1

Akt kocowy Konferencji Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie (OBWE)

Sporzdzony w Helsinkach dnia 1 sierpnia 1975 r.

Deklaracja zasad rzdzcych wzajemnymi stosunkami midzy Pastwami uczestniczcymi

Pastwa uczestniczce,
potwierdzajc swe oddanie sprawie pokoju, bezpieczestwa i sprawiedliwoci oraz sprawie nieustannego
rozwoju przyjaznych stosunkw i wsppracy;
uznajc, e to oddanie, ktre odzwierciedla interesy i pragnienia narodw, nakada obecnie i w przyszoci
na kade Pastwo uczestniczce odpowiedzialno, ktr dowiadczenia przeszoci zwikszaj;
potwierdzajc, jako czonkowie Organizacji Narodw Zjednoczonych i zgodnie z celami i zasadami
Organizacji Narodw Zjednoczonych, pene i aktywne poparcie dla Organizacji Narodw Zjednoczonych i
dla zwikszenia jej roli i skutecznoci w umacnianiu midzynarodowego pokoju, bezpieczestwa- i
sprawiedliwoci oraz w uatwianiu rozwizywania problemw midzynarodowych, jak rwnie w rozwijaniu
przyjaznych stosunkw i wsppracy midzy pastwami;
wyraajc wsplne przywizanie do przedstawionych niej zasad, ktre s zgodne z Kart Narodw
Zjednoczonych, jak rwnie wspln wol postpowania w stosowaniu tych zasad zgodnie z celami i
zasadami Karty Narodw Zjednoczonych;
owiadczaj, ze s zdecydowane przestrzega i stosowa w praktyce, kade z nich w stosunkach ze
wszystkimi innymi Pastwami uczestniczcymi, niezalenie od ich ,systemw politycznych, gospodarczych
lub spoecznych, jak rwnie od ich wielkoci, pooenia geograficznego lub poziomu rozwoju
gospodarczego, nastpujce zasady, wszystkie o podstawowym znaczeniu, rzdzce ich wzajemnymi
stosunkami.

I. Suwerenna rwno, poszanowanie praw wynikajcych z suwerennoci

Pastwa uczestniczce bd szanowa suwerenn rwno i indywidualno kadego z nich, jak rwnie
wszystkie prawa skadajce si na suwerenno i objte nie, wczajc w szczeglnoci prawo kadego
pastwa do rwnoci wobec prawa, integralnoci terytorialnej oraz wolnoci i niepodlegoci politycznej.
Bd one rwnie szanowa prawo kadego z nich do swobodnego okrelania i rozwijania swego systemu
politycznego, spoecznego, gospodarcze go i kulturalnego, jak rwnie jego prawo do wydawania ustaw i
rozporzdze. W ramach prawa midzynarodowego wszystkie Pastwa uczestniczce maj rwne prawa i
obowizki. Bd one szanowa prawo kadego z nich do okrelania i ksztatowania wedug swojego
uznania jego stosunkw z innymi pastwami zgodnie z prawem midzynarodowym i w duchu niniejszej
Deklaracji. Uwaaj one, ze ich granice mog by modyfikowane zgodnie z prawem midzynarodowym,
rodkami pokojowymi oraz w drodze porozumienia. Maj one rwnie prawo do tego, by nalee lub nie
nalee do organizacji midzynarodowych, by albo nie by stron dwustronnych lub wielostronnych umw
Viadrina International Law Project
http://www.vilp.de
Ein Projekt des Lehrstuhls fr ffentliches Recht insb. Vlkerrecht, Europarecht sowie auslndisches Verfassungsrecht.
Europa-Universitt Viadrina, Frankfurt (Oder), 2002
http://voelkerrecht.euv-frankfurt-o.de
 2

midzynarodowych, wczajc w to prawo do tego, by by lub nie by stron w midzynarodowych

umowach sojuszniczych; maj one rwnie prawo do neutralnoci.

II. Powstrzymywanie si od groby uycia siy lub jej uycia

Pastwa uczestniczce bd powstrzymywa si w swych wzajemnych stosunkach, jak rwnie w swych
stosunkach midzynarodowych w ogle, od groby uycia siy lub jej uycia przeciwko integralnoci
terytorialnej lub niepodlegoci politycznej ktregokolwiek pastwa, lub w jakikolwiek inny sposb niezgodny
z celami Organizacji Narodw Zjednoczonych i z niniejsz Deklaracj. adne wzgldy nie mog posuy
jako usprawiedliwienie uciekania si do groby uycia siy lub jej uycia wbrew niniejszej zasadzie. Zgodnie
z tym Pastwa uczestniczce bd powstrzymywa si od wszelkich dziaa stanowicych grob uycia
siy albo bezporednie lub porednie uycie siy przeciwko innemu Pastwu uczestniczcemu.
Powstrzymaj si one take od wszelkich demonstracji siy w celu skonienia innego Pastwa
uczestniczcego do rezygnacji z penego wykonywania jego praw suwerennych. Powstrzymaj si one
ponadto w swych wzajemnych stosunkach od jakichkolwiek rodkw odwetowych przy uyciu siy. Taka
groba uycia siy lub jej uycie nie bd stosowane jako rodek zaatwiania sporw lub rozwizywania
problemw, ktre mog doprowadzi do sporw midzy nimi.

III. Nienaruszalno granic

Pastwa uczestniczce uwaaj wzajemnie za nienaruszalne wszystkie granice kadego z nich, jak rwnie
granice wszystkich pastw w Europie, i dlatego bd powstrzymywa si - teraz i w przyszoci - od
zamachw na te granice. Zgodnie z tym bd si rwnie powstrzymywa od wszelkich da lub dziaa
zmierzajcych do zawadnicia i uzurpacji czci lub caoci terytorium ktregokolwiek z Pastw
uczestniczcych.

IV. Integralno terytorialna pastw

Pastwa uczestniczce bd szanowa integralno terytorialn kadego z Pastw uczestniczcych.
Zgodnie z tym bd si powstrzymywa od wszelkich dziaa, niezgodnych z celami i zasadami Karty
Narodw Zjednoczonych, przeciwko integralnoci terytorialnej, niepodlegoci politycznej lub jednoci
ktregokolwiek z Pastw uczestniczcych, a w szczeglnoci od wszelkich takich dziaa stanowicych
grob uycia siy lub jej uycie. Pastwa uczestniczce bd take powstrzymywa si od czynienia
terytorium ktregokolwiek z nich przedmiotem okupacji wojskowej lub innych bezporednich lub porednich
rodkw przymusu, podejmowanych wbrew prawu midzynarodowemu, albo przedmiotem nabycia przy
uyciu takich rodkw lub pod grob ich uycia. adna taka okupacja lub nabycie nie bd uznane za
legalne.

Viadrina International Law Project

http://www.vilp.de
Ein Projekt des Lehrstuhls fr ffentliches Recht insb. Vlkerrecht, Europarecht sowie auslndisches Verfassungsrecht.
Europa-Universitt Viadrina, Frankfurt (Oder), 2002
http://voelkerrecht.euv-frankfurt-o.de
 3

V. Pokojowe zaatwianie sporw

Pastwa uczestniczce bd zaatwia spory wynike midzy nimi rodkami pokojowymi w taki sposb, by
midzynarodowy pokj i bezpieczestwo oraz sprawiedliwo nie zostay ,zagroone. Bd one dy, w
dobrej wierze i w duchu wsppracy, do osignicia szybkiego i susznego rozwizania na podstawie prawa
midzynarodowego. W tym celu bd one posugiwa si takimi rodkami, jak: rokowania, badania,
porednictwo, postpowanie pojednawcze, arbitra, postpowanie sdowe, lub innymi rodkami
pokojowymi wedug ich wasnego wyboru, wczajc w to wszelk procedur zaatwiania sporw,
uzgodnion przed powstaniem sporu, w ktrym s one stronami. W razie niepowodzenia w osigniciu
zaatwienia sporu przy pomocy ktregokolwiek z wymienionych wyej pokojowych rodkw, strony sporu
bd w dalszym cigu poszukiwa wzajemnie uzgodnionego sposobu pokojowego zaatwienia sporu.
Pastwa uczestniczce - strony sporu, jak rwnie inne Pastwa uczestniczce, powstrzymaj si od
wszelkich dziaa, ktre mogyby pogorszy sytuacj w takim stopniu, ze zagraaoby to utrzymaniu
midzynarodowego pokoju i bezpieczestwa i przez to utrudniao pokojowe zaatwienie sporu.

VI. Nieingerencja w sprawy wewntrzne

Pastwa uczestniczce bd powstrzymywa si od jakiejkolwiek ingerencji, bezporedniej lub poredniej,
indywidualnej lub zbiorowej, w wewntrzne lub zewntrzne sprawy nalece do zakresu wewntrznej
jurysdykcji innego Pastwa uczestniczcego, niezalenie od ich stosunkw wzajemnych. Zgodnie z tym
bd one powstrzymywa si od jakiejkolwiek formy ingerencji zbrojnej lub groby takiej ingerencji
przeciwko innemu Pastwu uczestniczcemu. Bd si one powstrzymywa rwnie, w kadych
okolicznociach, od wywierania jakiegokolwiek militarnego lub politycznego, gospodarczego lub Innego
nacisku zmierzajcego do podporzdkowania swym wasnym interesom wykonywania przez inne Pastwo
uczestniczce praw wynikajcych z jego suwerennoci i w ten sposb zapewnienia sobie korzyci
jakiegokolwiek rodzaju. Zgodnie z tym powstrzymaj si one, midzy innymi, od udzielania bezporedniej
lub poredniej pomocy dziaalnoci terrorystycznej lub wywrotowej albo inne] dziaalnoci zmierzajcej do
obalenia si ustroju Innego Pastwa uczestniczcego.

VII. Poszanowanie praw czowieka i podstawowych wolnoci, wczajc w to wolno myli,

sumienia, religii lub przekona
Pastwa uczestniczce bd szanowa prawa czowieka i podstawowe wolnoci, wczajc w to wolno
myli, sumienia, religii lub przekona kadego bez wzgldu na rnic rasy, pci, jzyka lub religii. Bd one
popiera i zachca do efektywnego korzystania z obywatelskich, politycznych, ekonomicznych,
spoecznych, kulturalnych i innych praw i wolnoci, ktre wynikaj wszystkie z przyrodzonej godnoci
ludzkiej osoby i maj podstawowe znaczenie dla jej swobodnego i penego rozwoju. W tych ramach
Pastwa uczestniczce bd uznawa i szanowa wolno jednostki w zakresie wyznawania i
praktykowania, indywidualnie lub wesp z innymi, religii lub przekona zgodnie z nakazami jej wasnego
sumienia. Pastwa uczestniczce, na ktrych terytorium znajduj si mniejszoci narodowe, bd
Viadrina International Law Project
http://www.vilp.de
Ein Projekt des Lehrstuhls fr ffentliches Recht insb. Vlkerrecht, Europarecht sowie auslndisches Verfassungsrecht.
Europa-Universitt Viadrina, Frankfurt (Oder), 2002
http://voelkerrecht.euv-frankfurt-o.de
 4

szanowa prawo osb, nalecych do takich mniejszoci, do rwnoci wobec prawa, dadz im pen
moliwo rzeczywistego korzystania z praw czowieka i podstawowych wolnoci i w ten sposb bd
chroni ich uzasadnione interesy w tej dziedzinie. Pastwa uczestniczce uznaj powszechne znaczenie
praw czowieka i podstawowych wolnoci, ktrych poszanowanie jest istotnym czynnikiem pokoju,
sprawiedliwoci i dobrobytu, niezbdnych do zapewnienia rozwoju przyjaznych stosunkw i wsppracy
midzy nimi, jak rwnie midzy wszystkimi pastwami. Bd one niezmiennie w swych wzajemnych
stosunkach szanowa te prawa i wolnoci i bd podejmowa wysiki, wsplnie i indywidualnie, wczajc w
to wspprac z Organizacj Narodw Zjednoczonych, w celu popierania ich powszechnego i efektywnego
poszanowania. Potwierdzaj one prawo jednostki do zaznajomienia si z jej prawami i obowizkami w tej
dziedzinie i postpowania zgodnie z nimi. W dziedzinie praw czowieka i podstawowych wolnoci Pastwa
uczestniczce bd postpowa zgodnie z celami i zasadami Karty Narodw Zjednoczonych i z
Powszechn Deklaracj Praw Czowieka. Bd one rwnie wypenia obowizki okrelone w deklaracjach
i porozumieniach midzynarodowych w tej dziedzinie, wczajc w to midzy innymi Midzynarodowe Pakty
Praw Czowieka, jeli s one nimi zwizane.

Vlll. Rwnouprawnienie i prawo narodw do samostanowienia

Pastwa uczestniczce bd szanowa rwne prawa narodw i ich prawo do samostanowienia, dziaajc
zawsze zgodnie z celami i zasadami Karty Narodw Zjednoczonych i odpowiednimi normami prawa
midzynarodowego, wczajc w to normy odnoszce si do integralnoci terytorialnej pastw Na mocy
zasady rwnouprawnienia i samostanowienia narodw wszystkie narody maj zawsze prawo, w warunkach
penej wolnoci, okrela, kiedy i jak sobie ycz, swj wewntrzny i zewntrzny Status polityczny, bez
ingerencji z zewntrz, i dy, wedug swego uznania, do rozwoju politycznego, gospodarczego,
spoecznego i kulturalnego. Pastwa uczestniczce potwierdzaj powszechne znaczenie poszanowania i
efektywnego korzystania z rwnouprawnienia i samostanowienia narodw dla rozwoju przyjaznych
stosunkw midzy nimi, jak i midzy wszystkimi pastwami; przypominaj one take znaczenie
wyeliminowania wszelkich form naruszania tej zasady.

IX. Wsppraca midzy pastwami

Pastwa uczestniczce bd rozwija wspprac midzy sob i ze wszystkimi pastwami we wszystkich
dziedzinach zgodnie z celami i zasadami Karty Narodw Zjednoczonych. Rozwijajc t wspprac
Pastwa uczestniczce poo szczeglny nacisk na dziedziny ustalone w ramach Konferencji
Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie, przy czym kade z nich wnosi bdzie swj wkad na warunkach
penej rwnoci. Bd one, rozwijajc wspprac jak rwni z rwnymi, dokada stara w celu popierania
sprawy wzajemnego zrozumienia i zaufania, przyjaznych i dobrossiedzkich stosunkw midzy nimi,
midzynarodowego pokoju, bezpieczestwa i sprawiedliwoci. Bd one rwnie, rozwija wzajemn
wspprac, dokada stara w celu podnoszenia dobrobytu narodw i przyczyniania si do zaspokojenia
ich aspiracji, midzy innymi dziki korzyciom wynikajcym z lepszego wzajemnego poznania si oraz
dziki postpom i osigniciom w dziedzinie gospodarczej, naukowo-technicznej, spoecznej, kulturalnej i
Viadrina International Law Project
http://www.vilp.de
Ein Projekt des Lehrstuhls fr ffentliches Recht insb. Vlkerrecht, Europarecht sowie auslndisches Verfassungsrecht.
Europa-Universitt Viadrina, Frankfurt (Oder), 2002
http://voelkerrecht.euv-frankfurt-o.de
 5

humanitarnej. Podejmuj one kroki sprzyjajce powstaniu warunkw uatwiajcych udostpnienie

wszystkim tych korzyci; bd one uwzgldnia interes wszystkich w zmniejszeniu rnic w poziomie
gospodarczego rozwoju, a w szczeglnoci interes krajw rozwijajcych si na caym wiecie. Potwierdzaj
one, e rzdy, instytucje, organizacje i jednostki maj do odegrania odpowiedni i pozytywn rol w
przyczynianiu si do osignicia tych celw ich wsppracy Bd one dy, rozszerzajc wspprac
zgodnie z tym, co zostao okrelone wyej, rozwinicia cilejszych stosunkw wzajemnych na
udoskonalonej i trwalszej podstawie, dla dobra narodw.

X. Wykonywanie w dobrej wierze zobowiza wynikajcych z prawa midzynarodowego

Pastwa uczestniczce bd wykonywa w dobrej wierze zobowizania cice na nich na mocy prawa
midzynarodowego, zarwno zobowizania wynikajce z powszechnie uznanych zasad i norm prawa
midzynarodowego, jak i zobowizania wynikajce z umw lub innych porozumie, zgodnie z prawem
midzynarodowym, ktrych s one stronami. Przy wykonywaniu swych suwerennych praw, wczajc w to
prawo do wydawania ustaw i przepisw, bd one postpoway zgodnie z zobowizaniami prawnymi,
wynikajcymi z prawa midzynarodowego; bd one ponadto naleycie uwzgldnia i wykonywa
postanowienia Aktu Kocowego Konferencji Bezpieczestwa i Wsppracy w Europie. Pastwa
uczestniczce potwierdzaj, ze w razie sprzecznoci midzy zobowizaniami czonkw Organizacji Narodw
Zjednoczonych, wynikajcymi z Karty Narodw Zjednoczonych, a ich zobowizaniami, wynikajcymi z
jakiejkolwiek umowy lub Innego porozumienia midzynarodowego, pierwszestwo bd miay ich
zobowizania wynikajce z Karty, zgodnie z artykuem 103 Karty Narodw Zjednoczonych. Wszystkie
wymienione wyej zasady maj podstawowe znaczenie i wobec tego bd one stosowane jednakowo i bez
zastrzee, a kada z nich bdzie interpretowana z uwzgldnieniem pozostaych. Pastwa uczestniczce
wyraaj zdecydowan wol penego poszanowania i stosowania tych zasad, tak jak zostay one
przedstawione w niniejszej Deklaracji, we wszystkich aspektach, w odniesieniu do ich wzajemnych
stosunkw i wsppracy, a to w celu zapewnienia kademu Pastwu uczestniczcemu korzyci
wynikajcych z poszanowania i stosowania tych zasad przez wszystkich. Pastwa uczestniczce,
uwzgldniajc naleycie powysze zasady, a w szczeglnoci pierwsze zdanie zasady dziesitej:
.Wykonywanie w dobrej wierze zobowiza wynikajcych z prawa midzynarodowego", stwierdzaj, ze
niniejsza Deklaracja nie narusza w niczym ani ich praw i obowizkw, ani tez odnonych umw oraz innych
ukadw i porozumie. Pastwa uczestniczce wyraaj przekonanie, ze poszanowanie tych zasad bdzie
sprzyja rozwojowi normalnych i przyjaznych stosunkw oraz postpowi w rozwoju wsppracy midzy nimi
we wszystkich dziedzinach. Wyraaj one rwnie przekonanie, ze poszanowanie tych zasad bdzie
sprzyja rozwojowi politycznych kontaktw midzy nimi, co z kolei przyczyni si do lepszego wzajemnego
zrozumienia ich stanowisk i pogldw. Pastwa uczestniczce wyraaj zamiar utrzymywania stosunkw ze
wszystkimi innymi pastwami w duchu zasad zawartych w niniejszej Deklaracji.

Viadrina International Law Project

http://www.vilp.de
Ein Projekt des Lehrstuhls fr ffentliches Recht insb. Vlkerrecht, Europarecht sowie auslndisches Verfassungsrecht.
Europa-Universitt Viadrina, Frankfurt (Oder), 2002
http://voelkerrecht.euv-frankfurt-o.de