Wyraz[edytuj]

Ten artyku� od 2013-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Nale�y poda� (wiarygodne) �r�d�a, najlepiej w formie dok�adnych przypis�w
bibliograficznych.
Cz�� lub nawet wszystkie informacje w artykule mog� by� nieprawdziwe. Jako
pozbawione �r�de� mog� zosta� zakwestionowane i usuni�te.
Dok�adniejsze informacje o tym, co nale�y poprawi�, by� mo�e znajduj� si� w
dyskusji tego artyku�u.
Po wyeliminowaniu niedoskona�o�ci nale�y usun�� szablon {{Dopracowa�}} z tego
artyku�u.
Wyraz � pewna wyr�niona fonetycznie, czy te� graficznie, cz�� wypowiedzi,
sk�adaj�ca si� z jednego lub wi�cej morfem�w.

�Wyraz� nie jest tworem w pe�ni obiektywnym i co jest wyrazem, a co nim nie jest,
zale�y w sporym stopniu od tradycji j�zykoznawczej danego j�zyka. W j�zykach
analitycznych �wyraz� to to samo co �s�owo�, w j�zykach fleksyjnych poj�cie wyrazu
wydaje si� mniej jasne � wyrazem jest morfem bazowy z do��czonymi do niego
aktualnie u�ytymi morfemami odmiany. W praktyce przyjmuje si� kryterium graficzne:
w ramach tekstu pisanego (zapisanego w alfabetach zachodnich: greckim, �aci�skim,
cyrylickim, ormia�skim, gruzi�skim, a tak�e w hebrajskim traktuje si� jako ci�g
liter pomi�dzy dwiema spacjami. To kryterium nie ma zastosowania do wielu innych
system�w pisma (np. arabskiego, gdzie pseudo-spacje pojawiaj� si� wewn�trz wyraz�w;
chi�skiego, japo�skiego, czy wielu pism Azji po�udniowo-wschodniej, gdzie w og�le
nie stosuje si� spacji; tybeta�skiego, gdzie spacj� zapisuje si� po ka�dej sylabie,
bez wzgl�du na d�ugo�� wyrazu/s�owa; podobnie zreszt� jak w tekstach wietnamskich
zapisywanych przecie� z u�yciem alfabetu �aci�skiego. Szczeg�lnie trudne jest do
stosowania w przypadku analizy wypowiedzi ustnych (czy j�zyk�w nie posiadaj�cych w
og�le pisma).

Spis tre�ci [ukryj]

1 Wyraz w polskiej tradycji j�zykoznawczej
2 Wyraz a s�owo
3 Wyrazy samodzielne i niesamodzielne
4 Wyrazy odmienne i nieodmienne
5 Wyrazy okre�lane i okre�laj�ce
6 Zobacz te�
Wyraz w polskiej tradycji j�zykoznawczej[edytuj | edytuj kod]
W przypadku j�zyka polskiego przyjmuje si� kryterium morfologiczno-graficzne, w
po��czeniu z fonetycznym (granic� wyrazu wyznacza sta�y akcent na drugiej sylabie
od ko�ca).

Jednak nawet tutaj jest wiele niejasno�ci, na przyk�ad:

�w� i �z� s� tradycyjnie uwa�ane za wyrazy cho� nie s� fonetycznie oddzielone od

nast�puj�cego po nich morfemu � nale�� do tej samej sylaby;
�nie-� mo�e by� uwa�ane zar�wno za przedrostek, jak i za osobny wyraz;
formy trybu warunkowego, np. �zrobiliby�cie� fonetycznie rozk�ada si� na �zrobili"
i �by�cie�, graficznie jest jednak zapisywane ��cznie;
ruchoma ko�c�wka czasownika (�gdzie+�e+�cie byli?�) mo�e by� traktowana jako osobny
wyraz lub w��czana do poprzedniego wyrazu. To drugie rozwi�zanie stanowi jednak
k�opot z punktu widzenia klasyfikacji takiego wyrazu;
d�ugi graficznie liczebnik (np. �dwa tysi�ce trzysta czterdzie�ci pi��) mo�e by�
traktowany jako pojedynczy wyraz lub te� jako kilka kolejnych wyraz�w;
niekt�re grupy wyraz�w (np. zako�czone na -ika / -yka) i niekt�re formy fleksyjne
innych wyraz�w (np. 1. i 2. osoba l. mnogiej czasu przesz�ego, formy trybu
przypuszczaj�cego), maj� akcent na trzeciej lub nawet czwartej sylabie od ko�ca.
Wyraz a s�owo[edytuj | edytuj kod]
Niekt�rzy strukturali�ci proponuj� nast�puj�ce rozr�nienie pomi�dzy wyrazem a
s�owem:

S�owo jest to zbi�r g�osek, kt�ry w zapisie graficznym oddzielony jest od innych
zbior�w spacjami b�d� znakami interpunkcyjnymi.
Wyraz to s�owo lub minimalny zestaw s��w (w j�zyku polskim maksymalnie
dw�ch[potrzebny przypis]) posiadaj�cych w�asne i pe�ne znaczenie, niedaj�cy si�
podzieli� na mniejsze wyrazy. W szczeg�lno�ci w, na, poci�gu nie s� wyrazami, s�
nimi natomiast za-lasem, zza-p�otu czy w-domu.
Wyrazy samodzielne i niesamodzielne[edytuj | edytuj kod]
Wyrazy samodzielne � wyrazy, kt�re mog� same pe�ni� funkcj� cz�ci wypowiedzenia. S�
to czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki, przys��wki i zaimki.

Wyrazy niesamodzielne � wyrazy, kt�re nie mog� same pe�ni� funkcji wypowiedzenia:
partyku�y, sp�jniki, przyimki.

Wyrazy odmienne i nieodmienne[edytuj | edytuj kod]

Wyrazy odmienne, wyst�puj�ce w wypowiedzeniach w r�nych formach, to czasowniki,
rzeczowniki, przymiotniki oraz wi�kszo�� zaimk�w.

Wyrazy nieodmienne � wyrazy, kt�re nie zmieniaj� swoich form. Do tej grupy nale��
przys��wki, zaimki przys�owne, przyimki, sp�jniki, wykrzykniki, partyku�y.

Wyrazy okre�lane i okre�laj�ce[edytuj | edytuj kod]

Wyrazy okre�lane � wyrazy, kt�re w zwi�zku wyrazowym pe�ni� rol� wyraz�w
nadrz�dnych np. w zwi�zku wyrazowym �adny kot wyraz kot jest wyrazem nadrz�dnym
(okre�lanym) w stosunku do wyrazu dope�niaj�cego go tre�ci�, podrz�dnego- czarny
kot: jaki? � czarny

Wyrazy okre�laj�ce � wyrazy, kt�re w zwi�zku wyrazowym pe�ni� rol� wyraz�w

podrz�dnych.

Zobacz te�[edytuj | edytuj kod]

Zobacz w Wikicytatach kolekcj� cytat�w o wyrazie
Zobacz has�o wyraz w Wikis�owniku
cz�� mowy
enklityka
s�owo
Studia Etymologica Cracoviensia
Kontrola autorytatywna (element leksykalny): GND:?4066951-8
Kategorie: Fonetyka i fonologiaMorfologiaSemantyka
Menu nawigacyjne
Nie jeste� zalogowanyDyskusjaEdycjeUtw�rz kontoZaloguj
si�Artyku�DyskusjaCzytajEdytujEdytuj kod �r�d�owyHistoria i autorzySzukaj

Przeszukaj Wikipedi�
Przejd�
Strona g��wna
Losuj artyku�
Kategorie artyku��w
Najlepsze artyku�y
Cz�ste pytania (FAQ)
Dla czytelnik�w
O Wikipedii
Zg�o� b��d
Kontakt
Wspom� Wikipedi�
Dla wikipedyst�w
Pierwsze kroki
Portal wikipedyst�w
Og�oszenia
Zasady
Pomoc
Ostatnie zmiany
Narz�dzia
Linkuj�ce
Zmiany w linkowanych
Prze�lij plik
Strony specjalne
Link do tej wersji
Informacje o tej stronie
Element Wikidanych
Cytowanie tego artyku�u
Drukuj lub eksportuj
Utw�rz ksi��k�
Pobierz jako PDF
Wersja do druku
W innych projektach
Wikimedia Commons
Wikicytaty
W innych j�zykach
Afrikaans
Alemannisch
????
???????
Aragon�s
Asturianu
Az?rbaycanca
??????
?????
B�n-l�m-g�
?????????
??????????
?????????? (???????????)?
?????????
Boarisch
Bosanski
Brezhoneg
??????
Catala
???????
�e�tina
Cymraeg
Dansk
Deutsch
Eesti
????????
English
Espanol
Esperanto
Euskara
?????
Fiji Hindi
Foroyskt
Fran�ais
Frysk
Gaeilge
Gaidhlig
Galego
??
???
???????
??????
Hrvatski
Ido
Ilokano
Bahasa Indonesia
Interlingua
????
�slenska
Italiano
?????
Basa Jawa
????????-???????
???????
???????
Kiswahili
Kreyol ayisyen
Kurd�
?????
???
Latina
Latvie�u
Lietuviu
Limburgs
Ling�la
Magyar
??????????
Malagasy
??????
?????
Bahasa Melayu
Mirand�s
Nederlands
??????
????? ????
???
???????
Norsk
Norsk nynorsk
Occitan
???? ?????
?????
O�zbekcha/???????
??????
??????
Papiamentu
Patois
Picard
Piemonteis
Portugues
Ripoarisch
Rom�n�
Runa Simi
??????????
???????
???? ????
Scots
Shqip
Sicilianu
Simple English
Sloven�ina
Sloven��ina
Soomaaliga
?????
?????? / srpski
Srpskohrvatski / ??????????????
Basa Sunda
Suomi
Svenska
Tagalog
?????
???????/tatar�a
??????
???
??????
???
T�rk�e
??????????
????
Veps�n kel�
Ti?ng Vi?t
Walon
Winaray
??
??????
??
�emaite�ka
??
Edytuj linki
T� stron� ostatnio edytowano 04:57, 12 sty 2017.
Tekst udost�pniany na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych
warunkach, z mo�liwo�ci� obowi�zywania dodatkowych ogranicze�. Zobacz szczeg�owe
informacje o warunkach korzystania.
Polityka ochrony prywatno�ciO WikipediiKorzystasz z Wikipedii tylko na w�asn�
odpowiedzialno��Dla deweloper�wKomunikat na temat ciasteczekWersja dla urz�dze�
mobilnychWikimedia Foundation Powered by MediaWiki