ml2007 PDF

Zesp Monitoringu Zagranicznych Rynkw Rolnych
Fundacja1 Programw Pomocy dla Rolnictwa
Mleko i produkty mleczarskie

Raport sygnalny
2007
Opracowanie wydaje: Autor:

Zesp Monitoringu Zagranicznych Rynkw Sawomir Stepulak
Rolnych FAMMU/ Fundacja Programw
Pomocy dla Rolnictwa - FAPA Wykorzystane rda:
ul. Wsplna 30, 00-930 Warszawa, FAO, Komisja Europejska, USDA, OECD,
tel.: 505-44-14 Rabobank, Agra Europe, Reuters, CIHZ, ZMP,
faks: 623-19-79 Onilait, Niemieckie Mleczarstwo, dane krajowych
e-mail: fammu@fapa.org.pl ministerstw, agencji interwencyjnych i instytucji
www.fapa.org.pl/fammu publicznych
CHARAKTERYSTYKA WIATOWEGO RYNKU MLEKA

Produkcja mleka na wiecie ronie ostatnio wasnym ogromnym rynku. Jednak wiatowa
nieco szybciej, do czego przyczynia si take hossa bardzo pobudzia amerykaski eksport i w
wiatowa hossa na produkty mleczarskie. 2007 roku kraj zmieni swj status z importera
Zdecydowan wikszo stanowi mleko krowie. na eksportera netto wyrobw mlecznych.
W niektrych regionach (pd.-wsch. Azja, Indie) Rola pastw Oceanii w wiatowym sektorze
szybko rozwija si produkcja mleka bawolego. mleka ulega zrnicowaniu. Produkcja w Nowej
Mleko jako surowiec jest artykuem nietrwaym, Zelandii wzrosa do nowego rekordu, natomiast
std handel koncentruje si na produktach Australia boryka si z kolejn susz i znacznie
mlecznych - odtuszczone i penotuste mleko w ograniczy produkcj mleczarsk w biecym roku
proszku (OMP/ PMP), maso, sery oraz serwatka i handlowym. Oba kraje pozostaj potentatami w
kazeina. Do obrotu trafia ekwiwalent tylko 5-7% eksporcie produktw mlecznych.
procent wiatowej produkcji mleka. W rednim Najwikszym producentem mleka na wiecie s
terminie (8-10 lat) prognozuje si jednak Indie, a produkcja wzrasta w bardzo szybkim
znaczcy wzrost wolumenu i wartoci obrotw. tempie. Znacznie mniej mleka wytwarza si jak
Najwaniejszym rynkiem produktw mleczarskich dotd w Chinach, ale i tam trwa przyspieszenie.
jest Unia Europejska, ale wikszo handlu Olbrzymi, coraz bogatszy rynek zbytu to obiekt
odbywa si wewntrz Wsplnoty. Produkcja i podania eksporterw (mimo przejciowego, jak
potencja powikszonej UE s jednak tak due, si wydaje, spadku importu).
e nawet relatywnie niewielki w stosunku do W Rosji sytuacja na rynku mleka jest wci
produkcji wolumen wyrobw mlecznych gorsza od ycze wadz: ubywa krw, produkcja
kierowany na rynki midzynarodowe w znacznym mleka ronie wolniej, a kraj, mimo prb ochrony
stopniu przyczynia si do obrazu koniunktury. To rynku, pozostaje importerem netto wyrobw
wanie oprnienie unijnych magazynw mlecznych, zwaszcza masa i serw. Nieco
interwencyjnych leao u podoa ogromnej inaczej jest na Ukrainie, ktra mimo spadku
zwyki cen, z czym uczestnicy rynku mieli do produkcji i kopotw wywoanych rosyjskim
czynienia przez wiksz cze 2007 r. Produkcja embargo stara si eksportowa artykuy mleczne
mleka jest droga, a ceny skupu w UE ich wad jest saba jako.
zwykoway do niespotykanych od lat poziomw.
W Ameryce Pd. Brazylia staje si coraz bardziej
Poprzedzi to ogromny wzrost cen towarw
samowystarczalna na swym wielkim i ludnym
mleczarskich, ktre niekiedy byy nawet nisze
rynku, natomiast powrt Argentyny do grona
ni na rynkach wiatowych. Refundacje
tradycyjnych eksporterw mleczarskich napotyka
eksportowe zredukowano do zera, radykalnie
przeszkody natury klimatycznej (susze,
ograniczono te wsparcie udzielane produktom
powodzie), a rozwj produkcji mleka hamuje
mlecznym na rynku wewntrznym.
oglnie restrykcyjna polityka gospodarcza rzdu.
Rosnca produkcja mleka w USA ukierunkowana Meksyk pozostaje znaczcym importerem netto
jest przede wszystkim na zaspokajanie popytu na produktw mlecznych.
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Temat Strona
Wstp 3
Gwni producenci mleka, rda eksportu, obszary moliwego eksportu 3
Produkcja podstawowych wyrobw mleczarskich 7
wiatowy handel produktami mleczarskimi 9
Prognoza FAO/OECD rynek mleka w latach 2007-2016 12
Przegld najwaniejszych rynkw mleczarskich 23
Unia Europejska 23
Stany Zjednoczone 33
Nowa Zelandia 37
Australia 42
Indie 47
Chiny 50
Rosja 55
Ukraina 60
Brazylia 64
Argentyna 66
Meksyk 68
Aktualna sytuacja na midzynarodowych rynkach mleka 71
wiatowe ceny podstawowych artykuw mleczarskich 74
Copyright by FAPA 2
Wstp
Charakterystyka oglna
Wikszo produkcji koncentruje na najbardziej temu sprzyjajcych obszarach: w Europie,
obu Amerykach, Oceanii i poudniowo-wschodniej Azji. W zalenoci od regionu, najwikszy
wpyw na rozwj produkcji mleka wywieraj albo polityka rolna (Unia Europejska, kraje
EFTA), rozwj technologiczny (Ameryka Pnocna, Oceania) czy te czynniki demograficzne -
wzrost populacji i zmiany trybu ycia, w tym nawykw ywieniowych (Azja).
Rynek mleka to w zasadzie rynki poszczeglnych towarw mleczarskich masa, serw,
mleka w proszku oraz (w mniejszym stopniu) kazeiny i serwatki. Obroty produktami sabiej
przetworzonymi, jak mleko pynne czy napoje i desery mleczne, jogurty, lody s znacznie
mniejsze z powodu trudnoci logistycznych: transport na wielkie odlegoci, czsto w
regionach o wysokiej temperaturze i wilgotnoci oraz przy niedostatecznym wyposaeniu w
odpowiednie rodki techniczne, jest utrudniony czy wrcz niemoliwy.
Dlatego tylko niewielka cz wiatowej produkcji mleka (7%) jest przedmiotem
obrotu midzynarodowego. Udzia importu w konsumpcji wiatowej stanowi 30-35% w
przypadku mleka w proszku i tylko 7-8% w przypadku serw i masa. Spoycie zdecydowanej
wikszoci mleka i produktw mlecznych odbywa si na rynkach lokalnych, w duej mierze w
formie nieprzetworzonej. Dotyczy to zwaszcza regionw sabiej rozwinitych,
samowystarczalnych pod wzgldem mleczarskim albo uzalenionych od importu z pastw
wyej rozwinitych.
Rodzaje i wolumen mleka produkowanego na wiecie
Pod pojciem mleka rozumie si zazwyczaj mleko krowie. Stanowi ono 84% produkcji
mleka w ogle, szacowanej w 2006 roku przez Organizacj Narodw Zjednoczonych ds.
Wyywienia i Rolnictwa (FAO) na 654 mln ton wobec 644 mln ton rok wczeniej (plus 1,5%).
Wedug Midzynarodowej Federacji Mleczarskiej (IDF), w 2007 roku tempo wzrostu produkcji
mleka ma nieznacznie zwolni (IDF dopiero na rok 2007 podaje wielko 655 mln ton, a wic
aktualn wiatow produkcj szacuje nieco niej ni FAO).
Mleko krowie jest podstawowym przedmiotem handlu wiatowego, w postaci produktw
przetworzonych. Jego wolumen w 2007 roku szacuje si na ponad 550 mln ton. W ostatnich
latach szybciej ronie produkcja innych rodzajw mleka, ze szczeglnym uwzgldnieniem
mleka bawow. Jego produkcja stanowia w 2006 r. ponad 12% cznej iloci mleka na
wiecie 80 mln ton, ale tempo wzrostu jest wysze ni w przypadku mleka krowiego
(+1,7%). Jest ono wytwarzane jest przede wszystkim w pastwach poudniowej Azji -
Indiach (2/3 cznej iloci mleka bawolego na wiecie) i Pakistanie (1/4). W 2007 roku
produkcja mleka bawow ma si zbliy do 82 mln ton.
Znacznie mniejsz rol odgrywa mleko kozie (2% cznej produkcji surowca na wiecie),
przede wszystkim w Indiach, Bangladeszu, Pakistanie, Sudanie, pastwach pd. Europy oraz
w Rosji i na Ukrainie. Niewielkie jest te znaczenie mleka owczego (1,3% caej iloci mleka),
wytwarzanego w Turcji, pd. Europie, Chinach i na Bliskim Wschodzie, a cakiem znikome
wielbdziego.
Gwni producenci mleka, rda eksportu, obszary moliwego importu
Najwaniejsz rol w produkcji mleka odgrywa Europa. Niemal co czwarty litr mleka (ponad
23%) wytwarzany jest w pastwach Unii Europejskiej, a czny udzia Starego Kontynentu
przekracza w 2006 roku 1/3. Oba wskaniki wykazuj jednak sta tendencj spadkow.
Due znaczenie maj Stany Zjednoczone - ogromny potencja poday i chonny rynek z
wielkim popytem, a ich produkcja dynamicznie wzrasta do kolejnych rekordowych poziomw.
Zostay one jednak przecignite przez Indie, gdzie ponad poowa mleka pochodzi od
Copyright by FAPA 3
bawow. Udzia tego typu surowca i jego dynamika wzrostu s wysze ni dla mleka
krowiego i oczekuje si, e przewaga ta bdzie si powiksza.
Gwatownie ronie rwnie
udzia w
produkcja mleka w Chinach, a o Kraj/ region 2005 2006 2005=100
wiecie 2006
kraju tym mwi si jako bardzo CAY WIAT 644,4 653,8 101,5 100,0%
przyszociowym rynku zbytu dla Europa
towarw z pastw rozwinitych. UE-27 154,7 153,8 99,5 23,5%
Warto podkreli, e a 2/3 Niemcy 28,5 28,5 100,0 4,4%
wzrostu wiatowej produkcji mleka Francja 25,7 25,0 97,4 3,8%
Wielka Brytania 14,6 14,6 100,0 2,2%
przypada na te dwa szybko Polska 11,9 12,0 100,5 1,8%
rozwijajce si kraje. Poniewa za Wochy 11,8 11,8 100,0 1,8%
maj one wielkie potrzeby rynku Holandia 10,5 10,5 100,0 1,6%
wewntrznego, odczuwaj Hiszpania 7,4 7,4 99,7 1,1%
Rumunia 6,3 6,3 100,0 1,0%
chroniczny deficyt mleka. Dodajc
Irlandia 5,5 5,5 100,0 0,8%
do tego niewielki wzrost, Dania 4,6 4,6 100,9 0,7%
ewentualnie stabilizacj bd Szwajcaria 4,0 3,9 99,7 0,6%
wrcz spadek produkcji w innych Turcja 11,1 11,1 100,0 1,7%
czciach wiata, mamy czynniki Rosja 31,1 31,3 100,6 4,8%
odpowiedzialne za obecn hoss Ukraina 13,7 13,3 96,8 2,0%
cenow i wzrost eksportu na Biaoru 5,7 5,9 103,9 0,9%
midzynarodowym rynku mleka. Kazachstan 4,7 4,9 103,7 0,8%
Uzbekistan 4,6 4,9 106,6 0,7%
Mimo relatywnie duej produkcji
Azja
mleka, wydaje si, e jeszcze Indie 95,6 95,7 100,0 14,6%
dugo skazane na import bd Chiny 32,2 36,5 113,2 5,6%
take np. Rosja (zaliczona powyej Pakistan 29,7 31,2 105,3 4,8%
do Europy) czy Meksyk. Japonia 8,3 8,1 98,2 1,2%
Iran 7,4 7,4 100,0 1,1%
Na drugim biegunie znajduj si Ameryka Pnocna
pastwa Oceanii, dysponujce USA 80,3 82,5 102,8 12,6%
dobrymi warunkami klimatycznymi Kanada 8,1 8,1 100,0 1,2%
do produkcji mleka, ktre mimo Meksyk 10,0 10,2 101,6 1,6%
niewielkiej (w wartociach Ameryka Poudniowa

absolutnych) produkcji, nale do Brazylia 25,5 25,5 100,0 3,9%
Argentyna 8,1 8,1 100,0 1,2%
najwaniejszych eksporterw Kolumbia 6,8 6,8 100,0 1,0%
produktw mleczarskich.
Oceania
Ronie rola Ameryki Pd. Nowa Zelandia 14,5 14,5 100,0 2,2%
(spodziewane ponad 50 mln ton Australia 10,1 10,3 101,6 1,6%
mleka krowiego w 2007 roku), Afryka

Sudan 7,6 7,6 100,0 1,2%
natomiast zdecydowanie nie da si
Egipt 4,1 4,1 100,0 0,6%
tego powiedzie o Afryce. Mimo e
kontynent ten produkuje prawie dwukrotnie wicej mleka (krowiego) ni Oceania i niemal
tyle co Ameryka Poudniowa, z wyjtkiem wanych importerw - pastw Maghrebu,
kompletnie nie liczy si na wiatowym rynku.
Pogowie krw a produkcja mleka na wiecie
Amerykaskie Min. Rolnictwa (USDA) podaje dane na temat pogowia byda w krajach
bdcych gwnymi uczestnikami rynku mleka. W 2007 r. szacuje je ono na ponad 1 mld
sztuk. W tej liczbie jest niemal 250 mln krw mlecznych. Stanowiy one zatem mniej ni 1/4
caego pogowia byda. Jednoczenie, wedug danych amerykaskich, pogowie krw
mlecznych byo nieznacznie wiksze od stada specjalistycznego byda misnego
(szacowanego w 2007 r. na 235 mln sztuk).
Copyright by FAPA 4
W poszczeglnych krajach rola krw mlecznych i ich udzia w produkcji mleka s rne, z
uwagi na odmienne nawyki ywieniowe, rodzaje hodowli, uwarunkowania polityki rolnej,
tradycje cywilizacyjne i kulturowe. Ten ostatni czynnik odnosi si w szczeglnoci do kraju o
najwikszym pogowiu krw Indii. Stanowi one tam 45% pogowia byda, a tempo
wzrostu pogowia przewysza wiatow redni. Zupenie odmienna sytuacja panuje w
Chinach, gdzie krowy tworz zaledwie 9% stada byda. Warto jednak zwrci uwag na
ogromny wzrost pogowia krw w Chinach niemal trzykrotny w cigu 7 lat!
Inaczej jest w pastwach czonkowskich Unii - krowy stanowi nieco ponad 1/4 pogowia i
spada zarwno ich odsetek w cznym pogowiu byda, jak i liczba w cigu analizowanych
7 lat a o 14%. Jest to uwarunkowane istnieniem kwot mlecznych, ktre wymuszaj
stabilizacj produkcji. Jednoczenie postp technologiczny przyczynia si do poprawy
redniej wydajnoci mleczarskiej i prowadzi do redukcji stada. Generalnie mona stwierdzi,
e pogowie spada w krajach rozwinitych, a ronie, i to raczej rzadko, w rozwijajcych.
W nowych pastwach czonkowskich z Europy rodkowej (NPCz) odsetek krw mlecznych
jest wyszy, wahajc si od okoo 30% w Czechach do niemal poowy w Polsce. Warto
zauway, e dla Bugarii i Rumunii - pastw, ktre przystpiy do Wsplnoty w 2007 r. (std
nieujmowanych we wszystkich statystykach dla UE), odsetek ten jest nieco wyszy. O ile
pogowie krw wyranie spada w Bugarii, to w Rumunii tren jest odmienny. Wydaje si
jednak, e z uwagi na ww. restrykcje ilociowe (kwota) trend wkrtce upodobni si do
oglnoeuropejskiego.
W krajach bdcych znaczcymi producentami mleka z Europy Wschodniej Rosji i na
Ukrainie, krowy tworz poow (lub wicej) caego stada. W analizowanym okresie 7 lat
stado krw zmalao tam a o okoo 1/3! Warto jednak zauway, e spadek ten by i tak
mniejszy ni redukcja pogowia byda ogem, co oznacza, e producenci mleka na tych
obszarach s mimo wszystko jednak bardziej optymistyczni ni hodowcy byda innego typu
(trudno mwi o misnym, gdy takiej specjalizacji w tych krajach praktycznie nie ma).
Pastwa z Oceanii, bdce bardzo wanymi uczestnikami rynku mleka, wykazuj odmienne
tendencje hodowlane. W Australii krowy stanowi tylko 7% pogowia, za w Nowej Zelandii -
prawie 43%. Uwag zwraca przy tym fakt, e Nowa Zelandia to jedyny kraj wysoko
rozwinity, gdzie udzia stada krw w cznym pogowiu byda ronie, i to bardzo wyranie.
Podobne zrnicowanie wykazuj kraje Ameryki Pd. Przykadowo, w Brazylii odsetek krw w
pogowiu to 20%, a ich liczba wzrasta harmonijnie z oglnym powikszaniem si stada
byda. W Argentynie, wyjtkowo skoncentrowanej na produkcji woowiny, ale bdcej take
wanym producentem mleka, udzia krw w pogowiu byda wynosi ledwie 4% (w Urugwaju
tylko 3%), a w odrnieniu od byda misnego, pogowie krw wyranie si kurczy.
Rwnie w Ameryce Pnocnej krowy mleczne stanowi uamek (7-9%) caego stada byda.
O ile jednak w Kanadzie ich pogowie i udzia w stadzie byda malej, to Stany Zjednoczone
cechuje pod tym wzgldem stabilizacja.
Sytuacja w pastwach, ktre nie nale jeszcze do grona wysoko rozwinitych, albo na
skutek kopotw ekonomicznych (przejciowo?) z tego grona wypady, jest silnie uzaleniona
od biecej sytuacji gospodarczej.
Copyright by FAPA 5
Charakterystyka stada byda i pogowia krw mlecznych na wiecie (w mln sztuk)

2000 2007 2007/2000
Kraj/ udzia udzia zmiana
region Bydo Krowy krw w Bydo Krowy krw w pogowia
ogem mleczne pogowiu ogem mleczne pogowiu krw
Cay wiat 1 026,6 232,8 23% 1 003,8 246,8 25% 6%
UE-25 93,8 26,3 28% 85,2 22,6 26% -14%
w tym Polska 6,1 3,0 50% 5,7 2,7 48% -11%
Bugaria 0,6 0,4 70% 0,6 0,4 59% -19%
Rumunia 2,9 1,3 46% 2,9 1,5 53% 15%
Rosja 27,0 12,9 48% 19,0 9,5 50% -27%
Ukraina 10,6 5,4 51% 6,6 3,7 56% -32%
Turcja 11,5 4,2 36% 10,1 3,7 37% -11%
Nowa
Zelandia 9,1 3,3 37% 9,7 4,1 43% 24%
Australia 27,6 2,2 8% 28,6 2,1 7% -5%
USA 98,2 9,2 9% 97,0 9,1 9% -1%
Kanada 13,2 1,1 8% 14,3 1,0 7% -6%
Meksyk 28,3 2,2 8% 26,6 2,2 8% 0%
Brazylia 146,3 29,3 20% 180,3 36,0 20% 23%
Argentyna 49,8 2,5 5% 51,2 2,2 4% -11%
Urugwaj 10,6 0,4 4% 12,1 0,4 3% -10%
Egipt 6,3 4,1 66% 5,6 3,7 65% -11%
RPA 13,6 1,7 12% 14,2 1,8 13% 7%
Chiny 127,0 4,6 4% 145,3 13,4 9% 191%
Indie 285,2 113,8 40% 282,0 128,3 45% 13%
Japonia 4,6 1,0 22% 4,4 0,9 20% -10%
Korea 2,5 0,3 12% 2,5 0,3 11% -13%
I tak przykadowo w Polsce, podobnie jak w innych pastwach postkomunistycznych, po
wprowadzeniu gospodarki rynkowej nastpi gwatowny spadek produkcji rolnej ogem, w
tym oczywicie take pogowia krw. W ostatnich latach sytuacja ustabilizowaa si, ale
wskutek przystpienia do Unii Europejskiej i wprowadzenia systemu kwotowego naley si
liczy z dalszym ograniczaniem pogowia. Co prawda pogowie krw w Polsce po raz
pierwszy od 3 lat - wzroso w na przeomie 2005 i 2006 roku. Ostatni okres przynosi
kontynuacj trendu spadkowego w tempie zblionym do 4% rocznie, niemniej prognozy
polskich ekspertw na rok 2008 s pomylne i zakadaj ponownie wzrost pogowia.
W Rosji i Ukrainie na przeszkodzie rozwijaniu produkcji mleczarskiej staje wci maa
opacalno tej dziedziny rolnictwa i problemy strukturalne. W Argentynie pogowie krw
roso w II poowie lat 90., ale znaczco spado po kryzysie gospodarczym na pocztku
biecej dekady i nie zostao dotd w peni odbudowane. W Meksyku liczba krw jest od
dziesicioleci na w miar staym poziomie. Dynamiczny wzrost obserwowany jest od
pocztku tego wieku w Brazylii.
Prawdziw przyszo produkcji mleka stanowi bd azjatyckie kraje rozwijajce si, ze
szczeglnym uwzgldnieniem Indii (gdzie liczba krw wzrosa w ostatnich 7 latach o 13%) i
Chin a przynajmniej wskazywayby na to wzrost produkcji i spoycia mleka w tych
regionach. Na rynki obu krajw naley te patrze w szerszej perspektywie ich potencjau
ludnociowego. Wedug prognoz, za 40 lat Indie bd najludniejszym pastwem na Ziemi
(ok. 1,6 mld ludzi), przecigajc obecnego lidera Chiny (prognoza 1,3 mld ludnoci).
Copyright by FAPA 6
PRODUKCJA PODSTAWOWYCH WYROBW MLECZARSKICH

Handel mleczarski nie dotyczy raczej mleka pynnego, lecz towarw wyej przetworzonych.
Oto oglne informacje na temat wynikw wrd gwnych pastw-uczestnikw sektora. Aby
postpowa wedug jednej metodologii, zdecydowano si na korzystanie z danych USDA
(amerykaskiego Ministerstwa Rolnictwa), mimo e statystyki narodowe niekiedy rni si
od tych wynikw.
Odtuszczone mleko w proszku
wiatowa produkcja odtuszczonego mleka
866
900 Produkcja OMP na wiecie
w proszku (OMP) wyniosa w 2006 roku
800 (wartoci dla 2007 r., szacunek)
3,28 mln ton i bya o 0,5% mniejsza od tej
700
z 2005 r. Najwicej chudego mleka w
535
600
proszku wytwarzano w poowie lat 80., 2006 2007
tys. ton
500
dziki rekordowej wwczas produkcji tego
340
304
artykuu w Unii Europejskiej. Popularno 400
200
300
190
OMP generalnie maleje, mimo e w 2007
185
125
115
roku w pastwach powikszonej Unii trwa 200
85
64
55
34
przejciowy, jak si wydaje, wzrost 100
produkcji OMP (plus 8,5% po 7 miesicach 0
Meksyk
UE-25
Ukraina
N.Zeland.
Indie
Japonia
Rosja
Chiny
USA
Brazylia
Kanada
Australia
Argentyna
2007 roku). Byoby to wci okoo 1/4
cznej iloci wiatowej. Gwni producenci
to Francja z 12% udziaem w produkcji
wiatowej, a ponadto Niemcy (7%) i Polska
z 5% udziaem w produkcji globalnej.
Ponad 3/4 produkcji OMP przypada na kraje rozwinite, 1/3 - na Europ. Produkcja w
niezwykle istotnym z punktu widzenia eksportu regionie wiata Oceanii stanowi ma
szacunkowo w 2007 roku 15% iloci wiatowej (p miliona ton). Wskutek sabszych
wynikw produkcyjnych Australii (susza) pogbia si dystans tego kraju do bezporedniego
konkurenta na rynkach wiatowych Nowej Zelandii. Kraje skupione w WNP wytwarzaj 7%
produkcji wiatowej, najwicej Rosja i Ukraina. Azja (Indie, Japonia, Chiny) dostarcza
okoo 17% wiatowego OMP. Inni do istotni producenci OMP to w UE Irlandia, Belgia,
Wielka Brytania i Holandia oraz Czechy, a na zachodniej pkuli Meksyk i Kanada.
Penotuste mleko w proszku
Produkcja penego mleka w proszku 1200 1150 Produkcja PMP na wiecie
(PMP) ma w 2007 roku wzrosn o 5% do 1100 (wartoci dla 2007 r., szacunek)
3,8 mln ton. Na kraje rozwinite przypada 1000
ponad poowa tego wolumenu, ale ich 900
800 655
produkcja i rola maleje.
tys. ton
700 557 2006 2007

600 485
Na wiecie jest czterech gwnych 500
wytwrcw penego mleka w proszku. 400 310
Dziki dynamicznej zwyce na czele 300 140 95
200 58 47 32
znajduj si Chiny, gdzie w 2007 r. 100
szacunki mwi o 1,15 mln ton PMP 0
Brazylia
Argentyna
C hiny
(+12% wobec 2006 r.), czyli ponad 30%

Indonezja
UE
Zelandia
Australia
C hile
U kraina
R osja
N ow a
jego globalnego wolumenu.

W przypadku Unii Europejskiej istnieje
pewna rozbieno dane Komisji mwi
o produkcji w ostatnich latach na poziomie 560-620 tys., dane USDA ponad 800 tys. ton.
Za bardziej wiarygodne uznajemy dane unijne i je bierzemy do analizy. Ekstrapolacja
Copyright by FAPA 7
biecego trendu w UE na podstawie danych Komisji Europejskiej dawaaby w tym roku

Wsplnocie produkcj tylko 560 tys. ton PMP. Gwn rol w produkcji PMP w UE odgrywa
Francja, chocia jej potencja sabnie (ostatnio tylko ok. 150 tys. ton proszku), a
skromniejsze - Holandia, Dania, Wielka Brytania i Niemcy.
Ronie za to produkcja i znaczenie Oceanii, przede wszystkim Nowej Zelandii (w 2007 roku
szacunek 17% udziau w produkcji wiatowej), a w mniejszym stopniu Australii wskutek
problemw z susz. Inni potentaci wywodz si z Ameryki Poudniowej i s to Brazylia (13%
udzia) oraz Argentyna (8% produkcji wiatowej), a ich produkcja ma nadal wzrasta.
Wiksze iloci penego mleka w proszku wytwarza si te w Rosji, Chile i Indonezji.
Maso
Cakowita produkcja masa na wiecie w 2007 roku ma wedug USDA wynie 7,45 mln ton,
co oznacza 6% wzrost wobec 2006 r. Zaznacza si pewna rozbieno z metodologi FAO
(zmienion w 2007 roku i nieuwzgldniajc odtd wielu istotnych dla rynku m.in. mleka
produktw). Mona to zobrazowa na przykadzie danych dla 2005 roku. Wwczas produkcja
masa wedug USDA to 6,73 mln ton, wedug FAO natomiast a 8,2 mln ton. W
statystykach Organizacji ds. Wyywienia i Rolnictwa NZ znalazy si bowiem Pakistan (blisko
600 tys. ton) i Chiny (100 tys. ton), ktrych brak w raportach amerykaskiego Ministerstwa
Rolnictwa. Szereg innych rozbienoci skania do ujednolicenia metodologii i wyboru USDA
jako podstawowego rda danych do analizy.
Po pewnym spadku w latach 90., od kilku lat
3425
3500 Produkcja masa na wiecie
trend produkcji masa jest wzrostowy. Maso
3000 (wartoci dla 2007 r., szacunek)
jest jedynym spord najwaniejszych
artykuw mleczarskich, gdzie udzia pastw 2500
1855
2006 2007
wysoko rozwinitych (za takie uznaje si
tys. ton
2000
OECD) nie przekracza poowy. Wikszo
masa na wiecie wytwarzaj kraje uznawane 1500
za ubogie (o niskim dochodzie na osob),
656
1000
419
300
ktrych ludno boryka si z deficytem 500

115
110
110
82
82
79
ywnoci. Obecnie globalna produkcja masa
zblia si do rekordowych poziomw z poowy 0
Brazylia
Meksyk
USA
UE
Indie
N. Zelandia
Australia
Ukraina
Kanada
Japonia
Rosja
lat 80., na ktre przypada szczyt produkcyjny

UE. Wsplnota liczya wtedy jedynie 12
pastw, ale dostarczaa 1/3 wiatowej iloci
masa. Obecnie produkcja masa w UE
znajduje si w trendzie spadkowym i nawet uwzgldniajc 12 nowych pastw czonkowskich,
odsetek ten jest niszy (25%). Prym wiod Niemcy i Francja z okoo 6% udziaem w
wiatowej produkcji (kade), ale i Polska z 2,5% udziaem odgrywa do istotn rol.
Najwicej tego tuszczu w 2007 r. szacunkowo ponad 3,4 mln ton (plus 12% wobec 2006
r.) - wytwarza si w Indiach. Wolumen wytwarzany na subkontynencie bdzie w biecym
roku stanowi a 46% wiatowej produkcji. Indie przeznaczaj maso niemal wycznie na
wasne potrzeby. Inne (poza ww. ju Wsplnot) kraje o istotnej produkcji masa, przy
zastrzeeniach metodologicznych dokonanych powyej, to Stany Zjednoczone (9%), Nowa
Zelandia (6% wielki eksporter), Rosja (4%, wany importer) a take Irlandia i Wielka
Brytania w UE oraz Australia, Meksyk, Ukraina (po 1,5%).
Sery
Sery to produkt niebywale zrnicowany. Najczstszy podzia, czyniony w oparciu o
stosowan technologi produkcji, to podzia na sery wiee i dojrzewajce. W zalenoci od
regionu wiata, tradycji, nawykw ywieniowych i uwarunkowa klimatycznych s miejsca o
przewadze w produkcji serw wieych (np. Niemcy, Francja, Polska), w innych za
Copyright by FAPA 8
wytwarza si z reguy przewanie sery dojrzewajce (Holandia). W rdziemnomorskich

krajach Europy (Francja, Wochy, Grecja) sery peni szczegln rol w tradycji kulinarnej, a
region cechuje wielka rnorodno tych wyrobw. Sery s na tyle popularne w Unii
Europejskiej, e w odrnieniu od pozostaych towarw mleczarskich, ich produkcja
nieustannie wzrasta, a popyt przewysza poda.
W tym miejscu naley doda kolejn uwag metodologiczn. Dane Komisji Europejskiej
podaj wielkoci produkcji w ostatnim czasie zbliajce si do 8 mln ton, a roczne tempo
wzrostu oscyluje wok 2,5%. Dane USDA s znacznie (bo a o 15%) skromniejsze, jednak
dla zachowania jednolitego obrazu rynku dla potrzeb niniejszej analizy zdecydowano si
uwzgldni wanie te wartoci. W kadej klasyfikacji pastwa Wsplnoty wytwarzaj niemal
poow serw na wiecie.
A 85% serw i twarogw wytwarza si w pastwach wysoko rozwinitych. Jeli chodzi o
zrnicowanie regionalne, to blisko poowa produkcji przypada na Europ, ponad 1/3 na
Ameryk Pnocn, okoo 8% - na Ameryk Poudniow, 4% na Afryk (2/3 tej iloci
wytwarza Egipt), niecae 5% na kraje WNP oraz na Ameryk Poudniow, a tylko poniej 5%
na Oceani.
Wedug danych USDA, w 2007 roku na
wiecie wyprodukowanych zostanie 7000 6762 Produkcja serw na wiecie
(wartoci dla 2007 r., szacunek)
prawie 14,5 mln ton serw niemal o 6000
2% wicej ni rok wczeniej. Pozornie 5000 4 412
mogoby si wydawa, e rynek serw
tys. ton
zdominowany jest przez dwch 4000

potentatw Unia Europejska od dekad 3000
2006 2007
posiada w miar stay udzia w produkcji 2000
wiatowej. Nadrzdna jest tu rola
1000 505 488 420 420 360 351 319
wielkiej trjki Niemiec, Francji i Woch, 200 147
ktrych udzia w unijnej produkcji serw 0
wynosi odpowiednio 25%, 22% i 13%.
Brazylia
Argentyna
Meksyk
USA
Egipt
UE
Australia
Kanada
N.Zelandia
Ukraina
Rosja
Inni istotni producenci serw i twarogw

we Wsplnocie to Holandia (udzia 9%),
a zwaszcza Polska (7-8%), gdzie wzrost
jest dynamiczny. Inaczej jest w Wielkiej
Brytanii, tam trwa trend spadkowy produkcji serw (5% udzia w produkcji UE). Drugi gigant
w wiatowej produkcji serw to Stany Zjednoczone (30% udzia, tendencja wzrostowa).
Jednak przy analizie handlu mleczarskiego da si zauway, e mimo relatywnie niewielkiego
udziau w produkcji, bardzo wan rol w handlu serami odgrywaj kraje o znacznie
mniejszym potencjale. Nale do nich przede wszystkim Australia i Nowa Zelandia (po ponad
2% wiatowej produkcji) oraz Argentyna (3,4%) i Kanada (2,4%). Wzrasta znaczenie Brazylii
(3,5% produkcji globalnej) oraz Ukrainy (1,4%). W Rosji wytwarza si prawie 3% wiatowej
iloci serw i twarogw, jednak kraj ten jest przede wszystkim ich duym importerem.
Spord wanych wytwrcw serw naley te wymieni Egipt (3% produkcji wiatowej,
wicej ni Wielka Brytania).
WIATOWY HANDEL PRODUKTAMI MLECZARSKIMI

Jak wspomniano, mleko jest towarem atwo psujcym si, zatem tylko 7 procent jego
wiatowej produkcji bierze udzia w midzynarodowej wymianie handlowej (nie
uwzgldniajc handlu wewntrz Unii Europejskiej). Poniewa od 2003 roku roczne spoycie
przewysza produkcj, do zaspokojenia popytu wykorzystywano zapasy (maso, mleko w
proszku) nagromadzone w latach poprzednich. Od oprnienia magazynw, przede
Copyright by FAPA 9
wszystkim w Unii Europejskiej, ale w pewnym okresie rwnie w Stanach Zjednoczonych

oraz Oceanii, popyt ujawni si ze wzmoon si. To jedna z przyczyn hossy cenowej na
rynkach artykuw mlecznych.
Wskutek zmiany metodologii podawania danych przez FAO moliwe jest przedstawienie
mniej aktualnych informacji, opartych wanie na tym rdle. Daj one jednak pewn
orientacj co do wielkoci przepyww handlowych. Dane FAO korygowane s (tylko przy
znacznej niezgodnoci) w odniesieniu do polskich danych handlowych, dla ktrych podstaw
s kalkulacje IERiG lub obliczenia wasne autora na podst. danych CIHZ.
W 2004 roku importem objto ekwiwalent blisko 80, za eksportem niemal 84 mln ton
mleka. Warto obrotw wzrosa o ponad 1/5 w stosunku do poprzedniego roku i wyniosa
po stronie wywozu i przywozu po okoo 39 mld USD. Handel odbywa si wci w gwnej
mierze pomidzy krajami rozwinitymi, na ktre przypado ponad 90% wolumenu i wartoci
eksportu oraz ponad 60-70% importu. Szczegln i dominujc rol odgrywaj czonkowie
UE (w skadzie Wsplnoty powikszonej w 2004 r.), jednak coraz aktywniej w wymianie
artykuami mleczarskimi uczestnicz pastwa rozwijajce si, zwaszcza azjatyckie.
Stymulowane jest to wzrostem populacji w regionach importu mleka, szybkim tempem
rozwoju gospodarczego, polityk roln rzdw (np. program dopat do spoycia mleka w
szkoach Chin), a take ekspansj zachodnich firm mleczarskich na nowe potencjalne rynki
zbytu. Niebagateln rol odgrywa te postpujca westernizacja i co za tym idzie, zmiana
nawykw ywieniowych w krajach rozwijajcych si. To wanie ich gwatowny wzrost
spoycia nabiau, rozpoczty w 2005, a nasilony w 2006 r. (zatem nieuwzgldniony w
podawanych tu statystykach) sta si jednym z gwnych powodw hossy na rynkach
mleczarskich. Innym, relatywnie nowym czynnikiem wzrostu cen jest pojawienie si w wielu
regionach alternatywnych sektorw produkcji rolniczej, zwaszcza biopaliw. Konkuruje on z
innymi branami rolnictwa o powierzchnie upraw, pasze, kapita, si robocz itp.
Wikszo globalnego handlu mleczarskiego dotyczy takich produktw jak chude mleko w
proszku (OMP) czy maso, ktre wykorzystywane s przez importerw do uzupeniania
deficytu na lokalnych rynkach. Jednak ponad poowa penotustego mleka w proszku (PMP) i
wikszo serw trafiaj do konsumentw jako produkty kocowe. Ronie warto eksportu
najwyej przetworzonych produktw mleczarskich kierowanych do ostatecznych odbiorcw,
ale w ujciu wolumenu ich rola jest niewielka.
Naley podkreli, e wolumen handlu mleczarskiego rwnie ronie szybciej ni wiatowa
produkcja mleka. Wpyw na to ma trwajca liberalizacja handlu midzynarodowego,
prowadzona w ramach ukadw dwustronnych i negocjacji na forum WTO. Spodziewane jest
pogbienie tego trendu nawet mimo Eksport mleka (ekwiwalent), mln ton w 2004 r.
braku porozumienia podczas negocjacji UE-25 bez HW 14,6 UE-15 z HW 52,4
liberalizacyjnych Rundy Doha. Nowa Zelandia 10,8 Niemcy 11,9
Eksport Australia 4,9 Francja 9,4
USA 4,1 Holandia 7,6
Unia Europejska (25) pozostawaa do
Argentyna 1,8 Belgia 4,5
niedawna najwaniejszym uczestnikiem
Ukraina 1,4 W. Brytania 3,0
wiatowego eksportu mleczarskiego.
Biaoru 1,3 Irlandia 3,0
Wedug FAO, w 2004 r. wolumen jej
Szwajcaria 0,7 Dania 2,4
wywozu, bez HW czyli nie uwzgldniajc
Urugwaj 0,6 Polska 2,0
handlu wewntrznego midzy czonkami
Singapur 0,5 Austria 1,5
UE, zbliy si do 15 mln ton i by
Kanada 0,5 Wochy 1,3
mniejszy ni poczony eksport z Oceanii
Oman 0,5 Hiszpania 1,0
(gdzie prym wiedzie Nowa Zelandia).
Tajlandia 0,4 Czechy 1,0
Indie 0,4 Finlandia 0,8
Brazylia 0,3 Litwa 0,6
Copyright by FAPA 10
czny eksport artykuw mlecznych, przede wszystkim wymiana midzy pastwami

Wsplnoty, osign ekwiwalent a 52 mln ton mleka. Ranking pastw UE przedstawia prawa
strona tabeli (jak mona dostrzec, wywz pochodzi przede wszystkim z pnocy kontynentu).
Obok Nowej Zelandii, potentatami eksportowymi s te Australia oraz Stany Zjednoczone.
Wzrasta rola Argentyny, natomiast eksport z Ukrainy zmala w 2006 r. wskutek kopotw z
rosyjskim rynkiem zbytu. Pewn rol odgrywaj Szwajcaria, Biaoru oraz Urugwaj i Kanada.
W ujciu wartociowym kolejno bya w 2004
roku zasadniczo zbliona, z jedn uwag: wraz z Eksport mleka (ekwiwalent), mld USD w 2004 r.
pierwszym miejscem UE zaznacza si UE-25 bez HW 6,56 UE-25 z HW 28,67
wyraniejsza dominacja rozwinitych pastw Nowa Zelandia 3,52 Niemcy 6,11
europejskich, ktrych wyroby, czsto markowe Australia 1,76 Francja 5,03
USA 1,00 Holandia 4,29
albo posiadajce status chronionego
Argentyna 0,52 Belgia 2,39
pochodzenia/ oznaczenia geograficznego, s
Szwajcaria 0,47 Dania 1,82
drosze. Wida to na przykadzie wysokiej pozycji
WNP, w tym 1,00 Wochy 1,54
Szwajcarii w zestawieniu. Istotnym eksporterem
Ukraina 0,44 Irlandia 1,53
byy te wschodnioeuropejskie pastwa WNP
Biaoru 0,42 W. Brytania 1,32
Ukraina i Biaoru. Rosja 0,12 Austria 0,92
Sta tendencj jest spadek znaczenia eksportu Kanada 0,19 Polska 0,75
mleczarskiego UE, spowodowany zmianami Urugwaj 0,18 Hiszpania 0,73
strukturalnymi. Nale do nich: ograniczanie bardzo wysokiego wsparcia sektora mleka oraz
denie do nieodwracalnego znoszenia refundacji eksportowych. Unia zobowizaa si
wstpnie na forum WTO, e cakowicie zniesie refundacje do 2013 r. Europejscy handlowcy
staraj si przeciwdziaa, rozpoczynajc lub rozszerzajc produkcj mleczarsk w krajach
docelowego dotd importu. Niemniej Wsplnota utrzymuje siln pozycj eksportera serw,
serwatki i wyrobw markowych; w bliskiej przyszoci nie s tu spodziewane wiksze zmiany.
Z osabienia roli Unii korzysta przede wszystkim Nowa Zelandia i (w mniejszym stopniu)
Australia, majc i ambicje, i potencja do odgrywania w tym handlu roli dominujcej.
Jednego z obu niezbdnych elementw rozwijania wywozu mleczarskiego brakuje Stanom
Zjednoczonym, ktre nie d do ekspansji handlowej przy wasnym bardzo chonnym rynku.
Import
Od kilku lat nadziej brany mleczarskiej Import (ekwiwalent mleka) w 2004 r., mld USD
jest rosncy import wyrobw mlecznych do USA 1,8 UE-25 z HW 23,6
Chin. W zestawieniu za 2004 rok Pastwo UE-25 bez HW 1,3 Niemcy 4,6
rodka zajo pozycj gwnego importera Meksyk 0,9 Wochy 3,5
mleczarskiego. Za Chinami uplasowa si Chiny 0,9 Belgia 2,7
import mleczarski do Meksyku, Stanw Japonia 0,9 W. Brytania 2,7
Zjednoczonych, Rosji i Algierii, a dopiero Arabia Saud. 0,8 Francja 2,4
potem do Unii. Naturalnie naley zwrci
Algieria 0,8 Holandia 2,3
uwag na praw cz tabeli, obrazujc
Rosja 0,7 Hiszpania 1,5
faktyczny przywz artykuw mleczarskich,
Filipiny 0,5 Grecja 0,7
dokonujcy si w obrbie Wsplnego
Indonezja 0,5 Austria 0,5
Rynku. Ma on jednak znikome znaczenie dla
rozwoju sytuacji na rynkach Malezja 0,4 Dania 0,5
Singapur 0,4 Szwecja 0,4
midzynarodowych i dla poziomu cen.
Niemniej godne odnotowania jest to, e najwikszym importerem mleczarskim w UE, w
ujciu ilociowym, jest stosunkowo niewielka Holandia, a znaczcym jeszcze mniejsza
Belgia. Wytumaczeniem tej nieoczekiwanej chonnoci krajw o mimo wszystko niezbyt
duym potencjale ludnociowym jest fakt, e oba kraje reeksportuj znaczn cz
sprowadzanych towarw.
Popyt na produkty mleczarskie pochodzi gwnie z Chin, Meksyku, USA, Azji pd.-wsch. i
krajw arabskich. Bardzo istotnym elementem rynku mleka jest Rosja, zwaszcza w aspekcie
rekordowych cen ropy i wiatowych tendencji importu innych surowcw energetycznych.
Mimo e Stany Zjednoczone ilociowo plasoway si w imporcie mleczarskim w 2004 r. za
Chinami i Meksykiem, koszt ich przywozu by naturalnie wyszy. Rozpatrujc import w ujciu
wartociowym, wida zauwaon wczeniej prawidowo: wiksze s wydatki zamonych,
nawykych do dbr wysokiej jakoci spoeczestw bogatego Zachodu: Amerykanw,
Europejczykw czy Japoczykw. Jednak dynamiczny rozwj Chin i azjatyckich tygrysw
(Tajlandia, Malezja), a take kontynuacji wietnej koniunktury na rop w pastwach
arabskich i na paliwa z Rosji moe w niedalekiej perspektywie zachwia t kolejnoci.
Eksport mleczarski w 2004 r., 4,0 Import produktw mleczarskich w 2004 r.,
14 w mln ton (ekwiwalent mleka) w mln ton (ekwiwalent mleka)
3,5
12
3,0
10
2,5
8
2,0
6 1,5
4 1,0
2 0,5
0 0,0
UE-25 bez HW
Urugw aj
Now a Zelandia
Australia
Argentyna
Ukraina
Szw ajcaria
Kanada
Oman
Tajlandia
Indie
Brazylia
Singapur
Biaoru
USA
Meksyk
UE-25 bez HW
Rosja
Algieria
Japonia
Indonezja
Malezja
Tajlandia
Arabia Saud.
Singapur
Chiny
Filipiny
USA
7,0 1,8 Import mleczarski (ekwiwalent mleka)

Eksport mleczarski (ekwiwalent mleka), 1,6 w mld USD, 2004 r.
6,0
w mld USD, 2004 r.
1,4
5,0
1,2
4,0 1,0
3,0 0,8
0,6
2,0
0,4
1,0 0,2
0,0 0,0
UE-25 bez HW
Meksyk
Japonia
Algieria
Rosja
Indonezja
Malezja
Arabia Saud.
WNP, w tym
Singapur
Chiny
Filipiny
USA
UE-25 bez HW
Urugw aj
N. Zelandia
Australia
Argentyna
Szw ajcaria
Ukraina
Rosja
Kanada
Biaoru
USA
PROGNOZA OECD RYNEK MLEKA W LATACH 2007-2016

Eksperci Organizacji Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), grupujcej najbogatsze
pastwa wiata, przedstawili rednioterminowe (na lata 2007-2016) perspektywy dla
wiatowych rynkw ywnoci, w tym produktw mleczarskich. Generalnie przewiduje si, e
tempo wzrostu konsumpcji bdzie przewysza wzrost produkcji we wszystkich sektorach
spoywczych z wyjtkiem pszenicy.
W odniesieniu do produktw mleczarskich oglny wzrost jest stymulowany przede wszystkim
pozytywnymi trendami wrd krajw rozwijajcych si. Rnice w trendach s najbardziej
widoczne zwaszcza wrd produktw wyej przetworzonych (innych ni zboa).
Globalizacja i rosnce znaczenie kluczowych rynkw wschodzcych powoduj w pierwszym

rzdzie zwikszanie importu produktw przetworzonych i surowcw, a nastpujcy potem
wzrost popytu wewntrznego prowadzi bdzie do powikszania potencjau produkcji
krajowej i intensyfikacji inwestycji zagranicznych na rynkach wschodzcych. W szczeglnym
stopniu procesy te bd zauwaalne w krajach uznawanych za przyszo sektora. Na
subkontynencie indyjskim najwikszym indywidualnym producencie mleka na wiecie
rosncy popyt dotyczy bdzie przede wszystkim produkcji mleka i masa, natomiast wzrost
wydajnoci mleczarskiej przeoy si na znaczce zwyki w Chinach. Znaczenie obydwu
rynkw dla sektora mleka dotyczy nie tylko eksportu na te obszary, ale przede wszystkim
uzyskania duego udziau na rynkach konsumowanych wyrobw o wyszej wartoci dodanej.
Roczna procentowa zmiana produkcji i spoycia mleka i produktw mlecznych na wiecie
w okresie 2007-2016
Produkcja Konsumpcja
Ogem OECD Spoza OECD Ogem OECD Spoza OECD
Mleko 1,8 0,7 2,8
Maso 2,2 -0,2 3,6 2,3 0,0 3,4
Sery 1,3 1,1 2,1 1,3 1,1 2,0
OMP 1,0 0,6 2,1 1,3 1,1 2,0
PMP 2,4 2,2 2,6 2,5 1,0 2,8
Produkcja mleka
Wedug prognoz, produkcja mleka na wiecie bdzie si zwiksza w tempie 1,8% rocznie, a
produkcja mleka na osob 0,5% (ale 1% w pastwach rozwijajcych si, poza najniej
rozwinitymi, gdzie spodziewany jest spadek). Wzrost ten bdzie przede wszystkim
uwarunkowany zwikszeniem wydajnoci mlecznej krw, gdy ich wiatowe pogowie
wzronie bardzo nieznacznie. Produkcja ma osign w 2016 roku ponad 780 mln ton, o 1/5
powyej wielkoci z 2006 roku.
W przewaajcej mierze wzrost bdzie 50
pochodzi spoza obszarw pastw
40
wysoko rozwinitych, w szczeglnoci z Udzia pastw OECD w wiatowej
Azji Pd.-Wschodniej i Ameryki 30 produkcji mleka (w %)
aciskiej. Tempo wzrostu produkcji 20
mleka w krajach rozwijajcych si
44,0
bdzie czterokrotnie wysze ni w 10 46,6 41,6
krajach rozwinitych, a udzia tych 0
ostatnich w wiatowej produkcji mleka 2006 2011 2016
wydatnie zmaleje, podtrzymywany tylko
pewnym wzrostem w Oceanii i Stanach Zjednoczonych.
Przez wikszo okresu prognozy produkcja mleka w wanych regionach OECD ma podlega
instytucjonalnym ograniczeniom. Dotyczy to np. Kanady oraz zwaszcza Wsplnoty
Europejskiej, gdzie pki co mwi si o utrzymaniu systemu kwot mlecznych do marca
2015 roku. Dlatego tam produkcja mleka wzronie wedug OECD zaledwie o 1,5% -
aczkolwiek prognoza ta wydaje si zaniona z uwagi na oczekiwane powikszanie kwot
mlecznych. Przyszo naley zdecydowanie do pastw o liberalnym podejciu do
mleczarstwa, przede wszystkim z regionu Oceanii i Ameryki aciskiej. W Stanach
Zjednoczonych, gdzie ograniczenia ilociowe nie obowizuj, nastpi pewne przyspieszenie
tempa wzrostu produkcji mleka. W USA ma ona by w 2016 roku osign okoo 100 mln
ton. Produkcja mleka wiksza w 2016 roku nawet o 20% (wobec 2006 roku) spodziewana
jest w Nowej Zelandii. W Australii spodziewano si wprawdzie tylko nieco sabszego wzrostu,
ale kwesti otwart pozostaje, czy katastrofy klimatyczne, jakie ostatnio czsto nawiedzaj
ten region, nie stay si ju staym elementem pogodowym. W 2016 roku w Rosji i na
Ukrainie analitycy oczekuj o okoo 9-10% wicej mleka ni obecnie, ale i w tych krajach
pobudzanie krajowej produkcji przez rzdy napotyka na trudnoci i nie rozwija si ona w
oczekiwanym tempie.
Rowa przyszo rysuje si przed rynkiem mleka w Ameryce aciskiej. Ma ona si
zwiksza o 2% rocznie, co przekada si na zwikszenie do 2016 roku wolumenu o ponad
. O ile wzrost w Brazylii bdzie zbliony do oglnego trendu wiatowego, to prawdziwa
eksplozja ma sta si udziaem Argentyny. W 2016 roku kraj ten ma wytwarza o poow
mleka wicej ni aktualnie okoo 15 mln ton.
Decydujcy dla rynku mleka bdzie podkrelamy rozwj produkcji mleka w Azji. Wedug
analitykw OECD, ma ona w 2016 roku by o 1/3 wiksza od aktualnej. Niezagroon
hegemoni w produkcji utrzymaj Indie (prognozowane 127 mln ton, o 1/3 wicej ni w
2006 r.). Wydaje si, e analizy OECD dotyczce tempa wzrostu produkcji mleka w Chinach
s nieco zbyt optymistyczne. Odnotowa jednak naley, e szacunki mwi, i za 9 lat w
Pastwie rodka bdzie si wytwarza 50 mln ton mleka, prawie o poow wicej ni
obecnie. Wzrost w Pakistanie bdzie skromniejszy.
Produkcja artykuw mleczarskich
Udzia pastw rozwinitych w rynku mleka w proszku jest znacznie wikszy po stronie
produkcji anieli spoycia. Nastpi ma w tym wzgldzie pewien spadek, a potem
stabilizacja. Najwiksze straty pastwa o dojrzaych rynkach maj ponie w okresie
prognozy w sektorach mleka (surowiec) i masa, poniewa potencja rozwoju krajw spoza
OECD (doczajc do dwch wyej wymienionych jeszcze Brazyli) jest znacznie wikszy. Do
roku 2016 udzia pastw rozwinitych w produkcji masa spadnie o 7 punktw procentowych
(wobec stanu z 2006 r.), a w jego spoyciu o 7,5 punktu. Coraz mniejsze bdzie znaczenie
krajw bogatych w produkcji i spoyciu PMP - penego mleka w proszku.
Maso - udzia pastw OECD w PMP - udzia pastw OECD w

wiatowej produkcji (kolor ty) i wiatowej produkcji (pasy) i
konsumpcji (kolor niebieski), w % konsumpcji (kropki), w %
50
41,3 50 46,1 43,6 43,8
40 35,8 36,1
31,3 32,4 40
28,3
30
30
20 19,5 17,7
20 16,7
10
10
0
0
2006 2011 2016
2006 2011 2016
W odniesieniu do odtuszczonego mleka w proszku (OMP) pastwa OECD pozostan

czynnikiem dominujcym zarwno w produkcji (okoo wiatowego wolumenu), jak i w
konsumpcji, ze stabilnym udziaem przekraczajcym poow wiatowego spoycia.
Natomiast w sektorze serw udzia produkcji i konsumpcji w krajach wysoko
uprzemysowionych zmniejszy si stosunkowo nieznacznie tu pozostan one dominujcymi
graczami, z udziaem w produkcji i konsumpcji wci ponad 75%.
OMP - udzia pastw OECD w wiatowej Sery - udzia pastw OECD w

produkcji (kolor pomaraczowy) i wiatowej produkcji (kratka) i
100
konsumpcji (kolor zielony), w % konsumpcji (kolor czerwony), w %
90
76,7 73,0 73,7 100
80
78,4 76,0 77,6 75,7 76,9 74,9
70 80
60 54,6 54,0 54,1
50 60
40
40
30
20 20
10
0 0
2006 2011 2016 2006 2011 2016
Wzrost wiatowych cen produktw mleczarskich to wpyw szerszych zmian strukturalnych.

Urbanizacja i wysze zarobki zmieniaj nawyki ywieniowe w krajach rozwijajcych si nie
tylko w odniesieniu do masa i serw, ale znacznie peniej wykorzystuje si rwnie mleko w
proszku. Oprcz dziaa rzdw, rozwija si system dystrybucji detalicznej. Zwiksza si
pojemno magazynw, co suy te rozwojowi rynku wieych produktw mlecznych Postp
technologiczny sprawia, e wytwarza si coraz wicej artykuw o wyszej wartoci dodanej.
W kontekcie postpu technicznego warto przytoczy opinie ekspertw OECD na temat Chin.
Uwaa si, e wzrost spoycia nabiau w Pastwie rodka bdzie w coraz wikszym zakresie
pokrywany przez gwatownie zwikszajc si produkcj krajow, a tym samym wzrost
importu ma by duo mniejszy ni wczeniej oczekiwano, i dotyczy bdzie gwnie PMP.
W krajach wysoko uprzemysowionych innowacje dotyczce takich wyrobw kad nacisk na
wygod i dostarczanie wikszej palety produktw (sery, jogurty i desery smakowe). Na tym
wzbogacaniu oferty korzysta bd konsumenci w USA i Japonii, ktre to kraje nale do
czoowych (poza Wsplnot) importerw serw.
Wywz mleczarski pozostanie zdominowany przez tradycyjnych eksporterw z pastw
wysoko rozwinitych UE, Now Zelandi i Australi. Oczekiwany jest wzrost obrotw
wszystkimi produktami mleczarskimi poza masem. Handel pozostanie regionalny
szczeglnie dotyczy to Unii Europejskiej; obroty wewntrz Wsplnoty s wiksze ni wrd
reszty krajw wiata cznie. Argentyna (nienaleca do OECD, ale pozostajca jednak
krajem relatywnie bogatym) powraca na rynki wiatowe jako dostawca znaczcych iloci
penego mleka w proszku i serw.
Kraje rozwijajce si uzyskuj coraz wikszy udzia szczeglnie w sektorach masa i
odtuszczonego mleka w proszku, korzystajc z miejsca oprnionego przez handlowcw
unijnych, ktrych magazyny interwencyjne opustoszay. Sprowadzane mleko w proszku i
maso suy do rekonstytucji czyli ponownej zamiany na mleko pynne, przede wszystkim
na Bliskim Wschodzie i w Afryce Pnocnej, a take w Meksyku.
SZCZEGOWE PROGNOZY DLA PRODUKTW MLECZARSKICH

Uwaga terminologiczna: OECD podaje, i nie ma ustanowionej oficjalnie formuy okrelajcej
kraje rozwinite. W definicji podanej w niniejszym opracowaniu istniej sprzecznoci, niemniej
naley podj prb pewnego usystematyzowania.
Za kraje rozwinite uznaje si w praktyce czonkw OECD wikszo czonkw Unii Europejskiej,
Europ Zachodni, USA i Kanad, Japoni, Australi i Now Zelandi, a w statystykach handlowych
rwnie Poudniowoafrykask Uni Celn oraz Izrael.
Za kraje rozwijajce si uwaa si natomiast wikszo tzw. pastw trzeciego wiata, a z Europy -
pastwa b. Jugosawii (poza Soweni, ktra naley do UE), natomiast postsowieckie kraje Europy
Wschodniej i pastwa b. ZSRR nie nale ani do krajw rozwinitych, ani do rozwijajcych si, ani
tym bardziej do najniej rozwinitych (lista 50 pastw, przede wszystkim afrykaskich, publikowana
przez ONZ).
Rynek masa
W sferze produkcji i spoycia rynek masa ma cechowa znaczca nierwnowaga midzy

pastwami rozwinitymi a krajami spoza OECD. W krajach bogatych produkowa si bdzie
coraz mniej masa w 2016 r. produkcja ma by go o 1,4% mniej ni w 2006 r. (pomijajc
przejciowy, jak si wydaje, wzrost w 2007 r).
Spoycie bdzie stabilne Produkcja i spoycie masa na wiecie - prognoza OECD
(wobec 2006 roku wzrost o 8
prawie 1% w 2016 r.).
7
Zupenie inaczej bdzie w 6
krajach spoza OECD.
Produkcja ma tam wzrasta 5
mln ton
w tempie 2,7-5,1% rocznie 4

(z wyjtkiem 2008 roku, 3
kiedy przewidywane jest OECD Produkcja
2
sabsze tempo 1,7% po OECD Spoycie
rekordowym 5,6% wzrocie 1 Spoza OECD Produkcja
Spoza OECD Spoycie
spodziewanym w 2007 0
roku). Oznacza to, e za 9
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
lat produkcja masa poza
OECD wzronie a o niemal
45%, a konsumpcja o
prawie 43%. Zagregowana prognoza w okresie 2006-2016 wskazuje na wzrost globalnej
produkcji masa o ponad , a spoycia o blisko 28%.
Prognoza wiatowej produkcji masa wg OECD, w mln ton (lata 2001-05 rednia)
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Produkcja 3,69 3,59 3,63 3,58 3,55 3,54 3,55 3,54 3,54 3,54 3,54 3,54
OECD
Spoycie 3,08 3,09 3,14 3,12 3,11 3,11 3,11 3,11 3,11 3,12 3,12 3,12
Spoza Produkcja 4,45 5,10 5,39 5,48 5,76 6,00 6,27 6,47 6,73 6,91 7,17 7,38
OECD Spoycie 4,89 5,55 5,89 6,01 6,30 6,54 6,82 7,02 7,27 7,45 7,71 7,92
Cay Produkcja 8,15 8,70 9,01 9,06 9,31 9,53 9,82 10,01 10,26 10,45 10,70 10,91
wiat Spoycie 7,97 8,64 9,03 9,13 9,41 9,65 9,94 10,14 10,39 10,57 10,82 11,04
wiatowy import masa zwikszy si w

Import masa do pastw rozwijajcych si
latach 2006-2016 o 24% i ma na koniec
na tle importu wiatowego, tys. ton
okresu prognozy osign prawie 880 900
tys. ton - przewiduj analitycy OECD. 800
700
Pastwa rozwijajce si (patrz uwaga 600
terminologiczna powyej) utrzymaj 500 wiat
dominujc pozycj w przywozie tego 400
300 Rozw.
tuszczu, chocia tempo zakupw bdzie 200
nisze ni w przypadku pastw 100
0
rozwinitych (14% wobec 20% w
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
okresie prognozy), a w niektrych latach

zmiana roczna ma by nawet ujemna.
Udzia pastw rozwijajcych si w cznym przywozie masa na wiecie ma by do

stabilny, na poziomie zblionym do 60%.
Prognoza wiatowego importu masa wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
OECD 145 129 133 137 138 140 144 147 150 152 153 155
Rozwij. si 399 430 452 460 459 471 474 479 478 482 486 492
wiat 697 708 760 799 818 833 842 852 855 863 867 878
Eksport masa pozostanie w okresie

Prognoza eksportu masa, tys. ton
prognozy zdominowany przez pastwa 900
bogate, a wolumen powinien 800
ustabilizowa si na poziomie okoo 600 700
tys. ton. Udzia pastw OECD w 600
wielkoci wiatowego wywozu bdzie 500
oscylowa wok 70%. Wyjtkiem bdzie 400 Cay wiat
rok 2007, kiedy to z powodu wietnej 300 Rozw.
koniunktury mleczarskiej eksport z 200 OECD
pastw rozwinitych bdzie 100
zdecydowanie wikszy. Zaraz potem, bo 0
w latach 2008-2009, eksperci 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
prognozuj znaczcy spadek wywozu
masa z pastw OECD. Kraje rozwijajce si (do tej grupy, zgodnie z definicj, nie zaliczono
wszystkich pozostaych krajw wiata) odnotuj pewien wzrost, wci bdzie to jednak
skromne 7-8% eksportu wiatowego. W 2016 r. wiatowy eksport masa ma by o 170 tys.
ton (lub 24%) wikszy ni dekad wczeniej.
Prognoza wiatowego eksportu masa wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
OECD 741 684 626 575 584 596 602 608 603 603 602 603
Rozwij. si 49 61 54 57 56 57 57 58 63 66 67 70
Cay wiat 697 708 760 799 818 833 842 852 855 863 867 878
Rynek OMP
Z prognozy OECD wynika, e rynek odtuszczonego mleka w proszku ma do dobre
perspektywy. W rednim
terminie wzronie tak 3,0 Produkcja i spoycie OMP na wiecie, mln ton - prognoza OECD
wiatowa produkcja, jak i
2,5
spoycie (o ponad 10%),
przy czym zjawiska te
2,0
bd miay wiksz
dynamik w pastwach 1,5
spoza grupy skupiajcej
najbogatsze pastwa 1,0
wiata. Dla pastw OECD
eksperci przewiduj 0,5 OECD Produkcja OECD Spoycie
nawet w krtkim okresie Spoza OECD Produkcja Spoza OECD Spoycie
pewien spadek produkcji i 0,0
ponown zwyk w II
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
dekadzie XXI wieku.
Konsumpcja rosn bdzie jednak szybciej anieli produkcja, zwaszcza w krajach niej
rozwinitych (ta ostatnia ma by w 2016 roku o wiksza ni dekad wczeniej). Sta
cech rynku OMP pozostan kilkuprocentowe niedobory poday (produkcja minus
konsumpcja) przekraczajce w skali globalnej 100 tys. ton, co moe stanowi prognostyk
trwaej zwykowej tendencji cenowej.
Prognoza wiatowej produkcji OMP wg OECD, w mln ton (lata 2001-05 rednia)
2001-
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
05
Produkcja 2,74 2,40 2,48 2,39 2,36 2,37 2,39 2,43 2,44 2,48 2,52 2,55
OECD
Spoycie 1,98 1,78 1,85 1,76 1,77 1,79 1,82 1,86 1,89 1,91 1,93 1,95
Spoza Produkcja 0,74 0,73 0,77 0,79 0,83 0,84 0,89 0,90 0,93 0,92 0,93 0,91
OECD Spoycie 1,47 1,48 1,49 1,51 1,51 1,53 1,56 1,58 1,61 1,62 1,64 1,65
Cay Produkcja 3,48 3,12 3,25 3,18 3,19 3,21 3,28 3,33 3,38 3,40 3,44 3,46
wiat Spoycie 3,46 3,27 3,34 3,27 3,28 3,32 3,38 3,44 3,49 3,53 3,57 3,60
Import OMP bdzie nadal kierowany przede wszystkim do krajw rozwijajcych si, ale jego
poziom ma by stabilny - w
1 300
2016 roku tylko o 1% wyszy 1 200 wiatowy import OMP, w tys. ton
ni w 2006 r., na poziomie 1 100
okoo 1,1 mln ton. Znacznie, 1 000
900
bo o 28%, do blisko wier 800
miliona ton, zwikszy si ma 700 OECD Rozw. wiat
natomiast w cigu dekady 600
500
przywz do pastw wysoko 400
rozwinitych. 300
200
Poniewa za wiatowy 100
0
przywz chudego mleka w
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
proszku wzronie w latach
2006-2016 o 4%, wniosek z
tego, e zwyka ta bdzie
wynikiem intensyfikacji
wymiany midzy pastwami OECD.
Prognoza wiatowego importu OMP wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
05
OECD 223 191 196 195 199 204 211 218 224 228 237 244
Rozw. 1 039 1 097 1 081 1 067 1 046 1 052 1 063 1 063 1 082 1 072 1 080 1 111
wiat 1 167 1 196 1 190 1 178 1 161 1 169 1 182 1 184 1 205 1 198 1 210 1 244
W eksporcie OMP, ktry bdzie wzrasta w takim samym 4% tempie, jak import, sytuacja
pozostanie dokadnie odwrotna ni w imporcie. Wikszo, z reguy okoo 2/3 wiatowego
wolumenu wywozu OMP pochodzi bdzie z pastw OECD, ale tona zwikszy si ma w
cigu dekady bardzo nieznacznie (+5%), i to na sam koniec okresu prognozy biorc za
punkt odniesienia rok 2006.
Nie ma raczej szans na powrt

dobrych lat z pocztku millenium, wiatowy eksport OMP, w tys. ton
1 250
kiedy eksport OMP z pastw
rozwinitych siga 1 mln ton, a ich 1 000 OECD Rozw. wiat
udzia w wiatowym wywozie
przekracza 80%. Eksport z krajw 750
rozwijajcych si bdzie cechowa
dua, niekiedy nawet 500
kilkunastoprocentowa zmienno
250
(rok do roku). Jak prognozuj
eksperci OECD, wolumen dostaw
0
OMP z tej grupy krajw ma by w
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2016 roku o 15% wikszy ni
dekad wczeniej.
Prognoza wiatowego eksportu OMP wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
05
OECD 970 803 771 766 739 745 740 753 756 782 813 841
Rozw. 108 137 167 158 169 171 188 177 200 168 150 157
wiat 1167 1196 1190 1178 1161 1169 1182 1184 1205 1 198 1 210 1244
Rynek PMP
Sektor penotustego mleka w proszku jest drugim, obok masa, gdzie produkcja, a zwaszcza
spoycie w krajach spoza OECD przewysza analogiczne wskaniki dla pastw rozwinitych.
O ile jednak przewaga produkcji wci jest do nieznaczna (w 2006 r. 17%), to w
spoyciu jest ona przytaczajca (4-krotna).
W okresie prognozy strukturalna nadwyka pastw OECD ma si jeszcze powikszy z 1,1
mln ton w 2006 r. do prawie 1,5 mln ton dziesi lat pniej, co odpowiada wzrostowi
produkcji o 1/5 (mimo sabszych prognoz na najblisze lata), a konsumpcji w tempie
dwukrotnie sabszym. W tym samym czasie strukturalny niedobr pastw spoza OECD
zwikszy si z 0,9 do 1,3 mln ton, gdy zarwno produkcja, jak i spoycie bd si zwiksza
rwnomiernie, o blisko 1/3 na przestrzeni najbliszej dekady.
4,5 Produkcja i spoycie PMP na wiecie, mln ton, prognoza OECD

4,0
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5 OECD Produkcja OECD Spoycie
Spoza OECD Produkcja Spoza OECD Spoycie
1,0
0,5
0,0
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Prognoza wiatowej produkcji PMP wg OECD, w mln ton (lata 2001-05 rednia)
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Produkcja 1,82 1,95 1,95 1,95 1,99 2,06 2,09 2,15 2,21 2,25 2,30 2,34
OECD
Spoycie 0,72 0,79 0,78 0,79 0,80 0,81 0,81 0,82 0,83 0,84 0,85 0,86
Spoza Produkcja 1,80 2,28 2,38 2,47 2,56 2,63 2,71 2,77 2,83 2,90 2,95 3,01
OECD Spoycie 2,71 3,25 3,35 3,43 3,55 3,69 3,79 3,91 4,01 4,11 4,20 4,30
Cay Produkcja 3,62 4,22 4,32 4,42 4,55 4,69 4,80 4,92 5,04 5,15 5,25 5,35
wiat Spoycie 3,43 4,03 4,13 4,22 4,35 4,49 4,61 4,73 4,84 4,95 5,05 5,16
wiatowa produkcja PMP w analizowanym okresie ma wzrosn o 27%, a spoycie nieco

bardziej, bo o 28%. W cigu caego okresu prognozy na wiecie ma si utrzyma lekka
nadwyka produkcji nad konsumpcj (0,2 mln ton, odpowiadajca 4-5% globalnego
zapotrzebowania).
Ta drastyczna nierwnowaga Prognoza wiatowego importu PMP, tys. ton
strony podaowej i popytowej 2 500
znajduje odzwierciedlenie w OECD Najniej rozw.
Rozw. wiat
wynikach i spodziewanych 2 000
kierunkach handlu penym
mlekiem w proszku. Import do 1 500
pastw OECD jest i pozostanie w
praktyce nieistotny, stanowic 1 000
tylko kilka procent wymiany
500
wiatowej. O jego maej roli
wiadczy fakt, e wedug OECD ju
0
obecnie jest on mniejszy ni
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
przywz OMP do pastw najniej
rozwinitych (z ang. LDC), a do
2016 roku ten stosunek ma si
dalej powiksza i wynie 2 do 1, dziki wzrostowi przywozu do krajw LDC o poow.
Gwnymi kierunkami importu PMP pozostan rynki pastw rozwijajcych si, gdzie
dynamika wzrostu przywozu ma w okresie prognozy wynie 40%.
Prognoza wiatowego importu PMP wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
05
OECD 88 85 82 80 81 81 80 81 81 81 81 82
Najniej rozw. 86 112 115 120 126 132 138 144 150 155 161 167
Rozwijaj. si 1 340 1525 1582 1598 1661 1750 1806 1882 1943 2005 2066 2128
wiat 1 396 1582 1642 1661 1726 1815 1872 1950 2012 2076 2139 2203
W eksporcie PMP pastwa zamone zachowaj co prawda sw przewag, jednak bdzie ona
stopniowo male. Stanie si tak wskutek znacznie mniejszej dynamiki wzrostu wywozu
anieli zwyka w krajach rozwijajcych si. W 2016 r. pastwa OECD maj w zaoeniu
odnotowa wzrost wolumenu eksportu PMP o ponad (wobec 2006 r.), zwaszcza od 2010
r., wobec ponad 60% skoku sprzeday PMP przez kraje ubosze. Szczeglnie dobry ma by
dla krajw rozwijajcych si rok 2007, kiedy to sprzeda PMP za granic ma by a o 14%
wiksza od zeszorocznej.
Prognoza wiatowego eksportu PMP wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
OECD 1 185 1 245 1 245 1 235 1 269 1 330 1 359 1 414 1 453 1 489 1 526 1 563
Rozwijaj. si 382 499 570 593 625 654 682 705 728 755 781 807
wiat 1 396 1 582 1 642 1 661 1 726 1 815 1 872 1 950 2 012 2 076 2 139 2 203
Prognoza wiatowego eksportu PMP, tys. ton

2 200
2 000 OECD Rozw. wiat
1 800
1 600
1 400
1 200
1 000
800
600
400
200
0
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Rynek serw
Sery nale do najwyej Produkcja i spoycie serw na wiecie, mln ton, prognoza OECD
przetworzonych produktw 16
mleczarskich, zatem nic 14
dziwnego, e to w bogatych OECD Produkcja
12
pastwach najwiksza jest OECD Spoycie
ich produkcja i spoycie, przy 10 Spoza OECD Produkcja
czym w krajach tych 8 Spoza OECD Spoycie
wytwarza si wicej serw, 6
ni konsumuje. Taka 4
tendencja, z 13-14%
2
globaln dynamik wzrostu
0
produkcji i konsumpcji, ma
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
si utrzyma w okresie
prognozy OECD. Jednak na
przestrzeni najbliszych 10
lat zwyka w pastwach zamonych (11-12%) ma by sabsza ni w krajach spoza OECD
(okoo 20%). W aspekcie podaowo-popytowym rynek wydaje si zrwnowaony, poniewa
wielko nadwyki produkcyjnej w krajach wysoko uprzemysowionych w zasadzie bilansuje
si z deficytem z regionw niej rozwinitych. Nie przeszkadza to prognozom o blisko 30%
wzrocie wolumenu handlu serami na wiecie w 2016 roku wobec 2006 r.
Prognoza wiatowej produkcji serw wg OECD, w mln ton (lata 2001-05 rednia)
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Produkcja 13,85 14,70 14,79 14,98 15,16 15,33 15,45 15,65 15,82 15,99 16,17 16,36
OECD Spoycie 13,41 14,22 14,47 14,66 14,83 14,98 15,10 15,28 15,44 15,60 15,77 15,95
Spoza Produkcja 3,79 4,05 4,08 4,15 4,25 4,36 4,46 4,55 4,64 4,74 4,83 4,91
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
OECD Spoycie 4,19 4,49 4,49 4,54 4,64 4,75 4,85 4,96 5,06 5,16 5,25 5,34
Cay Produkcja 17,64 18,75 18,87 19,14 19,41 19,68 19,91 20,20 20,46 20,73 21,00 21,27
wiat Spoycie 17,60 18,71 18,96 19,20 19,47 19,72 19,95 20,24 20,49 20,76 21,02 21,29
Ze wzgldu na sw specyfik 2 000 Prognoza importu serw, tys. ton

artykuw czsto ekskluzywnych i 1 800
drogich innych ni uznawane za 1 600
masowe np. maso czy mleko w 1 400
proszku, sery s jedynym produktem, 1 200
w handlu ktrym dominuj pastwa 1 000
wysoko rozwinite take po stronie 800
importu. Prognoza OECD stanowi, e 600
w 2016 roku do bogatych regionw 400
200
wiata bdzie si sprowadza ponad
0
poow oglnej iloci serw czsto
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
bdzie to po prostu handel pomidzy
pastwami OECD. Co do znamienne,
dynamika obrotw ma by wysza od OECD Rozw. wiat
tej dla krajw rozwijajcych si.
Prognoza wiatowego importu serw wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
OECD 758 725 767 785 804 822 843 863 883 903 923 944
Rozwij. si 550 589 595 615 624 640 656 672 686 703 722 741
wiat 1 401 1459 1497 1545 1593 1624 1666 1710 1750 1792 1833 1876
W porwnaniu z importem, rola i 2 000 Prognoza eksportu serw, tys. ton

udzia pastw wysoko rozwinitych 1 800
w eksporcie jest jeszcze bardziej 1 600
widoczna w roku 2006 wolumen 1 400
serw wysyanych z pastw OECD a 1 200
dziesiciokrotnie przewysza tona 1 000
eksportu z krajw rozwijajcych si. 800
Sytuacja bdzie jednak ulega 600
zmianie, poniewa analitycy OECD 400
wieszcz diametralnie rn 200
dynamik wywozu serw dla pastw 0
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
bogatych i uboszych. O ile w tym

pierwszym przypadku ma ona dla lat
2006-2016 wynie niecae 13%, to OECD Rozw. wiat
w drugim niemal 90%. Nadwyka
eksportu serw z pastw OECD nad importem do pastw skupionych w tym ugrupowaniu
bdzie jednak w okresie prognozy wci znaczna 350-400 tys. ton.
Prognoza wiatowego eksportu serw wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
OECD 1196 1186 1150 1146 1159 1177 1206 1240 1265 1291 1314 1339
Rozwijaj. si 137 198 239 274 293 305 318 326 339 351 361 373
wiat 1401 1459 1497 1545 1593 1624 1666 1710 1750 1792 1833 1876
PRZEGLD NAJWANIEJSZYCH RYNKW MLECZARSKICH

UNIA EUROPEJSKA
Oglny opis zmian w funkcjonowaniu Wsplnej Polityki Rolnej na rynku mleka
Powikszajca si w ostatnich latach Unia Europejska (UE-27) odgrywa szczegln rol w
wiatowym rynku mleka. Dzieje si tak z powodu najwikszej cznej produkcji (okoo 150
mln ton, zdecydowana wikszo to mleko krowie) oraz wci bardzo wanej roli w handlu
wiatowym. Przez dekady zasadnicz cech UE by take bardzo szeroki zakres regulacji
rynku mleka oraz wielo mechanizmw wsparcia dla tego rynku zawartych we Wsplnej
Polityce Rolnej. Jednak WPR zostaa poddana reformie w 2003 roku, a w latach 2006-07 sam
rynek umoliwi znaczne ograniczenie wsparcia. Poniewa system organizacji rynku oraz
biece funkcjonowanie mechanizmw pomocowych s systematycznie omawiane w
Raportach Kwartalnych (po szczegowe informacje odsyamy wanie do nich), w biecej
analizie skoncentrujemy si tylko na oglnym omwieniu instrumentw unijnego systemu
mleczarskiego, nieco wicej uwagi powicajc kwestiom rynkowym i handlowym.
Wsplna Polityka Rolna na rynku mleka zmienia w ostatnich latach swe oblicze. Naczelna
zasada ograniczania poday mleka kwoty mleczne, wprowadzone w 1984 r. zostaa
wprawdzie utrzymana do sezonu 2014/15, ale prawdopodobnie we wczeniejszym terminie
zajd w tym wzgldzie pewne zmiany Komisja Europejska przewiduje 2% zwikszanie
kontyngentw i plany tzw. mikkiego ldowania dla rolnikw. Radykalna redukcja dotyka
inne formy wspierania rynku wewntrznego. Obniono wysokie dotd ceny interwencyjne
odtuszczonego mleka w proszku i masa, wprowadzajc limit interwencyjnego skupu (w
przypadku masa, gdy w odniesieniu do OMP limit taki od dawna istnieje). We wrzeniu
2007 r. zawarto biaka w niektrych rodzajach odwodnionego mleka konserwowanego (w
praktyce OMP) znormalizowano we Wsplnocie na poziomie 34%, a w zwizku z tym cen
interwencyjn OMP obniono o 2,8% ze 174,69 do 169,80 euro/100 kg.
Ju przed 3 laty zniesiono wysok (niemal 31 euro/100 kg) cen docelow mleka, ktra
wyznaczaa poziom oczekiwanych dochodw producentw poprzez swe odbicie w cenach
interwencyjnych produktw mlecznych, bdc ponadto podstaw do obliczania kar za
przekroczenie kwot mlecznych, czyli nadprodukcj mleka. To, e jesieni 2007 roku rolnicy w
wielu krajach Unii uzyskiwali za mleko grubo ponad 30 eurocentw/kg, jest zasug
znakomitej koniunktury rynkowej i wzrostu wiatowego popytu przy maej poday, a w
mniejszym stopniu unijnych mechanizmw stabilizowania rynku (zwaszcza zlikwidowania
zapasw interwencyjnych OMP i masa).
Jesieni 2007 r. zniesiono pewne Obnika cen interwencynych (lewa skala) i wzrost dopat
take mechanizmy wsparcia bezporednich do kwoty mlecznej (prawa skala), w EUR/t
rynku wewntrznego: dopaty do 3 500 35
prywatnego przechowalnictwa 3 000
30
masa, moliwo zakupu masa
przez siy zbrojne po obnionych 2 500 25
cenach (przepis niestosowany od 2 000 20
1989 r.). Zerowe jest obecnie
1 500 15
wsparcie do przerobu Maso
1 698
odtuszczonego mleka i OMP - 1 000 OMP

10
odtuszczonego mleka w proszku 500 Dopata na ton kwoty 5
na kazein, do produkcji masa
0 0
stosowanego w rnych
2003 2004 2005 2006 2007 2008
wyrobach spoywczych.
Ujednolicono i generalnie obniono subsydiowanie spoycia mleka w szkoach.
W ramach reformy, od 2004 r. wprowadzono system dopat bezporednich na rynku mleka

(ich wysoko rosa do 2007 r.), by minimalizowa ujemny wpyw obniania cen
interwencyjnych. Pocztkowo dopaty odnosiy si do wielkoci posiadanej kwoty mlecznej.
W wielu pastwach czonkowskich zostay ju one zamienione na system premii obszarowych
i oddzielone od decyzji produkcyjnych (jak zakada docelowe rozwizanie). Chodzi o to, by
wspiera bezporednio rolnikw, pozostawiajc w ich gestii to, jakim typem produkcji
rolniczej zechc si oni zaj, tym samym skaniajc ich do bardziej prorynkowych postaw.
Poniewa jednak rolnicy nie s ju zwizani z produkcj mleka, wielu z nich rezygnuje z
dziaalnoci mleczarskiej (nawet mimo ostatniej znakomitej sytuacji w sektorze), a tym
samym jest to kolejny powd malejcej produkcji mleka. W rednim terminie produkcja
moe wzrosn po przejciu tych indywidualnych iloci referencyjnych przez innych,
efektywniejszych rolnikw.
Zmiany cen interwencyjnych i nowe patnoci na rynku mleka
poziom w od 1 VII od 1 VII 2007 r. i zmiana OMP od IX

euro/ ton 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. kolejne 2008
Maso 3 282,00 3 052,30 2 824,40 2 595,20 2 463,90 2 463,90
OMP 2 055,20 1 952,40 1 849,70 1 746,90 1 746,90 1 698,00
Dopata (na ton kwoty) - 8,15 16,31 24,49 24,49
Koperta narodowa 3,66 7,34 11,01 11,01
Dopata cznie (na t kwoty) 11,81 23,65 35,50 35,50
Zmiany dotyczce surowca mlecznego rozliczanego w ramach WPR w sezonach

w euro/100 kg 2003/04 2004/05 2005/06 2006/07 2007/08
Zmiana wobec
Cena docelowa 30,98 - - - - poziomu z 2003 r.
Karna opata wyrwnawcza 35,63 33,27 30,91 28,54 27,83 -22%
Dopaty do mleka w szkole 23,24 21,69 20,16 18,61 18,15 -22%
Subsydiowany eksport w ramach kwot GATT/WTO

Mimo ogromnego zakresu wspierania rynku wewntrznego, Unia przez lata borykaa si z
nadwykami produktw mleczarskich, ktre mona albo magazynowa, albo, co jest tasze i
na dusz met bardziej opacalne, wyeksportowa. Poniewa jednak poziom cen na
rynkach Wsplnoty by zwykle zdecydowanie wyszy od cen na rynkach midzynarodowych,
Unia zmuszona bya do tego eksportu dopaca i stosowa si przy tym do ogranicze
naoonych porozumieniami w ramach wiatowej Organizacji Handlu (WTO).
Eksport mleczarski GATT/WTO w sez. 2006/07 i poprzednich, w tys. ton/mln euro
Iloci tys. ton Limit 03/04 04/05 05/06 06/07 % limitu
Maso itp. 399 353 354 280 254 62%
OMP 273 259 212 117 0 0%
Sery 321 321 300 306 292 88%
Pozostae, w tym
pene mleko w proszku (PMP) 958 880 827 730 460 46%
Warto mln EUR Limit 03/04 04/05 05/06 % limitu

Maso itp. 948 618 519 290 238 25%
OMP 276 142 66 15 0 0%
Sery 342 239 157 136 108 31%
Pozostae, w tym
pene mleko w proszku (PMP) 698 631 409 274 129 18%
Ogem 2 263 1 630 1 151 715 476 21%
Bardzo dobra koniunktura na wiatowym rynku mleka sprawia, e w ostatnim sezonie Unia
Europejska po raz kolejny znaczco ograniczya wydatki na wsparcie eksportu artykuw
mleczarskich. W zakoczonym 30 czerwca 2007 r. roku handlowym 2006/07 do wywozu
mleczarskiego dopacono 476 mln euro, o 1/3 mniej ni rok wczeniej. Zmala wolumen
subsydiowanego wywozu wszystkich kategorii produktw mlecznych, nawet w przypadku
serw nie wykorzystano penego limitu eksportu z dopatami.
Byy to zdecydowanie najnisze wydatki unijne w historii obowizywania limitw GATT/WTO.
Rwnie rednie wsparcie na ton danego produktu byo we wszystkich kategoriach
wyrobw najnisze od wejcia w ycie postanowie Rundy Urugwajskiej.
Te najnisze dopaty byy z jednej strony skutkiem bardziej rygorystycznej polityki w
dziedzinie refundacji, jakie Komisja Europejska wprowadzia wraz z pocztkiem reformy WPR
w 2003 roku, a z drugiej wysokich cen wiatowych, ktre takie restrykcyjne postpowanie
uatwiy. Refundacje do eksportu OMP zniesiono jeszcze w poprzednim roku GATT, do PMP
w lutym, a do masa i serw w czerwcu 2007 r.
Subsydiowany eksport mleczarski UE Subsydiowany eksport mleczarski UE
w sezonie 2006/07 (wolumen, tys. ton) w sezonie 2006/07 (warto, mln EUR)
1 000 2 400
2 200
900 2 000
1 800 Limit
800 Limit
1 600
700 2006/07 1 400 2006/07
600 1 200
1 000
500 800
400 600
400
300 200
200 0
Pozostae
Ogem
OMP
Sery
Maso itp.
100
0
OMP Maso itp. Sery Pozostae
Ten system wspierania rozdysponowania nadwyek mleczarskich jest drugim zasadniczym

filarem funkcjonowania polityki mleczarskiej UE. Oczekuje si, e w krtkim terminie bdzie
on traci na znaczeniu wskutek zblienia si cen rynkowych wewntrz UE do cen na rynkach
midzynarodowych oraz koniecznoci dostosowania si do zmian oglnej sytuacji w handlu
wiatowym. Podczas rozmw liberalizacyjnych Rundy Doha w 2006 r., przedstawiciele UE
zobowizali si wstpnie do cakowitego zniesienia refundacji eksportowych do 2013 r. (i
obniki ce wwozowych na produkty mleczne).
Wszystkie refundacje do produktw mlecznych wysyanych z UE znajduj si od czerwca
2007 r. na zerowym poziomie. Wczeniej, aby jeszcze obniy koszta funkcjonowania
systemu, wprowadzono refundacje przetargowe do eksportu OMP i masa (i innych tuszczw
mlecznych), zachcajc eksporterw do konkurowania poprzez przedstawianie jak
najkorzystniejszych (najniszych) ofert.
AKTUALNY STAN RYNKU UNII EUROPEJSKIEJ
Po wprowadzeniu w poowie 2004 roku reformy WPR obawiano si zaamania cen i
zdecydowanego pogorszenia sytuacji uczestnikw sektora mleczarskiego. Jednak na rynku
mleka nie zaobserwowano specjalnych problemw - cechowa si on du stabilnoci. Nie
doszo do presji poday produktw interwencyjnych (czego si obawiano), ktr mia
wywoa zalew taszych wyrobw z nowych pastw czonkowskich. Przyczyny tego stanu
rzeczy to mniejsze dostawy mleka w Unii Europejskiej i chonno rynku midzynarodowego,
ktra posuya do upynniania unijnych nadwyek, a jesieni 2006 roku wywoaa
oglnowiatow hoss mleczarsk.
Pogowie i wydajno mleczna krw

Produkcja mleka w Unii Europejskiej jest stabilna wskutek istnienia kwot mlecznych.
Prowadzi to do staej redukcji pogowia krw mlecznych, uwarunkowanego ich rosnc
wydajnoci w poczeniu z nieznacznie tylko rosncymi kwotami. Przez ostatnie dwie
dekady stado krw zmniejszyo si a o 40%. We wszystkich pastwach czonkowskich
zwikszya si w tym czasie rwnie zawarto tuszczu w mleku. Pod tym ostatnim
wzgldem od niedawna notuje si pewien regres. Jest to zwizane z preferencjami
podmiotw skupowych, ktre przestawiaj si z wytwarzania wyrobw o duej zawartoci
tuszczu (maso) na rzecz produktw o wyszej zawartoci biaka. Tym samym ten skadnik
surowca jest aktualnie bardziej preferowany. Aby uwolni dodatkowe iloci biaka,
zdecydowano si na ujednolicenie (w praktyce obnienie) standardowej zawartoci biaka
w OMP, o czym pisalimy powyej.
Na koniec 2006 roku pogowie krw mlecznych w Unii Europejskiej zoonej z 25 pastw
zmalao o 3,3% w stosunku do 2005 roku i wynioso 20,6 mln sztuk. Na 2007 r. przewiduje
si 2,7% tempo redukcji stada, do nieco ponad 20 mln zwierzt. Warto zauway, e s to
dane Komisji Europejskiej amerykaskie Ministerstwo Rolnictwa (USDA) podaje wielkoci o
ponad 2 mln krw wysze. Najwicej krw mlecznych jest w Niemczech, Francji i Polsce, a
take Wielkiej Brytanii i we Woszech.
W przecitnym gospodarstwie mlecznym w UE-27 hoduje si (prognoza 2007 r.) 15,3 krw,
przy czym w UE-15 wskanik ten wynosi 38,5, za w nowych pastwach czonkowskich
(NPCz-10) tylko 5 krw. W zwizku z powyszym nieco dziwi moe fakt, e najbardziej
skoncentrowane s farmy w Czechach 261,5, a take w Sowacji (154,5). Wie si to
jednak ze struktur przeksztace wasnociowych po 1989 r., kiedy to jako wasno
dominujca w tamtejszych sektorach mleczarskich pozostay wielkie, post-pastwowe, a
potem sprywatyzowane gospodarstwa. Wrd pastw dawnej Pitnastki najwiksza
koncentracja panuje pod tym wzgldem w Wielkiej Brytanii (138 krw na farm) i Danii
(110). Dane dla Niemiec i Francji s zblione do redniej dla UE-15. Na drugim biegunie
krajw, gdzie sektory mleczarskie s najbardziej rozdrobnione, znajduj si Bugaria (tylko
1,4 krowy w gospodarstwie), otwa i Litwa (midzy 2 a 3) oraz Polska i Sowenia (mniej ni
5 krw w gospodarstwie). Brak danych dla Rumunii.
Przecitna mleczno krw w UE-25 przekroczya w 2006 roku 6300 kg, a w 2007 roku ma
wzrosn o 22% i osign okoo 6430 kg. Istniej jednak due rnice zarwno midzy
starymi a nowymi pastwami UE, jak i w obrbie tych grup. rednia dla dawnej Pitnastki
to w 2006 roku okoo 6600 kg (prognoza na 2007 r. 6700 kg), za w nowej Dziesitce
odpowiednio 5150 oraz niemal 5500 kg. Przewidywana przecitna mleczno ma zatem
wzrosn w UE-15 o niecae 2%, za to w nowych pastwach czonkowskich o ponad 6%.
Od lat najwysza wydajno cechuje stado krw w Danii (prawie 8,5 tys. kg) i Szwecji (8150
kg rocznie) i Finlandii (ponad 8 tys. kg), a w nowych pastwach czonkowskich w Sowacji
(7440 kg) i Czechach (6870 kg). Najnisz mleczno maj krowy w Bugarii (poniej 3700
kg), na Litwie, otwie i w Polsce (4,6-4,7 tys. kg), a w starych pastwach Unii w Irlandii
(4650 kg) i Grecji (poniej 5 tys. kg).
Struktura produkcji mleka w Unii Europejskiej
W 2007 r. w UE-27 produkcj mleka zajmuje si wedug szacunkw 1,34 mln gospodarstw
mlecznych (bez Rumunii brak danych), z czego w dawnej UE-15 - 425 tys., w 10 NPCz
(nowych pastwach czonkowskich) 788,5 tys., a w Bugarii istnieje ponad 125 tys.
gospodarstw mleczarskich. W stosunku do roku 2006 liczba gospodarstw mlecznych obniya
si a o 9%, w tym w UE-15 o 6%, a w NPCz o 11%. Najwicej producentw mleka miao
by wedug prognoz Komisji Europejskiej na 2006 rok w Polsce 560 tys. aczkolwiek dane
Agencji Rynku Rolnego dotyczce aktywnych producentw mleka, czyli posiadaczy kwot,
wskazuj na dwukrotnie mniejsz wielko - 275 tys. na jesieni 2007 roku. Dane unijne
wskazuj na i tak szybk koncentracj sektora produkcji mleka w Polsce, gdy dane za lata
2000-2003 mwi o niemal 900 tys. polskich gospodarstw mleczarskich. Inne bardzo
rozdrobnione rynki mleczarskie to Litwa ze 147 tys. gospodarstw i Bugaria ze 125 tys., mimo
relatywnie bardzo niewielkiej produkcji mleka (patrz poniej). Inne kraje o stosunkowo
licznej populacji producentw mleka to ju unijni potentaci Niemcy (99 tys. gospodarstw) i
Francja (96,5 tys.). Spord krajw posiadajcych stosunkowo licznych producentw naley
rwnie wymieni Austri (47,5 tys.) i Wochy (40 tys.).
Prawdziwym wyznacznikiem stopnia koncentracji krajowego sektora mleczarskiego na
poziomie produkcji jest wielko kwoty mlecznej przypadajca na jedno gospodarstwo
mleczarskie. rednio w UE-27 miao to by w 2007 roku 99 ton, z czego w UE-15 wskanik
ten wynosi szacunkowo 268 ton, podczas gdy w NPCz-10 niecae 23 tony. Jednak to dwa
nowe pastwa czonkowskie wykazuj najwiksz koncentracj: Czechy (1708 ton) i
Sowacja (1282 tony). Na czele dawnej Pitnastki znajduj si sektory mleczarskie Wielkiej
Brytanii i Danii (po ponad 920 ton). W najwikszych pastwach-producentach mleka w UE
stopie koncentracji jest zbliony do redniej dla UE-15: w Niemczech na gospodarstwo
przypada 278 ton kwoty, we Francji 239 ton. W Polsce przecitne gospodarstwo
mleczarskie miao w 2006 r. dysponowa 16,3 tonami kwoty. Mniej jest tylko w Bugarii
(7 ton) i na Litwie (9 ton), przy braku danych dla Rumunii.
W 2007 roku w Unii prawie tyle samo mleka co rok wczeniej
W 2007 roku produkcja mleka w Unii Europejskiej (UE-25) ma si zbliy do 142 mln ton i
pozosta relatywnie stabilna wobec 2006 r (-0,1%). Prognozy Komisji na 2006 rok mwi
jednak o nieco wyraniejszym spadku (-0,4%) w NPCz, nowych pastwach czonkowskich.
Dostawy mleka do mleczarni w 2007 roku wedug prognoz maj wynie wyniosy 131,7 mln
ton, o 0,4% wicej ni rok wczeniej, aczkolwiek po 7 miesicach 2007 r. dostawy mleka we
Wsplnocie zmalay o 0,7%, a w NPCz-10 spadek wynis 0,9%. Dostawy w Niemczech byy
jednak o ponad 2% wiksze (od stycznia do sierpnia), a po 3 kwartaach 2007 roku we
Francji i w Polsce dostawy byy zblione do zeszorocznych.
7 pastw przekroczyo kwoty w sezonie 2006/07
W sezonie 2006/07 kwoty narodowe przekroczyo 7 pastw czonkowskich: Niemcy,
Holandia, Wochy, Dania, Austria, Luksemburg i Cypr. Rolnicy, ktrzy dostarczyli do mleczarni
hurtowo zbyt duo mleka wobec przysugujcych im kwot indywidualnych, zapac z tytuu
niepodanych nadwyek o wolumenie 778 tys. ton cznie 221 mln euro opat
wyrwnawczych - o 166 mln euro mniej ni rok wczeniej. Najbardziej niezdyscyplinowani
byli jak zwykle producenci woscy ich 6% przekroczenie kwoty to 80% cznej unijnej
nadwyki (kara 176,3 mln euro). Austria przekroczya limit o 3,3% (24,75 mln euro opaty
wyrwnawczej). Pozostaych 5 pastw przekroczyo przyznane kwoty o mniej ni 1%.
Na drugim biegunie znalazo si 9 pastw, ktre nie wykorzystay kwoty w stopniu ponad
5%. Byy to: Wgry, Litwa, otwa, Malta (w tej czwrce deficyt nawet ponad 10%) oraz
Grecja, Szwecja, Sowacja, Sowenia i Estonia. W ujciu absolutnym najwiksze byo
niewykorzystanie kwot we Francji i Wielkiej Brytanii - razem ponad 1,1 mln ton. Dane o
gremialnym niewykorzystywaniu limitw produkcyjnych mleka kontrastuj z deniem wielu
pastw czonkowskich, w tym Polski, do powikszania kwot.
W przypadku sprzeday bezporedniej tylko Cypr i Holandia odnotoway nadwyki, cznie
420 ton - opata wyrwnawcza za sprzeda bezporedni w wysokoci 120 tys. euro.
Ciekawe jednak, e mimo 0,5% podwyek kwot dla 10 pastw czonkowskich, czne
dostawy mleka w Unii (po dostosowaniu na standardow zawarto tuszczu) w roku
kwotowym 2006/07 spady o 0,15% wobec poprzedniego sezonu i byy o 1,9 mln ton albo
1,4% poniej wysokoci kwoty dla UE-25 (w nowych pastwach niewykorzystanie wynioso
nawet 2,8%). Ta nierwnowaga daa niektrym pretekst do dania bilansowania kwot nie
na poziomie poszczeglnych pastw czonkowskich, ale caej UE.
Wyniki sezonu kwotowego 2006/07, dostawy (kolor szary przekroczenie)
Liczba Nadmierne dostawy/
Pastwo kwota dostawy korekta na
aktywnych deficyty
czonkowskie w tys. ton w tys. ton zaw. tuszczu
dostawcw w tys. ton w%
Belgia 12 600 3 287,35 3 046,37 203 -37,96 -1,2%
Czechy 2 699 2 735,31 2 681,83 0 -53,48 -2,0%
Dania 5 350 4 477,31 4 505,93 0 28,62 0,6%
Niemcy 102 785 27 903,01 27 273,183 638 8,656 0,0%
Estonia 1 341 633,138 592,988 -6 -45,75 -7,2%
Grecja 6 270 819,451 738,285 37 -44,372 -5,4%
Hiszpania 28 169 6 052,82 5 866,14 94 -92,48 -1,5%
Francja 99 338 24 027,77 23 098,37 293 -636,52 -2,6%
Irlandia 21 872 5 394,08 5 213,80 166 -14,69 -0,3%
Wochy 43 349 10 239,95 10 857,574 0 617,623 6,0%
Cypr 220 142,776 140,807 3 0,638 0,4%
otwa 21 161 716,154 610,302 27 -79,187 -11,1%
Litwa 74 484 1 586,15 1 324,68 29 -232,75 -14,7%
Luksemburg 923 269,912 258,145 12 0,724 0,3%
Wgry 4 106 1 876,79 1 551,62 0 -325,16 -17,3%
Malta 152 48,698 41,237 0 -7,461 -15,3%
Holandia 21 178 11 052,43 10 828,26 255 30,75 0,3%
Austria 56 695 2 661,85 2 682,38 66 86,72 3,3%
Polska 252 758 9 194,17 8 899,61 68 -226,77 -2,5%
Portugalia 12 236 1 920,95 1 831,84 35 -53,83 -2,8%
Sowenia 8 894 554,023 518,48 -35,543 -6,4%
Sowacja 711 1 030,16 962,536 4 -63,556 -6,2%
Finlandia 15 171 2 411,95 2 340,59 -71,36 -3,0%
Szwecja 8 335 3 316,42 3 117,89 -198,53 -6,0%
Wielka Brytania 18 365 14 492,53 13 839,61 174 -479,36 -3,3%
EU-15 441 636 118 326,80 115 498,35 1 973 773,09 0,7%
NPCz-10 366 526 18 518,32 17 324,10 130 0,64 0,0%
UE-25 808 162 136 845,13 132 822,45 2 103 773,73 0,6%
Ogromny wzrost cen skupu mleka

Jednym z efektw reformy sektora mleka Ceny skupu mleka w Unii Europejskiej
miay by spadajce ceny skupu. I 37
faktycznie, zmiany strukturalne w UE UE-15
35
wymuszay ten spadek, jednak do EU-10
momentu, kiedy zareagowa sam rynek.
EUR/100 kg
33 UE-25
Naley zauway, e ta reakcja nastpia z
31
duym opnieniem. O ile ceny zbytu
mleka w proszku rosy ju od lata 2006 29
roku, to ceny skupu doszlusoway do tego
27
trendu dopiero rok pniej. Wzrost jest
jednak imponujcy. 25
I V IX I V IX I V IX
We wrzeniu 2007 r. w Unii Europejskiej
2005 2006 2007
(UE-25) za mleko pacono rednio 33,90
euro/100 kg, o 20% wicej ni rok wczeniej. W pastwach dawnej Pitnastki wzrost sign
22% (w tym w Irlandii ponad 50%, a w Belgii 43%), w nowej Dziesitce pastw
czonkowskich pacono przecitnie o 17% wicej (ale w Polsce +26%).
W gwnych pastwach produkujcych mleko szczeglnie zdroay ceny skupu w Niemczech
(+35% do 37 euro/100 kg). Do najwyszych naleay tradycyjnie ceny pacone rolnikom
woskim (ponad 35 euro/100 kg), ale wzrost by mniej dynamiczny (10%) z powodu wysokiej
bazy cenowej. We Francji za mleko pacono we wrzeniu 2007 roku 34 euro/100 kg. (+8%).
Od maja do wrzenia gwatownie (+35%) zwykoway ceny skupu w Wielkiej Brytanii, ktre
przez lata naleay do najniszych w caej Wsplnocie, a na starcie jesieni za dostawy rolnicy
uzyskiwali tam rednio 33,60 euro/100 kg.
Najtaniej za mleko pacono na Litwie (ponad 24 euro/100 kg) i innych krajach batyckich,
nawet tam mleko w skupie zdroao jednak o 24%. Najmniejszy wzrost cen skupu w euro
mia miejsce w Finlandii (+3%, ale do bardzo wysokiego poziomu ponad 40 euro/100 kg).
Wskutek aprecjacji zotego do euro, wzrost cen skupu mleka w Polsce by wyraniejszy w
walucie europejskiej ni krajowej. Za mleko ekstra producenci otrzymywali we wrzeniu 2007
roku o 7% wicej ni rok wczeniej (1,17 z/litr), w euro byo to jednak 26% (prawie 31
euro/100 kg).
Wielki wzrost cen produktw mleczarskich, zniesienie refundacji eksportowych
Na rynku odtuszczonego mleka w Ceny na unijnym rynku OMP od VI 2006 r.
proszku (OMP) w Unii Europejskiej (od redukcji refundacji eksportowych do zera)
2007 rok przynis kontynuacj 4000
hossy rozpocztej jesieni roku 3800
ubiegego. Dynamiczna zwyka 3600
trwaa mniej wicej do poowy 3400
lipca, a po dwumiesicznej 3200
Niemcy
euro/t
stabilizacji zacz si spadek. W 3000

Francja
poowie listopada 2007 roku OMP 2800
na gwnych rynkach unijnych 2600
(Niemcy, Francja) kosztowao 3200 2400
2200
euro/t, czyli o 1/3 wicej ni rok
2000
wczeniej. Tylko w Holandii cze sie pa gru lut kwi cze sie pa
notowania spady poniej 3000 2006 2006 2006 2006 2007 2007 2007 2007 2007
euro/t, wci byo to jednak o
blisko 30% powyej poziomu sprzed roku. W szczytowym momencie hossy, czyli w czerwcu i
lipcu 2007 roku, notowania OMP byy o 800-90% wysze ni rok wczeniej.
Po 9 miesicach 2007 roku unijna produkcja OMP rosa o 7,5% w stosunku do okresu
porwnawczego.
Koniunktura na rynku PMP bya rwnie dobra, Ceny PMP na rynkach UE i poziom
a jego ceny poday w lad za notowaniami refundacji unijnej
4 500
OMP. W poowie listopada 2007 r. na
4 000
gwnych rynkach unijnych byy one o okoo 3 500
poow wysze ni przed rokiem (3500-3750 3 000
euro/t), ale podobnie jak OMP, wykazyway
euro/t
2 500
tendencj znikow. Latem, w kulminacyjnym 2 000 PMP Niemcy
momencie hossy, notowania PMP 1 500 PMP Francja
przewyszay zeszoroczne o 70%. Refundacje 1 000 Refundacja
eksportowe zniesiono w lutym. 500
0
Po 9 miesicach 2007 r. produkcja PMP bya lip- w rz- lis- sty- mar- maj- lip- w rz- lis-
06 06 06 07 07 07 07 07 07
zbliona do poziomu z okresu porwnawczego
(-1,2%).
Poniewa unijna produkcja masa zmalaa w 2006 roku o 5,3% (lub 100 tys. ton), wywaro
to dodatkowy wpyw na ograniczenie poday. Na rynku masa w UE ceny, a zwaszcza
refundacje byy od lat tradycyjnie wysokie. Reforma unijna miaa je dostosowa do poziomu
wiatowego, czyli w praktyce obniy. Przynosio to efekty do momentu letniej hossy z 2007
roku, gdy przy wiatowych niedoborach masa oprniono unijne magazyny interwencyjne.
Jak rol odgryway one przy stabilizowaniu rynku, pokazay kolejne miesice.
Do wiosny 2007 roku ceny byy stabilne.
Potem teoretycznie powinien zacz si Ceny rynkowe masa w UE a zmiany
okres interwencji, gdy na wiosn refundacji od XI'2006 r., w euro/t
produkcja sezonowo wzrasta. wiatowy 4 500
popyt wyczyci jednak unijne skady, w 4 000
konsekwencji ceny zaczy gwatownie 3 500
zwykowa, a w czerwcu zniesiono 3 000
refundacje. Rok wczeniej do eksportu 2 500
tony masa dopacano tymczasem 2 000 Niemcy
Holandia
prawie 1000 euro. Najwyszy puap 1 500 Francja
cenowy notowania osigny jesieni 1 000 refundacja eksp.
2007 r. (nawet o 80% przekraczajc 500
poziom sprzed roku), a potem nastpia
0
stabilizacja bd lekki spadek. W lis-2006 sty-2007 kw i-2007 cze-2007 sie-2007 lis-2007
listopadzie 2007 r. maso kosztowao na
najwaniejszych rynkach ponad 4000 euro/t (50-60% wicej ni rok wczeniej).
Rynek serw to wiele rodzajw i gatunkw serw o bardzo zrnicowanych cenach. Ta
rozmaito i duy popyt ze strony konsumentw pozwalay na utrzymywanie stabilnego stanu
rynku (z reguy najwyej kilkuprocentowe wahania cen). Na rynek serw hossa przysza pod
koniec wiosny, podobnie jak dla masa. W cigu kilku miesicy ceny odnotoway gwatowne
zwyki, np. brytyjski Cheddar o poow do 3200 funtw za kg, a sery na rynku niemieckim o
30-40%. Komisja wykorzystaa to i take cakowicie zniosa wsparcie do eksportu.
RYNKI PODSTAWOWYCH ARTYKUW MLECZARSKICH W UE
Sery
Produkcja i konsumpcja serw
Wedug danych za 2006 r., produkcja serw we Wsplnocie wyniosa 8,68 mln ton (plus
1,9%), a na rok 2007 przewiduje si wolumen 8,9 mln ton (plus 1,4% - doliczajc Bugari i
Rumuni). Z tej iloci, z nowych pastw czonkowskich pochodzio ok. 1 milion ton serw.
Mogoby si wydawa, i rok 2007 cechuje si pewnym spowolnieniem wzrostu rynku serw,
gdy wczeniejsza hossa w segmencie mleka w proszku skaniaa przetwrcw do kierowania
zwikszonych iloci surowca na te wanie towary. Jednak po 9 miesicach 2007 roku
produkcja serw w Unii Europejskiej zoonej z 27 pastw bya wci o 1,3% wiksza w
stosunku do tej z analogicznego okresu porwnawczego.
Konsumpcja serw w UE wzrosa w 2006 roku o skromniejsze 0,2% do 7,94 mln ton, a w
2007 r. spodziewano si dalszego wzrostu (+1,4% do 8,05 mln ton). Stymuluje go gwnie
gwatownie rosnca popularno serw i twarogw w nowych pastwach czonkowskich (w
2007 r. spoycie serw i twarogw w nowej Dziesitce ma si zwikszy a o niemal 6%).
Przecitne spoycie serw na osob w Unii Europejskiej (UE-25) wynioso w 2006 roku 17,2
kg, z czego w pastwach dawnej Pitnastki 17,9 kg, a w nowych pastwach czonkowskich
13,6 kg rocznie. Najwicej serw (szacunkowe dane za 2007 r.) spoywa si w Grecji 29
kg, a niewiele mniej we Woszech i Francji (po okoo 23 kg). Na drugim biegunie znajduj si
niektre nowe pastwa czonkowskie Wgry (3,5 kg) czy Litwa (4,7 kg), a take, co do
zaskakujce, Irlandia (6 kg) i Hiszpania (9,3 kg). Spoycie na osob w Polsce w 2007 roku
wedug Komisji Europejskiej miao wynie 13,8 kg.
Handel serami
Eksport serw z caej Unii Europejskiej w 2006 r. wynis 564,5 tys. ton i by o 5% wikszy
ni rok wczeniej. Wywozu tych towarw dokonywali gwnie handlowcy z Niemiec, Francji,
Holandii, Woch i Danii. Wrd nowych pastw czonkowskich najpowaniejszymi dostawcami
tych wyrobw na rynki krajw trzecich byy Litwa i Polska. Eksport na rynki krajw trzecich
stanowi okoo 1/5 handlu wewntrznego serami, czyli obrotw na Jednolitym Rynku (ponad
2,5 mln ton). Wywz by znacznie wikszy od importu (90 tys. ton).
Po 9-10 miesicach 2007 r. poza granice UE wysano 494 tys. ton serw, o ponad 5% wicej
ni w analogicznym okresie 2006 roku. Wzrost naley przypisa oglnemu trendowi wzrostu
konsumpcji i zwykujcych notowa serw na rynkach midzynarodowych. W omawianym
okresie sprowadzono 69 tys. ton serw (-2%).
Przyszo rynku serw naley widzie optymistycznie. Utrzymuje si wieloletni wzrostowy
trend spoycia. Do niska konsumpcja serw w nowych pastwach UE pozostawia miejsce
na wzrost, co stanowi podoe dla pomylnych prognoz dugoterminowych. Ostrzejsza
konkurencja oraz wikszy wybr produktw na rynku maj tumi wzrost cen, co tym samym
nie odbije si ujemnie na konsumpcji. Na przeszkodzie moe jednak stan wci niska sia
nabywcza spoeczestw wikszoci nowych czonkw UE.
Maso
Wedug danych Komisji Europejskiej, w 2006 roku wyprodukowano w Unii 1,97 mln ton
masa, o ponad 5% mniej ni rok wczeniej. Gwnymi producentami byy tradycyjnie
Niemcy i Francja (po ponad 400 tys. ton), ponadto do grona liczcych si wytwrcw masa
w UE nale Polska (173 tys. ton wg GUS, 159 wg Komisji), Wielka Brytania, Holandia i
Irlandia oraz Wochy (kade z pastw powyej 100 tys. ton). Po 9 miesicach 2007 roku
wytworzono o 1,2% wicej masa ni w rok wczeniej.
czna konsumpcja masa w Unii jest nieco mniejsza ni produkcja (szacunkowo 1,91 mln
ton w 2007 roku) i charakteryzuje j lekka, ale wieloletnia tendencja spadkowa. Spoycie
indywidualne masa jest w UE na do stabilnym, ale raczej niskim poziomie okoo 4 kg na
osob rocznie i cechuje je rwnie trend spadkowy. Najwicej masa jedz Francuzi (7,6 kg
na osob rocznie), do duo rwnie Niemcy (6,3 kg), za najmniej (ledwo ok. 1 kg)
Grecy, Wgrzy, Sowecy, Hiszpanie i Portugalczycy. W Polsce spoycie masa nieco
przewysza unijn redni (4,4 kg).
Interwencja niemal zerowa, prywatne przechowalnictwo nieco wiksze ni rok wczeniej
Takiej sytuacji na rynku masa nie byo chyba nigdy. Mimo e limit skupu interwencyjnego
masa w roku 2007 wynosi 40 tys. ton, do magazynw UE zaoferowano jedynie 437 ton z
Hiszpanii (w 2006 roku interwencj objto prawie 61,7 tys. ton masa). Ceny osigny zim
poziom uprawniajcy je do interwencyjnego skupu tylko w trzech pastwach czonkowskich:
Hiszpanii, Irlandii i Portugalii. Rekordowe iloci masa w magazynach na koniec roku
odnotowano w 2003 r. 223 tys. ton.
Do 15 listopada 2007 roku ze 124 tys. ton unijnego masa objtego w roku handlowym
2007/2008 mechanizmem dopat do prywatnego przechowywania w chodniach pozostao
68,8 tys. ton, najwicej w Niemczech, Holandii i Irlandii. W poprzednim sezonie do
prywatnego magazynowania trafio 117,5 tys. ton masa, a w porwnywalnym okresie roku
w magazynach prywatnych znajdowao si 57 tys. ton tego towaru.
Handel zagraniczny masem
Eksport masa do krajw trzecich by w 2006 roku o 12% mniejszy ni w 2005 r. i wynis
184 tys. ton. Najwiksze dostawy na rynki midzynarodowe kierowano z Holandii, a ponadto
Finlandii, Niemiec, Irlandii, Danii i Francji. Po 9-10 miesicach 2007 r. eksport masa (UE-25)
zmala o 5% do 147 tys. ton, z czego z nowych pastw czonkowskich wysano 18 tys. ton.
Import masa do UE jest wskutek wysokich ce (co dotyczy te pozostaych artykuw
mleczarskich) niewielki. W 2006 roku wynis on tylko 71 tys. ton (-2% wobec roku
poprzedniego), a po 9-10 miesicach 2007 roku zmala o 21% do 53 tys. ton.
Odtuszczone mleko w proszku (OMP)

W 2006 roku zauwaalny od lat odwrt od produkcji odtuszczonego mleka w proszku (OMP)
w Unii Europejskiej uleg przyspieszeniu. Wyprodukowano 0,8 mln ton tego towaru, czyli o
11% mniej ni rok wczeniej. O ile produkcja we Francji zmalaa do nieznacznie (-3% do
267 tys. ton), to do duego spadku doszo w Niemczech (-26%, 191 tys. ton) i w Polsce
(-11%, 127 tys. ton) wymieniwszy tylko kraje majce najwiksze znaczenie na rynku OMP.
W 2007 roku produkcja OMP wzrosa, gdy z przetwrcy chcieli wykorzysta fakt znakomitego
spienienia produkcji proszku w porwnaniu do innych artykuw, uwarunkowany hoss
cenow. Po 8 miesicach roku wytworzono o 9% wicej chudego mleka w proszku. W
Niemczech produkcja odbia si a o 28%, jednak we Francji, jednym z dwch najwikszych
unijnych producentw OMP, mia miejsce 7% spadek. W Polsce produkcja bya po 8
miesicach roku o 8% wiksza.
Wskutek maej produkcji OMP w 2006 roku i wysokich cen wiatowych nie byo w 2007 roku
ani interwencji, ani przywrcenia refundacji eksportowych. O tym, jak dalece zmienia si
sytuacja rynkowa, wiadczy fakt, e np. w listopadzie 2003 roku skadowano interwencyjnie
blisko 200 tys. ton OMP.
Handel
W 2006 r. z caej Unii Europejskiej (25) wysano zaledwie 84 tys. ton OMP, o ponad poow
mniej ni w i tak sabym 2005 r. Najwikszym eksporterem bya Holandi przed Niemcami, a
z grona najwikszych dostawcw OMP poza Uni wypada Polska. Tendencja odwrcia si w
2007 roku; po 9-10 miesicach wyeksportowano z Unii o 128% wicej OMP (gwnie z Belgii,
Irlandii, Niemiec, Polski i Holandii).
Importem objto w 2006 roku 5 (sownie: pi) tys. ton OMP, a po 9-10 miesicach 2007
roku byo to 87 ton.
Penotuste mleko w proszku (PMP)
Produkcja penego mleka w proszku (PMP) w 2006 r. w caej Unii Europejskiej zmalaa o 9%
do 564 tys. ton. Gwni producenci tego towaru to Francja, Niemcy, Holandia i Belgia oraz
Dania. Po 9-10 miesicach 2007 roku (z grubsza biorc niektre kraje nadesay statystyki
za krtsze okresy porwnawcze) produkcja PMP nadal nieznacznie malaa (-1,2%), mimo e
na rynku unijnym i midzynarodowym koniunktura na penotuste mleko w proszku nie bya
gorsza ni na proszek chudy.
Handel
Wywz penego mleka w proszku z pastw Wsplnoty w 2006 roku zmala o 15% do 412
tys. ton. Pochodzi on przede wszystkim z Holandii (131 tys. ton), a take z Francji, Danii,
Belgii i Szwecji. Okres stycze padziernik 2007 roku przynis do nieoczekiwanie, w
obliczu znakomitej sytuacji cenowej, dalszy 15% spadek do 308 tys. ton.
Import PMP w 2006 roku wynis 317 ton, a po 9-10 miesicach 2007 roku 292 tony.
Uwaga oglna: W niniejszej analizie jedynie zarysowalimy obraz sektora mleczarskiego w
Unii Europejskiej. Po szczegowe informacje na temat polityki rolnej Wsplnoty odsyamy do
naszych Raportw Kwartalnych.
STANY ZJEDNOCZONE
Nie uwzgldniajc Unii
90 Produkcja mleka w USA, mln ton
Europejskiej, Stany Zjednoczone
s drugim, po Indiach, 80
najwikszym producentem mleka 70
na wiecie. Produkcja mleka w
60
2006 r. bya znowu rekordowo
wysoka i wyniosa prawie 82,5 mln 50
ton, o 3,5% wicej ni w 2005 r.
40
W roku 2007 spodziewane jest
1,4% wicej i kolejny rekord, 83,6 30
mln ton (po 10 miesicach 2007 r. 20
tempo wzrostu wynioso 1,9%).
10
Cech szczegln amerykaskiego
0
mleczarstwa jest jego ogromna
1967 1971 1975 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007
koncentracja (przecitnie bardzo
due stada krw) i wysoka wydajno. Na koniec 2006 roku produkcj mleka zajmowao si
75 tys. hodowcw, o 4% mniej ni rok wczeniej. Dla porwnania, inny wiatowy potentat
mleczarski - wytwarzajca ponadtrzykrotnie mniej mleka Francja, ma wicej producentw
mleka. Prawie poowa amerykaskiej produkcji mleka pochodzi z ogromnych farm
mleczarskich, liczcych ponad 500 sztuk krw, a zaledwie 1% z gospodarstw hodujcych do
29 krw. W 2010 roku w kraju moe by zaledwie 49 tys. farm wobec 105 tys. w roku 2000.
Na pocztku 2007 roku w Stanach byo 9,13 mln krw mlecznych, o 0,6% wicej ni rok
wczeniej. Po 10 miesicach 2007 r. tempo wzrostu byo zblione, a pogowie wynioso 9,17
mln. rednia mleczno naley do najwyszych na wiecie, a mimo to wci wzrasta -
wyniosa ona w 2006 roku 9050 kg mleka i o 2% przewyszya t z poprzedniego roku. Od
stycznia do padziernika 2007 r. przecitna wydajno krw zwikszya si cznie o 1,6%.
Wielka produkcja mleczarska kierowana Spoycie mleka pynnego i produktw
jest przede wszystkim na zaspokojenie mlecznych ogem na osob w USA
potrzeb ogromnego (liczcego ju 300
znacznie ponad 300-milionw) rynku
250
bogatych konsumentw. W 2006 roku
rednie spoycie mleka i produktw 200
Mleko i mietana
mlecznych w Stanach Zjednoczonych, w
kg
150 Ekwiwalent mleka

ekwiwalencie mleka, byo najwysze od 40
lat i wynioso prawie 275 kg (wicej 100
szczegw poniej na wykresie obok
zaznaczono tylko spadek konsumpcji 50
mleka pynnego i mietany). Eksperci s 0
zdania, e tak dua konsumpcja bya w 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005
duej mierze spowodowana do niskimi
cenami produktw mlecznych, ktre nie podday si oglnowiatowemu trendowi i zdroay
znacznie mniej ni nabia oferowany w innych czciach globu.
System zrnicowanych cen skupu mleka
W Stanach Zjednoczonych panuje zrnicowany system wypat za ceny skupu w zalenoci
od ostatecznego wykorzystania surowca. Zuycie mleka w poszczeglnych klasach ksztatuje
si w nastpujcych proporcjach: kl. I (wykorzystywane do produkcji mleka pynnego)
43%, kl. II (mietana, lody) 14%, kl. III (sery twarde) 30%, kl. IV (maso i OMP) 13%.
Oto ceny skupu 100 kg mleka w Ceny skupu mleka w USA, w USc/kg
poszczeglnych klasach w caym 2006 roku: 50
Kl. I 28,48 USD; Kl. II 26,91 USD; Kl. III
26,21 USD; Kl. IV 24,39 USD. 45
Generalnie byy one o 14-16% nisze ni 40
rok wczeniej. Jak wida, w USA paci si
wicej za surowiec przeznaczony do 35
produkcji mleka spoywczego, mietany i 30
lodw oraz serw ni za mleko
wykorzystywane nastpnie do przetwrstwa 25
sty-2004
maj-2004
wrz-2004
sty-2005
maj-2005
wrz-2005
sty-2006
maj-2006
wrz-2006
sty-2007
maj-2007
wrz-2007
na maso i sery. W 2007 roku wskutek
hossy na rynku masa i mleka w proszku
sytuacja ulega jednak pewnej zmianie, o
czym poniej.
Podaje si rwnie ogln cen pacon farmerom za mleko (bardzo zblion do ceny mleka
kl. I), ktr prezentujemy na wykresie. Generalnie, po sabym 2006 roku, kiedy ceny skupu
mleka byy o 15% nisze ni rok wczeniej, ceny skupu zwykoway w II proczu 2007 r. do
rekordowych poziomw. W III kwartale rnica w stosunku do cen sprzed roku wynosia
okoo 80%. We wrzeniu 2007 roku rednia cena skupu mleka w USA wyniosa 48,06
USD/100 kg i bya o poow wysza ni w styczniu. Bardziej ni przecitna, bo niemal
dwukrotnie na przestrzeni 12 miesicy (i o 72% od pocztku roku), zdroao mleko
kierowane do przetwrstwa na maso i mleko w proszku.
Produkcja podstawowych wyrobw mleczarskich
W 2006 roku w Stanach Zjednoczonych, po kilkuletnim spadku produkcji odtuszczonego
mleka w proszku, doszo do pewnej (3,2%) zwyki - wytworzono 555 tys. ton OMP.
Wprawdzie pierwszych 5 miesicy 2007 roku przynioso dalsz znik, jednak III kwarta
roku przynis olbrzymi, okoo 40% wzrost produkcji i po III kwartaach produkcja o niemal
4% przewyszya poziom z analogicznego okresu roku poprzedniego. wiatowa hossa na
OMP znalaza rwnie wyraz na rynku amerykaskim. Chude mleko w proszku zaczo droe
w lipcu 2006 r., co po roku nieustannego wzrostu wywindowao ceny na rekordowy poziom.
Maso
Produkcja masa w USA wyniosa w 2006 roku 657 tys. ton, co oznaczao 7,5% wzrost w
porwnaniu do dobrego poprzedniego sezonu. Po stabilizacji w pierwszej poowie 2007 roku,
lato przynioso wyran kontynuacj trendu wzrostowego (III kwarta 17% wzrost
produkcji masa). Od stycznia do wrzenia wytworzono cznie o 5% wicej masa.
Indywidualne spoycie masa jest stabilne od ponad 30 lat i oscyluje wok 2 kg na osob.
Sery
Sery s jedynym spord gwnych artykuw mleczarskich, ktrych produkcja w ostatnim
czasie niezmiennie ronie, napdzana wzrostem konsumpcji - w 2006 r. na kolejnym
rekordowym poziomie 14,7 kg rocznie (bez produktu typu cottage cheese czyli serka
wiejskiego), zwaszcza w produktach typu pizza i fast food. W 2006 roku wytworzono 4,32
mln ton serw, o 4,5% wicej ni rok wczeniej. Jednak w 2007 r. tempo wzrostu produkcji
zmalao wskutek faktu, e przetwrcy, zachceni wietn koniunktur na rynku OMP,
kierowali do przerobu na sery mniejsze ni wczeniej iloci mleka. Skutkiem tego po 9
miesicach 2007 r. ich produkcja wzrosa o 1,4% do niespena 3,3 mln ton. Mimo pewnego
spadku produkcji, najwaniejszymi rodzajami serw wci pozostaj tzw. ser amerykaski
(40%) oraz Cheddar, na ktry przypada blisko 1/3 cznego wolumenu.
Ceny produktw mlecznych na rynku amerykaskim Gieda Chicago Mercantile

Ceny OMP w Stanach Zjednoczonych
poday za wiatowymi trendami. Cena OMP na giedzie w Chicago, USD/t
4 700
Zapocztkowany latem 2006 r. wzrost
doprowadzi rok pniej notowania chudego 4 200 OMP
mleka w proszku do rekordowego, 3 700
wsparcie
dwuipkrotnie wyszego poziomu prawie
4700 USD/t (ceny OMP w rodkowych 3 200
stanach zbliyy si nawet do 4900 USD/t). 2 700
Lato 2007 roku to okres stabilizacji, po
ktrym nastpi wyrany spadek. W poowie 2 200
listopada ceny OMP na giedzie towarowej
1 700
w Chicago znajdoway si jednak wci sty mar maj lip w rz lis sty mar maj lip w rz lis
powyej 4000 USD/t, co oznacza, e towar 06 06 06 06 06 06 07 07 07 07 07 07
ten by o 2/3 droszy ni przed rokiem.
Ceny masa na rynku amerykaskim
wahay si 2006 i 2007 roku w 3 500 Cena masa na giedzie w Chicago, USD/t
przedziale 2500-3400 USD/t. (Warto Maso
doda, e w okresie rekordowych 3 300 wsparcie
wzrostw, czyli wiosn 2004 roku,
przekraczay 5000 USD/t, a trzykrotnie 3 100
przewyszajc wczesn cen wiatow 2 900
tego towaru). Poprawa koniunktury
nastpia szybciej ni w Unii, bo w 2007 2 700
roku notowania zaczy zwykowa ju z
kocem zimy. Jednak naley podkreli, 2 500
e wpyw sytuacji na wiecie na 2 300
ogromny i autonomiczny rynek sty 06 kw i 06 lip 06 pa 06 sty 07 kw i 07 lip 07 pa 07
wewntrzny USA jest niewielki. Latem
maso amerykaskie zdroao do 3400 USD/t (o 30% ponad poziom sprzed roku), by
nastpnie znikowa. W listopadzie za ton masa na giedzie w Chicago pacono blisko 3000
USD, mniej wicej tyle co rok wczeniej.
Na rynku serw (do analizy wzito ser Ceny Cheddara na giedzie w Chicago, USD/t
Cheddar, najpopularniejszy w krajach 4 800
anglosaskich) zwyka cen rozpocza si 4 600
Cheddar
wiosn 2007 r, nie miaa ona jednak tak 4 400
4 200
dynamicznego charakteru, jak trzy lata wsparcie
4 000
wczeniej. Wwczas gwatowny wzrost 3 800
cen Cheddara w USA doprowadzi je do 3 600
4800 USD/t - poziomu dwa razy 3 400
wyszego ni wczesne ceny wiatowe. 3 200
Relatywnie mniejszy wzrost produkcji 3 000
2 800
serw (na tle innych produktw
2 600
mlecznych) wywoa zwyk z niemal 2 400
3000 USD/t w styczniu do prawie 4700 sty mar maj lip w rz lis sty mar maj lip w rz lis
USD/t w lipcu 2007 r. (jesieni doszo 06 06 06 06 06 06 07 07 07 07 07 07
do wikszych waha cen, widocznych na
wykresie). W listopadzie 2007 r. Cheddar kosztowa na giedzie w Chicago niecae 4500
USD/t, o poow wicej ni rok wczeniej. Byo to jednak kilkanacie procent mniej ni
wczesna cena na rynku wiatowym.
Amerykaski handel mleczarski na rekordowym poziomie, nadwyka eksportu

Generalnie Stany Zjednoczone s eksporterem netto towarw rolno-spoywczych, a w
ostatnim czasie wywozowi pomaga dodatkowo saby dolar, skutkiem czego amerykaskie
towary s na wiecie tasze.
W 2006 roku wyeksportowano produkty rolno-spoywcze za rekordow kwot niemal 70 mld
USD (+12,3%), a sprowadzono za - rwnie rekordowe 65,3 mld USD (+10%). czna
nadwyka handlowa wyniosa 5,6 mld USD i bya a o 45% wysza ni rok wczeniej. Po
trzech kwartaach 2007 roku Amerykanie zarobili na eksporcie rolno-spoywczym prawie 61,6
mld USD, o 9 mld USD (lub 21,8%) wicej ni w analogicznym okresie porwnawczym. Na
import wydano w tym czasie 53,2 mld USD, o 10% wicej ni przed rokiem. Tym samym
nadwyka handlowa wzrosa czterokrotnie do blisko 8,4 mld USD.
USA tradycyjnie byy importerem netto produktw mleczarskich, aczkolwiek poczwszy od
2004 roku deficyt handlowy stale si zmniejsza. Jednak w 2007 roku w strukturze wymiany
zasza prawdziwa zmiana jakociowa. Po 9 miesicach roku nadwyka handlowa wyniosa
407 mln USD wobec lekkiego deficytu (-21 mln USD) rok wczeniej.
Udzia eksportu mleczarskiego w cznej wartoci wywozu pozosta w latach 2005-06 w
miar stabilny (1,9%). Udzia importu nieznacznie zmala z 2,4% do 2,2%.
Uwaga metodologiczna: przy omawianiu handlu mleczarskiego autor raportu uwzgldnia te
same produkty, ktre przyjmuje si za wchodzce w skad artykuw mleczarskich w
opracowaniach FAMMU (a wic kody PCN 0401-0406 i 2105). Z omwienia wycza si np.
kazein, a zatem postpuje inaczej ni amerykaskie Ministerstwo Rolnictwa, zaliczajce
biako mleczne do handlu mleczarskiego. Wyniki podawane przez USDA s wysze, gdy
Stany Zjednoczone aktywnie handluj biakiem mlecznym.
Rezultaty amerykaskiego handlu mleczarskiego w roku 2006 i po trzech kwartaach 2007 r.
Eksport
Amerykaski eksport mleczarski zwikszy si w 2006 roku o 16% do rekordowej wysokoci
1,32 mld USD. Bya to odpowied na wielki midzynarodowy popyt na produkty mleczne o
wysokiej zawartoci biaka, pochodzcy zwaszcza z regionw wysokiego wzrostu
gospodarczego: Azji (w tym Chin), Rosji, Meksyku i Bliskiego Wschodu. Najwaniejszym
artykuem eksportowym pozostao mleko w proszku, przede wszystkim odtuszczone.
Sprzedano go za granic ponad 315 tys. ton (tyle co rok wczeniej), uzyskujc jednak o 5%
wysze wpywy 627 mln USD. Stanowio to prawie poow wartoci amerykaskiego
eksportu mleczarskiego. Kolejne 25% przynis wywz serwatki (328 mln USD), ktry by
niemal o poow wikszy ni rok wczeniej, natomiast z eksportu serw i twarogw uzyskano
245 mln USD (19% udzia w eksporcie) o ponad 1/5 wicej ni rok wczeniej. Zmala, i to
minimalnie, jedynie eksport lodw (62
mln USD, 5% udzia w eksporcie). Handel mleczarski USA w latach 2002-2007
1500
Trzy kwartay 2006 roku przyniosy 1300
eksplozj wywozu mleczarskiego. Jego 1100
warto wzrosa o 46% do 1,46 mln 900
mln USD
USD, a zatem ju po 9 miesicach 700

przewyszya poprzednie rekordowe 500
300
wartoci. Gwnymi elementami
100
pozostay mleko w proszku (585 mln -100
USD, wzrost prawie o 20% mimo -300
spadku wolumenu 222 tys. ton), -500
serwatka (309 tys. ton za 453 mln 2002 2003 2004 2005 2006 I-IX I-IX
USD, niemal dwukrotnie wicej ni w 2006 2007
Eksport Import Saldo
okresie porwnawczym) oraz sery i twarogi 70,5 tys. ton za 267 mln USD, o ponad poow
wicej. Wywz ponad 21 tys. ton masa by wartociowo niemal czterokrotnie wikszy ni w
okresie stycze wrzesie 2006 roku i przynis 55 mln USD. Eksport lodw spad o 4% do
51 mln USD.
Bardzo wysokie ceny na rynkach wiatowych, zwykle wysze ni na amerykaskim rynku
wewntrznym, sprawiy, e eksportu mleczarskiego dokonywano bez dopat, istotnych
dawniej zwaszcza dla chudego mleka w proszku (OMP).
Import
W 2006 roku import mleczarski do USA pozosta w zasadzie na poziomie sprzed roku (+1%)
i osign 1,45 mld USD. Gwn pozycj importu pozostay sery 206 tys. ton za ponad 1
mld USD (+2%). Import serwatki wzrs o 10% do 83 tys. ton i 215 mln USD. Przywz
mleka w proszku zwikszy si o 5% do 70 mln USD (przy spadku wolumenu do 39 tys. ton),
natomiast masa sprowadzono o 30% mniej ni przed rokiem (32 tys. ton za 63 mln USD).
W okresie stycze wrzesie 2007 roku dynamika importu nieco wzrosa (+3%) do 1,05 mld
USD. Sprowadzono sery o wartoci o 7% wyszej (0,75 mld USD), natomiast przywz
serwatki zmala o 14% do 144 mln USD, podobnie jak mleka w proszku (-8%, 42 mln USD).
Zwikszy si za to import masa (+6%, 47 mln USD).
USA maj potencja do stania si wielkim wiatowym eksporterem mleczarskim
Przebieg wydarze w amerykaskim handlu mleczarskim, skorelowany dodatkowo ze
sabncym dolarem, potwierdza prognoz zamieszczon w zeszorocznym Raporcie
sygnalnym. Wzmiankowano wtedy, e jeszcze 15 lat temu Amerykanie koncentrowali si
wycznie na ogromnym (i wci rosncym) rynku krajowym. Jednak umiejtnoci z
dziedziny zarzdzania, wielkie zasoby ziemi i sprzyjajce warunki klimatyczne predestynuj
Stany Zjednoczone do roli istotnego czynnika na wiatowym rynku mleka. Wielu tamtejszych
ekspertw jest sceptycznych wobec tej wizji i uwaa, e aby tak si mogo sta, ceny na
rynku krajowym musiayby take znaczco spa aczkolwiek obraz sytuacji w 2007 roku
przynosi wzmoony eksport przy bardzo wysokich cenach wewntrznych. Ponadto
potwierdza si zaoenie, e wskutek zwikszajcego si popytu mleczarskiego na wiecie,
rosn te ceny na rynkach midzynarodowych.
NOWA ZELANDIA
Nowa Zelandia, mimo do niewielkiej, na tle gigantw, produkcji mleka (2,2% wiatowej),
odgrywa kluczow i wci rosnc rol w wiatowym handlu mleczarskim. Wskutek maego
popytu wewntrznego, ekwiwalent a 95% produkowanego w kraju mleka kieruje si na
eksport. Udzia Nowej Zelandii w wiatowym eksporcie oscyluje wok 1/3, a notowania
wyrobw eksportowanych z Oceanii (czyli rwnie z Australii) uznaje si za ceny wiatowe.
Eksport mleczarski to najwiksze rdo przychodw z wywozu, z udziaem rwnym poowie
eksportu rolno-spoywczego i 1/4 cakowitej wartoci krajowego wywozu (w 2007 roku
8,4 mld NZD dolarw nowozelandzkich przy 33,5 mld NZD cznego eksportu).
Kraj zawdzicza to wietnym warunkom klimatycznym do produkcji mleka, niskim kosztom
produkcji, wietnej logistyce (wielkie, skomputeryzowane farmy, kolejowe transporty mleka
itp.) oraz do niedawna - konkurencyjnym cenom produktw mleczarskich. Litr mleka
kosztowa tu w skupie przez lata kilkanacie centw USA, jednak od pewnego czasu
wskutek bardzo istotnej aprecjacji dolara nowozelandzkiego bardzo wzrs. We wrzeniu
2007 roku litr mleka (w oparciu o prognozy cenowe mleczarni) zwykowa nawet do ponad
24 euro/ niespena 34 USD za 100 kg). Sabnicie dolara amerykaskiego, w ktrej to
walucie Nowa Zelandia prowadzi wikszo rozlicze w handlu mleczarskim, odbywa si
rwnie wobec waluty nowozelandzkiej, a to bardzo utrudnia eksport.
Prognozowane ceny skupu w walucie krajowej s w sezonie 2007/08 (od czerwca do maja)
systematycznie podwyszane, aczkolwiek nigdy wczeniej skala podwyek nie bya tak
ogromna latem szacunki podwyszono a o 16! Obecnie z prognoz wynika, e za litr mleka
w skupie (o wikszej ni w UE zawartoci tuszczu) rolnicy otrzymaj w przeliczeniu a 54
centy nowozelandzkie, czyli wedug kursu z koca listopada 2007 r. 41,60 centw
amerykaskich lub ponad 28 euro. Takie s aktualne szacunki dominujcego koncernu
Fonterra, ktry skupuje okoo 95% krajowej iloci mleka. W Nowej Zelandii dokonuje si
kalkulacji w oparciu o tzw. kilogram bloku mlecznego. Jego cena wedug aktualnej prognozy
na sezon 2007/08 wynosi 6,40 dolarw nowozelandzkich. Ogromny wzrost cen jest z
entuzjazmem odbierany przez farmerw, co ma m.in. wyraz w rosncych nieustannie cenach
farm mleczarskich i konwersji rolnikw z innych sektorw na zdecydowanie najbardziej
opacalne obecnie mleczarstwo (jednak przeksztacenie takie nie jest natychmiastowe i trwa
okoo roku).
Dla porwnania, ostateczna wysoko wypat za dostawy mleka w sezonie 2006/07 wyniosa
4,10 dolarw nowozelandzkich (NZD) za kg bloku mlecznego oznaczaoby to 44% zwyk
w biecym sezonie, jeli prognozy ulegyby potwierdzeniu.
Wolumen mleka wytworzonego w
sezonie 2006/07 (zakoczonym 31 Produkcja mleka w Nowej Zelandii, mln ton
16
maja 2007 roku) osign kolejny
historyczny rekord i wynis 15,6 mln 14
ton, o 2,6% wicej ni w poprzednim 12
sezonie. Oczekiwania na biecy sezon 10
to ponad 15,8 mln ton mleka (plus 8
1,5%), ale kolejne lata handlowe maj 6
si cechowa ponownie wikszym, 3- 4
5% tempem wzrostu. Warto jednak 2
zauway, e w poprzedniej dekadzie 0
rednie roczne tempo wzrostu 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
produkcji zbliao si do 4%.
Dziki postpowi technologicznemu, wzrasta produktywno (chocia nie mleczno) w
gospodarstwach oraz ich obszar do produkcji mleka wcza si wci nowe farmy i poacie
ziemi. Coraz liczniejsze jest take pogowie krw mlecznych Nowa Zelandia jest jednym z
niewielu krajw rozwinitych, gdzie (wci) ronie pogowie krw mlecznych. W 2006 roku
byo ono o 3% wiksze ni rok wczeniej i liczyo 5,2 mln sztuk (wraz z cieltami). Stado
krw i jawek faktycznie dajcych mleko pozostaje wszake w ostatnim czasie stabilne na
poziomie do prawie 4,2 mln sztuk (rolnicy nie spodziewali si tak dobrej koniunktury, wicej
krw ma si pojawi za rok). Ich chw jest oparty na systemie pastwiskowym i dlatego
ekstensywny rednio daj one okoo 3800 kg mleka rocznie. Ponadto, mleczarstwo Nowej
Zelandii cechuje ogromna sezonowo szczyt produkcji przypada na przeom wiosny i lata,
natomiast w zimie na 6-8 tygodni produkcja spada niemal do zera.
W cigu ostatnich lat liczebno przecitnego stada krw w Nowej Zelandii podwoia si i
osigna 315 sztuk. Wielko gospodarstw mlecznych waha si od 40 do 400 ha, ale
najwicej ma obszar 100-199 ha. Przecitna wielko stada to ok. 270 krw.
Pastwo prowadzi bardzo liberaln polityk na cakowicie wolnym i nieregulowanym rynku
mleka (brak kwot lub jakichkolwiek mechanizmw ograniczajcych produkcj). Kompletnie
nie ingeruje w decyzje produkcyjne niespena 12 tys. farmerw, z ktrych zdecydowana
wikszo jest dostawcami i jednoczenie udziaowcami jednej z najwikszych wiatowych
firm mleczarskich spdzielni Fonterra, kontrolujcej 95% krajowego sektora. Koncern
wdraa najnowoczeniejsze technologie w zarzdzaniu, produkcji i handlu.
S jednak rwnie przeszkody na drodze rozwoju nowozelandzkiego mleczarstwa. Nale do

nich niedostateczna mimo wszystko liczba krw, zwaszcza w obliczu do nieoczekiwanej
hossy, w poczeniu z niepewnoci klimatyczn. Rolnicy, w tym producenci mleka, musz w
coraz wikszym stopniu uwzgldnia kwestie ochrony rodowiska przyjmuje si, e za efekt
cieplarniany w Nowej Zelandii a w poowie odpowiada rolnictwo. Do 2013 roku maj zosta
wdroone krajowe przepisy znacznie zaostrzajce zasady regulacji zasobw wodnych i emisji
szkodliwych substancji, co na pewno dodatkowo podroy produkcj mleka.
Inne czynniki potencjalnie limitujce rozwj nowozelandzkiego mleczarstwa to wspomniane
rosnce ceny pasz, ziemi i farm mleczarskich, dostp do wody i oglna opacalno
produkcji. Przy aktualnym wysokim popycie wiatowym okazuje si, e zatrudnienie w
mleczarstwie jest zbyt mae, aby dostarczy na rynek podane iloci towarw. Zdarza si,
e sezonowe niedobory surowca sprawiaj, i Nowa Zelandia musi go importowa, np. z
Australii czy Ameryki Pd. (nawet ponad p miliona ton rocznie).
Ponisze dane produkcyjne i handlowe oparte s na rdach amerykaskiego Ministerstwa
Rolnictwa (USDA) oraz na statystykach nowozelandzkich.
Produkcja i spoycie towarw mleczarskich
Poniewa Nowa Zelandia liczy zaledwie 4,2 mln mieszkacw, dla tego giganta sektora mleka
Australia uznawana jest rwnie za rynek wewntrzny liczcy cznie ponad 26 mln
konsumentw. Skala nawet tego powikszonego rynku wewntrznego jest jednak tak maa
wobec potencjau, e krajowa produkcja mleka pozostaje w praktyce w 95% ukierunkowana
na eksport mleczarski.
W sezonie 2006/07 (od czerwca do maja) wytworzono 655 tys. ton sztandarowego produktu
mleczarskiego Nowej Zelandii - penotustego mleka w proszku (PMP), o 3% wicej ni w
poprzednim sezonie. Produkcja penego mleka w proszku (PMP) w zasadzie najbardziej
odpowiada sezonowemu cyklowi Nowej Zelandii. W latach 2003-2005 nagromadzono do
znaczne zapasy PMP, jednak magazyny zostay dosownie oprnione w czasie ostatniej
hossy lat 2006-07. Produkcja masa wyniosa w ostatnim zakoczonym sezonie 419 tys. ton,
o 7% wicej ni rok wczeniej. Wolumen serw zwikszy si o 5,5% do 308 tys. ton,
natomiast najbardziej dynamicznie , bo a o 23% do 304 tys. ton, wzrosa produkcja
odtuszczonego mleka w proszku (OMP). Tym samym wolumen cznej produkcji
podstawowych towarw mlecznych (mleko w proszku, maso, sery) zwikszy si o blisko 8%
do imponujcych 1,68 mln ton.
Krajowe spoycie produktw mleczarskich jest znikome 26-28 tys. ton masa i serw (6-9%
produkcji) lub zaledwie kilka tysicy ton mleka w proszku (poniej 1%).
Rola eksportu Nowej Zelandii
W roku handlowym 2006/07 eksport Wolumen eksportu mleczarskiego Nowej
produktw mleczarskich z Nowej Zelandii w latach 2002-2007, tys. ton
Zelandii osign kolejny rekord tak 2200 Laktoza itp.
pod wzgldem iloci, jak i wartoci. 2000
Mleko pynne
Wolumen czterech najwaniejszych 1800
1600 Jogurty
towarw cznie wzrs o 15% do
1400
1,72 mln ton i by wikszy ni Serwatka itp.
1200
produkcja z omawianego okresu 1000 Kazeina
wskutek wysania istniejcych 800 Maso
jeszcze wtedy zapasw. Po dodaniu 600
rnych innych artykuw 400 Sery
mleczarskich poziom eksportu 200 Mleko w proszku

0
przewyszy 2 miliony ton.
2002 2003 2004 2005 2006 2007
Eksport mleka w proszku (zarwno chudego, jak penego) osign niemal 1 mln ton.
Szczeglnie dynamicznie wzrosa jednak ilo wysanej kazeiny (o ponad 1/3 do 92 tys. ton),
a zwaszcza serwatki (blisko o poow do 117 tys. ton).
Dynamika wzrostu eksportu PMP w rednim okresie (od 1992 r.) niemal dwukrotnie
przewyszaa tempo zwyki produkcji mleka, a popyt na ten towar odzwierciedla zwikszone
wiatowe zapotrzebowanie na biaka mleczne.
W sezonie 2006/07 z Nowej Zelandii wysano 669 tys. ton PMP, o prawie 7% wicej ni w
poprzednim roku handlowym. Najwikszym odbiorc bya Wenezuela 66 tys. ton, o poow
wicej ni rok wczeniej. Kolejnymi byy Sri Lanka 53 tys. ton (plus 11%) oraz Chiny (52
tys. ton, co oznaczao 22% spadek). Wiksze iloci OMP (od 38 do 25 tys. ton) dostarczano
te do Arabii Saudyjskiej, Malezji, Indonezji, Algierii, na Filipiny, do Meksyku i Tajlandii.
Niewiele sabiej roso w ostatnich latach tempo wywozu chudego mleka w proszku (OMP), a
rok handlowy 2006/07 przynis wrcz ogromn zwyk (+35%, do 327 tys. ton). Jednak
wyniki biecego sezonu i przewidywania na najblisz przyszo s dla tego segmentu
mniej optymistyczne. W zeszym, zakoczonym sezonie 2006/07 najwaniejszym partnerem
dla wywozu OMP z Nowej Zelandii pozostay Filipiny (47 tys. ton, plus 29%), chocia
sprzeda w innych kierunkach rosa niekiedy bardziej dynamicznie (Tajlandia plus 58%,
Indonezja - po ok. 30 tys. ton). Eksport do Malezji wzrs o poow do 26 tys. ton, jednak
taki sam wynik w przypadku Chin oznacza spadek o 14%. Inni liczcy si odbiorcy
nowozelandzkiego chudego mleka w proszku to Arabia Saudyjska (23 tys. ton), Singapur (18
tys. ton), a nawet po dwch latach przerwy Unia Europejska, ktra kupia od Nowej
Zelandii 17,5 tys. ton OMP.
Eksport serw cechuje si wiksz zmiennoci po 16% wzrocie w zeszym roku do blisko
309 tys. ton, aktualny sezon ma by wedug prognoz nieco gorszy (spadek o ponad 1%)
wskutek ograniczonej poday sprzeda mleka w proszku na rynkach wiatowych oferowaa
w ostatnich miesicach lepsze zyski. W roku marketingowym 2006/07 struktura eksportu
serw wykazywaa niejednoznaczne tendencje. Zmala wywz serw innych ni dojrzewajce
o prawie 6% do 79 tys. ton. Natomiast serw dojrzewajcych sprzedano prawie 232 tys.
ton, o 24% wicej ni przed rokiem. Czoowymi odbiorcami serw z Nowej Zelandii pozostay
Japonia (62 tys. ton, plus 17%) i Australia (50 tys. ton, plus 5%). Wywz do Unii
Europejskiej zwikszy si prawie o do 37 tys. ton, a do Stanw Zjednoczonych o 31% do
30 tys. ton. Mniejsze znaczenie miay takie kierunki jak Egipt, Korea Pd., Meksyk, Arabia
Saudyjska i Filipiny (od 10 do 13 tys. ton).
Stosunkowo najsabiej zwiksza si w cigu poprzednich piciu lat nowozelandzki eksport
masa dwukrotnie wolniej od zwyki produkcji. Warto jednak wspomnie, e i w tym
segmencie hossa doprowadzia do 19% skoku w sezonie 2006/07 (do 411 tys. ton, w
ekwiwalencie masa). Eksport ma jednak zmale o 10% w aktualnym roku handlowym.
Zwyce wywozu masa nie przeszkodzi w zeszym sezonie ponad 30% spadek eksportu na
rynek Wsplnoty 68 tys. ton to wolumen najniszy w cigu ostatnich 5 lat. Rwnie eksport
masa do Rosji by mniej dynamiczny od redniego dla tego segmentu (35,5 tys. ton, plus
13%), podobnie jak do Stanw Zjednoczonych i Iranu (28-29 tys. ton, plus 6-10%). Dla
odmiany, sprzeda do Egiptu zwikszya si a o 60% do 31 tys. ton, do Meksyku i Arabii
Saudyjskiej o ponad 80% (odpowiednio 21 i 17 tys. ton). Inni, coraz bardziej istotni odbiorcy
masa z Nowej Zelandii to Azerbejdan (17 tys. ton), Chiny (13 tys. ton), Tajwan i Australia
(po okoo 12 tys. ton).
Eksport serwatki rs dynamicznie i w sezonie 2006/07 osign 10,8 tys. ton - o 43% wicej
ni rok wczeniej. O tempie wzrostu wiadczy fakt, e rok wczeniej wysano tylko niespena
5 tys. ton, a dwa lata wstecz zaledwie 1,5 tys. ton serwatki. Najwaniejsze rynki to Chiny
(3,4 tys. ton) oraz Indonezja, Japonia, Malezja i Filipiny (1,9-1,25 tys. ton).
Pewne symptomy spowolnienia bardzo Eksport mleczarski z Nowej Zelandii

dynamicznego do niedawna eksportu po 9 miesicach 2006 i 2007 r., tys. ton
mleczarskiego z Nowej Zelandii wida 500 477 461
po analizie danych za trzy kwartay lat 450
kalendarzowych 2006 i 2007 (oznacza 400 2006 2007
to ujcie w statystyce tylko I kwartau 350
lat handlowych 2006/07 i 2007/08). W 300
250 221 223
omawianym okresie zwykowa tylko 164 156
193 188
200
eksport serw, a i to bardzo 150
nieznacznie (+1,3%), natomiast 89 86
100
sprzeda pozostaych towarw 50
mleczarskich (w tym tuszczy w 0
rozbiciu na maso i tuszcz malany) Maso Tuszcz OMP WMP Sery
zmalaa o 3-5%. mal.
Warto eksportu mleczarskiego Nowej Zelandii w ostatnich 2 latach, mln NZD

2005/06 udzia % 2006/07 udzia % Poprzedni sezon = 100
Mleko w proszku 1 930 45% 2 294 45% 119
Sery 757 18% 832 16% 110
Maso 696 16% 733 15% 105
Kazeina 434 10% 563 11% 130
Serwatka itp. 291 7% 409 8% 141
Ogem 4 275 5 046 118
Warto wywozu mlecznego, Warto eksportu mleczarskiego Nowej Zelandii

po uwzgldnieniu wszystkich, w latach 2002-2007, mln NZD
nie tylko najpopularniejszych 5 000 Laktoza itp.
na rynku towarw, w sezonie 4 500 Mleko pynne
2006/07 przekroczya 5 mld 4 000
Jogurty
dolarw nowozelandzkich 3 500
(NZD). Dynamika wzrostu 3 000 Serwatka itp.
przychodw z eksportu mleka 2 500 Kazeina
w proszku bya dziki hossie 2 000
cenowej wiksza ni Maso
1 500
przecitna, a generalnie w 1 000 Sery
poniszej tabeli wida 500 Mleko w
rosnc popularno 0 proszku
produktw mleczarskich 2002 2003 2004 2005 2006 2007
zawierajcych biako.
Geografia nowozelandzkiego eksportu mleczarskiego

Nowa Zelandia naley do krajw najbardziej zainteresowanych liberalizacj wiatowego
handlu rolno-spoywczego, w tym mleczarskiego. Aktywnie dziaa ona w Globalnym Sojuszu
Mleczarskim (GDA): oprcz Nowej Zelandii s tam te take Australia i kraje
poudniowoamerykaskie. Ugrupowanie to reprezentuje interesy sektora mleczarskiego
eksporterw mleka, gdzie warunki produkcji s szczeglnie korzystne.
Mimo e kierunki eksportu mleczarskiego z Nowej Zelandii s od kilku lat raczej niezmienne,
to na przestrzeni dwch dekad zmiana jest wyrana. Wczeniej podstawowymi rynkami dla
Nowej Zelandii (czy w praktyce dla poprzednikw aktualnego dominujcego podmiotu
mleczarskiego w kraju spdzielni Fonterra) byy Stany Zjednoczone i Europa. Pozostay
one wprawdzie istotnymi elementami na mapie wywozu, jednak od kilku lat gwatownie
ronie znaczenie ssiadw Nowej Zelandii jako odbiorcw jej nabiau, wskutek
dywersyfikacji oferty handlowej. W sezonie 2006/07 na USA przypado 11% wartoci
wywozu mleczarskiego (kazeina i kazeiniany, sery oraz bezwodny tuszcz mleczny), za na
Uni Europejsk 7%. Kolejne miejsca zajmuj ju jednak kraje Dalekiego Wschodu
Japonia 6% (sery, chude mleko w proszku), Filipiny i Chiny po 5%, ponadto Meksyk rwnie
5%, Arabia Saudyjska, Malezja, Indonezja i Australia po 4%, Tajlandia 3%. Z czci
partnerw Nowa Zelandia zawara lub zamierza zawrze umowy o wolnym handlu.
Warto podkreli, e Nowa Zelandia jest dla Chin mimo sporego spadku w cigu 2007 roku,
o ktrym informuj chiskie rda wci najwaniejszym dostawc towarw mleczarskich
z blisko 30% udziaem w rynku. Do Chin trafia przede wszystkim mleko w proszku
penotuste, a take odtuszczone oraz mleko skondensowane. Z wadzami Pastwa rodka
prowadzone s negocjacje w sprawie midzyrzdowej umowy handlowej o wolnym handlu, a
oprcz eksportu Nowa Zelandia prowadzi te aktywne inwestycje na chiskim rynku mleka.
Polityka Nowej Zelandii na rynku mleka
Koncentracja mleczarstwa na Antypodach pod przewodem nowozelandzkiej Fonterry
Pojawiy si opinie o moliwej fuzji pomidzy wielkimi firmami mleczarskimi w Australii.
Nowozelandzki gigant mleczarski Fonterra, ktry ma na tamtejszym rynku mocn pozycj,
rozwaa poczenie z najwiksz australijsk firm mleczarsk Dairy Farmers (przerabia
milion ton mleka rocznie) oraz innym tamtejszym potentatem - Goldman Fielder (artykuy
mleczarskie, piekarnicze itp.). Warto transakcji to ponad 5 mld dolarw australijskich
(3,1 mld euro). Ponadto ju wczeniej Fonterra nabya pakiet kontrolny innego wielkiego
australijskiego przetwrcy firmy Bonlac.
Fonterra jest na mocy ustawy krajowej zobligowana do rezygnacji z przynajmniej 400 mln
litrw dostaw mleka na rzecz swych drobnych konkurentw (wolumen ten moe wzrosn w
cigu najbliszego roku do p miliarda litrw). Chodzi o pozostawienie choby cienia
konkurencji na krajowym rynku. Przepis ten jednak ma zosta zrewidowany w cigu
nadchodzcych 12 miesicy wadze giganta o rocznych obrotach 14 mld NZD (10,5 mld
USD) protestuj bowiem przeciw administracyjnym kosztom wspierania konkurencji.
W poowie listopada 2007 r. zarzd Fonterry ogosi propozycje fundamentalnych zmian w
strukturze kapitaowej firmy. Utworzona w 2001 roku spdzielnia chce kontynuowa
ekspansj na rynkach zagranicznych, a do tego potrzebuje funduszy. Opcj preferowan
przez kierownictwo i poddan pod gosowanie udziaowcw w maju 2008 roku bdzie
utworzenie nowego podmiotu Fonterra Ltd. (spka z o.o.), a w nastpnych latach ma
doj do emisji kolejnych akcji w formie oferty publicznej, po czym firma ma by notowana
na nowozelandzkiej giedzie papierw wartociowych. W niektrych kwestiach potrzebne
bdzie wsparcie parlamentu. Obecny rzd popiera projekt przeksztace.
AUSTRALIA
Australia nie naley do grona najwikszych Produkcja mleka w Australii, mln ton
producentw mleka na wiecie. Jej 12
potencja to tylko poniej 2% globalnej 10
produkcji. Podobnie jak w przypadku Nowej
Zelandii, ten skromny odsetek nie 8
odzwierciedla jednak duej (cho ostatnio 6
malejcej) roli Australii w handlu
produktami mleczarskimi, zwaszcza w 4
eksporcie mleka w proszku. Kraj by zwykle 2
trzecim wiatowym eksporterem artykuw
0
mleczarskich po Unii Europejskiej i
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
pobliskiej Nowej Zelandii z okoo 12% udziaem w rynku (ostatnio wydaje si, e straci
miejsce na podium na rzecz Stanw Zjednoczonych). Jednak w odrnieniu od Nowej
Zelandii, ten udzia nie wzrasta, ale raczej spada.
Jest to spowodowane kolejn niszczc susz, jaka nawiedza region. rda australijskie jako
susz traktuj wrcz okres od pocztku 2002 roku (mimo e zdarzay si okresy lepszej
pogody). Wypalia ona pastwiska i drastycznie zredukowaa ilo dostpnych pasz, ogromnie
podwyszajc koszty z tego tytuu. Ceny zb i wody do nawadniania obszarw rolniczych
podskoczyy do rekordowych poziomw. W dajcej si przewidzie przyszoci nie ma szans
na odbudow tych zasobw, ktre uznaje si za absolutnie priorytetowe dla rozwoju
krajowego mleczarstwa (sektor zagospodarowuje 40% krajowych zasobw wody do irygacji).
Wszystko to zagrozio istnieniu licznych australijskich gospodarstw mleczarskich, jednak nie
mona mwi o trendzie gremialnego odchodzenia z sektora mleka.
Produkcja mleka w Australii uwaana jest wci za ekstensywn, mimo do wysokiej
mlecznoci krw (okoo 5,5 tys. kg rocznie co prawda, te dane pochodz z dobrego sezonu
2005/06) - ze wzgldu na pastwiskowy system produkcji mleczarskiej. Po wzrocie na
przeomie millenium (do okoo 2,18 mln sztuk), pogowie wykazuje siln tendencj spadkow
trend nasili si zwaszcza w obliczu ostatnich katastrof klimatycznych, a stado liczyo w
sezonie 2006/07 okoo 1,8 mln sztuk. Wielu producentw dokonywao znaczcych ubojw z
uwagi na niemono zapewnienia drogich pasz.
Negatywny wpyw suszy zagodzi fakt czciowego przeniesienia wysokich cen produktw
mleczarskich na rynkach wiatowych na krajowych producentw mleka jednak dopiero w II
poowie 2007 roku, czyli na starcie sezonu 2007/08 (brak dokadnych danych cenowych za
ten okres). Indeks cen paconych australijskim producentom mleka wzrasta jednak w
ostatnim czasie znacznie sabiej ni indeks cen paconych producentom ywca (poza
drobiem) lub weny.
W minionym sezonie mleczarskim (lipiec 2006 czerwiec 2007) w Australii wyprodukowano
9,87 mln ton mleka, o 5% mniej ni rok wczeniej. W aktualnym sezonie produkcja ma
zmale w takim samym stopniu do okoo 9,4 mln ton najmniej od dekady. Spadek naley
przypisa silnemu tempu redukcji stada krw. Warto doda, e australijskie mleczarstwo jest
podobnie jak nowozelandzkie niezwykle skoncentrowane: rednie stado liczy po ostatniej
fazie wymuszonej koncentracji okoo 300 sztuk zwierzt. W mleczarstwie zatrudnionych jest
ponad 20 tys. osb na ponad 300 tys. zatrudnionych w caym, szeroko rozumianym sektorze
rolno-spoywczym.
W konsekwencji spada produkcja i wywz podstawowych produktw mleczarskich oraz ich
dostpno na rynku wiatowym, gdy gwny nacisk pooony zostanie na utrzymanie w
miar stabilnego poziomu produkcji (a wic zwikszonego udziau) mleka spoywczego.
Mniejsza oferta jest w czci zastpowana przez handlowcw z Nowej Zelandii, Unii
Europejskiej czy nawet Stanw Zjednoczonych (OMP), ale i tak wpyno to i nadal bdzie
wpywa na wysoki poziom cen na rynkach midzynarodowych.
W odrnieniu od niewielkiego rynku Nowej Zelandii, w strukturze bilansu mleka Australii
istotn rol odgrywa rynek krajowy. Konsumowana jest tam poowa wyprodukowanego
mleka: obecnie ju ponad pita cz przypada na mleko spoywcze, a pozostae 30% na
ekwiwalent w produktach mlecznych.
Australijski dolar (AUD), podobnie jak wikszo walut pastw rozwinitych, umacnia si
wobec waluty amerykaskiej, w ktrej dokonuje si transakcji na rynkach wiatowych. Do
poowy grudnia 2007 r. rednioroczna aprecjacja wyniosa blisko 11% (kurs AUD/USD z
10.12.2007 roku a 0,88). Wpyno to dodatkowo w negatywny sposb na
konkurencyjno eksportu mleczarskiego.
W rekordowym dla produkcji i eksportu 2001 r. Aprecjacja AUD wobec USD

za 1 USD mona byo dosta prawie 2 AUD, a w 0,85
w latach 2001-07
latach 2005-2006 tylko ok. 1,33 AUD. 0,80
Koszty produkcji mleka, ktre na tle reszty 0,75
potentatw wiatowych byy przez dugi czas 0,70
wci do niskie, raptownie wzrosy wskutek
ww. przyczyn. Cena skupu kg mleka (rednia 0,65
waona) w sezonie 2006/07 wyniosa 33 centy 0,60
australijskie i bya zbliona do tej z
0,55
poprzedniego sezonu. Wskutek aprecjacji dolara
australijskiego wobec amerykaskiego rednia 0,50
cena w USD zmalaa jednak o okoo 7% z 27 do 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
25 centw amerykaskich. Pogorszenie
konkurencyjnoci wida w porwnaniu ze znakomitym sezonem 2001/02. Wwczas za
kilogram mleka w skupie uzyskiwano rwnie 33 centy w walucie krajowej, ale stanowio to
rwnowarto zaledwie 15 centw amerykaskich.
Spadek produkcji mleka i towarw mleczarskich w 2007 roku
W lad za ponad 5% spadkiem produkcji mleka w Australii w sezonie 2006/07, rwnie
obecny rok handlowy nie zacz si pomylnie. Po I kwartale, czyli od lipca do wrzenia 2007
roku, produkcja mleka zmalaa a o ponad 8%. Biorc pod uwag pocztek roku
kalendarzowego, spadek po trzech kwartaach by jeszcze wikszy i wynis 9%.
Jeszcze dotkliwsze ograniczenia notowano w tym czasie w odniesieniu do produkcji towarw
mleczarskich w Australii, zwaszcza najwaniejszego mleka w proszku: OMP o 22% do 48
tys. ton, a PMP o 4% do 41 tys. ton. Serw wytworzono w tym czasie o 10% mniej ni przed
rokiem (73 tys. ton), masa o 16% (18,5 tys. ton), a serwatki o 12% (17,6 tys. ton).
Polityka handlowa
Blisko rynkw azjatyckich sprawia, e okoo 2/3 wartoci eksportu mleczarskiego
kierowane jest do tego regionu. Australia zawara porozumienia o wolnym handlu z licznymi
krajami, ktre s bardzo istotnymi rynkami zbytu dla produktw mleczarskich, np. z
Singapurem, Tajlandi oraz Now Zelandi i Stanami Zjednoczonymi. Negocjowane s
podobne umowy z Malezj, Chinami, Japoni i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi oraz
krajami skupionymi w ASEAN Zwizku Pastw Poudniowo-Wschodniej Azji. Przewiduj one
wprowadzenie kwot importowych na pewne wyroby i zniesienie ce na inne produkty
mleczarskie, a take obnienie taryf na najbardziej wraliwe (sery i maso), ktre bd
spada w dugim terminie.
Rola eksportu wyrobw mleczarskich
Eksport produktw mleczarskich z Australii stanowi (w cigu ostatnich piciu lat) okoo 9%
cakowitego eksportu rolno-spoywczego, a jego warto waha si od 2,3 do 2,6 mld
dolarw australijskich (AUD). Przez lata najwaniejszym skadnikiem wywozu pozostaway
sery, stanowic nawet ponad 1/3 wartoci sprzeday wszystkich artykuw mleczarskich za
granic (prawie 0,9 mld AUD). Hossa cenowa na mleko w proszku przyniosa znaczny wzrost
roli przede wszystkim towaru odtuszczonego, ktrego udzia wzrs z 16-17% do 23% w
zakoczonym roku handlowym 2006/07 (warto ponad 0,5 mld AUD) i ma przekroczy 33%
w aktualnym sezonie (0,8 mld AUD). Udzia pozostaych gwnych produktw mleczarskich
jest do stabilny i oscyluje wok 8-9% dla masa i innych tuszczw zwierzcych (od
0,17 do 0,22 mld AUD) oraz 13-14% dla penego mleka w proszku (PMP) regularnie
wpywy ponad p miliarda AUD.
Struktura wartoci eksportu mleczarskiego Australii, w mld AUD
2,5 Pozostae
2,0 Kazeina
1,5 Maso
PMP
1,0
OMP
0,5
Sery
0,0
2002-03 2003-04 2004-05 2005-06 2006-07 2007-08
Pod wzgldem wolumenu na wykresie wida wyrana stabilizacj poziomu wywozu serw
oraz OMP przy postpujcym spadku znaczenia masa i penotustego mleka w proszku.
Wolumen australijskiego eksportu mleczarskiego, tys. ton

700
600
Maso
500
400 PMP
300
OMP
200
Sery
100
0
2000-01 2001-02 2002-03 2003-04 2004-05 2005-06 2006-07
Sery
Najwaniejszym wyrobem australijskiego przemysu mleczarskiego s sery - szczeglnie
Cheddar, na ktry mimo znacznego spadku w ostatnim czasie wci przypada blisko
poowa cznej iloci serw.
Sery w okoo 60% konsumowane s na miejscu rednie spoycie na osob oceniano w
sezonie 2005/06 na niespena 11 kg rocznie (nieco mniej ni w latach poprzednich), a w skali
caego kraju na ponad 230 tys. ton. Udzia serw w cznej produkcji (tonau)
podstawowych wyrobw mleczarskich przekracza w ostatnim okresie 40%, a powodem tego
byy rosnce zyski z eksportu na kluczowe rynki. W rekordowym sezonie 2001/02
wyprodukowano 412 tys. ton serw. Produkcja w roku handlowym 2006/07 wyniosa 360
tys. ton, mniej wicej tyle co w poprzednim sezonie. Jednak prognozy na aktualny sezon s
duo gorsze i zakadaj a 7% spadek wolumenu do 335 tys. ton. Jest to wynik zmiany
sytuacji preferowania produkcji serw (popyt azjatycki), jaka dominowaa do niedawna w
australijskim mleczarstwie na rzecz mleka w proszku i masa, ktre w 2007 roku oferoway
lepsze moliwoci spienienia i wiksze zyski.
Eksport serw w sezonie 2006/07 nieznacznie wzrs w porwnaniu z poprzednim okresem
do 212 tys. ton (+5%, przy spadku wartoci o 1,5% do 825 mln AUD), ale prognoza na
biecy sezon mwi o 7% znice do 198 tys. ton, spowodowanej ograniczeniem produkcji.
Po pierwszych trzech miesicach sezonu spadek by jednak nieco mniejszy (-4%). Gwnymi
odbiorcami tych produktw z Australii bya w roku handlowym 2006/07 tradycyjnie Japonia
(96 tys. ton i 338 mln AUD), z udziaem 45% w wolumenie i 41% w wartoci. Inni wani
odbiorcy to Arabia Saudyjska (18 tys. ton, 87 mln AUD) i Stany Zjednoczone (14 tys. ton,
53 mln AUD), a z pastw Unii Europejskiej Wielka Brytania (4,4 tys. ton, 15 mln AUD).
Australia sprowadza rwnie do znaczce iloci serw w minionym sezonie byo to
64 tys. ton (wobec 51 tys. ton rok wczeniej), w przewaajcej wikszoci z Nowej Zelandii,
a niewielkie iloci take z Europy.
Chude mleko w proszku jest drugim najwaniejszym towarem mleczarskim Australii. Jego
produkcja osigaa rekordowy wolumen na pocztku tysiclecia (nawet ponad 240 tys. ton),
ale w sezonie 2006/07 wyniosa 205 tys. ton (plus 9% w stosunku do poprzedniego sezonu).
Prognoza na aktualny rok handlowy to 191 tys. ton OMP, o 7% mniej ni rok wczeniej.
Zotym okresem dla eksportu by rwnie pocztek biecej dekady (ponad 200 tys. ton), dla
odmiany w sezonie 2004/05 wywz zmala a do 141 tys. ton. Wyniki za ostatni zakoczony
rok handlowy 2006/07 to 165 tys. ton OMP (za ponad p miliarda AUD), o 9% mniej ni rok
wczeniej mimo wietnej koniunktury na mleko w proszku na rynkach wiatowych. Eksperci
przewidywali, e sezon 2007/08 bdzie nieco lepszy, jednak wyniki I kwartau (okres lipiec
wrzesie 2007 r.) tego nie potwierdzaj. Dynamika spadku wolumenu eksportu chudego
mleka w proszku naleaa do najwyszych: 35%, chocia warto eksportu OMP wzrosa o
5% do 123 mln AUD.
Chude mleko w proszku z Australii trafia (dane za sezon 2006/07) na jej tradycyjne rynki
poudniowo-wschodniej Azji: do Malezji (24 tys. ton za 72 mln AUD), Singapuru (23 tys. ton,
67 mln AUD) oraz do Tajlandii (18 tys. ton, 51 mln AUD) i Filipin (16 tys. ton, 46 mln AUD).
Import OMP jest minimalny i pochodzi z Nowej Zelandii (kilka tysicy ton). Spoycie OMP na
rynku krajowym jest stabilne i nie przekracza 40 tys. ton.
Penotuste mleko w proszku
Produkcja PMP w minionym sezonie (2006/07) drugi rok z rzdu wyranie malaa, bo a o
14%, do 135 tys. ton. Kontrastuje to np. z rokiem handlowym 2002/03, kiedy wytworzono
blisko 240 tys. ton penego mleka w proszku. Spoycie na rynku krajowym to 23 tys. ton.
Eksport PMP w sezonie 2006/07 osign wielko 94 tys. ton, czyli o 14% poniej poziomu
sprzed roku. Jego warto spada a o 18% do 275 mln dolarw australijskich. Rekordy
paday w sezonie 2000/01, kiedy to 168 tys. ton PMP sprzedano za kwot 580 mln AUD.
Towar australijski kierowano tradycyjnie do licznego grona pastw poudniowo-wschodniej
Azji, ktremu zdecydowanie przewodzi Singapur (41 tys. ton za 14 mln AUD 15% udzia w
eksporcie PMP z Australii). Istotnymi, a niewymienionymi wczeniej odbiorcami PMP s te
Tajwan, Indonezja, Oman i Bangladesz. Po I kwartale aktualnego sezonu wywz PMP zmala
drastycznie o 1/3, aczkolwiek mimo wielkiego spadku wolumenu, warto eksportu mleka w
proszku wzrosa o 3%.
Import, podobnie jak w przypadku pozostaych towarw mleczarskich, jest niewielki (10-15
tys. ton) i pochodzi w pierwszym rzdzie z Nowej Zelandii.
Maso
Produkcja masa (w jego ekwiwalencie, czyli wliczajc te bezwodny tuszcz malany) w
sezonie 2006/07 spada o niemal 9% do 133 tys. ton, co stanowi kolejne historyczne dno i
potwierdza wyrany trend odwrotu od produkcji tego tuszczu. Pod koniec XX wieku Australia
wytwarzaa bowiem nawet okoo 170-180 tys. ton masa. Analitycy przewiduj kolejne
znaczne zniki do 110-117 tys. ton w obecnym sezonie. Spoycie jest niewielkie, ale ronie
do wyranie do niemal 80 tys. ton lub prawie 4 kg na osob rocznie w skali roku (inne
rda podaj tu wielkoci o okoo nisze).
Eksport masa w sezonie 2006/07 nalea do najniszych w ostatnim czasie i wynis
niespena 81 tys. ton (niszy by tylko dwa lata wczeniej niecae 70 tys. ton). O ile
wolumen eksportu spad w porwnaniu z poprzednim sezonem o 2%, to warto a o 21%
do 179 mln AUD (najnisza od co najmniej dekady). Po pierwszych trzech miesicach sezonu
2007/08 eksport masa spad o 27%, a tuszczu malanego o 38%.Wskutek wysokich cen
na rynku wiatowym, warto wywozu pozostaa jednak stabilna.
Najwaniejszymi rynkami dla masa z Australii s Egipt i Singapur - w ostatnio zakoczonym
sezonie sprowadziy one po okoo 7 tys. ton tego tuszczu za mniej wicej 14 mln AUD
kade, a inni wani odbiorcy to Tajlandia i Malezja.
Podsumowanie aktualnej sytuacji australijskiego eksportu mleczarskiego
Podsumowujc, w I kwartale nowego sezonu czny wolumen wywozu zmniejszy si o 1/4.
Najbardziej zmalaa sprzeda nieuwzgldnionej w analizie serwatki (-43%, wartociowo o
15%), a tylko nieco mniej obu rodzajw mleka w proszku. Wskutek znacznie wyszych ni
przed rokiem cen eksportowych, spadek wartoci by w omawianym okresie duo mniejszy i
wynis tylko -1,5%. Handlowcy australijscy uzyskali cznie ze sprzeday towarw
mleczarskich 618 mln dolarw australijskich (AUD). Warto jednak doda, e wskutek
aprecjacji krajowej waluty wobec USD warto eksportu w dolarach amerykaskich bya o
10% wiksza i wyniosa blisko 523 mln USD.
INDIE
Indie s najwikszym producentem mleka Produkcja mleka w Indiach - rne rodzaje
na wiecie, ale wskutek niskiej jakoci 100
infrastruktury mleczarskiej mwi si o 90
nich, e s mlecznym gigantem, ktry 80
chodzi boso. Produkcj mleka zajmuje si 70
na subkontynencie nie mniej ni... 70 60
mln ton
milionw rodzin. Hinduski sposb 50

produkcji mleka jest unikatowy w skali 40
wiatowej i w przewaajcej mierze 30
wykorzystuje tradycyjne technologie, a 20 Bawole Krowie Kozie
wysiki rzdu i sektora prywatnego, 10
zmierzajce do szybszej modernizacji, nie 0
przynosz szybkich efektw. Produkcja 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
mleka w Indiach ma jednak wedug
ekspertw stale przewysza wiatowe tempo wzrostu.
Mleko jest podstawowym artykuem rolno-spoywczym na subkontynencie. Kraj produkuje
jeszcze 82 mln ton ryu i 75 mln ton pszenicy, jednak warto produkcji kadego z tych zb
jest nisza ni mleka. Traktowane jest ono jednak jako ywno pomocnicza i pomagajca
ludnoci przetrwa w trudniejszym okresie, a nie rynkowa.
Jednak naley podkreli, e tylko 12 milionw rolnikw mona okreli mianem hodowcw
krw mlecznych. Dysponuj oni przecitnie stadkiem 2 krw i produkuj dziennie 10-12
litrw mleka. Zorganizowani s w okoo 100 tys. wiejskich spdzielni mleczarskich,
skupiajcych tylko 15% gospodarstw krowich.
Produkcja czna w roku handlowym 2006/07 (od kwietnia do marca) wyniosa 96 mln ton,
na trwajcy obecnie sezon jej wielko prognozuje si na poziomie o 3% wyszym 99 mln
ton (by w kolejnym doj do 102 mln ton przy zaoeniu utrzymania si trwajcego od
kilkunastu lat 3% wzrostu). Na ten wolumen skada si 42 mln ton mleka krowiego (przy
pogowiu 38 mln krw, przede wszystkim lokalnych gatunkw) oraz okoo 53 mln ton mleka
bawolego (plus niespena 4 mln ton mleka koziego). Mleko krowie stanowi ponad 42%
oglnej wytwarzanej iloci surowca, a bawole 54%. Tempo wzrostu tego ostatniego jest
jednak wysze, m.in. dziki lepszej wydajnoci mlecznej i szybszemu wzrostowi stada.
Tendencj t wzmacnia krajowy system do wysokich jak na kraj rozwijajcy si - cen
skupu mleka, premiujcy zawarto tuszczu, a take rosncy eksport misa bawow.
Generalnie bawoy s preferowane ze wzgldu na znacznie wicej zastosowa (naley te do
nich wykorzystywanie do pracy na roli).
Mleko bawole ma rednio 6% tuszczu wobec 4% u krw, co przekada si na rnice
cenowe - przecitnie o 16%. Ceny skupu mleka w Indiach s relatywnie wysokie jak na
kraj o nisko rozwinitym rolnictwie, co wynika z pobudzania produktywnoci. W 2007 roku
poday one za oglnym wiatowym trendem i zdroay w listopadzie o kilkanacie procent z
poziomu 27-30 USD/ litr w lipcu 2007 r. (brak dokadnych danych w skali oglnokrajowej).
Ze wzgldu na ogromn, ponadmiliardow populacj, Indie koncentruj si gwnie na
zaspokajaniu wasnych potrzeb w zakresie mleka. Do stanowczo broni przy tym swego
rynku przed importem, wykorzystujc rygorystyczne wymogi jakociowe i sanitarne.
Kraj jest potentatem w produkcji masa i masa sklarowanego. Szacowana na sezon 2007/08
wielko 3,6 mln ton (wikszo z sektora niezorganizowanego) to o ponad 7% wicej ni
rok wczeniej - stanowi to grubo ponad 40% wiatowego wolumenu tego tuszczu. Produkcja
proszku mlecznego (gwnie odtuszczonego) w roku handlowym 2007/08 ma wzrosn
szacunkowo o 8% do 345 tys. ton. Produkty te s szeroko wykorzystywane do
rekonstytuowania mleka pynnego czyli do odwrotnej produkcji z zastosowaniem masa i
mleka w proszku, oczywicie przy dodaniu wody. Inna szczeglna rola masa sklarowanego w
Indiach polega na tym, i suy ono do przygotowywania droszych potraw (dodatek do
pieczenia z segmentu premium), osiga te ceny dwukrotnie wysze ni oleje rolinne.
Przyszo mleczarstwa krajowe wadze widz w rynku serw obecnie prawie piciokrotnie
mniej znaczcego ni mleko w proszku. Najwikszym problemem na drodze wzrostu jest
tradycyjnie jako mleka, ktra musi ulec poprawie.
Perspektywa dla sektora w 2011 roku
W 2005 roku warto hinduskiego rynku mleczarskiego szacowano na 56 mld USD (w cenach
konsumentw). Nowsze dane indyjskiej Narodowej Rady Rozwoju Mleczarstwa (sezon
2006/07) z innego rda wskazuj na potencja ponad 41 mld euro.
W 2005 roku najwikszy udzia mia segment mleka spoywczego (20,4 mld USD), a
nastpnie sklarowanego masa (blisko 6 mld USD). Rynek mleka w proszku by wart 1,2 mld
USD. Znaczny udzia w rynku miay produkty specyficzne dla regionu, nieznane w innych
czciach globu. Do 2011 roku, kiedy to produkcja surowca ma przekroczy 120 mln ton,
warto rynku ma wzrosn ponaddwukrotnie do 128 mld USD, przy czym z mleka
spoywczego ma pochodzi 39,3 mld USD, z masa sklarowanego 10,5 mld USD, z mleka w
proszku 2,2 mld USD, a z serw i kazeiny 1,5 mld USD.
W omawianym okresie udzia mleka spoywczego w strukturze przetwrstwa surowca ma
wzrosn z 77% do 81%, a tylko z niespena 1/5 krajowego wolumenu (22,5 mln ton)
wytworzone zostan inne wyroby mleczne.
Dane na temat udziau sektora zorganizowanego i niezorganizowanego w produkcji i
przetwrstwie mleka w Indiach s niespjne i czsto sprzeczne.
Wedug USDA (amerykaskiego Ministerstwa Rolnictwa) udzia sektora zorganizowanego

stanowi w 2005 roku tylko 18% (po poowie przez firmy pastwowe i spdzielcze z jednej,
a prywatne z drugiej strony), kolejne 36% przetwarzay prywatne podmioty
niezorganizowane, a 46% byo konsumowane na miejscu na terenach wiejskich. Informacje
z sektora przetwrczego (hinduskie wydawnictwo Dairy India) wskazuj na nieco inne
proporcje: ponad 1/3 cakowitej iloci mleka jest zatrzymywana przez producentw na
miejscu, a reszta (2/3) trafia do obrotu jednak mona stwierdzi, e poow krajowego
wolumenu handluje sektor niezorganizowany.
Za USDA, w 2011 roku udzia sektora zorganizowanego ma wzrosn wydatnie do 30% (36
mln ton) 2/3 w sektorze prywatnym, a udzia (niezorganizowanych) prywatnych
przetwrcw ma zmale do 22% (26 mln ton). Bezporednio na obszarach wiejskich
spoywa si bdzie w 2011 roku 48% krajowej iloci mleka (58 mln ton).
Spoycie
Ponad 2/3 cznej iloci mleka wytwarzanego w Indiach konsumuje si w postaci
niepasteryzowanej, w tym blisko poow cznej iloci mleka spoywa si w miejscu jego
produkcji. Hindusi wol spoywa niepasteryzowane mleko i produkty wiee, wierzc, e
pasteryzacja zabija wartoci odywcze produktu. Std dua popularno handlowcw z
sektora niezorganizowanego, ktrzy tak czy inaczej musz byskawicznie rozdysponowa
towar z uwagi na niedostatki logistyki (np. brak urzdze chodniczych).
Konsumpcja mleka na osob szacowana bya w roku handlowym 2006/07 na nieco wyszym
ni wczeniej poziomie 245 g dziennie (88 kg rocznie), poniej zalecanego przez wiatow
Organizacj Zdrowia (WHO) 283 g dziennie (102 kg rocznie) i wiatowej redniej 265 gram
(95,4 kg rocznie). Jednak dynamiczny wzrost prywatnego przetwrstwa mleka i dochodw
gospodarstw domowych doprowadz, jak si oczekuje, do zwikszonego popytu na produkty
mleczne o wyszej wartoci dodanej i produkty markowe. Pochodz one zarwno od duych
firm krajowych Spdzielnia Gujarat i jej marka Amul albo marka Mother od Mother Dairy,
jak i midzynarodowych, np. Nestle, skoncentrowane na artykuach UHT. Mimo wyej
wspomnianej preferencji dla produktw wieych, dochodzi do tego stopniowa zmiana stylu
ycia (westernizacja) i nawykw ywieniowych (wicej masa stoowego, jogurtw, lodw i
serw) oraz gwatowny wzrost populacji miejskiej. Spoycie takich wyrobw jak lody ronie
w tempie 10% rocznie i oceniane byo w 2005 roku ogem na 145 mln litrw.
W 2011 roku spoycie produktw mleczarskich w Indiach ma wzrosn w ekwiwalencie
mleka - do 153 mln ton, a w 2020 roku przekroczy 200 mln ton.
Handel eksport obiecujcy, import znikomy, rynek chroniony
Mlekiem pynnym praktycznie si w Indiach nie handluje wskutek opisanych powyej
uwarunkowa klimatycznych i logistycznych. Jednake nawet w tym segmencie wida prby
ekspansji eksportowej (mleko UHT), kierowanej do krajw Bliskiego Wschodu.
W ostatnich latach Indie znaczco zwikszyy eksport produktw mleczarskich. W sezonie
2005/06 eksport mleka w proszku z Indii podskoczy a o 80% do ponad 50 tys. ton (40,5
tys. ton OMP i 10 tys. ton PMP). Ekspansja bya tak dua, e w pocztkach 2007 roku wadze
uznay jej tempo za nadmierne. W obawie przed niedoborami towaru na rynku krajowym
oraz presj inflacyjn w gospodarce, rzd wprowadzi w styczniu 2007 roku zakaz eksportu
mleka w proszku, jednak uleg presji sektora mleka i z moc od 1 padziernika br. zakaz
zosta zniesiony. To posunicie, w poczeniu z wysokimi cenami produktw mleczarskich,
moe doprowadzi do jeszcze silniejszego wzrostu produkcji mleka. Embargo zmuszao
wytwrcw do sprzeday wycznie na rynku krajowym, co obniao ceny, kosztujc
eksporterw niezrealizowane zyski. W trakcie zakazu midzynarodowe ceny OMP wzrosy za
z 3 000 do 5 000 USD za ton. Wadze twierdz, e gdyby nie zakaz, tegoroczny wywz
mleka w proszku osignby 68 tys. ton. Jeli Indie weszyby mocno na rynek OMP, ceny
wiatowe ustabilizowayby si na poziomie 3400-3500 USD/t twierdz rda indyjskie.
W indyjskim handlu mleczarskim najwaniejszy jest wywz biaka mlecznego, w formie
odtuszczonego i penotustego mleka w proszku (OMP/ PMP) i kazeiny. Eksport chudego
mleka w proszku przynosi 80% przychodw z eksportu mleczarskiego. Najwaniejszymi
odbiorcami OMP s Bangladesz, Algieria i Egipt, a kazein wysya si do Stanw
Zjednoczonych. W porwnaniu z produkcj te iloci s wci niezbyt znaczce.
Obecny potencja eksportu OMP z Indii to 50 tys. ton, ale prognozuje si jego dalszy wzrost.
Szefowie tamtejszych duych firm mleczarskich mwi nawet, e kraj mgby wysya za
granice nawet 100 tys. ton OMP bez szkody dla zaspokajania popytu i cen na rynku
wewntrznym. Oznaczaoby to uzyskanie nawet 8% udziau w handlu wiatowym, co nie jest
trudne do osignicia przy krajowej produkcji blisko 100 mln ton surowca (rwnie mleka
bawow).Przyjmuje si, e przy wydajnoci 11 litrw mleka do produkcji 1 kg OMP, na ten
cel naleaoby przeznaczy tylko okoo 1% hinduskiej produkcji.
Jak wspomniano, Indie staraj si chroni wasny rynek przed importem mleczarskim.
Istnieje kontyngent na przywz OMP - na 10 tys. ton po stawce 15% oraz powyej 60%.
Wikszo importu prowadzona jest bez limitw ilociowych, ale w wikszoci przypadkw
naley uzyska stosowne zezwolenia. W ten sposb moliwy jest przywz mleka, mietany,
odywek dla niemowlt, mleka skondensowanego, serwatki, masa sklarowanego i innych
tuszczw do smarowania oraz serw. Faktycznie jednak wadze reguluj przywz niektrych
produktw (mleko odtuszczone, pene, dla niemowlt i skondensowane) poprzez ustalone
standardy sanitarne zgodne z normami Indyjskiego Biura Norm. Skutecznie blokuje to np.
zakupy z wielu krajw, w tym USA.
Wysoko stawek celnych przedstawia si nastpujco: mleko w proszku 68,3%, mleko
pene i dla niemowlt 36%, serwatka 36%, mleko skondensowane 59%, jogurty itp.
30,9%, maso stoowe i sklarowane 46,8%, sery inne ni dojrzewajce 36,1%,
dojrzewajce 46,8%. Wszystko to sprawia, e przywz produktw mlecznych do Indii jest
w skali rynku ladowy, rzdu kilkudziesiciu tysicy ton rocznie.
CHINY
Najludniejsze pastwo wiata byskawicznie, w Szybki wzrost produkcji mleka
cigu kilku lat, stao si jednym z kluczowych w Chinach, w mln ton
40
elementw wiatowego sektora mleczarskiego.
35 Owcze i kozie
Popyt, zwaszcza na mleko pynne, przekracza 30
moliwoci krajowej produkcji i przetwrstwa, Krowie
25
cho te rosn w ekspresowym tempie, 20
Bawole
dodatkowo stymulowane przez wadze. 15
Zachodni analitycy oceniaj warto sprzeday 10
artykuw mleczarskich w Chinach w 2006 roku 5
na 14 mld USD, a do koca biecej dekady ma 0
ono wzrosn do 20 mld USD. 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
Rynek chiski jest analizowany przez liczne rda i sztaby ekspertw, z czego wynika czsta
rozbieno danych - bdziemy to wskazywa i poddawa weryfikacji. Rnica dotyczy np.
towarowoci produkcji: wedug USDA - amerykaskiego Ministerstwa Rolnictwa, do
przetwrstwa trafia 57% oglnej iloci mleka, za rda chiskie podaj wskanik ok. 70%.
Wedug urednionych przez autora raportu danych FAO oraz USDA (te drugie zblione do
statystyk narodowych), w 2007 roku Chiny wyprodukuj ponad 36,5 mln ton mleka, o 10,6%
wicej ni rok wczeniej (33 mln ton) i ponad trzykrotnie wicej ni w 2000 r.! Okoo 90-97%
wolumenu (czyli 32-35 mln ton, wedug rnych rde) stanowi mleko krowie. Surowca
dostarcza ponad 9 mln krw (plus pewna liczba bawow i owiec), a ich ilo dynamicznie
wzrastaa dotd w tempie rwnym zwyce produkcji. Cae stado byda mlecznego w Chinach
(doliczajc take zwierzta, ktrych nie mona jeszcze doi) liczy blisko 15 mln sztuk.
W 2008 roku sektor mleka w Chinach ma wzrasta przejciowo wolniej ni w poprzednich
latach, a przyczyn jest wanie spodziewany spadek tempa wzrostu liczby krw do poniej
10% (po raz pierwszy od czterech lat, w ktrym to okresie dynamika przekraczaa 22%). O
wiele wysze s koszty produkcji (pasze, woda, prd, transport, a take koszty pracy).
Dotkno to rwnie wielu - ocenia si, e nawet 40% - rolnikw w Pastwie rodka,
zwaszcza dziaajcych na mniejsz skal. Zyski przecitnego rolnika wytwarzajcego mleko
zmalay kilkakrotnie, z rwnowartoci 400-500 USD rocznie kilka lat temu do okoo 130 USD
obecnie. Wskutek 5-krotnego podniesienia stp procentowych przez bank centralny w 2007
roku (z 6,1 do 7,29% we wrzeniu) podroa kredyt, co utrudnio spat poyczek
zacignitych na kupno rasowych krw. Jednoczenie ceny skupu mleka zwykoway bardzo
nieznacznie, a ostra konkurencja midzy mleczarniami doprowadzia nawet do spadku cen
detalicznych nabiau. Poniewa podmioty skupowe, mimo wspomnianego wzrostu kosztw,
wstrzymyway si dugo z podwykami cen skupu, rolnicy nie tak chtnie jak wczeniej
zwikszali produkcj. Poza tym, nie maj oni urzdze schadzajcych, zatem musz
akceptowa niskie ceny w najbliszym zakadzie. Ponadto, kryzys na rynku wieprzowiny i
wysokie ceny woowiny sprawiy, e farmerzy dokonywali wielu ubojw.
Fala podwyek cen mleka i produktw mleczarskich dotara do Chin dopiero jesieni 2007 r.
Przetwrcy zmuszeni byli podnie od czerwca br. ceny skupu o okoo 10% (brak
dokadniejszych danych), a wpyw na to mia rwnie gwatowny rozwj sektora biopaliw,
stanowicy konkurencj m.in. dla mleczarstwa. Oglnie naley podkreli, e w Chinach ma
miejsce ogromny wzrost cen ywnoci - w cigu roku podroaa ona o 18,2%.
Polityka pastwa na rynku mleka
Ten may kryzys brany mleczarskiej jest tymczasowy. Rwnie niskie dotd (mimo
podwyek) ceny skupu mleka nie utrzymaj si dugo. Spraw zainteresoway si ju wadze,
ktre bd mu przeciwdziaa. Od padziernika 2007 roku wprowadzono np. subsydia dla
producentw mleka 500 juanw (blisko 67 USD) za kad rasow jawk. Rzd wspiera
te due gospodarstwa mleczarskie w ich wysikach na rzecz zapewnienia prdu, urzdze do
dojenia, dobrej jakoci wody, gospodarki odpadami i zwalczania chorb. Istniej take
dopaty lokalne w zrnicowanej wysokoci, skierowane na zakup rasowych krw, sztucznej
inseminacji, ubezpieczenia stada, jak rwnie gdzieniegdzie - dopaty do mleka.
W ramach innych dziaa rzdu (strategiczny Plan Rozwoju Obszarw Korzystnych dla
Produkcji Mleczarskiej 2003-2007), podjto si ponadto stymulowania produkcji za pomoc
poprawy zarzdzania i rozwoju przetwrstwa. Wadze zaczy chroni krajowy rynek przed
importem. Zaostrzono przepisy dotyczce importu rasowych krw mlecznych mimo e
potrzeby w tym wzgldzie szacuje si na milion sztuk rocznie.
Dugoterminowa polityka pastwa w sektorze mleczarskim polega wanie na zwikszaniu
pogowia stada i jego mlecznoci poprzez dziaania faworyzujce popraw jakoci
genetycznej byda. W 2006 roku wadze chiskie ogosiy rednioterminowy 11. Plan
Picioletni oraz dugoterminowy plan rozwoju mleczarstwa. W myl zaoe, tempo wzrostu
zostanie spowolnione, a gwny nacisk pooony na popraw materiau genetycznego.
Najwaniejsze cele Planu Picioletniego do roku 2010 to roczny prawie 6% wzrost pogowia
krw do 15,35 mln sztuk, a mlecznoci do 4300 kg (do roku 2020 pogowie ma osign
18,2 mln sztuk, mleczno 5700 kg, a produkcja mleka krowiego 57 mln ton). Wynikaoby
std, e w 2020 r. Chiny bd 3. najwikszym producentem mleka na wiecie (nie liczc UE).
Przed kilku laty rzd chiski wprowadzi do niektrych szkl program wspierania spoycia
mleka, co jak si uwaa byo jednym z pierwszych sygnaw hossy, jaka wkrtce
ogarna wiatowy rynek mleka. Media cytuj wypowied premiera, i jego marzeniem jest,
by kade chiskie dziecko wypijao dziennie p litra mleka.
W ramach negocjacji APEC (Ukadu o Wsppracy Gospodarczej Azji i Rejonu Pacyfiku) Chiny
podpisay z Australi umow o kontroli i zarzdzaniu produktami mleczarskimi wysyanymi do
Pastwa rodka. Bd one kontrolowa sprowadzane australijskie produkty zgodnie ze
standardami midzynarodowymi oraz ustanowi osobny system inspekcji dla importowanych
odywek dla niemowlt. Umowa daje australijskim eksporterom wiksze bezpieczestwo,
uznaje si j za przeom w handlu mleczarskim midzy pastwami jego warto wynosi 60
mln AUD - dolarw australijskich (36 mln euro).
Struktura chiskiego sektora mleczarskiego
Generalnie, chiski sektor mleka jest bardzo konwencjonalny. Ponad 70% pogowia znajduje
si w posiadaniu drobnych producentw, a rednia wielko stada nie przekracza 20 krw.
Przecitna wydajno mleczna krw to tylko okoo 4 tys. kg rocznie, o blisko 1/3 poniej
wiatowej redniej.
W Pastwie rodka przetwrstwem mleka zajmuje si okoo 1,6 tys. podmiotw, jednak
oceniane na 40 mln ton moce przerobowe krajowych przetwrni nie s w peni
wykorzystywane. Koncentracja sektora nastpuje powoli. W 2005 roku liczba duych firm
mleczarskich (zwykle pastwowych) bya dwukrotnie wiksza ni 7 lat wczeniej i zbliya si
do 700 (w tym 14 o dziennej wydajnoci przetwrczej ponad 1000 ton mleka). Wrd firm
obecnych na rynku mleka jest wiatowy gigant tego sektora szwajcarskie Nestle.
Do mleczarstwa trafiaj liczne inwestycje krajowe (due firmy - Mengniu, Yili, Shanghai
Bright Dairy & Food) i zagraniczne: z USA, Nowej Zelandii i Australii. Firmy narodowe czsto
zreszt wsppracuj z obcymi. Krajowa czowka jest jednak wci odlega od wiatowej.
Przykadowo, pierwszych 5 firm mleczarskich wydaje mniej ni 1% przychodw na badania i
rozwj (zachodni konkurenci 3-4%), a ich dziaania marketingowe s czsto nielogiczne. W
maym stopniu skupiaj si one na wyranie artykuowanych trendach wrd konsumentw,
brakuje innowacyjnoci. Dotyczy to zwaszcza podejcia wobec mniejszych i uboszych miast.
Spoycie stan obecny, trendy i zmiany
rednie spoycie artykuw mleczarskich w Chinach jest czterokrotnie nisze od wiatowej
redniej w 2006 roku szacowano je na niespena 26 kilogramw w ekwiwalencie mleka.
Stanowio to jednak i tak wzrost o 77% w stosunku do poziomu z 2000 roku. Szacunkowy
wzrost konsumpcji to 15-20% rocznie. Ta wielko jest zatem wci bardzo niska wobec 300
kg w krajach rozwinitych, 100 kg w innych krajach azjatyckich i 98 kg redniej wiatowej.
Najszybciej ronie konsumpcja mleka spoywczego, a warto tego segmentu rynku
przekracza 4 mld USD.
Trzeba jednak przyzna, e w najbardziej interesujcych dla zachodnich inwestorw
populacjach miejskich aglomeracji np. Szanghaju czy Pekinu wskanik ten jest nawet
kilkanacie razy wyszy ni na wsi i szybko ronie. rednie spoycie mleka w obu wielkich
miastach to odpowiednio 42 kg i 35 kg (lata 2005 - 2006), a wpyw na wzrost konsumpcji ma
take atwo ich nabywania. Na terenach miejskich ponad 80% produktw kupuje si w
supermarketach i innych sieciach handlu detalicznego. W miastach spoywa si 90%
wolumenu krajowych produktw mlecznych. Na wsi ludzie albo nie s wiadomi wartoci
odywczych mleka, albo uwaaj je za luksus. Spoycie jogurtw na obszarach
zurbanizowanych wzroso w latach 2001-2005 z 1,36 do 3,23 kg na osob. Spoycie mleka
jest zrnicowane take w skali makroregionalnej s tereny, gdzie mleka nie spoywa si w
ogle oraz takie, gdzie jest to produkt tradycyjny (zwaszcza na pnocy kraju).
Wydaje si, e postpowa bdzie proces adaptowania przez chiskich konsumentw
nawykw ywieniowych swych azjatyckich ssiadw o zachodnim stylu ycia. Konsumpcja
napojw mlecznych, serw i jogurtw w Chinach stanowi caego spoycia nabiau wobec
60% w Japonii. Proporcja ta zmienia si wraz ze wzrostem zamonoci, a zakadane roczne
tempo wzrostu ww. segmentw produktw o wyszej wartoci dodanej ma w cigu
najbliszych 4 lat znacznie przekracza redni i wynie odpowiednio 22%, 38% i 31%
rocznie. To znakomita informacja dla firm mleczarskich mara na bardziej wyszukanych
produktach jest dwu-, trzykrotnie wysza ni na mleku pynnym.
Kolejna oznaka zmian na chiskim rynku to rosnce znaczenie mniejszych miast. W 2004
roku trzy najwiksze aglomeracje Chin generoway cznie 14% przychodw z sektora mleka,
tymczasem w 2010 roku ten udzia ma zmale do 11%.
Dokonuje si rwnie zmiana kanaw sprzeday produktw mleczarskich. W roku 1998 tylko
40% sprzeday pochodzio z nowoczesnych kanaw dystrybucji, a do roku 2010 ma to by
ponad 2/3. Dla chiskich zakadw przetwrczych trend ten jest jednak jak obosieczny
miecz. Z jednej strony tworzy to moliwoci do efektywniejszej dystrybucji towarw i zbytu w
warunkach bardziej przyjaznych konsumentom (promocja, prezentacja), z drugiej wszake
strony sieci maj znacznie lepsz pozycj negocjacyjn i to wykorzystuj. Niektrzy detalici
zaczynaj nawet tworzy wasne marki mleczarskie.
Rzd steruje kampaniami medialnymi w celu promocji spoycia wyrobw mlecznych przez
wzgld na budow zdrowego spoeczestwa, w mediach pojawia si coraz wicej reklam
umieszczanych przez firmy prywatne. Mimo e Chiczycy cierpi na wiksz nietolerancj
laktozy ni konsumenci zachodni, cecha ta traci na znaczeniu wskutek przyzwyczajania dzieci
do nowych nawykw ywieniowych, m.in. jedzenia jogurtw. Wzrost zamonoci idzie w
parze z rosnc wiadomoci zdrowotn. Mleko pynne jest staym elementem diety coraz
liczniejszej klasy redniej. Udzia w rosncej konsumpcji mleczarskiej maj te sieci fast-food
liczba tego typu barw ronie w bardzo szybkim tempie. Rosnc popularnoci ciesz si
hamburgery i pizza (1/3 jej ceny to koszt sera), dostpne nawet w maych miasteczkach. W
logistyce pomaga fakt, e najwiksz popularnoci wrd Chiczykw cieszy si mleko UHT.
Produkcja artykuw mlecznych i handel mleczarski
Na segment mleka spoywczego Produkcja artykuw mlecznych w Chinach, w tys. ton
przypada, jak wspomniano, 80%
10 000
produkcji mleczarskiej. Wskutek
przystpienia Chin do wiatowej 8 000
Organizacji Handlu (WTO) i
liberalizacji importu (mimo 6 000 2001 2004 2005 2006
pewnych utrudnie), zmalaa 4 000
opacalno produkcji mleka w
proszku. Wzrost sektora mleka 2 000
pynnego jest te napdzany
0
rzdowymi programami wspierania
Mleko pynne Napoje mleczne, Mleko Mleko w proszku
konsumpcji mleka w szkole. prod. wiee skondensowane
Mleko spoywcze, jogurty, mleko skondensowane

W 2006 roku wytworzono szacunkowo 10,3 mln ton mleka spoywczego (okoo 80% to
mleko UHT), o 6% wicej ni rok wczeniej. Produkcja jogurtw, napojw mlecznych i
innych wyrobw wieych zwikszya si a o 24% do 2,12 mln ton. Jogurty uznaje si za
wschodzce gwiazdy na tamtejszym rynku. Wikszy wolumen osiga te produkcja mleka
skondensowanego, jednak w 2006 roku odnotowano 20% spadek do 120 tys. ton (w 2004
roku byo to nawet 175 tys. ton). Przywz mleka pynnego jest znikomy (5 tys. ton rocznie)
z uwagi na sam specyfik atwo psujcego si i trudnego w transporcie towaru. Eksport
obejmuje 30-40 tys. ton rocznie i jest kierowany przede wszystkim do Hongkongu.

Pene mleko w proszku jest najwaniejszym artykuem mlecznym wytwarzanym w Chinach.
Jego produkcja ronie w ostatnich latach w staym tempie 12% rocznie i po osigniciu 1,15
mln ton w roku 2007, za rok ma si zwikszy do 1,3 mln ton. PMP na rynku chiskim jest o
10% taszy ni towar z importu. Niektre krajowe zakady, zniechcone wysokimi cenami na
rynku wiatowym, zwikszaj produkcj, aby ograniczy rol importowanego PMP proszek
suy nastpnie szeroko do rekonstytucji, czyli przetwarzania do postaci pynnej, a take jest
stosowany w produkcji lodw, jogurtw i wyrobw piekarniczych.
Przywz PMP do Chin rs w latach 2005-06 w tempie 30% do 74 tys. ton, jednak w 2007
roku nastpio spowolnienie uwarunkowane wysokimi cenami. Po 8 miesicach roku
sprowadzono o 1/3 mniej PMP - dominujcym dostawc bya Nowa Zelandia.
Warto zauway, e Chiny s coraz istotniejszymi dostawcami penego mleka w proszku na
rynki wiatowe, czy raczej precyzyjniej azjatyckie i arabskie. Sprzyjaj temu konkurencyjne
ceny (o kilkanacie procent nisze ni wiatowe) i promocja na rynkach, ktre nie byy dotd
tradycyjnymi odbiorcami chiskiego nabiau.
W latach 2005-06 byo to 32-33 tys. ton, ale po 8 miesicach 2007 roku doszo do prawie
dwukrotnego wzrostu (43,6 tys. ton). O poow wzrosy dostawy na Tajwan, mniej wyranie
do Hongkongu, za to znacznie bardziej do takich krajw jak Tajlandia, Birma, Singapur.
Po zapowiedzianej przez Chiny rewizji 600 krajowych standardw bezpieczestwa ywnoci
wzronie ich rola jako eksporterw produktw mleczarskich, np. mleka w proszku. Dotd
ywno z Pastwa rodka nie speniaa czsto midzynarodowych atestw, wadze zajy
si wic popraw kwestii dotyczcych jakoci.
Produkcja chudego mleka w proszku jest wielokrotnie mniejsza ni penotustego w 2006
roku ma pozosta stabilna na poziomie 55 tys. ton (ale wzrosn lekko w przyszym roku). W
2003 roku osigna rekordowe 83 tys. ton, ale znacznie zmalaa wskutek problemw z
jakoci w latach 2004-05. Konsumenci stopniowo odzyskiwali zaufanie do tego towaru w
2006 roku. Produkcja nie wystarcza do zaspokojenia krajowego popytu, ocenianego na
ponad 130 tys. ton.
Zmniejszona poda skutkowaa w 2006 roku wzrostem importu o poow do 62,3 tys. ton,
Wysokie ceny w 2007 roku doprowadziy jednak po 8 miesicach do 36% spadku przywozu.
Gwnym dostawc (okoo poowy caego wolumenu) jest Nowa Zelandia, pewn rol
odgrywaj te Australia i Stany Zjednoczone.
Maso
Wedug USDA, w Chinach nie wytwarza si niemal zupenie masa. Podobnie jak sery, jest
ono importowane i wykorzystywane gownie jako skadnik ywnoci przetworzonej (pizza,
fast food). Przywz jest jednak niewielki (13 tys. ton), chocia po 8 miesicach 2007 roku
wzrs niemal o poow. Gwnym dostawc jest Nowa Zelandia.
Sery
Dane amerykaskiego Ministerstwa Rolnictwa podaj minimaln wielko produkcji serw w
Chinach (kilka tysicy ton), rwnie australijskie biuro analiz rolnych ABARE nie wspomina o
Chinach jako o czoowych producentach serw na wiecie. Tymczasem FAO szacowao ten
wolumen a na 275 tys. ton w 2005 roku (nowszych danych FAO brak ze wzgldu na
zmienion metodologi). Skaniamy si raczej ku danym wskazujcym na bardzo ma
produkcj serw, ktre nie s (lub nie byy dotd) elementem codziennej diety. Ponad 80%
serw jest sprzedawanych do sieci barw i restauracji, hoteli itp., a tylko 1/5 do sklepw.
Kraj jest importerem niewielkich, ale coraz wikszych iloci serw i twarogw (niemal 9 tys.
ton w 2006 roku wobec 7 tys. ton rok wczeniej). Przywz ten wzrs jednak o 30% po
8 miesicach 2007 roku i pochodzi gwnie, podobnie jak w przypadku innych produktw
mlecznych, z Nowej Zelandii i Australii.
Serwatka
Pod wzgldem wolumenu najistotniejszym produktem importowym jest serwatka - w latach
2005-06 wolumen ponad 180 tys. ton. Po 8 miesicach 2007 roku przywz zmala jednak o
12%, spowodowany ponad 40% ograniczeniem zakupw w Stanach Zjednoczonych
tradycyjnie najwaniejszym dostawcy tego towaru (w porwnaniu z 2005 rokiem spadek by
niemal trzykrotny - wwczas 77 tys. ton). Powodem byy znacznie wiksze tempo wzrostu
cen importu serwatki z USA. Na czele dostawcw wysuna si w 2007 roku Francja (33 tys.
ton). Inni partnerzy to pastwa Unii Europejskiej (Finlandia, Holandia, Niemcy, Irlandia i
Polska) oraz Australia, Argentyna i Nowa Zelandia.
Podsumowanie importu mleczarskiego Chin za 8 miesicy 2007 roku
Generalnie, dane dla caego importu mleczarskiego do Chin za 8 miesicy br. wskazuj na
19% spadek wolumenu przywozu do niespena 200 tys. ton. Ilociowo gwn pozycj
pozostaa serwatka (111 tys. ton). Zmala handel z Now Zelandi, a zwaszcza z USA (blisko
o poow do 32 tys. ton), wzrs za to (o 6,5% do 70 tys. ton) import z Unii. Import z tych
trzech kierunkw stanowi 85% cakowitego chiskiego przywozu mleczarskiego.
Przyczyn ograniczenia importu byy wysokie ceny, dlatego warto sprowadzonych
artykuw mlecznych wzrosa ogem o 14% do 440 mln USD. Ponadto zmalay dostawy z
Australii (susza), a Indie i Argentyna ograniczay wasny eksport mleczarski w trosce o
ochron rynkw krajowych.
ROSJA
Od mniej wicej dekady Rosja jest na Produkcja mleka w Rosji od 1992 r., mln ton
etapie stabilizacji produkcji mleka, ktra 50
ma nawet wzrosn w 2007 roku o 2,8% 45
do 32 mln ton. To jednak znaczny spadek 40
w stosunku do roku 1992, kiedy to 35
wytwarzano ponad 47 mln ton (minus 30
25
32%). Wadze staraj si stymulowa
20
produkcj mleczarsk, jednak nie przynosi
15
to na razie zamierzonych efektw. 10
Minister Rolnictwa Gordiejew przyzna 5
publicznie, e niepokoi si sabym 0
tempem wzrostu. Jest ono znacznie nisze 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
ni 4,5% zakadane w NPP - Narodowym
Priorytetowym Planie dla Rolnictwa. Eksperci tumacz to generalnie sabszymi wynikami
sektora wskutek wzrostu kosztw (wysokie ceny pasz). Ku zaskoczeniu wielu obserwatorw,
sektor mleka zosta generalnie pominity w rzdowym programie wsparcia rolnictwa
ogoszonym w lipcu 2007 r.
Stado krw wci si zmniejsza pod koniec 2007 r. liczyo ono 9,9 mln sztuk (szacunki
USDA - amerykaskiego Ministerstwa Rolnictwa). W przeciwiestwie do czasw sowieckich,
kiedy starano si produkowa wszystko wszdzie (na obszarze ZSRR), mleczarstwo zaczyna
si regionalizowa i skupia wok silnie zaludnionych, a przy tym odpowiednich klimatycznie
orodkw. Ponad poowa rosyjskiego mleka wytwarzana jest w prywatnych, maych
gospodarstwach, gdzie spadek wielkoci stada jest znacznie mniejszy, a efektywno wysza,
a tylko 45% w duych farmach komercyjnych - dawnych sowchozach (dane za 2006 r.).
Powodem systematycznego spadku liczebnoci stada jest problem skpych zasobw

paszowych, czego nie rekompensuje rosnca (chocia ostatnio take w sabszym tempie)
wydajno mleczna. Jest ona jednak wci dwukrotnie nisza ni np. w Unii i nie przekracza
3,5 tys. kg rocznie. Niezalenie od siebie, minister rolnictwa Gordiejew i eksperci oceniaj, e
w dobrych genetycznie, waciwie zarzdzanych i ywionych stadach moe ona wzrosn do
5-6 tys. kg rocznie. Wci jest nadzieja na przypieszenie zmian w kierunku wikszej
efektywnoci produkcji mleka. Mimo e odsetek rasowych, wysoko wydajnych krw czsto
importowanych nawet z tak odlegych regionw jak Australia czy Ameryka Pnocna ronie,
wci pozostaje bardzo niski (poniej 10%). Krajowi przetwrcy wci borykaj si z
deficytem surowca dobrej jakoci np. przedstawiciele Danonea podaj, e zaledwie 10%
cznej produkcji mleka w Rosji spenia normy koncernu. W skali caego kraju standardy
unijne utrzymuje mniej ni 1/3 krajowej produkcji surowca.
Pozytywny trend to take dostawy do Samowystarczalno mleczarska Rosji (2006)
mleczarni, rosnce szybciej ni 90%
produkcja mleka. Przeszkod jest dua
80%
sezonowo. W niektrych regionach,
70%
np. na Syberii, latem dostarcza si
kilkakrotnie wicej mleka ni zim, co 60%
rodzi oczywiste problemy z 50%
wykorzystaniem mocy przerobowych. 40%
Sezonowo dotyka te cen skupu.
30%
Popyt na mleko dobrej jakoci wzmg
20%
jeszcze tempo oglnowiatowej zwyki
cen. Jesieni 2007 roku ceny skupu 10%
mleka w Rosji zwykoway nawet do 15 0%
rubli za kg (okoo 60 centw USA, czyli Mleko PMP Maso OMP Sery Serw atka
mniej wicej 1,50 z).

Z caej iloci mleka produkowanego w Rosji okoo poowa trafia do przetwrstwa, 39%
konsumowane jest w gospodarstwach rolnych, a 1/10 przeznacza si na spasanie. W 2007
roku indywidualne spoycie mleka ma wzrosn do ekwiwalentu 270 kg na osob wobec 250
kg przed rokiem (plus 7%). Znacznie przewysza ono produkcj, zatem Rosja pozostaje
importerem netto wyrobw mleczarskich w stabilnym ekwiwalencie 2,8 mln ton mleka
rocznie. Brak samowystarczalnoci mleczarskiej Rosji najbardziej zauwaalny jest w
segmentach serwatki (30%) oraz serw, masa i OMP (58-70%).
Przetwrstwem mleka w Rosji zajmuje si okoo 1800 zakadw mleczarskich. S wrd nich
prawdziwe giganty na skal europejsk. Udzia 53 najwikszych firm, wytwarzajcych ponad
50 tys. ton produktw rocznie, przekracza 54%. Z drugiej strony istnieje prawie 1750 maych
firm, o przerobie poniej 20 tys. ton produktw rocznie.
Potentatem rynkowym jest dawniej prywatny, obecnie notowany na giedzie w Nowym Jorku
Wimm-Bill-Dann, ktrego obroty przekroczyy w roku finansowym 2006 kwot 1,76 mld USD,
o ponad wicej ni poprzednio. Po I proczu 2007 r. wzrost sprzeday by jeszcze
wikszy (+40% do 1,14 mld USD). Firma ma obecnie 37 zakadw, rwnie poza Rosj,
zatrudniajcych 20 tys. osb. WBD jest te wprawdzie znaczcym producentem sokw (1/5
rosyjskiego rynku), a nie tylko nabiau, jednak przychody z sektora mleka stanowi 75%
wpyww. Firma ma ponad 1/3 udziau w krajowym rynku produktw mleczarskich.
Druga najwiksza firma Unimilk (ale pierwsza w poudniowej Rosji), zanotowaa w 2006
roku obroty okoo 0,8 mld USD, o poow wysze ni rok wczeniej. Produkcja artykuw
mleczarskich w 22 zakadach w Rosji i na Ukrainie wzrosa z 733 tys. do ponad 1 mln ton. Jej
udzia w rynku rosyjskim szacuje si na 15%.
Produkcja i handel podstawowymi wyrobami mleczarskimi

Maso
Maso jest jednym z najbardziej strategicznych artykuw spoywczych w Rosji. W 2006 roku
wzrosa ona o 7% do 310 tys. ton (szacunki na 2007 r. mwi o kolejnym wzrocie do 320
tys. ton). Jednak produkcja masa tylko w zaspokaja krajowy popyt, dlatego Rosja jest
znaczcym importerem masa i jednym z najwaniejszych elementw tego sektora w wiecie
i ma duy wpyw na poziom cen na rynkach midzynarodowych, dokonujc zakupw przede
wszystkim jesieni. Rosyjski rynek masa jest wart okoo 1 mld USD, z czego warto importu
szacuje si na nie mniej ni 250 mln USD. Wedug rosyjskich analitykw, udzia masa z
importu nie spadnie przez nastpne 5-7 lat poniej 35-38%.
Ceny hurtowe masa w Rosji bardzo rednie ceny hurtowe masa w Rosji
140
wzrosy jesieni 2007 roku. O ile w II
poowie 2006 roku oscyloway one 130
wok 90 rubli za kg (okoo 3350 120

USD/t), to w poowie listopada 2007 RUB/t 110
roku przekroczyy 130 rubli za kg (ponad 100
5300 USD/t), w ujciu rocznym plus 90
42%. W walucie amerykaskiej wzrost
80
zbliy si do 60% (aprecjacja rubla).
70
W 2006 roku sprowadzono, wedug 60
danych rosyjskich, 112 tys. ton masa, o
pa 05
pa 06
pa 07
sty 05
kwi 05
lip 05
sty 06
kwi 06
lip 06
sty 07
kwi 07
lip 07
36% wicej ni rok wczeniej. Mimo e
przywz z Ukrainy zmala prawie
piciokrotnie do 4,7 tys. ton wskutek zakazu (naoonego przez Rosj na import wyrobw z
Ukrainy), luk wypeniy dostawy z Nowej Zelandii i UE. Biorc z osobna, ta pierwsza bya
gwnym partnerem Rosji, dostarczajc 38 tys. ton masa, o poow wicej ni rok wczeniej.
Drugim najwaniejszym kierunkiem bya w tym czasie Finlandia (prawie 17 tys. ton), a
trzecim Polska, skd dostawy wzrosy siedmiokrotnie do 11 tys. ton (Rosja bya
najwaniejszym rynkiem zbytu dla masa z Polski). Inni istotni partnerzy Rosji w handlu
masem w 2006 roku to Argentyna (8 tys. ton), Australia i Niemcy (po okoo 6 tys. ton), a
take Urugwaj i Ukraina (poniej 5 tys. ton).
W I proczu 2007 roku przywz masa do Rosji zmala jednak o 16% do niespena 49 tys.
ton. Import masa z Polski (polskie dane za trzy kwartay 2007 r.) spad wyraniej, bo o 1/3
do 5,7 tys. ton.
Sery
Rosncy popyt zwikszy tegoroczn produkcj serw w Rosji o 4% wobec 2006 roku do 420
tys. ton, a w 2008 r. tempo wzrostu przypieszy (do 6%) i produkcja ma osign 445 tys.
ton. Stanowi to wyrany kontrast wobec kryzysowego 1998 r., ktry oznacza zaamanie na
poziomie okoo 170 tys. ton. Poow produkcji stanowi sery twarde (rosyjski, typu feta i
typu mozzarella). Wolumen importu serw mia by w 2007 r. o 15% wyszy od
zeszorocznego i osign 265 tys. ton (40% udzia serw zagranicznych), ale wzrost ma
wyranie osabn w 2008 roku, kiedy to import serw szacuje si na 270 tys. ton. Warto
krajowego rynku serw szacuje si na niemal 2 mld USD, a ponad 1/3 przypada na import.
Krajowe serownie tylko w ponad 60% s w stanie zaspokoi popyt wewntrzny, dlatego rola
importu pozostanie bardzo istotna, tym bardziej e spoycie ronie szybciej ni produkcja.
W 2006 roku sprowadzono 218 tys. ton serw i twarogw, o 16% mniej ni w 2005 r.
Struktura przywozu, pochodzcego do 2005 roku przede wszystkim z Ukrainy i Biaorusi,
zmienia si na skutek zakazu importu mleczarskiego z Ukrainy (o ktrym piszemy szerzej w
czci powiconej Ukrainie). Gwnym dostawc stay si Niemcy (67 tys. ton, plus 20%).
Ukraina dostarczya 39 tys. ton (minus 66%), a Litwa 35 tys. ton (plus 60%). Mniejsz role
odgryway inne pastwa UE, takie jak Finlandia (18 tys. ton) czy Holandia (16,4 tys. ton),
warto te wspomnie o dostawach 12 tys. ton serw z Argentyny. Sprowadzono te
niespena 5 tys. ton serw z Polski, oznaczao to jednak spadek o poow.
Po I proczu 2007 roku import serw do Rosji zwikszy si wszake o 22% do 112 tys. ton,
natomiast przywz z Polski (9 miesicy) wzrs o 40% do 4,6 tys. ton.
Aktualnie spoycie serw na osob w Rosji to zaledwie ponad 4 kg rocznie, ale specjalici
mwi o pozytywnych perspektywach rozwoju konsumpcji. Ma ona wzrasta wskutek
aprecjacji realnych dochodw, jednak w 2007 roku problemem dla wzrostu spoycia
ywnoci (w tym nabiau) staa si powszechnie odczuwana droyzna. Wicej o prbach
przeciwdziaania zwykom cen artykuw spoywczych w czci powiconej polityce wadz.
Ceny hurtowe serw w Rosji poday za
Ceny hurtowe serw twardych w Rosji
trendem wiatowym i wydatnie zwykoway, 170
szczeglnie jesieni 2007 roku. Przez 160
wiksz cz 2006 roku ksztatoway si 150
one na poziomie 100 rubli za kg (3300-3600 140
RUB/kg
USD/t), jednak w poowie listopada 2007

130
roku doszy do 162 rubli za kg (ponad 6600
120
USD/t). Biorc za punkt odniesienia ostatni
dostpny okres, w skali roku notowania 110
zwykoway a o 60% (od pocztku roku o 100
ponad poow). W walucie amerykaskiej 90
wzrost by niemal dwukrotny.
wrz 06
wrz 07
sty 06
lip 06
sty 07
lip 07
mar 06
maj 06
lis 06
mar 07
maj 07
lis 07
Rosyjski rynek chudego mleka w proszku charakteryzuje w ostatnim czasie tendencja
zwykowa (okoo 4% rocznie). rednia produkcja to 115 tys. ton. Analitycy USDA szacuj j
w 2008 roku na 120 tys. ton. czne obroty na tym rynku ocenia si na 400 mln USD. Chude
mleko w proszku to jedyny artyku mleczarski, ktry w nieco wikszych ilociach (15 tys. ton)
wysyany jest przez Rosj za granic. Poniewa do zaspokojenia krajowego zapotrzebowania
potrzeba okoo 40 tys. ton OMP, jego import jest kilkakrotnie wikszy, a gwnym dostawc
pozostaj pastwa WNP.
Roczna produkcja PMP to 80-90 tys. ton (dane rosyjskie/ USDA). rda wykazuj rwnie
rnic w tendencji rozwoju rynku: wedug Rosjan kurczy si on co roku o 2-3%, wedug
Amerykanw ma wzrasta o 5-6%. Popyt uzupeniany jest przywozem rzdu 25-30 tys. ton
(z pastw WNP). Na eksport trafia 5 tys. ton rosyjskiego PMP. Warto rynku szacuje si na
200 mln USD.
Polityka wadz w sektorze mleka
Rosyjskie Ministerstwo Rolnictwa uwaa, e stabilizacja lub niedostateczny wzrost krajowej
produkcji mleka i wikszoci artykuw mlecznych (poza serami) ma swe rdo w zagroeniu
nadmiernym importem. W latach 2005-06 wadze ustanowiy zakazy albo daleko idce
ograniczenia importowe wobec Ukrainy czy Polski. Rozwaano ustanowienie kontyngentw
importowych, rwnie na produkty mleczarskie, oskarajc gwnych importerw (w tym UE)
o nieuczciw konkurencj poprzez subsydiowanie wasnego eksportu mleczarskiego (gdy UE
stosowaa jeszcze refundacje), powodowanie mniejszej opacalnoci rosyjskiej produkcji i
spadku cen lokalnych serw. Ministerstwo Rolnictwa uwaa, e ograniczenia ilociowe s
skuteczniejsze ni ca. W padzierniku 2007 roku obniono na p roku stawki wwozowe na
mleko i sery z 15% do 5%. Celem jest jednak stabilizacja cen na krajowym rynku, gdy te
bardzo wzrosy. Analitycy sdz jednak, e obnika wywrze may wpyw na zahamowanie
zwyek, gdy ceny rosn wskutek wielkiego popytu. Aby zatrzyma w kraju towary mleczne,
przetwrcy rosyjscy domagaj si wrcz ustanowienia kontyngentw eksportowych na mleko
w proszku, a Ministerstwo Handlu wspomina o podatku eksportowym.
Rosja agodzi rwnie restrykcyjn do niedawna polityk wwozow, ktra, jak si
powszechnie uwaa, uwarunkowana jest kwestiami natury politycznej, a w mniejszym
stopniu jakoci czy bezpieczestwem ywnoci. Na przykad, po inspekcjach wielu
ukraiskich mleczarni dokonanych przez rosyjskich weterynarzy, zniesiono zakaz importu
nabiau z tych zakadw. Rosyjskie suby weterynaryjne wyday rwnie certyfikaty dla 47
biaoruskich mleczarni, uprawniajc je tym samym do eksportu do Rosji. (wczeniej
zapowiadano restrykcje dla tych zakadw, ktre nie zostan skontrolowane do 1 marca
2008 roku). Pod koniec padziernika 2007 roku Rosja zezwolia na symboliczny import
nabiau z trzech mleczarni bugarskich, po wsplnych kontrolach dokonanych przez
urzdnikw obu pastw.
Rosja obnia ca i walczy z inflacj, chcc stumi wzrost cen nabiau
Droejca ywno stwarza realn grob dla rosncej inflacji, ktra oczekiwana jest na
koniec 2007 r. na poziomie 9-9,5% wobec wczeniej prognozowanych 8%. Przez 9-10
miesicy 2007 roku produkty mleczne zdroay o 12%, a maso nawet o 17%. Oprcz wyej
wspomnianej obniki ce, wadze nie wykluczaj dalszych posuni w celu ukrcenia
droyzny. Rzd wprowadzi osobn, nisk (0,3 EUR/kg) stawk taryfow na drosze sery.
W padzierniku 2007 roku minister rolnictwa odby take zamknite spotkanie z
najwaniejszymi uczestnikami sektora handlu detalicznego i hurtowego, aby omwi
zagroenia zwizane ze zwyk cen. Poniewa wadza cieszy si w Rosji znanym respektem,
niektre krajowe wielkie firmy mleczarskie wyszy naprzeciw probom rzdu i rozwaay
mechanizmy zamroenia cen - lub je po prostu wdroyy pod hasem zagodzenia
negatywnych skutkw spoecznych szybkiego wzrostu cen nabiau na rosyjskim rynku
detalicznym. W gronie tym znalazy si giganci hurtowi (Wimm Bill Dann, Unimilk) i
detaliczni (sie Metro), ktre od 15 padziernika do 31 stycznia 2008 roku zamroziy ceny na
niektre produkty (oficjalna lista nie bya znana do poowy listopada). Mog one pozosta
zamroone a do marca 2008 roku wtedy w Rosji maj si odby wybory prezydenckie.
Premier Zubkow nakaza Federalnej Subie Antymonopolowej uwan obserwacj, czy
przestrzegane s odpowiednie procedury odnonie konkurencyjnoci w sektorze spoywczym
ze szczeglnym uwzgldnieniem mleczarstwa.
Inwestycje zachodnie
Produkcja mleczarska w Rosji nie znajduje si w cakowitym odwrocie w sporej mierze dziki
wielkim inwestycjom zachodnich koncernw mleczarskich. Dostarczaj one nowoczesnych
technologii i finansuj swych dostawcw za pomoc dugoterminowych kontraktw, aby
podwyszali przede wszystkim jako produkowanego surowca, mniejszy nacisk kadc na
stymulowanie wzrostu dostaw. Do czoowych inwestorw na ziemi rosyjskiej nale francuski
Danone (wiee produkty mleczarskie), niemieckie Hochland (sery, zwaszcza topione) oraz
Ehrmann i Onken (jogurty). Rosj zamierza si zainteresowa woski Parmalat, ktry po
ogromnych kopotach finansowych przed kilku laty odzyskuje potencja ekspansji. Firma chce
inwestowa gownie w produkty o wysokiej wartoci dodanej.
Inwestowa w produkcj mleka w Rosji nie jest atwo atwiej jest przej istniejce
podmioty lub naby ich istniejce akcje, ni zakada biznes od podstaw.
Produkcja lodw nie rozwija si w ostatnim czasie tak dynamicznie, jak oczekiwano. W 2003
roku sektor zdoa osign znaczny, 3,7% wzrost produkcji do 387 tys. ton, co dao mu
warto ponad 1 miliarda USD. W 2004 roku produkcja signa nawet 396 tys. ton, jednak
w 2005 roku doszo do niespena 5% spadku (377 tys. ton). Generalnie w okresie 2001-06
segment ten rozwija si przecitnie w tempie 1,2% rocznie. W 2006 roku najwiksz firm
byo szwajcarskie Nestle, wyprzedzajc Unilevera oraz kilku wytwrcw krajowych. Sprzeda
lodw koncentruje si na rynku wewntrznym. Spoycie lodw na osob jest nadal niskie
poniej 3 kg rocznie.
UKRAINA
Ukraina nadal odczuwa skutki rosyjskiego embarga eksportowego na produkty mleczarskie,
wprowadzonego na pocztku 2006 roku. Oficjalnym i w zasadzie rzeczywistym co
przyznaj nawet eksperci ukraiscy - powodem by saby nadzr nad jakoci mleka
(zwaszcza w maych gospodarstwach) i produktw oraz brak kontroli sanitarno-
weterynaryjnych w ukraiskich zakadach mleczarskich. Rosja zadaa, aby produkty
wysyane na jej rynek z Ukrainy pochodziy tylko z mleka wytwarzanego na wielkich farmach,
speniajcych wymogi oraz eby kontrole higieniczne byy podobne do rosyjskich. Zakaz jest
stopniowo, lecz nieznacznie agodzony. Wadze Rosji wysyaj sygnay, e embargo zostanie
zniesione, o czym wiadcz kolejne inspekcje ukraiskich mleczarni przez rosyjskie suby
weterynaryjne prowadzone jednak, jak narzekaj Ukraicy, bez jasno okrelonych
kryteriw i naleytej przejrzystoci. Sektor mleczarski pozostaje w silnym stopniu uzaleniony
od eksportu na rynek wielkiego ssiada. Spowodowane kryzysem straty ukraiskiej brany
mleczarskiej szacowano w 2006 roku na 400 mln USD.
Produkcja mleka
Ukrain dotkn po rozpadzie ZSRR podobny
do rosyjskiego kryzys gospodarczy, w tym Produkcja mleka krowiego na Ukrainie
20
take zaamanie w rolnictwie. Produkcja 18
mleka spada w latach 1992-2007 (szacunek) 16
o 36%. Kruch stabilizacj lat 2001-2005 14
12
naruszyo wspomniane rosyjskie embargo
10
rynek broni si przed zbyt wielk nadpoda, 8
gdy nawet rosnca sia nabywcza 6
konsumentw nie bya w stanie zaabsorbowa 4
gwatownie zwikszonych iloci nabiau. 2
0
Ewentualny wzrost produkcji w 2008 roku jest 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
uwarunkowany wanie dalszym rozwojem
sytuacji w handlu z Rosj. Zwyka moe dotyczy tylko segmentw penego mleka w proszku
i serw, ale jeli nienormalnie wysokie ceny na rynku wiatowym bd kontynuowa spadek
zapocztkowany jesieni 2007 roku, zmaleje take produkcja Ukrainy. Zmiany w strukturze
eksportu s moliwe, jednak bd si odbywa kosztem zastpowanych produktw.
W kraju wytwarzane jest przede wszystkim mleko krowie (98%), ale jego produkcja spada
wyranie. W 2006 roku zmalaa o 4%, a w 2007 roku po ekstrapolacji trendu z pierwszych
8 miesicy roku ma si obniy o kolejne 5% do 12,3 mln ton. Spadek pogowia krw
mlecznych jest jeszcze silniejszy i przekracza 8% (3,32 mln sztuk w sierpniu 2007 r.).
Zdecydowana wikszo mleka (ponad 80%, latem 2007 r. nawet 83%) produkowana jest w
prywatnych gospodarstwach, a nie w duych wyspecjalizowanych farmach, co przekada si
na sabe tempo wzrostu i niezadowalajc jako. Poniewa trend si pogbia, utrudnia to
kontrolowanie produkcji pod wzgldem higieniczno-sanitarnym i dlatego surowiec rzadko
wykorzystuje si do produkcji serw. Towarowo produkcji ronie bardzo wolno - istniej
znaczne rnice midzy ocen, jaka cz produkowanego mleka trafia do przetwrstwa
przemysowego (rozbienoci od 42% do 60%). Wydajno mleczna krw ronie, ale przy
starcie z niskiego poziomu.
Wana uwaga merytoryczna: eksperci ukraiscy maj bardzo krytyczny stosunek

do oficjalnych statystyk i szacuj, e faktyczna produkcja mleka w kraju to nie
12-13, lecz zaledwie 8-9 mln ton.
Saba jako mleka wysoka liczba bakterii i komrek somatycznych, obecno antybiotykw
- jest najwaniejsz przeszkod w ekspansji, take na rynkach wiatowych. Wszystkie
programy poprawy czy zapewnienia jakoci, wprowadzane przez sektor, okazuj si
nieskuteczne, np. zbyt drogie. Ceny skupu mleka cechowaa w 2007 roku dua fluktuacja,
generalnie jednak poday one za trendem wiatowym i zwykoway. Kilogram surowca
skupowanego z maych gospodarstw osiga w sezonie letnim 0,85-0,9 hrywny (0,50 PLN), a
z wielkich farm przemysowych - 1-1,3 hrywny (0,60-0,70 PLN), by na fali zwyek doj w
padzierniku 2007 roku do poziomu odpowiednio 1,7-1,9 hrywny (0,90-1,00 PLN) oraz 2-2,2
hrywny (1,05-1,15 PLN). Z niektrych regionw informowano nawet o cenach 2,5 hrywny za
kg (ok. 1,30 PLN).
Kurs hrywny do zotwki (UAH/PLN) spad w poowie grudnia 2007 roku poniej 0,50 i
kontynuowa tendencj spadkow (tzn. warto zotwki wzrastaa) przed rokiem hrywna
kosztowaa okoo 0,60 PLN.
Spoycie
Konsumpcja mleka na osob osigna swj najniszy punkt w roku 2000, kiedy to wyniosa,
w ekwiwalencie mleka, 198 kg. W ostatnich latach utrzymuje si ona na stabilnym poziomie
225-228 kg na osob rocznie. Dziki poprawie pooenia ludnoci i jej dochodw, ronie
jednak spoycie artykuw wytwarzanych przemysowo zwaszcza jogurtw, kwanej
mietany i serw lepszej jakoci, w tym take z importu. Najpopularniejsze produkty to
mleko spoywcze, wyroby z mleka kwanego, mikkie sery i jogurty, a gwne kanay
dystrybucji to sklepy spoywcze oraz rynki i bazary. Supermarkety zajy dopiero trzecie
miejsce (drugie w duych miastach), ale ich udzia wzrasta.
Rosyjskie embargo zmusio wielu ukraiskich producentw do skoncentrowania si na
wasnym rynku i zaoferowania lepszych, nowszych artykuw. Nie pozostao to niezauwaone
przez wielkie koncerny zagraniczne, ktre do szeroko weszy na rynek w 2007 r., wnoszc
nowe technologie i zmuszajc krajowych przetwrcw do dostosowania si do bardziej
konkurencyjnego otoczenia. Do najwaniejszych inwestorw naleay francuskie Danone
(mleko penotuste) i Bel ten ostatni przej czoowego krajowego producenta serw, firm
Szostka. Na rynku pojawia si take druga najwiksza firma austriacka - Nm AG.
Ukraiska polityka handlowa w 2007 roku
Przy omawianiu handlu mleczarskiego Ukrainy naley podkreli dwa najwaniejsze i
poczone wzajemnie czynniki: sab jako krajowego surowca, za ktry paci si w
ostatnim czasie zbyt wysokie ceny, oraz ograniczone moliwoci eksportowe, powodujce
skupienie si na obszarze Wsplnoty Niepodlegych Pastw, a przede wszystkim Rosji.
Jeden z najwikszych regionalnych producentw mleka wci nie potrafi znale nowych
rynkw zbytu. W mniejszym stopniu uwaga ta dotyczy wszake mleka w proszku, ktre w
2007 roku cieszyo si na wiecie tak ogromnym popytem, i importowano rwnie towar
sabszej jakoci, np. wanie z Ukrainy. Dokonyway tego jednak zwykle te kraje, ktrych nie
sta byo na drosze i lepsze produkty, albo te po zakupie proszek ukraiski mieszano z
innymi, by uzyska akceptowaln jako.
Kluczow spraw pozostanie dostpno rynku rosyjskiego. Jeli pozostanie on nadal
zamknity, eksporterzy bd musieli wysya za granic tanie towary masowe, przede
wszystkim mleko w proszku., Jeli jednak Rosja w kocu zniesie ograniczenia przetwrstwo
i handel s w stanie szybko przestawi si na produkty o wyszej wartoci dodanej, takie jak
sery, a take maso (to drugie w ograniczonym zakresie). Wielu ekspertw sdzi, e nawet
po zniesieniu zakazu ponowne wejcie na rynek rosyjski bdzie trudne, gdy pojawili si na
nim i zakotwiczyli tani dostawcy z Biaorusi, a take handlowcy z Nowej Zelandii i Unii
Europejskiej. Za wykluczone uznaje si ponowne dojcie do takiego udziau w rynku, jaki
ukraiscy handlowcy mieli w latach 2003-04. Przyczyny to zwikszona konkurencja i polityka
wadz rosyjskich zmierzajca do ochrony i rozwijania wasnego mleczarstwa
Ukraina nie bya dotychczas importerem nabiau, ale w 2008 roku zwikszy si ma przede
wszystkim przywz serw. Popyt wewntrzny przewysza moliwoci krajowej produkcji,
mimo dynamicznej w ostatnim czasie ekspansji koncernw unijnych, korzystajcych z umowy
o wolnym handlu. Lokalni przetwrcy nie s natomiast w stanie zaoferowa produkty
dostatecznie dobrej jakoci.
Ukraina nie jest czonkiem WTO wiatowej Organizacji Handlu, ale spodziewane
przystpienie do tej organizacji mogoby otworzy rynek na nabia z zagranicy. Zredukowane
zostayby wwczas wysokie obecnie ca.
Produkcja i handel gwne towary mleczarskie
Sery
Segment serw by motorem wzrostu ukraiskiego sektora mlecznego, ale wzrost ten zosta
zahamowany wskutek braku moliwoci zbytu z powodu rosyjskiego zakazu. Lata 2006-2007
nale do najgorszych pod wzgldem produkcji i handlu serami, po rekordowych wynikach
roku 2005. Wielu przetwrcw przestawio si na produkcj mleka w proszku, czemu zreszt
pomogy rekordowo wysokie ceny wiatowe. Inni po prostu sprzedali swe zakady. W 2005
roku na Ukrainie wyprodukowano 274 tys. ton tych wyrobw, ale rok pniej ju tylko 217
tys. ton (minus 21%). W 2007 roku produkcja ma wzrosn o 12% do 243 tys. ton (po 7
miesicach roku wzrost wynis nawet 20%), a prognoza na nastpny rok zakada
optymistycznie dalsz 7% zwyk (do 260 tys. ton).
Eksport podlega podobnemu zaamaniu z Ukraiski eksport serw, tys. ton
ponad 116 tys. ton w roku 2005 do 120
zaledwie 49 tys. ton w 2006 roku (minus Rosja
58%). Spadek wolumenu wywozu do Rosji 100 Ogem
sign 65%. W 2007 roku sytuacja w 80
cznym eksporcie ma si poprawi (65 tys.
ton, plus 32% - na wykresie szacunek bez 60
danych nt. Rosji, supek ty). Oprcz 40
Rosji, sery sprzedawano te do
Kazachstanu, Modawii i Biaorusi. Wolumen 20
eksportu poza Rosj zwikszy si
0
wprawdzie niemal dwukrotnie, ale wci 2004 2005 2006 2007
byy to nieznaczce iloci. Produkty
ukraiskie cechuj si zbyt sab jakoci, eby dosta si na wymagajce rynki Unii czy
Bliskiego Wschodu.
We wrzeniu 2007 roku do wywozu do Rosji uprawnionych byo tylko 20 mleczarni (w
porwnaniu do szeciu w grudniu 2006 r.).
Import serw jest niewielki, ale szybko wzrasta. W 2006 roku wynis 8,5 tys. ton (+53%) i
te pochodzi gwnie z Rosji (6,5 tys. ton, wzrost o 75%).
Spoycie wewntrzne miao w 2007 roku wzrosn ze 179 do 188 tys. ton (plus 5%) i o
kolejne 7% w 2008 roku (ponad 200 tys. ton).
Maso
Maso byo drugim co do wanoci towarem mleczarskim wytwarzanym na Ukrainie do
momentu wprowadzenia rosyjskiego zakazu. W 2006 roku wolumen produkcji zmala jednak
o 11% z powodu kopotw ze zbytem do 105 tys. ton. Mimo prognozowanego wczeniej 5%
wzrostu w 2007 roku, po 7 miesicach produkcja masa bya a o 11,5% mniejsza ni rok
wczeniej. Spoycie wewntrzne jest do stabilne (okoo 90 tys. ton), ale spada.
W 2006 roku na eksport trafio 18 tys. ton masa, o mniej ni rok wczeniej. W 2007 r. ta
wielko miaa nieco wzrosn do 20 tys. ton, jednak rzeczywisto zweryfikowaa prognozy.
Warto doda, e nawet przed wprowadzeniem przez Rosj zakazu importu (w 2005 r.
sprowadzia ona 20 tys. ton masa 84% cznego wolumenu wywozu z Ukrainy), wielu
rosyjskich odbiorcw narzekao na sab jako sprowadzanego masa z Ukrainy, a nawet na
praktyk zastpowania tuszczu zwierzcego taszym rolinnym w procesie produkcji.
Na plus eksporterom masa mona zapisa fakt, e udao im si nieco zrnicowa kierunki
wywozu. Maso z Ukrainy trafiao na Biaoru - wypierajc tamtejszy produkt podobnej
jakoci, wysyany z kolei do Rosji dziki umowie o wolnym handlu. Generalnie przetwrcy
woleli przestawia si na produkcj bardziej zyskownego mleka w proszku.
Odtuszczone i penotuste mleko w proszku
Jak wspomniano, wskutek perturbacji z Rosj zmienia si struktura ukraiskiej produkcji
mleczarskiej. Wzrosa rola mleka w proszku, tym bardziej e do jego produkcji nie wymaga
si surowca wysokiej jakoci. Ukraiskie statystyki od dwch lat nie dokonuj rozrnienia na
proszek odtuszczony i penotusty, a podawane w niniejszym opracowaniu dane zostay
uzyskane przez USDA (amerykaskie Ministerstwo Rolnictwa) od przedstawicieli sektora.
Rynek mleka w proszku pozosta w 2007 roku jedynym segmentem, ktrego nie dotkn w
wikszym stopniu rosyjski zakaz (udzia Rosji jako odbiorcy najwikszy, lecz nie dominujcy).
Wysokie ceny wiatowe przyczyniy si do stabilizacji produkcji i eksportu. Jako towaru
poprawia si w porwnaniu z latami poprzednimi ceny natomiast pozostay konkurencyjne,
co pokazuje wykres.
Produkcja chudego mleka w proszku (OMP) wzrosa w 2006 roku nieznacznie (+3%) do 80
tys. ton i miaa pozosta na do stabilnym poziomie w 2007 roku (78 tys. ton). Spoycie
krajowe w omawianym okresie oscylowao wok 16-18 tys. ton.
Rok wczeniej wyeksportowano 64,2 tys. ton Porwnanie cen eksportu OMP z Ukrainy
chudego mleka w proszku - o 14% i cen wiatowych
5 500
przekraczajc wielko z roku 2005 (kiedy to 5 000
Rosja bya najwaniejszym importerem z 18,5 4 500 Ukraina
4 000
tys. ton i 1/3 rynku). W 2006 roku 3 500 wiat
USD/t
najwaniejszym docelowym kierunkiem dla 3 000

2 500
OMP z Ukrainy bya Algieria (15 tys. ton), a 2 000
kolejne to Japonia (6,5 tys. ton) oraz 1 500
1 000
Bangladesz (prawie 6 tys. ton). Rosja 500
ograniczya zakupy o ponad i sprowadzia 0
sty- kwi- lip- pa- sty- kwi- lip- pa-
tylko 4,2 tys. ton OMP z Ukrainy. Inne 2006 2006 2006 2006 2007 2007 2007 2007
kierunki to Turcja, Iran i kraje arabskie.
Dawniej do grona odbiorcw zaliczaa si take Polska.
Penotuste mleko w proszku (PMP) ma mniejsze znaczenie ni OMP, ale podobnie jak np. w
Polsce, ten segment staje si coraz istotniejszy. W 2007 roku produkcja ma by wysza od
tej z poprzedniego roku (33 wobec 26 tys. ton). Konsumpcja to tylko 9-12 tys. ton, wic
reszta trafia na eksport. W 2006 roku wywozem objto 17,4 tys. ton PMP, odbiorcami byy
Algieria (6,8 tys. ton) oraz Turcja, Gruzja, Rosja, Kazachstan, Azerbejdan i Arabia Saud.
BRAZYLIA
Brazylijski rynek mleka jest rynkiem trudnym Produkcja mleka w Brazylii, mln ton
do analizy. Oficjalne dane produkcyjne nie 25
uwzgldniaj bowiem mleka, ktre nie trafia
do obrotu ani mleka sprzedawanego 20
nieformalnie, stanowicego okoo 35%
15
cznego wolumenu surowca. Szacunki i
prognozy w niniejszym opracowaniu oparte s 10
na raporcie USDA - Ministerstwa Rolnictwa
USA - oraz na danych FAO. 5
Produkcja mleka (wycznie krowiego) w 0

Brazylii nieprzerwanie ronie. W 2007 roku 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
ma si ona zbliy do 25,3 mln ton, o 2,5%
wicej ni rok wczeniej. Prawdziwy boom zapowiadany jest na rok przyszy produkcja ma
si zwikszy o 8% lub kolejne 2 mln ton. Ten wzrost to skutek rekordowych cen skupu
mleka, silnego popytu wewntrznego, jak te rosncego eksportu. Do wzrostu przyczynia si
wysza mleczno, generowana zwaszcza u wielkich producentw mleka zwizanych z
duymi firmami brazylijskimi, jak rwnie bardzo dobra ostatnio pogoda w gwnych
regionach mleczarskich. Istotnym czynnikiem s postpy w koncentracji produkcji mleka.
Pogowie krw w Brazylii jest podobnie jak produkcja mleka do trudne do oszacowania,
a rozbienoci w estymacjach sigaj 6% (15-15,9 mln sztuk).
Sytuacja gospodarcza Brazylii jest coraz lepsza - sia nabywcza ludnoci wzrosa o 5% w
cigu roku. Konkurencyjno kraju pogarsza fakt cigego umacniania si waluty. Brazylijski
real uwaany jest od dawna za zbyt silny wobec dolara.
Spoycie mleka pynnego ma wzrosn w 2008 roku o 6%; jest to przede wszystkim
(w 92%) mleko UHT, a zwikszenie zatrudnienia i wiksza zamono brazylijskich
konsumentw ma si przeoy na silny wzrost spoycia innych artykuw mleczarskich,
zwaszcza takich jak sery, stosowane jako dodatki do sieci fast-food (bary szybkiej obsugi).
Postpuje zmiana nawykw ywieniowych std popularno pakowanego w kartony,
wygodnego mleka UHT, ktre po zakupie w supermarkecie nie wymaga przechowywania w
niskiej temperaturze. Ponadto wzrost spoycia mleka stymuluj wadze.
Wanym aspektem jest coraz wiksza konkurencja ze strony produktw stanowicych
substytuty mleka krowiego, np. mleko sojowe, artykuy pozbawione laktozy czy margaryna.
W cigu 3 kwartaw 2007 roku pacono brazylijskim rolnikom ze stanu Sao Paulo rednio
0,63 reala/ 0,35 USD za litr mleka (19% wzrost w walucie krajowej, znacznie wikszy w
dolarach dziki jego blisko 20% deprecjacji w omawianym okresie). Koszt produkcji litra
mleka oceniano w tym czasie na 0,51 reala/ 0,28 USD wskutek 13% zwyki cen kosztw
produkcji mleka. Dostpu do krajowego rynku broni do wysokie ca, chyba e przywz
pochodzi z pastw bdcych podobnie jak Brazylia czonkiem MERCOSUL, wsplnego
porozumienia o wolnym handlu, grupujcego te Argentyn, Urugwaj i Chile (wwczas taryfy
s czsto, ale te nie zawsze, zerowe). Stawki przywozowe na mleko UHT to 12-14%
(MERCOSUL zero).
Dziaania rzdu i prywatnych przetwrcw w celu rozwijania produkcji mleka
W lipcu 2007 roku rzd Brazylii ogosi nowy Plan Rozwoju Rolnictwa i Produkcji Zwierzcej
na rok handlowy 2007/08, w ramach ktrego dla sektora rolno-spoywczego przewidziano
30,5 mld USD (o 16% wicej ni rok wczeniej). Sektor mleczarski moe skorzysta na
dopatach do odsetek od kredytw rolnych (8,75% rocznie) w ramach kilku programw.
Jeden, o wartoci 1 mld USD, polega na poprawie pastwisk i gleby, modernizacji dziaalnoci
mleczarskiej, zachtach do inwestycji w schadzalniki i w popraw jakoci pasz na farmach

oraz na usprawnianiu transportu. Inny program ma finansowa oglne wyposaenie
gospodarstw rolnych (w sezonie 2007/08 jest to 1,6 mld USD), a kolejny (263 mln USD na
biecy sezon) ma skania do budowy silosw, magazynw i systemw nawadniania.
Producenci mleka s rwnie uprawnieni do stanowych programw skierowanych na wzrost
produktywnoci poprzez popraw stanu pastwisk i genetyki zwierzt. Inne projekty w
prowincjach dotycz polepszenia spoeczno-ekonomicznych warunkw ycia drobnych
producentw mleka. Najwaniejszym mechanizmem stanowym jest jednak zwolnienie
producentw i spdzielni mleczarskich z podatku VAT przy sprzeday mleka instrument ten
ograniczony jest wszake tylko do kilku stanw.
W dodatku do programw federalnych, wasne programy rozwijaj dla swych dostawcw
wielkie firmy mleczarskie (Nestle) chodzi w nich przede wszystkim o popraw wydajnoci
mlecznej i jakoci surowca.
Produkcja i konsumpcja podstawowych wyrobw mleczarskich oraz handel
Gwnym produktem mleczarskim Brazylii s sery, przeznaczane niemal wycznie na rynek
wewntrzny. Ich produkcja w roku 2007 ma by o ponad 10% wysza ni rok wczeniej i
osign 580 tys. ton, by za rok doj do 640 ton. Spoycie ronie w tak szybkim tempie,
odzwierciedlajc wzrost siy nabywczej ludnoci i popyt sektora fast-foodw.
Najpopularniejsze typy serw wytwarzanych w Brazylii (w nawiasach ceny detaliczne z
poowy padziernika 2007 r., w USD/kg, rynek Sao Paulo) to ser wiey Minas (8,50) i
wyroby typu woskiego Mozzarella (10,00), Provolone (13,50), ser typu parmezan (1380).
Wysze tempo wzrostu popytu notuje si w segmencie innych serw typu europejskiego
Gruyere, Gouda, Cheddar).
Handel zagraniczny serami jest znikomy i nie przekracza kilku tysicy ton tak w imporcie, jak
i eksporcie. Dostawcami i odbiorcami s kraje z Mercosul Argentyna i Urugwaj, chocia
pewne, znikome iloci serw sprowadza si take z UE, a wysya do Stanw Zjednoczonych
(okoo 1 tys. ton w skali roku). Stawka celna na import spoza Mercosul to 16%, ale warto
doda, e przywz niektrych serw nawet w obrbie tego poudniowoamerykaskiego
sojuszu handlowego podlega nawet wyszym, bo dodatkowo 27% com wwozowym.
Drugim co do wanoci artykuem mleczarskim wytwarzanym w Brazylii jest pene mleko w
proszku. Jego produkcja zwiksza si, co naley przypisa m.in. bodcom ze strony rzdu,
np. wsparciu dugoterminowych inwestycji przez Krajowy Bank Rozwoju Spoeczno-
Gospodarczego w postaci dopat do oprocentowania kredytw. Towar ten jest dostarczany
niezamonej ludnoci w ramach walki z ndz i niedoywieniem, a skala pomocy ronie na
szczeblu federalnym i stanowym. rednia cena tony PMP na rynku krajowym wyniosa w
poowie padziernika 2007 roku 4,9 tys. USD.
W 2007 roku produkcja ma zwikszy si o 9% i przekroczy p miliona ton tego towaru;
prognoza na rok 2008 mwi o wolumenie 535 tys. ton (+6%). Firmy brazylijskie i
midzynarodowi giganci intensywnie rozwijaj produkcj penotustego mleka w proszku.
Dziki duemu wzrostowi w ostatnim czasie, nie tylko wystarcza to ju do zaspokojenia
popytu wewntrznego (wzrost spoycia to 5%), ale eliminuje konieczno duego importu.
W latach 2005-2006 oscylowa on jeszcze w przedziale 29-31 tys. ton (ponad 80% z
Argentyny, niecae 20% z Urugwaju), ale by to wolumen znikomy wobec prawie 100 tys. ton
jeszcze w 2002 r. Po 7 miesicach 2007 roku przywz zmala z 15,7 do 13,6 tys. ton.
Stosuje si podobny system stawek importowych do tego przy serach (16% plus dodatkowe
27%). Warto doda, e Argentyna, a nastpnie Urugwaj, wynegocjoway z rzdem
brazylijskim minimalne ceny eksportowe mleka w proszku do Brazylii 1900 USD/t.
Brazylia, do niedawna jeden z duych wiatowym importerw netto, pozwala sobie obecnie
na eksport rosncych iloci PMP (spodziewane 27 tys. ton w 2007 roku wobec 17,5 tys. ton
rok wczeniej). Po 7 miesicach 2007 roku wywz wzrs o 23% do 15,7 tys. ton.
Towar ten w 2006 roku trafia gwnie na Kub, do Wenezueli i Algierii, w 2007 roku do
grona do istotnych odbiorcw powrciy te kraje afrykaskie (Mauretania, Senegal,
Nigeria i RPA).
Brazylia wytwarza take pewne iloci masa i odtuszczonego mleka w proszku (OMP).
Produkcja masa ma w 2007 wynie szacunkowo 82 tys. ton (+5%) i 85 tys. ton w 2008 r.
W zupenoci wystarcza to na zaspokojenie krajowego zapotrzebowania (handel zagraniczny
to raptem 1-2 tys. ton). Ponadto, wielce konkurencyjnym produktem jest margaryna, ktrej
produkcja ronie znacznie dynamiczniej i ma sign w 2008 roku 1mln ton (+5%).
Kilogram masa kosztowa w poowie padziernika 2007 roku na rynku w Sao Paulo 6,40 USD
(9,30 PLN).
Chudego mleka w proszku wytworzono w 2007 r. okoo 128 tys. ton (+9%), a w 2008 r. ma
to by 135 tys. ton. Import (z Argentyny i Urugwaju) to tylko 5-9 tys. ton (po 7 miesicach
2007 roku przywz zmala o poow). Brazylijski eksport OMP jest znikomy (okoo 4 tys. ton
w latach 2005-06, podobna ekstrapolacja na 2007 rok).
ARGENTYNA
Argentyna naley do tych krajw, ktre Produkcja mleka w Argentynie, w mln ton
podobnie jak np. Nowa Zelandia czy 11
Australia maj ogromny, chocia inaczej 10
9
ni w przypadku wymienionych wsplnie 8
krajw niewykorzystany dotd potencja 7
produkcji i eksportu mleczarskiego. Niekiedy 6
na przeszkodzie staj kopoty gospodarcze 5
(jak ostry kryzys ekonomiczny przed kilku 4
3
laty), a w 2007 roku takim negatywnym 2
czynnikiem bya pogoda (na przemian susza 1
i powodzie). Produkcja mleka spada 0
bowiem wskutek suszy o okoo 9% do 9,4 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
mln ton, jednak zakada si, e w
normalnych, sprzyjajcych warunkach atwo wzronie ona w przyszym roku do 10 mln ton.
Tej iloci mleka dostarcza w kraju (skoncentrowanym na produkcji wysokiej jakoci
woowiny) ponad 2 mln krw. Pomylnym perspektywom produkcji sprzyjaj korzystne
relacje cenowe. Obecny koszt produkcji mleka w Argentynie waha si w przedziale 0,16-0,20
USD/kg, natomiast rednia cena skupu w kraju to okoo 0,26 USD/kg.
Polityka rzdu argentyskiego na rynku rolno-spoywczym
Naley zauway, e ogromn rol w rozwoju rynku mleka w Argentynie odgrywa pastwo i
prowadzona przez nie polityka gospodarcza. W ostatnim czasie wszystko podporzdkowane
jest dawieniu inflacji, zatem rzd przeciwdziaa nadmiernemu jak uwaa wzrostowi cen
rwnie w sektorze mleczarskim. To dlatego po kryzysie finansowym w 2001 roku
wprowadzono podatek eksportowy na towary mleczarskie, ktrego stawka pocztkowo
wynosia 15% (obecnie 5% dla serw i 10% dla mleka w proszku). Wszystko to odbija si
negatywnie na potencjale argentyskiego mleczarstwa, a zwaszcza na eksporcie.
Wadze zawary na pocztku 2007 roku porozumienie z sektorem prywatnym (do koca roku
kalendarzowego), tzw. Uchwa 61, narzucajc limit cenowy na wywz penotustego mleka
w proszku na niskim poziomie 2100 USD/t i w praktyce zamraajc ceny. Rzd zabiera
nadwyk finansow z eksportu produktw mlecznych, bardzo drogich przecie w 2007 roku,
przeznaczajc rodki na wspieranie rolnikw w okresach niskich cen. Jak wysoka jest ta
danina, atwo wyliczy odejmujc redni cen eksportu mleczarskiego z Argentyny we
wrzeniu 2007 roku wyniosa ona 4300 USD/t (wobec ceny wiatowej okoo 5000 USD/t).
Natomiast wskutek wzrostu cen skupu mleka w 2007 roku rolnikom nie wypacono adnych
subsydiw. Pewne kwoty trafiy za to do producentw mleka wskutek podwyki podatku
eksportowego na wywz soi (ale tylko w pierwszych miesicach 2007 r.).
Tendencje na argentyskim rynku mleka
W kraju nasila si trend ku coraz intensywniejszej produkcji mleka. Dotychczas dominowaa
struktura pastwiskowa, a pasze treciwe suyy tylko jako uzupenienie diety krw. Rolnicy
zwracaj jednak coraz wiksz uwag na popraw dobrostanu, lepsz genetyk i ywienie
zwierzt. Analitycy sdz, e za pewien czas produkcja mleka w Argentynie bdzie coraz
mniej przypominaa obecny system nowozelandzki, a coraz bardziej - bardzo intensywny
kalifornijski. Prowadzone s prace nad 10 duymi projektami tego typu.
Z drugiej strony, drobni i mniej wydajni rolnicy, gospodarujcy czsto na dzierawionych
gruntach, maj coraz wiksze problemy z rentownoci. Cz z nich zmuszona bya w
trakcie 2007 roku do sprzeday krw i zaniechania dziaalnoci w sektorze, przestawiajc si
np. na upraw soi. Organizacje rolnicze s niechtne restrykcyjnej polityce rzdu, oskarajc
j o powodowanie silnego spadku produkcji mleczarskiej, i tak dowiadczonej katastrofami
klimatycznymi w 2007 roku.
Sektor przetwrstwa mleka cechuj zakrojone na du skal inwestycje, ktre pomog w
rozbudowie potencjau produkcyjnego. Na przeszkodzie stoi jednak wyej wspomniana
umowa z rzdem, ktra pozwala na niewielkie podwyki cen na niektre tylko wyroby.
Tymczasem o ile cena skupu wzrosa w cigu trzech kwartaw 2007 roku o 60%, ceny
detaliczne zwykoway bardzo nieznacznie: mleko spoywcze o 4%, jogurt o 8%, a maso o
10%. Tylko ceny serw, ktre trudniej kontrolowa ze wzgldu na du liczb czsto
niewielkich mleczarni, zwykoway o 30%. Aby w pewien sposb zrekompensowa zakadom
wymuszon stabilizacj cenow, wadze przeznaczaj na ich wsparcie cz rodkw z ww.
funduszu pomocowego.
Rzdowy organ ds. cen ostrzega wielkie krajowe mleczarnie, e jeli nie bd paci
rolnikom niskiej maksymalnej ceny skupu, utrac prawa do eksportu. Ostrzeenia byy
egzekwowane z powodu niestosowania si do nakazw wadz opniono np. wywz duej
partii (14 tys. ton) wyrobw mlecznych.
Produkcja i eksport mleczarski
Pod wzgldem wolumenu najwaniejszym produktem mleczarskim Argentyny s sery. Ich
produkcja w 2007 roku szacowana bya na 470 tys. ton, nieco (-2%) poniej wielkoci sprzed
roku. W 2008 roku, jeli warunki bd sprzyjajce, powinna ona wzrosn nawet o 10% do
515 tys. ton. Na eksport kieruje si zazwyczaj 50-60 tys. ton tych wyrobw. Po omiu
miesicach bardzo sabego 2007 roku eksport sera obniy si jednak o 15% do 30 tys. ton.
Dla eksportu najbardziej priorytetowa jest produkcja penotustego mleka w proszku (PMP),
zatem nic dziwnego, e zawirowania handlowe w wyrany sposb wpyny na wyniki 2007
roku. Produkcja PMP spadaa, gdy eksportowe ceny administracyjne tego artykuu
uznawano za nieatrakcyjne. USDA bardzo drastycznie zweryfikowaa wstpne prognozy
produkcyjne z pierwotnie szacowanych ponad 300 tys. ton do zaledwie 175 tys. ton.
Jeszcze wyraniej wyglda to w przypadku eksportu. Wobec wolumenu 210 tys. ton w 2006
roku miao w 2007 roku do do spadku o ponad poow (do 95 tys. ton). Potwierdzaj to
oficjalne dane argentyskie od stycznia do sierpnia 2007 roku wywz PMP zmala o 43%
do 69 tys. ton.
Odtuszczone mleko w proszku odgrywa znacznie mniejsz rol i kierowane jest niemal w
caoci na eksport. W 2007 roku produkcja OMP miaa spa o 20% do 24 tys. ton. Po 8
miesicach 2007 roku wywz chudego mleka w proszku spad o 30% do 9 tys. ton.
Generalnie, w analizowanym okresie argentyski eksport mleczarski pozostawa znaczco w
tyle za wynikami sprzed roku. Wolumen zmala o do okoo 160 tys. ton. Na tle spadku
wikszoci najwaniejszych artykuw mleczarskich wzrosa jedynie sprzeda za granic
serwatki (20,75 tys. ton, plus 38%) oraz tuszczy - masa (7,9 tys. ton, +1,5%) i tuszczu
malanego (3,3 tys. ton, +60%).
MEKSYK
Meksyk naley do najwikszych wiatowych Produkcja mleka w Meksyku, mln ton
importerw netto produktw mleczarskich, 10
a jego potencja przywozu oceniano w 2006 9
roku na ekwiwalent 2,6 mln to mleka. 8
7
Produkcja surowca jest od paru lat stabilna i 6
nieznacznie przekracza 10 mln ton. 5
4
Jest ona podzielona na trzy systemy ze 3
wzgldu na wykorzystanie surowca: 2
zamknity, p-zamknity i dwutorowy (opis 1
0
poniej) ten ostatni, najmniej nowoczesny 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
i wydajny, skupia 2/3 stada szacowanego
od 2000 roku na stabilne 6,85 mln sztuk krw. Tylko 2,2 mln krw to rasy typowo mleczne.
Gospodarstwa cechuje bardzo niejednolita struktura. Istniej wielkie, nowoczesne farmy (na
pnocy kraju, przy granicy z USA), a z drugiej strony jest wiele mniejszych lub bardzo
drobnych gospodarstw.
Zamknity system produkcji mleka stosowany jest na pnocy kraju i podobny do
amerykaskiego: dominuj rasowe, czsto importowane z Antypodw krowy typu Holstein
(95%), karmione zboem i do wydajne mimo typowych dla regionu problemw z wod. W
2006 roku rzd meksykaski zmieni restrykcyjne przepisy zakazujce przywozu dobrych
genetycznie zwierzt z USA i Kanady po odkryciu ognisk BSE w obu pastwach, nalecych
wraz z Meksykiem do Pnocnoamerykaskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (NAFTA), ale
przywz wci jest skromny wskutek innych surowych przepisw wwozowych.
System w poowie zamknity mniej wydajny ni opisany powyej, dominuje w stanach
centralnych i obejmuje rolnikw wytwarzajcych mleko gwnie dla wasnych potrzeb. Bydo
jest karmione mieszankami zb i siana.
System dwutorowy najpopularniejszy na poudniu kraju, gdzie bydo jest wypasane na
pastwiskach. Rolnicy prowadz produkcj mleka i misa, kierujc si aktualnymi trendami
cenowymi. O skali niskiej wydajnoci tego systemu wiadczy fakt, i skupiajc liczby
rolnikw, dostarcza jedynie 30% krajowej iloci mleka.
Polityka pastwa na rynku mleka
Quasi-pastwowa organizacja LICONSA odgrywa najwaniejsz rol w dystrybucji mleka,
zwaszcza dla uboszych mieszkacw Meksyku. Aktualnie czyni ona prby zmniejszenia
zalenoci od przywozu chudego mleka w proszku i stara si pozyskiwa wicej surowca
krajowego. By moe dziki tym wysikom uda si wyraniej zwikszy produkcj mleka,
jednak nie przekroczy ona 10,3 mln ton w 2008 roku.
LICONSA, skupujca rocznie okoo 1 mln ton mleka, poow tej iloci miaa w 2007 roku
zakupi w kraju po cenach wiatowych, co w wietle znacznej zwyki cen wpdzioby organ
w problemy z pynnoci. W poowie 2007 roku uchwalono nowe prawo podatkowe
dotyczce importu i eksportu. Pozwolio ono LICONSIE na uniknicie kryzysu finansowego,

ale odbyo si to kosztem krajowych producentw mleka, ktrzy mogliby znaczco zarobi na
midzynarodowej hossie mleczarskiej. W konsekwencji, zamiast planowanego wspierania
krajowej produkcji mleka, LICONSA musi wci opiera swe dziaania na importowanym
chudym mleku w proszku. Ocenia si, e w 2006 roku jej zuycie krajowego mleka pynnego
wynioso 420 mln litrw i byo o poow wiksze ni rok wczeniej. Reprezentowao to jednak
tylko niecae 8% cakowitego zuycia mleka przez ten organ. Podstaw trudnoci jest gorcy
meksykaski klimat i zwizane z tym kopoty z utrzymaniem czystoci i transportem mleka.
Meksyk stosuje rwnie pewne ograniczenia przywozowe. Mimo e kraj od lat jest czonkiem
NAFTA, handel mleczarski nie zosta jeszcze w peni uwolniony. Dopiero od 1 stycznia 2008
roku zniesiona zostanie kontyngent ponad 8,7 tys. ton na import OMP ze Stanw
Zjednoczonych uprawnionymi do handlu s LICONSA i przetwrcy prywatni. Inna kwota
17,5 tys. ton OMP obowizuje wobec wszystkich pastw bdcych czonkami WTO. W
lutym 2007 roku Meksyk zmieni pewne przepisy sanitarne dotyczce przywozu
mleczarskiego (obowizek przedstawiania wiadectw zdrowotnych na import produktw z
mleka krowiego do spoycia przez ludzi i substytutw mleka do skarmiania zwierzt).
Rol LICONSY wida przy porwnaniu rynkowych i subsydiowanych cen detalicznych mleka.
Przecitnie konsumenci pacili w 2007 roku za litr mleka pasteryzowanego rwnowarto
0,78 USD, a mleka UHT 0,86 USD. Organizacja dystrybuuje dziennie okoo 3,3 mln litrw
po cenie 0,36 USD/l ponaddwukrotnie niszej ni wolnorynkowa.
Produkcja, spoycie i handel podstawowymi artykuami mleczarskimi
Dane oficjalne cz produkcj obydwu rodzajw mleka w proszku, Niektre spdzielnie
mleczarskie prbuj zwiksza iloci wytwarzanego penego mleka w proszku (PMP), aby
zagospodarowa sezonowe nadwyki pynnego mleka.
Popyt na odtuszczone mleko w proszku (OMP) pozostanie w Meksyku wysoki w dajcej si
przewidzie przyszoci, a powodem s przede wszystkim rzdowe programy dostarczania
OMP dla uboszej ludnoci. W 2007 roku produkcja OMP miaa wzrosn o 3,8% do 190 tys.
ton, a za rok ma si zwikszy o 2,6% do 195 tys. ton. Jednak wskutek ograniczonych mocy
przerobowych krajowi przetwrcy dostarczaj tylko okoo 60% wewntrznego spoycia,
szacowanego na 300 tys. ton w 2007 roku i a 330 tys. ton rok pniej. Ten wzrost wynika
ze zwikszenia liczby ludnoci, wikszego zapotrzebowania ze strony przemysu
mleczarskiego i piekarniczego oraz wykorzystywania OMP przez LICONS. Ten quasi-
pastwowy organ zuywa 60% krajowego wolumenu chudego mleka w proszku (doliczajc
do tego import), aby przeprowadza rekonstytucj (ponowne uwodnienie proszku i
wytwarzanie mleka spoywczego) i nastpnie dystrybuowa mleko ubogim. Okoo 35% OMP
trafia do innych przetwrcw i stosowane jest do produkcji (rownie0 rekonstytuowanego
mleka, serw i innych artykuw mlecznych. Pozostae, niewielkie iloci OMP sprzedawane s
przez supermarkety i mae sklepy detaliczne.
Zapasy pastwowe s stabilne na poziomie okoo 20 tys. ton piecz nad nimi sprawuje
LICONSA. Su one stabilizowaniu poday zwaszcza w I kwartale roku kalendarzowego.
Jak wida, import OMP jest dla Meksyku kwesti niezwykle ywotn. W 2007 roku przywz
mia by stabilny wobec roku poprzedniego (110 tys. ton), ale na rok 2008 przewiduje si
duy, 22% wzrost do 135 tys. ton. Mimo historycznie wysokich cen OMP na wiecie, popyt
na ten produkt ronie w Meksyku bardzo wyranie. Ponadto oczekuje si, e prywatni
przetwrcy skorzystaj na przepisach o bezcowym imporcie w roku 2008 i sprowadz
znacznie wiksze ni obecnie iloci mleka w proszku.
Gwnym dostawc OMP dla Meksyku s

Gwni eksporterzy OMP do Meksyku, tys. ton
Stany Zjednoczone, ale ich udzia maleje. 160
W 2005 roku byo to 84% (129 na ogem W. Brytania
140
155 tys. ton), rok pniej 76% (84 na Argentyna
ogem 11 tys. ton), a po I poowie 2007 120 Australia
Nowa Zelandia
roku 68% (38 tys. ton na 55,5 tys. ton 100
USA
cznego importu). Drugim dostawc 80 Pozostae
pozostaje Nowa Zelandia z rosncym
60
udziaem (niecae 15 tys. ton w 2006 roku
13% rynku OMP z importu oraz 9,5 tys. 40
ton 17%). W I poowie 2007 roku 20
zmalaa rola Australii i Argentyny, wzrosa 0
wyranie Wielkiej Brytanii i innych 2005 2006 I-VI 2007
pastw UE, w tym Polski.
Wedug danych meksykaskich, w I proczu 2007 roku sprowadzono z Polski 1 tys. ton OMP
za 3,8 mln USD. Polskie statystyki handlowe podaj nieco nisze (ok. 10%) wartoci nawet
dla handlu po 9 miesicach 2007 roku.
W ujciu wartociowym rola USA bya Gwni eksporterzy OMP do Meksyku, mln USD
mniejsza i spadaa wyraniej (z 82% w
350
2005 roku do 63% w I proczu 2007 r.), W. Brytania
a w odniesieniu do dostaw z Nowej 300 Argentyna
Australia
Zelandii byo odwrotnie. Warto zauway, 250 Nowa Zelandia
e wskutek wysokich cen wiatowych USA
200 Pozostae
OMP, mimo stabilnego wolumenu moliwe
jest przekroczenie przez Meksyk poziomu 150
kwot wydanych na przywz chudego
100
mleka w proszku w 2005 roku (359 mln
USD, w tym 292 mln z USA). Po I poowie 50
2007 roku import OMP do Meksyku 0
kosztowa bowiem 172 mln USD wobec 2005 2006 I-VI 2007
niespena 250 mln USD w caym
poprzednim roku.
Sery
Produkcja serw wyniosa w 2007 roku 147 tys. ton, nieznacznie przewyszajc t sprzed
roku. Na 2008 rok zapowiadany jest 2% wzrost do 150 tys. ton. Nabywcy serw rekrutuj si
gwnie z szeregw coraz liczniejszej klasy redniej, wrd ktrej przedstawicieli rosn
wydatki np. na produkty przetworzone, wizyty w restauracjach, barach typu fast food itp. A
poniewa produkcja zapewnia tylko okoo 60% wolumenu spoycia, niezbdny jest przywz
produktw, preferowanych zwaszcza przez bogatszych konsumentw. W ostatnich latach
ronie on do wolno (o 2% rocznie) i oscyluje wok 90 tys. ton.
Maso i tuszcz malany
Statystyki meksykaskie traktuj cznie obydwa ww. wyroby. W 2007 roku ich produkcja
miaa si zwikszy a o 11% do 121 tys. ton wskutek zwikszonej dostpnoci surowca i
intensywnego zuycia masa przez sektor piekarniczy i cukierniczy, ale na rok nastpny
prognozowane jest znaczne spowolnienie (123 tys. ton, +2%). W odrnieniu od OMP,
zapasw pastwowych nie ma wskutek braku odpowiednich instalacji chodzcych u
producentw, a inni uytkownicy nie posiadaj iloci wikszych ni te na biece potrzeby.
Produkcja zaspokaja popyt krajowy w okoo 70%, zatem stabilizacji poday suy import. W
ostatnim okresie jest to okoo 50 tys. ton i prognozuje si, e sytuacja pozostanie stabilna.
AKTUALNA SYTUACJA NA WIATOWYCH RYNKACH MLEKA

Najwaniejsza dla midzynarodowego rynku mleka sytuacja w UE
Od koca 2006 roku do padziernika 2007 r. utrzymywaa si bezprecedensowa koniunktura
na wiatowych rynkach mleczarskich, ktrych najbardziej bezporedni przyczyn byo, jak
si uwaa, oprnienie magazynw interwencyjnych odtuszczonego mleka w proszku i
masa w Unii Europejskiej. Do tego dooyo si jeszcze stopniowe znoszenie refundacji do
eksportu z UE, ktre pod koniec wiosny 2007 roku osigny zerowy poziom.
Unia Europejska nie ma pki co monoci zwikszania rynkowej produkcji mleka z uwagi na
kwoty mleczne Komisja Europejska zareagowaa jednak, postanawiajc zwikszy
kontyngenty o 2% od sezonu 2007/08. W roku kwotowym 2006/07 iloci referencyjne
przekroczyo 7 pastw czonkowskich (szerzej patrz rozdzia powicony sytuacji w UE).
Ciekawe jednak, e mimo 0,5% podwyek kwot dla 10 pastw czonkowskich, czne
dostawy mleka w UE (po dostosowaniu na standardow zawarto tuszczu) spady o 0,15%
wobec poprzedniego sezonu i byy o 1,9 mln ton albo 1,4% poniej wysokoci kwoty dla
caej Wsplnoty. W nowych pastwach czonkowskich niewykorzystanie wynioso nawet
2,8%. W ujciu absolutnym najwiksze byo niewykorzystanie kwot we Francji (0,6 mln ton,
-2,6%) i Wielkiej Brytanii (0,5 mln ton, -3,3%) - razem ponad 1,1 mln ton.
Inne przyczyny skpej poday
Do innych przyczyn lecych po stronie poday naley zaliczy katastrofy klimatyczne w
Australii. W lad za susz lat 2006/07, ktra zredukowaa tamtejsz produkcj surowca
przynajmniej o 5%, nadesza kolejna w biecym sezonie. W Argentynie kraju
dysponujcym silnym potencjaem wywozu mleczarskiego, ocenianym w 2006 roku nawet na
2,7 mln ton ekwiwalentu mleka (wobec zaledwie 1,1 mln ton w 1996 r.) wzrost wywozu
skutecznie hamuje podatek eksportowy i oglnie restrykcyjna polityka pastwa. Indie,
wschodzca gwiazda na rynku dostawcw chudego mleka w proszku, dopiero na pocztku
padziernika 2007 r. zniosy omiomiesiczny zakaz wywozu tego towaru.
Inne powody ogromnego wzrostu to gwatowna poprawa przychodw w Rosji oraz dalsze
bogacenie si niektrych krajw Ameryki ac. i pastw arabskich wiodcych dostawcw
ropy naftowej i innych paliw na rynki wiatowe. Ceny surowcw energetycznych bij kolejne
rekordy. Do tego dochodzi wci silny popyt na produkty mleczne w Chinach, aczkolwiek w
ostatnim czasie dochodz stamtd informacj o zwolnieniu tempa importu mleczarskiego.
Kolejne czynniki znaczco ograniczajce produkcj mleka to rwnie gwatowny wzrost cen
pasz, podraajcy koszty produkcji mleka, jak rwnie drastyczna deprecjacja dolara
amerykaskiego - waluty, w ktrej denominowane jest gros transakcji na rynkach
midzynarodowych. Waluty wikszoci krajw umacniaj si wzgldem USD, zatem nawet
mimo zwyki cen w USD na ich krajowych
300
rynkach towary kosztuj taniej. Dokadniejsza Indeks cen
280
analiza uwarunkowa kursowych w dalszej 260 produktw mleczarskich
czci opracowania. 240 wg FAO w latach 1990-2007,
Jak ogromny jest aktualny wzrost cen 220 okres 1998-2000 = 100
wiatowych, obrazuje tzw. indeks cen 200
produktw mleczarskich, publikowany przez 180
FAO Organizacj ds. Wyywienia i Rolnictwa 160
140
NZ. Jest to rednia waona cen najbardziej
120
istotnych, midzynarodowych rynkw
100
handlowych dla reprezentatywnych produktw
80
mleczarskich. Wskanik ten osign w roku
60
2007 rekordowo wysokie wartoci, a notowania
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
towarw pod koniec roku s trzykrotnie wysze ni w okresie 1998-2000, stanowicym punkt
odniesienia dla danego wskanika. Wiele wskazuje na to, e dziki nieustannej zwyce cen,
najpierw mleka w proszku, a od lata i jesieni 2007 roku rwnie masa i serw, pobite
zostan kolejne rekordy.
To, jak bardzo ceny mog jeszcze pj w gr, zaley najbardziej od skutecznej ochrony
rynkw, jak oferuj rozmaite instrumenty i bariery protekcjonistyczne na kluczowych dla
wiatowego popytu rynkach. Wydaje si, e interwencyjne zapasy w rnych czciach
wiata nie powrc ju jako element stabilizacji i odtd gwnym regulatorem popytu i
poday pozostan ceny. Oznacza to nieuchronnie wiksz niestabilno rynkw.
Rola kursw walut
Mimo e walut wiatowego handlu pozostaje dolar, a jego rola w niedawnej przeszoci bya
znacznie wiksza ni obecnie dla uproszczenia ceny przeliczono na euro. Poniewa moe to
jednak zaburza obraz rynku, naley wskaza na rol zmieniajcych si kursw walut.
Kurs dolara USA do euro Kurs EUR/NZD
i dolara NZD 2,30
2,60
2,20
2,40
USD/EUR
2,20 2,10
2,00
USD/NZD
2,00
1,80
1,60 1,90
1,40
1,20 1,80
1,00
1,70
0,80
0,60 1,60
1999 2001 2003 2005 2007 1999 2001 2003 2005 2007
Trwajca ostatnio, silna deprecjacja dolara amerykaskiego wzgldem euro sprawia, e od

zawsze wysokie ceny produktw mlecznych w UE osigaj niebotyczne wartoci na rynkach
wiatowych. Mona oczekiwa, e po ustaniu obecnych anormalnych warunkw na rynku
wiatowym (dua nadwyka popytu nad poda), bardzo drogie nominalnie i realnie unijne
towary mleczarskie mog napotka u odbiorcw na barier cenow. Pewnym pocieszeniem
dla handlowcw z UE jest natomiast spadek wartoci euro wobec dolara nowozelandzkiego
(NZD), co bardzo utrudnia eksport z tego kraju Oceanii - jednego z liderw wiatowego
handlu produktami mlecznymi. Jak stwierdzono powyej, aprecjacja NZD przyczynia si do
mniejszych ni spodziewane dochodw tamtejszych producentw mleka; mimo ostatnich
zapowiedzi duych podwyek uzyskuj oni na rynku wiatowym nisze kwoty w walutach
obcych (przede wszystkim USD, ale i EUR). Ceny skupu mleka, EUR/100 kg
40
Ewolucja cen skupu mleka na wiecie
35
Ceny skupu mleka na wiecie z pewnym
30
opnieniem odpowiedziay na bardzo silny trend
wzrostowy notowa produktw. Powodem byy 25
najczciej wczeniej zawarte kontrakty na 20

dostawy. Faktyczny duy wzrost cen skupu zacz 15
si dopiero latem 2007 r. Umoliwia to eksport 10 NZ USA
towarw mleczarskich bez refundacji
5 UE PL
(powszechnych przede wszystkim w UE).
0
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Do 2006 roku zagadnienie cen skupu mleka na wiecie byo atwe do opisania. Wrd krajw
bdcych gwnymi elementami wiatowego rynku istniay bowiem regiony produkcji
tradycyjnie drogiej (Unia Europejska, Szwajcaria), na og drogiej (Stany Zjednoczone) oraz
taniej (Europa Wschodnia, Ameryka Poudniowa, a przede wszystkim Oceania, zwaszcza
Nowa Zelandia). W cigu ostatnich kilku lat orientacyjne ceny skupu mleka w Nowej Zelandii
byy nawet ponaddwukrotnie nisze ni ceny w USA czy w UE, aczkolwiek rnica ta
zmniejszaa si z biegiem czasu do ok. 40-50%. Przez dugi czas poziom cen skupu w Nowej
Zelandii by zbliony do tych, jakie otrzymywali polscy rolnicy.
Hossa na rynku produktw mleczarskich, z blisko
Ceny skupu mleka, EUR/100 kg
rocznym opnieniem, znalaza wreszcie 40
odzwierciedlenie we wzrocie cen skupu praktycznie NZ US
35
na caym wiecie. Wida to szczeglnie na UE PL
przykadzie USA i Nowej Zelandii, gdzie wzrost zacz 30
si wczeniej ni w UE. Wida, e ceny skupu w
25
Polsce znaczco oddaliy si od nowozelandzkich i
dopiero tamtejsze zapowiedzi bardzo wysokich 20
wypat w sezonie 2007/08 doprowadziy do zblienia
si cen - na duo wyszym poziomie. 15
wrz-06
sty-06
lip-06
sty-07
lip-07
mar-06
maj-06
lis-06
mar-07
maj-07
Spord nieuwzgldnionych tu danych mona doda,
e ceny skupu mleka w Urugwaju kraju zblionego
do Argentyny pod wzgldem warunkw produkcji mleczarskiej - podwoiy si w cigu roku, z
17 do 34 USD/100 kg (padziernik), czyli do ok. 24 euro/100 kg.
Niektre analizy mwi nawet, e umowna wiatowa cena mleka zwykowaa w cigu
ostatniego roku (X 2006 X 2007 r.) a o 130%, do ekwiwalentu 60 USD (ponad 40 euro) za
100 kg mleka, co autorowi niniejszego raportu wydaje si jednak wartoci przesadzon.
Oczywicie rolnicy nie korzystaj z tego wzrostu w odpowiednim stopniu, wyjwszy moe
najbogatsze pastwa, a i to dopiero od niedawna. Taka zwoka trwa w najlepszym przypadku
2 miesice, a w wikszoci krajw moe dochodzi do nawet roku.
Ceny skupu mleka w Polsce na tle cen w innych krajach i regionach
Polska w coraz mniejszym stopniu moe Ceny skupu mleka w Europie rodkowej,
konkurowa cen skupu mleka, a jeli ju, to EUR/100 kg
tylko z czci pastw starej Pitnastki. Wynika 40
to z jednej strony ze wzrostu cen skupu w Estonia Niemcy
ujciu nominalnym, z drugiej z umacniania si 35 otwa Litwa
zotwki. Zdecydowanie nisze s przede Polska Sowacja
wszystkim ceny skupu na Litwie, a nieco mniej 30
wyrana jest rnica z cenami otewskimi.
Rnica do cen paconych w Niemczech, 25
wynoszca w momencie akcesji 35%, zmalaa
wiosn br. do zaledwie 1%. Dopiero jesienny 20
skok cenowy w Niemczech do historycznych

15
rekordw sprawi, e np. wrzeniowa cena sty-06 kw i-06 lip-06 pa-06 sty-07 kw i-07 lip-07 pa-07
skupu w Polsce (klasa Extra, nie rednia GUS)
znowu stanowia okoo niemieckiej.
Specyfika sytuacji podaowo popytowej na wiecie doprowadzia w 2007 roku do zjawiska
obserwowanego poprzednio w 2004 roku czyli podczas przystpienia do Unii Europejskiej.
Nie byo mianowicie sezonowej letniej zniki, ceny rosy nieustannie, wyraniej w walutach
obcych ni w PLN. Nie naley jednak oczekiwa, e ceny skupu pozostan na tym bardzo
wysokim poziomie. Spodziewane jest odbicie trendu wiatowego.
Perspektywy dla cen skupu mleka na wiecie

Wydaje si, e ceny skupu mleka na wiecie nie powrc ju do wczeniejszych niskich
poziomw (wyjwszy UE i USA, gdzie ceny skupu byy zwykle wysokie). Znika cen
paconych rolnikom jest raczej pewna, niewiadomy jest tylko jej zakres i moment, kiedy to
nastpi. Nie sprawdziy si pesymistyczne przewidywania ekspertw, ktrzy wieszczyli
znaczny spadek we Wsplnocie. Mimo reformy WPR i obniki cen instytucjonalnych
zatriumfowa wolny rynek. W tym kontekcie, nawet majc na uwadze liberalizacj handlu
forsowan przez WTO, producenci mleka nadal mog mie szanse na godziwe zyski, pod
warunkiem korzystnej sytuacji podaowo popytowej i perspektyw dalszego globalnego
wzrostu gospodarczego. Oczywicie w najkorzystniejszej sytuacji pozostan te regiony, ktre
mog dostarczy mleko wysokiej jakoci po konkurencyjnych kosztach.
Kwesti otwart pozostaje, jak dugo utrzyma si nadwyka popytu nad poda produktw
mleczarskich, co implikuje dalszy brak zapasw interwencyjnych w Europie i Ameryce
Pnocnej i w konsekwencji wysokie ceny. Kolejne rekordy bite przez ceny ropy warunkuj
dalsze zyski takich potentatw na rynkach paliw istotnych take jako importerzy produktw
mleczarskich - jak Rosja, Wenezuela, Meksyk oraz kraje Bliskiego Wschodu. Obecna faza
wzrostu cen trwa duej i ma rekordowo wysoki zasig, w porwnaniu z poprzednimi cyklami
koniunkturalnymi. Taki jest skutek urynkowienia sektora mleka w Ameryce Pnocnej i UE,
ktry po raz pierwszy jest pozytywny dla poziomu cen wiatowych. Jednoczenie
eksplodoway te wiatowe ceny zb, podraajc koszty produkcji mleka i efektywnie
ograniczajc w ten sposb jego produkcj. W niektrych podstawowych regionach doszo do
niekorzystnych zjawisk klimatycznych (susza w Australii, deszcze i powodzie w Argentynie).
Analitycy Rabobanku nie wykluczaj nagego spadku cen wiatowych ju wiosn 2008 roku,
jeeli rynek zacznie wraca do rwnowagi. Nawet wtedy ceny produktw mleczarskich
pozostan wszake znacznie powyej rednich wieloletnich. Czynnikami moliwego spadku
cen moe by np. szybsza i silniejsza ni oczekiwana znika cen zb, sabszy wiatowy
wzrost gospodarczy, a take wolniejszy wzrost spoycia wewntrznego na tak duych
rynkach jak Brazylia, Argentyna i Ukraina. Uwolni to na eksport jeszcze wicej produktw
mleczarskich i automatycznie obniy ceny. Niewiadom jest zakres spodziewanego
powikszenia kwoty mlecznej w Unii Europejskiej w 2008 roku i reakcja na te zmiany
instytucjonalne samych unijnych producentw mleka.
Innym zagadnieniem jest przeoenie si wielkiego wzrostu cen detalicznych nabiau w
bogatych pastwach, np. Unii, i w konsekwencji negatywna reakcja konsumentw, ktrzy
mog ogranicza spoycie. Jesieni 2007 r. w mediach Europy Zach. toczyy si oywione
dyskusje, ktrych centralnym punktem bya dokuczliwa dla klientw droyzna nabiau.
Argumentem na rzecz spadku cen jest relatywnie niewielki odsetek (7%) wiatowej produkcji
mleka, jaki trafia do handlu midzynarodowego Poniewa za coraz wicej krajw uzyskuje
samowystarczalno w produkcji mleka (Indie, Brazylia, niedugo zapewne rwnie Chiny),
wskanik ten wkrtce powinien jeszcze bardziej si obniy. Najwikszy krtkoterminowy
potencja wzrostu produkcji ma Nowa Zelandia, gdzie rolnicy masowo przechodz do sektora
mleczarskiego, zachcani rekordowymi cenami wiatowymi, historycznie wysokimi cenami
skupu w kraju i ogromnymi zyskami z eksportu. Dodatkowe iloci towarw mleczarskich,
jakie w najbliszym czasie mog trafi na rynki, mog wywrze znaczn presj na ceny.
WIATOWE CENY PODSTAWOWYCH PRODUKTW MLECZARSKICH

Za wiatowe ceny produktw mleczarskich przyjmuje si notowania artykuw
eksportowanych z pastw Oceanii: Nowej Zelandii i Australii, do portw Europy pn. (baza
fob), mimo e istotnymi rynkami importowymi, zwaszcza dla tych krajw, s te Chiny,
Japonia, inne pastwa pd.-wsch. Azji, Meksyk oraz kraje arabskie.

Wzrost cen OMP zacz si najszybciej z uwagi na oprnienie ju latem 2006 roku unijnych
magazynw interwencyjnych. Na pocztku 2006 r. cena OMP w UE bya o okoo 10%, a po
uwzgldnieniu refundacji o 4-6% wysza ni cena wiatowa. Pod koniec lata ta rnica (ju
bez refundacji, gdy te zostay zniesione) dosza do ponad 30%, nastpnie zacza si
zmniejsza i na pocztku 2007 r. notowania chudego mleka w proszku w UE zrwnay si z
cenami na rynkach midzynarodowych. Trwajca cay czas aprecjacja euro do dolara
pozwolia im ponownie przewyszy ceny wiatowe, a rnica ta wynosia jesieni ok. 10%.
Nastpnie jednak spadek cen w UE przypieszy i w poowie grudnia 2007 r. byy one zwykle
o 7-8%, a nawet o 20% (Holandia) nisze od cen na rynkach midzynarodowych.
Ceny zbytu OMP w Polsce, ktra jest jednym z Ceny OMP w latach 2006-07, USD/t
najwaniejszych unijnych eksporterw tego 6 000
proszku, pozostaway nisze ni np. w Cena w iat.
5 000 Ref undacja
Niemczech, ale na pocztku 2007 roku zrwnay
Niemcy
si z cenami wiatowymi, a nastpnie je 4 000 Polska
przewyszyy.
3 000
W szczytowym punkcie hossy, czyli w poowie
lata 2007 r., notowania OMP w Unii 2 000
przewyszay poziom sprzed roku o 80-90%,
za ceny na rynku midzynarodowym byy a 1 000
dwuipkrotnie wysze ni rok wczeniej. Warto
0
zauway, e od wrzenia 2007 roku, po
sty kwi lip pa sty kwi lip pa
kilkutygodniowej stabilizacji, nastpia znika 06 06 06 06 07 07 07 07
cen chudego mleka w proszku na rynkach w UE
i na wiecie. W poowie grudnia notowania OMP w UE przewyszay wartoci sprzed roku
rednio o ponad (tylko w Holandii o 11%), a na wiecie wci o 70%.
Jesieni 2007 r. ceny OMP w Niemczech i Polsce
Eksport OMP z gwnych kierunkw oscyloway wok poziomu wiatowego (ok. 5000
(okres I - IX), tys. ton
USD/t), ale w grudniu spady do 4200-4400 USD.
600
187
Fakt, e cena OMP w Unii bya przez cay niemal czas
500 233 wysza ni cena wiatowa, nie przeszkodzi
USA handlowcom ze Wsplnoty w cigu roku
400 UE
74 162 ponaddwukrotnie zwikszy wolumenu wywozu (okres
N. Zelandia
300 porwnawczy od stycznia do wrzenia). Eksport z
Australia
193
Nowej Zelandii spad o 3%, natomiast wskutek
200 188 znanych perturbacji w Australii z kraju tego wysano
100
a o mniej OMP ni w analogicznym okresie roku
131 97 poprzedniego. Stany Zjednoczone dalej redukoway
0 swe zapasy i (mimo ograniczenia wywozu o 1/5)
2006 2007 pozostay bardzo istotnym graczem w handlu OMP.

Lata 2006-2007 to okres, kiedy notowania mleka penotustego, czyli teoretycznie o wikszej
wartoci (np. kalorycznej wysza zawarto tuszczu), byy dugimi okresami nawet
nieznacznie nisze ni OMP (latem 2007 r. a o ponad 10%). Ceny wiatowe penego mleka
w proszku poday generalnie za trendem dla proszku odtuszczonego, mimo e w
odrnieniu od OMP, PMP nie jest wspierane mechanizmem interwencyjnych zakupw w Unii
Europejskiej. Duo wysze natomiast byy zazwyczaj refundacje do eksportu tego towaru. A
do poowy listopada 2006 r. do wywozu jednej tony PMP Unia dopacaa ponad 500 euro,
jednak w cigu kolejnych dwch miesicy Ceny PMP w Holandii i cena wiatowa PMP
subsydia radykalnie obniono, by w styczniu 6 000
br. zredukowa je do zera. 5 000
PMP Holandia
Refundacja
Przez niemal cay 2006 r. cena penego Cena wiatowa
4 000
mleka w proszku na Jednolitym Rynku bya
USD/t
o 30-45% wysza ni cena wiatowa, 3 000
chocia biorc pod uwag zwroty
2 000
eksportowe, dysproporcja ta malaa zwykle
do kilku procent. Wskutek silnej zwyki PMP 1 000
we Wsplnocie, nawet po zniesieniu
0
refundacji w styczniu br. unijny towar by o
sty- kwi- lip- pa- sty- kwi- lip- pa-
kilkanacie procent droszy ni produkty
06 06 06 06 07 07 07 07
wysyane z Oceanii, a rnica ta utrzymaa
si do koca padziernika 2007 r. Nastpnie
jednak, podobnie jak na rynku OMP, doszo do spadku.
Za punkt odniesienia dla UE przyjto ceny zbytu PMP w Holandii najwikszego eksportera
tego towaru we Wsplnocie. Na pocztku wrzenia 2007 r., w szczytowym momencie zwyki,
cena tony OMP na rynku holenderskim zbliya si do 4000 euro i bya o 70% wysza ni rok
wczeniej. Na koniec padziernika PMP w Holandii potaniao do 3650 euro/t, a w poowie
grudnia kosztowao ju 3250 euro/t. W ujciu dolarowym jego cena bya jednak wci
wysza wskutek gwatownego osabienia USD i pod koniec (po. XII) 2007 roku wynosia
3250 USD/t. Natomiast notowania wiatowe penego mleka w proszku zaczy znikowa
pniej i wolniej ni OMP. Pod koniec Eksport PMP z gwnych kierunkw
padziernika przekroczyy one jeszcze 5000 USD/t (okres I - IX), tys. ton
o 130% powyej cen sprzed roku, a na 1000
900
pocztku grudnia spady do 4800 USD/t (wci
+90% w ujciu rocznym). 800
341
700 291
Wywz PMP z gwnych krajw eksporterw
600
tego towaru by po trzech kwartaach 2007 roku UE
500
nieco mniejszy ni w podobnym okresie 2006 r. N. Zelandia
400
Relatywnie stabilna bya sprzeda z Nowej 477
300 Australia 461
Zelandii, prawdziwego potentata rynkowego
(-3%), natomiast eksport ze Wsplnoty zmala 200
wyraniej, bo o 15%. Wywz z Australii by a o 100

119 80
1/3 mniejszy ni rok wczeniej. 0
2006 2007
Maso
Maso przez lata byo artykuem, ktrego
Ceny masa w UE i na wiecie, USD/t
rozdysponowanie przebiega trudno. wiadczyy 7 000
o tym zapasy interwencyjne w UE oraz Holandia
6 000 Polska
mnogo instrumentw stabilizowania rynku Refundacja
wewntrznego Wsplnoty. Jednak rwnie do 5 000 Cena wiatowa
USA
tego segmentu dotara hossa, do czego
4 000
przyczyniy si jak wspomniano puste
magazyny interwencyjne Unii. Zacza si ona 3 000
znacznie pniej ni na rynku mleka w proszku. 2 000
Wzrost zacz si zim 2007 roku, a szczyt
cenowy przypad na koniec lata, kiedy to maso 1 000
w najbardziej istotnych pod tym wzgldem 0
pastwach czonkowskich kosztowao okoo sty kwi lip pa sty kwi lip pa
06 06 06 06 07 07 07 07
4500 euro/t o okoo 80% wicej ni rok wczeniej. Zaskakujco dobra koniunktura
sprawia, e Komisja Europejska zniosa refundacje do eksportu, ktre w poowie 2006 r.
sigay jeszcze blisko 1000 euro/t (prawie 1300 USD/t). Poniewa za subsydia byy tak
wysokie, pozwalao to zmniejszy rnic cenow midzy cen w UE a cen eksportu z
Oceanii z 60-100% do kilkunastu procent.
Hossa na rynku wiatowym jesieni 2007 roku jednak wcale nie zwalniaa tempa. W
listopadzie maso wysyane z pastw Oceanii (jego ceny przyjmuje si za wiatowe) byo, w
ujciu dolarowym, dwuipkrotnie drosze ni rok wczeniej i pacono za nie rednio 4250
USD/t. rednia waona cena skupu masa w UE zbliya si w szczytowym momencie hossy
(wrzesie padziernik) do 4300 euro/t, ale notowania na rynkach gwnych eksporterw
byy wysze (4200-4500 euro/t). W Polsce ceny blokw przekroczyy w padzierniku 4100
euro/t (ok. 6000 USD/t), a tym samym maso byo o poow drosze ni rok wczeniej.
Potem nastpia znika. W poowie grudnia 2007 roku rednia waona cena masa w UE
spada poniej 3800 euro (ok. 5700 USD) za ton, a notowania wrd najwikszych graczy
na unijnym rynku masa wahay si w przedziale 3300-3700 euro/t, co oznaczao, e w
zalenoci od kraju, byy o 25-50% wysze ni rok wczeniej.
Stany Zjednoczone relatywnie w niewielkim stopniu, w porwnaniu do potencjau,
uczestnicz w wiatowym eksporcie mleczarskim, dlatego cena masa na tamtejszym rynku
bya na tle duych wzrostw wiatowych
Eksport masa z gwnych kierunkw
stosunkowo stabilna i wahaa si w latach 2006-
(okres I - IX), tys. ton
2007 (do koca padziernika) w przedziale 2500- 350
3400 USD/t, aby znikowa jesieni do poziomu
sprzed roku, poniej 3000 USD/t. Pewien wpyw 300
na to mog mie spore, przekraczajce 100 tys. 250 141 138
ton, zapasy prywatne. UE
200
W 2007 roku czoow pozycj w eksporcie masa N. Zelandia
utrzymaa Nowa Zelandia, mimo e od stycznia 150
do wrzenia wysano stamtd o 5% mniej masa 164 Aus
156
100
ni w analogicznym okresie roku 2006. Eksport z
Unni Europejskiej pozosta w miar stabilny (- 50
2%), podobnie jak z Australii, ktra jednak w 29 29
znacznie mniejszym stopniu uczestniczya w 0
wymianie handlowej. 2006 2007
Sery
Rynek serw jest uznawany generalnie za najbardziej przyszociowy i dlatego, wskutek
stabilnego i rosncego popytu, cechuje go duo wiksza stabilno ni pozostae segmenty
rynku mleczarskiego. Dlatego zosta on w mniejszym stopniu dotknity bess (2002 r.), ale
te rozwj koniunktury na tym rynku zwykle nie by tak dynamiczny jak dla mleka w proszku
czy masa. Jednak hossa 2007 r. jest tak silna, e odcisna pitno take na tym rynku, a
wzrost cen zacz si pn wiosn br.
Do porwnania mona wzi ceny Cheddara na rynku brytyjskim. Po dugim okresie
stabilizacji, notowania rozpoczy latem marsz w gr i z niespena 4000 USD/t ser ten
zdroa na pocztku padziernika 2007 roku do 6500 USD/t, a wic o ponad 60% (w walucie
krajowej zwyka z poniej 2000 do 3200 GBP/t). Byo to zwykle o 20-40% wicej ni
kosztowa w tym czasie Cheddar eksportowany z Oceanii.
Cheddar wytwarzany w innych pastwach UE

Notowania Goudy w Niemczech
(np. Irlandii czy Belgii) musi by jednak
i w Polsce, EUR/kg
znacznie taszy. Wynika to z faktu, i 4,5
uredniona cena tego sera w Unii Europejskiej 4,3 Niemcy
jest wedug danych Komisji nisza i zbliona do 4,1
aktualnych notowa cen wiatowych. 3,9 Polska
Niedostpna metodologia oblicze nie pozwala 3,7
autorowi dokonywa porwnania cenowego na 3,5
bazie tych danych. Zwyka cen na 3,3
wewntrznym rynku Wsplnoty ma do 3,1
gwatowny i dynamiczny przebieg. Obrazuje to 2,9
wykres pokazujcy nagy skok cen niemieckiej 2,7
Goudy, po dugim okresie marazmu. Ceny 2,5
serw Gouda i Tylycki na tamtejszym rynku mar cze wrz gru mar cze wrz
wzrosy w cigu p roku o okoo 40% do 06 06 06 06 07 07 07
ponad 4200-4300 euro/t pod koniec
padziernika. Jeszcze wyraniej hoss wida na przykadzie notowa Goudy w Polsce.
Wskutek nieprzerwanej zwyki w drugim proczu, ten typ sera jest nominalnie droszy na
rynku krajowym ni w Niemczech.
Refundacje do eksportu stanowiy w ostatnich Eksport serw z gwnych kierunkw
latach kilkanacie procent ceny serw na rynku (okres I - IX), tys. ton
900 43
wewntrznym UE, ale popyt wiatowy jest w 2007 46
800
roku tak wielki, e Komisja Europejska zniosa
700
subsydia do wywozu w czerwcu br. Wida, e USA
zupenie nie zaszkodzio to unijnemu wywozowi 600 443
417
UE
serw (wszystkich typw, Cheddar w mniejszoci). 500
Po 9 miesicach 2007 r. eksport obj wolumen o 400 N. Zelandia
6% wikszy ni rok wczeniej, przy niszej 300 Aus
221 223
dynamice wzrostu wywozu z Oceanii (i stabilizacji 200
wywozu serw z Australii, a take ze Stanw 100
135 136
Zjednoczonych). Handlowcy ze Wsplnoty 0
dostarczyli na rynki wiatowe niemal dwukrotnie 2006 2007
wicej serw ni nowozelandzcy.

ml2007 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ml2007 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zesp Monitoringu Zagranicznych Rynkw Rolnych

Fundacja1 Programw Pomocy dla Rolnictwa

Mleko i produkty mleczarskie

Opracowanie wydaje: Autor:

CHARAKTERYSTYKA WIATOWEGO RYNKU MLEKA

niewielkiej (w wartociach Ameryka Poudniowa

mleka krowiego w 2007 roku), Afryka

Charakterystyka stada byda i pogowia krw mlecznych na wiecie (w mln sztuk)

PRODUKCJA PODSTAWOWYCH WYROBW MLECZARSKICH

700 557 2006 2007

(+12% wobec 2006 r.), czyli ponad 30%

jego globalnego wolumenu.

biecego trendu w UE na podstawie danych Komisji Europejskiej dawaaby w tym roku

ktrych ludno boryka si z deficytem 500

lat 80., na ktre przypada szczyt produkcyjny

wytwarza si z reguy przewanie sery dojrzewajce (Holandia). W rdziemnomorskich

zdominowany jest przez dwch 4000

Inni istotni producenci serw i twarogw

WIATOWY HANDEL PRODUKTAMI MLECZARSKIMI

wszystkim w Unii Europejskiej, ale w pewnym okresie rwnie w Stanach Zjednoczonych

czny eksport artykuw mlecznych, przede wszystkim wymiana midzy pastwami

7,0 1,8 Import mleczarski (ekwiwalent mleka)

PROGNOZA OECD RYNEK MLEKA W LATACH 2007-2016

Globalizacja i rosnce znaczenie kluczowych rynkw wschodzcych powoduj w pierwszym

Maso - udzia pastw OECD w PMP - udzia pastw OECD w

W odniesieniu do odtuszczonego mleka w proszku (OMP) pastwa OECD pozostan

OMP - udzia pastw OECD w wiatowej Sery - udzia pastw OECD w

Wzrost wiatowych cen produktw mleczarskich to wpyw szerszych zmian strukturalnych.

SZCZEGOWE PROGNOZY DLA PRODUKTW MLECZARSKICH

W sferze produkcji i spoycia rynek masa ma cechowa znaczca nierwnowaga midzy

w tempie 2,7-5,1% rocznie 4

wiatowy import masa zwikszy si w

okresie prognozy), a w niektrych latach

Udzia pastw rozwijajcych si w cznym przywozie masa na wiecie ma by do

Eksport masa pozostanie w okresie

dekadzie XXI wieku.

Nie ma raczej szans na powrt

4,5 Produkcja i spoycie PMP na wiecie, mln ton, prognoza OECD

wiatowa produkcja PMP w analizowanym okresie ma wzrosn o 27%, a spoycie nieco

Prognoza wiatowego eksportu PMP, tys. ton

Ze wzgldu na sw specyfik 2 000 Prognoza importu serw, tys. ton

W porwnaniu z importem, rola i 2 000 Prognoza eksportu serw, tys. ton

bogatych i uboszych. O ile w tym

PRZEGLD NAJWANIEJSZYCH RYNKW MLECZARSKICH

odtuszczonego mleka i OMP - 1 000 OMP

W ramach reformy, od 2004 r. wprowadzono system dopat bezporednich na rynku mleka

poziom w od 1 VII od 1 VII 2007 r. i zmiana OMP od IX

Zmiany dotyczce surowca mlecznego rozliczanego w ramach WPR w sezonach

Subsydiowany eksport w ramach kwot GATT/WTO

Warto mln EUR Limit 03/04 04/05 05/06 % limitu

Ten system wspierania rozdysponowania nadwyek mleczarskich jest drugim zasadniczym

Pogowie i wydajno mleczna krw

Ogromny wzrost cen skupu mleka

stabilizacji zacz si spadek. W 3000

Odtuszczone mleko w proszku (OMP)

150 Ekwiwalent mleka

Ceny produktw mlecznych na rynku amerykaskim Gieda Chicago Mercantile

Amerykaski handel mleczarski na rekordowym poziomie, nadwyka eksportu

USD, a zatem ju po 9 miesicach 700

S jednak rwnie przeszkody na drodze rozwoju nowozelandzkiego mleczarstwa. Nale do

mleczarskich poziom eksportu 200 Mleko w proszku

Pewne symptomy spowolnienia bardzo Eksport mleczarski z Nowej Zelandii

Warto eksportu mleczarskiego Nowej Zelandii w ostatnich 2 latach, mln NZD