%DNDQ\Z;;,ZLHNX

3UREOHP\NRQVROLGDFMLLLQWHJUDFML

5HGDNFMDQDXNRZD
0DUNR%DEL
,ZRQD-DNLPRZLF]2VWURZVND

:\G]LD']LHQQLNDUVWZDL1DXN3ROLW\F]Q\FK8QLZHUV\WHWX:DUV]DZVNLHJR
 Bakany w XXI wieku
Problemy konsolidacji i integracji
 Uniwersytet Warszawski
Wydzia Dziennikarstwa i Nauk Politycznych
Instytut Europeistyki

Bakany w XXI wieku

Problemy konsolidacji i integracji

Redakcja naukowa
0DUNR%DEL
Iwona Jakimowicz-Ostrowska

Warszawa 2014
Recenzja
prof. zw. dr hab. Radosaw Zenderowski (UKSW)

Redakcja
dr Marko Babi
dr Iwona Jakimowicz-Ostrowska

Projekt okadki
Paulina Popawska

Zdjcia na okadce: Plitvika Jezera, Hrvatska Copyright by Marko Babi

Sowa kluczowe:
bakanizacja, Bakany, geopolityka, integracja europejska, konsolidacja polityczna, pastwo
narodowe, tosamo narodowa, Unia Europejska

Copyright by Wydzia Dziennikarstwa i Nauk Politycznych

Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2014

Wszelkie prawa zastrzeone. Kada reprodukcja lub adaptacja caoci bd czci niniejszej
publikacji, niezalenie od zastosowanej techniki reprodukcji (drukarskiej, fotograficznej,
komputerowej i in.), wymaga pisemnej zgody Autora i Wydawcy.

ISBN: 978-83-63183-72-1

Arkuszy wydawniczych: 19,5

Wydawca:
Wydzia Dziennikarstwa i Nauk Politycznych
Uniwersytet Warszawski
ul. Krakowskie Przedmiecie 3
00927 Warszawa
tel./fax 48 22 55 20293
www.wydawnictwo.wdinp.uw.edu.pl

Skad i amanie, druk i oprawa: Zakad Graficzny UW. Zam. 954/2014

 Spis treci

Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

I. GEOPOLITYKA BAKANW
Waldemar Paruch, Konsolidacja i rywalizacja polityczna na Bakanach. . . . 21
Marko Babi, Rosja na Bakanach Zachodnich. Interesy narodowe i wpywy
polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

II. WYZWANIA WSPCZESNYCH PASTW BAKASKICH

Ewa Bujwid-Kurek, Konstytucyjne uwarunkowania integralnoci terytorialnej
Republiki Serbii w pocztkach XXI wieku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Wiktor Hebda, Republika Serbska w Boni i Hercegowinie w kontekcie relacji
politycznych i gospodarczych z Republik Serbii w latach 19952010 . . . 89
Jacek Wojnicki, Proces formowania si pastwowoci soweskiej . . . . . . . 103
Aagata Biernat, Przystpienie Albanii do NATO i jego wpyw na bezpieczestwo
w regionie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

III ROLA I ZNACZENIE UE DLA PROCESW POLITYCZNYCH NA

BAKANACH
Bogusaw Jagusiak, Korzyci i ryzyka pastw bakaskich w Unii Europejskiej 131
Wojciech Szczepask, Dialog Belgrad Prisztina: wyzwanie na drodze inte-
gracji Serbii i Kosowa z UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Tomasz Fraszczyk, Kwestia macedoska w polityce wewntrznej i zagranicz-
nej Grecji w latach 1991-1995 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Iwona Jakimowicz-Ostrowska, Grecy i Grecja w kontekcie przewodnictwa
Radzie Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

IV. JZYK I TOSAMO NA BAKANACH

Aleksandra Zdeb, Bonia Bo()niacka? Nation-building w warunkach wielo-
etnicznoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
6 Spis treci

Wiesaw Walkiewicz, Wok chorwackiej samoidentyfikacji. Uwarunkowania

i implikacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Mladen Karadoski, Identity and Statehood: Macedonia, 20 years of
independence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
Marcin Jarzbski, Kwestia prawnego rwnouprawnienia jzyka serbskiego
wVukovarze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
Kamila Stanek, Jzykowa tosamo narodowa w Turcji . . . . . . . . . . . . . 293

Bibliografia selektywna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307

 Table of content

Introduction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

I. GEOPOLITICS IN THE BALKANS

Waldemar Paruch, Consolidation and political rivalry in the Balkans . . . . . 21
Marko Babi, Russia in the Western Balkans. National interests and political
influence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

II. CHALLENGES FOR THE CONTEMPORARY BALKAN STATES

Ewa Bujwid-Kurek, Constitutional conditions of the territorial integrity of the
Republic of Serbia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Wiktor Hebda, The Republic of Srpska of Bosnia and Herzegovina in the context
of political and economic relations with the Republic of Serbia 1995-2010 89
Jacek Wojnicki, The nation-building process in Slovenia . . . . . . . . . . . . . 103
Aagata Biernat, Albania in NATO and its security impact in the region . . . . 113

III. THE EU ROLE WITHIN POLITICAL PROCESSES IN THE BALKANS

Bogusaw Jagusiak, Profits and Risks of the Balkan States Membership in the
European Union . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Wojciech Szczepask, The Belgrade Pristina dialogue: a challenge on the
Serbias and Kosovos integration path to the EU . . . . . . . . . . . . . . 151
Tomasz Fraszczyk, The Macedonian Question in the Greeces Internal and
Foreign Policies 1991-1995 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Iwona Jakimowicz-Ostrowska, Greeks and Greece in the Presidency of the
Council of the European Union . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

IV. LANGUAGE AND IDENTITY IN THE BALKANS

Aleksandra Zdeb, Bosnia for Bosnia(k)ns? Nation-building within
multiethnicity . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
8 Table of content

Wiesaw Walkiewicz, In the circle of Croatian self-identification. Conditions

and implications . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
Mladen Karadoski, Identity and Statehood: Macedonia, 20 years of indepen-
dence . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
Marcin Jarzbski, The Question of Legal Equality of the Serbian Language
in Vukovar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
Kamila Stanek, Linguistic national identity in Turkey . . . . . . . . . . . . . . 293

Bibliography . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
 Wstp

Wiadomoci o Bakanach przedzieraj si do wiata zewntrznego tylko

w czasach rozpaczy i ucisku. W innych czasach Bakany s pogardliwie igno-
rowane pisze w znanej ksice Imagining the Balkans1 Maria Todorowa.
Dowiadczenia historyczne regionu ostatniego stulecia przekonuj o jego
niestabilnoci politycznej wykorzystywanej, bd wrcz prowokowanej, przez
wielkich aktorw polityki midzynarodowej skazujc go na bycie newral-
gicznym i konfliktogennym przedmiotem w stosunkach midzynarodowych.
Jednoczenie Bakany maj potn ontologi nieustannych i gbo-
kich przemian zarwno odnoszcych si do kwestii wewntrzregionalnych,
jak i relacji ze wiatem zewntrznym. Bakany to nie jedno a mnogo.
Bakany to przeklestwo drobnych rnic albo/i przeklestwo blisko-
ci. Jednym z urokw, ale i paradoksw narodw bakaskich jest ich
bardzo bogata, ale jednoczenie skondensowana historia. Ta dwoisto
natury Bakanw uniemoliwia zrozumienie wielokulturowoci bdcej tak
bogactwem, jaki dramatem tego regionu Europy. W konsekwencji wynika
z niej niemono artykulacji owej wielokulturowoci jako kulturowego
pluralizmu. Mato niebagatelny wpyw na tzw. sfer mentalnoci, do ktrej
nale oglne przekonania, obyczaje, system wartoci i polityka wynikajce
z wszystkich wyej wymienionych elementw. Nie pozostaj one bez znacze-
nia take w kontekcie problemw zwizanych z integracj poszczeglnych
pastw tego regionu z Uni Europejsk. Wpywaj wrcz bezporednio, jako
imperatyw kategoryczny, na poszukiwanie, nie tylko konsolidacji politycz-
nej, ale take rwnowagi midzy rnymi demokratycznymi koncepcjami
umoliwiajcymi kompatybilno regionu z kultur polityczn i dorobkiem
prawnym Unii Europejskiej.

1
M. Todorova, Imagining the Balkans, Oxford University Press New York 1997, wyd.
polskie M. Todorova, Bakany wyobraone, Warszawa 2008, cytat z serbskiego tumaczenia
ksiki: Imaginarni Balkan, Biblioteka XX vek, Beograd 1999 s. 316.
10 Wstp

wiat ma trudnoci z waciwym zdefiniowaniem regionu.2 Dobrze wida

to na przykadzie okrelenia i usytuowania wojny w byej Jugosawii z lat
90. ubiegego wieku na geopolitycznej mapie Europy. O ile w pastwach
bakaskich (ale nie zaliczanych do powstaych po rozpadzie Jugosawii)
wojna ta okrelana bya jako wojna jugosowiaska, to w Europie
Zachodniej wojna ta definiowana bywa rzadziej jako wojna midzy pa-
stwami byej Jugosawii, czciej za jako wojna na Bakanach. W Stanach
Zjednoczonych mwi si przewanie rwnie o wojnie na Bakanach.
Dotyczyo to wojny domowej w Jugosawii. Kraju, ktrego mieszkacy
i reprezentujcy go politycy nigdy nie okrelali jako bakaski. Przez sym-
patykw z Zachodu, przez dugie lata, nazywany by the shining star
of the East. Jednoczenie hiszpaska wojna domowa (w latach 1936-1939)
nigdy nie bya opisywana jako wojna iberyjska, grecka wojna domowa
(w latach 1946-1949) jako wojna bakaska, konflikt w Irlandii Pnocnej
nie by nazywany irlandzkim, angielskim brytyjskim tylko tym, czym
naprawd by: konfliktem w Irlandii Pnocnej.3 Dlatego trudno nie oprze
si wraeniu, e dla uproszczenia posugiwanie si pojciem Bakany, jako
okreleniem pejoratywnym4, miao na celu pitnowanie pastw tego obszaru
oraz uwypuklenie dychotomii My-Oni.5
W roku 1914 dokonano zamachu na austrowgierskiego arcyksicia
Franciszka Ferdynanda w Sarajewie, ktry posuy za pretekst do wybuchu
Wielkiej Wojny, pniej nazwanej I wojn wiatow. By to waciwy pocz-
tek XX wieku. Wydarzenie to, jak i poprzednie (I i II wojna bakaska z lat
1912-1913) wykreoway stereotypowy i stygmatyzujcy obraz Bakanw na
Zachodzie, ktry reprodukowa si przez kolejne dziesiciolecia i nawet
stworzy wspczesny wasny dyskurs. Wojny jugosowiaskie z lat 90.
XX wieku wpisyway si w dyskurs o Bakanach jako terenie odwiecznej

2
Odpowied na pytanie jakie pastwa nale do Bakanw nie jest proste. Czasem
przynaleno definiowana jest przez pryzmat kryteriw kulturowych, historycznych, geo-
graficznych bd rnych interpretacji powyszych elementw. W caoci bd czciowo
nastpujce pastwa nale do pastw bakaskich: Sowenia, Chorwacja, Bonia i Her-
cegowina, Serbia, Czarnogra, Kosowo, Macedonia, Albania, Bugaria, Rumunia, Gre-
cja, Turcja. Encyklopedia Britannica podaje, e Modowa take naley do pastw baka-
skich. Por. Balkans, http://www.britannica.com/EBchecked/topic/50325/Balkans (dostp:
20 IV 2014).
3
M. Todorowa, op. cit., s. 318320.
4
Konotacja sowa Bakany z pojciami tygiel bakaski albo kocio bakaski
wywodzce si z okresu pierwszej poowy XX wieku.
5
M. Babi, Dylematy tosamoci jako rda (nie)porozumienia. Bakany i Unia Euro-
pejska, w: P. Borkowski, F. Goembski (red.), My i Oni, Problemy tosamoci w jednoczcej
si Europie, Warszawa 2011.
 Wstp 11

wrogoci, prastarych matryc kulturalnych czy zawadnitym duchami

przeszoci. Wydarzenia te stanowiy symboliczny koniec XX wieku.
Upadek w 1991 roku muru berliskiego, jako symbolu rozpadu bipolar-
nego wiata i zakoczenia zimnej wojny, wzmg oczekiwania mieszkacw
Drugiej Europy jeszcze do niedawna znajdujcych si za elazn kurtyn,
na triumf wolnoci i powszechny konsensu wok przyszoci demokracji.
Zaczto mwi o kocu historii6 oraz wyraa nadziej, e konflikty
ideologiczne oraz zwalczajce si koncepcje polityczne nale ju do prze-
szoci a zwycistwo demokracji stao si niezaprzeczalnym faktem. Mimo
powszechnej euforii, na Bakanach nikt jednak nie uwierzy w koniec
historii. Due dowiadczenie historyczne utwierdzao mieszkacw w prze-
konaniu, e historii zawsze jest za duo i bez wzgldu na przyjty projekt
polityczny sprawi im ona nie raz jeszcze niespodziank. Wielka trans-
formacja w byych jednopartyjnych pastwach tzw. demokracji ludowej
uwidocznia znaczce rnice midzy krajami Europy rodkowowschodniej
a regionu Bakan. Te pierwsze byy lepiej przygotowane do transformacji
politycznej. Posiaday alternatywne elity polityczne majce dowiadczenie
(cho ograniczone) w podejmowaniu wanych decyzji, w negocjacjach
oraz tworzeniu alternatywnych instytucji. W Jugosawii, Bugarii, Rumunii,
Albanii tego zabrako. Byy to kraje o rnym stopniu otwartoci, statusu
wolnoci jednostki, sytuacji gospodarczej, standardzie yciowym obywateli
i homogenicznoci narodowej. To, co ich czyo to niezdolno do wykre-
owania i wybrania nowych elit o autentycznie demokratycznej proweniencji,
jednoznacznym stanowiskiem i uznaniu midzynarodowym, ktre byyby
w stanie przej wadz po dotychczasowej starej nomenklaturze partyjnej.
Dlatego historia wrcia tu z impetem. W przeciwiestwie do pastw
Europy rodkowowschodniej, w tym regionie transformacja ustrojowa
silnej naznaczona bya przemoc, brutalnoci a nawet mordami politycz-
nymi. Przykad Jugosawii pokazuje, e najbardziej liberalne i tolerancyjne
pastwo wrd wszystkich z byego bloku komunistycznego, cakowicie
nieprzygotowane do wprowadzenia zasad demokracji, rozpado si w serii
brutalnych, gwatownych wojen domowych trwajcych ca dekad lat 90.
XX wieku. Sen demokratyczny mieszkacw regionu i wielkie oczekiwania
6
Okrelenie uyte przez amerykaskiego politologa Francisa Fukuyam ktrym sugeruje,
e proces historyczny w pewnym sensie koczy si wraz z upadkiem komunizmu (powou-
jc si na pogldy Hegla mwicego o kocu historii). Wedug Fukuyamy wspczesna demo-
kracja liberalna i wolnorynkowa gospodarka stanowi I stanowi bd najdoskonalsz odpo-
wiedzi dla wiata post-zimnowojennego. Por. F. Fukuyama, The End of History and the Last
Man, New York, 2006, wyd. polskie, F. Fukuyama, Koniec historii i ostatni czowiek, Warszawa
2000. W Polsce ksika ta ukazaa si rwnie w dwch osobnych tomach, jako dwie nieza-
lene pozycje Koniec historii (wyd. 1997 r.) i Ostani czowiek (wyd. w 2000 r.).
12 Wstp

zderzyy si z rzeczywistoci demokratur7 wyonionych w pierwszych

demokratycznych wielopartyjnych wyborach po 1989 roku. W przypadku
budowania nowej pastwowoci organizmw politycznych, powstaych na
gruzach byej Jugosawii, jako czynnik utrudniajcy ich powstawanie doda
naley take ogromn skal zniszcze powstaych w trakcie niedawnych
wojen oraz towarzyszce im morze ludzkiego nieszczcia i tragedii.
Rzadko mwi si o regionie bakaskim z perspektywy jego poten-
cjau, zarwno gospodarczego, kulturowego czy w kontekcie politycznej
konsolidacji. O regionie, ktry wzbogaci wiat o pojcie bakanizacji,
rozumianej jako rozczonkowywanie terytorium pomidzy nowopowsta-
ymi, maymi pastwami, ktre pozostaj w staym konflikcie o niskiej
intensywnoci z potencjaem przerodzenia si w nag i brutaln wojn.
Prawdopodobniedlatego zazwyczaj mwi si o tym regionie w pesymistycznych
barwach.
Pocztek XXI wieku na tym terenie potwierdza przekonanie o susz-
noci i koniecznoci integracji europejskiej wszystkich pastw regionu.
Transformacja ustrojowa i gospodarcza, a take nastpujca w ich wyniku
konsolidacja w ramach procesu integracji europejskiej (z zauwaaln rn
dynamik w poszczeglnych pastwach regionu), oznacza przejmowanie
odpowiedzialnoci za siebie i wasny region. To, e wadza w pierwszej
kolejnoci znaczy odpowiedzialno za konkretne dziaania, i e korup-
cja niszczy potencja ekonomicznej prosperity, powoli zaczyna stawa si
czci wiadomoci grupowej mieszkacw tego regionu. Jeszcze wolniej
przekonania te przebij si do praktyki politycznej i znajduj odzwiercie-
dlenie w stosowaniu prawa. Uwiadamianie tych prawd wydaje si by
procesem nieodwracalnym i tylko od mieszkacw omawianego regionu
bdzie zaleaa jego dynamika.
Naley jednak pamita, e stare bakaskie namitnoci polityczne
i nienawi czsto wygrywaj w starciu z racjonalnoci interesu narodo-
wego, pastwowego, czy wreszcie gospodarczego. Stabilno polityczna,
regularno procedur demokratycznych, poszanowanie praw czowieka
i praw mniejszoci, skuteczno i szybko wymiaru sprawiedliwoci itd.
to kwestie o wiele trudniejsze do osignicia anieli oczekiwany wzrost
gospodarczy lub sprawne funkcjonowanie wolnego rynku.
Czy mona oczekiwa, e wiek XXI bdzie rzeczywicie dla regionu
bakaskiego wiekiem konsolidacji i integracji?

7
Demokratura (wyraz powstay z poczenia demokracji z dyktatur) system hybry-
dowy w ktrym za fasad demokratycznych instytucjach prawnych ukrywa si wadza w wik-
szym lub mniejszym stopniu autorytarna. Na przykad, w Serbii za czasw rzdw Slobodana
Miloevicia czy w Chorwacji za rzdw Franjo Tudjmana.
 Wstp 13

Ksika, ktr oddajemy do rk Czytelnika, jest efektem bada i reflek-

sji kilkunastu naukowcw zajmujcych si regionem Bakan w znaczeniu
sensu largo. Prezentowana publikacja omawia bowiem zarwno problemy
wspczesnych pastw, jakie powstay po rozpadzie Jugosawii, ale rwnie
porusza zagadnienia istnienia i funkcjonowania pozostaych krajw zalicza-
nych do obszaru bakaskiego.
Ponisza ksika skada si z czterech czci, z ktrych kada powicona
zostaa innemu aspektowi zagadnie zwizanych z konsolidacj i integracj
pastw bakaskich w XX i u progu XXI wieku.

Pierwsza z czci powicona jest pozycji pastw bakaskich na poli-

tycznej mapie Europy oraz ich relacjom w przestrzeni midzynarodowej.
Tekst Waldemara Parucha ju swoim tytuem nawizuje do idei caej
publikacji i odnosi si do zagadnienia konsolidacji oraz rywalizacji politycz-
nej na Bakanach. Autor przedstawia kontekst historyczny oraz ukazuje tak
zewntrzne, jak i wewntrzne czynniki ksztatujce relacje epoki nowoytnej
na terytorium dzisiejszych Bakan. Dziki tej perspektywie czytelnik poznaje
gwne aspekty polityki prowadzonej przez, wpywajce na losy tej czci
Europy, mocarstwa, jak i reakcj mieszkacw tego regionu oraz reprezen-
tujcych ich rzdw. Uwypuklenie zagadnie zwizanych z bezpieczestwem
tzw. mikkiego podbrzusza Europy wyjania przyczyny czci wspczesnych
problemw z jakimi przyjdzie zmierzy si tak pastwom regionu, jak i naj-
waniejszym graczom dzisiejszej sceny politycznej tzw. Starego Kontynentu.
Drugim tekstem, w tej czci publikacji, jest artyku autorstwa Marko
Babia. Poruszy on niezwykle wakie i delikatne, a zarazem aktualne, zagad-
nienie relacji pastw tzw. Bakan Zachodnich z Rosj. Trudna tematyka
wzajemnych powiza pomidzy poszczeglnymi pastwami bakaskimi
a Moskw ukazana zostaa zarwno w kontekcie historycznym, pokazuj-
cym cigo tych relacji, jak i w wietle obecnego cierania si mocarstw
wiatowych i Rosji o wpywy w tym regionie Europy. Babi w swoim opisie
poszczeglnych zagadnie wskazuje na rne czynniki, ktre odgrywaj rol
w ksztatowaniu si relacji pastw tzw. Bakan Zachodnich nie tylko z Rosj,
ale i dzisiejsz Uni Europejsk czy NATO. Autor prezentujc wielowymia-
rowe spojrzenie na pozycje Rosji w tej czci wiata, ukazuje bdne rozumie-
nie decyzji i dziaa pastw tego regionu przez mocarstwa wiatowe zabie-
gajce wspczenie o rozszerzenie swoich wpyww nad t czci Europy.

Druga cz publikacji powicona zostaa wybranym zagadnieniom

odnoszcym si do biecej polityki pastw bakaskich. Kady z autorw
powici swj tekst jednemu zagadnieniu, ktre jest znamienne dla wybra-
nego kraju lub stosunkw ssiedzkich w tym regionie.
14 Wstp

Jednym z istotnych zagadnie wspczesnej pastwowoci pastw

bakaskich, jest konstytucyjne uwarunkowanie ich integralnoci teryto-
rialnej. W swoim tekcie Ewa Bujwid-Kurek przedstawia t kwesti na
przykadzie dzisiejszej Serbii. Autorka traktuje Serbi, jako szczeglne
pastwo na tle pozostaych, ktre podobnie jak ona, powstay po rozpadzie
Jugosawii. Wskazujc na specyfik Serbii analizuje czynniki, w znacznej
mierze prawne, ktre wpyway na ksztatowanie si integralnoci tery-
torialnej tego pastwa. Za najwaniejsze uznane zostao pytanie o wpyw
oderwania si czci Serbii oraz powstania na jego terytorium Kosowa.
Przedstawiajc zaoenia prawa midzynarodowego jednoczenie powizano
je z historycznymi, kulturowymi czy religijnymi relacjami Serbii z terenem
dzisiejszego Kosowa.
Relacjami Serbii z innym ssiadem, tj. Republik Serbsk w Boni
i Hercegowinie, zaj si w swoim tekcie Wiktor Hebda. Opisujc ich
wzajemne relacje w latach 1995-2010 autor skupi si na analizie dwch
aspektw funkcjonowania Republiki Serbskiej Boni i Hercegowiny.
Pierwszy zagadnieniem jest istnienie i polityczna sprawno tego podmiotu
politycznego po uzyskaniu niezalenoci w wyniku postanowie z Dayton
w 1995 roku. Istotne dla autora byy tu gwnie zagadnienia ksztatowania
si jej podstaw prawnych, administracyjnych i politycznych. Drugim s dwu-
stronne relacje Republiki Serbskiej z Serbi. Autor nie stroni od poruszenia
wtkw bolesnych dla Serbw jak np. wydarzenia w Srebrnicy oraz krytycz-
nych uwag na temat wzajemnych relacji obu stron np. ocena zachowania
Serbw w sprawie tzw. zbrodniarzy wojennych. Odnoszc si do kwestii
politycznych i gospodarczych Hebda zarysowa m.in. problem Kosowa, jaki
wpywa po kilku lat rwnie na wzajemne relacje Serbii z innymi ssiadami
w tym przypadku z Republik Serbsk.
O procesie formowania si pastwowoci Sowenii pisz w kolejnym,
znajdujcym si w prezentowanej ksice, tekcie Jacek Wojnicki. Zarys
ksztatowania si pastwowoci soweskiej przedstawiony zosta w per-
spektywie historycznej. Autor opisuje rodzc si tosamo pastwow
dzisiejszej Sowenii dzielc j na trzy gwne etapy: do 1918 roku czyli
powstania Krlestwa Serbw, Chorwatw i Sowecw, lata 1918-1992,
ktre s meritum analizy przedstawionej w artykule oraz wydarzenia po
1992 roku. Skupiajc si na latach 1918-1992 Wojnicki analizuje przede
wszystkim sposb, w jaki powsta i rozwija si system konstytucyjny
Sowenii, ktry sta si podstaw do funkcjonowania wspczesnej Sowenii.
Zagadnienie bezpieczestwa w regionie Bakan uczynia tematem
swojego tekstu Agata Biernat. Ukazujc albask drog od izolowanego,
w okresie powojennym, kraju a do jego czonkostwa w NATO porusza
jednoczenie problem bezpieczestwa Albanii w gronie pastwa tzw. mik-
 Wstp 15

kiego podbrzusza Europy. Autorka analizuje negatywne oraz pozytywne

zmiany jakie zachodziy na przestrzeni lat 1992-2009 w tym kraju. Omawia
czynniki sprzyjajce pogbianiu si relacji Albanii z pastwami regionu,
a take najsilniejszymi graczami na europejskiej scenie politycznej i wsp-
tworzcymi Pakt Pnocnoatlantycki Stanami Zjednoczonymi. Ponadto
ukazuje momenty zwrotne w deniu Albanii do czonkostwa w NATO
oraz opisuje zagadnienia dotyczce bezpieczestwa, ktre pozostaj nadal
do rozwizania we wzajemnych relacjach Tirany z jej partnerami.

Trzeci cz ksiki, zatytuowana Rola i znaczenie Unii Europejskiej

dla procesw politycznych na Bakanach, otwiera tekst autorstwa Bogusawa
Jagusiaka. Stanowi on dopenienie oraz rozwinicie czci wtkw poru-
szonych ju uprzednio przez innych autorw tej publikacji. Nie oznacza
to, e tekst ten nie wnosi nowych tematw oraz nie wskazuje dotychczas
pominitych zagadnie. Jagusiak skupia si na sytuacji tzw. pastw Bakan
Zachodnich oraz ich przeobraeniach majcych miejsce od pocztku lat 90.
ubiegego stulecia a do chwili obecnej. Ukazujc zmiany oraz wyzwania
jakie przezwyciy musiay wszystkie, zaliczane do tej grupy, kraje, a take
porzdkuje zagadnienia metodologiczne potrzebne do zrozumienia opisy-
wanych kwestii. Przedstawia ewolucj polityczn oraz gospodarcz pastw
tego regionu, ktra towarzyszya procesowi ich integracji z Uni Europejsk.
Autor nie tylko opisuje pocztki wsppracy pastw Bakan Zachodnich
z integrujc si, w ramach Wsplnot Europejskich, Europ, ale rwnie
analizuje czynniki sprzyjajce lub utrudniajce wzajemne relacje. Ukazujc
problem bezpieczestwa w tym regionie wskazuje jednoczenie na poten-
cjalne konsekwencje wspczesnych dziaa politycznych i ekonomicznych
w tym regionie Europy.
Zagadnieniem Serbii i Kosowa, jako dwch pastw aspirujcych do czon-
kostwa w Unii Europejskiej, zaj si w swoim tekcie Wojciech Szczepaski.
Autor skupi si na problemach jakie wzajemne wanie pomidzy Belgradem
a Prisztin, generuj w ich drodze do integracji z pastwami Unii. Ponadto,
w swoim tekcie, wskazuje na wiele czynnikw, ktre zarwno stronie
serbskiej, albaskiej czy kosowskiej, ale take unijnej sprzyjaj utrzymaniu
si lub wrcz utrwalaniu rnic zda oraz uniemoliwiaj normalizacje
dwustronnych relacji pomidzy Belgradem i Prisztin. W tym bilateralnym
z pozoru konflikcie autor wskazuje na jeszcze dwch nie mniej istotnych
graczy i ich interesy na Uni Europejsk i Albani. Kada ze stron tego
czworokta z innych przyczyn i dla realizacji odmiennych celw nie uatwia
rozwizania sporu jaki porni Belgrad i Prisztin.
Dwa teksty zamykajce t cz prezentowanej publikacji dotycz wsp-
czesnej Grecji i jej problemw politycznych na arenie europejskiej.
16 Wstp

Pierwszy z nich przedstawia znaczenie oraz rol kwestii macedo-

skiej w greckim dyskursie politycznym oraz jej znaczenie dla dialogu
midzynarodowego Aten z innymi pastwami Unii Europejskiej. Tomasz
Fraszczyk, sigajc do licznych greckojzycznych rde, opisa ten spr
z perspektywy Grecji. Analizujc powody dla ktrych politycy i opinia
publiczna trwaa niezmiennie przez niemal dwie ostatnie dekady przy swoich
racjach, autor jednoczenie wyjania historyczne, kulturowe oraz polityczne
uwarunkowania, w jakich wyksztaciy si i utrwaliy pogldy sporej grupy
obywateli Grecji dotyczce traktowania ich pastwa i jego racji na arenie
midzynarodowej. Spr dotyczcy kwestii macedoskiej, dziki przyjtej
przez Fraszczyka perspektywie, obnaa rwnoczenie i inne kompleksy czy
newralgiczne dla Aten zagadnienia dotyczce biecej polityki midzynaro-
dowej a nie zwizane bezporednio z kwesti macedosk.
Kolejny tekst dotyczcy wyzwa wspczesnych pastw bakaskich
porusza zagadnienie greckich prezydencji w Unii Europejskiej. Iwona
Jakimowicz-Ostrowska charakteryzuje kolejne okresy ich sprawowani, od
1981 roku a po rok 2014, w ktrych Ateny przewodziy Unii i jednoczenie
opisuje zmiany jakim podlegay w tym samym czasie nie tyko priorytety
greckiej polityki midzynarodowej, ale rwnie ewoluowa stosunek obywa-
teli tego pastwa do integracji europejskiej. Przedstawiajc dzisiejsz opini
Grekw o sobie, a take stereotypy narose wok ich stosunku do pracy
i ycia, autorka zastanawia si nad dalszymi konsekwencjami biecego
kryzysu ekonomicznego i politycznego w dzisiejszej Grecji tak dla niej samej,
jak i adu w regionie oraz przyszoci caej Unii Europejskiej.

Ostatnia cz prezentowanej publikacji przedstawia problemy tosa-

moci i kwestii jzykowych na Bakanach.
Zagadnienie tosamoci narodowej w Boni oraz czynnikw, ktre j
ksztatuj omawia w swoim tekcie Aleksandra Zdeb. Przedstawiajc proces
tworzenia si i utrwalania tosamoci Boniackiej czy te Boszniackiej autorka
osadza go w kontekcie wieloetnicznych relacji jakie od wiekw towarzyszyy
wzajemnym stosunkom ludnoci zamieszkujcej te tereny. Podkrela przy
tym wyranie paralelno oraz jednoczesn wzajemn przenikalno si
elementw towarzyszcych budowaniu pastwa i narodowoci mieszkacw
dzisiejszej Boni i Hercegowiny. Wskazujc na rozmaite bariery: jzykowe,
religijne, historyczne czy wreszcie polityczne, analizuje ich wpyw na wsp-
czesny przebieg tworzenia si jednolitego tworu politycznego jakim jest
pastwo oraz narodu, ktry miaby w owym pastwie mieszka.
Wiesaw Walkiewicz, w swoim tekcie, otwierajcym rozwaania w tej
czci ksiki przedstawia proces ksztatowania si tosamoci narodowej
Chorwatw. Traktujc budowanie tosamoci narodowej jako nieustanny
 Wstp 17

proces, autor nie tylko przedstawia rozmaite czynniki warunkujce rozwj

samoidentyfikacji narodowej mieszkacw tego kraju, ale take wskazuje
na zachodzce lub potencjalne ich implikacje w przyszoci. Korzystajc
z zarysowanego przez siebie w tekcie kontekstu historycznego Walkiewicz
uwypukla te momenty i wydarzenia, jakie zakodoway si w pamici naro-
dowej dzisiejszych Chorwatw. Ponadto wskazuje na te powizania tradycji
chorwackiej i europejskiej, ktre stay si wspln paszczyzn dzisiejszego
porozumienia oraz umoliwiy kolejnym rzdom w Zagrzebiu na pog-
bienie procesu integracji z Uni Europejsk zakoczonego czonkostwem
Chorwacji w jej strukturach.
Kolejny z tekstw rwnie stanowi analiz tworzenia si tosamoci
pastwowej i narodowej jednego z krajw bakaskich Macedonii. Mladen
Karadjoski przedstawia proces konstruowania si tosamoci modego,
bo powstaego w 1991 roku, pastwa macedoskiego oraz poczucia przy-
nalenoci narodowej jego obywateli. Autor wskazuje na ewolucj celw
i priorytetw politycznych Macedonii na przestrzeni ostatnich 20 lat.
Na przykadzie relacji rzdw w Skopie z politykami reprezentujcymi Uni
Europejsk oraz przedstawicielami dwch trudnych, ze wzgldw histo-
rycznych, ssiadw Bugarii i Grecji, Karadjoski opisuje zmian i proces
dojrzewania politycznego reprezentujcych Macedoni liderw politycznych.
Jednoczenie nie zapomina o docenieniu atutw, jak i oszacowaniu kon-
sekwencji bdw jakie na przestrzeni dwch ostatnich dekad ujawniy si
w dziaaniach politycznych i gospodarczych Macedonii.
Zagadnienie tosamoci jzykowej w Vukovarze stao si tematem
tekstu Marcina Jarzbskiego. Autor przedstawiajc histori rozwoju jzyka
i alfabetu opisuje jednoczenie dzieje mieszkacw Vukovaru oraz relacje
serbsko-chorwackiego ssiedztwa w tym miecie zarwno w przeszoci,
jak i wspczenie. Przypadek niecisoci w spisie powszechnym, ktry
sta si powodem odycia sporu o jzyk serbski opisany zosta w kontekcie
zmian prawnych, jakie wprowadza ustawodawca regulujc moliwo nauki
oraz status jzyka serbskiego. Walka o prawo do nauki i uywania jzyka
serbskiego jest jednoczenie sporem o zachowanie tosamoci mieszkacw
dzisiejszego Vukovaru.
Turcja najrzadziej zaliczana jest do grona pastw bakaskich. Niemniej
jej historyczna dominacja na tym obszarze oraz nadal widoczne wpywy
kulturowe s przedmiotem analiz licznych gremiw badaczy. Dlatego te
tekst Kamili Stanek o jzykowej tosamoci Turcji stanowi doskonae uzu-
penienie tematyczne oraz zamyka w jedna cao zagadnienia konsolidacji
i integracji pastw oraz spoeczestw bakaskich na pocztku XXI wieku.
Stanek, opisujc histori ksztatowania si jzyka tureckiego, zasady jego
pisowni i gramatyki, analizuje zarazem wpywy tureckie, jakie na kadego
18 Wstp

posugujcego si tym jzykiem, mieszkaca regionu Bakan wywara wielo-

wiekowa dominacja osmaska. Przestawiajc zmiany polityczne zachodzce
w dzisiejszej Turcji oraz ich konsekwencje dla ewolucji jzyka tureckiego
dostrzega towarzyszce im zmiany stosunku do dzisiejszych ssiadw
a dawnych poddanych. Jzyk turecki, a take lady jego wpywu w jzy-
kach ssiednich pastw, jest zatem dziedzictwem kulturowym mieszkacw
obszaru Bakan.

Przygotowujc powysz publikacj, ale take na dugo przed jej wyda-

niem, autorzy wszystkich jej czci spotykali si przy rozmaitych okazjach
i w rnorakich konfiguracjach towarzyskich, konsultujc i wymieniajc
uwagi na temat prowadzonych przez siebie bada. Cz wnioskw powstao
take podczas czytania, powstajcych na potrzeby tej ksiki tekstw, kiedy
zarwno redaktorzy publikacji, jak i poszczeglni autorzy wymieniali si
swoimi opiniami na temat poruszanych w poszczeglnych jej czciach
kwestii. Dzikujemy zatem wszystkim wspautorom prezentowanej publi-
kacji za yczliwy stosunek do naszej pracy oraz wyrozumiao dla docie-
kliwoci wynikajcej z obowizku przygotowana caoci do druku.
Dzikujemy za pomoc w wydaniu niniejszej publikacji Dyrektorowi
Instytutu Europeistyki Wydziau Nauk Politycznych i Dziennikarstwa
(WDiNP) Uniwersytetu Warszawskiego Panu Profesorowi Konstantemu
Adamowi Wojtaszczykowi, Kierownikowi Zakadu Europejskich Studiw
Subregionalnych Instytutu Europeistyki WDiNP dr. hab. Jzefowi
Tymanowskiemu, oraz dr. ukaszowi Zamckiemu. Bez ich wsparcia i przy-
chylnoci nie byaby moliwa publikacja prezentowanej ksiki.
Za wszelkie krytyczne, ale i zarazem budujce i suce dalszej pracy
naukowej, uwagi dzikujemy recenzentowi niniejszej ksiki Panu
Profesorowi Radosawowi Zenderowskiemu. Bez wtpienia Pana opinie
i sugestie zostan przez wszystkich zapamitane i wykorzystane naszej
przyszej pracy badawczej i publikacyjnej.
Dzikujemy rwnie naszym przyjacioom i najbliszym, ktrzy wspie-
rali nas w rozmaity sposb i w rnym czasie, kiedy dopaday nas chwile
zwtpienia lub nerwowego poczucia popadania w konflikt z czasem,
ktry zmusza do zakoczenia pracy nad przygotowaniem ksiki. Janku,
Konradzie, Mirello dzikujemy, e z nami bylicie.

Marko Babi
Iwona Jakimowicz-Ostrowska
 Biogramy autorw

Marko BABI Sekretarz Zakladu Europejskich Studiw Subregionalnych

Instytutu Europeistyki WDiNP Uniwersytetu Warsawskiego. Absolwent
Instytutu Nauk Politycznych Wydziau Dziennikarstwa i Nauk Politycznny
chUniwersytetuWarszawskiego, studia w Szkole Gwnej Handlowej oraz
w Instytucie Stosunkw Midzynarodowych WDiNP UW, doktor nauk
humanistycznych w zakresie nauk o polityce (2006), adiunkt w Instytucie
Europeistyki WDiNP UW. Jako ekspert wsppracuje z Departamentem
Strategii MSZ RP, Polskim Instytutem Spraw Midzynarodowych, Orodkiem
Studiw Wschodnich im. M. Karpia. Czonek Polskiego Towarzystwa
Studiw Europejskich. Zainteresowania badawcze: Wspczesne Bakany
Zachodnie pooenie geopolityczne, procesy pastwowo i narodowo-
twrcze, konflikty etniczne; polityka zagraniczna, aspiracje do czonkow-
stwa w UniiEuropejskiej i NATO; systemy polityczne pastw bakaskich;
tradycje i kultura narodw bakaskich aspekt religijny, historyczny oraz
uwarunkowaniacywilizacyjno-kulturowe.
Wybrane publikacje: Understanding the Complexity. Europeanization in
the Western Balkans, Procesy europeizacji, Horyzonty polityki, 5 (10),
Akademia Ignatianum w Krakowie, marzec 2014. Link do strony: http://
www.ignatianum.edu.pl/files/hpolityki/HP_2014_Vol_5_No_10_Babic.
pdf; Two faces of Islam in the Western Balkans: Between Political Ideology
and Islamist Radicalization, w:Perseverance of Terrorism: Focus on Leaders
(Volume 117), eds. M. Milosevic, K. Rekawek, Series: NATO Science for
Peace and Security Series - E: Human and Societal Dynamics, IOS Press
The Netherlands 2014. Link do strony: http://ebooks.iospress.nl/vol-
umearticle/35853; The Impact of the European Union on Party Systems.
The case of Serbia and Montenegro,w:Elections to the European Parliament as
a Challenge for Democracy, eds. E. Kuelewska, D. Kloza, Vol. 2, Warszawa-
Biaystok: Centre for Direct Democracy Studies (CDDS)/Vrije Universiteit
Brussel 2013 (red. z prof. Franciszkiem Gombskim),Problemy aksjologiczne
316 Biogramy autorw

w relacjach Unii Europejskiej zpastwami bakaskimi, Instytut Europeistyki

WDiNP Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012Chorwacja i proces
akcesyjny do Unii Europejskiej. Wybrane problemy konstytucyjne, w:Integracja
Bakanw Zachodnich z Uni Europejsk, red. A. Nowak-Far, Szkoa Gwna
Handlowa/Katedra Europeistyki WDiNP UW, Warszawa 2012; Aksiologija
i promjene. Sluaj Poljske, Godinjak broj 5 (Rocznik numer 5), Rok V,
Fakultet Politikih Nauka, Univerzitet u Beogradu, Beograd 2011 w:
www.fpn.bg.ac.rs/2011/09/02/godisnjak-2011.

Agata BIERNAT Doktorantka na Wydziale Politologii i Studiw

Midzynarodowych Uniwersytetu Mikoaja Kopernika w Toruniu.
Absolwentka politologii (specjalizacja: integracja europejska) oraz filologii
bakaskiej na UMK. Stypendystka m.in. Ministerstwa Nauki Republiki
Chorwacji. W 2012 r. jako stypendystka BUWiWM prowadzia badania
naukowe i studiowaa na Uniwersytecie w Belgradzie. Odbya sta
w Parlamencie Europejskim w Brukseli, a take praktyki w Ambasadzie
RP w Tiranie. Zainteresowania badawcze: polityka zagraniczna pastw
Bakanw Zachodnich, Polityka Zagraniczna i Bezpieczestwa UE, etnopo-
lityka, konflikty etniczne. Wybrane publikacje: Albanian Political Activity
in Ottoman Empire (1878-1912), World Journal of Islamic History and
Civilization (WJIHC), Volume 3, Number 1, 2013, Change in Turkish-
Egyptian relations after winning the Justice and Development Party, in:
Turkey-EU Relations: power, politics and the future, Ed. by K. Aksu,
Cambridge Scholars Publishing, 2012, Integration of Montenegro into the
European Union, Polish Institute of International Affairs (PISM), Bulletins,
nr 82 (831), 12.08.2011, Balkan models of the local government the
case of Slovenia, Croatia and Macedonia, e-Politikon, Orodek Analiz
Politologicznych Uniwersytetu Warszawskiego, nr 2/2012, ISSN 2084-5294;
Achievements of the Slovenian Presidency of the EU Council, w: Central
Europe on the Threshold of the21st Century. Interdisciplinary Perspectives on
Politics and Society, edited by Lucyna Czechowska and Krzysztof Olszewski,
Cambridge Scholars Publishing.

Ewa BUJWID-KUREK Pracownik naukowo-dydaktyczny w Instytucie Nauk

Politycznych i Stosunkw Midzynarodowych Uniwersytetu Jagielloskiego
w Krakowie. Ukoczya nauki polityczne na Wydziale Prawa i Administracji
Uniwersytetu Jagielloskiego w Krakowie uzyskujc stopie magistra nauk
politycznych i zostaa zatrudniona na stanowisku asystenta staysty w macie-
rzystym Instytucie. W roku 1987 z wyrnieniem obronia prace doktorsk
uzyskujc stopie doktora nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce.
W 2003 roku uzyskaa tytu doktora habilitowanego nauk humanistycznych
 Biogramy autorw 317

w zakresie nauk o polityce, a w 2008 roku otrzymaa stopie profesora

Uniwersytetu Jagielloskiego w Krakowie. Postanowieniem z dnia 19 lutego
2014 roku uzyskaa tytu naukowy profesora nauk spoecznych. W latach
20042006 penia funkcje kierownika studiw niestacjonarnych, a od
20062012 roku funkcje wicedyrektora ds. dydaktycznych w Instytucie Nauk
Politycznych i Stosunkw Midzynarodowych UJ. Bya przewodniczc
Komisji ds. wdroenia KRK, efektem czego byo przyznanie dla kierunku
Politologia w INP i SM nagrody MSzW w wysokoci 1 mln z. Jako dyrektor
ds. dydaktycznych zasiadaa w komisji wydziaowej ds. dydaktycznych,
przewodniczya publicznym obronom prac doktorskich. Wypromowaa
2 doktorw, jest promotorem 3 otwartych przewodw doktorskich, pod
jej opiek naukow pozostaje 2 doktorantw przygotowujcych si do
otwarcia przewodw doktorskich. W INP i SM UJ wypromowaa ponad
200 magistrantw z zakresu: nauk o polityce i stosunkw midzynaro-
dowych. W INP i SM UJ prowadzi zajcia dydaktyczne: seminaria magi-
sterskie i doktorskie, wykady z zakresu polskiego systemu politycznego,
transformacji ustrojowych pastw rodkowoeuropejskich, polityki spo-
ecznej i midzynarodowej polityki spoecznej. Jej zainteresowania koncen-
truj si na problematyce wspczesnych systemw politycznych Europy
rodkowo-Poudniowo Wschodniej ze szczeglnym uwzgldnieniem pastw
pojugosowiaskich. Jest autork 5 ksiek, w tym 1 w jzyku rosyjskim i
70 publikacji w formie artykuw naukowych w tym w jzyku serbskim, rosyj-
skim i angielskim. Jest trzykrotn stypendystk Wydziau Dziennikarstwa
i Nauk Spoecznych Uniwersytetu w Belgradzie (1984, 1991, 2010). Bierze
czynny udzia w krajowych i midzynarodowych konferencjach nauko-
wych wygaszajc referaty w jzykach obcych, gwnie w jzyku serbskim
i rosyjskim. Jest czonkiem komisji bakanistycznej PAN o/ w Poznaniu.
Jest czonkiem PTNP/o w Krakowie. Wsppracuje z Instytutem Studiw
Politycznych w Belgradzie. Posiada wyrnienia: nagroda I stopnia
JM Rektora UJ przyznana w 1989 r., nagroda I stopnia JM Rektora UJ
(2003r.), nagroda II stopnia JM Rektora UJ (2011 r.), nagroda II stopnia
Rektora UJ przyznana (2013 r.).

Tomasz FRASZCZYK Medioznawca i filolog nowogrecki. Zwizany

z Wydziaem Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW. Wrd zaintere-
sowa naukowych: wspczesne media, polityka, stosunki midzynarodowe
w Grecji i na Cyprze oraz w pastwach batyckich i zakaukaskich.

Wiktor HEBDA doktorant na Wydziale Studiw Politycznych

i Midzynarodowych Uniwersytetu Jagielloskiego, absolwent politologii
i prawa karnego na Uniwersytecie Jagielloskim oraz Akademii Modych
318 Biogramy autorw

Dyplomatw w Europejskiej Akademii Dyplomacji w Warszawie, stypendy-

sta na Uniwersytecie w Zagrzebiu, staysta na Uniwersytecie w Belgradzie
oraz w Pastwowym Instytucie Spraw Midzynarodowych w Warszawie,
autor wielu artykuw naukowych, komentarzy oraz uczestnik i autor
projektw naukowych. Zainteresowania badawcze: polityka i gospodarka
pastw bakaskich, bezpieczestwo energetyczne.

Bogusaw JAGUSIAK dr hab. prof. Wojskowej Akademii Technicznej,

kierownik Zakadu Bezpieczestwa Narodowego. Zainteresowania badaw-
cze i dydaktyczne Autora dotycz problematyki zwizanej z systemami
politycznymi, bezpieczestwem spoecznym oraz mechanizmami prowa-
dzenia dialogu spoecznego w Unii Europejskiej. Jest Autorem publikacji
ksikowych oraz wielu artykuw dotyczcych tej problematyki. Znajduje
si w gronie czonkw Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych.

Iwona JAKIMOWICZ-OSTROWSKA Adiunkt w Instytucie Stosunkw

Midzynarodowych na Wydziale Nauk Humanistycznych i Spoecznych
w Akademii Marynarki Wojennej. Jej zainteresowania badawcze obejmuj
problematyk narodowociow w aspekcie wspczesnych przemian cywi-
lizacyjnych w Polsce i Europie, migracji midzynarodowych oraz polityki
wspczesnej Grecji. Autorka monografii dotyczcej losw mniejszoci naro-
dowych i etnicznych w Gdyni, rozdziaw w publikacjach monograficznych,
a take opracowa polsko i angielskojzycznych dotyczcych procesw
narodowociowych na terenie dzisiejszej Europy, migracji oraz polityki
Grecji. Czonek Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych oraz the Study
of Ethnicity and Nationalism ASEN, a take the Greek Politics Specialist
Group (GPSG) of the UKs Political Studies Association.

Marcin JARZBSKI Politolog i historyk, doktorant w Instytucie Politologii

UKSW oraz student w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Poudniowej UW
(jzyk chorwacki).

Mladen KARADOSKI Absolwent Uniwerzytetu St. Kliment Ohridski

w Bitoli, Macedonia. Doktorat uzyska w 2011 r. na tej samej uczelni gdzie
zajmuje stanowisko adiunkta. Uczestniczy w wielu konferencjach i semina-
riach midzynarodowych, m.in. na Uniwersytecie Warszawskim. Wybrane
publikacje: Dicrepancies between anti-corruption legislation and practice
in Macedonia, 10th Cross-border Crime Colloquium, 10th edition, Crime,
money and criminal mobility in Europe, Wolf legal publishers, Nijmegen,
Netherlands, 2009;Public administration in the Republic of Macedonia
legal aspects, reforms, management processes, Scientific Journal, Warsaw,
 Biogramy autorw 319

Poland, 2010;Functional characteristics of the informational system of

finance in transition countries, Book of papers from the 5th International
Science Conference of ASECU, Tirana, Albania, 2010;Eurocentrism and
the obstacles for entrance of Western Balkans and Turkey in the European
Union, Scientific Journal European Perspectives, Ljubljana, Slovenia,
2011;Fulfillment of the Madrid criteria through the reforms of the public
administrations of the countries from the Western Balkans NISPA Journal,
2011;Democracy in the countries of the Western Balkans: nominal or
crucial transformation of the political systems after the end of communism,
Scientific journal Revista de stiinte politice, University of Craiova,
No. 33-34, 2012.

Waldemar PARUCH politolog, historyk, dr hab., prof. UMCS w Lublinie,

kierownik Zakadu Teorii Polityki i Metodologii Politologii na Wydziale
Politologii, penomocnik Dziekana do spraw Studiw wschodnioeuropej-
skich w UMCS, autor okoo 180 publikacji naukowych.

Kamila Barbara STANEK doktor nauk humanistycznych Uniwersytetu

Warszawskiego Wydziau Orientalistycznego w zakresie turkologii specja-
lizacja jzykoznawstwo. Dziedziny bada: socjolingwistyczne problemy na
Bakanach; wpyw kultury na jzyk i jzyka na kultur; jzykoznawstwo
tureckie; jzyk turecki i reforma jzyka tureckiego; metodyka nauczania
jzyka tureckiego. W roku 2001 ukoczya studia z tytuem magistra na WU
w Instytucie Filologii Sowiaskiej w zakresie jzykoznawstwa sowiaskiego.
W roku 2004 ukoczya podyplomowe studia pedagogiczne w Instytucie
Bada Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu. W roku
2005 ukoczya studia z tytuem magistra na Wydziale Orientalistycznym
Uniwersytetu Warszawskiego w zakresie kulturoznawstwa. Od 2006 roku
prowadzi lektorat w Szkole Jzykw Wschodnich; od roku 2012 zatrud-
niona jest na stanowisku adiunkta w Zakadzie Islamu Europejskiego UW
WO; od padziernika 2012 na stanowisku adiunkta w Zakadzie Turkologii
i ludw Azji rodkowej UW WO. W dorobku znajduj publikacje dotyczce
zagadnienia jzyk-kultura-tosamo Turkw mieszkacw dawnego
Imperium Osmaskiego.

Wojciech SZCZEPASKI ur. 1976 r. w Szczecinie, historyk. Ukoczy

studia magisterskie (2000) oraz doktoranckie (2005) na Wydziale
Historycznym Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu (rozprawa dok-
torska pt.Serbowie a Albaczycy w latach 1878-1918). Zajmuje si histori
Bakanw i Europy rodkowej w XIX i XX w. Publikowa teksty naukowe
m.in. w: Balcanica Posnaniensia. Acta et studia, Dziejach Najnowszych,
320 Biogramy autorw

Studiach z Dziejw Rosji i Europy rodkowej oraz w innych periodykach

i w pracach zbiorowych, wydawanych w: Polsce, BiH, Bugarii, Czarnogrze,
Kosowie, Serbii, Nowej Zelandii. Jest czonkiem Komisji Bakanistyki przy
Oddziale PAN w Poznaniu. Mieszka w Poznaniu.

Wiesaw WALKIEWICZ, (1949), historyk i politolog (ukoczy te filolo-

gi sowiask), stypendysta PAN i Centralnego Archiwum Pastwowego
w Rzymie, doktoryzowa si w Uniwersytecie Warszawskim (1978), tam te
(na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych) uzyska habilitacj (1989),
specjalizujc si w midzynarodowych stosunkach politycznych. Gastdozent
w Christian Albrecht Universitt w Kilonii, wykadowca w Instytucie
Caetana Feldera w Wiedniu, visiting professor w Monash University of
Melbourne, Uniwersytecie Zagrzebskim. Pochyla si nad relacjami polsko-
-czechosowackimi doby midzywojnia, kwesti przynalenoci pastwowej
Istrii i Przymorza Soweskiego w postanowieniach Paryskiej Konferencji
Pokojowej, relacjami bugarsko-jugosowiaskimi w okresie sporu KPJ
z WKP(b), koncepcjami polskiej polityki zagranicznej 1918-1939, suweren-
noci Czarnogry, Bonia w kontekcie implementacji Ukadu z Dayton.
Midzy grudniem 1990 a padziernikiem 1997 w subie dyplomatycznej:
Konsul Generalny w Sowenii i Chorwacji, Minister Penomocny Ambasady
RP w Zagrzebiu, Ambasador w Republice Chorwacji (1993-1997). Kierownik
Katedry w WSP TWP w Warszawie, zaoyciel i szef Zakadu Socjologii
Polityki i Stosunkw Midzynarodowych na Wydziale Nauk Spoecznych
SGGW. Autor m.in. monografii: Rzeczpospolita podug projektw midzywo-
jennych (1997), Jugosawia. Byt wsplny i rozpad (2000), Polska na drodze
do Unii Europejskiej (2001), Eko-unijna pozycja Polski (2003), Jugosawia.
Pastwa sukcesyjne (2009). Pod jego redakcj naukow ukazay si tomy:
Wschodnia polityka Unii Europejskiej. Poraka, stagnacja czy konsekwentna
realizacja (2009), Bezpieczna Europa z perspektywy Wschodu (2010),
Publikacje m.in. w Austrii, Chorwacji, wczeniej SFRJ, liczne studia i eksper-
tyzy. Od trzech kadencji w Senacie SGGW Uniwersytecie Przyrodniczym
w Warszawie. Przewodniczcy Rady Koordynacyjnej Centrum Naukowo-
Badawczego Bakany na przeomie XX/XXI przy Uniwersytecie dzkim.
Czonek Kolegium Redakcyjnego Slavia Meridionalis Studia Slavica et
Balcanica (Instytut Slawistyki PAN), recenzent wielu dysertacji doktor-
skich, monografii i publikacji zbiorowych a take artykuw i przyczynkw
np. w National Geografic i Politei.

Jacek WOJNICKI doktor habilitowany profesor Uniwersytetu Warszawskiego,

Absolwent Instytutu Nauk Politycznych Wydziau Dziennikarstwa i Nauk
Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego magister nauk politycz-
 Biogramy autorw 321

nych (1996), stopie naukowy doktora uzyska na WDiNP UW (2000),

stopie naukowydoktora habilitowanego uzyska na WDiNP UW (2008).
Zainteresowania badawcze: Przemiany ustrojowe w Europie rodkowej
i Wschodniej; Systemy polityczne pastw Europy; Partie i systemy partyjne;
Zagadnienia funkcjonowania administracji publicznej w Polsce i w innych
pastwach Europy. Wybrane publikacje: System konstytucyjny Czarnogry,
Wydawnictwo Sejmowe Warszawa 2012; Przemiany w Europie rodkowo-
Wschodniej,Putusk 2011; Polski model samorzdu na tle rozwiza euro-
pejskich (w wietle rozwiza konstytucyjnych),w:Wieloaspektowo samo-
rzdnoci gminnej w Polsce, red. B. Nawrot, J.Pokadecki, UAM, Pozna
2011; Wybory 2010 w pastwach Grupy Wyszehradzkiej (Czechy, Sowacja,
Wgry),w: Wybory 2010. Polska i wiat, red. M. Jeziski, W. Peszyski,
A. Seklecka, Adam Marszaek, Toru 2011; Specyfika systemu partyjnego
Boni i Hercegowiny, w:Bonia i Hercegowina 15 lat po Dayton.Przeszo-
teraniejszo-perspektywy,Uniwersytet dzki, d 2011.

Aleksandra ZDEB jest doktorantk w Instytucie Nauk Politycznych

i Stosunkw Midzynarodowych Uniwersytetu Jagielloskiego gdzie zajmuje
si problematyk obszaru post-jugosowiaskiego oraz zarzdzaniem kon-
fliktami w spoeczestwach podzielonych. Obecnie pracuje nad projektem
Strategie zarzdzania konfliktami etnicznymi w Boni i Hercegowinie.
Power-sharing w Mostarze i Brku finansowanym przez Narodowe Cen-
trum Nauki.
=HZVWSX

5]DGNR PyZL VL R UHJLRQLH EDNDVNLP ] SHUVSHNW\Z\

MHJR SRWHQFMDX ]DUyZQR JRVSRGDUF]HJR NXOWXURZHJR F]\
Z NRQWHNFLH SROLW\F]QHM NRQVROLGDFML 2 UHJLRQLH NWyU\
Z]ERJDFL ZLDW R SRMFLH EDNDQL]DFML UR]XPLDQHM MDNR
UR]F]RQNRZ\ZDQLH WHU\WRULXP SRPLG]\ QRZRSRZVWD\PL
PD\PLSDVWZDPLNWyUHSR]RVWDMZVWD\PNRQLNFLHRQLVNLHM
LQWHQV\ZQRFL]SRWHQFMDHPSU]HURG]HQLDVLZQDJLEUXWDOQ
ZRMQ 3UDZGRSRGREQLH GODWHJR ]D]Z\F]DM PyZL VL R W\P
UHJLRQLHZSHV\PLVW\F]Q\FKEDUZDFK

 %DNDQ\ WR SU]HNOHVWZR GUREQ\FK UyQLF DOERL

SU]HNOHVWZREOLVNRFL-HGQ\P]XURNyZDOHLSDUDGRNVyZ
QDURGyZ EDNDVNLFK MHVW LFK EDUG]R ERJDWD DOH MHGQRF]HQLH
VNRQGHQVRZDQD KLVWRULD 7D GZRLVWR QDWXU\ %DNDQyZ
XQLHPROLZLD ]UR]XPLHQLH ZLHORNXOWXURZRFL EGFHM WDN
ERJDFWZHPMDNLGUDPDWHPWHJRUHJLRQX(XURS\