Lean Manufacturing szansą na rozwój polskich firm.

Lean Manufacturing to niskokosztowe, ukierunkowujące na eliminowanie

marnotrawstwa i zwiększanie wartości dodanej produktów, podejście do
zarządzania.

W Polsce przyjęto nazwę szczupłe wytwarzanie, lecz równie często, jeśli nie
częściej, stosuje się sformułowanie angielskie. By w pełni zrozumieć istotę podejścia,
należy przyjrzeć się zasadom, technikom i narzędziom stanowiącym podstawę tego
podejścia1.
Firmy, które w całości wszczepiły w swoje struktury Lean Manufacturing, mogą
dzięki temu osiągnąć potężne korzyści w postaci redukcji kosztów o 30-50%,
zmniejszenia zapasów i czasu produkcji o 90% oraz dużego wzrostu zadowolenia
klienta i załogi. Tak radykalne korzyści wymagają zupełnej zmiany sposobu
postrzegania organizacji, przede wszystkim w zrozumieniu, iż produkcja seriami nie
jest najlepszą metodą produkcji oraz oparciu się fałszywemu poczuciu
bezpieczeństwa, jakie daje sztywne sformalizowanie struktur organizacji podzielonej
na wydziały technologiczne2.
Szczupłe podejście wyróżnia pięć zasad, razem stanowiących fundament i
jednocześnie drogę postępowania, którą można odnieść zarówno do
przedsiębiorstwa w całości, pojedynczych procesów, jak i działań konkretnego
pracownika.

1
Womack J. P., Jones D.T., Ross D., The Machine that Changed the World, Wydawnictwo Harper Collins,
2001, str. 10.
2
Womack J. P., Jones D. T., Odchudzanie firm, eliminacja marnotrawstwa – kluczem do sukcesu, Wydawnictwo
CIM, Warszawa 2001, str. 6.

1
 I. Określ, które z czynności przynoszą wartość, z punktu
widzenia klienta.
II. Zidentyfikuj wszystkie czynności obecnie niezbędne do
wytworzenia produktu wzdłuż całego łańcucha wartości;
pozwoli to zidentyfikować kroki będące marnotrawstwem.
III. Stwórz nowy łańcuch wartości, wolny od marnotrawstwa
w postaci przestojów, zakłóceń, powrotów itp.
IV. Rób to czego wymaga klient.
V. Dąż do perfekcji, usuwając identyfikowane przyczyny
marnotrawstwa.

Rys. 1. Zasady Lean Manufacturing

Źródło: opracowanie własne na podstawie Czerska J., KIERUNEK – Organizacja LEAN, Wydawnictwo
LeanQ Centrum, Gdańsk 2003, str. 8.

Zasady te wyrażają istotę podejścia, w której punktem wyjścia jest wartość

rozumiana oczami klienta. Przyjmuje się, i tak rzeczywiście jest, że klient jest
zainteresowany wyłącznie czynnościami powodującymi takie przekształcenia
produktu, które zbliżają go do postaci ostatecznej. Nie jest zatem gotowy płacić za:
czas, gdy jego produkt oczekuje (w partii kilkudziesięciu sztuk) do kolejnego procesu,
kontrolę techniczną i poprawki na końcu procesu, a w szczególności za wszelkiego
rodzaju ograniczenia natury administracyjnej. Wymaga też, by produkt był
dostarczony bardzo szybko. Nie dzięki kosztotwórczemu magazynowaniu, lecz dzięki
czynnościom produkcyjnym, które zostały podjęte natychmiast po zasygnalizowaniu
przez niego chęci zakupu.

2
 Inną kluczową charakterystyką Lean Manufacturing, spisaną w dokumentach
Systemu Produkcyjnego Toyoty, jest eliminowanie: muda, muri i mura3. Zależność
między tymi elementami przedstawia rysunek 2.

Muda
Marnotrawstwo

Mura
Nierówno- Muri
mierność Przeciążenie

Rys. 2. Muda, muri, mura

Źródło: Liker J. K, Droga Toyoty, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2005, str. 185.

Elementy te są równie ważne, wzajemnie zależne i razem składają się na

spójny system.
Mura stanowi niejako wypadkową dwóch pozostałych i wynika z nieregularnych
harmonogramów, wewnętrznych problemów przedsiębiorstwa (jak niezaplanowane
wyłączenia maszyn, brak części, nadmiar lub niedomiar kadry itp.) czy
nieumiejętności zrównoważonego reagowania na popyt. W rezultacie prowadzi do
powstawania przeciążeń i strat w systemie produkcyjnym4.
Przeciążenia dotyczą nie tylko maszyn, ale i ludzi. Efektem jest zmniejszenie
bezpieczeństwa prac, obniżenie jakości produktów oraz zwiększenie awaryjności
wyposażenia5.
Najczęściej spotykanym sposobem wdrażania szczupłej produkcji jest
eliminowanie ostatniego elementu – marnotrawstwa. Jest to określenie odnoszące

3
Liker J. K, Droga Toyoty, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2005, str. 184.
4
Źródło: Liker J. K, op. cit., str. 185.
5
Źródło: Liker J. K, op. cit., str. 184.

3
się do czynności, które nie powiększają wartości w rozumieniu klienta. Redukowanie
marnotrawstwa, powoduje uwolnienie środków pieniężnych, jak również zasobów
czasu, miejsca i pracy.
W ujęciu praktycznym metoda Lean Manufacturing operuje
kilkudziesięcioma, wzajemnie uzupełniającymi narzędziami. Zapewnia to
pomoc na każdym etapie rozwoju przedsiębiorstwa, poszczególnych działów
czy pojedynczych projektów6. Jednak dopiero pełne zidentyfikowanie wpływu
narzędzi, ich rozwój, a następnie ciągłe samodoskonalenie efektów
innowacyjnych, przy prawidłowym rozpoznaniu potrzeb klientów, będzie
stanowiło o sukcesie.
Szczupłe myślenie jest całkowicie odmienne od standardowego wyobrażenia
firmy produkcyjnej. Pozwala dostrzegać ogromne pokłady źle ulokowanych zasobów
i podpowiada jak je wykorzystać w efektywny sposób. Poznanie zasad tego myślenia
niektórych wprowadza w euforię, wyzwolenie i radość twórczą. Niejednokrotnie budzi
też sprzeciw, ponieważ ujawnia wygodne, posiadające „długie tradycje”
marnotrawstwo, ignorancję osób lub zwyczajny strach przed zmianami. Niezależnie
od wyzwalanych emocji, jego przydatność i przewaga nad innymi metodami została
wielokrotnie potwierdzona, co utwierdza w przekonaniu, że warto wkroczyć na drogę
doskonalenia zgodną z Lean Manufacturing.

Kamil Siemieniuk
inżynier procesu , ekspert ds. Lean Manufacturing

6
Tapping D., The Lean Pocket Guide ,Wydawnictwo MCS Media, 2003, str. xii, dostęp elektroniczny poprzez
http://books.google.com dnia 11.09.2008.