Securitologia

Nr 1/2014

dr Marcin Kosienkowski
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawa II

N ADDNIESTRZE A BEZPIECZESTWO U KRAINY

Wstp

Jednym z ssiadw Ukrainy, pooonym na jej poudniowo-zachodnich rubieach, jest

Naddniestrze (Naddniestrzaska Republika Modawska). Dugo wsplnej granicy wy-
nosi 452 km i przypada na obwody odeski i winnicki. Formalnie naddniestrzaska re-
publika stanowi cz Republiki Modawii, faktycznie jednak dziki wygranej wojnie od
pocztku lat 90. XX wieku jest od niej niezalena, funkcjonujc jako quasi-pastwo.
Oznacza to, e ma wszystkie atrybuty pastwa, prcz uznania midzynarodowego. Nad-
dniestrze powstao i istnieje dziki wsparciu Federacji Rosyjskiej, dysponuje jednak re-
latywn samodzielnoci w swych dziaaniach.
W zwizku ze stacjonowaniem wojsk rosyjskich w Naddniestrzaskiej Republice
Modawskiej, a take z tym, e na jej terytorium ograniczone zastosowanie maj normy
prawa midzynarodowego, Zachd przez dugi czas negatywnie odnosi si do tego se-
paratystycznego regionu. Okrelany by on mianem czarnej dziury i oskarany m.in.
o nielegalny handel broni i wspieranie terrorystw (Bobick, 2011). Jednoczenie sto-
pie zagroenia, jaki generowa by mniejszy w porwnaniu np. z Bakanami, std zain-
teresowanie Zachodu republik naddniestrzask byo do niskie (Drzewicki, 2003).
W zwizku z rozszerzeniem Unii Europejskiej na wschd, wzroso jej zaangaowanie
w regionie, pojawiy si te elementy wsppracy. Negatywny obraz Naddniestrza na
Zachodzie uleg osabieniu (, et al., 2013), cho nadal kojarzone jest z zagro-
eniami, bardziej o mikkim charakterze, jak przemyt towarw akcyzowych i spoyw-
czych czy przeszkoda na drodze europeizacji Modawii.
Republika Modawii z oczywistych wzgldw traktuje separatystyczny region nad-
dniestrzaski jako powane zagroenie dla swego bezpieczestwa. Celem niniejszego
artykuu jest natomiast odpowied na pytanie: W jakich kategoriach Naddniestrze po-
strzega Ukraina drugi ssiad quasi-pastwa w kontekcie swojego bezpieczestwa?
Kluczowe jest przy tym kolejne pytanie: Jak na t percepcj wpyn konflikt ukraisko-

ISSN: 1898-4509
93
 Marcin Kosienkowski

rosyjski, ktry rozpocz si pod koniec lutego 2014 roku od zajcia przez Rosj Krymu,
a nastpnie ogarn pozostae poudniowe regiony ukraiskie i przede wszystkim
wschodni cz Ukrainy? W zwizku z tym pierwsza cz artykuu dotyczy okresu
przed konfrontacj, druga natomiast obejmuje czas konfliktu. Zakoczenie za zawiera
elementy prognostyczne.

1. Okres przed konfliktem ukraisko-rosyjskim

Analiza wypowiedzi wadz, oficjalnych dokumentw i dziaa Ukrainy wskazuje, e

pastwo to od koca wojny modawsko-naddniestrzaskiej w lipcu 1992 roku w nie-
wielkim zakresie postrzegao Naddniestrze jako zagroenie dla wasnego bezpiecze-
stwa. W wikszym stopniu Ukraina podchodzia do quasi-pastwa w sposb neutralny
lub pozytywny.
Po pierwsze, wynikao to z tego, e szansa na wznowienie dziaa zbrojnych midzy
Modawi a Naddniestrzem bya niewielka. Po drugie, Kijw docenia stosunkowo przy-
chyln polityk wadz naddniestrzaskich wobec ludnoci ukraiskiej. Wedug spisu
z 2004 roku, w Naddniestrzu mieszkao 160 tys. Ukraicw, co stanowio 28,8% miesz-
kacw regionu. Mona doda, e w grudniu 2011 roku drugim naddniestrzaskim pre-
zydentem zosta Jewgienij Szewczuk, etniczny Ukrainiec, cho pozycjonowa si jako
prorosyjski polityk (Socor, 2012). Po trzecie, bliskie zwizki quasi-pastwa z Rosj
wspgray z prorosyjsk lub wielowektorow polityk zagraniczn Ukrainy. Po czwarte,
Naddniestrze byo rdem dochodw dla czci elit i regionw ukraiskich, gwnie
odeskiego i winnickiego. Zyski przynosiy: legalny handel, obsuga tranzytu, przemyt,
a take przedsibiorstwa naddniestrzaskie, w ktre zainwestowa ukraiski kapita. Po
pite, w wikszoci sowiaskie quasi-pastwo (prcz Ukraicw zamieszkane take
przez 168 tys. Rosjan) stanowio przeciwwag dla romaskiej Modawii i wpyww, jakie
miaa w tym pastwie ssiednia Rumunia, z ktr Ukrain czyy nie najlepsze stosunki
(Kosienkowski, 2009, s. 28-39).
Pewnym wyjtkiem od neutralnego lub pozytywnego postrzegania Naddniestrza
by gwnie pocztkowy okres rzdw si politycznych, ktre doszy do wadzy na
Ukrainie w wyniku pomaraczowej rewolucji z 2004 roku. W wikszym stopniu iden-
tyfikoway one quasi-pastwo jako zagroenie, cho raczej o niemilitarnym charakte-
rze. Zwrcono w tym czasie uwag na to, e przemyt naddniestrzaski przyczynia si
do kryminalizacji przygranicznych obwodw ukraiskich, przynoszc dodatkowo
straty dla budetu pastwa.

94
 Naddniestrze a bezpieczestwo Ukrainy

Niepokojcy by te fakt istnienia przy ukraiskich granicach separatystycznej repu-

bliki, a take stacjonowania rosyjskich wojsk na terenie Naddniestrza, penicego funk-
cj niezatapialnego lotniskowca Federacji Rosyjskiej w regionie. Wyraano te obawy, e
scenariusz wojny Gruzji z Oseti Poudniow i Rosj z 2008 roku moe powtrzy si
w przypadku Modawii i Naddniestrza, co wizaoby si z fal uchodcw szukajcych
schronienia na Ukrainie i z zerwaniem lub ograniczeniem wizi ekonomicznych.
W efekcie uregulowanie konfliktu naddniestrzaskiego uznano za jedn z najwa-
niejszych kwestii w kontekcie bezpieczestwa narodowego Ukrainy, a w 2005 roku
przygotowano plan rozwizania sporu, zwany Planem Juszczenki, od nazwiska wcze-
snego ukraiskiego prezydenta. Przyczynami zmian w postrzeganiu przez Ukrain
Naddniestrza byy: prozachodnio obozu pomaraczowych, napite stosunki z Ro-
sj, a take postawa Igora Smirnowa, naddniestrzaskiego prezydenta, ktry w czasie
rewolucji pomaraczowej zdecydowanie wystpowa przeciwko Wiktorowi Juszczence,
popierajc jego oponenta w wycigu o fotel prezydenta Wiktora Janukowycza (Ko-
sienkowski, 2009, s. 28-39).
W zwizku z wszystkimi przedstawionymi wyej uwarunkowaniami niezmiennie
oddziaujcymi, cho z rn si i mimo faktu, e Kijw oficjalnie popiera integral-
no terytorialn Modawii, polityk Ukrainy wobec Naddniestrza i uregulowania kon-
fliktu modawsko-naddniestrzaskiego mona byo okreli mianem ambiwalentnej.
Sprowadzaa si bowiem do przedsibrania dziaa zarwno na rzecz rozwizania
sporu, jak i utrudniajcych je, a take niepodejmowania, pomimo moliwoci, przedsi-
wzi, ktre sprzyjayby przywrceniu integralnoci Modawii. Taka polityka faktycznie
skutkowaa wsparciem funkcjonowania Naddniestrza jako quasi-pastwa. W uproszcze-
niu poziom ambiwalencji by wyszy przed pomaraczow rewolucj z koca 2004
roku, a w okresie, ktry po niej nastpi, jest niszy (Kosienkowski, 2009; Skrukwa,
2013). Obz pomaraczowych nie doprowadzi do diametralnych zmian w polityce wo-
bec Naddniestrza, a Partia Regionw i prezydent W. Janukowycz zachowali elementy
bardziej konstruktywnego podejcia poprzednikw do uregulowania konfliktu naddnie-
strzaskiego (Secrieru, 2012).

2. Okres konfliktu ukraisko-rosyjskiego

Fakt niepodpisania przez Ukrain umowy stowarzyszeniowej z UE w czasie szczytu

w Wilnie w listopadzie 2013 roku zosta pozytywnie odebrany przez Naddniestrze
(MSZ Naddniestrza, 2013). Quasi-pastwo obawiao si bowiem, e utworzona na jej

95
 Marcin Kosienkowski

mocy pogbiona i kompleksowa strefa wolnego handlu (DCFTA) ograniczy jego sa-
modzielno, tym bardziej e powoanie takiej strefy planoway rwnie Unia Europej-
ska i Modawia. W czasie konfrontacji Euromajdanu i opozycji z W. Janukowyczem,
bdcej efektem odrzucenia umowy stowarzyszeniowej, Naddniestrze nie zajo jednak
adnego oficjalnego stanowiska w tej kwestii, cho sympatyzowao z ukraiskim prezy-
dentem.
Milczao te, mimo swej prorosyjskoci, gdy pod koniec lutego 2014 roku, po ucieczce
Janukowycza i objciu wadzy na Ukrainie przez opozycj, rosyjskie oddziay (bez emble-
matw) zaczy przejmowa kontrol nad Krymem. Pomne wydarze z okresu poma-
raczowej rewolucji wadze naddniestrzaskie nie chciay wchodzi w konflikt z Ukra-
in, bdc gwnym oknem na wiat Naddniestrza (jako e drugi ssiad Modawia
jest z zaoenia nieprzyjazny quasi-pastwu). Ponadto nowy prezydent Jewgienij
Szewczuk generalnie prowadzi bardziej stonowan polityk zagraniczn w porwna-
niu do swego poprzednika I. Smirnowa (Kosienkowski, 2012). Milczenie przerwano
6 marca, kiedy minister spraw zagranicznych Naddniestrza Nina Sztanski wyrazia na-
dziej, e sytuacja na Ukrainie ulegnie stabilizacji (MSZ Naddniestrza, 2014 a).
Mimo jednak neutralnego podejcia wadz naddniestrzaskich do wydarze ukrai-
skich, 7 marca Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy (2014 a) stwierdzio, e ze
strony Naddniestrza pynie zagroenie dla bezpieczestwa i integralnoci terytorialnej
pastwa. MSZ poinformowao, e przedstawiciele grupy operacyjnej wojsk [rosyjskich]
w Naddniestrzu prowadz werbunek aktywistw i przedstawicieli kozackich stowarzy-
sze, ktrzy pod przykrywk miejscowych mieszkacw maj by wysani do Odessy
w celu destabilizowania sytuacji w obwodzie odeskim.
W efekcie Ukraina zwikszya kontrol graniczn na granicy z quasi-pastwem. Am-
basador ukraiski w Modawii Serhij Pyrokow w swym licie do Niny Sztanski tuma-
czy owe dziaania dodatkowo tym, e suba graniczna zanotowaa na masow skal
przypadki, kiedy podrni gwnie obywatele Rosji nie byli w stanie poda celu
wizyty na Ukrainie, przedkadali cudze lub podrobione dokumenty, nie posiadali wystar-
czajcych rodkw finansowych, przewozili materiay o charakterze prowokacyjnym,
a take specjalnie przygotowane rodki, ktre mogy wyrzdzi powane szkody lu-
dziom w czasie ewentualnych masowych zamieszek (, 2014). Przy tym media
ukraiskie podaway informacj, e na Ukrain przez Naddniestrze prbuj dosta si
rosyjscy komandosi stacjonujcy w regionie naddniestrzaskim i ci, ktrzy w cywilu
przylatuj z Rosji do Kiszyniowa rejsowymi lotami.

96
 Naddniestrze a bezpieczestwo Ukrainy

Naddniestrze zdecydowanie zaprzeczyo oskareniom, ale pierwsze owiadczenia

MSZ (2014 b) i prezydenta (2014) wydane zostay dopiero 11 marca, czyli 4 dni po
informacji ukraiskiego MSZ. Naddniestrzaskie ministerstwo zaprosio stron ukrai-
sk do zweryfikowania na miejscu podanych przez ni informacji, do wizyty jednak nie
doszo (podobnie przedstawiciele Naddniestrza nie skorzystali z zaproszenia na spotka-
nie w ambasadzie ukraiskiej w Kiszyniowie). Jewgienij Szewczuk doda za, e Nad-
dniestrze w caej swojej historii nigdy na nikogo nie napadao, a wprost przeciwnie,
bronio si, odwoujc si tym samym do obrazu ofiary bdcego jedn z podstaw
naddniestrzaskiej ideologii pastwowej ktrej zagraaj zewntrzne siy, gwnie
Modawia i Rumunia.
Zaprzeczenia te raczej nie przekonay Kijowa, tym bardziej e dziaania na rzecz
destabilizacji Ukrainy mogy by podejmowane lub podjte bez wiedzy lub czynnego
wsparcia wadz naddniestrzaskich. We wrogich zamiarach Naddniestrza moga upew-
nia Kijw prorosyjsko wadz i ludnoci quasi-pastwa. Co wane, Jewgienij Szew-
czuk wiosn 2013 roku zacz prowadzi wobec Modawii do agresywn polityk,
zgodnie z interesami Rosji, mimo e zosta prezydentem wbrew woli Moskwy i poczt-
kowo prowadzi konstruktywna polityk wobec pastwa macierzystego. W opinii przed-
stawicieli poprzednich wadz sta si bardziej rosyjski ni Rosja (Kosienkowski, 2013).
Jeszcze przed kryzysem ukraiskim urzdnik administracji prezydenta W. Janukowy-
cza, Witalij Kuyk (, 2013), ostrzega Naddniestrze przed ignorowaniem Ukrainy
i zbytni prorosyjskoci, ktra przyczynia si do fiaska ukraiskiego przewodnictwa
w OBWE w 2013 roku. Quasi-pastwo otwarcie opowiedziao si po stronie Rosji,
kiedy 19 marca, czyli dzie po podpisaniu przez Wadimira Putina umowy o przyjciu
Krymu i Sewastopola w skad Federacji Rosyjskiej, MSZ Naddniestrza (2014 d) uznao
ten fakt za w najwyszym stopniu sprawiedliwe rozwizanie.
Ponadto w Naddniestrzaskiej Republice Modawskiej stacjonuje ok. 1,5 tys. rosyj-
skich onierzy w ramach Grupy Operacyjnej Wojsk Rosyjskich i si pokojowych. Prawie
caa kadra dowdcza kilkutysicznych si zbrojnych quasi-pastwa wywodzi si z armii
rosyjskiej. Niepokojce dla Kijowa mogy by wiczenia wojskowe przeprowadzane w re-
gionie na przeomie marca i kwietnia 2014 roku (Minzarari, 2014). Dodatkowo miejscowe
KGB jest blisko powizane z rosyjskim FSB (Solak, 2005). Przy tym Suba Bezpiecze-
stwa Ukrainy (2014 a) poinformowaa, i w tym okresie zatrzymaa kapitana naddnie-
strzaskiego KGB, ktry stara si m.in. zorganizowa nielegalny kana przerzutu broni
i amunicji z terytorium Naddniestrza do Ukrainy w celu destabilizacji sytuacji spoeczno-
politycznej w pastwie i uniemoliwienia przeprowadzenia wyborw prezydenckich.

97
 Marcin Kosienkowski

Paul Goble (2013) wyrni trzy sposoby, w jakie Naddniestrze pomaga lub moe
pomc Rosji w destabilizacji Ukrainy i ewentualnej aneksji jej wschodnich i poudnio-
wych regionw. Po pierwsze, zagroenie ze strony regionu naddniestrzaskiego powo-
duje, e Kijw nie moe przerzuci wszystkich wojsk z zachodu na wschd, gdzie trwaj
walki z separatystami. Po drugie, podjcie zbrojnych dziaa przez jednostki naddnie-
strzaskie pozwolioby zachowa Rosji formaln neutralno, podobnie jak byo to na
Krymie (onierze bez emblematw) i na wschodzie Ukrainy, gdzie maj walczy wy-
cznie miejscowi ochotnicy. Po trzecie, przyczenie poudniowych regionw ukrai-
skich i Naddniestrza, stanowicego ich przeduenie, odcioby Ukrainie dostp do Mo-
rza Czarnego, co pogorszyoby strategiczne pooenie pastwa. O realnoci dojcia
wojsk z Rosji do regionu naddniestrzaskiego i jego inkorporacji przez Federacj Ro-
syjsk mwi pod koniec marca 2014 roku genera Philip Breedlove, naczelny dowdca
wojsk NATO w Europie (Reuters, 2014).
Ponadto sytuacja wok Naddniestrza moga posuy Rosji jako kolejny pretekst
do dalszej agresji wobec Ukrainy. W poowie marca naddniestrzaskie MSZ (2014 )
oskaryo Ukrain o zablokowanie wsplnej granicy. W rnych owiadczeniach poda-
wano jednak sprzeczne informacje: od zakazu wjazdu na Ukrain Rosjan w wieku od
17 do 65 lat po pen blokad regionu. Mona doda, e oskarenia o blokowanie Nad-
dniestrza s staym elementem retoryki jego wadz i emanacj syndromu oblonej
twierdzy; dotychczas wspominano gwnie o ekonomicznej blokadzie stosowanej
przez Modawi, przy wsparciu Ukrainy.
Problem rzekomej blokady Naddniestrza poruszy Wadimir Putin w rozmowie
z Barackiem Obam i Angel Merkel. Powanych zakce w ruchu pasaerskim i to-
warowym nie odnotowaa jednak Misja Szkoleniowo-Kontrolna Unii Europejskiej na
granicy Modawii i Ukrainy (EUBAM, 2014), co naley uzna za wiarygodn informacj,
choby dlatego, e w jej skad wchodz przedstawiciele unijnych pastw zarwno przy-
jaznych, jak i nieprzyjaznych Rosji. Wedug za ukraiskiego ambasadora S. Pyrokowa
(, 2014), wjazdu na Ukrain z Naddniestrza w marcu 2014 roku odmwiono
tylko 293 osobom (odnotowano jednak przy tym ograniczenie ruchu granicznego).
Bez wzgldu na stan faktyczny teza o blokadzie regionu naddniestrzaskiego moga
by uyta jako uzasadnienie dziaa, w tym militarnych, w ramach ochrony quasi-pa-
stwa. Przed podejmowaniem krokw, ktre niosyby ze sob negatywne konsekwencje
dla Naddniestrza, zdecydowanie przestrzega 6 marca rosyjski wicepremier Dmitrij Ro-
gozin (2014). Dodatkowo quasi-pastwo (dokadnie jego parlament) po raz kolejny wy-

98
 Naddniestrze a bezpieczestwo Ukrainy

stpio do Rosji z apelem o uznanie jego niepodlegoci i przyczenie do Federacji Ro-

syjskiej. Wzbudzio to niepokj MSZ Ukrainy (2014 b), mg by to bowiem kolejny
pretekst do zbrojnej interwencji Rosji.
Najbardziej napite relacje midzy Ukrain i Naddniestrzem zaistniay w marcu
i pierwszej poowie kwietnia 2014 roku. W okresie pniejszym zaczy si wzgldnie
stabilizowa, chocia na pocztku maja SBU (2014 b) stwierdzio, e prowokacje z ofia-
rami miertelnymi, do ktrych doszo 2 maja w Odessie, byy koordynowane przez ro-
syjskie grupy wywrotowe z terytorium Naddniestrza. 5 maja SBU (2014 c) poinformo-
wao, e zatrzymao 1,5 kg materiau radioaktywnego, ktry na terytorium Ukrainy zo-
sta wwieziony z regionu naddniestrzaskiego. Zasugerowano, e materia suy do
produkcji brudnej bomby, ktra miaa by zdetonowana podczas masowych prote-
stw w poudniowo-wschodnich regionach Ukrainy.
W poowie maja Stra Graniczna Ukrainy (2014) nie potwierdzia doniesie o prze-
nikaniu grup rosyjskich dywersantw z Naddniestrza, na pocztku czerwca podjto jed-
nak decyzj o dalszym umocnieniu granicy ukraisko-naddniestrzaskiej (AVA.MD,
2014). Naddniestrze nie reagowao na te oskarenia, skupio si natomiast na problemie
blokady ekonomicznej, ktra miaa by wprowadzona przez Modawi i Ukrain
w marcu 2006 roku (od tej pory eksportowane towary naddniestrzaskie musz prze-
chodzi odpraw celn w modawskich urzdach) (, et al., 2014).

Zakoczenie

Przez ponad dwie dekady Ukraina w niewielkim stopniu postrzegaa ssiednie, separa-
tystyczne Naddniestrze w kategoriach zagroe. Siy polityczne, ktre doszy do wadzy
w wyniku pomaraczowej rewolucji z 2004 roku, przywizyway wicej wagi do tego
problemu, identyfikujc jednak gwnie zagroenia niemilitarne, natomiast militarne
miay bardziej hipotetyczny charakter. Aneksja Krymu przez Rosj i dalszy konflikt
ukraisko-rosyjski doprowadziy do zmiany w postrzeganiu quasi-pastwa. Jako proro-
syjski region, z onierzami rosyjskimi i operujcymi na jego terytorium rosyjskimi su-
bami specjalnymi, stao si bezporednim zagroeniem dla bezpieczestwa Ukrainy
i dla jej integralnoci terytorialnej.
Dotychczas nie doszo do uycia regularnych oddziaw rosyjskich zlokalizowanych
w Naddniestrzu lub w innym miejscu, a angaowanych pod pretekstem obrony quasi-
pastwa. Uczestnictwu Naddniestrza i operujcego z tego regionu rosyjskiego specnazu

99
 Marcin Kosienkowski

w dziaaniach przeciwko Ukrainie zaprzecza naddniestrzaski opozycyjny ekspert An-

driej Safonow (, 2014). Zaangaowanie jednostek specjalnych w sytuacji braku
klasycznych dziaa bojowych okreli jako niedorzeczne i niepowane. Wedug jednak
zachodnich ekspertw z dziedziny bezpieczestwa i wywiadu, ktrzy wypowiedzieli si
dla dziennika Financial Times, Rosja prowadzi swoje dziaania na Ukrainie wanie za
pomoc sub specjalnych. Stosowane dziaania, jak planowanie, podburzanie, organi-
zowanie lokalnych si i wywiad mog by bowiem przeprowadzane przez niewielkie,
wyspecjalizowane grupy (Jones, 2014).
Rosji nie udao si jednak zdestabilizowa graniczcego z regionem naddniestrza-
skim obwodu odeskiego. By moe wystarczajce jest podtrzymywanie napicia, ktre
powoduje rozproszenie uwagi i rodkw obronnych Ukrainy. Nie mona wykluczy, e
Naddniestrze zaangauje si w wikszym stopniu lub zostanie wykorzystane przez Rosj
w przypadku dalszego zaostrzenia konfliktu ukraisko-rosyjskiego.
W zwizku z kryzysem ukraiskim Naddniestrze zaczo ponosi konsekwencje swej
nadmiernej prorosyjskoci, a Ukraina wieloletniej ambiwalentnej polityki w kwestii
uregulowania konfliktu naddniestrzaskiego (przy zachowaniu integralnoci terytorial-
nej Modawii). Odpowied na pytanie, czy Ukraina zacznie podejmowa zdecydowane
dziaania na rzecz integracji Republiki Modawii, jest do trudna.
Z jednej strony, Kijw moe do tego skoni denie do poprawy wasnego bezpie-
czestwa, zagroonego przez dziaania Naddniestrza lub Rosji, podejmowane z teryto-
rium quasi-pastwa. Przy tym, jeli obz pomaraczowych mia mandat przede wszyst-
kim zachodniej Ukrainy, to obecne wadze, gwnie Petro Poroszenko wybrany na pre-
zydenta pod koniec maja 2014 roku, maj w zasadzie oglnoukraiskie poparcie, przy-
najmniej na czas konfliktu z Rosj. Determinacja do dziaania rosaby zapewne wraz
z eskalacj konfliktu ukraisko-rosyjskiego i wzrostem zaangaowania Naddniestrza.
Z drugiej, niestabilna Ukraina, starajca si o przywrcenie integralnoci terytorialnej
i majca powane problemy ekonomiczne, moe nie zajmowa si w wystarczajcym
stopniu uregulowaniem konfliktu naddniestrzaskiego. Przed zdecydowanymi dziaa-
niami Poroszenko moe ponadto powstrzymywa fakt, e jego inwestycje zlokalizowane
s rwnie w Naddniestrzu. To wanie on w 2005 roku mia by autorem wspomnia-
nego Planu Juszczenki, zakadajcego daleko idce kompromisy i niekoniecznie gwa-
rantujcego rozwizanie sporu (Socor, 2005; Kosienkowski, 2009). Nie mona przy tym
w peni wykluczy, e wadze Ukrainy celowo wyolbrzymiay zagroenie ze strony Nad-
dniestrza, chcc w ten sposb wzmacnia jedno ukraiskiego spoeczestwa i zyski-
wa wsparcie Zachodu w konfrontacji z Rosj. Warto te doda, e po pomaraczowej

100
 Naddniestrze a bezpieczestwo Ukrainy

rewolucji, mimo pocztkowej niechci, I. Smirnowowi i W. Juszczence udao si nawi-

za robocze stosunki, cho wczesna sytuacja na Ukrainie bya inna ni obecnie.

***
Prac nad tekstem ukoczono 15 czerwca 2014 roku.

Literatura

AVA.MD (2014): , 5 czerwca,

http://ava.md/news/025440-ukraina-usilila-ohranu-granici-s-pridnestrov-em.html
Bobick M. (2011): Profits of disorder: images of the Transnistrian Moldovan Republic, Global
Crime, nr 4
Drzewicki A. (2003): Modawia w oczach Europy Zachodniej, Zeszyty Naukowe Koa
Wschodnioeuropejskiego Stosunkw Midzynarodowych, nr 1 (specjalny)
EUBAM (2014): Statement on the current situation on the Transnistrian segment of Moldovan-
Ukrainian border, 21 marca, http://www.eubam.org/en/press/news/1758
Goble P. (2014): Moscow Threatens Ukraine From the West, Eurasia Daily Monitor, nr 56.
Jones J. (2014): Masterly Russian operations in Ukraine leave Nato one step behind, Financial
Times, 8 czerwca, http://www.ft.com/cms/s/0/a5829d60-ed48-11e3-8a1e-0014
4feabdc0.html#ixzz348N2mNHZft.com
Kosienkowski M. (2009): Ukraina wobec Naddniestrza, Lublin, Instytut Europy rodkowo-
Wschodniej
Kosienkowski M. (2012): Continuity and Change in Transnistrias Foreign Policy after the 2011
Presidential Elections, Lublin, The Catholic University of Lublin Publishing House
Kosienkowski M. (2013): Tyraspol bardziej rosyjski od Rosji, Nowa Europa Wschodnia,
12 sierpnia, http://www.new.org.pl/1403,post.html
Minzarari D. (2014): Crimea Crisis Exposes Severe Deficiencies in Transnistria Negotiations For-
mat, Eurasia Daily Monitor, nr 67
MSZ Naddniestrza (2013): , 26
listopada, http://mfa-pmr.org/index.php?newsid=3565
MSZ Naddniestrza (2014 a): 24,
6 marca, http://mfa-pmr.org/index.php?newsid=3879

101
 Marcin Kosienkowski

MSZ Naddniestrza (2014 b): - , 11 marca, http://mfa-

pmr.org/index.php?newsid=3899
MSZ Naddniestrza (2014 c):
FM ,
, 16 marca, http://mfa-pmr.org/index.php?newsid=3943
MSZ Naddniestrza (2014 d):
, 19 marca,
http://mfa-pmr.org/index.php?newsid=3960
MSZ Ukrainy (2014 a): .
(6-7 ), 7 marca, http://mfa.gov.ua/ua/press-center/briefing/1197-brifin
g-v-mzs
MSZ Ukrainy (2014 b):
, 18 kwietnia, http://mfa.gov.
ua/ua/press-center/comments/1052-komentar-departamentu-informacijnoji-polit
iki-mzs-ukrajinishhodo-%20situaciji-u-pridnistrovsykomu-vregulyuvanni
Prezydent Naddniestrza (2014): :
, 11 marca, http://president.gospmr.ru/ru/news/evgeniy-shevchuk-pridn
estrove-nikogda-ni-na-kogo-ne-napadalo
Reuters (2014): NATO says Russia has big force at Ukraines border, worries over Transdniestria,
23 marca, http://www.reuters.com/article/2014/03/23/us-ukraine-crisis-nato-idU
SBREA2M07O20140323
Rogozin D. (2014): wpis na Twitterze, 6 marca, http://www.twitlonger.com/show
/n_1s0r2r6
SBU (2014 a): SSU Detained a Transnistrian KGB Spy, 31 marca, http://www.sbu.
gov.ua/sbu/control/en/publish/article?art_id=123201&cat_id=122713&mustWo
rds=transnistria&searchPublishing=1
SBU (2014 b): Regarding Provocations on May 2 in Odessa, 3 maja, http://www.sbu.
gov.ua/sbu/control/en/publish/article?art_id=124760&cat_id=124945&mustWo
rds=transnistria&searchPublishing=1
SBU (2014 c): SSU Seizes Hazardous Radioactive Substance, 5 maja, http://www.sbu.
gov.ua/sbu/control/en/publish/article?art_id=124780&cat_id=124945&mustWor
ds=transnistria&searchPublishing=1
Secrieru S. (2012): Transnistrian Dossier: Trilateral Perspective, presentation to the First
Ukrainian-Romanian Forum, Bucharest, 2425 maja

102
 Naddniestrze a bezpieczestwo Ukrainy

Skrukwa G. (2013): Partnership or Disrespect? The Republic of Moldova in Ukraines Policy at

the Beginning of the 21st Century, (w:) Cwicinskaja N., Oleksy P. (red.), Moldova: In search
of its own place in Europe, Bydgoszcz, Epigram, s. 4054.
Socor V. (2005): Poroshenko Adopts Primakovs Concept for Transnistria Settlement, Eurasia
Daily Monitor, nr 96
Socor V. (2012): Too Early For A Political Investment In Transnistrias Shevchuk, Eurasia
Daily Monitor, No. 49
Solak J. (2005): Polityka bezpieczestwa Naddniestrzaskiej Republiki Modawskiej, Przegld
Zachodni, nr 1
Stra Graniczna Ukrainy (2014):
, 13 maja, http://dpsu.gov.ua/ru/about/
news/news_4008.htm
.., .., .. (2013):
- ,
: , nr 12
. (2013): ,
, 8 listopada, http://gazeta.zn.ua/international/upuschennyy-konek-ukra-
inskogo-predsedatelstva-v-obse-_.html
. (2014): ,
, wywiad dla , 3 kwietnia,
http://www.kommersant.md/node/27971
. (2014): !, 8 maja, http://safon
ovpmr.com/index.php/pridnestrove/item/728---

. (2014):
, , 16 marca, http://www.kommer-
sant.md/node/27192
.., .., .. (2014): :
. , ,

103
 Marcin Kosienkowski

Marcin Kosienkowski

Transnistria and Ukraines security

Abstract

The paper seeks to answer how Ukraine perceives the neighboring quasi-state of Tran-
snistria in the context of its national security and how the 2014 Ukrainian-Russian con-
flict has influenced that perception. It finds that previously Transnistria a pro-Russian
region with Russian troops and security service was assessed by Ukraine as a low-risk
threat, but that because of the conflict, the quasi-state has been identified by Ukraine
as a direct threat to its security and territorial integrity.

Key words: Ukraine, Transnistria, quasi-state, Russia, national security

104