JAN TATO, ROMAN AZ, ANNA CZECH

POTRZEBA REFORMY SYSTEMU SPOECZNEJ OPIEKI

DLA WYBRANYCH GRUP OSB Z CUKRZYC
THE NEED OF SOCIAL CARE SYSTEM REFORM FOR THE SPECIAL
GROUPS OF PERSONS WITH DIABETES MELLITUS
Warszawski Uniwersytet Medyczny

Definicja diabetologii jak ijej kierunku spoecznego ule-
ga cigym zmianom pod wpywem osigni badawczych
ipraktycznych oraz ewolucji cywilizacyjno-spoecznej.
Sprbujmy jokreli wsposb opisowy.
Diabetologia obejmuje wszystkie rodzaje bada maj-
cych nacelu wyjanienie patologii czowieka zwizanej
zzaburzeniami przemiany materii dotyczcymi pierwotnie
upoledzenia wpywu insuliny naprzemian glukozy iw-
glowodanw awtrnie zaburze caoksztatu metabolizmu.
Zajmujesi oddziaywaniem tych zaburze naycie izdro-
wie czowieka tak wujciu biologicznym jak ispoecz-
nym. Zpowyszej definicji wynika szczeglna jej cecha,
amianowicie, szeroka obecno diabetologii 1)wprogra-
mach wszystkich rodzajw bada podstawowych jak gene-
tyka, biologia molekularna, fizjologia, 2) wepidemiologii,
3) wbadaniach klinicznych jak optymalizacja prewencji,
diagnostyki ileczenia, 4) wduych badaniach kliniczno-
-terapeutycznych, 5) wpsychologii isocjologii medycz-
nej atake 6) wbadaniach dotyczcych organizacji opieki
zdrowotnej ijej ekonomiki.
Diabetologia jest take aktywnoci spoeczn. Liczne
grupy osb zcukrzyc wytworzyy wielkie, samopomoco-
we organizacje, wykonujce du prac zzakresu yciowej
problematyki osb zcukrzyc. Staysi one rwnorzdny-
mi partnerami organizacji medycznych ilekarzy.
Charakter spoecznych problemw diabetologii, ulega
ewolucji zmianom, ktre ksztatuj cigle nanowo pro-
gramy medyczne ispoeczne.
Przyczyniajsi one dorestrukturyzacji znaczenia r-
nych dziedzin opieki diabetologicznej lub doprzegrupo-
wa problemw wewntrz poszczeglnych jej dziedzin.
Wskazuj dobitnie, elosy chorych nacukrzyc zale
nie tylko odpostpw bada etiologii ifarmakoterapii
cukrzycy. Ich szerokie ipene wykorzystanie jest bowiem
zalene od spoeczno-ekonomicznych uwarunkowa
iodpowiednich programw. Przeobraenia tych wanie
uwarunkowa, majce take miejsce wPolsce, eksponu-
j tzaleno wsposb nie tylko wyrazisty ale iboles-
ny. Odpowiedzi rodowiska medycznego wtej sytuacji
musi by odpowiednio znaczcy rozwj bada idziaa
ospoeczno-publicznym charakterze, ktry bdzie wstanie
ograniczy wynikajce zzaniedba spoecznych zagro-
enia wuzyskiwaniu optymalnych wynikw prewencji
ileczeniu cukrzycy.
Ubstwo ibezrobocie osb zcukrzyc jako problemy
diabetologii publicznej
Badania relacji pomidzy pozycj materialn, zawo-
dow ispoeczn osb zcukrzyc awynikami leczenia
smetodycznie trudne ale moliwe. Naich praktyczn
wano wskazuj badania socjologw.
Subpopulacja osb zcukrzyc jako cao znajdujesi
wmaterialnej sytuacji istotnie gorszej anieli populacja
osb bez cukrzycy. Wynika to z ograniczenia konku-
rencyjnoci ekonomicznej ispoecznej tej subpopulacji
zdyskryminacji spoecznej oraz koniecznoci nakadw
wasnych natrwajce przez cae ycie leczenie. Odsetek
osb utrzymujcychsi wycznie zrenty, zasikw lub
emerytury jest wsubpopulacji osb zcukrzyc conaj-
mniej trzy razy wikszy anieli w populacji oglnej.
Ogranicza tooptymalizacj leczenia istwarza uzasad-
nione napicia.
Wasne obserwacje w tym zakresie przedstawiono
poniej.
Osoby cukrzyc typu 2 yjce wwarunkach ubstwa,
wykazuj istotne negatywne rnice medyczne ispoecz-
ne. Ubstwo naley uzna zaniezaleny czynnik ryzyka
niedostatecznego leczenia cukrzycy ipowika narzdo-
wych cukrzycy typu 2.
Jak przedstawiasi natym oglnym tle mono zatrud-
nienia izarobkowania naycie ileczenie wsubpopulacji
osb zcukrzyc?

Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 3-4 95

www.medycyna-metaboliczna.pl
 Wedug wasnych ustale wskaniki bezrobocia dla
populacji ogolnej, w odniesieniu do subpopulacji osb
zcukrzyc naley mnoy przez 3. Tego rodzaju sytuacja
powstaje zarwno zobiektywnie istniejcych ogranicze
wynikajcych zsamej choroby jak iznieuzasadnionej
obiektywnymi wzgldami spoecznej dyskryminacji.
Wtab. 1 przedstawiono zmiany spoecznego otoczenia
wstosunku doosb zcukrzyc wynikajce zfaktu zacho-
rowania nacukrzyc.
Zdrugiej strony osoby zcukrzyc bardzo ceni zna-
czenie pracy zawodowej zarwno dla polepszenia sytuacji
ekonomicznej iplanw yciowych jak idla leczenia. Opi-
nie wtym zakresie podaje tab. 2.
Problem rwnania szans spoecznych dla osb zcukrzyc,
wtym take dostp dopracy podejmuje wiele programw
midzynarodowych. Nale donich: Ruch wdraania Dekla-
racji zSt. Vicent pod auspicjami WHO, Midzynarodowa Fe-
deracja Cukrzycy oraz 172 krajowych stowarzysze ze134
krajw wiata zajmujcychsi cukrzyc iopiek diabetolo-
giczn, pisz onim Deklaracje dotyczce cukrzycy zrnych
regionw Midzynarodowej Federacji Cukrzycowej.
Problematyka tastaasi wyzwaniem dla diabetologii
publicznej nawiecie iwPolsce.
Wadze administracyjne, lekarze oraz spoeczne prob-
lemy chorych nacukrzyc
Spoeczne badania diabetologiczne przyjmuj take
form odnoszcsi dodziaa czynnikw administracyj-
nych, docharakteru pracy lekarzy iwspdziaania pacjen-
tw wksztatowaniu opieki diabetologicznej. Wpierw-
szym rzdzie dotycz one systemu opieki diabetologicznej
aszczeglnie jej dostpnoci ijakoci.
Ocena opieki nad chorym na cukrzyc napoziomie
lekarza pierwszego kontaktu wykazuje czsto przestrze-
ganie tylko minimalnych standardw leczenia, nisk
jako prowadzonej edukacji, nieadekwatn dopotrzeb
organizacj opieki. Wzakresie bada spoecznych zna-
czenia tych skadnikw lecznictwa przykadow jest pub-
likacja Verlato G. iwsp. Zesp ten wykaza obiektywn
zaleno pomidzy okresem spodziewanego ycia osb
zcukrzyc arodzajem dostpnej opieki wpopulacji osb
zcukrzyc wWeronie. Wieloczynnikowa analiza Coxa
wykazaa wtej populacji, eleczenie worodkach dia-
betologicznych stanowia dodatni, niezaleny czynnik
duszego przeycia postandaryzacji nawiek, pe iro-
dzaj leczenia cukrzycy wgrupie 4200 osb zcukrzyc,
wporwnaniu zgrup 3288 osb zcukrzyc leczonych
wycznie wopiece podstawowej. Wzgldne ryzyko zgo-
nu wgrupie osb leczonych wycznie wopiece podsta-
wowej byo o17% wysze anieli ryzyko zgonu wopiece
specjalistycznej.
Diabetologia spoeczna dostarczy wic moe wiele
wanych informacji wskazujcych na gwne kierun-
ki ulepszania leczenia. Mona by je sformuowa jak
nastpuje:
Spoeczne zasady opieki diabetologicznej dla wadz ad-
ministracyjnych wPolsce.
merytoryczne ijawne planowanie zmian, oparcie decy-
zji nadowodach iprzewidywaniu skutkw;
wykazanie wikszej skutecznoci wzakresie prewencji
cukrzycy;
organizowanie iwysuchiwanie spoecznej oceny, za-
pewnienie udziau diabetologw ipacjentw worga-
nach samorzdowych;

Tab. 1. Zmiany stosunku otoczenia pozachorowaniu nacukrzyc wocenie osoby chorujcej odsetek odpowiedzi pozytywnych.

Zmiana %

Zainteresowanie kontaktami towarzyskimi ulego zmniejszeniu 35

Utrata kontaktw towarzyskich 30
Konieczno kontroli cukrzycy pochania cay czas, eliminuje aktywno spoeczn 20
Cukrzyca powoduje utrat energii dokontaktw spoecznych 45

Tab. 2. Znaczenie pracy zawodowej dla osb zcukrzyca wich wasnej ocenie.

Opinia pozytywna %

Praca:
daje lepsze samopoczucie 40
daje uczucie uytecznoci 35
daje szans nakontakty zludmi 30
polepsza sytuacj ekonomiczn 40
15
daje moliwo dalszej kariery
Konferencja: Cukrzyca problem spoeczny, A.M. Wrocaw 2728.09.2002 wg K. Kuchtyn.

96 Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 3-4

www.medycyna-metaboliczna.pl
 praktykowanie jawnoci wustalaniu ekonomicznych
warunkw opieki diabetologicznej, przewidywaniach
niedoboru finansowego wskazywanie najego bliskie
iodlege skutki, danie zwikszenia nakadw pa-
stwowych istarania onakady zerde pozarzdo-
wych, czenie nakadw pastwowych znakadami
zerde pozarzdowych.
Wsppraca europejska (perspektywa Unii Europej-
skiej)
Podstawowym dokumentem ksztatujcym kierunki
organizacyjne rozwoju opieki diabetologicznej wEuro-
pie iwPolsce jest Deklaracja zST Vincent. Ogoszono
jw1989r. Pierwsze 10 lat wdraania zasad Deklaracji
zSt Vicent podsumowa zjazd uczestnikw iaktywistw
tego ruchu pod kierunkiem WHO, IDF iEASD, ktry od-
bysi wewrzeniu 1999r. wIstambule.
Organizacje te stale podkrelaj konieczno:
1) rozwoju partnerskiego zwizku midzy leczony-
mi i tymi, ktrzy lecz, oraz praktykowania pojcia
empowerment wzmacniania przez terapeutyczn edu-
kacj osobowoci pacjenta, uzbrajania go wskutecz-
niejsze sposoby zwalczania cukrzycy, denia dolep-
szej jakoci ycia oraz emancypacji spoecznej;
2) wprowadzenia zasad obiektywnego, opartego nadowo-
dach ulepszania procesu istruktury opieki leczniczej
odpowiednio dozwikszajcychsi zada;
3) rozszerzenia interdyscyplinarnych aspektw opieki
nad chorymi nacukrzyc przez intensyfikacj dziaa
spoecznych.
Dziaania lekarzy, szczeglnie diabetologw opublicz-
nym charakterze
Oto ich niepena zapewne lista:
Swoboda zawodowego doskonalenia, eliminacja na-
kazowo-rozdzielczego systemu dostpnoci dospecja-
lizacji iksztacenia podyplomowego, skuteczne orga-
nizowanie ksztacenia podyplomowego bez konfliktu
interesw inaciskw marketingowych,
Zapewnienie istotnego merytorycznego wpywu diabe-
tologw nadecyzje dotyczce finansowania iorganiza-
cji opieki nad chorymi nacukrzyc, ich merytoryczny
udzia wdziaaniu iocenach instytucji ubezpieczaj-
cych (NFZ, ZUS iinne), samorzdw iwadz dotycz-
cych poradnictwa diabetologicznego ispraw chorych
nacukrzyc,
cisa wsppraca zerodowiskiem osb zcukrzyc,
bezkompromisowo etyczno-zawodowa take wdzie-
dzinach spoecznych,
Zwikszenie pozarzdowej aktywnoci organiza-
cyjnej, informacyjnej i spoecznej, wdroenie etyki
wsppracy zprzemysem ifirmami farmaceutycznymi
wgzasad praktykowanych wUnii Europejskiej,
Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 3-4
www.medycyna-metaboliczna.pl
Ciga obiektywna ocena i samoocena skutecznoci
wiadcze, kompetencji instytucji iosb wrealizacji
opieki diabetologicznej,
Zwikszenie wsppracy midzyregionalnej imidzy-
specjalistycznej.
Uwarunkowania programw poprawy opieki diabe-
tologicznej
Organizacja usug wzakresie cukrzycy obejmuje ze-
spoy podstawowej ispecjalistycznej opieki zdrowotnej,
rne zespoy spoecznoci lokalnej, pacjentw zcukrzy-
c iich opiekunw. Celem powinno by zaprojektowanie
iuzgodnienie struktury programu opieki zdrowotnej nad
pacjentami zcukrzyc, ktry opierasi powinien nalo-
kalnym uzgodnieniu pomidzy wszystkimi zainteresowa-
nymi stronami.
Wprocesie organizacji lokalnych (wojewdztwo, po-
wiat, gmina) usug medycznych kierownictwa instytucji
opieki zdrowotnej oraz instytucji ubezpieczajcych powin-
ny wsposb realny bra pod uwag szczeglnie nastpu-
jce uwarunkowania spoeczne:
cechy populacji lokalnej, zwaszcza dotyczce rozka-
du wieku, trendw demograficznych, profilu choro-
by, wczajc wtolokalne rozpowszechnienie iwy-
stpowanie cukrzycy wposzczeglnych kategoriach
populacji;
spoeczny charakter populacji: populacja miejska iwiej-
ska, tradycje stylu ycia;
lokalne oceny struktury opieki zdrowotnej, azwaszcza
stopie rozwoju podstawowej ispecjalistycznej opieki
zdrowotnej dla pacjentw zcukrzyc atake lokalny
potencja dodalszego rozwoju usug;
tworzenie dowiadczonych i specjalnie szkolonych
wdiabetologii zespow podstawowej opieki zdrowot-
nej ispoecznej;
konieczno planowego wspierania zespow podsta-
wowej opieki zdrowotnej przez wielospecjalistyczne
zespoy opieki zdrowotnej opieka czona.
Kto powinien tworzy lokalne programy zwalczania
cukrzycy?
Dozainteresowanych stron ospoecznym charakterze
nale:
pacjenci zcukrzyc, ich opiekunowie oraz osoby repre-
zentujce pacjentw, wczajc szczeglnie Stowarzy-
szenie Osb zCukrzyc iinne grupy spoeczne (ludzi
starszych, dzieci, modzie, kobiety wciy);
lokalni dziaacze spoeczni;
zespoy podstawowej opieki zdrowotnej, zespoy spe-
cjalistyczne, zespoy opieki spoecznej, lekarze rodzin-
ni, pielgniarki wyspecjalizowane wzakresie cukrzycy,
kontrolerzy usug zdrowotnych, pielgniarki spoecz-
ne, pielgniarki szkolne, farmaceuci, chiropodyci,
97
 dyplomowani dietetycy, zaogi karetek pogotowia, od-
dziay internistycznej opieki medycznej;
lokalni menederowie oraz osoby pracujce worgani-
zacjach opieki spoecznej;
wadze pionu opieki zdrowotnej, instytucje;
Osoby zarzdzajce opiek zdrowotn oraz instytucje
ubezpieczajce musz take bra pod uwag charakter r-
nych grup osb zcukrzyc iokolicznoci nadanym terenie,
wcelu oceny ich szczeglnych potrzeb terapeutycznych
ispoecznych.
Stom.in. nastpujce grupy:
kobiety zcukrzyc, ktre slub planuj by wciy,
maj szczeglne potrzeby edukacyjne;
dzieci, modzie iosoby wwieku geriatrycznym wy-
magajce odrbnego podejcia wedukacji izapobie-
ganiu;
subpopulacje chorych nacukrzyc wymagajce ukie-
runkowanej prewencji, jak chorzy z zagroeniem
wzroku, nefropati cukrzycow, chorobami ttnic ser-
ca, mzgu, amputacj koczyn dolnych, innymi cho-
robami autoimunologicznymi, zotyoci izespoem
metabolicznym;
grupy wymagajce szczeglnej metody edukacji pa-
cjentw, takie jak mieszkacy wsi, zwaszcza wregio-
nach wschodniej Polski, niektre mniejszoci, niektre
zawody, bliscy krewni osb zcukrzyc, osoby starsze,
uktrych istnieje ryzyko rozwoju cukrzycy.
Osoby zcukrzyc iich opiekunowie musz wiedzie,
wjaki sposb uzyska porad wstanie nagym, bez wzgl-
du namiejsce zamieszkania. Potrzebny jest te rozwj te-
lekomunikacji docelw diabetologicznych.
Rozwj dobrych usug diabetologicznych zawsze wy-
maga staego iskoordynowanego wysiku politykw, osb
zarzdzajcych opiek medyczn oraz ich partnerw win-
nych instytucjach.
PODSUMOWANIE
W zakresie ksztatowania publicznego wsparcia dla
osb zcukrzyc mona wyrni perspektywy pozytyw-
ne inegatywne.
Pozytywy
Stan diabetologii publicznej wPolsce wyrniasi do-
datnio wzakresie:
a. moliwoci systemowego ujcia prewencji, lecznictwa
iaspektw socjologicznych cukrzycy;
b. wzgldnie duej aktywnoci wdziedzinie bada klinicz-
nych itake socjologicznych;
c. rozwoju edukacji terapeutycznej uwzgldniajcej
problematyk socjologiczn zudziaem pielgniarek
edukatorek;
d. aktywnej dziaalnoci organizacji lekarzy oraz
pacjentw.
98 Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 3-4
www.medycyna-metaboliczna.pl
Negatywy
Stan socjologii cukrzycy wPolsce przejawiasi take ne-
gatywnie wporwnaniu zmiernikami midzynarodowymi,
ktre osigny ju niektre kraje wEuropie. Wyraasi to:
a. bdami worganizacji opieki diabetologicznej, (cigy
i chaotyczny proces transformacji, zasad udzielania
wiadcze medycznych iszczeglnie take spoecz-
nych, brak przewidywalnoci charakteru takich zmian,
brak wczesnego udziau wplanowaniu zmian rodowi-
ska diabetologw iorganizacji pacjentw),
b. upoledzeniem dziaa prewencyjnych, szczeglnie
wodniesieniu doformowania dobrego stylu ycia,
c. du nierwnomiernoci w rozkadzie geograficz-
nym, rodowiskowym i spoecznym jakoci opieki
diabetologicznej,
d. zanikiem wielu wanych, szczegowych programw
osocjologicznym charakterze, opieki nad ciarnymi,
zapobiegania lepocie,
e. niedoborem inwestycyjnych nakadw pastwowych
ispoecznych, brakiem moliwoci zwikszania party-
cypacji wasnej chorych wkosztach leczenia zpowodu
powikszajcegosi ich ubstwa.
f. bardzo ograniczonym rozwojem infrastruktury bada
naukowych, zmniejszaniemsi liczby irangi progra-
mw naukowych iklinicznych oraz spoecznego wspar-
cia wtym zakresie,
g. brakiem systemu sprawnej oceny jakoci wynikw le-
czenia ijakoci ycia chorych.
PIMIENNICTWO
1. American Diabetes Association: Standards of medical
care in diabetes, 2009, Diabetes Care 2009, 32 (Suppl.
1), 1361.
2. Canadian Diabetes Association. Clinical Practice
Guidelines, 2008. Available from: http://www.diabe-
tes.ca/for-professionals/resource/2008-cpg/.
3. Brown J.B., Nichols G.A., Perry A.: The burden of
treatment failure in type 2 diabetes. Diabetes Care
2004, 27, 15351540.
4. Colagiuri R., Colagiuri S., de Blieck C., Naidu V.:
Quality assurance of individual diabetes patient edu-
cation. The Diabetes Educator. 1994, 20, 521.
5. Glazier R.H., Bajcar J., Kenne N.R., Willson K.:
Asystematic review of interventions toimprove dia-
betes care in socially disadvantaged populations. Dia-
betes Care 2006, 29, 16751688.
6. Levitt S.N., Mash B., Unwin N. iwsp.: Models of Dia-
betes Care Across Different Resource Settings rozdz.
59 w Textbook of Diabetes, 4 wyd., Holt R.I.G.,
Cockram C.S., Flyvbjerg A., Goldstein B., red. Wiley-
Blackwell, 201, str.984968.
7. Little P., Everitt H., Williamson L., Warner G.,
Moore M., Gould C. i wsp.: Observational study
 of effect of patient centredness and positive ers. J Epidemiol Community Health 2004, 58 (10),
approach on outcomes of general practice consulta- 811816.
tions, BMJ, 2001, 323, 908911. 11. Ogilvie D., Egan M., Hamilton V., Petticrew M.: Sys-
8. National Institute for Health and Clinical Excellence tematic reviews of health effects of social interven-
(NICE). Type 2 diabetes: National clinical guideline tions: 2. Best available evidence: how low should you
for management in primary and secondary care (up- go? J Epidemiol Community Health 2005, 59 (10),
date). 2008. Available from: http://guidance.nice, org, 886892.
uk/CG66/Guidance/pdf/English.
9. Thomson H., Hoskins R., Petticrew M., Ogilvie D.,
Craig N., Quinn T., Lindsay G.: Evaluating the health Adres dokorespondencji:
effects of social interventions. BMJ 2004, 328 (7434), Roman az
282285. Klinika Chorb Wewntrznych, Diabetologii iEndokrynologii WUM
10. Petticrew M., Whitehead M., Macintyre S.J., Gra- Wojewdzki Szpital Brdnowski
ham H., Egan M.: Evidence for public health policy ul.Kondratowicza 8
on inequalities: 1: the reality according topolicymak- 03242 Warszawa

WSPCZESNY LEKARZ ZBIOROWY XXI w.

Wewspczesnym ukadzie spoecznym wyksztaciosi nowe pojcie lekarza zbiorowego zespou leczcego lub
instytucji medycznej jako caoci sprawiajcej bezporednie funkcje lecznicze. Pojawiasi wtym zakresie take wiele pyta:
Czy szpital powinien deklarowa idojakiego stopnia, specyficzny system wartoci? Jak uwzgldnia wzespole prawne
ietyczne wartoci decyzji instytucjonalnych? Czy etyka mawyprzedza prawo, czy szpital moe zajmowa stanowisko
etyczne wprzypadkach, kiedy nie majeszcze regulacji prawnej? Jakie sistotne blisze idalsze cele szpitala?
Szpital ju przez sam fakt swego istnienia deklaruje, eudziela chorym opieki medycznej nanajwyszym moliwym
poziomie, wykorzystujc dotego celu publiczne iinne rda utrzymania. Szpital deklaruje rwnie, ejest dostpny
wszystkim wsposb rwny idemokratyczny, enie bdzie korzysta zsytuacji ograniczajcych pacjentw oraz einteres
szpitala jako instytucji jest identyczny zinteresem czowieka isuby spoecznej.
aden zistniejcych obecnie kodeksw nie okrela wsposb wystarczajco peny ipraktyczny, jak zapewni opiek
nad jednostk wsytuacji, kiedy odpowiedzialno ulega rozproszeniu nacay zesp iinstytucje. aden zzawodw
medycznych nie moe wytworzy samodzielnie takiego kodeksu etyki zespoowej. Waciwie potrzebne stutaj nowe
etyczne zasady.
Wodpowiedzialnoci instytucji wobec chorego musi uczestniczy personel niemedyczny, poniewa tworzy on warunki
dopracy bezporednio leczniczej. Tak wic najbardziej delikatna cz odpowiedzialnoci lekarza opieka nad dobrem
pacjenta spada take napracownikw spoza krgu medycyny, stajesi bardziej zoona, trudniejsza doobserwacji iocen.
Wewspczesnych szpitalach niezalenie odtego, gdziesi znajduj ijak sbogate cierpisi naobsesj dotyczc
bezwzgldnego lub wzgldnego niedostatku rodkw oraz ludzkiego sensu dziaa. Instytucje te sczsto wspoecz-
nym odczuciu podejrzane; uwaasi, eatwiej mogsi one alienowa odcelw ludzkich anieli tak atwo widoczny
izrozumiay dla pacjentw indywidualny lekarz.
Wynika std naprzykad, eszpital musi mie dobrze utrwalone programy ikompetencje, dziaa tylko dla dobra
pacjenta, stosowasi dozasady primum non nocere, strzec tajemnicy lekarskiej, traktowa chorych troskliwie, zpe-
nym uznaniem ich ludzkich wartoci ioczekiwa. Te obowizki zkolei szpital jako instytucja rozdziela naswoje dziay,
jednostki organizacyjne iwkocu naindywidualnych lekarzy oraz napozostay personel szpitalny. Wystpuje tulekarz
zbiorowy, ktry wistocie matak sam moraln odpowiedzialno wobec pacjenta, jak dawniej lekarz indywidualny,
powikszon jednak onowe skadniki.
Nie majak dotd dobrych odpowiedzi napytania takie jak: Wjaki sposb ksztatujesi odpowiedzialno szpitala
wobec caej spoecznoci? Jak podzieli odpowiedzialno midzy rnych lekarzy, np.klinicystw ipracownikw
laboratoryjnych, personel redni, administracj, obsug techniczn itd.? Jak dokonywa moralnej oceny pracy zespoo-
wej? Jak rozwizywa konflikt wartoci izasad wrd jednostek tworzcych zesp iinstytucj? Jakie sistotne blisze
idalsze cele szpitala?

(red.)

Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 3-4 99

www.medycyna-metaboliczna.pl
 JAKO YCIA OSB ZCUKRZYC JAKO ZADANIE LECZNICZE
Szybkie zwikszaniesi zapadalnoci ichorobowoci zpowodu chorb przewlekych wtym cukrzycy ksztatuje
nowe potrzeby medyczne ispoeczne. Zewzgldu nadugotrwao choroby oraz konieczno iuciliwo staego
leczenia dosomatycznych kryteriw jakoci jego wynikw naley doda nowe, psychospoeczne kryteria. Naley donich
ocena jakoci ycia. Chorowanie bowiem trwa przez wiele lat, stajesi sposobem ycia, dlatego pacjent ocenia jako
ycia zpunktu widzenia wpywu choroby.
Pod pojciem jakoci ycia mona byrozumie zesp subiektywnych iobiektywnych wydarze osobowych, wartoci,
emocji ipoczucia potencjau yciowego osoby przewlekle chorej. Jako ycia jest poczuciem satysfakcji lub klski
wrealizacji zada yciowych, zadowolenia lub obaw odnoszcychsi doleczenia iwzgldnej wolnoci odwpyww
choroby narado isi ycia.
Definicja jakoci ycia jest zatem pojciem psychospoecznym, odrniasi odilociowych kryteriw somatycznych,
jak np.warto glikemii. Mamniejsz precyzj, poniewa macharakter jakociowy, anie ilociowy.
Rozpowszechnionym miernikiem jakoci ycia jest wskanik jakoci ycia QALY (Quality Adjusted Life Years).
Dookrelenia QALY uywasi rnych metod. Maj one midzy innymi umoliwi ocen, np.wjakim zakresie badane
osoby, przy ich obecnym stanie zdrowia, mogyby zrezygnowa zoczekiwanej dugoci ycia narzecz uzyskania penego
stanu zdrowia wchwili badania. Oceny takiej dokonujesi zapomoc odpowiedzi nawiele pyta idecyzji sytuacyjnych.
Wydajesi, emetodyka oceny QALY jest mao dokadna imoe budzi wtpliwoci. Naley bowiem stwierdzi,
eludzie oceniaj podobne okolicznoci yciowe, jak np.zawd, prac, zarobki, ycie rodzinne ispoeczne, wodmienny
sposb.
Wpywa natakie oceny nie tylko fakt przewlekego chorowania, ale caoksztat dowiadczenia yciowego ijego
innych poza chorob uwarunkowa.
Z tego powodu do oceny jakoci ycia w praktyce opieki diabetologicznej mona take zaleci inne metody
iinstrumenty:
Znaczenie rnych okolicznoci w ksztatowaniu poczucia jakoci ycia osb z cukrzyc mona przedstawi
nastpujco:

Rodzaj okolicznoci Przykad

Socjalne kontakty Zpowodu cukrzycy trudniej jest zawizywa przyjanie.

Obcia mnie to, jak inni ludzie reaguj namoj chorob.

Elastyczno wplanowaniu czasu Cukrzyca przeszkadza miwspontanicznych fizycznych aktywnociach.

wolnego iwydolno fizyczna Przez cukrzyce nie mog powicasi moim hobby tak jak bym chcia.

Obcienie fizyczne Cierpi zpowodu pragnienia isuchoci wustach.

Cierpi zpowodu czstego parcia namocz.

Troski oprzyszo Czsto martwisi zpowodu chorb nastpczych cukrzycy

Martwisi, czy zpowodu cukrzycy bd krcej y.

Obcienia zwizane zdiet Przeszkadza mi, enie mog je tak jak inni ludzie.
Obcia mnie to, emusz cigle myle omoim odywianiu.

Codzienne obcienia Przeszkadza mi, etak duo czasu musz powici spenieniu wymogw terapii cukrzycy.
Przez cukrzyc podrowanie jest skomplikowane iduo kosztuje

Postulaty
Celem leczenia cukrzycy jest uzyskanie nie tylko celw metabolicznych ale rwnie rozpoznawanie iracjonalizacja
poczucia jakoci ycia. Cukrzyca uwielu pacjentw jest podstaw ksztatowania ich wartoci yciowych, emocji iwy-
obrae oszansach nadobre ycie. Oceniajc jako ycia lekarz moe wykorzysta tego rodzaju psychologiczn
wiedz wrealizacji dugofalowych celw leczenia. Jako ycia wholistycznym ujciu stajesi celem leczenia osb
zcukrzyc wewszystkich skadnikach ich yciorysw.

(red.)

100 Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 3-4

www.medycyna-metaboliczna.pl