Między Regałami

egzemplarz bezpłatny ISSN 2082-7938

Toruń Styczeń 2018 Nr 1/2018 (26)

 Spis treści Od Redakcji

Marta Romanowska Nadszedł kolejny rok. Z optymizmem patrzymy

Bazy danych dla graczy - cz. I
w przyszłość. Przed nami konferencja naukowa,
Bazy League of Legends na przykładzie OP.GG......3
Aneta Dąbrowska-Korzus która odbędzie się w dniach 15–16 marca. Planu-
Echa Zjazdu im. Jana Kochanowskiego.........................7 jemy pierwszy dzień poświęcić na wystąpienia
Partycja Bąk
W strefie komfortu – o bańkach informacyjnych............8 prelegentów. W drugim dniu poza grą terenową
Arkadiusz Trendowicz odbędą się m.in. warsztaty introligatorskie. Już
Otaku – polski periodyk
teraz zachęcamy do odwiedzania naszej strony
o japońskiej animacji i nie tylko.............................10
Oliwia Ciszewska na Facebooku, gdzie prezentujemy aktualne
Łódzkie spotkanie fanów Glukhovsky’ego..................12 działania Koła.
Żaneta Masłowska
Ghostwriting.................................................................14
W najnowszym numerze „Między Regałami”
Maciej Więtczak możecie przeczytać między innymi o bazach
Fenomen „Gry o tron”..................................................16 danych tworzonych dla graczy. Znajdziecie tak-
Aneta Dąbrowska-Korzus
Open Access według Roberta Darntona......................18 że ciekawy artykuł na temat baniek informacyj-
Weronika Kortas nych. W numerze zamieszczono także relację
Z książką... Wszędzie!...................................................21
ze spotkania z autorem poczytnych książek.
Przeczytacie o zjawisku, jakim jest ghostwri-
ting, a także dowiecie się, jak czytać książki,
prowadząc samochód lub pływając na basenie.
Zapraszamy do lektury i współpracy!

Redakcja „Między Regałami”

Studencko-Doktoranckie Koło Naukowe ePRINT
ul. Bojarskiego 1, 87–100 Toruń
e-mail:sdkn.eprint@gmail.com
www.sdkn.stringly.com
Opieka merytoryczna
mgr Piotr Rudera

Redakcja
Aneta Dąbrowska-Korzus
Maria Nowak
Marta Romanowska
 3

Bazy danych dla graczy - cz. I

Bazy League of Legends na przykładzie OP.GG
Marta Romanowska

Bazy danych to pojęcie, które głównie kojarzymy serwery dzielą glob na poszczególne sektory, np.
z nauką, informatyką, administracją. Dla laika jest EUNE oznacza Europę Północną i Wschodnią. Ist-
to temat niewzbudzający większego zaintereso- nieją również osobne serwery dla np. Korei, Rosji
wania. Wielu jednak ludzi nie zdaje sobie nawet czy Ameryki Północnej.
sprawy, iż na co dzień nieświadomie posługuje się League of Legends należy do gier typu MOBA
tego typu zbiorami. Słownik PWN definiuje bazę – Multiplayer Online Battle Area. Oznacza to,
danych jako „zbiór wzajemnie powiązanych da- iż jest to „odmiana strategii czasu rzeczywistego
nych, przechowywanych w pamięci komputerów przeznaczona do rozgrywki wieloosobowej za po-
i wykorzystywanych przez programy użytkowe in- średnictwem sieci Internet”. Rozgrywka opiera się
stytucji lub organizacji wraz z oprogramowaniem na rywalizacji dwóch zespołów (kilkuosobowych).
umożliwiającym zdefiniowanie, wykorzystywanie Zespoły znajdują się na ograniczonej planszy. Każ-
i modyfikowanie tych danych” . dy członek zespołu pełni jedną określoną funkcję,
Przykładem grupy wykorzystującej, często nie- co odzwierciedla dobór postaci, której dany gracz
świadomie, bazy danych są gracze. Istnieje bardzo użyje. W tego typu rozgrywkach ważne są zarów-
wiele serwisów gromadzących dane z gier, które są no strategie, dobra znajomość postaci w grze oraz
wykorzystywane jako pomoce podczas przecho- współpraca zespołu.
dzenia kolejnych etapów rozgrywek, rozwiązywa- Jak mogą się przydać bazy danych w przypad-
nia problemów związanych z wykonaniem zadania ku tej gry? Chociażby do analizy błędów, które
oraz kontrolowaniem własnych postępów i popra- popełniają gracze podczas poszczególnych roz-
wy umiejętności gracza. grywek. Każdy użytkownik ma możliwość przej-
League of Legends jest grą należącą do RIOT
GAMES. Istnieje nieprzerwanie od 2008 roku.
Stała się również jedną z ważniejszych pozy-
cji należących do e-sportu, przy okazji oka-
zując się dochodowym sposobem zarobku dla
młodych ludzi. Bezpłatny charakter sprzyja
również szybkiemu przyrostowi graczy. Dane
z 2014 roku wskazują, iż jest to około 100 mln
osób na miesiąc. Płatnością objęte są jedynie róż-
nego rodzaju dodatki do gry, które są tylko formą
jej upiększania, a nie wpływają na jakość rozgryw-
ki czy też poziom umiejętności. Gra aktualnie ma
10 serwerów przeznaczonych dla graczy z niemal
całego świata oraz serwer testowy. Poszczególne
4
rzenia swoich poprzednich walk wraz ze statysty-
kami dla każdej z nich – zabójstwa zdobyte przez
nas na przeciwnikach, asysty przy zabójstwach,
zdobyte złoto i wiele innych. Później takie staty-
styki są przydatne do algorytmu, który plasuje nas
w jakiejś lidze lub wpływa na dobór przeciwników
w kolejnej grze. W przypadku League of Legends
jest to tak zwany MMR – Match Making Rating.
Innym przykładem przydatności takiej bazy
danych jest dość spore zestawienie tzw. itemów –
czyli przedmiotów, a dokładniej mówiąc elemen-
tów pancerza, uzupełniających ekwipunek bohate-
ra, którym odbywamy rozgrywkę. Dlaczego? Otóż
w zależności od tego jak „zbudujemy” uzbrojenie
swojej postaci, może to ogromnie wpływać na ja-
kość gry, jak i na wygraną gracza. Dlatego wiele
osób, szczególnie początkujących, opiera się na go-
towych zestawieniach, istniejących w takich baza
danych. Są one bardzo często opatrzone również
procentową statystyką wygranych za ich pomocą
meczy oraz jak często gracze dokonywali ich wy-
boru.
Takiej samej analizie podlegają tak zwa-
ne „talenty”, a więc drzewka umiejętności,
w których przypisujemy szereg jakichś statystyk
na stałe do danego bohatera. Jest to ważne, albo-
wiem w przeciwieństwie do wspomnianych wyżej
„itemów”, które zdobywamy wraz z rozwojem gry,
a także zdobytym złotem, talenty mamy od same-
go początku rozgrywki. Ważny jest również fakt,
że nie wszystkie umiejętności będą przydatne dla
danego bohatera, którym prowadzimy rozgrywkę.
Zaawansowani czy też zawodowi gracze potrafią
sami analizować tego typu rzeczy, jednak zwykli
gracze, zajmujący się League of Legends wyłącznie
dla rozrywki, nie zawsze są w stanie trafnie ocenić,
czy dana umiejętność może okazać się przydatna.
Jednym z przykładów bazy danych dla graczy
jest OP.GG – globalny serwis, dziś już nie tylko
zajmujący się statystykami dla graczy League of
Legends. Dostarcza dane użytkownikom w 11 re-
gionach świata: Japonia, Ameryka Północna, Eu-
ropa Zachodnia, Europa Północna i Wschodnia,
Oceania, Brazylia, Ameryka Łacińska Południe,

Ameryka Łacińska Północ, Rosja, Turcja, Korea
Południowa. Miesięcznie, według statystyk na stro-
nie, odwiedza ją 26 milionów osób. Baza rejestruje
około 80 milionów graczy League of Legends i 10
bilionów rozgrywek.
OP.GG należy do wiodących baz danych dla
graczy. Ma najbardziej aktualne informacje, które
uzupełniane są w czasie rzeczywistym. Swój suk-
ces zawdzięcza nie tylko aktualności, ale również
przyjaznemu użytkownikowi UI – User Interface.
Jest on przejrzysty i prosty w obsłudze nawet dla
osoby, która ma z nim styczność po raz pierwszy.
Baza została podzielona na stronę główną oraz pięć
działów:
• Home – posiada okno wyszukiwawcze,
podobne w wyglądzie do strony startowej
Google, w którym możemy wyszukać dane
poprzez: nick gracza (przywoływacza), kil-
ka nicków graczy oraz championa, którym
rozgrywamy rozgrywkę,
• Champions – odsyła nas do listy cham-
pionów grywalnych w League of Legends.
5
Lista jest opatrzona ich nazwami. Po klik-
nięciu mamy dostęp do informacji o nim,
przydatnych podczas rozgrywki wraz ze
statystykami,
• Statystyki podzielone na:
– statystyki bohaterów – z możliwością usta-
wienia parametrów pod względem: typu wykre-
su (np. współczynnik zwycięstw danym bohate-
rem), ligi, w której mecz został rozegrany (np.
bronze, silver), czasu, z jakiego mają zostać po-
kazane dane (np ostatni miesiąc), mapy, na któ-
rej zostały rozegrane mecze (Summoner’s Rift)
oraz typu kolejki (np gra normalna, rankingowa,
ARAM);
– statystyki gier ligowych – tutaj mamy do
czynienia ze szczegółowymi wykresami, któ-
rych parametry użytkownik może sam usta-
wić zgodnie z własną potrzebą: wykres
liczby graczy w danej lidze, liczba graczy
w poszczególnych ligach oraz statystyka gier w
ligach. Ponadto zawiera wykaz ze szczegóło-
wych statystyk lig.
6
• Rankingi – podzielone są na trzy sekcje:
– rankingi – zawierające informacje ogólne
o najlepszych graczach;
– champions – zawierające informacje
o tym, ile danym bohaterem zostały rozegrane
mecze przez graczy oraz kto odbył daną posta-
cią najwięcej meczy;
– level – ukazuje informacje o poziomie gracza
w grze, co jest stosunkowo nowym dodatkiem,
ze względu na zmiany wprowadzone w samym
League of Legends,
• Pro Matches – możemy w tej zakładce
uzyskać dostęp do podglądu na żywo ak-
tualnie rozgrywanych meczy w League of
Legends zarejestrowanych użytkowników,
a także przejrzeć ich profile. Są to zazwy-
czaj gracze zawodowi, należący do drużyn
e-sportowych.
Inną sprawą jest również możliwość tłumacze-
nia strony na wiele języków – w tym język polski.
Co prawda pod tym względem strona nadal ma
niedociągnięcia – niektóre słowa, frazy pozostają
w języku angielskim – nie jest to jednak wada, któ-
ra skutecznie uniemożliwia odbiór strony.
Baza na tle innych wypada zaskakująco dobrze.
Jest przyjemna w użytkowaniu i nawet osoba mają-
ca po raz pierwszy styczność z nią nie będzie mia-
ła problemu z poruszaniem się po poszczególnych
działach. Układ bazy jest intuicyjny i przejrzysty.
Inne strony, które zajmują się zbieraniem da-
nych z League of Legends, to:
• www.leagueofgraphs.com
• http://pl.leagueoflegends.wikia.com/wiki/
League_of_Legends_Wiki
• www.lolking.net.
W następnej części omówione zostaną bazy danych
dla graczy World of Warcraft.

Echa Zjazdu im. Jana Kochanowskiego
Aneta Dąbrowska-Korzus
W poprzednim numerze „Między Regałami” uka-
zała się obszerna relacja ze Zjazdu im. Jana Kocha-
nowskiego, podczas którego odbyła się dyskusja
nad różnymi sposobami podejścia do edytorstwa
naukowego.
Tematyka ta podejmowana była także na III
Zjeździe Historyków Polskich w Krakowie, który
odbył się w dniach 4, 5 i 6 czerwca 1900 roku.
Zagadnieniem edytorstwa naukowego zajął się
historyk literatury polskiej, Konstanty Wojciechow-
ski. Przedstawił on referat zatytułowany Potrzeba
naukowych krytycznych wydań najznakomitszych
poetów polskich dawniejszych i nowszych, jaki ma
być program wydawnictwa i na jakich zasadach
oparty (opublikowany w Pamiętniku III Zjazdu Hi-
storyków Polskich, Kraków 1900–1901). W kilku
zdaniach zreferował stan ówczesnego edytorstwa
naukowego. Stwierdził, że nadal brakuje zasad,
które mogłyby służyć przy tego typu pracach. Przez
krytyczne wydanie naukowe referent rozumiał kry-
tyczne wydanie tekstu z koniecznymi objaśnienia-
mi. Konstanty Wojciechowski stwierdził, że przy
wyborze tekstu: „Podstawą […] powinno być ostat-
nie wydanie, dokonane pod osobistym nadzorem
autora, jako wyraz ostatecznej jego woli. Wydania,
dokonywane bez jego wiedzy i współudziału, jako
też wydania odbijane powtórnie po jego śmierci,
choćby ze zmianami jak najdalej idącymi, lecz nie-
umotywowanymi, nic nas nie mogą obchodzić”.
W tym punkcie zatem autor referatu nie zgodził
się z przedstawionym podczas Zjazdu im. Jana Ko-
chanowskiego stanowiskiem Romana Pilata, któ-
ry zalecał jako podstawę przyjęcie rękopisu: „Je-
śli wydanie ma obznajmiać czytelnika dokładnie
7
z płodami umysłu autora, wprowadzać go w strefę
jego myśli i wyobrażeń, ukazywać w rzeczywistym
świetle właściwości jego talentu, niezbędną jest
rzeczą, aby tekst dzieła – wyraz zewnętrzny myśli
– był autentyczny, tj. taki, jaki wyszedł spod pióra
autora”.
W dalszej części K. Wojciechowski wskazał na
potrzebę konsekwentnego oznaczania co piątego
wersu w tekście, co ma znacznie ułatwić podawanie
wariantów tekstu. Tu również podkreślił, że wszyst-
kie odmiany tekstu należy umieszczać chronolo-
gicznie – najpierw rękopisy, potem kolejne wyda-
nia. Nie należy pomijać w opracowaniu krytycznym
skreśleń i poprawek w rękopisie. Trzeba je umieścić
w tekście, np. w nawiasach.
Jeśli chodzi o emendację, Konstanty Wojcie-
chowski opowiadał się za poprawianiem oczywi-
stych błędów autora, redaktora lub drukarza, jed-
nak w podanych wariantach należy zaznaczyć, że
w rękopisie lub pierwszym wydaniu taki błąd się
znalazł i został poprawiony. Jeśli pojawiają się wąt-
pliwości, edytor powinien podać tekst z omyłką
i w odmianach tekstu nanieść poprawkę i umieścić
jej uzasadnienie.
Autor referatu wskazał jako niezbędne umiesz-
czanie objaśnień rzeczowych i gramatycznych. Jed-
nakże uznał przy tym, że w wydaniu krytycznym
nie potrzeba podawać, czym się autor inspirował,
z czego zaczerpnął: „Biografię autora, obraz jego
znaczenia i wpływu, uwagi krytyczni-estetyczne
uważam za dodatek pożądany, ale nie za niezbędną
część składową wydania”.
W dalszej części Konstanty Wojciechowski zajął
się problemem układu tekstu. Jako główną zasadę
8

uznał zachowanie układu nadanego przez autora.
Zasadzie chronologicznej można uczynić zadość,
podając daty powstania utworu i zamieszczając na
końcu dzieła tabelkę chronologiczną.
Na koniec autor zajął się zagadnieniem, które
na Zjeździe im. Jana Kochanowskiego wzbudziło
najwięcej kontrowersji, czyli modernizacją pisowni
i interpunkcji. Przychylił się do on do tego, aby nie
modernizować pisowni. Argumentował przy tym,
że ortografia wciąż się zmienia i lepiej będzie, jeśli
po wielu latach czytelnicy będą mogli czytać dzie-
ła w pisowni obowiązującej w chwili powstawania
dzieła, a nie – w chwili powstawania wydania kry-
tycznego. Jedyną konsekwencją takiego podejścia
do modernizacji pisowni jest bardzo rozbudowane
warianty tekstu. Inne podejście miał Wojciechow-
ski do interpunkcji. Uważał, że należy ją moderni-
zować, ale dopisane lub zmienione znaki dla odróż-
nienia powinno się umieszczać w nawiasie.
Jak widać, już pierwsze ważniejsze wystąpienia
na temat edytorstwa naukowego wskazują na roz-
bieżności i odmienne podejście w tak zasadniczych
tematach, jak wybór podstawy tekstu krytycznego,
układ tekstu oraz koniektury.

W strefie komfortu
– o bańkach informacyjnych
Partycja Bąk

Internet jest przestrzenią, w której czujemy się naj-

lepiej. Nie oglądamy telewizji, nie czytamy gazet,
informacje czerpiemy z sieci, która zawsze mówi
o sprawach, które są dla nas ważne. Ale czy na
pewno tak jest? Czy szukając informacji o obec-
nych wydarzeniach, szukając przepisów na obiad
czy sprawdzając hasła potrzebne do pracy, każdy
dostanie to, co jest wartościowe i relewantne?
Eli Pariser, aktywista polityczny urodzony
w Stanach Zjednoczonych, podczas konferencji
TED w 2011 roku mówił o bańkach filtrujących, i fizjologicznej. W takim właśnie bardziej psycho-
czyli bezpiecznych sferach komfortu informacyjne- logicznym aspekcie przedstawione jest zagadnienie
go. Łatwo można przyrównać je do definicji sfery baniek filtrujących, które służą zamykaniu nas czy
komfortu Judith Dardwick czy Brené Brown, która też ograniczaniu przepływu informacji w obiegu
opisuje je jako miejsca, w których minimalizuje się danej bańki. Każda z owych baniek ograniczana
między innymi naszą niepewność, gdzie mamy do- jest przez systemy wyszukiwania i odpowiednie
stęp do wystarczających potrzeb natury duchowej algorytmy nimi sterujące. Jak mówi Pariser, infor-

macje przepuszczane są przez „strażników”, którzy
zajmują się edytowaniem i kontrolowaniem infor-
macji docierających do mas, czy to w telewizji czy
to w innych mediach operujących informacjami. Do
takiego systemu porównać można Internet, tak jak
zrobił to E. Pariser. Zamiast ludzi, którzy samoist-
nie byli filtrami, mamy do czynienia z algorytmami
(taki też przepływ informacji istniał na początku
prasy przed ustanowieniem etyki dziennikarskiej).
Pariser stwierdza, że zatoczyliśmy koło w obie-
gu informacji, z tą różnicą, że pojawił się niehu-
manoidalny strażnik, który pozbawiony jest cech
moralnych, co powoduje odizolowanie danego
użytkownika/odbiorcy informacji od spraw, któ-
re mogą być ważne, jednakże wychodzą poza ten
sztuczny wytwór bańki informacji. Pewna automa-
tyzacja systemu pozbawia nas często informacji,
które mogłyby być dla nas ważne, jak sam Pariser
demonstruje to na przykładzie ze swojego Facebo-
oka, gdzie zniknęły informacje, które były przez
niego przyjmowane, ale w mniejszym stopniu czy
też rzadziej niż inne.
Oparcie systemu wyszukiwania i przesyłania
informacji na statystykach i algorytmach przejść
na konkretne strony skutkuje umocnieniem bań-
ki informacyjnej. I chociaż można nią w określo-
ny sposób manipulować – mówimy tu oczywiście
o żmudnym zadaniu – jest to niezwykle czaso-
chłonne. Trzeba wziąć pod uwagę to, iż statystycz-
nie musielibyśmy spędzić wystarczająco wiele go-
dzin, przeszukując tematykę, którą chcielibyśmy
włączyć w obieg naszej bańki.
Ciekawe porównanie pokazane zostało również
na podstawie dwóch znajomych Parisera i prostym
wyszukiwaniu w przeglądarce hasła Egipt. Dia-
metralne różnice pomiędzy tymi przypadkami po-
9
kazują w praktyce efekt bańki informacyjnej i za-
mykania użytkownika w odpowiednich granicach
informacyjnych, co bardzo przypomina struktural-
ne założenie wytwarzania wiedzy poprzez władzę
Foucault. Z tą różnicą, że władzę możemy tu ro-
zumieć w dwojaki sposób. Jako władzę w postaci
algorytmu nad użytkownikiem, od którego jest on
uzależniony, oraz władzę korporacji, z której dany
algorytm się wywodzi, nad użytkownikiem. W obu
tych przypadkach poszkodowany jest użytkownik,
który w świecie wzmożonego przepływu danych
jest ograniczany. Przez to jego możliwości opinio-
twórcze są także tworzone na podstawie wiedzy
ograniczonej algorytmami. Oczywiście dochodzą
tu też inne czynniki, jednak w świecie, gdzie co-
raz częściej głównym źródłem wiedzy jest Internet,
może się to stać poważnym problemem.
Dobrym podsumowaniem konsumpcjonizmu
napędzanego przez ograniczenia danych i zamyka-
nie jednostek w bańkach informacyjnych jest myśl
prezesa zarządu Google, Erica Schmidta: „It will
be very hard for people to watch or consume some-
thing that has not in some sense been tailored for
them”. System, który zawarty jest w pojęciu bańki
informacyjnej, zajmuje się dostarczaniem do użyt-
kownika informacji, jakie on może chcieć dostać.
Opiera się on na niczym innym jak na założeniach
popyt-podaż. Jeżeli dany użytkownik wyraża po-
trzebę zdobycia danego produktu, taką też ofertę
otrzymuje.
W swoim wystąpieniu Pariser porusza też za-
gadnienie wyszukiwania podczas sesji, kiedy użyt-
kownik nie jest zalogowany. Chodzi tu oczywiście
o najróżniejsze powiązania chociażby pomiędzy
wyszukiwarkami a kontami Google i innymi stro-
nami. Musimy zauważyć, że nawet jeżeli jeste-
10

śmy przypadkowym użytkownikiem, na przykład
komputera w bibliotece, w dalszym ciągu jesteśmy
w jakiś sposób profilowani przez algorytmy syste-
mów wyszukiwawczych. Wszystko dzieje się w za-
leżności od tego, jakim IP się posługujemy, z jakiej
przeglądarki korzystamy czy na jakim pracujemy
komputerze.
Jak mówi Pariser, w następnych etapach rozwo-
ju Internetu ważne jest, żeby poświęcić uwagę za-
gadnieniu przepływu informacji. Tak aby nie ogra-
niczał się on do preferencji użytkownika, ale także
żeby był sortowany w inny sposób, podlegał innym
punktom widzenia, pozwalał na wychodzenie poza
obszar komfortu użytkownika, podkreślając jego
wagę dla wydarzeń z otaczającego nas świata. Na
taki model niestety przyjdzie nam jeszcze czekać,
a informacje, które dostajemy, nie zawsze są taki-
mi, jakich w danym momencie potrzebujemy. Dla-
tego warto poświęć chwilę dłużej i szukać głębiej,
aby dotrzeć do tego, co naprawdę ważne w morzu
informacji zwanym Internetem.

Otaku – polski periodyk

o japońskiej animacji i nie tylko
Arkadiusz Trendowicz

Historia pasjonujących się anime, mangą lub grami kompu-

Czasopismo „Otaku” zaczęło ukazywać się w 2006 terowymi. Słowo to jest używane w negatywnym
roku. Fani cieszyli się ze względu na to, że w tam- znaczeniu.
tym czasie brakowało czasopism podejmujących
tematykę związaną z japońską animacją. Można
powiedzieć, że niejako periodyk ten zastąpił inny,
a mianowicie „Kawaii”, który ukazywał się w la-
tach 1997–2005. Pierwszy numer „Otaku” spotkał
się z mieszanym przyjęciem. Spowodowane było
to ubogą szatą graficzną i częstymi błędami języ-
kowymi.
W kolejnych numerach urozmaicono szatę gra-
ficzną, zaczęto też sprzedaż w sieci EMPiK. Dziś
czasopismo pod redakcją Katarzyny Godwod jest
wydawane w częstotliwości dwumiesięcznika przez
wydawnictwo Studio JG. Do periodyku zawsze
dołączony jest plakat z postaciami z anime bądź
mangi. Nazwa czasopisma pochodzi od japońskie-
go słowa otaku, które dziś stosuje się wobec osób Okładka pierwszego numeru „Otaku”
 11

Zawartość
Przez kilkanaście początkowych stron w każdym
numerze przedstawiane są nowości wydawnicze
– głównie mangi – oraz zapowiedzi nowych publi-
kacji. W kolumnach opisane też są obecnie ukazu-
jące się serie, obok których podana jest informa-
cja o wydawnictwie oraz aktualny tom dostępny
w sprzedaży. Znajdziemy tutaj także informacje
o datach i miejscach zbliżających się konwentów.
W dalszej części czasopisma znajdziemy re-
cenzje anime oraz mang, które zajmują lwią część
periodyku. Napotkamy tutaj różnorodność opisy-
wanych tytułów od takich skierowanych do dzieci
po nominowane do Nagrody Akademii Filmowej.
Kolejny dział czasopisma Kultura poświęcony jest
kulturze Japonii, gdzie jedyną stałą częścią wszyst-
kich numerów są lekcje języka japońskiego poka-
zujące np. jak odczytywać daty lub przywitać się Okładka aktualnego numeru „Otaku”

po japońsku. Przeczytamy tutaj często także o mi-

tologii kraju kwitnącej wiśni oraz o różnych świę-
tach, które mają miejsce w tym kraju.
Kolejny, ostatni już dział, Offroad, otwiera
zwykle zestawienie TOP 10 skupiające anime o po-
danej tematyce z ich krótkim opisem. Dalsza część
zawiera wywiady zarówno z polskimi, jak i zagra-
nicznymi twórcami zajmującymi się na co dzień ja-
pońską animacją bądź komiksem.
Podsumowanie
Obecnie Otaku jest najdłużej ukazującym się tytu-
łem poświęconym mandze i anime. Początki czaso-
pisma nie były łatwe, jednak udało mu się wytrwać
na rynku. Każdy zainteresowany podejmowaną
przez periodyk tematyką z pewnością znajdzie in-
formacje dla niego interesujące na 80 stronach ofe-
rowanych przez tytuł.
12
Łódzkie spotkanie fanów Glukhovsky’ego
Oliwia Ciszewska
22 listopada premierę miała najnowsza powieść
Glukhovsky’ego Tekst. Polska jest pierwszym kra-
jem, w którym wydano przekład. Z tej okazji wy-
dawnictwo Insygnis zorganizowało dziewięć spo-
tkań autorskich w całej Polsce, rozpoczynając od
Warszawy, a na Łodzi kończąc.
Dmitry Glukhovsky to jeden z popularniejszych
pisarzy ostatnich lat, znany z takich powieści, jak:
Metro 2033, Futu.re czy chociażby Witajcie w Ro-
sji. W wieku osiemnastu lat napisał swoją pierwszą
powieść, która po publikacji w internecie okazała
się wielkim sukcesem. Sam mówi o sobie, że miał
w życiu wielkie szczęście, dlatego namawia mło-
dych pisarzy do tego, żeby nie wstydzili się poka-
zywać swoich dzieł szerszej publice. Postapokalip-
tyczna powieść Metro 2033 była początkiem try-
logii. Na podstawie jej fabuły powstało wiele gier
komputerowcyh.
Ostatnie spotkanie na trasie przyciągnęło wielu
czytelników, którzy miejsca przed sceną zajmowali
już półtorej godziny przed czasem. Łódzka Manu-
faktura ugościła około dwustu przybyłych na wy-
darzenie. Twórczość rosyjskiego pisarza angażuje
szczególnie młodych ludzi, więc ci wyczekiwali
najdłużej. Niektórzy umilali sobie czas, próbując
doczytać jeszcze ostatnie akapity niedokończonej
książki. Parę minut po osiemnastej na scenę wszedł
autor, który od pierwszych chwil skradł serce słu-
chaczy. Stał sam naprzeciwko nich i opowiadał
o swojej najnowszej książce. Po wprowadzeniu
w fabułę książki nadszedł moment na pytania od
czytelników. Nie obyło się oczywiście bez tych
o inspiracje autora oraz jego zdanie na temat panu-
jącej sytuacji politycznej w ojczystym kraju. Gluk-
hovsky jak zawsze odpowiadał wyczerpująco na
pytania, dbał, aby każdy, kto zdobył się na odwagę,
by powiedzieć coś do mikrofonu, otrzymał satys-
fakcjonującą odpowiedź. Wraz z godziną 19 przy-
szedł czas na wyczekiwany krótki moment „sam na
sam” z autorem. Czytelnicy podchodząc do niego,
mogli liczyć na autograf, wspólne zdjęcie, a także
chwilę rozmowy. Ustatysfakcjonowana, z kolej-
nym podpisem, dedykacją i serduszkiem w książce
mogłam wrócić do Torunia.
 13

Takie wydarzenia potwierdzają to, że książki tkania autorskie, które oprócz tego, że zbliżają nas
były i będa inspiracją dla starszych, jak i młodych do autora lubianej powieści, to jeszcze pozwalają
pokoleń. Szczerze polecam każdego rodzaju spo- poznawać ludzi z podobnymi pasjami.
14
Ghostwriting
Żaneta Masłowska
Czy mówią wam coś nazwiska Auguste Maqu-
et, Andrew Neiderman czy Aubrey Clark? Za-
pewne nic. A jeśli zapytać o Aleksandra Dumasa,
V. C. Andrews czy L. J. Smith? Ci autorzy znani są
bardzo dobrze. Jaki istnieje między nimi związek?
Otóż pomysł, szkice i zgodność historyczna Trzech
muszkieterów jest dziełem Maqueta. Wszystkie
książki Andrews wydane po 1990 r. zostały napi-
sane przez Neidermana, a Smith jest autorką tylko
kilku pierwszych tomów Pamiętników wampirów
(na tomie 11, 12 i 13 widnieje „małym druczkiem”
nazwisko Clark).
Jest to efekt ghostwritingu - zabiegu polegają-
cego na tym, że osoba dostaje zlecenie napisania
tekstu (może to być książka, tekst piosenki, prze-
mówienie, artykuł), który następnie będzie sygno-
wany tylko albo głównie nazwiskiem zleceniodaw-
cy. Oryginalny twórca natomiast pozostaje anoni-
mowym „widmem” (z ang. ghost) . Ghostwriting
może przybierać 2 zasadnicze fomy: napisania tek-
stu według podanych wskazówek przy mniejszej
bądź większej kontroli zleceniodawcy bądź zreda-
gowania książki na podstawie rozmów czy wymie-
nianej korespondencji itp.
Na Zachodzie jest to zjawisko dość powszech-
ne. Według agentki literackiej Madeleine Morel
około 70% bestsellerów nie zostało napisanych sa-
modzielnie. Na tejże liście znajdą się takie sławy,
jak Wilbur Smith, James Patterson, Tom Clancy
czy Clive Cussler. Przyjrzeć należy się jednak ich
motywacji do podjęcia takich, a nie innych rozwią-
zań. W ich przypadku jest to niemożność sprostania
wymogom wydawnictw, które najchętniej wypusz-
czałyby po kilka powieści poczytnego autora. Naj-
lepszym przykładem jest tu Smith, który podpisał
umowę na aż sześć pozycji rocznie.
Najczęściej jednak ghostwriting kojarzy się
z osobami, które chcą pisać, ale nie mają do tego
predyspozycji, a mają pomysły (niekiedy potrze-
bujące jeszcze doszlifowania). W 2014 r. w Wiel-
kiej Brytanii na rynku pojawił się hit książkowy
Girl Online autorstwa Zoelli Sugg. Jak się później
okazało, nad powieścią pracował sztab redaktorów
i właśnie ghostwriterka, Siobhan Curham. W tym
samym roku pojawiła się powieść Kendall i Kylie
Jenner Rebels: City of Indra, której stworzenie rów-
nież zlecono odpowiedniej osobie – Mayi Sloan.
Kim są Curham i Sloan? Kim są ghostwriterzy?
Morel odpowiada: „Można ich pogrupować na trzy
grupy: byli dziennikarze; eks-redaktorzy, którzy
zmęczyli się korporacyjnym życiem bądź zostali
zwolnieni, i ci, których kiedyś zwykło się nazywać
nazwiskami ze średniej półki, tj. autorzy przyjem-
nych książeczek, na których zarobiono od 5 do 15
tys. dolarów. Nie utrzymały się jednak długo na
rynku, więc zaczęli oni pisać dla innych” . Muszą
mieć „dobre pióro”, być dyskretni i sprawnie dzia-
łać. Biznes okazuje się intratny. Można zarobić od
20 do nawet 70 tys. dolarów. Statystyczny gho-
stwriter jest w stanie napisać trzy–cztery książki
rocznie. Na każdą ma czas od kilku tygodni do pół
roku.
Zjawisko występuje również w Polsce. Z po-
mocy przy pisaniu swoich książek korzystali m.in.
 15

Jarosław Kaczyński, Lech Wałęsa, Adam Małysz 10-letnich przepychankach sądowych. Ostatecz-
czy Daniel Olbrychski, a więc osoby z pierwszych nie powództwo oddalono. Sąd jednak uznał jeden
stron gazet. Najczęściej „widmami” zostają dzien- z zarzutów, a mianowicie niewykonanie notki bio-
nikarze, którzy łączą nabytą praktykę redakcyjną graficznej „prawdziwej autorki”, co było zawarte
z talentem pisarskim. Do ghostwritingu przyznali w dokumencie.
się m.in. Przemysław Ćwikliński, Maciej Masta- Jaki jest stosunek czytelników do pisarzy-
lerz, Andrzej Drzycimski i Adam Kinaszewski. -widm? Czytając opinie czy komentarze pod ar-
Praca nad takim tekstem trwa jak na Zachodzie kil- tykułami na ten temat, można odnieść wrażenie,
ka miesięcy, ale zarobki są niższe. W Polsce na „pi- że praktyka ghostwritingu nie jest pożądana. Naj-
saniu za kogoś” można zarobić 20–40 tys. zł, przy bardziej krytykowani są zleceniodawcy. Na wieść
czym stawka ta uzależniona jest w dużej mierze o tym, że Wilbur Smith będzie korzystał z pomocy
od gatunku książki (zazwyczaj są to wspomnienia, osób trzecich, jedna z jego czytelniczek stwierdzi-
pamiętniki, poradniki z elementami autobiografii) ła: „no to chyba przestanę czytać jego powieści”.
i pozycji zleceniodawcy. Czy więc najlepiej nic nie mówić i ukrywać fakt
Sytuacja ghostwriterów nie jest klarowna. O ile w tajemnicy? Raczej też nie. Przykładem tu może
na Zachodzie jest to odrębna grupa zawodowa, być choćby aktorka Gwyneth Paltrow, która miała
w Polsce to raczej zajęcie nieoficjalne. Ghostwri- być autorką książki kucharskiej Córeczka tatusia.
ting rozbija się Kiedy prawda
o prawo autor- o współpracy
skie, które jest z ghostwriter-
przecież niezby- ką, Julią Tur-
walne. Pisarz- shen, wyszła
widmo musi na jaw, gwiaz-
więc sprzedać da nie wiedzia-
swoje prawa ła jak zareago-
majątkowe bądź wać, więc po-
zrzec się ich na szła w zaparte
rzecz innych i zaprzeczała,
osób. Podpisy- jakoby to nie
wane są dys- ona była au-
kretnie specjalne torką tekstów.
umowy, które jednak nie dają gwarancji gładkiej Rozpętano medialną burzę. Nieodzowne wydaje
współpracy. Przykładem może być proces gho- się więc w pierwszej kolejności ustalenie statusu
stwriterki I. K. przeciwko aktorce G. S. i spadko- ghostwritera na rynku wydawniczym oraz jaśniej-
biercy wydawnictwa T. M. o złamanie umowy, sze ujęcie zagadnienia w prawie autorskim.
który znalazł finał dopiero latem zeszłego roku, po
16
Fenomen „Gry o tron”
Maciej Więtczak
Pieśń lodu i ognia (ang. A Song of Ice and Fire)
to cykl powieści fantasy autorstwa amerykańskie-
go pisarza Georga R. R. Martina. Pierwsza część
(z planowanych siedmiu) to Gra o tron (ang. Game
of Thrones). Na amerykańskim rynku ukazała się
w roku 1996, a dwa lata później w Polsce w wy-
dawnictwie Zysk i S-ka. Obecnie ostatnią wydaną
częścią jest piąty tom zatytułowany Taniec ze smo-
kami (ang. A Dance with Dragons). Kolejne części
zostały wprawdzie zapowiedziane (prawdopodob-
ne tytuły to: Wichry zimy oraz Sen o wiośnie), lecz
póki co z roku na rok odkładane jest ich wydanie.
Sam Martin tłumaczy się intensywnymi pracami
nad innymi projektami z uniwersum.
Ogromny sukces książek sprawił, że amerykań-
ska stacja telewizyjna HBO podjęła się ekranizacji
cyklu. W 2011 r. premierę miał pierwszy odcinek
Gry o tron, a do dzisiejszego dnia stworzono aż
siedem sezonów. Ostatnie w znacznym stopniu wy-
przedziły wydarzenia z powieści, lecz zapewnienia
ludzi odpowiedzialnych za serial sugerują nam,
że wydarzenia ze scenariuszy będą miały miejsce
również w książkach.
Na główny fenomen Gry o tron składa się parę
czynników. Pierwszym z nich jest bogactwo świata
przedstawionego. Czytelnik śledzi akcję na dwóch
z trzech znanych kontynentach.
Pierwszym z nich jest Westeros, na które skła-
da się siedem królestw pod władzą króla Andalów,
Rhoynarów i Pierwszych ludzi. Zasiada on na Że-
laznym Tronie w Czerwonej Twierdzy (Królewska
Przystań). Królestwo otaczają morza, a od północy
Mur, który odgradza je od „krainy wiecznej zimy”.
Na królestwo składa się dziewięć krain, posiadają-
cych własnego seniora. Północą włada ród Starków
z Winterfell, Doliną Arrynowie z Orlego Gniaz-
da, Dorzeczem Tully’owie z Riverrun, Żelaznymi
Wyspami Greyjoyowie z Pyke, Krainą Zachodu
Lannisterowie z Casterly Rock, Koroną król z Kró-
lewskiej Przystani, Krainą Burzy Baratheonowie
z Końca Burzy, Reach ród Tyrellów z Wysogrodu,
Dorne zaś ród Martellów ze Słonecznej Włócz-
ni. Każdy senior posiada chorążych, rody wierne
z własnymi ziemiami i ludźmi. Głównymi religia-
mi w Westeros są: wiara w Siedmiu, przywiezio-
na z Essos przez królewski ród Targaryenów, oraz
wiara w niezliczonych starych bogów kultywowana
przede wszystkim na Północy. Pomniejszymi reli-
giami są: wiara w Pana Światła oraz w Utopionego
Boga.
Na wschód od Westeros jest największy we-
dług znanych zapisków oraz map kontynent Essos.
Jest on parokrotnie większy od opisanego powyżej
i nie posiada scentralizowanej władzy. Do głów-
nych sił zalicza się: Dziewięć Wolnych Miast (Bra-
avos, Lorath, Pentos, Norvos, Qohor, Myr, Tyrosh,
Lys i Volantis), Zatokę Niewolniczą, Morze Doth-
raków, miasto Qarth, Asshai przy Cieniu oraz Yi-
Ti. Każda ma własną religię, system władzy, a or-
ganizacje i najemnicy z tych ziem są niezliczone.
To jest jedynie pobieżne przedstawienie geogra-
fii Pieśni lodu i ognia. Widać już jednak jej obszer-

ność. Pozwala to na utożsamianie się z pojedynczy-
mi osobami czy rodami oraz powolne poznawanie
ciekawych faktów z książkowego świata.
Możliwość wyboru jest tutaj najważniejsza. Au-
tor nie narzuca głównej postaci oraz kierunku, lecz
niesie historię jakby niezależnie od naszego wybo-
ru. Ten zabieg pozwala na zobaczenie wydarzeń
z różnych perspektyw, a nie jednego punktu widze-
nia. Mnogość krain, rodów, ludzi, religii sprawia,
że świat żyje – nie jest tylko pustą skorupą, do któ-
rej czytelnik udaje się na pewien czas i wychodzi
z niej, zapamiętując jedynie ciekawsze rzeczy. Tu-
taj trzeba bardzo zagłębić się w historię, aby poczuć
chłód wiatru za Murem, morską pianę obijającą się
o Pyke, tętniącą życiem Królewską Przystań czy
słońce lśniące nad Braavos. Czuć w tym inspiracje
mistrzem fantasy, J. R. R. Tolkienem. Sam Mar-
tin w wywiadach wspominał niejednokrotnie, że
to właśnie jego twórczość dawała mu natchnienie
i w pewnym stopniu sprawiły, że świat Pieśni lodu
i ognia wygląda tak, a nie inaczej.
Drugim głównym czynnikiem, składającym się
na fenomen książki, jest fabuła oraz sposób nar-
racji. Każda postać odczuwa wszystko na własny
sposób. Martin bardzo dobrze ukazuje wnętrze po-
jedynczego bohatera poprzez system wartości, fan-
tazje oraz zachowania. Doświadczamy intryg, bez-
względnej walki o władzę oraz czystej brutalności.
Sama fabuła wydaje się na pozór banalna – walka
o tron. Lecz im bardziej akcja posuwa się do przo-
du, tym bardziej wydaje się ona błaha przy zagro-
żeniu, które nadciąga. My jako czytelnicy zdajemy
sobie sprawę z tego wcześniej. Bohaterowie jednak
pozostają w większości nieświadomi nadciągającej
katastrofy. Tutaj właśnie objawia się między inny-
mi kunszt warsztatu Martina.
17
Relacje między postaciami, a także krainami, do
których przynależą, odgrywają znaczącą rolę. Nie
są to nic nieznaczące spory lub wyłącznie więzy
rodzinne, lecz zaawansowane w pełnym znacze-
niu tego słowa powiązania. Sieć intryg jest bar-
dzo rozbudowana. Nawet, zdawałoby się niewiele
znaczące, słowa wypowiedziane przez bohaterów
z czasem, niczym małe skały, powodują lawinę
zdarzeń, wpływającą na całość fabuły. Wywiera to
na czytelniku konieczność pełnego skupienia i ana-
lizowania większości rzeczy, aby zorientować się
w sytuacji. Pozwala to też na głębsze przywiązanie
się do postaci, lecz często z tragicznym skutkiem,
który jest kolejnym argumentem, przemawiającym
za fenomenem Gry o tron.
Tym argumentem jest uśmiercanie bohaterów.
Wielu uzna to za wadę. Jednak w przypadku pro-
zy Martina nadaje większej dynamiki rozwojowi
zdarzeń, pcha akcję do przodu i sprawia, że czy-
telnik czuje niepewność w trakcie czytania. Autor
wielokrotnie podczas wywiadów mówił, że taki za-
mysł jest celowy i wywiera nacisk na czytającego
w postaci interakcji uczuciowo-psychologicznej. To
bardzo odważne posunięcie, ponieważ rzadko auto-
rzy z taką łatwością pozbywają się bohaterów. Ten
po części pionierski zabieg pozwala na parę rzeczy,
z których najważniejsze to: dawanie czasu dla in-
nych bohaterów, rozwijanie różnych elementów
fabuły i zwiększenie wrażenia realności świata –
wszak nikt nie jest bezpieczny.
Martin traktuje czytelnika jako osobę niemają-
cą żadnego prawa ingerować w dzieło, które pisze.
Część uważa go w tym aspekcie za egoistę, który
nie dba o swoich czytelników. Osobiście uważam,
że taka postawa jest bardzo adekwatna w dzisiej-
szych czasach, kiedy autorzy często uginają się po
18
falą krytyki lub nacisków
fanów. W przypadku Mar-
tina mamy pewność, że au-
tor będzie konsekwentny
w swoich działaniach lite-
rackich.
Na fenomen Gry
o tron składa się również:
rewelacyjny styl pisania,
podział wewnętrzny boha-
terów, realizm wydarzeń,
brak schematyczności. Wszystko to ukryte jest
w tym wspaniałym i rewelacyjnym dziele, jakim
Open Access według Roberta Darntona
Aneta Dąbrowska-Korzus
Robert Darnton urodził się 10 maja 1939 r. w No-
wym Jorku. Wykształcenie zdobywał na Uniwersy-
tecie Harvarda oraz w Oxfordzie. W 1964 r. obronił
pracę doktorską z historii. Pracował jako reporter
w „New York Timesie”. Z pracy dziennikarza zre-
zygnował po wybraniu do Harvard Society of Fel-
lows (stowarzyszenia, które przyjmuje w poczet
swych członków młodych naukowców, u których
zauważa się niezwykły potencjał naukowy. Osoby
wspierane są przez stowarzyszenie w ich indywi-
dualnym rozwoju. Przez trzy lata otrzymują one
stypendium, które pozwala im na rozwój naukowy
bez spełniania wymagań związanych z awansem
naukowym).
Od 1968 r. pracował na stanowisku adiunkta
w Princeton, gdzie przez osiem lat był dyrektorem
Program in European Cultural Studies (gdzie stu-
jest Pieśń lodu i ognia.
Warto też zaznaczyć,
że społeczność fanów
jego twórczości jest
niezmiernie żywa oraz
otwarta. Organizowane
są różnego typu spotka-
nia, zjazdy oraz wywia-
dy z samym twórcą, jak
i osobami związanymi
z książką (a także seria-
lem HBO). Można śmiało stwierdzić, że Tolkien
doczekał się godnego następcy.
denci i wykładowcy ECS badają sposoby, jak spo-
łeczeństwa europejskie, przeszłe i obecne, porząd-
kują rzeczywistość, nadają sens życiu i komunikują
znaczenie w różnych dyscyplinach i różnorodnych
mediach) oraz Center for the Study of Books and
Media (którego głównym celem jest promowanie
badań i nauczania dotyczących historii książki.
Koncentruje się na książkach w świecie zachodnim
od średniowiecza po współczesność).
Od 2007 r. Robert Darnton jest profesorem Uni-
wersytetu Harvarda i dyrektorem biblioteki uniwer-
syteckiej.
Zajmuje się m.in. badaniami nad historią książki
i czytelnictwa oraz historią kultury XVIII-wiecznej
Francji.
Darnton jest gorącym orędownikiem i zwo-
lennikiem otwartego dostępu. Zaangażowany jest

w prawne rozstrzygnięcia związane z tym zagad-
nieniem. Uważa, że wszystkie efekty pracy nauko-
wej powinny być udostępniane przez biblioteki
wszystkim za darmo. Uznaje on, że humanistyka
jako niezbyt wymierna ekonomicznie dziedzina
nauki może się rozwijać właśnie dzięki otwartemu
dostępowi. Chce walczyć z mitem, że coś, co jest
za darmo, w Internecie, nie ma takiej wartości jak
coś opublikowane na papierze.
Darnton w swej refleksji dotyczącej rozwoju
nauki zauważa problemy, jakie napotyka on we
współczesnym świecie. Do głównych czynników
hamujących rozwój nauki, w szczególności hu-
manistyki, zalicza on bibliometrię i wewnętrz-
ne zasady oceny pracowników uczelni. Każdy
z naukowców musi się legitymować odpowiednią
liczbą zdobytych w pracy punktów, które pozwa-
lają na wymierne ocenienie jego rozwoju. Niestety,
z powodu konieczności zdobywania tychże punk-
tów pracownik naukowy, zamiast skupiać się na
swoich badaniach, ciągle musi pamiętać, że musi –
kolokwialnie rzecz ujmując – wyrobić normę.
Drugim zagrożeniem zauważanym przez
R. Darntona jest coraz większa specjalizacja i ni-
szowość prac naukowych, których wydawnictwa
nastawione na zysk nie chcą wydawać. Skupienie
jednak na „modnych” zagadnieniach naukowych
powoduje powstawanie w obrębie tych mniej
„atrakcyjnych” niedającej się w przyszłości zapeł-
nić luki.
Aby być zorientowanym w aktualnym stanie
wiedzy ze swojej dziedziny, naukowcy oczekują,
że biblioteki będą w swoich zasobach mieć pełną
ofertę czasopism. Już teraz biblioteki gros swoje-
go budżetu pprzeznaczają na opłacanie prenume-
raty periodyków. A ceny tychże rosną z roku na
19
rok, powodując to, że biblioteki muszą dokonywać
trudnych wyborów i rezygnować z zakupu nowości
książkowych.
Odpowiedzią na te bolączki może być digitali-
zacja i otwarty dostęp. Robert Darnton jest gorą-
cych ich zwolennikiem. Zauważa jednak, że wraz
z nowoczesnym sposobem publikowania w Inter-
necie prac naukowych pojawia się problem umie-
jętnej weryfikacji informacji. I tego, według Darn-
tona, trzeba uczyć użytkowników.
Publikowanie elektroniczne pozwala nie tylko
na zaoszczędzenie dużych finansów, ale i na zmia-
nę kształtu książki – ze statycznego do dynamicz-
nego. Ta forma przedstawiania wyników swoich
badań pozwala na wykorzystanie możliwości nie-
dostępnych w tradycyjnej książce, m.in. zamiesz-
czanie filmów, stosowanie hiperłączy itp.
Argumentem za darmowym upowszechnia-
niem wyników badań jest także to, że większość
naukowców otrzymuje wynagrodzenie z pieniędzy
publicznych. Zatem podatnicy powinni więc mieć
dostęp do wyników pracy, na którą łożą.
Dzięki staraniom Darntona i innych zwolenni-
ków Open Access na Harvardzie od 2008 r. profe-
sorowie Wydziału Sztuk i Nauk zadeklarowali, że
wszystkie przyszłe artykuły naukowe złożą w re-
pozytorium bibliotecznym, a prawa do dystrybucji
przekażą uczelni. Darnton jest orędownikiem wpro-
wadzenia takich zasad na wszystkich wydziałach.
W swoich wystąpieniach na całym świecie na-
mawia, aby skorzystać z doświadczenia Harvardu
w tym zakresie. Dzięki temu nawet najbardziej ni-
szowe badania znajdą swoje miejsce, a w przyszło-
ści może kontynuatorów.
Kolejnym polem aktywności Roberta Darntona
jest udostępnianie zbiorów online. Uważa on to za
20
przyszłość bibliotek. Dzięki decyzji podjętej przez
Uniwersytet Harvarda rozpoczęło się tworzenie
cyfrowej biblioteki, pozwalającej na dzielenie się
efektami pracy naukowej.
W tym temacie pewne osiągnięcia ma projekt
Google Books Search (GBS). Jednak problemem
jest to, że Google to firma, która stała się monopo-
listą na rynku digitalizacji.
W tekście Google i cyfrowa przyszłość książek
R. Darnton podjął się oceny projektu. Podkreślił,
że ogromną zaletą jest udostępnienie szerokim rze-
szom odbiorców milionów książek, zarówno obję-
tych prawami autorskimi, jak i tymi, których nakła-
dy dawno się wyczerpały. GBS ma w tym nieoce-
nione zasługi.
Problemem jest natomiast zmonopolizowanie
rynku przez Google, nienadzorowana, skoncentro-
wana władza nad digitalizacją ogromnej ilości lite-
ratury, możliwość wprowadzenia cenzury (Google
może pominąć do 15% treści zdigitalizowanych
tekstów), a także to, że digitalizacją nie zajmują się
np. bibliolodzy, ale informatycy.
Na Uniwersytecie Harvarda zaczęto zatem two-
rzyć bazę danych, która wraz z książkami znajdu-
jącymi się w domenie publicznej, już zdigitalizo-
wanymi przez Google, stworzy gigantyczną cy-
frową bibliotekę, która z czasem może przerosnąć
Bibliotekę Kongresu – obecnie mieszczącą prawie
40 milionów książek. Zamysłem jest udostępnianie
zbiorów bibliotekom, uniwersytetom i innym insty-
tucjom oświatowym po opłaceniu abonamentu.
Celem Roberta Darntona jest zatem zapewnie-
nie szeokiego dostępu do publikacji wszystkim na
całym świecie. Inicjatywa rozwija się dynamicznie.
Z pewnością przyczyni się do rozwoju nauki, nie
tylko z dziedziny humanistyki.

Z książką... Wszędzie!
Weronika Kortas
Jaka jest Twoja wymówka, żeby nie czytać? Brak
czasu, brak siły, brak spokoju? Książki są za dro-
gie? Odpowiedzią na to ostatnie pytanie jest – uwa-
ga! fanfary! – tak!, stara, dobra biblioteka. A co
z resztą?
Z książką można prowadzić samochód, space-
rować, biegać, czekać w poczekalni, jechać tram-
wajem, a nawet pływać. Ale jak czytać, siedząc za
kierownicą albo podczas nurkowania? Odpowiedź
jest prosta: można słuchać audiobooków. Nie po-
trzeba do tego wiele – wystarczy urządzenie, które
wyemituje dla nas głos lektora. Może to być radio
samochodowe, wieża, odtwarzacz mp3, smartfon.
W samochodzie
Kiedyś prowadzenie samochodu, zwłaszcza na
dłuższych trasach, mnie nudziło. Dwugodzinna jaz-
da zdawała się trwać w nieskończoność, a radio do-
starczało wciąż tych samych rytmów i „głębokich”
przemyśleń śpiewających. Nuda. Zauważyłam też,
że nie jestem zadowolona, gdy w radio przestają
mówić i puszczają muzykę. Tak narodził się po-
mysł słuchania książek. Moim pierwszym samo-
chodowym audiobookiem była biografia Steave’a
Jobsa. Dostałam ją w nagrodę od Inpostu – za su-
perszybkie odebranie przesyłki z paczkomatu.
Taki sposób umilania sobie podróży był strza-
łem w dziesiątkę. Co więcej, okazało się, że teraz
wolę jeździć samochodem sama. Jeżeli mam pasa-
żera, to z ulgą przyjmuję fakt, że śpi (kiedyś mnie
to irytowało), bo dzięki temu mogę sobie bezkarnie
posłuchać książki. Do „czytania” w samochodzie
21
używam małej słuchawki bluetooth. Przydaje się
również do odbierania ewentualnych telefonów.
W czasie biegania
Kto biega, ten wie, że czynność ta potrafi być po-
twornie nudna. Ileż się z sobą nawalczyłam, żeby
nie skręcić wcześniej, nie zawrócić czy jakkolwiek
inaczej nie skrócić trasy. Nie mówiąc już o samym
wyjściu z domu. I to wcale nie dlatego, że biega-
nie, zwłaszcza na początku, bywa ciężką przepra-
wą. Jest tak, oczywiście, ale dla mnie największym
problemem była nuda. Po sukcesie „książki samo-
chodowej” wpadłam na pomysł, że może „książka
biegowa” również się sprawdzi.
W czasie spaceru
Lubicie słuchać muzyki podczas samotnego prze-
mieszczania się po ulicach? Ja nie. Nie wiem cze-
mu. Po prostu mnie to denerwuje. Poprzez analogię
sądziłam, że tak będzie również z książkami. Nic
bardziej mylnego! Książki bardzo umilają mi cho-
dzenie. Oczywiście nie słucham ich za każdym ra-
zem. Uruchamianie odtwarzania na kilkuminutowy
spacer do sklepu nie ma dla mnie większego sensu.
To tak jakby czytać na raz po pół strony powieści.
Jednak na dłuższe spacery, o ile nie mam ochoty
lub potrzeby pobyć sama ze sobą i pomyśleć, to jest
to świetna rozrywka. Są jednak minusy. Po pierw-
sze można się zasłuchać i skończyć spacer na zna-
ku drogowym, z guzem. Po drugie, można wyjść
na wariata, gdy nagle, na głos wybuchnie się śmie-
chem, popłacze lub wypowie jakiś komentarz.
22

W czasie jazdy rowerem… dzieści długości basenu. O losie! Uratowała mnie

… na rolkach, łyżwach, konno, hulajnodze, desko-
rolce. O ile któraś z wymienionych czynności nie
jest na etapie „próbuję, ale w każdej chwili mogę
leżeć plackiem”, to interesująca książka świetnie
się nada jako uzupełnienie. Wyobraź sobie przez
chwilę, jak suniesz konno przez łąkę i jednocześnie
widzisz oczami wyobraźni jak bohater książki, któ-
rej właśnie słuchasz, pędzi przez stepy z rozwia-
nym włosem. Piękna wizja.
książka. Odtwarzacz wodoodporny to jeden
z moich ulubionych gadżetów. Oczywiście nie jest
idealny. Chociażby dlatego, że muszę nosić cze-
pek, którego zadaniem jest pilnowanie, by pomię-
dzy ucho a słuchawki nie dostawała się woda. Wie-
le prób przeprowadziłam, zanim znalazłam idealne
ułożenie słuchawki w uchu i kabelka pod czepkiem
i paskiem od okularów. Udało się jednak! Teraz
pływanie mija mi szybko i przyjemnie. Są oczywi-
ście lepsze sprzęty, ale też odpowiednio droższe.

Na sam koniec…
Audiobooki umilają codzienne czynności. Słucha-
jąc o miłosnych uniesieniach, można sprzątać, roz-
wiązując zagadki kryminalne – jeść obiad, zasypiać
przy kojącej opowieści wypełnionej szumem lasu
i śpiewem ptaków, biegać, bojąc się o życie boha-
tera horroru, pływać, latając kosmicznym statkiem.
Opcji jest wiele, każdy może znaleźć coś dla siebie.
A skąd brać audiobooki? Nie są przecież darmowe.
Ano nie są, ale przy odrobinie cierpliwości można
upolować promocję, wygrać konkurs, wziąć udział
w ciekawej akcji – jak np. Czytaj PL (czytajpl.pl).
W tym roku, przez 30 dni, dostępnych jest za dar-
mo 12 książek, w tym 6 audiobooków.
Na basenie
Chcieć to móc.
Ta opcja jest może najbardziej zaskakująca, ale
jednak możliwa! Nie będę
oryginalna, oświadcza-
jąc, że pływanie na dłuż-
szą metę jest… nudne.
Zwłaszcza jeżeli idę na
basen po to, żeby poćwi-
czyć i przepłynąć jakiś
konkretny dystans w okre-
ślonym czasie, np. czter-
Działamy – fotorelacja

Spotkanie ze studentami I roku architektury informacji

Konferencja naukowa w Katowicach

 Dzień Integracyjny na Wydziale Nauk Historycznych

Źródła ilustracji: https://pixabay.com/; https://www.gamespot.com/; na.op.gg; https://shadowmasterminds.files.word-

press.com; http://otaku.pl/; www.insignis.pl; https://geek.blog.polityka.pl/.