Professional Documents
Culture Documents
ZBIORY PRZYSŁÓW
Dział I. (1,1-4,11)
1. BOSKIE POCHODZENIE NIEZBADANEJ MĄDROŚCI I JEJ ROZLANIE (1,1-10)
2. MĄDROŚĆ A BOJAŻŃ BOŻA (1,11-40).
3. CIERPLIWOŚĆ W DOŚWIADCZENIACH (2,1-6).
4. UFNOŚĆ W BOGU (2,7-23).
5. OBOWIĄZKI DZIECI WOBEC RODZICÓW (3,1-18).
6. POTRZEBA POKORY (3,19-32).
7. MIŁOSIERDZIE I ŻYCZLIWOŚĆ (3,33-4,11).
Dział II. (4,12 - 6,17)
1. BŁOGOSŁAWIEŃSTWO MĄDROŚCI; SPOSÓB, W JAKI SIĘ LUDZIOM UDZIELA
(4,12-22).
2. PRZESTROGA PRZED FAŁSZYWYM WSTYDEM (4,23-35).
3.PRZESTROGA PRZED PEWNOŚCIĄ SIEBIE, RODZĄCĄ SIĘ Z BOGACTW (4,36 -
5,10).
4. STAŁOŚĆ W ZASADACH I ROZTROPNOŚĆ W MOWIE (5,II-18).
5. NIEBEZPIECZEŃSTWA PYCHY (6,1-4).
Dział III. (6,18 - 14,21)
1 STANOWCZOŚĆ W SZUKANIU MĄDROŚCI; JEJ KORZYŚĆ (6,18-37).
2. UNIKAĆ GRZECHU (7,1-19).
3. OBOWIAZKI 0JCA RODZINY (7,20-30).
4. OBOWIĄZKI RELIGII I MIŁOSIERDZIA (7,31-40).
5. ZASADY OBCOWANIA Z LUDŹMI W OGÓLE (8,1-22).
6. ROZTROPNOŚĆ I OSTROŻNOŚĆ W PRZESTAWANIU Z NIEWIASTAMI (9,1-13).
7. JESZCZE O STOSUNKACH Z BLIŻNIMI (9,14-25).
8. O MĄDRYM I O GŁUPIM WŁADCY (10,1-5).
9. PRZESTROGA PRZED PYCHĄ, NIESPRAWIEDLIWOŚCIĄ I CHCIWOŚCIĄ (10,6-
22).
10 PRAWDZIWA CHWAŁA (10,23-11,6).
11. ROZTROPNOŚC: W UDZIELANIU NAGAN I ODPOWIEDZI (11,7-9).
12 PODZIAŁ DÓBR NA ZIEMI ZALEŻY OD BOGA (11,10-30).
13. OSTROŻNIE Z DAWANIEM GOŚCINY (11,31-36)!
14. REGUŁY DOBROCZYNNOŚCI (12,1-7).
15. NIE DOWIERZAĆ WROGOM (12,8-19).
16. OSTROŻNOŚĆ W OBCOWANIU Z BOGATYMI (13,1-29).
17. O DOBRYM I ZŁYM UŻYTKU BOGACTW (13,30-14,21).
Dział IV.(14,22 - 16,23)
1 OWOCE MĄDROŚCI (14,22-15,10)
2. NIE BÓG, LECZ WOLNA WOLA JEST SPRAWCZYNIĄ GRZECHU (15,11-22).
3. KARZĄCEJ SP'RAWIEDLIWOŚCI BOŻEJ NIKT NIE UJDZIE (16,1-23).
Dział V. (16,24 -23,38)
1. STWORZENIE ŚWIATA (16,24-31).
2. BÓG A CZŁOWIEK (17,1 - 18,14).
3. RÓŻNE RADY (18,15-29).
4. OPANOWANIE RÓŻNYCH NAMIĘTNOŚCI (18,30-19,3)
5 OPANOWANIE JĘZYKA (19,4-12).
6. PRZED POTĘPIENIEM DRUGIEGO NALEŻY RZECZ ZRADAĆ (19,13-18a).
7. O PRAWDZIWEJ I FAŁSZYWEJ MĄDROŚCI (19,18b-27).
8. O ROZTROPNOŚCI W MOWIE (19,28 - 20,8).
9. POZORNE POWODZENIE (20,9-13).
10. O DARACH GŁUPIEGO (20,14-19).
11. NIEBEZPIECZEŃSTWA JĘZYKA (20,20-22).
12. RÓŻNE ZASADY (20,23-33).
13. UNIKANIE GRZECHU (21,1-11).
14. MĄDRY I GŁUPI (21,12-29).
15. BEZBOŻNY PRZEKLINAJĄCY I OBMÓWCA (21,30-31).
16. LENIWY; DZIECI NIEKARNE; TRAKTOWANIE GŁUPIEGO (22,1-18).
17.CZŁOWIEK ZDECYDOWANY, A CZŁOWIEK GŁUPI I CHWIEJNY (22,19-23).
18.O PRZYJAŹNI (22,24-32).
19.MODLITWA O USTRZEŻENIE OD GRZECHÓW (22,33 - 23,6).
20. GRZECHY JĘZYKA (23,7-20).
21.NIECZYSTOŚĆ (23,21-38).
Dział VI. (24,I - 33,19)
1. POCHWAŁA MADROŚCI (24,1-47).
2. TRZY RZECZY MIŁE, TRZY RZECZY OBRZYDŁE (25,1-4).
3. MĄDROŚĆ, KORONA STARCÓW (25,5-8).
4.BOJAŻŃ BOŻA, NAJZACNIEJSZY Z USZCZĘŚLIWIAJĄCYCH DARÓW (25,9-11).
5.ŻONA ZŁA I ŻONA DOBRA (25,17 - 26,24).
6. NIEBEZPIECZEŃSTWA KUPIECTWA (26,25-27).
7.MOWA POKAZUJE, CZYM JEST CZŁOWIEK WEWNĄTRZ (27,5-8).
8.SPRAWIEDLIWOŚĆ ZNAJDUJE TEN, KTO JEJ SZUKA (27,9-11).
9.ROZMOWA LUDZI GŁUPICH (27,12-16).
10. PEWNE GRZECHY I NIEBEZPIECZEŃSTWA, ZDARZAJĄCE SIĘ W
STOSUNKACH MIĘDZY LUDŻMI (27,17-28,14).
11.ZŁY JĘZYK (28,15-30).
12. POŻYCZANIE (29,1-18).
13.PORĘKA (29,19-27).
14. ŻYCIE W DOMU I U OBCYCH (29,28-35).
15.WYCHOWANIE SYNÓW (30,1-13).
6. ZDROWIE CIAŁA I RADOŚĆ SERCA (30,14-27).
17. BOGACTWA (31,1-11).
18.ZACHOWANIE SIĘ PRZY BIESIADACH (31,12 - 32,17).
19. O SZUKANIU PRAWA I ODDANIU SIĘ MU (32,18 - 33,3).
20. MADRY I GŁUPI DORADCA. SZYDERCA (33,4-6).
21.PROBLEM NIERÓWNOŚCI WŚRÓD LUDZI (33,7-I5).
22. AUTOR ZALECA SWĄ PRACĘ I WZYWA DO SŁUCHANIA (33,16-19).
Dział VII. 33,20 -38,24)
1. WSKAZÓWKI DLA OJCA RODZINY (33,20 - 33).
2. O MARNOŚCI SNÓW (34,1-8).
3. O POŻYTKU PODRÓŻOWANIA (34,9-13).
4. BÓG BRONI TYCH, KTÓRZY SIĘ GO BOJĄ (34,14-20).
5. O PRAWDZIWEJ CZCI BOGA (34,21 35,21).
6. NADZIEJA KARY BOŻEJ NA PRZEŚLADOWCÓW IZRAELA (35,22-26,).
7. MODI.ITWA O ODNOWIENIE IZRAELA (36,1-19).
8. O WYBORZE ŻONY (36,20-28).
9. PRZYJACIEL PRAWDZIWY I FAŁSZYWY (37,1-6).
10. DORADCA DOBRY I ZŁY (37,7-21a).
11. RÓŻNE RODZAJE MĄDROŚCI (37, z I b-z9).
12. UMIARKOWANIE (37,30-34).
13. O LEKARZU (38,I-15).
14. O ŻAŁOBIE (38,16-24).
Dział VIII. (3R,25 -42,l4)
l. RZEMIEŚLNIK A UCZONY (38,25 - 39,I5).
2. WSZYSTKIE DZIEŁA BOŻE SĄ DOBRE (39,16-4!).
3. O CIERPIENIACH ŻYCIA LUDZKIEGO (40,1-II).
4. NIESPRAWIEDLIWOŚĆ I MIŁOSIERDZIE (40, I 2-17).
5. ZE WSZYSTKICH RZECZY PRZEDNICH BOJAŻŃ BOŻA JEST NAJLEPSZA (40,I8-
28).
6. O ŻEBRANIU (40,29-32).
7. PAMIĘĆ O ŚMIERCI GORZKA, ŚMIERĆ POŻĄDANA, LOS WSZYSTKICH (41, 1
-7).
8. KARA BEZBOŻNYCH W ICH POTOMKACH. WARTOŚĆ DOBREJ SŁAWY (41,8-I6).
28 Jeśli masz żonę według duszy twojej nie porzucaj jej; a nie zwierzaj się
tej, której nienawidzisz.
29 Ze wszystkiego serca twego czcij ojca twego, a nie zapominaj jęków
matki twojej;
30 pomnij, że bez nich nie byłbyś się urodził, i oddawaj im, jak i oni tobie.
4. OBOWIĄZKI RELIGII I MIŁOSIERDZIA (7,31-40).
31 Ze wszystkiej duszy twojej bój się Pana, a kapłanów jego miej za
świętych.
32 Ze wszystkiej siły twojej miłuj Tego, który cię uczynił, a sług jego nie
opuszczaj
33 Czcij Boga ze wszystkiej duszy twojej i czcij kapłanów, a oczyszczaj się
darem łopatek.
34 Dawaj im część, jak ci rozkazano, z pierwocin i z oczyszczenia, a za
niedbalstwa twoje oczyść się małymi.
35 Dar łopatek twoich i ofiarę poświęcenia ofiarujesz Panu, i pierwociny
rzeczy świętych
36; i ubogiemu podaj rękę twoją, aby doskonałe było przebłaganie i
błogosławieństwo twoje.
37 Rozdzielaj dary wszystkim żyjącym, a i umarłemu nie odmawiaj łaski.
38 Nie uchylaj się od pocieszenia płaczących i chodź ze smutnymi.
39 Nie przykrz sobie nawiedzać chorego, bo stąd w miłości będziesz
utwierdzony.
40 We wszystkich sprawach twoich pamiętaj na ostatnie rzeczy twoje, a na
wieki nie zgrzeszysz.
5. ZASADY OBCOWANIA Z LUDŹMI W OGÓLE (8,1-22).
8
1 Nie wadź się z człowiekiem możnym, byś snadź nie wpadł w ręce jego.
2 Nie spieraj się z człowiekiem bogatym, by snadź przeciw tobie sprawnie
wytoczył
3; bo wielu zgubiło złoto i srebro, i aż do serc królewskich dotarło i
wywróciło je.
4 Nie swarz się z człowiekiem języcznym i nie dokładaj drew na ogień jego.
5 Nie obcuj z człowiekiem nieumiejętnym, aby nie mówił źle o rodzie twoim.
6 Nie gardź człowiekiem, który się odwraca od grzechu i nie urągaj mu;
pomnij, żeśmy wszyscy godni karania.
7 Nie gardź człowiekiem w starości jego, bo i z nas niektórzy się zestarzeją.
6 Jeśli masz, będzie ucztował z tobą i wyniszczy cię, a nie będzie cię
żałował.
7 Jeśli mu ciebie będzie potrzeba, podejdzie cię, a uśmiechając się będzie
ci nadzieję czynił, powiadając ci dobre rzeczy, i rzeknie: "Czego ci
potrzeba?"
8 I zawstydzi cię potrawami swymi, aż cię wyniszczy dwa lub trzy razy, a na
ostatek wyśmieje się z ciebie, a potem gdy cię ujrzy, zostawi cię i będzie
potrząsał głową przeciw tobie.
9 Ukorz się Bogu i czekaj rąk jego.
10 Strzeż się, abyś nie dał się uwieść
11 I w głupstwo i nie był poniżony.
12 Nie uniżaj się w mądrości twojej, abyś uniżywszy się nie był uwiedziony
w głupstwo.
13 - Wezwany od możniejszego, odejdź, bo cię tym usilniej wzywać będzie.
14 Nie naprzykrzaj się, abyś nie był odrzucony, a nie bądź daleko od niego,
abyś nie poszedł w zapomnienie. Nie zmierzaj do tego, by jak do równego z
nim mówić, ani nie wierz mnogim słowom jego; bo długą rozmową będzie
cię doświadczał, a uśmiechając się będzie cię pytał o tajemnice twoje.
15 Niemiłosierny umysł jego będzie zachowywał słowa twoje i nie pominie,
aby nie miał cię utrapić i wtrącić do więzienia
16 Strzeż się, a pilnuj tego, co usłyszysz, bo chodzisz z upadkiem twoim.
17 A słuchając tego, jakby we śnie patrz i czuwaj.
18 Przez wszystek żywot twój miłuj Boga i wzywaj go ku zbawieniu twemu.
19 Każde zwierzę miłuje sobie podobne, tak i każdy bliźniego swego.
20 Wszelkie ciało przyłączy się do podobnego sobie, i wszelki człowiek
przyłączy się do podobnego sobie.
21 Jeśli kiedy wilk z owcą obcować będzie, tak grzesznik ze
sprawiedliwym.
22 Co za wspólność świętemu człowiekowi z psem, albo co za dział
bogatemu z ubogim?
23 Osioł leśny jest łupem Lwa na pustyni, tak pastwą bogaczów są ubodzy.
9 - Dla tego cierpliwy jest Bóg względem nich i wylewa na nich miłosierdzie
swoje.
10 Widział dumę serca ich, że zła jest, i poznał przewrotność ich, że
złośliwa.
11 Dlatego pełnego zlitowania udzielił im i ukazał im drogę prawości.
12 Miłosierdzie człowieka jest względem bliźniego jego, ale miłosierdzie
Boże względem wszelkiego ciała.
13 Który ma miłosierdzie, naucza i ćwiczy jak pasterz trzodę swoją.
14 Miłościw jest temu, który przyjmuje naukę miłosierdzia, i który spieszy
się do sądów jego.
3. RÓŻNE RADY (18,15-29).
Łączyć dobre słowo z dobrym uczynkiem (15-18). Przewidująca ostrożność
(19-21). O modlitwie (22-23). Należy pamiętać o śmierci i sądzie, i o
przyszłym ubóstwie w dostatkach, bo wszystko prędko przemija (24-26).
Dlatego człowiek mądry czuwa, sam z mądrości korzysta i innym jej udziela
(27-29).
15 Synu, z dobrami nie udzielaj żalów i we wszelkim datku nie zasmucaj
złym słowem.
16 Czyż rosa nie ochłodzi gorąca? Tak i słowo lepsze jest niż datek.
17 Czyż oto słowo nie jest ponad dobry datek? lecz oba są u człowieka
sprawiedliwego.
18 Głupi ostre wyrzuty czynić będzie, a datek niewychowanego wysusza
oczy.
19 - Przed sądem gotuj sobie sprawiedliwość, a pierwej, nim co powiesz,
naucz się.
20 Przed chorobą używaj lekarstwa, i przed sądem pytaj sam siebie, a
przed obliczem Bożym znajdziesz zmiłowanie.
21 Przed chorobą ukorz się, a czasu niemocy pokaż nawrócenie twoje.
22 - Nie zatrudniaj się tak, byś się zawsze modlić nie miał, i nie wstydź się
aż do śmierci usprawiedliwiać się, bo zapłata Boża trwa na wieki.
23 Przed modlitwą przygotuj duszę twoją, a nie bądź jak człowiek, który
Boga kusi.
24 Pamiętaj na gniew w dzień końca i na czas odpłaty w odwróceniu
twarzy.
25Pomnij na ubóstwo w czasie obfitością, a na braki ubóstwa w dzień
bogactw.
26 Odmieni się czas od poranku aż do wieczora, a to wszystko prędkie
przed oczyma Bożymi.
27 - Człowiek mądry we wszystkim będzie się miał na ostrożności, a w dni
grzechów będzie się strzegł gnuśności.
28 Wszelki rozumny poznaje mądrość, i tego, który ją znajdzie, wysławiać
będzie.
29 Roztropni w słowach i sami mądrze się sprawowali i zrozumieli prawdę i
sprawiedliwość, i rozlewali przypowieści i sądy.
4. OPANOWANIE RÓŻNYCH NAMIĘTNOŚCI (18,30-19,3)
30 Nie chodź za pożądliwościami twymi i odwracaj się od twej woli.
31 Jeśli pozwolisz duszy twojej na żądze jej, wystawi cię na radość
nieprzyjaciołom twoim.
32 Nie podobaj sobie w zgromadzeniach, nawet małych, bo ustawiczne są
występki ich.
33 Nie stawaj się ubogim chcąc innym dorównać z pożyczanego, gdy sam
nic nie masz w mieszku, bo staniesz się wrogiem własnego życia.
19
1 Robotnik pijak nie wzbogaci się, a kto gardzi małymi rzeczami, pomału
upadnie.
2 Wino i niewiasty uwodzą mądrych i winnymi czynią roztropnych,
3 a kto się łączy z nierządnicami, będzie niegodziwy; zgnilizna i robaki
odziedziczą go i będzie postawiony jako wielki przykład, i będzie usunięta z
liczby dusza jego.
5 OPANOWANIE JĘZYKA (19,4-12).
4 Kto rychło wierzy, jest lekkiego serca i umniejszony będzie, a nadto
będzie miany za takiego, który grzeszy przeciw duszy swojej.
5 - Kto się weseli z nieprawości, skarcony będzie, kto nienawidzi
napomnienia, skróci się życie jego, a kto nienawidzi wielomóstwa, gasi
złość.
6 Kto grzeszy przeciw duszy swojej, będzie żałowała, a kto się kocha w
złości, będzie napiętnowany.
7 - Nie powtarzaj słowa złego i przykrego, a nic ci nie ubędzie.
8 Przyjacielowi i nieprzyjacielowi nie oznajmiaj myśli twoich, a jeśli masz
grzech, nie odkrywaj;
9 bo będzie cię słuchał i będzie się strzegł ciebie, i jakoby broniąc grzechu,
będzie cię nienawidził, i tak będzie przy tobie zawsze.
10 Słyszałeś słowo przeciw bliźniemu twemu? Niech zaraz umrze w tobie;
bądź pewny, że nie pękniesz od niego. 11 Z powodu słowa czuje głupi
boleści rodzenia, podobne do jęków przy rodzeniu dziecka.
12 Strzała, która utkwiła w biodrze ciała: tak słowo w sercu głupiego.
6. PRZED POTĘPIENIEM DRUGIEGO NALEŻY RZECZ ZRADAĆ (19,13-
18a).
13 Napominaj przyjaciela, by snadź nie pozostał bez zrozumienia i nie
rzekł:"Nie uczyniłem," albo jeśli uczynił, aby drugi raz nie czynił.
14 Napominaj bliźniego, może nie powiedział, a jeśli powiedział, by snadź
nie powtórzył.
15 Napominaj przyjaciela, bo często zdarza się, że upadnie.
16 A nie wierz każdemu słowu. Niejeden potyka się w języku, ale nie z
umysłu:
17 Któż jest bowiem, który by nie zgrzeszył językiem swoim?
18 Napominaj bliźniego twego pierwej, nim pogrozisz, i daj miejsce bojaźni
Najwyższego.
7. O PRAWDZIWEJ I FAŁSZYWEJ MĄDROŚCI (19,18b-27).
Bo wszystka mądrość to bojaźń Boża i w niej leży bojaźń Boga i we
wszelkiej mądrości wykonanie zakonu.
19 A nauka złości nie jest mądrością i myśl grzesznych nie jest
roztropnością.
20 Jest złość, a w niej przekleństwo, i jest głupi, któremu zbywa na
mądrości.
21 Lepszy jest człowiek bogobojny, któremu zbywa na mądrości i
niedostaje rozumu, niźli ten, który ma dosyć rozumu, a przestępuje zakon
Najwyższego.
22 Jest roztropność nie zawodząca, ale niesprawiedliwa;
23 i jest taki, co wypuszcza słowo pewne, powiadając prawdę. Jest taki,
który się złośliwie korzy, a wnętrzności jego są pełne zdrady;
24 i jest taki, który się nazbyt zniża od wielkiej pokory. I jest taki, który
skłania oblicze swe i czyni jakby nie widział, czego nie wiedziano;
25 a jeśli słabość sił grzeszyć mu nie dopuści, skoro znajdzie sposobność
do uczynienia źle, tak uczyni.
26 Z wejrzenia można poznać męża, a z wyrazu twarzy można poznać
roztropnego.
27 Ubiór ciała i szczerzenie zębów w uśmiechu, i chód człowieka wydają
go.
8. O ROZTROPNOŚCI W MOWIE (19,28 - 20,8).
Napomnienie (19,28 - 20,4). Milczenie (5-7). Gadatliwość (8).
28 Jest skarcenie fałszywe w gniewie znieważającego, i jest sąd, który się
nie zda być dobrym, i jest milczący, a ten jest roztropny
20
1 O ileż lepiej jest skarcić, aniżeli się gniewać, a wyznającemu nie
przerywać mowy.
2 Natarczywość trzebieńca pozbawi dziewictwa pannę; tak
3 i ten który przez gwałt wydaje sąd niesprawiedliwy.
4 O, jak dobra jest rzecz, gdy skarcony pokazuje żal! bo tak ujdziesz
grzechu dobrowolnego.
5 Jest milczący, którego się uważa za mądrego; i jest znienawidzony, który
prędki jest ku mówieniu.
6 Jest milczący, a nie ma rozumu do mówienia, a jest milczący, który zna
czas stosowny.
7 Człowiek mądry będzie milczał aż do czasu słusznego, ale lekkomyślny i
głupi nie będą patrzeć czasu.
8-Kto wielu słów używa, obrazi duszę swoją, a kto sobie moc przywłaszcza
niesłuszne, będzie w nienawiści.
9. POZORNE POWODZENIE (20,9-13).
9 Jest powodzenie w złem dla człowieka niekarnego, i jest wymysł ku
szkodzie.
10 Jest datek, który nie jest pożyteczny, i jest datek, za który podwójna jest
nagroda.
11 Jest umniejszenie ku chwale, i niejeden podniesie głowę
z uniżenia.
12 Niejeden wiele kupuje tanio, lecz siedmiorako to zwraca.
13 Mądry przez słowa czyni samego siebie przyjemnym, a wdzięki głupich
rozleją się.
10. O DARACH GŁUPIEGO (20,14-19).
14 Dar od głupiego nie będzie ci pożyteczny, bo oczy jego siedmiorakie są,
da mało,
15 a wiele ci wymówi i otwarcie ust jego to wybuch płomienia.
16 Dziś pożyczy kto, a jutro się upomina, obrzydły jest taki człowiek.
17 Głupi nie będzie miał przyjaciela i nie będzie wdzięczności za
dobrodziejstwa jego; bo którzy jedzą chleb jego,
18 fałszywy język mają. Ileż razy i jak wielu śmiać się z niego będzie!
19 Bo ani tym, co powinien był mieć, dobrze nie szafuje, a podobnie tym,
czego mieć był nie powinien.
11. NIEBEZPIECZEŃSTWA JĘZYKA (20,20-22).
20 Upadek fałszywego języka, jak gdy kto na posadzkę upadnie; tak prędko
złych upadek przyjdzie.
21 Człowiek niemiły jak bajka próżna, ustawicznie będzie w ustach
nieuków.
22 Z ust głupiego nie jest przyjemna przypowieść, bo jej nie powiada czasu
swego.
12. RÓŻNE ZASADY (20,23-33).
Ubóstwo a grzech (23). Fałszywy wstyd (24-25). Kłamstwo (26-28).
Pożytek słów mądrych (29-30).Przekupne dary (31). Nieużyteczność
mądrości ukrytej (32-33).
23 Niejeden nie może grzeszyć dla niedostatku, a w swym odpoczynku
będzie pobudzany.
24 - Niejeden dla wstydu utraci duszę swoją i dla nieroztropnej osoby straci
ją, a mając wzgląd na cudzą osobę straci sam siebie.
25 Nie jeden dla wstydu obiecuje przyjacielowi i zrobił go sobie bez
potrzeby nieprzyjacielem.
26 - Skazą bardzo złą w człowieku jest kłamstwo, a w ustach niekarnych
będzie zawsze.
27 Lepszy jest złodziej niż mąż ustawicznie kłamiący, a obaj odziedziczą
zatracenie.
28 Obyczaje ludzi kłamliwych są bezecne, a sromota ich jest z nimi bez
ustanku.
29 - Mądry słowami swymi okaże sam siebie, a człowiek roztropny spodoba
się panom.
30 Kto uprawia ziemię swoją, wyniesie wysoko bróg zboża, a kto czyni
sprawiedliwość, ten wywyższony będzie, a kto się podoba panom, ujdzie
nieprawości.
31 - Dary i upominki zaślepiają oczy sędziom, i jakby byli nie mi,
powściągają w ich ustach wymiary kary.
32 - Mądrość zatajona i skarb niewidziany, co za pożytek z obojga?
33 Lepszy jest ten, który tai głupotę swoją niż człowiek, który kryje mądrość
swoją.
13. UNIKANIE GRZECHU (21,1-11).
Żałuj za grzechy przeszłe, unikaj ich w przyszłości (1-4). Krzywdzenie
drugich i pycha (5-6). Odrzucanie napomnień (7). Gadatliwość (8). Krzywda
i grzech w ogóle nie przynoszą błogosławieństwa, a końcem ich jest
otchłań (9-11).
21
1 Synu, jeśli zgrzeszyłeś, nie przydawaj drugi raz, ale i za dawne proś, aby
ci były odpuszczone.
2 Uciekaj przed grzechami jak przed wężem, bo jeśli się do nich zbliżysz,
ukąszą cię.
3 Zęby lwie, zęby ich, zabijające dusze ludzkie.
4 Wszelki grzech jest jak miecz obosieczny, rany od niego są nieuleczalne.
5 - Łajanie i krzywdy wniwecz obrócą majętność, a dom, który bardzo
bogaty jest, będzie zniszczony pychą; tak majętność pysznego
wykorzeniona będzie.
6 Modlitwa z ust ubogiego przyjdzie aż do uszu Jego, a sąd prędko nań
przyjdzie.
7-Kto nienawidzi napomnienia, znak to jest grzesznika, a kto się Boga boi,
nawróci się w sercu swoim.
8 - Możny w śmiałym języku daleko słynie, a mądry wie, że może być
oszukany przez niego.
9 Kto buduje dom swój cudzym nakładem, jest jak ten, co zbiera kamienie
swoje w zimie.
10 Zgromadzenie grzeszników - stos zgrzebi, a końcem ich płomień
ognisty.
11 Droga grzeszników kamieniem wybrukowana, a na końcu ich otchłań,
ciemności i męki.
14. MĄDRY I GŁUPI (21,12-29).
W nabywaniu mądrości (12-18). W mówieniu (19-24).W postępowaniu (25-
29).
12 Kto strzeże sprawiedliwości, owładnie myśl jej.
13 Doskonałością bojaźni Bożej jest mądrość i rozum.
14 Nie będzie nauczony, kto nie jest mądry w dobrem.
15 Jest zaś mądrość, która obfituje w zło; a nie ma rozumu, gdzie jest
gorzkość.
16 Nauka mądrego wzbierze jak powódź, a rada jego trwa jak źródło życia.
17 Serce głupiego jak naczynie rozbite i żadnej mądrości niezatrzyma.
18 Jakiekolwiek słowo mądre usłyszy rozumny, pochwali je i jeszcze przyda
do niego; usłyszał rozkosznik i nie podoba mu się, i zarzucił je w tył za
siebie.
19 - Rozmowa z głupim jest jak tłumok w drodze, a w ustach roztropnego
znajdzie się przyjemność.
20 Ust roztropnego szukają w zgromadzeniu, a słowa jego rozważać będą
w sercach swoich.
21 Jak dom zburzony, tak mądrość dla głupiego, a wiedzą nieumiejętnego
są niezrozumiałe słowa.
22 Nauka dla głupiego jak pęta na nogach i jak okowy rąk na prawej ręce.
23 Szalony śmiejąc się głos swój podnosi, a człowiek mądry za ledwie
milczkiem uśmiechać się będzie.
24 Złotą ozdobą nauka dla mądrego i jak ramiennik na prawym ramieniu.
25 - Noga głupiego skora w dom bliźniego, ale człowiek doświadczony
wstydzi się osoby możnego.
26 Głupi przez okno patrzeć będzie do domu, ale mąż dobrze wychowany
stać będzie na dworze.
27 Głupotą człowieka jest słuchać pod drzwiami, a dla mądrego było by to
ciężką sromotą.
28 Usta nieroztropnych mówić będą głupie rzeczy, a słowa mądrych na
wadze będą ważone.
29 W ustach głupich serca ich, a w sercu mądrych usta ich.
15. BEZBOŻNY PRZEKLINAJĄCY I OBMÓWCA (21,30-31).
30 Gdy bezbożny przeklina szatana, sam przeklina duszę swoją.
31 Obmówca splugawi duszę swoją i u wszystkich będzie w nienawiści, a
kto z nim przebywa, obmierzły będzie; milczący i roztropny we czci będzie.
16. LENIWY; DZIECI NIEKARNE; TRAKTOWANIE GŁUPIEGO (22,1-18).
Leniwy jest wszystkim obrzydły (1-2). Dzieci niekarne przynoszą wstyd i ból
(3-5). Należy do nich zastosować surowe środki (6), bo uczenie głupiego
jest bezużyteczne (7-9).Więcej trzeba płakać nad głupim niż nad umarłym
(10-13). Unikaj obcowaniu z głupim (14-18).
22
1 Kamieniem ubłoconym leniwiec jest ukamienowany, a wszyscy będą
mówić jemu na wzgardę.
2 Gnojem wołowym leniwiec jest ukamienowany, a każdy, kto się go
dotknie, otrząśnie ręce.
3 - Sromota dla ojca jest z syna źle wychowanego, a córka umniejszeniem
będzie.
4 Córka mądra jest dziedzictwem mężowi swemu, a która lekko się
sprawuje, bywa ku zelżywości ojcu.
5 Ojca i męża zawstydza bezwstydna i bezbożnym nie ustępuje, a od obu
wzgardzona będzie.
6 - Muzyką w żałobie - niewczesne opowiadanie; karanie i nauka są w
każdym czasie mądrością.
7 - Kto uczy głupiego, jest jak ten, co skorupy zlepia.
8 Kto powiada słowo nie słuchającemu, jest, jak ten, co budzi śpiącego z
twardego snu.
9 Ze śpiącym rozmawia, kto wykłada mądrość głupiemu; a na końcu
rozprawy mówi:
10"Kt6ż to jest?" Płacz nad umarłym, bo ustała światłość jego, i nad głupim
płacz, bo rozum ustaje.
11 Mało płacz nad umarłym, albowiem odpoczął; bo niecnotliwy żywot
niecnotliwego gorszy jest od śmierci głupiego.
13 Żałoba po umarłym przez siedem dni, ale nad głupim i bezbożnym po
wszystkie dni żywota ich.
14 - Z głupim niewiele mów, a z niemądrym nie chodź.
15 Strzeż się go, abyś przykrości nie miał, a nie będziesz splugawiony
grzechem jego.
16 Odstąp od niego, a znajdziesz pokój i nie będziesz trapiony głupotą
jego.
17 Od ołowiu co cięższego? A jakie inne imię mu przystoi, jak "głupi?"
18 Piasek i sól i bryłę żelaza łatwiej jest nieść, niż człowieka nieroztropnego
i głupiego i bezbożnego.
17.CZŁOWIEK ZDECYDOWANY, A CZŁOWIEK GŁUPI I CHWIEJNY
(22,19-23).
19 Wiązanie drewniane, spojone na fundamencie budynku, nie rozerwie
się; tak i serce umocnione rozumnym za stanowieniem.
20 Myśl mądrego w żadnym czasie bojaźnią nie będzie skażona.
21 Jak koły na wysokim miejscu i kamienie ułożone bez zaprawy nie ostoją
się przed wiatrem,
22 tak i serce głupiego, lękliwe w myśli, nie ostoi się przeciw napadowi
strachu.
23 Jak serce głupiego, lękliwe w myśli, w żadnym czasie nie będzie się
bało, tak i ten, który w przykazaniu Bożym trwa ustawicznie.
18.O PRZYJAŹNI (22,24-32).
Co rozrywa przyjaźń (22,24-27). O wierności (28-32).
24 Kto kole oko, wywodzi łzy, a kto rani serce, wywołuje uczucie.
25 Kto ciska kamieniem na ptaki, spędzi je; tak i który znieważa przyjaciela,
rozrywa przyjaźń.
26 Choćbyś dobył miecza na przyjaciela, nie rozpaczaj, bo jest nawrót.
27 Na przyjaciela jeśli otworzysz usta przykre, nie bój się, bo jest
pojednanie; wyjąwszy obelgę, i wyrzucanie na oczy, i pychę, i wyjawienie
tajemnicy, i rang zdradliwą: dla tych wszystkich rzeczy ucieknie przyjaciel.
28 - Dochowaj wierności przyjacielowi w ubóstwie jego, abyś się i w
szczęściu jego weselił;
29 czasu ucisku jego pozostań mu wiernym, abyś w dziedzictwie jego był
współdziedzicem.
30 Przed ogniem z komina para i dym ognisty w górę idzie; tak i przed
krwią są złorzeczenia i potwarze i groźby.
31 Pozdrawiać przyjaciela nie będę się wstydził, nie skryję się przed nim, a
jeśli mi się co złego przezeń przydarzy, ścierpię.
32 Każdy, kto usłyszy, będzie się go strzegł.
19.MODLITWA O USTRZEŻENIE OD GRZECHÓW (22,33 - 23,6).
O ustrzeżenie od nadużywania języka (22,33 - 23,1). O panowanie nad
sercem i myślami (2-4). O ustrzeżenie od pychy i pożądliwości ciała (5-6).
33 Któż da straż ustom moim, a pieczęć pewną na wargi moje; abym nie
upadł przez nie, a język mój żeby mnie nie zgubił?
23
1 Panie, Ojcze i władco życia mego, nie zostawiaj mnie radzi ich i nie
dopuszczaj mi przez nie upaść!
2 - Któż położy na myślach moich bicze, a w sercu moim naukę mądrości,
aby w niewiadomościach moich nie oszczędzały mnie i nie pokazały się
grzechy ich,
3 i aby się nie rozrosły niewiadomości moje, i nie rozmnożyły się występki
moje, a grzechy moje nie obfitowały, i abym nie upadł przed oczyma
przeciwników moich, a nie radował się z powodu mnie nieprzyjaciel mój?
4 Panie, Ojcze i Boże życia mego, nie zostawiaj mnie woli ich!
5 Wyniosłości oczu moich nie dawaj mi i wszelką żądzę odwróć ode mnie!
6 Oddal ode mnie pożądliwość brzucha i pożądliwości nierządu niech mnie
nie ogarniają, a duszy niewstydliwej i wyuzdanej nie oddawaj mnie!
20. GRZECHY JĘZYKA (23,7-20).
Należy pilnować języka (7-8); w szczególności unikać przysięgania i
nadużywania imienia Bożego (9-14), oraz mów nieczystych (15-20).
7 Słuchajcie, synowie, nauki o ustach, a kto jej strzec będzie, nie zginie
przez wargi ani nie upadnie przez uczynki złe
8 Przez próżność swą pojmany bywa grzesznik, a pyszny i złorzeczący
potknie się przez nie.
9 - Do przysięgania niech nie przywykają usta twoje, bo wiele upadków jest
w nim.
10 A imię Boga niech nie będzie ustawicznie na ustach twoich i imion
świętych nie nadużywaj, albowiem przez to nie będziesz wolny od winy.
11 Bo jak niewolnik często męczony nie jest bez sińców, tak wszelki
przysięgający i wspominający nie będzie wcale od grzechów oczyszczony.
12 Mąż często przysięgający będzie pełen nieprawości i nie wyjdzie z domu
jego karanie.
13 Jeśli nie spełni, wina jego na nim zostanie, a jeśli nie zwraca uwagi,
podwójnie grzeszy;
14 a jeśli na próżno przysiągł, nie będzie usprawiedliwiony, bo dom jego
napełni się pomstą.
15 - Jest i inna mowa, która stoi naprzeciw śmierci; bodaj się nie znalazła w
posiadłości Jakubowej!
16 Bo od miłosiernych wszystko to będzie oddalone i w grzechach walać
się nie będą.
17 Do nieobyczajnej mowy niech nie przywykają usta twoje, albowiem w
niej jest słowo grzechu.
18 Pamiętaj na ojca i na matkę twoją, bo wśród możnych się znajdujesz,
19 by snadź o tobie Bóg przed oczyma ich nie zapomniał, abyś wskutek
przyzwyczajenia twego zgłupiawszy hańby nie doznał, i wolałbyś się nie
narodzić i przeklinałbyś dzień narodzenia twego.
20 Człowiek, który przywykł do słów obelżywych, przez wszystkie dni swoje
nie poprawi się.
21.NIECZYSTOŚĆ (23,21-38).
Ostrzeżenie przed nieczystością w ogóle (21-22); w szczególności przed
grzechem samotnym (23), przed zwykłym nierządem (24), przed
cudzołóstwem ze strony mężczyzny (25-31) i ze strony niewiasty (32-38).
21 Dwa rodzaje obfitują w grzechy, a trzeci przywodzi gniew i zatracenie.
22 Dusza gorąca jak ogień pałający, nie będzie ugaszona, aż co połknie;
23 a człowiek, dopuszczający się nierządu na swym własnym ciele, nie
ustanie, aż ogień podpali.
24 Człowiekowi nieczystemu każdy chleb jest słodki, nie utrudzi się
występkami aż do końca.
25 Każdy człowiek, który przestępuje łoże swoje, gardzi duszą swoją i
mówi:
26 "Któż mię widzi? Ciemności ogarnęły mię a ściany mię okryły, i nikt mnie
nie widzi; kogóż się obawiam? Grzechów moich nie będzie pamiętał
Najwyższy."
27 A nie rozumie, iż wszystko widzi oko Jego, albowiem wypędza od niego
bojaźń Bożą taka bojaźń człowieka 28 iż oczy ludzi bojące się go i nie
baczy, iż oczy Pańskie daleko są jaśniejsze od słońca, wypatrujące
wszystkie drogi człowiecze i głębokość przepaści, i ludzkie serca
przeglądające aż do najskrytszych części.
29 Albowiem Panu Bogu, pierwej niżeli były stworzone, wszystkie rzeczy
znajome były także i po dokończeniu na wszystkie patrzy.
30 Ten na ulicach miejskich ukarany będzie, i jak źrebiec koński goniony
będzie, a gdzie nie oczekiwał, będzie pojmany.
31 I będzie sromotą wszystkim, dlatego iż nie rozumiał bojaźni Pańskiej.
32 - Tak i każda niewiasta, która opuszcza męża swego i daje dziedzica z
nieprawego łoża;
33 naprzód bowiem była niewierna prawu Najwyższego, następnie
zgrzeszyła przeciw mężowi swemu, po trzecie przez cudzołóstwo nierząd
popełniła, a z innego męża dzieci podrzuciła.
34 Ta będzie wywiedziona do zgromadzenia i o dzieciach jej dochodzenie
się uczyni.
35 Nie rozkorzenią się dziatki jej, a gałązki jej nie dadzą owocu;
36 zostawi pamięć swą na przekleństwo, a sromota jej nie będzie
zgładzona.
37 I poznają, którzy pozostali, iż nie ma nic lepszego jak bojaźń Boża, i nic
wdzięczniejszego jak pilnować przykazań Pańskich.
38 Wielką jest chwałą iść za Panem, bo przedłużenie życia będzie wzięte
od Niego.
Dział VI.
(24,I - 33,19)
1. POCHWAŁA MADROŚCI (24,1-47).
Mądrość uosobiona wygłasza swą pochwałę przed Izraelem (1-4):
Pochodząc od Boga i w niebie mając mieszkanie (5-7), zstąpiła, obeszła
ziemię s wszędzie zdobyła panowanie (8-11a), lecz zamieszkała na stałe i
rozkorzeniła się w Izraelu (11b-16); tu rozrosła się jak okazałe drzewo i
rozlała woń najcudniejszą (17-25); wszystkich wzywa do pożywania jej
słodkich owoców (26-31). Autor objaśnia, że mądrość ta jest złożona w
Prawie Mojżeszowym i w objawieniu, którego głębie są nieprzebrane (32-
39). Mądrość zapowiada, że nie przestanie rozlewać swego światła na ludzi
(40-46). Autor stwierdza, że nie dla siebie tylko pracował (47).
24
1 Mądrość będzie chwaliła duszę swoją i w Bogu będzie uczczona, i
wpośród ludu swego będzie się chlubiła,
2 a w zgromadzeniach Najwyższego otworzy usta swe i przed oczyma
wojska jego będzie się chlubiła,
3 i wpośród ludu swego będzie wywyższona, a w zgromadzeniu świętym
będzie w podziwieniu,
4 i wśród mnóstwa wybranych będzie miała chwałę, a między
błogosławionymi będzie błogosławiona, mówiąc: 5 "Jam wyszła z ust
Najwyższego, pierworodna między wszystkim stworzeniem.
6 Ja sprawiłam na niebie, aby wschodziła światłość nieustająca, i jak mgła
okryłam wszystką ziemię.
7 Ja mieszkałam na wysokości, a stolica moja na słupie obłoku.
8 - Sama obeszłam okrąg niebios i przeniknęłam głębokość przepaści,
9 chodziłam po falach morskich, i stałam na całej ziemi i między wszelkim
ludem,
10 i w każdym narodzie miałam pierwszeństwo,
11 a wszys2kich wysokich i niskich serca mocą podeptałam; a w tym
wszystkim szukałam odpoczynku i w dziedzictwie Pańskim mieszkać będę.
12 Wtedy przykazał i rzekł mi Stworzyciel wszechrzeczy, a który mię
stworzył odpoczął w przybytku moim, i rzekł mi:
13 "Mieszkaj w Jakubie i w Izraelu weźmij dziedzictwo, a między
wybranymi moimi rozpuść korzenie.
14 " Od początku i przed wiekami jestem stworzona, i aż do przyszłego
wieku nie ustanę, i w mieszkaniu świętym służyłam przed Nim.
15 I tak na Syjonie jestem utwierdzona, i w mieście świętym podobnie
odpoczywałam, a w Jeruzalem władza moja.
16 I rozkorzeniłam się w sławnym narodzie, i w dziale Boga mego
dziedzictwo jego, i w zgromadzeniu świętych pobyt mój.
17 - Wyniesiona jestem w górę jak drzewo cedrowe na Libanie i jak cyprys
na górze Syjon;
18 wywyższyłam się jak palma w Kades i jak krzew róży w Jerychu;
19 jak piękna oliwa na polu i jak jawor jestem wywyższona nad wodą na
ulicach.
20 Jak cynamon i balsam woniejący zapach wydałam, jak mirra wyborna
wydałam woń miłą;
21 a jak storaks, galban, oniks i stakte, i jak kadzidło płynące bez nacięcia,
napełni łam wonnością mieszkanie moje, i jak balsam nie mieszany
wonność moja.
22 Ja jak terebint rozciągnęłam gałęzie moje, a gałęzie moje - gałęzie czci i
wdzięku.
23 Ja jak winny szczep wydałam woń wdzięczną, a kwiaty moje owocami
czci i bogactwa.
24 Jam matka pięknej miłości i bogobojności, i poznania, i nadziei świętej.
25 We mnie wszelka łaska drogi i prawdy, we mnie wszystka nadzieja
żywota i cnoty.
26 - Przyjdźcie do mnie wszyscy, którzy mnie pragniecie, i nasyćcie się
owocami moimi!
27 Albowiem duch mój słodszy jest nad miód, a dziedzictwo moje nad miód
i plastr miodu.
28 Pamięć moja na pokolenia wieczne.
29 Którzy mię jedzą, jeszcze łaknąć będą, a którzy mię piją, jeszcze
pragnąć będą.
30 Kto mnie słucha, nie będzie zawstydzony, a którzy przeze mnie działają,
nie zgrzeszą.
31 Którzy mię objaśniają, będą mieć żywot wieczny."
32 - To wszystko jest księgą żywota i przymierzem Najwyższego i
poznaniem prawdy.
33 Jak prawo dał Mojżesz w przykazaniach sprawiedliwości, za dziedzictwo
domowi Jakubowemu i obietnice Izraelowi.
34 Przyobiecał Dawidowi, słudze swemu, wzbudzić z niego króla bardzo
mocnego i na stolicy majestatu siedzącego na wieki.
35 On wylewa obficie mądrość jak Fison, i jak Tygrys czasu nowych zbóż;
36 jak Eufrat napełnia rozumem i wzbiera jak Jordan we żniwa.
37 On wydaje naukę jak światłość i pomaga jak Gehon w czasie zbierania
wina.
38 On ją sam pierwszy poznał doskonale, ale słabszy nie przeniknie jej;
39 bo nad morze obfitowało zrozumienie jej, a rada jej nad przepaść wielką.
18 Czyż łzy wdowy nie spływają na twarz, a krzyk jej przeciw temu, który je
wyciska?
19 Albowiem z twarzy wstępują aż do nieba, a Pan wysłuchujący nie będzie
w nich miał upodobania.
20 Kto Boga chwali według upodobania, będzie przyjęty, a modlitwa jego
przybliży się aż do obłoków.
21 Modlitwa korzącego się przeniknie obłoki i nie będzie pocieszona, aż się
przybliży, i nie odejdzie, aż Najwyższy wejrzy.
6. NADZIEJA KARY BOŻEJ NA PRZEŚLADOWCÓW IZRAELA (35,22-
26,).
22 A Pan nie odwlecze, ale będzie sądził sprawiedliwych i uczyni sąd, a
Najmocniejszy nie będzie miał nad nimi cierpliwości, lecz pokruszy grzbiet
ich;
23 i uczyni pomstę nad narodami, aż wygładzi mnóstwo pysznych i
pokruszy berła niesprawiedliwych;
24 aż odda ludziom według uczynków ich i według dzieł człowieka, i według
dumy jego;
25 aż dokona sąd ludu swego i pocieszy sprawiedliwych miłosierdziem
swoim.
26 Piękne miłosierdzie Boże czasu utrapienia, jak obłok deszczowy czasu
posuchy.
7. MODI.ITWA O ODNOWIENIE IZRAELA (36,1-19).
Niech Bóg podniesie się przeciw wrogom Izraela, by musieli uznać, iż Pan
jest jedynym Bogiem (1-5), i ponieśli słuszną karę (6-12)! Niech Bóg
zgromadzi pokolenia izraelskie i odnowi Jeruzalem (13-16)! Niech spełni
obietnicę proroków i wysłucha swych sług, aby cały świat poznał, że On jest
Bogiem (18-19)!
36
1 Zmiłuj się nad nami, Boże wszystkiego stworzenia, a wejrzyj na nas i
ukaż nam światłość zmiłowania twego;
2 i ześlij strach twój na narody, które cię nie szukały, aby poznały, że nie
ma Boga, jeno ty, i żeby opowiadały wielkie dzieła twoje.
3 Podnieś rękę twą na obce narody, aby oglądały moc twoją.
4 Bo jak przed oczyma ich pokazałeś swą świętość na nas, tak przed
oczyma naszymi będziesz uwielbiony w nich,
5 aby cię poznali, jak i myśmy poznali, iż nie ma Boga oprócz ciebie, Panie.
38 Na stolicy sędziego nie usiądą, ani prawa sądowego nie zrozumieją, ani
nie ujawnią nauki i rozsądku, ani przy przypowieściach ich się nie znajdzie;
39 ale rzeczy świeckie podtrzymują, a modlitwa ich około roboty rzemiosła;
przykładają duszę swoją i pytają o zakonie Najwyższego.
39
1 Mądrość wszystkich starodawnych badać będzie mądry i będzie się
zajmował prorokami.
2 Opowiadanie mężów sławnych będzie zachowywał i subtelności
przypowieści razem doścignie.
3 Tajemnice przypowieści badać będzie i skrytymi podobieństwami
zajmować się będzie.
4 Wpośród wielkich panów będzie służył i przed oczyma władcy ukaże się.
5 Do ziemi narodów cudzoziemskich przejdzie, bo dobrego i złego między
ludźmi doświadczać będzie.
6 Przyłoży serce swe, aby wstawać rano do Pana, który go stworzył i przed
oczyma Najwvższego modlić się będzie.
7 Usta swe otworzy na modlitwie i za grzechy swe modlić się będzie.
8 - Bo jeśli Pan wielki będzie chciał, napełni go duchem rozumu ;
9 a on jako deszcz wyda z siebie słowa mądrości swej i będzie Pana
wysławiał w modlitwie;
10 on pokieruje radę i umiejęmość swoją, i będzie rozmyślał o tajemnicach
jego. 11 On jawnie ukaże umiejętność nauki swojej i będzie się chlubił
zakonem przymierza Najwyższego.
12 - Wielu będzie chwalić mądrość jego, i aż na wieki nie będzie
wymazana.
13 Nie ustanie pamięć o nim, a o imię jego pytać się będą od rodu do rodu.
14 Mądrość jego narody wysławiać będą, a zgromadzenie chwałę jego
opowiadać będzie.
15 Jeśli wytrwa, zostawi sławę większą niż tysiące, a jeśli odpocznie,
będzie mu to pożyteczne.
2. WSZYSTKIE DZIEŁA BOŻE SĄ DOBRE (39,16-4!).
Autor wzywa swych uczniów do chwalenia Boga (16-20). Wszystkie dzieła
Boże są dobre i wszystko dzieje się według woli Boga (2l-23)
wszechwiedzącego (24-25). Wszystkie rzeczy mają swe przeznaczenie i
służą do nagradzania dobrych a karania złych (26-29). Dobre rzeczy są
błogosławieństwem dla cnotliwych, lecz zmieniają się w karę dla
grzeszników (30-32); szczególnie dla celów chłosty przeznaczone są
rozmaite klęski (33-37). A zatem wszystkie dzieła Boże są dobre i służą w
swoim czasie do celów Najwyższego (38-41).
16 Jeszcze się zastanowię, a opowiem, albowiem jak szaleństwem jestem
napełniony.
17 Głośno mówi : Słuchaj cie mnie, boskie owoce, a jak róża posadzona
nad strumieniem wód, owoc czyńcie.
18 Wydawajcie z siebie miłą woń jak kadzidło.
19 Wypuszczajcie kwiaty jak lilia i dajcie woń, i wypuszczajcie latorośle
pełne wdzięku, a śpiewajcie pieśń chwały i błogosławcie Pana w dziełach
jego.
20 Oddajcie imieniu jego chwałę i wysławiajcie go głosem ust waszych, i
pieśniami ustnymi i na harfach, a tak mówić będziecie wysławiając :
21 Wszystkie dzieła Pańskie są bardzo dobre.
22 Na słowo jego stanęła woda jak wał, a na mowę ust jego jak zbiorniki
wód;
23 albowiem na jego rozkaz spełnia się jego życzenie, i nic nie może
umniejszyć wybawienia jego.
24 - Sprawy wszelkiego ciała przed nim i nie ma nic zakrytego przed
oczyma jego.
25 Od wieku aż do wieku przepatruje i nie ma nic dziwnego przed obliczem
jego.
26 - Nie godzi się mówić: "Cóż to jest ?" albo : "Na co to jest ?" wszystkiego
bowiem czasu swego szukać będą.
27 Błogosławieństwo jego jak rzeka wylało.
28 Jak powódź napoiła ziemię, tak gniew jego odziedziczy narody, które go
nie szukały.
29 Jak obrócił wody w suchość, i wyschła ziemia, a jej drogi stały się proste
i równe dla ich wgdrówek, tak dla grzeszników są obrażeniem w gniewie
jego.-
30 Dobre rzeczy dla dobrych są stworzone od początku, podobnie dla
grzeszników dobre i złe.
31 Pierwsze rzeczy potrzebne do życia ludzkiego są : woda, ogień i żelazo,
sól, mleko i chleb pszeniczny, miód, grono wina, oliwa i szaty.
32 Te wszystkie rzeczy świętym na dobre, podobnie bezbożnym i
grzesznym na złe się obrócą.
33 - Są wichry, które ku pomście stworzone są, i w zapalczywości swojej
wzmocniły męczarnie swoje;
34 czasu dokonania moc wyleją i zapalczywość tego, który je stworzył,
uśmierzą.
35 Ogień, grad, głód i śmierć : wszystko to jest na pomstę stworzone ;
36 zęby zwierząt, niedźwiadki, węże i miecz karzący bezbożnych aż do
zagłady. 37 Weselić się będą z rozkazów jego, i na ziemi na potrzebę
gotowe będą, a w czasie swym nie przestąpią słowa.
38 - Dlatego od początku utwierdziłem się i rozważyłem, i namyśliłem się i
zostawiłem na piśmie :
39 Wszystkie dzieła Pańskie są dobre, i wszystkiego, co potrzebne,
dostarczy czasu swego.
40 Nie godzi się mówić : "To jest gorsze niż owo," bo wszystko czasu
swego będzie pochwalone.
41 A teraz pełnym sercem i usty chwalcie i błogosławcie imię Pańskie.
3. O CIERPIENIACH ŻYCIA LUDZKIEGO (40,1-II).
Od urodzenia aż do śmierci (1-2) różne nędze ciążą na człowieku w dzień i
w nocy (3-7). Szczególnie grzesznicy są nimi dotknięci (8-10), lecz wszyscy
powrócą do ziemi (l 1).
40
1 Wielka troska jest stworzona dla wszystkich ludzi i ciężkie jarzmo jest na
synach Adamowych, od dnia wyjścia ich z żywota matki ich, aż do dnia
pogrzebania w matkę wszystkich.
2 Myśli ich i bojaźni serca, śledzenie oczekiwania i dzień końca ;
3 od siedzącego na stolicy chwały aż do poniżonego na ziemi i w popiele,
4 od tego, który używa purpury i nosi koronę, aż do tego, który się okrywa
surowym płótnem : zapalczywość, zawiść, rozruch, wątpliwość i bojaźń
śmierci, gniew trwały i swar,
5 a w czasie odpoczynku na łożu nocny sen odmienia poznanie jego.
6 Mało co, prawie nic nie odpoczywa, a potem jest we śnie jakoby w dzień
straży.
7 Zatrwożony jest w widzeniu serca swego jak ten, który uszedł w dzień
bitwy. Czasu wybawienia swego powstał i dziwi się, że strachu żadnego nie
ma.
8 - Tak jest ze wszelkim ciałem od człowieka aż do bydlęcia, a nad
grzesznikami siedemkroć.
9 Nadto śmierć, krew, zwada i miecz, gwałty, głód, zniszczenie i plagi:
10 wszystko to na niesprawiedliwych stworzono, i dla nich stał się potop.
11 Wszystko, co jest z ziemi, do ziemi się wróci, a wszystkie wody powrócą
do morza.
4. NIESPRAWIEDLIWOŚĆ I MIŁOSIERDZIE (40, I 2-17).
12 Wszelki podarek i niesprawiedliwość będą wygładzone, a wiara na wieki
trwać będzie.
13 Majętności niesprawiedliwych jak rzeka wyschną i jak wielki grom w
czasie deszczu zagrzmią.
14 Gdy ręce swe otwiera, weselić się będzie ; podobnie przestępcy do
szczętu uschną.
15 Wnukowie bezbożnych nie rozmnożą gałęzi, i korzenie nieczyste na
wierzchu skały trzeszczą.
16 Zieleń nad każdą wodą i nad brzegiem rzeki przed wszelką trawą
wyrwana będzie.
17 Łaskawość jak raj w błogosławieństwach, a miłosierdzie trwa na wieki.
5. ZE WSZYSTKICH RZECZY PRZEDNICH BOJAŻŃ BOŻA JEST
NAJLEPSZA (40,I8-28).
18 Życie robotnika, przestającego na swoim będzie pełne słodyczy, i w nim
skarb znajdziesz.
19 Synowie i budowanie miasta zapewnią sławę, lecz nad to niewiasta
nieskalana wyżej będzie ceniona.
20 Wino i muzyka rozweselają serce, a nad oboje miłość mądrości.
21 Piszczałki i harfa wdzięczną czynią melodię, a nad jedno i drugie język
łagodny.
22 Wdzięku i piękności będzie żądało oko twoje, a ponad to zielonych
zasiewów.
23 Przyjaciel i towarzysz w czasie swym się schodzą, a nad obydwu
niewiasta z mężem.
24 Bracia na poratowanie czasu utrapienia, ale więcej od nich miłosierdzie
wybawi.
25 Złoto i srebro jest utwierdzeniem nóg, a nad oboje podoba się rada.
26 Bogactwa i siły wywyższają serce, a nad nie bojaźń Pańska.
27 W bojaźni Pańskiej nie ma niedostatku i nie potrzeba w niej szukać
wspomożenia.
28 Bojaźń Pańska jak raj błogosławieństwa i nad wszystką chwałę
ozdobiono ją.
6. O ŻEBRANIU (40,29-32).
29 Synu, czasu żywota twego nie żebraj, bo lepiej jest umrzeć niźli żebrać.
30 Życie człowieka, który na cudzy stół patrzy, nie jest w obmyślaniu
żywności, bo karmi duszę swoją pokarmami cudzymi ;
31 ale mąż uczony i roztropny strzec się będzie.
32 W ustach nierozumnego słodka będzie żebranina, ale w brzuchu jego
ogień gorzeć będzie.
7. PAMIĘĆ O ŚMIERCI GORZKA, ŚMIERĆ POŻĄDANA, LOS
WSZYSTKICH (41, 1 -7).
41
1 O śmierci! jakże jest gorzka pamięć o tobie dla człowieka, mającego
pokój w dobrach swoich,
2dla człowieka spokojnego, którego drogi. są we wszystkim szczęśliwe i
który jeszcze może jeść !
3 O śmierci ! dobry jest sąd twój dla człowieka ubogiego i któremu na siłach
zbywa, w latach podeszłemu,
4 i który o wszystko się troska, nie mającemu nadziei i który cierpliwość
traci.
5 Nie lękaj się sądu śmierci! Pamiętaj, co przed tobą było i co po tobie
będzie; ten sąd jest od Pana na wszelkie ciało.
6 A cóż ci się może zdarzyć nad to, co się podoba Najwyższemu ? choćby
dziesięć albo sto, albo tysiąc lat :
7 w otchłani bowiem nie ma skargi na życie.
8. KARA BEZBOŻNYCH W ICH POTOMKACH. WARTOŚĆ DOBREJ
SŁAWY (41,8-I6).
8 Synami obrzydliwości stają się synowie grzeszników i którzy mieszkają
blisko domów bezbożników.
9 Dziedzictwo synów ludzi grzesznych zginie, a w potomstwie ich
ustawiczne pohańbienie.
10 Na niepobożnego ojca skarżą się synowie, bo dla niego są w
pohańbieniu.
11 Biada wam, ludzie bezbożni, którzyście opuścili zakon Pana
Najwyższego! 12 Bo jeśli się narodzicie, w przekleństwie się narodzicie, a
jeśli umrzecie, w przekleństwie będzie dział wasz.
13 Wszystko, co jest z ziemi, w ziemię się obróci ; tak bezbożni z
przekleństwa na zgubę.
14 Żal ludzi nad ciałem ich, ale imię bezbożnych będzie zgładzone.
15 Staraj się o dobrą sławę, bo ta dłużej trwać będzie tobie, niż tysiące
skarbów drogich i wielkich.
Dobrego żywota poczet dni, a dobra sława trwać będzie na wieki.
9. DOBRY I FAŁSZYWY WSTYD (41,17 - 42,8).
Wstęp (41,17-20). Czego się należy wstydzić (41,21-42,1c). Czego się
wstydzić nie trzeba (ld-8).
17 Zachowajcie, synowie, karność w pokoju. Mądrość bowiem zakryta i
skarb niewidziany, cóż za pożytek z obojga ?
18 Lepszy jest człowiek, który tai głupotę swoją, niż człowiek, który kryje
mądrość swoją.
19 A przeto wstydźcie się tych rzeczy, które wymienią usta moje.
20 Bo nie jest rzeczą dobrą we wszystkim się wstydzić, i nie wszystkim się
wszystko podoba, co się wiernie dzieje.
21 Wstydźcie się nieczystości przed ojcem i matką, a kłamstwa przed
przełożonym i możnym;
22 występku przed książęciem i sędzią, bezprawia przed zgromadzeniem i
pospólstwem; niesprawiedliwości
23przed towarzyszem i przyjacielem; dla miejsca, na którym mieszkasz,
24 kradzieży, dla prawdy Bożej i przymierza ; wspierania się łokciem na
chlebie i pohańbienia przy wydawaniu i odbieraniu ;
25 milczenia przed pozdrawiającymi, patrzenia na niewiastę nierządną i
odwrócenia twarzy od krewnego.
26 Nie odwracaj twarzy od bliźniego twego, i wstydź się odbierania części,
a nie wracania.
27 Nie patrz na żonę innego męża i nie bądź poufały ze służebnicą jego,
ani nie stój u łoża jej.
28 Przed przyjaciółmi wstydź się słów urągających, a gdy dasz, nie
wymawiaj.
42
1 Nie powtarzaj słów, które słyszałeś w objawieniu słów tajemnych, a
prawdziwie będziesz bez zawstydzenia i znajdziesz łaskę przed
oczyma wszystkich ludzi. - Tego wszystkiego nie wstydź się ani nie miej
względu na osobę, abyś miał zgrzeszyć :
2 prawa Najwyższego i przymierza i sądu, żebyś miał usprawiedliwić
bezbożnego.
3 Nie wstydź się słowa towarzyszów i podróżnych, dzielenia dziedzictwa
między przyjaciół;
4 sprawiedliwości w wadze i ciężarkach, nabycia czy to wielkiej ilości czy
małej;
5 zepsucia sprzedawania i kupców, częstego karania synów, i niewolnikowi
złemu bok skrwawić.
6 Na złą niewiastę dobra jest pieczęć.
7 Gdzie jest wiele rąk, zamykaj, i cokolwiek wydasz, policz i zważ, a co
wydasz i weźmiesz, wszystko zapisz.
8 Nie wstydź się napomnienia człowieka niemądre go i głupiego, i starców,
których młodzi sądzą; a będziesz we wszystkim wyćwiczony i przyjemny
przed oczy ma wszystkich żyjących.
10. TROSKI, JAKIE CÓRKA SPRAWIA OJCU (42,9-14).
9 Córka jest przedmiotem cichej troski ojca, a staranie o nią spać mu nie
daje, by snadź lat młodości swej nie przeszła, a z mężem mieszkając
obrzydłą się nie stała;
10 by kíedy w panieństwie swym zmazana nie była i w domu ojcowskim
brzemienną nie została; by snadź z mężem mieszkając nie przewiniła albo
też niepłodną nie została.
11 Nad córką bezwstydną ustanów pilną straż, by kiedy nie wystawiła cię
na pośmiewisko nieprzyjaciołom dla obmów w mieście i szyderstwa
pospólstwa, i aby cię nie zawstydziła
12 w gromadzie ludu. Nie spoglądaj na piękność żadnego człowieka i nie
zasiadaj między niewiastami; bo z szat mól wychodzi, a z niewiasty grzech
męża.
14 Lepsza bowiem jest złość męża, niż niewiasta dobrze czyniąca i
niewiasta zawstydzająca ku hańbie.
CZĘŚC II (42,1 -50,26)
OBJAWIENIE SIĘ WIELKOŚCI I MĄDROŚCI BOGA W NATURZE I W
HISTORII
Dział IX.
(42,15-43,37)
Wielkość i mądrość Boga w naturze.
Majestat Boga widoczny w dziełach stworzenia (42,15-17); jego
wszechwiedza (t820); jego mądrość (21-26). Majestat Boga głosi firmament
i słońce (43,1-5), księżyc i gwiazdy (6-11), tęcza (12-13), błyskawice,
obłoki, grad, trzęsienie ziemi, burza (14-18), śnieg i szron (19-21), mróz,
deszcz i rosa (22-24), morze ze swymi cudami (25-28). Nie podobna
wysławić Boga, tak, jak jest godzien (29-37).
15 Będg tedy przypominał dzieła Pańskie, a co widziałem, opowiem. Przez
słowa Pańskie są dzieła Jego.
16 Słońce oświecające na wszystko patrzy, a chwały Pańskiej pełne jest
dzieło Jego.
17 Czyż Pan nie kazał świętym swoim opowiadać o wszystkich cudach
jego, które wszechmocny Pan ugruntował, aby były umocnione w chwale
jego? -
18 Głębiny i serce ludzi zbadał, i chytre, myśli ich zrozumiał.
19 Albowiem Pan zna wszelką umiejętność i wejrzał na znak wieku,
oznajmiając rzeczy, które przeszły i które przyjść mają, ślady rzeczy
tajemnych odkrywając.
20 Nie jest mu tajna żadna myśl i żadna mowa nie
jest przed nim skryta. -
21 Wielkie dzieła mądrości swej przyozdobił ten, który jest przed wiekami i
aż na wieki; ani mu się nic nie przyczyniło, ani mu nie ubywa,
22 i nie potrzebuje rady niczyjej.
23 Jak pożądania godne są wszystkie dzieła jego! a jak iskierka jest to, co
widzieć można.
24 Wszystkie te rzeczy żyją i trwają na wieki, i wszystko jest mu posłuszne
w każdej potrzebie.
25 Wszystko podwójne, jedno przeciw jednemu, a nie uczynił nic
niezupełnego.
26 Każdej rzeczy dobroć utwierdził. A któż się nasyci, przypatrując się
chwale jego?
43
1 sklepienie na wysokości jest jego pięknością, a śliczność nieba
widzeniem chwały.
2 Słońce ukazujące się przy wschodzie, przedziwny twór opowiada dzieło
Najwyższego.
3 W południe pali ziemię, a przed żarem jego kto się ostoi? Pieca pilnuje
się dla robót w gorącu,
4 w trójnasób słońce rozpala góry, wypuszczając promienie ogniste, a
błyszcząc promieniami swymi, oślepia oczy.
5 Wielki jest Pan, który je stworzył, i na słowa
jego spieszy po swej drodze. -
6 I księżyc jest we wszystkim w czasie swoim na ukazywanie czasów i
znak wieku.
7 Od księżyca znak dnia świętego, światło, którego ubywa od pełni.
8 Miesiąc wedle imienia jego jest, i rośnie dziwnie do pełni.
9 Naczynie wojska na wysokości, na sklepieniu niebieskim świeci się
chwalebnie.
10 Pięknością nieba jasność gwiazd, Pan oświecający świat na wysokości.
11 Na słowa Świętego stoją wedle rozsądku i nie ustaną na straży swojej. -
12 Patrz na tęczę, a błogosław tego, który ją stworzył; bardzo jest piękna w
jasności swojej.
13 Otoczyła niebo kręgiem jasności swojej, ręce Najwyższego rozciągnęły
ją. -
14 Rozkazem swym śnieg przyspieszył i spiesznie wypuszcza błyskawice
sądu swego.
15 Dlatego skarbce są otworzone, i wyleciały obłoki jak ptaki.
16 W wielkości swej założył obłoki, i połamały się kamienie gradowe.
17 Na jego wejrzenie za trzęsą się g6ry i wiatr południowy wiać będzie na
wolę jego.
18 Głos gromu jego uderzy w ziemię, nawałność północna i zgromadzenie
wiatru.-
19 A jak ptactwo zlatujące się, by usiąść, tak spuszcza śnieg, i jak
szarańcza spadająca zstąpienie jego.
20 Piękność białości jego oko podziwiać będzie, a serce zdumiewać się
nad deszczem jego.
21 Mróz wysypie na ziemię jako sól, i gdy zmarznie, będzie jak wierzchołki
ostu.
22 Zimny wiatr z północy powiał, i ściął się lód z wody; nad wszystkim
zbiorowiskiem wód odpocznie i jak w pancerz oblecze się w wody; i pożre
góry,
23 i zwarzy puszcze, i zieleń jak ogniem wysuszy.
24 Lekarstwo na wszystko w przyspieszeniu obłoku, i rosa nadchodząca od
ciepła nadchodzącego uniży go. -
25 Na słowo jego ucichł wiatr, a myślą swą uciszył głębinę i ugruntował Pan
na niej wyspy.
26 Którzy jeżdżą po morzu, niech opowiadają o niebezpieczeństwach jego,
a słysząc uszami naszymi będziemy się zdumiewać.
26 Tam znamienite dzieła i dziwne, rozmaite rodzaje zwierząt i wszelkiego
bydła, i stworzenie wielorybów.
28 Przezeń utwierdzony jest koniec biegu, i słowem jego wszystkie rzeczy
są ułożone. -
29 Wiele będziemy mówić, a ustaniemy w słowach; a wniosek mów: On
jest we wszystkim.
30 Wysławiając go do czego zdolni będziemy? Bo on wszechmogący nad
wszystkimi dziełami swymi.
31 Straszliwy Pan i bardzo wielki, i dziwna moc jego.
32 Wysławiajcie Pana, jak najwięcej możecie, bo jeszcze przewyższy, i
dziwna wielmożność jego.
33 Błogosławiąc Pana wywyższajcie go, ile będziecie mogli, bo większy jest
nad wszelką chwałę.
34 Wywyższając go napełniajcie się mocą, nie ustawajcie, bo nie
ogarniecie.
35 Któż go ujrzy i wypowie? a kto go wychwali, jak jest od początku?
36 Wiele dzieł skrytych jest większych niźli te, bośmy mało widzieli dzieł
jego. 37 A Pan stworzył wszystko i pobożnie żyjącym dał mądrość.
Dział X.
(44,1 - 50,26)
Pochwała ojców.
1. WSTĘP (44,1-15).
Bóg okazał swą wielkość w znakomitych mężach przeszłości izraelskiej ( I
-2), których właściwości i przymioty są wyliczone (3-7). Jedni z nich mają
imię sławne, drudzy pozostali nieznanym (8-9). Autor rozwodzi się nad
sławą pierwszych, ludzi pobożnych (10-15).
44
1 Wysławiajmy mężów chwalebnych i ojców naszych w pokoleniu ich.
2 Wielką chwałę uczynił Pan w wielmożności swej od wieku.
3 Panujący w krainach swych, ludzie wielkiej mocy i mądrością swą
obdarzeni;pokazujący w pismach prorockich godność proroków;
4 i rozkazujący ludowi czasu swego i mocą roztropności ludom najświętsze
słowa.
5 Umiejętnością swą wynajdywali melodie muzyczne i wiersze pisma
wykładali. 6 Ludzie bogaci w moc, starający się o piękność, w domu
spokojnie mieszkający.
7 Ci wszyscy w pokoleniach narodu swego sławę otrzymali i za dni swoich
byli wychwalani.
8 - Którzy się z nich narodzili, zostawili imię, aby opowiadano chwałę ich ;
9 a są inni, po których nie ma pamięci ; zginęli jakby ich nie było, i narodzili
się, jak gdyby się nie rodzili, i synowie ich z nimi.
10 Ale tamci są mężami miłosierdzia, których.pobożności nie ustały.
11 Z potomstwem ich trwają dobra,
12 dziedzictwem świętym wnukowie ich i w przymierzu trwało potomstwo
ich ;
13 i synowie ich z powodu nich trwają aż na wieki, potomstwo ich i sława
ich nie zginie.
14 Ciała ich są w pokoju pogrzebane, a sława ich żyje z pokolenia na
pokolenie. Mądrość ich niech opowiadają narody, a chwałę ich niech głosi
zgromadzenie.
2. HENOCH 1 NOE (44,I6-19).
16 Henoch podobał się Bogu i przeniesiony został do raju, aby dał pokutę
narodom.
17 Noe był znaleziony doskonałym, sprawiedliwym, a czasu rozgniewania
stał się pojednaniem.
18 A przeto zostawiony został ostatek na ziemi, kiedy przyszedł potop.
19 Przymierze wieczne stało się z nim, aby nie musiało być zgładzone
potopem wszelkie ciało.
3. ABRAHAM, IZAAK I JAKUB (44,20-27).
20 Abraham - wielki ojciec mnóstwa narodów, i nie jest mu znaleziony
podobny w sławie ; on zachował prawo Najwyższego i był z nim w
przymierzu.
21 Na ciele jego przymierze potwierdził, i znaleziony był wiernym w
pokuszeniu.
22 Przeto pod przysięgą dał mu chwałę w narodzie jego, że się rozmnoży
jak kupa ziemi,
23 i że jak gwiazdy wywyższy potomstwo jego i da im dziedzictwo od morza
do morza i od rzeki aż do krańców ziemi.
24 Podobnie i z Izaakiem uczynił dla Abrahama, ojca jego.
25 Błogosławieństwo wszystkich narodów dał mu Pan i przymierze
potwierdził na głowie Jakuba.
26 Uznał go w błogosławieństwach swoich i dał mu dziedzictwo, i rozdzielił
jego część na dwanaście pokoleń.
27 I zachował mu mężów miłosierdzia, którzy znaleźli łaskę w oczach
wszelkiego ciała.
45
4 MOJŻESZ (45,1-6).
1 Miły Bogu i ludziom Mojżesz, którego pamięć jest w błogosławieństwie.
2 Podobnym go uczynił świętym w chwale i uczynił go wielkim przez strach
nieprzyjaciół, i na jego słowa dziwy uśmierzył.
3 Uczynił go sławnym przed oczyma królów i dał mu rozkazy przed ludem
swoim, i ukazał mu chwałę swoją.
4 Uczynił go świętym w wierze i w cichości jego, i wybrał go ze wszelkiego
ciała.
5 Albowiem słuchał go i głosu jego, i wwiódł go w obłok.
6 I dał mu twarzą w twarz przykazania i zakon życia i umiejętności, aby
nauczył Jakuba przymierza Jego, a Izraela prawa Jego.
5. AARON (45,7-27).
Bóg wywyiszył Aarona, przeznaczając go do kapłaństwa (7-8). Jego ubiór
(9-16); jego poświęcenie, wieczność kapłaństwa, zajęcia (17-21).
Poskromienie jego przeciwników (22-24). Dochody kapłanów są z ofiar i
danin (25-26) ; ziemi nie otrzymali, bo Pan jest ich dziedzictwem (27).
7 Wywyższył Aarona, brata jego i jemu podobnego, z pokolenia Lewi.
8 Uczynił z nim przymierze wieczne i poruczył mu urząd kapłański między
ludem, i ubłogosławił go w chwale ;
9 i opasał go pasem chwały, i przyoblókł go szatą chwały, i ukoronował go
naczyniami mocy.
10 Szatę długą i przewiązkę i naramiennik nań włożył, i otoczył go wkoło
gęstymi dzwonkami złotymi,
11 aby dawały dźwięk podczas chodu jego, aby brząkanie ich słyszane było
w świątyni na pamiątkę synom narodu jego;
12 świętą szatę, ze złota i błękitu i szkarłatu utkaną, robotę męża mądrego,
17 ani jak Józef nie narodził się żaden mąż, książę braci, utwierdzenie ludu,
rządca braci, umocnienie narodu ;
18 i kości jego nawiedzone były, i po śmierci prorokowały.
19 Set i Sem chwały u ludzi dostąpili, a nad wszelką duszą w stworzeniu
Adam.
19. SZYMON, SYN ONIASZA (50,1-23).
Jego starania około świątyni, ludu i miasta (l-5). ) Jego majestat przy
spełnianiu urzędu w świętych szatach (6-11), przy składaniu ofiary krwawej
na ołtarzu (12-15a), przy płynnej ofierze (15b-21), przy udzielaniu
błogoslawieństwa (22-23).
50
1 Szymon, syn Oniasza, kapłan wiełki, który za życia swego dom podparł i
za dni swoich świątynię umocnił.
2 Świątyni też wysokość przez niego została ugruntowana, podwójne
budowanie i wysokie ściany świątyni.
3 Za jego dni wypłynęły studnie wód i jak morze napełniły się zbytnio.
4 On miał pieczę o lud swój i wybawił go od zatracenia.
5 On zdołał rozprzestrzenić miasto i dostąpił chwały przez obcowanie
wśród ludu i rozszerzył wejście do domu i do przedsionka.
6 Jak gwiazda poranna między mgłami i jak pełny księżyc w dni swoje
świeci, i jak słońce jaśniejące,
7 tak on świecił w kościełe Bożym.
8 Jak tęcza jaśniejąca między jasnymi obłokami, jak kwiat róży w dni
wiosny i jak lilie, które są nad ciekącą wodą, i jak kadzidło pachnące w dni
łetnie,
9 jak ogień błyskający się i kadzidło gorejące w ogniu,
10 jak naczynie z litego złota, wszelkim drogim kamieniem ozdobione,
11 jak oliwa rodząca i cyprys wznoszący się wysoko -gdy brał na siebie
świetną szatę, i ubierał się w pełnię powagi.
12 - Gdy wstępował do ołtarza świętego, ozdoby dodawał świętemu
ubiorowi.
13 A gdy brał części z rąk kapłanów sam stojąc przy ołtarzu, a koło niego
zgromadzenie braci, był jak szczepienie cedru na górze Libanie;
14 tak dokoła niego stali jak gałęzie palmowe, wszyscy synowie Aaronowi
w chwale swojej.
15 A ofiara Pańska w ręku ich przed wszystkim zgromadzeniem izraelskim.
- A dopełniając posługi przy ołtarzu, aby pomnożyć ofiarę Króla
Najwyższego,
16 wyciągnął rękę swą ku płynnym ofiarom i ofiarował z krwi jagody.
17 Wylał na podstawę ołtarza wonność boską najwyższemu Książęciu.
18 Wtedy synowie Aaronowi zakrzyknęli, na trąbach kutych zatrąbili i
podnieśli głos wielki na pamiątkę przed Bogiem.
19 Wtedy wszystek ĺud razem pospieszył się i upadł na oblicze swe na
ziemię, aby chwalić Pana, Boga swego, i zanieśli modlitwy do
wszechmocnego Boga najwyższego.
20 I śpiewacy wysławiali głosami swymi, i w wielkim domu wzmógł się
dźwięk, słodyczy pełen.
21 I prosił lud Pana najwyższego w modlitwie, aż się dokonała chwała
Pańska i dokończyli służby swojej.-
22 Wtedy zstępując podniósł ręce swe na wszystko zgromadzenie synów
Izraelowych, aby dać Bogu chwałę ustami swymi i chłubić się imieniem
jego;
23 i powtórzył modlitwę swoją, chcąc pokazać moc Bożą.
20. ZAKOŃCZENIE: DZIĘKCZYNIENIE I ŻYCZENIA (50,24-26).
24 A teraz módlcie się do Boga wszech rzeczy, który uczynił wiełkie rzeczy
po wszystkiej ziemi, który rozmnożył dni nasze od żywota matki naszej i
obszedł się z nami według miłosierdzia swego!
25 Niechże nam da wesele serca i aby był pokój za dni naszych w Izraelu
po wieczne dni ;
26 aby wierzył Izrael, że z nami jest miłosierdzie Boże, aby nas wybawił za
dni naszych !
Podwójne domówienie.
1. TRZY NARODY ZNIENAWIDZONE (50,27-28).
27 Dwa narody ma w nienawiści dusza moja a trzeci, którego nienawidzę,
nie jest narodem:
28 którzy siedzą na górze Seir, i Filistyni, i lud głupi, który mieszka w
Sychem.
2. PODPIS AUTORA I CEL JEGO DZIEŁA (50,29-31).
29 W tej księdze naukę mądrości i umiejętności spisał jezus, syn Syracha,
jerozolimczyk, który odnowił mądrość z serca swego.
30 Błogosławiony, kto się tymi dobrami zajmuje ! Kto je kładzie w serce
swe, będzie zawsze mądrym.
31 Bo jeśli to będzie czynił, do wszystkiego zdatny będzie, bo światłość
Boża jest ścieżką jego.
Dwa dodatki.
(51,1-38)
1. MODLITWA JEZUSA, SYNA SYRACHA (51,1- I 7).
Dzięki składa Bogu za wyrwanie go z wielkiego niebezpieczeństwa (l-7).
Uciśniony, opuszczony przez ludzi, uciekł się do Boga (8-12), a On go
wybawił (13-17).
51
1 Modlitwa Jezusa, syna Syracha. Wysławiać cię będę, Panie, Królu, i będę
cię chwalił, Boga, zbawiciela mego.
2 Będę wysławiał imię twoje, bo stałeś mi się pomocnikiem i obrońcą,
3 i zachowałeś ciało moje od zguby, od sidła języka złośliwego i od ust
tych, co knują kłamstwo, i stałeś mi się pomocnikiem przed oczyma
przeciwników.
4 I wybawiłeś mię, według wielkości miłosierdzia imienia twego, od
ryczących, gotowych do żeru,
5 z rąk tych, co szukali duszy mojej, i od bram utrapienia, które mię
ogarnęły;
6 od ucisku płomienia, który mię ogarnął, a wpośród ognia nie spaliłem się;
7 z głębokości brzucha otchłani i od języka splugawionego, i od słowa
kłamliwego, od króla bezbożnego i od języka niesprawiedliwego.
8 - Będzie chwaliła aż do śmierci dusza moja Pana,
9 a życie moje zbliżało się na dół do otchłani.
10 Otoczyli mię zewsząd, a nie było nikogo, co by ratował ; oglądałem się
na ratunek ludzi, a nie było go.
11 Wspomniałem na miłosierdzie twoje i na działalność twóją od wieku,
12 bo wyrywasz czekających na ciebie, Panie, i wybawiasz ich z rąk
narodów.-
13Wywyższyłeś na ziemi mieszkanie moje, i o spłynięcie od śmierci
prosiłem.
14 Wzywałem Pana, ojca Pana mego, aby mnie nie opuszczał w dzień
utrapienia mego i w czasie pysznych bez pomocy.
15 Będę chwalił ustawicznie imię twoje i będę je wysławiał w
dziękczynieniu, i wysłuchana została modlitwa moja.
16 I zachowałeś mię od zguby, i czasu złego wyrwałeś mię.
17 Dlatego będę dziękował i będę chwalił i błogosławił imię Pańskie.
2. GORLIWOŚĆ W NABYWANIU MĄDROŚCI (51,18-38).
Autor opisuje swe starania (18-21) i korzyści, jakie stąd wyciągnął (22-30).
Wszystkich wzywa, by niczego nie szczędzili dla nabycia mądrości (31-38).
18 Gdy jeszcze byłem młodzieniaszkiem, zanim począłem błądzić, przez modlitwę swą
szukałem jawnie mądrości.
19 Przed świątynią prosiłem o nią, i aż do końca szukać jej będę. I zakwitnęła jak
wcześnie dojrzewająca jagoda winna,
20 rozwesełiło się w niej serce moje. Noga moja chodziła prostą drogą, szukałem jej od
młodości mojej.
21 Nakłoniłem trochę ucha mego i przyjąłem ją.
22 - Znalazłem w sobie wielką mądrość i uczyniłern w niej wielki postęp.
23 Będę dawał chwałę dającemu mi mądrość;
24 bo sobie postanowiłem, aby ją stosować; pragnąłem zapalczywie dobrego i nie będę
zawstydzony.
25 Walczyła dusza moja o nią, i byłem utwierdzony stosując ją.
26 Podniosłem ręce swe ku górze i opłakałem nieznajomość jej.
27 Zwróciłem duszę moją ku niej i znalazłem ją w uznaniu.
28 Posiadłem przy niej serce od początku, dlatego nie będę opuszczony.
29 Wnętrzności moje poruszyły się szukając jej, dlatego dostaną dobrą posiadłość.
30 Pan dał mi język jako zapłatę moją, i nim będę go chwalił.
31 - Przybliżcie się do mnie, ludzie nieumiejętni, i zgromadźcie się do domu nauki.
32 Czemuż się jeszcze ociągacie? i co na to mówicie? Dusze wasze bardzo są
spragnione.
33 Otworzyłem usta moje i powiedziałem: "Nabywajcie sobie bez
srebra,
34 a szyje wasze poddajcie pod jarzmo, a dusza wasza niech karność przyjmuje, bo
prędko ją znaleźć możecie.
35 Zobaczcie oczyma waszymi, że mało pracowałem, a znalazłem sobie wielki
odpoczynek.
36 Nabywajcie nauki za wielką sumę srebra, a osiągniecie z nią wiele złota.
37 Niech się dusza wasza rozraduje w miłosierdziu Jego, nie zawstydzicie się w chwale
Jego.
38 Spełniajcie dzieło wasze przed czasem, a da wam zapłatę waszą w czasie swoim."