Professional Documents
Culture Documents
Fundamentalistyczne ugrupowania muzułmańskie, które walczą o zniszczenie państwa Izraela, zwrot ziem
egipskich (Hamas - cel uzyskano) etc. Ich terenem działań jest Liban oraz Autonomia Palestyńska. Dokonują
licznych ataków samobójczych, porwań i ostrzałów rakietowych (jak ten z 2006 r.) Głośniejsze ataki:
- 1983 r.: atak na ambasadę USA w Bejrucie, w którym zginęły 49 os. (Hezbollah).
- atak na koszary Korpusu Amerykańskiej Piechoty Morskiej, w którym zginęło 240 marines (Hezbollah).
Czarny wrzesień
Radykalna palestyńska organizacja o charakterze terrorystycznym powstała w 1971 r. jako komórka w obrębie
organizacji Al-Fatah. „Zasłynęła” uprowadzeniem i zamordowaniem 11 sportowców z Izraela w trakcie olimpiady
w Monachium w 1972 r. W ciągu 8 lat została rozbita a jej członkowie wyeliminowani po akcji zorganizowanej
przez siły specjalne Izraela (Mosad) [2].
Al-Kaida (Baza)
Uznana za najniebezpieczniejszą strukturę o charakterze terrorystycznym, kierowana przez Osamę bin Ladena, od
lat nieuchwytnego, saudyjskiego milionera. Początkowo działała w Afganistanie. W 1990 r. wyniku konfliktów w
tym kraju, Osama przeniósł się do Arabii Saudyjskiej. W 1991 r. oskarżył króla o wspieranie imperialistów w
trakcie wojny w Zatoce Perskiej. Al-Kaida ma za zadanie walczyć z „krajem diabła”, czyli USA. Podnosi również
hasła przeciwko istnieniu Izraela, co ma ją wiązać w sojusz z Hezbollachem i Hamasem. „Bazę” tworzą pojedyncze,
kilkuosobowe komórki, sterowane odgórnie. Jeśli dodamy do tego fanatyzm jej członków - mamy odpowiedź na
pytanie, dlaczego tak trudno jest ją „rozpracować”. Do bardziej głośnych zamachów należą:
- 1993 r.: atak samochodem-pułapką na parking pod jedną z wierz World Trade Center (WTC). Zamachowców
ujęto,
- 1998 r.: ataki na ambasady amerykańskie w Kenii i Tanzanii w wyniku których zginęło ok. 100 osób,
- 2000 r.: atak na niszczyciel w Jemenie (18 osób zmarło),
- 11 września 2001 r.: atak na dwie wierze WTC, Pentagon i Biały Dom (nieudana) [3].
Syjonizm - palestyna
Terroryzm lewicowy reprezentowały w latach 80. takie organizacje jak włoskie Brigate Rosse i niemiecka Rote Armee
Fraktion; współcześnie najaktywniejsi są anarchiści-insurekcjoniści (np. greckie Konspiracyjne Komórki Ognia).
Przykładami terroryzmu prawicowego są zamachy „samotnych wilków” Timothy’ego McVeigha, Davida Copelanda i
Andersa Breivika; natomiast zorganizowany charakter miała działalność Combat 18 (zob.terroryzm skrajnie
prawicowy).
Liczne są narodowo-separatystyczne organizacje terrorystyczne – zaliczyć tu można czeczeńskich bojowników
Republiki Iczkerii, baskijską ETA, Tamilskie Tygrysy, Partię Pracujących Kurdystanu. Terroryzm Irlandzkiej Armii
Republikańskiej i Armii Wyzwolenia Kosowa miał natomiast charakter narodowo-irredentystyczny.
W ostatnich latach na czoło wysunął się terroryzm fundamentalistów religijnych, przede wszystkim muzułmańskich
(Al-Kaida, Hezbollah, Hamas, Dżihad Islamski), ale też żydowskich (Kach), chrześcijańskich (Army of God w USA)i
hinduistycznych (Narodowe Stowarzyszenie Ochotników).
Antyterroryzm - całokształt działań o charakterze ochronnym, mających na celu zmniejszenie prawdopodobieństwa
zaistnienia zamachu terrorystycznego oraz minimalizację jego skutków. Obejmuje ochronę osób i mienia,
przygotowanie planów działania w sytuacji kryzysowej, zabezpieczenie sił i środków w celu udzielenia pomocy oraz
określenie i ocenę możliwych zagrożeń.
Według Davida Rapoporta istnieją cztery fale terroryzmu, definiowane jako cykle aktywności grup terrorystycznych.
Każda z fal jest odpowiednio uwarunkowana, co wyróżnią ją spośród pozostałych. Pierwsza fala terroryzmu,
anarchistyczna, trwała od 1879 do 1914 roku. Druga, antykolonialna, trwała od 1918 do końca lat 60. Trzecia,
nowolewicowa, od lat 60. do końca lat 80. I ostatnia, czwarta fala, zdominowana przez fundamentalizm religijny trwa
od 1979 roku. To właśnie w okresie tej ostatniej fali możemy mówić o zjawisku, jakim jest współczesny islamski
terroryzm.
Pierwszą falę zdominował terroryzm anarchistyczny, który swoją główną aktywność wyrażał właśnie pod koniec XIX
wieku, aż do początku I wojny światowej. Druga fala to terroryzm antykolonialny, ale równie dobrze można go nazwać
separatystycznym, gdyż tutaj prym wiodło wiele organizacji separatystycznych i nacjonalistycznych. Chociażby
żydowska organizacja Irgun, która w 1946 roku przeprowadziła zamach terrorystyczny na Hotel Króla Dawida
w Jerozolimie, gdzie mieściło się dowództwo brytyjskich wojsk w Palestynie. Zginęło 91 osób, 45 zostało rannych. W
tym cyklu nie można pominąć także algierskiej wojny o niepodległość, podczas której stosowanie terroryzmu było
zjawiskiem powszechnym. Trzecia fala, nazwana nowolewicową, rozpoczęła się mniej więcej w drugiej połowie lat 60.
XX wieku. Nazwana tak z powodu orientacji politycznej głównych organizacji terrorystycznych działających w tym
okresie. Wyróżniamy tu między innymi Frakcję Czerwonej Armii, organizację działającą od początku lat 70. w
Niemczech Zachodnich. Grupa odpowiedzialna jest za wiele zamachów terrorystycznych, porwań, morderstw,
podpaleń, napadów na banki. Wśród nich można wymienić: atak bombowy w Heidelberg na kwaterę główną armii
amerykańskiej w Europie w maju 1972 roku (zginęło 3 żołnierzy), zajęcie ambasady RFN w Sztokholmie w kwietniu
1975 roku (zginęło 2 dyplomatów), zastrzelenie prokuratora generalnego Siegfrieda Bubacka oraz jego kierowcy i
jednego urzędnika prokuratury w kwietniu 1977 roku, porwanie i następnie zamordowanie Hannsa Martina
Schleyera oraz 3 policjantów. Wspomnieć należy także o włoskich Czerwonych Brygadach, organizacji utworzonej w
październiku 1970 roku i mającej na celu obalenie systemu kapitalistycznego. Grupa odpowiedzialna jest za wiele
zamachów, porwań i morderstw. Ich najgłośniejszą akcją było porwanie, a następnie zamordowanie Aldo Moro, byłego
pięciokrotnego premiera Włoch.
Ówczesne palestyńskie organizacje terrorystyczne, działające również na terenie Europy, także zaliczyć możemy do
trzeciej fali, gdyż ich charakter ideologiczny był wyraźnie lewicowy. Aktywne organizacje tego okresu z pewnością z
fundamentalizmem islamskim nie miały nic wspólnego. Do najważniejszych grup należał Fatah, Ludowy Front
Wyzwolenia Palestyny czy Czarny Wrzesień. Ten ostatni odpowiedzialny jest za porwanie i w konsekwencji zabicie
izraelskich sportowców podczas olimpiady w Monachium w 1972 roku. Warto dodać do listy słynnego terrorystę Ilicha
Ramíreza Sáncheza, zwanego Szakalem, odpowiedzialnego za szereg zamachów terrorystycznych na terenie Europy.
Do trzeciej fali zaliczamy również organizacje separatystyczne, takie jak IRA czy ETA. Ta pierwsza powstała w 1916
roku, ale jej współczesne oblicze w postaci terroru nadeszło w latach 70. Organizacja odpowiedzialna jest za
niezliczone zamachy terrorystyczne, morderstwa, podpalenia. Wśród nich 22 zamachy bombowe w ciągu tylko jednego
dnia w Belfaście w 1972 roku (zginęło 9 osób), zamachy bombowe w dwóch barach w Birmingham w 1974 roku
(zginęło 21 osób), zamach bombowy w koszarach brytyjskich w Newry w 1976 roku (zginęło 8 żołnierzy), zamach
bombowy w Warrenpoint w 1979 roku (zginęło 18 żołnierzy), zamach bombowy na konferencji brytyjskiej Partii
Konserwatywnej w Brighton w 1984 roku (zginęło 5 osób, premier Margaret Thatcher została ranna), zamach
bombowy w Omagh w 1998 roku (zginęło 31 osób). ETA (Baskonia i Wolność) powstała w 1959 roku i od początku
swojego istnienia dokonywała aktów terroru, takich jak zamachy bombowe, zabójstwa, porwania, podpalenia. Wśród
nich m.in. zabicie hiszpańskiego premiera Luisa Carrero Blanco w 1973 roku, zamach bombowy na centrum handlowe
w Barcelonie w 1987 roku (zginęły 22 osoby), zamach bombowy na osiedlu w Saragossie (zginęło 11 osób), zamach na
lotnisko w Madrycie w 2006 roku (zginęły 2 osoby), zabicie socjalistycznego polityka Isaiasa Carrasco w 2008 roku.
Łącznie działalność ETA pociągnęła za sobą ogromną liczbę ofiar – zginęło ponad 800 osób, z czego 482 ofiary to
wojskowi i policjanci a 343 to cywile.
Czwartą falę zdominował fundamentalizm religijny. I co bardzo ważne, nie tylko islamski, ale również chrześcijański i
żydowski. Do tego dodać należy działalność różnego rodzaju sekt, na przykład sekty Aum (Najwyższa Prawda), która
w 1995 roku dokonała w tokijskim metrze zamachu przy pomocy sarinu. Zginęło wówczas 12 osób, a aż 6 tys. odniosło
poważne obrażenia. Do przykładów terroryzmu żydowskiego zaliczyć możemy Barucha Goldsteina, żydowskiego
fanatyka, który w 1994 r. otworzył ogień do muzułmanów modlących się w Grocie Patriarchów w Hebronie zabijając
29 osób czy zabójstwo premiera Izraela Icchaka Rabina przez żydowskiego fanatyka religijnego w listopadzie 1995
roku. Przykładem terroryzmu motywowanego chrześcijańskim fundamentalizmem jest zamach bombowy na budynek
federalny w Oklahoma City z 19 kwietnia 1995 roku. Dokonał go skrajnie prawicowy, chrześcijański aktywista
Timothy McVeigh. Zginęło wówczas 168 osób, w tym 19 dzieci, a ponad 680 osób zostało rannych. I oczywiście warto
tu dodać Andersa Behringa Breivika, który w imię swoich antyislamskich poglądów zamordował 69 osób na wyspie
Utoya (w większości młodzież, najmłodsza ofiara miała 14 lat) i 8 osób w Oslo. Zresztą przemoc wymierzona w
muzułmanów, niekiedy przeradzająca się w terroryzm antyislamski nie jest czymś nowym w Europie. Przypominam,
że w 2013 roku mieliśmy do czynienia z serią zamachów bombowych na meczety w Wielkiej Brytanii, pod koniec 2014
roku natomiast z podpaleniami meczetów w Szwecji. W październiku 2013 roku podpalono meczet w Gdańsku, zaś w
czerwcu następnego roku sprofanowano meczet w Kruszynianach. Także terroryzm neonazistowski czy skrajnie
prawicowy niejednokrotnie pokazał swe oblicze w Europie; wśród organizacji wymienić można między innymi
Organizacja Tajnej Armii (OAS), Ordine Nuovo (Nowy Ład), przekształcone później w Ordino Nero (Czarny
porządek), Movimiento di Azione Rivoluzionaria (Ruch Akcji Rewolucyjnej), Combat 18, National Socialist
Movement. David Copeland, jeden z działaczy tej ostatniej grupy, odpowiada za serię ataków bombowych w Londynie
w 1999 roku. Zginęły wówczas 3 osoby, a ponad 100 zostało rannych.
Hamas
Nazwa – nazwa pochodzi od pierwszych liter arabskich słów "Harakat al-Muqawama al-Islamiya" (Islamski Ruch
Oporu), przy czym sam wyraz Hamas tłumaczyć można jako "zapał", "entuzjazm".
Cel działania – Hamas domaga się powstania wolnego islamskiego państwa palestyńskiego, rozciągającego się od
Morza Śródziemnego do rzeki Jordan, ze stolicą w Jerozolimie. Od początku uznawał Palestynę za ziemię arabską i
odmawiał Izraelowi prawa do istnienia. Sprzeciwia się jakiemukolwiek porozumieniu z Izraelem i z tego powodu
rywalizuje z Fatah.
Historia organizacji – Grupę założyła w 1987r. radykalna frakcja OWP oraz część członków Ruchu Braterstwa
Muzułmańskiego (organizacji założonej w latach 20-tych w Egipcie dla obrony wartości islamskich przed wpływami
zagranicznymi). Za założyciela i duchowego przywódcę organizacji uważa się szejka Ahmeda Jasina. Początkowo
Hamas koncentrował się na zwalczaniu tych Palestyńczyków, którzy zostali uznani za przeszkodę w przyszłym
dżihadzie przeciwko Izraelowi. W roku 1989 rozpoczęto akcje przeciwko Izraelowi. Liczne zabójstwa (w tym częste
zasztyletowania), zamachy i porwania bardzo szybko uczyniły z Hamasu numer jeden palestyńskiego terroryzmu.
Swego rodzaju przełomem w działalności organizacji był zamach w Haderze z 13 kwietnia 1994 – pierwszy dokonany
przez zamachowca samobójcę. Duży wkład w ogromną popularność grupy wśród Palestyńczyków ma pomoc
społeczna, którą Hamas zapewnia na dużo wyższym poziomie niż władze Autonomii Palestyńskiej.
Salafizm (arab. – سلفيةsalafijja od: salaf – "przodkowie") – ruch reformatorski i religijno-polityczny w łonie islamu
sunnickiego postulujący "odrodzenie islamu" poprzez "powrót do jego pierwotnych źródeł" tzn. "religii przodków".
Za pioniera salafizmu uważa się Ibn Tajmijję, który potępił współczesne mu filozoficzne i sufickie interpretacje islamu,
postulując "powrót do jego pierwotnej formy, oczyszczonej z późniejszych naleciałości". Termin salafijja odnosi się
jednak przede wszystkim do nurtów reformatorskich wewnątrz islamu sunnickiego powstałych w wieku XIX, które
nawiązywały do myśli Ibn Tajmijji. Wcześniej jednak jeszcze, bo w wieku XVIII, narodził się postulujący "powrót do
pierwotnego islamu" wahhabizm. Z salafizmu wywodzi się XX-wieczny sunnicki, fundamentalizm islamski.
Wahhabizm (lub wahabizm) (arab. لوهابية, al-wahhābija) – ruch reformatorski i religijno-polityczny w łonie islamu
sunnickiego powstały w XVIII wieku na terenie Arabii. Jest określany terminami; "ultrakonserwatywny", "surowy",
"fundamentalistyczny", "purytański". Jego głównymi inspiratorami są Ahmad Ibn Hanbal i Ibn Tajmijja, a także sam
twórca ruchu, Muhammad Ibn Abd al-Wahhab.
Szyizm (od arab. شيعة علي, szī'at Ali – stronnictwo Alego) – obok sunnizmu i charydżyzmu jeden z trzech głównych
nurtów współczesnego islamu, drugi po sunnizmie co do liczby wyznawców.
W Polsce często używa się określenia szyizm na będący jego największym odłamem imamizm. Mniejszość szyicka
zamieszkuje także Polskę.
Państwo Islamskie, PI; 2006–2013 Islamskie Państwo w Iraku; 2013–2015 Islamskie Państwo w Iraku i
Lewancie, IPIL– salaficka organizacja terrorystyczna oraz samozwańczy kalifat ogłoszony w 2014 roku na terytorium
państwowym Iraku i Syrii. Państwo Islamskie to nie tylko ugrupowanie, ale również dżihadystyczne quasi-państwo.
Jego nazwa i idea jest szeroko krytykowana i potępiana, Organizacja Narodów Zjednoczonych, rządy i główne grupy
muzułmanów odmawiają jego uznania.
Celem ugrupowania, które jest spadkobiercą sunnickich ekstremistów z okresu okupacji Iraku przez siły USA i ich
koalicjantów, jest ustanowienie hierokracji opartej na zasadach szariatu (prawa koranicznego) na wszystkich terytoriach
zamieszkanych bądź rządzonych przez muzułmanów. 29 czerwca 2014 roku ugrupowanie proklamowało na ziemiach
okupowanych powstanie kalifatu pod nazwą Państwo Islamskie.
Szacowano, iż w sierpniu 2014 roku ugrupowanie zrzeszało 80 tys. wojowników, w tym 50 tys. walczących w Syrii i 30
tys. w Iraku. Państwo Islamskie prowadziło aktywną kampanię rekrutacyjną wśród zwolenników dżihadu i kalifatu. W
związku z tym w bojówkach wciąż walczy wielu muzułmanów mieszkających na stałe w krajach europejskich, Stanach
Zjednoczonych i Australii.
Po ekspansji Państwa Islamskiego na terytoria Syrii i Iraku oraz dopuszczeniu się zbrodni na ludności cywilnej, Stany
Zjednoczone podjęły 8 sierpnia 2014 r. na terenie Iraku interwencję lotniczą przeciwko dżihadystom. Po ogłoszeniu
„strategii Obamy” i uformowaniu koalicji międzynarodowej 23 września 2014 r. rozszerzono operację lotniczą na Syrię.
Terroryzm posiada tymczasem różne oblicza. Jednym z nich, jest zjawisko tak zwanego „terroryzmu jednej sprawy”
[1] (ang. „Single issue terrorism”). Choć „terroryzm jednej sprawy” nie jest szczególnie dolegliwy (zwłaszcza w
porównaniu z działaniami Al Kaidy), to jednak z tą formą terroryzmu mieszkańcy bogatego Zachodu mieli okazję
stykać się wyjątkowo często. Stąd warto poświęcić jej odrobinę uwagi.
„Terroryzm jednej sprawy” – geneza i próba definicji
„Terroryzm jednej sprawy” można zdefiniować jako działalność terrorystyczną poświęconą jednemu, konkretnemu
postulatowi. Innymi słowy jest to ekstremistyczna działalność rozmaitych grup czy ruchów społecznych, próbujących w
radykalny sposób (dopuszczający zastosowanie przemocy) rozwiązać jakiś konkretny i niezwykle istotny w ich
przekonaniu problem społeczny, „palącą sprawę” [2]. Ów problem nie dotyczy raczej spraw ogólnych i typowo
politycznych, lecz pewnych wycinkowych, ściśle określonych zjawisk społecznych. Współcześnie do „terroryzmu
jednej sprawy” zalicza się zazwyczaj ekstremizm pro-środowiskowy, animalistyczny oraz antyaborcyjny [3].
Dżihad – w kulturze islamu pojęcie pierwotnie oznaczające dokładanie starań i ponoszenie trudów w celu wzmocnienia
wiary, by trafić do lepszego miejsca. W tradycji europejskiej termin ten często, choć nie do końca precyzyjnie, tłumaczy
się jako „święta wojna”. Źródłowo pojęcie to istniało na długo przed pojawieniem się Islamu, na terenach
zamieszkałych przed Beduinów. Oznaczało ono głównie opiekę nad rodem, troskę o rodzinę, walkę o przeżycie. Wraz z
pojawieniem się religii islamskiej zostało ono przetransponowane na grunt religijny.