AXIOM

axiom a generally accepted proposition, principle or truth, sanctioned by

experience: maxim..

aksjomat...oglnie przyj ta propozycja, zasada lub prawda, usankcjonowana

do wiadczeniem; maksyma

INSTRUKCJA SZKOLENIOWA

INSTRUKCJA SZKOLENIOWA WERSJA: 01-A/POL

ABERLINK AVENING MILL AVENING GLOUCESTERSHIRE GL8 8LU

ENGLAND
 CZ 1
Niniejsza cz Instrukcji Szkoleniowej zawiera podstawowe informacje, ktre maj
pomc u ytkownikowi w rozpocz ciu posugiwania si trjkoordynacyjn maszyn
pomiarow AXIOM.

W rd omwionych zagadnie znajduj si skrcone informacje na nast puj ce

tematy: Ustawianie maszyny pomiarowej, Ustawianie bazy odniesienia maszyny
pomiarowej, Zbieranie punktw pomiarowych oraz Kalibracja ko cwki pomiarowej.

Bardziej szczegowe informacje przedstawione s w Instrukcji U ytkownika.

2
0.1 W czanie maszyny pomiarowej
Nale y upewni si , e oprogramowanie pomiarowe zostao prawidowo
zainstalowane oraz, e ci nienie spr onego powietrza doprowadzonego do
maszyny pomiarowej jest ustawione na prawidow warto ci nienia tj. 3.9 bar
(55 psi). Przepyw powietrza powinien wynosi okoo 20 l/min.

Prze cz przyciski Dokadnej regulacji przesuwu (Fine Adjust) oraz

Przesuwu Osi (Axes Motion) w poo enie W czone (ON).

Na ekranie gwnym Windows 95/98 wybierz Start / Programy / Aberlink 3D

(Start/Programs/Aberlink 3D).

Je eli wszystko jest w porz dku na ekranie twojego komputera powinno si pojawi
okno, ktre wygl da nast puj co:

3
0.2 Ustawianie punktu odniesienia (pocz tku ukadu wsprz dnych)
maszyny pomiarowej

Przed przyst pieniem do pomiarw konieczne jest ustalenie punktu odniesienia

maszyny pomiarowej.

W tym celu agodnie przesu wszystkie trzy osie w kierunku dodatnim, jak
pokazano powy szym rysunku, a dojd one do swoich ogranicznikw.
Czynno ta jest rwnowa na z przesuni ciem osi X w prawo, osi Y do tyu oraz osi
Z do jej grnego poo enia.

Po ustawieniu osi w poo eniu opisanym powy ej kliknij lewym przyciskiem

myszy na przycisku OK. Baza odniesienia maszyny pomiarowej zostaa
ustawiona.

0.3 Zbieranie punktw pomiarowych

Trjkoordynacyjna maszyna pomiarowa Axiom jest r cznie sterowan maszyn
pomiarow . Oznacza to, i gowica pomiarowa musi by przemieszczana albo
poprzez uchwycenie pinoli osi Z r k i przesuwanie jej w po danym kierunku
(przesuw zgrubny) lub poprzez obracanie pokr te dokadnej regulacji przesuwu.

4
Przy w czonej dokadnej regulacji przesuwu pinol mo na tak e bez problemu
przesuwa r k . Zaleca si jednak, aby podczas zbierania punktw pomiarowych
u ywa pokr te dokadnej regulacji przesuwu.

0.4 Kalibracja ko cwki pomiarowej

Je eli Twoja maszyna pomiarowa AXIOM wyposa ona jest w gowic pomiarow
MIP, przed przyst pieniem do pomiarw konieczne jest wykalibrowanie gowicy
pomiarowej we wszystkich poo eniach, jakie b d u ywane w trakcie pomiarw.
Je eli Twoja maszyna pomiarowa AXIOM jest wyposa ona w standardow gowic
pomiarow nale post pi podobnie. Zaleca si , aby przed przyst pieniem do
kalibracji i pomiarw dobra odpowiedni do detalu ko cwk pomiarow . Nale y
unika wymiany ko cwek pomiarowych w trakcie dokonywania pomiarw.

0.4.1 Stosowanie standardowej gowicy pomiarowej (nie-obracanej)

Aby skalibrowa ko cwk pomiarow kliknij myszk na jasnoniebieskiej cz ci
okienka Kalibracja ko cwki pomiarowej (Stylus Datuming) znajduj cego si
w oknie gwnym:

Tu kliknij myszk , aby

Kliknij tu, aby
skalibrowa ko cwk
skalibrowa
pomiarow
ko cwk Click

Spowoduje to wy wietlenie okna kalibracji ko cwki pomiarowej:

5
Ka de poo enie kulki na ko cwce pomiarowej jest przedstawione graficznie i
ponumerowane na ikonie Ko cwki Pomiarowej. Aktualnie u ywana kulka b dzie
oznakowana kolorem zielonym. Wszelkie inne poo enia kulek pomiarowych, ktre
zostay ju skalibrowane b d zaznaczone na czerwono. Kulki ko cwki pomiarowej,
ktre nie zostay skalibrowane b d przedstawione w kolorze szarym Odsadzenia
poszczeglnych ko cwek pomiarowych przedstawione s tabelce przy numerach
od 1 do 5.

Aby skalibrowa konkretn kulk (ko cwk pomiarow ) kliknij myszk na tej
kulce (ko cwce). Kulka ko cwki powinna zmieni kolor na czerwony ze znakiem
zapytania w rodku - znak zapytania oznacza, i ta kulka (ko cwka) jest aktualnie
u ywan ko cwk i czeka na wykalibrowanie.

U ywaj c tej kulki (ko cwki) zbierz minimum pi punktw na kuli wzorcowej,
ktra powinna znajdowa si na powierzchni stou granitowego maszyny pomiarowej.
Pierwszy punkt nale y zebra na szczycie kuli, za pozostae punkty pomiarowe
powinny by rwnomiernie rozmieszczone na jej obwodzie.

(Uwaga Niezale nie od tego, ktr kulk ko cwki pomiarowej

kalibrujesz b dziesz mie dost p wy cznie do jednej poowy kuli
wzorcowej Staraj si rwnomiernie rozo y punkty pomiarowe wok
dost pnej poowy kuli wzorcowej.

6
Po prawej stronie oka Kalibracja ko cwki (Probe Datuming) wy wietlony jest
ostatni b d (Last error), maksymalny b d (Max. error) oraz warto ci b dw 3-
sigma (3-sigma) dla zebranych punktw.

Warto progowa (Thresh) zapewnia, i komputer ostrze e ci , za pomoc

podwjnego sygnau d wi kowego, je eli ktrykolwiek z zebranych punktw
wykroczy poza ten zakres. Warto t mo na dostosowa do wasnych potrzeb.
Sprawd rwnie , czy warto zmierzonej rednicy kulki jest bliska nominalnej
warto ci rednicy kulki ko cwki pomiarowej, ktr wybrae .

Je eli kalibracja zostaa dokonana prawidowo, kulka zmieni kolor na zielony. Je eli
kulka nie zmieni koloru na zielony, lub je eli nie jeste zadowolony z ktrego z
zebranych punktw mo esz wymaza ostatni zebrany punkt klikaj c lewym
przyciskiem myszy na przycisku Zbierz ponownie (Retake) lub wymaza wszystkie
zebrane punkty klikaj c lewym przyciskiem myszy na przycisku Skasuj (Clear).

Powtarzaj ww. post powanie a wszystkie wymagane kulki ko cwek

pomiarowych zostan skalibrowane i nast pnie kliknij OK. Spowoduje to
powrt do Ekranu Gwnego.

Uwaga - Gdy okno Kalibracja ko cwki jest otwarte i pierwsza kulka

pomiarowa zostanie prawidowo skalibrowana wszystkie pozostae
pozycje kulek s automatycznie zerowane. Dlatego te , je eli
kalibrujesz gwia dzist ko cwk pomiarow nie zamykaj okna ani
nie klikaj na przycisku OK. dopty, dopki nie skalibrujesz
wszystkich potrzebnych kulek pomiarowych.

Na ekranie gwnym w oknie Kalibracja ko cwki (Stylus Datuming) aktualna

pozycja zostanie przedstawiona w postaci zielonej kulki. Wszystkie pozostae
wykalibrowane kulki zostan pokazane na czerwona, za kulki ktre nie zostay
wykalibrowane b d miay kolor szary.

Ko cwka nie
Not Datumed
wykalibrowana
Ko cwka but
Datumed
wykalibrowana,
not current ale nie
aktualna

Datumed
Ko cwka aktualna i
wykalibrowana
and current

Aby zmieni aktualn pozycj kulki na inn pozycj kulki (ktra zostaa ju
skalibrowana, tj. jest czerwona) wystarczy klikn lewym przyciskiem myszy na tej
ko cwce.

7
0.4.2 U ywanie gowicy MIP - obracanej r cznie w dwch osiach

Je eli Twoja maszyna pomiarowa Axiom wyposa ona jest w gowic pomiarow MIP
kliknij na ikonie MIP znajduj cej si w lewym dolnym rogu okna Kalibracja ko cwki
(Stylus Datuming).

Kliknijhere
Click tu, jeif you
eli twoja
are
using an MIP
maszyna probe
pomiarowa
wyposa ona jest w
gowic MIP

Spowoduje to zmian formatu okna Kalibracja ko cwki (Stylus Datuming) na

nast puj cy:

Tu kliknij, aby
skalibrowa
wykalibrowa
gowic

Nast pnie, aby wykalibrowa gowic kliknij lewym przyciskiem myszy na szarym tle.
Spowoduje to pojawienie si okna Kalibracji Gowicy (Probe Datum Form):

8
Zamiast graficznego przedstawienia u ytego dla ko cwek pomiarowych,
odsadzenia dla obracanej gowicy pomiarowej s przechowywane pod etykietami osi
A i B na ikonie Gowica pomiarowa (Probe Head).Ka de kalibrowane odsadzenie
b dzie wy wietlone w okienkach oznaczonych AB , znajduj cych si poni ej
warto ci dla ko cwek pomiarowych ponumerowanych od 1 do 5.

Aby skalibrowa konkretn pozycj gowicy pomiarowej u yj strzaek

przewijania gra/d na przycisku Gowica pomiarowa, aby ustawi stosown
pozycj gowicy pomiarowej. (Zwr uwag , e warto przyrostu odsadze
gowicy pomiarowej mo na zmieni w ustawieniach oprogramowania. W przypadku
gowicy MIP przyrost powinien by ustawiony na 15 stopni).

Je eli dana pozycja gowicy pomiarowej nie zostaa skalibrowana b dzie ona
pokazana na czerwono. Po wybraniu pozycji gowicy pomiarowej, ktr chcesz
wykalibrowa ustaw gowic pomiarow w tej pozycji i kliknij na przycisku
Wykalibruj ponownie (Redatum). Pozycja zmieni kolor na niebieski co oznacza,
i gowica czeka na wykalibrowanie w tym poo eniu.

Z gowic pomiarow ustawion w po danym poo eniu zbierz minimum pi

punktw na kuli wzorcowej, ustawionej na pycie maszyny. Pierwszy punkt nale y
zebra na grnej powierzchni kuli, za pozostae punkty powinny by rwnomiernie
rozmieszczone na jej obwodzie.

(Uwaga Niezale nie od tego, ktr kulk ko cwki pomiarowej

kalibrujesz b dziesz mie dost p wy cznie do jednej poowy kuli
wzorcowej Staraj si rwnomiernie rozo y punkty pomiarowe wok
dost pnej poowy kuli wzorcowej.

9
Po prawej stronie oka Kalibracja ko cwki (Probe Datuming) wy wietlony jest
ostatni b d (Last error), maksymalny b d (Max. error) oraz warto ci b dw 3-
sigma (3-sigma) dla zebranych punktw.

Warto progowa (Thresh) zapewnia, i komputer ostrze e ci , za pomoc

podwjnego sygnau d wi kowego, je eli ktrykolwiek z zebranych punktw
wykroczy poza ten zakres. Warto t mo na dostosowa do wasnych potrzeb.
Sprawd rwnie , czy warto zmierzonej rednicy kulki jest bliska nominalnej
warto ci rednicy kulki ko cwki pomiarowej, ktr wybrae .

Je eli kalibracja zostaa dokonana prawidowo, kulka zmieni kolor na zielony. Je eli
kulka nie zmieni koloru na zielony, lub je eli nie jeste zadowolony z ktrego z
zebranych punktw mo esz wymaza ostatni zebrany punkt klikaj c lewym
przyciskiem myszy na przycisku Zbierz ponownie (Retake) lub wymaza wszystkie
zebrane punkty klikaj c lewym przyciskiem myszy na przycisku Skasuj (Clear).

Powtarzaj ww. post powanie a wszystkie wymagane kulki ko cwek

pomiarowych zostan skalibrowane i nast pnie kliknij OK. Spowoduje to
powrt do Ekranu Gwnego.

Uwaga - Gdy okno Kalibracja ko cwki jest otwarte i pierwsza kulka

pomiarowa zostanie prawidowo skalibrowana wszystkie pozostae
pozycje kulek s automatycznie zerowane. Dlatego te , je eli
kalibrujesz gwia dzist ko cwk pomiarow nie zamykaj okna ani
nie klikaj na przycisku OK. dopty, dopki nie skalibrujesz
wszystkich potrzebnych kulek pomiarowych.

Na ekranie gwnym w oknie Kalibracja ko cwki (Stylus Datuming) aktualna

pozycja zostanie przedstawiona w postaci zielonej kulki. Wszystkie pozostae
wykalibrowane kulki zostan pokazane na czerwona, za kulki ktre nie zostay
wykalibrowane b d miay kolor szary.

Na ekranie gwnym w oknie Kalibracja ko cwki (Stylus Datuming) aktualna

pozycja gowicy zostanie wy wietlona na zielono.
U ywaj tych strzaek do
przechodzenia pomi dzy
wykalibrowanymi
U ywaj tych
poo eniami
strzaek do gowicy
pomiarowej.
przechodzenia
pomi dzy
wykalibrowanymi

Aby przej do innej wykalibrowanej pozycji gowicy po prosty klikaj myszk na

strzakach gra/d znajduj cych si obok okienek tekstowych a do uzyskania
po danej pozycji. Zauwa , e w momencie, gdy nowa pozycja zostaje przywoana
automatycznie staje si ona aktualn pozycj i zmienia kolor na zielony.

10
 CZ 2
W niniejszej cz ci krok po kroku przedstawiono, jak na maszynie pomiarowej
AXIOM nale y zmierzy dostarczony detal szkoleniowy.

Pomiary s podzielone na 7 r nych wicze , z ktrych ka de ma za zadanie

zapozna u ytkownika z now funkcj lub nowymi funkcjami oprogramowania
Aberlink 3D.

Przed przyst pieniem do wicze opisanych w niniejszej cz ci nale y po wi ci

kilka minut na zapoznanie si z ekranami oprogramowania oraz przyciskami
funkcyjnymi, ktre s opisane w cz ci 1 Instrukcji U ytkownika zatytuowanej
Eksploracja Ekranu.

Pami taj i w Panelu Podpowiedzi (Tip Panel) znajduj cym si w grnym prawym
rogu ekranu zawsze znajdziesz informacje, o tym co si dzieje.

Ponadto, najechanie kursorem myszy na dany przycisk powoduje wy wietlenie

informacji o funkcji tego przycisku.

11
1.0 MIERZENIE ZEWN TRZNEGO KSZTATU DETALU

Do tego wiczenia najlepiej jest u y prost ko cwk pomiarow z kulka o rednicy

2 mm. Wykalibruj ko cwk pomiarow jak opisano w punkcie 0.4 i upewnij si , e
prawidowa pozycja ko cwki jest pozycj aktualn (zaznaczon na zielono).

1.1 Pomiar paszczyzny

Zamocuj dostarczony detal szkoleniowy na pycie maszyny w poo eniu, jak
przedstawiono na Rys. 1 poni ej. Do zamocowania detalu najlepiej u y dwustronn
ta m klej c , plastelin itp. Rzecz wa n jest zapewnienie, aby mierzony detal nie
rusza si podczas dokonywania pomiarw.

Rys.1

Na ekranie gwnym kliknij na przycisku Pomiar paszczyzny (Plane Measure):

12
Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiaru paszczyzny:

Zbierz cztery punkty pomiarowe na grnej powierzchni detalu.

3
2

Uwaga paszczyzn mo na zdefiniowa za pomoc 3 punktw,

jednak zawsze dobrze jest zebra o jeden punkt wi cej, aby w
razie gdyby ktry z zebranych punktw by zy zostanie on
pod wietlony. Zasada ta dotyczy pomiarw wszystkich mierzonych
ksztatw.

13
Po zebraniu trzech punktw pojawi si graficzna reprezentacja paszczyzny, ktra
b dzie uaktualniana po zebraniu ka dego kolejnego punktu. W momencie zbierania
punktw dioda na gowicy pomiarowej ga nie. Je eli punkty mo na dobrze
dopasowa do mierzonego ksztatu, rozlegnie si pojedynczy sygna d wi kowy i
ta znajduj ca si na rodku ekranu pozostanie u miechni ta. Je eli zebrany
zostanie minimalnie podejrzany punkt, sygna d wi kowy rwnie si rozlegnie, lecz
ta twarz zacznie robi smutna min . Je eli zebrany zostanie zdecydowanie zy
punkt, komputer wyda podwjny sygna d wi kowy a ta twarz stanie si bardzo
smutna.

Uwaga Warto ci progowe dla ostrze e sygnalizowanych przez

t twarz mo na ustawi w Ustawieniach oprogramowania.

Od czwartego punktu wzwy obok tej twarzy wy wietlone b dzie dopasowanie

punktw do najlepiej dopasowanej paszczyzny.

Wy wietlone warto ci I,J i K reprezentuj wektor kierunkowy prostej prostopadej do

paszczyzny, za warto D reprezentuje odlego paszczyzny od aktualnego
pocz tku ukadu wsprz dnych.

Je eli omykowo dotkniesz ko cwk pomiarow w zym miejscu lub nie jeste
zadowolony z zebranego punktu, zawsze masz mo liwo wymazania pojedynczego
punktu lub wszystkich zachowanych punktw.

Aby wymaza ostatni zebrany punkt kliknij na przycisku Zbierz ponownie (Retake).

Aby wymaza inny pojedynczy punkt kliknij na strzace skierowanej w d, ktra

znajduje si tu nad przyciskiem Anuluj (Cancel). Wy wietlony zostanie wykaz
wsprz dnych X, Y i Z oraz b dw (e) dla ka dego zebranego punktu. Zaznacz
po dany punkt klikaj c na nim i nast pnie kliknij na przycisku Zbierz ponownie
(Retake).

14
Aby wymaza wszystkie zebrane punkty kliknij na przycisk Wykasuj (Clear).

Je eli chcesz zamkn okno pomiarowe i powrci do okna gwnego kliknij na

przycisku Anuluj (Cancel).

Aby ustawi zmierzon paszczyzn jako podstaw odniesienia nale y klikn na

przycisku Ustaw odniesienie (Set Ref).

Na ekranie ponownie pojawi si okno gwne.

1.2 Pozycjonowanie grafiki

Je eli na ekranie nie widzisz paszczyzny przedstawionej we wszystkich trzech
rzutach, mo liwe e jest ona poza zakresem aktualnie pokazywanym na ekranie.
Albo klikaj w sposb ci gy na przycisku Pomniejszenie (Zoom out) lub,
alternatywnie, kliknij na przycisku Powi kszenie pene (Zoom full).

Powi kszenie pene Pomniejszenie

By mo e b dziesz musia dokadniej powi kszy paszczyzn - aby to uczyni

przeci gnij kursor trzymaj c lewy przycisk myszy w pozycji naci ni tej, aby utworzy
ramk wok po danego obszaru. Gdy pu cisz przycisk myszy ekran widok na
ekranie powi kszy si do wielko ci narysowanej ramki.

Je eli szczeg nadal nie jest centralnie poo ony na ekranie mo na wyregulowa
jego poo enie za pomoc pionowych i poziomych strzaek przewijania.

Strzaki przewijania

By mo e b dziesz musia powtrzy powy sz procedur we wszystkich trzech

rzutach, aby otrzyma trzy wyra ne widoki.

Je eli ko cwka pomiarowa znajduje si blisko detalu zostanie ona przedstawiona

we wszystkich trzech widokach jako czerwona kropka.
Je eli interesuje ci jeden konkretny widok mo esz go powi kszy tak, aby zaj on
cay ekran, klikaj c na przycisku Powi ksz (Explode). Aby powrci do widoku
trzech rzutw wystarczy ponownie klikn na przycisku Powi ksz.

Powi ksz

Do manipulowania grafik przydatne s rwnie przyciski Wymazywanie (Erase),

Narysuj ponownie (Redraw), Cofnij (Undo) i Ponw (Redo).

15
 Wymazywanie Narysuj ponownie

Cofnij Ponw

Aby wymaza cech lub wymiar z grafiki wystarczy klikn na przycisku

Wymazywanie, aby go w czy i klikn na cesze, ktr chcesz wymaza . Uwa aj,
poniewa przycisk Wymazywania jest przyciskiem wielokrotnego dziaania - je eli
klikniesz na innej cesze graficznej zostanie ona rwnie wymazana. Aby tego
unikn po wymazaniu po danej cechy, ponownie kliknij na przycisku
Wymazywanie, aby go wy czy .

Je eli w ktrymkolwiek momencie pomylisz si , np. wyma esz wi cej cech ni

zamierzae , mo esz klikn na przycisku Cofnij (Undo), ktry cofnie ostatni
wykonan funkcj . W takim przypadku pojawi si ostatnia wymazana cecha. Je eli
omykowo cofn e funkcj , mo esz klikn na przycisku Ponw (Redo), aby ja
przywoa z powrotem.

Je eli wyma esz cech , ktra cz ciowo zasania inn cech , pozostaj ca cecha
b dzie cz ciowo wymazana tylko na ekranie. Klikni cie przycisku Narysuj
ponownie spowoduje od wie enie ekranu graficznego.

Techniki te mog by stosowane do ustawienia wielko ci i pozycji grafiki na ekranie

w dowolnym momencie podczas pomiarw.

Teraz ekran powinien wygl da nast puj co:

16
1.3 Pomiar kraw dzi detalu

Kliknij na przycisku pomiaru prostej znajduj cym si w oknie gwnym.

Spowoduje to w czenie okna Pomiar prostej (Line Measure):

Zbierz 3 punkty na przedniej powierzchni detalu. Nie wa ne na jakiej wysoko ci

detalu punkty te zostan zebrane poniewa b d one rzutowane na paszczyzn
odniesienia (powierzchni grn ). Staraj si rozo y punkty rwnomiernie na caej
dugo ci detalu, lecz uwa aj, aby omin 9 mm otwr oraz, trzpieniem ko cwki
pomiarowej nie dotkn detalu zanim uczyni to kulka.

17
Prosta ponownie zostanie obrazowo przedstawiona na ekranie.
Warto ci I, J i K reprezentuj wektor kierunkowy tej prostej, za warto L rwna jest
jej dugo ci.

Uwaga Warto L czyli dugo prostej ma znaczenie wy cznie

wtedy, gdy oprogramowanie wydu a prost do zetkni cia si jej z
innymi ju zmierzonymi cechami. W innych przypadkach podana
dugo b dzie odlego ci pomi dzy dwoma skrajnymi zebranymi
punktami.

Kliknij OK.

Powtrz powy sz procedur dla ka dej z trzech pozostaych kraw dzi detalu
oraz ciany nachylonej pod k tem 30 stopni.

Uwaga Proste b d automatycznie przedu one o pewn warto

procentow , aby zetkn y si z innymi prostymi w celu stworzenia
penego rysunku mierzonego detalu. Procent ten mo e by ustawiony
Warto procentow mo na ustawi w Ustawieniach
oprogramowania.

Ekran powinien wygl da mniej wi cej nast puj co:

18
Teraz kliknij na przycisku Powi kszenie X,Y. Rzut w osiach X, Y powi kszy si i
zapeni cay ekran. Aby wy rodkowa grafik by mo e konieczne b dzie ponowne
powi kszenie widoku.

1.4 Ustawianie detalu

Je eli detal nie jest zbyt dokadnie ustawiony w stosunku do osi maszyny pomiarowej
b dzie to widoczne na graficznym obrazie detalu na ekranie.

Kliknij prawym przyciskiem myszy na prostej przedstawiaj cej przedni

kraw d detalu. Spowoduje to ponowne wy wietlenie okna Pomiar prostej na
ekranie.

Teraz, zamiast klikn na przycisku OK , kliknij na Ustaw odniesienie (Set Ref).

Spowoduje to przywrcenie gwnego okna na ekranie, lecz teraz widok detalu

b dzie wyprostowany.

19
Aby powrci do widoku detalu we wszystkich trzech rzutach nale y ponownie
klikn na przycisku Powi kszenie (Explode).

1.5 Wymiarowanie detalu na ekranie

Aby uzyska cakowity wymiar detalu i zmierzy k t nachylenia nachylonej
powierzchni detalu wystarczy klika myszk na rysunku detalu w sposb
nast puj cy:

Aby zmierzy dugo cakowit detalu (55.0), najpierw kliknij lewym przyciskiem
myszy na prostej reprezentuj cej lew kraw d detalu, nast pnie na prawej
kraw dzi detalu. Na ekranie pojawi si linie odniesieniowe ukazuj ce zarys
wymiaru w poziomie. Przesu kursor w dogodne miejsce na ekranie i kliknij
lewym przyciskiem myszy po raz trzeci. Wymiar poziomy pomi dzy lew i praw
kraw dzi detalu zostanie wy wietlony.

Aby teraz zmierzy szeroko cakowit detalu (34.0) kliknij na prostej

reprezentuj cej przedni kraw d detalu i nast pnie na prostej reprezentuj cej
tyln kraw d detalu. Tym razem pojawi si zarys wymiaru w pionie. Ponownie
ustaw kursor w dogodnym miejscu na ekranie i kliknij lewym przyciskiem
myszy. Tym razem zostanie wy wietlony wymiar pomi dzy przedni i tyln
kraw dzi detalu.

Aby zmierzy k t nachylenia cianki pochylonej pod k tem 30 stopni, kliknij na

prostej reprezentuj cej pochylon ciank i nast pnie na tylnej kraw dzi. Tym

20
razem pojawi si zarys wymiaru k towego. Przesu kursor w dogodne miejsce na
ekranie i kliknij lewy przycisk myszy po raz trzeci.. Wy wietlona zostanie warto
k ta pomi dzy przedni kraw dzi a nachylon pod k tem powierzchni detalu.

21
2.0 POMIAR REDNICY I POZYCJI OTWORU O REDNICY 12 MM

Do tego wiczenia najlepiej jest u y prost ko cwk pomiarow z kulk o rednicy

2 mm. Wykalibruj ko cwk pomiarow zgodnie z opisem podanym w punkcie 0.4 i
upewnij si , e prawidowa pozycja ko cwki jest ustawiona jako pozycja aktualna
(zielona).

2.1 Pomiar paszczyzny

Zamocuj dostarczony detal szkoleniowy w orientacji pokazanej na Rys. 1 w
pierwszym wiczeniu.

Na ekranie gwnym kliknij na przycisku Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Tak, jak poprzednio zbierz cztery punkty na grnej powierzchni detalu.

Po zebraniu trzech punktw na ekranie pojawi si graficzna reprezentacja

paszczyzny, ktra b dzie aktualizowana po zebraniu ka dego kolejnego punktu.

Teraz, aby ustawi zmierzon paszczyzn jako podstaw odniesienia kliknij na

Ustaw odniesienie (Set Ref).

Na ekranie pojawi si okno gwne w ktrym zmierzona paszczyzna b dzie

graficznie przedstawiona we wszystkich trzech rzutach.

2.2 Pomiar otworu o rednicy 12 mm

Kliknij na przycisku Pomiar okr gu (Circle Measure) znajduj cym si w oknie

gwnym:

Spowoduje to w czenie okna Pomiar okr gu (Circle Measure):

22
Zbierz 4 punkty rwnomiernie rozmieszczone wok obwodu rodkowego
otworu w detalu szkoleniowym. G boko na jakiej punkty zostan zebrane nie
ma w tym przypadku znaczenia, pod warunkiem e przynajmniej poowa kulki
pomiarowej znajduje si poni ej grnej powierzchni detalu (w otworze) tak, aby
pomiary byy dokonywane za pomoc penej rednicy kulki. Punkty pomiarowe
zebrane wewn trz otwory b d rzutowane na paszczyzn odniesienia (grna
powierzchnia detalu) tworz c trjwymiarowy okr g.

2
1

Graficzne przedstawienie okr gu pojawi si w oknie po zebraniu trzech punktw i

zostanie uaktualniona po zebraniu czwartego punktu. Warto ci X, Y i Z

23
przedstawione w tabeli obok rysunku graficznego reprezentuj wsprz dne X, Y i Z
rodka otworu. Poniewa adna cecha na detalu nie zostaa ustawiona jako
podstawa odniesienia wsprz dne X i Y okr gu b d podane w odniesieniu do
pocz tku ukadu wsprz dnych maszyny. Podana warto D jest rednic okr gu.

Kliknij na OK. Spowoduje to powrcenie do okna gwnego.

2.3 Pomiar kraw dzi detalu

W oknie gwnym kliknij na przycisku Pomiar prostej (Line measure)..

Spowoduje to w czenie okna Pomiar prostej (Line measure).

Zbierz 3 punkty na przedniej kraw dzi detalu. Tak, jak poprzednio zostanie to
graficznie przedstawione na ekranie. Kliknij na przycisk Ustaw odniesienie (Set
Ref.).

Powtrz powy sze czynno ci dla prawej kraw dzi detalu, lecz tym razem kliknij na
przycisku OK.

2.4 Pomiar g boko ci otworu

W oknie gwnym kliknij na przycisku Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar paszczyzny (Plane Measure):

Zbierz cztery punkty na dolnej powierzchni otworu.

24
Kliknij na przycisku OK

Ekran powinien wygl da nast puj co:

2.5 Wymiarowanie detalu na ekranie

2.5.1 Ekran X,Y
Aby uzyska rozmiar i poo enie otworu, ktry przed chwil zmierzye klikaj myszk
na obrazie graficznym detalu w sposb nast puj cy:

Aby zwymiarowa odlego od otworu do prawej kraw dzi detalu (17.0), najpierw
kliknij lewym przyciskiem myszy na okr gu i Nast pnie na prawej kraw dzi. Na
ekranie pojawi si linie odniesieniowe ukazuj ce zarys wymiaru w poziomie. Ustaw
kursor w dogodnym miejscu na ekranie i po raz trzeci kliknij lewym
przyciskiem myszy. Wy wietlony zostanie wymiar poziomy pomi dzy otworem i
praw kraw dzi detalu.

Teraz, aby zwymiarowa odlego pomi dzy otworem i przedni kraw dzi detalu
(15.0), ponownie kliknij na okr gu i tym razem na przedniej kraw dzi detalu.
Pojawi si zarys wymiaru pionowego. Ponownie ustaw kursor w dogodnym
miejscu na ekranie i ponownie kliknij lewym przyciskiem myszy. Tym razem

25
wy wietlony zostanie wymiar pomi dzy otworem i przedni kraw dzi detalu.

Aby teraz zwymiarowa rednic otworu (12.0), dwukrotnie kliknij na okr gu. Do
okr gu do czone zostan linie odniesieniowe. Ustaw kursor w dogodnym miejscu
na ekranie i po raz trzeci kliknij lewym przyciskiem myszy. Wy wietlona zostanie
rednica otworu.

2.5.2 Ekran X,Z

Chcemy teraz zwymiarowa g boko otworu. T czynno najlepiej wykona w
rzucie X,Z, tworz c wymiar pionowy pomi dzy paszczyzn le c na grnej
powierzchni detalu i paszczyzn reprezentuj c spd otworu.

Widok ekranu X,Z aktualnie wygl da jako dwie poziomie linie. Linia dolna
reprezentuje spd otworu, lecz linia grna reprezentuje wszystkie cechy, ktre
zostay zmierzone. Oznacza to, i nie wystarczy klikn na linii wy szej, aby wybra
grn paszczyzn .

W tej sytuacji przydatny jest przycisk wyboru cechy (feature select):

Kliknij na prawej strzace przycisku wyboru cechy. Pierwsza zmierzona cecha

zmieni kolor na czerwony za cyfra 0 zmieni si na 1. Tak si skada, e cech t
jest paszczyzna le c na grnej powierzchni detalu. Gdyby kontynuowa klikanie
na prawej strzace przycisku, pod wietlona po kolei zostaaby ka da cecha, ktr
zmierzye . Lewa strzaka powoduje przewijanie zmierzonych cech w odwrotnej
kolejno ci.

Uwaga Przycisk wyboru cechy mo e by u yty do wyboru

dowolnej cechy w dowolnym momencie, i jest on szczeglnie
przydatny, gdy z powodu du ej ilo ci cech na ekranie klikni cie na
po danej cesze jest trudne. Jednak e, nale y zauwa y , i
przycisk dziaa tylko dla jednego wyboru na raz.. Aby wybra
cech po raz drugi nale y klikn na numerze przy strzakach
wyboru cechy aby ponownie pod wietli t cech .

Teraz kliknij w dowolnym pustym miejscu w oknie widoku X,Z.. Do grnej

paszczyzny do czona zostanie linia odniesieniowa. Teraz kliknij na dolnej
plaszczy nie a pojawi si zarys pionowego wymiaru. Ustaw kursor w dogodnym
miejscu i kliknij lewym przyciskiem po raz trzeci. Wy wietlony zostanie wymiar
pionowy reprezentuj cy g boko otworu.

26
27
3.0 POMIAR ROZMIARU I POZYCJI UKADU OTWORW
Do tego wiczenia najlepiej jest u y prost ko cwk pomiarow z kulk o rednicy
2 mm. Wykalibruj ko cwk pomiarow zgodnie z opisem podanym w punkcie 0.4 i
upewnij si , e prawidowa pozycja ko cwki jest ustawiona jako pozycja aktualna
(zielona).

3.1 Pomiar paszczyzny

Zamocuj dostarczony detal szkoleniowy w orientacji pokazanej na Rys. 1 w
pierwszym wiczeniu.

Na ekranie gwnym kliknij na przycisku Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Tak, jak w poprzednich wiczeniach, zbierz cztery punkty na grnej powierzchni

detalu.

Po zebraniu trzech punktw na ekranie pojawi si graficzna reprezentacja

paszczyzny, ktra b dzie aktualizowana po zebraniu ka dego kolejnego punktu.

Teraz, zamiast ustawia t paszczyzn jako paszczyzn odniesienia kliknij na

OK..

Na ekranie pojawi si okno gwne w ktrym zmierzona paszczyzna b dzie

graficznie przedstawiona we wszystkich trzech rzutach.

3.2 Pomiar ukadu otworw o rednicy 6 mm

W oknie gwnym kliknij na przycisku Pomiar Okr gu (Circle Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar Okr gu (Circle Measure).

Zbierz 4 punkty rwnomiernie rozmieszczone wok rednicy jednego z

otworw o rednicy 6 mm, kilka milimetrw poni ej powierzchni. NA ekranie pojawi
si graficzne przedstawienie otworu, ale wsprz dne rodka otworu i jego rednica,
ktre przedstawione s w formie tabularycznej obok niego s wy wietlone na szaro:

28
Jest to ostrze enie, e zmierzony okr g nie jest wzgl dne do paszczyzny
odniesienia.

Mimo to, kliknij na OK

Przywoaj okno pomiar paszczyzny (Plane Measure) klikaj c prawym

przyciskiem myszy na przedstawieniu rysunkowym paszczyzny.

Teraz, aby ustawi ja jako paszczyzn odniesienia, kliknij na Ustaw odniesienie

(Set ref.). Na ekranie ponownie pojawi si okno gwne.

Teraz otwrz okno Pomiar okr gu (Circle Measure) klikaj c prawym przyciskiem
myszy na przedstawieniu rysunkowym okr gu:

29
Zauwa , e tym razem wsprz dne rodka otworu i jego rednica podane w tabeli
s pokazane na czerwono. Oznacza to, e zmierzony otwr teraz le y wzgl dem
paszczyzny odniesienia.

Ponownie kliknij na OK.

Powtrz pomiar okr gu dla pozostaych pi ciu otworw

3.3 Konstruowanie rednicy koa podziaowego (PCD) ukadu otworw.

W oknie gwnym kliknij na przycisku Pomiar otworu (Circle Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar otworu (Circle Measure).

Tym razem, zamiast zbiera punkty maszyn pomiarow , kliknij na przycisku

Konstruuj (Construct). Okno Pomiar otworu (Circle Measure) pomniejszy si
do maej ramki na dole ekranu.

Teraz kliknij na jednym z okr gw w ukadzie. Zmieni ono kolor na r owy a na

ekranie pojawi si komunikat programowy:

30
Kliknij na OK a komunikat zniknie. Teraz kliknij na wszystkich pozostaych
okr gach w ukadzie a wszystkie zmieni one kolor na r owy.

Teraz musimy z powrotem przywoa okno Pomiar okr gu (Circle Measure). Kliknij
na prawy koniec pomniejszonej ramki.

Tu kliknij
Okno pojawi si ponownie z okr giem skonstruowanym przechodz cym przez ukad.

Kliknij na przycisku Ustaw odniesienie (Set Ref). Spowoduje to ustawienie

wsprz dnej X i Y rodka skonstruowanego koa podziaowego na zero i powrt do
ekranu gwnego.

31
3.4 Pomiar odlego ci k towych pomi dzy otworami

W celu dokonania pomiaru kata pomi dzy otworami w ukadzie skonstruujemy prost
pomi dzy rodkiem jednego z tych otworw i rodkiem koa podziaowego i zrobimy z
niej prost odniesienia.

W oknie gwnym kliknij na przycisku Pomiar prostej (Line Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar prostej (Line Measure).

Kliknij na przycisku Konstruuj (Construct) - okno Pomiar prostej (Line

Measure) zmniejszy si do maej ramki na dole ekranu.

Teraz kliknij myszka na jednym z okr gw w ukadzie. Okr g zmieni kolor na

r owy a na ekranie pojawi si komunikat programowy:

Kliknij na OK a komunikat zniknie. Teraz kliknij na skonstruowanym okr gu

przechodz cym przez ukad okr gw. On rwnie zmieni kolor na r owy.

Teraz przywoaj okno Pomiar prostej (Line Measure) klikaj c myszka na prawej
stronie pomniejszonej ramki. Okno pojawi si ponownie z prost skonstruowan
na rysunku.

Kliknij na OK. Pojawi si ekran gwny.

Teraz, aby uzyska poo enia wzgl dne ka dego z okr gw w ukadzie po kolei
przywouj ich okna pomiarowe, klikaj c prawym przyciskiem myszy na
interesuj cym Ci okr gu.

Teraz zmienimy ustawienia, aby zamiast wsprz dnych kartezja skich wy wietlone
zostay wsprz dne biegunowe.

32
W tym celu kliknij na okr gym, biaym polu wyboru oznaczonym liter P,
znajduj cym si bezpo rednio pod t twarz . Czarna kropka przeniesie si z
pozycji przy literze C. Przemie ci si rwnie kropkowana ramka.

Dane X i Y wy wietlone w tabeli le cej obok obrazu graficznego zmienia si na R i

A, gdzie R jest odlego ci od pocz tku ukadu wsprz dnych a A jest miar kata.
Informacje przy Z i D pozostaj bez zmian.

2.3.5 Wymiarowanie detalu na ekranie

Aby zwymiarowa przedstawienie graficzne detalu wystarczy klika myszk na

ekranie w nast puj cy sposb:

rednice okr gw w ukadzie mo na zwymiarowa dwukrotnie klikaj c lewym

przyciskiem myszy na okr gu. Do okr gu doczepiona zostanie linia odniesieniowa.
Ustaw kursor w dogodnym miejscu na ekranie i kliknij lewym przyciskiem
myszy po raz trzeci. Wy wietlona zostanie rednica okr gu.

Powtrz t procedur dla ka dego okr gu w ukadzie, jak rwnie dla okr gu
skonstruowanego.

33
34
4.0 POMIAR OTWORU O REDNICY 16 MM LE CEGO W PASZCZY NIE
NACHYLONEJ POD K TEM 45 STOPNI.

Do tego wiczenia najlepiej jest u y prost ko cwk pomiarow z kulka o rednicy

2 mm. Je eli Twoja maszyna pomiarowa AXIOM wyposa ona jest w gowic MIP
wykalibruj gowic w poo eniu A45, B180 jak opisano w cz ci 0.4

Upewnij si , e wykalibrowana pozycja jest pozycj aktualn (zielona).

4.1 Pomiar paszczyzny

Zamocuj dostarczony detal szkoleniowy w orientacji pokazanej na Rys. 1 w
pierwszym wiczeniu.

Na ekranie gwnym kliknij na przycisku Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Tak, jak w poprzednich wiczeniach, zbierz cztery punkty na grnej powierzchni

detalu.

Po zebraniu trzech punktw na ekranie pojawi si graficzna reprezentacja

paszczyzny, ktra b dzie aktualizowana po zebraniu ka dego kolejnego punktu.

Teraz, aby ustawi t paszczyzn jako paszczyzn odniesienia kliknij na Ustaw

odniesienie (Set Ref.).

Na ekranie pojawi si okno gwne w ktrym zmierzona paszczyzna b dzie

graficznie przedstawiona we wszystkich trzech rzutach.

4.2 Pomiar Paszczyzny nachylonej pod k tem 45 stopni

Powtrz czynno ci opisane w punkcie 4.1 zbieraj c 4 punkty na powierzchni

nachylonej pod k tem 45 stopni, lecz tym razem kliknij na OK. a nie na przycisku
Ustaw odniesienie (Set. Ref.).

4.3 Pomiar kraw dzi detalu

W oknie gwnym kliknij na przycisku Pomiar prostej (Line Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar prostej (Line Measure).

Zbierz 3 punkty pomiarowe wzdu przedniej kraw dzi detalu. Zostanie to

graficznie przedstawione na ekranie.

35
Kliknij na Ustaw odniesienie (Set Ref).

Powtrz pomiar prostej dla lewej kraw dzi detalu, lecz tym razem zamiast na Ustaw
odniesienie (Set Ref.) kliknij na OK..

4.4 Pomiar otworu o rednicy 16 mm

W oknie gwnym kliknij na przycisku Pomiar otworu (Circle Measure).

Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiar otworu (Circle Measure).

Teraz kliknij na przycisku Paszczyzna (Plane).

Pojawi si okno A daj ce mo liwo wybrania paszczyzny X,Y lub X,Z lub Y,Z lub
zdefiniowanej przez U YTKOWNIKA.

Kliknij na przycisku U ytkownik (User).

Pojawi si podpowied programowa.

36
Kliknij na OK - podpowied zniknie a okno Pomiar okr gu (Circle Measure)
zmniejszy si do maej ramki na dole ekranu.

Teraz kliknij na paszczy nie nachylonej pod k tem 45 stopni przedstawionej w

rzucie X,Y. Okno Pomiar okr gu (Circle Measure) pojawi si ponownie.

Zbierz pi punktw rwnomiernie rozo onych wok otworu o rednicy 16

mm. Punkty mog by zebrane na r nych g boko ciach w otworze poniewa b d
one rzutowane na paszczyzn nachylon pod k tem 45 stopni, aby stworzy okr g
dwuwymiarowy.

Uwaga Poniewa paszczyzna nachylona pod k tem 45 stopni nie jest

paszczyzn odniesienia musimy zdefiniowa , na ktr paszczyzn
zmierzony okr g jest rzutowany.

Je eli Twoja maszyna pomiarowa AXIOM jest wyposa ona w gowic MIP b dziesz
mie dost p do caego otworu. Je li natomiast masz tylko prost ko cwk
pomiarow b dziesz mie dost p tylko do dolnej polowy otworu. Spowoduje to ma
utrat dokadno ci. Je li to jest nie do przyj cia musisz zamontowa detal pod k tem
okoo 45 stopni, aby zapewni dost p do caego otworu.

Graficzne przedstawienie pojawi si po zebraniu pierwszych 3 punktw i b dzie

uaktualniane po ka dym nast pnym zebranym punkcie.

Kliknij OK. Na ekranie ponownie pojawi si okno gwne.

4.5 Pomiar g boko ci otworu o rednicy 16 mm

Na gwnym ekranie kliknij na przycisku Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Zbierz cztery punkty na dolnej powierzchni otworu.

Kliknij OK. Na ekranie ponownie pojawi si okno gwne.

4.6 Konstruowanie linii przeci cia pomi dzy paszczyznami

Na gwnym ekranie kliknij na przycisku Pomiar prostej (Line Measure).

Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiar prostej (Line Measure).

Kliknij na przycisku Konstruuj (Construct). Okno Pomiar prostej (Line

Measure) zmniejszy si do maej ramki na dole ekranu.

Na rzucie X,Y kliknij na paszczy nie ktra przedstawia grna powierzchni

detalu. Na ekranie pojawi si komunikat programowy:

37
Kliknij na OK

Teraz kliknij na paszczy nie nachylonej pod k tem 45 stopni. Okno Pomiar
prostej (Line Measure) pojawi si ponownie.

Kliknij na OK. Na ekranie pojawi si okno gwne.

4.7 Wymiarowanie detalu na ekranie

4.7.1 Ekran X,Y
Aby zwymiarowa zmierzony otwr i paszczyzny klikaj myszk na przedstawieniu
graficznym detalu w sposb nast puj cy:

Aby zwymiarowa rednic otworu (16.0), dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem

myszy na okr gu. Na ekranie pojawi si linia odniesieniowa po czona z okr giem.
Przesu kursor w dogodne miejsce na ekranie i kliknij myszk po raz trzeci.
Wy wietlona zostanie rednica otworu.

Aby zwymiarowa odlego otworu od lewej kraw dzi detalu (10.0), ponownie
kliknij na okr gu i nast pnie na prostej przedstawiaj cej lew kraw d detalu.
Pojawi si zarys wyosiowanego wymiaru (prawie dokadnie poziomo).

Kliknij na przycisku Typ Wwymiaru (Dimension Type).

Pojawi si okno daj ce mo liwo wybrania wymiaru Pionowego (Vertical),

Poziomego (Horizontal), Wysiowanego (Aligned) lub K towego (Angular).

38
Kliknij na przycisku wymiaru Poziomego, aby go zaznaczy i nast pnie kliknij
OK.

Teraz ustaw kursor w dogodnym miejscu na ekranie i kliknij myszk po raz

trzeci. Na ekranie wy wietlony zostanie wymiar w poziomie pomi dzy otworem i
lew kraw dzi detalu.

Zwr uwag i oryginalny wyosiowany wymiar, ktry wybra

komputer by wyosiowany w trzech wymiarach i gdyby by
wyswietlony w rzucie X,Y wygl daby identycznie jak
dwuwymiarowy wymiar w poziomie.

Aby zwymiarowa odlego pomi dzy przedni kraw dzi detalu i prost
przedstawiaj c miejsce przeci cia dwch paszczyzn (14.0), kliknij na linii
przedstawiaj cej przeci cie dwch paszczyzn. Pojawi si zarys wymiaru
pionowego. Przesu kursor w dogodne miejsce na ekranie i ponownie kliknij
myszk . Na ekranie pojawi si wymiar w pionie pomi dzy dwoma prostymi.

4.7.2 Ekran Y,Z

Teraz chcemy zwymiarowa g boko otworu i k t pomi dzy dwoma zmierzonymi
paszczyznami. T procedur najlepiej przeprowadzi na ekranie Y,Z.

W paszczy nie Y,Z kliknij na prostej przedstawiaj cej spd otworu. Teraz
chcemy wybra paszczyzn nachylon pod k tem 45 stopni lecz prosta w tym
rzucie to przedstawienie graficzne reprezentuje zarwno paszczyzn jak i okr g
Dwukrotmnie kliknij na prawej strzace na przycisku Wybr cechy Feature
Select), w przycisku pojawi si numer 2 a paszczyzna nachylona pod katem 45
stopni zmienia kolor na r owy. Teraz w rzucie Y,Z kliknij w dowolnym wolnym
pustym. Na ekranie pojawi si zarys wymiaru po czony z dnem otworu i
paszczyzn nachylon pod k tem 45 stopni. Przesu kursor w dogodne miejsce i
kliknij myszka po raz trzeci. Wysiowany wymiar przedstawiaj cy g boko otworu
zostanie wy wietlony.

Teraz kliknij na linii przedstawiaj cej grn paszczyzn detalu. Ponownie

chcemy wybra paszczyzn nachylon pod k tem 45 stopni. Tym razem wystarczy
klikn na cyfrze 2 w oknie Wybr cechy (Feature Select), aby ponownie
wybra t paszczyzn . Teraz w rzucie Y,Z ponownie kliknij w dowolnym pustym

39
miejscu. Tym razem pojawi si zarys wymiaru k towego. Przesu kursor w
dogodne miejsce i kliknij myszk po raz trzeci. Wy wietlony zostanie k t
pomi dzy dwoma paszczyznami.

40
5.0 POMIAR OTWORU O REDNICY 8 MM LE CEGO NA PASZCZY NIE
NACHYLONEJ POD K TEM 30 STOPNI.

DO tego cwiczenia najlepiej uzy prost ko cwk pomiarow z kulka o rednicy 4

mm. Je eli Twoja maszyna pomiarowa Axiom jest wyposa ona w gowic MIP
wykalibruj ko cwk (zgodnie z opisem podanym w punkcie 0.4) w pozycji
A15,B180.

Upewnij si , e u ywana pozycja ko cwki jest aktualna (zielona).

5.1 Pomiar paszczyzny

Zamocuj detal na maszynie pomiarowej w orientacji pokazanej na Rys. 2 poni ej.

1 3

Rys. 2

Na ekranie gwnym kliknij na przycisku Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiar paszczyzny (Plane Measure

Zbierz 4 punkty na grnej powierzchni detalu, jak pokazano na Rys. 2.

Graficzne przedstawienie paszczyzny pojawi si po zebraniu 3 punktw i b dzie

uaktualniane po ka dym kolejnym zebranym punkcie.

41
Teraz, aby ustawi zmierzon paszczyzn jako paszczyzn odniesienia kliknij na
przycisku Ustaw odniesienie (Set Ref.).

NA ekranie pojawi si okno gwne z paszczyzn przedstawion graficznie we

wszystkich trzech rzutach.

5.2 Pomiar paszczyzny nachylonej pod k tem 30 stopni.

Powtrz czynno ci opisane w punkcie 5.1 powy ej, zbieraj c 4 punkty na

powierzchni paszczyzny nachylonej pod k tem 30, lecz tym razem zamiast na
przycisku Ustaw odniesienie (Set Ref.) kliknij na przycisku OK..

5.3 Pomiar otworu o rednicy 8 mm

Poniewa otwr ten nie jest prostopady do ktrejkolwiek paszczyzny na detalu musi
byz zmierzony jako walec. W oknie gwnym kliknij na przycisku Pomiar walca
(Cylinder Measure):

Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiar walca (Cylinder Measure).

42
Zbierz osiem punktw pomiarowych rozmieszczonych rwnomiernie wok
otworu, na r nych g boko ciach. Je eli ustawisz gowic MIP pod k tem 15
stopni b dziesz mg atwo wjecha ko cwka w mierzony otwr. Je li mierzysz
standardow gowic pomiarow musisz zachowa ostro no , aby tylko kulka
ko cwki pomiarowej stykaa si z wewn trznymi powierzchniami w otworze.
Ustawienie detalu pod k tem 15 stopni zapewnioby lepszy dost p do otworu.

Graficzne przedstawienie walca pojawi si po zebraniu 5 punktw i b dzie ono

uaktualniane po ka dym nast pnym punkcie.

Warto ci I,J i K podane w tabeli obok przedstawienia graficznego reprezentuj

wektor kierunkowy rodka walca, za warto D oznacza jego rednic .

Kliknij OK. Nast pi powrt do gwnego ekranu.

5.4 Pomiar kraw dzi detalu

W oknie gwnym kliknij na przycisku Pomiar prostej (Line Measure).

Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiar prostej (Line Measure).

Zbierz 3 punkty na przedniej kraw dzi detalu. Zostanie do obrazowo

przedstawione na ekranie. Kliknij na przycisku Ustaw odniesienie (Set Ref.).

Powtrz ten proces dla lewej kraw dzi detalu lecz tym razem klikmij na OK

43
5.5 Konstrukcja punktu w miejscu przeci cia walca z paszczyzn nachylon pod
k tem 30 stopni

W oknie gwnym kliknij na przycisku Pomiar punktu (Point Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar punktu (Point Measure):

Kliknij na przycisku Konstruuj (Construct). Okno Pomiar punktu (Point

Measure) zmniejszy si do maej ramki na dole ekranu.

W rzucie X,Y kliknij myszk na paszczy nie nachylonej pod k tem 30 stopni pojawi
si nast puj cy komunikat programowy:

44
Kliknij OK - komunikat zniknie.

Teraz kliknij na jednym z niebieskich okr gw, ktre przedstawiaj graficznie ko ce

walca. Okno Pomiar punktu (Point Measure) pojawi si ponownie, ukazuj c
warto ci X,Y i Z punktu przeci cia.

Kliknij OK

Spowoduje to przywoanie gwnego ekranu na ktrym przedstawiony b dzie

punkt przeci cia walca z paszczyzn nachylon pod k tem 30 stopni w postaci
niebieskiej kropki we wszystkich trzech rzutach.

5.6 Wymiarowanie detalu na ekranie

5.6.1 Ekran X,Y
Aby zwymiarowa zmierzony otwr i paszczyzny nale y klika myszk na
przedstawieniu graficznym detalu w sposb nast puj cy:

Aby zwymiarowa rednic otworu (8.0), dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem

myszy na walcu. Na ekranie pojawi si linia odniesieniowa po czona z walcem.
Przesu kursor w dogodne miejsce na ekranie i kliknij myszk po raz trzeci.
Wy wietlona zostanie rednica walca.

Teraz, aby zwymiarowa odlego od lewej kraw dzi detalu do walca (16.0), kliknij
na niebieskiej kropce przedstawiaj cej punkt przeci cia, a nast pnie na prostej
przedstawiaj cej lew kraw d detalu. Pojawi si zarys wyosiowanego wymiaru.

Pojawi si okno daj ce mo liwo wybrania wymiaru Pionowego (Vertical),

Poziomego (Horizontal), Wysiowanego (Aligned) lub K towego (Angular).

Kliknij na przycisku wymiaru Poziomego, aby go zaznaczy i nast pnie kliknij

OK.

Teraz ustaw kursor w dogodnym miejscu na ekranie i kliknij myszk po raz

trzeci. Na ekranie wy wietlony zostanie wymiar w poziomie pomi dzy otworem i

45
lew kraw dzi detalu.

Zwr uwag i oryginalny wyosiowany wymiar, ktry wybra

komputer by wyosiowany w trzech wymiarach i gdyby by
wyswietlony w rzucie X,Y wygl daby identycznie jak
dwuwymiarowy wymiar w poziomie.

Aby zwymiarowa odlego pomi dzy przedni kraw dzi detalu i prost
przedstawiaj c miejsce przeci cia dwch paszczyzn (14.0), kliknij na linii
przedstawiaj cej przeci cie dwch paszczyzn. Pojawi si zarys wymiaru
pionowego. Przesu kursor w dogodne miejsce na ekranie i ponownie kliknij
myszk . Na ekranie pojawi si wymiar w pionie pomi dzy dwoma prostymi.

Powtrz powy sze czynno ci, aby zwymiarowa odlego pomi dzy punktem
przeci cia i przedni kraw dzi detalu (8,0), lecz tym razem wybierz wymiar
Pionowy (Vertical).

Zwr uwag i oryginalne wyosiowane wymiary, ktre wybrae

komputer by wyosiowane w trzech wymiarach i gdyby by
wyswietlony w rzucie X,Y wygl daby identycznie jak
dwuwymiarowy wymiar w poziomie.

5.6.2 Ekran X,Z

Teraz chcemy zwymiarowa k ta walca do grnej powierzchni detalu (70 stopni). To
najlepiej wykona na ekranie rzutu.

Najpierw musimy wybra grn paszczyzn detalu. W tym celu kliknij na prawej
strzace przycisku wyboru cech, aby na nim pojawia si cyfra 1 grna
paszczyzna detalu zmieni kolor na r owy.

Teraz, na rzucie Y,Z kliknij w dowolnym niezaj tym miejscu. Do paszczyzny

do czona zostanie linia odniesieniowa. Teraz kliknij na walcu. Na ekranie pojawi
si zarys wymiar k towego. Przesu kursor w dogodne miejsce i kliknij myszk
po raz trzeci. Wy wietlony zostanie k t pomi dzy grn paszczyzn i walcem.

46
6.0 POMIAR WSP RODKOWO CI POMI DZY OTWOREM O REDNICY 20
MM i OTWOREM O REDNICY 9 MM.

Je eli Twoja maszyna pomiarowa wyposa ona jest w gowic MIP wykalibruj
ko cwk pomiarow w poo eniach A90,B90 i A90,B-90. Je li Twoja maszyna nie
posiada gowicy MIP najlepiej u y ko cwk gwia dzist z kulkami o rednicy 2
mm. Wykalibruj lew i praw ko cwk (pozycje 5 i 3).

Upewnij si , e aktualn pozycj jest ko cwka lewa (5 lub A90,B-90).

6.1 Pomiar paszczyzny na Prawej Powierzchni detalu.

47
Zamocuj detal na stole maszyny pomiarowej w orientacji pokazanej na Rys. 3
poni ej. Je eli u ywasz gwia dzistej ko cwki pomiarowej najlepiej ustaw detal na
maym bloczku, tak aby boki detalu wykraczay poza bloczek. Umo liwi to dost p do
otworw na boku detalu dla bocznych ko cwek pomiarowych.

Rys. 3

3
4

Na gwnym ekranie kliknij na przycisku Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Zbierz cztery punkty na lewej ciance detalu, jak pokazano na Rys. 3

Po zebraniu 3 punktw pojawi si graficzne przedstawienie paszczyzny, ktre b dzie

uaktualniane po zebraniu ka dego kolejnego punktu.

Teraz nale y ustawi zmierzon paszczyzn jako paszczyzn odniesienia w tym

celu kliknij na przycisku Ustaw odniesienie (Set Datum).

Na ekranie ponownie pojawi si okno gwne na ktrym paszczyzna b dzie

graficznie przedstawiona we wszystkich trzech rzutach.

48
6.2 Pomiar otworu o rednicy 9 mm

Na ekranie gwnym kliknij na przycisku Pomiar okr egu (Circle Measure).

Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiar okr gu (Circle Measure).

Zbierz 4 punkty na wewn trznej rednicy otworu 9 mm.

Po zebraniu 3 punktw na ekranie pojawi si graficzne przedstawienie okr gu, ktre

b dzie uaktualniane poi zebraniu ka dego kolejnego punktu.

Teraz kliknij na przycisku Ustaw odniesienie (Set Ref.).

Spowoduje to ustawienie wsprz dnych okr gu na (0,0) tj. X=0, Y=0 a na ekranie
ponownie pojawi si okno gwne na ktrym okr g b dzie graficznie przedstawiony
we wszystkich 3 rzutach.

6.3 Pomiar otworu o rednicy 20 mm

Je eli Twoja maszyna pomiarowa Axiom jest wyposa ona w gowic MIP ustaw i
wykalibruj ko cwk w pozycji A90,B0 i upewnij si , e jest ona aktualna (zielona).

Je eli u ywasz ko cwk gwia dzist upewnij si , e aktualn ko cwk (zielon )

jest ko cwka nr 3.

Powtrz czynno ci opisane w punkcie 6.2, lecz tym razem zbierz 4 punkty na
wewn trznej rednicy otworu 20 mm.

6.4 Wymiarowanie detalu na ekranie

Aby zwymiarowa wsp rodkowo obu otworw, ktre przed chwil zmierzye ,
klikaj myszk na przedstawieniu graficznym tych cech w rzucie Y,Z w sposb
nast puj cy:

Lewym przyciskiem myszy kliknij na otworze o rednicy 20 mm, nast pnie na

otworze o rednicy 9 mm. Pojawi si zarys wyosiowanego detalu. Przesu kursor
w dogodne miejsce na ekranie i kliknij myszk po raz trzeci. Wyosiowany wymiar
zostanie wy wietlony na ekranie i przedstawia on wsp rodkowo obu otworw.

Aby okre li skadniki tej wsp rodkowo ci w pionie i poziomie , ponownie kliknij
lewym przyciskiem myszki na otworze o rednicy 20 mm i nast pnie na
otworze o rednicy 9 mm. Pojawi si zarys wyosiowanego wymiaru.

Teraz kliknij na przcysicku Typ wymiaru (Dimension Type). Pojawi si okno

umozliwiaj ce dokonanie wyboru wymiarw w Pionie (Vertical). Poziomie
(Horizontal), Wyosiowanych (Aligned) lub K towych (Angular). Kliknij na
.przycisku wymiaru Poziomego (Horizontal), tak aby zosta on w czony a

49
nast pnie kliknij OK.

Teraz przesu kursor w dogodne poo enie na ekranie i kliknij myszka po raz
trzeci. Na ekranie pojawi si wymiar w poziomie pomi dzy oboma otworami.

Powtrz powy sze czynno ci, aby otrzyma wymiar pionowy pomi dzy dwoma
otworami, lecz tym razem w opcjach pomiarowych wybierz wymiar pionowy.

Je eli wa ne jest okre lenie kierunku wsp rodkowo ci obu otworw, przywoaj
okno pomiarowe otworu o rednicy 20 mm klikaj c prawym przyciskiem myszy na
graficznym przedstawieniu (okr gu) tego otworu.

Poniewa rodek otworu 9 mm zosta ju ustawiony na X=0, Y=0 znak

wsprz dnych w osi X i Y dla otworu o rednicy 20 mm poka kierunki jego
odsadzenia.

Uwaga W tym przypadku wa ne jest, ktra powierzchnia detalu

zosta wybrana jako podstawa odniesienia, poniewa ka da z
bocznym powierzchni mo e dawa nieznacznie r ne warto ci
wsp rodkowo ci, je eli powierzchnie te nie s idealnie
prostopade wzgl dem siebie.

50
7.0 POMIAR ROZMIARU I POZYCJI POG BIONEGO OTWORU O REDNICY
10 MM (OTWR Z)

W tym wiczeniu najlepiej u y prost ko cwk pomiarow z kulk 1 mm.

Wykalibruj ko cwk , jak opisano w punkcie 0.4 i upewnij si , e jest ona aktualn
ko cwk (zielona).

7.1 Pomiar paszczyzny

Zamocuj detal szkoleniowy na maszynie pomiarowej w orientacji pokazanej na
Rys. 1 w pierwszym wiczeniu.

Na gwnym ekranie kliknij na przycisku Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar paszczyzny (Plane Measure).

Tak, jak w poprzednich wiczeniach zbierz cztery punkty na grnej powierzchni

detalu.

Po zebraniu trzech punktw pojawi si graficzne przedstawienie paszczyzny , b dzie

ono aktualizowane po zebraniu ka dego kolejnego punktu.

Aby ustawi t paszczyzn jako paszczyzn odniesienia kliknij na przycisku

Ustaw odniesienie (Set Ref).

Na ekranie ponownie pojawi si okno gwne z graficznym przedstawieniem

paszczyzny w trzech rzutach.

7.2 Pomiar otworu o rednicy 6 mm Podstawa odniesienia A

Na gwnym ekranie kliknij na przycisku Pomiar okr gu (Circle Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar Okr gu (Circle Measure).

Zbierz 4 punkty wewn trznej rednicy otworu 6 mm (podstawa odniesienia A).

Po trzech punktach pojawi si graficzne przedstawienie otworu, ktre b dzie

aktualizowane po zebraniu ka dego kolejnego punktu.

Teraz kliknij na przycisku Ustaw odniesienie (Set Ref). Wsprz dne X,Y otworu
zostan ustawione jako (0,0).

NA ekranie pojawi si ponownie okno gwne z okr giem przedstawionym graficznie

we wszystkich trzech rzutach.

51
7.3 Pomiar drugiego otworu o rednicy 6 mm Podstawa odniesienia B.

Powtrz czynno ci opisane w punkcie 7.2, lecz tym razem zbierz 4 punkty na
wewn trznej rednicy drugiego otworu 6 mm le cego na prostej
zdefiniowanejjako Podstawa odniesienia B, ale tym razem kliknij OK

7.4 Tworzenie prostej zdefiniowanej jako Podstawa odniesienia B.

Na ekranie gwnym kliknij na przycisku Pomiar prostej (Line Measure). Spowoduje
to wy wietlenie okna Pomiar prostej (Line Measure).

Kliknij na Konstruuj (Construct). Okno Pomiar prostej zmniejszy si do maej

ramki na dole ekranu.

Na rzucie X,Y kliknij na okr gu przedstawiaj cym Podstaw odniesienia A.

Pojawi si nast puj cy komunikat programowy:

Kliknij na OK, a komunikat zniknie.

Teraz kliknij na drugim zmierzonym okr gu o rednicy 6 mm.

W cz ponownie okno Pomiar prostej (Line Measure ) klikaj c lewym

przyciskiem myszy na prawej kraw dzi ramki. Okno Pomiar prostej (Line
Measure pojawi si ponownie.

Kliknij na przycisku Ustaw odniesienie (Set Ref). Na ekranie pojawi si okno

gwne.

7.5 Pomiar otworu pog bionego otworu sto kowego o rednicy 11 mm

Na ekranie gwnym kliknij na przycisku Pomiar sto ka (Cone Measure):

52
Spowoduje to wy wietlenie okna Pomiar sto ka (Cone Measure):

Pomiar sto kw r ni si nieznacznie od pomiaru innych ksztatw, poniewa punkty

pomiarowe musz by zebrane w okre lonej kolejno ci. Ekran jest podzielony
ukazuj c dwie du e cyfry 4. Pierwsze cztery punkty pomiarowe musz by zebrane
w jednej wysoko ci w osi Z, za kolejne cztery punkty musz by zebrane na innej
wysoko ci w osi Z.

Opu ko cwk pomiarow prawie do samego spodu otworu i zbierz 4 punkty

rozmieszczone rwnomiernie wok obwodu otworu.

Teraz wyjed ko cwk prawie do samej gry otworu i zbierz dalsze 4 punkty
rozmieszczone rwnomiernie po obwodzie otworu.

Po zebraniu 8 punktw pojawi si graficzne przedstawienie sto ka, ktre b dzie

aktualizowane po zebraniu ka dego kolejnego punktu:

53
Warto ci X,Y i Z podane tabularycznie obok przedstawienia graficznego odpowiadaj
wsprz dnym X, Y i Z wierzchoka sto ka. Warto podana przy literze A jest miar
k ta zawartego sto ka.

Kliknij na OK

7.6 Tworzenie okr gu w miejscu przeci cia sto ka z paszczyzn .

Aby zmierzy rednic pog bionego otworu sto kowego, trzeba najpierw stworzy
okr g w miejscu przeci cia sto ka z grn powierzchni detalu.

Na oknie gwnym, kliknij na przycisku Pomiar Okr gu (Circle Measure).

Spowoduje to w czenie okna Pomiar okr gu (Circle Measure).

Kliknij na przycisku Konstruuj (Construct). Okna Pomiar okr gu (Circle

Measure ) zmieni si na ma ramk w dole ekranu.

Na rzucie X,Y view kliknij na niebieskim okr gu, ktry przedstawia grn cz
sto ka. Na ekranie pojawi si nast puj cy komunikat programowy:

54
Kliknij na OK a komunikat zniknie.

Teraz kliknij na paszczy nie przedstawiaj cej grn powierzchni detalu.

Pojawi si kolejny komunikat programowy:

Jest to po prostu dodatkowa informacja. Kliknij na OK co spowoduje ponowne

w czenie okna Pomiar okr gu (Circle measure).

Ponownie kliknij na OK. Spowoduje to przywoanie ekranu gwnego z graficznym

przedstawieniem we wszystkich trzech rzutach okr gu przeci cia sto ka i
paszczyzny.

7.7 Przesuni cie siatki

Poniewa wymiary X i Y otworu sto kowego s nominalnie wyosiowane z kraw dzi

detalu, ktra jest zdefiniowana jako le ca pod k tem 30 stopni do Podstawy
odniesienia B, musimy teraz dokona przesuni cia siatki, aby uzyska wyniki
pomiarw.

Kliknij na przycisku Przesuni cie siatki (Grid Shift znajduj cym si w oknie
gwnym.

Pojawi si okno przesuni cia siatki, ktre wygl da nast puj co:

55
W okienku Rotacja siatki wok osi Z (Grid Rotation about Z) wpisz 30.
(Uwaga rotacje zgodnie z ruchem wskazwek zegara s ujemne).

Teraz kliknij na OK

Na ekranie pojawi si okno gwne, lecz przedstawienie graficzne mo e znikn .

Dzieje si tak poniewa pomiary zostay obrcone wok podstawy odniesienia
maszyny. Aby wypozycjonowa grafik we wszystkich trzech rzutach skorzystaj z
funkcji powi ksze .

7.8 Wymiarowanie detalu na ekranie

Aby zwymiarowa wymiary i poo enie zmierzonego otworu sto kowego, klikaj
myszk na graficznym przedstawieniu detalu w sposb nast puj cy:

Aby zwymiarowa rednic otworu sto kowego (10.0), dwukrotnie kliknij lewym
przyciskiem myszy na skonstruowanym okr gu. Pojawi si zarys wymiaru.
Przesu kursor w dogodne miejsce na ekranie i kliknij myszk po raz trzeci. Na
ekranie wy wietlony zostanie wymiar, ktry jest warto ci rednicy sto kowego
otworu w grnej powierzchni detalu.

Aby, otrzyma pozycj otworu sto kowego w osi X (22.0), ponownie kliknij na
skonstruowanym okr gu i nast pnie na otworze 6 mm b d cym Podstaw
odniesienia A. Pojawi si zarys wysosiowanego wymiaru. Teraz kliknij na
przycisku Typ wymiaru (Dimension Type). Pojawi si okno umo liwiaj ce
dokonanie wyboru wymiarw Pionowych (Vertical), Poziomych (Horizontal),
Wysosiowanych (Aligned) lub K towych (Angular). Kliknij na przycisku
Wymiar poziomy (Horizontal Dimension), aby zaznaczy go i nast pnie kliknij
OK.

Teraz przesu kursor w dogodne poo enie na ekranie i kliknij myszk po raz
trzeci. Na ekranie pojawi si wymiar w osi X pomi dzy otworem sto kowym i
Podstaw odniesienia A.

Powtrz powy sze czynno ci, aby otrzyma wymiar pionowy (Y+18.4) pomi dzy tymi

56
dwoma, lecz tym razem wybierz wymiar pionowy w opcjach pomiarowych.

Wreszcie, aby zwymiarowa k ta zawarty otworu sto kowego, dwukrotnie kliknij

lewym przyciskiem myszy na sto ku (lub alternatywnie wybierz go dwukrotnie
u ywaj c przycisku Wybr cechy (Feature Select). a pojawi si zarys wymiaru.
Przesu kursor w dogodnym miejscu na ekranie i kliknij myszk po raz trzeci.
Miara k ta zawartego zostanie wy wietlona na ekranie.

57