Professional Documents
Culture Documents
discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/308611739
CITATIONS READS
0 31
1 author:
Boguslaw Olszewski
University of Wroclaw
28 PUBLICATIONS 0 CITATIONS
SEE PROFILE
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
All content following this page was uploaded by Boguslaw Olszewski on 26 September 2016.
WSTP
rdo:http://www.ut.ee/eikiberg/maps/album/transnistria/ [12.05.2014].
3
Federacja Rosyjska operuje wzdu historycznego kordonu bezpieczestwa
i z tego wzgldu dya do zapobieenia poszerzeniu struktur pnocnoatlantyckich
o kraje batyckie lub przynajmniej do jego opnienia. Podobnie, kiedy Ukraina
deklarowaa ch przystpienia do NATO w 2008 r. Wadimir Putin grozi, e Federacja
rozway wycelowanie w Ukrain swoich systemw rakietowych 6. W ten sposb
wadze Rosji przeciwdziaay dezintegracji przestrzeni bezpieczestwa obszaru
poradzieckiego, a obecne prby ograniczenia geopolitycznych skutkw rozpadu ZSRR
uwarunkowane s chci reintegracji teje przestrzeni ze wzgldu na czynniki:
aksjologiczny, geostrategiczny i psychologiczny. Taki acuch wzajemnej asekuracji
ruszy, kiedy w odpowiedzi na porozumienie Stanw Zjednoczonych z Czechami
i Polsk, dotyczce rozmieszczenia elementw Naziemnego Systemu Obrony
Antybalistycznej (GMD), prezydent Miedwiediew zapowiedzia rozmieszczenie rakiet
Iskander w Kaliningradzie. Rwnie Igor Smirnow w reakcji na deklaracj prezydenta
Basescu, dotyczc przyjcia planu rozmieszczenia amerykaskich rakiet w Rumunii,
wyrazi gotowo do rozlokowania rosyjskiej broni strategicznej na terytorium
Naddniestrzaskiej Republiki Modawskiej7.
Sytuacja ksztatuje si zatem w obrbie dwch komplementarnych warstw:
politycznej na linii Zachd kontra Federacja, przejawiajcej si w dyplomacji, polityce
sprzeciwu itp. oraz jej pochodnej spoeczno-ekonomicznej, pozostajcej rdem
przestpczej patologii. Zdaniem wadz Rosji, obecno si pokojowych w Naddniestrzu
nie przeszkadza w jego rozwoju ekonomicznym8, czego nie mona powiedzie
o strukturach przestpczych: Gangsterzy w Rosji nie s zjawiskiem marginalnym
ograniczajcym si do takich nielegalnych dziedzin ekonomii jak narkotyki, prostytucja
i handel broni. Kontroluj oni du cz legalnej gospodarki i ani bezsilne organy
publiczne, ani organy cigania nie maj moliwoci ich kontrolowania 9.
Polityka wadz FR prowadzi w prostej linii do skomplikowania relacji quasi-
pastwowych tworw nie tylko z pastwami macierzystymi, wobec ktrych dokonay
one secesji, ale rwnie z krajami ssiednimi. Wzrost przestpczoci wydaje si
nieunikniony w obliczu nasilajcych si dysfunkcji ycia spoecznego w postaci
wzrostu bezrobocia i poczucia braku kontroli nad sytuacj polityczn w kraju, czy
szalejcej korupcji, tak charakterystycznej dla obszaru poradzieckiego. Zainteresowanie
czynnikw pastwowych Rosji obszarem byego ZSRR opiera si na kilku
przesankach, a najistotniejsze z nich to blisko geograficzna i zwizany z tym
czynnik bezpieczestwa (konflikty, separatyzmy), zamieszkiwanie tych pastw przez
Rosjan bd ludno rosyjskojzyczn, a take biegnce przez ich terytoria trasy
6 A. Wodkowska, Wykorzystanie hard i soft power przez Federacj Rosyjsk i Uni Europejsk
w regionie czarnomorskim, w: T. Kapuniak (red.), Unia Europejska i Federacja Rosyjska w regionie
Morza Czarnego, Lublin 2010, s. 62.
7 Transdniester Ready To Host Russian Missiles If Asked, http://www.rferl.org/content/Transdniester _R
eady_ To_Host_Russian_Missiles_If_Asked/1958277.html [05.10.2014].
8 : , ,
, http://newdaynews.ru/pmr/371293.html [05.10.2014].
9 Gangsters in Russia are not a marginal phenomenon confined to such areas as the illegal economy as
narcotics, prostitution, and gun running. They control large parts of the legitimate economy, and
neither a powerless public nor the organs of law enforcement have the means to bring them under
control, D. Satter, Darkness at Dawn: The Rise of the Russian Criminal State, Yale University Press
2003, s. 131- 132.
4
przesyowe ropy i gazu10. W przypadku Naddniestrza konflikt postrzegany jest
w kontekcie obecnoci obywateli rosyjskich. To tzw. bliska zagranica, ktra ma by
utrzymywana z zastosowaniem wszelkich dostpnych rodkw, a kiedy okae si to
konieczne rwnie przy uyciu siy militarnej11.
2. ASPEKT ETNICZNY
3. ASPEKT MILITARNY
19 , http://wayback.archive.org/web/20130610001702/http://tipo
log.atspace.com/doc_basemilitary.htm [05.10.2014].
20 I. Topolski, Sia militarna w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Lublin 2004, s. 192.
21 Tame.
22 .. ,
http://ava.md/news/010195-o-poseshenii-sklada-boepripasov-v-n-p-kolbasna-rossiiskimi-i-ukrainskim
i-ekspertami.html [05.10.2014].
23 : ,
http://ru.interlic.md/2010-11-02/midei-vlasti-moldovy-vystupajut-za-polnyj-vyvod-rossijskih-vojsk-i-
vyvoz-boepripasov-18436.html [05.10.2014].
24 In an interview on an American television he spoke of several nuclear suitcase weapons that
disappeared from Kolbasna, cyt. za: Transnistria Trafficking Arms_3, http://www.youtube.com/
watch?v=QqUyM4i-c9w [05.10.2014].
7
w Moskwie poka te dokumenty 25. Nie zdy ich jednak przedstawi poniewa 28
kwietnia 2002 roku zgin w wypadku migowca w Kraju Krasnojarskim.
Z kolei brytyjski Sunday Times poinformowa 8 maja 2005 roku, e specjalista
ds. przemytu broni Brian Johnson-Thomas, udajc przedstawiciela grupy algierskich
bojownikw, otrzyma w Benderach ofert zakupu trzech rakiet typu Alazan. Ta rakieta
radzieckiej konstrukcji bya wykorzystywana w meteorologii i miaa zapobiega
opadom gradu26. Znalaza na krtko zastosowanie militarne, za w pniejszym okresie
trzydzieci osiem rakiet tego typu zostao wyposaonych w radioaktywn gowic
o wadze do 400g. Czynnik radioaktywny w postaci cezu 137 i strontu 90 umieszczony
w gowicy zmienia rakiet w brudna bomb typu ziemia-ziemia, pozwalajc dokona
radioaktywnego skaenia terenu, co poza szkodliwym oddziaywaniem na czowieka
i organizmy ywe miao generowa wysokie koszty dekonstrukcji skaonej
infrastruktury. W tym przypadku zagroenie promieniotwrcze jest dugookresowe,
jako e czas poowicznego rozpadu izotopu strontu wynosi ponad 29 lat 27, a cezu 30
lat28. Ostatnim miejscem skadowania rakiet byy magazyny byej 14. Armii pooone na
terytorium Naddniestrza, std nie jest zaskoczeniem fakt oferty zoonej reporterowi
wanie w Benderach. Mia j zoy Dmitrij Soin, lider partii PRORIV!,
poszukiwany przez Interpol jako podejrzany o zabjstwo w 1994 roku oraz udzia
w planowaniu dwudziestu piciu innych morderstw29.
Magazyny 14. Armii w Kolbasnej od czasu wojny z 1992 roku stanowi punkt
docelowy dla potencjalnych kupcw i przemytnikw. Naddniestrzaskie zasoby
uzbrojenia nale do jednych z najwikszych w Europie skadw militarnych. Bro
pochodzca z quasi-pastwa prawdopodobnie znajduje odbiorcw w krajach Afryki
Subsaharyjskiej, w Iraku, Syrii, czy w pastwach ogarnitego konfliktem Kaukazu,
dokd pynie z portu w Odessie. Nielegalny przemyt broni jest prowadzony nad Morze
Czarne kanaem przerzutowym okrelanym przez politykw amerykaskich jako
niewidzialny rurocig30. Naddniestrze nie wyraa zgody na inspekcj waciwych
organizacji midzynarodowych, co stanowi naruszenie prawa midzynarodowego. Jest
ono doskonaym, wydajnym rynkiem taniej broni i jednym z pierwszych jej rde dla
grup przestpczych. Urzeczywistnieniem szarej strefy, w ktrej omijanie prawa,
nieszczelne granice i brak uznania na arenie midzynarodowej sprzyjaj handlowi
uzbrojeniem. Tym samym zachodzi obawa o rozprzestrzenienie si t sam drog broni
niekonwencjonalnej.
W fabryce Elektromasz () prawdopodobnie produkuje si lekk
bro w ramach kontraktu dla rosyjskiej armii, jednak nikt spoza Naddniestrza nie jest
25 . , ,
, ,
. , , cyt. za:
. , . , , http://2003.novayagazeta.ru/nomer/2003/06n/
n06n-s26.shtml [05.10.2014].
26 http://web.archive.org/web/20060212194440/http://www.rti.chuvashia.com/alazan5.htm [05.10.2014].
27 http://epa.gov/rpdweb00/radionuclides/strontium.html [05.10.2014].
28 http://epa.gov/rpdweb00/radionuclides/cesium.html [05.10.2014].
29 http://www.interpol.int/Wanted-Persons/%28wanted_id%29/2004-52070 [05.10.2014].
30 J. Warrick, Warheads Described As Radioactive -- And Missing Soviet Collapse Spawned Arsenal For
Smugglers, http://articles.sun-sentinel.com/2003-12-21/news/0312180977_1_dirty-bomb-warheads-w
eapons-experts [05.10.2014].
8
w stanie tego udowodni. Rwnie ambasador misji OBWE w Modawii William Hill 31
przyznaje, e uzyskanie jakichkolwiek danych jest niemoliwe i pozostaj tylko
spekulacje. Informacja oficjalna nie jest nigdzie publikowane i nikt z krajw Zachodu
nie ma dostpu do fabryki. Przedstawiciel MSZ Naddniestrza tumaczy w filmie
dokumentalnym o nielegalnym handlu broni, e kade pastwo zabezpiecza si w ten
sposb i wizyta nieznanej ekipy filmowej w fabryce jest niemoliwa. Rwnie Brian
Johnson-Thomas mwic o nielegalnej broni w Kongu stwierdzi, e wygldaa ona
na Naddniestrzask. Z kolei byy minister bezpieczestwa Wadimir Antufjejew
wyrazi tam opini, e sprawa kupna rakiet to prowokacja sub specjalnych Modawii,
albo innego wrogiego wywiadu majca na celu zastraszenie Europy wizj niepilnowanej
broni rozprzestrzeniajcej si na Europ Zachodni. Faktycznie jednak oficjalna liczba
przestpstw z uyciem broni palnej w Modawii na przeomie wieku systematycznie
spadaa: 33,1% ogu przestpstw w 1998 roku, 27,5% (1999), 24,1% (2000), 22,8%
(2001), 19,1% (2002) i 10,9% w roku 200332.
Wydaje si, e histeria rozptana przez brytyjski tabloid moga by tylko
zabiegiem podwyszajcym sprzeda, tym bardziej e ostatecznie do transakcji nie
doszo, nikt te nie widzia rakiet oferowanych Johnson-Thomasowi, nawet on sam.
Mona zatem jedynie domniemywa, e np. granat, ktry eksplodowa w centrum
Kiszyniowa podczas obchodw Dnia Miasta i rani pitnacie osb mg pochodzi
z Naddniestrza33. Jednak Misha Glenny pisze: Rzdy krajw zachodnich szczeglnie
martwi zaginicie rosyjskich rakiet ziemia-powietrze, znanych pod nazw Iga ()
wycofano 320 tych pociskw, ale wedug oryginalnego spisu byo ich 394. Gdzie na
wiecie, nie wiadomo w czyich rkach, znalazy si siedemdziesit cztery precyzyjne
rakiety, ktre mog zestrzeli boeinga 747. Kada z nich jest warta 50 tysicy
dolarw34. Potwierdza te, e bro pochodzca z Kolbasnej i naddniestrzaskich
fabryk broni przechodzi przez port w Odessie i znajduje zastosowanie w zapalnych
regionach wiata.
Na pocztku lat '90 XX w. produkowano w tym regionie 33% dbr
przemysowych, 56% dbr konsumpcyjnych, 90% energii 35, pisze Ireneusz Topolski.
W 2010 roku na 138,5 tys. pracownikw w przemyle byo zatrudnionych 35,4 tys.
(w 2006 r. 43,4 tys. na 161 tys. pracujcych) 36. Z racji duego skoncentrowania
zakadw przemysowych na lewym brzegu Dniestru i duy odsetek osb zatrudnionych
w przemyle w tym potencjalnie produkujcych komponenty technologii wojskowej
i bro mona przyj, e Naddniestrzaska Republika Modawska jest
w rzeczywistoci zmilitaryzowanym okrgiem przemysowym, w ktrego dalszym
funkcjonowaniu zainteresowana jest ywotnie Moskwa. Jednym z dowodw
wiadczcych o tym pozostaje fakt, e Rosja popiera specjalny status Naddniestrza,
WNIOSKI
11
LITERATURA
1. Drzewicki A., Modawia w polityce pastw Unii Europejskiej i Stanw
Zjednoczonych, [w:] Albin B., Kupczak J. (red.), Kraje Europy rodkowej
i Wschodniej na drodze przemian, Wrocaw, Arboretum 2004.
2. Glenny M., McMafia. Zbrodnia nie zna granic, Warszawa, W.A.B. 2009.
3. Koczkowski J., Wspczesne znaczenie regionu Naddniestrza w kontekcie
procesw historycznych, [w:] Celewicz M., Koczkowski J., Pietra M. (red.),
Konflikt niskiej intensywnoci w Naddniestrzu, Lublin, IEW 2006.
4. Mielcarek R., Mikrokraje Europy, Pozna, Sorus 2005.
5. Ra M., Postrzeganie regionu czarnomorskiego przez Rosj, [w:] Kapuniak T.
(red.), Unia Europejska i Federacja Rosyjska w regionie Morza Czarnego, Lublin,
IEW 2010.
6. Roth J., Europa mafii, Wrocaw, Wektory 2010.
7. Satter D., Darkness at Dawn: The Rise of the Russian Criminal State, New Haven:
Yale University Press, 2003.
8. Smaga J., Rosja w XX stuleciu, Krakw, Znak 2001.
9. Topolski I., Sia militarna w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Lublin,
UMCS 2004.
10. Wodkowska A., Wykorzystanie hard i soft power przez Federacj Rosyjsk i Uni
Europejsk w regionie czarnomorskim, [w:] Kapuniak T. (red.), Unia Europejska
i Federacja Rosyjska w regionie Morza Czarnego, Lublin, IEW 2010.
11. Emerson M., EU-Russia. Four Common Spaces and the Proliferation of the Fuzzy,
CEPS Policy Brief No. 71/May 2005, s. 1-4, [online] [dostp: 12.05.2014]. Dostpny
w Internecie: http://aei.pitt.edu/6615/1/1224_71.pdf.
12. ., ., , [online]. [Dostp:
12.05.2014]. Dostpny w Internecie: http://2003.novayagazeta.ru/nomer/2003/06n/
n06n-s26.shtml.
13. .,
, [online]. [Dostp: 12.05.2014]. Dostpny w Internecie:
http://www.olvia.idknet.com/ol37-09-05.htm.
14. Warrick J., Warheads Described As Radioactive -- And Missing Soviet Collapse
Spawned Arsenal For Smugglers, [online]. [Dostp: 12.05.2014]. Dostpny w
Internecie: http://articles.sun-sentinel.com/2003-12-21/news/0312180977_1_dirty
-bomb-warheads-weapons-experts.
15. !, [online]. [Dostp: 12.05.2014]. Dostpny w
Internecie: http://www.e-reading.ws/chapter.php/1008818/22/Nikonov_-_Zdravstvuy
%2C_oruzhie._Prezumpciya_zdravogo_smysla.html
12
16. Kreml grozi Modawii, ktra zmierza w stron Unii Europejskiej, [online]. [Dostp:
12.05.2014]. Dostpny w Internecie: http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/11223
48,Kreml-grozi-Moldawii-ktora-zmierza-w-strone-Unii-Europejskiej.
17. :
, [online]. [Dostp: 12.05.2014]. Dostpny w Internecie:
http://ru.interlic.md/2010-11-02/midei-vlasti-moldovy-vystupajut-za-polnyj-vyvod-
rossijskih-vojsk-i-vyvoz-boepripasov-18436.html.
18. Modawia skonfiskowaa petycj ws. Naddniestrza. Troch podpisw wywiozem,
[online]. [Dostp: 12.05.2014]. Dostpny w Internecie: http://www.tvp.info/1515485
5/moldawia-skonfiskowala-petycje-ws-naddniestrza-troche-podpisow-wywiozlem.
19. 2004
, 2006, s. 1-6, [online]. [Dostp: 12.05.2014]. Dostpny w
Internecie: http://web.archive.org/web/20070801000000*/http://www.pridnestrovie.
net/files/pmr-census-2004.doc (z 11 listopada 2007).
20. , [online]. [Dostp: 12.05.2014].
21. ..
, [online]. [Dostp: 12.05.2014]. Dostpny w Internecie: http://ava.md/
news/010195-o-poseshenii-sklada-boepripasov-v-n-p-kolbasna-rossiiskimi-i-
ukrainskimi-ekspertami.html.
22. 2011,
, 2011, [offline]. [Dostp: 22.08.2012]. Pobrany w Internecie:
http://www.mepmr.org/pechatnye-izdaniya/statisticheskij-ezhegodnik-pmr.
23. Transdniester Ready To Host Russian Missiles If Asked, [online]. [Dostp:
12.05.2014]. Dostpny w Internecie:
http://www.rferl.org/content/Transdniester_ Ready_To _Host_Russian_
Missiles_If_Asked/1958277.html.
24. Transnistria Trafficking Arms_3, [online]. [Dostp: 12.05.2014]. Dostpny
w Internecie: http://www.youtube.com/watch?v=QqUyM4i-c9w.
25. Transnistria Trafficking Arms_4, [online]. [Dostp: 12.05.2014]. Dostpny
w Internecie: http://www.youtube.com/watch?v=WIaA0k-7_NM.
26. , [online]. [Dostp: 12.05.2014].
Dostpny w Internecie: http://www.lenta.ru/news/2009/10/15/blast.
27. http://epa.gov/rpdweb00/radionuclides/cesium.html, [online]. [Dostp: 12.05.2014].
28. http://epa.gov/rpdweb00/radionuclides/strontium.html, [online] [Dostp:12.052014].
29. http://tipolog.atspace.com/doc_basemilitary.htm, [online]. [Dostp: 12.05.2014].
30. http://wayback.archive.org/web/20130610001702/, [online]. [Dostp: 12.05.2014].
31. http://web.archive.org/web/20060212194440/http://www.rti.chuvashia.com/alazan5.
htm, [online]. [Dostp: 12.05.2014].
13
TRANSNISTRIAN MOLDAVIAN REPUBLIC IN THE POLITICS
OF RUSSIAN FEDERATION
Summary
The main thesis of this article relate to the key role played by the Transnistrian Moldovan
Republic in securing the influence of the Russian Federation in the historical buffer zone. The
current geopolitical situation in Ukraine and the Black Sea region confirms the key role of
Transnistria as a military outpost of the Federation. Thus, provides a basis to predict the
potential development of the situation in Transnistria towards destabilization and annexation
this quasi-state to Russia. Meanwhile, the current role of Transnistria in this conflict has been
placed in the broader strategic context and binds to the situation in the Middle East.
Keywords: Transnistria, Russian Federation, NATO, Moldova, Ukraine, Black Sea, the
Balkans, quasi-state, ethnic conflict, military-industrial complex, arms trafficking, strategy,
bridgehead, near abroad, Operational Group of Russian Forces, global balance of power,
Middle East, strategic artifacts.
NOTA BIOGRAFICZNA
14