Professional Documents
Culture Documents
Temat Strona
Wstp 3
Gwni producenci mleka, rda eksportu, obszary moliwego eksportu 3
Produkcja podstawowych wyrobw mleczarskich 7
wiatowy handel produktami mleczarskimi 9
Prognoza FAO/OECD rynek mleka w latach 2007-2016 12
Przegld najwaniejszych rynkw mleczarskich 23
Unia Europejska 23
Stany Zjednoczone 33
Nowa Zelandia 37
Australia 42
Indie 47
Chiny 50
Rosja 55
Ukraina 60
Brazylia 64
Argentyna 66
Meksyk 68
Aktualna sytuacja na midzynarodowych rynkach mleka 71
wiatowe ceny podstawowych artykuw mleczarskich 74
Copyright by FAPA 2
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Wstp
Charakterystyka oglna
Wikszo produkcji koncentruje na najbardziej temu sprzyjajcych obszarach: w Europie,
obu Amerykach, Oceanii i poudniowo-wschodniej Azji. W zalenoci od regionu, najwikszy
wpyw na rozwj produkcji mleka wywieraj albo polityka rolna (Unia Europejska, kraje
EFTA), rozwj technologiczny (Ameryka Pnocna, Oceania) czy te czynniki demograficzne -
wzrost populacji i zmiany trybu ycia, w tym nawykw ywieniowych (Azja).
Rynek mleka to w zasadzie rynki poszczeglnych towarw mleczarskich masa, serw,
mleka w proszku oraz (w mniejszym stopniu) kazeiny i serwatki. Obroty produktami sabiej
przetworzonymi, jak mleko pynne czy napoje i desery mleczne, jogurty, lody s znacznie
mniejsze z powodu trudnoci logistycznych: transport na wielkie odlegoci, czsto w
regionach o wysokiej temperaturze i wilgotnoci oraz przy niedostatecznym wyposaeniu w
odpowiednie rodki techniczne, jest utrudniony czy wrcz niemoliwy.
Dlatego tylko niewielka cz wiatowej produkcji mleka (7%) jest przedmiotem
obrotu midzynarodowego. Udzia importu w konsumpcji wiatowej stanowi 30-35% w
przypadku mleka w proszku i tylko 7-8% w przypadku serw i masa. Spoycie zdecydowanej
wikszoci mleka i produktw mlecznych odbywa si na rynkach lokalnych, w duej mierze w
formie nieprzetworzonej. Dotyczy to zwaszcza regionw sabiej rozwinitych,
samowystarczalnych pod wzgldem mleczarskim albo uzalenionych od importu z pastw
wyej rozwinitych.
Rodzaje i wolumen mleka produkowanego na wiecie
Pod pojciem mleka rozumie si zazwyczaj mleko krowie. Stanowi ono 84% produkcji
mleka w ogle, szacowanej w 2006 roku przez Organizacj Narodw Zjednoczonych ds.
Wyywienia i Rolnictwa (FAO) na 654 mln ton wobec 644 mln ton rok wczeniej (plus 1,5%).
Wedug Midzynarodowej Federacji Mleczarskiej (IDF), w 2007 roku tempo wzrostu produkcji
mleka ma nieznacznie zwolni (IDF dopiero na rok 2007 podaje wielko 655 mln ton, a wic
aktualn wiatow produkcj szacuje nieco niej ni FAO).
Mleko krowie jest podstawowym przedmiotem handlu wiatowego, w postaci produktw
przetworzonych. Jego wolumen w 2007 roku szacuje si na ponad 550 mln ton. W ostatnich
latach szybciej ronie produkcja innych rodzajw mleka, ze szczeglnym uwzgldnieniem
mleka bawow. Jego produkcja stanowia w 2006 r. ponad 12% cznej iloci mleka na
wiecie 80 mln ton, ale tempo wzrostu jest wysze ni w przypadku mleka krowiego
(+1,7%). Jest ono wytwarzane jest przede wszystkim w pastwach poudniowej Azji -
Indiach (2/3 cznej iloci mleka bawolego na wiecie) i Pakistanie (1/4). W 2007 roku
produkcja mleka bawow ma si zbliy do 82 mln ton.
Znacznie mniejsz rol odgrywa mleko kozie (2% cznej produkcji surowca na wiecie),
przede wszystkim w Indiach, Bangladeszu, Pakistanie, Sudanie, pastwach pd. Europy oraz
w Rosji i na Ukrainie. Niewielkie jest te znaczenie mleka owczego (1,3% caej iloci mleka),
wytwarzanego w Turcji, pd. Europie, Chinach i na Bliskim Wschodzie, a cakiem znikome
wielbdziego.
Gwni producenci mleka, rda eksportu, obszary moliwego importu
Najwaniejsz rol w produkcji mleka odgrywa Europa. Niemal co czwarty litr mleka (ponad
23%) wytwarzany jest w pastwach Unii Europejskiej, a czny udzia Starego Kontynentu
przekracza w 2006 roku 1/3. Oba wskaniki wykazuj jednak sta tendencj spadkow.
Due znaczenie maj Stany Zjednoczone - ogromny potencja poday i chonny rynek z
wielkim popytem, a ich produkcja dynamicznie wzrasta do kolejnych rekordowych poziomw.
Zostay one jednak przecignite przez Indie, gdzie ponad poowa mleka pochodzi od
Copyright by FAPA 3
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
bawow. Udzia tego typu surowca i jego dynamika wzrostu s wysze ni dla mleka
krowiego i oczekuje si, e przewaga ta bdzie si powiksza.
Gwatownie ronie rwnie
udzia w
produkcja mleka w Chinach, a o Kraj/ region 2005 2006 2005=100
wiecie 2006
kraju tym mwi si jako bardzo CAY WIAT 644,4 653,8 101,5 100,0%
przyszociowym rynku zbytu dla Europa
towarw z pastw rozwinitych. UE-27 154,7 153,8 99,5 23,5%
Warto podkreli, e a 2/3 Niemcy 28,5 28,5 100,0 4,4%
wzrostu wiatowej produkcji mleka Francja 25,7 25,0 97,4 3,8%
Wielka Brytania 14,6 14,6 100,0 2,2%
przypada na te dwa szybko Polska 11,9 12,0 100,5 1,8%
rozwijajce si kraje. Poniewa za Wochy 11,8 11,8 100,0 1,8%
maj one wielkie potrzeby rynku Holandia 10,5 10,5 100,0 1,6%
wewntrznego, odczuwaj Hiszpania 7,4 7,4 99,7 1,1%
Rumunia 6,3 6,3 100,0 1,0%
chroniczny deficyt mleka. Dodajc
Irlandia 5,5 5,5 100,0 0,8%
do tego niewielki wzrost, Dania 4,6 4,6 100,9 0,7%
ewentualnie stabilizacj bd Szwajcaria 4,0 3,9 99,7 0,6%
wrcz spadek produkcji w innych Turcja 11,1 11,1 100,0 1,7%
czciach wiata, mamy czynniki Rosja 31,1 31,3 100,6 4,8%
odpowiedzialne za obecn hoss Ukraina 13,7 13,3 96,8 2,0%
cenow i wzrost eksportu na Biaoru 5,7 5,9 103,9 0,9%
midzynarodowym rynku mleka. Kazachstan 4,7 4,9 103,7 0,8%
Uzbekistan 4,6 4,9 106,6 0,7%
Mimo relatywnie duej produkcji
Azja
mleka, wydaje si, e jeszcze Indie 95,6 95,7 100,0 14,6%
dugo skazane na import bd Chiny 32,2 36,5 113,2 5,6%
take np. Rosja (zaliczona powyej Pakistan 29,7 31,2 105,3 4,8%
do Europy) czy Meksyk. Japonia 8,3 8,1 98,2 1,2%
Iran 7,4 7,4 100,0 1,1%
Na drugim biegunie znajduj si Ameryka Pnocna
pastwa Oceanii, dysponujce USA 80,3 82,5 102,8 12,6%
dobrymi warunkami klimatycznymi Kanada 8,1 8,1 100,0 1,2%
do produkcji mleka, ktre mimo Meksyk 10,0 10,2 101,6 1,6%
Copyright by FAPA 4
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
W poszczeglnych krajach rola krw mlecznych i ich udzia w produkcji mleka s rne, z
uwagi na odmienne nawyki ywieniowe, rodzaje hodowli, uwarunkowania polityki rolnej,
tradycje cywilizacyjne i kulturowe. Ten ostatni czynnik odnosi si w szczeglnoci do kraju o
najwikszym pogowiu krw Indii. Stanowi one tam 45% pogowia byda, a tempo
wzrostu pogowia przewysza wiatow redni. Zupenie odmienna sytuacja panuje w
Chinach, gdzie krowy tworz zaledwie 9% stada byda. Warto jednak zwrci uwag na
ogromny wzrost pogowia krw w Chinach niemal trzykrotny w cigu 7 lat!
Inaczej jest w pastwach czonkowskich Unii - krowy stanowi nieco ponad 1/4 pogowia i
spada zarwno ich odsetek w cznym pogowiu byda, jak i liczba w cigu analizowanych
7 lat a o 14%. Jest to uwarunkowane istnieniem kwot mlecznych, ktre wymuszaj
stabilizacj produkcji. Jednoczenie postp technologiczny przyczynia si do poprawy
redniej wydajnoci mleczarskiej i prowadzi do redukcji stada. Generalnie mona stwierdzi,
e pogowie spada w krajach rozwinitych, a ronie, i to raczej rzadko, w rozwijajcych.
W nowych pastwach czonkowskich z Europy rodkowej (NPCz) odsetek krw mlecznych
jest wyszy, wahajc si od okoo 30% w Czechach do niemal poowy w Polsce. Warto
zauway, e dla Bugarii i Rumunii - pastw, ktre przystpiy do Wsplnoty w 2007 r. (std
nieujmowanych we wszystkich statystykach dla UE), odsetek ten jest nieco wyszy. O ile
pogowie krw wyranie spada w Bugarii, to w Rumunii tren jest odmienny. Wydaje si
jednak, e z uwagi na ww. restrykcje ilociowe (kwota) trend wkrtce upodobni si do
oglnoeuropejskiego.
W krajach bdcych znaczcymi producentami mleka z Europy Wschodniej Rosji i na
Ukrainie, krowy tworz poow (lub wicej) caego stada. W analizowanym okresie 7 lat
stado krw zmalao tam a o okoo 1/3! Warto jednak zauway, e spadek ten by i tak
mniejszy ni redukcja pogowia byda ogem, co oznacza, e producenci mleka na tych
obszarach s mimo wszystko jednak bardziej optymistyczni ni hodowcy byda innego typu
(trudno mwi o misnym, gdy takiej specjalizacji w tych krajach praktycznie nie ma).
Pastwa z Oceanii, bdce bardzo wanymi uczestnikami rynku mleka, wykazuj odmienne
tendencje hodowlane. W Australii krowy stanowi tylko 7% pogowia, za w Nowej Zelandii -
prawie 43%. Uwag zwraca przy tym fakt, e Nowa Zelandia to jedyny kraj wysoko
rozwinity, gdzie udzia stada krw w cznym pogowiu byda ronie, i to bardzo wyranie.
Podobne zrnicowanie wykazuj kraje Ameryki Pd. Przykadowo, w Brazylii odsetek krw w
pogowiu to 20%, a ich liczba wzrasta harmonijnie z oglnym powikszaniem si stada
byda. W Argentynie, wyjtkowo skoncentrowanej na produkcji woowiny, ale bdcej take
wanym producentem mleka, udzia krw w pogowiu byda wynosi ledwie 4% (w Urugwaju
tylko 3%), a w odrnieniu od byda misnego, pogowie krw wyranie si kurczy.
Rwnie w Ameryce Pnocnej krowy mleczne stanowi uamek (7-9%) caego stada byda.
O ile jednak w Kanadzie ich pogowie i udzia w stadzie byda malej, to Stany Zjednoczone
cechuje pod tym wzgldem stabilizacja.
Sytuacja w pastwach, ktre nie nale jeszcze do grona wysoko rozwinitych, albo na
skutek kopotw ekonomicznych (przejciowo?) z tego grona wypady, jest silnie uzaleniona
od biecej sytuacji gospodarczej.
Copyright by FAPA 5
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 6
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
866
900 Produkcja OMP na wiecie
w proszku (OMP) wyniosa w 2006 roku
800 (wartoci dla 2007 r., szacunek)
3,28 mln ton i bya o 0,5% mniejsza od tej
700
z 2005 r. Najwicej chudego mleka w
535
600
proszku wytwarzano w poowie lat 80., 2006 2007
tys. ton
500
dziki rekordowej wwczas produkcji tego
340
304
artykuu w Unii Europejskiej. Popularno 400
200
300
190
OMP generalnie maleje, mimo e w 2007
185
125
115
roku w pastwach powikszonej Unii trwa 200
85
64
55
34
przejciowy, jak si wydaje, wzrost 100
produkcji OMP (plus 8,5% po 7 miesicach 0
Meksyk
UE-25
Ukraina
N.Zeland.
Indie
Japonia
Rosja
Chiny
USA
Brazylia
Kanada
Australia
Argentyna
2007 roku). Byoby to wci okoo 1/4
cznej iloci wiatowej. Gwni producenci
to Francja z 12% udziaem w produkcji
wiatowej, a ponadto Niemcy (7%) i Polska
z 5% udziaem w produkcji globalnej.
Ponad 3/4 produkcji OMP przypada na kraje rozwinite, 1/3 - na Europ. Produkcja w
niezwykle istotnym z punktu widzenia eksportu regionie wiata Oceanii stanowi ma
szacunkowo w 2007 roku 15% iloci wiatowej (p miliona ton). Wskutek sabszych
wynikw produkcyjnych Australii (susza) pogbia si dystans tego kraju do bezporedniego
konkurenta na rynkach wiatowych Nowej Zelandii. Kraje skupione w WNP wytwarzaj 7%
produkcji wiatowej, najwicej Rosja i Ukraina. Azja (Indie, Japonia, Chiny) dostarcza
okoo 17% wiatowego OMP. Inni do istotni producenci OMP to w UE Irlandia, Belgia,
Wielka Brytania i Holandia oraz Czechy, a na zachodniej pkuli Meksyk i Kanada.
Penotuste mleko w proszku
Produkcja penego mleka w proszku 1200 1150 Produkcja PMP na wiecie
(PMP) ma w 2007 roku wzrosn o 5% do 1100 (wartoci dla 2007 r., szacunek)
3,8 mln ton. Na kraje rozwinite przypada 1000
ponad poowa tego wolumenu, ale ich 900
800 655
produkcja i rola maleje.
tys. ton
Australia
C hile
U kraina
R osja
N ow a
Copyright by FAPA 7
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
2006 2007
wysoko rozwinitych (za takie uznaje si
tys. ton
2000
OECD) nie przekracza poowy. Wikszo
masa na wiecie wytwarzaj kraje uznawane 1500
za ubogie (o niskim dochodzie na osob),
656
1000
419
300
N. Zelandia
Australia
Ukraina
Kanada
Japonia
Rosja
Copyright by FAPA 8
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Meksyk
USA
Egipt
UE
Australia
Kanada
N.Zelandia
Ukraina
Rosja
Copyright by FAPA 9
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 10
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 11
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Popyt na produkty mleczarskie pochodzi gwnie z Chin, Meksyku, USA, Azji pd.-wsch. i
krajw arabskich. Bardzo istotnym elementem rynku mleka jest Rosja, zwaszcza w aspekcie
rekordowych cen ropy i wiatowych tendencji importu innych surowcw energetycznych.
Mimo e Stany Zjednoczone ilociowo plasoway si w imporcie mleczarskim w 2004 r. za
Chinami i Meksykiem, koszt ich przywozu by naturalnie wyszy. Rozpatrujc import w ujciu
wartociowym, wida zauwaon wczeniej prawidowo: wiksze s wydatki zamonych,
nawykych do dbr wysokiej jakoci spoeczestw bogatego Zachodu: Amerykanw,
Europejczykw czy Japoczykw. Jednak dynamiczny rozwj Chin i azjatyckich tygrysw
(Tajlandia, Malezja), a take kontynuacji wietnej koniunktury na rop w pastwach
arabskich i na paliwa z Rosji moe w niedalekiej perspektywie zachwia t kolejnoci.
Eksport mleczarski w 2004 r., 4,0 Import produktw mleczarskich w 2004 r.,
14 w mln ton (ekwiwalent mleka) w mln ton (ekwiwalent mleka)
3,5
12
3,0
10
2,5
8
2,0
6 1,5
4 1,0
2 0,5
0 0,0
UE-25 bez HW
Urugw aj
Now a Zelandia
Australia
Argentyna
Ukraina
Szw ajcaria
Kanada
Oman
Tajlandia
Indie
Brazylia
Singapur
Biaoru
USA
Meksyk
UE-25 bez HW
Rosja
Algieria
Japonia
Indonezja
Malezja
Tajlandia
Arabia Saud.
Singapur
Chiny
Filipiny
USA
3,0 0,8
0,6
2,0
0,4
1,0 0,2
0,0 0,0
UE-25 bez HW
Meksyk
Japonia
Algieria
Rosja
Indonezja
Malezja
Arabia Saud.
WNP, w tym
Singapur
Chiny
Filipiny
USA
UE-25 bez HW
Urugw aj
N. Zelandia
Australia
Argentyna
Szw ajcaria
Ukraina
Rosja
Kanada
Biaoru
USA
Copyright by FAPA 12
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Produkcja mleka
Wedug prognoz, produkcja mleka na wiecie bdzie si zwiksza w tempie 1,8% rocznie, a
produkcja mleka na osob 0,5% (ale 1% w pastwach rozwijajcych si, poza najniej
rozwinitymi, gdzie spodziewany jest spadek). Wzrost ten bdzie przede wszystkim
uwarunkowany zwikszeniem wydajnoci mlecznej krw, gdy ich wiatowe pogowie
wzronie bardzo nieznacznie. Produkcja ma osign w 2016 roku ponad 780 mln ton, o 1/5
powyej wielkoci z 2006 roku.
W przewaajcej mierze wzrost bdzie 50
pochodzi spoza obszarw pastw
40
wysoko rozwinitych, w szczeglnoci z Udzia pastw OECD w wiatowej
Azji Pd.-Wschodniej i Ameryki 30 produkcji mleka (w %)
aciskiej. Tempo wzrostu produkcji 20
mleka w krajach rozwijajcych si
44,0
bdzie czterokrotnie wysze ni w 10 46,6 41,6
krajach rozwinitych, a udzia tych 0
ostatnich w wiatowej produkcji mleka 2006 2011 2016
wydatnie zmaleje, podtrzymywany tylko
pewnym wzrostem w Oceanii i Stanach Zjednoczonych.
Przez wikszo okresu prognozy produkcja mleka w wanych regionach OECD ma podlega
instytucjonalnym ograniczeniom. Dotyczy to np. Kanady oraz zwaszcza Wsplnoty
Europejskiej, gdzie pki co mwi si o utrzymaniu systemu kwot mlecznych do marca
2015 roku. Dlatego tam produkcja mleka wzronie wedug OECD zaledwie o 1,5% -
aczkolwiek prognoza ta wydaje si zaniona z uwagi na oczekiwane powikszanie kwot
mlecznych. Przyszo naley zdecydowanie do pastw o liberalnym podejciu do
mleczarstwa, przede wszystkim z regionu Oceanii i Ameryki aciskiej. W Stanach
Zjednoczonych, gdzie ograniczenia ilociowe nie obowizuj, nastpi pewne przyspieszenie
tempa wzrostu produkcji mleka. W USA ma ona by w 2016 roku osign okoo 100 mln
ton. Produkcja mleka wiksza w 2016 roku nawet o 20% (wobec 2006 roku) spodziewana
jest w Nowej Zelandii. W Australii spodziewano si wprawdzie tylko nieco sabszego wzrostu,
ale kwesti otwart pozostaje, czy katastrofy klimatyczne, jakie ostatnio czsto nawiedzaj
Copyright by FAPA 13
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
ten region, nie stay si ju staym elementem pogodowym. W 2016 roku w Rosji i na
Ukrainie analitycy oczekuj o okoo 9-10% wicej mleka ni obecnie, ale i w tych krajach
pobudzanie krajowej produkcji przez rzdy napotyka na trudnoci i nie rozwija si ona w
oczekiwanym tempie.
Rowa przyszo rysuje si przed rynkiem mleka w Ameryce aciskiej. Ma ona si
zwiksza o 2% rocznie, co przekada si na zwikszenie do 2016 roku wolumenu o ponad
. O ile wzrost w Brazylii bdzie zbliony do oglnego trendu wiatowego, to prawdziwa
eksplozja ma sta si udziaem Argentyny. W 2016 roku kraj ten ma wytwarza o poow
mleka wicej ni aktualnie okoo 15 mln ton.
Decydujcy dla rynku mleka bdzie podkrelamy rozwj produkcji mleka w Azji. Wedug
analitykw OECD, ma ona w 2016 roku by o 1/3 wiksza od aktualnej. Niezagroon
hegemoni w produkcji utrzymaj Indie (prognozowane 127 mln ton, o 1/3 wicej ni w
2006 r.). Wydaje si, e analizy OECD dotyczce tempa wzrostu produkcji mleka w Chinach
s nieco zbyt optymistyczne. Odnotowa jednak naley, e szacunki mwi, i za 9 lat w
Pastwie rodka bdzie si wytwarza 50 mln ton mleka, prawie o poow wicej ni
obecnie. Wzrost w Pakistanie bdzie skromniejszy.
Produkcja artykuw mleczarskich
Udzia pastw rozwinitych w rynku mleka w proszku jest znacznie wikszy po stronie
produkcji anieli spoycia. Nastpi ma w tym wzgldzie pewien spadek, a potem
stabilizacja. Najwiksze straty pastwa o dojrzaych rynkach maj ponie w okresie
prognozy w sektorach mleka (surowiec) i masa, poniewa potencja rozwoju krajw spoza
OECD (doczajc do dwch wyej wymienionych jeszcze Brazyli) jest znacznie wikszy. Do
roku 2016 udzia pastw rozwinitych w produkcji masa spadnie o 7 punktw procentowych
(wobec stanu z 2006 r.), a w jego spoyciu o 7,5 punktu. Coraz mniejsze bdzie znaczenie
krajw bogatych w produkcji i spoyciu PMP - penego mleka w proszku.
Copyright by FAPA 14
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 15
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Wschodniej i pastwa b. ZSRR nie nale ani do krajw rozwinitych, ani do rozwijajcych si, ani
tym bardziej do najniej rozwinitych (lista 50 pastw, przede wszystkim afrykaskich, publikowana
przez ONZ).
Rynek masa
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
lat produkcja masa poza
OECD wzronie a o niemal
45%, a konsumpcja o
prawie 43%. Zagregowana prognoza w okresie 2006-2016 wskazuje na wzrost globalnej
produkcji masa o ponad , a spoycia o blisko 28%.
Prognoza wiatowej produkcji masa wg OECD, w mln ton (lata 2001-05 rednia)
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Produkcja 3,69 3,59 3,63 3,58 3,55 3,54 3,55 3,54 3,54 3,54 3,54 3,54
OECD
Spoycie 3,08 3,09 3,14 3,12 3,11 3,11 3,11 3,11 3,11 3,12 3,12 3,12
Spoza Produkcja 4,45 5,10 5,39 5,48 5,76 6,00 6,27 6,47 6,73 6,91 7,17 7,38
OECD Spoycie 4,89 5,55 5,89 6,01 6,30 6,54 6,82 7,02 7,27 7,45 7,71 7,92
Cay Produkcja 8,15 8,70 9,01 9,06 9,31 9,53 9,82 10,01 10,26 10,45 10,70 10,91
wiat Spoycie 7,97 8,64 9,03 9,13 9,41 9,65 9,94 10,14 10,39 10,57 10,82 11,04
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Copyright by FAPA 16
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Rynek OMP
Z prognozy OECD wynika, e rynek odtuszczonego mleka w proszku ma do dobre
perspektywy. W rednim
terminie wzronie tak 3,0 Produkcja i spoycie OMP na wiecie, mln ton - prognoza OECD
wiatowa produkcja, jak i
2,5
spoycie (o ponad 10%),
przy czym zjawiska te
2,0
bd miay wiksz
dynamik w pastwach 1,5
spoza grupy skupiajcej
najbogatsze pastwa 1,0
wiata. Dla pastw OECD
eksperci przewiduj 0,5 OECD Produkcja OECD Spoycie
nawet w krtkim okresie Spoza OECD Produkcja Spoza OECD Spoycie
pewien spadek produkcji i 0,0
ponown zwyk w II
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Copyright by FAPA 17
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Konsumpcja rosn bdzie jednak szybciej anieli produkcja, zwaszcza w krajach niej
rozwinitych (ta ostatnia ma by w 2016 roku o wiksza ni dekad wczeniej). Sta
cech rynku OMP pozostan kilkuprocentowe niedobory poday (produkcja minus
konsumpcja) przekraczajce w skali globalnej 100 tys. ton, co moe stanowi prognostyk
trwaej zwykowej tendencji cenowej.
Prognoza wiatowej produkcji OMP wg OECD, w mln ton (lata 2001-05 rednia)
2001-
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
05
Produkcja 2,74 2,40 2,48 2,39 2,36 2,37 2,39 2,43 2,44 2,48 2,52 2,55
OECD
Spoycie 1,98 1,78 1,85 1,76 1,77 1,79 1,82 1,86 1,89 1,91 1,93 1,95
Spoza Produkcja 0,74 0,73 0,77 0,79 0,83 0,84 0,89 0,90 0,93 0,92 0,93 0,91
OECD Spoycie 1,47 1,48 1,49 1,51 1,51 1,53 1,56 1,58 1,61 1,62 1,64 1,65
Cay Produkcja 3,48 3,12 3,25 3,18 3,19 3,21 3,28 3,33 3,38 3,40 3,44 3,46
wiat Spoycie 3,46 3,27 3,34 3,27 3,28 3,32 3,38 3,44 3,49 3,53 3,57 3,60
Import OMP bdzie nadal kierowany przede wszystkim do krajw rozwijajcych si, ale jego
poziom ma by stabilny - w
1 300
2016 roku tylko o 1% wyszy 1 200 wiatowy import OMP, w tys. ton
ni w 2006 r., na poziomie 1 100
okoo 1,1 mln ton. Znacznie, 1 000
900
bo o 28%, do blisko wier 800
miliona ton, zwikszy si ma 700 OECD Rozw. wiat
natomiast w cigu dekady 600
500
przywz do pastw wysoko 400
rozwinitych. 300
200
Poniewa za wiatowy 100
0
przywz chudego mleka w
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
proszku wzronie w latach
2006-2016 o 4%, wniosek z
tego, e zwyka ta bdzie
wynikiem intensyfikacji
wymiany midzy pastwami OECD.
Prognoza wiatowego importu OMP wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
05
OECD 223 191 196 195 199 204 211 218 224 228 237 244
Rozw. 1 039 1 097 1 081 1 067 1 046 1 052 1 063 1 063 1 082 1 072 1 080 1 111
wiat 1 167 1 196 1 190 1 178 1 161 1 169 1 182 1 184 1 205 1 198 1 210 1 244
W eksporcie OMP, ktry bdzie wzrasta w takim samym 4% tempie, jak import, sytuacja
pozostanie dokadnie odwrotna ni w imporcie. Wikszo, z reguy okoo 2/3 wiatowego
wolumenu wywozu OMP pochodzi bdzie z pastw OECD, ale tona zwikszy si ma w
cigu dekady bardzo nieznacznie (+5%), i to na sam koniec okresu prognozy biorc za
punkt odniesienia rok 2006.
Copyright by FAPA 18
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2016 roku o 15% wikszy ni
dekad wczeniej.
Prognoza wiatowego eksportu OMP wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
05
OECD 970 803 771 766 739 745 740 753 756 782 813 841
Rozw. 108 137 167 158 169 171 188 177 200 168 150 157
wiat 1167 1196 1190 1178 1161 1169 1182 1184 1205 1 198 1 210 1244
Rynek PMP
Sektor penotustego mleka w proszku jest drugim, obok masa, gdzie produkcja, a zwaszcza
spoycie w krajach spoza OECD przewysza analogiczne wskaniki dla pastw rozwinitych.
O ile jednak przewaga produkcji wci jest do nieznaczna (w 2006 r. 17%), to w
spoyciu jest ona przytaczajca (4-krotna).
W okresie prognozy strukturalna nadwyka pastw OECD ma si jeszcze powikszy z 1,1
mln ton w 2006 r. do prawie 1,5 mln ton dziesi lat pniej, co odpowiada wzrostowi
produkcji o 1/5 (mimo sabszych prognoz na najblisze lata), a konsumpcji w tempie
dwukrotnie sabszym. W tym samym czasie strukturalny niedobr pastw spoza OECD
zwikszy si z 0,9 do 1,3 mln ton, gdy zarwno produkcja, jak i spoycie bd si zwiksza
rwnomiernie, o blisko 1/3 na przestrzeni najbliszej dekady.
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Copyright by FAPA 19
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Prognoza wiatowej produkcji PMP wg OECD, w mln ton (lata 2001-05 rednia)
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Produkcja 1,82 1,95 1,95 1,95 1,99 2,06 2,09 2,15 2,21 2,25 2,30 2,34
OECD
Spoycie 0,72 0,79 0,78 0,79 0,80 0,81 0,81 0,82 0,83 0,84 0,85 0,86
Spoza Produkcja 1,80 2,28 2,38 2,47 2,56 2,63 2,71 2,77 2,83 2,90 2,95 3,01
OECD Spoycie 2,71 3,25 3,35 3,43 3,55 3,69 3,79 3,91 4,01 4,11 4,20 4,30
Cay Produkcja 3,62 4,22 4,32 4,42 4,55 4,69 4,80 4,92 5,04 5,15 5,25 5,35
wiat Spoycie 3,43 4,03 4,13 4,22 4,35 4,49 4,61 4,73 4,84 4,95 5,05 5,16
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
przywz OMP do pastw najniej
rozwinitych (z ang. LDC), a do
2016 roku ten stosunek ma si
dalej powiksza i wynie 2 do 1, dziki wzrostowi przywozu do krajw LDC o poow.
Gwnymi kierunkami importu PMP pozostan rynki pastw rozwijajcych si, gdzie
dynamika wzrostu przywozu ma w okresie prognozy wynie 40%.
Prognoza wiatowego importu PMP wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
05
OECD 88 85 82 80 81 81 80 81 81 81 81 82
Najniej rozw. 86 112 115 120 126 132 138 144 150 155 161 167
Rozwijaj. si 1 340 1525 1582 1598 1661 1750 1806 1882 1943 2005 2066 2128
wiat 1 396 1582 1642 1661 1726 1815 1872 1950 2012 2076 2139 2203
W eksporcie PMP pastwa zamone zachowaj co prawda sw przewag, jednak bdzie ona
stopniowo male. Stanie si tak wskutek znacznie mniejszej dynamiki wzrostu wywozu
anieli zwyka w krajach rozwijajcych si. W 2016 r. pastwa OECD maj w zaoeniu
odnotowa wzrost wolumenu eksportu PMP o ponad (wobec 2006 r.), zwaszcza od 2010
r., wobec ponad 60% skoku sprzeday PMP przez kraje ubosze. Szczeglnie dobry ma by
dla krajw rozwijajcych si rok 2007, kiedy to sprzeda PMP za granic ma by a o 14%
wiksza od zeszorocznej.
Copyright by FAPA 20
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Prognoza wiatowego eksportu PMP wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
OECD 1 185 1 245 1 245 1 235 1 269 1 330 1 359 1 414 1 453 1 489 1 526 1 563
Rozwijaj. si 382 499 570 593 625 654 682 705 728 755 781 807
wiat 1 396 1 582 1 642 1 661 1 726 1 815 1 872 1 950 2 012 2 076 2 139 2 203
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
Rynek serw
Sery nale do najwyej Produkcja i spoycie serw na wiecie, mln ton, prognoza OECD
przetworzonych produktw 16
mleczarskich, zatem nic 14
dziwnego, e to w bogatych OECD Produkcja
12
pastwach najwiksza jest OECD Spoycie
ich produkcja i spoycie, przy 10 Spoza OECD Produkcja
czym w krajach tych 8 Spoza OECD Spoycie
wytwarza si wicej serw, 6
ni konsumuje. Taka 4
tendencja, z 13-14%
2
globaln dynamik wzrostu
0
produkcji i konsumpcji, ma
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
si utrzyma w okresie
prognozy OECD. Jednak na
przestrzeni najbliszych 10
lat zwyka w pastwach zamonych (11-12%) ma by sabsza ni w krajach spoza OECD
(okoo 20%). W aspekcie podaowo-popytowym rynek wydaje si zrwnowaony, poniewa
wielko nadwyki produkcyjnej w krajach wysoko uprzemysowionych w zasadzie bilansuje
si z deficytem z regionw niej rozwinitych. Nie przeszkadza to prognozom o blisko 30%
wzrocie wolumenu handlu serami na wiecie w 2016 roku wobec 2006 r.
Prognoza wiatowej produkcji serw wg OECD, w mln ton (lata 2001-05 rednia)
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Produkcja 13,85 14,70 14,79 14,98 15,16 15,33 15,45 15,65 15,82 15,99 16,17 16,36
OECD Spoycie 13,41 14,22 14,47 14,66 14,83 14,98 15,10 15,28 15,44 15,60 15,77 15,95
Spoza Produkcja 3,79 4,05 4,08 4,15 4,25 4,36 4,46 4,55 4,64 4,74 4,83 4,91
Copyright by FAPA 21
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
OECD Spoycie 4,19 4,49 4,49 4,54 4,64 4,75 4,85 4,96 5,06 5,16 5,25 5,34
Cay Produkcja 17,64 18,75 18,87 19,14 19,41 19,68 19,91 20,20 20,46 20,73 21,00 21,27
wiat Spoycie 17,60 18,71 18,96 19,20 19,47 19,72 19,95 20,24 20,49 20,76 21,02 21,29
2001-05
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
bdzie to po prostu handel pomidzy
pastwami OECD. Co do znamienne,
dynamika obrotw ma by wysza od OECD Rozw. wiat
tej dla krajw rozwijajcych si.
Prognoza wiatowego importu serw wg OECD (tys. ton), rednia dla lat 2001-05
2001-05 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
OECD 758 725 767 785 804 822 843 863 883 903 923 944
Rozwij. si 550 589 595 615 624 640 656 672 686 703 722 741
wiat 1 401 1459 1497 1545 1593 1624 1666 1710 1750 1792 1833 1876
Copyright by FAPA 22
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 23
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 24
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Bardzo dobra koniunktura na wiatowym rynku mleka sprawia, e w ostatnim sezonie Unia
Europejska po raz kolejny znaczco ograniczya wydatki na wsparcie eksportu artykuw
mleczarskich. W zakoczonym 30 czerwca 2007 r. roku handlowym 2006/07 do wywozu
mleczarskiego dopacono 476 mln euro, o 1/3 mniej ni rok wczeniej. Zmala wolumen
subsydiowanego wywozu wszystkich kategorii produktw mlecznych, nawet w przypadku
serw nie wykorzystano penego limitu eksportu z dopatami.
Byy to zdecydowanie najnisze wydatki unijne w historii obowizywania limitw GATT/WTO.
Rwnie rednie wsparcie na ton danego produktu byo we wszystkich kategoriach
wyrobw najnisze od wejcia w ycie postanowie Rundy Urugwajskiej.
Te najnisze dopaty byy z jednej strony skutkiem bardziej rygorystycznej polityki w
dziedzinie refundacji, jakie Komisja Europejska wprowadzia wraz z pocztkiem reformy WPR
w 2003 roku, a z drugiej wysokich cen wiatowych, ktre takie restrykcyjne postpowanie
uatwiy. Refundacje do eksportu OMP zniesiono jeszcze w poprzednim roku GATT, do PMP
w lutym, a do masa i serw w czerwcu 2007 r.
Subsydiowany eksport mleczarski UE Subsydiowany eksport mleczarski UE
w sezonie 2006/07 (wolumen, tys. ton) w sezonie 2006/07 (warto, mln EUR)
1 000 2 400
2 200
900 2 000
1 800 Limit
800 Limit
1 600
700 2006/07 1 400 2006/07
600 1 200
1 000
500 800
400 600
400
300 200
200 0
Pozostae
Ogem
OMP
Sery
Maso itp.
100
0
OMP Maso itp. Sery Pozostae
Copyright by FAPA 25
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 26
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
wskazuj na dwukrotnie mniejsz wielko - 275 tys. na jesieni 2007 roku. Dane unijne
wskazuj na i tak szybk koncentracj sektora produkcji mleka w Polsce, gdy dane za lata
2000-2003 mwi o niemal 900 tys. polskich gospodarstw mleczarskich. Inne bardzo
rozdrobnione rynki mleczarskie to Litwa ze 147 tys. gospodarstw i Bugaria ze 125 tys., mimo
relatywnie bardzo niewielkiej produkcji mleka (patrz poniej). Inne kraje o stosunkowo
licznej populacji producentw mleka to ju unijni potentaci Niemcy (99 tys. gospodarstw) i
Francja (96,5 tys.). Spord krajw posiadajcych stosunkowo licznych producentw naley
rwnie wymieni Austri (47,5 tys.) i Wochy (40 tys.).
Prawdziwym wyznacznikiem stopnia koncentracji krajowego sektora mleczarskiego na
poziomie produkcji jest wielko kwoty mlecznej przypadajca na jedno gospodarstwo
mleczarskie. rednio w UE-27 miao to by w 2007 roku 99 ton, z czego w UE-15 wskanik
ten wynosi szacunkowo 268 ton, podczas gdy w NPCz-10 niecae 23 tony. Jednak to dwa
nowe pastwa czonkowskie wykazuj najwiksz koncentracj: Czechy (1708 ton) i
Sowacja (1282 tony). Na czele dawnej Pitnastki znajduj si sektory mleczarskie Wielkiej
Brytanii i Danii (po ponad 920 ton). W najwikszych pastwach-producentach mleka w UE
stopie koncentracji jest zbliony do redniej dla UE-15: w Niemczech na gospodarstwo
przypada 278 ton kwoty, we Francji 239 ton. W Polsce przecitne gospodarstwo
mleczarskie miao w 2006 r. dysponowa 16,3 tonami kwoty. Mniej jest tylko w Bugarii
(7 ton) i na Litwie (9 ton), przy braku danych dla Rumunii.
W 2007 roku w Unii prawie tyle samo mleka co rok wczeniej
W 2007 roku produkcja mleka w Unii Europejskiej (UE-25) ma si zbliy do 142 mln ton i
pozosta relatywnie stabilna wobec 2006 r (-0,1%). Prognozy Komisji na 2006 rok mwi
jednak o nieco wyraniejszym spadku (-0,4%) w NPCz, nowych pastwach czonkowskich.
Dostawy mleka do mleczarni w 2007 roku wedug prognoz maj wynie wyniosy 131,7 mln
ton, o 0,4% wicej ni rok wczeniej, aczkolwiek po 7 miesicach 2007 r. dostawy mleka we
Wsplnocie zmalay o 0,7%, a w NPCz-10 spadek wynis 0,9%. Dostawy w Niemczech byy
jednak o ponad 2% wiksze (od stycznia do sierpnia), a po 3 kwartaach 2007 roku we
Francji i w Polsce dostawy byy zblione do zeszorocznych.
7 pastw przekroczyo kwoty w sezonie 2006/07
W sezonie 2006/07 kwoty narodowe przekroczyo 7 pastw czonkowskich: Niemcy,
Holandia, Wochy, Dania, Austria, Luksemburg i Cypr. Rolnicy, ktrzy dostarczyli do mleczarni
hurtowo zbyt duo mleka wobec przysugujcych im kwot indywidualnych, zapac z tytuu
niepodanych nadwyek o wolumenie 778 tys. ton cznie 221 mln euro opat
wyrwnawczych - o 166 mln euro mniej ni rok wczeniej. Najbardziej niezdyscyplinowani
byli jak zwykle producenci woscy ich 6% przekroczenie kwoty to 80% cznej unijnej
nadwyki (kara 176,3 mln euro). Austria przekroczya limit o 3,3% (24,75 mln euro opaty
wyrwnawczej). Pozostaych 5 pastw przekroczyo przyznane kwoty o mniej ni 1%.
Na drugim biegunie znalazo si 9 pastw, ktre nie wykorzystay kwoty w stopniu ponad
5%. Byy to: Wgry, Litwa, otwa, Malta (w tej czwrce deficyt nawet ponad 10%) oraz
Grecja, Szwecja, Sowacja, Sowenia i Estonia. W ujciu absolutnym najwiksze byo
niewykorzystanie kwot we Francji i Wielkiej Brytanii - razem ponad 1,1 mln ton. Dane o
gremialnym niewykorzystywaniu limitw produkcyjnych mleka kontrastuj z deniem wielu
pastw czonkowskich, w tym Polski, do powikszania kwot.
W przypadku sprzeday bezporedniej tylko Cypr i Holandia odnotoway nadwyki, cznie
420 ton - opata wyrwnawcza za sprzeda bezporedni w wysokoci 120 tys. euro.
Ciekawe jednak, e mimo 0,5% podwyek kwot dla 10 pastw czonkowskich, czne
dostawy mleka w Unii (po dostosowaniu na standardow zawarto tuszczu) w roku
kwotowym 2006/07 spady o 0,15% wobec poprzedniego sezonu i byy o 1,9 mln ton albo
Copyright by FAPA 27
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
1,4% poniej wysokoci kwoty dla UE-25 (w nowych pastwach niewykorzystanie wynioso
nawet 2,8%). Ta nierwnowaga daa niektrym pretekst do dania bilansowania kwot nie
na poziomie poszczeglnych pastw czonkowskich, ale caej UE.
Wyniki sezonu kwotowego 2006/07, dostawy (kolor szary przekroczenie)
Liczba Nadmierne dostawy/
Pastwo kwota dostawy korekta na
aktywnych deficyty
czonkowskie w tys. ton w tys. ton zaw. tuszczu
dostawcw w tys. ton w%
Belgia 12 600 3 287,35 3 046,37 203 -37,96 -1,2%
Czechy 2 699 2 735,31 2 681,83 0 -53,48 -2,0%
Dania 5 350 4 477,31 4 505,93 0 28,62 0,6%
Niemcy 102 785 27 903,01 27 273,183 638 8,656 0,0%
Estonia 1 341 633,138 592,988 -6 -45,75 -7,2%
Grecja 6 270 819,451 738,285 37 -44,372 -5,4%
Hiszpania 28 169 6 052,82 5 866,14 94 -92,48 -1,5%
Francja 99 338 24 027,77 23 098,37 293 -636,52 -2,6%
Irlandia 21 872 5 394,08 5 213,80 166 -14,69 -0,3%
Wochy 43 349 10 239,95 10 857,574 0 617,623 6,0%
Cypr 220 142,776 140,807 3 0,638 0,4%
otwa 21 161 716,154 610,302 27 -79,187 -11,1%
Litwa 74 484 1 586,15 1 324,68 29 -232,75 -14,7%
Luksemburg 923 269,912 258,145 12 0,724 0,3%
Wgry 4 106 1 876,79 1 551,62 0 -325,16 -17,3%
Malta 152 48,698 41,237 0 -7,461 -15,3%
Holandia 21 178 11 052,43 10 828,26 255 30,75 0,3%
Austria 56 695 2 661,85 2 682,38 66 86,72 3,3%
Polska 252 758 9 194,17 8 899,61 68 -226,77 -2,5%
Portugalia 12 236 1 920,95 1 831,84 35 -53,83 -2,8%
Sowenia 8 894 554,023 518,48 -35,543 -6,4%
Sowacja 711 1 030,16 962,536 4 -63,556 -6,2%
Finlandia 15 171 2 411,95 2 340,59 -71,36 -3,0%
Szwecja 8 335 3 316,42 3 117,89 -198,53 -6,0%
Wielka Brytania 18 365 14 492,53 13 839,61 174 -479,36 -3,3%
EU-15 441 636 118 326,80 115 498,35 1 973 773,09 0,7%
NPCz-10 366 526 18 518,32 17 324,10 130 0,64 0,0%
UE-25 808 162 136 845,13 132 822,45 2 103 773,73 0,6%
33 UE-25
Naley zauway, e ta reakcja nastpia z
31
duym opnieniem. O ile ceny zbytu
mleka w proszku rosy ju od lata 2006 29
roku, to ceny skupu doszlusoway do tego
27
trendu dopiero rok pniej. Wzrost jest
jednak imponujcy. 25
I V IX I V IX I V IX
We wrzeniu 2007 r. w Unii Europejskiej
2005 2006 2007
(UE-25) za mleko pacono rednio 33,90
euro/100 kg, o 20% wicej ni rok wczeniej. W pastwach dawnej Pitnastki wzrost sign
22% (w tym w Irlandii ponad 50%, a w Belgii 43%), w nowej Dziesitce pastw
czonkowskich pacono przecitnie o 17% wicej (ale w Polsce +26%).
W gwnych pastwach produkujcych mleko szczeglnie zdroay ceny skupu w Niemczech
(+35% do 37 euro/100 kg). Do najwyszych naleay tradycyjnie ceny pacone rolnikom
Copyright by FAPA 28
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
woskim (ponad 35 euro/100 kg), ale wzrost by mniej dynamiczny (10%) z powodu wysokiej
bazy cenowej. We Francji za mleko pacono we wrzeniu 2007 roku 34 euro/100 kg. (+8%).
Od maja do wrzenia gwatownie (+35%) zwykoway ceny skupu w Wielkiej Brytanii, ktre
przez lata naleay do najniszych w caej Wsplnocie, a na starcie jesieni za dostawy rolnicy
uzyskiwali tam rednio 33,60 euro/100 kg.
Najtaniej za mleko pacono na Litwie (ponad 24 euro/100 kg) i innych krajach batyckich,
nawet tam mleko w skupie zdroao jednak o 24%. Najmniejszy wzrost cen skupu w euro
mia miejsce w Finlandii (+3%, ale do bardzo wysokiego poziomu ponad 40 euro/100 kg).
Wskutek aprecjacji zotego do euro, wzrost cen skupu mleka w Polsce by wyraniejszy w
walucie europejskiej ni krajowej. Za mleko ekstra producenci otrzymywali we wrzeniu 2007
roku o 7% wicej ni rok wczeniej (1,17 z/litr), w euro byo to jednak 26% (prawie 31
euro/100 kg).
Wielki wzrost cen produktw mleczarskich, zniesienie refundacji eksportowych
Na rynku odtuszczonego mleka w Ceny na unijnym rynku OMP od VI 2006 r.
proszku (OMP) w Unii Europejskiej (od redukcji refundacji eksportowych do zera)
2007 rok przynis kontynuacj 4000
hossy rozpocztej jesieni roku 3800
ubiegego. Dynamiczna zwyka 3600
trwaa mniej wicej do poowy 3400
lipca, a po dwumiesicznej 3200
Niemcy
euro/t
2 500
tendencj znikow. Latem, w kulminacyjnym 2 000 PMP Niemcy
momencie hossy, notowania PMP 1 500 PMP Francja
przewyszay zeszoroczne o 70%. Refundacje 1 000 Refundacja
eksportowe zniesiono w lutym. 500
0
Po 9 miesicach 2007 r. produkcja PMP bya lip- w rz- lis- sty- mar- maj- lip- w rz- lis-
06 06 06 07 07 07 07 07 07
zbliona do poziomu z okresu porwnawczego
(-1,2%).
Poniewa unijna produkcja masa zmalaa w 2006 roku o 5,3% (lub 100 tys. ton), wywaro
to dodatkowy wpyw na ograniczenie poday. Na rynku masa w UE ceny, a zwaszcza
refundacje byy od lat tradycyjnie wysokie. Reforma unijna miaa je dostosowa do poziomu
Copyright by FAPA 29
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
wiatowego, czyli w praktyce obniy. Przynosio to efekty do momentu letniej hossy z 2007
roku, gdy przy wiatowych niedoborach masa oprniono unijne magazyny interwencyjne.
Jak rol odgryway one przy stabilizowaniu rynku, pokazay kolejne miesice.
Do wiosny 2007 roku ceny byy stabilne.
Potem teoretycznie powinien zacz si Ceny rynkowe masa w UE a zmiany
okres interwencji, gdy na wiosn refundacji od XI'2006 r., w euro/t
produkcja sezonowo wzrasta. wiatowy 4 500
popyt wyczyci jednak unijne skady, w 4 000
konsekwencji ceny zaczy gwatownie 3 500
zwykowa, a w czerwcu zniesiono 3 000
refundacje. Rok wczeniej do eksportu 2 500
tony masa dopacano tymczasem 2 000 Niemcy
Holandia
prawie 1000 euro. Najwyszy puap 1 500 Francja
cenowy notowania osigny jesieni 1 000 refundacja eksp.
2007 r. (nawet o 80% przekraczajc 500
poziom sprzed roku), a potem nastpia
0
stabilizacja bd lekki spadek. W lis-2006 sty-2007 kw i-2007 cze-2007 sie-2007 lis-2007
listopadzie 2007 r. maso kosztowao na
najwaniejszych rynkach ponad 4000 euro/t (50-60% wicej ni rok wczeniej).
Rynek serw to wiele rodzajw i gatunkw serw o bardzo zrnicowanych cenach. Ta
rozmaito i duy popyt ze strony konsumentw pozwalay na utrzymywanie stabilnego stanu
rynku (z reguy najwyej kilkuprocentowe wahania cen). Na rynek serw hossa przysza pod
koniec wiosny, podobnie jak dla masa. W cigu kilku miesicy ceny odnotoway gwatowne
zwyki, np. brytyjski Cheddar o poow do 3200 funtw za kg, a sery na rynku niemieckim o
30-40%. Komisja wykorzystaa to i take cakowicie zniosa wsparcie do eksportu.
RYNKI PODSTAWOWYCH ARTYKUW MLECZARSKICH W UE
Sery
Produkcja i konsumpcja serw
Wedug danych za 2006 r., produkcja serw we Wsplnocie wyniosa 8,68 mln ton (plus
1,9%), a na rok 2007 przewiduje si wolumen 8,9 mln ton (plus 1,4% - doliczajc Bugari i
Rumuni). Z tej iloci, z nowych pastw czonkowskich pochodzio ok. 1 milion ton serw.
Mogoby si wydawa, i rok 2007 cechuje si pewnym spowolnieniem wzrostu rynku serw,
gdy wczeniejsza hossa w segmencie mleka w proszku skaniaa przetwrcw do kierowania
zwikszonych iloci surowca na te wanie towary. Jednak po 9 miesicach 2007 roku
produkcja serw w Unii Europejskiej zoonej z 27 pastw bya wci o 1,3% wiksza w
stosunku do tej z analogicznego okresu porwnawczego.
Konsumpcja serw w UE wzrosa w 2006 roku o skromniejsze 0,2% do 7,94 mln ton, a w
2007 r. spodziewano si dalszego wzrostu (+1,4% do 8,05 mln ton). Stymuluje go gwnie
gwatownie rosnca popularno serw i twarogw w nowych pastwach czonkowskich (w
2007 r. spoycie serw i twarogw w nowej Dziesitce ma si zwikszy a o niemal 6%).
Przecitne spoycie serw na osob w Unii Europejskiej (UE-25) wynioso w 2006 roku 17,2
kg, z czego w pastwach dawnej Pitnastki 17,9 kg, a w nowych pastwach czonkowskich
13,6 kg rocznie. Najwicej serw (szacunkowe dane za 2007 r.) spoywa si w Grecji 29
kg, a niewiele mniej we Woszech i Francji (po okoo 23 kg). Na drugim biegunie znajduj si
niektre nowe pastwa czonkowskie Wgry (3,5 kg) czy Litwa (4,7 kg), a take, co do
zaskakujce, Irlandia (6 kg) i Hiszpania (9,3 kg). Spoycie na osob w Polsce w 2007 roku
wedug Komisji Europejskiej miao wynie 13,8 kg.
Copyright by FAPA 30
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Handel serami
Eksport serw z caej Unii Europejskiej w 2006 r. wynis 564,5 tys. ton i by o 5% wikszy
ni rok wczeniej. Wywozu tych towarw dokonywali gwnie handlowcy z Niemiec, Francji,
Holandii, Woch i Danii. Wrd nowych pastw czonkowskich najpowaniejszymi dostawcami
tych wyrobw na rynki krajw trzecich byy Litwa i Polska. Eksport na rynki krajw trzecich
stanowi okoo 1/5 handlu wewntrznego serami, czyli obrotw na Jednolitym Rynku (ponad
2,5 mln ton). Wywz by znacznie wikszy od importu (90 tys. ton).
Po 9-10 miesicach 2007 r. poza granice UE wysano 494 tys. ton serw, o ponad 5% wicej
ni w analogicznym okresie 2006 roku. Wzrost naley przypisa oglnemu trendowi wzrostu
konsumpcji i zwykujcych notowa serw na rynkach midzynarodowych. W omawianym
okresie sprowadzono 69 tys. ton serw (-2%).
Przyszo rynku serw naley widzie optymistycznie. Utrzymuje si wieloletni wzrostowy
trend spoycia. Do niska konsumpcja serw w nowych pastwach UE pozostawia miejsce
na wzrost, co stanowi podoe dla pomylnych prognoz dugoterminowych. Ostrzejsza
konkurencja oraz wikszy wybr produktw na rynku maj tumi wzrost cen, co tym samym
nie odbije si ujemnie na konsumpcji. Na przeszkodzie moe jednak stan wci niska sia
nabywcza spoeczestw wikszoci nowych czonkw UE.
Maso
Wedug danych Komisji Europejskiej, w 2006 roku wyprodukowano w Unii 1,97 mln ton
masa, o ponad 5% mniej ni rok wczeniej. Gwnymi producentami byy tradycyjnie
Niemcy i Francja (po ponad 400 tys. ton), ponadto do grona liczcych si wytwrcw masa
w UE nale Polska (173 tys. ton wg GUS, 159 wg Komisji), Wielka Brytania, Holandia i
Irlandia oraz Wochy (kade z pastw powyej 100 tys. ton). Po 9 miesicach 2007 roku
wytworzono o 1,2% wicej masa ni w rok wczeniej.
czna konsumpcja masa w Unii jest nieco mniejsza ni produkcja (szacunkowo 1,91 mln
ton w 2007 roku) i charakteryzuje j lekka, ale wieloletnia tendencja spadkowa. Spoycie
indywidualne masa jest w UE na do stabilnym, ale raczej niskim poziomie okoo 4 kg na
osob rocznie i cechuje je rwnie trend spadkowy. Najwicej masa jedz Francuzi (7,6 kg
na osob rocznie), do duo rwnie Niemcy (6,3 kg), za najmniej (ledwo ok. 1 kg)
Grecy, Wgrzy, Sowecy, Hiszpanie i Portugalczycy. W Polsce spoycie masa nieco
przewysza unijn redni (4,4 kg).
Interwencja niemal zerowa, prywatne przechowalnictwo nieco wiksze ni rok wczeniej
Takiej sytuacji na rynku masa nie byo chyba nigdy. Mimo e limit skupu interwencyjnego
masa w roku 2007 wynosi 40 tys. ton, do magazynw UE zaoferowano jedynie 437 ton z
Hiszpanii (w 2006 roku interwencj objto prawie 61,7 tys. ton masa). Ceny osigny zim
poziom uprawniajcy je do interwencyjnego skupu tylko w trzech pastwach czonkowskich:
Hiszpanii, Irlandii i Portugalii. Rekordowe iloci masa w magazynach na koniec roku
odnotowano w 2003 r. 223 tys. ton.
Do 15 listopada 2007 roku ze 124 tys. ton unijnego masa objtego w roku handlowym
2007/2008 mechanizmem dopat do prywatnego przechowywania w chodniach pozostao
68,8 tys. ton, najwicej w Niemczech, Holandii i Irlandii. W poprzednim sezonie do
prywatnego magazynowania trafio 117,5 tys. ton masa, a w porwnywalnym okresie roku
w magazynach prywatnych znajdowao si 57 tys. ton tego towaru.
Handel zagraniczny masem
Eksport masa do krajw trzecich by w 2006 roku o 12% mniejszy ni w 2005 r. i wynis
184 tys. ton. Najwiksze dostawy na rynki midzynarodowe kierowano z Holandii, a ponadto
Finlandii, Niemiec, Irlandii, Danii i Francji. Po 9-10 miesicach 2007 r. eksport masa (UE-25)
Copyright by FAPA 31
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
zmala o 5% do 147 tys. ton, z czego z nowych pastw czonkowskich wysano 18 tys. ton.
Import masa do UE jest wskutek wysokich ce (co dotyczy te pozostaych artykuw
mleczarskich) niewielki. W 2006 roku wynis on tylko 71 tys. ton (-2% wobec roku
poprzedniego), a po 9-10 miesicach 2007 roku zmala o 21% do 53 tys. ton.
Copyright by FAPA 32
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
STANY ZJEDNOCZONE
Nie uwzgldniajc Unii
90 Produkcja mleka w USA, mln ton
Europejskiej, Stany Zjednoczone
s drugim, po Indiach, 80
najwikszym producentem mleka 70
na wiecie. Produkcja mleka w
60
2006 r. bya znowu rekordowo
wysoka i wyniosa prawie 82,5 mln 50
ton, o 3,5% wicej ni w 2005 r.
40
W roku 2007 spodziewane jest
1,4% wicej i kolejny rekord, 83,6 30
mln ton (po 10 miesicach 2007 r. 20
tempo wzrostu wynioso 1,9%).
10
Cech szczegln amerykaskiego
0
mleczarstwa jest jego ogromna
1967 1971 1975 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007
koncentracja (przecitnie bardzo
due stada krw) i wysoka wydajno. Na koniec 2006 roku produkcj mleka zajmowao si
75 tys. hodowcw, o 4% mniej ni rok wczeniej. Dla porwnania, inny wiatowy potentat
mleczarski - wytwarzajca ponadtrzykrotnie mniej mleka Francja, ma wicej producentw
mleka. Prawie poowa amerykaskiej produkcji mleka pochodzi z ogromnych farm
mleczarskich, liczcych ponad 500 sztuk krw, a zaledwie 1% z gospodarstw hodujcych do
29 krw. W 2010 roku w kraju moe by zaledwie 49 tys. farm wobec 105 tys. w roku 2000.
Na pocztku 2007 roku w Stanach byo 9,13 mln krw mlecznych, o 0,6% wicej ni rok
wczeniej. Po 10 miesicach 2007 r. tempo wzrostu byo zblione, a pogowie wynioso 9,17
mln. rednia mleczno naley do najwyszych na wiecie, a mimo to wci wzrasta -
wyniosa ona w 2006 roku 9050 kg mleka i o 2% przewyszya t z poprzedniego roku. Od
stycznia do padziernika 2007 r. przecitna wydajno krw zwikszya si cznie o 1,6%.
Wielka produkcja mleczarska kierowana Spoycie mleka pynnego i produktw
jest przede wszystkim na zaspokojenie mlecznych ogem na osob w USA
potrzeb ogromnego (liczcego ju 300
znacznie ponad 300-milionw) rynku
250
bogatych konsumentw. W 2006 roku
rednie spoycie mleka i produktw 200
Mleko i mietana
mlecznych w Stanach Zjednoczonych, w
kg
Copyright by FAPA 33
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Oto ceny skupu 100 kg mleka w Ceny skupu mleka w USA, w USc/kg
poszczeglnych klasach w caym 2006 roku: 50
Kl. I 28,48 USD; Kl. II 26,91 USD; Kl. III
26,21 USD; Kl. IV 24,39 USD. 45
Generalnie byy one o 14-16% nisze ni 40
rok wczeniej. Jak wida, w USA paci si
wicej za surowiec przeznaczony do 35
produkcji mleka spoywczego, mietany i 30
lodw oraz serw ni za mleko
wykorzystywane nastpnie do przetwrstwa 25
sty-2004
maj-2004
wrz-2004
sty-2005
maj-2005
wrz-2005
sty-2006
maj-2006
wrz-2006
sty-2007
maj-2007
wrz-2007
na maso i sery. W 2007 roku wskutek
hossy na rynku masa i mleka w proszku
sytuacja ulega jednak pewnej zmianie, o
czym poniej.
Podaje si rwnie ogln cen pacon farmerom za mleko (bardzo zblion do ceny mleka
kl. I), ktr prezentujemy na wykresie. Generalnie, po sabym 2006 roku, kiedy ceny skupu
mleka byy o 15% nisze ni rok wczeniej, ceny skupu zwykoway w II proczu 2007 r. do
rekordowych poziomw. W III kwartale rnica w stosunku do cen sprzed roku wynosia
okoo 80%. We wrzeniu 2007 roku rednia cena skupu mleka w USA wyniosa 48,06
USD/100 kg i bya o poow wysza ni w styczniu. Bardziej ni przecitna, bo niemal
dwukrotnie na przestrzeni 12 miesicy (i o 72% od pocztku roku), zdroao mleko
kierowane do przetwrstwa na maso i mleko w proszku.
Produkcja podstawowych wyrobw mleczarskich
Odtuszczone mleko w proszku (OMP)
W 2006 roku w Stanach Zjednoczonych, po kilkuletnim spadku produkcji odtuszczonego
mleka w proszku, doszo do pewnej (3,2%) zwyki - wytworzono 555 tys. ton OMP.
Wprawdzie pierwszych 5 miesicy 2007 roku przynioso dalsz znik, jednak III kwarta
roku przynis olbrzymi, okoo 40% wzrost produkcji i po III kwartaach produkcja o niemal
4% przewyszya poziom z analogicznego okresu roku poprzedniego. wiatowa hossa na
OMP znalaza rwnie wyraz na rynku amerykaskim. Chude mleko w proszku zaczo droe
w lipcu 2006 r., co po roku nieustannego wzrostu wywindowao ceny na rekordowy poziom.
Maso
Produkcja masa w USA wyniosa w 2006 roku 657 tys. ton, co oznaczao 7,5% wzrost w
porwnaniu do dobrego poprzedniego sezonu. Po stabilizacji w pierwszej poowie 2007 roku,
lato przynioso wyran kontynuacj trendu wzrostowego (III kwarta 17% wzrost
produkcji masa). Od stycznia do wrzenia wytworzono cznie o 5% wicej masa.
Indywidualne spoycie masa jest stabilne od ponad 30 lat i oscyluje wok 2 kg na osob.
Sery
Sery s jedynym spord gwnych artykuw mleczarskich, ktrych produkcja w ostatnim
czasie niezmiennie ronie, napdzana wzrostem konsumpcji - w 2006 r. na kolejnym
rekordowym poziomie 14,7 kg rocznie (bez produktu typu cottage cheese czyli serka
wiejskiego), zwaszcza w produktach typu pizza i fast food. W 2006 roku wytworzono 4,32
mln ton serw, o 4,5% wicej ni rok wczeniej. Jednak w 2007 r. tempo wzrostu produkcji
zmalao wskutek faktu, e przetwrcy, zachceni wietn koniunktur na rynku OMP,
kierowali do przerobu na sery mniejsze ni wczeniej iloci mleka. Skutkiem tego po 9
miesicach 2007 r. ich produkcja wzrosa o 1,4% do niespena 3,3 mln ton. Mimo pewnego
spadku produkcji, najwaniejszymi rodzajami serw wci pozostaj tzw. ser amerykaski
(40%) oraz Cheddar, na ktry przypada blisko 1/3 cznego wolumenu.
Copyright by FAPA 34
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 35
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 36
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
okresie porwnawczym) oraz sery i twarogi 70,5 tys. ton za 267 mln USD, o ponad poow
wicej. Wywz ponad 21 tys. ton masa by wartociowo niemal czterokrotnie wikszy ni w
okresie stycze wrzesie 2006 roku i przynis 55 mln USD. Eksport lodw spad o 4% do
51 mln USD.
Bardzo wysokie ceny na rynkach wiatowych, zwykle wysze ni na amerykaskim rynku
wewntrznym, sprawiy, e eksportu mleczarskiego dokonywano bez dopat, istotnych
dawniej zwaszcza dla chudego mleka w proszku (OMP).
Import
W 2006 roku import mleczarski do USA pozosta w zasadzie na poziomie sprzed roku (+1%)
i osign 1,45 mld USD. Gwn pozycj importu pozostay sery 206 tys. ton za ponad 1
mld USD (+2%). Import serwatki wzrs o 10% do 83 tys. ton i 215 mln USD. Przywz
mleka w proszku zwikszy si o 5% do 70 mln USD (przy spadku wolumenu do 39 tys. ton),
natomiast masa sprowadzono o 30% mniej ni przed rokiem (32 tys. ton za 63 mln USD).
W okresie stycze wrzesie 2007 roku dynamika importu nieco wzrosa (+3%) do 1,05 mld
USD. Sprowadzono sery o wartoci o 7% wyszej (0,75 mld USD), natomiast przywz
serwatki zmala o 14% do 144 mln USD, podobnie jak mleka w proszku (-8%, 42 mln USD).
Zwikszy si za to import masa (+6%, 47 mln USD).
USA maj potencja do stania si wielkim wiatowym eksporterem mleczarskim
Przebieg wydarze w amerykaskim handlu mleczarskim, skorelowany dodatkowo ze
sabncym dolarem, potwierdza prognoz zamieszczon w zeszorocznym Raporcie
sygnalnym. Wzmiankowano wtedy, e jeszcze 15 lat temu Amerykanie koncentrowali si
wycznie na ogromnym (i wci rosncym) rynku krajowym. Jednak umiejtnoci z
dziedziny zarzdzania, wielkie zasoby ziemi i sprzyjajce warunki klimatyczne predestynuj
Stany Zjednoczone do roli istotnego czynnika na wiatowym rynku mleka. Wielu tamtejszych
ekspertw jest sceptycznych wobec tej wizji i uwaa, e aby tak si mogo sta, ceny na
rynku krajowym musiayby take znaczco spa aczkolwiek obraz sytuacji w 2007 roku
przynosi wzmoony eksport przy bardzo wysokich cenach wewntrznych. Ponadto
potwierdza si zaoenie, e wskutek zwikszajcego si popytu mleczarskiego na wiecie,
rosn te ceny na rynkach midzynarodowych.
NOWA ZELANDIA
Nowa Zelandia, mimo do niewielkiej, na tle gigantw, produkcji mleka (2,2% wiatowej),
odgrywa kluczow i wci rosnc rol w wiatowym handlu mleczarskim. Wskutek maego
popytu wewntrznego, ekwiwalent a 95% produkowanego w kraju mleka kieruje si na
eksport. Udzia Nowej Zelandii w wiatowym eksporcie oscyluje wok 1/3, a notowania
wyrobw eksportowanych z Oceanii (czyli rwnie z Australii) uznaje si za ceny wiatowe.
Eksport mleczarski to najwiksze rdo przychodw z wywozu, z udziaem rwnym poowie
eksportu rolno-spoywczego i 1/4 cakowitej wartoci krajowego wywozu (w 2007 roku
8,4 mld NZD dolarw nowozelandzkich przy 33,5 mld NZD cznego eksportu).
Kraj zawdzicza to wietnym warunkom klimatycznym do produkcji mleka, niskim kosztom
produkcji, wietnej logistyce (wielkie, skomputeryzowane farmy, kolejowe transporty mleka
itp.) oraz do niedawna - konkurencyjnym cenom produktw mleczarskich. Litr mleka
kosztowa tu w skupie przez lata kilkanacie centw USA, jednak od pewnego czasu
wskutek bardzo istotnej aprecjacji dolara nowozelandzkiego bardzo wzrs. We wrzeniu
2007 roku litr mleka (w oparciu o prognozy cenowe mleczarni) zwykowa nawet do ponad
24 euro/ niespena 34 USD za 100 kg). Sabnicie dolara amerykaskiego, w ktrej to
walucie Nowa Zelandia prowadzi wikszo rozlicze w handlu mleczarskim, odbywa si
rwnie wobec waluty nowozelandzkiej, a to bardzo utrudnia eksport.
Copyright by FAPA 37
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Prognozowane ceny skupu w walucie krajowej s w sezonie 2007/08 (od czerwca do maja)
systematycznie podwyszane, aczkolwiek nigdy wczeniej skala podwyek nie bya tak
ogromna latem szacunki podwyszono a o 16! Obecnie z prognoz wynika, e za litr mleka
w skupie (o wikszej ni w UE zawartoci tuszczu) rolnicy otrzymaj w przeliczeniu a 54
centy nowozelandzkie, czyli wedug kursu z koca listopada 2007 r. 41,60 centw
amerykaskich lub ponad 28 euro. Takie s aktualne szacunki dominujcego koncernu
Fonterra, ktry skupuje okoo 95% krajowej iloci mleka. W Nowej Zelandii dokonuje si
kalkulacji w oparciu o tzw. kilogram bloku mlecznego. Jego cena wedug aktualnej prognozy
na sezon 2007/08 wynosi 6,40 dolarw nowozelandzkich. Ogromny wzrost cen jest z
entuzjazmem odbierany przez farmerw, co ma m.in. wyraz w rosncych nieustannie cenach
farm mleczarskich i konwersji rolnikw z innych sektorw na zdecydowanie najbardziej
opacalne obecnie mleczarstwo (jednak przeksztacenie takie nie jest natychmiastowe i trwa
okoo roku).
Dla porwnania, ostateczna wysoko wypat za dostawy mleka w sezonie 2006/07 wyniosa
4,10 dolarw nowozelandzkich (NZD) za kg bloku mlecznego oznaczaoby to 44% zwyk
w biecym sezonie, jeli prognozy ulegyby potwierdzeniu.
Wolumen mleka wytworzonego w
sezonie 2006/07 (zakoczonym 31 Produkcja mleka w Nowej Zelandii, mln ton
16
maja 2007 roku) osign kolejny
historyczny rekord i wynis 15,6 mln 14
ton, o 2,6% wicej ni w poprzednim 12
sezonie. Oczekiwania na biecy sezon 10
to ponad 15,8 mln ton mleka (plus 8
1,5%), ale kolejne lata handlowe maj 6
si cechowa ponownie wikszym, 3- 4
5% tempem wzrostu. Warto jednak 2
zauway, e w poprzedniej dekadzie 0
rednie roczne tempo wzrostu 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
produkcji zbliao si do 4%.
Dziki postpowi technologicznemu, wzrasta produktywno (chocia nie mleczno) w
gospodarstwach oraz ich obszar do produkcji mleka wcza si wci nowe farmy i poacie
ziemi. Coraz liczniejsze jest take pogowie krw mlecznych Nowa Zelandia jest jednym z
niewielu krajw rozwinitych, gdzie (wci) ronie pogowie krw mlecznych. W 2006 roku
byo ono o 3% wiksze ni rok wczeniej i liczyo 5,2 mln sztuk (wraz z cieltami). Stado
krw i jawek faktycznie dajcych mleko pozostaje wszake w ostatnim czasie stabilne na
poziomie do prawie 4,2 mln sztuk (rolnicy nie spodziewali si tak dobrej koniunktury, wicej
krw ma si pojawi za rok). Ich chw jest oparty na systemie pastwiskowym i dlatego
ekstensywny rednio daj one okoo 3800 kg mleka rocznie. Ponadto, mleczarstwo Nowej
Zelandii cechuje ogromna sezonowo szczyt produkcji przypada na przeom wiosny i lata,
natomiast w zimie na 6-8 tygodni produkcja spada niemal do zera.
W cigu ostatnich lat liczebno przecitnego stada krw w Nowej Zelandii podwoia si i
osigna 315 sztuk. Wielko gospodarstw mlecznych waha si od 40 do 400 ha, ale
najwicej ma obszar 100-199 ha. Przecitna wielko stada to ok. 270 krw.
Pastwo prowadzi bardzo liberaln polityk na cakowicie wolnym i nieregulowanym rynku
mleka (brak kwot lub jakichkolwiek mechanizmw ograniczajcych produkcj). Kompletnie
nie ingeruje w decyzje produkcyjne niespena 12 tys. farmerw, z ktrych zdecydowana
wikszo jest dostawcami i jednoczenie udziaowcami jednej z najwikszych wiatowych
firm mleczarskich spdzielni Fonterra, kontrolujcej 95% krajowego sektora. Koncern
wdraa najnowoczeniejsze technologie w zarzdzaniu, produkcji i handlu.
Copyright by FAPA 38
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 39
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Eksport mleka w proszku (zarwno chudego, jak penego) osign niemal 1 mln ton.
Szczeglnie dynamicznie wzrosa jednak ilo wysanej kazeiny (o ponad 1/3 do 92 tys. ton),
a zwaszcza serwatki (blisko o poow do 117 tys. ton).
Dynamika wzrostu eksportu PMP w rednim okresie (od 1992 r.) niemal dwukrotnie
przewyszaa tempo zwyki produkcji mleka, a popyt na ten towar odzwierciedla zwikszone
wiatowe zapotrzebowanie na biaka mleczne.
W sezonie 2006/07 z Nowej Zelandii wysano 669 tys. ton PMP, o prawie 7% wicej ni w
poprzednim roku handlowym. Najwikszym odbiorc bya Wenezuela 66 tys. ton, o poow
wicej ni rok wczeniej. Kolejnymi byy Sri Lanka 53 tys. ton (plus 11%) oraz Chiny (52
tys. ton, co oznaczao 22% spadek). Wiksze iloci OMP (od 38 do 25 tys. ton) dostarczano
te do Arabii Saudyjskiej, Malezji, Indonezji, Algierii, na Filipiny, do Meksyku i Tajlandii.
Niewiele sabiej roso w ostatnich latach tempo wywozu chudego mleka w proszku (OMP), a
rok handlowy 2006/07 przynis wrcz ogromn zwyk (+35%, do 327 tys. ton). Jednak
wyniki biecego sezonu i przewidywania na najblisz przyszo s dla tego segmentu
mniej optymistyczne. W zeszym, zakoczonym sezonie 2006/07 najwaniejszym partnerem
dla wywozu OMP z Nowej Zelandii pozostay Filipiny (47 tys. ton, plus 29%), chocia
sprzeda w innych kierunkach rosa niekiedy bardziej dynamicznie (Tajlandia plus 58%,
Indonezja - po ok. 30 tys. ton). Eksport do Malezji wzrs o poow do 26 tys. ton, jednak
taki sam wynik w przypadku Chin oznacza spadek o 14%. Inni liczcy si odbiorcy
nowozelandzkiego chudego mleka w proszku to Arabia Saudyjska (23 tys. ton), Singapur (18
tys. ton), a nawet po dwch latach przerwy Unia Europejska, ktra kupia od Nowej
Zelandii 17,5 tys. ton OMP.
Eksport serw cechuje si wiksz zmiennoci po 16% wzrocie w zeszym roku do blisko
309 tys. ton, aktualny sezon ma by wedug prognoz nieco gorszy (spadek o ponad 1%)
wskutek ograniczonej poday sprzeda mleka w proszku na rynkach wiatowych oferowaa
w ostatnich miesicach lepsze zyski. W roku marketingowym 2006/07 struktura eksportu
serw wykazywaa niejednoznaczne tendencje. Zmala wywz serw innych ni dojrzewajce
o prawie 6% do 79 tys. ton. Natomiast serw dojrzewajcych sprzedano prawie 232 tys.
ton, o 24% wicej ni przed rokiem. Czoowymi odbiorcami serw z Nowej Zelandii pozostay
Japonia (62 tys. ton, plus 17%) i Australia (50 tys. ton, plus 5%). Wywz do Unii
Europejskiej zwikszy si prawie o do 37 tys. ton, a do Stanw Zjednoczonych o 31% do
30 tys. ton. Mniejsze znaczenie miay takie kierunki jak Egipt, Korea Pd., Meksyk, Arabia
Saudyjska i Filipiny (od 10 do 13 tys. ton).
Stosunkowo najsabiej zwiksza si w cigu poprzednich piciu lat nowozelandzki eksport
masa dwukrotnie wolniej od zwyki produkcji. Warto jednak wspomnie, e i w tym
segmencie hossa doprowadzia do 19% skoku w sezonie 2006/07 (do 411 tys. ton, w
ekwiwalencie masa). Eksport ma jednak zmale o 10% w aktualnym roku handlowym.
Zwyce wywozu masa nie przeszkodzi w zeszym sezonie ponad 30% spadek eksportu na
rynek Wsplnoty 68 tys. ton to wolumen najniszy w cigu ostatnich 5 lat. Rwnie eksport
masa do Rosji by mniej dynamiczny od redniego dla tego segmentu (35,5 tys. ton, plus
13%), podobnie jak do Stanw Zjednoczonych i Iranu (28-29 tys. ton, plus 6-10%). Dla
odmiany, sprzeda do Egiptu zwikszya si a o 60% do 31 tys. ton, do Meksyku i Arabii
Saudyjskiej o ponad 80% (odpowiednio 21 i 17 tys. ton). Inni, coraz bardziej istotni odbiorcy
masa z Nowej Zelandii to Azerbejdan (17 tys. ton), Chiny (13 tys. ton), Tajwan i Australia
(po okoo 12 tys. ton).
Eksport serwatki rs dynamicznie i w sezonie 2006/07 osign 10,8 tys. ton - o 43% wicej
ni rok wczeniej. O tempie wzrostu wiadczy fakt, e rok wczeniej wysano tylko niespena
5 tys. ton, a dwa lata wstecz zaledwie 1,5 tys. ton serwatki. Najwaniejsze rynki to Chiny
(3,4 tys. ton) oraz Indonezja, Japonia, Malezja i Filipiny (1,9-1,25 tys. ton).
Copyright by FAPA 40
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 41
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
ronie znaczenie ssiadw Nowej Zelandii jako odbiorcw jej nabiau, wskutek
dywersyfikacji oferty handlowej. W sezonie 2006/07 na USA przypado 11% wartoci
wywozu mleczarskiego (kazeina i kazeiniany, sery oraz bezwodny tuszcz mleczny), za na
Uni Europejsk 7%. Kolejne miejsca zajmuj ju jednak kraje Dalekiego Wschodu
Japonia 6% (sery, chude mleko w proszku), Filipiny i Chiny po 5%, ponadto Meksyk rwnie
5%, Arabia Saudyjska, Malezja, Indonezja i Australia po 4%, Tajlandia 3%. Z czci
partnerw Nowa Zelandia zawara lub zamierza zawrze umowy o wolnym handlu.
Warto podkreli, e Nowa Zelandia jest dla Chin mimo sporego spadku w cigu 2007 roku,
o ktrym informuj chiskie rda wci najwaniejszym dostawc towarw mleczarskich
z blisko 30% udziaem w rynku. Do Chin trafia przede wszystkim mleko w proszku
penotuste, a take odtuszczone oraz mleko skondensowane. Z wadzami Pastwa rodka
prowadzone s negocjacje w sprawie midzyrzdowej umowy handlowej o wolnym handlu, a
oprcz eksportu Nowa Zelandia prowadzi te aktywne inwestycje na chiskim rynku mleka.
Polityka Nowej Zelandii na rynku mleka
Koncentracja mleczarstwa na Antypodach pod przewodem nowozelandzkiej Fonterry
Pojawiy si opinie o moliwej fuzji pomidzy wielkimi firmami mleczarskimi w Australii.
Nowozelandzki gigant mleczarski Fonterra, ktry ma na tamtejszym rynku mocn pozycj,
rozwaa poczenie z najwiksz australijsk firm mleczarsk Dairy Farmers (przerabia
milion ton mleka rocznie) oraz innym tamtejszym potentatem - Goldman Fielder (artykuy
mleczarskie, piekarnicze itp.). Warto transakcji to ponad 5 mld dolarw australijskich
(3,1 mld euro). Ponadto ju wczeniej Fonterra nabya pakiet kontrolny innego wielkiego
australijskiego przetwrcy firmy Bonlac.
Fonterra jest na mocy ustawy krajowej zobligowana do rezygnacji z przynajmniej 400 mln
litrw dostaw mleka na rzecz swych drobnych konkurentw (wolumen ten moe wzrosn w
cigu najbliszego roku do p miliarda litrw). Chodzi o pozostawienie choby cienia
konkurencji na krajowym rynku. Przepis ten jednak ma zosta zrewidowany w cigu
nadchodzcych 12 miesicy wadze giganta o rocznych obrotach 14 mld NZD (10,5 mld
USD) protestuj bowiem przeciw administracyjnym kosztom wspierania konkurencji.
W poowie listopada 2007 r. zarzd Fonterry ogosi propozycje fundamentalnych zmian w
strukturze kapitaowej firmy. Utworzona w 2001 roku spdzielnia chce kontynuowa
ekspansj na rynkach zagranicznych, a do tego potrzebuje funduszy. Opcj preferowan
przez kierownictwo i poddan pod gosowanie udziaowcw w maju 2008 roku bdzie
utworzenie nowego podmiotu Fonterra Ltd. (spka z o.o.), a w nastpnych latach ma
doj do emisji kolejnych akcji w formie oferty publicznej, po czym firma ma by notowana
na nowozelandzkiej giedzie papierw wartociowych. W niektrych kwestiach potrzebne
bdzie wsparcie parlamentu. Obecny rzd popiera projekt przeksztace.
AUSTRALIA
Australia nie naley do grona najwikszych Produkcja mleka w Australii, mln ton
producentw mleka na wiecie. Jej 12
potencja to tylko poniej 2% globalnej 10
produkcji. Podobnie jak w przypadku Nowej
Zelandii, ten skromny odsetek nie 8
odzwierciedla jednak duej (cho ostatnio 6
malejcej) roli Australii w handlu
produktami mleczarskimi, zwaszcza w 4
eksporcie mleka w proszku. Kraj by zwykle 2
trzecim wiatowym eksporterem artykuw
0
mleczarskich po Unii Europejskiej i
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
Copyright by FAPA 42
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
pobliskiej Nowej Zelandii z okoo 12% udziaem w rynku (ostatnio wydaje si, e straci
miejsce na podium na rzecz Stanw Zjednoczonych). Jednak w odrnieniu od Nowej
Zelandii, ten udzia nie wzrasta, ale raczej spada.
Jest to spowodowane kolejn niszczc susz, jaka nawiedza region. rda australijskie jako
susz traktuj wrcz okres od pocztku 2002 roku (mimo e zdarzay si okresy lepszej
pogody). Wypalia ona pastwiska i drastycznie zredukowaa ilo dostpnych pasz, ogromnie
podwyszajc koszty z tego tytuu. Ceny zb i wody do nawadniania obszarw rolniczych
podskoczyy do rekordowych poziomw. W dajcej si przewidzie przyszoci nie ma szans
na odbudow tych zasobw, ktre uznaje si za absolutnie priorytetowe dla rozwoju
krajowego mleczarstwa (sektor zagospodarowuje 40% krajowych zasobw wody do irygacji).
Wszystko to zagrozio istnieniu licznych australijskich gospodarstw mleczarskich, jednak nie
mona mwi o trendzie gremialnego odchodzenia z sektora mleka.
Produkcja mleka w Australii uwaana jest wci za ekstensywn, mimo do wysokiej
mlecznoci krw (okoo 5,5 tys. kg rocznie co prawda, te dane pochodz z dobrego sezonu
2005/06) - ze wzgldu na pastwiskowy system produkcji mleczarskiej. Po wzrocie na
przeomie millenium (do okoo 2,18 mln sztuk), pogowie wykazuje siln tendencj spadkow
trend nasili si zwaszcza w obliczu ostatnich katastrof klimatycznych, a stado liczyo w
sezonie 2006/07 okoo 1,8 mln sztuk. Wielu producentw dokonywao znaczcych ubojw z
uwagi na niemono zapewnienia drogich pasz.
Negatywny wpyw suszy zagodzi fakt czciowego przeniesienia wysokich cen produktw
mleczarskich na rynkach wiatowych na krajowych producentw mleka jednak dopiero w II
poowie 2007 roku, czyli na starcie sezonu 2007/08 (brak dokadnych danych cenowych za
ten okres). Indeks cen paconych australijskim producentom mleka wzrasta jednak w
ostatnim czasie znacznie sabiej ni indeks cen paconych producentom ywca (poza
drobiem) lub weny.
W minionym sezonie mleczarskim (lipiec 2006 czerwiec 2007) w Australii wyprodukowano
9,87 mln ton mleka, o 5% mniej ni rok wczeniej. W aktualnym sezonie produkcja ma
zmale w takim samym stopniu do okoo 9,4 mln ton najmniej od dekady. Spadek naley
przypisa silnemu tempu redukcji stada krw. Warto doda, e australijskie mleczarstwo jest
podobnie jak nowozelandzkie niezwykle skoncentrowane: rednie stado liczy po ostatniej
fazie wymuszonej koncentracji okoo 300 sztuk zwierzt. W mleczarstwie zatrudnionych jest
ponad 20 tys. osb na ponad 300 tys. zatrudnionych w caym, szeroko rozumianym sektorze
rolno-spoywczym.
W konsekwencji spada produkcja i wywz podstawowych produktw mleczarskich oraz ich
dostpno na rynku wiatowym, gdy gwny nacisk pooony zostanie na utrzymanie w
miar stabilnego poziomu produkcji (a wic zwikszonego udziau) mleka spoywczego.
Mniejsza oferta jest w czci zastpowana przez handlowcw z Nowej Zelandii, Unii
Europejskiej czy nawet Stanw Zjednoczonych (OMP), ale i tak wpyno to i nadal bdzie
wpywa na wysoki poziom cen na rynkach midzynarodowych.
W odrnieniu od niewielkiego rynku Nowej Zelandii, w strukturze bilansu mleka Australii
istotn rol odgrywa rynek krajowy. Konsumowana jest tam poowa wyprodukowanego
mleka: obecnie ju ponad pita cz przypada na mleko spoywcze, a pozostae 30% na
ekwiwalent w produktach mlecznych.
Australijski dolar (AUD), podobnie jak wikszo walut pastw rozwinitych, umacnia si
wobec waluty amerykaskiej, w ktrej dokonuje si transakcji na rynkach wiatowych. Do
poowy grudnia 2007 r. rednioroczna aprecjacja wyniosa blisko 11% (kurs AUD/USD z
10.12.2007 roku a 0,88). Wpyno to dodatkowo w negatywny sposb na
konkurencyjno eksportu mleczarskiego.
Copyright by FAPA 43
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 44
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
2,5 Pozostae
2,0 Kazeina
1,5 Maso
PMP
1,0
OMP
0,5
Sery
0,0
2002-03 2003-04 2004-05 2005-06 2006-07 2007-08
Pod wzgldem wolumenu na wykresie wida wyrana stabilizacj poziomu wywozu serw
oraz OMP przy postpujcym spadku znaczenia masa i penotustego mleka w proszku.
600
Maso
500
400 PMP
300
OMP
200
Sery
100
0
2000-01 2001-02 2002-03 2003-04 2004-05 2005-06 2006-07
Sery
Najwaniejszym wyrobem australijskiego przemysu mleczarskiego s sery - szczeglnie
Cheddar, na ktry mimo znacznego spadku w ostatnim czasie wci przypada blisko
poowa cznej iloci serw.
Sery w okoo 60% konsumowane s na miejscu rednie spoycie na osob oceniano w
sezonie 2005/06 na niespena 11 kg rocznie (nieco mniej ni w latach poprzednich), a w skali
caego kraju na ponad 230 tys. ton. Udzia serw w cznej produkcji (tonau)
podstawowych wyrobw mleczarskich przekracza w ostatnim okresie 40%, a powodem tego
byy rosnce zyski z eksportu na kluczowe rynki. W rekordowym sezonie 2001/02
wyprodukowano 412 tys. ton serw. Produkcja w roku handlowym 2006/07 wyniosa 360
tys. ton, mniej wicej tyle co w poprzednim sezonie. Jednak prognozy na aktualny sezon s
duo gorsze i zakadaj a 7% spadek wolumenu do 335 tys. ton. Jest to wynik zmiany
sytuacji preferowania produkcji serw (popyt azjatycki), jaka dominowaa do niedawna w
australijskim mleczarstwie na rzecz mleka w proszku i masa, ktre w 2007 roku oferoway
lepsze moliwoci spienienia i wiksze zyski.
Eksport serw w sezonie 2006/07 nieznacznie wzrs w porwnaniu z poprzednim okresem
do 212 tys. ton (+5%, przy spadku wartoci o 1,5% do 825 mln AUD), ale prognoza na
biecy sezon mwi o 7% znice do 198 tys. ton, spowodowanej ograniczeniem produkcji.
Copyright by FAPA 45
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Po pierwszych trzech miesicach sezonu spadek by jednak nieco mniejszy (-4%). Gwnymi
odbiorcami tych produktw z Australii bya w roku handlowym 2006/07 tradycyjnie Japonia
(96 tys. ton i 338 mln AUD), z udziaem 45% w wolumenie i 41% w wartoci. Inni wani
odbiorcy to Arabia Saudyjska (18 tys. ton, 87 mln AUD) i Stany Zjednoczone (14 tys. ton,
53 mln AUD), a z pastw Unii Europejskiej Wielka Brytania (4,4 tys. ton, 15 mln AUD).
Australia sprowadza rwnie do znaczce iloci serw w minionym sezonie byo to
64 tys. ton (wobec 51 tys. ton rok wczeniej), w przewaajcej wikszoci z Nowej Zelandii,
a niewielkie iloci take z Europy.
Odtuszczone mleko w proszku
Chude mleko w proszku jest drugim najwaniejszym towarem mleczarskim Australii. Jego
produkcja osigaa rekordowy wolumen na pocztku tysiclecia (nawet ponad 240 tys. ton),
ale w sezonie 2006/07 wyniosa 205 tys. ton (plus 9% w stosunku do poprzedniego sezonu).
Prognoza na aktualny rok handlowy to 191 tys. ton OMP, o 7% mniej ni rok wczeniej.
Zotym okresem dla eksportu by rwnie pocztek biecej dekady (ponad 200 tys. ton), dla
odmiany w sezonie 2004/05 wywz zmala a do 141 tys. ton. Wyniki za ostatni zakoczony
rok handlowy 2006/07 to 165 tys. ton OMP (za ponad p miliarda AUD), o 9% mniej ni rok
wczeniej mimo wietnej koniunktury na mleko w proszku na rynkach wiatowych. Eksperci
przewidywali, e sezon 2007/08 bdzie nieco lepszy, jednak wyniki I kwartau (okres lipiec
wrzesie 2007 r.) tego nie potwierdzaj. Dynamika spadku wolumenu eksportu chudego
mleka w proszku naleaa do najwyszych: 35%, chocia warto eksportu OMP wzrosa o
5% do 123 mln AUD.
Chude mleko w proszku z Australii trafia (dane za sezon 2006/07) na jej tradycyjne rynki
poudniowo-wschodniej Azji: do Malezji (24 tys. ton za 72 mln AUD), Singapuru (23 tys. ton,
67 mln AUD) oraz do Tajlandii (18 tys. ton, 51 mln AUD) i Filipin (16 tys. ton, 46 mln AUD).
Import OMP jest minimalny i pochodzi z Nowej Zelandii (kilka tysicy ton). Spoycie OMP na
rynku krajowym jest stabilne i nie przekracza 40 tys. ton.
Penotuste mleko w proszku
Produkcja PMP w minionym sezonie (2006/07) drugi rok z rzdu wyranie malaa, bo a o
14%, do 135 tys. ton. Kontrastuje to np. z rokiem handlowym 2002/03, kiedy wytworzono
blisko 240 tys. ton penego mleka w proszku. Spoycie na rynku krajowym to 23 tys. ton.
Eksport PMP w sezonie 2006/07 osign wielko 94 tys. ton, czyli o 14% poniej poziomu
sprzed roku. Jego warto spada a o 18% do 275 mln dolarw australijskich. Rekordy
paday w sezonie 2000/01, kiedy to 168 tys. ton PMP sprzedano za kwot 580 mln AUD.
Towar australijski kierowano tradycyjnie do licznego grona pastw poudniowo-wschodniej
Azji, ktremu zdecydowanie przewodzi Singapur (41 tys. ton za 14 mln AUD 15% udzia w
eksporcie PMP z Australii). Istotnymi, a niewymienionymi wczeniej odbiorcami PMP s te
Tajwan, Indonezja, Oman i Bangladesz. Po I kwartale aktualnego sezonu wywz PMP zmala
drastycznie o 1/3, aczkolwiek mimo wielkiego spadku wolumenu, warto eksportu mleka w
proszku wzrosa o 3%.
Import, podobnie jak w przypadku pozostaych towarw mleczarskich, jest niewielki (10-15
tys. ton) i pochodzi w pierwszym rzdzie z Nowej Zelandii.
Maso
Produkcja masa (w jego ekwiwalencie, czyli wliczajc te bezwodny tuszcz malany) w
sezonie 2006/07 spada o niemal 9% do 133 tys. ton, co stanowi kolejne historyczne dno i
potwierdza wyrany trend odwrotu od produkcji tego tuszczu. Pod koniec XX wieku Australia
wytwarzaa bowiem nawet okoo 170-180 tys. ton masa. Analitycy przewiduj kolejne
Copyright by FAPA 46
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
znaczne zniki do 110-117 tys. ton w obecnym sezonie. Spoycie jest niewielkie, ale ronie
do wyranie do niemal 80 tys. ton lub prawie 4 kg na osob rocznie w skali roku (inne
rda podaj tu wielkoci o okoo nisze).
Eksport masa w sezonie 2006/07 nalea do najniszych w ostatnim czasie i wynis
niespena 81 tys. ton (niszy by tylko dwa lata wczeniej niecae 70 tys. ton). O ile
wolumen eksportu spad w porwnaniu z poprzednim sezonem o 2%, to warto a o 21%
do 179 mln AUD (najnisza od co najmniej dekady). Po pierwszych trzech miesicach sezonu
2007/08 eksport masa spad o 27%, a tuszczu malanego o 38%.Wskutek wysokich cen
na rynku wiatowym, warto wywozu pozostaa jednak stabilna.
Najwaniejszymi rynkami dla masa z Australii s Egipt i Singapur - w ostatnio zakoczonym
sezonie sprowadziy one po okoo 7 tys. ton tego tuszczu za mniej wicej 14 mln AUD
kade, a inni wani odbiorcy to Tajlandia i Malezja.
Podsumowanie aktualnej sytuacji australijskiego eksportu mleczarskiego
Podsumowujc, w I kwartale nowego sezonu czny wolumen wywozu zmniejszy si o 1/4.
Najbardziej zmalaa sprzeda nieuwzgldnionej w analizie serwatki (-43%, wartociowo o
15%), a tylko nieco mniej obu rodzajw mleka w proszku. Wskutek znacznie wyszych ni
przed rokiem cen eksportowych, spadek wartoci by w omawianym okresie duo mniejszy i
wynis tylko -1,5%. Handlowcy australijscy uzyskali cznie ze sprzeday towarw
mleczarskich 618 mln dolarw australijskich (AUD). Warto jednak doda, e wskutek
aprecjacji krajowej waluty wobec USD warto eksportu w dolarach amerykaskich bya o
10% wiksza i wyniosa blisko 523 mln USD.
INDIE
Indie s najwikszym producentem mleka Produkcja mleka w Indiach - rne rodzaje
na wiecie, ale wskutek niskiej jakoci 100
infrastruktury mleczarskiej mwi si o 90
nich, e s mlecznym gigantem, ktry 80
chodzi boso. Produkcj mleka zajmuje si 70
na subkontynencie nie mniej ni... 70 60
mln ton
Copyright by FAPA 47
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
ton (by w kolejnym doj do 102 mln ton przy zaoeniu utrzymania si trwajcego od
kilkunastu lat 3% wzrostu). Na ten wolumen skada si 42 mln ton mleka krowiego (przy
pogowiu 38 mln krw, przede wszystkim lokalnych gatunkw) oraz okoo 53 mln ton mleka
bawolego (plus niespena 4 mln ton mleka koziego). Mleko krowie stanowi ponad 42%
oglnej wytwarzanej iloci surowca, a bawole 54%. Tempo wzrostu tego ostatniego jest
jednak wysze, m.in. dziki lepszej wydajnoci mlecznej i szybszemu wzrostowi stada.
Tendencj t wzmacnia krajowy system do wysokich jak na kraj rozwijajcy si - cen
skupu mleka, premiujcy zawarto tuszczu, a take rosncy eksport misa bawow.
Generalnie bawoy s preferowane ze wzgldu na znacznie wicej zastosowa (naley te do
nich wykorzystywanie do pracy na roli).
Mleko bawole ma rednio 6% tuszczu wobec 4% u krw, co przekada si na rnice
cenowe - przecitnie o 16%. Ceny skupu mleka w Indiach s relatywnie wysokie jak na
kraj o nisko rozwinitym rolnictwie, co wynika z pobudzania produktywnoci. W 2007 roku
poday one za oglnym wiatowym trendem i zdroay w listopadzie o kilkanacie procent z
poziomu 27-30 USD/ litr w lipcu 2007 r. (brak dokadnych danych w skali oglnokrajowej).
Ze wzgldu na ogromn, ponadmiliardow populacj, Indie koncentruj si gwnie na
zaspokajaniu wasnych potrzeb w zakresie mleka. Do stanowczo broni przy tym swego
rynku przed importem, wykorzystujc rygorystyczne wymogi jakociowe i sanitarne.
Kraj jest potentatem w produkcji masa i masa sklarowanego. Szacowana na sezon 2007/08
wielko 3,6 mln ton (wikszo z sektora niezorganizowanego) to o ponad 7% wicej ni
rok wczeniej - stanowi to grubo ponad 40% wiatowego wolumenu tego tuszczu. Produkcja
proszku mlecznego (gwnie odtuszczonego) w roku handlowym 2007/08 ma wzrosn
szacunkowo o 8% do 345 tys. ton. Produkty te s szeroko wykorzystywane do
rekonstytuowania mleka pynnego czyli do odwrotnej produkcji z zastosowaniem masa i
mleka w proszku, oczywicie przy dodaniu wody. Inna szczeglna rola masa sklarowanego w
Indiach polega na tym, i suy ono do przygotowywania droszych potraw (dodatek do
pieczenia z segmentu premium), osiga te ceny dwukrotnie wysze ni oleje rolinne.
Przyszo mleczarstwa krajowe wadze widz w rynku serw obecnie prawie piciokrotnie
mniej znaczcego ni mleko w proszku. Najwikszym problemem na drodze wzrostu jest
tradycyjnie jako mleka, ktra musi ulec poprawie.
Perspektywa dla sektora w 2011 roku
W 2005 roku warto hinduskiego rynku mleczarskiego szacowano na 56 mld USD (w cenach
konsumentw). Nowsze dane indyjskiej Narodowej Rady Rozwoju Mleczarstwa (sezon
2006/07) z innego rda wskazuj na potencja ponad 41 mld euro.
W 2005 roku najwikszy udzia mia segment mleka spoywczego (20,4 mld USD), a
nastpnie sklarowanego masa (blisko 6 mld USD). Rynek mleka w proszku by wart 1,2 mld
USD. Znaczny udzia w rynku miay produkty specyficzne dla regionu, nieznane w innych
czciach globu. Do 2011 roku, kiedy to produkcja surowca ma przekroczy 120 mln ton,
warto rynku ma wzrosn ponaddwukrotnie do 128 mld USD, przy czym z mleka
spoywczego ma pochodzi 39,3 mld USD, z masa sklarowanego 10,5 mld USD, z mleka w
proszku 2,2 mld USD, a z serw i kazeiny 1,5 mld USD.
W omawianym okresie udzia mleka spoywczego w strukturze przetwrstwa surowca ma
wzrosn z 77% do 81%, a tylko z niespena 1/5 krajowego wolumenu (22,5 mln ton)
wytworzone zostan inne wyroby mleczne.
Dane na temat udziau sektora zorganizowanego i niezorganizowanego w produkcji i
przetwrstwie mleka w Indiach s niespjne i czsto sprzeczne.
Copyright by FAPA 48
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 49
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
mleka w proszku osignby 68 tys. ton. Jeli Indie weszyby mocno na rynek OMP, ceny
wiatowe ustabilizowayby si na poziomie 3400-3500 USD/t twierdz rda indyjskie.
W indyjskim handlu mleczarskim najwaniejszy jest wywz biaka mlecznego, w formie
odtuszczonego i penotustego mleka w proszku (OMP/ PMP) i kazeiny. Eksport chudego
mleka w proszku przynosi 80% przychodw z eksportu mleczarskiego. Najwaniejszymi
odbiorcami OMP s Bangladesz, Algieria i Egipt, a kazein wysya si do Stanw
Zjednoczonych. W porwnaniu z produkcj te iloci s wci niezbyt znaczce.
Obecny potencja eksportu OMP z Indii to 50 tys. ton, ale prognozuje si jego dalszy wzrost.
Szefowie tamtejszych duych firm mleczarskich mwi nawet, e kraj mgby wysya za
granice nawet 100 tys. ton OMP bez szkody dla zaspokajania popytu i cen na rynku
wewntrznym. Oznaczaoby to uzyskanie nawet 8% udziau w handlu wiatowym, co nie jest
trudne do osignicia przy krajowej produkcji blisko 100 mln ton surowca (rwnie mleka
bawow).Przyjmuje si, e przy wydajnoci 11 litrw mleka do produkcji 1 kg OMP, na ten
cel naleaoby przeznaczy tylko okoo 1% hinduskiej produkcji.
Jak wspomniano, Indie staraj si chroni wasny rynek przed importem mleczarskim.
Istnieje kontyngent na przywz OMP - na 10 tys. ton po stawce 15% oraz powyej 60%.
Wikszo importu prowadzona jest bez limitw ilociowych, ale w wikszoci przypadkw
naley uzyska stosowne zezwolenia. W ten sposb moliwy jest przywz mleka, mietany,
odywek dla niemowlt, mleka skondensowanego, serwatki, masa sklarowanego i innych
tuszczw do smarowania oraz serw. Faktycznie jednak wadze reguluj przywz niektrych
produktw (mleko odtuszczone, pene, dla niemowlt i skondensowane) poprzez ustalone
standardy sanitarne zgodne z normami Indyjskiego Biura Norm. Skutecznie blokuje to np.
zakupy z wielu krajw, w tym USA.
Wysoko stawek celnych przedstawia si nastpujco: mleko w proszku 68,3%, mleko
pene i dla niemowlt 36%, serwatka 36%, mleko skondensowane 59%, jogurty itp.
30,9%, maso stoowe i sklarowane 46,8%, sery inne ni dojrzewajce 36,1%,
dojrzewajce 46,8%. Wszystko to sprawia, e przywz produktw mlecznych do Indii jest
w skali rynku ladowy, rzdu kilkudziesiciu tysicy ton rocznie.
CHINY
Najludniejsze pastwo wiata byskawicznie, w Szybki wzrost produkcji mleka
cigu kilku lat, stao si jednym z kluczowych w Chinach, w mln ton
40
elementw wiatowego sektora mleczarskiego.
35 Owcze i kozie
Popyt, zwaszcza na mleko pynne, przekracza 30
moliwoci krajowej produkcji i przetwrstwa, Krowie
25
cho te rosn w ekspresowym tempie, 20
Bawole
dodatkowo stymulowane przez wadze. 15
Zachodni analitycy oceniaj warto sprzeday 10
artykuw mleczarskich w Chinach w 2006 roku 5
na 14 mld USD, a do koca biecej dekady ma 0
ono wzrosn do 20 mld USD. 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
Rynek chiski jest analizowany przez liczne rda i sztaby ekspertw, z czego wynika czsta
rozbieno danych - bdziemy to wskazywa i poddawa weryfikacji. Rnica dotyczy np.
towarowoci produkcji: wedug USDA - amerykaskiego Ministerstwa Rolnictwa, do
przetwrstwa trafia 57% oglnej iloci mleka, za rda chiskie podaj wskanik ok. 70%.
Wedug urednionych przez autora raportu danych FAO oraz USDA (te drugie zblione do
statystyk narodowych), w 2007 roku Chiny wyprodukuj ponad 36,5 mln ton mleka, o 10,6%
wicej ni rok wczeniej (33 mln ton) i ponad trzykrotnie wicej ni w 2000 r.! Okoo 90-97%
wolumenu (czyli 32-35 mln ton, wedug rnych rde) stanowi mleko krowie. Surowca
Copyright by FAPA 50
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
dostarcza ponad 9 mln krw (plus pewna liczba bawow i owiec), a ich ilo dynamicznie
wzrastaa dotd w tempie rwnym zwyce produkcji. Cae stado byda mlecznego w Chinach
(doliczajc take zwierzta, ktrych nie mona jeszcze doi) liczy blisko 15 mln sztuk.
W 2008 roku sektor mleka w Chinach ma wzrasta przejciowo wolniej ni w poprzednich
latach, a przyczyn jest wanie spodziewany spadek tempa wzrostu liczby krw do poniej
10% (po raz pierwszy od czterech lat, w ktrym to okresie dynamika przekraczaa 22%). O
wiele wysze s koszty produkcji (pasze, woda, prd, transport, a take koszty pracy).
Dotkno to rwnie wielu - ocenia si, e nawet 40% - rolnikw w Pastwie rodka,
zwaszcza dziaajcych na mniejsz skal. Zyski przecitnego rolnika wytwarzajcego mleko
zmalay kilkakrotnie, z rwnowartoci 400-500 USD rocznie kilka lat temu do okoo 130 USD
obecnie. Wskutek 5-krotnego podniesienia stp procentowych przez bank centralny w 2007
roku (z 6,1 do 7,29% we wrzeniu) podroa kredyt, co utrudnio spat poyczek
zacignitych na kupno rasowych krw. Jednoczenie ceny skupu mleka zwykoway bardzo
nieznacznie, a ostra konkurencja midzy mleczarniami doprowadzia nawet do spadku cen
detalicznych nabiau. Poniewa podmioty skupowe, mimo wspomnianego wzrostu kosztw,
wstrzymyway si dugo z podwykami cen skupu, rolnicy nie tak chtnie jak wczeniej
zwikszali produkcj. Poza tym, nie maj oni urzdze schadzajcych, zatem musz
akceptowa niskie ceny w najbliszym zakadzie. Ponadto, kryzys na rynku wieprzowiny i
wysokie ceny woowiny sprawiy, e farmerzy dokonywali wielu ubojw.
Fala podwyek cen mleka i produktw mleczarskich dotara do Chin dopiero jesieni 2007 r.
Przetwrcy zmuszeni byli podnie od czerwca br. ceny skupu o okoo 10% (brak
dokadniejszych danych), a wpyw na to mia rwnie gwatowny rozwj sektora biopaliw,
stanowicy konkurencj m.in. dla mleczarstwa. Oglnie naley podkreli, e w Chinach ma
miejsce ogromny wzrost cen ywnoci - w cigu roku podroaa ona o 18,2%.
Polityka pastwa na rynku mleka
Ten may kryzys brany mleczarskiej jest tymczasowy. Rwnie niskie dotd (mimo
podwyek) ceny skupu mleka nie utrzymaj si dugo. Spraw zainteresoway si ju wadze,
ktre bd mu przeciwdziaa. Od padziernika 2007 roku wprowadzono np. subsydia dla
producentw mleka 500 juanw (blisko 67 USD) za kad rasow jawk. Rzd wspiera
te due gospodarstwa mleczarskie w ich wysikach na rzecz zapewnienia prdu, urzdze do
dojenia, dobrej jakoci wody, gospodarki odpadami i zwalczania chorb. Istniej take
dopaty lokalne w zrnicowanej wysokoci, skierowane na zakup rasowych krw, sztucznej
inseminacji, ubezpieczenia stada, jak rwnie gdzieniegdzie - dopaty do mleka.
W ramach innych dziaa rzdu (strategiczny Plan Rozwoju Obszarw Korzystnych dla
Produkcji Mleczarskiej 2003-2007), podjto si ponadto stymulowania produkcji za pomoc
poprawy zarzdzania i rozwoju przetwrstwa. Wadze zaczy chroni krajowy rynek przed
importem. Zaostrzono przepisy dotyczce importu rasowych krw mlecznych mimo e
potrzeby w tym wzgldzie szacuje si na milion sztuk rocznie.
Dugoterminowa polityka pastwa w sektorze mleczarskim polega wanie na zwikszaniu
pogowia stada i jego mlecznoci poprzez dziaania faworyzujce popraw jakoci
genetycznej byda. W 2006 roku wadze chiskie ogosiy rednioterminowy 11. Plan
Picioletni oraz dugoterminowy plan rozwoju mleczarstwa. W myl zaoe, tempo wzrostu
zostanie spowolnione, a gwny nacisk pooony na popraw materiau genetycznego.
Najwaniejsze cele Planu Picioletniego do roku 2010 to roczny prawie 6% wzrost pogowia
krw do 15,35 mln sztuk, a mlecznoci do 4300 kg (do roku 2020 pogowie ma osign
18,2 mln sztuk, mleczno 5700 kg, a produkcja mleka krowiego 57 mln ton). Wynikaoby
std, e w 2020 r. Chiny bd 3. najwikszym producentem mleka na wiecie (nie liczc UE).
Przed kilku laty rzd chiski wprowadzi do niektrych szkl program wspierania spoycia
mleka, co jak si uwaa byo jednym z pierwszych sygnaw hossy, jaka wkrtce
Copyright by FAPA 51
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
ogarna wiatowy rynek mleka. Media cytuj wypowied premiera, i jego marzeniem jest,
by kade chiskie dziecko wypijao dziennie p litra mleka.
W ramach negocjacji APEC (Ukadu o Wsppracy Gospodarczej Azji i Rejonu Pacyfiku) Chiny
podpisay z Australi umow o kontroli i zarzdzaniu produktami mleczarskimi wysyanymi do
Pastwa rodka. Bd one kontrolowa sprowadzane australijskie produkty zgodnie ze
standardami midzynarodowymi oraz ustanowi osobny system inspekcji dla importowanych
odywek dla niemowlt. Umowa daje australijskim eksporterom wiksze bezpieczestwo,
uznaje si j za przeom w handlu mleczarskim midzy pastwami jego warto wynosi 60
mln AUD - dolarw australijskich (36 mln euro).
Struktura chiskiego sektora mleczarskiego
Generalnie, chiski sektor mleka jest bardzo konwencjonalny. Ponad 70% pogowia znajduje
si w posiadaniu drobnych producentw, a rednia wielko stada nie przekracza 20 krw.
Przecitna wydajno mleczna krw to tylko okoo 4 tys. kg rocznie, o blisko 1/3 poniej
wiatowej redniej.
W Pastwie rodka przetwrstwem mleka zajmuje si okoo 1,6 tys. podmiotw, jednak
oceniane na 40 mln ton moce przerobowe krajowych przetwrni nie s w peni
wykorzystywane. Koncentracja sektora nastpuje powoli. W 2005 roku liczba duych firm
mleczarskich (zwykle pastwowych) bya dwukrotnie wiksza ni 7 lat wczeniej i zbliya si
do 700 (w tym 14 o dziennej wydajnoci przetwrczej ponad 1000 ton mleka). Wrd firm
obecnych na rynku mleka jest wiatowy gigant tego sektora szwajcarskie Nestle.
Do mleczarstwa trafiaj liczne inwestycje krajowe (due firmy - Mengniu, Yili, Shanghai
Bright Dairy & Food) i zagraniczne: z USA, Nowej Zelandii i Australii. Firmy narodowe czsto
zreszt wsppracuj z obcymi. Krajowa czowka jest jednak wci odlega od wiatowej.
Przykadowo, pierwszych 5 firm mleczarskich wydaje mniej ni 1% przychodw na badania i
rozwj (zachodni konkurenci 3-4%), a ich dziaania marketingowe s czsto nielogiczne. W
maym stopniu skupiaj si one na wyranie artykuowanych trendach wrd konsumentw,
brakuje innowacyjnoci. Dotyczy to zwaszcza podejcia wobec mniejszych i uboszych miast.
Spoycie stan obecny, trendy i zmiany
rednie spoycie artykuw mleczarskich w Chinach jest czterokrotnie nisze od wiatowej
redniej w 2006 roku szacowano je na niespena 26 kilogramw w ekwiwalencie mleka.
Stanowio to jednak i tak wzrost o 77% w stosunku do poziomu z 2000 roku. Szacunkowy
wzrost konsumpcji to 15-20% rocznie. Ta wielko jest zatem wci bardzo niska wobec 300
kg w krajach rozwinitych, 100 kg w innych krajach azjatyckich i 98 kg redniej wiatowej.
Najszybciej ronie konsumpcja mleka spoywczego, a warto tego segmentu rynku
przekracza 4 mld USD.
Trzeba jednak przyzna, e w najbardziej interesujcych dla zachodnich inwestorw
populacjach miejskich aglomeracji np. Szanghaju czy Pekinu wskanik ten jest nawet
kilkanacie razy wyszy ni na wsi i szybko ronie. rednie spoycie mleka w obu wielkich
miastach to odpowiednio 42 kg i 35 kg (lata 2005 - 2006), a wpyw na wzrost konsumpcji ma
take atwo ich nabywania. Na terenach miejskich ponad 80% produktw kupuje si w
supermarketach i innych sieciach handlu detalicznego. W miastach spoywa si 90%
wolumenu krajowych produktw mlecznych. Na wsi ludzie albo nie s wiadomi wartoci
odywczych mleka, albo uwaaj je za luksus. Spoycie jogurtw na obszarach
zurbanizowanych wzroso w latach 2001-2005 z 1,36 do 3,23 kg na osob. Spoycie mleka
jest zrnicowane take w skali makroregionalnej s tereny, gdzie mleka nie spoywa si w
ogle oraz takie, gdzie jest to produkt tradycyjny (zwaszcza na pnocy kraju).
Wydaje si, e postpowa bdzie proces adaptowania przez chiskich konsumentw
nawykw ywieniowych swych azjatyckich ssiadw o zachodnim stylu ycia. Konsumpcja
Copyright by FAPA 52
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
napojw mlecznych, serw i jogurtw w Chinach stanowi caego spoycia nabiau wobec
60% w Japonii. Proporcja ta zmienia si wraz ze wzrostem zamonoci, a zakadane roczne
tempo wzrostu ww. segmentw produktw o wyszej wartoci dodanej ma w cigu
najbliszych 4 lat znacznie przekracza redni i wynie odpowiednio 22%, 38% i 31%
rocznie. To znakomita informacja dla firm mleczarskich mara na bardziej wyszukanych
produktach jest dwu-, trzykrotnie wysza ni na mleku pynnym.
Kolejna oznaka zmian na chiskim rynku to rosnce znaczenie mniejszych miast. W 2004
roku trzy najwiksze aglomeracje Chin generoway cznie 14% przychodw z sektora mleka,
tymczasem w 2010 roku ten udzia ma zmale do 11%.
Dokonuje si rwnie zmiana kanaw sprzeday produktw mleczarskich. W roku 1998 tylko
40% sprzeday pochodzio z nowoczesnych kanaw dystrybucji, a do roku 2010 ma to by
ponad 2/3. Dla chiskich zakadw przetwrczych trend ten jest jednak jak obosieczny
miecz. Z jednej strony tworzy to moliwoci do efektywniejszej dystrybucji towarw i zbytu w
warunkach bardziej przyjaznych konsumentom (promocja, prezentacja), z drugiej wszake
strony sieci maj znacznie lepsz pozycj negocjacyjn i to wykorzystuj. Niektrzy detalici
zaczynaj nawet tworzy wasne marki mleczarskie.
Rzd steruje kampaniami medialnymi w celu promocji spoycia wyrobw mlecznych przez
wzgld na budow zdrowego spoeczestwa, w mediach pojawia si coraz wicej reklam
umieszczanych przez firmy prywatne. Mimo e Chiczycy cierpi na wiksz nietolerancj
laktozy ni konsumenci zachodni, cecha ta traci na znaczeniu wskutek przyzwyczajania dzieci
do nowych nawykw ywieniowych, m.in. jedzenia jogurtw. Wzrost zamonoci idzie w
parze z rosnc wiadomoci zdrowotn. Mleko pynne jest staym elementem diety coraz
liczniejszej klasy redniej. Udzia w rosncej konsumpcji mleczarskiej maj te sieci fast-food
liczba tego typu barw ronie w bardzo szybkim tempie. Rosnc popularnoci ciesz si
hamburgery i pizza (1/3 jej ceny to koszt sera), dostpne nawet w maych miasteczkach. W
logistyce pomaga fakt, e najwiksz popularnoci wrd Chiczykw cieszy si mleko UHT.
Produkcja artykuw mlecznych i handel mleczarski
Na segment mleka spoywczego Produkcja artykuw mlecznych w Chinach, w tys. ton
przypada, jak wspomniano, 80%
10 000
produkcji mleczarskiej. Wskutek
przystpienia Chin do wiatowej 8 000
Organizacji Handlu (WTO) i
liberalizacji importu (mimo 6 000 2001 2004 2005 2006
pewnych utrudnie), zmalaa 4 000
opacalno produkcji mleka w
proszku. Wzrost sektora mleka 2 000
pynnego jest te napdzany
0
rzdowymi programami wspierania
Mleko pynne Napoje mleczne, Mleko Mleko w proszku
konsumpcji mleka w szkole. prod. wiee skondensowane
Copyright by FAPA 53
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 54
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Kraj jest importerem niewielkich, ale coraz wikszych iloci serw i twarogw (niemal 9 tys.
ton w 2006 roku wobec 7 tys. ton rok wczeniej). Przywz ten wzrs jednak o 30% po
8 miesicach 2007 roku i pochodzi gwnie, podobnie jak w przypadku innych produktw
mlecznych, z Nowej Zelandii i Australii.
Serwatka
Pod wzgldem wolumenu najistotniejszym produktem importowym jest serwatka - w latach
2005-06 wolumen ponad 180 tys. ton. Po 8 miesicach 2007 roku przywz zmala jednak o
12%, spowodowany ponad 40% ograniczeniem zakupw w Stanach Zjednoczonych
tradycyjnie najwaniejszym dostawcy tego towaru (w porwnaniu z 2005 rokiem spadek by
niemal trzykrotny - wwczas 77 tys. ton). Powodem byy znacznie wiksze tempo wzrostu
cen importu serwatki z USA. Na czele dostawcw wysuna si w 2007 roku Francja (33 tys.
ton). Inni partnerzy to pastwa Unii Europejskiej (Finlandia, Holandia, Niemcy, Irlandia i
Polska) oraz Australia, Argentyna i Nowa Zelandia.
Podsumowanie importu mleczarskiego Chin za 8 miesicy 2007 roku
Generalnie, dane dla caego importu mleczarskiego do Chin za 8 miesicy br. wskazuj na
19% spadek wolumenu przywozu do niespena 200 tys. ton. Ilociowo gwn pozycj
pozostaa serwatka (111 tys. ton). Zmala handel z Now Zelandi, a zwaszcza z USA (blisko
o poow do 32 tys. ton), wzrs za to (o 6,5% do 70 tys. ton) import z Unii. Import z tych
trzech kierunkw stanowi 85% cakowitego chiskiego przywozu mleczarskiego.
Przyczyn ograniczenia importu byy wysokie ceny, dlatego warto sprowadzonych
artykuw mlecznych wzrosa ogem o 14% do 440 mln USD. Ponadto zmalay dostawy z
Australii (susza), a Indie i Argentyna ograniczay wasny eksport mleczarski w trosce o
ochron rynkw krajowych.
ROSJA
Od mniej wicej dekady Rosja jest na Produkcja mleka w Rosji od 1992 r., mln ton
etapie stabilizacji produkcji mleka, ktra 50
ma nawet wzrosn w 2007 roku o 2,8% 45
do 32 mln ton. To jednak znaczny spadek 40
w stosunku do roku 1992, kiedy to 35
wytwarzano ponad 47 mln ton (minus 30
25
32%). Wadze staraj si stymulowa
20
produkcj mleczarsk, jednak nie przynosi
15
to na razie zamierzonych efektw. 10
Minister Rolnictwa Gordiejew przyzna 5
publicznie, e niepokoi si sabym 0
tempem wzrostu. Jest ono znacznie nisze 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
ni 4,5% zakadane w NPP - Narodowym
Priorytetowym Planie dla Rolnictwa. Eksperci tumacz to generalnie sabszymi wynikami
sektora wskutek wzrostu kosztw (wysokie ceny pasz). Ku zaskoczeniu wielu obserwatorw,
sektor mleka zosta generalnie pominity w rzdowym programie wsparcia rolnictwa
ogoszonym w lipcu 2007 r.
Stado krw wci si zmniejsza pod koniec 2007 r. liczyo ono 9,9 mln sztuk (szacunki
USDA - amerykaskiego Ministerstwa Rolnictwa). W przeciwiestwie do czasw sowieckich,
kiedy starano si produkowa wszystko wszdzie (na obszarze ZSRR), mleczarstwo zaczyna
si regionalizowa i skupia wok silnie zaludnionych, a przy tym odpowiednich klimatycznie
orodkw. Ponad poowa rosyjskiego mleka wytwarzana jest w prywatnych, maych
gospodarstwach, gdzie spadek wielkoci stada jest znacznie mniejszy, a efektywno wysza,
a tylko 45% w duych farmach komercyjnych - dawnych sowchozach (dane za 2006 r.).
Copyright by FAPA 55
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 56
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
pa 06
pa 07
sty 05
kwi 05
lip 05
sty 06
kwi 06
lip 06
sty 07
kwi 07
lip 07
36% wicej ni rok wczeniej. Mimo e
przywz z Ukrainy zmala prawie
piciokrotnie do 4,7 tys. ton wskutek zakazu (naoonego przez Rosj na import wyrobw z
Ukrainy), luk wypeniy dostawy z Nowej Zelandii i UE. Biorc z osobna, ta pierwsza bya
gwnym partnerem Rosji, dostarczajc 38 tys. ton masa, o poow wicej ni rok wczeniej.
Drugim najwaniejszym kierunkiem bya w tym czasie Finlandia (prawie 17 tys. ton), a
trzecim Polska, skd dostawy wzrosy siedmiokrotnie do 11 tys. ton (Rosja bya
najwaniejszym rynkiem zbytu dla masa z Polski). Inni istotni partnerzy Rosji w handlu
masem w 2006 roku to Argentyna (8 tys. ton), Australia i Niemcy (po okoo 6 tys. ton), a
take Urugwaj i Ukraina (poniej 5 tys. ton).
W I proczu 2007 roku przywz masa do Rosji zmala jednak o 16% do niespena 49 tys.
ton. Import masa z Polski (polskie dane za trzy kwartay 2007 r.) spad wyraniej, bo o 1/3
do 5,7 tys. ton.
Sery
Rosncy popyt zwikszy tegoroczn produkcj serw w Rosji o 4% wobec 2006 roku do 420
tys. ton, a w 2008 r. tempo wzrostu przypieszy (do 6%) i produkcja ma osign 445 tys.
ton. Stanowi to wyrany kontrast wobec kryzysowego 1998 r., ktry oznacza zaamanie na
poziomie okoo 170 tys. ton. Poow produkcji stanowi sery twarde (rosyjski, typu feta i
typu mozzarella). Wolumen importu serw mia by w 2007 r. o 15% wyszy od
zeszorocznego i osign 265 tys. ton (40% udzia serw zagranicznych), ale wzrost ma
wyranie osabn w 2008 roku, kiedy to import serw szacuje si na 270 tys. ton. Warto
krajowego rynku serw szacuje si na niemal 2 mld USD, a ponad 1/3 przypada na import.
Krajowe serownie tylko w ponad 60% s w stanie zaspokoi popyt wewntrzny, dlatego rola
importu pozostanie bardzo istotna, tym bardziej e spoycie ronie szybciej ni produkcja.
W 2006 roku sprowadzono 218 tys. ton serw i twarogw, o 16% mniej ni w 2005 r.
Struktura przywozu, pochodzcego do 2005 roku przede wszystkim z Ukrainy i Biaorusi,
zmienia si na skutek zakazu importu mleczarskiego z Ukrainy (o ktrym piszemy szerzej w
Copyright by FAPA 57
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
czci powiconej Ukrainie). Gwnym dostawc stay si Niemcy (67 tys. ton, plus 20%).
Ukraina dostarczya 39 tys. ton (minus 66%), a Litwa 35 tys. ton (plus 60%). Mniejsz role
odgryway inne pastwa UE, takie jak Finlandia (18 tys. ton) czy Holandia (16,4 tys. ton),
warto te wspomnie o dostawach 12 tys. ton serw z Argentyny. Sprowadzono te
niespena 5 tys. ton serw z Polski, oznaczao to jednak spadek o poow.
Po I proczu 2007 roku import serw do Rosji zwikszy si wszake o 22% do 112 tys. ton,
natomiast przywz z Polski (9 miesicy) wzrs o 40% do 4,6 tys. ton.
Aktualnie spoycie serw na osob w Rosji to zaledwie ponad 4 kg rocznie, ale specjalici
mwi o pozytywnych perspektywach rozwoju konsumpcji. Ma ona wzrasta wskutek
aprecjacji realnych dochodw, jednak w 2007 roku problemem dla wzrostu spoycia
ywnoci (w tym nabiau) staa si powszechnie odczuwana droyzna. Wicej o prbach
przeciwdziaania zwykom cen artykuw spoywczych w czci powiconej polityce wadz.
Ceny hurtowe serw w Rosji poday za
Ceny hurtowe serw twardych w Rosji
trendem wiatowym i wydatnie zwykoway, 170
szczeglnie jesieni 2007 roku. Przez 160
wiksz cz 2006 roku ksztatoway si 150
one na poziomie 100 rubli za kg (3300-3600 140
RUB/kg
wrz 07
sty 06
lip 06
sty 07
lip 07
mar 06
maj 06
lis 06
mar 07
maj 07
lis 07
Odtuszczone mleko w proszku
Rosyjski rynek chudego mleka w proszku charakteryzuje w ostatnim czasie tendencja
zwykowa (okoo 4% rocznie). rednia produkcja to 115 tys. ton. Analitycy USDA szacuj j
w 2008 roku na 120 tys. ton. czne obroty na tym rynku ocenia si na 400 mln USD. Chude
mleko w proszku to jedyny artyku mleczarski, ktry w nieco wikszych ilociach (15 tys. ton)
wysyany jest przez Rosj za granic. Poniewa do zaspokojenia krajowego zapotrzebowania
potrzeba okoo 40 tys. ton OMP, jego import jest kilkakrotnie wikszy, a gwnym dostawc
pozostaj pastwa WNP.
Penotuste mleko w proszku (PMP)
Roczna produkcja PMP to 80-90 tys. ton (dane rosyjskie/ USDA). rda wykazuj rwnie
rnic w tendencji rozwoju rynku: wedug Rosjan kurczy si on co roku o 2-3%, wedug
Amerykanw ma wzrasta o 5-6%. Popyt uzupeniany jest przywozem rzdu 25-30 tys. ton
(z pastw WNP). Na eksport trafia 5 tys. ton rosyjskiego PMP. Warto rynku szacuje si na
200 mln USD.
Polityka wadz w sektorze mleka
Rosyjskie Ministerstwo Rolnictwa uwaa, e stabilizacja lub niedostateczny wzrost krajowej
produkcji mleka i wikszoci artykuw mlecznych (poza serami) ma swe rdo w zagroeniu
nadmiernym importem. W latach 2005-06 wadze ustanowiy zakazy albo daleko idce
ograniczenia importowe wobec Ukrainy czy Polski. Rozwaano ustanowienie kontyngentw
importowych, rwnie na produkty mleczarskie, oskarajc gwnych importerw (w tym UE)
o nieuczciw konkurencj poprzez subsydiowanie wasnego eksportu mleczarskiego (gdy UE
stosowaa jeszcze refundacje), powodowanie mniejszej opacalnoci rosyjskiej produkcji i
spadku cen lokalnych serw. Ministerstwo Rolnictwa uwaa, e ograniczenia ilociowe s
skuteczniejsze ni ca. W padzierniku 2007 roku obniono na p roku stawki wwozowe na
Copyright by FAPA 58
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
mleko i sery z 15% do 5%. Celem jest jednak stabilizacja cen na krajowym rynku, gdy te
bardzo wzrosy. Analitycy sdz jednak, e obnika wywrze may wpyw na zahamowanie
zwyek, gdy ceny rosn wskutek wielkiego popytu. Aby zatrzyma w kraju towary mleczne,
przetwrcy rosyjscy domagaj si wrcz ustanowienia kontyngentw eksportowych na mleko
w proszku, a Ministerstwo Handlu wspomina o podatku eksportowym.
Rosja agodzi rwnie restrykcyjn do niedawna polityk wwozow, ktra, jak si
powszechnie uwaa, uwarunkowana jest kwestiami natury politycznej, a w mniejszym
stopniu jakoci czy bezpieczestwem ywnoci. Na przykad, po inspekcjach wielu
ukraiskich mleczarni dokonanych przez rosyjskich weterynarzy, zniesiono zakaz importu
nabiau z tych zakadw. Rosyjskie suby weterynaryjne wyday rwnie certyfikaty dla 47
biaoruskich mleczarni, uprawniajc je tym samym do eksportu do Rosji. (wczeniej
zapowiadano restrykcje dla tych zakadw, ktre nie zostan skontrolowane do 1 marca
2008 roku). Pod koniec padziernika 2007 roku Rosja zezwolia na symboliczny import
nabiau z trzech mleczarni bugarskich, po wsplnych kontrolach dokonanych przez
urzdnikw obu pastw.
Rosja obnia ca i walczy z inflacj, chcc stumi wzrost cen nabiau
Droejca ywno stwarza realn grob dla rosncej inflacji, ktra oczekiwana jest na
koniec 2007 r. na poziomie 9-9,5% wobec wczeniej prognozowanych 8%. Przez 9-10
miesicy 2007 roku produkty mleczne zdroay o 12%, a maso nawet o 17%. Oprcz wyej
wspomnianej obniki ce, wadze nie wykluczaj dalszych posuni w celu ukrcenia
droyzny. Rzd wprowadzi osobn, nisk (0,3 EUR/kg) stawk taryfow na drosze sery.
W padzierniku 2007 roku minister rolnictwa odby take zamknite spotkanie z
najwaniejszymi uczestnikami sektora handlu detalicznego i hurtowego, aby omwi
zagroenia zwizane ze zwyk cen. Poniewa wadza cieszy si w Rosji znanym respektem,
niektre krajowe wielkie firmy mleczarskie wyszy naprzeciw probom rzdu i rozwaay
mechanizmy zamroenia cen - lub je po prostu wdroyy pod hasem zagodzenia
negatywnych skutkw spoecznych szybkiego wzrostu cen nabiau na rosyjskim rynku
detalicznym. W gronie tym znalazy si giganci hurtowi (Wimm Bill Dann, Unimilk) i
detaliczni (sie Metro), ktre od 15 padziernika do 31 stycznia 2008 roku zamroziy ceny na
niektre produkty (oficjalna lista nie bya znana do poowy listopada). Mog one pozosta
zamroone a do marca 2008 roku wtedy w Rosji maj si odby wybory prezydenckie.
Premier Zubkow nakaza Federalnej Subie Antymonopolowej uwan obserwacj, czy
przestrzegane s odpowiednie procedury odnonie konkurencyjnoci w sektorze spoywczym
ze szczeglnym uwzgldnieniem mleczarstwa.
Inwestycje zachodnie
Produkcja mleczarska w Rosji nie znajduje si w cakowitym odwrocie w sporej mierze dziki
wielkim inwestycjom zachodnich koncernw mleczarskich. Dostarczaj one nowoczesnych
technologii i finansuj swych dostawcw za pomoc dugoterminowych kontraktw, aby
podwyszali przede wszystkim jako produkowanego surowca, mniejszy nacisk kadc na
stymulowanie wzrostu dostaw. Do czoowych inwestorw na ziemi rosyjskiej nale francuski
Danone (wiee produkty mleczarskie), niemieckie Hochland (sery, zwaszcza topione) oraz
Ehrmann i Onken (jogurty). Rosj zamierza si zainteresowa woski Parmalat, ktry po
ogromnych kopotach finansowych przed kilku laty odzyskuje potencja ekspansji. Firma chce
inwestowa gownie w produkty o wysokiej wartoci dodanej.
Inwestowa w produkcj mleka w Rosji nie jest atwo atwiej jest przej istniejce
podmioty lub naby ich istniejce akcje, ni zakada biznes od podstaw.
Produkcja lodw nie rozwija si w ostatnim czasie tak dynamicznie, jak oczekiwano. W 2003
roku sektor zdoa osign znaczny, 3,7% wzrost produkcji do 387 tys. ton, co dao mu
Copyright by FAPA 59
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
warto ponad 1 miliarda USD. W 2004 roku produkcja signa nawet 396 tys. ton, jednak
w 2005 roku doszo do niespena 5% spadku (377 tys. ton). Generalnie w okresie 2001-06
segment ten rozwija si przecitnie w tempie 1,2% rocznie. W 2006 roku najwiksz firm
byo szwajcarskie Nestle, wyprzedzajc Unilevera oraz kilku wytwrcw krajowych. Sprzeda
lodw koncentruje si na rynku wewntrznym. Spoycie lodw na osob jest nadal niskie
poniej 3 kg rocznie.
UKRAINA
Ukraina nadal odczuwa skutki rosyjskiego embarga eksportowego na produkty mleczarskie,
wprowadzonego na pocztku 2006 roku. Oficjalnym i w zasadzie rzeczywistym co
przyznaj nawet eksperci ukraiscy - powodem by saby nadzr nad jakoci mleka
(zwaszcza w maych gospodarstwach) i produktw oraz brak kontroli sanitarno-
weterynaryjnych w ukraiskich zakadach mleczarskich. Rosja zadaa, aby produkty
wysyane na jej rynek z Ukrainy pochodziy tylko z mleka wytwarzanego na wielkich farmach,
speniajcych wymogi oraz eby kontrole higieniczne byy podobne do rosyjskich. Zakaz jest
stopniowo, lecz nieznacznie agodzony. Wadze Rosji wysyaj sygnay, e embargo zostanie
zniesione, o czym wiadcz kolejne inspekcje ukraiskich mleczarni przez rosyjskie suby
weterynaryjne prowadzone jednak, jak narzekaj Ukraicy, bez jasno okrelonych
kryteriw i naleytej przejrzystoci. Sektor mleczarski pozostaje w silnym stopniu uzaleniony
od eksportu na rynek wielkiego ssiada. Spowodowane kryzysem straty ukraiskiej brany
mleczarskiej szacowano w 2006 roku na 400 mln USD.
Produkcja mleka
Ukrain dotkn po rozpadzie ZSRR podobny
do rosyjskiego kryzys gospodarczy, w tym Produkcja mleka krowiego na Ukrainie
20
take zaamanie w rolnictwie. Produkcja 18
mleka spada w latach 1992-2007 (szacunek) 16
o 36%. Kruch stabilizacj lat 2001-2005 14
12
naruszyo wspomniane rosyjskie embargo
10
rynek broni si przed zbyt wielk nadpoda, 8
gdy nawet rosnca sia nabywcza 6
konsumentw nie bya w stanie zaabsorbowa 4
gwatownie zwikszonych iloci nabiau. 2
0
Ewentualny wzrost produkcji w 2008 roku jest 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
uwarunkowany wanie dalszym rozwojem
sytuacji w handlu z Rosj. Zwyka moe dotyczy tylko segmentw penego mleka w proszku
i serw, ale jeli nienormalnie wysokie ceny na rynku wiatowym bd kontynuowa spadek
zapocztkowany jesieni 2007 roku, zmaleje take produkcja Ukrainy. Zmiany w strukturze
eksportu s moliwe, jednak bd si odbywa kosztem zastpowanych produktw.
W kraju wytwarzane jest przede wszystkim mleko krowie (98%), ale jego produkcja spada
wyranie. W 2006 roku zmalaa o 4%, a w 2007 roku po ekstrapolacji trendu z pierwszych
8 miesicy roku ma si obniy o kolejne 5% do 12,3 mln ton. Spadek pogowia krw
mlecznych jest jeszcze silniejszy i przekracza 8% (3,32 mln sztuk w sierpniu 2007 r.).
Zdecydowana wikszo mleka (ponad 80%, latem 2007 r. nawet 83%) produkowana jest w
prywatnych gospodarstwach, a nie w duych wyspecjalizowanych farmach, co przekada si
na sabe tempo wzrostu i niezadowalajc jako. Poniewa trend si pogbia, utrudnia to
kontrolowanie produkcji pod wzgldem higieniczno-sanitarnym i dlatego surowiec rzadko
wykorzystuje si do produkcji serw. Towarowo produkcji ronie bardzo wolno - istniej
znaczne rnice midzy ocen, jaka cz produkowanego mleka trafia do przetwrstwa
przemysowego (rozbienoci od 42% do 60%). Wydajno mleczna krw ronie, ale przy
starcie z niskiego poziomu.
Copyright by FAPA 60
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 61
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
po zniesieniu zakazu ponowne wejcie na rynek rosyjski bdzie trudne, gdy pojawili si na
nim i zakotwiczyli tani dostawcy z Biaorusi, a take handlowcy z Nowej Zelandii i Unii
Europejskiej. Za wykluczone uznaje si ponowne dojcie do takiego udziau w rynku, jaki
ukraiscy handlowcy mieli w latach 2003-04. Przyczyny to zwikszona konkurencja i polityka
wadz rosyjskich zmierzajca do ochrony i rozwijania wasnego mleczarstwa
Ukraina nie bya dotychczas importerem nabiau, ale w 2008 roku zwikszy si ma przede
wszystkim przywz serw. Popyt wewntrzny przewysza moliwoci krajowej produkcji,
mimo dynamicznej w ostatnim czasie ekspansji koncernw unijnych, korzystajcych z umowy
o wolnym handlu. Lokalni przetwrcy nie s natomiast w stanie zaoferowa produkty
dostatecznie dobrej jakoci.
Ukraina nie jest czonkiem WTO wiatowej Organizacji Handlu, ale spodziewane
przystpienie do tej organizacji mogoby otworzy rynek na nabia z zagranicy. Zredukowane
zostayby wwczas wysokie obecnie ca.
Produkcja i handel gwne towary mleczarskie
Sery
Segment serw by motorem wzrostu ukraiskiego sektora mlecznego, ale wzrost ten zosta
zahamowany wskutek braku moliwoci zbytu z powodu rosyjskiego zakazu. Lata 2006-2007
nale do najgorszych pod wzgldem produkcji i handlu serami, po rekordowych wynikach
roku 2005. Wielu przetwrcw przestawio si na produkcj mleka w proszku, czemu zreszt
pomogy rekordowo wysokie ceny wiatowe. Inni po prostu sprzedali swe zakady. W 2005
roku na Ukrainie wyprodukowano 274 tys. ton tych wyrobw, ale rok pniej ju tylko 217
tys. ton (minus 21%). W 2007 roku produkcja ma wzrosn o 12% do 243 tys. ton (po 7
miesicach roku wzrost wynis nawet 20%), a prognoza na nastpny rok zakada
optymistycznie dalsz 7% zwyk (do 260 tys. ton).
Eksport podlega podobnemu zaamaniu z Ukraiski eksport serw, tys. ton
ponad 116 tys. ton w roku 2005 do 120
zaledwie 49 tys. ton w 2006 roku (minus Rosja
58%). Spadek wolumenu wywozu do Rosji 100 Ogem
sign 65%. W 2007 roku sytuacja w 80
cznym eksporcie ma si poprawi (65 tys.
ton, plus 32% - na wykresie szacunek bez 60
danych nt. Rosji, supek ty). Oprcz 40
Rosji, sery sprzedawano te do
Kazachstanu, Modawii i Biaorusi. Wolumen 20
eksportu poza Rosj zwikszy si
0
wprawdzie niemal dwukrotnie, ale wci 2004 2005 2006 2007
byy to nieznaczce iloci. Produkty
ukraiskie cechuj si zbyt sab jakoci, eby dosta si na wymagajce rynki Unii czy
Bliskiego Wschodu.
We wrzeniu 2007 roku do wywozu do Rosji uprawnionych byo tylko 20 mleczarni (w
porwnaniu do szeciu w grudniu 2006 r.).
Import serw jest niewielki, ale szybko wzrasta. W 2006 roku wynis 8,5 tys. ton (+53%) i
te pochodzi gwnie z Rosji (6,5 tys. ton, wzrost o 75%).
Spoycie wewntrzne miao w 2007 roku wzrosn ze 179 do 188 tys. ton (plus 5%) i o
kolejne 7% w 2008 roku (ponad 200 tys. ton).
Copyright by FAPA 62
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Maso
Maso byo drugim co do wanoci towarem mleczarskim wytwarzanym na Ukrainie do
momentu wprowadzenia rosyjskiego zakazu. W 2006 roku wolumen produkcji zmala jednak
o 11% z powodu kopotw ze zbytem do 105 tys. ton. Mimo prognozowanego wczeniej 5%
wzrostu w 2007 roku, po 7 miesicach produkcja masa bya a o 11,5% mniejsza ni rok
wczeniej. Spoycie wewntrzne jest do stabilne (okoo 90 tys. ton), ale spada.
W 2006 roku na eksport trafio 18 tys. ton masa, o mniej ni rok wczeniej. W 2007 r. ta
wielko miaa nieco wzrosn do 20 tys. ton, jednak rzeczywisto zweryfikowaa prognozy.
Warto doda, e nawet przed wprowadzeniem przez Rosj zakazu importu (w 2005 r.
sprowadzia ona 20 tys. ton masa 84% cznego wolumenu wywozu z Ukrainy), wielu
rosyjskich odbiorcw narzekao na sab jako sprowadzanego masa z Ukrainy, a nawet na
praktyk zastpowania tuszczu zwierzcego taszym rolinnym w procesie produkcji.
Na plus eksporterom masa mona zapisa fakt, e udao im si nieco zrnicowa kierunki
wywozu. Maso z Ukrainy trafiao na Biaoru - wypierajc tamtejszy produkt podobnej
jakoci, wysyany z kolei do Rosji dziki umowie o wolnym handlu. Generalnie przetwrcy
woleli przestawia si na produkcj bardziej zyskownego mleka w proszku.
Odtuszczone i penotuste mleko w proszku
Jak wspomniano, wskutek perturbacji z Rosj zmienia si struktura ukraiskiej produkcji
mleczarskiej. Wzrosa rola mleka w proszku, tym bardziej e do jego produkcji nie wymaga
si surowca wysokiej jakoci. Ukraiskie statystyki od dwch lat nie dokonuj rozrnienia na
proszek odtuszczony i penotusty, a podawane w niniejszym opracowaniu dane zostay
uzyskane przez USDA (amerykaskie Ministerstwo Rolnictwa) od przedstawicieli sektora.
Rynek mleka w proszku pozosta w 2007 roku jedynym segmentem, ktrego nie dotkn w
wikszym stopniu rosyjski zakaz (udzia Rosji jako odbiorcy najwikszy, lecz nie dominujcy).
Wysokie ceny wiatowe przyczyniy si do stabilizacji produkcji i eksportu. Jako towaru
poprawia si w porwnaniu z latami poprzednimi ceny natomiast pozostay konkurencyjne,
co pokazuje wykres.
Produkcja chudego mleka w proszku (OMP) wzrosa w 2006 roku nieznacznie (+3%) do 80
tys. ton i miaa pozosta na do stabilnym poziomie w 2007 roku (78 tys. ton). Spoycie
krajowe w omawianym okresie oscylowao wok 16-18 tys. ton.
Rok wczeniej wyeksportowano 64,2 tys. ton Porwnanie cen eksportu OMP z Ukrainy
chudego mleka w proszku - o 14% i cen wiatowych
5 500
przekraczajc wielko z roku 2005 (kiedy to 5 000
Rosja bya najwaniejszym importerem z 18,5 4 500 Ukraina
4 000
tys. ton i 1/3 rynku). W 2006 roku 3 500 wiat
USD/t
Copyright by FAPA 63
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
BRAZYLIA
Brazylijski rynek mleka jest rynkiem trudnym Produkcja mleka w Brazylii, mln ton
do analizy. Oficjalne dane produkcyjne nie 25
uwzgldniaj bowiem mleka, ktre nie trafia
do obrotu ani mleka sprzedawanego 20
nieformalnie, stanowicego okoo 35%
15
cznego wolumenu surowca. Szacunki i
prognozy w niniejszym opracowaniu oparte s 10
na raporcie USDA - Ministerstwa Rolnictwa
USA - oraz na danych FAO. 5
Copyright by FAPA 64
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 65
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Brazylia, do niedawna jeden z duych wiatowym importerw netto, pozwala sobie obecnie
na eksport rosncych iloci PMP (spodziewane 27 tys. ton w 2007 roku wobec 17,5 tys. ton
rok wczeniej). Po 7 miesicach 2007 roku wywz wzrs o 23% do 15,7 tys. ton.
Towar ten w 2006 roku trafia gwnie na Kub, do Wenezueli i Algierii, w 2007 roku do
grona do istotnych odbiorcw powrciy te kraje afrykaskie (Mauretania, Senegal,
Nigeria i RPA).
Brazylia wytwarza take pewne iloci masa i odtuszczonego mleka w proszku (OMP).
Produkcja masa ma w 2007 wynie szacunkowo 82 tys. ton (+5%) i 85 tys. ton w 2008 r.
W zupenoci wystarcza to na zaspokojenie krajowego zapotrzebowania (handel zagraniczny
to raptem 1-2 tys. ton). Ponadto, wielce konkurencyjnym produktem jest margaryna, ktrej
produkcja ronie znacznie dynamiczniej i ma sign w 2008 roku 1mln ton (+5%).
Kilogram masa kosztowa w poowie padziernika 2007 roku na rynku w Sao Paulo 6,40 USD
(9,30 PLN).
Chudego mleka w proszku wytworzono w 2007 r. okoo 128 tys. ton (+9%), a w 2008 r. ma
to by 135 tys. ton. Import (z Argentyny i Urugwaju) to tylko 5-9 tys. ton (po 7 miesicach
2007 roku przywz zmala o poow). Brazylijski eksport OMP jest znikomy (okoo 4 tys. ton
w latach 2005-06, podobna ekstrapolacja na 2007 rok).
ARGENTYNA
Argentyna naley do tych krajw, ktre Produkcja mleka w Argentynie, w mln ton
podobnie jak np. Nowa Zelandia czy 11
Australia maj ogromny, chocia inaczej 10
9
ni w przypadku wymienionych wsplnie 8
krajw niewykorzystany dotd potencja 7
produkcji i eksportu mleczarskiego. Niekiedy 6
na przeszkodzie staj kopoty gospodarcze 5
(jak ostry kryzys ekonomiczny przed kilku 4
3
laty), a w 2007 roku takim negatywnym 2
czynnikiem bya pogoda (na przemian susza 1
i powodzie). Produkcja mleka spada 0
bowiem wskutek suszy o okoo 9% do 9,4 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
mln ton, jednak zakada si, e w
normalnych, sprzyjajcych warunkach atwo wzronie ona w przyszym roku do 10 mln ton.
Tej iloci mleka dostarcza w kraju (skoncentrowanym na produkcji wysokiej jakoci
woowiny) ponad 2 mln krw. Pomylnym perspektywom produkcji sprzyjaj korzystne
relacje cenowe. Obecny koszt produkcji mleka w Argentynie waha si w przedziale 0,16-0,20
USD/kg, natomiast rednia cena skupu w kraju to okoo 0,26 USD/kg.
Polityka rzdu argentyskiego na rynku rolno-spoywczym
Naley zauway, e ogromn rol w rozwoju rynku mleka w Argentynie odgrywa pastwo i
prowadzona przez nie polityka gospodarcza. W ostatnim czasie wszystko podporzdkowane
jest dawieniu inflacji, zatem rzd przeciwdziaa nadmiernemu jak uwaa wzrostowi cen
rwnie w sektorze mleczarskim. To dlatego po kryzysie finansowym w 2001 roku
wprowadzono podatek eksportowy na towary mleczarskie, ktrego stawka pocztkowo
wynosia 15% (obecnie 5% dla serw i 10% dla mleka w proszku). Wszystko to odbija si
negatywnie na potencjale argentyskiego mleczarstwa, a zwaszcza na eksporcie.
Wadze zawary na pocztku 2007 roku porozumienie z sektorem prywatnym (do koca roku
kalendarzowego), tzw. Uchwa 61, narzucajc limit cenowy na wywz penotustego mleka
w proszku na niskim poziomie 2100 USD/t i w praktyce zamraajc ceny. Rzd zabiera
Copyright by FAPA 66
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
nadwyk finansow z eksportu produktw mlecznych, bardzo drogich przecie w 2007 roku,
przeznaczajc rodki na wspieranie rolnikw w okresach niskich cen. Jak wysoka jest ta
danina, atwo wyliczy odejmujc redni cen eksportu mleczarskiego z Argentyny we
wrzeniu 2007 roku wyniosa ona 4300 USD/t (wobec ceny wiatowej okoo 5000 USD/t).
Natomiast wskutek wzrostu cen skupu mleka w 2007 roku rolnikom nie wypacono adnych
subsydiw. Pewne kwoty trafiy za to do producentw mleka wskutek podwyki podatku
eksportowego na wywz soi (ale tylko w pierwszych miesicach 2007 r.).
Tendencje na argentyskim rynku mleka
W kraju nasila si trend ku coraz intensywniejszej produkcji mleka. Dotychczas dominowaa
struktura pastwiskowa, a pasze treciwe suyy tylko jako uzupenienie diety krw. Rolnicy
zwracaj jednak coraz wiksz uwag na popraw dobrostanu, lepsz genetyk i ywienie
zwierzt. Analitycy sdz, e za pewien czas produkcja mleka w Argentynie bdzie coraz
mniej przypominaa obecny system nowozelandzki, a coraz bardziej - bardzo intensywny
kalifornijski. Prowadzone s prace nad 10 duymi projektami tego typu.
Z drugiej strony, drobni i mniej wydajni rolnicy, gospodarujcy czsto na dzierawionych
gruntach, maj coraz wiksze problemy z rentownoci. Cz z nich zmuszona bya w
trakcie 2007 roku do sprzeday krw i zaniechania dziaalnoci w sektorze, przestawiajc si
np. na upraw soi. Organizacje rolnicze s niechtne restrykcyjnej polityce rzdu, oskarajc
j o powodowanie silnego spadku produkcji mleczarskiej, i tak dowiadczonej katastrofami
klimatycznymi w 2007 roku.
Sektor przetwrstwa mleka cechuj zakrojone na du skal inwestycje, ktre pomog w
rozbudowie potencjau produkcyjnego. Na przeszkodzie stoi jednak wyej wspomniana
umowa z rzdem, ktra pozwala na niewielkie podwyki cen na niektre tylko wyroby.
Tymczasem o ile cena skupu wzrosa w cigu trzech kwartaw 2007 roku o 60%, ceny
detaliczne zwykoway bardzo nieznacznie: mleko spoywcze o 4%, jogurt o 8%, a maso o
10%. Tylko ceny serw, ktre trudniej kontrolowa ze wzgldu na du liczb czsto
niewielkich mleczarni, zwykoway o 30%. Aby w pewien sposb zrekompensowa zakadom
wymuszon stabilizacj cenow, wadze przeznaczaj na ich wsparcie cz rodkw z ww.
funduszu pomocowego.
Rzdowy organ ds. cen ostrzega wielkie krajowe mleczarnie, e jeli nie bd paci
rolnikom niskiej maksymalnej ceny skupu, utrac prawa do eksportu. Ostrzeenia byy
egzekwowane z powodu niestosowania si do nakazw wadz opniono np. wywz duej
partii (14 tys. ton) wyrobw mlecznych.
Produkcja i eksport mleczarski
Pod wzgldem wolumenu najwaniejszym produktem mleczarskim Argentyny s sery. Ich
produkcja w 2007 roku szacowana bya na 470 tys. ton, nieco (-2%) poniej wielkoci sprzed
roku. W 2008 roku, jeli warunki bd sprzyjajce, powinna ona wzrosn nawet o 10% do
515 tys. ton. Na eksport kieruje si zazwyczaj 50-60 tys. ton tych wyrobw. Po omiu
miesicach bardzo sabego 2007 roku eksport sera obniy si jednak o 15% do 30 tys. ton.
Dla eksportu najbardziej priorytetowa jest produkcja penotustego mleka w proszku (PMP),
zatem nic dziwnego, e zawirowania handlowe w wyrany sposb wpyny na wyniki 2007
roku. Produkcja PMP spadaa, gdy eksportowe ceny administracyjne tego artykuu
uznawano za nieatrakcyjne. USDA bardzo drastycznie zweryfikowaa wstpne prognozy
produkcyjne z pierwotnie szacowanych ponad 300 tys. ton do zaledwie 175 tys. ton.
Jeszcze wyraniej wyglda to w przypadku eksportu. Wobec wolumenu 210 tys. ton w 2006
roku miao w 2007 roku do do spadku o ponad poow (do 95 tys. ton). Potwierdzaj to
oficjalne dane argentyskie od stycznia do sierpnia 2007 roku wywz PMP zmala o 43%
do 69 tys. ton.
Copyright by FAPA 67
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Odtuszczone mleko w proszku odgrywa znacznie mniejsz rol i kierowane jest niemal w
caoci na eksport. W 2007 roku produkcja OMP miaa spa o 20% do 24 tys. ton. Po 8
miesicach 2007 roku wywz chudego mleka w proszku spad o 30% do 9 tys. ton.
Generalnie, w analizowanym okresie argentyski eksport mleczarski pozostawa znaczco w
tyle za wynikami sprzed roku. Wolumen zmala o do okoo 160 tys. ton. Na tle spadku
wikszoci najwaniejszych artykuw mleczarskich wzrosa jedynie sprzeda za granic
serwatki (20,75 tys. ton, plus 38%) oraz tuszczy - masa (7,9 tys. ton, +1,5%) i tuszczu
malanego (3,3 tys. ton, +60%).
MEKSYK
Meksyk naley do najwikszych wiatowych Produkcja mleka w Meksyku, mln ton
importerw netto produktw mleczarskich, 10
a jego potencja przywozu oceniano w 2006 9
roku na ekwiwalent 2,6 mln to mleka. 8
7
Produkcja surowca jest od paru lat stabilna i 6
nieznacznie przekracza 10 mln ton. 5
4
Jest ona podzielona na trzy systemy ze 3
wzgldu na wykorzystanie surowca: 2
zamknity, p-zamknity i dwutorowy (opis 1
0
poniej) ten ostatni, najmniej nowoczesny 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006
i wydajny, skupia 2/3 stada szacowanego
od 2000 roku na stabilne 6,85 mln sztuk krw. Tylko 2,2 mln krw to rasy typowo mleczne.
Gospodarstwa cechuje bardzo niejednolita struktura. Istniej wielkie, nowoczesne farmy (na
pnocy kraju, przy granicy z USA), a z drugiej strony jest wiele mniejszych lub bardzo
drobnych gospodarstw.
Zamknity system produkcji mleka stosowany jest na pnocy kraju i podobny do
amerykaskiego: dominuj rasowe, czsto importowane z Antypodw krowy typu Holstein
(95%), karmione zboem i do wydajne mimo typowych dla regionu problemw z wod. W
2006 roku rzd meksykaski zmieni restrykcyjne przepisy zakazujce przywozu dobrych
genetycznie zwierzt z USA i Kanady po odkryciu ognisk BSE w obu pastwach, nalecych
wraz z Meksykiem do Pnocnoamerykaskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (NAFTA), ale
przywz wci jest skromny wskutek innych surowych przepisw wwozowych.
System w poowie zamknity mniej wydajny ni opisany powyej, dominuje w stanach
centralnych i obejmuje rolnikw wytwarzajcych mleko gwnie dla wasnych potrzeb. Bydo
jest karmione mieszankami zb i siana.
System dwutorowy najpopularniejszy na poudniu kraju, gdzie bydo jest wypasane na
pastwiskach. Rolnicy prowadz produkcj mleka i misa, kierujc si aktualnymi trendami
cenowymi. O skali niskiej wydajnoci tego systemu wiadczy fakt, i skupiajc liczby
rolnikw, dostarcza jedynie 30% krajowej iloci mleka.
Polityka pastwa na rynku mleka
Quasi-pastwowa organizacja LICONSA odgrywa najwaniejsz rol w dystrybucji mleka,
zwaszcza dla uboszych mieszkacw Meksyku. Aktualnie czyni ona prby zmniejszenia
zalenoci od przywozu chudego mleka w proszku i stara si pozyskiwa wicej surowca
krajowego. By moe dziki tym wysikom uda si wyraniej zwikszy produkcj mleka,
jednak nie przekroczy ona 10,3 mln ton w 2008 roku.
LICONSA, skupujca rocznie okoo 1 mln ton mleka, poow tej iloci miaa w 2007 roku
zakupi w kraju po cenach wiatowych, co w wietle znacznej zwyki cen wpdzioby organ
w problemy z pynnoci. W poowie 2007 roku uchwalono nowe prawo podatkowe
Copyright by FAPA 68
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 69
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 70
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 71
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
towarw pod koniec roku s trzykrotnie wysze ni w okresie 1998-2000, stanowicym punkt
odniesienia dla danego wskanika. Wiele wskazuje na to, e dziki nieustannej zwyce cen,
najpierw mleka w proszku, a od lata i jesieni 2007 roku rwnie masa i serw, pobite
zostan kolejne rekordy.
To, jak bardzo ceny mog jeszcze pj w gr, zaley najbardziej od skutecznej ochrony
rynkw, jak oferuj rozmaite instrumenty i bariery protekcjonistyczne na kluczowych dla
wiatowego popytu rynkach. Wydaje si, e interwencyjne zapasy w rnych czciach
wiata nie powrc ju jako element stabilizacji i odtd gwnym regulatorem popytu i
poday pozostan ceny. Oznacza to nieuchronnie wiksz niestabilno rynkw.
Rola kursw walut
Mimo e walut wiatowego handlu pozostaje dolar, a jego rola w niedawnej przeszoci bya
znacznie wiksza ni obecnie dla uproszczenia ceny przeliczono na euro. Poniewa moe to
jednak zaburza obraz rynku, naley wskaza na rol zmieniajcych si kursw walut.
Kurs dolara USA do euro Kurs EUR/NZD
i dolara NZD 2,30
2,60
2,20
2,40
USD/EUR
2,20 2,10
2,00
USD/NZD
2,00
1,80
1,60 1,90
1,40
1,20 1,80
1,00
1,70
0,80
0,60 1,60
1999 2001 2003 2005 2007 1999 2001 2003 2005 2007
Copyright by FAPA 72
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Do 2006 roku zagadnienie cen skupu mleka na wiecie byo atwe do opisania. Wrd krajw
bdcych gwnymi elementami wiatowego rynku istniay bowiem regiony produkcji
tradycyjnie drogiej (Unia Europejska, Szwajcaria), na og drogiej (Stany Zjednoczone) oraz
taniej (Europa Wschodnia, Ameryka Poudniowa, a przede wszystkim Oceania, zwaszcza
Nowa Zelandia). W cigu ostatnich kilku lat orientacyjne ceny skupu mleka w Nowej Zelandii
byy nawet ponaddwukrotnie nisze ni ceny w USA czy w UE, aczkolwiek rnica ta
zmniejszaa si z biegiem czasu do ok. 40-50%. Przez dugi czas poziom cen skupu w Nowej
Zelandii by zbliony do tych, jakie otrzymywali polscy rolnicy.
Hossa na rynku produktw mleczarskich, z blisko
Ceny skupu mleka, EUR/100 kg
rocznym opnieniem, znalaza wreszcie 40
odzwierciedlenie we wzrocie cen skupu praktycznie NZ US
35
na caym wiecie. Wida to szczeglnie na UE PL
przykadzie USA i Nowej Zelandii, gdzie wzrost zacz 30
si wczeniej ni w UE. Wida, e ceny skupu w
25
Polsce znaczco oddaliy si od nowozelandzkich i
dopiero tamtejsze zapowiedzi bardzo wysokich 20
wypat w sezonie 2007/08 doprowadziy do zblienia
si cen - na duo wyszym poziomie. 15
wrz-06
sty-06
lip-06
sty-07
lip-07
mar-06
maj-06
lis-06
mar-07
maj-07
Spord nieuwzgldnionych tu danych mona doda,
e ceny skupu mleka w Urugwaju kraju zblionego
do Argentyny pod wzgldem warunkw produkcji mleczarskiej - podwoiy si w cigu roku, z
17 do 34 USD/100 kg (padziernik), czyli do ok. 24 euro/100 kg.
Niektre analizy mwi nawet, e umowna wiatowa cena mleka zwykowaa w cigu
ostatniego roku (X 2006 X 2007 r.) a o 130%, do ekwiwalentu 60 USD (ponad 40 euro) za
100 kg mleka, co autorowi niniejszego raportu wydaje si jednak wartoci przesadzon.
Oczywicie rolnicy nie korzystaj z tego wzrostu w odpowiednim stopniu, wyjwszy moe
najbogatsze pastwa, a i to dopiero od niedawna. Taka zwoka trwa w najlepszym przypadku
2 miesice, a w wikszoci krajw moe dochodzi do nawet roku.
Ceny skupu mleka w Polsce na tle cen w innych krajach i regionach
Polska w coraz mniejszym stopniu moe Ceny skupu mleka w Europie rodkowej,
konkurowa cen skupu mleka, a jeli ju, to EUR/100 kg
tylko z czci pastw starej Pitnastki. Wynika 40
to z jednej strony ze wzrostu cen skupu w Estonia Niemcy
ujciu nominalnym, z drugiej z umacniania si 35 otwa Litwa
zotwki. Zdecydowanie nisze s przede Polska Sowacja
wszystkim ceny skupu na Litwie, a nieco mniej 30
wyrana jest rnica z cenami otewskimi.
Rnica do cen paconych w Niemczech, 25
wynoszca w momencie akcesji 35%, zmalaa
wiosn br. do zaledwie 1%. Dopiero jesienny 20
Copyright by FAPA 73
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 74
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 75
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
jednak w cigu kolejnych dwch miesicy Ceny PMP w Holandii i cena wiatowa PMP
subsydia radykalnie obniono, by w styczniu 6 000
br. zredukowa je do zera. 5 000
PMP Holandia
Refundacja
Przez niemal cay 2006 r. cena penego Cena wiatowa
4 000
mleka w proszku na Jednolitym Rynku bya
USD/t
o 30-45% wysza ni cena wiatowa, 3 000
chocia biorc pod uwag zwroty
2 000
eksportowe, dysproporcja ta malaa zwykle
do kilku procent. Wskutek silnej zwyki PMP 1 000
we Wsplnocie, nawet po zniesieniu
0
refundacji w styczniu br. unijny towar by o
sty- kwi- lip- pa- sty- kwi- lip- pa-
kilkanacie procent droszy ni produkty
06 06 06 06 07 07 07 07
wysyane z Oceanii, a rnica ta utrzymaa
si do koca padziernika 2007 r. Nastpnie
jednak, podobnie jak na rynku OMP, doszo do spadku.
Za punkt odniesienia dla UE przyjto ceny zbytu PMP w Holandii najwikszego eksportera
tego towaru we Wsplnocie. Na pocztku wrzenia 2007 r., w szczytowym momencie zwyki,
cena tony OMP na rynku holenderskim zbliya si do 4000 euro i bya o 70% wysza ni rok
wczeniej. Na koniec padziernika PMP w Holandii potaniao do 3650 euro/t, a w poowie
grudnia kosztowao ju 3250 euro/t. W ujciu dolarowym jego cena bya jednak wci
wysza wskutek gwatownego osabienia USD i pod koniec (po. XII) 2007 roku wynosia
3250 USD/t. Natomiast notowania wiatowe penego mleka w proszku zaczy znikowa
pniej i wolniej ni OMP. Pod koniec Eksport PMP z gwnych kierunkw
padziernika przekroczyy one jeszcze 5000 USD/t (okres I - IX), tys. ton
o 130% powyej cen sprzed roku, a na 1000
900
pocztku grudnia spady do 4800 USD/t (wci
+90% w ujciu rocznym). 800
341
700 291
Wywz PMP z gwnych krajw eksporterw
600
tego towaru by po trzech kwartaach 2007 roku UE
500
nieco mniejszy ni w podobnym okresie 2006 r. N. Zelandia
400
Relatywnie stabilna bya sprzeda z Nowej 477
300 Australia 461
Zelandii, prawdziwego potentata rynkowego
(-3%), natomiast eksport ze Wsplnoty zmala 200
Copyright by FAPA 76
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
4500 euro/t o okoo 80% wicej ni rok wczeniej. Zaskakujco dobra koniunktura
sprawia, e Komisja Europejska zniosa refundacje do eksportu, ktre w poowie 2006 r.
sigay jeszcze blisko 1000 euro/t (prawie 1300 USD/t). Poniewa za subsydia byy tak
wysokie, pozwalao to zmniejszy rnic cenow midzy cen w UE a cen eksportu z
Oceanii z 60-100% do kilkunastu procent.
Hossa na rynku wiatowym jesieni 2007 roku jednak wcale nie zwalniaa tempa. W
listopadzie maso wysyane z pastw Oceanii (jego ceny przyjmuje si za wiatowe) byo, w
ujciu dolarowym, dwuipkrotnie drosze ni rok wczeniej i pacono za nie rednio 4250
USD/t. rednia waona cena skupu masa w UE zbliya si w szczytowym momencie hossy
(wrzesie padziernik) do 4300 euro/t, ale notowania na rynkach gwnych eksporterw
byy wysze (4200-4500 euro/t). W Polsce ceny blokw przekroczyy w padzierniku 4100
euro/t (ok. 6000 USD/t), a tym samym maso byo o poow drosze ni rok wczeniej.
Potem nastpia znika. W poowie grudnia 2007 roku rednia waona cena masa w UE
spada poniej 3800 euro (ok. 5700 USD) za ton, a notowania wrd najwikszych graczy
na unijnym rynku masa wahay si w przedziale 3300-3700 euro/t, co oznaczao, e w
zalenoci od kraju, byy o 25-50% wysze ni rok wczeniej.
Stany Zjednoczone relatywnie w niewielkim stopniu, w porwnaniu do potencjau,
uczestnicz w wiatowym eksporcie mleczarskim, dlatego cena masa na tamtejszym rynku
bya na tle duych wzrostw wiatowych
Eksport masa z gwnych kierunkw
stosunkowo stabilna i wahaa si w latach 2006-
(okres I - IX), tys. ton
2007 (do koca padziernika) w przedziale 2500- 350
3400 USD/t, aby znikowa jesieni do poziomu
sprzed roku, poniej 3000 USD/t. Pewien wpyw 300
na to mog mie spore, przekraczajce 100 tys. 250 141 138
ton, zapasy prywatne. UE
200
W 2007 roku czoow pozycj w eksporcie masa N. Zelandia
utrzymaa Nowa Zelandia, mimo e od stycznia 150
do wrzenia wysano stamtd o 5% mniej masa 164 Aus
156
100
ni w analogicznym okresie roku 2006. Eksport z
Unni Europejskiej pozosta w miar stabilny (- 50
2%), podobnie jak z Australii, ktra jednak w 29 29
znacznie mniejszym stopniu uczestniczya w 0
wymianie handlowej. 2006 2007
Sery
Rynek serw jest uznawany generalnie za najbardziej przyszociowy i dlatego, wskutek
stabilnego i rosncego popytu, cechuje go duo wiksza stabilno ni pozostae segmenty
rynku mleczarskiego. Dlatego zosta on w mniejszym stopniu dotknity bess (2002 r.), ale
te rozwj koniunktury na tym rynku zwykle nie by tak dynamiczny jak dla mleka w proszku
czy masa. Jednak hossa 2007 r. jest tak silna, e odcisna pitno take na tym rynku, a
wzrost cen zacz si pn wiosn br.
Do porwnania mona wzi ceny Cheddara na rynku brytyjskim. Po dugim okresie
stabilizacji, notowania rozpoczy latem marsz w gr i z niespena 4000 USD/t ser ten
zdroa na pocztku padziernika 2007 roku do 6500 USD/t, a wic o ponad 60% (w walucie
krajowej zwyka z poniej 2000 do 3200 GBP/t). Byo to zwykle o 20-40% wicej ni
kosztowa w tym czasie Cheddar eksportowany z Oceanii.
Copyright by FAPA 77
ZESP MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKW ROLNYCH (FAMMU/FAPA)
Copyright by FAPA 78