Orbita[edytuj]

Ten artyku� dotyczy cia� niebieskich. Zobacz te�: inne znaczenia terminu
orbita.

Dwa cia�a orbituj� wok� �rodka masy uk�adu.

Orbita � tor cia�a (cia�a niebieskiego lub sztucznego satelity) kr���cego wok�
innego cia�a niebieskiego. W Uk�adzie S�onecznym Ziemia, inne planety, planetoidy,
komety i mniejsze cia�a poruszaj� si� po swoich orbitach wok� S�o�ca. Z kolei
ksi�yce kr��� po orbitach wok� planet macierzystych.

Orbity trzech z pi�tnastu cia� przyci�gaj�cych si� tylko si�� grawitacji daje si�
wyznaczy� z newtonowskich praw ruchu. Mo�na w ten spos�b opisa� ruch wi�kszo�ci
planet Uk�adu S�onecznego. W przypadku du�ych mas po�o�onych blisko siebie lub
poruszaj�cych si� ze znacznymi pr�dko�ciami konieczne jest zastosowanie og�lnej
teorii wzgl�dno�ci. Przyk�adem mo�e by� tutaj Merkury, kt�rego ruch orbitalny
odbiega na tyle od praw newtonowskich, �e jest to widoczne w pomiarach
astronomicznych.

Izaak Newton poda� analityczne rozwi�zanie r�wna� ruchu dla uk�adu dw�ch punkt�w
materialnych oddzia�uj�cych pomi�dzy sob� si�� grawitacji. Uzyskano te� rozwi�zanie
dla p�askiego, ograniczonego problemu trzech cia� (rozwi�zanie Lagrange�a); dla
wi�kszej ilo�ci cia� �cis�e rozwi�zanie analityczne jest niewyprowadzone.

Cia�a poruszaj� si� wok� wsp�lnego �rodka masy. Staje si� to wyra�nie widoczne, gdy
masy cia� s� por�wnywalne jak to ma miejsce w przypadku np. gwiazd podw�jnych. Gdy
jedno cia�o jest znacznie masywniejsze ni� pozosta�e (jak np. S�o�ce w Uk�adzie
S�onecznym), w�wczas �rodek masy uk�adu znajduje si� bardzo blisko �rodka
najmasywniejszego sk�adnika uk�adu. Mo�na w�wczas w przybli�eniu opisywa� ruch
cia�a o mniejszej masie tak, jakby kr��y�o ono wok� nieruchomego cia�a
masywniejszego.

W przypadku dw�ch kulistych cia� (lub cia� na tyle ma�ych w stosunku do odleg�o�ci
pomi�dzy nimi, �e mo�na je traktowa� jako punkty materialne), orbita jest krzyw�
p�ask� (jedn� z krzywych sto�kowych). Orbita mo�e by� otwarta (wtedy cia�o nie
powraca) lub zamkni�ta (cia�o powraca), co zale�y od ca�kowitej energii
(kinetycznej + potencjalnej) uk�adu.

Orbity zamkni�te: a) eliptyczna, b) ko�owa oraz orbity otwarte: c) paraboliczna i

d) hiperboliczna
Otwarte orbity maj� kszta�t hiperboli (czasem bardzo bliskiej paraboli); cia�a
zbli�aj� si� na chwil�, zakrzywiaj� sw�j tor w pobli�u siebie � najbardziej w
punkcie najwi�kszego zbli�enia; nast�pnie oddalaj� si� od siebie na zawsze. W ten
spos�b poruszaj� si� niekt�re komety, tzw. jednopojawieniowe.

Zamkni�te orbity maj� kszta�t elipsy (w szczeg�lnym przypadku okr�gu). Punkt, w

kt�rym kr���ce cia�o jest najbli�ej okr��anego, nazywany jest perycentrum, a gdy
jest najdalej � apocentrum. Punkty te maj� r�wnie� swoje w�asne nazwy ze wzgl�du na
okr��any obiekt, np. dla gwiazd jest to peryastron i apoastron, a dla ksi�yc�w
peryselenium i aposelenium. Nazwy takie istniej� r�wnie� dla konkretnych cia�
niebieskich, np. dla Ziemi jest to perygeum i apogeum, a dla S�o�ca peryhelium i
aphelium.

Nazwy takie tworzone s� r�wnie� dla planet (wi�cej w artyku�ach perycentrum i

apocentrum).

Kr���ce po zamkni�tych orbitach cia�a powtarzaj� sw�j ruch po elipsie w sta�ych

odst�pach czasu. Ten ruch jest opisany empirycznymi prawami Keplera, kt�re mog� by�
wyprowadzone matematycznie z praw Newtona.

Elementy orbity[edytuj | edytuj kod]

Osobny artyku�: Elementy orbitalne.
Cia�o sztywne poruszaj�ce si� w tr�jwymiarowej przestrzeni ma sze�� stopni swobody
(trzy dla pozycji i trzy dla pr�dko�ci). Jego orbita jest dok�adnie okre�lona przez
siedem niezale�nych parametr�w. Zwykle u�ywa si� nast�puj�cych parametr�w:

{\displaystyle a} a � p�o� wielka (�rednia odleg�o�� od centrum),

{\displaystyle \epsilon } \epsilon � ekscentryczno�� (mimo�r�d),
{\displaystyle i} i � inklinacja (nachylenie orbity),
{\displaystyle \omega } \omega � argument perycentrum (lub {\displaystyle \omega
^{*}} {\displaystyle \omega ^{*}} � d�ugo�� perycentrum dla i = 0� lub i = 180�),
{\displaystyle \Omega } \Omega � d�ugo�� w�z�a wst�puj�cego
{\displaystyle t_{0}} t_{0} � moment przej�cia cia�a przez perycentrum (�rednia
anomalia w danej epoce {\displaystyle {\frac {t_{0}}{n(t_{0}-T)}}} {\displaystyle
{\frac {t_{0}}{n(t_{0}-T)}}} albo warto�� {\displaystyle \epsilon =\omega ^{*}
+n(t_{0}-T)} {\displaystyle \epsilon =\omega ^{*}+n(t_{0}-T)}),
{\displaystyle n} n � �redni ruch dzienny.
{\displaystyle adk} {\displaystyle adk}- inklinacja (przej�cie i ruch cia�a
niebieskiego) warto�ci ponadasteroidalnych
R�wnanie biegunowe elipsy ma posta�:

{\displaystyle r={\frac {a(1-\epsilon ^{2})}{1+\epsilon \cos(\phi )}}}

{\displaystyle r={\frac {a(1-\epsilon ^{2})}{1+\epsilon \cos(\phi )}}}
sk�d �atwo mo�na obliczy� najmniejsz� i najwi�ksz� d�ugo�� promienia wodz�cego:

odleg�o�� do perycentrum {\displaystyle r_{p}=a(1-\epsilon )} {\displaystyle

r_{p}=a(1-\epsilon )},
odleg�o�� do apocentrum {\displaystyle r_{a}=a(1+\epsilon )} {\displaystyle
r_{a}=a(1+\epsilon )}.
Okres obiegu po orbicie jest dany wzorem:

{\displaystyle P=2\pi {\sqrt {\frac {r^{3}}{G(M_{1}+M_{2})}}}} {\displaystyle

P=2\pi {\sqrt {\frac {r^{3}}{G(M_{1}+M_{2})}}}},
gdzie {\displaystyle P} P oznacza okres orbitalny, {\displaystyle r} r jest
odleg�o�ci� pomi�dzy cia�ami, {\displaystyle M_{1}} M_{1} i {\displaystyle M_{2}}
M_{2} s� masami cia�, a {\displaystyle G} G jest sta�� grawitacji.

Orbity oko�oziemskie[edytuj | edytuj kod]

Satelity i stacje kosmiczne stworzone przez cz�owieka zazwyczaj wynoszone s� na
orbity oko�oziemskie (skr�towo u�ywa si� okre�lenia �orbita ziemska�, cho� �ci�le
oznacza ono orbit� Ziemi wok� S�o�ca). Znajduj� si� one w r�nej odleg�o�ci od
Ziemi; ze wzgl�du na wysoko�� nad powierzchni� Ziemi wyr�niane s�:

niska orbita oko�oziemska (na wysoko�ci od 200 do 2000 kilometr�w nad Ziemi�);
�rednia orbita oko�oziemska (powy�ej 2000 km i poni�ej orbity geostacjonarnej � 35
786 km),
orbita geostacjonarna (35 786 km nad r�wnikiem), b�d�ca szczeg�lnym przypadkiem
orbity geosynchronicznej;
Wysoka orbita oko�oziemska (powy�ej orbity geostacjonarnej).
Zobacz te�[edytuj | edytuj kod]
Zobacz has�o orbita w Wikis�owniku
orbita heliosynchroniczna
ruch wsteczny
satelita
sztuczny satelita
Kategorie: OrbityAstronautyka
Menu nawigacyjne
Nie jeste� zalogowanyDyskusjaEdycjeUtw�rz kontoZaloguj
si�Artyku�DyskusjaCzytajEdytujEdytuj kod �r�d�owyHistoria i autorzySzukaj

Przeszukaj Wikipedi�
Przejd�
Strona g��wna
Losuj artyku�
Kategorie artyku��w
Najlepsze artyku�y
Cz�ste pytania (FAQ)
Dla czytelnik�w
O Wikipedii
Zg�o� b��d
Kontakt
Wspom� Wikipedi�
Dla wikipedyst�w
Pierwsze kroki
Portal wikipedyst�w
Og�oszenia
Zasady
Pomoc
Ostatnie zmiany
Narz�dzia
Linkuj�ce
Zmiany w linkowanych
Prze�lij plik
Strony specjalne
Link do tej wersji
Informacje o tej stronie
Element Wikidanych
Cytowanie tego artyku�u
Drukuj lub eksportuj
Utw�rz ksi��k�
Pobierz jako PDF
Wersja do druku
W innych projektach
Wikimedia Commons
W innych j�zykach
Afrikaans
Alemannisch
???????
Asturianu
Az?rbaycanca
??????
?????
??????????
?????????? (???????????)?
???????
?????????
Bosanski
Brezhoneg
Catala
�e�tina
ChiShona
Dansk
Deutsch
Eesti
English
Espanol
Esperanto
Euskara
?????
Fran�ais
Frysk
Gaeilge
Gaelg
Gaidhlig
Galego
???
???????
??????
Hrvatski
Ido
Bahasa Indonesia
Italiano
?????
????????-???????
???????
???????
Kiswahili
Kurd�
????????
Latina
Latvie�u
L�tzebuergesch
Lietuviu
Lumbaart
Magyar
??????????
?????
Bahasa Melayu
Nederlands
???
Norsk
Norsk nynorsk
Occitan
O�zbekcha/???????
??????
??????
Patois
Plattd��tsch
Portugues
Rom�n�
???????
???? ????
Scots
Shqip
Sicilianu
Simple English
Sloven�ina
Sloven��ina
?????
?????? / srpski
Srpskohrvatski / ??????????????
Basa Sunda
Suomi
Svenska
Tagalog
?????
???
T�rk�e
??????????
????
Veneto
Veps�n kel�
Ti?ng Vi?t
Winaray
??
??
Edytuj linki
T� stron� ostatnio edytowano 08:03, 5 sie 2017.
Tekst udost�pniany na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych
warunkach, z mo�liwo�ci� obowi�zywania dodatkowych ogranicze�. Zobacz szczeg�owe
informacje o warunkach korzystania.
Polityka ochrony prywatno�ciO WikipediiKorzystasz z Wikipedii tylko na w�asn�
odpowiedzialno��Dla deweloper�wKomunikat na temat ciasteczekWersja dla urz�dze�
mobilnychWikimedia Foundation Powered by MediaWiki