Arkusz zawiera informacje

prawnie chronione do momentu

rozpoczcia egzaminu.

UZUPENIA ZESP NADZORUJCY

KOD UCZNIA PESEL miejsce

na naklejk

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM

CZ 2. PRZEDMIOTY PRZYRODNICZE
Instrukcja dla ucznia UZUPENIA ZESP
1. Sprawd, czy na kolejno ponumerowanych NADZORUJCY

31 stronach s wydrukowane 24 zadania.

Uprawnienia ucznia do
2. Sprawd, czy do arkusza jest doczona karta nieprzenoszenia
zaznacze na kart
odpowiedzi.
3. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgo
nauczycielowi.
4. Czytaj uwanie wszystkie teksty i zadania.
5. Rozwizania zada zapisuj dugopisem lub pirem
z czarnym tuszem/atramentem. Nie uywaj
korektora. 19 KWIETNIA
6. W arkuszu znajduj si rne typy zada. Do 2016
niektrych zada s podane cztery lub pi
odpowiedzi: A, B, C, D, E. Tylko jedna z nich jest
poprawna. Wybierz j i zaznacz znakiem , np.:
A. B. C. D. E. Godzina
7. W niektrych zadaniach zdecyduj, czy zdanie jest rozpoczcia:
9:00
prawdziwe, czy faszywe i zaznacz znakiem
wybran odpowied, np.:
P F albo T N
Czas pracy:
8. Jeli si pomylisz, otocz znak kkiem i zaznacz
do 80 minut
inn odpowied, np.:
A. B. C. D. E.
9. Pozostae zadania wykonuj zgodnie z poleceniami.
10. Zapisy w brudnopisie nie bd sprawdzane
i oceniane.
Powodzenia! GM-P4-162

Ukad graficzny
CKE 2015
Zadanie 1. (01)
Przedstawiciele tej grupy to organizmy jednokomrkowe lub
wielokomrkowe. yj w glebie, wodzie, na i w organizmach
oraz na martwych szcztkach. W komrkach nie zawieraj
chloroplastw. Ciao tych organizmw zbudowane jest ze
strzpek. Strzpki mog by lune nitkowate lub zbite.
W postaci zbitej tworz owocniki.

Ktra grupa organizmw zostaa opisana powyej? Zaznacz

odpowied spord podanych.

A. mchy
B. bakterie
C. glony
D. grzyby

2 GM-P4
Zadanie 2. (01)
Na rysunku i zdjciu przedstawiono zwierz symbol
Gorczaskiego Parku Narodowego, a poniej jego opis.

Zwierz to yje w cienistych lasach liciastych o wilgotnym

podou, w pobliu rde wody. W okresie godowym przebywa
w wodzie. Jego skra odgrywa ogromn rol w wymianie
gazowej. Jest bogato unaczyniona, wilgotna, gadka, znajduj
si w niej liczne gruczoy luzowe oraz jadowe. Mode larwy
yj w wodzie i przypominaj pokrojem osobniki dorose, ale
maj skrzela.

Uzupenij zdanie. Zaznacz odpowiedzi spord podanych.

Opisane zwierz naley do

A. pazw,
B. gadw,

poniewa

C. ma gruczoy jadowe.
D. jego larwy maj skrzela.

GM-P4 3
Zadanie 3. (01)
Na niektrych tropikalnych akacjach yje pewien gatunek
mrwek. Due i puste w rodku ciernie akacji s schronieniem
dla tych owadw, a na liciach s wytwarzane specjalne ciaka
pokarmowe, ktre stanowi ich poywienie. Mrwki patroluj
licie i gazie, atakujc kadego rolinoerc erujcego na tej
rolinie. Oczyszczaj te powierzchni ziemi wok swojego
drzewa, dziki czemu jest ona wolna od innych rolin.

Dokocz zdanie. Zaznacz odpowied spord podanych.

Opisana zaleno midzy akacjami a mrwkami jest

przykadem

A. konkurencji.
B. pasoytnictwa.
C. drapienictwa.
D. symbiozy.

4 GM-P4
Pusta strona

GM-P4 5
Zadanie 4. (02)
Na rysunkach przedstawiono model prostego uku
odruchowego. Strzakami zaznaczono kierunek przepywu
impulsu nerwowego. Na jednym z rysunkw kierunek
przewodzenia tego impulsu wskazano nieprawidowo.

szpilka szpilka

I II

4.1. Oce prawdziwo podanych zda. Zaznacz P, jeli

zdanie jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe.

Kierunek przewodzenia impulsu nerwowego

powstaego wskutek podranienia zakocze nerww P F
czuciowych przedstawiono poprawnie na rysunku I.
Bezporednia reakcja organizmu na ukucie jest
wrodzon reakcj obronn, niezalen od woli P F
czowieka.

6 GM-P4
4.2. Dokocz zdanie. Zaznacz odpowied spord podanych.

W przewodzeniu impulsu nerwowego z receptora do efektora

w tym uku odruchowym poredniczy

A. rdze krgowy.
B. mzg z mdkiem.
C. misie poprzecznie prkowany.
D. misie gadki.

Zadanie 5. (01)
U pacjenta stwierdzono wad wzroku, w wyniku ktrej widzi on
obraz nieostro w pewnych obszarach pola widzenia. W celu
skorygowania tej wady pacjentowi zalecono szka cylindryczne.

Dokocz zdanie. Zaznacz odpowied A albo B i jej

uzasadnienie 1., 2. albo 3.

Wada, ktr stwierdzono u pacjenta, to

A. krtkowzroczno,
B. astygmatyzm,

poniewa ostry obraz w oku powstaje

1. za siatkwk.
2. na czci siatkwki.
3. przed siatkwk.

GM-P4 7
Zadanie 6. (01)
Zakadamy, e u ludzi wosy proste warunkuje
allel recesywny (a), a wosy falujce (krcone) allel
dominujcy (A). Rodzicom z wosami falujcymi urodzio si
dziecko z wosami prostymi.

Dokocz zdanie. Zaznacz odpowied A albo B i jej

uzasadnienie 1. albo 2.

Pod wzgldem opisanej cechy

A. kade z rodzicw jest heterozygot,

jedno z rodzicw jest homozygot
B.
dominujc, a drugie heterozygot,

poniewa do ujawnienia si cechy recesywnej

wystarczy allel recesywny przekazany

1.
przez jedno z rodzicw.
2. potrzebne s dwa allele tej cechy.

8 GM-P4
Pusta strona

GM-P4 9
Zadanie 7. (02)
Na rysunku przedstawiono fragment ukadu okresowego
pierwiastkw.

liczba atomowa 5B symbol pierwiastka

Bor nazwa pierwiastka
masa atomowa, u 11

1 18
1H 2He
1 Wodr Hel
1 2 13 16 17 4
3Li 4Be 5B 8O 9F 10Ne
2 Lit Beryl Bor Tlen Fluor Neon
7 9 11 16 19 20
11Na 12Mg 13Al 16S 17Cl 18Ar
3 Sd Magnez Glin Siarka Chlor Argon
23 24 27 32 35,5 40
19K 20Ca 31Ga 34Se 35Br 36Kr
4 Potas Wap Gal Selen Brom Krypton
39 40 70 79 80 84

Nadtlenek wodoru to zwizek o wzorze H2O2. Pod wpywem

rnych czynnikw, np. temperatury, nadtlenek wodoru ulega
reakcji rozkadu przebiegajcej wedug rwnania.

2H2O2 2H2O + O2

10 GM-P4
7.1. Dokocz zdanie. Zaznacz odpowied spord podanych.

Z powyszego rwnania reakcji rozkadu wynika, e

z 2 czsteczek nadtlenku wodoru otrzymano

A. 1 atom tlenu.
B. 3 atomy tlenu.
C. 2 czsteczki tlenu.
D. 1 czsteczk tlenu.

7.2. Oce prawdziwo podanych zda. Zaznacz P, jeli

zdanie jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe.

Masa czsteczkowa H2O2 jest rwna 34 u. P F

Stosunek masowy wodoru do tlenu w nadtlenku
P F
wodoru wynosi 1 : 8.

GM-P4 11
Zadanie 8. (01)
Przeprowadzono dowiadczenie, ktrego przebieg zilustrowano
na poniszym schemacie.

substancja X

woda + fenoloftaleina

Zaobserwowano wydzielanie si pcherzykw gazu i zmian

barwy roztworu.

Dokocz zdanie. Zaznacz odpowied spord podanych.

Substancj X, ktrej dodanie do wody poskutkuje otrzymaniem

zasady oraz wydzieleniem wodoru, jest

A. Na
B. Na2O
C. NaOH
D. NaCl

12 GM-P4
Zadanie 9. (01)
Herbaty owocowe sporzdza si z suszonych owocw. Napar,
czyli wodny roztwr otrzymany z mieszaniny suszonych
owocw aronii, czarnej porzeczki i patkw kwiatw malwy, ma
barw brunatnoczerwon. Po dodaniu wodnego roztworu
o odczynie kwasowym napar przyjmuje barw row, a po
dodaniu wodnego roztworu o odczynie zasadowym barw
fioletow.

Oce prawdziwo podanych zda. Zaznacz P, jeli zdanie

jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe.

Napar otrzymany z owocw aronii, czarnej porzeczki

i patkw kwiatw malwy moe by wykorzystywany P F
jako wskanik kwasowo-zasadowy.
Dodanie soku z cytryny o pH = 2,4 do naparu
z owocw aronii, czarnej porzeczki i malwy
P F
spowoduje zmian jego barwy z brunatnoczerwonej
na fioletow.

GM-P4 13


Zadanie 10. (01)

W probwce znajdowa si wodny roztwr zawierajcy kationy
Fe3+ i Ba2+ oraz aniony C l- .
Do prbki opisanego roztworu dodano wodny roztwr soli Z.
W wyniku przeprowadzonego dowiadczenia usunito
z roztworu jony Ba2+ przez wytrcenie trudno rozpuszczalnego
osadu. W roztworze byy nadal jony Fe3+.

W tabeli przedstawiono informacje dotyczce rozpuszczalnoci

wybranych soli w wodzie w temperaturze 25 C.

Jony Na+ Ba2+ Fe3+

C l- R R R
N O 3- R R R
SO24- R N R
PO34- R N N

R substancja rozpuszczalna
N substancja praktycznie nierozpuszczalna

Dokocz zdanie. Zaznacz odpowied spord podanych.

Sl Z, po ktrej dodaniu do badanego roztworu zostay usunite

z tego roztworu jony Ba2+ bez usunicia jonw Fe3+, ma wzr
sumaryczny

A. Na3PO4
B. Fe(NO3)3
C. Na2SO4
D. FePO4

14 GM-P4
Zadanie 11. (01)
W tabeli podano wartoci temperatury topnienia i temperatury
wrzenia (pod cinieniem 1013 hPa) dla wybranych
wglowodorw o acuchach prostych.

Wzr Temperatura Temperatura

wglowodoru topnienia (C) wrzenia (C)
C2H6 183,2 88,6
C3H8 187,6 42,2
C4H10 138,3 0,6
C5H12 129,7 36,1

Oce prawdziwo podanych zda. Zaznacz P, jeli zdanie

jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe.

W temperaturze 20 C wszystkie wglowodory

P F
podane w tabeli maj taki sam stan skupienia.

Dla opisanych wglowodorw wartoci temperatury

wrzenia rosn wraz ze wzrostem liczby atomw P F
wgla w czsteczce.

GM-P4 15
Zadanie 12. (01)
Poniej zapisano schemat przebiegu reakcji kwasu etanowego
(octowego) z substancj Y.

CH3COOH + Y CH3COOK + H2O

Uzupenij zdania. Zaznacz odpowiedzi spord podanych.

Substancj Y w przedstawionej reakcji jest

A. K
B. KOH

Produktami tak zapisanej reakcji s

C. sl kwasu etanowego (octowego) i woda.

D. ester kwasu etanowego (octowego) i woda.

Zadanie 13. (01)

Obserwujc start zawodnikw w biegu na krtkim dystansie,
zauwaono, e jeden z nich ju po pierwszej sekundzie
wyprzedzi pozostaych biegaczy.

Dokocz zdanie. Zaznacz odpowied spord podanych.

Analizujc ruch tego zawodnika, moemy stwierdzi, e

w czasie pierwszej sekundy

A. pokona on krtszy dystans ni pozostali.

B. tylko on porusza si ruchem przypieszonym.
C. porusza si on z najwikszym przypieszeniem.
D. porusza si z t sam redni prdkoci co pozostali.

16 GM-P4
Zadanie 14. (01)
Na wykresie przedstawiono zaleno temperatury od czasu
dla jednakowych mas wody znajdujcych si w dwch kubkach
porcelanowym (I) i metalowym (II). Temperatura pocztkowa
wody bya wysza od temperatury otoczenia.

kubek porcelanowy (I)

kubek metalowy (II)
70
60
temperatura

50
40
30
20
10
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 czas
10

W ktrym kubku woda stygnie wolniej? Zaznacz odpowied A

albo B oraz jej uzasadnienie 1. albo 2.

Woda stygnie wolniej w kubku

A. porcelanowym,
B. metalowym,

poniewa taki kubek

1. jest zym przewodnikiem ciepa.

2. jest dobrym przewodnikiem ciepa.

GM-P4 17
Zadanie 15. (01)
Promie wiata pada na zwierciado wklse rwnolegle do
gwnej osi optycznej tak, jak przedstawiono na rysunku.
rodek krzywizny zwierciada znajduje si w punkcie O.

F O

Na ktrym rysunku poprawnie przedstawiono bieg promienia

odbitego od zwierciada?
Zaznacz odpowied spord podanych.

A. B.

F O F O

C. D.

F O F O

18 GM-P4
Zadanie 16. (02)
Na rysunku przedstawiono tabliczk znamionow znajdujc
si na czajniku elektrycznym. Podane informacje wykorzystaj
do rozwizania zadania.

Dokocz zdania. Zaznacz odpowiedzi spord podanych.

16.1. Natenie prdu elektrycznego pyncego przez grzak

czajnika ma warto okoo

A. 3,7 A
B. 4,6 A
C. 7,1 A
D. 17 A

16.2. Prd elektryczny, pyncy przez grzak czajnika,

wykona w cigu 240 s prac

A. 850 J
B. 3400 J
C. 51000 J
D. 204000 J

GM-P4 19
Zadanie 17. (01)
Uczniowie badali si wyporu dziaajc na aluminiowy
obcinik zanurzony w wodzie. Aluminiowy obcinik zawiesili
na siomierzu.

Oce prawdziwo podanych zda. Zaznacz P, jeli zdanie

jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe.

Wskazanie siomierza po zanurzeniu obcinika

w wodzie jest mniejsze ni wskazanie siomierza P F
w powietrzu.

Gdy obcinik zanurzony jest w wodzie, sia wyporu

P F
jest rwna wskazaniu siomierza.

20 GM-P4
Zadanie 18. (01)
Na sprynkach zawieszono kulki K1 i K2. Po wychyleniu kulek
z pooenia rwnowagi kulka K1 drgaa z czstotliwoci 1 Hz,
natomiast okres drga kulki K2 by rwny 0,8 s.

Uzupenij ponisze zdania. Zaznacz odpowiedzi spord

podanych.

W cigu jednej minuty kulka K1 wykonaa

A. 60 drga.
B. 10 drga.

Czstotliwo drga kulki K2 bya rwna

C. 1,25 Hz.
D. 8 Hz.

GM-P4 21
Zadanie 19. (01)
Egipskie miasto Aleksandria (31N) i stolica Rwandy Kigali
(02S) le na tym samym poudniku (30E).

Dokocz zdanie. Zaznacz odpowied A albo B i jej

uzasadnienie 1. albo 2.

W Aleksandrii poudnie soneczne jest

A. pniej ni w Kigali,
B. w tym samym momencie, co w Kigali,

poniewa miasta le na tej samej

1. szerokoci geograficznej.
2. dugoci geograficznej.

22 GM-P4
Pusta strona

GM-P4 23
Zadanie 20. (02)
Na wykresach przedstawiono roczny przebieg redniej
temperatury powietrza i redniej iloci opadw atmosferycznych
dla dwch stacji meteorologicznych (X i Y) pooonych
w Europie.

Legenda:

temperatura powietrza

opady atmosferyczne

24 GM-P4
20.1. Ktre z poniszych zda jest prawdziwe? Zaznacz
odpowied spord podanych.

A. Najcieplejszym miesicem na obu stacjach jest czerwiec.

B. W kadym miesicu opady atmosferyczne na obu stacjach
s wysze ni 50 mm.
C. Roczna amplituda temperatury powietrza na stacji X jest
wiksza ni na stacji Y.
D. Na obu stacjach najwysze temperatury powietrza wystpuj
w miesicach o najwyszych opadach atmosferycznych
w roku.

GM-P4 25
20.2. Dokocz zdanie. Zaznacz odpowied A albo B i jej
uzasadnienie 1., 2. albo 3.

W klimacie o cechach morskich pooona jest

A. stacja X,
B. stacja Y,

o czym wiadcz

due opady w cigu caego roku

1.
z przewag w porze zimy.
najwysze opady i wysokie temperatury
2.
w porze lata.
opady w cigu caego roku i ujemna
3.
rednia roczna temperatura powietrza.

Zadanie 21. (01)

W tabeli przedstawiono liczb urodze i zgonw w Polsce
w wybranych latach.

Rok 2005 2008 2012

Liczba urodze w tys. 366,1 416,4 387,9
Liczba zgonw w tys. 368,3 379,4 384,8

Oce prawdziwo podanych zda. Zaznacz P, jeli zdanie

jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe.

Najmniejszy przyrost naturalny w Polsce wystpi

P F
w roku, w ktrym liczba zgonw bya najwiksza.
W podanych latach przyrost naturalny w Polsce by
P F
ujemny tylko w 2005 roku.

26 GM-P4
Zadanie 22. (01)
Na mapie przedstawiono redni roczn liczb dni z opadem
niegu w Polsce.

Ktre z poniszych zda jest prawdziwe? Zaznacz odpowied

spord podanych.

A. Najmniejsz liczb dni z opadem niegu odnotowuje si

w Grach witokrzyskich.
B. Najwiksz liczb dni z opadem niegu odnotowuje si na
Nizinie Szczeciskiej.
C. W Tatrach wystpuje wiksza liczba dni z opadem niegu
ni w Karkonoszach.
D. Na Pojezierzu Lubuskim i Suwalskim jest jednakowa liczba
dni z opadem niegu.

GM-P4 27
Zadanie 23. (01)
Na fragmencie mapy Europy zaznaczono granice pastw
i dwa miasta Warszaw (W) i Saloniki (S).

28 GM-P4
Samolot ze stolicy Polski do Salonik w Grecji przelatuje nad
kilkoma pastwami. Tras samolotu zaznaczono lini czc
punkty W i S.

Oce prawdziwo podanych zda. Zaznacz P, jeli zdanie

jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe.

Trasa samolotu prowadzi przez przestrze

P F
powietrzn Czech i Austrii.
Bugaria jest pierwszym pastwem, nad ktrym
przelatuje samolot opuszczajcy przestrze P F
powietrzn Grecji w drodze powrotnej do Polski.

GM-P4 29
Zadanie 24. (01)
W tabeli przedstawiono dane dotyczce zbiorw i plonw ryu
w 2011 r. na wiecie oraz w wybranych pastwach.

Pastwa Zbiory w mln t Plony w dt/ha

wiat 696,3 43,7

Chiny 197,2 65,5

Indie 143,9 33,8

Indonezja 66,4 50,2

Stany Zjednoczone 11,0 75,4

Japonia 10,6 65,1

Egipt 4,3 94,2

1 dt = 1 kwintal = 100 kg

Oce prawdziwo podanych zda. Zaznacz P, jeli zdanie

jest prawdziwe, albo F jeli zdanie jest faszywe.

Chiny i Indie dostarczaj prawie poow

P F
wiatowych zbiorw ryu.
Najwysze plony ryu w dt/ha uzyskao pastwo
P F
pooone w klimacie monsunowym.

30 GM-P4
Brudnopis
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................
......................................................................................................

GM-P4 31
GM-P4-162
Uprawnienia ucznia do
nieprzenoszenia zaznacze na kart

WYPENIA ZESP PESEL

NADZORUJCY

KOD UCZNIA
Miejsce na naklejk

WYPENIA EGZAMINATOR

Nr Nr
zad. Odpowiedzi zad. Odpowiedzi
1 A B C D 15 A B C D

2 AC AD BC BD 16.1 A B C D

3 A B C D 16.2 A B C D

4.1 PP PF FP FF 17 PP PF FP FF

4.2 A B C D 18 AC AD BC BD

5 A1 A2 A3 B1 B2 B3 19 A1 A2 B1 B2

6 A1 A2 B1 B2 20.1 A B C D

7.1 A B C D 20.2 A1 A2 A3 B1 B2 B3

7.2 PP PF FP FF 21 PP PF FP FF

8 A B C D 22 A B C D

9 PP PF FP FF 23 PP PF FP FF

10 A B C D 24 PP PF FP FF

11 PP PF FP FF

12 AC AD BC BD

13 A B C D

14 A1 A2 B1 B2
KOD EGZAMINATORA

Czytelny podpis egzaminatora