Psychiatria Polska

2013, tom XLVII, numer 4

strony 691703

Skala Unikania i Dystresu Spoecznego (SAD) oraz Skala

Obaw przed Negatywn Ocen (FNE) ocena rzetelnoci
i wstpna ocena trafnoci
Social Avoidance and Distress Scale (SAD) and Fear of Negative Evalua-
tion Scale (FNE) reliability and the preliminary assessment of validity

Jerzy A. Sobaski 1 , Katarzyna K l a s a 2 , Krzysztof R u t k o w s k i 1 ,

Edyta De mbiska 1 , ukasz Mldne r-N i e c k o w s k i 1 , Katarzyna Cy r a n k a 1
1
Katedra Psychoterapii UJ CM
p.o. kierownika: dr hab. med. K. Rutkowski
2
Zakad Psychoterapii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie
Kierownik: dr hab. med. K. Rutkowski

Summary
Aim. Assessment of reliability, cross-validity and usefulness in everyday clinical practice
of two related tools: Social Avoidance and Distress Scale (SAD) and Fear of Negative Eva-
luation Scale (FNE).
Material and method. Analysis of tests results of 453 females and 172 males diagnosed in the
years 2008-2010 in the Outpatient Clinic for Neurotic and Behavioral Disorders of the Cracow Uni-
versity Hospital, including, inter alia, results of the questionnaires SAD and FNE. The scales have
been, with the consent of their authors (R. Friend) and the copyright holder (APA), translated into
Polish and back-translated. Subjects also completed the symptom checklist KO 0 (n = 512), and
neurotic personality questionnaire KON-2006 (n = 505), as well as the NEO-PI-R personality inventory
(n = 46). The reliability and cross-validity coefficients of Polish versions were assessed in the patient
population and their results were compared with those of the group of 75 medical students.
Results. The translation was verified by retranslation. The reliability coefficients of Polish
version of the SAD and FNE scales turned out to be high - Cronbachs alpha coefficient was
0.94 for both scales, Guttmans split-half reliability coefficient 0.93. Correlations with symptom
checklist KO 0 and neurotic personality questionnaire KON-2006, as well as with the NEO
-PI-R personality inventory were significant and indicate a good cross-validity of the analyzed
tools. The average results in the patient population for both scales were significantly higher
than the results in the preliminary control group of medical students.
Conclusions. Polish versions of SAD and FNE questionnaires, like their other translations from
English, proved to be reliable and have a high cross-validity with other original Polish tools used in
the diagnosis of neurotic disorders, which allows to recommend them to be used in further studies,
also in comparing healthy persons with those suffering from a variety of neurotic disorders.
Sowa klucze: SAD, FNE, wersja polska, lk przed negatywn ocen, lk spoeczny,
zaburzenie nerwicowe
Key words: SAD, FNE, Polish version, fear of negative evaluation, social anxiety, neurotic disorders
692 Jerzy A. Sobaski i wsp.

Wstp

Rzetelne postawienie rozpoznania klinicznego, obok przeprowadzenia wywiadu

klinicznego, wymaga niekiedy zastosowania bardziej obiektywnych ispecyficznych
metod diagnostycznych wpostaci rozmaitych kwestionariuszy czy testw psycholo-
gicznych dostarczajcych kwantyfikowalnych wynikw [np. 1, 2]. Wodniesieniu do
zaburze nerwicowych czsto uywa si kwestionariuszy objawowych umoliwiaj-
cych ocen obrazu jakociowego, jak rwnie okrelenie nasilenia wyszczeglnionych
objaww nerwicowych. WPolsce najczciej wykorzystywany jest oryginalnie pol-
skojzyczny kwestionariusz KO0 [36], nieco rzadziej kwestionariusze S-II [7] lub
S-III [8] oraz przetumaczone, cho mniej dostpne (zuwagi na prawa autorskie iopaty
licencyjne), ale powszechnie stosowane wbadaniach midzynarodowych narzdzia
obcojzyczne oszerszym zakresie opisu (np. SCL-90 [9] czy BSI [10], OQ-45.2/KW
[11]). Niektre skale s ju wpeni standaryzowane ikomercyjnie udostpniane, np.
Inwentarz Stanu iCechy Lku (Stait-Trait Anxiety Inventory) Spielbergera [12].
Zuwagi na aktualne tendencje rozumienia poszczeglnych zaburze nerwicowych
(odpowiadajcych kodom ICD-10: F4x.y) jako cakowicie odrbnych, wpimienni-
ctwie anglojzycznym stosowane s powszechnie skale oceny bardziej specyficznych
(wszych) aspektw zespow nerwicowych, np. fobii spoecznej Social Phobia
and Anxiety Inventory (SPAI) [13] istniejca take wwersji dla dzieci [14], agorafo-
bii skala mobilnoci (Mobility Inventory) [15], natrctw skale Maudsley (MOCI)
iVancouver (VOCI) [16] czy przetumaczona na jzyk polski Skala Yale-Brown
(YBOCS) [17]. WPolsce taka tendencja jest jeszcze stosunkowo rzadka, prawdopo-
dobnie take zuwagi na niewystarczajc dostpno zaadaptowanych tumacze [np.
1720]. Jak si wydaje, wicej narzdzi jest obecnie dostpnych wdiagnostyce zabu-
rze afektywnych [np. 2], co moe by zwizane zniedawnym zjawiskiem tumacze
sponsorowanych przez koncerny produkujce leki przeciwdepresyjne.
Zasadne wydaje si zatem przyblienie polskim czytelnikom dwch powizanych
ze sob narzdzi przeznaczonych do kompleksowej oceny lku spoecznego. Przy ich
konstrukcji autorzy wersji oryginalnej (D. Watson iR. Friend) wlatach 60. ubiegego
wieku przyjli zaoenie istnienia dwch aspektw lku spoecznego, tj. lku przed
negatywn ocen ze strony innych ludzi oraz tendencji do unikania sytuacji spoecznych
iprzeywanego wobecnoci innych dyskomfortu. Skala Unikania iDystresu Spoecz-
nego (Social Avoidance and Distress Scale SAD) iSkala Lku przed Negatywn
Ocen (Fear of Negative Evaluation FNE) zostay zatem opracowane jeszcze przed
wczeniem fobii spoecznej jako osobnego rozpoznania do klasyfikacji DSM-III [21].
Od lat obecne s wpimiennictwie wiatowym, m.in. do walidacji innych narzdzi,
jako opisujce centralne aspekty fobii spoecznej [22, 23].
Analizowane skale s wzgldnie krtkie licz 28 (SAD) oraz 30 (FNE) opisuj-
cych osob badan itemw, sformuowanych jako stwierdzenia wymagajce wyboru
przez badanego odpowiedzi tak lub nie. Warto nadmieni, e od lat 80. istnieje
jeszcze krtsza, 12-itemowa wersja skali FNE BFNE [2426].
Badania prowadzone przy uyciu penych wersji SAD iFNE wykazay m.in. ich
uyteczno wrnicowaniu pacjentw zfobi spoeczn iinnymi rodzajami fobii
 Skal SAD oraz FNE ocena rzetelnoci i wstpna ocena trafnoci 693

prostych [2729], cho niektre badania dotyczce rnicowania pacjentw zfobi

spoeczn oraz zaburzeniem lkowym uoglnionym ilkiem panicznym nie przyniosy
jednoznacznych wynikw [30].
Interesujcym zastosowaniem skal SAD iFNE jest take ocena efektw terapii
[28, 31, 32].
Wbadaniach prowadzonych nie tylko wkrajach anglojzycznych [np. 33], ale rw-
nie winnych kontekstach jzykowych ikulturowych we Francji [34], Japonii [35]
czy Tajlandii [36], skale wykazuj zadowalajce waciwoci psychometryczne.

Cel

Celem bya ocena rzetelnoci, trafnoci krzyowej iprzydatnoci wcodziennej

praktyce klinicznej Skali Unikania iDystresu Spoecznego (SAD) oraz Skali Obaw
przed Negatywn Ocen (FNE).

Materia imetody

Przekadu skal SAD iFNE dokonano za zgod autorw, wydawcy iwacicieli praw
autorskich (APA). Tumaczenia na jzyk polski ijego weryfikacji na drodze retranslacji
do wersji angielskiej dokonao dwch niezalenych badaczyklinicystw. Niewielkie
rozbienoci midzy wersjami skorygowano po ich przeanalizowaniu.
Grupa 625 pacjentw Poradni Leczenia Zaburze Nerwicowych iBehawioralnych
Szpitala Uniwersyteckiego wKrakowie (453 kobiet i172 mczyzn, rednia wieku
30 lat), diagnozowanych wlatach 20082010, wypenia kwestionariusze SAD iFNE
wramach procesu kwalifikacji do psychoterapii na dziennym oddziale leczenia za-
burze nerwicowych. Badani wypenili take kwestionariusze objawowe KO0 (n
= 512) oraz kwestionariusze osobowoci nerwicowej KON-2006 (n = 505) [37, 38]
iinwentarze osobowoci NEO-PI-R (n = 46) [39]. Oceniono wspczynniki rzetelnoci
itrafno krzyow polskich wersji obu narzdzi oraz ich wyniki wpopulacji pacjen-
tw Zakadu Psychoterapii oraz pierwszej grupy kontrolnej 75 studentw medycyny
(41 kobiet i34 mczyzn, rednia wieku 22 lata), ktrzy anonimowo wypenili skale
SAD iFNE wramach zaj zpsychiatrii. Analizy statystyczne przeprowadzono przy
uyciu licencjonowanego pakietu Statistica PL.

Wyniki

Tabela 1. Waciwoci psychometryczne skal SAD iFNE wgrupie 625 pacjentw

SAD FNE
wsp. rzetelnoci alfa Cronbacha 0,94 0,94
wsp. rzetelnoci powkowej Guttmana 0,93 0,93

Uzyskane wyniki (tabela 1) wskazuj na wysok rzetelno obu skal (alfa Cronba-
cha = 0,94 dla obu skal, wspczynnik rzetelnoci powkowej Guttmana = 0,93).
694 Jerzy A. Sobaski i wsp.

Tabela 2. Korelacje skal SAD iFNE zkwestionariuszem objawowym 0

wgrupie 512 pacjentw kwalifikowanych do psychoterapii

SAD FNE
Globalne nasilenie objaww
0,34*** 0,33***
w kwestionariuszu KO0 (OWK)
1. Zaburzenia fobiczne 0,31*** 0,39***
2. Inne zaburzenia lkowe 0,20*** 0,36***
3. Zab. obsesyjno-kompulsyjne 0,14** 0,15**
4. Konwersje i dysocjacje 0,33*** 0,33***
5. Zaburzenia autonomiczne (uk. krenia) 0,39*** 0,36***
6. Zaburzenia somatyzacyjne 0,47*** 0,42***
7. Zaburzenia hipochondryczne 0,16*** 0,20***
8. Neurastenia 0,26*** 0,20***
9. Depersonalizacje i derealizacje 0,17*** 0,18***
10. Unikanie i zaleno 0,26*** 0,18***
11. Impulsywno i histrioniczno 0,24*** 0,19***
12. Nieorganiczne zaburzenia snu 0,19*** 0,17***
13. Dysfunkcje seksualne 0,22*** 0,15**
14. Dystymia 0,21*** 0,21***
** p < 0,005, *** p < 0,0005, wyrniono najwysze wspczynniki
korelacji rang Spearmana, tzn. powyej 0,4

Wodniesieniu do kwestionariusza objawowego 0 analizy wykazay najsilniejsz

korelacj (tabela 2) obu badanych skal zpodskal zaburze somatyzacyjnych. Zwizki
pozostaych skal KO0 zwynikami skal SAD iFNE okazay si sabsze, cho nadal
wzakresie istotnoci statystycznej. Zoglnym wynikiem (OWK) kwestionariusza
KO0 obie skale skorelowane byy raczej sabo, cho na wysokim poziomie istot-
noci statystycznej.
Kolejnym krokiem bya analiza korelacji wynikw skal SAD iFNE zwynikami
uzyskanymi za pomoc badania kwestionariuszem osobowoci nerwicowej KON-
2006 (tabela 3).
Tabela 3. Korelacja skal SAD iFNE zkwestionariuszem osobowoci nerwicowej KON-2006
wgrupie 505 pacjentw

SAD FNE
Wspczynnik dezintegracji nerwicowej XKON 0,55*** 0,58***
1. Poczucie uzalenienia od otoczenia 0,40*** 0,50***
2. Astenia 0,52*** 0,47***
3. Negatywna samoocena 0,45*** 0,53***
4. Impulsywno 0,16*** 0,24***
5. Trudnoci podejmowania decyzji 0,48*** 0,45***
6. Poczucie wyobcowania 0,44*** 0,37***
dalszy cig tabeli na nastpnej stronie
 Skal SAD oraz FNE ocena rzetelnoci i wstpna ocena trafnoci 695

7. Demobilizacja 0,50*** 0,49***

8. Skonno do ryzyka -0,45*** -0,37***
9. Trudnoci w relacjach emocjonalnych 0,64*** 0,38***
10. Brak witalnoci 0,59*** 0,47***
11. Przekonanie o niezaradnoci yciowej 0,50*** 0,48***
12. Poczucie braku wpywu 0,34*** 0,39***
13. Brak wewntrzsterownoci 0,45*** 0,49***
14. Wyobrania, fantazjowanie 0,20*** 0,34***
15. Poczucie winy 0,39*** 0,53***
16. Trudnoci w relacjach interpersonalnych 0,49*** 0,43***
17. Zawi 0,38*** 0,42***
18. Postawa narcystyczna 0,08 0,07
19. Poczucie zagroenia 0,42*** 0,43***
20. Egzaltacja 0,30*** 0,42***
21. Irracjonalno -0,10* 0,01
22. Drobiazgowo 0,27*** 0,34***
23. Rozpamitywanie 0,38*** 0,54***
24. Poczucie przecienia -0,01 0,09*
* p< 0,05, ** p < 0,005, *** p < 0,0005, wyrniono najwysze
wspczynniki korelacji rang Spearmana, tzn. powyej 0,5

Wtabeli 3 przedstawiono wykazane wbadanej grupie zwizki. Obie skale okazay

si korelowa do wysoko zoglnym wynikiem kwestionariusza KON-2006 (SAD
na poziomie 0,55 oraz FNE na poziomie 0,58). Ze skal SAD najsilniej wizay si
nastpujce podskale KON-2006: Trudnoci wrelacjach emocjonalnych, Brak witalno-
ci oraz Astenia, natomiast ze skal FNE Podskale: Rozpamitywanie, Poczucie winy
oraz Negatywna samoocena. Pozostae podskale KON-2006 byy sabiej skorelowane
zwynikami skal SAD iFNE, cho nadal wsposb statystycznie istotny, zwyjtkiem
podskali Postawa narcystyczna, oraz wprzypadku skali SAD podskali Poczucie
przecienia, natomiast wprzypadku skali FNE podskali Irracjonalno. Przepro-
wadzono take analiz korelacji wynikw badanych skal zwynikami uzyskanymi
winwentarzu osobowoci NEO-PI-R (tabela 4).
Tabela 4. Korelacja skal SAD iFNE zinwentarzem osobowoci NEO-PI-R
wgrupie 46 pacjentw

SAD FNE
Czynniki gwne NEO-PI-R
Neurotyczno (N) 0,36* 0,63***
Ekstrawertyczno (E) -0,59*** -0,49**
Otwarto na dowiadczenie (O) -0,18 -0,31*

dalszy cig tabeli na nastpnej stronie

696 Jerzy A. Sobaski i wsp.

Ugodowo (U) 0,15 0,08

Sumienno (S) 0,05 0,04
Czynniki skadowe NEO-PI-R
Lk (N1) 0,27 0,55***
Agresywna wrogo (N2) 0,11 0,25
Depresyjno (N3) 0,33* 0,66***
Nadmierny samokrytycyzm (N4) 0,40* 0,70***
Impulsywno (N5) -0,08 -0,09
Nadwraliwo (N6) 0,27 0,51***
Serdeczno (E1) 0,33* 0,30*
Towarzysko (E2) -0,60*** -0,28
Asertywno (E3) -0,37* -0,39*
Aktywno (E4) -0,35* -0,26
Poszukiwanie dozna (E5) -0,33* -0,27
Emocje pozytywne (E6) -0,41** -0,49**
Wyobrania (O1) -0,09 -0,33*
Estetyka (O2) -0,05 -0,23
Uczucia (O3) -0,05 -0,21
Dziaania (O4) -0,31* -0,36*
Idee (O5) -0,14 -0,24
Wartoci (O6) -0,04 -0,01
Zaufanie (U1) -0,18 -0,42**
Prostolinijno (U2) -0,14 -0,07
Altruizm (U3) 0,01 0,02
Ustpliwo (U4) 0,05 0,15
Skromno (U5) 0,42** 0,51***
Skonno do rozczulania si (U6) 0,03 0,08
Kompetencja (S1) -0,20 -0,27
Skonno do porzdku (S2) -0,08 0,00
Obowizkowo (S3) 0,25 0,23
Denie do osigni (S4) 0,13 0,17
Samodyscyplina (S5) -0,01 -0,04
Rozwaga (S6) 0,25 0,25
* p < 0,05, ** p < 0,005, *** p < 0,0005, wyrniono najwysze
wspczynniki korelacji rang Spearmana, tzn. powyej 0,4
 Skal SAD oraz FNE ocena rzetelnoci i wstpna ocena trafnoci 697

Jak wynika ztabeli 4, obie skale, SAD iFNE, okazay si skorelowane spord
gwnych czynnikw inwentarza NEO-PI-R zNeurotycznoci iEkstrawertycz-
noci, przy czym skala SAD szczeglnie silnie (odwrotnie) zczynnikiem Ekstrawer-
tyczno (-0,59), natomiast skala FNE zczynnikiem Neurotyczno (0,63). Czynniki
gwne Ugodowo oraz Sumienno nie byy istotnie skorelowane ani ze skal SAD,
ani FNE; natomiast czynnik Otwarto na dowiadczenie jedynie ze Skal Lku
przed Negatywn Ocen.
Skala FNE okazaa si szczeglnie silnie (ito wsposb istotny statystycznie)
skorelowana zwynikami NEO-PI-R wpodskalach: Nadmierny samokrytycyzm oraz
Depresyjno (0,70 i0,66), jak rwnie korelowaa odwrotnie ze zdolnoci badanych
do przeywania emocji pozytywnych (Emocje pozytywne: -0,49).
Wbadanej grupie nie wykazano zwizkw midzy wynikami skali FNE awynikami
wzakresie niektrych podczynnikw czynnika Ekstrawertycznoci: Towarzyskoci,
Aktywnoci, Poszukiwania dozna.
Statystyki opisowe wartoci skal SAD iFNE wgrupie kontrolnej (zoonej z75
studentw IV roku medycyny) zamieszczone s wtabeli 5, aich porwnanie zwyni-
kami pacjentw ilustruj take wykresy 1 i2 na nastpnej stronie.
Tabela 5. Wartoci skal SAD iFNE wgrupach 625 pacjentw i75 studentw

Pacjenci Studenci
SAD FNE SAD FNE
rednia 15*** 22^^^ 8*** 13^^^
Odchylenie standardowe 8 8 7 8
Mediana 15*** 25^^^ 6*** 11^^^
Dolny kwartyl 8 18 2 8
Grny kwartyl 22 28 12 19
Minimum 0 0 0 0
Maksimum 28 30 25 30
Skono -0,20 -0,98 0,82 0,54
istotno rnicy p < 0,0001 oznaczono *** ^^^

Jak wynika ztabeli 5, wartoci rednie oraz mediany dla obu analizowanych skal
okazay si znacznie (istotnie) nisze wgrupie studentw ni wgrupie pacjentw.
Rzetelno analizowanych skal wgrupie studentw bya zadowalajca: wsp-
czynniki alfa Cronbacha wgrupie kontrolnej (75 studentw) wynosiy 0,91 dla skali
SAD i0,92 dla skali FNE; wspczynniki rzetelnoci powkowej Guttmana wynosiy
0,85 dla skali SAD i0,91 dla skali FNE.
698 Jerzy A. Sobaski i wsp.

Warto skali SAD

Mediana
25%-75%
Min.-Maks.
pacjenci studenci

Wykres 1. Wyniki skali SAD wgrupach pacjentw istudentw

Warto skali FNE

Mediana
25%-75%
Min.-Maks.

pacjenci studenci
Wykres 2. Wyniki skali FNE wgrupach pacjentw istudentw

Omwienie wynikw

Polsk wersj skal SAD iFNE zastosowano wpopulacji pacjentw zgaszajcych

si do diagnostyki wporadni zpowodu zaburze nerwicowych oraz towarzyszcych
im zaburze osobowoci.
Wbadanej populacji pacjentw kwalifikowanych do leczenia psychoterapi
zarwno Skala Unikania iDystresu Spoecznego (SAD), jak iSkala Lku przed
Negatywn Ocen (FNE) przyjmoway zrnicowane wartoci (na co wskazuj od-
chylenia standardowe irozstpy midzykwartylowe). Pokazuje to ich uyteczno
dla zwikszania dokadnoci opisu pacjentw cierpicych zpowodu rnorodnych
deficytw itrudnoci wobrbie tych samych grup zaburze. Jednoczenie obie skale
cechuj si wysok rzetelnoci, co moe wiza si zdobr motywacj pacjentw do
udzielania informacji majcych posuy leczeniu, atake zwzgldnie niewielkimi
rozmiarami badanych skal.
 Skal SAD oraz FNE ocena rzetelnoci i wstpna ocena trafnoci 699

Szczeglnie interesujce okazao si silne powizanie wynikw SAD iFNE zpod-

skal kwestionariusza objawowego KO0 [5] opisujc zaburzenia somatyzacyjne.
Wynik ten rozumie mona jako odzwierciedlenie istotnoci somatycznej komponenty
lku spoecznego. Wyniki obu badanych skal umiarkowanie (lecz istotnie) koreloway
zoglnym nasileniem zaburze nerwicowych mierzonych za pomoc KO0, co mona
zinterpretowa jako efekt obrazu zaburze nerwicowych szerszy (wbadanej grupie
zoonej zpacjentw przewanie nie cierpicych na fobie) ni wycznie zwizany
zprzeywaniem lku spoecznego.
Wicej zwizkw stwierdzono wzakresie powiza wynikw badanych skal zwy-
nikami wkwestionariuszu osobowoci nerwicowej KON-2006. Ze skal SAD najsilniej
okazay si wiza wbadanej grupie podskale Trudnoci wrelacjach emocjonalnych,
Braku witalnoci oraz Astenii, co, jak si wydaje, potwierdza fakt, e skala ta zgodnie
zintencjami twrcw wersji oryginalnej odnosi si zarwno do subiektywnych, jak
ibehawioralnych aspektw trudnoci funkcjonowania spoecznego [33].
Silne zwizki midzy skal FNE askalami KON-2006: Rozpamitywanie, Poczucie
winy oraz Negatywna samoocena potwierdzaj zkolei zaoenie, i obejmowa ma ona
(bardziej jednoznaczne ni SAD) nastawienie badanych na to, e zostan negatywnie
ocenieni, lk przed t ocen izarazem oczekiwanie na ni wanie ze strony innych.
Warto zwrci uwag, e ani ze skal SAD, ani FNE nie wizaa si podskala
KON-2006: Postawa narcystyczna (dotyczca raczej fasadowej wyszociowo-
ci), wprzypadku skali SAD nie wykazano take jej zwizkw zpodskal mierzc
Poczucie przecienia badanych, natomiast wprzypadku skali FNE zpodskal
Irracjonalnoci.
Wyniki badania wgrupie studentw medycyny stanowi pierwsze przyblienie oceny
moliwoci rozrniania (np. wcelu bada przesiewowych) midzy populacjami osb
zdrowych (aprzynajmniej nieleczonych) iosb chorych (pacjentw) oraz oceny wynikw
leczenia psychoterapi bd farmakologicznego. Uzyskane wyniki pozwalaj na wstpne
wnioski wskazujce na dobr trafno skal SAD iFNE take wtym zakresie, wymagaj
jednak przeprowadzenia dalszych ju rozpocztych analiz na podstawie wikszych
ibardziej zrnicowanych grup kontrolnych (osb wrnym wieku, orozmaitej przy-
nalenoci zawodowej itd.), zuwzgldnieniem ich stanu psychicznego.

Wnioski

1. Skale SAD iFNE okazay si cechowa bardzo dobr rzetelnoci.

2. Obie skale cechoway si oczekiwan wysok trafnoci krzyow, zgodn zza-
oeniami teoretycznymi opisujcymi poszczeglne skale iich skadniki.
3. Skale SAD iFNE stanowi uyteczne narzdzia mogce mie zastosowanie wdal-
szych badaniach, m.in. suy do ustalania punktw odcicia midzy populacjami
nieleczonych osb zaburzonych izdrowych (zatem do bada przesiewowych ipo-
twierdzajcych diagnoz), jak rwnie do oceny zmian uzyskiwanych wwyniku
psychoterapii.
Wykorzystano wyniki bada przeprowadzonych wramach programu statutowego
nr K/ZDS/000422 (501/NKL/270/L) 2007-2009 r. pt. Zwizki obrazu zaburze ner-
700 Jerzy A. Sobaski i wsp.

wicowych, cech osobowoci isytuacji yciowej pacjentw zwynikami ich leczenia

woddziale dziennym. Wykorzystano wyniki czciowo opublikowane podczas II
Midzynarodowej Konferencji pt. Nowoczesna diagnostyka wpsychiatrii. Farma-
koterapia ipsychoterapia. Jeden cel, dwie drogi (Wisa, 1113 grudnia 2008 r.) oraz
XLIII Zjazdu Psychiatrw Polskich (Pozna, 2326 czerwca 2010 r.).
Autorzy pragn wyrazi szczeglne podzikowania: dla dr. Ronalda Frienda, dla
APA za udostpnienie praw do tumaczenia izgod na wykorzystanie skal SAD iFNE
oraz dla studentw medycyny, ktrzy zgodzili si udostpni (anonimowo) swoje
kwestionariusze wypeniane wramach zaj zpsychiatrii.

()
().

. ,
:
() ().
. 453 172 ,
20082010
. , ..
, .
() .
0 (512) -206 (505)
-- (46).
, 74
.
. .

0,94 ,
0,93. 0,
-2006 --
.
, ,
.
. , ,

,
, ,
.. ,
.
: , , ,
,

Skala Vermeidung von und Belastung durch soziale Situationen (SAD) und Skala Furcht vor
negativer Bewertung (FNE). Reliabilitt und Vorbewertung der Validitt.
Zusammenfassung
Ziel. Die Reliabilitt, Kreuzvaliditt und Brauchbarkeit in der tglichen klinischen Praxis zwei
miteinander verbundenen Instrumente Skala Vermeidung von und Belastung durch soziale Situationen
(SAD) und Skala Furcht vor negativer Bewertung (FNE).
 Skal SAD oraz FNE ocena rzetelnoci i wstpna ocena trafnoci 701

Material und Methode. Die Analyse der Befunde aus der Studie an 453 Frauen und 172
Mnnern, die in den Jahren 2008 2010 in der Beratungsstelle fr Behandlung der Nervenstrungen
und behavioralen Strungen des Universittskrankenhauses in Krakw diagnostiziert wurden. Die
Analyse umfasste u.a. die Ergebnisse der Fragebgen SAD und FNE. Die Skalen wurden mit der
Genehmigung ihrer Autoren (R. Friend) ins Polnische bersetzt und re - bersetzt. Die Untersuchten
fllten auch die Symptome Fragebgen KOO (n=52) und Fragebogen zur Erfassung der
neurotischen Persnlichkeit KON-2006 (n=505) und das Inventar NEO-PI-R (n=46). Eingeschtzt
wurden die Indexe der Reliabilitt und die Kreuzvaliditt der polnischen Versionen in der Population
der Patienten und man verglich die Befunde mit den Befunden der Gruppe der Medizinstudenten.
Ergebnisse. Die bersetzung wurde auf den Weg der Re - bersetzung verifiziert. Die polnische
Version der SAD und FNE Skalen erzielte einen hohen Reliabilitts - Koeffizient Cronbachs
Alpha lag bei 0,94 fr beide Skalen, der Split Half Koeffizient nach Guttman lag bei 0,93. Die
Korrelationen mit dem Symptome Fragebogen KOO und mit dem Fragebogen der neurotischen
Persnlichkeit KON 2006 und dem Persnlichkeitsinventar NEO-PI-R waren signifikant und weisen
auf eine gute Kreuzvaliditt der analysierten Instrumente hin. Die durchschnittlichen Ergebnisse in
der Population der Patienten waren fr beide Skalen signifikant hher als die Ergebnisse in der ersten
Kontrollgruppe der Medizinstudenten.
Schlussfolgerungen. Die polnischen Versionen von SAD und FNE Fragebgen, hnlich wie
ihre anderen bersetzungen aus dem Englischen, charakterisierte die Reliabilitt und sie erzielten
eine hohe Kreuzvaliditt mit anderen, originell polnischen Instrumenten, die in der Diagnostik der
Nervenstrungen eingesetzt werden. Das ist ein Grund fr ihren Einsatz an weiteren Studien, u.a. beim
Vergleich der gesunden und gestrten Personen, die an unterschiedliche Nervenstrungen leiden.
Schlsselwrter: SAD, FNE, polnische Version, Furcht vor negativer Bewertung, soziale Angst,
Nervenstrung
SAD (Social Avoidance and Distress Scale) et FNE (Fear of Negative Evaluation Scale)
valuation prliminaire de leur validit et fiabilit
Rsum
Objectif. Evaluer la fiabilit, la validit et lutilit pour la pratique clinique quotidienne de deux chelles
lies: SAD (Social Avoidance and Distress Scale) et FNE (Fear of Negative Evaluation Scale).
Matriel et Mthode. On analyse les rsultats des testes ( entre autres de SAD et FNE) de 453
femmes et de 172 hommes, diagnostiqus durant les annes 2008-2010 lUniversit de Cracovie
Clinique ambulatoire des troubles nerveux et des troubles du comportement. Ces chelles sont
traduites en polonais et ensuite retraduites en anglais, avec le consentement des auteurs (R.Friend)
et du propritaire des droits dauteur (APA). Les personnes examines ont complts aussi les
questionnaires: symptmes KO0 (n=512), personnalit nerveuse KON-2006 (n=505), inventaire
NEO-PI-R (n=46). On value la fiabilit et la validit de la version polonaise dans le groupe de
patients et on les compare avec celle du groupe dtudiants en mdecin (n=75).
Rsultats. La traduction polonaise est vrifie par la retraduction. Les coefficients de la fiabilit
de deux chelles sont assez levs: alpha de Cronbach 0,94, de Guttman -0,93. Les corrlation avec
KO0, KON-2006 et NEO-PI-R sont aussi signifiantes et elles attestent leur bonne validit. Les rsultats
moyens des patients sont plus levs dans les deux chelles que dans le groupe dtudiants.
Conclusions. Les versions polonaises de SAD et de FNE, comme dautres leurs traductions de
langlais, ont la grande fiabilit et la validit. On peut les recommander comme instruments utiles
pour les recherches futures comparant les personnes saines et avec des troubles nerveux.
Mots cls. SAD, FNE, version polonaise, crainte de ngative valuation, anxit sociale, troubles
nerveux
Pimiennictwo
1. Lam RW, Michalak EE, Swinson RP. Assessment scales in depression, mania and ankiety.
London: Taylor & Francis; 2005.
2. Kiejna A, Rybakowski J, Dudek D. red. Psychiatryczne skale oceny wzaburzeniach afektywnych.
Krakw: Biblioteka Psychiatrii Polskiej; 2012.
702 Jerzy A. Sobaski i wsp.

3. Aleksandrowicz JW, Bierzyski K, Filipiak J, Kowalczyk E, Martyniak J, Mazo S, Meus J,

Niwicki J, Paluchowski J, Pytko A, Romejko A. Kwestionariusze objawowe S iO narzdzia
suce do diagnozy iopisu zaburze nerwicowych. Psychoterapia 1981; 37: 1127.
4. Aleksandrowicz JW, Hamuda G. Kwestionariusze objawowe wdiagnozie ibadaniach epide-
miologicznych zaburze nerwicowych. Psychiatr. Pol. 1994; 6: 667676.
5. Rewer A. Skale kwestionariusza objawowego O. Psychiatr. Pol. 2000; 34 (6): 931943.
6. Sobaski JA, Klasa K. Zmiany nasilenia objaww wokresie oczekiwania na leczenie. Psycho-
terapia 2005; 132 (1): 6779.
7. Aleksandrowicz JW. Kwestionariusz S-II. Psychiatr. Pol. 2000; 34 (6): 945959.
8. Aleksandrowicz JW, Sobaski JA. Kwestionariusz objawowy S-III. Psychiatr. Pol. 2011; 45 (4):
515526.
9. Derogatis LR, Rickles K, Rock AF. The SCL-90 and the MMPI: astep in the validation of anew
self-report study. Brit. J. Psychiatry 1976; 128: 280289.
10. Derogatis LR, Savitz KL. The SCL-90-R, Brief Symptom Inventory and matching clinical rat-
ing scales. W: Maruish ME. red. The use of psychological testing for treatment planning and
outcomes assessment. Philadelphia: Lawrence Erlbaum; 1999. s. 679724.
11. Lambert MJ, Burlingame GM, Umphress V, Hansen NB, Vermeersch DA, Clouse GC, Chris-
topherson C. The reliability and validity of the Outcome Questionnaire. Clin. Psychol. Psychother.
1996; 3: 249258.
12. Wrzeniewski K, Sosnowski T, Jaworowska A, Fecenec D. Inwentarz Stanu iCechy Lku STAI.
Polska Adaptacja STAI. Podrcznik, wydanie czwarte rozszerzone. Warszawa: Pracownia Testw
Psychologicznych PTP; 2011.
13. Turner SM, Beidel DC, Dancu CV, Stanley MA. An empirically derived inventory to measure
social fears and anxiety: The Social Phobia and Anxiety Inventory. Psychol. Assess. 1989; 1:
3540.
14. Beidel DC, Turner SM, Morris TL. Anew inventory to assess childhood social anxiety and
phobia: The Social Phobia and Anxiety Inventory for Children. Psychol. Assess. 1995; 7 (1):
7379.
15. Chambless DL, Caputo GC, Jasin SE, Gracely EJ, Williams C. The Mobility Inventory for Ago-
raphobia. Behav. Res. Ther. 1985; 23: 3544.
16. Thordarson DS, Radomsky AS, Rachman S, Shafran R, Sawchuk CN, Hakstian RA. The Van-
couver Obsessional Compulsive Inventory (VOCI). Behav. Res. Ther. 2004; 42: 12891314.
17. Kiejna A, Grzesiak M, Mayszczak K. Skala Yale-Brown narzdzie do oceny nasilenia zaburze
obsesyjno-kompulsyjnych. Psychiatr. Pol. 1999; 32 (1): 6976.
18. Janas-Kozik M, Krupka-Matuszczyk I, Hyrnik I, Soowiw R. Zmienna iciga diagnoza wpro-
cesie psychoterapii pacjentki zzaburzeniami odywiania si. Post. Psychiatr. Neurol. 2005; 14
(supl. 1/20): 103106.
19. Jakuszkowiak K, Cubaa WJ, Bana A. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne studium przypadku.
Psychiatr. Prakt. Oglnolek. 2004; 4 (1): 3336.
20. Potoczek A. Zwizki pomidzy przewlekoci choroby, nasileniem objaww lkowych idepre-
syjnych amechanizmami obronnymi, koherencj ifunkcjonowaniem rodzinnym upacjentw
zrozpoznaniem zespou lku napadowego. Psychiatr. Pol. 2010; 44 (1): 101116.
21. Watson D, Friend R. Measurement of social-evaluative anxiety. J. Consult. Clin. Psychol. 1969;
33 (4): 448457.
22. Carretero-Dios H, Ruch W, Agudelo D, Platt T, Proyer RT. Fear of being laughed at and so-
cial anxiety: Apreliminary psychometric study. Psychol Test Assess Modeling 2010; 52 (1):
108124.
23. Sarid O, Ruch W, Proyer RT. Gelotophobia in Israel: on the assessment of the fear of being
laughed at. Isr. J. Psychiatry Relat. Sci. 201; 48 (1): 1218.
 Skal SAD oraz FNE ocena rzetelnoci i wstpna ocena trafnoci 703

24. Carleton RN, Collimore KC, Asmundson GJ. Social anxiety and fear of negative evaluation:
construct validity of the BFNE-II. J. Anxiety Disord. 2007; 21 (1): 131141.
25. Swoboda H, Demal U, Krautgartner M, Amering M. Heightened embarrassability discriminates
between panic disorder patients with and without agoraphobia. J. Behav. Ther. Exp. Psychiatry
2003; 34 (34): 195204.
26. Weeks JW, Heimberg RG, Fresco DM, Hart TA, Turk CL, Schneier FR iin. Empirical validation
and psychometric evaluation of the Brief Fear of Negative Evaluation Scale in patients with
social anxiety disorder. Psychol. Assess. 2005; 17: 179190.
27. Turner SM, McCanna M, Beidel DC. Validity of the Social Avoidance and Distress and Fear of
Negative Evaluation Scales. Behav. Res. Ther. 1987; 25: 113115.
28. Turner SM, Beidel DC. Some further comments on the measurement of social phobia. Behav.
Res. Ther. 1988; 26: 411413.
29. Clark DB, Feske U, Masia CL, Spaulding SA, Brown C, Mammen O, Shear MK. Systematic
assessment of social phobia in clinical practice. Depress. Anxiety 1997; 6 (2): 4761.
30. Oei TPS, Kenna D, Evans L. The reliability, validity, and utility of the SAD and FNE scales for
anxiety disorder patients. Pers. Indiv. Differ. 1991; 12: 111116.
31. Heimberg RG, Liebowitz MR, Hope DA, Schneier FR, Holt CS, Welkowitz LA, Juster HR,
Campeas R, Bruch MA, Cloitre M, Fallon B, Klein DF. Cognitive behavioral group therapy
vs phenelzine therapy for social phobia 12-week outcome. Arch. Gen. Psychiatry 1998; 55:
11331141.
32. Chen J, Nakano Y, Ietzugu T, Ogawa S, Funayama T, Watanabe N, Noda Y, Furukawa TA. Group
cognitive behavior therapy for Japanese patients with social anxiety disorder: preliminary
outcomes and their predictors. BMC Psychiatry 2007; 7: 69.
33. Andrews FM. Measures of personality and social psychological attitudes. San Diego, CA: Gulf
Professional Publishing, 1991.
34. Musa C, Kostogianni N, Lpine JP. chelle de peur de lvaluation ngative (FNE): proprits
psychomtriques de la traduction franaise. Encephale 2004; 30 (6): 517524.
35. Chen J, Nakano Y, Ietzugu T, Ogawa S, Funayama T, Watanabe N, Noda Y, Furukawa TA. Group
cognitive behavior therapy for Japanese patients with social anxiety disorder: preliminary
outcomes and their predictors. BMC Psychiatry 2007; 7: 69.
36. Chowsilpa S. Developing the Social Avoidance and Distress (SAD) Scale and Fear of Negative
Evaluation (FNE) Scale for application to Thai university students in the Northern Region.
Washington, DC: Eric Clearinghouse; 1989.
37. Aleksandrowicz JW, Klasa K, Sobaski JA, Stolarska D. Kwestionariusz osobowoci nerwicowej
KON-2006. Biblioteka Psychiatrii Polskiej: Krakw; 2006.
38. Aleksandrowicz JW, Klasa K, Sobaski JA, Stolarska D. Kwestionariusz osobowoci nerwicowej.
KON-2006. Psychiatr. Pol. 2007; 41 (6): 759778.
39. Siuta J. Inwentarz Osobowoci NEO-PI-R Paula T. Costy Jr iRoberta R. McCrae. Adaptacja
polska. Podrcznik. Warszawa: Pracownia Testw Psychologicznych PTP; 2006.

Adres: Jerzy A. Sobaski Otrzymano: 29.09.2012

Katedra Psychoterapii UJ CM Zrecenzowano: 2.01.2013
31-138 Krakw, ul. Lenartowicza 14 Otrzymano po poprawie: 10.01.2013
Przyjto do druku: 19.06.2013