. prepared statements),
że nowe silniki: archiwizacje (ang. Archive) – jest to silnik, który przechowuje dane w procedur składowanych i dostarcza ich
postaci skompresowanej dzięki czemu zajmują one mniej miejsca na dysku twardym implementację właśnie dla MySQL5.
oraz rozproszone (ang. Federated) – które umożliwiają stworzenie tablicy, która wi- Omówię po kolei każdy z interfejsów.
doczna jest dla użytkowników jako lokalna a w rzeczywistości przechowująca dane Spis interfejsów oraz klas ich implemen-
na innym serwerze tujących znajdziesz w ramce.

IDB – interfejs
Interfejsy i klasy LIZ DB połączenia do bazy
Implementacją tego interfejsu jest klasa
Interfejsy i ich implementacje: MySQLimp, znajduje się ona w katalogu
LIZDB/classes.
• IDB - definiuje 16 metod służących do obsługi transakcji, wykonywaniu instrukcji DDL,
DML, SELECT, definiuje również trzy poziomy logowania zapytań klasą implementują- Dostarcza ona podstawowej funk-
cą ten interfejs jest MySQLimp cjonalności związanej z pracą na bazie.
• IPreparedStatement - definiuje 8 metod służących do obsługi przygotowywanych za- Dzięki niej połączymy się z bazą danych
pytań, służące głównie do ustawiania wartości zapytania klasą implementującą ten i będziemy mogli wykonywać podstawo-
interfejs jest MySQLimpPreparedStatement we operacje na operacje, takie jakie wy-
• IStoredProcedure - definiuje 9 metod służących do obsługi składowanych procedur konujemy dziesiątki tysięcy dziennie.
i funkcji, interfejs ten definiuje także trzy typu kierunków parametrów: IN, INOUT oraz Ale od początku jak wygląda kod
OUT jak również typy: STORED _ PROCEDURE (dla procedur) STORED _ FUNCTION (dla PHP5 co musimy włączyć do nasze-
funkcji) klasą implementującą ten interfejs jest MySQLimpStoredProcedure
go skryptu aby móc rozpocząć pracę
z LIZ DB.

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 45

Narzędzia LIZ DB
Przede wszystkim pobrać najnow-
szą wersję z sourceforge.net i rozpako-
wać ją do swojego testowego katalogu.
Możemy od razu podejrzeć przykłady
– są one w katalogu examples jest tam
także katalog sql, w którym znajdzie-
cie wszystkie potrzebne definicje tabel
(wraz z przykładowymi rekordami) oraz
definicje procedur i funkcji składowa-
nych używanych w przykładach.
Spójrzmy jak powinien wyglądać
skrypt PHP5 korzystający z LIZ DB:
define('LIZDB_PATH', '/home/xh/public_
html/testy/
LIZDB');
require LIZDB_PATH . '/classes/
MySQLimp.inc.php';
// wstaw swoje dane kolejno: serwer,
login, hasło oraz
baza danych do której masz prawo
$db = new MySQLimp
('localhost', 'xh', 'secret', 'test');
Środowisko LIZ DB do pracy potrzebu-
je zdefiniowania stałej LIZDB_PATH,
nie jest ona bynajmniej użyta przeze
mnie jako elegancki sposób wskazania
ścieżki. Stała ta jest używana przez LIZ
DB do wczytania wszystkich definicji in-
terfejsów i klas ich implementujących.
Dzięki temu my, jako programiści, wy-
konujemy tylko jedno włączenie skryptu
– podajemy ścieżkę do pliku z definicją
klasy MySQLimp.inc.php.
Następnie zwyczajnie tworzymy
obiekt MySQLimp. Zapytania SQL nie
będące zapytaniami przygotowanymi
czy też procedurami składowanymi są
definiowane jako publiczne pole Query.
I tak możemy napisać:
$db->Query = „SELECT * FROM `lizdb_test_
table`”;
Lub inne dowolne zapytanie DDL, DML.
Zapytania pobierające dane – SE-
LECT – są wykonywane przy użyciu
następujących metod: Select (zbiory
rekordów), SelectOne (pojedynczy re-
kord), SelectColumn (zbiór kolumn).
Zapytania DDL lub DML z kolei są wy-
konywane przez wywołanie metody
RunQuery.
LIZ DB rozpozna czy przypadkiem
nie chcemy wykonać RunQuery na za-
pytaniu SELECT lub też czy nie próbu-
jemy utworzyć tabeli za pomocą metody
SelectColumn – wówczas LIZ DB wyrzu-
46
ci wyjątek z komunikatem, informującym dów które uległy zmianie, dla zapytań
nas o właściwej metodzie jaką powinni- trupy DDL (CREATE/DROP) RunQuery
śmy użyć aby prawidłowo wykonać i ob- zwróci: prawdę jeśli operacja się powio-
służyć wynik naszego zapytania. dła oraz fałsz jeśli wystąpił problem.
A wyniki mogą być różne np. dla za- Dla przykładowej tablicy, jaką mamy
pytań DML RunQuery zwróci odpowied- pokazaną na Listingu 1, za pomocą LIZ
nio dla: INSERT – ID wstawionego re- DB możemy wykonać podstawowe ope-
kordu, UPDATE, DELETE – ilości rekor- racje pokazane na Listingu 2.
Listing 1. Przykładowa tabela używana w artykule
CREATE TABLE `lizdb_test_table` (
`id` mediumint(9) NOT NULL
auto_increment,
`char_column` varchar(255)
NOT NULL default '',
`int_column` int(11) NOT NULL,
`double_column` double NOT NULL,
PRIMARY KEY (`id`)
) ENGINE=InnoDB
DEFAULT CHARSET=latin2;
Listing 2. Pokaz podstawowych możliwości LIZ DB - pobieranie zbiorów danych
define('LIZDB_PATH', '/home/xh/public_html/lizdb/LIZDB');
require LIZDB_PATH . '/classes/MySQLimp.inc.php';
// wstaw swoje dane kolejno: serwer, login, hasło oraz baza danych
do której masz prawo
$db = new MySQLimp('localhost', 'xh', 'secret', 'test');
$db->Query = 'SELECT * FROM `lizdb_test_table`';
$records = $db->Select();
// $records jest tabelą, którą możemy przeglądać np. za pomocą instrukcj
i foreach
echo '<ul>';
foreach($records as $r) {
// każdy element jest kolejną asocjacyjną tablicą
// nazwa kolumny jest indeksem w tablicy, możemy więc napisać:
echo '<li>' . $r['id'] . ', ' . $r['char_column'] . ', ' . $r['int_column'] .
',
' .$r['double_column'] . '</li>';
}
echo '</ul>';
// aby pobrać tylko jeden rekord, np. jeśli szukamy po kluczu głównym
lub kolumnie UNIQUE
// należy użyć poniższej metody -- jest ona zoptymalizowana
do pobierania 1 wiersza
$db->Query = 'SELECT * FROM `lizdb_test_table` ORDER BY
id DESC LIMIT 1';
$record = $db->SelectOne();
echo '<p>Ostatnim rekordem jest: ';
echo $record['id'] . ', ' . $record['char_column'] . ', ' .
$record['int_column'] . ', ' .$record['double_column'];
echo '</p>';
// możemy wybierać zbiory kolumn, używane gdy we
frazie SELECT występuje jedna kolumna
$db->Query = 'SELECT `double_column` FROM
`lizdb_test_table` WHERE `double_column` < 0';
$negativeDoubles = $db->SelectColumn();
echo 'ujemne wartości double to:' .
implode(',', $negativeDoubles);
// nie musimy zamykać połączenia, twórca LIZ DB
przewidział że część programistów jest leniwa
// wykorzystywany jest mechanizm destructorów
PHP5, metoda __destruct wołana przy
// niszczeniu obiektu MySQLimp
rozłącza się automatycznie z bazą danych
$db->CloseConnection();
www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007
 LIZ DB Narzędzia

Przykład wykorzystania LIZ DB do

Listing 3. Pokaz podstawowych możliwości LIZ DB - obsługa i wykonywanie zapytań DDL oraz DML pokazany jest na
zapytań DDL oraz DML
Listingu 3.
// mając już połączenie z bazą, chcę wykonać operacje typu INSERT
$chars = "some text"; IPreparedStatement
$int = mt_rand(); – interfejs
$double = mt_rand() / mt_getrandmax();
// standardowy sposób bez wykorzystania
przygotowywanych
przygotowywanych zapytań zapytań
$db->Query = "INSERT INTO `lizdb_test_table` Przygotowywane zapytania to zapytania,
VALUES (NULL, '{$chars}', {$int}, {$double})"; których szablony są przechowywane na
$id = $db->RunQuery(); serwerze, a dane wysyłane oddzielnie,
echo '<p>Nowy rekord w systemie
w dodatku serwer bazodanowy przejmu-
posiada ID: ' . $id . '</p>';
$db->Query = "UPDATE `lizdb_test_table` SET ` je na siebie odpowiedzialność związaną
double_column` = 0.0 WHERE `id` = '{$id}'"; ze zneutralizowaniem potencjalnie nie-
$updatedRows = $db->RunQuery(); bezpiecznych znaków i sekwencji SQL
echo '<p>Ilość zaktualizowanych wierszy: ' . – dzięki temu zwiększamy bezpieczeń-
$updatedRows . '</p>';
stwo i minimalizujemy praktycznie do ze-
$db->Query = "DELETE FROM `
lizdb_test_table` WHERE `id` = '{$id}'"; ra ewentualne problemy z atakami typu
$deletedRows = $db->RunQuery(); SQL Injections.
echo '<p>Ilość usuniętych wierszy: ' . Jeśli nie korzystałeś do tej pory z
$deletedRows . '</p>'; przygotowywanych zapytań to może po-
// możemy również Tworzyć tabele,
ra się przerzucić? Zobaczmy jakie to pro-
indeksy, klucze obce etc.
$db->Query = "CREATE TABLE `t` (`f` int)"; ste z LIZ DB.
if ($db->RunQuery()) { Przygotowane zapytania tworzymy za
echo '<p>Nowa tabela stworzona!</p>'; pomocą metody PrepareStatement zdefi-
} niowanej w interfejsie IDB. Argumentem
$db->Query = "DROP TABLE IF EXISTS `t`";
metody PrepareStatement jest szablon
if ($db->RunQuery()) {
echo '<p>Tabela została usunięta!</p>'; zapytania, natomiast zwracany jest obiekt
} implementujący interfejs IPreparedState-
ment w naszym przypadku tym obiektem
Listing 4. Wykonywanie przygotowywanych zapytań w obiektowym MySQLi będzie MySQLimpPreparedStatement.
// ponownie ustawiamy nasze dane Napiszemy więc tak:
$mysqli = new mysqli('localhost', 'xh', 'secret', 'test');
// przygotowujemy szablon zapytania $stmt = $db->PrepareStatement
$stmt = $mysqli->prepare('SELECT `id`, `char_column`, („INSERT INTO `lizdb_test_table
`int_column` FROM `lizdb_test_table` WHERE
` VALUES (NULL, ?, ?, ?)”);
`char_column` LIKE ? AND `int_column` > ?');
// jeśli szablon jest poprawny wypełnimy go danymi
if ($stmt) { Patrząc na Listing 1 (definicja bazy da-
$string = '%record%'; nych) wiemy, że pod pierwszym marke-
$int = 0; rem (znak zapytania „?”) jest kolumna
// pierwszym parametrem jest ciąg znaków reprezentujący
typu VARCHAR, drugim INT a w ostat-
typy kolejnych parametrów
// s -- łańcuchy znaków, i - int, d - double, b - blob niej kolumnie przechowywane są warto-
// UWAGA! -- użytkownicy wcześniejszych ści DOUBLE.
wersji PHP5 pod Windowsami Wypełniamy nasz szablon danymi, ro-
// -- możecie dostać komunikat mówiący o bimy to w stylu Java'y i JDBC:
nieprawdiłowej ilości parametrów
$stmt->bind_param('si', $string, $int);
// wypełnione zapytanie można wykonać $stmt->SetString(1, “przykładowy tekst ze
$stmt->execute(); znakami:
// aby pobrać wyniki musimy skorzystać z dość ' or 1 LIKE %1% ? !@#”);
niewygodnego mechanizmu wiązania $stmt->SetInt(2, mt_rand());
// rezultatów do zmiennych PHP
$stmt->SetDouble(3, mt_rand() /
$stmt->bind_result($id, $string, $int);
// następnie w pętli pobieramy dane do związanych mt_getrandmax());
zmiennych i wyświetlamy zawartość
while ($stmt->fetch()) { Tak przygotowane i wypełnione zapyta-
printf ("%d: %s, %d\n", $id, $string, $int); nie SQL możemy uruchomić na serwerze
}
SQL, robimy to następująco:
}
$mysqli->close();
$result = $db->Execute($stmt);

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 47

Narzędzia LIZ DB
I to wszystko, prawda, że proste? Dodat-
kowo przygotowanym zapytaniem mo-
że być SELECT, wówczas $result będzie
zawierało zbiór tablic asocjacyjnych z re-
kordami. Wszystko jest automatycznie
rozpoznawane i odpowiednio wykonywa-
ne przez LIZ DB – w przeciwieństwie do
ręcznego wykonywania w PHP przedsta-
wionego na listingu 4.
IStoredProcedure
– interfejs do
wywoływania procedur i
funkcji składowanych
Jest to najważniejsza i najpotężniejsza
część całej biblioteki LIZ DB. Ale najpierw
odpowiedzmy sobie na pytania – co to są
tak na prawdę te procedury i gdzie znaj-
dują one swoje zastosowanie. Procedu-
ry składowane są to fragmenty najczę-
ściej sparametryzowane i często używa-
ne instrukcje SQL, które mogą wykony-
wać operacje aktualizacji lub tylko pobie-
rania danych. Fragmenty procedur może-
my opakować np. w transakcje.
Procedury mogą przysłaniać przed
końcowym użytkownikiem cały mecha-
nizm swoich operacji, np. procedura, któ-
ra podaje średnie koszty, przychody ze
sprzedaży, ukrywa w swoim wnętrzu ta-
bele, z których pobiera dane, co więcej
użytkownik wykonujący tę procedurę mo-
że nie mieć dostępu do pewnych zaso-
bów, ale dzięki zastosowaniu mechani-
zmu jaki ofertu MySQL5, procedura mo-
że zostać wykonana w kontekście praw
użytkownika, który ją utworzył a nie któ-
ry ją wykonuje.
Projektując bazę dla szpitala może-
my stworzyć np. procedurę dodajPacjen-
ta (z odpowiednimi parametrami) – może-
my sprawdzić w niej czy podany adres ist-
nieje już w bazie danych (np. ktoś z rodzi-
ny już jest zapisany) – jeśli tak to pobiera-
my ID adresu (z tabeli adresów), jeśli nie,
dodajemy nowy rekord, później możemy
wstawić dane pacjenta, dane takie jak:
imię, nazwisko, PESEL wstawiamy do ta-
beli osoby (jeśli w systemie przechowuje-
my też pracowników możemy wyodręb-
nić tabelę nadrzędną) a dane specyficz-
ne dla pacjenta wstawiamy do tablicy pa-
cjenci – w naszej procedurze oczywiście
zachowujemy pełną kontrolę nad klucza-
mi obcymi, możemy tu także wykorzystać
mechanizm transakcji. Dzięki zastosowa-
niu procedury znacznie uprościliśmy ca-
ły mechanizm procesu dodawania nowe-
go pacjenta z punktu widzenia programi-
48
sty, który w swoim kodzie będzie wykony- i później modyfikować funkcjonalność biz-
wał tylko jedną instrukcję SQL. nesową tylko w jednym miejscu – bazie
Kolejnym przykładem może być przy- danych.
kład dużej firmy – zakładu ubezpieczeń, Wszechwładny i okazać by się mogło
może firmy telekomunikacyjnej. Mamy wszystko posiadający phpMyAdmin nie
setki oddziałów, może miliony klientów. potrafi rozpoznawać i wykonywać proce-
Działamy też w środowisku w którym bar- dur składowanych, my za pomocą LIZ DB
dzo często zmienia się prawo czy profil będziemy w stanie wywołać każdą funkcję
usług. Każda zmiana przepisów wymu- czy procedurę składowaną, nawet jeśli do-
sza na nas pewne zmiany czy to w struk- piero zaczynamy naszą przygodę z PHP.
turze bazy danych czy też w samych za- Spójrzmy na przykładową funkcję
pytaniach. Musielibyśmy w takim razie składowaną i procedurę o wszystkich
wykonywać co miesiąc setki (miliony?) możliwych kierunkach parametrów: IN,
aktualizacji oprogramowania użytkowni- INOUT, OUT – listing 5.
ków końcowych – znacznie prościej zde- Nie jesteśmy pismem dla admini-
finiować interfejs procedury czy funkcji stratorów baz danych, ale dla porządku
Listing 5. Definicje przykładowych procedur i funkcji składowanych
drop procedure if exists sayMyName;
delimiter //
CREATE PROCEDURE sayMyName
(OUT param1 INT, INOUT param2 CHAR(200),
IN param3 CHAR(100))
BEGIN
SELECT COUNT(*) INTO param1 FROM
`lizdb_test_table`;
SET param2 = concat(param2, param3);
END;
//
delimiter ;
drop function if exists hello;
CREATE FUNCTION hello (s CHAR(20))
RETURNS CHAR(50)
RETURN CONCAT('Hello, ',s,'!');
Charakterystyki MySQL
• DEFINER - użytkownik, który stworzył procedurę, jeśli posiadamy prawo SUPER może-
my stworzyć procedurę na konkretne konto, związane to może być np. z sytuacją, w
której nie chcemy aby procedura posiadała prawa bieżącego użytkownika (np. admini-
stratora bazy)
• LANGUAGE SQL - język w jakim napisana została procedura, nie musimy tego definio-
wać, MySQL5 na razie obsługuje tylko i wyłącznie procedury w języku SQL i taką ma
wartość domyślną ta charakterystyka
• DETERMINISTIC | NOT DETERMINISTIC - zachowanie procedury, domyślnie MySQL
używa NOT DETERMINISTIC, charakterystyka ta pomaga określić MySQL czy pro-
cedura jest bezpieczna podczas replikacji (ang. replication-safe), deterministyczna
znaczy tyle, że zawsze dla pewnego zestawu parametrów wejściowych wynik proce-
dury będzie taki sam
• SQL SECURITY INVOKER | SQL SECURITY DEFINER - poziom bezpieczeństwa proce-
dury, definiuje czy procedura ma być wykonywana z prawami użytkownika wywołują-
cego procedurę czy użytkownika, który ją utworzył, domyślna wartość: SQL SECU-
RITY DEFINER
• CONTAINS SQL | NO SQL | READS SQL DATA | MODIFIES SQL DATA - tryb pracy
procedury, zacznę przekornie: obecnie MySQL nie bierze pod uwagę tej charaktery-
styki dla np. ograniczeń bezpieczeństwa, domyślną wartością jest CONTAINS SQL,
który oznacza tyle, że procedura nie czyta ani nie pisze nic, NO SQL, że nie zawiera
w ogóle instrukcji SQL, READ SQL DATA - odczytuje dane z bazy, MODIFIES SQL
DATA - może (nie musi) modyfikować zawartość danych
• COMMENT 'zawartość komentarza' - dodanie komentarza.
www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007
 LIZ DB Narzędzia

w ramce 3 przedstawiam pełną składnię

polecenia tworzenia procedur, omawiam
tam także charakterystyki i aspekty zwią-
zane z bezpieczeństwem.
Każda procedura może mieć zdefi-
niowane pewne charakterystyki, które
są, mogą lub w przypadku niektórych
będą w przyszłości brane pod uwagę
przez MySQL podczas np. replikacji,
optymalizacji czy sprawdzania ograni-
czeń bezpieczeństwa.
Załóżmy, że chcielibyśmy jako użyt-
kownik lizdb_user, którego utworzyliśmy
dodać procedurę, i nadać inne niż do-
myślne charakterystyki:

Rysunek 1. Ręczne wykonanie procedur składowanych i funkcji w MySQL CREATE DEFINER = 'xh'@'%' PROCEDURE
simpleproc (OUT param1 INT) LANGUAGE SQL
DETERMINISTIC SQL SECURITY INVOKER
Listing 6. Wywoływanie składowanych funkcji i metod za pomocą biblioteki
NO SQL COMMENT 'ot taki komentarz'
LIZ DB
BEGIN
$call = $db->PrepareCall('sayMyName (?, ?, ?)', SELECT 123 INTO param1;
IStoredProcedure::STORED_PROCEDURE); END;
$parameter = array();
// przykład parametru INOUT
Nie uda się – jak napisaliśmy wcześniej
$parameter['type'] = IstoredProcedure:
:INOUT_PARAMETER; aby utworzyć procedurę z wartością
$parameter['value'] = 'testujemy parametry DEFINER inną niż bieżący użytkownik
wejściowe i wyjściowe'; – lizdb_user powinien posiadać przywi-
// możemy definiować parametry w dowolnej
lej SUPER.
kolejności, powyższy jest drugim parametrem
Zmodyfikujmy więc powyższy kod
$call->SetParameter(2, $parameter);
// parametr OUT wyjściowy i napiszmy tak:
$parameter['value'] = 'ta wartość jest nie istotna i tak
zostanie nadpisana'; CREATE DEFINER = CURRENT_USER
$parameter['type'] = IstoredProcedure:
PROCEDURE simpleproc (OUT param1 INT)
:OUT_PARAMETER;
LANGUAGE SQL DETERMINISTIC SQL
// to jest pierwszy paramter
$call->SetParameter(1, $parameter); SECURITY INVOKER NO SQL COMMENT
// standardowy typ IN 'ot taki komentarz'
$parameter['value'] = 'przyklej mnie do BEGIN
drugiego parametru!';
SELECT 123 INTO param1;
$parameter['type'] = IstoredProcedure:
END;
:IN_PARAMETER;
// ustaw jako trzeci parametr Lub w ogóle omijamy DEFINER = CURRENT_
$call->SetParameter(3, $parameter); USER
$db->ExecuteCall($call); ponieważ jest to domyślne zachowanie
$parameters = $call->GetParameters();
MySQL.
echo '<p>INOUT parametr (#2) ma wartość:
' . $parameters[2]['value'] . '</p>';
echo '<p>OUT parametr (#1) przypisano nową wartość: Jak w ogóle wykonać nasze procedury i
' . $parameters[1]['value'] . '</p>'; funkcje w MySQL? Utwórzmy procedury
// teraz wykonajmy funkcję składowaną i zalogujmy się do MySQL. Zakładamy,
// pierwszym argumentem jest ponownie szablon,
że pracujemy na bazie test:
drugim jest typ STORED_FUNCTION
$call = $db->PrepareCall('hello (?)', IstoredProcedure:
:STORED_FUNCTION); $ mysql -u root -p -D test < examples/
$parameter = array(); stored_
$parameter['type'] = IstoredProcedure: procedures.sql
:IN_PARAMETER;
$parameter['value'] = 'Łukaszu';
Zauważmy, że podałem tutaj parametr
$call->SetParameter(1, $parameter);
$result = $db->ExecuteCall($call); informujący do jakiej chcę się połączyć
echo '<p>Wynikiem wykonania funkcji bazy danych (-D test) – jest to ważne
hello(?) jest: ' . $result . '</p>'; ponieważ procedury utworzone w bazie
test będą widoczne tylko i wyłącznie w

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 49

Narzędzia LIZ DB
obrębie tej bazy. Nie możemy utworzyć
procedury globalnej, która będzie dzia-
łała we wszystkich bazach – procedury
działają na konkretnych tabelach, w jed-
nej konkretnej bazie.
Następnie połączmy się do bazy i
utwórzmy użytkownika z takimi prawami:
CREATE USER lizdb_user@localhost
IDENTIFIED BY 'lizdb';
GRANT
SELECT, INSERT, UPDATE, DELETE,
CREATE, DROP, INDEX, ALTER,
CREATE ROUTINE, ALTER ROUTINE
EXECUTE
ON `test`. * TO lizdb_user@localhost
IDENTIFIED BY 'lizdb';
Zauważymy od razu nowe opcje, które
nie są dostępne w MySQL4 (podałem je
w osobnej linii) są to: CREATE ROUTINE,
ALTER ROUTINE, EXECUTE – służące ko-
lejno: do tworzenia, zmieniania oraz wy-
konywania procedur i funkcji składowa-
nych. ROUTINE jest tu użyte jako słowo
klucz i zostało wprowadzone – aby nie
nadawać osobno praw typu: CREATE
PROCEDURE, CREATE FUNCTION.
Prze logujmy się na nowego użytkow-
nika (do bazy test), którego przed chwilką
utworzyliśmy. Wywołanie funkcji wykonu-
je się w połączeniu z frazą SELECT – po-
nieważ chcemy „coś” pobrać – tu wynik
działania funkcji. Piszemy następująco:
mysql> SELECT hello ('Łukaszu');
Aby wywołać procedurę użyjemy in-
strukcji CALL, dodatkowo zauważmy,
że gdy chcemy dostać odpowiedź od
MySQL przez parametr nie możemy
podać wartości a zmienną! To się ty-
czy jedynie parametrów o kierunkach
OUT oraz INOUT. Dodatkowo parame-
try INOUT jak widzimy posiadają war-
tość, którą wprowadzamy do procedu-
ry a która jest wewnątrz modyfikowa-
na. Musimy więc do takiej zmiennej naj-
pierw przypisać wartość. Piszemy więc
w konsoli MySQL:
mysql> set @zmienna = 'Do tego łańcucha
dokleję coś w procedurze...';
mysql> CALL sayMyName(@ileRekordow,
@zmienna, ' np. to dokleje ;)');
mysql> SELECT @zmienna, @ileRekordow;
Wynik powyższych sekwencji instrukcji
SQL możemy zobaczyć na Rysunku 1.
50
Spójrzmy na problemy z jakimi spo- $call = $db->PrepareCall
tkalibyśmy się gdybyśmy wykonywa- ('hello (?)',
li wszystko ręcznie w PHP. Przede IstoredProcedure:
wszystkim wiele problemów nastarczyło :STORED_FUNCTION);
by nam samo oprogramowanie parame-
trów o kierunkach OUT czy INOUT. Mu- Markery ustawiamy analogicznie jak
sielibyśmy wykonywać zawsze ustawie- w przypadku przygotowywanych zapytań:
nie zmiennych, potem musielibyśmy wy-
wołać procedurę i jeszcze raz zapytać $call->SetParameter
się o zmienne. W dodatku musielibyśmy (1, $parameter);
tak robić dla każdej naszej procedury co
może być męczące. Z jedną różnica $parameter nie jest tutaj
LIZ DB automatyzuje cały ten proces, zmienną skalarną reprezentującą kon-
ci z was, którzy programowali w .NET za- kretną wartość a tablicą asocjacyjną,
uważą pewne analogie. Ale od początku która posiada dwa ważne pola:
jak wykonujemy takie rzeczy w LIZ DB?
Mając już obiekt $db tworzymy obiekt im- $parameter['value'] =
plementują interfejs IStoredProcedure: 'tutaj podajemy wartość
parametru';
$call = $db->PrepareCal $parameter['type'] = IstoredProcedure:
l('sayMyName (?, ?, ?)', :IN_PARAMETER;
IstoredProcedure:
:STORED_PROCEDURE); Typ decyduje o tym jak zostanie obsłużo-
ny nasz parametr. Nie musimy ustawiać
Pierwszym argumentem jest szablon na- wartości dla parametru typu OUT_PA-
szej procedury składowanej, drugim pa- RAMETER ponieważ cokolwiek podamy
rametrem jest typ – jak już wiemy inaczej zostanie i tak nadpisane. Jeśli ustawimy
woła się funkcje a inaczej procedury. W już wszystkie pola naszej procedury wy-
przypadku funkcji hello napisalibyśmy tak: konujemy ją bardzo prosto:
Listing 7. Najkrótsza i najprostsza wersja wywołania procedury getRecords()
w MySQLi
$mysqli = new mysqli('localhost', 'xh', 'secret', 'test');
// musimy wykonać jako zapytanie typu MULTI
aby MySQL nie zerwał połączenia
// jeśli zajrzymy w kod LIZ DB zobaczymy, że tam
nie ma takich wybiegów,
// dodatkowo LIZ DB do wywołań procedur używa
wewnętrznie przygotowywanych zapytań
// zauważmy, że gdybyśmy chcieli oprogramować
samemu markery i przygotowywane zapytania
// jak w poprzednich przykładach,
najprawdopodobniej dodalibyśmy tu jeszcze kilka
// lini kodu obsługi do każdego takiego parametru
$mysqli->multi_query('CALL getRecords()');
// pobieramy rezulat
$result = $mysqli->store_result();
// iterujemy po wynikach
while ($row = $result->fetch_row()) {
// musimy znać ilość pól, ich nazwy
// LIZ DB automatycznie za nas to zrobi na
podstawie meta danych
$values['id'] = $row[0];
$values['char_column'] = $row[1];
$values['int_column'] = $row[2];
$values['double_column'] = $row[3];
$records[] = $values;
}
$result->close();
// końcowa odpowiedź
var_dump($records);
$mysqli->close();
www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007

$db->ExecuteCall($call);
Metoda ExecuteCall pobiera przez referen-
cje obiekt $call, wykonuje procedurę i wpisu-
je do niej nowe wartości (w przypadku para-
metrów OUT bądź INOUT). Aby później po-
brać nowe wartości musimy napisać:
$parameters = $call->GetParameters();
$parameters jest teraz tablicą parametrów
– wszystkich, które ustawiliśmy przed wy-
wołaniem metody (włącznie z parametrami
IN). Pod indeksem 1 znajduje się pierwszy
parametr itd. Parametry mają dokładnie tę
samą strukturę, pod kluczem vale znajdzie-
my nową wartość parametru. Na listingu 6
możemy zobacz pełny przykład wykona-
nia składowanej funkcji i procedury za po-
mocą LIZ DB.
Aby uzmysłowić sobie ile pracy jest wy-
konywanych za nas pokażę ostatni bardzo
wykorzystywany przy procedurach składo-
wanych mechanizm – mechanizm pobiera-
nia zbiorów danych. Jeśli nasza procedu-
ra nie posiada żadnych parametrów kod
upraszczamy drastycznie z użyciem LIZ
DB, napiszemy tylko dwie linie kodu:
$call = $db->PrepareCall('getRecords()',
IStoredProcedure::STORED_PROCEDURE);
$records = $db->ExecuteCall($call);
LIZ DB tworzy odpowiedź w jak najbar-
dziej wygodnej dla nas postaci. W powyż-
szym kawałku kodu $records jest tablicą
tablic asocjacyjnych, których indeksy są
nazwami kolumn.
Ręczna obsługa procedury getRecords
zamieszczona jest na listingu 7. Wywołanie
tej procedury wybrałem na przykład stan-
dardowego kodu PHP5 i MySQLi ponieważ
jest ona najkrótsza. Zauważmy, że nie uży-
liśmy tutaj żadnego parametru – kod PHP,
który nie korzystałby z LIZ DB a który pró-
buje wykonać procedury składowane z róż-
nymi parametrami miałby co najmniej kilka-
naście linii kodu więcej. Dodatkowo kod nie
należy do ponownie-używalnych, będzie
działał tylko i wyłącznie dla tej jednej pro-
cedury. Mógłbym próbować zwiększyć je-
go reużywalność, ale chciałem za wszelką
cenę zmniejszyć ilość kodu tak aby zbliżyć
się do 2 linii jakie musieliśmy napisać uży-
wając biblioteki LIZ DB.
Używając LIZ DB nie musimy się za-
głębiać w definicje procedur, nie musimy
znać nazw kolumn zwracanych przez nią,
nie musimy tworzyć żadnych mapowań
PHP Solutions Nr 1/2007
LIZ DB Narzędzia
wartości na kolumny – LIZ DB na podsta-
wie meta danych potrafi odtworzyć struk-
turę zbioru wynikowego.
Nadmienię tylko, że przy takich pro-
cedurach składowanych wykonywanych
z poziomu PHP, standardowymi metoda-
mi, MySQL zrywa połączenia. Procedu-
ra zwracająca zbiór jest nietypowa – My-
SQL obsługuje wywołanie, zwraca stero-
wanie do klienta, ale też alokuje bufory z
wynikiem i czeka na ich pobranie. Jeśli
ich nie odbierzemy i później nie zwolnimy
tych zasobów MySQL uważa to za błąd i
przy próbie wykonania nowego zapytania
rozłącza połączenie.
Podsumowanie
LIZ DB to potężne środowisko znakomi-
cie ułatwiające prace programistom. Nie
zdążyłem nawet omówić części LIZ DB
związanej z logowaniem wykonywanych
zapytań, w całości pominąłem wsparcie
dla zaawansowanych transakcji – takich
jak obsługa savepointów, cofanie zmian
do wcześniejszych stanów bazy danych,
odwoływania całych transakcji, opcje Au-
toCommit (każde zapytanie jest automa-
tycznie zatwierdzane) czy CommitOnClo-
se (wszystkie zmiany są utrwalane w ba-
zie dopiero przy zamykaniu połączenia).
Autor projektu jest otwarty na współ-
pracę i współudział w rozwijaniu tej biblio-
teki (nie tylko dla bazy MySQL), najbliż-
sze plany zakładają wbudowanie systemu
cache, obecnie w repozytorium projektu
znajdują się już interfejsy i przykładowa
implementacja cache – wykorzystująca
PECL APC. W najbliższej przyszłości zo-
stanie także wypuszczona wersja oferują-
ca tworzenie obiektów poprzez wzorzec
projektowy singleton oraz mechanizm
tworzenia połączeń persystentnych.
Jeśli przekonałem Ciebie do LIZ
DB – nie czekaj tylko pobierz najnow-
sze wersje źródeł i przykładów z http://
sourceforge.net/projects/lizdb lub http://
www.komputery-internet.net/php/. n
O autorze
Łukasz Budnik jest studentem V roku
Informatyki na Politechnice Gdańskiej,
uczestniczy w projektach nad rozwija-
niem systemów zbierania i analizy danych
w postaci XML, jest również administrato-
rem serwisu www.komputery-internet.net.
Kontakt z autorem:
lukasz.budnik@komputery-internet.net
www.phpsolmag.org 51
Narzędzia

Wielojęzyczna konfiguracja
stron z użyciem eZ publish
Stopień trudności: lll
Łukasz Serwatka

Tworzenie stron webowych z zawartością

w wielu językach może być zajęciem trudnym
i czasochłonnym. Wraz z wprowadzeniem tech-
nologii skryptowych po stronie serwera, jak
PHP i systemów opartych na PHP, takich jak
eZ publish Content Management System, czas
potrzebny na stworzenie i utrzymywanie wieloję-
zycznych stron można skrócić.

T
en artykuł opisuje, jak konfiguro-
wać wielojęzyczne strony z uży-
ciem eZ publish, udostępniając
stronę webową międzynarodowej grupie
użytkowników. eZ publish w wersji 3.8
zawiera wiele ulepszeń do swojego mo-
delu wielojęzycznej zawartości strony.
Te ulepszenia są opisane w specyfikacji
wielojęzycznej (http://ez.no/community/
developer/specs/improved_multi_langu-
age_in_ez_publish_rev_2).
Ten samouczek przedstawi, jak
tworzyć wielojęzyczne strony webo-
we z użyciem eZ publish, dodawać
nowe języki do istniejących instalacji
i tłumaczyć zawartość strony na róż-
ne języki.
Wymagania
eZ publish pracuje na serwerze webo-
wym Apache. Zaleca się używać ostat-
niej wersji z gałęzi 1.3. Upewnij się, że
używasz wersji 4.4 PHP. Zalecamy rów-
nież używać ostatniej wersji z gałęzi 4.4
zainstalowanej jako moduł Apache'a
(mod_php). (Zwracamy uwagę, że eZ
publish nie działa z PHP w wersji 5).
PHP musi mieć wbudowaną obsługę al-
bo MySQL 4.1 lub nowszego, albo Post-
greSQL 7.3 lub nowszego.
Co obiecujemy:
Po przeczytaniu tego artykułu czytelnik
będzie umiał zainstalować eZ publish z
obsługą kilku języków, zmieniać usta-
wienia i konfigurację systemu pod ką-
tem obsługi wielu języków. Tworzyć wła-
sne rozszerzenia językowe dla eZ pu-
blish. Dodawać nowe języki do istnieją-
cej już instalacji.
Tłumaczyć i tworzyć treść w dostęp-
nych w eZ publish językach.
Co powinieneś wiedzieć:
Artykuł jest adresowany do osób, któ-
re mają niewielkie doświadczenie lub
dopiero zaczynają swoją przygodę
z eZ publish, potrzebna jednak będzie
podstawowa wiedza z zakresu tworze-
nia witryn internetowych.

52 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007

 Wielojęzyczna konfiguracja Narzędzia

Kreator ustawień Wybierz „English (United Kingdom)”

Rysunek 1. Tworzenie bazy
Instalacja
Ten rozdział opisuje aspekty procesu in-
stalacji eZ publish, które wpływają na
wielojęzyczną konfigurację. (Kompletny
proces instalacji jest opisany szczegóło-
wo w dokumentacji online na http://ez.no/
doc/ez_publish/technical_manual/3_8/
installation.)
Baza danych
Aby udostępnić obsługę wszystkich
zestawów znaków, skonfigurujemy ko-
dowanie UTF-8 (unikod). Aby używać
UTF-8, baza danych musi mieć ob-
sługę unikodu. PostgreSQL i MySQL
(wersja 4.1 lub nowsza) w pełni obsłu-
gują unikod. (Rysunek 1). Skonfiguru-
jemy zatem stronę, aby pokazywała
zawartość w trzech językach: angiel-
skim, francuskim i niemieckim. Ponie-
waż jednak używamy kodowania UTF-
8, możemy też używać języków, które
używają nie łacińskich liter (chiński, ja-
poński itd.).
Następujące przykłady pokazują, jak
tworzyć nazwę danych z obsługą unikodu.
Dla MySQL należy wykonać:
W wersji 3.8 eZ publish, można włączyć jako język podstawowy oraz „French
unikod podczas instalacji. Kreator usta- (France)” i „German” jako języki dodat-
wień eZ publish włączy unikod (UTF-8) kowe. Po zapytaniu o „site type”, wy-
dla wewnętrznego kodowania i konwer- bierz „new site”.
sji strony kodowej. To ustawienie jest za-
pisane w pliku: Konfiguracja
po instalacyjna
settings/override/i18n.ini.append.php. Po zainstalowaniu eZ publish i uzy-
<?php /* #?ini charset="iso-8859-1"? skaniu dostępu do interfejsów publicz-
[CharacterSettings] nych i administracyjnych, należy zmie-
Charset=utf-8 nić konfigurację, by udostępnić stro-
*/ ?> nę w wielu językach. Domyślnie kre-
ator ustawień tworzy dwa „siteaccess-y”
Poniższy zrzut ekranu pokazuje opcje wy- (zestawy plików konfiguracyjnych, któ-
szczególnione w kreatorze ustawień: re przesłaniają ustawienia domyślne):
Listing 1. Struktura katalogów i umiejscowienie plików konfiguracyjnych
settings/override/ globalne ustawienia dla wszystkich siteaccesses
settings/siteaccess/gb pliki konfiguracyjne dla angielskich siteaccess
settings/siteaccess/de pliki konfiguracyjne dla niemieckich siteaccess
settings/siteaccess/fr pliki konfiguracyjne dla francuskich siteaccess
settings/siteaccess/site_admin pliki konfiguracyjne dla siteaccess
administratorskich

CREATE DATABASE `mydb` DEFAULT

CHARACTER SET utf8
COLLATE utf8 _ general _ ci;

W miejsce „mydb” należy wstawić nazwę

swojej bazy.
Dla PostgreSQL należy wykonać na-
stępującą komendę z poziomu powłoki:

$ createdb -E Unicode mydb

W miejsce „mydb” należy wstawić nazwę

swojej bazy.
Można też użyć narzędzi graficz-
nych, jak phpMyAdmin (MySQL) [link]
lub phpPgAdmin (PostgreSQL) [link] do
utworzenia bazy danych. Na przykład,
by utworzyć bazę o nazwie „mydb”
używając phpMyAdmin, należy wy-
brać „utf8_general_ci” z listy rozwijanej
„collation”, jak pokazano poniżej (Ry-
sunek 2). Rysunek 2. Opcje wyszczególnione w kreatorze ustawień

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 53

Narzędzia Wielojęzyczna konfiguracja

jeden do użytku publicznego („news_si-

te”) i jeden do administracji („news_site_ Listing 2. Globalny plik konfiguracyjny
admin”). Użyjemy tych plików konfigura- settings/override/site.ini.
cyjnych utworzonych przez kreator usta- append.php
wień jako wzór dla innych konfiguracji <?php /*
dostępu do stron (siteaccess). Zmień na- [...]
[SiteSettings]
zwę katalogu news_site na „gb”. Utwórz
DefaultAccess=gb
nowe katalogi „de” i „fr” pod „settings/ SiteList[]
siteaccesses”, a potem zmień nazwę SiteList[]=gb
katalogu „news_site_admin” na „site_ SiteList[]=de
admin”. Skopiuj pliki konfiguracyjne SiteList[]=fr
[SiteAccessSettings]
INI z folderu „settings/siteaccesses/gb”
CheckValidity=false
do „settings/siteaccesses/de” i „settintgs/ AvailableSiteAccessList[]
siteaccesses/fr ”. Nie zmieniaj plików kon- AvailableSiteAccessList[]=gb
figuracyjnych w site_admin. Teraz mamy AvailableSiteAccessList[]=de
mniej więcej taką strukturę (Listing 1). AvailableSiteAccessList[]=fr
AvailableSiteAccessList[]=
Stworzyliśmy zatem po jednym si-
site_admin
teaccess dla języka. eZ publish będzie RelatedSiteAccessList[]
przeglądać pliki konfiguracyjne zapi- RelatedSiteAccessList[]=gb
sane w tych ostatnich katalogach, gdy RelatedSiteAccessList[]=de
użytkownik zażąda URL-a z końców- RelatedSiteAccessList[]=fr
RelatedSiteAccessList[]=
ką języka:
site_admin
[...]
www.example.com/gb > settings/siteaccess/gb */ ?>
www.example.com/de > settings/siteaccess/de
Listing 3. Główny plik konfiguracyjny
Globalny plik konfiguracyjny settings/
<?php /*
override/site.ini.append.php zawiera in- [...]
formacje o dostępnych siteaccess-ach [RegionalSettings]
(Listing 2). Locale=eng-GB
Te ustawienia informują eZ publish, ContentObjectLocale=eng-GB
SiteLanguageList[]=eng-GB
że nasz domyślny siteaccess (Default-
SiteLanguageList[]=fre-FR
Access) jest „gb” (angielski). Gdy użytkow- SiteLanguageList[]=ger-DE
nik łączy się z naszą stroną nie specyfiku- TextTranslation=disabled
jąc siteaccess-u (np. przez www.exam- [FileSettings]
ple.com albo www.example.com/site), VarDir=var/news_site
[...]
otrzyma domyślną angielską stronę. Na-
*/ ?>
stępnie określamy listę naszych publicz-
nych siteaccess-ów (SiteList) i informuje-
my eZ publish o wszystkich dostępnych
siteaccess-ach (AvailableSiteAccessList),
w tym administracyjne. RelatedSiteAccess-
List jest używane przez mechanizm
buforujący. Bufor widoku będzie opróż-
niony dla skonfigurowanego siteaccess-
a, gdy na tej stronie zostanie opublikowa-
ny nowy artykuł.
Konfiguracja dla naszych publicz-
nych siteaccess-ów jest związana
z ustawieniami regionalnymi. Główny
plik konfiguracyjny (settings/siteaccess/
gb/site.ini.append.php) będzie zawierał
(Listing 3).
Tłumaczenia etykietę GUI w eZ pu-
blish są zapisane w plikach XML (zloka-
lizowanych w share/translations) dla każ-
dego języka. Gdy TranslationCache zo-
stanie ustawione na „enabled”, system
sparsuje plik XML z tłumaczeniem (trans- Rysunek 3. Domyślne siteaccess-y kreatora ustawień

54 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007

 Wielojęzyczna konfiguracja Narzędzia

lation.ts) i skompiluje do natywnych pli- etykiety są po angielsku, więc nie ma

Listing 4. Części plików konfiguracji ków PHP dla szybszego uruchamiania. potrzeby dokonywać tłumaczenia.
niemieckiej i francuskiej To znacznie zmniejszy czas ładowania Z przyczyn wydajnościowych, waż-
settings/siteaccess/de/ i powinno być zawsze używane. Bufor ne jest, by włączyć TranslationCache
site.ini.append.php translacji jest zapisany w systemie pliku razem z TextTranslation dla stron wie-
<?php /* pod katalogiem var w katalogu tłumaczeń lojęzycznych.
[...] (var/(site)/cache/translation). Ponieważ w naszej wielojęzycznej
[RegionalSettings]
Dla angielskich stron (eng-GB) konfiguracji użyjemy jednego z admini-
Locale=ger-DE
ContentObjectLocale=ger-DE TextTranslation i TranslationCache są stracyjnych siteaccess-ów dla zarządza-
SiteLanguageList[]=ger-DE domyślnie wyłączone, gdyż domyślne nia zawartością wszystkich stron, ważne
SiteLanguageList[]=eng-GB
SiteLanguageList[]=fre-FR
TextTranslation=enabled Listing 6. Konfiguracja dla rozszerzenia tłumaczeń
[FileSettings]
<?php /*
VarDir=var/news_site
[RegionalSettings]
[...]
TranslationExtensions[]=
*/ ?>
mytranslationext
settings/siteaccess/fr
*/ ?>
/site.ini.append.php
<?php /*
[...]
Listing 7. Źródło:
[RegionalSettings]
extension/mytranslationext/
Locale=fre-FR
translations/untranslated
ContentObjectLocale=fre-FR
/translation.ts
SiteLanguageList[]=fre-FR
<!DOCTYPE TS><TS>
SiteLanguageList[]=eng-GB
<context>
SiteLanguageList[]=ger-DE
<name>extension/
TextTranslation=enabled
mytranslationext</name>
[FileSettings]
<message>
VarDir=var/news_site
<source>Example label
[...]
</source>
*/ ?>
<comment>Example
comment</comment>
Listing 5. Ustawienia Path Prefix <translation type=
"unfinished"></translation>
settings/siteaccess/de/site.
</message>
ini.append.php:
<message>
PathPrefix=german
<source>More examples
settings/siteaccess/gb/site.
</source>
ini.append.php:
<translation type=
PathPrefix=english
"unfinished"></translation>
settings/siteaccess/fr/site.
</message>
ini.append.php:
</context>
PathPrefix=french
</TS>

Rysunek 4. Wybór kilku opcji

jednocześnie przy użyciu Contral Rysunek 5. Ustawienia polityki po wybraniu siteaccess-ów

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 55

Narzędzia Wielojęzyczna konfiguracja
jest, by zarówno publiczny siteaccess, jak
i siteaccess Interfejsu Administracyjnego
używały tego samego katalogu (umiesz-
czonego poniżej katalogu var). W przeciw-
nym razie niektóre składniki strony (jak pli-
ki) przerzucone przez interfejs administra-
cyjny będą niedostępne publicznie, bo nie
będą mieć dostępu do katalogu 'var' site-
access-u administracyjnego. Należy się
też upewnić, że Apache ma wystarczają-
ce prawa do utworzonych katalogów:
Listing 8. Łącza tekstowe
{def $locales=fetch( 'content',
'translation_list' )}
{foreach $locales as $locale}
<a href={concat( "index.php/"
, $locale.country_code|downcase(),
"/", $DesignKeys:used.url_alias )
|ezroot}>
{$locale.country_code }
</a>
{delimiter}
| kliknij rolę „Anonymous” i przycisk „Edit”.
{/delimiter}
{/foreach}
Listing 9. Łącza z obrazkiem flagi
{def $locales=fetch( 'content',
'translation_list' )}
{foreach $locales as $locale}
<a href={concat
( "index.php/",
$locale.country_code|
downcase(), "/"
, $DesignKeys:used.
url_alias )|ezroot}>
<img src={concat
( "share/icons/flags/",
$locale.locale_code, ".
gif" )|ezroot()} alt=
"" border="0" />
</a>
{/foreach}
Rysunek 6. Logowanie do interfejsu Administracyjnego
56
[FileSettings]
VarDir=var/news _ site
Katalog 'var' zawiera pliki buforowe (ca-
che files) i logi. Zawiera również części,
które nie będą przechowywane w bazie
(obrazki i pliki) (Listing4).
I konfiguracja jest gotowa. Następny
krok to ustawienie odpowiednich praw
dla użytkownika anonimowego do okre-
ślonych publicznych siteaccess-ów (gb,
www.phpsolmag.org
fr, de). W eZ publish możemy ograni-
czyć prawa użytkowników tylko do wy-
branych siteaccess-ów. To oznacza, że
użytkownicy mogą się zalogować tyl-
ko na strony, na których mają gwaranto-
wane prawa dostępu przez administrato-
ra. Ponieważ zmieniliśmy istniejącą kon-
figurację, musimy przekazać eZ publish,
które siteaccess-y są teraz dostępne pu-
blicznie.
Zaloguj się jako administrator do In-
terfejsu Administracyjnego za pomocą
użytkownika i hasła skonfigurowanego
przez kreator ustawień. Nowy URL do
Interfejsu Administracyjnego będzie po-
dobny do www.example.com/site_admin
lub www.example.com/index.php/site_
admin, zależnie od nowych ustawień
konfiguracyjnych i od tego, czy używasz
metody Virtual Host dla URL-a. Po zalo-
gowaniu się, przejdź do zakładki Setup
i kliknij „Roles and policies”. W liście ról,
W liście bieżących polityk znajdź nastę-
pujący wiersz:
Module: user, Function: login,
Limitations: SiteAccess()
Kliknij ikonę „Edit” (symbol pióra po
prawej) i wybierz siteaccess-y „gb”, „de”
i „fr”. Możesz wybrać wiele opcji jedno-
cześnie, przytrzymując klawisz Control.
(Rysunek4)
Po wybraniu siteaccess-ów, kliknij
„OK”. eZ publish zapisze ustawienia poli-
tyki (Rysunek 5).
Module: user, Function: login, Limita-
tions: SiteAccess( gb , fr , de ).
Wyjdź z trybu edycji ról klikając
„OK”. Zakończyliśmy zatem aktuali-
zację praw eZ publish, a teraz należy
sprawdzić, czy nasze siteaccess-y są
dostępne publicznie dla użytkowników
Rysunek 7. Wybór języka z listy
PHP Solutions Nr 1/2007
 Wielojęzyczna konfiguracja Narzędzia

anonimowych. Możesz to sprawdzić,

wklejając poniższe URL-e do przeglą-
darki:

• www.example.com/gb (or www.exam-

ple.com/index.php/gb);
• www.example.com/fr (or www.exam-
ple.com/index.php/fr);
• www.example.com/de (or www.exam-
ple.com/index.php/de).

Tłumaczenia
Proces konfiguracji jest zakończony.
Teraz możemy zająć się tłumaczeniem
naszej zawartości z użyciem Interfejsu
Administracyjnego eZ publish. Aby prze-
tłumaczyć zawartość na jeden z dostęp-
nych języków.
Zaloguj się do Interfejsu Administra-
Rysunek 8. Definiowanie języków dodatkowych podczas instalacji
cyjnego. Pamiętaj, że nowy URL do In-
terfejsu Administracyjnego będzie po-
dobny do www.example.com/site_admin
lub www.example.com/index.php/site_
admin. (Rysunek 6).
W widoku „Content structure” wy-
bierz obiekt, który chcesz przetłuma-
czyć. Następnie, z listy rozwijanej wy-
bierz „Another language” i kliknij przy-
cisk „Edit”. (Rysunek 7).
W następnym widoku, eZ publish za-
pyta o nowy język do tłumaczenia i o ję-
zyk, z którego będzie tekst tłumaczony.
Wybierz „French” dla tłumaczenia i „En-
glish (United Kingdom)” jako język ba-
zowy i kliknij przycisk „Edit”. Zauważ,
że ten krok zostanie pominięty, jeśli tylko
jeden język dodatkowy zoastał zdefinio-
wany podczas instalacji. (Rysunek 8).
W następnym kroku, eZ publish poka-
że widok edycji dla nowego tłumaczenia.
Na szczycie każdego pola edycji będzie
pokazany tekst w oryginalnym, bazowym
Rysunek 9. Widok edycji dla nowego tłumaczenia języku. Po zakończeniu tłumaczenia klik-
nij „Send for publishing”. (Rysunek 9).
Lista dostępnych tłumaczeń dla bie-
żącego obiektu jest pokazana, gdy ak-
tywna jest zakładka „Translations”. To
również daje dostęp do dodatkowych
opcji. (Rysunek 10).

Jeden Interfejs
Administracyjny, trzy
niezależne strony
wielojęzyczne
Nowa wielojęzyczna funkcjonalność w
eZ publish w wersji 3.8 daje możliwość
tworzenia obiektów niezależnie w wie-
lu językach i używania aliasów URL do
Rysunek 10. Lista dostępnych tłumaczeń dla bieżącego obiektu

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 57

Narzędzia Wielojęzyczna konfiguracja
dostępu do zawartości w różnych języ-
kach. Powiedzmy, że chcemy mieć nie-
zależne tłumaczenia, zatem zawartość
dla czytelnika angielskojęzycznego bę-
dzie inna, niż zawartość dla czytelnika
francuskojęzycznego. W naszej konfigu-
racji mamy trzy języki, więc powinniśmy
stworzyć trzy foldery (po jednym dla
każdego języka) w drzewie zawartości.
Te foldery będą przechowywały zawar-
tości stron specyficzne dla języka.
Zaloguj się do Interfejsu Administra-
cyjnego i stwórz trzy foldery w głównym
drzewie katalogów, po jednym dla każde-
go języka: „English”, „French” i „German”.
(Rysunek 11).
To wszystko. Teraz mamy zdefinio-
wane katalogi główne dla zawartości wie-
lojezycznej. Zawartość angielska będzie
przechowywana w folderze „English”,
francuska w „French” itd. To pozwala na
segregację zawartości w różnych języ-
kach i dostarczania zawartości w okre-
ślonym języku podanym w aliasie URL-a.
Następnym krokiem jest dodanie usta-
wień konfiguracyjnych do każdego site.
Rysunek 11. Drzewo zawartości
Rysunek 12. Struktura katalogów
rozszerzenia tłumaczeń
58
ini.append.php dla publicznego site-
access-u (gb, fr, de), które odetnie na-
zwę folderu języka z każdego URL-a.
W przeciwnym razie eZ publish bę-
dzie używał ścieżek np.: http://localhost/
ezpublish/index.php/gb/english, gdzie „gb”
jest nazwą siteaccess-u, a „english” na-
zwą katalogu języka pod drzewem głów-
nym eZ publish. Używając ustawienia Pa-
thPrefix możemy nakazać eZ publish uży-
wanie domyślnie katalogu „English”, ale
nie używać go w URL-u. W ten sposób
nasza ścieżka będzie wyglądać jak http://
localhost/ezpublish/index.php/gb.
Dodaj następujące ustawienia do
publicznych siteaccess-ów (gb, de, fr)
w bloku [ SiteAccessSettings]:
Tak samo, jeśli użytkownik wybierze
angielski siteaccess, eZ publish będzie
używał folderu „English” jako folder głów-
ny angielskiej zawartości.
Własne tłumaczenia
Podczas tworzenia wielojęzycznych
stron, czasem potrzebujemy przetłuma-
czyć jakieś własne etykiety, które nie są
dostępne w domyślnym pliku tłumaczeń
eZ publish. Możemy zaimplementować
tłumaczenie tych własnych etykiet jako
rozszerzenie eZ publish (Rysunek 12).
W pliku extension/mytranslationext/
settings/site.ini.append.php, potrzebujemy
przekazać eZ publish, że jest dostępne roz-
szerzenie tłumaczeń. Ten plik domyślnie
nie jest zakładany – należy go stworzyć.
eZ publish zapisuje tłumaczenia ja-
ko XML w plikach o nazwie translation.ts.
Poniższy zrzut ekranu pokazuje program
QT Linguist użyty do tłumaczenia zawar-
tości w pliku XML. To jest plik źródłowy
dla innych tłumaczeń użytych jako roz-
szerzenie.
Plik translation.ts
to zwykły plik tekstowy
w formacie XML
We wzorcach, operator wzorca i18n ozna-
cza napis do przetłumaczenia:
{'Example'|i18n( 'extension
mytranslationext' )}
Operator pobiera trzy opcjonalne pa-
rametry: „context”, „comment” i „argi-
ments”. Parametr „context” może być uży-
ty do określenia grupy, do której powi-
nien być zaliczony parametr wejściowy.
W naszym przykładzie jest to „extension/
mytranslationext”
www.phpsolmag.org
Więcej informacji na temat i18n we
wzorcach znajdziesz na stronie dokumen-
tacji: http://ez.no/doc/ez_publish/technical
_ manua l / 3 _ 8 / r efer enc e / tem p late _
operators /formatting _and_internatio-
nalization/i18n
Przełącznik języków
Mechanizm przełączania języków zale-
ży od liczby języków skonfigurowanych
dla strony. Mając tylko trzy języki, może-
my wyświetlać łącza tekstowe, które po-
zwalają użytkownikowi na zmianę języ-
ka. Jednak jeśli mamy dużo języków, za
dużo miejsca byłoby potrzebne na poka-
zanie wszystkich łączy, zatem zamiast
łączy pokażemy wybór języka poprzez
listę rozwijalną. Przedstawione przykła-
dy kodu mogą zostać użyte albo w pa-
gelayout.tpl (główny wzorzec eZ pu-
blish), albo we wzorcach węzłów.
Oto przykład przełącznika języków,
który wyświetla tekst lub łącza obrazkowe
dla każdego języka:
Jeśli używasz ustawień Virtual Host
na swojej stronie, usuń „index.php” z
URL-a w przykładowym kodzie. Ten
przykład będzie działał z metodą dostępu
URI. Dla metody dostępu HOST kod bę-
dzie podobny. Załóżmy, że mamy skonfi-
gurowane hosty jak następuje:
Podsumowanie
W tym artykule objaśniliśmy, jak skonfi-
gurować wielojęzyczną stronę za pomo-
cą eZ publish, używając cech dostęp-
nych w wersji 3.8. Przedstawiliśmy prak-
tyczny przykład, który objaśnił ustawie-
nia konfiguracyjne strony i pokazał jak
tworzyć nowe tłumaczenia dla obiek-
tów strony. Strona wynikowa posiada
trzy niezależne językowe siteaccess-
y, wszystkie uruchamiane z jednego In-
terfejsu Administracyjnego. Z nowymi
cechami eZ publish 3.8 można dotrzeć
do międzynarodowej publiczności przez
dodanie języków do twojej strony. n
O autorze
Łukasz Serwatka jest developerem sys-
temu w EzSystems. W swojej pracy sku-
pia się głównie na rozwoju kontaktów ze-
wnętrznych. Jest autorem wielu aplikacji
i suplementów. Współtwórca największej
strony o PHP w Polsce www.php.pl.
Kontakt z autorem: ls@ez.no
PHP Solutions Nr 1/2007
 Testy
Jarek Litwa
Telewizja Internetowa TVNET
D wa lata temu Telewizja Interneto-
wa TVNET, szukała providera, który
sprzeda i utrzyma odpowiednią domenę,
umożliwi zakładanie i administrację konta-
mi pocztowymi oraz wymianę dużych pli-
ków przez ftp. Najważniejszy jednak był
dla nas szybki dostęp do materiałów zgro-
madzonych na serwerze przez wiele tysię-
cy osób w jednym czasie. Nie mniej ważne
było to, żeby serwerem można łatwo admi-
nistrować za pośrednictwem jakiegoś pro-
stego programu internetowego. Takim pro-
gramem jest Active.admin – obsługujący
usługę hostingową dostępną w firmie Ne-
Jacek Kmiecik
www.kmiecik.com.pl
P rowadząc firmę, której jednym z dzia-
łów są usługi dotyczące multime-
diów oraz usługi wykorzystujące możli-
wości współczesnego internetu – poszuki-
wałem na rynku możliwie najlepszego do-
stawcy usług hostingowych. Spośród kilku
dostawców tych usług, jakie miałem moż-
liwość przetestować w okresie ostatnich
kilku lat, firmę ,,NetArt'' oceniam najwy-
żej, i tę polecam wszystkim moim zlece-
niodawcom.
Przy wyborze dostawcy hostingu,
istotnym dla klienta czynnikiem jest oczy-
wiście cena – tu firma NetArt wychodzi
naprzeciw oczekiwaniom nowych klien-
tów, proponując bardzo atrakcyjne ceno-
wo promocje. W moim przypadku nie to
było głównym kryterium wyboru właśnie
tej firmy – czynnikiem, który ułatwił mi
podjęcie decyzji było bezpieczeństwo da-
nych, obsługi i łatwość administrowania
serwerem. Dzięki programom Active.ad-
60
tArt w serwisie nazwa.pl. Przejrzysty inter-
fejs i wszystkie podstawowe opcje do za-
rządzania serwerem (podział powierzchni
pomiędzy dowolnymi usługami, zakłada-
nie nowych baz danych, zakładanie kont
e-mail) bardzo mi się spodobały ze wzglę-
du na ogromną prostotę działania.
Po wstępnej selekcji rozpoczęliśmy
analizę ofert dwóch firm – NetArt i Ho-
me. Obie należą do czołówki dostawców
usług internetowych i pozostawiły konku-
rencję w tyle. Przy porównaniu cen NetArt
wypadł lepiej zarówno przy domenach, jak
i serwerach WWW, dodatkowo zapewnia-
jąc większy serwer i większy limit roczny
transferu. Jednak nie to przesądziło o wy-
borze NetArtu. Poprosiliśmy o opinię zna-
jomych, korzystających z usług obu firm
– więcej osób radziło nam NetArt. Ja-
ko minus ich usług można wymienić brak
możliwości definiowania użytkowników
kont ftp, tak by każdy mógł mieć dostęp
tylko do przydzielonych im plików. Nato-
miast na plus oceniam kontakty z Biurem
Obsługi Klienta. Działa w dogodnych go-
dzinach, pracownicy zawsze cierpliwie
odpowiadają na nawet najbardziej zawi-
łe i skomplikowane pytania – tak jak ży-
min i Active.mail nie stanowi to większe-
go problemu. Twórcy tych aplikacji posta-
wili na intuicyjną obsługę, a ponadto za-
wsze mamy do dyspozycji obszerny sys-
tem pomocy on-line, kontakt e-mailowy
z firmą lub kontakt telefoniczny z konsul-
tantem technicznym czy dyżurnym admi-
nistratorem systemu.
Kwestia bezawaryjności to kolejna klu-
czowa kwestia – strona internetowa jest
niekiedy jedynym sposobem komunikacji z
klientami, którzy mogą zechcieć odwiedzić
strony niezależnie od pory dnia (i nocy!) Nie
można pozwolić sobie na częste awarie,
bo przypomina to niegdysiejsze wywieszki
na drzwiach sklepu ,,przyjęcie towaru” al-
bo ,,remanent” – co dla wielu firm oznacza
to wymierne straty finansowe. Posiadam
serwer w nazwa.pl od ponad dwóch lat
– i do tej pory nie wystąpiły żadne po-
ważne problemy z jego funkcjonowaniem.
Wszelkie prace konserwacyjne wykonywa-
www.phpsolmag.org
czyłby sobie tego każdy nieco zagubio-
ny klient. Zarówno przestrzeń dyskowa,
wielkość transferu, jak i możliwość swo-
bodnego podziału przestrzeni są dosko-
nałym rozwiązaniem dla firm takich, jak
moja gdzie na jednym serwerze prowadzi
się kilka niezależnych serwisów interneto-
wych, oceniamy na plus.
Dzisiaj prócz serwisu Telewizji Inter-
netowej www.TVNET.com.pl na serwe-
rze są jeszcze dwie nasze domeny. Dlate-
go szukając firmy, w której postawimy ser-
wer dystrybucyjny braliśmy również Net-
Art pod uwagę, ale rozwiązania informa-
tyczne, niezbędne do prowadzenia naszej
działalności przemawiały za firmą AirBi-
tes Polska, która dostarcza nam łącze in-
ternetowe. Wiąże się to z tym, że pomimo
dużego transferu serwer Active nie jest
serwerem przeznaczonym do nadawania
programów TV. A posiadając łącze u jed-
nego dostawcy bez dodatkowych proble-
mów umieściliśmy tam serwer dystrybu-
ujący strumień wideo – było to bardziej
dogodne rozwiązanie pod względem or-
ganizacyjnym i formalnym. Dziś dokona-
libyśmy tego samego wyboru.
Ocena: 4.5/5
ne są niezwykle sprawnie, poza ,,godzina-
mi szczytu”. Pozytywnie należy też oce-
nić serwery pod względem parametrów
technicznych: spora przestrzeń dyskowa,
duży (choć jednak ograniczony) transfer,
możliwość posiadania nielimitowanej licz-
by domen, nielimitowana liczba kont e-
mail wraz z wysoce wydajną i sprawną
ochroną przed spamem i wirusami, dodat-
kowe konto FTP – to kolejne atuty oferty
„NetArt”. Należy dodać, że stosunek tych
parametrów do ceny należy do bardzo
atrakcyjnych. Dotychczasowe kontakty z
Biurem Obsługi Klienta były bez zarzu-
tu – bardzo miła i kompetentna obsługa,
a otrzymane informacje rzeczowe i wy-
czerpujące. Podobnie kilkakrotne kontak-
ty e-mail z administratorami spotkały się
z szybka reakcją – udzielone odpowiedzi
pozwalały rozwiać wątpliwości związane
z konfiguracją serwerów i sprawnie popra-
wić działanie aplikacji.
PHP Solutions Nr 1/2007

Sebastian Zawali
ret.pl
J ednym z głównych źródeł docho-
dów mojej firmy jest tworzenie
stron WWW opartych o systemy za-
rządzania treścią (CMS). Dostarczam
rozwiązań zarówno dla klientów z Pol-
ski, jak i zagranicy, którzy nie zawsze
chcą i potrafią administrować swoimi
serwisami internetowymi. Wymagają
natomiast ode mnie, żebym umieścił
gdzieś ich witryny – dla nich oczywi-
stym jest, że strony będą widoczne w
sieci bez przerw, a z poczty będą mo-
gli korzystać także przez przyjazny in-
terfejs WWW.
Poszukiwałem usług wydajnych,
niezawodnych o przyzwoitej cenie oraz
wielojęzycznych interfejsach do odczy-
tu poczty przez strony WWW. Bardzo
mi zależało, aby program do obsługi
poczty przez WWW był maksymalnie
prosty w obsłudze. Te cechy połączy-
ły usługi nazwa.pl, dodatkowo w obsłu-
dze poczty traktuję możliwość darmo-
wego otrzymywania smsów z powia-
domieniami o przychodzącej poczcie.
Duże znaczenie miała także elastycz-
ność serwera, czyli możliwość dowol-
nego podziału zakupionej przestrzeni
na usługi WWW, bazy danych i pocztę
elektroniczną oraz rozliczanie transfe-
ru w skali roku, a nie miesięcznej.
Serwisy mniej wymagających klien-
tów utrzymuję na swoim serwerze, dla-
tego też szukałem hostingu pozwalają-
cego na utrzymywanie wielu domen na
jednym serwerze – dzięki temu minima-
lizuję koszty, a mam możliwość dostar-
czenia klientom usług komplementar-
nych. Ponadto zależało mi na tym, aby
serwery posiadały PHP 5.0 – sam piszę
pod tą wersję oraz dbały o wdrażanie
PHP Solutions Nr 1/2007
Testy konsumenckie
nowych wersji MySQL. Wbrew pozo-
rom jest to ważne, bo świadczy o tym,
że firma rozwija swoją infrastrukturę.
Spośród wszystkich innych ofert
pod uwagę brałem tylko rozwiąza-
nia głównego konkurenta nazwa.pl –
home.pl, ale niestety ich interfejsy do
obsługi poczty przez WWW nie po-
siadają wersji niemieckiej (posiada
tylko polską i angielską). Oprócz te-
go jakość samego programu do admi-
nistracji serwerem oraz obsługi pocz-
ty przez WWW, jest znacznie wyższa
w nazwa.pl – choć jest to zupełnie su-
biektywne odczucie i nie każdy się z
nim zgadza. Także stosunek ceny do
oferowanego produktu wypada na ko-
rzyść nazwa.pl. No i pozostaje kwestia
korzystania z programu partnerskiego
– choć niestety żadna poważna firma
nie oferuje pieniędzy za poleconych
klientów, to nazwa.pl ma znacznie bo-
gatszy i bardziej rozwinięty taki pro-
gram. Dla mnie udział w nim to czysty
zysk, gdyż, jeśli polecę jednemu klien-
towi zakup serwera to praktycznie dru-
gi serwer mam gratis i mogę go wyko-
rzystywać do własnych potrzeb – np.
umieszczać na nim serwisy WWW in-
nych moich klientów. Gdzie indziej nie
ma takiego przelicznika, że jeden pole-
cony serwer daje mi serwer gratis a w
nazwa.pl tak – to był jeden z argumen-
tów, który przemawiały za nazwa.pl.
Ogólnie rzecz biorąc jestem zado-
wolony z usług nazwa.pl, choć braku-
je mi możliwości zakładania kont pocz-
towych o takiej samej nazwie na jed-
nym serwerze dla różnych domen, np.
biuro@ret.pl oraz biuro@costam.pl.
Jednak mam świadomość, że wynika
www.phpsolmag.org
Testy
to z tego, iż jest to usługa hostingowa,
a nie serwer wirtualny i stąd te ograni-
czenia.
Podsumowując chwale sobie sta-
bilność serwera – praktycznie, od kie-
dy korzystam z serwerów w nazwa.pl
nie miałem żadnych przerw w wyświe-
tlaniu stron co zdarzało się u mojego
poprzedniego dostawcy, aktualizację
php'a i MySQL'a, program partnerski,
infolinie 0801, szybkość przypisywania
domen do serwera, pomoc techniczną
oraz przejrzystość panelu administra-
cyjnego zarówno serwera jak i poczty.
Gdybym miał ponownie podjąć de-
cyzję o zakupie usługi hostingowej by-
łaby ona taka sama.
O nazwa.pl dowiedziałem się z re-
klam internetowych i prasowych. Tylko
nazwa.pl i home.pl to firmy hostingo-
we prowadzące działania marketingo-
we na wysokim poziomie. Wbrew po-
zorom jest to ważne, bo swoim klien-
tom oferuję usługi znanych firm – prak-
tycznie każdy mój klient kiedyś spotkał
się z reklamami nazwa.pl i to daje po-
czucie bezpieczeństwa oraz pośrednio
wpływa na mój wizerunek. Skoro w ra-
mach stworzenia serwisu WWW doda-
ję jego umieszczenie u znanego ope-
ratora, to znaczy, że traktuję klientów
poważnie i nie szukam oszczędności
kosztem jakości usług oraz mogę gwa-
rantować jakość tych usług.
Uważam, że usługę, z której korzy-
stam mogę bez wahania ocenić na 4,5
gwiazdki, 0,5 gwiazdki zabieram wła-
śnie za względu na brak możliwości
zakładania kont pocztowych o takiej
samej nazwie na jednym serwerze dla
różnych domen.
61
 Testy Testy konsumenckie
Justyna Zajączkowska
Specjalista ds. Public Relations w NetArt
N asza firma istnieje już od prawie 10
lat. Koncentrujemy się na dostar-
czaniu usług serwerów małym i średnim
firmom. Ostatnio szeregi naszych klien-
tów powiększają się stopniowo także o
użytkowników indywidualnych. Rosną-
ca liczba klientów nie jest tylko wynikiem
atrakcyjnej ceny, chociaż ta faktycznie w
przeciągu kilku ostatnich lat bardzo się
zmniejszyła. Obniżenie progu cenowe-
go kupna serwera do 50 zł netto sprawi-
ło, że w potocznym mniemaniu przestał
on być uważany za usługę drogą, bę-
dącą poza zasięgiem małego przedsię-
biorcy, a tym bardziej osoby prywatnej.
Oferta NetArt przyciągnęła rzesze klien-
tów, którzy mogli dzięki temu przekonać
się o korzyściach wynikających z posia-
dania serwera WWW.
Widać, że nasi klienci doceniają ja-
kość naszych usług i ich sprawne funk-
cjonowanie. Trzeba zdawać sobie jed-
nak sprawę, iż jest ono efektem wielu lat
doświadczenia w dostarczaniu hostingu
oraz bardziej zaawansowanych usług
serwerów. To niezbędny czas, by osią-
gnąć wysoki poziom usług, opracować
funkcjonalne oprogramowanie, zbudo-
62
wać zespół, który sprawnie wdraża no-
we pomysły i działa według określonych
standardów. Tego nie da się wypraco-
wać w rok czy dwa.
Nasze Data Center znajduje się w
Polsce, co znacznie skraca czas reak-
cji na ewentualne problemy. Nie mu-
simy korzystać z łańcucha pośredni-
ków, aby móc wyjaśnić każdy, nawet
najmniejszy problem w działaniu usłu-
gi konkretnego klienta. Doświadcze-
nie w diagnozowaniu problemów, z ja-
kimi zgłaszają się do nas użytkownicy
internetu i dogłębna wiedza na temat
serwerów to natomiast kapitał, który
zbieraliśmy przez wszystkie lata na-
szej działalności.
Na każdą z naszych usług patrzy-
my przez pryzmat naszego klienta.
Wiemy, że jest grupa klientów bardzo
zaawansowanych, którzy w pełni wy-
korzystają serwery. Jednak dla dużej
części klientów jest to pierwszy kon-
takt z serwerem WWW. Dlatego bar-
dzo istotne było dla nas opracowanie
aplikacji, które umożliwią administro-
wanie serwerem i zarządzanie pocz-
tą w jak najprostszy sposób. Efektem
naszej pracy są programy Active.ad-
min i Active.mail, które wciąż są udo-
skonalane i modyfikowane. Ich intu-
icyjność to czynnik często podkreślany
przez naszych klientów. Dzięki ich pro-
stocie i funkcjonalności klienci nie boja
się sami administrować swoimi usługa-
mi, nie nastręcza to bowiem żadnych
problemów.
Stabilność działania i systematycz-
ny rozwój to czynniki, które umożliwia-
ją nam inwestowanie w infrastrukturę.
Na bieżąco staramy się aktualizować
nasze oprogramowanie, dbamy także
o najwyższą jakość rozwiązań hardwa-
rowych.
Najlepszą dla nas nagrodą jest za-
dowolenie naszych klientów. Cieszą sło-
wa Panów, którzy odpowiedzieli na py-
tania redakcji PHP Solution. Widać tu-
taj, że nasze serwery spełniają wyma-
gania nawet najbardziej wymagających
klientów. Służą nie tylko do budowania
najprostszych serwisów, ale pozwalają
także na budowanie zaawansowanych
serwisów multimedialnych. Cieszymy
się, że wysiłki zmierzające ku zapewnie-
niu klientom najwyższej jakości usług są
www.phpsolmag.org
widoczne i doceniane. To pozytywny im-
puls do tego, aby jeszcze intensywniej
pracować.
Cieszymy się także, że coraz więk-
sze uznanie zyskuje nasze Biuro Ob-
sługi Klienta – od kilku lat intensyw-
nie je powiększamy i wdrażamy kolej-
ne standardy obsługi klienta. Chcemy
zapewnić bezproblemowy kontakt z
naszymi konsultantami i fachową ob-
sługę bez długiego okresu oczekiwa-
nia na połączenie telefoniczne. Zdaje-
my sobie sprawę, że dla części klien-
tów administrowanie serwerem może
czasem generować problemy – dlate-
go też kilkudziesięciu konsultantów po-
maga uporać się nie tylko z kwestiami
technicznymi, ale także administracyj-
nymi.
Nasi klienci zgłaszają oczywiście
drobne zastrzeżenia – takie jak limit
transferu czy brak kont FTP zdefinio-
wanych dla każdego użytkownika. Fak-
tycznie można uznać to za pewne nie-
dogodności, ale pamiętajmy, że roz-
mawiamy tutaj o hostingu. Jest to usłu-
ga podstawowa, która z definicji pew-
ne parametry musi mieć ograniczone.
Osoby pragnące posiadać nieograni-
czony transfer czy więcej kont FTP de-
cydują się na usługi bardziej zaawan-
sowane, takie jak serwer wirtualny czy
dedykowany.
Wiemy, że potrzeby i wymagania
naszych klientów nieustannie rosną,
tak samo jak zwiększa się zakres ich
działalności. Dlatego staramy się tak
konstruować nasze usługi, aby każ-
dy klient mógł znaleźć coś dla siebie.
Użytkownicy, którzy potrzebują rozbu-
dowanych możliwości zarządzania, al-
bo których serwery generują bardzo
duży ruch mogą skorzystać z nasze-
go serwisu – serwery.pl, gdzie zakupić
można bardziej zaawansowane usługi,
takie jak serwer dedykowany, serwer
wirtualny czy kolokację. Wierzymy, że
szeroka gama usług, ich wysoka ja-
kość oraz przystępna cena sprawiają,
że grono naszych klientów tak szybko
się powiększa.
PHP Solutions Nr 1/2007

Maksymilian Drążek
Grupa 505
W łasna domena, szata graficzna
oraz funkcjonalność strony inter-
netowej jest dziś istotnym elementem
polityki marketingowej firmy. Bez niej
firma w oczach Klientów z pewnością
jest mniej wiarygodna. Działania pro-
mocyjne i reklamowe skupiające się na
wizerunku firmy i jej obecności na rynku
z pewnością odnoszą znacznie większy
skutek gdy firma podaje własny adres
internetowy związany z jej działalno-
ścią lub nazwą.
Wdrażając w życie kolejny serwis
internetowy, potrzebowaliśmy stosun-
kowo taniej, a dobrej oferty serwera
wirtualnego.
Funkcjonując w sieci od 2001 roku,
mając dosyć dobre rozeznanie w ofer-
cie usług hostingowych na rynku polskim
(aktualnie korzystamy z 11 serwerów wir-
tualnych różnych dostawców), przy za-
chowaniu pewnych kryteriów wynikają-
cych z dotychczasowych doświadczeń,
kwestią czasu było odnalezienie produk-
tu odpowiadającego naszym wymaga-
niom. Przy wyszukiwaniu ofert nie suge-
rowaliśmy się reklamami, ale sprawdzali-
śmy firmy hostingowe z czołowych pozy-
cji w wyszukiwarkach. Pod uwagę brane
były parametry:
PHP Solutions Nr 1/2007
Testy konsumenckie
•
•
•
pojemność konta,
transfer,
cena,
• ilość obsługiwanych domen/
subdomen,
• ochrona antywirusowa,
• pomoc techniczna 24h,
• panel administracyjny konta.
Uwagę zwróciła oferta Miracle Systems
Cybermedia (Miracle.pl).
Serwer o wystarczającej pojemności
1 GB z miesięcznym pakietem ruchu z/do
sieci Internet 10GB, nieograniczoną ilo-
ścią subdomen, nielimitowana ilość kont
pocztowych, ochrona m antywirusowa,
całodobowa pomoc techniczna, panel itp.
Całość w cenie 99 zł.
Przyszedł czas na sprawdzenie funk-
cjonalności oferty czyli wykorzystanie 7
dniowego okresu testowego.
Sprawdzaliśmy bardzo podstawową
funkcjonalność konta jak: szybkość łado-
wania się średniej wielkości strony, ochro-
nę antywirusową, „uptime” serwera, prze-
sył danych pomiędzy komputerem a ser-
werem czy praca obszerniejszej bazy da-
nych, co przy rozwoju serwisu i wzrostu
liczby użytkowników ma znaczenie. Wie-
le firm hostingowych mniejszych, więk-
www.phpsolmag.org
Testy
szych operuje całodobową pomoc tech-
niczną administratora. Otóż prawda czę-
sto bywa zupełnie inna. Administrator jest
ale w ograniczonym czasie.
Moim zdaniem, kluczowym elemen-
tem atrakcyjności danej oferty prócz ce-
ny i parametrów konta jest właśnie bardzo
dobry kontakt z administratorami serwera.
Sposób dowolny (przez formularz kontak-
towy, telefon czy po prostu zwykły e-ma-
il). Wiele prac związanych z funkcjono-
waniem danej witryny internetowej, doko-
nuje się w godzinach wieczorno nocnych,
gdzie ruch w sieci internet jest stosunko-
wo mniejszy i niekiedy są to operacje wy-
magające kontaktu z administratorem.
W przypadku testowanego konta w
ofercie hostingowej Miracle.pl wszystkie
parametry jak obsługa techniczna wypa-
dły bardzo dobrze i zapadła decyzja o za-
kupie.
Aktualnie blisko pół roku korzy-
stamy z zakupionego konta na serwe-
rze. Wszystkie zadeklarowane w ofer-
cie, sprawdzone w okresie testowym pa-
rametry jaki i kontakty z administratorem
sprawdzają się w 100%. Nasza współpra-
ca z pewnością będzie kontynuowana.
Gdybym miał możliwość ocenienia
użytkowanego konta w skali 1 do 5 ocenił
bym to 5 przysłowiowych gwiazdek.
63
 Testy Testy konsumenckie
Grzegorz Tarnowski
www.4hotele.pl
W ybraliśmy hosting Firmy Miracle ze
względu na bardzo dobre Parame-
try. Szukaliśmy hostingu i przetestowali-
śmy kilkunastu hostingowdawców, którzy
nie spełnili naszych oczekiwań. W zasto-
sowaniach businessowych korzystamy z
usług home.pl i jesteśmy przyzwyczajeni
do ich standardów. Niestety W niektórych
przypadkach nie można korzystać z ich
usług gdyż wymóg skali pociąga za so-
bą małą elastyczność rozwiązań. Szuka-
liśmy więc hostingu na którym w sposób
bezpieczny przy minimalnych zmianach
będzie dział kod hostowany również na
home.pl. Jak się przekonaliśmy nie jest to
prosta sprawa. Użwamy wielu technologii
PHP proces konfiguracji hostingu i dosto-
sowania kodu zajął nam kilka dni.
Oprócz home.pl korzystamy jeszcze
z usług pair.com i xon.pl każdy z provie-
derów posiada specyfikę i jest przez nas
wykorzystywany w różnych zastosowa-
niach.
Zalety miracle.pl to: szybkie transfe-
ry, bezpieczeństwo zdecydowanie ponad
standard, dobra obsługa, elastyczność
i dobra cena.
Wadą jest brak wielu klas IP C ta ce-
cha była przez nas szczególnie pożądana
średni czas reakcji może być akceptowal-
ny i jest to zwykle kilka godzin.
Pierwszy hosting zakupiliśmy w ma-
ju 2006 w październiku kolejny jeśli firma
Miracle.pl będzie się rozwijała planować
będziemy osadzanie kolejnych projektów.
Polecamy usługi Miracle dla średnio
wymagającego klienta przy niektórych
lub dla dodatkowych zastosowań dla wy-
magającego klienta.
W skali 1-5 oceniamy usługi Miracle.pl
na 4 gdyby z naszych doświadczeń wyklu-
czyć te związane z home.pl byłaby to 5.
64
Łukasz Górski
Specjalista od Reklamy i Marketingu Cybermedia.pl
N a wstępie dziękuję „Phpsolmag”za
zainteresowanie się Miracle.pl i jego
ofertą.
Dziękuję także klientom za wyrażenie
opinii na łamach magazynu, cieszę się
że usługi które Wam świadczymy spoty-
kają się z pozytywnym odbiorem z Wa-
szej strony.
Nie poprzestajemy jednak „na laurach”
ciągle staramy się ulepszać jakość usług
(jako że zadowolenie klientów jest naj-
ważniejsze i bardzo motywujące) przy-
kładowo kilka dni temu wprowadziliśmy
nowy, bardzo funkcjonalny i prawdopo-
dobnie najlepszy na świecie panel użyt-
kownika – Cpanel, a od 1 grudnia zo-
stała wprowadzona promocja miesięcz-
na związana ze świętami co ma zachę-
cić Państwa do skorzystania z oferty Mi-
racle.pl.
Średni czas reakcji w ostatnim cza-
sie został bardzo skrócony w związku
z wprowadzeniem telefonicznej pomocy
technicznej - pod numerem tel. 600 61 00
51 mogą Państwo uzyskać wszelką po-
moc.
Odnośnie klas IP, to są one nieroz-
łącznie związane z nowymi serwerami,
w chwili obecnej serwis miracle.pl jest
www.phpsolmag.org
dynamicznie rozwijany, co będzie wiąza-
ło się z dokupywaniem nowych serwerów
na różnych klasach IP.
Nasza firma zajmuje się usługami in-
ternetowymi od 1997 roku, posiada kil-
ka serwisów internetowych na Polskim
rynku co pozwala nam dotrzeć do bar-
dzo szerokiego grona odbiorców, na-
sze usługi oferujemy także w sprzedaży
bezpośredniej (projektowanie stron, kon-
figuracja serwerów). W związku z szyb-
kim rozwojem Internetu i wzrostem kon-
kurencji na rynku w 2006 roku podjęli-
śmy decyzję o stworzeniu serwisu Mirac-
le.pl. Serwis ten oferuje wysoką jakość
usług w dobrych cenach, oferta skiero-
wana jest głównie do małych i średnich
firm, oraz klientów indywidualnych. Sta-
ramy się kłaść nacisk na jakość ofero-
wanych usług, oraz dobre i indywidual-
ne podejście do klienta, bo to klient jest
najważniejszy, a Jego zadowolenie gwa-
rantuje sukces każdej firmy. Zapraszam
do zapoznania się z naszą ofertą i aktu-
alnymi promocjami.
PHP Solutions Nr 1/2007
 www.buyitpress.com

Zaprenumeruj swoje ulubione magazyny

i zamów archiwalne numery!

Już teraz w kilka minut możesz zaprenumerować swoje ulubione pismo.

Gwarantujemy:
- preferencyjne ceny
- bezpieczną płatność on-line
- szybką realizację Twojego zamówienia
Bezpieczna prenumerata on-line wszystkich tytułów Wydawnictwa Software!
zamówienie prenumeraty

Prosimy wypełnić czytelnie i przesłać faksem na numer: (22) 887 10 11 lub listownie na adres: Software-Wydawnictwo Sp. z o.o.,
Bokserska 1, 02-682 Warszawa, e-mail: pren@software.com.pl. Przyjmujemy też zamówienia telefoniczne: (22) 887 14 44

Imię i nazwisko............................................................................................ ID kontrahenta..........................................................................................

Nazwa firmy................................................................................................. Numer NIP firmy.......................................................................................

Dokładny adres....................................................................................................................................................................................................................

Telefon (wraz z numerem kierunkowym)................................................... Faks (wraz z numerem kierunkowym) ....................................................

E-mail (niezbędny do wysłania faktury)............................................................................................................................................................................

automatyczne przedłużenie prenumeraty

Tytuł
Ilość Od numeru Opłata
Ilość
zamawianych pisma lub w zł
numerów
prenumerat miesiąca z VAT
Software Developer’s Journal (1 płyta CD)
– dawniej Software 2.0 12 250/1801
Miesięcznik profesjonalnych programistów
SDJ Extra (od 1 do 4 płyt CD lub DVD)
– dawniej Software 2.0 Extra! 6 150/1352
Numery tematyczne dla programistów

Linux+DVD (2 płyty DVD)

Miesięcznik o systemie Linux
12 199/1791

Linux+Extra! (od 1 do 7 płyt CD lub DVD)

Numery specjalne z najpopularniejszymi dystrybucjami Linuksa
8 232/1982

PHP Solutions (1 płyta CD)

Dwumiesięcznik o zastosowaniach języka PHP
6 135

Hakin9, jak się obronić (1 płyta CD)

Miesięcznik o bezpieczeństwie i hakingu
12 1991/219

.psd (1 płyta CD + film instruktażowy)

Dwumiesięcznik użytkowników programu Adobe Photoshop
6 140

.psd numery specjalne

(.psd Extra + .psd Starter Kit)
6 140

Aurox Linux (4 płyty CD + 1 płyta DVD)

Magazyn z najpopularniejszym polskim Linuksem
4 1193

Suma
Jeżeli chcesz zapłacić kartą kredytową, wejdź na
stronę naszego sklepu internetowego:
1
Cena prenumeraty rocznej dla osób prywatnych
2
Cena prenumeraty rocznej dla osób prenumerujących już Software Developer’s Journal lub Linux+
3
Cena prenumeraty dwuletniej Aurox Linux
www.buyitpress.com
Narzędzia triki w php

Znaki specjalne
Pisząc skrypty w PHP często zdarza dzie PHP. Jest to spowodowane tym iż nie Listing 1. Skrypt PHP bez zastoso-
się, że należy zajrzeć do źródła wyge- ma znaków nowej linii. wania znaków nowej linii
nerowanej strony aby sprawdzić czy W celu uniknięcia takiego problemu
wszystkie elementy zostały wydruko- możemy zastosować znaki nowej linii na <?php
echo 'Ala ma kota';
wane poprawnie. Niestety jeżeli skrypt zakończeniu każdego wiersza.
echo '<br />';
jest w całości napisany za pomocą ję- W tym przypadku źródło strony bę- echo 'Kot ma Ale';
zyka PHP i nie ma w nim miejsc, w któ- dzie podzielone na osobne linie w których ?>
rych zastosowany jest czysty HTML zo- umieściliśmy tekst. Nowe linie powstały w
rientowanie się w źródle programu bę- miejscu gdzie umieściliśmy znak \n. Listing 2. Formatowanie strony z
dzie bardzo ciężkie ze względu na brak Przekształcanie zmiennych wysłanych użyciem znaku nowej linii
nowych linii. Całość strony WWW zosta- za pomocą metody GET i POST w zwykłe <?php
nie wypisana linia za linią bez znaków zmienne echo "Ala ma kota\n";
nowego wiersza. Można tego uniknąć W PHP możesz także przetworzyć echo "<br />\n";
stosując specjalne znaki, które pomo- zmienne z tablicy w zwykłe zmienne. echo "Kot ma Ale\n";
?>
gą w nadaniu dla źródła strony WWW Musisz tylko wybrać, którą tablicę masz
odpowiedniego formatowania. Znakiem zamiar przetwarzać. Jest to zwłasz- Listing 3. Skrypt przetwarzający
specjalnym jest między innymi \n - czyli cza przydatne, kiedy funkcja register_ zmienne z tablicy $_GET
znak oznaczający nową linię. globals jest wyłączona. Funkcję
<?php
Po zajrzeniu do źródła takiej strony zo- register_globals wyłącza się specjal-
if( is_array($_GET) )
baczymy całość tekstu w jednej linii mimo nie w celu uczynienia skryptów bardziej {
iż wypisywaliśmy ja w kilku linijkach w ko- bezpiecznych pod względem użytkowa- while( list($k, $v) =
each($_GET) )
{
if( is_array($_GET[$k]) )
{
while( list($k2, $v2) =
each($_GET[$k]) )
{
$$k[$k2] = $v2;
}
reset($_GET[$k]);
}
else
{
$$k = $v;
}
}
reset($_GET);
}
?>

Rysunek 1. Wygląd źródła strony bez zastosowania znaków formatujących

nia. Jeżeli będziesz stosował przedsta-
wioną metodę musisz bardzo dokładnie
sprawdzać zmienne które otrzymałeś od
użytkownika.
Skrypt ten przetwarza wszyst-
kie zmienne z tablicy $_GET na zmien-
ne globalne. Bierze on po kolei każdy
element i wpisuje go do zmiennej takiej
samej, jaką ma indeks tablicy. Dzię-
ki temu możesz korzystać od razu ze
zmiennych nie odwołując się do okre-
ślonej tablicy.
W taki sam sposób można dokonać
przekształcenia tablicy $_POST i każdej
innej. Pamiętaj jednak o tym iż jest to
trochę niebezpieczne. Najlepiej jest to
stosować na stronach w intranecie gdy
Rysunek 2. Wygląd źródła strony z zastosowaniem znaków formatujących wiemy kto z nich korzysta.

68 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007


Przekierowanie w zależności od przeglądarki
PHP przychodzi z pomocą w przypad-
ku, gdy mamy potrzebę przekierowa-
nia użytkownika w zależności od uży-
wanej przeglądarki internetowej. Wy-
starczy wówczas sprawdzić jakiej
przeglądarki używa osoba odwiedza-
jący naszą stronę WWW, a następnie
za pomocą polecenia header przekie-
rować ją pod odpowiedni adres w sie-
ci Web.
W skrypcie za pomocą funk-
cji strstr sprawdzamy, czy w zmien-
nej $ _ SERVER['HTTP_USER_AGENT'] ,
jest zawarta nazwa przeglądarki, o
którą nam chodziło. Jeżeli jest za-
Walidacja adresu e-mail
W momencie, gdy jakaś osoba będzie
się rejestrowała na twojej stronie WWW
będziesz miał możliwość walidacji czy-
li sprawdzenia poprawności jej adresu
e-mail. Użyjemy do tego wyrażenia re-
gularnego i za pomocą odpowiedniej
funkcji ereg sprawdzimy, czy e-ma-
il został wprowadzony prawidłowo. Ad-
res będzie przechowywany w zmiennej
$email którą poddamy sprawdzeniu.
W tym momencie musimy jeszcze
dokonać odpowiedniej czynności, gdy
sprawdziliśmy już, czy adres e-mail zo-
stał zweryfikowany. Najlepiej jest doko-
nać tego za pomocą polecenia if.
Listing 5. Wyrażenie regularne do
sprawdzenia, czy tekst jest popraw-
nym adresem e-mail
<?php
preg_match( "|^[-_\.a-z0-9]+
@[-_a-z0-9\.\+]+\.[a-z0-9]
{2,4}$|i", trim($email));
?>
Listing 6. Kod do sprawdzenia ad-
resu e-mail
<?php
if(!preg_match( "|^[-_\.a-z0-9]+
@[-_a-z0-9\.\+]+\.[a-z0-9]{2,4}$|i"
, trim($email)))
{ ?>
echo 'e-mail nie jest poprawny';
} else
else
{ echo 'adres e-mail NIE jest
echo 'e-mail jest poprawny';
} }
?>
PHP Solutions Nr 1/2007
warta wówczas za pomocą polece-
nia header przekierowujemy użytkow-
nika na odpowiednią stronę WWW.
W przypadku gdyby była to inna prze-
glądarka, wówczas możemy użytkow-
nika przekierować pod inny adres.
Bardzo ważne jest aby skrypt zna-
lazł się zanim cokolwiek wydrukujesz
do przeglądarki. Oznacza to, iż mu-
si on znaleźć się na samym począt-
ku pliku zanim cokolwiek wyjdzie ze
skryptu gdyż wtedy nagłówek już zo-
stanie wysłany i nie będziesz mógł już
nic zrobić.
Sprawdzenie hosta
z adresu e-mail
Oprócz sprawdzenia czy adres e-mail jest
poprawy czyli zawiera przynajmniej znak
małpy „@” i jedną kropkę możemy jesz-
cze stwierdzić czy host danego adresu
istnieje. Zrobimy to poprzez sprawdzenie
rekordu MX danego serwera. Oczywiście
możemy to zrobić jedynie wtedy, gdy host
serwera obsługuje port 25.
W ten sposób możemy od razu do-
wiedzieć się czy adres który podano w
formularzu jest poprawny pod względem
faktu, iż serwer na którym się on znajdu-
je istnieje.
Listing 7. Program sprawdzający
dostępność hosta
<?php
list($Username, $Domain) =
split("@",$email);
if(getmxrr($Domain, $MXHost))
{ ce, a następnie się przeładuje.
echo 'adres e-mail jest
poprawny';
} Listing 8. Automatyczne odświeże-
else
{
if(fsockopen($Domain, 25,
$errno, $errstr, 30))
{ echo '<h1>Zostaniesz
echo 'adres e-mail jest poprawny';
}
{
poprawny';
} ?>
?>
www.phpsolmag.org
triki w php Narzędzia
Listing 4. Przekierowanie użytkow-
nika na odpowiednią stronę w zależ-
ności od przeglądarki której używa
<?php
if ($name = strstr ($_SERVER
['HTTP_USER_AGENT'], "MSIE"))
{
Header ("Location:
http://www.stronadomowa.pl/");
}
else
{
Header ("Location:
http://www.innastrona.pl/");
}
?>
Odświeżania strony
W PHP możesz także dokonać odświe-
żenia strony. Jest to także często stoso-
wana instrukcja w kodzie HTML. Jed-
nak dzięki zastosowaniu w tym przypad-
ku kodu PHP nikt nie będzie mógł takiej
instrukcji usunąć jak byłoby to możliwe w
kodzie HTML.
Skrypt ten spowoduje odświeżenie
się strony za 3 sekundy, które podajemy
w parametrze. Po słowie url podajemy
adres URL do którego strona ma przejść
po odświeżeniu. W tym wypadku strona
przeładuje się i wrócisz automatycznie
na stronę główną.
Możesz także skonstruować ele-
ment przekierowujący użytkownika na
inną stronę. Ten skrypt jest trochę inny
od użycia parametru location. W przy-
padku location strona nie pojawiała się
w przeglądarce tylko automatycznie się
przeładowywała. W tym przypadku stro-
na zostanie wyświetlona w przeglądar-
nie strony
<?php
header( 'refresh: 3; url=/' );
przeniesiony za 3 sekundy...</h1>';
Listing 9. Przekierowanie na stronę
<?php
header('refresh: 0; url
=http://www.google.pl');
69
Narzędzia triki w php
Czas generowania strony
Pewnie zauważyłeś wielokrotnie na stro-
nie jest pokazany czas jej generowa-
nia. Jest to bardzo proste do wykonania i
umożliwi ci wzbogacenie swojej strony o
dodatkowy element.
Pierwszą rzeczą, której będziemy po-
trzebować to pobranie wartości z funkcji
microtime i rozdzielenie jej na dwie części.
Następnie dodamy te części do siebie aby
uzyskać pełny czas. Następnie na samym
końcu strony wykonujemy ponownie po-
branie czasu z funkcji microtime, rozdzie-
lenie jej na dwie części za pomocą pole-
cenia explode i dodania do siebie czasów.
Deklarujemy także zmienną która pozwoli
nam na zaokrąglenie czasu do odpowied-
niego miejsca po przecinku.
W celu uzyskania czasu ładowania się
strony należy odjąć od czasu końcowego
czas początkowy, który pobraliśmy na po-
czątku ładowania się strony.
W następnym kroku wystarczy różnicę
czasu już tylko wyświetlić zaokrągloną do
odpowiedniej ilości miejsc po przecinku.
Listing 10. Pobranie czasu począt-
kowego
<?php
$m_time = explode
(" ",microtime());
$m_time = $m_time[0] +
$m_time[1];
$starttime = $m_time;
?>
Listing 11. Pobranie czasu koco-
wego
<?php
$round = 3;
$m_time = explode(" ",microtime());
$m_time = $m_time[0] +
$m_time[1];
$endtime = $m_time;
?>
Listing 12. Odjęcie czasu końcowe-
go i początkowego
<?php
$totaltime = ($endtime
- $starttime);
?>
Listing 13. Wyświetlanie czasu ła-
dowania strony
<?php
echo 'Strona ładowała się: '. round
($totaltime,$round) . ' sekund';
?>
70
Dodawanie slashy do zawartości zmiennych
Funkcje te pozwalają na dodawanie do Można także skorzystać ze spe-
ciągów znaków, które otrzymujemy od cjalnej funkcji gdy mamy zamiar dodać
użytkowników z różnych formularzy czy wprowadzone dane do bazy MySQL.
tez adresów URL specjalnych znaków, Funkcja mysql_real_escape_string okre-
które zabezpieczają takie ciągi przed śli aktualnie używany w połączeniu ze-
wprowadzeniem do bazy danych wraz ze staw znaków i zabezpieczy wszystkie
znakami które mogą spowodować błąd. znaki uznane za niebezpieczne.
Dzięki tym funkcjom unikniemy ataków
„SQL injection”. Ataki te polegają na odpo- Listing 14. Zabezpieczanie zmien-
wiednim spreparowaniu zapytań do baz nych
danych, dzięki czemu można uzyskać róż-
ne dane nie przeznaczone dla użytkowni- <?php
if(!get_magic_quotes_gpc())
ka. Dzięki zastosowaniu tej funkcji nie bę-
{
dziesz musiał za każdym razem używać $_GET = array_map
funkcji addslashes() dla każdej zmiennej ('addslashes', $_GET);
pobranej z adresu URL lub formularza. $_POST = array_map
Ten fragment kodu sprawdza czy ('addslashes', $_POST);
$_COOKIE = array_map
funkcja automatycznego dodawania sla-
('addslashes', $_COOKIE);
shy jest włączona, jeżeli nie jest włączo- $_REQUEST = array_map
na używane są funkcje do automatycz- ('addslashes', $_REQUEST);
nego zabezpieczenia danych. Pamiętaj }
jednak iż jeżeli będziesz chciał użyć war- ?>
tości tych zmiennych w formularzach ge-
Listing 15. Specjalna funkcja do za-
nerowanych za pomocą PHP będziesz bezpieczania danych przed wprowa-
musiał dane poddać obróbce polece- dzeniem ich do bazy danych
niem stripslashes. Jest to spowodowane
faktem iż jeżeli użytkownik wstawi jakiś <?php
$zdanie = "Mark's laptop";
tekst do formularza zostanie on automa-
$zabezpieczone_zdanie =
tyczne oznaczony znakami slash. Więc mysql_real_escape_string($zdanie);
przed użyciem polecenia echo, print lub print($zabezpieczone_zdanie);
podobnego będziesz musiał usunąć sla- ?>
she z wartości tych zmiennych.
Sprawdzanie adresu URL
W przypadku gdy użytkownik Interne- kund jaką ma czekać skrypt zanim
tu podaje link do swojej strony WWW przestanie próbować połączyć się z
możesz od razu sprawdzić czy taka serwerem.
strona istnieje. Zrobisz to za pomocą
funkcji fsockopen, która da ci informa- Listing 16. Sprawdzanie dostępno-
cję, czy wskazany przez ciebie host ści adresu URL
znajduje się w sieci, czy tez nie.
<?php
Funkcja fsockopen próbuje połą-
$up = @fsockopen('www.google.pl',
czyć się z serwerem, który podasz
80, $errno, $errstr, 30);
mu w pierwszym parametrze. Pamię- if($up)
taj, aby adres strony podać bez http:// {
z przodu ponieważ funkcja nie zadzia- echo '<a href=
"http://www.google.pl"
ła w takim przypadku.
>Google.pl</a>';
Drugi parametr to port którego uży-
}
wa skrypt do połączenia się ze wska- else
zana stroną. Domyślnym portem dla {
strony WWW jest port 80 więc tego echo '<a href=
parametru nie powinieneś zmieniać. "http://www.google.pl"
>Google.pl nie działa</a>';
Następne dwa parametry są standar-
}
dowymi błędami PHP które są wypi- ?>
sywane do tych zmiennych. Ostatnim
z argumentów czyli 30 jest ilością se-
www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007
 triki w php Narzędzia

Kompresja strony za pomocą zlib

Kompresja pozwala na znaczne przy-
spieszenie się ładowania strony na na-
szym komputerze dzięki temu iż jest ona
skompresowana i znacznie mniej czasu
zajmuje jej przesłanie. Dla serwera jest
to jednak obciążenie gdyż oprócz wyge-
nerowania strony musi ją także skompre-
sować.
W celu rozpoczęcia kompresji strony
należy sprawdzić czy na naszym serwe-
rze jest zainstalowana biblioteka zlib i czy
jest ona włączona.
Skrypt pozwoli nam na sprawdzenie,
czy biblioteka została włączona do inter-
pretera PHP na serwerze. Wystarczy od-
Rysunek 3. Informacje na temat biblioteki zlib
naleźć fragment opatrzony etykietą zlib. lepiej w takim przypadku zrobić detekcje
Jeżeli znajduje się tam obok napisu ZLib przeglądarki internetowej i dla odpowied-
Support napis enabled oznacza to, iż bi- niej zastosować kompresję.
blioteka jest włączona.
Następnie wystarczy dodać mały frag- Listing 17. Skrypt pokazujący infor-
ment skryptu do naszej strony WWW. Pa- macje o PHP
miętaj, iż musi się on znaleźć zanim co-
<?php
kolwiek wyślesz do przeglądarki. W takim
phpinfo();
przypadku spowoduje to błąd. Skrypt mu- ?>
si znaleźć się na samej górze strony
W niektórych przeglądarkach takich Listing 18. Strona WWW z włączo-
jak na przykład Internet Explorer 6 kom- ną kompresją
presowanie strony niestety nie działa. <?php
Przeglądarka najczęściej zawiesza się ob_start('ob_gzhandler');
przy próbie przeczytania takiej strony. Naj- ?>
<html>
<head>
</head>
<body>
<p>Ta strona została
SKOMPRESOWANA!</p>
</body>
</html>

Przekierowanie w PHP
Jeżeli będziesz musiał przekierować użyt-
kownika do innej strony i będziesz chciał
zrobić to za pomocą PHP z pomocą przyj-
dzie w tym momencie polecenie header.
Pozwala ono na przeniesienie użytkowni-
ka na inną stronę bez jego wiedzy o tym
fakcie. Możesz na przykład za pomocą te-
go polecenia zrobić system zliczania ilości
pobierania pliku. Najpierw tworzysz stronę
na której dodajesz jeden do licznika po-
brań programu, a potem przekierowujesz
użytkownika do pliku który chciał pobrać.
Skrypt ten przekieruje użytkownika czątku pliku. Jeżeli wypiszesz już coś do
na stronę http://www.google.pl bez poka- przeglądarki wówczas generowanie stro-
zywania mu jakichkolwiek komunikatów. ny zakończy się błędem.
W celu zmiany adresu URL wystarczy, iż
w skrypcie zmienisz tylko adres który jest
Listing 19. Automatyczne przekie-
tam obecnie. Funkcja header której uży- rowanie użytkownika
łem w tym skrypcie służy do wysyłania
nagłówka dokumentu. Jest w niej użyty <?php
header('location:
parametr location co oznacza, iż serwer
http://www.google.pl/');
ma przejść na odpowiednią stronę WWW.
?>
Funkcja ta zadziała tylko wówczas gdy
zostanie ona wywołana na samym po-

Rozszerzenie plików
Bardzo często podczas przenoszenia pli-
ków na inny serwer możemy natknąć się
na błąd w ich rozszerzeniu. W większości
serwerów jako pliki zawierające skrypty
w języku PHP uznawane są pliki posia-
dające rozszerzenia: .phtml, .php3, .php
i .php5. Jeżeli będziemy budować stronę
najlepiej jest sobie zapisać rozszerzenie
plików w osobnym pliku, który będzie je
przechowywał, gdyż na różnych serwe-
rach są obsługiwane różne rozszerzenia
i pomoże to nam uniknąć błędu. Dla prze-
chowywania rozszerzenia stwórz plik roz-
szerzenie.inc, w którym zapisz je w dowol-
nej zmiennej. Następnie w pliku, w którym
będziemy chcieli używać funkcji include()
należy zaimportować wcześniej przygoto-
wany kod. Później podczas włączania kodu
PHP z innych plików wystarczy tylko wyko-
rzystać zmienną $RozszerzeniePHP, która
zawiera rozszerzenie obsługiwane na na-
szym serwerze.
W ten sposób będziemy mogli przeno-
sić nasze skrypty na dowolny serwer, na
którym rozszerzenie plików zawierających
skrypt PHP jest zupełnie inne od zazwy-
czaj stosowanych. Wówczas wystarczy tyl-
ko pozmieniać rozszerzenia plików i war-
tość zmiennej w pliku rozszerzenie.inc, a
cały nasz skrypt będzie działał bez błędów.
Listing 20. Plik z rozszerzeniem pli-
ków PHP
<?php
$RozszerzeniePHP = 'php';
?>
Listing 21. Włączanie pliku z roz-
szerzeniem zawartym w zmiennej
<?php
include('rozszerzenie.inc');
include('plik. '.$RozszerzeniePHP);
?>

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 71

Narzędzia triki w php

Własne ustawienia w Arkusz styli CSS zależny od przeglądarki

pliku php.ini
Niewiele osób wie o fakcie iż mogą zmie-
niać ustawienia interpretera PHP bez po-
trzeby uzyskiwania dostępu do panelu kon-
figuracyjnego samego interpretera. W ten
sposób możesz sam ustawić sobie funkcje
z których chcesz korzystać. Opcje które
możesz ustawić za pomocą funkcji ini_
set() są zdefiniowane na stronie: http://
pl2.php.net/manual/pl/ini.php#ini.list. Funk-
cja ta zmieni ustawienia tylko lokalnie dla
danego skryptu. Natomiast cała reszta ele-
mentów na serwerze pozostanie przy stan-
dardowych ustawieniach. W przykładzie
opcja magic_quotes_gpc została włączona.
Możesz także wyłączyć tą opcję przy uży-
Różne przeglądarki różnie interpretują sty- nej $_SERVER['HTTP_USER_AGENT'] znaj-
le CSS dołączone do naszych plików stron duje się odpowiedni opis przeglądarki.
sieci Web. Style CSS służą formatowaniu W zależności od tego jaka jest to prze-
stron WWW więc dobrze byłoby dobrać glądarka skrypt drukuje załączenie od-
odpowiedni arkusz CSS dla odpowiedniej powiedniego arkusza styli. W przypadku,
przeglądarki internetowej. gdyby przeglądarka nie została rozpozna-
W skrypcie tym PHP za pomocą funk- na wówczas wydrukuje domyślny arkusz
cji strstr sprawdzane jest, czy w zmien- styli dla strony.
Listing 25. Włączenie odpowiedniego arkusza w zależności od przeglądarki
<?php
if ($name = strstr
($_SERVER['HTTP_USER_AGENT']
, 'Opera'))
{

ciu składni, w której jako parametr podasz

?>
cyfrę 0. Tak samo możesz czynić z innymi
opcjami PHP, w pierwszym parametrze po- <link rel="stylesheet" href=
dajesz nazwę wartości którą chcesz zmie- "opera_stylesheet.css">
nić, natomiast w drugim parametrze poda-
<?php
jesz jej nową wartość. Ustawianie wartości
w php.ini za pomocą serwera Apache. }
W przypadku korzystania z serwe- elseif ($name = strstr
ra Apache możesz także ustawiać własne ($_SERVER['HTTP_USER_AGENT'],
wartości zmiennych konfiguracyjnych PHP. 'Firefox'))
{
Zrobisz to za pomocą pliku .htaccess. W pli-
ku tym deklarujesz miejsce gdzie chcesz ?>
zmienić zmienną. W naszym przypadku bę-
dzie to fragment konfiguracji pliku php.ini. <link rel="stylesheet" href=
Do tego celu używamy wartości php_value. "firefox_stylesheet.css">

Następnie po niej deklarujemy opcję któ-

<?php
rą mamy zamiar ustawić oraz podajemy
jej wartość. Niestety możliwość ustawia- }
nia opcji konfiguracyjnych występuje tylko elseif ($name = strstr ($_SERVER
na niektórych serwerach. Najczęściej są to ['HTTP_USER_AGENT'], 'MSIE'))
{
serwery płatne. Dlatego przed tworzeniem
pliku .htaccess należy napisać do nasze- ?>
go dostawcy usług czy możliwa jest zmiana
ustawień PHP właśnie w tym pliku. <link rel="stylesheet" href=
"ie_stylesheet.css">

Listing 22. Zmiana ustawień PHP <?php

<?php
ini_set('magic_quotes_gpc', '1'); }
?> else

Listing 23. Wyłączenie opcji w {

ustawieniach PHP
?>
<?php
ini_set('magic_quotes_gpc', '0'); <link rel="stylesheet" href=
?> "o_stylesheet.css">

Listing 24. Zmiana opcji konfigura- <?php

cyjnych za pomocą piku .htaccess
}
php_value
magic_quotes_gpc 1 ?>

72 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007

 Ciao GmbH
Ciao GmbH jest właścicielem wiodącego porta-

Prenumerata PRO
lu konsumenckiego w Europie – Ciao.com. Do
nowo powstałego centrum rozwoju oprogramo-
wania we Wrocławiu poszukujemy doświadczo-
nych programistów PHP. Chcesz dobrze zara-
biać, pracować w międzynarodowym środowi-
sku i w przyjaznej atmosferze – dołącz do nas.
www.ciao-group.com/careers_wroclaw.php

Agencja Interaktywna
– br-design.pl
Kreowanie oraz obsługa serwisów interne-
towych, programowanie aplikacji interneto-
wych według indywidualnych potrzeb klienta,
realizacja projektów graficznych i prezentacji
multimedialnych.
www.br-design.pl

Firma Informatyczna
„Saulewicz”
Wdrażamy technologie internetowe w opar-
ciu o serwery linuxowe i rozwiązania „Open
Source”. Oferujemy aplikacje bazodaniowe
pracujące w środowisku PHP. Prowadzimy
konsultacje dotyczące bezpieczeństwa sys-
Więcej informacji: patrycja.wadolowska@software.com.pl tel.: 022 887-13-45

temów sieciowych.
www.saulewicz.com.pl.

Masz ciekawy e-pomysł?

Potrzebujesz pomocy!
Zapewniamy profesjonalną i kompleksową
obsługę w zakresie: stron internetowych
– systemów zarządzania treścią; sklepów
internetowych – projektów graficznych;
aplikacji internetowych – drukowania off-
setowego.
www.intersum.pl

protHOST
Rewelacyjny hosting o12 już od 49 zł netto/rok
(w tym cPanel PL). Rejestracja domen od 1 zł
netto. Webdesign i pozycjonowanie. Wszystko
czego potrzebujesz.
http://o12.pl

Hosting
Elastyczny dobór pakietów, pakiet POCZTA – 40
zł, pakiet START (www, email, 10 domen, php
5, mysql, pgsql) – 150 zł, pakiety KOMFORT,
PROFIT, PROFITSSL, zarządzanie przez cPanel.
Rejestracja domen globalnych, krajowych, funk-
cjonalnych i regionalnych. Ceny od 50 zł.
www: http://www.lubman.pl,
e-mail: biuro@lubman.pl,

Agnat Sp. z o.o.

Dostarcza pełen wachlarz usług związanych ze
stronami WWW. Serwis www.agnat.eu obsłu-
guje kilkanaście tysięcy Klientów z całej Polski
oraz Unii Europejskiej, wyposażając je w do-
meny internetowe, hosting, pozycjonowanie,
kreację stron WWW, kampanie reklamowo-pro-
mocyjne, oprogramowanie i aplikacje niezbędne
do prowadzenia biznesu w sieci.
Wywiad
Wywiad z Rafałem Mrzygłockim
– twórcą i pomysłodawcą
serwisu ILOGGO
Rafał Mrzygłocki
Patrycja Wądołowska: Dlaczego zde-
cydował się Pan stworzyć taki serwis?
Rafał Mrzygłocki: Wszystko zaczę-
ło się od mojej prywatnej strony starto-
wej, Zawsze miałem niesamowity bała-
gan w bookmarkach. Dodawałem bardzo
dużo stron, próbowałem porządkować je
i grupować w katalogach, ale i tak znale-
zienie później jakiejś informacji zajmowało
mi sporo czasu. Żaden istniejący portal nie
oferował mi satysfakcjonującego rozwiąza-
nia, dlatego pomyślałem o stworzeniu wła-
snej strony. Nie jestem programistą, ko-
rzystam jedynie z podstawowych aplikacji,
dlatego zrobiłem prostą siatkę w HTML-u,
na której umieściłem logotypy ulubionych
stron. Z czasem pomysł podchwycili moi
znajomi-coraz więcej osób prosiło mnie o
dodawanie kolejnych logotypów i ustawiało
sobie siatkę jako stronę startową.
Podsunęło mi to pomysł na stworze-
nie ogólnodostępnej siatki, którą każdy
użytkownik zdefiniuje, w sposób odpo-
wiadający jego potrzebom. Zainteresowa-
ło mnie także to, że niektóre strony miały
ogromną ilość użytkowników i odwiedzin,
a inne w ogóle. Wiedziałem, że nie decy-
74
Logotypy łatwo się kojarzy, otaczają nas
wszędzie dookoła, nie tylko w internecie.
Rafał wykorzystał to do stworzenia bramki,
która pozwala każdemu internaucie szybko
dotrzeć do tych miejsc w sieci, które odwiedza
najczęściej.
dowała o tym jakaś wyszukiwarka, która
zbiera po drodze wszystkie możliwe lin-
ki. Po przeanalizowaniu wpadłem na po-
mysł, co pozwoli użytkownikom szyb-
ko i łatwo dojść do wartościowych stron.
Dlatego oprócz siatki logotypów, powsta-
ła także wyszukiwarka działająca wśród
sprawdzonych i wartościowych stron użyt-
kowników. Według mnie Internet to użyt-
kownicy, to oni go tworzą i są najlepszym
wyznacznikiem, które portale są warto-
ściowe i godne polecenia.
PW: Jaki jest dzienny przyrost użyt-
kowników serwisu?
RM: Po zaledwie kilku dniach od ofi-
cjalnego startu każdego dnia w iloggo re-
jestruje się około 100 nowych użytkowni-
ków. To dla nas informacja, że Internau-
tom spodobała się idea serwisu. Najwięk-
szym zaskoczeniem jest dla nas szyb-
kość, z jaką rośnie katalog iloggo – każda
minuta to kilkanaście dodanych stron.
Chcemy, żeby iloggo rozwijało się i
zmieniało, dotrzymując kroku użytkowni-
kom. W każdym miejscu i w każdej chwili
ma spełniać ich wymagania i odpowiadać
na ich potrzeby – po to właśnie stworzyli-
www.phpsolmag.org
śmy ten serwis. Pracujemy już nad nowy-
mi funkcjami, które zapewnią użytkowni-
kom jeszcze większą wygodę i usprawnią
korzystanie z sieci.
PW: Jakich technologii użyto do stwo-
rzenia serwisu? Zakładając, że będzie miał
wielu użytkowników, musi działać bardzo
wydajnie. Jakie zastosowano rozwiązania?
RM: U podstaw konstrukcji serwisu le-
żały idee elastyczności i skalowalności.
Poprzez te pojęcia rozumiemy możliwość
szybkiej reakcji na zmieniające się potrze-
by naszych użytkowników i klientów, w tym
często trudny do przewidzenia wzrost ich
liczby. Zdecydowaliśmy się na rozwiązania
open-source nie tylko ze względów ekono-
micznych, ale w dużej mierze ze względu
na możliwość kontroli ich działania. Uwa-
żamy ponadto, że w tej chwili naszą praw-
dziwą siłą jest nie tylko sam publicznie do-
stępny serwis, ale przede wszystkim zbiór
sprawdzonych narzędzi i procesów, wspo-
magających wytwarzanie oprogramowa-
nia. Dzięki temu możemy nie koncentro-
wać się wyłącznie na problemach techno-
logicznych, ale skutecznie rozwiązywać
nowe biznesowe wyzwania.
PHP Solutions Nr 1/2007
 Wywiad

PW: Czy są prowadzone jakieś zabie-

gi marketingowe w celu zwiększenia po-
pularności serwisu? Jak to wygląda?
RM: Planujemy i realizujemy szereg
działań, które mają na celu spopularyzo-
wanie naszego serwisu i jego idei. Chce-
my pokazać jakie są zalety iloggo, dlacze-
go warto ustawić go jako stronę startową,
jak bardzo ułatwia korzystanie z ogrom-
nych zasobów Internetu. Szykujemy też
dla użytkowników niespodziankę…
PW: Google stworzyło podobny pro-
jekt do serwisu iloggo, tzw. Google Note-
book, czym iloggo różni się od tego pro-
jektu. Konkurencji jest cała masa. Być mo-
że jest jakiś pomysł, żeby iloggo przodo-
wało w tego typu projektach?
RM: Nie postrzegamy Google Note-
book jako bezpośredniej konkurencji, bo
jest to zupełnie inna usługa. To prawda, że
nie jesteśmy jedynym serwisem oferują-
cym możliwość stworzenia spersonalizowa-
nej strony startowej, ale to co nas odróżnia
to fakt, że użytkownik nie jest dla nas tylko
liczbą w statystykach ale osobą, która mo-
że współdecydować o kształcie serwisu. My
nie narzucamy żadnych rozwiązań uważa-
jąc, że wiemy czego potrzebują użytkowni-
cy. Szczegółowo analizujemy wszystkie na-
pływające do nas głosy, to one wyznaczają
linię rozwoju iloggo.
Myślę, że to jest naszą największą siłą.
PW: Jakie są plany, co do dalszego
rozwoju serwisu? Wspominał Pan, że ja-
kieś pomysły leżą gdzieś w szufladzie...
RM: Oczywiście pomysłów jest ca-
łe mnóstwo, jednak przed ich wprowa-
dzeniem chcemy je poselekcjonować, a
wcześniej usłyszeć, jakie propozycje ma-
ją użytkownicy. To oni najlepiej będą wie-
dzieli, czego im brakuje a jaką funkcjonal-
ność uważają za zbędną. Chcemy, aby
bezpośrednim motorem zmian w serwisie
były potrzeby użytkowników.
PW: Co może zachęcić internautów
do korzystania z serwisu iloggo?
RM: Iloggo to szybkość, łatwość i intu-
icyjność. To możliwość gromadzenia swo-
ich ulubionych stron, dzielenia się nimi ze
znajomymi, pozyskiwania nowych cieka-
wych informacji. Nasz serwis jest odpo-
wiedzią na realne potrzeby Internautów,
niezależnie od ich wieku czy stopnia zna-
jomości Internetu i obsługi komputera.
Jest odpowiedzią, na którą czekali bardzo
długo, zbyt długo.
PW: Dziękuję za rozmowę.

PHP Solutions Nr 1/2007 www.phpsolmag.org 75

Recenzje

PHP i MySQL. Tworzenie aplikacji WWW «««««

Autor: Marc Wandschneider

Jak sam autor pisze, książka oparta jest na jego doświadczeniach a do rozpoczęcia lektury potrzeba nam jest podstawowa zna-
jomość HTML’a. Programowania w PHP (w książce wykorzystano wersję 5 tego języka i nowe możliwości, jakie ze sobą niesie)
autor uczy nas od podstaw, więc nawet, jeśli PHP to nasz pierwszy język programowania to na pewno damy rade ogarnąć wie-
dzę wiedzę zawartą w podręczniku łącznie z technikami obiektowymi. Podobnie sytuacja ma się z bazami danych autor powie
nam wszystko, co powinniśmy wiedzieć o bazach danych i pokaże przykłady dla MySQL. Unikalną cechą tej książki jest cześć
poświęcona planowaniu aplikacji webowych dzięki temu początkujący deweloperzy nauczą się właściwego toku produkcji opro-
gramowania. Oczywiście przy okazji projektowania dowiemy się, czym jest logiczny podział aplikacji i jak go wykorzystać we wła-
snych projektach. Razem z rozdziałami o testowaniu (testy jednostkowe na przykładzie SimpleTest) i wdrażaniu aplikacji, kontroli
wersji (CVS) poznajemy tajniki tworzenia aplikacji na wysokim poziomie.
Znaczna część książki przeznaczona jest raczej dla początkujących. W związku z powyższym podczas omawiania SSL
dowiemy się o podstawowych zasadach działania internetu a nim przystąpimy do „zabawy” z dokumentami XML przy po-
mocy modelu DOM dowiemy się więcej o języku XML. Bardziej zaawansowanych i tych początkujących po lekturze
pierwszych rozdziałów książki na pewno zainteresuje opis debugowania i obsługi błędów a także dość dobrze opi-
sane aspekty tworzenia witryn międzynarodowych. Autor postanowił również opisać wyrażenia regularne, ale szko-
da, że ograniczył się jedynie do tych zgodnych ze standardem. Niemal każde zagadnienie jest połączone z pro-
stym, ale przydatnym przykładem i tak podczas omawiania Web Serwisów (Web Services) zbudujemy wyszukiwar-
kę używając Google API a zasady działania PEAR poznamy wykorzystując pakiet Date. Omówione zostały także
aspekty bezpieczeństwa dotyczące nie tylko samego kodu PHP, ale również całego środowiska działania aplikacji.
Co więcej autor wraca do tych kwestii przy okazji omawiania innych zagadnień - nie daje to zapomnieć o bezpie-
czeństwie. Całość wiedzy zawartej w książce można przećwiczyć na trzech kompletnych projektach – Blog, system
zarządzania terminami i sklep internetowy. Nie musimy tez martwić się, że książka szybko się rozleci, ponieważ po-
siada ona twarda oprawę a jej strony są zszywane.
Łukasz Witczak

PHP ALMANACH «««««

Autor: Paul Hudson

„Almanach PHP” to efekt kolejnej próby napisania podręcznika, w którym zawarte byłyby wszelkie aspekty programowania w
PHP – począwszy od historii języka i instalacji interpretera w różnych środowiskach, poprzez podstawy, po obiektowość PHP 5
oraz problemy związane z wydajnością skryptów i debugowaniem. Czy autorowi udało się zmieścić to wszystko na 382 stro-
nach? Zobaczmy. Lekturę każdej nowej pozycji związanej z technologiami webowymi zaczynam zwykle od sprawdzenia da-
ty jej wydania. W tej branży informacje szybko stają się nieaktualne, zatem szkoda mi czasu na lekturę książek „historycz-
nych”. Pierwsza edycja „Almanachu PHP” została wydana w oryginale (po angielsku) w roku 2005, zatem pierwsze kryte-
rium oceny książki można uznać za zaliczone.
Czas na ocenę treści. Książka napisana jest bardzo przystępnym językiem, którego zrozumienie nie powinno przyspo-
rzyć nikomu żadnych problemów. Wszystkie zagadnienia poparte są sensownymi przykładami. Co ważne, kod w przykła-
dach nie zawiera błędów, co nie jest niestety standardem w podręcznikach z dziedziny informatyki. W książce nie znajdzie-
my przykładów zaawansowanych rozwiązań, ani przepisu na budowę portalu – jest ona raczej przewodnikiem po
języku. Dodajmy, że przewodnikiem dość dokładnym, w którym nie pominięto takich zagadnień jak programowanie
zorientowane obiektowo, transformacje XML, czy obsługa wyjątków (jedna z nowości PHP 5). Zakres zagadnień
jest bardzo szeroki, niestety, ze względu na ograniczoną objętość książki, wiele z nich jest tylko zasygnalizowana i
wymaga dodatkowego przestudiowania w innych źródłach (chociażby w manualu: http://pl2.php.net/manual/pl/).
„Almanach PHP” z całą pewnością mogę polecić początkującym i średnio zaawansowanym miłośnikom języka
PHP. Ci pierwsi będą mogli zacząć swoją przygodę z językiem od nabycia dobrych nawyków programistycznych,
drudzy – zapoznać się ze zmianami i nowymi możliwościami wprowadzonymi w ostatnich wersjach PHP. Ważne,
by Almanach nie był jedyną pozycją w podręcznej biblioteczce. Opisuje on bardzo wiele zagadnień, ale też wiele z
nich jest opisana bardzo pobieżnie i wymaga samodzielnego zgłębienia.
Marcin Stefaniak
Felieton
Własne życie
Aleksander Cynarski
P
ojęcie potęgi informacji w naszych
czasach jest już na tyle banalne
i powszechnie używane, że ge-
neralnie nie ma sensu o tym wspominać.
Ale.. no właśnie. Jak rozejrzymy się do-
okoła najdzie nas myśl – integracja.
Otoczeni komórkami, laptopami, cały
czas „w sieci” – mnie często aż korci, żeby
przenieść tam swoją tożsamość. Wstęp-
nie pomysł nieco futurystyczny, ale czy tak
bardzo nie realny? Oczywiście nie mówię
tu o wizjach filmowych, ale o czysto „in-
formacyjnym przeniesieniu”. Większość z
nas posiada blogi, często bawimy się w
tzw. „social networking” (grono.net czy lin-
kedin.com) – piszemy tam o sobie, co ro-
bimy, co chcielibyśmy robić. Nasza tożsa-
mość przechodzi ze świata realnego do
wirtualnego bardzo naturalnie. Gramy w
popularne ostatnio gry MMORPG. Często
nie zdajemy sobie sprawy, że aby kogoś
poznać wystarczy go po prostu poszukać
i to w dodatku bez wychodzenia z domu.
Współczesne systemy operacyjne, wszech-
obecne oprogramowanie publikujące da-
ne on-line, książki adresowe importowane
z telefonów i wędrujące gdzieś do baz da-
nych. Kalendarze, którymi możemy dzielić
się ze znajomymi. Ciekaw jestem ilu z Was
pozbawionych dostępu do sieci ma wraże-
nie, że czegoś brakuje – ten komputer jest
taki nie pełny. Świat rzeczywisty i ten, w któ-
rym żywo uczestniczymy w zaciszu własne-
go biurka są już ze sobą bardzo powiązane.
Czy można pójść dalej? Czy możemy jesz-
cze głębiej zanurzyć się w wirtualne morze
powiązanych informacji?
Myślę, że tak. Wystarczy odrobina wy-
obraźni, łącze do internetu i parę elektro-
nicznych zabawek, które zabieramy ze so-
bą nawet do kawiarni. Po co nasi znajomi,
mają dzwonić i pytać gdzie jesteśmy? Wy-
starczy, że wejdą na naszego bloga i zo-
baczą gdzie aktualnie spędzamy czas, czy
mamy ochotę na to by ktoś się przyłączył,
czy też nie. Prawie wszystko możemy ak-
tualnie przerobić na bity i wypuścić ich
strumień w globalną sieć. A najważniejsze
78
jest to, że tzw. nowoczesne zabawki nie
są już na tyle drogie, że może sobie na nie
pozwolić tylko mała grupa bogatych szcze-
niaków. Dzięki szybkiemu rozwojowi tech-
nologii jesteśmy w stanie przenieść do sie-
ci właściwie całe swoje aktualne życie.
Należę do tej grupy ludzi, którzy sie-
dzą przed komputerem cały czas – praca,
przyjemność – to jedno i to samo. Chcę jak
największą część swojego realnego życia
przenieść na informacje i publikować, publi-
kować ile się da. Wracając do przykładu z
kawiarnią. Wyobraźcie sobie, że wasza ko-
mórka – a raczej palmofon, który kupiliście
na jednej z aukcji internetowych ma wbudo-
wany GPS oraz EDGE lub GPRS. Wysyła-
my informację do naszego bloga obsługu-
jącego XMLRPC, w treści której jest nasza
aktualna pozycja. Wszystko mamy oczywi-
ście zintegrowane z frappr.com – pokazuje
gdzie jesteśmy. Jeżeli spotkanie jest na ty-
le ciekawe, że nie chcemy aby ktokolwiek
nam przeszkadzał klikamy „do not disturb”
i już na blogu pokazuje się informacja – „je-
stem tu i tu, ale nie radzę przeszkadzać”.
Wszystko to mamy w zasięgu ręki, wystar-
czy ją tylko wyciągnąć. Najlepszą chyba
rzeczą we współczesnym świecie jest nie-
skończona możliwość tworzenia. Czy aby
nie warto było by do tego naszego bloga
dodać jeszcze informację o kamerach on-li-
ne znajdujących się najbliżej miejsca w któ-
rym się znajdujemy, czy też ściągać dyna-
micznie prognozy pogody. Zaś dodając no-
we informacje wszystko to automatycznie
trafia do grupy zainteresowanych osób, któ-
re za pomocą jednego z wielu dostępnych
mechanizmów dostają je na swoje małe
przenośne zabaweczki w jakiejkolwiek for-
mie. Wszystkie te informacje możemy do-
wolnie filtrować, przerabiać i modyfikować
w taki sposób, aby trafiały tam gdzie powin-
ny. Aktualnie dostępne technologie dyna-
micznej wymiany danych (Publish subscri-
be) naprawdę dają wielkie możliwości.
Dzięki całej masie dynamicznie gene-
rowanych stron, blogów mogących się in-
tegrować, portalom tematycznym, z któ-
www.phpsolmag.org
rych możemy pobierać „na żywo” informacje
– uważam, że może. Wystarczy tylko odro-
bina samo zaparcia, trochę czasu, no i oczy-
wiście pomysł. Przecież te wszystkie obraz-
ki, teksty i filmy dostępne on-line za pomocą
coraz to bardziej zaawansowanych wyszuki-
warek tworzą już wiele nowych przestrzeni,
które możemy eksplorować tak samo jak uli-
ce nowo poznanych miast. Idąc dalej w roz-
myślania nad ożywieniem naszego wirtual-
nego ja, możemy zastanowić się nad „per-
sonalizacją” nas dla innych. Wiem, że dziw-
nie brzmi, ale już wyjaśniam o co mi cho-
dzi. Otóż często spotykamy się z możliwo-
ścią zmiany wyglądu strony, jej rozłożenia.
Ale co w przypadku, jeżeli chcemy być dla
wszystkich „trendi” w realnym życiu nie je-
steśmy w stanie, ale „tam” możemy. Skoro
można personalizować pojęcie „jak” to cze-
mu nie możemy zrobić tego samego z „co”.
Umieśćmy małą sondę przy wejściu na blo-
ga i już. Niech się pokazują tylko te wpisy
które mogą pasować do proflu osoby oglą-
dającej. Każdy z nas ogląda filmy science
fiction – częstym motywem w takowych, któ-
re traktują o innych cywilizacjach jest zbioro-
wa świadomość. Umiejętność pewnej gru-
py do swobodnej wymiany informacji. Czy
obecne formy publikowania w sieci, nie są
namiastką? Owszem, że do generowania
pełnego obrazu osobowości jeszcze mamy
daleko, ale myślę – że to kwestia czasu, no i
oczywiście tego jak się rozwinie technologia,
w jakim kierunku pójdą producenci sprzętu
i dostawcy usług. Ciekawe czy kiedyś du-
że firmy ISP wejdą w spółki z firmami pro-
dukującymi hardware i zaczną sprzedawać
nie tyle dostęp, co całe zintegrowane plat-
formy działające całkowicie on-line. W do-
mach będziemy mieli gniazda światłowodo-
we do których będziemy podłączać stacjo-
narne lub przenośne terminale. Zaś całe na-
sze codzienne i wirtualne życie będzie odby-
wać się jednocześnie. Technologie potrzeb-
ne do wdrażania takich pomysłów już istnie-
ją, lecz niestety tak daleka integracja na ra-
zie jest tylko fantastyczną wizją, przynajm-
niej jeżeli chodzi o problem skali. n
PHP Solutions Nr 1/2007
 d e d s i t e s > > >
Recommen
Serwis prezentujący prace kobiet, zajmujących
się zawodowo bądź dla własnej przyjemności
grafiką, webdesignem, rysunkiem, fotografią,
malarstwem, rzeźbą, itp.
womaninaction.net
Serwis poświęcony aktualnej, piątej wersji ję-
zyka PHP. Jego zwięzła i skromna forma nie
rozprasza i pozwala szybko odnaleźć szukane
informacje, które zawarto w serwisie.
www.php5.pl
Oficjalny serwis magazynu Hakin9. Można
stąd pobrać darmowe artykuły, zapoznać się z
zawartością aktualnych i archiwalnych nume-
rów lub skorzystać z bogatego forum.
www.haking.pl
i chcesz abyśmy przedstawili ją w ramach akcji Recommended sites,
skontaktuj się z nami pod adresem redakcja@phpsolmag.org
Dziennik Internautów – czyli gazeta dla użyt-
kowników Internetu, to bogaty i dobrze zapla-
nowany serwis prezentujący informacje pogru-
powane w działy.
www.di.com.pl
Obszerny i bogaty w informacje serwis poświę-
cony Sieci. Zawiera informacje dotyczące bez-
pieczeństwa, programowania, sieci bezprze-
wodowych i inne.
www.webhat.pl
Oficjalny serwis czytelników magazynu Softwa-
re Developer’s Journal. Często aktualizowany,
posiada wszystkie informacje przydatne czytel-
nikom magazynu, ale nie tylko.
www.software20.org
Jeśli prowadzisz ciekawą stronę internetową
Serwis poświęcony zagadnieniom związanym z
komputerami klasy PC, choć nie tylko. Prezen-
towane są tam informacje związane z Open So-
urce i światem Internetu.
pcmaniak.pl
Oficjalny serwis magazynu PHP Solutions.
Można stąd pobrać przykładowe artykuły, li-
stingi z artykułów, skorzystać z forum, bądź za-
poznać się z aktualnościami.
www.phpsolmag.org
Jeden z ważniejszych polskich portali dla we-
bmasterów i programistów PHP. Istnieje już cał-
kiem długo, co potwierdza zawartość zarówno
serwisu jak i forum.
webcity.pl
ites
Recommended s
 Klub techniczny

Zend Platform 2
Rozszerzanie serwerowe
Zend Platform 2 jest cebulą w ofercie firmy Zend.
Każdy kto oglądał film Shrek wie o czym mówię
– chodzi o to, że cebula posiada warstwy. Platfor-
mę można zainstalować i zapomnieć o jej istnie-
niu, a i tak będziemy odczuwać pozytywne efek-
ty jej posiadania. Produkt można wykorzystać przy
samodzielnym tworzeniu i dostrajaniu aplikacji
webowych. Cały trik polega na tym, że bez żadne-
go problemu możemy odrzucić warstwy, które są
nam niepotrzebne do pracy i skupić się jedynie na
tych potrzebnych.
Czym więc jest Zend Platform 2? Oto odpo-
wiedź firmy Zend:
„Zend Platform jest solidnym, produkcyjnym
środowiskiem PHP, w którym aplikacje będą za-
wsze działać bez problemu.
Rozwiązanie dedykowane jest dla zastosowań
informatyczno-biznesowych, które wymagają nie-
zawodnych i stabilnych aplikacji osadzonych w śro-
dowisku klasy produkcyjnej. Zend Platform oferuje
wydajność i skalowalność. Rozwiązanie gwarantu-
je bardzo długi czas sprawności aplikacji oraz jej
niezawodność – wszystko to jest możliwe dzię-
ki zastosowaniu mechanizmów monitorowania
PHP oraz narzędzi wspomagających rozwiązywa-
nie problemów. Wymienione właściwości minima-
lizują ryzyko związane z diagnozowaniem błędów Rysunek 1. Rezultaty testów
i pozwalają uniknąć niedogodności związanych
z tym procesem. Reasumując, przy stosowaniu (bądź serwerach). Spróbujmy przekonać się jak stall.sh. Jeśli rzeczywiście tak jest, to należy wspo-
platformy Zend, zarówno Twój czas jak i zasoby fi- to wszystko jest możliwe. mniany plik uruchomić; można to zrobić komendą:
nansowe będziesz mógł w całości wykorzystać
na tworzenie pięknych aplikacji PHP, nie martwiąc ZACZYNAMY ./install
się problemami związanymi z ich uruchamianiem W momencie przygotowywania niniejszego tekstu
i utrzymywaniem.” opisywany produkt jest dostępny w postaci aplika- Skrypt instalacyjny powinien uruchomić graficz-
Ostatnie zdanie w opisie przedstawionym cji nieokienkowej. Do testowania platformy użyłem nego czarodzieja (ang. Wizard). Teraz wystar-
przez Zend na pierwszy rzut oka wydaje się za- dystrybucji Linux Debian. czy wykonywać po kolei instrukcje pojawiające
latywać napuszonym żargonem marketingowym, Na początku należy pobrać pakiet instalacyjny się na ekranie. Nie będę w tym miejscu zawierał
jednakże tak naprawdę w pełni oddaje istotę pro- Zend Platform 2. Pakiet ten, w postaci próbnej jest szczegółowego opisu całego procesu (złożone-
duktu. Mówiąc prosto, Zend Platform 2 to gru- dostępny za darmo na stronie domowej firmy Zend go z około 20 kroków) – opis taki można znaleźć
pa plików, które siedzą między silnikiem PHP (http://www.zend.com). Przed pobraniem paczki w wymienionym wcześniej przewodniku instala-
a skryptami PHP i powodują przyśpieszenie dzia- instalacyjnej trzeba mieć założone konto. cji. Chciałbym za to zwrócić uwagę na dwa istot-
łania skryptów, potrafią śledzić błędy, wykrywają Po ściągnięciu pakietu na serwer czas brać ne szczegóły:
potencjalne problemy i udostępniają śliczny inter- się za instalowanie produktu. Warto w tym miejscu
fejs webowy, który pozwala użytkownikowi moni- nadmienić, że na stronie Zend umieszczony jest • przy wybieraniu typu serwera wybrałem opcję
torować wszystko co dzieje się na jego serwerze bardzo dobry przewodnik instalacji, gdzie można Cluster Manager/Standalone. Użytkownicy ko-
znaleźć bardzo szczegółowe informacje na temat rzystający z pojedynczego serwera, lub insta-
całego procesu. Ten sam przewodnik jest umiesz- lujący pierwszy serwer w klastrze, muszą rów-
Ian Morse mieszka w Kanadzie – na Wyspie
czony w pobranym archiwum tar. Archiwum to na- nież wybrać tę opcję;
Księcia Edwarda; jest właścicielem i kierow-
nikiem firmy konsultingowej specjalizującej leży rozpakować korzystając z komendy gunzip -c • w trakcie instalacji otrzymujemy pytanie
się w technologiach webowych. Witrynę Iana <package name> | tar –xvf o pewne informacje systemowe; na przykład
można obejrzeć pod adresem: Aby rozpocząć instalację należy przejść do o lokalizację pliku php.ini, lokalizację kontrole-
http://www.geckoware.com katalogu utworzonego w trakcie rozpakowywania ra apache, wersję zainstalowanego silnika PHP
pakietu i sprawdzić czy znajduje się tam plik in- itd. Warto otworzyć przed instalacją dodatko-

80 www.phpsolmag.org PHP Solutions Nr 1/2007


we okno terminala, dzięki czemu można póź-
niej łatwo sprawdzić te informacje.
Po zakończeniu procesu instalacji użytkownik
otrzymuje podsumowanie, na którym widać czy
wszystkie komponenty platformy zainstalowały
się pomyślnie. Na tym kończy się pierwsza war-
stwa cebuli Zend Platform. Średnio zaawansowa-
ny użytkownik może w tym miejscu zakończyć
interakcję z platformą i zacząć pracować ze swo-
imi aplikacjami PHP. Użytkownik taki zauważy, że
wspomniane aplikacje działają teraz o wiele szyb-
ciej i stabilniej – i to mu wystarczy. Bardziej za-
awansowani użytkownicy mogą uruchomić prze-
glądarkę internetową i rozpocząć monitorowanie,
testowanie i optymalizację swoich rozwiązań, cie-
sząc się pełną gamą możliwości platformy.
ROZBIERANIE CEBULI
Aby uzyskać dostęp do webowego interfejsu Zend
Platform 2 należy wpisać w przeglądarce URL okre-
ślający miejsce instalacji środowiska. Domyślnie
jest to: http://<nazwa serwera>/ZendPlatform
Na początku należy się zalogować (domyślna
nazwa użytkownika to Admin, hasło zaś definiuje-
my sami w trakcie procesu instalacji). Po pomyśl-
nym zakończeniu tego krok użytkownik jest powi-
tany i na wejściu otrzymuje podstawowe informa-
cje systemowe. Przy pierwszym logowaniu inter-
fejs może wydawać się dość ubogi, jednak polecam
Listing 1. Skrypt użyty przy pierwszym logowaniu
// testowanie przyśpieszenia kodu
$test_array1 = array();
$test_array2 = array();
// zapisywanie czasu początkowego testu
$start = time();
// sztuczne obciążenie serwera
for($i = 0; $i < 25000; $i++) {
$test_array[$i] = rand();
} z przeglądarki.
for($j = 0; $j < 25000; $j++) {
$test_array2[$j] = rand();
} duże artykuły – warto tu wspomnieć chociażby
asort($test_array);
asort($test_array2);
$test_array3 = array_merge($test_array,
$test_array2);
asort($test_array3);
// zapisywanie czasu końcowego testu
$end = time();
// obliczanie różnicy czasów
$difference = $end - $start;
// wyświetlenie wyników
echo "Start: ".$start;
echo "<br />End: ".$end;
echo "<br />Difference: ".$difference;
PHP Solutions Nr 1/2007
Zend Platform 2
dla zabawy stworzyć oraz uruchomić skrypt in-
tensywnie korzystający z zasobów pamięciowych
i zobaczyć co się stanie. Ja użyłem skryptu poka-
zanego na Listing 1.
Przedstawiony skrypt uruchomiłem dzie-
sięć razy z włączonymi opcjami Code Accelera-
tion oraz Dynamic Content Caching, a następnie
powtórzyłem tę czynność – tyle, że wspomnia-
ne opcje były wyłączone. Co ciekawe, w obydwu
przypadkach wydajność była podobna. Może to
wydawać się zaskakujące, jednak należy zauwa-
żyć, że rozważany skrypt nie jest przeznaczony
do testowania obsługi żądań; został on zaprojek-
towany w taki sposób, aby platforma mogła za-
reagować na potencjalnie niewłaściwy kod – co
w rzeczywistości nastąpiło!
Jeśli przejdziemy teraz ponownie do zakład-
ki Zend Central to zauważymy, że zanotowano no-
we zdarzenie. Jeśli uruchomimy odpowiednio du-
żo odmiennych skryptów to zaobserwujemy, że
niektóre zdarzenia opisują błędy, zaś inne infor-
mują nas o tym, że kod wykonywany na skrypcie
jest zbyt wolny. Każdy wpis zawiera informacje
o czasie wykonania, o serwerze na którym docelo-
wy skrypt był uruchomiony oraz o URL, który wy-
wołał zadany skrypt. Informacje te to prawdziwa ko-
palnia złota – szczególnie jeśli mamy do czynienia
z klastrem serwerów.
Po kliknięciu na wybrany wpis otrzymujemy
nowe okienko typu pop-up, gdzie można znaleźć
jeszcze bardziej szczegółowe informacje na temat
skryptu. Znajdziemy tu miedzy innymi szczegóło-
we zapisy na temat czasu wystąpienia usterki, dłu-
gości jej trwania oraz informacje o zmiennych prze-
kazanych do skryptu, a także o dołączonych przez
niego plikach. Ukoronowaniem tych wszystkich
udogodnień jest fakt, iż Zend Platform 2 integru-
je się z Zend Studio dzięki czemu możemy z miej-
sca naprawiać błędy w kodzie. Dla użytkowników
nie posiadających tego ostatniego pakietu przewi-
dziano możliwość przeglądania kodu bezpośrednio
Zend Platform 2 oferuje olbrzymią gamę wła-
ściwości, o których można by pisać oddzielne,
mechanizm obsługi klastrów serwerowych oraz
pomost integracyjny dla platformy Java (ang.
Java Integration Bridge), który (według zapew-
nień umieszczonych na witrynie Zend) pozwala
firmom inwestującym w serwery aplikacji oparte
na platformie J2EE korzystać z zalet PHP. Oczy-
wiście wszystkie te stwierdzenia muszą mieć
pokrycie w konkretnych benchmarkach. Mnie in-
teresują konkretne liczby. Jak dobra jest tak na-
prawdę platforma Zend? Łatwo to sprawdzić, ja-
ko że benchmark testujący jest wbudowany bez-
pośrednio w system – można go znaleźć pod za-
kładką Performance. Na Rysunku 1 przedstawi-
łem rezultaty testów wykonanych dla jednego
www.phpsolmag.org
Klub techniczny
Tabela 1. Zend Platform 2
PHP: 4.3.9 i wyżej, 4.4.x, 5.0.x, 5.1
Wersja pro-
2.1.2
duktu
Linux/Unix, FreeBSD, Solaris,
O/S:
Mac OS X
Pakiet darmowy w wersji
próbnej. W przypadku zaist-
nienia chęci stosowania plat-
Cennik:
formy w trybie komercyjnym
należy skontaktować się z fir-
mą Zend.
Adres w sieci: http://www.zend.com/
z moich Serwerów Pobierających (ang. Down-
load Server). Na podstawie zamieszonych tam
informacji można się przekonać, że wyniki sta-
ją się coraz bardziej imponujące, proporcjonal-
nie do zwiększania się częstotliwości występo-
wania równoległych żądań do serwera. Przy sto-
sowaniu Zend Platform ponad połowa z 45 rów-
nolegle przychodzących żądań została obsłużo-
na w czasie krótszym niż sekunda. Dla mniejszej
liczby żądań wzrost wydajności wyraźnie spa-
da, jednak rezultaty są i tak o wiele lepsze niż
w przypadku nie korzystania z platformy.
Pozostałe benchmarki oferują testy wydaj-
nościowe, testy kompresji oraz testy skryptów.
We wszystkich tych przypadkach rezultaty są
podobne: korzystając z Zend Platform otrzymu-
jemy mniej więcej dwukrotną poprawę parame-
trów będących przedmiotem testowania. Nale-
ży pamiętać, iż twórcy platformy zaznaczają bar-
dzo mocno, że rezultaty testów będą miarodajne
w przypadku występowania odpowiednio wzmo-
żonego ruchu na serwerze webowym – takim,
który odzwierciedla typowe obciążenie określo-
nej witryny.
PODSUMOWANIE
Zend Platform 2 jest dobrze zaprojektowaną
i wysoce wydajną warstwą serwerową, która po-
trafi przyśpieszyć i uczynić bardziej niezawod-
ną każdą niemalże aplikację PHP. Wydaje się,
iż każdy system jest w stanie skorzystać z za-
let wynikających ze stosowania platformy, jed-
nakże najwięcej korzyści czerpać tu będą nie-
wątpliwie witryny pracujące pod bardzo dużym
obciążeniem. Rozwiązanie jest wręcz nieodzow-
ne dla podmiotów, które nie mogą inwestować
w nową infrastrukturę sprzętową i są zmuszone
do wyciskania wszystkiego co najlepsze z posia-
danych zasobów. Zend Platform 2 jest również
bardzo przydatne w sytuacji kiedy monitorowa-
nie serwera przy pomocy ogólnodostępnych na-
rzędzi staje się zbyt uciążliwe. Wzrost wydajno-
ści, który pociąga za sobą stosowanie platformy
jest ewidentnie znaczący.
81
W następnym numerze PHP Solutions 2/2007 (19)

W sprzedaży od lutego

ROZWIĄZANIA
UWAGA KOLEJNY TEST KONSUMENCKI
n Prototype z PHP
Pokażemy, jak budować nowatorskie systemy
n Relokacje serwerów
rankingowe w oparciu o bibliotekę script.aculo.us

n PHP-GTK2 w praktyce NOWE ARTYKUŁY W DZIAŁACH:

stworzymy GUI bazy danych dla naszych klientów wykorzystując
nowe możliwości PHP-GTK2 n dla początkujących

n dla zaawansowanych
NARZĘDZIA
n narzędzia
n eZ publish jako Mulisite CMS
jedna instalacja wiele stron.

n Konfiguracja eZ publish, Apache, etc.

I wiele innych artykułów, których nie możesz przeoczyć!

Redakcja zastrzega sobie możliwość zmiany zawartości pisma.