You are on page 1of 52

VIII Zachodniopomorski Festiwal Nauki

w Szczecinie i Koszalinie
pod patronatem
WŁADYSŁAWA HUSEJKI
MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA
ZACHODNIOPOMORSKIEGO
Szczecin 2008
Akademia Morska w Szczecinie

Szczecińska Filia
Akademii Muzycznej w Poznaniu

Akademia Rolnicza w Szczecinie

Politechnika Szczecińska

Politechnika Koszalińska

Pomorska Akademia Medyczna

Uniwersytet Szczeciński

Wyższa Szkoła
Administracji Publicznej

Wyższa Szkoła Humanistyczna


Towarzystwa Wiedzy Powszechnej

Wyższa Szkoła Sztuki Użytkowej

Archiwum Państwowe w Szczecinie

Książnica Pomorska w Szczecinie

Muzeum Narodowe

Koszalińskie Towarzystwo Naukowe

Regionalna Dyrekcja
Lasów Państwowych
w Szczecinie
SOCIETAS SCIENTIARUM STATINENSIS
Szczecińskie Towarzystwo Naukowe

VIII Zachodniopomorski Festiwal Nauki


w Szczecinie i Koszalinie
pod patronatem

MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO


WŁADYSŁAWA HUSEJKI

Szczecin 2008
SOCIETAS SZIENTIARUM STETINENSIS
SZCZECIŃSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE

Główny Redaktor Wydawnictw STN


prof. dr hab. inż. Jacek A. Soroka

Biuletyn pod redakcją prof. dr hab. Janiny Jasnowskiej

KOMITET HONOROWY
prof. dr hab. Waldemar Tarczyński - Rektor Uniwersytetu Szczecińskiego
prof. dr hab. med. Przemysław Nowacki - Rektor Pomorskiej Akademii Medycznej
prof. dr hab. inż. Włodzimierz Kiernożycki - Rektor Politechniki Szczecińskiej
prof. dr hab. inż. Jan Dawidowski - Rektor Akademii Rolniczej w Szczecinie
prof. dr hab. inż. Stanisław Gucma - Rektor Akademii Morskiej w Szczecinie
prof. dr hab. inż.Tomasz Krzyżyński - Rektor Politechniki Koszalińskiej
prof. Maria Radomska-Tomczuk - Rektor Wyższej Szkoty Sztuki Użytkowej
dr Anna Nowak - Rektor Wyższej Szkoły Humanistycznej TWP
dr Włodzimierz Puzyna - Rektor Wyższej Szkoły Administracji Publicznej.
adiunkt Jerzy Siemak - Prorektor ds. filii Akademii Muzycznej w Szczecinie
dr Jan Macholak - Dyrektor Archiwum Państwowego w Szczecinie
mgr Lech Karwowski - Dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie
mgr Artur Gałęski - Zachodniopomorski Kurator Oświaty
mgr Michał Przepiera - Dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej Ochrony Środowiska
Urzędu Miasta Szczecin
mgr inż. Sławomir Wencel - Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie

KOMITET ORGANIZACYJNY
Przewodniczący:
prof. dr hab. inż. Mieczysław Wysiecki - Prezes Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego

Członkowie:
prof. dr hab. Janina Jasnowska - Szczecińskie Towarzystwo Naukowe
prof. dr hab. Henryk Komarnicki - Szczecińskie Towarzystwo Naukowe
prof. dr hab. Radosław Gaziński - Szczecińskie Towarzystwo Naukowe
prof. dr hab. inż. Wojciech Kacalak - Prezes Koszalińskiego Towarzystwa Naukowego
prof. dr hab. Wanda Bacieczko - Akademia Rolnicza w Szczecinie
prof. dr hab. med. Barbara Gawrońska-Szklarz - Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie
dr hab. med. Andrzej Brodkiewicz - Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie
dr hab. med. Leszek Domański - Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie
prof. dr hab. Ewa Komorowska - Uniwersytet Szczeciński
dr inż. Tarik Damra - Uniwersytet Szczeciński
dr inż. Beata Michalkiewicz - Politechnika Szczecińska
prof. dr hab. inż. Bronisław Słowiński - Politechnika Koszalińska
prof. dr hab. inż. Zofia Jóżwiak - Akademia Morska w Szczecinie
adiunkt Kornela Arwicz-Sienicka - Filia Akademii Muzycznej w Szczecinie
dr Bazyli Baran - Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Szczecinie
prof. dr hab. Irena Machaj - Wyższa Szkoła Humanistyczna TWP w Szczecinie
mgr Danuta Dąbrowska-Wojciechowska - Wyższa Szkoła Sztuki Użytkowej w Szczecinie
mgr Cecylia Judek - Książnica Pomorska w Szczecinie
dr Bogdana Kozińska - Muzeum Narodowe w Szczecinie
mgr Małgorzata Makowska - Zachodniopomorskie Kuratorium Oświaty w Szczecinie
mgr inż. Stanisław Kmiecik - Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie
mgr inż. Jacek Kowalski - Wydział Gospodarki Komunalnej Ochrony Środowiska
Urzędu Miasta Szczecin

Dofinansowano ze środków
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

BIURO ORGANIZACYJNE:
Szczecińskie Towarzystwo Naukowe. Wanda Jarymowicz
al. Wojska Polskiego 96. 71-481 Szczecin, tel. (0-91) 423-18-62, fax (0-91) 422-14-87
Politechnika Koszalińska. Bogusława Piec
ul. Racławicka 15/17. 75-620 Koszalin tel. (0-94) 347-83-68
www.us.szc.pl/festiwal
O ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI 4
Od Redakcji 4
JAK PRZEBIEGAŁ VIII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI 2008
prof. dr hab. Janina Jasnowska z ramienia Kamilem Organizacyjnego 4
OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ NAUKI 5
POCZĄTEK FESTIWALU - sobota 20.09.08 - KRAJOWY DZIEŃ NAUKI 5
WYS I \l'll Nil: I'O PROJEKCJI FILMÓWHISTORYCZNYCH ..SZCZECIN - PIERWSZE DNI" (TAŚMA I8MM)
I ..Sl OWIANSK1 SZCZECIN" (TAŚMA 35 MM) W RAMACH FESTIWALU NAUKI STN -WRZESIEŃ 2008
prof. dr hab. Kazimierz Koztowski Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Szczecińskiego 5
SPACERKIEM MIĘDZY OSOWEM A GŁĘBOKIM Z HISTORIĄ W TLEprof. drhah. Radosław Gaziński. STN 5
OD OSOWA DO JEZIORA Gl I HOKI1 (,O PRZEZ DOI.INI; SIEDMIU MŁYNÓW- PRZYRODA
Piotr Siuda. Zakład Ustug Komunalnych Wydziału Lasów Miejskich 7
DENDROFLORA I ZABYTKI CMENTARZA CENTRALNEGO W SZCZECINIE
dr int Marcin Kubuś Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów Zieleni Akademia Rolnicza w Szczecinie 8
I'\KK/I K( 1MSKII GO I W MY( IIROBRI GO - CENNE ZAŁOŻENIA PRZYRODNICZO-HISTORYCZNE SZCZECINA
dr ini Grzegorz Nowak Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów Zieleni Akademia Rolnicza w Szczecinie 9
S< II /KAPR/YRODNK / O l IIS K)RY( /NAW DOLINIE CHOJNÓWKII AKTYWNA OCHRONA NIETOPERZY W PUSZCZY BUKÓW II
mgr int Graiyna Domian, przewodnik 10
UROCZYSTA INAUGURACJA MII ZACHODNIOPOMORSKIEGO FESTIWALU NAUKI 13
DYSKUSJE PANELOWE 13
ORGANIZMY GENETYCZNIE MODYFIKOWANE - MITY I RZECZYWISTOŚĆ pro/ drhab. Stanisława Rogalska 1.1
CZY MOŻLIWE JEST PEŁNE BEZPIECZEŃSTWO STATKÓW PASAŻERSKICH'
Moderator: dr hab. ini Zofia Jóżwiak. /traf. AM. prelegenci: prof. kpt. iw. Jerzy Hajduk, dr int Zbigniew Szozda 15
CZY JESZCZE ISTNIEJE POLSKU- RYBOŁÓWSTWO BAŁTYCKIE 'prof. drhab. Juliusz C. Chojnacti 16
CZY ŚWIAT KRĘCI SIEWOKÓŁ INFORMATYKI'.'/™/. PS. drhab. ini Antoni Wiliński - dziekan Wydz. Informatyki PS 16
SPOTKANIA PRZEDSTAWICIELI SZKÓL WYŻSZYCH SZCZECINA Z NAUCZYCIELAMI SZKÓŁ ŚREDNICH WOJEWÓDZTWA
ZACHODNIOPOMORSKIEGONA ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI 2008prof. dr hab. med. Barbara Gamońska-Szklarz 18
FESTIWAL W UCZELNIACH 19
II SUW \l \ \l Kl 2008 NAWYDZ1AI I \1 U l MATYCZNO-FIZYCZNYM US dr hab. prof. US Jerz}'Stelmach 19
SPRAWOZDANIE WYDZIAŁU NAUK PRZYRODNICZYCH/?™/ dr hab. Dariusz Wysocki -prodziekan 19
UDZIAI KOI A NAUKOWEGO MIkROHIOLOGÓ WUS W NOCY NAUKOWCÓW W RAMACH FESTIWALU NAUKI 2008
1'awel Traczrk. student l\' roku Biologii US 20
SŁONECZNE PROMIENIE VIII ZACHODNIOPOMORSKII GO II SIIWALU NAUKI W UNIWERSYTEC1I S/( VI (INSKIM
pełnomocnik Rektora ds. Festiwalu Sanki u ('ntwersytecie Szczecińskim prof. dr hab. Ewa Komorowska 20
KOŁA NAUKOWI WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NA VIII ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI 200S
mgr Sylwia Bąkowska, Katedra Marketingu 21
NOCNA! K()W( WAURZE I IIO1OGII 1 EKONOMII/?™/<//"//<?/>. Ewa Komorowska. mgr Sylwia Bąkowska 22
PRZI Uli G VIII ZACHODNIOPOMORSKIEGO FESTIWALU NAUKI W BIBLIOTECE GŁÓWNEJ UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKI! GO
mgr Urszula Ganakowska 22
WYKŁADY NA UNIWERSYTECIE SZCZECIŃSKIM
CZY WYKRĘT JĘZYKOWY JEST ELEMENTEM WSPÓŁCZESNEJ STRATEGII KOMU N KACYJN1 I ' prof. dr hab. Ewa Komorowska 23
OBRA/ AMERYKI W POI SKIN I 111 RAI 1 R/l Anna Lakowicz-Dopiera 23
WSPÓŁCZESNA AMERYKA W OCZACH NAUCZYCIELA AKADEMICKU GOJ////. Anna Gonerko-Frej 23
INII RM rWJĘZYKl II RMINY. Dl I INK II I Dl I I \ I ()W A N11: mgr Rafał Sidomwicz. Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa US 24
WSPÓŁCZESNA LITERATURA UKRAIŃSKA W POLSKICH TŁUMACZENIACH dr Andrzej Wątorski 24
\ III ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI W AKADEMII ROLNICZEJ dr hab. Wanda Bacieczko prof. nadzw. AR 25
RÓŻA W OGRODZIE dr (ni Agnieszka Dobrowolska 26
VIII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI W POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ dr hab. n. med. Andrzej Brodkiewicz 27
RESEARCHERS' NIGHT- NOC NAUKOW( OW red Kinga Brandys - Rzecznik Prasom PAM 27
MII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI W AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE/)/*)/MMW/-hab. int. ZofiaJóżwiak 28
VII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI W POLITECHNICE SZCZECIŃSKIEJ di• hab. ini. Beata Michalkiewicz 28
PR1 /I STACJA W NAMKK II WYDZIAŁU INŻYNIERII MECHANICZNI .11 Ml C 11ATRONIKI POLITEC IIMKISA /ICIŃSKIEJ 29
CZY Z CELULOZY MOŻNA OTRZYMAĆ ALKOHOL'.'/łga/a Markowska-Szczupak 30
VIII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W SZCZECINIE 31
MII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLE SZTUKI UŻYTKOWEJ W SZCZECINIEpm/ Maria Radomska-lomczitk 32
S P R A W O Z D A N I E : Z U D Z I A Ł U M U Z E U M N A R O D O W E G O W S Z C Z E C I N I E W VIII Z A C H O D N I O P O M O R S K I M I I S I IW \I I N \I KI
dr Bogdana Kozińska 32
SPRAWOZDANIE KSIĄŻNICY POMORSKIEJ Z VIII ZACHODNIOPOMORSKIEGO FESTIWALUNAI Kl mgr Cecylia Judek 33
LASY PAŃSTWOWE NA ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI
mgr Ini Jolanta Sojka, mgr ini Stanisław Kmiecik Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie 34
N( X NAUKOW( ()W mgr Int. Kinga Wchczko-Czacliwa 35
VIII Z A C H O D N I O P O M O R S K I FESTIWAL NAUKI W POLITECHNICE KOSZALIŃSKIEJ 38
O ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI I SPOTKANIAC II W l'()l ( /> Nil ZDROJU, BARWICACH I CZAPLINKU
prof. dr hab. Jamna Jasnowska 39
LEKCJE FESTIWAI OW I 40
I I K< JAFESTIWAI OWA / B O I \Nlkl DLA U( ZNIÓW GIMNAZJUM NR 23 W SZCZECINIE prof. emer. dr hab. Janina Jasnowska 40
1 I K( II II SilWM OWI W KSI\/NI( \ POMORSKI! 1 mgr Cecylia Judek 41
WARSZTATY TERENOWE 41
SPRAWOZDANI] / WY( II ( /Kl TERENOWEJ DOWOLIŃSklHGO l'\RKi: NARODOWEGO/rgrAfarta/ł/enA mgr Kamila Mianowicz 41
WYCIECZKA DO DRAWIENSKIEGO PARKU NARODOWEGO mgr ini Halina Linkowska 43
WYCIECZKA DO PUSZCZY WKK/\NSKI1.1 I Rl/IRWATU ŚWIDWIErfr mi Urszula Banaś-Stankiewicz 44
WARSZTATY W BAR1 INIX K( M ,OR/( )W SKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM prof. dr hab. Wanda Bacieczko 46
SPRAWOZDANIE Z WYCIECZKI TERENOWEJ DO PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH DOLINY DOLNEJ ODRY
Magdalena Ihmdke. Marek Puchalski - Zespól Parków Krajobrazowych Doliny Dolnej Odry w Gryfinie 47
O ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI

Od Redakcji Nowością była Noc Naukowców, o której jest mowa zarówno w


poszczególnych sprawozdaniach z Festiwalu jak i w osobnym arty-
Biuletyn VIII Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki 2008 jest kule, który opracowali organizatorzy z Politechniki Szczecińskiej.
zredagowany podobnie jak wszystkie poprzednie. Zawiera spra- Bardzo ciekawy przebieg Festiwalu w Koszalinie przedstawiono
wozdania z wydarzeń, jakie miaty miejsce w różnych placówkach na fotografiach, pokazujących część plenerową - o charakterze pik-
naukowych, opracowane przez Pełnomocników reprezentujących niku naukowego, oraz część naukową - w wypełnionych po brzegi
te instytucje. Po raz pierwszy sprawozdanie przygotowała Regio- salach wykładowych.
nalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie, współorganizu- Pewną nowością są wprowadzone w bieżącym roku lekcje festi-
jąca wycieczki wyjazdowe do swoich lasów, oraz tym razem także walowe, realizowane na życzenie szkól miasta Szczecina, jak i na wy-
jako realizator pokazu namiotowego. jazdach. Ich opisy mogą zainteresować szersze grono odbiorców i
Przy sprawozdaniach dodatkowo zamieszczono wybrane przez nauczycieli akademickich tą formą współpracy, o której kilkakrotnie
Pełnomocników, przykładowe wykłady. Natomiast tradycyjnie już w już była mowa na spotkaniach naukowców i nauczycieli szkolnych.
Biuletynie znalazły się prawie wszystkie referaty dotyczące języka pol- Spotkania nauczycieli z władzami i kadrą uczelnianą współorgani-
skiego, stosunkowo łatwe w czytaniu i bardzo pouczające. Poprzez zowane przez Kuratorium Oświaty odbyły się zarówno w Szczecinie jak
wydrukowanie spełniają one dodatkową rolę edukacyjną w tak waż- i w Koszalinie i to na podobny temat, jakim jest przygotowanie uczniów
nej dziedzinie, jaką jest nasza mowa. szkół średnich w zakresie przedmiotów matematyczno-fizycznych.
We wspólnym rozdziale zamieszczono sprawozdania z dyskusji W Biuletynie zamieszczono również krótki opis wiosennego wy-
panelowych, choć odbywały się one w poszczególnych uczelniach. jazdowego Festiwalu w Połczynie Zdroju, Barwicach i Czaplinku, który
Zamieszczamy sprawozdania z wycieczek i serwis fotograficzny, odbył się w dniach 24-26.04.2008..
by utrwalić pamięć o tym, co uczestnicy mieli okazję zobaczyć i prze- Uczestników VIII Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki
żyć. Szerzej omówione zostały nowe trasy po mieście i okolicach, prosimy o uwagi i refleksje na temat nowej formuły tego wyda-
które były zrealizowane w tym roku po raz pierwszy. rzenia, na adres Biura Festiwalu.

JAK PRZEBIEGAŁ
VIII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI 2008
prof. dr hub. Jamnu Jasnowska
i ramienia Komitetu Organizacyjnego

W roku 2008 Zachodniopomorski Festiwal wszystkiego, co stanowiło ówczesny trend i przy- Festiwal w Koszalinie, tym razem bez udziału
Nauki został zapoczątkowany przez wiosenny mus polityczny, a co rzeczywistość społeczną. naukowców ze Szczecina. Został tam. wspa-
wyjazdowy Festiwal na Pojezierzu Drawskim Była też okazja do ciekawej dyskusji. Temat jest niale zorganizowany przez Politechnikę Kosza-
w Połczynie Zdroju, Barwicach i Czaplinku na rozwinięty na dalszych stronach Biuletynu. lińską. Miał on bardzo udany i interesujący
wybranym obszarze Województwa Zachodnio- Tegoroczny Festiwal Nauki został zorganizo- przebieg, łącząc świetną rozrywkę z nauką, pik-
pomorskiego. Obok prelegentów ze Szczecina wany inaczej niż w latach ubiegłych. nik naukowy - z powagą sal wykładowych.
włączyli się w to wspólne dzieło również nau- • Dni tygodnia zostaty podzielone między uczel- Statymi elementami Zachodniopomor-
kowcy z Koszalina. Impreza odbyła się w dniach nie, z których każda, przeznaczyła jeden skiego Festiwalu Nauki byty jak zawsze:
24-26 kwietnia 2008, a materiały ze spotkań uka- dzień na spotkania festiwalowe o różnorodnej • Spotkanie nauczycieli szkót średnich z nau-
zaty się już latem w intersującej publikacji o tematyce. Dzięki temu znacznie więcej czycielami akademickimi
dużym nakładzie 600 egz. Dzięki temu te poży- uczestników zjawiło się równocześnie w sa- • Dyskusje panelowe, które - inaczej niż dotąd,
teczne książeczki, wydane ze środków Woje- lach wykładowych i laboratoriach, gdyż każdy byty prowadzone w poszczególnych uczel-
wódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w chciał skorzystać z możliwości wysłuchania niach według podanego programu.
Szczecinie trafiły na początku roku szkolnego do wykładów, odbycia zajęć laboratoryjnych lub • Wykłady, laboratoria, warsztaty, pokazy i
rąk młodzieży szkolnej, która uczestniczyła w warsztatów. Nie można jednak powiedzieć, ze wystawy w poszczególnych uczelniach
wiosennych Spotkaniach. Krótki opis tego wyda- ogólna liczba uczestników wzrosła, gdyż • Spotkania w Książnicy Pomorskiej i w Mu-
rzenia zamieszczono w dalszej części Biuletynu. przepustowość sal w jednym dniu byta oczy- zeum Narodowym.
VIII Festiwal w Szczecinie w dniach 20 - wiście mniejsza niż w ciągu tygodnia, ograni- • Wyjazdy autokarowe o charakterze warszta-
28.09.2008 - rozpoczął się jak co roku w ogól- czona czasem i przestrzenią. tów terenowych do cennych obszarów przy-
nopolskim Dniu Nauki, organizowanym w więk- • Dniami tygodnia podzieliły się państwowe rodniczych - organizowane na określonych
szości ośrodków akademickich w kraju. Była to uczelnie Szczecina, do których należą Uni- zasadach, które są omówione razem z opi-
sobota 20 września 2008 r., dzień ciepły i po- wersytet Szczeciński, Pomorska Akademia sem tras i tematyki.
godny, co sprzyjało imprezom plenerowym - Medyczna, Akademia Morska, Politechnika Wprowadzono też nowości, które zwięk-
spacerom i wycieczkom po mieście i bliskiej Szczecińska i Akademia Rolnicza. szyły zainteresowanie młodzieży i dorosłego
okolicy - dla rodzin wspólnie spędzających so- • Uczelnie niepubliczne również przeznaczyły społeczeństwa naszego miasta
botni wypoczynek. określone dni, równolegle z uczelniami pań- Do bardzo atrakcyjnych należała Noc Nau-
W sobotę a także w niedzielę byt wolny wstęp stwowymi według ustalonego planu, ale w nie- kowca połączona z Zachodniopomorskim Fes-
do Muzeum Narodowego, z czego skorzystali których przypadkach - w wyniku tiwalem Nauki przez prezentacje namiotowe „od
liczni mieszkańcy Szczecina. konkurencyjnych propozycji całkowicie zabrakło południa do północy" w plenerze - przy bu-
Szczególną imprezą byty pokazy filmów z tam chętnych uczestników. Podobne sytuacje dynkach Politechniki Szczecińskiej. Temat ten
pierwszych powojennych lat w Szczecinie, bar- zdarzyły się także w uczelniach państwowych, przewija się przez sprawozdania współorgani-
dzo interesujące zwłaszcza dla młodzieży. Dla gdzie jedne wydziały straciły słuchaczy na rzecz zatorów Festiwalu zamieszczone w Biuletynie a
niej jest to odległa już historia, choć przecież innych wydziałów, lepiej rozreklamowanych. dodatkowo przedstawiony jest przez organiza-
dziadkowie, a często także i rodzice przeżywali • Inne placówki naukowe - Książnica Po- torów Nocy Naukowców.
tamte niełatwe czasy Pokazy filmów odbyty się morska i Muzeum Narodowe zaproponowały W związku z Festiwalem przeprowadzono
w sali kinowej najstarszego Kina Pionier. Wzbo- własne dni i terminy spotkań nie tylko w ty- kilka opisanych dalej lekcji festiwalowych, które
gacone zostaty one obiektywnym komentarzem godniu ale i w dni wolne od pracy - soboty i mogą być organizowane na zapotrzebowanie
historycznym, koniecznym dla odróżnienia tego niedziele, co dało dobrą frekwencję. szkól w całym dalszym okresie po Festiwalu.

4
OGÓLNOPOLSKI DZILŃ NAUKI

POCZĄTEK FESTIWALU - SOBOTA 20.09.08 r.


KRAJOWY DZIEŃ NAUKI
WYSTĄPIENIE PO PROJEKCJI FILMÓW HISTORYCZNYCH „SZCZECIN - PIERWSZE DNI" (TAŚMA 18 MM)
I „SŁOWIAŃSKI SZCZECIN" (TAŚMA 35 MM) W RAMACH FESTIWALU NAUKI STN - WRZESIEŃ 2008

prof. dr hab. Kazimier: Koztowski


Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Szczecińskiego

Szanowni Państwo. piastowskim mieście, o historycznych i moral- propaganda jednoznacznie eksponowała gło-
Zaprezentowane filmy - przechowywane w nych prawach Polski do ziem odzyskanych, w sowanie „ 3 x tak" zgodnie z linią bloku PPR,
zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie tym do Szczecina, przywołują zagrożenie ze PPS, SD i SL. Niesprawiedliwie i tendencyjnie
wymagają komentarza. Skupię się na filmie strony rewizjonizmu niemieckiego oraz propa- przedstawiano politykę partii Stanisława Miko-
„Szczecin - pierwsze dni", bowiem film „Sło- gują - często natrętnie - przyjaźń ze Związkiem tajczyka, czyli PSL, który wzywał, aby głosować
wiański Szczecin" nie powinien budzić kontro- Radzieckim. Trzeba zwrócić uwagę, iż zakoń- „2 x tak", a zalecała opowiedzieć się przeciwko
wersji, gdyż jest to przegląd ciekawie czony wielkim sukcesem Rzeczypospolitej likwidacji Senatu. Faktycznie - wbrew temu, co
zaprezentowanego dorobku archeologów pra- okres osadnictwa polskiego (1945-1948) na mówiono w filmie - referendum to zakończyło
cujących z powodzeniem na Pomorzu Za- ziemiach pozyskanych na zachodzie w 1945 r. się zwycięstwem PSL mniej więcej w proporcji
chodnim, a szczególnie w Szczecinie. Wyniki ma swoją genezę polityczną, dyplomatyczną i 65:35. Po sfałszowaniu wyników referendum
ich prac zostały później upowszechnione w moralną. Na uwagę zasługuje konstruktywne i podano wyniki zupełnie odwrotne. W okresie
licznych publikacjach. rzetelne współdziałanie wszystkich odpowie- przygotowań do referendum w kwietniu 1946
Pragnę powiedzieć, iż znane mi filmy do- dzialnych za przejęcie ziem zachodnich sit po- r. odbyła się szczecińska manifestacja „Trzy-
kumentalne, w tym dotyczące regionu, za- litycznych, jakie w owym czasie występowały mamy straż nad Odrą". Była to impreza bardzo
równo z okresu Polski Ludowej, jak i powstałe w kraju. Mam tu na myśli zdominowane przez sensowna, o wyraźnie patriotycznym charak-
w III RR mają wymowę, którą można by pod- komunistów z Polskiej Partii Robotniczej wła- terze. Niestety, władze chciały ją zdyskontować
ciągnąć pod tzw. politykę historyczną. Te, które dze, opozycję polityczną, czyli Polskie Stron- w walce politycznej z PSL-em (przyjazd Bole-
powstały do 1989 r. starają się propagować nictwo Ludowe oraz sprawujący „rząd dusz" sława Bieruta, prezydenta KRN). Część społe-
słuszność polityki ówczesnych władz, te zaś, czeństwa, a szczególnie młodzież, w czasie tej
Kościół. Otóż głównie do 1947 r., mimo brutal-
które zrealizowane zostały w ostatnich 18 la- manifestacji wyraźnie poparta obecnego w
nej walki politycznej o kształt władzy (referen-
tach w zasadzie koncentrują się na negacji Szczecinie lidera PSL, wicepremiera S. Miko-
dum 1946 r. i wybory do Sejmu 1947 r),
wcześniej prezentowanych tez. Mimo tej wy- lajczyka. Twórcy filmu wyraźnie tendencyjnie
wysiedlenie Niemców (w filmie nie ma śladu
raźnej tendencji są one często niezwykle przedstawiają to wydarzenie. Wspomnieć też
wskazującego na dramat dotychczasowych trzeba, iż wybory do Sejmu ze stycznia 1947 r.
ważne i pożyteczne, wszakże oglądający je mieszkańców Szczecina), osadnictwo Pola-
powinien być do percepcji takiego dokumentu przebiegały bardziej w warunkach terroru niż
ków z terenów Polski centralnej i terenów utra- entuzjazmu, czego film nie oddaje.
przygotowany, mieć pewną wiedzę meryto- conych na wschodzie, uruchomienie
ryczną i znać realia epoki. gospodarki, budowanie polskiego szkolnictwa, Mimo tych oczywistych deformacji, film po-
Głównym walorem filmu „Szczecin - pierw- służby zdrowia, kultury, sportu, wydawnictw kazuje - jak wyżej wspomniałem - faktyczny,
sze dni" jest autentyczny obraz zniszczonego itp., nie stanowiły płaszczyzny konfrontacji. W sugestywny obraz polskiego wysiłku ekono-
miasta i zasiedlających go ludzi, którzy podjęli tych to warunkach rozwijał się etos pioniera, micznego i kulturowego, realizowanego w
się próby jego zagospodarowania po heka- który mimo powszechnie znanych przemian duchu patriotyzmu i poczucia niezwykłości
tombie drugiej wojny światowej. Autorzy filmu politycznych przetrwał po dzień dzisiejszy. chwili dziejowej. Pokazano postacie liderów
koncentrują się na wydarzeniach związanych Współcześnie uderza brak informacji o dra- polskiego osadnictwa z Leonardem Borkowi-
z procesem polskiego osadnictwa i praw Pol- macie wysiedlanych Niemców. Nie można jed- czem i Piotrem Zarembą na czele. Pokazano
ski do granicy na Odrze i Nysie. Dziś forma nak dzisiejszych kryteriów moralnych i wydarzenia, dzięki którym Szczecin został od-
przedstawienia historycznych wydarzeń politycznych odnosić do powojennego czasu budowany, spolonizowany i jako taki przetrwał
sprzed ponad 60 lat może budzić kontro- nienawiści i rozrachunku z III Rzeszą. i rozwinął się w następnych dziesięcioleciach,
wersje, a nawet ironię. Autorzy filmu i komen- Kilka stów chciałbym poświęcić referen- po dzień dzisiejszy, w którym inne impulsy
tatorzy z ogromną determinacją mówią o dum ludowemu z czerwca 1946 r. Ówczesna kształtują psychikę społeczeństwa.

20.09.2008

SPACERKIEM MIĘDZY OSOWEM A GŁĘBOKIM Z HISTORIĄ W TLE

prof. dr hab. Radosław (iaziński


Szczecińskie Towarzyshu) Naukowe

W dniu 20 września 2008 roku w ramach VIII dzić od potowy XII wieku zarówno książęta jak i uzyskaniu wspomnianego dyplomu szczecinia-
Szczecińskiego Festiwalu Nauki odbyt się spa- kościół. Wydarzenia te przyniosły początek wsi nie spłacili wasali Barnima I i Osów stal się wsią
cer Doliną Siedmiu Młynów połączony z ogni- Osów, która wchodziła w skład dóbr książęcych miejską. Ten stan prawny potwierdzały doku-
skiem i pieczeniem kiełbasek. Jego i byta zarządzana przez książęcych wasali. Być menty wydawane przez następców Barnima I:
podstawowym celem było pokazanie miesz- może w przypadku Osowa jednym z nich byt Bogusława IV (1293 r), Ottona I (1308 r), War-
kańcom Szczecina piękna przyrody i dziejów tej wzmiankowany w 1267 roku Johannse dictus cislawa IV (1309 r.) oraz Świętobora III i Bogu-
części miasta. Tereny położone na północ i pól- Wossow. Sama wieś w źródłach historycznych sława VII (1373 r). Już od 1283 roku w Osowie
nocny-zachód od szczecińskiego grodu stano- po raz pierwszy odnotowana została w 1277 istniał kościół, będący filią parafii w Golęcinie.
wiły od wczesnego średniowiecza najbliższe roku, w dokumencie księcia pomorskiego Bar- Ogólny patronat nad świątynią sprawowała jed-
zaplecze rozwijającego się ośrodka. Obszar o nima I. Wspomniany przywilej nadawał Osów nak rada miejska. Od średniowiecza Osów byt
którym mowa byt początkowo pokryty lasami wraz z przynależącymi do wsi 54 tanami grun- jedną z wsi wchodzących w skład bezpośred-
należącymi do dzisiejszej Puszczy Wkrzańskiej. tów Szczecinowi pod warunkiem, że miasto wy- niego zaplecza żywnościowego Szczecina,
Akcję osadniczą i wyrąb lasu zaczęli tu prowa- kupi osadę od książęcych wasali. Wkrótce po mimo że jego grunty nie należały do najuro-

5
OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ NAUKI

dzajniejszych. O szczególnym znaczeniu gos- chłopom nie wolno było obciążać gospodarstw budulcowe w należących do państwa lasach ta-
podarczym Osowa dla miasta zadecydował długami, winni byli natomiast płacić w ustalo- nowskich. Ubożsi gospodarze prace w lesie
jednak płynący w pobliżu wsi potok Osówka nym terminie czynsz i na żądanie władz miej- traktowali jako dodatkowe źródło zarobku. Ze
(wcześniejsze nazwy: Potok Siedmiu Braci - S/e- skich wykonywać nakazane robocizny. Chłopi z względu na takie ukształtowanie terenów nale-
benbruder Bach, Dzwoniący Potok - Klingende Osowa musieli dodatkowo pracować na ziemi żących do wsi, część wyżej położonych łąk wy-
Beeke, Młynówka - Muhlenbach) nad którym od należącej do miejskiego folwarku w Bystrej. Bez sychała w czasie lata. Zmuszało to
średniowiecza budowano mtyny. Obszar ten za- zgody rady nie mogli ani opuścić, ani obejmo- mieszkańców do dzierżawienia pastwisk w Bez-
czął wówczas pełnić dla Szczecina rolę centrum wać gospodarstwa. Każdy nowy poddany mu- rzeczu, Wolczkowie i Dobrej Szczecińskiej.
przetwórstwa zbożowego. Ostatecznie nad siał stanąć przed obliczem szafarzy miejskich, Ważną cezurę w dziejach Osowa stanowił 1821
Osówką już w średniowieczu powstało siedem uiścić naznaczone opłaty i złożyć odpowiednią rok. Z jednej strony byt to czas regulacji i sepa-
młynów. Najwyżej położony nosił nazwę Ober- przysięgę. Chłopi miejscy nie mieli prawa wa- racji gruntów wiejskich, z drugiej zaś nastąpiło
muhle (Wyszyna, pierwsza wzmianka z 1495 rzyć piwa ani łowić ryb w wodach należących oficjalne oddzielenie osady od Szczecina. Wieś
roku). Następnymi w kolejności zgodnej z bie- do miasta, nie mogli również sprzedawać skór otrzymała prawa wsi autonomicznej, chociaż
giem potoku byty: Klappmuhle (Łomot, pierw- zwierząt hodowlanych osobom nie mającym autonomia była w praktyce mocno ograni-
sza wzmianka z 1437 roku), Bergmuhle obywatelstwa miejskiego. Wykroczenia prze- czona. Osów został bowiem podporządkowany
(Nagórnik, pierwsza wzmianka z 1510 roku), ciwko tym przepisom i naruszanie własności domenie krzekowskiej. Chłopi osowscy byli
Muthgebermuhle (Zacisze, pierwsza wzmianka miejskiej było karane więzieniem. nadal zmuszani do uprawy ziemi domenalnej
z 1485 roku), Schmetterlingsmuhle (Uroczysko, przez trzy dni w tygodniu, przy czym gospoda-
Losy i stan osowskiej osady był ściśle zwią-
pierwsza wzmianka z 1277 roku), Sauersac- rze pełnorolni świadczyli tę usługę z własnym
zany z gospodarczą sytuacją Szczecina, a ta w
sprzężajem, natomiast zagrodnicy pracowali
kmuhle (później Kaisermuhle, Ustronie, pierw- XVII w. nie była najlepsza. Kłopoty ekonomiczne
bez sprzężaju. Zimą mieszkańców osady zmu-
sza wzmianka z 1277 roku) oraz Kukuksmuhle pogłębiły spustoszenia, jakie w Osowie doko-
szano do wyrębu lasów w zakolach Odry, nale-
(Zazulin, pierwsza wzmianka z 1487 roku). nały w czasie wojny 30-letniej wojska cesarskie,
żących do domeny. Po parcelacji w Osowie
Mimo, że obszar przez który przepływała a następnie Szwedzi. Odbudowa wsi przebie-
zamieszkiwało (ok. 1821 r.) 10 pełnych gospo-
Osówka byt wówczas integralną częścią wsi gała bardzo powoli. Wiele pól i pastwisk pokrył
darzy i 7 zagrodników. Dopiero w II połowie XIX
Osów, to jednak stojące na zakupionych przez młodnik. Nie próbowano ich nawet odzyskać.
w. przeprowadzono ostateczną regulację osow-
miasto gruntach młyny, jak można przypusz- Nowo odbudowana osada została ponownie
skich gruntów. Wieś otrzymała wówczas oso-
czać, byty nadal własnością książęcą. Z czasem dotkliwie zniszczona podczas oblężenia Szcze-
bowość prawną, przyznaną gminom wiejskim, a
(od końca XIII w.) zaczęły one drogą książęcych cina przez Brandenburczyków w 1677 roku.
jej mieszkańcy pełną wolność. W 1840 roku lud-
nadań przechodzić w ręce prywatne, zwłaszcza Spalono wówczas nie tylko wszystkie zabudo-
ność Osowa liczyła już 424 osoby. Nie wszyscy
wpływowej rodziny Wussow, pełniącej w Szcze- wania wsi, ale zniszczono także osowskie
zajmowali się rolnictwem, część mieszkańców
cinie funkcję dziedzicznych sołtysów, a zarazem ogrody i sady. Nic więc dziwnego, że pod ko-
uprawiała rzemiosło, część wreszcie pracowała
przewodniczących lawy miejskiej. Dopiero póź- niec XVII stulecia w Osowie mieszkało tylko 7
w szczecińskim przemyśle. Osów około połowy
niej z rąk prywatnych, bardzo często zamoż- pełnych gospodarzy, 1 niepełny, 1 zagrodnik
XIX w. został więc pośrednio wciągnięty w in-
nych szczecinian, wspomniane mtyny byty oraz 1 komornik. Wieś miała również własnego
tensywny rozwój szczecińskiej okolicy (Szcze-
wykupywane przez miasto. Proces wykupu mły- pasterza. Władzę w imieniu rady miejskiej spra-
cin-miasto, Grabowo, Drzetowo, Żelechowa
nów przez Szczecin zakończył się ostatecznie wował sołtys, posiadający znaczny, bo 7 łanowy
itp), stając się zapleczem siły roboczej. Od lat
nadział.
w początkach XVII w. Zniszczone w czasie 40-tych XIX w. wieś zaczęła także pełnić wobec
wojny trzydziestoletniej, zostały z trudem odbu- W ciągu XVIII stulecia nastąpiła w Osowie Szczecina całkiem nową funkcję, a mianowicie
dowane, aby paść ofiarą konfliktu brandenbur- stabilizacja osadnictwa i ogólne polepszenie ko- stała się z racji pobliskiego lasu i urozmaico-
sko-szwedzkiego w II połowie XVII stulecia. Z niunktury gospodarczej. W1777 roku mieszkało nego terenu celem wycieczek turystycznych
powodu trudnej sytuacji gospodarczej, w jakiej tu 10 pełnych gospodarzy i 7 chałupników. Sta- szczecinian. Uruchomiono wówczas przy wal-
znalazł się Szczecin na przełomie XVII i XVIII w., tystyka ta nie wykazała żadnego zagrodnika, ale nym współudziale nadprezydenta von Bonina
władze miejskie uznały, iż najlepszym rozwiąza- za to odnotowała 1 nauczyciela. W XVIII wieku linię dorożkarską między Szczecinem a Oso-
niem dla młynów nad Osówką będzie oddanie część dochodów z Osowa władze miejskie wem. Coraz liczniejsi wycieczkowicze odwie-
ich w dzierżawę. Odbudową i uruchamianiem przeznaczyły na potrzeby fundacji dobroczyn- dzali nie tylko sam Osów, ale przede wszystkim
młynów będą się wówczas musieli zająć sami nej, mieszczącej się w dawnym pofranciszkań- Dolinę Siedmiu Młynów. Jednocześnie w ciągu
dzierżawcy. skim klasztorze św. Jana. II polowy XIX w. młyny leżące nad Osówką za-
Przez cały omawiany okres owoce pracy W 1806 roku w okolicach Osowa obozował częty stopniowo tracić znaczenie gospodarcze.
miejscowych chłopów w postaci rent zbożo- znaczny oddział francuski, a jego zadaniem Przerabiano je wówczas na obiekty wypoczyn-
wych i pieniężnych byty przejmowane przez była blokada obszarów na północ od Szczecina kowe: gospody, restauracje i kawiarnie. Zbudo-
radę miejską i dzierżawców. Sporo światła na przed próbującymi przedrzeć się tą drogą na wane z ryglówki, z dawnymi urządzeniami stały
sytuację gospodarczą i społeczną chłopów we wschód oddziałami pruskimi. W okolicach wsi się atrakcją dla turystów wędrujących po szla-
wsiach miejskich Szczecina, w tym i w Osowie, toczono wówczas liczne potyczki. Dodatkowo kach dzisiejszego Lasku Arkońskiego.
rzucają rozporządzenia rady miejskiej z II po- obowiązek utrzymania Francuzów spadł w
lowy XVI w., które byty odczytywane przez soł- dużym stopniu na osowskich chłopów. Francu- W 1862 roku w Osowie znajdowało się 7
tysów w czasie dorocznych roków sądowych. skie rekwizycje (po raz kolejny w dziejach) do- gospodarstw pelnorolnych, 10 zagrodniczych
W myśl tych postanowień chłopi powinni pilnie prowadziły wieś do ruiny, chociaż nie zachowały oraz 16 komorniczych. Dodatkowo we wsi
wykonywać różne praktyki religijne i wywiązy- się żadne wzmianki o zniszczeniu samych za- mieszkało 100 robotników dniówkowych. Pod-
wać się z ciążących na nich zobowiązań wzglę- budowań. stawową infrastrukturę osady stanowiło 55 bu-
dem kościoła. Bez zgody rady miejskiej W tym miejscu warto podkreślić, że w II po- dynków mieszkalnych. Gospodarstwa pełne nie
łowie XVIII i na początku XIX stulecia Osów zna- były zbyt duże, liczyły bowiem przeciętnie ok. 77
lazł się nieco na uboczu zachodzących prętów pruskich. Przeważała uprawa żyta, ziem-
przemian gospodarczych. Ponieważ wieś leżała niaków i owsa. Przy domach uprawiano sporo
na terenie pagórkowatym mając średnie i słabe warzyw. Mimo nastawienia się na hodowlę
gleby, dlatego też nie została przebudowana w liczba zwierząt hodowlanych w Osowie nie była
duchu rodzącego się kapitalizmu, tak jak po- zbyt imponująca, prawdopodobnie ze względu
zostałe dobra należące do miasta, w których za- na ograniczoną wydajność tutejszych pastwisk.
kładano plantacje tytoniu, holendernie, czy Próbowano tą sytuację nieco poprawić nawad-
uprawy wchodzących w modę ziemniaków. niając niektóre z łąk wodą pobieraną z Osówki.
Większość terenów Osowa obok pól żyta i owsa W 1865 roku w Osowie hodowano 65 koni, 85
zajmowały pastwiska, łąki i wreszcie młode lasy, sztuk bydła rogatego, 243 owce, 74 świnie oraz
nie nadające się jeszcze do eksploatacji. W tej 8 kóz. Lasy należące do wsi obejmowały wów-
sytuacji mieszkańcy zaopatrywali się w drewno czas obszar 2 591 mórg. Przeważał wtedy las

6
OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ NAUKI

100-letni, poprzecinany młodszymi 30-35- składała się wówczas ze 130 budynków miesz-
letnimi zagajnikami. Las byt systematycznie eks- kalnych.
ploatowany, prowadzono kontrolowane wyręby, Natomiast pierwsza wzmianka o drugiej z ty-
które wykonywało okoto 6-8 robotników dniów- tułowych wsi Głębokim pochodzi z 1266 roku.
kowych. Wówczas to książę Barnim I przekazał połowę
Rzemiosło osowskie prezentowało się w la- miejscowości kościołowi Mariackiemu w Szcze-
tach 60-tych XIX w. jak na warunki wiejskie dość cinie. Posiadanie części, a następnie od 1342
pokaźnie. Poza właścicielami leżących nad roku całości wsi przez szczeciński kościół ma-
Osówką mtynów, tutejsze rzemiosło reprezen- riacki było w XIV wieku wielokrotnie potwier-
towali: ptóciennik, szewc, kowal, stolarz, stel- dzane w źródłach pisanych. Na początku XVI
mach, 2 krawców, 3 piekarzy z 2 czeladnikami. wieku wieś z nieznanych dzisiaj powodów zos-
Ponadto we wsi znajdowały się wówczas 2 tała opuszczona, a w 1527 roku obszar jej byt
sklepy spożywcze i karczma. W 1865 roku określany jako pustka. Prawdopodobnie okoto
zostalości szczecińskiego garnizonu porzuca-
Osów. według jednych źródeł zamieszkiwało już polowy XVI wieku po licznych sporach grunty
jąc w okolicznych lasach sporo sprzętu. Mimo
697 osób (148 rodzin), według innych liczba dawnej wsi przeszły w ręce rodziny Raminów
tych wypadków właściwie ani Głębokie ani po-
mieszkańców dochodziła wtedy do 745 osób. skoro to oni od 1590 roku występują nieprze-
łożony wyżej Osów nie poniosły w 1945 roku ża-
Oczywiście tylko część z nich żyła z zajęć rolni- rwanie jako jej właściciele. W XIX i XX wieku oko-
dnych szkód w zabudowie. Po przyznaniu
czych, niektórzy z rzemiosła, reszta zaś, i to nie lice jeziora stały się miejscem licznych
Szczecina Polsce przez Głębokie między 5 lipca
mata pracowała w szczecińskich fabrykach wycieczek mieszkańców Szczecina. W latach
a 4 października 1945 roku przebiegała linia
(głównie na Drzetowie, Grabowie i Żelechowie). 20-tych XX wieku wybudowano tu kąpielisko i
graniczna oddzielająca Szczecin od radzieckiej
Trzeba więc tu podkreślić, iż w II połowie XIX w. restaurację, a w sosnowym lesie powstało
strefy okupacyjnej. Mimo, że Głębokie i Osów
wyraźnie utrwaliła się funkcja Osowa jako za- osiedle domów jednorodzinnych wypierając
zostały odpowiednio w październiku i we wrześ-
plecza siły roboczej dla przemysłu Szczecina. całkowicie dawną wiejską zabudowę. Pod ko-
niu 1945 roku przejęte przez władze polskie, to
Wiadomo, że we wsi mieszkała także ludność niec II wojny światowej Głębokie przeżywało
jeszcze do początków 1946 roku tereny te nie
pochodzenia żydowskiego. W 1858 roku pra- dramatyczne chwile. Stało się ono miejscem
byty w pełni bezpieczne. Początkowo w okoli-
cował tu 1 żydowski rzemieślnik i 1 drobny ku- pobytu i pracy ostatniego niemieckiego magist-
cach obu osiedli odnotowywano działalność
piec. Wraz z rodzinami Osów zamieszkiwało ratu Szczecina. Według niektórych informacji
Wehrwolfu, później w licznych schronach i bun-
łącznie 9 osób pochodzenia żydowskiego. Re- między samym jeziorem a skrajem osiedla w
krach chętnie kryli się pospolici kryminaliści.
gres gospodarczy po I wojnie światowej spo- kwietniu 1945 roku zakopano skrzynie z częścią
Normalizacja na wspomnianym obszarze za-
wodował spadek liczby mieszkańców Osowa. archiwum miejskiego. Jego poszukiwania pro-
częta następować dopiero w II połowie 1946
Wiadomo, że w 1928 roku wieś zamieszkiwało wadzone w latach 60-tych XX wieku z udziałem
roku po uporaniu się z bandami. W samym Głę-
594 osoby. Liczba ta zaczęta wzrastać dopiero saperów zakończyły się jednak niepowodze-
bokim otwarto wówczas kąpielisko, a oba
w latach 30-tych, osiągając w 1939 roku 935 niem. Wreszcie przez Głębokie w kwietniu 1945
osiedla zaczęty się szybko zaludniać.
mieszkańców. Podstawowa infrastruktura osady roku wycofywały się na pólnocny-zachód po-

20.09.2008

OD OSOWA DO JEZIORA GŁĘBOKIEGO PRZEZ DOLINĘ SIEDMIU MŁYNÓW - PRZYRODA

Piotr Siuda
Zakład I 'stug Komunalnych
Wydziału Lasów Miejskich

Wycieczka, o której pisze powyżej Pan Pro- jące w dolinie, w tym rzadkiego gągola poja-
fesor R. Gaziński odbyta się w dniu 20 września wiającego się nad tutejszymi stawami corocz-
2008 r. w ramach VIII Zachodniopomorskiego nie. Wycieczkowiczom pokazałem również
Festiwalu Nauki. Miałem ogromną przyjemność specyficzne budki lęgowe dla gągolów.
oprowadzać grupę zapalonych turystów przy- 4. „Polana Harcerska" - stawy „Nagórnik" i
rodników po najpiękniejszym zakątku Puszczy „Zacisze".
Wkrzańskiej w Lasku Arkońskim. Dolina Sied- Po kilkusetmetrowym marszu zrobiliśmy
miu Młynów, bo o niej jest mowa, wraz z przy- krótki postój na tzw. Polanie Harcerskiej w cen-
ległymi terenami leśnymi w dużej części trum doliny. Była to okazja do pokazania ele-
pokrywa się z przebiegiem Polsko-Niemiec- mentów rekreacyjnego zagospodarowania
kiego Szlaku Turystycznego „Siedem Mtynów - szczecińskich lasów miejskich - małej architek-
Gubałówka". tury w postaci wiat, stołów oraz miejsc ognisko-
Początek wycieczki zaplanowałem na par- Staw w Dolinie Siedmiu Młynów wych. Uczestnicy z dużym zainteresowaniem
kingu przy Szczecińskiej Gubałówce, gdzie 2. „Wyszyna". obejrzeli również rosnące w pobliżu egzotyczne
uczestnicy wycieczki dotarli autokarem spod W kolejnym punkcie wycieczki zatrzyma- gatunki drzew - żywotniki olbrzymie oraz cypry-
Jasnych Błoni w Szczecinie. Dwieście metrów liśmy się przy najwyżej położonym stawie w Do- sik groszkowy. Natomiast leżące w pobliżu mar-
poniżej parkingu znajdował się pierwszy punkt linie Siedmiu Mtynów. Przedstawiłem pokrótce twe drewno sosnowe było doskonała okazją do
wycieczki zlokalizowany tuż przy cieku Osówka. historię powstania stawów i ich funkcje w prze- przedstawienia najważniejszych szkodników
1. „Dolina Siedmiu Mtynów i Żródta Strumie- szłości. Mając na uwadze zainteresowanie wtórnych drzew iglastych w tym form żeru ce-
nia Osówka". grupy prowadzoną gospodarką leśną w lasach tyńca mniejszego na leżących gałęziach sos-
Uczestnicy z dużym zainteresowaniem wy- miejskich na przykładzie leżącej w pobliżu nowych
słuchali informacji o istniejącym na tym obsza- mygty drewna świerkowego przedstawiłem za- 5. „Zacisze".
rze Zespole Przyrodniczo-Krajobrazowym sady cechowania drewna w lasach zarówno Kolejny punkt wycieczki zlokalizowany byt w
„Dolina Siedmiu Młynów i Źródła Strumienia Skarbu Państwa jak i miejskich. sąsiedztwie jedynych „ocalałych" zabudowań w
Osówka" Po przedstawieniu tych informacji oraz 3. „Łomot" - dwa stawy. „Dolinie Siedmiu Mtynów". Tutaj wycieczkowicze
scharakteryzowaniu cieku Osówki wypływającej W kolejnym punkcie przy stawach „Łomot" mieli okazje obejrzeć okazałego świerka po-
z pobliskiej Lisiej Góry należącej do Wzgórz przedstawiłem aktualną funkcję stawów (zbior- spolitego o pomnikowych rozmiarach, zabezpie-
Warszewskich wyróżniających się specyficznym niki przeciwpożarowe dla lasów miejskich) oraz czonego przed silnymi wiatrami przez system lin
mikroklimatem ruszyliśmy dalej w trasę. opisałem najważniejsze gatunki awifauny bytu- elastycznych oraz podporę mechaniczną.

7
OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ NAUKI

6. Wieża przeciwpożarowa. wieniowe stosowane przez leśników oraz za-


Po krótkim marszu znaleźliśmy się przy sady pielęgnacji drzewostanów liściastych.
wieży telefonii komórkowej jednocześnie wyko- 8. „Polana Sportowa".
rzystywanej przez służby leśne do monitoringu Następnie wracając na wytyczony szlak
przeciwpożarowego. Uczestnikom opisałem turystyczny znaleźliśmy się na największej po-
pokrótce funkcjonujący system ochrony prze- lanie wypoczynkowej w lasach miejskich -
ciwpożarowej w lasach miejskich oraz scha- Polanie Sportowej. Wycieczkowicze obejrzeli
rakteryzowałem główne czynniki zagrożenia wyposażenie polany zawierające zarówno
pożarem lasów w Szczecinie. Uczestnicy z za- urządzenia sportowe jak i elementy małej ar-
interesowaniem wysłuchali także informacji o chitektury. Zapoznali się z zasadami korzys-
przeprowadzonych akcjach gaśniczych z uży- tania i organizacją większych imprez
ciem sprzętu lotniczego. plenerowych na terenach leśnych.
7. Dolina Jasmundzkiej Strugi. 9. Polana za leśniczówką „Biała".
Następnie odchodząc nieco na północ Kilkukilometrowy spacer zakończył się na
dotarliśmy do lasów położonych w dolinie nie- polanie rekreacyjnej na zapleczu zabudowań
wielkiego okresowego strumienia otoczonego Leśnictwa Głębokie. Na zmęczonych ale i z
przez zespól buczyny pomorskiej. pewnością zadowolonych uczestników wy-
Przy pozostawionym w tym miejscu przez cieczki czekało ognisko i poczęstunek, gdzie
leśników do naturalnego rozkładu drewnie na zakończenie został przeprowadzony kon-
bukowym przedstawiłem uczestnikom rolę kurs wiedzy przyrodniczej z pytaniami zawie-
martwego drewna (ostoje ksylobiontów) oraz rającymi tematykę z wycieczki.
rzadkie gatunki występujące w takim ekosys- Nagrody otrzymali: Dawid Prus ze Szkoły
temie np. ciotka matowego. nr VI, Małgorzata Nosal z Liceum nr XVII i
Natomiast naturalne odnowienia bukowe Hanna Komr z Liceum XVII.
pozwoliły mi scharakteryzować zabiegi odno- Wieża ppot w Dolinie Siedmiu Mfynów.

20.09.2008

DENDROFLORA I ZABYTKI CMENTARZA CENTRALNEGO W SZCZECINIE

dr int Marcin Kubuś


Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów Zieleni
Akademia Rolnicza w Szczecinie

Cmentarz Centralny w Szczecinie, trzecia tem do Bramy Głównej. Podczas wędrówki wego „Hakenterrasse" (obecnych Wałów
pod względem wielkości nekropolia w Euro- przedstawiono informacje dotyczące układu Chrobrego). Wśród zieleni lapidarium domi-
pie o charakterze parkowym (o powierzchni przestrzennego cmentarza, jego historii po- nują rośliny zimozielone, m.in. laurowiśnie
167,8 ha), przez wielu uważana za jedną z wstania, charakteru zabytkowych pomników i wschodnie, skimmie japońskie, różaneczniki
najpiękniej rozplanowanych, od lat fascynuje rzeźb nagrobnych (przed- i powojennych) w odmianach, żywotniki (w żywopłotach) oraz
kolejnych (a zdarza się że i wciąż tych sa- oraz cennych drzew i krzewów. Duże wraże- cedry atlaskie odm. 'Glauca'.
mych) uczestników Zachodniopomorskiego nie na uczestnikach wywarło lapidarium urzą- Następnym punktem zwiedzania była
Festiwalu Nauki. Także i w tym roku, w ramach dzone w 2006 roku staraniem Stowarzyszenia Kwatera Zasłużonych - świadek powojennej
VIII edycji spotkań z nauką, 20 września od- na Rzecz Cmentarza Centralnego, m.in. po- historii Szczecina. Wokół okrągłego basenu z
była się kolejna wycieczka przyrodniczo-his- wołanego w celu ochrony dziedzictwa kultu- fontanną (niestety do tej pory nieczynnego),
toryczna po cmentarzu. Spotkanie naszej 46 rowego i przyrodniczego cmentarza. w otoczeniu drzew, m.in. czerwonolistnych
osobowej grupy, tworzonej przez młodzież Zrekonstruowano tu historyczną kompozycję buków, pochowano pionierów Szczecina, pe-
gimnazjalną i ich nauczycieli, studentów, słu- „Gaju Urnowego" (miejsca na pochówki ca- dagogów, ludzi nauki jak i funkcjonariuszy
chaczy Uniwersytetu III wieku oraz szczeci- łopalne) według planu z 1917 roku, z układem dawnej władzy, prominentów, działaczy par-
nian zainteresowanych tematyką odbyło się alejek, matą architekturą: schodami, fon- tyjnych. Posadzone w pobliżu „Drzewka pa-
przy Bramie Głównej Cmentarza Centralnego tanną, daszku w formie „grzybka", ławkami i mięci" to dęby szypułkowe formy stożkowatej,
- monumentalnym neoromańskim portyku, drewnianym mostkiem (na którym uczestnicy które są formą uhonorowania osób wybit-
zbudowanym w latach 1900-1903, a obecnie wycieczki pozowali do pamiątkowej fotogra- nych, autorytetów budujących tożsamość
poddawanym renowacji. Od Bramy Głównej fii) oraz zielenią. Wzdłuż ścieżek ustawiono Szczecina przez Stowarzyszenie Czas Prze-
do Kaplicy Głównej prowadzi lekkim lukiem odrestaurowane zabytkowe nagrobki i po- strzeń Tożsamość.
aleja Okólna obsadzona platanami klonolist- mniki (głównie z piaskowca) odnalezione na W okolicy Kaplicy Głównej spacerowa-
nymi (szerokie aleje drzew różnych gatunków miejscu i w różnych częściach cmentarza, liśmy aleją z lipy krymskiej i poznaliśmy różne
są elementem charakterystycznym w kompo- m.in. z odtworzonym pomnikiem małżonków cenne drzewa, m.in. miłorzęby dwuklapowe,
zycji cmentarza). Jest to jedna z alei otacza- Hermanna i Johanny Haken z 1916 roku, bę- dąb zimozielony, chmielograb europejski,
jących określony obszar we wschodniej, dącego dziełem prof. Ludwika Manzla. Nad- chronioną sosnę limbę. Podeszliśmy także do
starszej części cmentarza i prowadzących do burmistrz Hermann Haken (1828-1916) znajdującego się w pobliżu pomnika nagrob-
punktu wyjścia; są tu także liczne ronda z pro- należał do postaci mających największe za- nego rodziny Meyer. Miejski radca budowlany
mieniście rozchodzącymi się alejami. sługi w kształtowaniu układu urbanistycznego (architekt miejski) Wilhelm Meyer-Schwartau
Trasa zwiedzania wiodła nas przez teren Szczecina. To podczas jego kadencji przypa- (1854-1935) był realizatorem wizji rozwoju
nowo powstałego lapidarium, Kwaterę Zasłu- dającej na lata 1878-1907 zniesiono status Szczecina i projektantem Cmentarza Central-
żonych, okolice Kaplicy Głównej do osi wido- miasta-twierdzy oraz rozpoczęto komple- nego (w jego części wschodniej z monumen-
kowej cmentarza i Kwatery Wojennej i dalej ksową rozbudowę miasta i budowę m.in. talną bramą i neoromańską kaplicą) oraz
zgodnie z przebiegiem alei Okólnej, z powro- Cmentarza Centralnego i założenia taraso- wielu innych budowli w mieście.

8
OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ NAUKI

Następnym punktem naszej trasy byt po-


czątek Osi Widokowej cmentarza, jedno-
cześnie głównej osi założenia (długości 1,3
km) mającej swój początek przy Kaplicy
Głównej i biegnącej ku zachodowi. Perspek-
tywa całości założenia jest w tym miejscu im-
ponująca - na pierwszym planie, w obniżeniu
terenu widoczna jest płaszczyzna trawnika z
basenem, a wyżej i w pewnym oddaleniu
Kwatera Wojenna z pomnikiem Braterstwa
Broni na horyzoncie. Wśród drzew rosnących
na obrzeżach osi rozpoznawaliśmy świerki
serbskie (też w odmianie zwisającej), jodły ka-
lifornijskie, świerki kłujące odm. sinej, różne
gatunki jałowców i wiele innych cennych ro-
ślin. Podziwiano gęsty, szeroki żywopłot z cisa
pospolitego - dzieło sztuki ogrodowej. Idąc
dalej aleją Okólną (w kierunku Bramy Głów-
nej) obsadzoną na tym odcinku dębami czer-
wonymi oglądaliśmy pomniki: „Tym co nie
powrócili z morza", Krzyż Katyński 1940
(umiejscowiony na rodzie otoczonym lipami
krymskimi), pomnik „Pamięci Sybiraków",
Obelisk ku czci „Ofiar Stalinizmu" , Obelisk
„Bohaterom Września 1939". Ze strony
uczestników padały pytania dotyczące cmen-
tarnej symboliki, jak i wymagań uprawowych
Cmentarz Centralny wycieczka, na mostku w lapidarium
różnych napotykanych drzew i krzewów.

Na zakończenie trasy odbyt się konkurs nicza młodzieży była wyjątkowo wysoka, za-
Joanna Mrągowska i Radosław Siuda z Gim-
wiedzy ekologicznej, zdobytej podczas
nazjum nr 6 im. Prof. Stefana Kownasa oraz pewne zobligowana patronatem znamienitych
wspólnej wędrówki. Laureatami konkursu
Roksana Czerep z Gimnazjum nr 23 im. Prof. szczecińskich botaników naukowców i peda-
zostali uczniowie szczecińskich gimnazjów -
Mieczysława Jasnowskiego. Wiedza przyrod- gogów.

20.09.2008

PARK ZEROMSKIEGO I WAŁY CHROBREGO - CENNE ZAŁOŻENIA


PRZYRODNICZO-HISTORYCZNE SZCZECINA

dr inż. Grzegorz Nowak


Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów /Jeleni
Akademia Rolnicza w Szczecinie

W dniu 20 września 2008 roku odbyła się,


w ramach VIII Zachodniopomorskiego Festi-
walu Nauki, kolejna wycieczka ukazująca
szczególnie atrakcyjne zasoby przyrodnicze i
historyczne Szczecina. Spotkanie uczestni-
ków nastąpiło przy pomniku Adama Mickie-
wicza w parku Żeromskiego. Chętnych do
uczestnictwa w spacerze było w tym roku nie-
spełna 30 mieszkańców naszego miasta. Naj-
liczniej reprezentowane byty Gimnazjum nr 6
(15 uczniów + 2 wychowawczynie) oraz Uni-
wersytet Trzeciego Wieku.
Podczas spaceru przedstawiono charak-
terystyczne cechy zwiedzanych terenów.
Szczególną uwagę zwracano na rosnące tam
drzewa i krzewy, omawiając między innymi ich
pochodzenie, morfologię oraz możliwości
uprawy i sposoby pielęgnacji w parkach oraz
ogrodach przydomowych.
W tym roku, zgodnie z wieloletnią tradycją,
wycieczki nie zakończył konkurs dla uczniów
z zakresu wiedzy zdobytej podczas spaceru,
ponieważ w połowie trasy grupy gimnazjalne,
wraz z wychowawczyniami zrezygnowały z
dalszego uczestnictwa.
Owoce i liście dębu burgundzkiego (fredzelkowa- W parku Ifot. G. Nowak)
lego).fot. G. Nowak

9
OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ NAUKI

20.09.2008

ŚCIEŻKA PRZYRODNICZO-HISTORYCZNA W DOLINIE CHOJNOWKI


I AKTYWNA OCHRONA NIETOPERZY W PUSZCZY BUKOWEJ

mgr int Graiyna Domian


przewodnik

Sprawozdanie z wycieczki w dniu 20 wrześ- do Królewca. Odcinek z Berlina do Szczecina się w Szczecińskim Parku Krajobrazowym
nia 2008 r. w ramach VIII Zachodniopomor- oddano do eksploatacji w 1936 r. Odcinek od "Puszcza Bukowa". Utworzony został w 1956
skiego Festiwalu Nauki Załomia do Goleniowa otwarto w 1937 r. Od- roku dla ochrony podzespołu buczyny pomor-
rzucenie przez Polaków żądania zgody na skiej z kostrzewą leśną w runie, lęgu jesiono-
Temat: Szczeciński Park Krajobrazowy „Pusz- przepuszczenie drogi przez terytorium Polski wego i kwaśnej dąbrowy. Obecnie, po
cza Bukowa" było jednym z formalnych pretekstów do hitle- powiększeniu w 2003 roku, obejmuje obszar
rowskiej napaści na nasz kraj we wrześniu 1939 220,50 ha terenów o bardzo zróżnicowanej
Trasa wyjazdu: Szczecin Śródmieście - roku. Od tego roku, przy budowie autostrady rzeźbie. Wysokie wzniesienia, sięgające do 120
Szczecin Zdroje, ul. Mączna - Droga Choj- pracowali jeńcy wojskowi i robotnicy cywilni z m n.p.m. poprzecinane są głębokimi jarami i
nowska w Dolinie Chojnówki na terenie Szcze- Polski i innych krajów Europy, więzieni w około dolinami strumieni, które biorą początek w licz-
cińskiego Parku Krajobrazowego „Puszcza 30 obozach rozmieszczanych w okolicy. Bu- nych żródliskach. Rezerwat wyróżnia się nie-
Bukowa", Jezioro Szmaragdowe - ul. Kopal- dowę autostrady ostatecznie przerwano w zwykłym bogactwem siedlisk, zbiorowisk
niana w Szczecinie Zdrojach. 1943 r. W marcu 1945 roku wycofujący się Nie- roślinnych, flory i fauny. Z północy na południe
mcy wysadzili w powietrze większość mostów przecięty jest doliną strumienia Chojnówka. Po-
Uczestnicy: 39 osób, a w szczególności: autostradowych, a sama autostrada stała się zostałymi rezerwatami przyrody są: Buczynowe
Szkoła Podstawowa nr 48 (5 osób), Szkoła jednym z głównych kierunków forsowania Odry Wąwozy, Kolowskie Parowy, Trawiasta Bu-
Podstawowa nr 68 (7 osób), Uniwersytet Trze- przez Armię Czerwoną w obszarze Między- czyna, Źródliskowa Buczyna i Zdroje.
odrza. Uczestnicy wycieczki dowiedzieli się po-
ciego Wieku i osoby prywatne (27 osób).
Z przydzieloną mi grupą spotkałam się w Obecnie dwupasmowa część od strony nadto, iż lada dzień ustanowiony zostanie w
Szczecinie, na Jasnych Błoniach, o godzinie Berlina łączy się z szosą Świnoujście - Jaku- Puszczy Bukowej kolejny rezerwat przyrody o
10.00. Przybyli prawie wszyscy spośród wcześ- szyce, zaś część jednopasmowa od 1974 r. do- nazwie „Osetno" jako pierwszy rezerwat miko-
niej zapisanych uczestników, toteż wkrótce auto- chodzi do drogi Stargard Szczeciński - logiczny w Polsce o powierzchni 111,59 ha.
kar wypetnit się uczniami ze szkól podstawowych Kołobrzeg na potudniowy-zachód od Chociwla. Przystanek 4 - w miejscu, gdzie po za-
nr 48 i nr 68, a także bardzo liczną reprezentacją Autostrada okrąża od zachodu i północy chodniej stronie rozciągają się drzewostany
Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Puszczę Bukową stanowiąc dwojakiego ro- gospodarcze Puszczy Bukowej a po wschod-
Przejazd autokarem byt bardzo krótki, bo dzaju barierę. Z jednej strony jest barierą eko- niej obszar rezerwatu przyrody „Bukowe
tylko do północnej granicy Szczecińskiego logiczną, utrudniającą przedostawanie się Zdroje", uczestnicy wycieczki dowiedzieli się,
Parku Krajobrazowego „Puszcza Bukowa", w zwierząt na drugą stronę, ale jest również swo- że celem gospodarki leśnej prowadzonej w
tym czasie jednak omówione zostały poszcze- istą barierą ograniczającą rozwój miasta w kie- drzewostanach gospodarczych jest kształto-
gólne formy ochrony przyrody stosowane w runku Puszczy Bukowej. wanie struktury lasów, zachowanie ich bo-
Polsce, ze szczególnym naciskiem na formę Przystanek 2 - w miejscu znajdującym się gactwa biologicznego i jednocześnie wysokiej
jaką jest park krajobrazowy. Z uprzejmym kie- około 200 metrów na południe od wiaduktu au- produkcyjności.
rowcą pożegnaliśmy się na kilka godzin w re- tostrady, po zachodniej stronie Drogi Chojnow- Drzewostany bukowe wymagają szczegól-
jonie ulicy Mącznej w Szczecinie Zdrojach, a skiej, na przełomie XIX i XX wieku Niemcy nego sposobu gospodarowania. W hodowli
sami wyruszyliśmy gruntową drogą na połu- wybudowali sanatorium, które później zostało gatunku wiodącego - buka wykorzystuje się
dnie, trasą „Przyrodniczo-historycznej ścieżki przekształcone w zakład przyrodoleczniczy jego zdolność do naturalnego odnawiania się.
dydaktycznej w Dolinie Chojnówki". (Sanatorium Finkenwalde). Jeszcze przed Jest to drzewo ciężkonasienne, co oznacza, że
Na kolejnych 11 przystankach omawiane wojną był tu ośrodek wypoczynkowo - rekrea- dojrzale nasiona, tzw. bukiew opadają na zie-
były, stosownie do obserwowanych obiektów, cyjny z sanatorium dziecięcym. Obiekty prze- mię, gdzie w sprzyjających warunkach kiełkują.
rozmaite zagadnienia dotyczące środowiska trwały okres wojenny, a po wojnie zostały Młode buczki wzrastają pod osłoną drzew ma-
przyrodniczego Puszczy Bukowej, rezerwatu rozebrane. Wieść niesie, że cegłę rozbiórkową cierzystych i konkurując ze sobą w dostępie do
przyrody „Bukowe Zdroje" oraz tamtejszych wykorzystano do odbudowy Warszawy. Po światła szybko rosną w górę. Z upływem lat, po
pamiątek polodowcowych i pamiątek kultury. dawnym sanatorium pozostały jedynie resztki osiągnięciu około 2 - 4 metrów, zaczyna im
Na przystanku 1 - w rejonie skrzyżowania fundamentów i piękna kolekcja drzew, krzewów brakować światła. Słabsze osobniki zamierają,
Drogi Chojnowskiej z Autostradą, w miejscu, oraz pnączy rosnących w dawnym parku. silniejsze mają szansę dorosnąć tylko wów-
gdzie ponad drogą wznosi się potężny wiadukt, Zachowało się tu kilka drzew o rozmiarach czas, gdy zrobi się luka w koronach starych
uczestnicy wycieczki dowiedzieli się, iż obecna pomnikowych, np. platan klonolistny (250 cm), drzew. W naturalnie toczącym się cyklu, luki po-
autostrada A6 jest zachodnim odcinkiem za- buk zwyczany (350 cm), lipa srebrzysta (330 wstają albo po silnej wichurze, albo z chwilą na-
projektowanego przez Niemców w 1934 roku, cm), wiąz szyputkowy (310 cm), a ponadto turalnego obumierania drzewa (buk żyje około
rosną okazy takich gatunków jak: cis pospolity, 300 lat). Usychając całkowicie, robi miejsce dla
szlaku komunikacyjnego z Berlina przez Elbląg
sosna wejmutka, cyprysik groszkowy, po- młodych drzew. W ten sposób samoistnie
rzeczka złota, głogi: jednoszyjowy i dwuszyj- kształtuje się najbardziej naturalny las o bardzo
kowy, dereń jadalny, suchodrzew, kalina dużym zróżnicowaniu wiekowym. To wszystko
hordowina, jaśminowiec wonny, klon srebrzy- uczestnicy obejrzeli na własne oczy.
sty, kasztanowiec biały i czerwony, mahonia po- W bukowych drzewostanach gospodar-
spolita, bluszcz pospolity (piękne owocujące czych nie dopuszcza się do fazy zamierania
okazy), winobluszcz pięciolistkowy, winorośl starych drzew. Usuwa się je, zanim drewno za-
wtaściwa i wyjątkowo dorodne liany kokornaka cznie tracić swoją dobrą jakość techniczną. Nie
wielkolistnego. dopuszcza się również do nadmiernego zróż-
Przystanek 3 - Znajdujący się po wschod- nicowania wiekowo - powierzchniowego. Aby
niej stronie drogi rezerwat przyrody "Bukowe osiągnąć zamierzony cel, w Puszczy Bukowej
Zdroje im. prof. dr Tadeusza Dominika" jest naj- prowadzi się tzw. rębnię częściową, obejmu-
Uczestnicy wycieczki na pierwszym przystanku większym spośród 6 rezerwatów znajdujących jącą 4 podstawowe rodzaje cięć:

10
OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ NAUKI

- przygotowawcze, w której preferowane są wypływa ze żródliska przy południowym krańcu


drzewa o dobrej jakości, a eliminowane rezerwatu i płynie ku północy dnem malowni-
osobniki słabsze, niepożądane z hodowla- czej doliny przecinającej bogato urzeźbioną
nego punktu widzenia; morenę czołową. Od skrzyżowania ulicy Mącz-
- obsiewne, stosowane przed spodziewanym nej z ul. Trygława, krytym kanałem przepływa
rokiem nasiennym, mające na celu równo- przez Szczecin Zdroje i uchodzi do Cegielinki.
mierne rozrzedzenie drzewostanu, tak aby odnogi Regalicy. Całkowita długość strumienia
przyszłe, pokolenie buków miato optymalne wynosi 6 km, przy czym w obrębie rezerwatu
warunki wzrostu, przyrody Bukowe Zdroje znajduje się odcinek
- odsłaniające, które mają na celu dopuszcze- długości około 2,5 km. Dawna nazwa tego stru-
nie większej ilości światła do odnowienia mienia - Potok Młyński (Spring Bach, Muhl-
(młodego pokolenia buków) oraz stworzenie bach) - wywodzi się od położonych nad nim w Przystanek pny Jeziorze Szmaragdowym
warunków do samodzielnego przeżycia mło- przeszłości trzech małych młynów zbożowych:
dego pokolenia, Unter Muhle (Dolny Młyn) przy skręcie do szpi- została spiętrzona ozdobną, kamienno-beto-
- uprzątające, które obejmują usuwanie drze- tala z ulicy Walecznych, Mittel Muhle (Środkowy nową zastawką z wypływem wody w formie wą-
wostanu macierzystego. Młyn) w pobliżu wiaduktu autostrady i Pulver skiej gardzieli, z której wartką strugą spadała
Cały ten proces odnawiania drzewostanu Muhle (Młyn Prochowy zwany też Szwedzkim na kamienie w łożysku strumienia. Do źródła,
bukowego rozłożony jest na okres około 30 lat. Młynem). po obu stronach strumienia prowadziły beto-
W kolejnych fazach hodowlanych poprzez W miejscu, w którym się zatrzymaliśmy na 6 nowe schody. W pobliżu ustawiono kilka ławek.
odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne, leśnicy przystanku, już od początku XIII w. funkcjono- Na historycznym zdjęciu uczestnicy wycieczki
kształtują skład gatunkowy, wiek i jakość tech- wał ostatni z wymienionych młynów. Napę- zobaczyli mocno wydeptaną ziemię, co świad-
niczną wzrastającego drzewostanu. dzany siłami wód strumienia, spiętrzonych w czy o popularności tego miejsca wśród odwie-
Przystanek 5 - Grodzisko Chojna (Siedlin). niewielki staw, służył do mielenia zboża na dzających Puszczę. Niestety zniszczona
Obszar obecnej Puszczy Bukowej zamieszki- mąkę. W 1274 r. młyn przeszedł na własność wydeptywaniem roślinność nie byta jedynym
wany byt przez ludzi wkrótce po ustąpieniu lą- klasztoru cystersów w Kotbaczu. Po sekulary- negatywnym skutkiem przekształcenia źródła.
dolodu. Początkowo łowcy reniferów koczowali zacji dóbr klasztornych, będącej konsekwencją Spiętrzone wody zatopity mozaikę różnych mi-
nad rzekami, które ze względu na wartki nurt reformacji na Pomorzu, w połowie XVI w. ostatni krosiedlisk z niezwykłym bogactwem flory i
nie zamarzały tak łatwo i jako wodopój zwierząt opat konwentu, osiadłszy w darowanym mu fauny źródliskowej. Jak można sądzić po obec-
stanowiły dobre miejsca do polowań. Z czasem Kolowie. pobierał jeszcze od dzierżawcy młyna nym stanie, kiedyś byfo to bardzo ciekawe po-
ludzie zaczęli się osiedlać i uprawiać ziemię. W 3 guldeny tenuty dzierżawnej rocznej. W czasie łączenie źródeł typu reokren i limnokren.
miarę jałowienia gleby często przenosili się z wojny 30-letniej Szwedzi urządzili tu młyn pro- Burzliwe, wojenne lata sprzyjały przyrodzie.
miejsca na miejsce. W rejonie Wzgórz Buko- chowy, który spalili w 1659 roku wycofując się Ludziom nie w głowach były krajoznawcze wy-
wych osiedla powstawały na ich obrzeżach: w na północ. cieczki. Las wzrastał i gęstniał, zabliźniając za-
dolinie Odry, nad Jez. Dąbskim oraz na połu- W latach 1679 - 1695 młyn byt własnością dane w przeszłości rany. Dawni turyści zginęli
dnie od Wzgórz. domeny książęcej. Później nabył go młynarz lub wycofali się w głąb Niemiec. Nowi - dopiero
We wczesnym średniowieczu zaczęto się Hans Blaurock, którego sukcesorzy eksploato- odkrywali Puszczę. Do tego miejsca rzadko kto
rozwijać osadnictwo słowiańskie. Początkowo wali go do roku 1828 r. W tym właśnie roku zaglądał, toteż źródło coraz bardziej wtapiało
na stromych wzgórzach, często wznoszących nowy właściciel - Friedrich Jaeckel przestawił się w otoczenie. Aż w końcu przyroda ostrzej
się ponad niedostępnymi bagniskami, powsta- młyn na produkcję papieru i produkował mię- przystąpiła do akcji. Kilka lat temu silna wichura
wały grody warowne okalane palisadami. Tak dzy innymi papierowe worki dla potrzeb Szcze- powaliła dorodnego buka rozbijając betonową
było i w tym miejscu. cińskiej Fabryki Cementu Portlandzkiego zaporę. Uwolniona woda wypłukała drobniej-
Obecnie na wzgórzu o nazwie Chojna (74,1 (Stettiner Portland-zement Fabrik "Stern") dzia- sze elementy zastawki. To, co pozostało obec-
m n.p.m) wznoszącym się po wschodniej stro- łającej od 1862 roku w Zdrojach. nie powoli zarasta glonami, mchem, porostami
nie naszej ścieżki, znajdują się bardzo słabo W 1880 r. mistrz szewski ze Szczecina - Jo- i typową dla źródlisk roślinnością zielną. Stop-
zachowane wały grodziska wczesnośrednio- hannes Burmeister założył tu gospodę tury- niowo odbudowuje się mozaika mikrosiedlisk
wiecznego (IX-XII w), zwanego grodziskiem styczną. Dzięki umiejętnej reklamie i dobrej flory i fauny a grząskie źródlisko znów tętni
Chojna, Klęskowo lub Grodziskiem Śmilow- obsłudze turystów, miejsce to stało się ulubio- swoim naturalnym życiem.
skim (pierwsi, słowiańscy mieszkańcy tego nym rejonem wypoczynku niedzielnego i po- Patrząc na źródło z daleka trudno dziś do-
grodu nazywali to miejsce najprawdopodobniej zostało nim do roku 1944. Tu właśnie strzec ślady dawnej działalności człowieka.
Siedlinem lub Cedlinem). Teraz stoki grodziska koncentrowała się większość przedwojennych Tylko uważny obserwator wypatrzy pozostało-
porośnięte są starym drzewostanem bukowo- tras turystycznych po Puszczy Bukowej. W cza- ści betonowych schodów na stoku wzniesienia.
dębowym, jednak w IX - XII wieku, teren byt wy- sie działań wojennych wiosną 1945 r. gospoda Historia Ciurkadelka zmusza nas do zastano-
lesiony a na szczycie mieszkali ludzie. i urządzenia dawnego młyna poważnie ucier- wienia się, jak daleko może sięgać nasza inge-
Źródła historyczne podają, że w 1260 roku, piały, a następnie pozostawione bez opieki zos- rencja w ujarzmianie przyrody i jest
książę pomorski Barnim I Dobry, w rewanżu za tały zdewastowane. Zachowały się ślady jednocześnie szczególnym przykładem napra-
wierną służbę, nadal jednemu ze swoich rycerzy fundamentów i sklepień piwnicznych przylega- wiania przez samą przyrodę tego, co człowiek
- Rudolfowi Zedelinowi - liczne dobra i ziemie z jących do podnóża Młyńskiej Góry, rozebrana jej kiedyś odebrał i zniszczył.
osadą Siedlin (znaną z dokumentów jako Ze- częściowo zastawka na Chojnówce i zarośnięta Dziś, pamiętać trzeba, że obiekt ten znaj-
delin lub Cedelin). W1293 roku wieś Siedlin zos- misa dawnego stawu młynarskiego. Pozostały duje się w obrębie rezerwatu, gdzie przyroda
tała nadana przez Bogusława IV mieszczanom dawne schodki i nasadzenia drzew ozdobnych. powinna rządzić się swoimi prawami, a czło-
dąbskim i od tego czasu słuch o niej zaginął. Obecnie obiekt ten znajduje się w granicach re- wiek nie powinien jej w tym przeszkadzać.
Według niektórych źródeł Rudolf wyprowadził zerwatu „Bukowe Zdroje". Po przejściu kolejnych 100 m, po prawej
ludzi z osady znajdującej się na wzgórzu i zało- Przystanek 7 - Ciurkadelko (Źródło Wor- stronie mogliśmy zobaczyć rozległy płat pod-
żył otwartą wieś Hokendorf (dziś Klęskowo). Wg pickiego). Około 50 m na wschód od naszej legającego ochronie barwinka. a tuż za nim
miejscowej legendy dawno temu stał tu potężny ścieżki - w głębi lasu, u podnóża stromej skarpy przy samej drodze młody okaz wiązu górskiego
zamek rycerzy - rabusiów, którzy napadali bez mogliśmy dojrzeć wśród dorodnych buków, zwanego inaczej brzostem, z charakterystycz-
miłosierdzia na każdego, kto tędy przejeżdżał misę malowniczego żródliska, tzw. cyrk źródli- nymi dużymi, szorstkimi liśćmi zakończonymi
czy przechodził. Dziś nie ma po nim śladu, bo skowy. Obiekt ten ma bardzo ciekawą historię. trzema zaostrzonymi klapami. Cały czas towa-
obłożony klątwą zamek zapadł się wraz ze W 1894 r. Towarzystwo Miłośników Puszczy Bu- rzyszył nam malowniczo meandrujący strumień
wszystkimi mieszkańcami pod ziemię. kowej (Buchheide Verein) postanowiło wyko- Chojnówka, przepływający co jakiś czas pod
Przystanek 6 - Strumień Chojnówka, w rzystać wysoką wydajność źródła i udostępnić wbudowanymi w drogę kamiennymi mostkami.
górę którego cały czas wiodła nasza ścieżka, je turystom odwiedzającym Puszczę. Woda Przystanek 8 - to miejsce, gdzie na nie-
wielkim wzniesieniu zalega potężny głaz. To

11
OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ NAUKI

Szwedzki Kamień - jeden z licznych głazów na- roztupań i wierceń (widać je także na Szwedz- stępnione do zwiedzania w sposób zorganizo-
rzutowych pozostawionych przez stagnujący tu kim Głazie). wany. Przewodnikami po bunkrach są członko-
w przeszłości lodowiec skandynawski. Przystanek 9 - zatrzymaliśmy się przy po- wie Szczecińskiego Stowarzyszenia
Z geologicznego punktu widzenia jest to gnejs tężnym buku uznanym za pomnik przyrody. Poszukiwawczego. Ponieważ w czasie trwania
plagioklazowo-biotytowy, różowoszary.grano- Uczestnicy wycieczki dowiedzieli się, że las bę- naszej wycieczki okres hibernacji jeszcze się
plastyczny z szeroką żyłą pegmatytową i głę- dzie tętnił życiem tylko wówczas, gdy dla nie rozpoczął, my również mogliśmy zwiedzić
bokimi spękaniami mrozowymi. W najszerszym wszystkich jego prawowitych, pierwotnych tę historyczną podziemną budowlę. Oprowa-
widocznym przy powierzchni gruntu miejscu mieszkańców będzie w nim miejsce. W lesie na- dzał nas Pan Jan Zienkowicz. Ze względu na
głaz ma obwód 910 cm, długość 340 cm, sze- turalnym, blisko 30% drewna to drzewa obu- ograniczoną pojemność podziemnych koryta-
rokość 290 cm i wysokość 170 cm. mierające lub martwe: stojące i leżące. rzy, zwiedzanie odbywało się w dwóch gru-
Pracownicy Szczecińskiego Parku Krajobra- Zamieszkuje je ogromna liczba zwierząt, grzy- pach. W czasie gdy jedna grupa przebywała na
zowego "Puszcza Bukowa", od 2001 roku pro- bów, mchów, porostów i mikroorganizmów, przy podziemnej trasie, druga korzystała z przygo-
wadzą w Parku i w jego otulinie inwentaryzację czym każdy z tych organizmów zajmuje ściśle towanego poczęstunku (kawa, herbata, napoje
wszystkich polodowcowych głazów narzuto- określoną pozycję w sieci leśnych łańcuchów zimne, słodycze).
wych o obwodzie przekraczającym 400 cm. Re- pokarmowych. W drzewostanach gospodar- Następnie przeszliśmy kilkaset metrów dalej
jestrowane są zarówno obiekty, które czych las wygląda zupełnie inaczej. Przypomina Polanę Widok, gdzie płonęło już przygotowane
spoczywają w miejscu, gdzie zostawi) je lodo- bardziej plantację drzew, co oznacza, że i bio- specjalnie dla nas ognisko. Po upieczeniu tra-
wiec, jak i głazy, które zostały wydobyte na po- różnorodność takiego lasu jest zdecydowanie dycyjnych kiełbasek i skonsumowaniu posiłku
uboższa. Stare, dorodne drzewa uznawane za uczestnicy wycieczki mogli sprawdzić swój
wierzchnię podczas np. wykonywania wykopów
pomniki przyrody pozwalają zachować chociaż zasób wiedzy zdobytej podczas wycieczki. Do
budowlanych. Obecnie znanych jest już około
część tej naturalnej bioróżnorodności, przy konkursu zgłosiło się 8 osób. Każda z nich mu-
900 głazów narzutowych
czym należy pamiętać, że stare drzewo nawet siała odpowiedzieć na 10 pytań.
W prowadzonej kartotece głazów umiesz-
wówczas gdy już jego tkanki będą martwe - bę-
czane są, poza wymiarami, takie informacje jak: Po sprawdzeniu odpowiedzi i podsumowa-
dzie nadal żyło życiem niezliczonej liczby orga-
rodzaj skaty, barwa, ksztatt, pochodzenie (natu- niu zdobytych punktów okazało się, że zwy-
nizmów, tzw. ksylobiontów.
ralne czy przemieszczony), znaki szczególne, li- cięzcami zostali:
toflora (porosty i mszaki z określeniem % Na Przystanku 10 - mogliśmy obejrzeć ko- 1. Pani Jolanta Adamczyk - Uniwersytet Trze-
powierzchni), dokładna lokalizacja. Stagnujące lejny przykład leśnego żródliska przekształco- ciego Wieku
u nas głazy są "okruchami" skandynawskich nego w przeszłości przez ludzi (przedwojenne 2. Pani Aleksandra Nowak - Uniwersytet Trze-
skal macierzystych, przy czym zadziwiająca jest Towarzystwo Miłośników Puszczy Bukowej). To ciego Wieku
różnorodność tych skal. Zdecydowanie domi- Oczko Luizy znajdujące się po prawej (za- 3. Dominika Radzikowska - Szkota Podsta-
nują skaty pochodzenia wulkanicznego, choć chodniej) stronie naszej ścieżki. Podobnie jak wowa nr 48.
zdarzają się również głazy wyrwane z morskich w przypadku wcześniej oglądanego Ciurka- Każdy ze zwycięzców otrzymał piękną
osadów dennych. delka, do dziś zachowały się tylko pozostałości książkową nagrodę a wszyscy uczestnicy oko-
Rzeczywista ilość głazów przywleczonych tamy piętrzącej wodę. Tu była ona wykonana z licznościowe upominki na które składały się
przez lodowce skandynawskie jest niemożliwa kamieni spojonych cementem. komplety materiałów informacyjnych i folderów.
do oszacowania. Głazy, które jeszcze dziś mo- Przystanek 11 - Przełęcz Trzech Braci. Przy Fundatorem nagród, podobnie jak całej wy-
żemy znaleźć na powierzchni stanowią nie- skrzyżowaniu brukowanej Drogi Chojnowskiej cieczki byt Urząd Miasta Szczecin, a osobą od-
wielką część tego, co przywlokty do nas (którą cały czas szliśmy) z pokrytą asfaltem powiedzialną, czyli głównym faktycznym
lądolody. Ogromna ich liczba z pewnością spo- Drogą Kołowską, zakończyła się nasza piesza organizatorem ze strony Urzędu Miasta - Pan
czywa ukryta pod ziemią. Na powierzchni rów- wędrówka przez Puszczę Bukową. Tu czekał Jacek Kowalski.
nież było ich kiedyś znacznie więcej. Nasi już na nas znajmy kierowca z autokarem ale to Zakończenie wycieczki zostało dodatkowo
przodkowie już co najmniej od XIII wieku eks- jeszcze nie był koniec wycieczki. uświetnione przez Panią Jolantę Adamczyk,
ploatowali je i wykorzystywali do celów budow- Przejechaliśmy przez zachodnią część która zaprezentowała nam kilka swoich wierszy.
lanych, również do budowy lokalnych dróg. Puszczy do Podjuch a następnie nad malowni- Jeden z nich opowiada o miłości do brzozy. Po-
Podobno z ogromnego bloku kamiennego, o cze Jezioro Szmaragdowe położone w pół- chodzi ze zbiorku pt. „Pasja życia". Pani Jolanta
objętości około 167 m3 (kostka o boku 5,5 m) nocno-zachodniej części Puszczy zwanej wyraziła zgodę na umieszczenie go w niniej-
zalegającego w lesie na północny zachód od Parkiem Leśnym Zdroje. szym sprawozdaniu:
Dobropola, wybudowano w 1868 roku odcinek Na terenie dawnego Wojewódzkiego Brzoza, moja miłość
Drogi Kotowskiej, łączącej Dobropole z Koto- Ośrodka Szkoleniowego Straży Pożarnej powi- Do brzozy stale tęskniłam
wem. Niewiele mniejszy głaz, leżący przy Dro- tał nas Pan Jan Zienkowicz - Prezes Szczeciń- mimo, że skromna jest taka,
dze Grońskiego, posłużył w przeszłości jako skiego Stowarzyszenia Poszukiwawczego, już wtedy, gdy mała byłam, a
materiał do zbudowania kolumnady Galerii Na- organizacji społecznej, która jako swoją sie- może - już w powijakach.
rodowej i mennicy w Berlinie. Na wielu zacho- dzibę obrała znajdujące się tu poniemieckie
wanych do dziś głazach dostrzec można ślady bunkry. Obiekt ten jest wspaniałym przykładem Jej smuklość uwagę zwraca,
współpracy organiza- biel kory i kwiaty w kotkach.
cji społecznych ze Zapachem siły przywraca, ta
służbami ochrony pełna wdzięku ślicznotka.
przyrody. Dyrekcja
Parków Krajobrazo- Piękne są wierzby i sosny, wieszcz
wych Doliny Dolnej wielbił cień lipy swojskiej, a ja
Odry, wspólnie z Aka- oczekuję wiosny i szumu drzew
demickim Kołem Chi- brzozy polskiej.
ropterologicznym Podsumowując - wycieczka była bardzo
PTOP „Salamandra" udana, uczestnicy zdyscyplinowani, chłonni
zaadaptowały część
wiedzy i bardzo zadowoleni, co okazywali na
podziemnych koryta-
każdym kroku a szczególnie podczas zakoń-
rzy dla potrzeb zimo-
czenia wycieczki, serdecznym podziękowa-
wania nietoperzy.
niem skierowanym zarówno pod adresem
Korytarze te są zamy-
Organizatorów jak i osoby prowadzącej wy-
kane kratami na okres
cieczkę. Dobrym humorom sprzyjała - towa-
jesienno-zimowy a w
okresie letnim udo- rzysząca nam cały czas - piękna słoneczna
pogoda.
Ognisko i clepfy posiłek mil}- akcenta na koniec

12
OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ NAUKI

UROCZYSTA INAUGURACJA
VIII ZACHODNIOPOMORSKIEGO FESTIWALU NAUKI

Uroczysta inauguracja VIII Zachodniopo- Wysiecki w przemówieniu podkreślił trady- Uniwersytetu Szczecińskiego, w murach
morskiego Festiwalu Nauki odbyła się w auli cje festiwalowe, sygnalizując w tym kontek- którego odbyło się uroczyste otwarcie. Rek-
Wydziału Matematyczno-Fizycznego Uni- ście szerszy i nieco odmienny charakter VIII tor wyraził zadowolenie z odbywającego się
wersytetu Szczecińskiego (ul. Wielkopolska Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki. W festiwalu i podkreślił rolę Szczecińskiego To-
15). Przybyli na nią Rektorzy wszystkich tym roku bowiem dla każdej uczelni wyzna- warzystwa Naukowego w konsolidowaniu
szkól wyższych Szczecina i Koszalina. Inau- czono jeden dzień wykładów, warsztatów i nauki na Pomorzu Zachodnim.
gurację zaszczycili swoją obecnością przed- laboratoriów festiwalowych, co pozwoliło na Uświetnieniem uroczystej inauguracji
stawiciele władz Urzędu Marszałkowskiego koncentrację zajęć w kręgu blisko położo- stała się interesująca dyskusja panelowa na
Województwa Zachodniopomorskiego i nych budynków, a w konsekwencji dato ła- temat: Organizmy modyfikowane genetycz-
władz miasta Szczecina. twość przemieszczania się na wykłady nie - mity i rzeczywistość. Moderatorem
Inaugurację rozpoczął koncert Neya Ro- uczestników festiwalu. Ponadto piątek stal dyskusji była prof. dr hab. Stanisława Ro-
sauro na wibrator i zespól perkusyjny w wy- się dla wszystkich uczelni festiwalową nocą galska z Uniwersytetu Szczecińskiego. Dys-
konaniu wykładowców i studentów naukowca, która pozwoliła wyjść naukow- kusja przebiegała wielokierunkowo,
Szczecińskiej Filii Akademii Muzycznej im. com z sal wykładowych na zewnątrz, gdzie rozmówcami bowiem byli naukowcy różnych
Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu. była możliwość przedstawiania doświad- specjalności: prof. dr hab. Danuta Rzepka-
Wystąpili: Dominika Sobkowiak - wibrafon czeń naukowych w plenerze w bezpośred- Plevens z Akademii Rolniczej (rośliny), prof.
solo i zespól perkusyjny studentów klasy nim kontakcie z uczestnikami festiwalu.
dr hab. Marek Kmieć z Akademii Rolniczej
profesor Jorge Luisa Valcarcela Gregorio W kolejnej części przemówienia prof. dr (zwierzęta), prof. dr hab. Wiesław Deptuta
pod dyrekcją Rafała Krzanowskiego. hab. Mieczysław Wysiecki serdecznie przy- (mikroorganizmy) i prof. dr hab. Bogumiłą
Uroczystego otwarcia VIII Zachodniopo- witał władze wojewódzkie, władze miasta, Skotarczak z Uniwersytetu Szczecińskiego
morskiego Festiwalu Nauki dokonał prof. dr rektorów, przybyłych dyrektorów, a także (zastosowanie w medycynie).
hab. Mieczysław Wysiecki, Prezes Szcze- wszystkich uczestników VIII Zachodniopo- Podsumowaniem uroczystej inauguracji
cińskiego Towarzystwa Naukowego i równo- morskiego Festiwalu Nauki byt bankiet, na który zaprosił uczestników
cześnie Przewodniczący Komitetu Z kolei zabrał glos prof. dr hab. Józef Fe- inauguracji VIII Zachodniopomorskiego Fes-
Organizacyjnego. Prof. dr hab. Mieczysław renc, Prorektor ds. Finansów i Organizacji tiwalu Nauki Uniwersytet Szczeciński.

DYSKUSJE PANELOWE

ORGANIZMY GENETYCZNIE MODYFIKOWANE -


MITY I RZECZYWISTOŚĆ
Dyskusja Panelowa na rozpoczęcie Festiwalu Nauki w Szczecinie, wrzesień 2(K)8 rok
prof. dr hub. Stanisława Rogalika
Uniwersytet Szczeciński

Dyskusję prowadziła prof. dr hab. Sta- genetyczne manipulacje zmierzające do uzys- inżynierii genetycznej. Dzięki inżynierii gene-
nisława Maria Rogalska z Uniwersytetu kania nowej jakości biologicznej. Szczegól- tycznej poznano sekwencje nukleotydowe
Szczecińskiego, z Wydziału Nauk Przyrod- nym działem biotechnologii jest inżynieria wielu genów, sklonowano je i utworzono bib-
niczych przy współudziale: profesor dr genetyczna, której rozwój rozpoczął się lioteki genowe lub genomowe. To bardzo
hab. Bogumiły Skotarczak i profesora dr ponad 30 lat temu w Uniwersytecie Kalifornij- przyczyniło się do poszerzenia wiedzy o isto-
hab. Wiesława Deptuły z Uniwersytetu skim i Stanforda w USA. Opracowano tam cie dziedziczenia. Przykładem są projekty
Szczecińskiego, prof. dr hab. Danuty metody izolowania specyficznych sekwencji zsekwencjonowania genomu Arabidopsis
Rzepki-Plevneś i prof. dr hab. Marka Kmie- DNA, namnażania ich i wprowadzania do thaliana i genomu ludzkiego, które ukazały z
cia z Akademii Rolniczej. innej cząsteczki DNA. Pierwotnie były to bak- ilu genów one się składają i jakie geny
terie, które razem z wstawioną sekwencją można z nich wyizolować i transferować do in-
We wstępie do dyskusji prof. Stanisława DNA namnażaly się i w ten sposób ją kopio- nych organizmów lub badać ich strukturę.
Rogalska zapoznała publiczność zgroma- wały. Bakterie byty wykorzystane jako biolo- Po wprowadzeniu obcego genu do da-
dzoną na otwarciu festiwalu z niektórymi giczne kopiarki, które umożliwiały uzyskanie nego organizmu (rośliny, bakterii, zwierzęcia)
aspektami organizmów modyfikowanych ge- olbrzymiej ilości cząsteczek DNA. Do tego otrzymujemy organizm stransformowany - ge-
netycznie. byty jeszcze potrzebne restryktazy - enzymy netycznie zmodyfikowany. Pierwszymi orga-
Żyjemy w czasach ogromnego rozwoju restrykcyjne, które rozpoznają specyficzne nizmami stransformowanymi były bakterie (w
biotechnologii, która w ogólnym sensie od- miejsca w DNA i tną tam DNA. Inne enzymy - 1981 roku), do których wprowadzono ludzki
nosi się do używania żywych organizmów lub ligazy byty potrzebne do połączenia powsta- gen kodujący insulinę. W ten sposób więk-
ich składników do wytwarzania użytecznych łych wolnych końców fragmentów restrykcyj- szość insuliny produkowanej na rynku była
produktów. Taka szeroka definicja może obej- nych DNA, pochodzących z różnych otrzymywana z transformowanych bakterii.
mować wiele różnych aktywności jak np. pro- cząsteczek. Ta technika nazywa się rekombi- Rośliny transgeniczne, od początku swego
dukcja wina, hodowla roślin i zwierząt i nacją DNA i stała się podstawą do rozwoju powstania, wzbudzają mieszane uczucia u

13
DYSKUSJE PANELOWE

konsumentów, hodowców i producentów utrzymują mur. Geny współdziałają ze sobą i dzą, że ilość tłuszczu , która jest do tego po-
żywności a także u badaczy. Zwolennicy tego podlegają niezmiernie precyzyjnemu syste- trzebna, znajduje się w endospermie ryżu.
typu zabiegów inżynierii genetycznej uważają, mowi kontroli. Transgen może inaktywować Uważają też, że dzienna dawka 300 gramów
że transformacja jest innowacją, poszerze- lub włączać różne geny gospodarza i w efek- ryżu wystarczy dla uzupełnienia diety wyma-
niem lub uzupełnieniem hodowli tradycyjnej. cie może być brak danego białka lub może ganą ilością witaminy A. Z tej krótkiej charak-
Uważają, że za pomocą transformacji można pojawić się białko zupełnie nieoczekiwane. terystyki wynika, że taka transformacja jest
precyzyjnie wstawić pożądany gen i w ten Ma to bez wątpienia negatywny wpływ na or- bardzo pożyteczna dla wielu ludzi i powinna
sposób ulepszyć daną formę roślinną. Źród- ganizm. Wśród publiczności właśnie poja- być przyjęta bardzo entuzjastycznie. Tymcza-
łem korzystnych genów może być każdy or- wiały się pytania na powyższe tematy oraz sem ma ona tylu przeciwników co zwolenni-
ganizm bez żadnych ograniczeń. Faktycznie związane z ewolucyjną jednością organizmów ków. Przeciwnicy wytaczają argumenty, które
na drodze inżynierii genetycznej wprowa- i genów w nich zawartych. Trzeba sobie dotyczą wszystkich roślin transgenicznych a
dzono do roślin uprawnych geny z bakterii, uświadomić, że określone geny i białka funk- mianowicie:
które kodują produkcję toksyn. Chronią one cjonują w danym organizmie od bardzo 1. transgeniczny ryż jest niebezpieczny bo
transgeniczne rośliny przed szkodnikami dawna- miliony lat np. gen kodujący białko został utworzony z kombinacji genów i ma-
owadzimi. Także jest wiele gatunków z wpro- przeciw zamarzaniu w arktycznej flądrze. I teriału genetycznego wirusów i bakterii. Nie-
wadzonymi genami tolerancji czy odporności teraz ten gen zostaje przeniesiony na przy- bezpieczny bardzo jest promotor CaMV,
na herbicydy, co pozwala na zwalczanie kład do pomidora, truskawki czy ziemniaka. gdyż jak się okazało jest on też czynny dla
Czy tam będzie on funkcjonował tak precy- wielu ludzkich genów a także plazmid Ti
chwastów. Jak podaje pani prof. Danuta
zyjnie jak we flądrze ? Bardzo wątpliwe, gdyż może wnikać do komórek ssaczych i wnosić
Rzepka-Plevneś wprowadzono geny warun-
znajdzie się w otoczeniu obcych mu genów i tam materiał genetyczny;
kujące odporność na wiele chorób - wiruso-
białek.
wych, grzybowych i bakteryjnych do roślin 2. konstrukty genowe są nowe i nie istniały w
odmian rolniczych i sadowniczych. Wprowa- Przykładem rośliny transgenicznej, która okresie ewolucji
dzenie takich genów na drodze konwencjo- łączy odległe ewolucyjnie geny jest „Zloty ryż" 3. nadekspresja transgenów połączonych z
nalnej byłoby niemożliwe. I dalej definiuje (Golden rice) Nazwę bierze od złotej barwy CaMV pogarsza niezamierzone efekty me-
GMO jako organizmy genetycznie zmodyfi- ziarna wynikającej z obecności beta-karotenu taboliczne i niestabilność
kowane, w których materiał genetyczny został i żelaza w endospermie. Transformowana jest 4. transgeniczny DNA jest niestabilny struktu-
zmieniony w sposób nie zachodzący w wa- odmiana ryżu Taipei-309, która zwiera 3 obce ralnie co zwiększa prawdopodobieństwo
runkach naturalnych, wskutek krzyżowania geny. Dwa geny psy i Icy pochodzą z żonkila horyzontalnego transferu genów i rekombi-
lub naturalnej rekombinacji. Uważa, że ho- Narcissus pseudonarcissus i jeden gen crt1 nacji, zwłaszcza w obecności promotora
dowcy i producenci roślin transgenicznych z bakterii Ervinia uredovora. Gen psy z żon- CaMV , który jest tzw. "gorącym punktem re-
muszą pamiętać o bezpieczeństwie konsu- kila koduje syntazę fytoenową, gen Icy koduje kombinacji „
mentów i o zagrożeniach dla środowiska, wy- b-cyklazę lykopenową, a gen crt1 warunkuje 5. rozprzestrzenienie się genów z promoto-
nikających z niekontrolowanego krzyżowania desaturazę fytoenową. Te trzy geny funkcjo- rem CaMV poprzez obcozapylenie lub
się roślin transgenicznych z innymi roślinami i nują harmonijnie a produktem ich działania transfer horyzontalny może mieć olbrzymi
niezamierzonej ekspresji transgenów. Prof. jest beta-karoten prowitamina A. Normalny wpływ na zdrowie i bioróżnorodność. W
Stanisława Rogalska informuje, że w USA po- ryż nie produkuje witaminy A. Substratem dla szczególności gen odporności na hygro-
dano przykład „ucieczki" transgenu, warun- tych enzymów jest występujący w endosper- mycynę może być zdolny do funkcjonowa-
kującego odporność na Roundap z trawy mie ryżu dwufosforan geranylgeranylu - nia w bakteriach chorobotwórczych
GGDR Synteza fytoenową powoduje kon- 6. prof. Hans-Hinrich Kaatz z Uniwersytetu w
boiska golfowego do dzikich krewniaków, w
wersję dwóch cząsteczek GGDP w fytoen. Jenie przedstawił dowody horyzontalnego
promieniu około 30 km. Farmerzy w USA, Ka-
Desaturaza fytoenową wprowadza do fytoenu transferu genów w żołądku larwy pszczelej.
nadzie, Argentynie, Brazylii i w wielu krajach
cztery podwójne wiązania, które przemieniają Pytek z rzepaku odpornego na glyfosat był
europejskich szybko zaadaptowali rośliny
fytoen w likopen. Na likopen działa cyklaza li- zjadany przez larwy pszczele. Po wyizolo-
transgeniczne. W okresie 1996-2006 globalna
kopenowa katalizując cyklizację likopenu i po- waniu mikroorganizmów z ciała takiej larwy
produkcja np. transgenicznej soi, bawełny,
wstaje prowitamina A. Geny obce stwierdzono w nich obecność genu kodują-
kukurydzy i rzepaku wzrosła od zera do około wprowadzono do ryżu poprzez trzy kon-
100 min ha. cego tolerancję na glyfosat.
strukty, które oprócz genów psy.lcy i crt 1 za-
Oponenci przytaczają argumenty, że wierały geny bakteryjne odporności na 7. horyzontalny transfer genów i konstruktów
„wstawienia" materiału genetycznego doko- antybiotyki i promotor wirusa mozaiki kalafiora genetycznych z „Golden rice" może zaist-
nywane jest poprzez zastosowanie specy- CaMV. Konstrukty te wprowadzono do plaz- nieć, a geny warunkujące odporność na an-
ficznych zabiegów, które nie mają wzorców w midu Ti z Agrobacterium tumefaciens. Z tybiotyki mogą być pobrane przez bakterie
naturze. Postulują, że mitem jest celowe transformowanych 1300 zarodków otrzymano patogeniczne, co może przyczynić się do
wstawienie obcego genu w genom biorcy. W około 70 roślin transgenicznych. Proces powstania nowych mikroorganizmów cho-
rzeczywistości inżynieria genetyczna włącza transformacji jest losowy w tym sensie, że nie robotwórczych.
obcy gen w losowe miejsca w genomie. Tak ma sposobu na wprowadzenie genów do Jednym ze zwolenników stosowania inży-
wstawiony gen zakłóca współdziałanie kom- właściwego, docelowego miejsca w genomie. nierii genetycznej w ulepszaniu roślin jest lau-
pleksu genów lub wywołuje efekt nie przewi- Poza tym, wstawienie obcej informacji gene- reat Pokojowej Nagrody Nobla z roku 1971
dziany. Ponadto niekorzystne i niebezpieczne tycznej może ulegać rearanżacji, delecji, du- Norman Borlaug. Uważa on, że GMO zawiera
jest, gdy wstawiany gen jest podłączony do plikacji lub kontrolnemu wyciszeniu ( np. wielki potencjał technologiczny dla poprawie-
silnego promotora, który warunkuje jego eks- RNAi, retrotranspozony itp). Celem tej trans- nia życia milionom biednych ludzi żyjących na
presję, dlatego że jak podaje literatura, stwier- formacji było dostarczenie ubogiej ludności świecie. Jego zdaniem wobec ludzi, którzy
dzono przypadki ektopowego uruchamiania źródła witaminy A. Ryż jest podstawowym po- nie widzą tego celu biotechnologii należy sta-
genów ssaków przez promotor CMV5 ( wirus karmem dla ludzi żyjących w ponad 100 kra- wić czoło i nazywa ich „ antiscience crowd" (
mozaiki kalafiora). Należy pamiętać, że geny jach. U wielu mieszkańców tych krajów tłumem nieuków). W odniesieniu do złotego
istnieją i działają w rodzinach genowych, dla- obserwuje się niedobór witaminy A, który po- ryżu" uważa, że wypełnia zapotrzebowanie
tego nie można wstawić genu obcego do woduje nieodwracalną ślepotę, osłabia układ społeczne, jest wolny od opłat i ograniczeń i
znakomicie funkcjonującej rodziny genów, immunologiczny, zwiększa śmiertelność. Stąd jest dostępny dla farmerów, może być siany
bez przykrych konsekwencji w postaci nie też wprowadzenie systemu biologicznego corocznie z własnych zbiorów, nie wpływa na
przewidzianych zmian w jej funkcjonowaniu i prowadzącego do produkcji witaminy A było bioróżnorodność, nie stwierdzono negatyw-
niespodziewanych efektów fenotypowych. celem tej transformacji. Co do przyswajalno- nego wpływu na środowisko i na zdrowie
ści witaminy A to twórcy złotego ryżu twier- ludzi, w końcu nie można tej cechy wnieść do
Nie można traktować genu jak cegły w murze,
ryżu na drodze konwencjonalnej.
gdzie każda z nich nie zmienia się i razem

14
DYSKUSJE PANELOWE

Pan profesor dr hab. Marek Kmieć przed- produkują wełnę toksyczną dla moli i nie kur- nych terapii i profilaktyki. Pan prof. Wiesław
stawił uzyskiwanie zwierząt transgenicznch, czącą się w praniu. W pozyskiwaniu narzą- Deptuła przedstawił znaczny wachlarz trans-
które wynikają z ciągłego zapotrzebowania dów ze świni do przeszczepów otrzymano formacji bakterii, które są bardzo pożyteczne
ludzi na różne produkty zwierzęce. Zwierzęta transgenicznego samca świni domowej, w uzyskiwaniu biopaliwa, antybiotyków, mogą
transgeniczne mają obcy DNA wbudowany który ma wbudowany gen znoszący lub osła- służyć jako wektory do stosowania szczepio-
trwale do genomu. Geny mogą być wprowa- biający barierę immunologiczną. Ten zwierzak nek, do produkcji białek blokujących HIV, do
dzane do komórek rozrodczych trzema spo- został założycielem linii świń do przeszcze- niszczenia ropy naftowej, plastików i mające
sobami. Każdy z nich polega na przeniesieniu pów, która jest w kręgu zainteresowań licz- inne zastosowania w przemyśle spożywczym.
obcego genu do zapłodnionego jaja lub do nych zespołów specjalistów medycznych. W podsumowaniu można postawić pyta-
komórek z wczesnych etapów rozwoju em- Największym osiągnięciem biotechnologii nie: czy należy się bać żywności trans-
brionalnego. polskiej jest otrzymanie właśnie takiej trans- genicznej? Zdania na ten temat są
Zmienione zarodki są następnie wszcze- genicznej świni, której narządy mogą być podzielone- jedni mówią, że tak a drudzy
piane do macicy zwierzęcia, gdzie rozwija się wszczepiane człowiekowi. W tym osiągnięciu mówią że nie. Na pewno należy taką żywność
zmodyfikowane genetycznie potomstwo. W swój udział ma prof. dr hab. Kmieć Marek. O oznakować, aby konsument miał wolny
ten sposób otrzymano transgeniczne kury, zwierzętach transgenicznych mówiła też pani wybór. Można tylko przypuszczać, że trans-
które znoszą jaja zawierające białko stoso- prof. Bogumiła Skotarczak, szczególną geny oprócz celowego produktu, wytwarzają
wane w leczeniu ludzi - przeciwciała mono- uwagę zwróciła na modyfikowane krowy, kozy produkty uboczne, na które różne organizmy
mogą odmiennie reagować. Dopóki „trans-
klonalne i ludzki interferon. Kozy i owce, które w mleku zawierają białka o wła-
formanty" albo GMO nie zostaną przebadane
transgeniczne produkują w mleku antytrom- ściwościach terapeutycznych. Myszy trans-
uczciwie, dopóty będą zawsze wątpliwości co
binę - enzym, który pozwala kontrolować po- geniczne są wzorcem do badań wielu
do ich wpływu na organizm ludzki.
wstawanie zakrzepów krwi. Owce ludzkich chorób genetycznych i nabytych.
transgeniczne produkują enzym pomagający Dzięki nim poznano patogenezę wielu chorób
w leczeniu stwardnienia rozsianego. Owce co stało się podstawą opracowania specjal-

PANEL DYSKUSYJNY - 23.09.2008, SALA SENATU AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE

CZY MOŻLIWE JEST PEŁNE BEZPIECZEŃSTWO


STATKÓW PASAŻERSKICH?
Moderator, dr hub. int Zofia Jótwiak, pmf. AM.
Prelegenci prof. kpi. t.w. Jcr;x Hajduk.
dr int Zbigniew SzosAa

Statki, w tym promy pasażerskie, uważane - 1994; „Estonia", 852 ofiary - wypadek, który matycznych systemów bezpieczeństwa ostrze-
są - w oparciu o dane statystyczne - za jeden najbardziej przyczynił się do nowelizacji gających o zagrożeniu stateczności statku, ko-
z najbardziej bezpiecznych środków trans- przepisów. lizyjnym, pożarowym i innych. Jednak
portu. Nieszczelność furty dziobowej (w warun- najistotniejszym czynnikiem jest człowiek i to on
Jednocześnie jednak żaden inny wypadek kach sztormowych), uwolnienie się ładunków w dużym stopniu (80%) decyduje o bezpie-
komunikacyjny nie pochłania tylu ofiar, co nie- (samochodów), na skutek zerwanie się moco- czeństwie statku.
które katastrofy, do jakich dochodzi na morzu. wań ładunków, było bezpośrednią przyczyną Nowoczesne podejście do projektowania
Do najczęściej przywoływanych wypadków, zatonięcia promu „Estonia (Rys. 1). statków pasażerskich zakłada, że:
pochłaniających wiele istnień ludzkich należą: Do najczęstszych przyczyn zagrożeń dla • Statek jest najlepszą łodzią ratunkową „sam
-1914; „Titanic"; 1 503-1 523 ofiar - najbardziej statków pasażerskich poza niespodziewanymi dla siebie". W przypadku zaistnienia sytuacji
znany wypadek (zatonięcie pierwszego „nie- ekstremalnymi warunkami pogodowymi (Rys. zagrożenia załoga i pasażerowie powinni
zatapialnego" statku). 2), należą: kolizje, osiadanie na mieliźnie, po- być w stanie dotrzeć na zagrożonym statku
- 1945: „Wilhelm Gustloff"; ponad 10 000 ofiar - żary (Rys. 3) a ostatnio do listy zagrożeń dopi- do portu (używając własnego napędu lub
najwięcej ofiar w czasie wojny i w historii floty. sano napady pirackie. holownika).
- 1987; „Dona Paz"; ponad 4 000 ofiar - naj- Międzynarodowa Organizacja Morska • Statki pasażerskie powinny być w przyszło-
więcej ofiar w czasie pokoju. (IMO) podejmuje szereg działań mających na ści projektowane w sposób zapewniający
- 1993; „Jan Heweliusz"; 55 ofiar - największy celu zapewnienie bezpieczeństwa na statkach większą zdolność przetrwania po zaistnieniu
wypadek w historii polskiej floty. pasażerskich. Wprowadzane jest wiele auto- określonej sytuacji zagrożenia.

Rys. I. „Estonia"z uwalniającymi się ładunkami RYS. 2. Tajfun Fengshen spowodował zatonięcia RYS. 3. Zniszczone prze:, pożar balkony na statku
promu M/V Phncess ofthe Slars z 800 osób ura- pasażerskim ..Star Princesi"
towano 38

15
DYSKUSJE PANELOWE

PANEL DYSKUSYJNY - 23.09.2008, SALA SENATU AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE

CZY JESZCZE ISTNIEJE


POLSKIE RYBOŁÓWSTWO BAŁTYCKIE?
prof. dr hab. Juliusz C. Chojnacki

W ramach Zachodniopomorskiego Festi- wania chóru protestów i niezadowolenia pol- nalnego gospodarowania zasobami a nawet
walu Nauki 2008 odbyt się Panel poświęcony skich rybaków indywidualnych i armatorów ry- stworzenia programu inspekcji i oceny zdolno-
gospodarce rybackiej, jej kondycji, sposobom backich w związku z coraz silniejszym ści połowowej losowo wybranych kutrów przez
wyjścia z kryzysu ekonomicznego i habitato- ograniczaniem polskich kwot połowowych, a najbliższe 3 lata, który to program mogliby wy-
wego, który poprowadzi) późnym wieczorem nawet nakładaniem „kar" za niewielkie prze- konywać dyplomanci i doktoranci Wydziału. Tej
25 września br prof. dr hab. Juliusz Chojnacki kroczenia tych niskich kwot w ub. roku. Dalsze koncepcji wtórowały informacje z Dziwnowa
(AR) z udziałem prof. dr hab. Krzysztofa For- lekceważenie i niedostrzeganie ztej kondycji ry- gdzie wtaśnie 25 września odbyła się prezen-
mickiego (AR), prof. dr hab. Jolanty Zieziula bołówstwa przyczyni się do kompletnego tacja projektu badawczego nr OR16-61535-
(AR), dr hab. Wawrzyńca Wawrzyniaka, prof. upadku polskiego rybactwa przybrzeżnego. 0R1600015/07 wspólfinansowanego przez
nadzw.AR, dr Wojciecha Brockiego (AR), dr Mówiono też o roli MIR w Gdyni nastawionego Unię Europejską z Instrumentu Finansowego
hab. inż. Gorzyslawa Poleszczuka prof. Uni- jednak na obronę "pozornych i błędnych dzia- Wspierania Rybołówstwa w ramach Sektoro-
wersytetu Szczecińskiego, kilku słuchaczy i łań resortu" skonfliktowanego z rybakami i ar- wego Programu Operacyjnego Rybołówstwo i
dyskutantów w jednej z sal wykładowych Wy- matorami rybackimi na polskim Wybrzeżu, co Przetwórstwo Ryb 2004-2006, pod tytułem:
dziatu Nauk o Żywności i Rybactwa. W gorą- nie stuży zupełnie obronie naszych interesów w "Rozpoznanie warunków tarliskowych i tar-
cej dyskusji ustalono pewne priorytety, jakie ICES, Helcom i Komisji Europejskiej. Wskazy- lisk ryb w strefie przybrzeżnej Zatoki Po-
obecnie dominują w okresie konfliktu rybaków wano, że podniesienie się z tej zapaści decy- morskiej w rejonie od Międzyzdrojów do
z zarządzającymi rybołówstwem w kraju i Unii zyjnej, kompetencyjnej i ekonomicznej w Świętoujścia metodą bezpośredniego mo-
sektorze rybołówstwa, należy rozpocząć od nitoringu podwodnego", która spotkała się z
Europejskiej. Po pierwsze postawiona została
przeprowadzenia prawdziwych badań środo- bardzo przychylnym przyjęciem ze strony ry-
diagnoza środowiskowa - niewątpliwie stan
wiska, badań dynamiki populacji ryb "przemy- baków, którzy podkreślali, że jest to od bardzo
Bałtyku jest alarmujący (zarówno w aspekcie
słowych", oceny ich zasobów poczynając od wielu lat prawdziwe spotkanie nauki z ryba-
fizycznym, chemicznym jak i biologicznym), po
określenia stanu tarlisk, ich wydajności itd. kami. Z Dziwnowa przywieziono jeden bardzo
drugie - zasoby ryb a zwłaszcza te leżące w
Wskazywano też na rolę Wydziału Nauk o Żyw- ważny postulat - polscy rybacy będą wspierali
zainteresowaniu rybołówstwa reagują ostro na
ności i Rybactwa, jako przeciwwagi w bada- takie jak zaprezentowane im działania nauki, a
degradację antropogenną środowiska, po niach ryb na Baftyku do nieco zmanierowanego wręcz będą inicjować współpracę z Wydzia-
trzecie - brak ze strony Państwa Polskiego ja- Morskiego Instytutu Rybackiego w Gdyni (w łem Nauk o Żywności i Rybactwa dla rzetel-
kiejkolwiek (nie mówiąc już o długofalowej) po- sensie obiektywności wyników niezależnie od nego określenia zasobów ryb, bowiem dopiero
lityki gospodarowania na morzu, po czwarte - ich wymowy) - zachodniopomorscy parlamen- ta wiedza pozwoli im na stabilne podstawy, na
nie mamy żadnej polityki zarządzania rybołów- tarzyści niezależnie od opcji politycznej, wska- których opierać się może istnienie polskiego
stwem ani przetwórstwem ryb i nie ma miejsca zują wręcz na ten wydział, jako prawdziwego rybołówstwa bałtyckiego. Z tym przeświad-
rozmowa o rozwoju tego sektora gospodarki. rzecznika interesów rybackich i lidera zdolnego czeniem uczestnicy Panelu dyskusyjnego ape-
Wszyscy dyskutanci podawali różne argu- podjąć trudne i długotrwale badania nad sta- lują do Władz Uczelni i Wydziału do podjęcia
menty, min. że Polska powinna racjonalnie po- dem ryb bałtyckich. Do tej koncepcji uczest- tych inicjatyw i nie zaprzepaszczenia okazji do
dejść do rybołówstwa - zbudować swój sektor nicy Panelu dokładali swoje wizje min. stworzenia ścisłej i trwałej więzi między nauką
rybołówstwa od początku, zmusić Komisję Ry- wspomagania rozrodu ryb Bałtyckich, racjo- a praktyką rybacką.
bołówstwa w Brukseli do poważnego trakto-

DYSKUSJA PANELOWA SZCZECIN, 26.09.08

CZY ŚWIAT KRĘCI SIĘ WOKÓŁ INFORMATYKI?


Opracował Moderator: prof. PS, dr hab. inż. Antoni Wiliński - dziekan Wydz. Informatyki PS

Dyskusje poprzedziły cztery prelekcje wpro- ciu interesująco wypadł rozkład preferencji nau- inteligencji, technologii mobilnych, zastosowań
wadzające: kowych będący wynikiem badań przeprowa- matematyki.
dzonych na Wydziale Informatyki. Okazało się, Wystąpienie dr Dziurzańskiego było dobrym
1. Co to jest informatyka? Klasyfikacja infor- że wydział osiągnął pokrycie naukowe charak- wstępem do dalszych rozważań o roli informatyki.
matyki terystyczne dla uczelni technicznych, z wyraź- 2. Tofflerowska wizja społeczeństwa infor-
Prezentację nt klasyfikacji informatyki przed- nym przesunięciem środka ciężkości w stronę macyjnego
stawił dr inż. Dziurzański, prodziekan ds. nauki zastosowań. To oczywiście dobra konkluzja, Prezentację przygotował i omówił doktorant
Wydziału Informatyki Politechniki Szczecińskiej. gdyż taka jest społeczna misja Wydziału. Inte- Wydziału Informatyki mgr inż. Wiktor Rutka,
Skoro dyskusja ma dotyczyć informatyki i jej resujące byłoby przeprowadzenie takich badań później także uczestnik debaty. Toffler wraz z
wpływu na zachowanie się społeczeństw, to w innych uczelniach. żoną są znanymi w skali świata futurologami (z
należy zdefiniować informatykę, określić ob- W kontekście motta dyskusji panelowej in- naszego punktu widzenia, powiedzielibyśmy -
szary nauki i techniki, które pokrywa. formatyka jawi sie jako dyscyplina naukowa i klasy co najmniej Lema), którzy prognozowali
Klasyfikacja została przedstawiona zgodnie szerzej rozumiany obszar aktywności społecz- społeczny rozwój cywilizacji. Toffler używa po-
z aktualnym stanem rozwoju dyscypliny nau- nej niezwykle rozlegle, z wyraźną dominacją jęcia fal rozwoju społecznego - agrarnej, prze-
kowej wg amerykańskiego towarzystwa ACM nowoczesnych trendów rozwojowych - społe- mysłowej i informacyjnej. W skali świata
Computing Classification System. W tym uję- czeństwa informacyjnego, Intemetu, sztucznej znajdujemy się dziś w różnych miejscach w

16
DYSKUSJE PANELOWE

różnym stopniu zaawansowania pomiędzy W 1999 roku dokonał najbardziej szokują- ukrytej roli informatyki w rozwoju cywilizacji -
drugą i trzecią falą rozwoju. W Polsce szybko cych prognoz w książce „Wiek maszyn udu- globalnym i lokalnym.
zmierzamy w kierunku rozwoju społeczeństwa chowionych" . Uważa, że ludzkość osiągnęła
informacyjnego, posługującego się swobodnie dziś ok. 1% swoich możliwości rozwojowych. O dyskusji panelowej (dr inż. Patrycja Trojczak-
komputerami, komunikującego się za pomocą Około 2050 roku nastąpi tak skokowy wzrost Golonka)
szybko rozwijających się technologii, umieją- rozwoju cywilizacyjnego, że istoty lidzkie mogą
cego współtworzyć przestrzeń cyfrową, two- stracić zdolność rozróżniania bytu wirtualnego Tezy do debaty:
rzącego społeczności oparte na wiedzy, od biologicznego. W 2010 roku komputer za Czy informatyka jest ważna w Szczecinie? Po
zainteresowaniach, fascynacjach, korzystają- 1000 dolarów osiągnie poziom intelektualny czym to poznać?
cego zdalnie z usług cyfrowych, mającego nie- małpy a juz w 2040 roku poziom mocy oblicze- Co się stanie, gdyby nastąpił bunt informaty-
ograniczony dostęp do informacji. Czy szybciej niowej równy wszystkim istniejącym umysłom ków na całym świecie?
niż inne kraje? ludzkim. Kurzweil to szczególna postać współ- Co to jest społeczeństwo informacyjne? Czy
Oczywiście wewnątrz każdego społeczeń- czesnej Ameryki. Posiadacz kilkunastu dokto- widać symptomy tych przemian wokół nas.
stwa występuje i wystąpi duże zróżnicowanie w ratów honorowych, światowej stawy uczony, Przykłady luki ludzkiej w informatyce (IT). Czy
umiejętnościach korzystania z technologii ICT pisarz, wynalazca, sam nie posiada stopnia ciekawi Cię złożoność technologiczna
W Polsce różnice te występują miedzy miastem doktora. Za wykłady pobiera honoraria porów- sprzętu, telefonów, aplikacji internetowych,
i wsią, miedzy Polską wschodnia i zachodnia, nywalne z prezydenckimi. Jego dorobek jest czy tylko ich funkcjonalność?
miedzy dużymi miastami i małymi miastecz- imponujący i wciąż zaskakuje zmiennością za- Jak długo powinniśmy pracować? Jak długo
kami. Osiąganie w sposób harmonijny przez interesowań.
powinniśmy się uczyć? Skąd emeryci mają
cale społeczeństwo rozwiniętej fazy trzeciej in- Wielka jest jego fascynacja transhumaniz- wziąć pieniądze na długą szczęśliwą starość?
formacyjnej to zapewne proces długotrwały i mem (o którym za chwile). Dziś, będąc bardzo Co do tego ma informatyka?
najeżony wieloma przeszkodami społecznymi, bogatym człowiekiem buduje zapewne impe- Czy informatyka i technologie informacyjne
technicznymi, ekonomicznymi. Toffler przewi- rium finansowe oparte na systemie agentów in- już dziś kształtują człowieka przyszłości, czy
duje silne zmiany w trybie życia, sposobie ternetowych poszukujących wzorców na mamy prawo ingerować w ewolucję? Czy da
świadczenia pracy, światopoglądzie, paradyg- rynkach finansowych. się przewidzieć przyszłość w tym aspekcie?
matach moralnych i społecznych. Zapewne na-
stąpi zbliżenie konceptu producenta i 4. Transhumanizm - szansa czy nieuchron- Najważniejsze konkluzje:
konsumenta - co oznaczać będzie dużą per- ność, Debata toczyła się wartko, ścierały się różne
sonalizacje procesu wytwarzania, często dla W kolejnej prelekcji dr inż. Marcin Korzeń opinie. Charakterystyczny byt raczej brak
swoich potrzeb, silnie wzrośnie rola rodziny, zgodności niż konsensus.
przedstawił idee transhumanizmu. To także
jednak bardziej jako podmiotu gospodarczego Informatyka w Szczecinie oczywiście jest. Czy
śmiała i kontrowersyjna wizja przyszłości spla-
niż społecznego, nastąpi decentralizacja wła- jest dla niego ważna? Czy jest przyszłością
tająca się z problematyka paradygmatów mo-
dzy i osłabienie siły państwa jako organizmu tego miasta i jego nadzieją? Od „Niekoniecz-
ralnych, postaw społecznych, technologii,
zarządzającego naszym życiem. Powszechna nie, są inne szansę" do „to baza do zbudo-
zdrowia i medycyny.
stanie się mobilność, globalne poczucie odpo- wania społeczeństwa opartego na wiedzy,
Transhumanizm to wizja przekształcania się
wiedzialności za otoczenie (czysta Ziemia), za wolności, otwartości na Europę".
własne zdrowie, ludzie będą długo żyli i długo człowieka w maszynę. To wizja odejścia od dar-
winowskiej ewolucji w stronę kreacjonizmu, ro- Bunt informatyków będzie tym bardziej dokucz-
będą aktywni. liwy, im bliżej będziemy ucieleśnienia idei społe-
zumianego jako prawo człowieka do
To niektóre z wizji Tofflera. Są często szoku- ingerowania we własny organizm czy ustrój czeństwa informacyjnego. Dziś bunt w Pyrzycach,
jące, często także inspirujące i motywujące do psychiczny. czy Goleniowie przeszedłby bez echa.
aktywnego przyswajania wiedzy i kształtowania Idee transhumanizmu są szczytne - rozpat- Symptomy społeczeństwa informacyjnego
swojego życia. rują prawo do doskonalenia ciała i umysłu czło- widać wokół nas. Coraz więcej jest zawodów
wieka dla jego dobra, dla wydłużenia życia, związanych z codziennym używaniem kom-
3. Prognoza rozwoju cywilizacji według putera, nie tylko w pracy Coraz więcej osób
zwiększenia odporności, „naprawienia" biolo-
traktuje komputer i telefon jako okna do po-
Kurzweila gicznych dysfunkcji.
zyskiwania informacji użytecznej w codzien-
Prezentacje o Rayu Kurzweilu przygotował Tak naprawdę, ten proces już się rozpoczął,
nym życiu.
dr inż. Witold Maćków Pod jego nieobecność a niezbyt powszechna jest publiczna dyskusja
przedstawił ją prowadzący dysputę. Kurzweil to na temat przyzwolenia dla transhumanizmu. Szczególnie burzliwa była debata wokół pro-
szczególna osobowość. Urodzony w 1948 roku Już zaczęliśmy powszechnie stosować protezy, blematyki luki ludzkiej i jej znaczenia w posłu-
amerykański (obecnie) naukowiec, biznesmen, wzmocnienia mechaniczne organizmu, popra- giwaniu i rozumieniu otaczających nas
wynalazca i futurolog mógłby bogactwem wianie urody. Amerykański profesor Warwick od technologii. Czy jest dobrodziejstwem, czy
swego życiorysu obdarzyć tuzin osób. To m.in. lat prowadzi eksperymenty na swoim mózgu, przekleństwem. To ciekawa i otwarta proble-
twórca oprogramowania znanego jako OCR podłączając się do komputera, komunikując matyka, na tle której wyraźnie zróżnicowane
(optical charakter recognition) służącemu roz- się za pomocą myśli. Południowoafrykański są poglądy inżynierów, absolwentów nauk
poznawaniu pisma (czcionek) i konwersji tek- sportowiec Oscar Pistorius biega na protezach ścisłych, ekonomistów i przedstawicieli nauk
stu drukowanego do pliku tekstowego. Także szybciej niż zdrowy sportowiec. humanistycznych.
wynalazca metody syntezowania muzyki Czy nie należałby wiec obciąć nóg, by Konkluzją ostateczną była chyba jednak kon-
sztucznej, dokładnie odtwarzającej brzmienie osiągnąć większą sprawność za pomocą kew- statacja pewnej równowagi poglądów od
naturalnych instrumentów. Zajmował się także larowych szczudeł? Czy nie należałoby wszcze- dość zdecydowanej fascynacji informatyką i
rozpoznawaniem mowy, generowaniem całko- pić pod skórę procesorów wspomagających jej znaczeniem dla rozwoju „miasta i świata"
wicie sztucznej muzyki, komputerowym wspo- prace mózgu, pamięci sztucznej wspomagają- do sceptycznej opinii o informatyce jako
maganiem rozmaitych ułomności osób cej pamięć człowieka? Czy nie należałoby tak źródle rozwarstwienia społeczeństwa, zróżni-
niepełnosprawnych. Od niedawana (2006) zaj- usprawniać genotyp człowieka, by byt zdrowy i cowanego pod względem zdolności przy-
muje się także konstruowaniem robota do au- żyt 200 lat? To pytania charakterystyczne dla swajania wiedzy i dostępu do informacji.
tomatycznego tradingu na rynkach trans humanizmu. Gdzieś z pewnością jest gra-
finansowych. Jego osiągnięcia, wynalazki za- nica między człowiekiem i maszyną, tylko czy W debacie udział wzięli: dr hab. inż. Antoni
wsze miały i maja wymiar i sławę światową. ją zauważymy? Wiliński, prof. nadzw. PS, prof. dr hab. inż. An-
Jednak jeszcze bardziej znane są jego wizje Po tych prelekcjach nastąpiła zasadnicza drzej Piegat, dr inż. Piotr Dziurzański, dr inż.
rozwoju technologicznego naszej cywilizacji. część spotkania - dyskusja panelowa nad ty- Włodzimierz Ruciński, dr inż. Krzysztof Bogu-
Kurzweil w wielu swoich książkach prezentuje tułowym problemem. Wszystkie cztery prelek- sławski, dr inż. Marcin Korzeń, mgr inż. Luiza
się jako szalony, ale może także przenikliwy fu- cje stanowiły dobre tło dla pytań Kuskiewicz, mgr inż. Wiktor Rutka, dr inż. Wi-
turolog. problemowych. Dotyczyły jawnie wyrażonej lub told Maćków, Grzegorz Fiuk.

17
DYSKUSJEi PANELOWE

23.09.2008

SPOTKANIA PRZEDSTAWICIELI SZKÓŁ WYŻSZYCH


SZCZECINA Z NAUCZYCIELAMI SZKÓŁ ŚREDNICH
WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO
NA ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI 2008
praf. dr bab, nwd. Barbara Gaurańsku-Szklarz
hmiorsku Akademia Medyczna

W ramach VIII Zachodniopomorskiego litechniki Szczecińskiej, Uniwersytetu Szcze- Przedstawiciele uczelni technicznych sygnali-
Festiwalu Nauki, w Sali Senatu Politechniki cińskiego, Pomorskiej Akademii Medycznej, zowali słabe przygotowanie części absolwen-
Szczecińskiej, 26 września 2008r. odbyło się Akademii Rolniczej i Akademii Morskiej z nau- tów szkół średnich z przedmiotów ścisłych.
kolejne spotkanie prorektorów, dziekanów i czycielami szkól średnich naszego woje- Nauczyciele szkól średnich oświadczyli, że
profesorów uczelni wyższych Szczecina: Po- wództwa oraz przedstawicielami nie jest możliwe zwiększenie liczby godzin dy-
Zachodniopomorskiego Kuratorium Oświaty. daktycznych z tych przedmiotów, a ograni-
Spotkanie poświęcone było omówieniu czenia finansowe w szkołach publicznych nie
wyników współpracy, zaproponowanej i za- pozwalają na wprowadzenie dodatkowych
początkowanej w minionym roku, pomiędzy zajęć, jak to ma miejsce w szkołach niepub-
jednostkami uczelni wyższych: Pomorskiej licznych. Podkreślano konieczność wprowa-
Akademii Medycznej, Akademii Rolniczej, Po- dzania zajęć wyrównawczych z tych
litechniki Szczecińskiej i Akademii Morskiej, a przedmiotów podczas studiów. Zapropono-
zainteresowanymi szkołami średnimi. Nau- wano zorganizowanie na szczecińskich uczel-
czyciele szkól średnich podkreślali duże za- niach zajęć wyrównawczych lub
angażowanie młodzieży i atrakcyjność zajęć uzupełniających, które pozwoliłyby przygoto-
prowadzonych na bazie nowoczesnych labo- wać młodzież do podejmowania studiów na
ratoriów uczelni wyższych. Zapoczątkowanie kierunkach technicznych.
wzajemnej współpracy, być może zaowocuje Wszyscy obecni na spotkaniu przedstawi-
częstszym podejmowaniem przez młodzież ciele szkól średnich i środowiska akademic-
studiów na kierunkach technicznych i zawo- kiego bardzo pozytywnie ocenili inicjatywę
dowych, a także przekona ją, że poziom edu- Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego po-
kacji i możliwości zachodniopomorskich legającą na organizacji takich spotkań i koor-
uczelni nie ustępują innym renomowanym dynacji wzajemnych kontaktów.
ośrodkom akademickim w kraju. Te działania W podsumowaniu dyskusji podkreślono,
mogą przyczynić się do podejmowania stu- że Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy-
diów przez najlepszych absolwentów szkól ższego, Rada Główna Szkolnictwa Wyższego
średnich na uczelniach w naszym regionie. oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej, po-
Ożywioną dyskusję, zarówno ze strony winny współpracować ze sobą, przynajmniej
nauczycieli szkół średnich, jak i akademic- przy przygotowaniu programów i standardów
kich, wywołały programy dotyczące naucza- nauczania w szkołach średnich oraz na uczel-
nia w szkołach średnich przedmiotów niach wyższych.
ścisłych, a zwłaszcza matematyki i fizyki.

18
FESTIWAL W UCZELNIACH

SPRAWOZDANIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO


22.09.2008

FESTIWAL NAUKI 2008 NA WYDZIALE MATEMATYCZNO-FIZYCZNYM US

dr hab, prof. US Jeny Stelmach

W tym roku wykłady Zachodniopomor- czyste otwarcie Festiwalu połączone z dyskusją


skiego Festiwalu Nauki na Wydziale Matema- panelową oraz koncertem w wykonaniu filii Aka-
tyczno-Fizycznym US odbywały się w auli demii Muzycznej.
Wydziału, a nie w Domu Marynarza przy wy- Zdecydowana większość pokazów przygo-
stawie EUREKA, tak jak w latach poprzednich. towanych przez Wydział Matematyczno-Fi-
W tym też należy upatrywać przyczyn niższej zyczny US z okazji VIII Zachodniopomorskiego
jak zwykle frekwencji. Łączenie wykładów i po- Festiwalu Nauki odbyła się w piątek 26. wrześ-
kazów na wystawie EUREKA okazało się ko- nia. Tego dnia miała miejsce tzw. Noc Nau-
rzystniejsze niż ich przestrzenne rozdzielenie, kowców, a areną większości pokazów byt plac
które miało miejsce w bieżącym roku. Obecnie przy Budynku Międzywydziałowym Politechniki
pokazy na wystawie odbywały się nadal, z tym, Szczecińskiej. Z tej okazji na wspomnianym
że szkoły wybierały tylko jedną z dwóch ofert: placu Wydział zorganizował całodzienną - od
wykład w budynku Wydziału, bądź pokaz w południa do północy - mini wystawę EUREKA.
Domu Marynarza. Z wszystkich propozycji wy- W ramach wystawy miały miejsce między in-
kładowych największą popularnością cieszył nymi premierowe pokazy działania półkul mag-
się wykład na temat organów Hammonda wy- deburskich oraz wielokrotny pokaz implozji 200
głoszony przez dr hab. Jacka Styszyńskiego. litrowej beczki. Miały też miejsce pokazy innych
Dużą atrakcją wykładu było zaprezentowanie doświadczeń, jak np. wielometrowe bańki myd-
brzmienia samych organów w wykonaniu lane, czy też działko wodne.
przedstawiciela firmy Hammond Polska.
Równolegle z pokazami na Placu Politech-
Tak, jak w latach poprzednich gościem spe- niki odbywały się: 1. pokazy na wystawie EU-
cjalnym Festiwalu było liceum im. Mieszka I w REKA w Domu Marynarza, 2. przy wahadle
Świnoujściu, które zaprezentowało w wykona- Foucault w wieży Zamkowej, 3. przy doświad-
niu uczniów liceum pod kierownictwem pani czeniu Cavendisha w holu budynku Wydziału
mgr Ewy Pater interesujący pokaz historycz- oraz 4. w Muzeum Narodowym na Watach
nych doświadczeń fizycznych. Chrobrego interaktywna wystawa poświęcona
Wykłady na Wydziale odbywały się pierw- astronomii. Ostatni gości opuścili wystawę EU-
szego dnia Festiwalu w poniedziałek 22. wrześ- REKA oraz wystawę astronomiczną około
nia. Tego dnia w godzinach popołudniowych godz. 22.00. W obu miejscach tego dnia frek-
miało miejsce wydarzenie światowej rangi: uru- wencja liczyła po kilkaset osób, głównie gości
chomienie trzeciego doświadczenia z listy do- indywidualnych. Największą atrakcją wystawy
świadczeń wszechczasów - akustycznej wersji astronomicznej był duży globus o średnicy 250
doświadczenia Younga. Uruchomieniu tego cm z naniesioną mapą satelitarną kontynentów
doświadczenia towarzyszył duży rozgłos me- i oceanów. Bardzo dobre warunki atmosfe-
dialny. Wszystkie, ważniejsze lokalne media za- ryczne umożliwiły też obserwacje księżyców
mieściły informację o tym wydarzeniu. Jowisza przez specjalnie zainstalowany w
wieży muzeum teleskop.
Wieczorem, w auli Wydziału odbyto się uro-

22.09.2008

SPRAWOZDANIE WYDZIAŁU NAUK PRZYRODNICZYCH

prof. dr luih. Dariusz Wysockt - prodziekan

Na Wydziale odbyły się następujące wykłady: Tokarz-Deptuła oraz dr Paulina Niedźwiedzka- jak poprzednie dla grupy licealistów. Spotkanie
Morfologia roślin naczyniowych - dr Z. Sotek Rystwej. zakończono także prezentacją multimedialna o
Człowiek i przyroda - jedność czy konflikt - dr Pokaz i prezentację w zakresie badań ge- godzinie 15.30.
B. Prajs netycznych i wirusologicznych dotyczące m.in. W ramach Nocy Naukowców, w dniu
Dobowe rytmy biologiczne w życiu człowieka i izolacji wirusowego RNA oraz reakcji PCR i 26 09.2008r w godz. 12.30, 13.30 i 14.30, przy
skutki ich zakłóceń - dr Ewa Rębacz Real-Time PCR, przeprowadziły dr Małgorzata Al. Piastów 42, Katedra Mikrobiologii i Immu-
Inżynieria genetyczna i bioróżnorodność - dr B. Pawlikowska i mgr Anna Wierzbicka. nologii pod kierunkiem dr Beaty Tokarz-De-
Wodecka, dr M. Adamska Pokaz i prezentację w zakresie badania ptuta, przygotowała prezentację multimedialna
W wykładach uczestniczyło ponad 150 wody - posiewy materiału na różnego typu pt.: „Pól żartem, pół serio czyli radosna twór-
osób. podłoża i demonstracja preparatów przepro- czość studentów Kota Naukowego Mikrobiolo-
wadziła mgr Joanna Śliwa. gów" i przedstawienie pt.: „Immunologiczne
LABORATORIA I WARSZTATY Spotkanie zakończyło się około godziny Love Story - czyli pseudo-wyktad prof. Deptu-
Pokazy i prezentacje byty nadzorowane 13.00 trzydziestominutową prezentacją multi- lus szefoni eleganti (Studentus pogromu)" z
przez dr Beatę Tokarz-Deptula. W zakresie im- medialną dotyczącą działalności i badań nau- udziałem studentów III i IV roku kierunku Biolo-
munologii i bakteriologii pokazy dotyczyły kowych Katedry Mikrobiologii i Immunologii gia (Tymoteusz Miller, Paweł Traczyk, Agata
wzrostów bakterii na różnego typu podłoża WNP US. Mękal. Katarzyna Maź, Agnieszka Moczek i
oraz pokazu preparatów tych bakterii w mikro- Następne spotkanie gości (grupa gimnaz- Marta Majewska) i I roku Biotechnologii - stu-
skopie z wykorzystaniem środków audiowi- jalistów w ilości 55 osób i 3 nadzorujących) roz- dia uzupełniające (Przemysław Sucharek).
zualnych i to prowadziły dr Beata poczęto się o 13.15 i przebiegło analogicznie Uczestniczyło 110 uczniów i 6 opiekunów klas.

19
I I S I I W A L W l ( V I I N1AC1

22.09.2008

UDZIAŁ KOŁA NAUKOWEGO MIKROBIOLOGÓW US W NOCY NAUKOWCÓW


W RAMACH FESTIWALU NAUKI 2008

Paweł Thaayk
Student IV roku Biologii US

jącą proces fagocytozy widziany z lekkim dzących w organizmie. Pojawiło się wiele pro-
przymrużeniem oka w relacjach damsko-mę- pozycji do nawiązania współpracy, propago-
skich. Wystąpienie spotkało się z dużym za- wania wiedzy w sposób zachęcający do
interesowaniem oraz bardzo entuzjastycznym słuchania, postawienie na wizualizację i bliż-
przyjęciem szczególnie wśród uczniów szkól szy kontakt, np. odwiedzenie laboratorium,
gimnazjalnych i szkoły podstawowej. Odwie- pokaz sprzętu laboratoryjnego. Spotkania
dziło nas wiele grup uczniowskich wraz ze tego typu pozwalają na znaczne zmniejsze-
swoimi nauczycielami i wychowawcami. nie dystansu do trudnych i problemowych
Uczniowie wykazali się mądrym i stanowczym przedmiotów, pokazujemy, że nauka wcale
podejściem do tematu, zainteresowaniem nie musi być koszmarem, a ciekawą przy-
naszą organizacją studencką, czego dowo- godą. Dla nas było dużym sukcesem, że po-
dem byty rozmowy i liczne pytania na zakoń- trafiliśmy wywołać uśmiech prezentując naszą
Nauka przedmiotów ścisłych i przyrodni- czenie prezentacji. Młodzież mogła poznać w działalność oraz gotowość zaprezentowania
czych nie musi być zajęciem trudnym i nużą- sposób łatwo przyswajalny i zabawny jedno z nowych osiągnięć na następnych tego typu
cym. O pasjonującej i odkrywczej stronie trudniejszych i jakże ważnych zjawisk zacho- spotkaniach za rok.
nauki opowiadali studenci w ramach obcho-
dów Festiwalu Nauki, który odbywał się 26.
września br. W czasie „jarmarku" popularno-
naukowego można było zwiedzić wiele cieka-
wych stoisk, podejrzeć interesujące
doświadczenia, wysłuchać prezentacji i po-
rozmawiać z ludźmi nauki. Jedno ze stoisk
przygotowało Kolo Naukowe Mikrobiologów
mieszczące się przy Katedrze Mikrobiologii i
Immunologii Wydziału Nauk Przyrodniczych
Uniwersytetu Szczecińskiego, którego opie-
kunem jest Pan Profesor Wiesław Deptula.
Grupa studentów w składzie: Katarzyna
Maż, Agnieszka Moczek, Marta Majewska,
Agata Mękal, Tymoteusz Miller, Przemysław
Sucharek i Paweł Traczyk pod przewodnic-
twem Pani dr Beaty Tokarz-Deptuły i dr Pau-
liny Niedżwiedzkiej-Rystwej zaprezentowała
się zebranej publiczności. Zespól przygoto-
wał prezentację multimedialną przedstawia-
jącą działalność Kola Naukowego i Katedry,
członków kadry naukowej, problematykę ba-
dawczą oraz liczne ciekawostki. Uzupełnie-
niem prezentacji było humorystyczne
przedstawienie zatytułowane „Immunolo-
giczne Love Story" będące scenką obrazu-

22.09.2008

SŁONECZNE PROMIENIE VIII ZACHODNIOPOMORSKIEGO FESTIWALU NAUKI


W UNIWERSYTECIE SZCZECIŃSKIM

pełnomocnik Rektora ds. Festiwalu Nauki w Uniwersytecie Szczecińskim


prof. dr hub. Ewa Komorowska

VIII Zachodniopomorski Festiwal Nauki dzież spoza Szczecina. W tym roku zapro- Zarządzania US (budynek przy ul. Mickiewi-
byl niecodziennym wydarzeniem w Uniwer- ponowaliśmy bardziej wygodną dla uczest- cza 64/66.). Wykłady i zajęcia odbywały się
sytecie Szczecińskim. Odbywające się już ników formę spotkań naukowych, skupiliśmy równolegle, tak więc uczestnicy Festiwalu
od kilku lat wykłady, pokazy i laboratoria, bowiem program naukowy czterech wydzia- mogli, bez potrzeby krążenia komunikacją
specjalnie przygotowywane dla środowiska łów: Filologicznego, Humanistycznego, miejską po Szczecinie, przenosić się z sali
szkół i wszystkich grup społecznych Pomo- Prawnego oraz Nauk Ekonomicznych i Za- do sali na wykłady, zgodne z ich zaintere-
rza Zachodniego, mają już swoją tradycję. rządzania w jednym dniu (poniedziałek sowaniami. Takie rozwiązanie umożliwiło o
Co roku obserwujemy rosnące zaintereso- 22.9.08) i miejscu, tj. korzystaliśmy z go- wiele większe uczestnictwo w przygotowa-
wanie i poszerzanie grupy słuchaczy o mło- ścinności Wydziału Nauk Ekonomicznych i nym programie naukowym. Szkoty ze Szcze-

20
FESTIWA1 W I (7.1 I NIACH

cina i Pomorza Zachodniego organizowały Dorota Dziadosz, ilustrując wykład licznymi Kolejny wykład przedstawił prof. dr hab.
wspólnie wyjazdy kilku klas różnych spe- przykładami leksykalnymi. Reklama i język Andrzej Wojtaszak, przybliżając słuchaczom
cjalności, tym razem do jednego central- mediów to kolejne wykłady, które przedsta- postacie generałów odrodzonej Polski z
nego miejsca Festiwalu Nauki. Gościliśmy w wiła dr Agnieszka Krzanowska, kierująca armii państw zaborczych.
tym roku, między innymi, młodzież z: LO nr uwagę słuchaczy na zagadnienia sposobu Z kolei słuchacze wprowadzeni zostali w
11 w Szczecinie z mgr Ewa Podbrzeską, LO manipulowania odbiorą w celu skłonienia go świat pedagogiki, edukacji i nauk politycz-
nr 1 w Nowogardzie z mgr Kornelią Szten- do zakupu reklamowanego produktu oraz nych. O mądrości i nadziei jako wyzwaniach
gert i mgr Barbarą Papuszko, LO nr 1 w mgr Rafał Sidorowicz, pokazujący rolę me- współczesnej edukacji mówiła dr Anna Mo-
Szczecinie z mgr Małgorzatą Zalewską i mgr diów w kształtowaniu opinii społecznej i bu- rawska, o zyskach płynących z narzekania
Przemysławem Jarzynką, LO nr 3 w Szcze- dowaniu autorytetów. Kolejne wykłady wypowiadał się mgr Maciej Kowalewski, a
cinie z mgr Katarzyną Krzyżewską itd, oraz dotyczyły zagadnień literackich. Dr Piotr europeizację polskiej oświaty przedstawiła
spore grono osób różnych profesji. Ogółem Krupiński omówił polską literaturę współ- dr Ilona Kość. Natomiast prof. zw. dr hab.
w wykładach w części wyróżnionych wy- czesną wobec pojęcia tabu, a dr Andrzej Benon Zbigniew Szatek mówił o heurystyce
działów uczestniczyło około 2000 słuchaczy. Wątorski dokonał przeglądu współczesnej li- w badaniach pochodzenia cywilizacji euro-
Uroczystego otwarcia VIII Zachodniopo- teratury ukraińskiej. Dwa ostatnie wykłady pejskiej.
morskiego Festiwalu Nauki na Uniwersyte- nawiązywały do języka niemieckiego. Prof. Blok tematyczny Instytutu Historii i Sto-
cie Szczecińskim dokonał prof. zw. dr hab. dr hab. Ulrich Drechsel przedstawił migawki sunków Międzynarodowych poprowadzili
Andrzej Witkowski, Prorektor ds. Nauki i kontaktów polsko-niemieckich z lat 1961- studenci z koła naukowego, którzy wprowa-
Kontaktów z Zagranicą. Odbyto się ono w 2008, przyjmując formę wspomnień auto- dzili słuchaczy w świat współczesnych
budynku Wydziału Nauk Ekonomicznych i biograficznych: Moja droga do Polski. badań historycznych i tzw. archeologii
Zarządzania US. Wzruszające byty słowa profesora tak ciepło żywej.
wypowiadającego się o Polsce i jego pointa,
Największym zainteresowanym w tej Już tradycyjnie na festiwalu wystąpił z
że jest on człowiekiem dwóch ojczyzn: tej,
edycji festiwalowej cieszyły się wykłady filo- wykładem ks. dr Grzegorz Harasimiak z Wy-
która go zrodziła - Niemiec i tej, w której
logiczne. Nie spodziewaliśmy się aż tak du- działu Prawa US, który, tym razem przygo-
czuje się najlepiej - Polski. W podsumowa-
żego zainteresowania i przyznam, że z tował temat: Czy prawo jest rozsądne, czyli
niu dnia części filologicznej mgr Stefan
ogromną satysfakcją i radością na widok o podstawie przepisów prawnych dotyczą-
Krauze przedstawił działalność Niemieckiej
licznej grupy zainteresowanych przenie- cych zachowań patologicznych nieletnich.
Centrali Wymiany Akademickiej (DAAD),
śliśmy wykłady z przydzielonej sali do naj- Część ekonomiczna reprezentowana
zwracając szczególną uwagę na możliwości
większej auli wydziałowej. była cyklem wykładów połączonych z ćwi-
uzyskiwania stypendiów naukowych przez
Część filologiczną rozpoczęty dwa wy- młodzież i nauczycieli akademickich. czeniami, a dotyczących zagadnień marke-
kłady anglistyczne. Mgr Anna Lakowicz-Do- tingu, ekologii ekonomicznej czy sposobów
piera przedstawiła obraz Ameryki w polskiej Część humanistyczną wykładów otwo- społecznej przedsiębiorczości (szczegó-
literaturze, a dr Anna Gonerko-Frej, korzys- rzył prof. dr hab. Henryk Komamicki prze- łowe sprawozdanie z wykładów patrz: mgr
tając z metod audiowizualnych, zilustrowała stawiając polską opozycję polityczną lat Sylwia Bąkowska)
spojrzenie na Amerykę oczami nauczyciela 40-ych wobec Ziem Zachodnich. Był to W przerwach wykładów uczestnicy festi-
akademickiego. Kolejne wykłady z wyko- ostatni wykład festiwalowy naszego nieod- walu mieli możliwość zapoznania się z ofertą
rzystaniem programu Power Point dotyczyły żałowanego kolegi (profesora Uniwersytetu edukacyjną i wydawniczą Uniwersytetu
języka polskiego. Pisząca te słowa wprowa- Szczecińskiego i wiceprezesa Szczeciń- Szczecińskiego.
dziła słuchaczy w pragmalingwistykę w skiego Towarzystwa Naukowego), który od- VIII Zachodniopomorski Festiwalu Nauki
aspekcie strategii komunikowania się języ- szedł od nas na zawsze dwa tygodnie promieniował wielotematycznością propo-
kowego. Zagadnienia kultury języka: po- później. Na zawsze jednak pozostanie w nowanych wykładów, pokazów i ćwiczeń,
prawności i niepoprawności językowej, naszej pamięci obraz Pana Profesora, który jak również promiennymi twarzami chłoną-
poruszyła dr Żaneta Kozicka-Borysowska. całe swoje serce oddawał corocznie organi- cych wiedzę uczestników festiwalu, którzy
O specyfice języka młodzieży zaś mówiła dr zowanemu festiwalowi. zagościli w murach naszej Alma Mater.

22.09.2008

KOŁA NAUKOWE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA


NA VIII ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI 2008

wągr Sylwia Makowska


Katedra Marketingu

Tegoroczny, VIII Zachodniopomorski Festiwal Studenci wraz z opiekunami kół naukowych balne koncerny na konkretnych przykładach
Nauki w Szczecinie i Koszalinie odbyt się w działających na Wydziale Nauk Ekonomicznych opakowań produktów. Następnie, prezes Kola
dniach 22 - 30 września. Ze względu na swoją i Zarządzania przygotowali dla uczestników Fes- Naukowego „Ekonomia & Ekologia" - Magda-
nową formę równoległej prezentacji wykładów i tiwalu dwa konkursy z nagrodami. Pierwszy z lena Lazarek przedstawiła kwestię ekologii od
pokazów, cieszył się ogromnym zainteresowa- nich, prezentowany przez opiekuna Koła Nauko- strony ekonomicznej i jej oddziaływania na za-
niem młodzieży nie tylko ze Szczecina, ale także wego Marketingu - mgr Sylwię Bąkowska, byt po- chowania konsumentów. Na koniec członkowie
z innych miejscowości naszego województwa, święcony reklamie i jej oddziaływaniu na Samorządu Studenckiego - Paulina Berdysz,
która zagościła w budynku Wydziału Nauk Eko- postrzeganie świata przez dzisiejszą młodzież. Hubert Dyba w panelu ze studentami-biznesme-
nomicznych i Zarządzania w dniu 22 września. W Drugi konkurs, poprowadzony przez członków nami oraz uczestnikami Festiwalu dyskutowali o
ramach tegorocznego festiwalu odbyty się wy- Kota Naukowego Aktywni Studenci: Annę Wei- możliwości studiowania z jednoczesnym prowa-
kłady z zakresu ekonomicznego, filologicznego, ner, Natalię Maj, Justynę Tokarek, przybrał cha- dzeniem własnej działalności gospodarczej.
humanistycznego, prawnego, teologicznego. rakter familiady ekonomicznej, sprawdzającej Wszystkie odbyte konkursy, wykłady i spotkania
Według naszych obliczeń udział wzięła duża podstawową wiedzę z zakresu ekonomii. Dodat- miały charakter interaktywny i poznawczy, pod-
liczba uczestników - 1256 osób. Równolegle z kowo spotkanie festiwalowe zostało poszerzone czas których młodzież miała szansę zaprezento-
prowadzonymi zajęciami, miała miejsce promo- o wykład z zakresu marketingu w trakcie, którego wania swoich pomysłów, opinii oraz zadawania
cja Uczelni, w tym Wydziału oraz Wydawnictwa mgr Sylwia Bąkowska zaprezentowała podsta- pytań.
Naukowego US. wowe strategie marek, stosowane przez glo-

21
FESTIWAL W UCZELNIACH

20.11.2(108

NOC NAUKOWCÓW W AURZE FILOLOGII I EKONOMII

prof. dr hub. Ewa Komorowska


mgr Sylwia Bąkawska

VIII Zachodniopomorski Festiwal Nauki w wowych zwrotów w języku rosyjskim. Po- wego Marketingu - mgr Sylwię Bąkowską,
Uniwersytecie Szczecińskim przebiegał nie nadto pisząca te słowa prowadziła badania która prezentowała Wydział Nauk Ekono-
tylko w salach wykładowych, lecz również w dzieci pod kątem predyspozycji językowych micznych i Zarządzania. W ramach spotka-
plenerze. Atrakcyjne byty prezentacje w na- i uzdolnień filologicznych. Mgr Joanna Mi- nia odbyły się liczne konkursy wiedzy z
miotach od południa do północy łączące siukajtis z ramienia Działu Współpracy z za- zakresu produktu oraz marki, a także ze
Festiwal z Nocą Naukowca. granicą zaznajamiała młodzież z znajomości tricków stosowanych w rekla-
To niezwykle spotkanie z mieszkańców możliwościami edukacyjnymi US i ofertą sty- mie. Młodzi uczestnicy wykazali się dużą
Szczecina i Pomorza Zachodniego z nau- pendiów zagranicznych. Spotkanie nau- znajomością produktów spożywczych, jak
kowcami Uniwersytetu przebiegało równo- kowe cieszyło się nieustannym czekolada, woda butelkowana, czy chipsy,
legle w dwóch kierunkach: filologicznym i zainteresowaniem. Namiot filologiczno-eko- których nazwy mieli za zadanie zidentyfiko-
ekonomicznym. nomiczny był dosłownie oblegany i nawet wać jedynie po ich smaku. Dużo entuzjazmu
Spotkanie filologiczne kierowane było powstawała konieczność zapisu chętnych towarzyszyło konkursowi, w którym należało
przez piszącą te słowa i młodych naukow- do kolejki oczekiwania. Najliczniej ze szkól zaprojektować nowe opakowanie do wybra-
ców US, między innymi, mgr Joannę Misiu- w konkursach reprezentowane było: Gim- nego produktu. Wiele dyskusji przysporzył
kajtis - germanistkę i mgr Renatę Rados - nazjum nr 6 ze Szczecina pod opieką mgr konkurs, w którym najmłodsi układali pira-
rusycystę, jak również studentów z Kota Grażyny Zacharewicz i mgr Zofii Sokolow- midę żywności z gazetek reklamowych su-
Naukowego Slawistów wraz z zaprzyjaźnio- skiej, Zespól Szkól Ogólnokształcących nr 1 permarketów. Nie brakowało chętnych a
nymi gośćmi z Niemiec. Filologiczne spot- pod opieką mgr Mirosławy Chojnackiej, Li- radości nie było końca, jako że każdy
kanie naukowe realizowane było poprzez ceum Ogólnokształcące nr 9 itd. uczestnik konkursu otrzymywał nagrodę po-
konkursy wiedzy o historii i kulturze Rosji, a Z kolei spotkanie ekonomiczne było po- cieszenia.
także naukę alfabetu rosyjskiego i podsta- prowadzone przez opiekuna Kola Nauko-

22.09.2008

PRZEBIEG VIII ZACHODNIOPOMORSKIEGO FESTIWALU NAUKI


W BIBLIOTECE GŁÓWNEJ UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO

mgr I rszidu Ganakowska

Wykłady oraz prezentacje przygotowane kowników do częstego korzystania z usług W Oddziale Informacji Naukowej odbyt
przez bibliotekę w tym roku odbyły się 22 biblioteki. Przedstawiona została działal- się quiz „Z książką przez epoki" który spot-
września w gmachu Biblioteki Głównej przy ność Oddziału ze szczególnym wskaza- kał się ze szczególnym zainteresowaniem i
ul. Mickiewicza 16. niem na jego rolę w pozyskiwaniu, zaangażowaniem młodzieży, która bez
Małgorzata Szymańska poprowadziła gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywa- trudu poradziła sobie z ponad trzydzies-
dwa, cieszące się dużym zainteresowaniem niu informacji. Użytkownikom zwrócono toma, niełatwymi pytaniami. Najlepszym
ze strony maturzystów, warsztaty połączone uwagę na organizowane przez bibliotekę wręczono nagrody książkowe.
z prezentacją multimedialną. Pierwsze po- wystawy oraz szkolenia w zakresie korzys- Andrzej Bochniarz z Centrum Informacji
święcone byty bibliografii załącznikowej i tania z katalogów elektronicznych i baz on- i Dokumentacji Europejskiej wygłosił wykład
dokumentom elektronicznym wg nowych line. "Programy i inicjatywy Unii Europejskiej
norm, drugie przypisom czyli powołaniom Marta Sztark przedstawiła prezentację wspierające aktywność młodzieży szkolnej"
wg nowych norm. bezpłatnych linkowań do arcydzieł literatury W czasie wykładu omówił szczegółowo ini-
„Metodologię pracy naukowej, czyli jak francuskiej zachęcając do przeglądania, cjatywy wspólnotowe skierowane do środo-
się uczyć żeby się nie zmęczyć" przedsta- czytania, ściągania darmowych e-booków wiska młodzieży szkolnej:
wiła w swoim wystąpieniu Dorota Gili - Tar- w języku francuskim. Uczestnikom Festi- - "Młodzież w Działaniu" 2007-2013,
nowska. Podczas wykładu poruszona walu najbardziej spodobał się pomysł czy- - program sektorowy COMENIUS oraz akcja
została kwestia czynników wpływających na tania książek nie tyle na komputerach, co "eTwinning" w programie "Uczenie się
efektywne przyswajanie wiedzy. Omówiono na mniejszych urządzeniach mobilnych, za- przez cale życie",
elementy składające się na pozytywny i ne- opatrzonych w wyświetlacze: palmtopach, - Szkolne Kluby Europejskie,
gatywny efekt synergiczny oraz działanie telefonach komórkowych czy tabletach. - Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży.
superztącza edukacyjnego, sposoby jego Czytelników zainteresowało urządzenie Inicjatywy te mają wspierać uczestnic-
rozpoznawania i stosowania właściwych mu Read&Go, w którym stosuje się tzw. elek- two młodzieży zarówno w edukacji formal-
metod uczenia się. Słuchacze poznali w troniczny papier. nej, jak też i nieformalnej.
przybliżeniu techniki szybkiego czytania, O bibliotece i archiwum Uniwersytetu W Oddziale Zbiorów Specjalnych Kry-
najczęściej popełniane błędy utrudniające Standforda w Kalifornii, opowiadała Elżbieta styna Borówka przygotowała wystawę
sprawne czytanie oraz sposoby ich korygo- Tomczyńska. Młodzież miała okazję zapo- „Szczecin w książce". Zaprezentowano róż-
wania. znać się z jednym z najważniejszych cen- nego rodzaju wydawnictwa poświęcone na-
Grażyna Zygmunt, Daniel Ziarkowski, trów naukowych na świecie. Gromadzi ono szemu miastu.
Marta Sztark przedstawili wirtualną prezen- zbiory z całego niemal świata, także polo- Imprezy festiwalowe na dobre wpisały
tację Oddziału Informacji Naukowej Biblio- nika stanowią ich znaczną liczbę. Słucha- się w harmonogram usług jakie świadczy
teki Głównej Uniwersytetu Szczecińskiego. czom spodobała się zasada : udostępniać biblioteka na rzecz użytkowników, także
Jej celem było zachęcenie przyszłych użyt- wszystko zaraz po przejęciu. tych potencjalnych.

22
FESTIWAL W UCZEl MAC II

WYKŁADY NA UNIWERSYTECIE SZCZECIŃSKIM


CZY WYKRĘT JĘZYKOWY JEST ELEMENTEM
WSPÓŁCZESNEJ STRATEGII KOMUNIKACYJNEJ?

pmf. dr hab. Ewa Komorowska


Uniwersytet Szczeciński

Współczesne komunikowanie się języ- akty mowy. Każdy akt mowy budują trzy pod- trzeba: nie więcej i nie mniej') oraz Sposobu
kowe to połączenie różnego typu działań ta- stawowe komponenty: lokucja ('treść po- ('wyrażaj się jasno, zrozumiale'). Z przedsta-
kich jak np. argumentowanie, perswazja czy wierzchniowa wypowiedzi'), perlogucja ('efekt wionych reguł komunikacyjnych wynikają
manipulacja. Każcie z wyróżnionych zacho- komunikacyjny czy strategia mówienia') i illo- różne strategie zachowania się językowego:
wań językowych ma na celu oddziaływanie na kucja ('właściwa silą intencjonalna wypowie- od przestrzegania reguł, poprzez nieświa-
adresata, w czym pomocne są różnego typu dzi'). Zdaniem pragmatyków, nie jest możliwa dome ich naruszanie, aż po intencjonalne,
strategie komunikacyjne, I właśnie przedmio- ocena aktu mowy bez analizy kontekstu po- świadome naruszanie reguł w celu osiągnię-
tem zainteresowania w wykładzie stała się zawerbalnego: usytuowania przestrzennego cia zamierzenia komunikacyjnego. Trzecie z
jedna z najnowszych metodologii badań lin- rozmówców, czasu wypowiedzi, presupozy- zachowań językowych ujawnia różne prag-
gwistycznych - pragmalingwistyka, która w cyjnej wiedzy rozmówców o sytuacji, wza- matyczne funkcje zachowań takie jak: unik,
centrum swojego opisu stawia człowieka z jemnego nastawienia się do siebie i wykręt językowy, zawieszenie, kontrpropozy-
całokształtem jego potrzeb, intencjonalnością przedstawianej sprawy, pełnionych ról spo- cja, kontrargumentacja, zaskoczenie czy iro-
i uwikłaniem psychologiczno-spotecznym. łecznych itd. Komunikowanie się językowe nia. Tak więc unikanie, wykręcanie się z
Pragmalingwistykę interesuje nie statyczny, opiera również się na Zasadzie Kooperacji wypowiedzi różnego typu przemilczenia są ty-
lecz dynamiczny opis języka, tzn. zmieniające ('współdziałaj w tworzeniu dialogu') i regułach powymi komponentami współczesnej strate-
się sytuacje językowe. Pragmalingwiści opi- konwersacyjnych: Jakości ('mów prawdę'), gii komunikacyjnej.
sują poszczególne zachowania językowe jako Relacji ('mów na temat'), Ilości ('mów tyle ile

22.09.2008

OBRAZ AMERYKI W POLSKIEJ LITERATURZE

Anna takowkz-Dopiero

Obraz Stanów Zjednoczonych, jaki od- opisów nieznanej natury, czy miejskiego doborem i oceną opisywanych zjawisk.
najdujemy w polskiej literaturze uzależniony życia, przez egzotykę obyczajów amerykań- Celem prezentacji było zwrócenie uwagi słu-
byt od wydarzeń historycznych zarówno pol- skich Indian, aż po opisy codziennego chacza na ten właśnie aspekt przekazu w
skich jak i amerykańskich; był motywem i życia. Przekazy te dostarczały polskiemu wybranych reportażach i esejach Henryka
punktem odniesienia. Z upowszechnianiem czytelnikowi nie tylko nowych wrażeń, po- Sienkiewicza, Józefa Wittlina i Czesława Mi-
się podróży do Ameryki, tj. od końca XIX szerzały jego wiedzę faktograficzną, lecz łosza. Ich polskie pochodzenie, inteligencki
wieku, ciekawość polskiego czytelnika była również stały się przekazem dotyczącym na- etos i czas historyczny determinowały
zaspokajana na wielu płaszczyznach- od szej własnej świadomości, objawiającym się obraz, jaki docierał do polskiego odbiorcy.

22.09.2008

WSPÓŁCZESNA AMERYKA W OCZACH NAUCZYCIELA AKADEMICKIEGO

dr ///. Anna Gonerko-FreJ

Czym zachwyca a czym zadziwia dzisiej- pozwoliło zapoznać się z organizacją życia amerykańskich. Prezentacji Amherst College
sza Ameryka polskiego nauczyciela? Autorka akademickiego w tym prestiżowym collegU towarzyszyły zdjęcia z podróży po USA, od
przedstawiła swoje doświadczenia i refleksje założonym w 1821 roku. Porównanie systemu Nowej Anglii, Bostonu i Plymouth, poprzez
z pobytu w USA w czerwcu i marcu bieżącego rekrutacji, form zajęć, celów i metod naucza- Salt Lakę City, park Yellowstone, Waszyngton
roku, w ramach stypendium Fullbrighfa. Kilka nia, pozwala na podkreślenie odpowiedzial- i Nowy Jork.
tygodni w Amherst College, Massachusetts, ności oraz zaangażowania studentów

23
FESTIWAL W UCZEI MACH

22.09.2008

INTERNET W JĘZYKU - TERMINY, DEFINICJE I DEFINIOWANIE

mgr Rafai Sidorowicz


Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa US

Społeczny odbiór wynalazków charaktery- dzy odbiorców. W literaturze popularnonauko- sobie konstruowania niektórych nowych termi-
zuje się tym, że ludzie w momencie ekspansji wej ten sposób definiowania sięga absurdu. nów. Ten potencjał jest dostrzegany i wykorzy-
jakiegoś novum muszą mieć czas na „oswoje- Autorzy wychodzą bowiem z założenia, że nie- stywany w celu łatwego nazwania czy
nie mentalne". Myślą o czymś nowym w kon- które rzeczy są tak znane, a ich działanie tak zdefiniowania wirtualnego elementu. Autorzy
tekście starego, odnoszą się do tradycji, aby oczywiste, że właściwie nie wymagają definio- tekstów posługują się terminologią powszech-
lepiej opisać i pojąć coś, co jeszcze nie jest wania. Ikona to 'maty obrazek reprezentujący nie znaną, dodając określenie „internetowy",
przez świadomość okiełznane. Kiedy zaczęto coś znacznie większego'; kliknięcie - 'jeśli „sieciowy", „wirtualny": gra sieciowa, wirtualna
produkować na szeroką skalę samochody, po- masz mysz, wiesz, co to jest. Jeśli nie masz - rzeczywistość, intemetowa pogawędka to tylko
jawiały się definicje, które dobrze obrazowały nie musisz wiedzieć' - takie definicje znaj- kilka przykładów stosowania tego zabiegu.
ten sposób umysłowej akceptacji - auto defi- dziemy w słowniku będącym aneksem książki Terminy i definicje, które powstają na po-
niowano np. jako „bryczkę poruszającą się bez „Internet dla opornych" Johna Levine'a i Carol trzeby opisu nowego medium, to często również
koni". Widzimy na tym przykładzie odwołanie Baroudi. Takie ogólnikowe sformułowania unie- neosemantyzmy, sformułowania już istniejące,
do tradycyjnego środka lokomocji (bryczka), a możliwiają precyzyjne rozpoznanie desygnatu. które zyskały całkiem nowe znaczenie. Skrzynka
jednocześnie w powyższej definicji zawarta jest Człon definiens (a raczej quasi-definiens) nie in- pocztowa bardziej kojarzy się internautom z pa-
zupełnie nowa cecha - możliwość przemiesz- formuje (lub informuje w niewielkim stopniu) o nelem komunikacyjnym niż z metalowym pudeł-
czania się bez wykorzystania zwierząt pocią- znaczeniu słowa określanego. Nie mamy więc kiem, a myszka tylko z wyglądu przypomina
gowych. do czynienia z tradycyjnie rozumianą definicją, gryzonia. Blog definiuje się jako pamiętnik, a
Współcześnie największym komunikacyj- definiendum nie zostaje określone. nicki internetowe nazywa się pseudonimami.
nym wynalazkiem jest Internet. Powstają więc Drugi sposób definiowania również odwo- Takie zabiegi nazewnicze przynależne są myśle-
terminy, określenia, sformułowania, których łuje się do doświadczenia i wiedzy odbiorcy, ale niu i językowi potocznemu, mają bowiem nieza-
zadaniem jest przedstawienie, opisanie, spre- wywodzi się z natury samego wynalazku jakim przeczalną wartość utylitarną, natomiast w
cyzowanie, sklasyfikowanie elementów wir- jest Internet. Funkcjonują w nim bowiem formy, pracach naukowych (czego dowodzą badania)
tualnej rzeczywistości. Jeśli spojrzymy na ich które w pewnym sensie są kontynuacją rzeczy mogą być mało precyzyjne i mylące.
definicje, to wyraźnie zobaczymy pewne tradycyjnych, już istniejących (a przynajmniej Różnorodność sposobów tworzenia termi-
schematy budowania konstrukcji określają- tak są postrzegane). Struktura wykorzystywa- nów i definicji nie wynika z braku wiedzy lub
cych. Są one widoczne zarówno w artykułach nego schematu definicyjnego przedstawia się umiejętności definiowania. Obrazuje raczej nie-
popularnonaukowych, jak i w naukowych pra- następująco: nowy element = element znany uchwytność tego, co próbuje się zamknąć w
cach filologicznych, psychologicznych, czy + nowa cecha. Taki sposób postrzegania ele- klasycznej definicji. Internet to medium jeszcze
socjologicznych. mentów rzeczywistości wirtualnej jako tworu, nieoswojone mentalnie, zrozumienie jego
Pierwszy sposób odnoszenia się do opisy- który ewoluował z rzeczywistości rozumianej „płynnej natury" wymaga od nas odniesień do
wanego elementu, czy też zjawiska, polega na tradycyjnie (lub jest jej odbiciem, zmodyfiko- znanych nam faktów, przedmiotów i elementów
całkowitym odwołaniu się do intuicji oraz wie- wanym odpowiednikiem) widać właśnie w spo- rzeczywistości.

22.09.2008

WSPÓŁCZESNA LITERATURA UKRAIŃSKA W POLSKICH TŁUMACZENIACH

dr Andrzej Wątorski

Z każdym rokiem zwiększa się na polskim z tej grupy nierzadko epatują szokującymi sce- powieści groteską, przedstawiając podzieloną
rynku wydawniczym udział tłumaczeń z ukraiń- nami obyczajowymi, brutalnością języka, nie- na dwie części Ukrainę, porównując ją do
skiej literatury pięknej. Poza najbardziej znanym stereotypowymi obrazami Ukrainy - z dwóch państw niemieckich z lat 1949-1990
pisarzem zza wschodniej granicy, Jurijem An- postindustrialnym krajobrazem wschodniej (chociażby w obrazie muru, dzielącego gra-
druchowyczem, obiektem zainteresowania pol- części kraju i zapascią moralną społeczeństwa niczne miasto na dwie części), i budując całą
skich tłumaczy i wydawców są twórcy postkomunistycznego. Z kolei w przypadku Ir- masę tragikomicznych sytuacji (ucieczki, po-
średniego i najmłodszego pokolenia: Marija wancia doszło do wznowienia w ciągu krót- gonie, tajne misje, zderzenie mentalności
Matios, Oleksandr Irwaneć, Oksana Zabużko, kiego czasu tłumaczenia jego powieści Wschodu i Zachodu itd.). Autor wykorzystuje
Natalia Śniadanko, Taras Prochaśko, Serhij Riwno-Rowno. Jest to jedna z najbardziej inte- również komizm językowy (nazwiska znaczące,
Żadan, Łubko Deresz. Większość z wymienio- resujących propozycji ze strony współczesnej zabawne skrótowce), a także prezentuje obrazy
nych autorów doczekała się publikacji w Polsce literatury ukraińskiej, groteskowa antyutopia, re- znanych postaci ze swojego rodzinnego
więcej niż jednej pozycji ze swego dorobku, prezentująca jednocześnie „political fietion" i miasta, ukrytych pod innymi nazwiskami (np.
przy czym do rekordzistów należy S. Żadan. powieść z kluczem. Charakterystyczne, że nie- Stepanida Porfyriwna Dobromolec). Jedyną
Swoistą ciekawostką są powieści Mariny Le- mal w tym samym czasie (na przełomie XX/XXI słabą stroną polskiego wydania jest tłumacze-
wyckiej, anglojęzycznej pisarki ukraińskiego ww.) wydał swoją książkę opartą na podobnym nie, zawierające szereg błędów i przeinaczeń
pochodzenia, która opisuje współczesne losy pomyśle polski pisarz, Eugeniusz Dębski (tak w zakresie poprawności językowej, jak i
emigrantów z Ukrainy i Polski. Najmłodsi twórcy (Aksamitny Anschluss). Irwaneć operuje w swej kwestii realioznawczych).

24
:
ESTIWAL W UCZELNIACH

VIII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI


W AKADEMII ROLNICZEJ
drhab, Wanda Bacleczkoprof. nadzw. AR

W miesiącu wrześniu tego roku po raz tedry Roślin Ozdobnych n. t. „Rośliny przyszłości wybierze się na wyższą uczelnię z
ósmy odbyt się w Naszej Uczelni Zachodnio- ozdobne krajów śródziemnomorskich". kierunkiem architektura krajobrazu.
pomorski Festiwal Nauki. Miał on nieco od- Uczestniczyło w tym spotkaniu okoto 300 Hodowlą i biologią ptaków zainteresowała
mienny charakter niż w poprzednich latach. osób. Nie mniejszym zainteresowaniem cie- młodzież Katedra Hodowli Ptaków Użytkowa-
Spotkania z młodzieżą i innymi gośćmi odby- szyły się inne zajęcia tej Katedry, przygoto- nych i Ozdobnych. W spotkaniu uczestniczyło
wały się na wszystkich Wydziałach Uczelni w wane przez dr inż. Agnieszkę Dobrowolską i 20 osób. Oprowadzeni byli po fermach do-
jednym dniu. Byt to czwartek (25-09-2008 r.). dr inż. Piotra Salachnę oraz przez dr inż. świadczalnych z przepiórkami i emu.
W tym roku w spotkaniach uczestniczyło ogó- Krzysztofa Wragę. W laboratoriach młodzież mogła bezpo-
łem około 2000 osób. Miały one bardzo różną Dr inż. A. Dobrowolską przybliżyła słucha- średnio uczestniczyć w zajęciach. Miały one
formę i prezentowały różne profile kształce- czom historię uprawy róż w ogrodach, a także miejsce w Katedrze Chemii Ogólnej prowa-
nia. Prowadzone były w postaci wykładów, zapoznała ich z wymaganiami i zabiegami dzone przez 3 doktorantki pod nadzorem
pogadanek, zajęć w laboratoriach i w terenie. pielęgnacyjnymi tych pięknych roślin oraz po- pani dr inż. Małgorzaty Galczyńskiej oraz w
Miały też miejsce wystawy i pokazy. dała jakie odmiany najczęściej stosować w Laboratorium Kultur in Vitro prowadzone
Uczelnia przygotowała jak co roku ciekawą zakładaniu terenów zieleni. Z kolei dr inż. R przez dr inż. Danutę Kulpę. Tu młodzież za-
ofertę spotkań. Oto kilka tematów zaprezen- Salachna zapoznał słuchaczy z historią sztuki poznała się z rozmnażaniem roślin w kultu-
towanych: układania kwiatów, począwszy od czasów rach in vitro. Inne zajęcia prowadzone przez
1. Sadownicza wycieczka do Ziemi Świętej - starożytnych po współczesność. Ponadto Katedrę Warzywnictwa miały formę warszta-
przygotowana przez dr inż. Józefa Graj- przedstawił najważniejsze charakterystyczne tów. Ich tematem byty „Warzywa mato znane
kowskiego i dr. inż. Ireneusza Ochmiana, style we florystyce w poszczególnych epo- i zapomniane" oraz „Tajemnice ziół i przy-
2. Czy zdrowe i smaczne są winogrona? - kach historycznych. Dr inż. K. Wraga zaprosił praw".
przygotowane przez dr hab. inż. Piotra słuchaczy do ogrodu miejskiego „Różanka". W tym roku mniejszym zainteresowaniem
Chetpińskiego, To spotkanie szczególnie cieszyło się frek- cieszyły się zagadnienia z zakresu nauk eko-
3. Roślinność siedlisk naturalnych i antropo- wencją, bo oprócz tego, że jest to obiekt bar- nomicznych, stosunków gospodarczych i
genicznych Szczecina - przygotowane dzo interesujący, to jeszcze dopisała piękna, handlu zagranicznego oraz na temat fundu-
przez prof. dr hab. Wandę Bacieczko słoneczna pogoda. W tych spotkaniach szy inwestycyjnych, a szkoda, bo były bardzo
4. Współpraca transgraniczna w Europie i jej uczestniczyło ponad 600 osób. Przed wyj- dobrze przygotowane i bardzo ważne w dobie
wpływ na rozwój obszarów przygranicz- ściem do ogrodu słuchacze z dużym zainte- istniejącego globalnego kryzysu finansowego
nych - przygotowane przez dr Arkadiusza resowaniem oglądnęli wystawę przygotowaną na świecie. Mimo nie wielkiej ilości uczestni-
Malkowskiego, przez Katedrę Architektury Krajobrazu. Sta- ków, po referatach odbyta się bardzo burzliwa
5. Globalizacja. Szansę i zagrożenia - przy- nowiły ją wielkie plansze przedstawiające pro- dyskusja.
gotowane przez prof. dr hab. Jolantę Zie- jekty zagospoda-rowania terenów zieleni w W godzinach popołudniowych w naszej
ziulę. różnych miejscach naszego miasta i nie tylko, Uczelni miało miejsce panelowe spotkanie
Niezwykłym zainteresowaniem cieszył się wykonane przez studentów Naszej Uczelni. dyskusyjne na temat „Czy jeszcze istnieje pol-
referat dr inż. Agnieszki Zawadzińskiej z Ka- Zapewne wiele osób spośród młodzieży w skie rybołówstwo bałtyckie? Moderatorem i
organizatorem tego spotkania byt pan prof. dr
hab. Juliusz Chojnacki, z Katedry Ekologii
Morza i Ochrony Środowiska . Do dyskusji
włączyli się m. in. prof. dr hab. K. Formicki,
prof. dr hab. E. Kolakowski, prof. dr hab. Jo-
lanta Zieziula, dr hab. Piotr Nowakowski i inni.
Spotkanie to było nagrywane przez Polską TV
w Szczecinie.
W piątek na placu przy Politechnice Szcze-
cińskiej (al. Piastów 48), miały miejsce pokazy
plenerowe i w namiotach. Organizowały je
wszystkie ośrodki naukowe Szczecina, w któ-
rych odbywał się VIII Zachodniopomorski Fes-
tiwal Nauki. Brata w nim udział również
Akademia Rolnicza. Do pokazów włączyły się
takie jednostki jak: Katedra Roślin Ozdobnych
z tematem „Możliwości zagospodarowania
ogrodów o różnym charakterze i stylu". Ka-
tedra Zoologii z tematem „Zwierzęta bliżej
nas", Zakład Pszczelnictwa z tematem
„Owoce pszczelej pracy", Katedra Anatomii i
Embriologii Ryb, z tematem „Akwarystyka
podwodny świat w domu". Aby zwiększyć za-
interesowanie pokazami o różnej tematyce
musimy w przyszłości, przed zorganizowa-
niem spotkań dla młodzieży, wcześniej na-
wiązać kontakt z poszczególnymi szkołami i
ich dyrektorem. Zamierzamy przedstawić im
problematykę i formę zajęć, by szkoły z tych
propozycji skorzystały i zapewniły frekwencję.

25
FESTIWAL W UCZE1 NIACfl

23.09.2008

RÓŻA W OGRODZIE

(//• int Agnieszka Dobrowolska

Dzieje róży matyczne rośliny - kwiaty i zioła. Założenia ogro- z ogromną liczbą gatunków (około 200) i od-
Róża należy do grupy roślin uprawianych i dowe uzupełniały ścieżki, ławki i fontanny. Po- mian (kilka tysięcy). Wśród nich spotykamy
podziwianych od czasów najdawniejszych, a nieważ często sadzono w nich róże ogrody takie formy o różnym pokroju (krzaczaste, pnące,
historia jej uprawy sięga starożytności. Istnieją nazywano rosariami lub różankami. W epoce re- okrywowe, pienne, kaskadowe) czy wysokości
przypuszczenia, że spotykano ją już we wspa- nesansu w latach 1400-1600 bogaci mieszcza- (od 20-30 cm do ponad 3 m), a także dużej róż-
niałych ogrodach Babilonu, a więc około 2000 nie sadzili już w ogrodach mnóstwo różnych norodności barw. Przed zakładaniem ogrodu ró-
lat p.n.e. Pewne jest natomiast, że w starożytnej gatunków i odmian róż. W okresie tym powstało żanego musimy jednak dokładnie zastanowić
Grecji była rośliną powszechnie uprawianą i dużo formalnych ogrodów różanych, charakte- się jaki efekt pragniemy uzyskać. Niezależnie od
około VI wieku p.n.e. zyskała miano królowej ryzujących się bogactwem formy i kolorów. Za- obranego stylu całość założenia musi pasować
kwiatów. Z Grecji róża przedostała się do staro- kładano je przy rezydencjach magnackich, do otoczenia oraz architektury budynków.
żytnego Rzymu, gdzie wkrótce stała się kwia- pałacach, często w formie ogromnych parterów Ogród różany możemy założyć jako ogród
tem otoczonym specjalnym kultem. Była kwiatowych. Z czasem moda w ogrodnictwie i monokulturowy, gdzie podstawę całego założe-
ceniona nie tylko ze względu na swoją urodę, kształtowaniu krajobrazu zwróciła się w stronę nia stanowią gatunki i odmiany róż. Inne rośliny
lecz również walory użytkowe. Popularność róży rozwiązań bardziej naturalnych. Zaczęły po- mogą ewentualnie stanowić w nim tło i ramy.
zmalała wraz z upadkiem starożytnego świata. wstawać wspaniale, wielkie ogrody krajobra- Przygotowanie gleby pod uprawę w ogrodach
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa róża zowe. Te zmiany wpłynęły także na wizerunek monokulturowych jest łatwiejsze niż w przy-
została wyklęta przez kościół i straciła ogromnie ogrodów różanych. Ich układ byt bardziej swo- padku zwykłego ogrodu, ponieważ rosnące w
na swoim znaczeniu i popularności. Do łask po- bodny, nie wytyczano regularnych granic, a róże nim rośliny mają takie same wymagania i do-
wtórnie wróciła w średniowieczu jako symbol łączono z innymi gatunkami roślin. W XVIII wieku datkowo stwarzają sobie nawzajem korzystne
czystości duszy i miłości chrześcijańskiej. W powstały angielskie ogrody różane, dla których warunki do wzrostu i rozwoju. Róże można łą-
okresie tym róże sadzono głównie w ogrodach wzorem była dzika przyroda i krajobraz. czyć także z innymi roślinami, które mają po-
przyklasztornych, a także przy niektórych za- dobne wymagania co do stanowiska. Dzięki
mkach obronnych. Ogrody zamkowe (hortus temu tworzy się bardziej naturalne grupy roślin.
Róże w ogrodzie
conclusus) usytuowane byty pod oknami kom- Na rabatach możemy sadzić róże z bylinami
nat, pomiędzy murami. Uprawiano w nich aro- Róże stwarzają wiele możliwości kształto-
wania przestrzeni w ogrodzie, co związane jest oraz trawami wieloletnimi. Takie połączenie ła-
godzi nieco surowe wrażenie, jakie sprawiają
dość sztywne krzewy różane, a także zastania
nagi spód krzewu różanego. Najlepiej wybierać
byliny nie pobierające z gleby zbyt wielu skład-
ników pokarmowych i ukorzeniające się tuż pod
powierzchnią. Doskonale nadają się tu: niskie
gatunki krwawników (Achillea), poslonki (He-
lianthemum), rozchodniki (Sedum), macierzanki
(Thymus) i przetaczniki (Veronica). W przypadku
połączeń z roślinami „żarłocznymi" róże po kilku
latach zaczynają odczuwać jednak obciążenie.
Ogrody różane możemy zakładać jako
ogrody formalne (geometryczne) lub niefor-
malne (o swobodnym układzie). W ogrodach
formalnych preferowane są regularne geomet-
ryczne formy, np. kota, kwadraty, romby, upo-
rządkowane linie i ornamenty. Często są one
symetryczne i posiadają oś środkową. Znane
przykłady założeń w takim stylu to ogrody pała-
cowe z okresu renesansu i baroku. Mają one
bardzo reprezentacyjny charakter, ale często nie
pasują do otoczenia. Są abstrakcyjne, nienatu-
ralne i wymagają dużego nakładu pracy.
Ogrody nieformalne mają naturalny, niewymu-
szony charakter. Choć na pozór chaotyczne, to
każda z grup roślinnych ma swoje ściśle okre-
ślone miejsce. W ogrodach o układzie swobod-
nym ważną rolę odgrywa bogactwo perspektyw,
plan pierwszy i tło, gra światła i cienia, paleta
barw. Przy takim rozwiązaniu ogród różany
może mieć grządki o falującym kształcie, na któ-
rych znajdą się róże, drzewa i krzewy oraz byliny
o podobnych wymaganiach. Istnieją także
formy pośrednie między tymi dwoma typami
ogrodów. W takim ogrodzie na regularnych ra-
batach otoczonych obwódką (bukszpanem,
santoliną czy inną zwartą rośliną) tworzone są
swobodne kompozycje z róż, bylin i kwiatów let-
nich.

26
STIWAl W I ( V I I M A C H

VIII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI


W POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ
dr bab, n. med Andrzej Brodktewicz

W ramach VIII Festiwalu Nauki, w dniu głoszony przez dr hab. L. Domańskiego od- cieszyły się dużą popularnością, a prezentujący
23.09.2008 odbyt się cykl wykładów w sali im. słonił tajemnicę śmierci Mozarta. otrzymali na koniec ogromne brawa.
Mikołaja Kopernika w Państwowym Szpitalu Kli- Wszystkie wykłady cieszyły się ogromną po- W ramach Festiwalu Nauki w dniu 26.09.2008
nicznym nr 2 przy ul. Powstańców Wielkopol- pularnością. Należy podkreślić iż, pomimo bar- - od godziny 12.00 do 15.00 - w dwóch namio-
skich 72 (Pomorzany). dzo dużej ilości miejsc na sali im. M. Kopernika tach PAM ustawionych na placu przy al. Piastów
Podobnie jak w ubiegłych latach Wykładowcy (300 miejsc) dla wielu uczestników zabrakło 48 wykonywano pomiary glikemii, pomiary ciś-
Pomorskiej Akademii starali się przybliżyć sze- miejsc siedzących (wysłuchali wykłady na sto- nienia tętniczego, na fantomach uczono samo-
rokiemu gronu słuchaczy zarówno najnowsze jąco !). kontroli piersi i udzielania pierwszej pomocy.
osiągnięcia współczesnej medycyny, jak i pro- Wszyscy wykładowcy po zakończonych pre- Odbyty się również pokazy ratownictwa medycz-
blemy z którymi spotyka się pacjent oraz lekarz zentacjach otrzymali ogromne brawa od zgro- nego. Namioty odwiedziło ponad 2000 osób.
w XXI wieku. madzonych osób. Przeprowadzenie VIII Zachodniopomor-
Po krótkim oficjalnym otwarciu festiwalu Po trzygodzinnej przerwie rozpoczęto drugi, skiego Festiwalu Nauki w PAM było możliwe
przez dr hab. L. Domańskiego, wykład inaugu- popołudniowy cykl spotkań adresowany głów- przy wielkim zaangażowaniu Prorektora ds.
racyjny pt. „Od empirii i magii do medycyny nie do osób starszych. Rozpoczął go wykład Nauki prof. A. Ciechanowicza, pani mgr K. Kon-
współczesnej" oraz „Dylematy moralne wpól- prof. A. Ciechanowicza, który przybliżył zagad- drat - kierowniczki Działu Nauki PAM, red. K.
czesnej medycyny" wygłosił prof. T. Brzeziński. nienie genetyki długowieczności prezentacją pt. Brandys - Rzecznika Prasowego PAM, pani mgr
W tym dniu słuchacze mieli również możliwość „Jak dożyć 100 lat. Tajemnice genów długo- M. Kuczyńskiej, pełnomocników JM Rektora
wysłuchania wykładów dr n. med. R. Sienkiewi- wieczności". Natomiast dzięki wykładom dr PAM: dr hab. L. Domańskiego, dr hab. A. Brod-
cza pt. „Mamo, tato czy ja jestem z probówki hab. E. Stachowskiej oraz dr n. med. A. Wnuk kiewicza oraz wszystkich wcześniej wymienio-
!?? Zapłodnienie pozaustrojowe (iv vitro)" oraz osoby starsze mogły się dowiedzieć, jak długo nych wykładowców, studentów oraz
„Mamo, tato jak „to" robić, abyście za wcześnie można zachować sprawność, np. poprzez sto- pracowników obsługi technicznej sali wykłado-
nie zostali dziadkami!???". Kolejny wykład wy- sowanie odpowiedniej diety. Wykłady te również wej.

26. IX.2OO8, GODZ. 16.00-01.30. - PLAC MIĘDZY BUDYNKAMI PS PRZY AL. PIASTÓW 48

RESEARCHERS' NIGHT - NOC NAUKOWCÓW

red. Kiiii>a Brandys - Rzeanlk Prasowy PAM

Dwa namioty PAM - obsługiwane przez stu-


dentów Wydziału Nauk o Zdrowiu, Lekar-
skiego i Lekarsko-Stomatologicznego. W
godz. od 16.00 do 18.00 otwarto do zwiedza-
nia Zakład Genetyki PAM przy ul. Potabskiej.

Dwa wykłady:
- dr hab. Grzegorz Kurzawski - Zakład Gene-
tyki PAM - „Analizy molekularne DNA w wy-
krywaniu dziedzicznych predyspozycji do
nowotworów"
- prof. dr hab. Krzysztof Borowiak - Pracownia
Toksykologii Klinicznej PAM - „Bezpieczeń-
stwo ruchu drogowego a alkohol i środki
podobnie działające"
Wykonano:
- glikemia - 300 pomiarów
-cholesterol -130-150
- RR - 100 pomiarów
- obliczanie BMI, nauka diety + ankiety o od-
żywianiu - 70 osób
- nauka samobadania piersi - 150 osób (dwa
razy tyle przyglądało się)
Odbyły się dwa pokazy ratowników medycz-
nych
- nauka udzielania pierwszej pomocy
Promocja zdrowia jamy ustnej: (fotel denty-
styczny)
- badania jamy ustnej - 200 osób
- porady profilaktyczne - 1 tys.
- wskazania do dalszego leczenia specjalis-
tycznego - 500
Liczba uczestników - 2000

27
FESTIWAL W UCZELNIACH

VIII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI


W AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE
prof, (AM)dr luib. Int. Zofia Jótwiak

VIII Zachodniopomorski Festiwal Nauki w 5. Inżynieria ruchu morskiego (mgr inż. Maciej Jóźwiak, prof. AM, a ciekawa dyskusja mogła
Akademii Morskiej rozpoczął się rano we wto- Gucma) się odbyć za sprawą: prof. kpt. ż w. Jerzego
rek (23 września br.) i trwał przez cały dzień; uro- Sala Senatu przez cały dzień była pełna roz- Hajduka oraz dr inż. Zbigniewa Szozdy, którzy
czyste otwarcie Festiwalu miato miejsce w Sali dyskutowanej młodzieży, głównie z II Liceum w niezwykle interesujący sposób, w formie oży-
Senatu o 9.00, następnie pracownicy naukowo- Ogólnokształcącego tzw. „Pobożniaka". wionej dyskusji przedstawili problem bezpie-
dydaktyczni Akademii przedstawili w formie pre- Przez caty dzień trwały również pokazy: czeństwa na statkach pasażerskich,
zentacji multimedialnych następujące wykłady: 1. Planetarium prezentacja wzbogacona była licznymi orygi-
1. Czy w wirtualnym świecie jesteśmy anoni- 2. Symulatora siłowni okrętowej, nalnymi fotografiami z katastrof morskich które,
mowi (dr Stanisław Iwan) 3. Symulatora nawigacyjny, budziły duże zainteresowanie.
2. Księga przyrody napisana jest w języku ma- 4. Laboratorium siłowni okrętowej. Ponadto Akademia Morska wzięła udział w
tematyki - Galilleusz (mgr inż. Marek Lan- Największym powodzeniem cieszyło się pla- „Nocy Naukowców", „maty robot" gromadził
dowski) netarium, czar rozgwieżdżonego nieba przy- ttumy ciekawskich.
3. Czy można było zmienić los Titanica (dr inż. ciągał jak magnes. Na zakończenie Festiwalu, 27. września (w
Dorota Lozowicka) Na zakończenie przygotowano spotkanie sobotę) podobnie jak co roku Akademia udo-
4. Ładunki niebezpieczne transportowane panelowe nt.: Czy możliwe jest pełne bezpie- stępniła do zwiedzania mostek nawigacyjny i
przez centrum Szczecina (dr hab. inż. Zofia czeństwo statków pasażerskich? siłownię okrętową na swoim flagowym „Nawi-
Jóźwiak, prof. AM) Moderatorem panelu była; dr hab. inż. Zofia gatorze XXI".

VII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI


W POLITECHNICE SZCZECIŃSKIEJ
dr hub. III:.. Beata Mkhalkiewicz

Uroczystość otwarcia VII Zachodniopomor- „Obserwatoria astronomiczne na świecie", „Po- poza młodzieżą szkolną i studencką było dużo
skiego Festiwalu Nauki w Politechnice Szcze- miar prędkości światła w powietrzu i w cieczy". „cywilnych" obywateli Szczecina.
cińskiej odbyła się w piątek 26 września 2008 r. W grupie nauczycieli czynny udział wzięli: dr Na Wydziału Budownictwa i Architektury od-
o godzinie 9.00 w Audytorium Maximium Wy- Danuta Piwowarska, dr Rafał Rogowski, dr Hu- byty się warsztaty rzeźbiarskie pokaz multime-
działu Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki. bert Fuks, dr Janusz Typek, dr hab. I. Eryk Li- dialny oraz wykład. Warsztaty rzeźbiarskie
Po krótkim wprowadzeniu wygłoszonym przez piński. Wystąpienia te cieszyły się bardzo prowadził dr hab. artysta rzeźbiarz Jerzy Lip-
JM Rektor PS Włodzimierza Kiernożyckiego dużym zainteresowaniem. W każdym z nich czyński. Celem spotkania było zapoznanie
pracownicy Wydziału Inżynierii Mechanicznej i uczestniczyli słuchacze w grupach liczących wszystkich chętnych (ok. 60 osób) z podsta-
Mechatroniki zaprezentowali dwa wystąpienia. przynajmniej 60 osób (również spoza Szcze- wowym warsztatem rzeźbiarskim. W trakcie
Profesor Zbigniew Roslaniec wygłosił wykład cina). W sumie Instytut Fizyki odwiedziło około warsztatów można było wykonać rzeźbę w gli-
pt.: „Mechatroniczna Guma". Wysłuchało go 800 osób. Byli to uczniowie ze szkół gimnazjal- nie oraz przyjrzeć się z bliska procesowi po-
kilkunastu licealistów. Znacznie większym zain- nych oraz ponadgimnazjalnych wraz z opieku- wstawania portretu z modela. Wykład dla 30
teresowaniem (około 60 słuchaczy) cieszył się nami. Bardzo dużo uczniów obejrzało zainteresowanych poprowadził student Szy-
temat dotyczący odnawialnych źródeł energii i demonstrowane w laboratoriach Instytutu Fizyki mon Skibicki (pod kierownictwem dr inż. arch.
energii geotermalnej, który przedstawił profe- doświadczenia związane z pomiarem prędko- Piotra Arleta). Zaprezentowano architekturę
sor Aleksander Stachel. Bardzo dużo odwie- ści światła, z pomiarem pola magnetycznego miast północnej Finlandii i Lofotów, zwrócono
dzających zjawiło się na warsztatach i Ziemi itp. Ponadto wśród zwiedzających ob- uwagę na genezę ich powstania, czynniki wpły-
pokazach laboratoryjnych. Dr inż. Adam Sajek serwatorium astronomiczne, znajdujące się na wające na tę architekturę oraz aspekt histo-
zapraszał na „Poszukiwacze złota w PoliTE- Budynku Instytutów Międzywydziałowych PS, ryczny dotyczący tych miast. Prezentację
ŚCIE", dr inż. Stanisław Lenart demonstraowat
możliwości mikroskopu elektronowego, a dr
inż. Piotr Pawlukowicz częstował pepsi wyko-
rzystując do tego celu robota. Szczególnie dwa
ostatnie pokazy cieszyły się ogromnym zainte-
resowaniem, które przeszło najśmielsze ocze-
kiwania organizatorów. Aby zadowolić
wszystkich gości prezentacje poprowadzone
zostały kilkanaście razy zamiast raz czy dwa jak
to początkowo było planowane. Mikroskop
elektronowy obejrzało około 70 osób. Zaintere-
sowanie „robotem" było jeszcze większe. Zu-
żyto 26 litrów pepsi oraz ok. 200 kubków.
Pracownicy Instytutu Fizyki przygotowali
cztery ciekawe wykłady: „Czy mnie jeszcze pa-
miętasz doktorze Kilobajt?", „Pole morfogene-
tyczne Sheldrake'a, prawda czy iluzja?",

28
HSTIWAL W UCZELNIACH

multimedialną prowadzi) dr inż. arch. Grzegorz hab. inż. Antoni Wiliński, prof. PS - Dziekan Wy- bazujące na dotykowych panelach operator-
Wojtku. Pokaz dotyczy) oceny jakości środo- działu Informatyki, prof. dr hab. inż. Andrzej Pie- skich, sterowniki firmy Beckhoff oparte o tech-
wiska zamieszkania w osiedlu mieszkaniowym. gat, dr inż. Włodzimierz Ruciński, dr inż. Piotr nologię PC, (magistrant Arkadiusz Adamczyk),
Młodzież (ok. 20 osób) zapoznała się z możli- Dziurzański, dr inż. Krzysztof Bogusławski, dr komputerowe systemy sterowania - model rze-
wożliwościami pracy z programem do oceny inż. Patrycja Trojczak-Golonka, mgr inż. Wiktor czywisty odwróconego wahadła oraz kompu-
wartości rozwiązań funkcjonalno-przestrzen- Rutka, mgr inż. Luiza Kuśkiewicz oraz Grzegorz terowy system sterowania nim, bazujący na
nych w mieszkalnictwie. W sumie Wydziału Bu- Fiuk - prezes Szczecińskiego Parku Naukowo- środowisku Matlab/Simulink (dr inż. Tomasz
downictwa i Architektury odwiedziło około 100 Technologicznego. Wydział odwiedziło ponad Barciński), techniki laserowe oraz światłowo-
osób. Byli to głównie uczniowie ze szkól po- 300 osób. Byli to uczniowie ze szkól ponad- dowe (dr inż. Grzegorz Żegliński, dr inż. Andrzej
nadgimnazjalnych wraz z opiekunami oraz stu- gimnazjalnych wraz z opiekunami m.in. ze Świ- Ziótkowski, mgr inż. Andrzej Niesterowicz), no-
denci. noujścia i Stargardu Szczecińskiego. woczesne konstrukcje silników elektrycznych
Wykłady i laboratoria Wydziału Informatyki Na Wydziale Technologii i Inżynierii Che- oraz sposoby sterowania nimi (dr inż. Piotr Pa-
byty również wypełnione słuchaczami. Na py- micznej odbyło się pięć ciekawych wykładów. plicki), walki robotów sumo (studentci z koła
tanie, które zadajemy sobie bardzo często, a Dr inż. Monika Bosacka przybliżyła słucha- naukowego "Elkona" pod opieką mgr inż. An-
mianowicie „Dlaczego mój komputer działa tak czom możliwości pigmentów nieorganicznych, drzeja Biedki).
wolno i jak to zmienić?" odpowiedział słucha- a dr inż. Krzysztof Gorący zdradził tajniki lakie- Budynek Wydziału został przygotowany na
czom dr inż. Krzysztof Makles. O sztucznej in- rowania samochodów. Przepis na otrzymanie wizyty gości: na korytarzach rozstawiono roll-
teligencji w sterowaniu robotami mobilnymi alkoholu z papieru podała dr Agata Mar- upy, rozłożono ulotki i inne gadżety reklamowe.
mówił dr inż. Marcin Pluciński. Mgr inż. Natalia kowska. Przed zbyt lekkomyślnym używaniem Propozycje Wydziału Elektrycznego spotkały
Ratuszniak demonstrowała jak można podglą- kuchenki mikrofalowej, które może prowadzić się z ogromnym zainteresowaniem uczniów
dać ziemię i jak w tym celu wykorzystuje się in- do powstania pioruna kulistego przestrzegał dr szkól średnich. Wśród zwiedzających Wydział
formatykę. Mgr inż. Sławomir Wernikowski inż. Konrad Witkiewicz. O oddziaływaniu mate- byty zorganizowane grupy ze Szczecina, oraz
przestrzegał przed oszustami internetowymi i rii ze światłem opowiadała dr inż. Elwira K. uczniowie z Kalisza Pomorskiego i Pyrzyc, wraz
radził jak ich unikać. Mgr inż. Mirosław Mościcki Wróblewska. z opiekunami (około 200 osób).
demonstrował etapy pisania gry internetowej. Wykłady cieszyły się dużym zainteresowa- Organizacją Festiwalu w Politechnice Szcze-
Zorganizowano również pokazy sprzętu do niem. Na każdym byli obecni słuchacze (od 15 cińskiej zajmowały się następujące osoby: dr
kontroli jakości produktów poligraficznych, ka- do 180). W sumie Wydział odwiedziło około 400 inż. arch. Ryszard Hajdamowicz - Wydział Bu-
libracji urządzeń poligraficznych, pomiaru barw osób. Byli to głównie uczniowie ze szkól po- downictwa i Architektury, mgr Agnieszka Przy-
oraz możliwości sztucznej inteligencji na przy- nadgimnazjalnych wraz z opiekunami. mus - Wydział Elektrycznym, mgr inż.
kładzie robotów oraz serwerowni. Na Wydziale Elektrycznym odbyły się pokazy Agnieszka Olejnik Krugly -Wydział Informatyki,
Oprócz wyżej wymienionych wykładów i laboratoryjne oraz prezentacje sprzętu. Dr inż. dr hab. inż. Zbigniew Szefner - Wydział Inżynie-
warsztatów pracownicy Wydziału Informatyki Marcin Hołub i dr inż. Stanisław Kalisiak de- rii Mechanicznej i Mechatroniki, dr inż. Elwira
poprowadzili dyskusję panelową na temat: monstrowali technologię zimnej plazmy, a dr Wróblewska - Wydział Technologii i Inżynierii
„Czy świat kręci się wokół Informatyki?". Odbyła inż. Szymon Banaszak wyładowania wysoko- Chemicznej, dr hab. Ignacy Eryk Lipiński - In-
się ona w Audytorium Maximum na Wydziale napięciowe. W ramach prezentacji sprzętu stytut Fizyki, koodrynator całości - autorka tego
Mechanicznym. Prelegentami dyskusji byli: dr przedstwiono: systemy sterowania i wizualizacji sprawozdania

26.09.2008

PREZENTACJA W NAMIOCIE WYDZIAŁU INŻYNIERII MECHANICZNEJ I MECHATRONIKI


POLITECHNIKI SZCZECIŃSKIEJ

Na Festiwalu Nauki WIMiM prezentował


prace studentów zrzeszonych w Studenckim
Kole Naukowym Mechatroników działającym
przy wydziale. Prezentowane byty trzy roboty
zaprojektowane i wykonane samodzielnie
przez studentów. Pierwszy z nich był to robot
kroczący o kryptonimie „Pająk". Robot ten na-
śladował swoją konstrukcją kinematyczną bu-
dowę pająka.

Robol „Barinun" Robol ..Dhń'


skonstruowany jako mobilna platforma z oraz rozbudowa algorytmów sterowania mani-
dwoma ramionami manipulacyjnymi. pulatorem.
„Barman" to robot inspekcyjny, jego żartobliwa Wszystkie prezentowane roboty budowane
nazwa wynikła z faktu, iż jego projektanci uznali, byty z zastosowaniem prostych modelarskich
że robot ten z powodzeniem dałby sobie radę za serwonapędów i sterowane za pomocą mikro-
barem przy serwowaniu drinków (oczywiście po- kontrolerów. Algorytmy sterowania opracowy-
Robol ..Pająk" wano w środowisku Matlak-Simulink.
większony do odpowiednich rozmiarów).
Urządzenie potrafi chodzić w do tylu, do Ostatnim z prezentowanych robotów był to Prezentowane roboty wzbudziły duże zaintere-
przodu i na boki, obracać się oraz pochylać manipulator o strukturze kinematycznej ludzkiej sowanie zwiedzających. Więcej informacji na
korpus w różnych kierunkach. Studenci planują dłoni. temat przedstawionych konstrukcji można zna-
dalszą rozbudowę konstrukcji i wyposażenie Robot ten imitował ruchy ludzkiej dłoni. W leźć na stronie Studenckiego Kola Naukowego
robota w kamerę wizyjną oraz sensory dotyku. przyszłości planowana jest dalsza modyfikacja Mechatroników (www.sknm.ps.pl)
Kolejnym z prezentowanych robotów byt konstrukcji i wyposażenie jej w sensory dotyku
robot o kryptonimie „Barman". Robot ten byt

29
FESTIWAL W UCZELNIACH

26.09.2008

CZY Z CELULOZY MOŻNA OTRZYMAĆ ALKOHOL?

Agata Markowska-Szczupak
Instytut Technologii Chemicznej Nieorganicznej i Inżynierii Środowiska Politechnika Szczecińska

Papier (tac. papyros) - cienki, piaski, jedno- nymi (0,7-1,6%). Celulozę cechuje niezwykła Od 1989 w Europie, a od 1990 w USA celulazy
2
warstwowy materiał o gramaturze 28-200 g/m , odporność chemiczna, fizyczna i mechaniczna. używa się do enzymatycznego ścierania jeansu
wytwarzany poprzez sprasowanie wtókien. W przyrodzie mineralizację celulozy prowa- (ang. biostoning). Jest to całkowicie ekolo-
Używane są włókna naturalne, stanowiące ko- dzą tzw. drobnoustroje celulolityczne, charak- giczna obróbka, mająca na celu usunięcie
mórki o kształcie wydłużonym - głównie celulo- teryzujące się enzymatyczną aktywnością cząstek barwnika z powierzchni tkaniny, co daje
zowe. Najpopularniejszym ich źródłem jest celulaz. W dobrze napowietrzanych glebach charakterystyczne wytarcia zarówno na szwach
pulpa drzewna, przygotowywana z miękkiego celuloza jest rozkładana i wykorzystywana wyrobów, jak i na całej powierzchni. W produk-
drewna np. sosnowego lub bawełny. Oprócz przez drobnoustroje tlenowe, takie jak grzyby, cji środków czystości dodatek celulaz uspraw-
wtókien w skład papieru wchodzą substancje bakterie oraz promieniowce, natomiast w wa- nia proces prania wyrobów włókienniczych,
klejące, wypełniające i barwiące, które jednak runkach beztlenowych - przez bakterie termo- zawierających bawełnę. Ich korzystny wpływ
nie stanowią o jego istocie [ 1 ]. Tytułowe pytanie filne i mezofilne oraz kilka beztlenowych polega na: pielęgnacji kolorów, usuwaniu
można więc zasępić innym: czy z celulozy grzybów i pierwotniaki. Po raz pierwszy celulazy brudu cząsteczkowego i zapobieganiu jego
można otrzymać alkohol? wykorzystano w czasie II wojny światowej. powtórnemu osadzaniu na pranej tkaninie,
Obecnie stosowane technologie otrzymy- Wówczas armia amerykańska zbudowała kilka utrzymywaniu bieli wyrobów oraz działaniu
wania etanolu opierają się na fermentacji su- laboratoriów polowych, których celem byto roz- zmiękczającym. Dzięki swojej wysokiej sku-
rowców skrobiowych, takich jak kukurydza, wiązanie problemów biodegradacji rzeczy, teczności enzymy te pozwalają ograniczyć ilość
ziemniaki i zboża z wykorzystaniem drożdży mundurów, namiotów, worków itp. Wynikiem stosowanego proszku [4],
piekarniczych Saccharomyces cerevisiae. W ich pracy było wyizolowanie pierwszego orga- Największe nadzieje potencjalnych zasto-
tradycyjnej fermentacji, prowadzonej w reakto- nizmu, zdolnego do rozkładu celulozy. Grzyb sowań celulaz łączy się jednak produkcją od-
rach okresowych, jest otrzymywana ciecz po- ten rozpoznany jako Trichoderma viride po- nawialnych źródeł energii z biomasy roślinnej i
fermentacyjna o zawartości 7-12% alkoholu siada aktywny kompleks enzymów degradują- odpadów papierniczych. Tytułowe pytanie po
etylowego. Bioetanol, czyli odwodniony alkohol cych celulozę do glukozy, alkoholi i innych raz kolejny możemy więc zasępić innym: w jaki
etylowy, jest stosowany w Polsce jako dodatek związków prostych [3]. sposób wykorzystać celulazy w procesie fer-
do benzyn. Obowiązek dodawania do paliw od Klasyczne zastosowanie celulaz związane mentacji alkoholowej?
4 do 5% bioetanolu, nakłada ustawa z dnia 2 jest z przemysłem spożywczym i paszowym. W procesie biotechnologicznym surowce
października 2003 roku o biokomponentach Istotną korzyścią wynikającą z ich zastosowa- celulozowe mogą być przetwarzane na etanol
stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach nia jest zmniejszenie ilości nieprzyswajalnych i dwiema metodami - pośrednią i bezpośrednią.
(Dz. U. Nr 199 poz.1934). Dla porównania, w nie dających się wykorzystać jako pożywienie Pierwsza polega na hydrolizie enzymatycznej
Brazylii, USA i Szwecji coraz większą popular- dla ludzi i zwierząt substancji organicznych, po- celulozy do cukrów prostych (C6), a następnie
nością cieszy się mieszanka E85 (oznaczenie E przez ich rozkład do związków prostych, które na fermentacji hydrolizatu z wykorzystaniem
od etanolu) zawierająca 85% etanolu i 15% mogą być efektywnie przyswajane. W przemy- drożdży piekarniczych Saccharomyces cerevi-
komponentów benzyno pochodnych oraz śle włókienniczym celulazy są trzecią pod siae. Druga zakłada jednoczesną enzyma-
E100 przeznaczona do samochodów posiada- względem ważności grupą enzymów. Używa tyczną hydrolizę celulozy połączoną z
jących odpowiedni konwerter [1]. Używanie się je do rozdzielania wtókien bawełny i lnu, do fermentacją uzyskanych cukrów prostych do
biopaliw pozwala na zmniejszenie zużycia ropy produkcji sztucznych włókien celulozowych (wi- etanolu w tym samym reaktorze (SSF - ang. Si-
naftowej, co niesie korzystne skutki ekono- skozy) oraz w procesach wygładzania tkanin. multaneus Saccharification and Fermentation).
miczne i ekologiczne, gdyż końcowym produk-
tem spalania etanolu jest dwutlenek węgla i
woda. Barierą pozostaje jednak cenna surowca
wyjściowego, który oprócz zastosowania prze-
mysłowego ma wartość rolniczą i może stano-
wić paszę dla zwierząt. Z tego powodu
zainteresowanie badaczy zostało skierowane
na odpadowy materiał roślinny, taki jak łodygi,
stoma, trociny, skrawki drewna oraz odpady
papiernicze. Materiał ten zawiera duże ilości
słabo rozktadalnego kompleksu celulozowego.

Celuloza jest najbardziej rozpowszechnio-


nym w przyrodzie, całkowicie biodegradowal-
nym polimerem. W wyniku fotosyntezy jest
wytwarzana rocznie w ilości, która odpowiada
dziesięciokrotnemu światowemu zapotrzebo-
waniu na energię cieplną [2], Budowę che-
miczną celulozy stanowi liniowy łańcuch
cząsteczek beta-D-glukozy, połączonych ze
sobą wiązaniami 1,4-beta-glikozydowymi.
Liczba cząstek beta-glukozy w łańcuchu waha
się od 3 500 do 25 000. Łańcuchy celulozy po-
układane i zespolone ze sobą wiązaniami
wodorowymi, tworzą fibrylę elementarną. Po-
wierzchnie między fibrylami wypełnione są:
pektynami (0,4-1,2%), woskami (0,4-1,2%), pro-
teinami (1,1-1,9%), innymi polisacharydami (do
2%) oraz barwnikami i związkami nieorganicz-
Rys. I. Zastosowanie celulaz w produkcji bioetanolu

30
FESTIWA1 W UCZELNIACH

W obu metodach zastosowanie znajdują celu- cellum VPI 7372, kodujący endonukleazę i fer- przemysłowych, które przyczynią się do elimi-
lazy lub mikroorganizmy o aktywności celuloli- mentujący celobiozę i celodekstryny oraz mu- nacji skutków kryzysu paliwowego na świecie.
tycznej, co przedstawiono na rysunku 1. tant LD1, zdolny do produkcji 14,5g etanolu z Większość z nich związana będzie z tanią i wy-
Oddzielenie hydrolizy enzymatycznej od fer- 63g zdegradowanej celulozy. Beztlenowe dajną produkcją bioetanolu. Z tego względu
mentacji mające miejsce w metodzie I ułatwia szczepy Clostridium thermosaccharolyticum i dużego znaczenia nabiorą metody prowa-
optymalizację procesu i kontrolę jego prze- Cl. Thermohydrosulphicum są natomiast dzące do przekształcenia celulozy z rosnącej
biegu. Wadą tego rozwiązania pozostaje wolny zdolne do fermentacji pentoz [5-6], ilości odpadów papierniczych oraz rolnych.
przebieg hydrolizy i hamowanie procesu przez Niezależnie od zastosowanej metody uzy-
tworzące się w wyniku rozkładu celulozy, pro- skiwania bioetanolu głównym problemem po- Literatura
dukty takie jak: glukoza i celobioza. Sposobem zostaje koszt enzymów używanych do 1. Badger, PC. 2002, Ethanol from cellulose: A
uniknięcia zachodzącej w bioreaktorze inhibicji scukrzenia biomasy. Szacuje się, że w latach generał review. p. 17-21. w: J. Janick and A.
jest dodatek beta-glukozydazy która katalizuje 2010 - 2020 zysk ze sprzedaży enzymów kata- Whipkey (eds.), Trends in new crops and
reakcję rozkładu celobiozy do glukozy oraz sto- lizujących rozkład celulozy przekroczy 1 200 new uses. ASHS Press, Alexandria,
sowanie tzw, konsorcjów mikroorganizmów. W min $. Obecnie jest on bliski 200 min $. Zasto- 2. Lynd L.R., Weimer PJ., van Zyl W.H., Proto-
metodzie tej najczęściej wykorzystuje się mu- sowanie mutantów, wykazujących nadproduk- rius I.S., 2002, Microbial Cellulose Utilization:
tanty Trichoderma reesei lub drożdży Saccha- cję celulaz, otrzymanych technikami inżynierii fundamentals and biotechnology. Microbio-
romyces cerevisiae, fermentujące celobiozę i genetycznej może obniżyć wysokie koszty pro- logy and Molecular Biology Reviews. 66
glukozę jednocześnie [4]. dukcji celulaz, wynoszące 50-60% ceny etanolu (3):506-577.
W metodzie II polegającej na jednoetapo- otrzymanego z celulozy do poziomu gwarantu- 3. Bhat M.K., 2000, Cellulases and related en-
wym przetworzeniu celulozy do etanolu stosuje jącego cenę podobną do cen produktu z tanich zymes in biotechnology. Biotechnology. Ad-
się beztlenowe bakterie Clostridium thermocel- surowców skrobiowych [7], Proces stanie się w vanced, 18 (5): 355-383.
lum. Dotychczas wyselekcjonowane szczepy pełni opłacalny tylko wówczas, gdy cena ta 4. Van Wyk J.RH., Mogale M A , Seseng T.A.,
Cl. thermocellum posiadają zdolność do fer- spadnie do wartości około 2-4 centów za 2000, Saccharification of used paper with dif-
mentacji celulozy i celobiozy do etanolu, przy galon(1 galon = 4,5456 litra) [7]. ferent cellulases. Biotech. Lett., 22:491-494.
czym aktywność beta-endonukleazy jest u nich W rozwój technologii etanolowych na świe- 5. Petersson A., Thomsen M.H., Hauggaard-
wyższa niż egzonukleazy. Ponadto wykazano, cie zaangażowanych jest wiele firm biotechno- Nielsen H., Thomsen B„ 2007, Potential bio-
że produkcja enzymów ma charakter ze- logicznych i konsorcjów międzynarodowych. ethanol and biogas production using
wnątrzkomórkowy. Efektywność tego procesu Pomimo to zbudowano zaledwie kilka piloto- lignocelluloses biomass from winter rye, oil-
w temperaturze 55 - 60°C wynosi 1 mol etanolu wych instalacji do produkcji bioetanolu z bio- seed rape and faba bean. Biomass and Bio-
z 1 mola zużytej celulozy. Technologiczną trud- masy celulozowej. Największa z nich znajduje energy31 (11): 812-819
nością metody bezpośredniej jest różnica po- się pod Ottawą i produkuje rocznie około 260 6. Zhang YH.R, Lynd L, 2005, Cellulose utiliza-
między optymalną temperaturą hydrolizy 000 galonów bioetanolu z 3 200 t. słomy. Pra- tion by Clostridium thermocellum: Bioener-
celulozy (45 - 50°C) i fermentacji (28 - 35°C). cuje ona w systemie kilku bioreaktorów, w któ- getics and hydrolysis product assimilation.
Na drodze rekombinacji genetycznej uzyskano rych stoma poddawana jest wstępnej obróbce PNAS. Vol. 102.No.20, pp 7321-7325.
poprawę niektórych właściwości Cl. thermocel- termicznej i chemicznej z użyciem kwasów, a 7. Ballesteros M., Olivia J.M., Manzanares R,
lum. Uzyskano zwiększenie predyspozycji do następnie prowadzony jest enzymatyczny roz- Negro M.J.. Ballesteros l„ 2002, Ethanol pro-
syntezy celulaz oraz wzrost aktywności fer- kład celulozy do cukrów prostych. Końcowym duction from paper materiał using a simulta-
mentacyjnej, poprzez zmianę optimum ter- etapem jest fermentacja z użyciem drożdży neous saccharification and fermentation
micznego wzrostu oraz zniesienie wrażliwości piekarniczych [7]. system in fed - batch basis. World J. Microb.
na metabolity, między innymi etanol. Przykła- & Biotech. 18:559-561.
W najbliższej przyszłości należy się spo-
dami otrzymanych mutantów są: Cl. thermo-
dziewać intensywnego rozwoju technologii

VIII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI


W WYŻSZEJ SZKOLE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
W SZCZECINIE

Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w ra- Uczestnicy wycieczki, w liczbie 30 osób. te wydarzenia miały miejsce.
mach VIII Festiwalu Nauki zorganizowała w dniu mieli okazję zapoznać się z miejscami, które Nie odbyty się natomiast zaplanowane na
20.09 2008 w godz 10.00-14.00 wycieczkę au- stanowiły scenerię ważnych wydarzeń w histo- dni 24 i 25.09.2008r. warsztaty dla młodzieży
tokarową: „Szczecin miasto historycznych rii Szczecina i Polski. Wycieczka była potączona szkól licealnych. „Energia społeczna - energia
przełomów", którą prowadził Paweł Miedziński ze spotkaniem z uczestnikami historycznych przyszłości" (warsztaty na temat społeczeń-
ze Szczecińskiego Oddziału IPN. wydarzeń z Grudnia 1970 i Sierpnial 980, gdzie stwa obywatelskiego). Zabrakło chętnych

31
I I STIWALWUC/1 1 NIACH

24-25.09.2008

VIII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI


W WYŻSZEJ SZKOLE SZTUKI UŻYTKOWEJ
W SZCZECINIE
prof. Maria Rudomska-Toincz.uk
Rektor Wytszej Szkofy Sztuki Linkowej w Szczecinie

W dniach 18-21 września odbyty się w Wy- spełniających odpowiednie kryteria jak również gonomia. Omawiano np. różne sposoby za-
ższej Szkole Sztuki Użytkowej w Szczecinie wy- te, które ich nie spełniają. stosowań koloru i rodzaju oświetlenia od po-
kłady oraz zajęcia warsztatowe w ramach Omówione zostały również takie zagadnienia mieszczeń mieszkalnych do wnętrz
Zachodniopomorskich Spotkań z Nauką. jak: technologia i sposób realizacji reklam, kolo- użyteczności publicznej oraz jego oddziaływa-
„Reklama wizualna i grafika użytkowa w ota- rystyka oraz forma reklamy i jej sposób postrze- nia na psychikę i nastrój użytkowników. Mło-
czającej nas przestrzeni" - to temat pierw- gania przez odbiorców. Wykład uzupełniony dzież dowiedziała się jak ważna i
szego spotkania, które odbyło się 24 września w został pokazem prac studentów WSSU z zakresu wszechobecna jest ergonomia, jaki ma wptyw
formie prezentacji multimedialnej poprowa- projektowania plakatu oraz znaku na jakość wykonywania codziennych zajęć np.
dzone przez dr Ireneusza Kuriatę i mgr Witolda „Zmień swoje otoczenie" (kolor, światto, er- odrabianie lekcji przy biurku, przy komputerze,
Gawlowicza. gonomia) - to temat kolejnego spotkania, które odpowiednio dobrane krzesło, szerokość i wy-
Grupę słuchaczy stanowiła młodzież licealna, poprowadziła mgr Lidia Piecak i które odbyło sokość blatu roboczego.
która zapoznała się z takimi przykładami i noś- się w formie prezentacji. Wykład wyjaśnił uczestnikom Festiwalu po-
nikami reklamy wizualnej jak plakat, backlight, W zajęciach uczestniczyła głównie młodzież dejście architektów do projektowania w małej i
baner, bilboard, stand, rollap, etc. Prowadzący gimnazjalna, która zapoznała się z problemami dużej skali ze szczególnym zwróceniem uwagi
omówili podstawowe zasady, rodzaje i trendy w dotyczącymi projektowania wnętrz z uwzględ- na komfort obcowania z dobrze zaprojektowa-
reklamie, ilustrując je przykładami projektów nieniem takich aspektów jak kolor, światło i er- nym wnętrzem.

20-26.09.2008

SPRAWOZDANIE Z UDZIAŁU MUZEUM NARODOWEGO


W SZCZECINIE W VIII ZACHODNIOPOMORSKIM
FESTIWALU NAUKI
dr Bogdana Kozińska
Muzeum Narodowe w Szczecinie

W dniu inauguracji VIII Zachodniopomor- jęcia dla dzieci i młodzieży prowadził także ar- Trzy grupy skorzystały z oferty zajęć w Mu-
skiego Festiwalu Nauki w sobotę 20. września cheolog Marcin Dziewanowski, który pięciu zeum Historii Szczecina, wysłuchując ilustro-
2008 r. Muzeum Narodowe w Szczecinie za- grupom przybliżył problematykę badań ar- wanych starymi zdjęciami i mapami wykładów
prosiło wszystkich chętnych do bezpłatnego cheologicznych na Pomorzu, umożliwiając bez- na temat „Szczecin, który już nie istnieje" (W.
zwiedzania muzealnych ekspozycji. Z możliwo- pośredni kontakt z kopiami narzędzi Feliński) i „Jak rozwijał się Szczecin" (B. Koziń-
ści tej skorzystało niemal 500 osób, oblegając krzemiennych, surowcami używanymi w pra- ska). W ramach inauguracji Festiwalu muzeum
szczególnie gmach przy Watach Chrobrego. dziejach i naczyniami ceramicznymi oraz ilust- w Ratuszu Staromiejskim zapraszało także do
W tygodniu trwania Festiwalu zapropono- racjami zabytków z wybranych stanowisk bezpłatnego zwiedzania osoby indywidualne,
wano specjalną ofertę dla młodzieży szkolnej - archeologicznych. Ponadto 37 osób odwiedziło dzięki czemu gościliśmy łącznie 146 osób.
22 różnorodne tematy zajęć muzealnych - wy- pracownie konserwatorskie, wysłuchując ilust- W budynkach Muzeum Sztuki Dawnej i
kładów, warsztatów i prezentacji ekspozycyj- rowanych oryginalnymi obiektami prelekcji na Współczesnej przy ul Staromfyńskiej nie odbyły
nych. Przygotowano je w ramach istniejących temat konserwacji zabytków z zakresu malar- się zajęcia specjalne - wystawy w Galerii obej-
wystaw lub jako specjalne zajęcia przedmio- stwa, ceramiki, technik poztotniczych, grafiki i rzało 48 osób, a wystawy sztuki dawnej 97
towe dające okazję poszerzenia szczegółowej rysunku, obiektów z drewna i metalu, zabytko- osób indywidualnych i 2 grupy (55 osób).
i ogólnej wiedzy na temat historii regionu, wych modeli statków, broni palnej oraz mebli. Udziałem Muzeum Narodowego w Festiwalu
sztuki, nauki i kultury. Największym zaintereso- Przedstawiono także interesujące przykłady na- okazała się również pomoc w realizacji pokazu
waniem cieszyły się zajęcia realizowane przez czyń pólfajansowych typu „Stettiner Waren" archiwalnych filmów o Szczecinie w kiniarni kina
oraz ich historię i techniki wykonywania. W Pionier, gdyż skorzystano z trudno dziś do-
Dział Edukacji na kończącej się wkrótce wysta-
sumie gmach przy Wałach Chrobrego odwie-
wie „Codzienność historii" (13 lekcji). Trzy wy- stępnego muzealnego projektora do wyświet-
dziło 1609 osób, w tym niemal 40 grup.
kłady odbyły się na wystawie Działu Kultur lania filmów na 16-milimetrowej taśmie.
Pozaeuropejskich „W afrykańskiej wiosce..., Muzeum przy Wałach Chrobrego uczestni- Ogółem w dniach trwania VIII Festiwalu
czyli wszystko o codziennym życiu", dwukrot- czyło także w Nocy Naukowca, odbywającej Nauki gośćmi Muzeum Narodowego byto 1952
nie powtórzono wykład „Bursztynowe opowie- się na zakończenie Festiwalu, udostępniając osoby, które skorzystały z możliwości bezpłat-
ści", a po 1 grupie skorzystało z prelekcji na pomieszczenia wieży na pokaz eksperymentu nego zapoznania się z ofertą edukacyjną i eks-
temat wypraw polarnych i o skarbach sztuki an- naukowego Erastotenesa, polegającego na pozycyjną Muzeum.
tycznej. W gmachu przy Watach Chrobrego za- pomiarze obwodu kuli ziemskiej.

32
I 1 STIWALWUC/I I NIACH

22 - 26.09.2008

SPRAWOZDANIE KSIĄŻNICY POMORSKIEJ


Z VIII ZACHODNIOPOMORSKIEGO FESTIWALU NAUKI
mgr Cecylia Judek

W ramach VIII Zachodniopomorskiego Festi- konanej w pracowniach Złocienieckiego


walu Nauki w dniach 22-26 września 2008 r, W szkołach i bibliotekach terenowych Ośrodka Kultury w Złocieńcu (woj. zachod-
pracownicy Książnicy Pomorskiej zapropo- zrealizowano niopomorskie) oraz ekspozycję prac pla-
nowali 20. tematów lekcji festiwalowych. Te- Lekcje o Konstantym Ildefonsie Gatczyń- stycznych autorstwa znanego malarza Jana
maty obejmowały różne zagadnienia. skim: Bociągi, która to wystawa była częścią szer-
Dotyczyły one głównie historii i współczes- - w Gminnej Bibliotece Publicznej w Dobrej szej prezentacji polskiej sztuki współczesnej
ności Pomorza Zachodniego, zasobów Książ- Szczecińskiej, FiliawMierzynie-16. 05 (45 w ramach XXII Festiwalu Polskiego Malarstwa.
nicy Pomorskiej, sposobów korzystania ze osób);
współczesnych źródeł informacji oraz najcie- - w Gminnej Bibliotece Publicznej w Dobrej Kiermasz taniej książki.
kawszych zjawisk w polskiej literaturze. No- Szczecińskiej, Filia w Dolujach - 28. 05 W ramach VIII Zachodniopomorskiego Festi-
wość oferty polegała m.in. na tym, że część (32 osoby); walu Nauki Książnica Pomorska wraz z Kołem
proponowanych tematów (14) mogła być rea- - w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Chojnie nr 1 Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich
lizowana jedynie w siedzibie Książnicy Po- -28.10 (42 słuchaczy) zorganizowała ponadto kiermasz taniej
morskiej, a w przypadku kilku (6) można byto książki „Książka za złotówkę" w budynku Po-
zaprosić bibliotekarza do szkoły, gdzie odby- Lekcje o Zbigniewie Herbercie: litechniki Szczecińskiej (Wydział Architektury i
wała się festiwalowa lekcja. - w Bibliotece Miasta i Gminy w Drawsku Po- Budownictwa przy al. Piastów 50). Szczeci-
Prośby o przeprowadzenie lekcji w szkołach, morskim -8.05 (32 uczestników); nianie mogli nabyć poszukiwane książki za
bibliotekach w Szczecinie i na terenie woje- symboliczną złotówkę, wybierając spośród
- w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Kaliszu
wództwa pojawiły się już wiosną br. kilku tysięcy propozycji. Kiermasz cieszył się
Pomorskim- 8.05 (90 uczestników);
- w Miejskiej Bibliotece Publicznej w ogromnym zainteresowaniem, co ilustrują za-
Wykaz proponowanych tematów w Książ- Choszcznie -12.05 (37 uczestników); łączone fotografie. Wielu odwiedzających
nicy Pomorskiej - w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Pyrzy- prosiło o przestanie pocztą elektroniczną in-
1. Historia książki. cach -12.05 (52 uczestników); formacji o kolejnych podobnych imprezach.
2. Lekcje krajoznawcze dotyczące Szczecina - w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Miesz- Kiermasz taniej książki odwiedziło ok. 1000
i Pomorza Zachodniego" (tematy według kowicach - 20.05 (75 uczestników); osób, a ok. 250 osób otrzymało pocztówki i
potrzeb i ustaleń indywidualnych). - w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Chojnie broszury informujące o działalności, ofercie i
- 20.05 (51 uczestników); zasobach Książnicy Pomorskiej.
3. Kolekcja dokumentów życia społecznego
Kiermaszowi towarzyszyła niesamowita, jako
- charakterystyka, wartość badawcza.; - w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Płotach
określono w programie, ekspozycja „Skarby
4. Działalność informacyjna Książnicy Po- -9.06 (27 uczestników);
Książnicy Pomorskiej". Można byto na niej
morskiej. - w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Nowo-
obejrzeć cymelia z dawnych wieków (od
5. Wyszukiwanie informacji. gardzie - 9.06 (65 uczestników);
wieku XIV do XVIII), zwykle niedostępne i prze-
6. Zbiory regionalne jako warsztat pracy ba- - w Gminnej Bibliotece Publicznej w Koby-
chowywane w skarbcu. Niestety, ze względów
dawczej (Tematy według potrzeb i ustaleń lance - 18.06 (41 uczestników)
konserwatorskich nie były to oryginały, a po-
indywidualnych). większone reprodukcje tytułowych kart ręko-
7. Warsztaty bibliograficzne (bibliografia za- Lekcje na temat historii książki: piśmiennych kodeksów z kościoła
łącznikowa, normy bibliograficzne, doku- - w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Kaliszu mariackiego w Stargardzie Szczecińskim, da-
menty elektroniczne, zasady dot. Pomorskim - 8.05 (90 uczestników); towanych na wiek XIV, kodeksów z biblioteki
cytowania w pracach naukowych). - w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Draw- biskupów w Kamieniu Pomorskim, dawnych
8. Historia szczecińskiej książki i bibliotek na sku Pomorskim - 8.05 (69 uczestników); listów (m.in. Tadeusza Kościuszki), map Po-
przestrzeni wieków. morza z dawnych atlasów kartograficznych,
9. Prasa niemiecka byłej Stadtbibliothek Stet- Łącznie w 21 lekcjach festiwalowych pocztówek, przedstawiających stary Szcze-
tin(XIXiXXw). wzięto udział 997 osób. Przy czym należy cin, pierwodruków muzycznych oraz innych
10. Historia szczecińskiej sceny teatralnej do dodać, iż powyższe liczby obejmują okres do cennych ksiąg.
1945 r. 31.10.2008 r., a planowane są dalsze lekcje
11. Szczecin na dawnej pocztówce. zarówno w Książnicy Pomorskiej jak też w Łącznie we wszystkich propozycjach festi-
12. Dokumenty życia społecznego w kolekcji bibliotek terenowych i szkołach, np. w listo- walowych przygotowanych przez Książ-
starych druków. padzie planowane są spotkania w polickich nicę Pomorską uczestniczyło 2418 osób.
13. Kolekcja rękopiśmiennych pamiętników w szkołach.
Książnicy Pomorskiej - źródłem wiedzy o
regionie. Zwiedzanie i wystawy w Książnicy Pomor-
14. Zbiory dalekowschodnie Książnicy Po- skiej.
morskiej. W czasie trwania Festiwalu Nauki ( 22.09 -
Tematy do realizacji w szkołach lub w 26.09.2008) pracownicy Działu Informacji
Książnicy Pomorskiej Naukowej Książnicy Pomorskiej oprowadzili
1. Konstanty Ildefons Gatczyński i jego le- po Bibliotece i zapoznali z jej strukturą orga-
genda w Szczecinie. nizacyjną, zasobami oraz różnorodną działal-
2. Szczecińscy pisarze w latach 1945-2007. nością 7 grup młodzieży ze szczecińskich
3. Rok Zbigniewa Herberta. Zbiory Poety w szkól (łącznie: 171 osób). Zwiedzający Książ-
Książnicy Pomorskiej. nicę obejrzeli także kilka wystaw, prezento-
4. Główne pojęcia i zagadnienia filozofii bud- wanych w tym czasie w Bibliotece, m,in.
dyjskiej pokaz ceramiki artystycznej i użytkowej, wy-

33
H-STIWAL W UCZELNIACH

26-29.09.2(K)8

LASY PAŃSTWOWE
NA ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI
nii;r tnt Jolanta Sojka
mgr tnt Stanisław Kmlecik
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Wszyscy chętni mogli uczestniczyć w przy-


Szczecinie wraz z zainteresowanymi nadleś- gotowanych przez organizatorów konkursach i
nictwami oraz zaprzyjaźnionymi Parkami Naro- zdobywać cenne nagrody.
dowymi Drawieńskim i Wolińskim od samego Piękna złota polska jesień nastrajała do oży-
początku uczestniczy w Zachodniopomorskim wionych dyskusji.
Festiwalu Nauki, jako współorganizator wycie- Nowością były zorganizowane w dniu 26
czek terenowych. Prowadzą one do najcie- września prezentacje plenerowe „OD POŁU-
kawszych i najcenniejszych przyrodniczo DNIA DO PÓŁNOCY" łączące Festiwal Nauki z
fragmentów lasów zachodniopomorskich. „Nocą Naukowca". Jedno ze stoisk w namio-
Leśne wyprawy kończą się spotkaniem z gos- tach urządziły Nadleśnictwa: Gryfino, Kliniska i
podarzami lasu przy wspólnym ognisku i tra- Trzebież, wchodzące w skład Leśnego Kom-
dycyjnym, przygotowanym przez leśników pleksu Promocyjnego „Puszcze Szczecińskie".
poczęstunkiem. Tematem przewodnim leśnej prezentacji było
W bieżącym roku wycieczki odbyty się w rozpoznawanie grzybów jadalnych i trujących.
dniach 27 i 28 września przy pięknej, jesiennej Wielką atrakcją byt przygotowany przez leśni-
i słonecznej pogodzie do Nadleśnictw: Mię- ków specjalny wystrój namiotu z drzewkami
dzyzdroje, Drawno, Gryfino, Rokita, Mieszko- różnych gatunków lasotwórczych, płatami
wice, Barlinek, Trzebież, Chojna oraz do mchów i ściółki leśnej, wśród których umiesz-
Drawieńskiego i Wolińskiego Parku Narodo- czono żywe owocniki różnych gatunków grzy-
wego. Spotkania miały na celu budzenie i roz- bów. Byt to widok, tak charakterystycznego dla
wijanie szacunku ludzi do lasu i jego Pomorza Zachodniego boru sosnowego.
wielofunkcyjnej roli. Podczas tych wizyt leśnicy Wśród drzew modele mieszkańców lasu: dzi-
w obrazowy sposób prezentowali uczestnikom ków, sowy i jelenia wykonane z wikliny (czyli z
wycieczek zasady gospodarki leśnej, prowa- materiałów ekologicznych).
dzonej tak, aby las byt użytkowany w sposób No i wspaniale kosze z darami lasu. Uzu-
zrównoważony i aby trwale byty zachowane i pełnienie stanowiły kolorowe zdjęcia z krajob-
chronione jego wartości przyrodnicze. razami leśnymi trzech puszcz otaczających
Leśnictwo - to nie tylko las, ale również lu- Szczecin: Puszczy Bukowej, Wkrzańskiej i Go-
dzie w nim pracujący - pracujący tak, aby za- leniowskiej.
chować polskie lasy dla następnych pokoleń - Przedstawiciele nadleśnictw na przykładzie
dlatego przedstawiciele poszczególnych nad- odpowiednich plansz z gatunkami grzybów, jak
leśnictw przedstawiali również codzienną pracę również żywych owocników grzybów, omawiali
leśników. zasady prawidłowego ich rozpoznawania,
zbioru i transportu, czego wyrazem byt przygo-
towany ten właśnie wiklinowy kosz pełen do-
rodnych podgrzybków brunatnych, borowików
szlachetnych, czubajek kań i kurek czyli piep-
rzników jadalnych.
Szczególną uwagę leśnicy zwracali na speł-
nianą przez grzyby rolę w środowisku leśnym,
oraz bezwzględną potrzebą ochrony grzybów
uznawanych zwyczajowo za niejadalne i trujące
a stanowiące przecież ozdobę naszych lasów i
pokarm dla licznych zwierząt leśnych.
Wśród zwiedzających bardzo dużym powo-
dzeniem cieszyły się specjalne wyroby cukier-
nicze, w postaci słodkich grzybków,
stanowiących m. in. nagrody dla uczestników
gier i zabaw edukacyjnych przygotowanych
przez leśników.
Odwiedzający stoisko mieli możliwość za-
poznać się z ofertą edukacyjną i turystyczną
LKP „Puszcze Szczecińskie"; przygotowane
materiały informacyjne byty bezpłatnie udo-
stępniane wszystkim chętnym.
Prezentacja wraz z wystawą cieszyła się
dużym zainteresowaniem a wszyscy zwiedza-
jący zostali zaproszeni do odpoczynku na tonie
natury i korzystania z darów lasu.

34
FESTIWAL W UCZELNIA( II

26.09.21)08

NOC NAUKOWCÓW
mgr inż. Kinga Wefyczko-Czachwa

26 września 2008 w Szczecinie została NAMIOT NOWINEK TECHNICZNYCH


zorganizowana Noc Naukowców. Miesz- W tym namiocie, odwiedzający go mogli za-
kańcy miasta zostali zaproszeni do wspólnej czerpnąć wiedzy na temat nowinek technicz-
zabawy pod hasłem „Naukowcy są wśród nych, zaawansowanych technologii,
nas". Impreza miała na celu poprzez zabawę
i rozrywkę pokazanie nauki i świata ludzi
nauki - ich twórczości, pasji i zainteresowań.
Noc Naukowców była powiązana z Zachod-
niopomorskim Festiwalem Nauki, zorganizo-
wana wspólnie przez szczecińskie uczelnie:
Politechnikę Szczecińską, Akademię Rolniczą,
Uniwersytet Szczeciński, Pomorską Akademię eksperymenty. Pracownicy Instytutu Polimerów
Medyczną, Akademię Morską oraz instytucje: Politechniki Szczecińskiej zaprezentowali swoje
Muzeum Narodowe oraz Książnicę Pomorską. prace badawcze i przy okazji rozdawali ele-
Projekt finansowany byt w większości przez Ko- menty, które są tam wytwarzane, m.in. wyko-
misję Europejską ze środków 7. Programu Ra- nane z granulatów „przyda-się", czyli w nowoczesnych programów komputerowych.
mowego UE, i stanowił jednocześnie punkt zależności od pomysłu - praktyczne pojemniki Chętni mogli samodzielnie sterować pracą ro-
kulminacyjny Zachodniopomorskiego Festi- na różne drobiazgi. botów. Oczywiście stanowiska były przygoto-
walu Nauki. wane z myślą o odwiedzających je dzieciach,
NAMIOT ARTYSTYCZNY
Zainteresowanie było ogromne i przerosło które bardzo dobrze się tu bawiły.
oczekiwania organizatorów. Jak wynika z badań Od południa w ramach Zachodniopomor-
szacunkowych, wszystkie punkty programu od- skiego Festiwalu Nauki w namiocie tym wysta- ZDROWY NAMIOT
wiedziło łącznie około 10 000 osób. wiali swoją pracę i dorobek naukowcy z
Specjaliści z Pomorskiej Akademii Medycz-
Akademii Rolniczej w Szczecinie. Licznie przy-
Na powietrzu oraz w namiotach przy al. Pias- nej wykazali się swoją wiedzą i umiejętnościami.
tów 48 „od południa do pótnocy" odbywały bywające grupy dzieci i młodzieży ze szczeciń-
W namiocie oraz obok niego odbyty się nastę-
się pokazy - łączące Festiwal z Nocą Naukow- skich szkól odwiedzały ten namiot. Dla wielu
pujące pokazy i prezentacje: „Zdążyć z po-
ców, które cieszyły się ogromnym zaintereso- uczniów to, że impreza odbywała się już w
mocą" - pokaz ratownictwa i nauka podstaw
waniem. Stoiska odwiedzały zorganizowane dzień, miało ogromne znaczenie. Mogli oni
udzielania pierwszej pomocy: „Czy twoje serce
grupy oraz cale rodziny. Impreza bez wątpienia przyjść wraz z nauczycielami i kolegami ze
jest w normie?" - pomiar ciśnienia: „Czy masz
przyczyniła się do promocji nauki w Szczecinie. szkolnej lawy w ramach zajęć lekcyjnych. Nie
słodką krew ?" - pomiar poziomu cukru we krwi;
Uczestnicy mieli niepowtarzalną okazję, aby każdy mógł to zrobić wieczorem.
„Zdrowy uśmiech" - promocja zdrowia jamy
zajrzeć do miejsc, które na co dzień nie są do- W tym namiocie można byto podejrzeć pracę
ustnej; „Czy moje dziecko bierze ?" - prak-
stępne dla mieszkańców. Mieszkańcy miasta studentów oraz pracowników Politechniki
tyczne porady dla rodziców, jak sprawdzić czy
wyrażali bardzo pozytywne opinie na temat Szczecińskiej oraz Akademii Rolniczej. Wielkim
dziecko zażywa narkotyki; oraz jak być FIT?-
Nocy Naukowców. zainteresowaniem cieszyty się warsztaty doty-
dla wszystkich Pań i nie tylko... czyli planowanie
czące sztuki układania bukietów. Każdy mógł
Wydziały, które zaprosiły do siebie Gości, treningu zdrowotnego, ocena sprawności fi-
przeżyty prawdziwe oblężenie. Po całym dniu ułożyć kompozycję kwiatową z roślin z całego
zycznej dla osób z nadwagą i otyłością, dla
wspaniałych przeżyć związanych z nauką przy- świata i w nagrodę zatrzymać ją dla siebie. W
osób z chorobami krążenia, cukrzycą, nadciś-
szedł czas na coś dla ducha. Podczas wieczor- namiocie tym można byto również zasięgnąć in-
nieniem, oraz dla osób zdrowych, ocena BMI,
nego koncertu gwiazd wystąpiły zespoty ze formacji na temat tajników hodowli rybek akwa-
WHR oraz porady kosmetyczne - jak być
Szczecina; Big Fat Mama i Pogodno oraz ze- riowych i wziąć udział w warsztacie pn. „Jak
piękną i zdrową (jak badać piersi).
spól Akurat. zbudować akwarium".
Warto zauważyć, że w wyniku konsultacji i
Poniżej opisujemy prezentacje w namiotach:

NAMIOT WESOŁYCH EKSPERYMENTÓW


w tym namiocie pracownicy oraz studenci
Politechniki Szczecińskiej, Uniwersytetu Szcze-
cińskiego oraz Domu Twórczego EUREKA
przedstawili swoje ciekawe i efektowne do-
świadczenia. Przy kilku stanowiskach z mikro-
skopami można było oglądać w powiększeniu
ciekawe formy oraz popatrzeć na wybuchowe

35
II S UWAL W UCZELNIA( II

prostych badań krwi, wielu ludzi dowiedziało się, trzeby selektywnej zbiórki odpadów, które NAMIOT REGIONALNEGO CENTRUM IN-
że ma problemy ze zdrowiem i zostali skiero- można przerobić i powtórnie wykorzystać. NOWACII TRANSFERU TECHNOLOGII
wani na specjalistyczne badania. Uczestnicy Ogromnym zainteresowaniem cieszył się Regionalne Centrum Innowacji i Transferu
imprezy, którzy poddali się badaniu jamy ustnej Fotel Naukowca, wykonany przez pracowników Technologii działa przy Politechnice Szczeciń-
i stanu uzębienia, mogli dowiedzieć się, że mają Instytutu Polimerów, na którym nie dato się skiej. Podczas Nocy Naukowców w tym namio-
problemy z próchnicą. Z przykrością trzeba usiąść. cie można było zasięgnąć informacji o
stwierdzić, że niektóre dzieci pierwszy raz w transferze technologii, finansowaniu badań nau-
życiu trzymały w dłoni szczoteczkę do zębów. NAMIOT MAGICZNE ZIOŁA kowych, komercjalizacji wiedzy oraz wziąć
Impreza Noc Naukowców z pewnością przy- W tym namiocie pracownicy Akademii Rolni- udział w konkursach z nagrodami.
czyniła się do promocji zdrowia w Szczecinie. czej zaprezentowali w warsztatach „Magiczne
Zioła" opis działania różnego rodzaju ziół i ro-
NAMIOT EUREKA ślin. Zapach z namiotu roznosił się na duże od-
Członkowie Szczecińskiego Domu Ekspery- ległości. Natomiast w warsztatach „Czy wiesz
mentów Eureka zaprezentowali ciekawe i efek- co jesz?" zostały omówione poszczególne
towne eksperymenty z pogranicza chemii i grupy produktów spożywczych, ilości i skład
fizyki, m.in. Półkule Magdeburskie. Każdy mógł posiłków, sposoby odczytywania informacji na
również wziąć udział w łamigłówkach i grach opakowaniach.
zręcznościowych. Efektowne doświadczenia

12 BRYGADA ZMECHANIZOWANA
Specjaliści z Brygady informowali w jaki spo-
sób kariera zawodowa w Wojsku Polskim może
się przeplatać z karierą naukową. Sprzęt, który
przywieźli ze sobą żołnierze cieszył się ogrom-
nym zainteresowaniem wśród dzieci.

zorganizowane przez Eurekę przyciągnęły NAMIOT NAUKA O ZIEMI


uwagę ogromnej rzeszy zainteresowanych. W nim można byto dotknąć piasków z róż-
Nauka przekazywana w takiej formie przyczynia nych części świata, zapoznać się z pracą przy
się do wzrostu zainteresowania nią nie tylko wykopaliskach paleontologicznych, poznać
przez dzieci, lecz również dorosłych. przyrządy do pomiaru prędkości wiatru czy za-
poznać się z zasadą działania niwelatora i pracą
FOTEL NAUKOWCA geodetów. Swoją pracę przedstawili naukowcy
W tym namiocie pracownicy Instytutu Poli- z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu
merów Wydziału Technologii i Inżynierii Che- Szczecińskiego.
micznej Politechniki Szczecińskiej
zaprezentowali kierunki swoich prac badaw-
czych oraz pokazali jakie ciekawe przedmioty NAMIOT ORGANIZATORÓW, w którym każdy
można wykonać z niepotrzebnych odpadów. mógł zasięgnąć informacji na temat imprezy
Poprzez takie działania wielu ludzi zostało oraz otrzymać gadżety z nią związane.
uświadomionych, że z nieprzydatnych odpa-
dów, tj. butelek plastikowych, można wytworzyć mir.-
naprawdę ciekawe przedmioty i atrakcyjne
formy. Przedmioty takie jak pudełeczka „przyda
się", szczypce czy sprężynki byty rozdawane i
trzeba przyznać, że rozchodziły się jak cieple
bulki. Działania tego typu przyczyniają się do
rozbudzania świadomości ekologicznej i po-

ROŻEK EUROPEJSKI, w którym można było


zasięgnąć informacji na temat funduszy euro-
pejskich, agend Komisji Europejskiej oraz pro-
jektów, które finansuje Unia Europejska.

Budynki:
NAMIOT LASÓW PAŃSTWOWYCH POLITECHNIKA SZCZECIŃSKA
Przed południem w ramach Zachodniopo- Budynek Wydziału Budownictwa i Architek-
morskiego Festiwalu Nauki w namiocie tym tury przy al. Piastów 50
swoją wspaniałą wystawę zaprezentowali pra- parter: Książnica Pomorska wraz z Biblioteką
cownicy i reprezentanci Lasów Państwowych, Główną Politechniki Szczecińskiej i wydawnict-
wchodząc do tego namiotu można było poczuć wami uczelnianymi zorganizowały „Kiermasz
klimat lasu. Każdy kto tu zajrzał mógł skoszto- Książki za złotówkę", konkurs dla dzieci na pro-
wać wspaniałych wypieków. Namiot ten wraz z jekt zakładki „Mój ulubiony bohater książkowy",
wystawą przyciągnął uwagę wielu uczestników oraz wystawę „Skarby Książnicy Pomorskiej w
Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki. Szczecinie".

36
FESTIWAL W UCZELNIACH

Budynek Wydziatu Inżynierii Mechanicznej Wydziat Mechaniczny - W Laboratorium


i Mechatroniki Symulatora Siłowni Okrętowych - każdy
W laboratoriach można było oglądać struk- mógł się poczuć na chwilę mechanikiem na
turę różnych materiałów, np. minerałów pod statku, natomiast budowę i działanie okręto-
specjalnym mikroskopem a w Hali Technolo- wych silników wysokoprężnych poznać w La-
gicznej goście mogli zobaczyć jak wygląda boratorium Siłowni Okrętowych. Wydziałowe
nowoczesne 5-osiowe centrum do obróbki Laboratorium Badawcze udostępniło apara-
materiałów oraz drukarkę trójwymiarową - turę, na której wykonuje się badania paliw i
Rapid Prototyping. Można na niej zaprojekto- olejów oraz badania spektrometryczne cieczy.
wać i wydrukować dowolne formy, np. pająka. Pracownicy Laboratorium Fizyki pokazali na
O godzinie 20.00 w Audytorium Maximum czym polega badanie laminamych i turbu-
odbyt się trójwymiarowy pokaz laserów. lentnych przepływów powietrza. Jeśli ktoś nie
AULA im. Prof. Bagińskiego - tutaj zaprezen- wiedział jak można wykorzystać światło spo-
towany został cykl ciekawych wykładów, które Budynek Wydziatu Technologii i Inżynierii laryzowane lub ultradźwięki, dowiedział się
cieszyły się ogromnym zainteresowaniem. Wy- Chemicznej tego w laboratoriach Akademii Morskiej.
kłady dotyczyły m.in. problematyki rozwiązań ar- Pracownicy Instytutu Polimerów zaprosili
chitektonicznych, wykrywaniu chorób do swoich laboratoriów, gdzie można było AKADEMIA ROLNICZA - Wydziat Nauk o
nowotworowych czy komputerowego przetwa- obejrzeć różnego rodzaju obrabiarki oraz ma- Żywności i Rybactwa
rzania obrazu i dźwięku. szyny do produkcji praktycznych rzeczy z nie- Hodowcy rybek akwariowych mogli poznać
przydatnych materiałów. Laboratoria były tajniki akwarystyki, zobaczyć jak prawidłowo
Pokazy Wydziatu Informatyki Politechniki oblężone do późnych godzin wieczornych złożyć akwarium, dowiedzieć się jak zacho-
Szczecińskiej - każdy kto odwiedził to miejsce, zwłaszcza przez dzieci, które miały w nim wują się poszczególne gatunki rybek akwa-
mógł spróbować swoich sit jako gracz gieł- ogromne pole do popisu. riowych. Pracownicy Wydziału zaprezentowali
dowy; zasiąść za sterami samolotu w symula- ciekawe gatunki, które znajdują się pod ich
torze lotu, oglądać prezentacje 3D, zapoznać opieką.
się z programem do komputerowego rozpo- Na Wydziale dostępna była również wy-
znawania twarzy. Sala, w której to wszystko stawa „Góry - Góry" zorganizowana przez
miało miejsce przeżyta prawdziwe oblężenie. członków Związku Polskich Fotografów Przy-
rody.

MUZEUM NARODOWE
W tym dniu Muzeum Narodowe zaprosiło
uczestników Nocy Naukowców do bezpłat-
nego zwiedzania wielu swoich wystaw i eks-
pozycji oraz udostępniło do zwiedzanie wieżę
Budynek Wydziatu Elektrycznego widokową, gdzie odbył się spektakularny eks-
W Laboratorium Wysokich Napięć można peryment Domu Eksperymentów Eureka -
było podejrzeć prawdziwie potężne wylądo- pokaz największego globusa w Europie.
wania elektryczne; poznać zasadę działania i
zastosowanie generatora zimnej plazmy; za- SCENA ZLOKALIZOWANA NA PLACU
Budynek Jednostek Międzywydziałowych poznać się z systemami do sterowania PLC i CENTRALNYM
Politechniki Szczecińskiej HMI oraz obejrzeć pokazy laserowe. Przez cały dzień niesamowite doświadcze-
Instytut Fizyki Politechniki Szczecińskiej za- W jednej z sal odbyły się również ciekawe nia i konkursy przeplatane byty muzyką mi-
prosił wszystkich chętnych do swoich laborato- wykłady i prelekcje o tematyce elektrycznej i ksowaną przez DJ'a. Natomiast wieczorem
riów, gdzie pracownicy wyjaśniali zjawiska informatycznej. odbyt się koncert zespołów: Big Fat Mama,
fizyczne oraz wprowadzali w świat fizyki kwan- Pogodno oraz Akurat.
towej i atomowej. Można było podejrzeć jak Budynek Wydziału Techniki Morskiej
wzrastają kryształy oraz popatrzeć na gwiazdy Uczestnicy pokazów mogli zobaczyć jak
przez teleskop w obserwatorium astronomicz- wyglądają aparaty do badania dna mor-
nym. Pogoda dopisała, niebo było bezchmurne skiego, sami zaprojektować kadłub jednostek
więc z oglądania gwiazd skorzystało wiele osób. pływających lub wziąć udział w warsztatach
pn. „Papierowe statki", czyli wykonać różnego
rodzaju jednostki pływające z kartki papieru.
Na wydziale odbyty się także pokazy pn. „Jak
zaprojektować komfortowy jacht".

POMORSKA AKADEMIA MEDYCZNA


Zakład Genetyki i Patomorfologii
W szpitalu klinicznym Pomorskiej Akademii
Medycznej goście mięli niepowtarzalną
okazję zobaczyć w jaki sposób i na jakim
sprzęcie wykonuje się badania genetyczne
DNA.

AKADEMIA MORSKA
Wydziat Nawigacyjny - Centrum Inżynierii
Ruchu Morskiego - dzięki najnowocześniej-
szemu zespołowi symulatorów nawigacyjno-
manewrowych w Europie Środkowej każdy
mógł stanąć na mostku kapitańskim za ste-
rami statku. W Planetarium można było oglą-
dać gwiaździste niebo.

37
FESTIWAL W U( 7.1 IM ACH

25.09.2008

VIII ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI


W POLITECHNICE KOSZALIŃSKIEJ

Setki gości odwiedziły Politechnikę Kosza- Goście zwiedzali pracownie budynku Cen-
lińską 25 września w ramach festiwalu nauki. tralnego Laboratorium Wydziału Elektroniki i In-
Festiwal - podobnie jak w ubiegłym roku - od- formatyki oraz wyposażenie Laboratorium
bywał się w formie dużego pikniku w obiektach Telekomunikacji.
PK przy ul. Śniadeckich 2. W audytorium mieszczącym 300 osób odbył
W tym dniu zaprosiliśmy na uczelnię miesz- się kilkakrotnie widowiskowy pokaz świateł la-
kańców Koszalina i regionu, przede wszystkim serowych z muzyką
uczniów szkól podstawowych, gimnazjów i W trzech największych audytoriach odbyły
szkól średnich. Celem festiwalu jest niezmien- się wykłady i prezentacje popularno-naukowe:
nie popularyzacja nauki, głównie nauk ści- • Czego możemy się nauczyć od przyrody,
Wykład pl. "Symulacje komputerowe w złożonych słych. Wszyscy zainteresowani mieli wyjątkową czyli biomimetyka w technice - prof. dr hab.
pracach inżynierskich", wygłoszony przez dr inż. okazję do spotkania oko w oko z prawdziwą inż. Piotr Stępień,
Krzysztofa Ochockiego nauką. Byty ciekawe prezentacje, wykłady, • Symulacje komputerowe w złożonych pra-
swoją ofertę zabaw i ćwiczeń promujących cach inżynierskich, czyli jak przewidzieć co
naukę przedstawili uczniowie z powiatu kosza- się stanie - dr inż. Krzysztof Cichocki,
lińskiego. Ogromnym zainteresowaniem cie- • Jak tworzą się decyzje? - prof. dr hab. inż.
szyły się pokaz świateł laserowych oraz Wojciech Kacalak, dr inż. Tomasz Szatkie-
demonstracje urządzeń i sprzętu naukowego. wicz
W dniu festiwalu Politechnikę odwiedziło około • Przyczyny błędów w myśleniu - prof. dr hab.
2 tys. osób. inż. Wojciech Kacalak
Piknik naukowy Politechniki Koszalińskiej • Ile kosztuje wiedza? - prof. dr hab. inż. Woj-
rozpoczął się o godz. 9.00 rano na placu przed ciech Kacalak
wejściem głównym od ulicy Jana Pawła II. Na • Szyfry i szyfrowanie - dr inż. Dariusz Lipiński
"Pieczenie chleba" pokaz przygotowany przez pra- placu ustawiliśmy namioty, a wśród nich na- • Szybki komputer, czy dobry algorytm - prof.
cowników kierunku Technologia żywienia człowieka miot informacyjny i namiot z poczęstunkiem w dr hab. inż. Wojciech Kacalak, dr inż. Da-
postaci grochówki wojskowej. riusz Lipiński
Do czynnego udziału w festiwalu zaprosi- • Stworzenie świata - a gdzie jest kod źród-
liśmy młodzież z okolicznych szkól. Była to łowy? - prof. dr hab. inż. Wojciech Kacalak
„Nauka przez zabawę", czyli zabawy i ćwicze- • Rewolucja w uczeniu - prof. dr hab. inż. Bro-
nia przygotowane przez wioski tematyczne i nisław Słowiński
zaprzyjaźnione z nimi szkoły. Młodzież szkolna • Ciemność widzę - rzecz o chowaniu infor-
przygotowała następujące pokazy: „Skąd się macji - prof. dr hab. inż. Maciej Walkowiak
bierze prąd?", „Jak mierzono czas?", „Biologia • Inżynieria materiałowa - mechatronika - dr
na sportowo", „Żonglowanie i inne sztuczki, Janusz Żmijan
czyli gimnrstyka mózgu", „Pracownia czerpa- W holu uczelni przed aulami miała miejsce
"Działanie kamery termowizyjne!' pokaz przygoto- nia papieru", „Disc golf i fizyka latającego tale- jednocześnie wystawa plakatowa prac stu-
wany przez pracowników Instytutu Mechatroniki Na- rza", „Tajemnice zapisane w torfie", dentów wzornictwa
notechnologii i Techniki Próżniowej „Biofeedback, czyli sztuka koncentracji", Zrób W trakcie festiwalu odbyło się godzinne
sobie balon - nauka konstruowania balonów spotkanie w którym wzięło udział około 50 nau-
na ogrzane powietrze", „Matematyka w za- czycieli ze szkół średnich i Centrum Kształce-
gadkach z zapałkami", „Chemiczne czary- nia Nauczycieli. Dotyczyło ono zagadnienia
mary". Z uwagi na dobre warunki pogodowe „Jak nauczać matematyki, wymiana doświad-
niektóre pokazy odbyły się na wolnym powiet- czeń w świetle nowej matury". Była to rze-
rzu. czowa dyskusja panelowa profesorów uczelni
W holu uczelni zorganizowaliśmy pokazy z dyrektorami i nauczycielami matematyki. Pro-
urządzeń i sprzętu naukowego. Pokazy zorga- fesorowie zwracali uwagę na słabe przygoto-
nizowane były na 9 stanowiskach przedsta- wanie uczniów w zakresie matematyki, poza
wiających: manipulator sterowany nielicznymi wyjątkami. Stawiano pytanie, jak
"Robot kroczący inspekcyjny" pokaz przygotowany komputerowo, robot kroczący inspekcyjny, zja- nauczyciele matematyki mogą pomóc w przy-
przez Studenckie Kolo Automatyki "Delta" wiska próżni i plazmy, życie w probówce, pie- gotowywaniu uczniów do studiów technicz-
czenie chleba, teleskop do astrofotografii nych. Obiecano zorganizowanie kolejnego
głębokiego kosmosu, działanie precyzyjnych spotkania dotyczącego tej tematyki.
czujników, modele Studenckiego Kola Auto- Zorganizowanie festiwalu wiązało się z kosz-
matyki DELTA tami dotyczącymi zakupu składników do gro-
Nasi goście mogli też obejrzeć uczelniane chówki dla młodzieży szkolnej, przygotowanej
pracownie i laboratoria, w których dla zorgani- przez służby wojskowe Centrum Szkolenia Sil
zowanych grup odbyły się pokazy urządzeń i Powietrznych w Koszalinie. Ponadto wynaję-
sprzętu naukowego. W Pracowni Geodezyjnej liśmy autokar dla uczniów z okolicznych wsi,
odbyty się pokazy pn. „Od taśmy do satelity - biorących czynnie udział w Festiwalu. Ucznio-
Widowiskowy pokaz "świateł laserowych z muzyką" instrumentarium geodezyjne". W Laboratorium wie otrzymali jednorazowe fartuchy ochronne
przygotowany przez pracowników Wydziału Elektro- Inżynierii Środowiska pokaz - „Chemia na co do prowadzenia doświadczeń chemicznych i
niki i Telekomunikacji zakończył VIII Zachodniopo- dzień". potrzebne składniki.
morski Festiwal Nauki w Koszalinie - edycja 2008.

38
1TSTIWAL W UCZELNIACH

24-26 KWIETNIA 2008

O ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI


I SPOTKANIACH W POŁCZYNIE ZDROJU,
BARWICACH I CZAPLINKU
prof. dr hab. Janina Jasnowska

VIII Zachodniopomorski Festiwal Nauki zos- obiektami w Drawskim Parku Krajobrazowym. rzenia atrakcyjnych form wypoczynku połączo-
tał zapoczątkowany już w kwietniu 2008 Spot- Z tego zakresu zostały wygłoszone na Sesji nego z turystyką. Z inicjatywy prof. dr hab. inż.
kaniami w Połczynie Zdroju, z inicjatywy Pani plenarnej w pierwszym dniu Festiwalu i w więk- M. Wysieckiego dyskusja zakończyła się jed-
Burmistrz Barbary Nowak oraz w Barwicach i szości powtórzone w drugim dniu na spotka- nomyślnym poparciem przedstawionej kon-
Czaplinku. Jest już tradycją, że na wiosnę od- niach w szkołach następujące referaty: cepcji w drodze głosowania.
bywa się impreza wyjazdowa do odległych od - „Drawski Park Krajobrazowy" autorstwa Elż- Następnego dnia wykładowcy wygłaszali
ośrodków akademickich miejscowości, by biety Hotubczat - Dyrektora DPK swoje referaty w szkołach Połczyna, Barwie i
umożliwić młodzieży i mieszkańcom kontakt z - „Geopark okresu polodowcowego" - dr inż. Czaplinka według precyzyjnego planu, prze-
naukowcami Szczecina i Koszalina. Ryszard Dobracki PIG wożeni z miasta do miasta przez organizatorów
Organizatorem Festiwalu jest Szczecińskie - „Wododział Drawy i Parsęty, przełom Dę- Popołudnie drugiego dnia wykorzystano na
Towarzystwo Naukowe we współpracy z wy- bnicy" - prof. dr hab. Janina Jasnowska AR spacer po pięknym Parku Zdrojowym w Poł-
ższymi uczelniami Szczecina i Koszalina. Prze- - „Rezerwat przyrody Dolina Pięciu Jezior" - czynie, poprowadzony interesująco prze Panią
wodniczącym Komitetu Organizacyjnego jest dr inż. Wojciech Kowalski AR Krystyną Hapkę, zajmującą się sprawami zie-
prof. dr hab. inż. Mieczysław Wysiecki - Prezes - „Kompleksowy projekt rozwoju turystyki w leni w magistracie potczyńskim. Kompozycja
Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego, do obszarze Doliny 5 Jezior" - Barbara Nowak parku wykorzystuje naturalną konfigurację te-
niedawna Rektor Politechniki Szczecińskiej i - Burmistrz Połczyna Zdroju renu, a płynąca przez park rzeka Wogra, stwa-
Przewodniczący Kolegium Rektorów woje- - „Rola społeczności lokalnej we wdrażaniu rzająca zagrożenia powodziowe, ujarzmiona w
wództwa zachodniopomorskiego. zasad zrównoważonego rozwoju" - prof. dr bezpiecznym korycie, tworzy ciąg zbiorników
Dla Spotkań wiosennych utworzono Komitet hab. inż. Tomasz Heese PK stanowiących dodatkowe urozmaicenie. Na
Honorowy: Jak zwykle na takich wyjazdowych Festiwa- zakończenie przy udziale Pani Burmistrz Bar-
Stanisław Wziątek - Poseł RP lach przedstawione zostały także referaty doty- bary Nowak została odsłonięta nowa tablica
Maciej Trzeciak - Podsekretarz Stanu - Główny czące specyficznych problemów regionu, do pamiątkowa Czesława Krystkiewicza, inicjatora
Konserwator Przyrody których można zaliczyć: zbiornika przeciwpowodziowego na rzece,
Norbert Obrycki - Marszałek Zachodniopomor- - „Usprawnienie chorych po przebytych ura- gdzie wpływa ona do parku.
ski zach i schorzeniach narządu ruchu w wa- W trzecim dniu Festiwalu odbyty się wy-
oraz Komitet Organizacyjny: runkach sanatoryjnych" - prof. dr hab. med. cieczki terenowe na dwóch odmiennych tra-
Mieczysław Wysiecki - Prezes Szczecińskiego Andrzej Gusta, wygłoszony ze względu na sach prowadzących przez Drawski Park
Towarzystwa Naukowego uzdrowiskowy charakter Połczyna Zdroju Krajobrazowy, pokazujące uroki i osobliwości
Janina Jasnowska - Szczecińskie Towarzystwo PAM tego wyjątkowego obszaru zarówno pod
Naukowe - „Pojezierze Drawskie w pomorskiej perspek- względem geobotanicznym jak i geologicznym.
Ryszard Dobracki - Państwowy Instytut Geolo- tywie historycznej" - prof. dr hab. Kazimierz Na każdą wycieczkę wyjechały po dwa auto-
giczny w Szczecinie Koztowski US wspólnie z mgr. Sławomirem kary, zabierając młodzież ze szkól Połczyna i
Barbara Nowak - Burmistrz Połczyna Zdroju Mirą.Archiwum w Szczecinku okolicy, Barwie i Czaplinka. Końcowym akcen-
Zenon Maksalon - Burmistrz Barwie - „Otoczeni legendami - opowieści z Poje- tem było spotkanie w Ośrodku Kołacz, gdzie
Barbara Miczalczik - Burmistrz Czaplinka. zierza Drawskiego - esej Joanny Sawickiej, odbyty się konkursy zakończone nagrodami
Dorota Kulińska - Dyrektor Gimnazjum Pub- studentki US oraz wspólne ognisko z poczęstunkiem zor-
licznwgo w Połczynie Zdroju Specjalnie dla młodzież i rodziców przezna- ganizowanym przez Nadleśnictwo Połczyn
Wojciech Kleszczonek - Dyrektor Zespołu czony był referat „Możliwości i perspektywy Zdrój.
Szkól w Barwicach kształcenia w szczecińskim ośrodku akade- Festiwal został bardzo starannie zorganizo-
Andrzej Połoński - Dyrektor Zespołu Szkól Po- mickim" - prof. dr hab. inż. Mieczysław Wy- wany przez władze Miast i Dyrekcje szkól, zaś
nadgimnazjalnych w Czaplinku siecki. STN uczestnicy wykładów i wycieczek wykazywali
Jolanta Skonieczna - Dyrektor Gimnazjum Pub- Tej także sprawy dotyczyły „Regionalne Pre- duże zainteresowanie i aktywność. Dato to
licznego w Czaplinku zentacje Edukacyjne", zorganizowane w tym prawdziwą satysfakcję prelegentom, którzy
Elżbieta Hotubczat - Dyrektor Drawskiego samym czasie - w dniu 25 kwietnia 2008 w Ze- dziękują za bardzo mile przyjęcie przez Gos-
Parku Krajobrazowego spole Szkól w Barwicach, na których uczelnie podarzy.
Artur Tomczak - Nadleśniczy Nadleśnictwa Poł- wyższe Szczecina, Koszalina i Pity oraz szkoły Ukazała się już publikacja pt. „Spotkania z
czyn ponadgimnazjalne z najbliższej okolicy przed- nauką w Połczynie Zdroju, Barwicach i Cza-
Grzegorz Szymański - właściciel Pensjonatu stawiały materiały informacyjne i zaznajamiały plinku 2008" z tekstami wykładów, opisami wy-
Agroturystycznego „Żurawiec" młodzież z możliwościami dalszego kształce- darzeń festiwalowych i bogatym serwisem
Wiodący temat stanowiły „Walory przyrod- nia. fotograficznym w wykonaniu p. Tomasza
nicze jako podstawa rozwoju turystycznego" Wieczorem odbyta się dyskusja poświęcona Chmielewskiego z UM Połczyn Zdrój.
ze względu na szczególne plany turystycznego planom rozbudowy zaplecza turystycznego w
rozwoju regionu w powiązaniu z cennymi okolicy miejscowości Popielewo, w celu stwo-

39
LEKCJE FESTIWALOWI

<). 11.2008

LEKCJA FESTIWALOWA Z BOTANIKI


DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM NR 23 W SZCZECINIE
prof. emer, dr hub. Janina Jasnowska
Akademia Kohiica w Szczecinie

Lekcję przeprowadziłam w pracowni Katedry telewizyjny przez kamerę zamontowaną na mi-


Botaniki i Ochrony Przyrody Akademii Rolniczej kroskopie.
w Szczecinie przy współudziale pracowników Rozmowa prowadzona z uczniami w toku
Katedry pani dr Marioli Wróbel i pana dr-a Woj- obserwacji, gdy mówili oni o oglądanych szcze-
ciecha W.A. Kowalskiego. Czynny udział brała gółach budowy, posłużyła objaśnieniu procesu
również inicjatorka tego spotkania pani mgr inż. powstawania materiałów zapasowych w ko-
Halina Linkowska - Biolog z Gimnazjum nr 23, mórce i o nawarstwianiu się ziaren skrobi.
nota bene absolwentka naszej uczelni. Różne kształty komórek i wykształcenie
Tematem lekcji była nauka o komórce, oparta ściany komórkowej uczniowie obejrzeli na go-
na mikroskopowych obserwacjach szczegółów towych preparatach z ogonka liściowego grzy-
budowy, w nawiązaniu do wiedzy wyniesionej bienia z bardzo ciekawie wykształconymi
już przez uczniów z nauki szkolnej. Grupa liczyła rogatymi idioblastami. Własnoręcznie zaś wy-
30 osób - tyle ile jest w sali miejsc z mikrosko- preparowali z owocu gruszki grubościenne ko-
pami, by każdy mógł pracować samodzielnie. mórki kamienne. W zrozumieniu
Rozmowa na temat zaplanowanych obser- obserwowanych komórek pomogła Pani dr
wacji rozpoczęta się już w holu Katedry, gdzie Mariola Wróbel wykonując na tablicy odpo-
właśnie była wystawa dotycząca morfologii or- wiedni rysunek.
ganów spichrzowych roślin. Korzystając z tablic Trudniejsze było wykonanie skrawka ze skórki
rysunkowych i żywych bulw ziemniaka, z których z łuski zapasowej czerwonej cebuli, gdyż tu
uczniowie mieli pobrać skrobię, rozpoznane trzeba było skorzystać z żyletki i umiejętnie
zostały szczegóły zewnętrznej budowy tego po- ściągnąć skórkę, by nadawała się do obserwa-
dziemnego pędu, z podkreśleniem roli w roz- cji. W dobrze wykonanym preparacie wnętrze
mnażaniu wegetatywnym. komórki wypełniał fioletowy sok komórkowy,
W sali każde stanowisko pracy było wyposa- który wypływał, gdy komórki zostały uszko-
żone w przybory potrzebne do mikroskopowa- dzone. Preparaty na ogól się udały a uczniowie
nia, atlasy botaniczne ze szczegółami budowy zobaczyli własnym okiem kształty komórek i
różnych elementów komórki roślinnej no i mi- składniki ich budowy. To byt podstawowy temat
kroskopy z lampkami do oświetlenia preparatu. do omówienia dotyczący komórki roślinnej, z ry-
Nauka posługiwania się mikroskopem była sunkiem na tablicy komórki wyświetlonej na
krótka a pierwsze zadanie - obserwacja ziaren ekranie. Uczniowie zobaczyli te wszystkie
skrobi magazynowanych w komórkach bulwy szczegóły, o których uczyli się z książek, a wie-
ziemniaka łatwe do wykonania. Pomagaliśmy dza ich została wzbogacona o omówienie waż-
uczniom nastawić odpowiednio mikroskop i nych procesów zachodzących w żywych
sprawdzaliśmy, czy obserwują skrobianki, czy komórkach roślinnych.
może jakieś śmieci lub pęcherzyki powierza, Komórki z ciałkami zieleni - chloroplastami
które trafiają się w źle wykonanych preparatach. dobrze widoczne są w liściach moczarki kana-
Uczniowie sami mogli siebie skontrolować, dyjskiej, gdzie jednocześnie uczniowie obser-
gdyż obraz ziaren skrobi rzucony był na ekran wowali ruch cytoplazmy krążącej przy ścianach
komórek. Przy zastosowaniu odczynnika - jodu
w jodku potasu udało się wybarwić drobne zia-
renka skrobi asymilacyjnej. Byt to następny
ważny do omówienia temat dotyczący procesu
fotosyntezy.
Na zakończenie dr Kowalski rozdał wprost na
szkiełka przedmiotowe jednokomórkowe glony
planktonowe o rozmaitych, bardzo ładnych
kształtach oraz różnych odcieniach zieleni.
Trudno było oderwać oczy od tego świata mi-
kroskopowych organizmów w kropli wody.
Zwłaszcza że trafiały się tam także ruchliwe jed-
nokomórkowe organizmy zwierzęce - wy-
moczki i wrotki.
Przez cale te zajęcia uczniowie wykazywali
aktywność, starali się sprostać trudnym zada-
niom i pracowali z zainteresowaniem. Każda
udana obserwacja i poprawna odpowiedź spra-
wiały dużo satysfakcji. Obserwacje mikrosko-
powe ożywiły wiedzę książkową i chyba zapadty
w pamięć.

40
•KCJE FESTIWALOWE

9.11.2008

LEKCJE FESTIWALOWE W KSIĄŻNICY POMORSKIEJ


mgr Cecylia Judek

Lekcja Twórczość Zbigniewa Herberta świadectwem przyjacielskich więzi autora omówiono szczeciński okres twórczości, ręko-
Ze względu na obchodzony w Polsce Rok „Pana Cogito", z drugiej zaś - podziwu i pisy oraz inne pamiątki, znajdujące się w za-
Zbigniewa Herberta, ogłoszony przez Sejm RP wdzięczności, z jaką odnosili się do swego sobach Książnicy Pomorskiej. W prezentacji
w 10. rocznicę śmierci jednego z najwybitniej- Mistrza, przekazując mu debiutanckie utwory, multimedialnej pokazane zostały m.in. foto-
szych polskich poetów, temat ten cieszyt się przedstawiciele najmłodszej literatury polskiej. grafie, przedstawiające Plac K.I.Galczyń-
ogromnym zainteresowaniem szkól w woje- W księgozbiorze odnaleziono ponadto jego skiego, upamiętniony pomnikiem
wództwie zachodniopomorskim, tym bardziej, zapiski, notatki, rysunki, a także pozostawione Zaczarowanej Dorożki, szczeciński dom Poety
że lekcjom towarzyszyła prezentacja multime- w książkach listy adresowane do Poety. W trak- oraz inne miejsca, związane z autorem
dialna. cie spotkania przypomniane zostaty najważ- „Niobe". W trakcie lekcji został odczytany
Akces uczestniczenia w festiwalowych lek- niejsze utwory Poety, w tym fundamentalny dla wiersz „Szczecin", w którym mistrz Ildefons
cjach pt.. Rok Zbigniewa Herberta. Zbiory jego twórczości i recepcji czytelniczej wiersz podkreślał: Tutaj mój port, tu słońce mam na
Poety w Książnicy Pomorskiej, zgłosiły nastę- „Przestanie Pana Cogito", traktowany przez czole (...) Dobrze mi tu...
pujące grupy: odbiorców jako dekalog czasów współczes- Lekcje odbyty się:
- młodzież z Ponadgimnazjalnego Zespołu nych. Kilku wierszy wysłuchano, posługując się - w Zespole Szkól Ogrodniczych w Szczecinie
Szkół Zawodowych ze Świnoujścia (lekcja zarejestrowanymi recytacjami w wykonaniu sa- Zdrojach - 24.09. (70 słuchaczy);
odbyta się 25.09. z udziałem 20 słuchaczy); mego autora, inne teksty przedstawiła sama - w Katolickim Liceum Ogólnokształcącym w
- uczniowie LO z Choszczna (lekcja odbyła się młodzież. Towarzysząca lekcji prezentacja mul- Szczecinie - 26.09. (46 słuchaczy).
25.09. z udziałem 29 słuchaczy); timedialna eksponowała fotografie z rodzin-
- uczniowie LO z Choszczna (lekcja odbyta się nego archiwum Z. Herberta, prace plastyczne Z tematem Historia książki zapoznali się
31.10. z udziałem 40 słuchaczy). jego autorstwa oraz szkicowniki rysunkowe, uczniowie jednej ze szczecińskich szkół pod-
Podczas spotkania przedstawiona została powstałe podczas licznych podróży. Na za- stawowych podczas spotkania w dniu 25.09.
biografia i twórczość Zbigniewa Herberta, który kończenie spotkania młodzież zapoznawała w którym uczestniczyło 26 osób. W trakcie lek-
już w wieku 37 lat otrzymał od polskich stu- się z bibliografią twórczości oraz przyznanymi cji dzieci poznały dawne materiały służące do
dentów tytuł „księcia poetów". Podkreślono Poecie nagrodami literackimi. produkcji ksiąg: papirus, pergamin, papier
jego wpływ na życie literackie w kraju, wyjąt- czerpany. Mogty, dotykając eksponatów, poz-
kowy charakter jego twórczości poetyckiej, Lekcja Konstanty Ildefons Gatczyński i jego nać ich strukturę oraz sposób produkcji. Omó-
eseistycznej i dramatycznej, z niezwykłą kon- legenda w Szczecinie. wiły istotę wynalazku druku, dokonanego przez
sekwencją akcentującej dziedzictwo kulturowe Zainteresowanie biografią i twórczością Jana Gutenberga , niemieckiego drukarza z
świata. Omówiono szczeciński debiut Herberta Konstantego Ildefonsa Gatczyńskiego, poety, Moguncji w połowie XV w., a także znaczące
w 1948 r. w czasopiśmie „Tygodnik Wybrzeża" który mieszkał w Szczecinie od maja 1948 roku dla wszystkich kolejnych pokoleń konsekwen-
oraz późniejsze związki ze Szczecinem, a do sierpnia 1949 r. jest wciąż duże. Autor „Za- cje tego wynalazku: rewolucyjny wpływ na
m.in. udział Poety w Sympozjonie Poezji, zor- czarowanej dorożki" wszedł na trwałe do le- wielkość produkcji książek, rozwój bibliotek i
ganizowanym w 1961 r, przez szczecińską gendy życia literackiego w powojennym szkolnictwa. Obejrzały na fotografiach i w
grupę literacko-plastyczną „Metafora", a w la- Szczecinie, któremu pozostawił wiele tekstów, książkach przykłady ksiąg rękopiśmiennych
m.in. wiersze „Spotkanie w Szczecinie", oraz pierwszych druków, zwanych inkunabu-
tach późniejszych - kontakty z Książnicą Po-
łami czyli niemowlętami sztuki drukarskiej (z
morską, której Poeta ofiarował ok. 800 „Szczecin", „Wiosna w Szczecinie", „Przygoda
łac. in cunabulae co znaczy „w kołysce, w ko-
woluminów ze swej domowej biblioteki. Wiele w Szczecinie", „Polskie gwiazdy" i in. Podczas
lebce").
książek z tej kolekcji posiada rękopiśmienne spotkania przypomniano związki Gatczyń-
dedykacje autorskie, będące z jednej strony skiego z grupą literacką „Kwadryga", szerzej

WASZTATY TERENOWE

27.09.2008

SPRAWOZDANIE Z WYCIECZKI TERENOWEJ DO WOLINSKIEGO PARKU NARODOWEGO

mgr Maria Arenl, mgr Kamila Mianowicz


Wydział Nauk 0 Ziemi Uniwersytetu Szczecińskiego

Celem wycieczki zorganizowanej w ra- Woliński Park Narodowy utworzony został lądu i morza. Niewątpliwie najistotniejszy
mach Zachodniopomorskiego Festiwalu w 1960 r. Obejmuje on swoim zasięgiem naj- wpływ wywiera sąsiedztwo ogromnych kom-
Nauki było zapoznanie uczestników z walo- cenniejsze przyrodniczo obszary Wyspy pleksów wodnych: Morza Bałtyckiego oraz
rami przyrodniczymi Wyspy Wolin, Woliń- Wolin, w tym także strefę brzegową Morza zespołu akwenów tworzących ujściowy od-
skiego Parku Narodowego oraz strefy Bałtyckiego o szerokości 1 mili morskiej. cinek Odry - Zalewu Szczecińskiego oraz
brzegowej Bałtyku. W wycieczce wzięło Niezwykle walory przyrodnicze wynikają z Jezior Wieko Wielkie i Małe. O niepowtarzal-
udział 45 osób. rozmaitości krajobrazów, kształtowanych ności przyrody Parku decyduje również
przez różne czynniki oddziałujące na styku obecność najwyższych w Polsce wzniesień

41
WASZTATY TERENOWE

klifowych (Gosań - 95 m n.p.m.), piękne je- Muzeum Przyrodnicze Wolińskiego Parku Wzgórze Zielonka w Lubinie było kolej-
zioro Turkusowe słynące z niepowtarzalnej Narodowego było pierwszym punktem wy- nym punktem widokowym na trasie wy-
barwy wody. owiane legendami Jezioro cieczki. Zwiedzający zapoznali się z geolo- cieczki. Rozciąga się z niego jeden z
Grodno, mnogość ptactwa oraz rzadkie ga- gią wyspy oraz okazami flory i fauny najpiękniejszych widoków w tej części
tunki rodzimej flory i unikatowe zbiorowiska występującej na terenie WPN, zgromadzo- Wyspy Wolin - w całej okazałości widać
roślinne. nymi w 3 salach wystawienniczych. Wśród wyspy wchodzące w skład delty wstecznej
ważniejszych eksponatów znajduje się naj- Świny. Tereny te to mozaika wysp wodno-
Roślinność Wolińskiego Parku Narodo- bogatsza kolekcja batalionów a także żubry, blotnych, stanowiąca raj dla licznie przeby-
wego jest niezwykle interesująca. Na wyspie bieliki, puchacze, drop. Uzupełnieniem eks- wających to ptaków. Na ich terenie
występuje okoto 900 gatunków roślin na- pozycji zoologicznej są woliery z bielikami i stwierdzono występowanie 130 gatunków
czyniowych, z których do najcenniejszych puchaczami; obecnie na terenie Woliń- ptaków lęgowych, w tym również wspom-
zalicza się taksony współtworzące zbioro- skiego Parku Narodowego realizowany jest nianej wcześniej niezwykle rzadkiej wod-
wiska porastające i utrwalające wydmy (mi- program reintrodukcji puchacza. Interesują- niczki. Bogactwo awifauny zdecydowało o
kołajek nadmorski Eryginum maritimum, cym punktem programu była wizyta w za- przyznaniu delcie Świny statusu IBA, czyli
kocanki piaskowe Helichrysum arenarium, grodzie pokazowej żubrów, która pełni także Important Bird Area. Jest to również obszar
piaskownica zwyczajna Ammophila arena- funkcję „pogotowia" dla innych zwierząt. występowania slonolubnych zbiorowisk ro-
ria), gatunki tworzące tzw. buczynę po- Obok żubrów w rezerwacie znajdują się ślinnych oraz fitocenoz torfowiskowych. Po-
morską oraz halofity rosnące na wyspach także bieliki - najsłynniejszym jest ślepy Ju- spolita jest tu rosiczka okrąglolistna
Bramy Świny, Występowanie roślin stono- rand, przebywający pod opieką człowieka (Drosera rotundifolia), bagno zwyczajne
lubnych ograniczone jest do niewielkich po- od pisklęcia - sarny, jelenie i dziki. Obecnie (Ledum palustre) oraz żurawina błotna (Oxy-
wierzchniowo obszarów, w których wyraźnie w zagrodzie przebywają 4 osobniki, będące coccus palustris).
zaznacza się wpływ slonawych wód bałtyc- potomkami pierwszych żubrów sprowadzo-
kich. Bardzo cennymi przedstawicielami nych tu z Borek i Białowieży w 1976 r. Ich Ze wzgórza Zielonka uczestnicy wycieczki
zbiorowisk halofilnych są: sit Gerarda (Jun- imiona, podobnie jak wszystkich żubrów ni- spacerem udali się nad Jezioro Turkusowe,
cus Gerardi), miecznik nadmorski (Glaux zinnych w Polsce, zaczynają się na sylabę powstałe na terenie dawnego wyrobiska
maritima), aster solny (Aster tripolium), ko- kredy. Ładna pogoda pozwoliła zaobserwo-
PO; wynika to z konieczności monitowania
monica wąskolistna (Lotus tenuis), babka wać interesującą barwę wody, od której je-
populacji tych olbrzymich ssaków i rejestro-
nadmorska (Plantago maritima), muchot- zioro wzięło swoją nazwę. Turkusowy odcień
wania urodzeń w Księdze Rodowodowej
rzew solniskowy (Spergularia salina) oraz jest wynikiem odbicia promieni słonecznych
Żubrów. Zabiegi te mają zapewnić czystość
koniczyna rozdęta (Trifolium tragiferum). W od wapiennego podłoża i uwypuklany jest
genetyczną tego gatunku. Żubry nizinne są
granicach Wolińskiego Parku Narodowego przez kontrast z otaczającą zbiornik bujną
przykładem pomyślnie przeprowadzonego
znajdują się także stanowiska buczyny stor- roślinnością. W tym miejscu uczestnicy mieli
czykowej, wykształcone na specyficznej gle- programu restytucji taksonu prawie wytę-
pionego przez człowieka. okazję przekonać się o skali wpływu lądo-
bie - naspie przyklifowej. Ich występowanie lodu skandynawskiego na krajobraz pół-
ograniczone jest do wąskiego pasa klifów nocnej Polski. Wapień eksploatowano z kry
nadmorskich, gdzie oddziaływanie Bałtyku skalnej odkutej przez lód i przetransporto-
jest szczególnie silne. W runie tego zbioro- Z Muzeum Przyrodniczego wycieczka
udała się na punkt widokowy na wzniesieniu wanej w postaci tzw. porwaka na znaczną
wiska wiosną można spotkać liczne stor- odległość; rozmiary dawnej kopalni pozwa-
czyki, takie jak: bulawnik czerwony klifowym - górę Gosań - wznoszący się na
wysokość 95 m n.p.m. Podziwianiu widoków lają na wyobrażenie sobie ogromu prze-
(Cephalanthera rubra), podkolan biały (Pla- kształceń powodowych przez lodowiec.
tanthera bifolia), kruszczyk rdzawoczerwony towarzyszył krótki wykład dotyczący historii
(Epipactis atrorubens) czy gnieźnik leśny geologicznej Wyspy Wolin, silnie związanej z
(Neotia nidus-avis). lądolodem skandynawskim. Wyspa jest
dwudzielna, składa się z plejstoceńskiego Zakończeniem wycieczki było ognisko
cokołu pokrytego miąższymi osadami polo- zorganizowane przez Nadleśnictwo Między-
Również świat zwierząt jest bardzo różno- dowcowyni oraz dobudowanej do niego ho- zdroje. Przy ogniu i kiełbaskach przeprowa-
rodny i bogaty. W wodach przybrzeżnych i cza- loceńskiej Mierzei Wolinskiej, zbudowanej dzony został konkurs wiedzy zdobytej
sem na plażach spotkać można foki szare i głównie z osadów pochodzących z niszcze- podczas kolejnych etapów wycieczki. W
niewielkie stada morświnów. W lasach wystę- nia klifów i przemieszczanych wzdłuż brzegu konkursie wzięto udział 13 osób. Uczestnicy
pują jelenie szlachetne, sarny, dziki, lisy, kuny w kierunku zachodnim. Kształtowanie się musieli odpowiedzieć na 6 pytań i m.in. wy-
leśne i inne mniejsze ssaki, oraz liczni przed- odcinka ujściowego Odry i powstanie delty jaśnić jak powstała Delta Wsteczna Świny
stawiciele płazów (traszka zwyczajna, ropucha wstecznej Świny związane jest właśnie z czy wymienić gatunki, które zostały remtro-
szara, żaba śmieszka, żaba wodna), owadów tymi procesami oraz z regularnymi wpły- dukowane na obszarze Wolińskiego Parku
(koziorog dębosz, jelonek rogacz). Jednakże o wami wód bałtyckich w postaci tzw. cofek,
Narodowego. Konkurs wygrał Jakub Wyglą-
specyfice Wolińskiego Parku Narodowego de- występujących podczas warunków sztor-
dacz z LO nr XI o otrzymał nagrodę w po-
cyduje bogactwo awifauny, licznie zasiedlają- mowych i silnych wiatrów z sektora północ-
staci albumu: „Bałtyk. Morze o wielu
cej terytorium lasy buczynowe Wolina i nego. Uczestnicy poznali cechy różnicujące
obliczach". Kolejne miejsca uzyskali: Ju-
zbiorowiska ziotoroślowe Bramy Świny. Naj- wybrzeże akumulacyjne od erozyjnego a
styna Mucha (otrzymała książkę: Krajobrazy
większym ptakiem spotykanym w Parku jest także zapoznali się z procesami zachodzą-
Polski i najpiękniejsze rzeki i jeziora), Ce-
bielik, którego siedliska objęte są rygorystycz- cymi w morskiej strefie brzegowej. Obser-
wowali dynamicznie wkraczający na zary Karczewski (otrzymał książkę: Pozna-
nym programem ochrony. W okresie wylęgu jemy ptaki drapieżne) oraz Andżelika
piskląt obowiązuje całkowity zakaz wstępu w siedliska wolińskie ekspansywny gatunek
niecierpka pospolitego (Impatiens noli-tan- Grocholska (otrzymała książkę: Poleski park
rejony gniazdowania tego ptaka. Cennym ga-
gere), który został wprowadzony przez czło- Narodowy).
tunkiem jest wodniczka, której restytucja wspo-
magana jest przez Unię Europejską, a także wieka i wypiera rodzime gatunki flory.
puchacz, batalion, kania ruda czy gągol.

42
WASZTATY TERENÓW 1

27.09.2008

WYCIECZKA DO DRAWIENSKIEGO PARKU NARODOWEGO

mgr ini. Halina Ltnkowska

W Zachodniopomorskim Festiwalu Nauki użytkowane w tradycyjny sposób. Ponieważ Zawilcowy Las obserwujemy mijane bory
uczniowie i nauczyciele Gimnazjum nr 23 są to zabiegi ekonomicznie nieopłacalne sosnowe oraz lasy mieszane. W pobliżu
uczestniczą od l-ej edycji w 2000 roku. Cie- służby DPN same ingerują w takie siedliska Drawy na żyznych glebach wśród dębo-
kawe spotkania na wyższych uczelniach zapobiegając zarastaniu drzewami i krze- wego drzewostanu uczniowie znajdują za-
Szczecina przybliżają nam świat nauki. Wy- wami. W tym celu łąki są wykaszane, dzięki wilca gajowego od którego nazwę nosi
cieczki autokarowe odbywające się na za- czemu na terenie Parku występują liczniej- rezerwat. Specjalnie zbudowanym i zabez-
kończenie Festiwalu są atrakcyjną formą sze populacje storczyków, owadów, ptaków pieczonym zejściem, schodzimy po stro-
poznawania cennych obiektów przyrodni- i ssaków. Idąc dorodną buczyną pomorską mym zboczu nad brzeg Drawy, gdzie w
czych naszego województwa. Corocznie dochodzimy do stromego urwiska, z którego wodzie leży głaz polodowcowy zwany „Wy-
udział w nich byt wyróżnieniem dla dużej rozpościera się piękny widok na płynącą w drzym Głazem". Na kilku kamieniach zanu-
grupy uczniów. głębi Drawę. Nazwa Tragankowe Urwisko rzonych w wodnej toni, po dłuższych
Od 11 października 2007 roku Gim- pochodzi od traganków - drobnych roślin poszukiwaniach, dostrzegamy rzadki gatu-
nazjum nr 23 nosi imię profesora Mieczy- rosnących na zboczach podmywanych nur- nek glonu Hildebrandia rivularis należącego
sława Jasnowskiego, który jest tem Drawy. Dalej, już w drodze do rezerwatu do krasnorostów. Stojąc przy nurcie wyraź-
współautorem koncepcji Drawieńskiego
Parku Narodowego, stąd szczególne zain-
teresowanie uczniów tym obiektem.
W tym roku 40 uczniów z różnych klas
pod opieką: Haliny Linkowskiej, Małgorzaty
Świerkoskiej i Joanny Stankiewicz spotkało
się 28 września o 8 rano pod budynkiem
Gimnazjum i wyruszyło autokarem do Dra-
wieńskiego Parku Narodowego, aby poznać
bezpośrednio efekty działań osób zasłużo-
nych dla ochrony zasobów przyrodniczych.
Na terenie Drawieńskiego Parku przy
czerwonej leśniczówce czekała na nas Pani
przewodnik mgr inż. Aleksandra Gancarczyk
- specjalista do spraw ichtiofauny w Dyrek-
cji DPN. Na wstępie przekazała ona uczest-
nikom wycieczki ogólne informacje o Parku.
Dowiedzieliśmy się, że DPN o powierzchni
11342 ha utworzono w 1990 r. Zlokalizowany
jest w granicach 6 gmin, na pograniczu wo-
jewództw: zachodniopomorskiego, lubu-
skiego i wielkopolskiego. Obszar Parku
stanowią doliny dwóch rzek w kształcie
przestrzennym zbliżonym do litery V - Drawy
i Ptocicznej, oraz fragmenty Puszczy wraz ze
śródleśnymi łąkami, torfowiskami i jeziorami.
Wody zajmują znaczny obszar, bo aż
8,2% pow. DPN. Jeziora w granicach Parku
to zbiorniki przepływowe -Sitno i Ostrowiec-
kie oraz bezodpływowe: Czarne, Marta, Pto-
ciczno, Zdroje i Piaseczno Duże. Na terenie
Parku w dolinach obu rzek oraz na terenach
leśnych rośnie około 1000 gatunków roślin,
400 gatunków mszaków i porostów. W wo-
dach rzek żyją łososie, lipienie, troć węd-
rowna, pstrągi potokowe i minogi. W
drzewostanach Parku gniazdują: bieliki, orlik
krzykliwy, rybołów, kania rdzawa, puchacz,
bocian czarny, gągoty i jarząbek. Żyją tu licz-
nie, poza innymi ssakami, bobry i wydry.
Podziwiając jesienne barwy i zapach
lasu udaliśmy się w kierunku Tragankowego
Urwiska. Oddalając się od czerwonej leśni-
czówki, która w latach trzydziestych XX
wieku była budynkiem szkoły, mijamy zabyt-
kowe ślady młyna do mielenia kości zwie-
rzęcych i starego drewnianego akweduktu
połączonego z rzeką Slupicą. Przechodząc
przez śródleśne łąki Pani Gancarczyk wy-
jaśniła nam, że łąki w celu zachowania bo-
gactwa flory i fauny, powinny być

43
WASZTATY fERENOWE

nie widać jak rzeka z jednej strony podmywa ciekawe opowieści sprawiły, że młodzież
wysoki brzeg a po stronie przeciwnej kształ- stopniowo zaczęła interesować się i nawią-
tuje niską, płaska terasę porośniętą wilgot- zywać kontakt z przyrodą. Uczniowie uważ-
nym lasem olszowo-jesionowym. Poza nie słuchali i zadawali pytania. Wszystko, co
urokliwymi widokami na Drawę największe zobaczyli i czego się dowiedzieli, wykorzys-
wrażenie na uczestnikach wycieczki zrobił li- tali podczas konkursu.
czący ponad 500 lat drzewostan bukowo- Laureatami konkursu zostali uczniowie
dębowy w rezerwacie Radęcin, objęty klasy drugiej, którzy otrzymali piękne na-
ochroną rezerwatową już sto lat temu. Po- grody książkowe:
dziwiamy dorodne przekraczające chyba 40 1. Aleksandra Moszkowska - „Ptaki Polski"
metrów dęby i buki oraz słuchamy wyjaśnień 2. Wojciech Fryczkowski - „30 najdzikszych
naszej przewodniczki dotyczących samo- miejsc w Polsce"
odnawiania się lasu oraz ingerencji czło- 3. Marta Kasperkiewicz - „Polskie Parki Na-
wieka. rodowe"
W następnym punkcie, nad płynącą w Pozostałych uczestników wyróżniono na-
gtębokim wąwozie Plociczną podziwiamy jej grodami pocieszenia.
piaszczysto-żwirowe dno. Wody tej rzeki, ze Zakończeniem wycieczki było wspólne
względu na dobre natlenienie od lat stano- ognisko przygotowane przez Nadleśnictwo
wią tarlisko łososi, lipieni, troci wędrownej, Drawno, połączone z pogadanką na temat
pstrągów potokowych oraz minogów. Nasza funkcjonowania lasów państwowych w kon-
przewodniczka z wykształcenia ichtiolog, tekście ochrony przyrody. Wszyscy uczest-
szczegółowo wyjaśnia działania podejmo- nicy wycieczki otrzymali folder Nadleśnictwa
wane przez DPN w kierunku zasilania ma- Drawno. Pieczenie kiełbasek, swobodne
lejącej populacji łososia poprzez sztuczne rozmowy i wspólne zdjęcia byty ostatnim
wprowadzanie dodatkowego narybku. W punktem wycieczki.
miejscu gdzie była Stara Węgornia, ucznio-
wie zgłębiają tajniki biologii węgorza prze- Dla młodzieży miejskiej bezpośredni kon-
nosząc się myślami nad Morze Sargassowe, takt z przyrodą, możliwość „poczucia" za-
jednocześnie podziwiając wody Płocicznej pachu lasu, rozróżniania i nazywania drzew,
spadające z hukiem po kamiennych pro- krzewów i ziół, poznawania zwyczajów zwie-
gach rząt jest najskuteczniejszą i najmilszą lekcją
Na miejscu biwakowym „Bogdanka" biologii. Dla uczniów Gimnazjum nr 23 jest
przeprowadzono konkurs wiedzy wyniesio- to szczególnie cenne, bo przybliża sylwetkę
nej z wycieczki, do którego przystąpiło 18 Patrona szkoły oraz pozwala zrozumieć i do-
uczniów. Poziom wiedzy byt wysoki - duża cenić jego zaangażowanie w ochronę przy-
w tym zasługa Pani Oli Gancarczyk, której rody.

22-28.09.2008

WYCIECZKA DO PUSZCZY WKRZAŃSKIEJ I REZERWATU ŚWIDWIE

dr ini. Urszula Banaś-Stankiewicz


Kat. Botaniki i Ochrony Przyrody Akademia Rolnicza w Szczecinie

Zacznę od tego, że wycieczka była RE- cieczki, zaznaczali miejsca, w których się nym świdrem, zrobiliśmy wiercenie torfowe.
WELACYJNA!!! Wyruszyliśmy spod Teatru zatrzymywaliśmy i krótko je charakteryzo- Obejrzeliśmy słabo rozłożony torf wysoki,
„Pleciuga", na razie w 9 osób, którymi byli wali. W ten sposób każdy, kto chciał, stwo- który wykształcił się pod warstwą żywych
przesympatyczni studenci Uniwersytetu III rzył sobie własny plan wycieczki. Następnie torfowców. Opowiedziałam o roli torfowisk w
Wieku, i przewodnik wycieczki - niżej podpi- każdy zosta! obdarowany dwoma, dużymi przyrodzie, o wydobywaniu torfu przez czło-
sana. Po drodze, z Siedlic koło Polic, zabra- foliowymi workami, które założył sobie na wieka, głównie do celów ogrodniczych i, co
liśmy drugiego przewodnika - Pana inż. nogi. Zakładanie worków bardzo rozbawiło się z tym wiąże, o bezpowrotnym niszczeniu
Jerzego Walkowiaka, pracownika Nadleś- uczestników wycieczki. Weszliśmy na torfo- tych bezcennych ekosystemów. Podczas
nictwa Trzebież. Następnie z Polic, Niekłoń- wisko okalające jezioro Piaski. Pod nogami wiercenia okazało się, że stoimy w miejscu,
czycy i Trzebieży kolejne osoby - dzieci i zaczęto chlupać worki chroniły obuwie gdzie pło torfowcowe ma zaledwie. . 30 cm
młodzież szkolną oraz ich nauczycieli. przed wilgocią. Niżej podpisana opowie- grubości, a pod nim znajduje się woda je-
Z Trzebieży ruszyliśmy na zachód, w kie- działam o tym: co to jest torfowisko wyso- ziora Piaski. Wróciliśmy do autokaru i pod-
runku Myśliborza Wielkiego, drogą zwaną kie, jak powstaje, jakie szczególne warunki jechaliśmy, ok. 1 km na zachód, do
drewnianką. Mniej więcej w połowie drogi, siedliskowe na nim panują i w związku z Piaskowej Góry, na szczycie której stoi
między wymienionymi miejscowościami, nimi, jakie rośliny na takich torfowiskach wy- wieża przeciwpożarowa. Z niej, pracownik
skręciliśmy na południe i zatrzymaliśmy się stępują oraz w jaki sposób przystosowały Nadleśnictwa Trzebież, przy pomocy kamer,
nad jeziorem Piaski. Tutaj Pan Walkowiak się do trudnych warunków siedliskowych. monitoruje las wypatrując ewentualnych po-
opowiedział o działalności lodowca, który Opowiedziałam również o głównych budow- żarów.
ukształtował krajobraz dzisiejszej Puszczy niczych siedlisk torfowisk wysokich - Wjechaliśmy znowu na drewniankę i ru-
Wkrzańskiej i kilka historii, ze współczes- mchach torfowcach, o nazwie łacińskiej szyliśmy z powrotem w kierunku Trzebieży.
nych czasów, o samym jeziorze. Sphagnum, które to tworzą tzw. pto torfow- Zatrzymaliśmy się w Leśniczówce Trzebież,
Potem wszyscy uczestnicy wycieczki do- cowe, czyli dywan mszarny nasuwający się, do której zgłaszane są wszystkie zauwa-
stali kredki i mapy topograficzne, w skali od brzegu jeziora, na powierzchnię jego żone, z wież takich jak na Piaskowej Górze,
1:100 000, na których, w trakcie trwania wy- wody. Następnie, specjalnie skonstruowa- pożary. Pan Jerzy Walkowiak opowiedział i

44
WASZTATY TERENOWI

pokazat na mapie, w jaki sposób na pod- niewicz z Gimnazjum w Trzebieży, II miejsce chciał słuchać. Siedział ze słuchawkami w
stawie zgłoszeń ustala się dokładne miejsce zajęta Kamila Splinter ze Szkoły Podstawo- uszach i start się słuchać własnej muzyki.
pożaru, co nie jest takie proste, ponieważ wej w Nieklończycy, natomiast III - Sara W czasie podróży, w trakcie jazdy do po-
obszar Puszczy Wkrzańskiej na terenie Pol- Redlarska ze SP w Trzebieży. Laureaci do- szczególnych punktów wycieczki, jak i w
ski wynosi ok. 25 000 ha. stali atrakcyjne książki. Natomiast wszyscy miejscach, których się zatrzymywaliśmy Pan
Kolejnym punktem wycieczki było Pod- uczestnicy wycieczki zostali obdarowani, m. Jerzy Walkowiak opowiedział niezliczoną
grodzie nad Zalewem Szczecińskim - po za- in. albumami z przyrodniczymi fotografiami z ilość ciekawych historii związanych z Pusz-
chodniej stronie Odry, najbardziej wysunięta obszaru Puszczy Wkrzańskiej, zasponsoro- czą Wkrzańską i okolicznymi miejscowo-
na północ miejscowość w Polsce. W Pod- wanymi przez Nadl. Trzebież. ściami.
grodziu znajduje się terenowa siedziba Sto- W trakcie powrotu do Szczecina Pani We- Szczególne podziękowania i wyrazy uzna-
warzyszenia na Rzecz Wybrzeża, które jest ronika Ryba - studentka Uniwersytetu Trze- nia należą się Pani Dorocie Robaszek-Woj-
organizacją pozarządową zajmującą się ciego Wieku, zainicjowała śpiewanie. tyś - nauczycielce ze Szkoły Podstawowej w
ochroną i niekonfliktowym dla przyrody, za- Najpierw, prawie wszyscy, zaśpiewali pio- Nieklończycy, która od kilku lat, co rok, or-
gospodarowaniem wybrzeży morskich. Nad senkę do stów wiersza Marii Konopnickiej ganizuje młodzież ze szkół w Niektończycy i
Zalewem przywitała nas Pani dr inż. Małgo- „Jadą, jadą dzieci drogą ...", pełne 8 zwro- Trzebieży, na wycieczkę po Puszczy Wkrzań-
rzata Torbś - entomolog, botanik, rysownik, tek - Pani Weronika rozdała wszystkim kartki skiej i okolicach, umożliwiając im w ten spo-
autorka książek oraz opowiadań i audycji ra- z tekstem tego wiersza. Potem co chwilę sób poznawanie ich „małej ojczyzny".
diowych o przyrodzie i nie tylko, pracownik ktoś z uczniów zgłaszał się na ochotnika i Z uszanowaniem i pozdrowieniami dla
wyżej wspomnianego Stowarzyszenia. Pani śpiewał samodzielnie, ewentualnie z wtóru- wszystkich dawnych, tegorocznych i przy-
Małgorzata Torbś opowiedziała o krajobra- jącym mu chórkiem wycieczkowiczów. Hu- szłych wycieczkowiczów po Puszczy
zie oraz florze i faunie Zalewu Szczeciń- mory dopisywały. Tylko Pan kierowca nie Wkrzańskiej
skiego. Następnie rozdała pojemniki ze
szkłem powiększającym i poprosiła, żeby
uczestnicy wycieczki, idąc wzdłuż Zalewu,
zamknęli w pudełku kawałek przyrody.
Każdy coś znalazł. Najczęściej byty to
mniejsze lub większe żyjątka wodne, o każ-
dym z nich Pani Torbę powiedziała coś cie-
kawego. Obdarowani prospektami o
Zalewie Szczecińskim i Stowarzyszeniu na
Rzecz Wybrzeża wyruszyli w dalszą drogę.
Zatrzymaliśmy się w Nowym Warpnie, miejs-
cowości położonej nad jeziorem Nowowar-
pieńskim. Pan Jerzy Walkowiak zaprowadził
nas do przepięknego kościoła, w którym
opowiedział jego historię oraz o powojen-
nych losach miejscowości. Potem poszliśmy
na molo nad jeziorem, gdzie opowiedział m.
in. o zjawisku cofki oraz skąd wzięło się pol-
skie Nowe Warpno i Stare Warpno - poło-
żone po stronie niemieckiej.

Wyruszyliśmy autokarem na południe i za-


trzymaliśmy się 2 km dalej, w niewielkiej
miejscowości Karszno. Weszliśmy do ma-
łego kościółka otwieranego tylko na spe-
cjalne okazje, np. dla naszej wycieczki oraz
co rok na Mszę, na początku listopada, w
dniu Świętego Huberta - patrona myśliwych.
Następnie wyruszyliśmy do ostatniego
punktu naszej wycieczki. Jechaliśmy przez
Puszczę Wkrzańską kilkanaście km na po-
łudnie. W miejscowości Stolec skręciliśmy
na wschód. Drogą wysadzaną pomnikowa
lipową aleją, dla autokaru dosyć trudną do
przebycia, dotarliśmy do Ośrodka Dydak-
tyczno-Muzealnego położonego na terenie
rezerwatu Świdwie. Tam Pan Kazimierz
Olszanowki, ilustrując przepięknymi foto-
grafiami i podkładem muzycznym, opowie-
dział bajkę o zwyczajach ptaków. Potem zaś
zaprezentował, własnoręcznie zrobioną, ko-
lekcję przyrządów do rozpalania ognia oraz
broni myśliwskiej z czasów prehistorycz-
nych, kiedy na terenie Puszczy Wkrzańskiej
panowała tundra i renifery, a człowiek do-
piero uczył się polować na zwierzęta.
Po prelekcji, trochę zmęczeni wrażeniami
z całego dnia, usiedliśmy do ogniska i kieł-
basek, zasponsorowanych przez Nadeśnic-
two Trzebież. Wycieczkę zakończył konkurs
z wiadomości zdobytych w trakcie podróży
po Puszczy. Konkurs wygrał Mateusz Pro-

45
WASZTATY TERENOWE

22-28.09.2008

WARSZTATY W BARLINECKO-GORZOWSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM

pro}, dr huh. Wanda Bacicczko

W ramach VIII Zachodniopomorskiego Fes-


tiwalu Nauki jaki miał miejsce w dniach 20-28
września 2008 r. we wszystkich ośrodkach
naukowych naszego miasta Szczecina, w
ostatni dzień (jak co roku) odbyły się wy-
cieczki do różnych obiektów przyrodniczych
położonych na terenie Pomorza Zachod-
niego. Jednym z nich jest Barlinecko-Go-
rzowski Park Krajobrazowy.
Uczestnikami tej eskapady byli:
- uczniowie z Gimnazjum nr 23
- uczniowie z Gimnazjum nr 55
- uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 68
- uczniowie z Ligi Ochrony Przyrody oraz
osoby starsze z Uniwersytetu z Trzeciego
Wieku i inne zainteresowane przyrody oma-
wianego obiektu, w tym doktorantka z AR mgr
Agnieszka Kochanek.
Wszystkich razem było 46 osób. W progra-
mie wycieczki było m.in. poznanie historii
miejscowości Równo, w sąsiedztwie, której
położony jest cenny obiekt - rezerwat przy-
rody „Skalisty Jar Libberta". Po zaobserwo-
waniu ciekawych zabytków architektury
Równa i pozostałości po założeniu parko- spolitą, konwalię majową, przytulię wonną i kryte zielonym dywanem mchów (fot. 6).
wym, grupa udała się razem z przewodnikiem płożący się bluszcz pospolity. Zainteresowani Do autokaru wracaliśmy owocującą aleją
do rezerwatu (fot.1, 2, 3). Spacer po rezerwa- mieli okazje też poznać i podziwiać pomniki śliw, a w oddali mieliśmy okazję obserwować
cie trwał około dwóch godzin. Byl bardzo przyrody, w tym dęba szypulkowego Ouercus prace polowe - m. in. wykopki ziemniaków.
trudny, gdyż dno rezerwatu jest kamieniste, robur o wysokości około 19 m i o obwodzie Odwiedziliśmy muzeum „Młyn Papiernia".
ponadto na drodze aktualnie leży dużo po- 410 cm, na wysokości 1,30 m od podłoża. Jest to jeden z pozostałych młynów jakie pro-
walonych drzew w czasie silnej wichury (fot. Swoją urodą jak zawsze w rezerwacie za- sperowały dawniej w źródłowym odcinku rzeki
4). Uczestnicy mieli okazję poznać w szcze- chwycała nas tarczyca wyniosła z rodziny Płoni w sąsiedztwie miasta Barlinek (fot. 7).
gółach piękno przyrody rezerwatu i sfotogra- wargowych (Labiatae)oraz obrazki plamiste, Byliśmy też w projektowanym rezerwacie
fować wiele ciekawych okazów roślin. Poznali które zastaliśmy w okresie owocowania (fot. „Gradowa Dolina", położonym w odległości
m. in. strukturę lasu - drzewostan, podszycie 5). około 500 m od zabytkowego „Młyna Pa-
oraz gatunki runa, w tym gatunki objęte Na trasie spaceru zwróciły naszą uwagę pierni". Rezerwat ten skupia różnorodne zbio-
ochroną prawną. Wśród roślin chronionych, o trzy skałki o pokaźnych rozmiarach. Są to zle- rowiska roślinne, wiele gatunków
tej porze udało się odszukać przylaszczkę po- pieńce zbudowane z wapienia, aktualnie po- chronionych, rzadkich i zagrożonych. Można

46
WASZTATY THRINOWI

w nim podziwiać także interesujący krajobraz nicy, jak chronią kompleksy leśne, na co zwra- kursie trzy pierwsze miejsca zajęli:
przełomu malej rzeczki (fot. 8). cają uwagę podczas hodowli lasu (fot.10). Martyna Dyka - Szkota Podstawowa nr 68
W centrum Barlinka spotkaliśmy pracow- Następnie udaliśmy się do Leśnictwa Mo- Justyna Krzyś - Szkoła Podstawowa nr 68
nika Nadleśnictwa Barlinek, pana mgr Kazi- czydlo, gdzie czekał na nas leśniczy pan Mar- Marta Stolarczyk - Gimnazjum nr 23 .
mierza Szeflera. Pan Kazimierz oprowadził cin Kaczmarek z niespodzianką - ciepłym Otrzymali oni cenne nagrody książkowe. Z
nas po Barlinku, byliśmy tez nad jez. Barli- posiłkiem. Było też rozpalone ognisko, przy pozostałych 5 osób, 2 osoby otrzymały wy-
neckim, nad którym położonych jest kilka którym młodzież piekła kiełbaski. Po poczęs- różnienie a pozostałe trzy - nagrody pocie-
ośrodków wczasowych. Odwiedziliśmy jeden tunku odbyt się konkurs ekologiczny. Wzięli w szenia.
z nich w Janowie (fot. 9). Na pomoście jeziora nim udział uczniowie (15 osób) z wyżej wy- Po przeprowadzeniu konkursu wsiedliśmy
należącym do tego ośrodka młodzież miała mienionych szkół, a w jury zasiedli ich opie- do autokaru i ruszyliśmy w drogę powrotną do
możliwość wysłuchać kilka zdań na temat kunowie oraz doktorantka pani mgr Szczecina; zadowoleni, pełni wrażeń i pomy-
pracy Nadleśnictwa Barlinek - jak pracują leś- Agnieszka Kochanek. W dość trudnym kon- słów na następny rok.

27.09.2008

SPRAWOZDANIE Z WYCIECZKI TERENOWEJ


DO PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH DOLINY DOLNEJ ODRY

Magdalena Handke. Marek Puchalski


Zespól Parków Krajobrazowych Doliny Dolnej Odry w Gryfinie

W dniu 27 września 2008 roku w ramach Parku Narodowego Dolina Dolnej Odry po obszar Cedyńskiego Parku Krajobrazowego
VIII Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki stronie niemieckiej, w dole widoczna byta bogaty jest również w miejsca niezwykle
odbyła się wycieczka terenowa do Parków Odra a wokół nas urozmaicony, pagórko- ważne historycznie jedno z nich postanowi-
Krajobrazowych Doliny Dolnej Odry. W wy- waty teren pokryty lasami z położoną w dole liśmy odwiedzić - przede wszystkim z racji
cieczce uczestniczyły łącznie 43 osoby. Byli wioską Zatoń Dolna. W tym niezwykle uro- sporej grupy bardzo młodych osób wśród
to: kliwym miejscu uczestnicy wycieczki zapo- uczestników wycieczki. Uznaliśmy, że będąc
- uczniowie Gimnazjum nr 6 w Szczecinie znani zostali z zagadnieniami związanymi ze tak blisko musimy odwiedzić Cmentarz żoł-
(21 osób), współpracą polsko - niemiecką, zarówno w nierzy poległych podczas forsowania Odry
- uczniowie Gimnazjum Nr 7 w Szczecinie aspekcie współpracy pomiędzy parkami jak w czasie II wojny światowej w Siekierkach.
(10 osób) i w wymiarze międzynarodowej ochrony Stąd zaczęliśmy wracać, zatrzymując się
- słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku przyrody w ramach sieci Natura 2000. jednak na ostatni zaplanowany przystanek,
(6 osób), jakim byt parking leśny za Starą Rudnicą.
- osoby prywatne (6 osób). I znowu ruszyliśmy w dalszą drogę. Tym Czekała tam na nas gorąca, pyszna gro-
razem naszym celem byt rezerwat Bielinek - chówka i napoje. Po zaspokojeniu głodu i
Przewodnikami byli pracownicy Zespołu przykład trwania ochrony przyrody pomimo pragnienia przystąpiliśmy do konkursu,
Parków Krajobrazowych Doliny Dolnej Odry trudnej historii tego wyjątkowego miejsca który został przeprowadzony tak, aby
Magdalena Handke i Marek Puchalski. (rezerwat utworzony przed wojną prawem wszyscy mogli śledzić rywalizację a także
niemieckim, ochrona rezerwatowa konty- sprawdzić własną wiedzę wyniesioną z wy-
Wyruszyliśmy autokarem ze Szczecina o nuowana po wojnie na mocy prawa pol- cieczki. W konkursie uczestniczyły 4 osoby -
skiego). Korzystając z pięknej pogody uczniowie Gimnazjów. Każdy z nich losował
godzinie 815. Pogoda zapowiadała się
odbyliśmy krótki spacer ścieżką w rezerwa- pięć pytań, na które odpowiadał publicznie.
wspaniale więc i humory dopisywały. Już w
cie i ponownie ruszyliśmy w drogę. Po krót- Walka była zacięta, doping publiczności go-
drodze do Gryfina, jadąc autostradą mog-
kiej podróży znaleźliśmy się w rezerwacie rący a o zwycięstwie zadecydowała ostatnia
liśmy podziwiać krajobrazy Parku Krajobra-
przyrody Wrzosowiska Cedyńskie, gdzie runda pytań. Zwycięzcą został Mateusz Da-
zowego Dolina Dolnej Odry wyłaniające się
czekał już na nas przedstawiciel Nadleś- rżynkiewicz (Gimnazjum Nr 7), II miejsce
z porannej mgiełki. Jako, że przewodnim te-
nictwa Mieszkowice - Zastępca Nadleśni- zajął Michał Zamojski (Gimnazjum Nr 7), III
matem tegorocznej wycieczki byty obszary miejsce - Marta Wiśniewska (Gimnazjum Nr
NATURA 2000, już w czasie przejazdu czego Nadleśnictwa Mieszkowice pan
Robert Pankratow. Pod jego przewodnic- 6), IV miejsce - Piotr Świtkowski (Gimnaz-
uczestnikom wycieczki przedstawione zos- jum Nr 7). Osoby te otrzymały nagrody
tały główne założenia i zasady tej formy twem weszliśmy na teren rezerwatu, gdzie
mogliśmy z bliska zobaczyć przedstawicieli książkowe ufundowane przez Wojewódzki
ochrony przyrody. Pierwszym przystankiem Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
w podróży byta OSO „Jeziora Wettyńskie", rzadko spotykanych roślin, a także podzi-
wiać wspaniale krajobrazy roztaczające się Wodnej Województwa Zachodniopomor-
którą podziwiać mogliśmy z krawędzi misy skiego. W czasie konkursowych potyczek
z każdej zdobytej w pocie czoła „górki".
Jeziora Weltyńskiego. Piękna pogoda sprzy- również osoby z publiczności, które uzupeł-
jała podziwianiu krajobrazów a także dobrze niały wypowiedzi uczestników konkursu, na-
nastroiła uczestników wycieczki do dalszej Wzbogaceni o kolejne przeżycia i kolejną gradzane byty nagrodami dodatkowymi -
podróży. Ruszyliśmy więc na południe, w porcję wiedzy ruszyliśmy w dalszą drogę, folderami o obszarach Natura 2000.
kierunku Cedyńskiego Parku Krajobrazo- która zwiodła nas do Starej Rudnicy - wioski
wego. Droga wiodła skrajem krawędzi pra- położonej w obszarze Natura 2000 oraz na
doliny Odry (jednocześnie wzdłuż granic obrzeżach użytku ekologicznego Rozlewi- Pełni wrażeń i emocji pożegnaliśmy się z
OSO Dolina Dolnej Odry), co umożliwiło sko Kostrzyneckie. W dalszym ciągu rozma- Zastępcą Nadleśniczego Nadleśnictwa
uczestnikom wycieczki podziwianie pięk- wialiśmy o formach ochrony przyrody w Mieszkowice, wsiedliśmy do autokaru i ru-
nych krajobrazów - z jednej strony na pra- Polsce, o konieczności ochrony cennych szyliśmy w drogę powrotną do Szczecina.
dolinę Odry z pojawiającą się co chwilę przyrodniczo terenów, przewodnicy odpo-
rzeką, z drugiej na urozmaicone, morenowe wiadali na coraz więcej pytań uczestników Wycieczkę z pewnością należy uznać za
tereny pokryte lasami, polami i nieużytkami. wycieczki dotyczących spraw związanych z ciekawą, pouczającą i przyjemną - a to
Drogą tą dojechaliśmy na punkt widokowy prowadzeniem obserwacji, z metodami mo- głównie za sprawą urody terenów, które od-
koło Zatoni Dolnej gdzie oczom naszym nitoringu, z problemami przestrzegania wiedzaliśmy, wspaniałej przyrody i świetnej
ukazała się piękna, rozległa panorama prawa na terenach chronionych. Jako, że pogody.

47
WASZTATY TERENOWE

27.09.2008

SPRAWOZDANIE Z WYCIECZKI DO LEŚNO-STEPOWEGO REZERWATU „BIELINEK"


I PARKU NATURALISTYCZNEGO „DOLINA MIŁOŚCI"

dr Bożena Prajs

W wycieczce, która odbyła się dn. 27 ochrony pogodzić z jego funkcją turystyczo- cesy erozyjne sprzyjały utrzymaniu się roślin
września 2008 roku brało udziat 24 uczest- dydaktyczną. Przy czym udostępnione dla kserotermicznych eliminując (na skutek osu-
ników, w tym m.in. młodzież szkolna i słu- odwiedzających są jedynie te fragmenty wania podłoża) konkurencje gatunków drze-
chacze Uniwersytetu III wieku. parku, które byty najbardziej intensywnie za- wiastych. To, wraz ze specyficznym
Wyjazd ze Szczecina nastąpił o godz. gospodarowane i nadal są najsilniej antro- warunkami glebowymi i mikroklimatycznymi
8.00. Po drodze przedstawiony został plan pogenicznie przekształcone. Dotyczy to sprawiło, ze na stanowisku w Bielinku za-
wycieczki i ogólnie scharakteryzowano jej zwłaszcza stawów, które zasilane byty wodą chowała się reliktowa roślinność stepowa
trasę, w trakcie jazdy zwracając uwagę na wypływającą z obszaru alimentacyjnego po- przybyła tutaj w okresie po ustąpieniu lo-
mijane po drodze krajobrazy oraz miejsca łożonego na północ od nich. Na środku sta- dowca a przed rozwojem formacji leśnej.
lub obiekty historyczne. wów znajdowały się w przeszłości wyspy z Rośliny kserotermiczne (zwane stepo-
Krajobraz Doliny Odry ukształtowany zos- posągami Apollo i Diany. Rzeźby te, na pod- wymi) charakteryzują się przystosowaniami
tał podczas ostatniego zlodowacenia Bał- stawie zachowanych materiałów, zostaną w budowie i fizjologii, które umożliwiają im
tyckiego. Cechuje go urozmaicona rzeźba odtworzone a kopie posadowione na wy- rozwój na siedliskach ekstremalnie suchych
terenu - w otoczeniu dolny Odry występują spach pośrodku odbudowanych stawów. i nasłonecznionych. Tworzą one zbiorowiska
liczne morenowe pagórki, wąwozy i bezod- Od stawów odchodzi kilka ścieżek a muraw kserotermicznych, w których rosną
pływowe zagłębienia. Dno doliny położone jedną z nich wytycza dawny tor saneczkowy bardzo rzadkie we florze Polski gatunki ro-
miejscami poniżej poziomu morza obfituje prowadzący do krawędzi parku, skąd ślin np. ostnice - powabna i włosowata,
w kanały i starorzecza. można dostać się do Wzgórza Pamięci ożota zwyczajna, pajęcznica liliowata, oraz
Różnorodność siedlisk determinuje wy- Znajdują się tam okazale kamienie z wyry- rośliny przyprawowe - oregano, szałwia, ty-
stępowanie na tym terenie niezwykle uroz- tymi nazwiskami wielkich i zasłużonych ludzi mianek.
maiconej szaty roślinnej. Jednym z - artystów i polityków. Stąd jedna z dróg Droga wiodąca podstawą silnie nasło-
najciekawszych jej elementów są murawy wiedzie w dół przez stary, majestatyczny las necznionego zbocza prowadzi do wąwozu
kserotermiczne zlokalizowane na wysokiej bukowy, mostkiem spinającym strome źródlanego. Wyraźny kontrast warunków
krawędzi doliny Odry, w miejscach ekspo- brzegi jaru ze strumykiem oraz aleją starych ekologicznych - słońca i cienia oraz suszy i
nowanych na południe i południowy zachód, lip o widlasto rozgałęzionych koronach. Pro- wilgotności a także wykształconych w tych
gdzie warunki ekologiczne zbliżone są do wadzi ona do polany, na której znajduje się warunkach gleb sprawia, ze roślinność re-
tych, jakie panują na obszarach stepów i wyjście z parku. zerwatu rozmieszczona jest mozaikowo i ce-
laso-stepów południowej Europy. Park znajduje się na obszarze chronio- chuje się bardzo dużą różnorodnością.
Ze zboczy doliny, zjeżdża się drogą krętą, nym Natura 2000 i w Cedyńskim Parku Kra- Wśród roślin cienistych, wilgotnych wą-
prowadzącą w dół drogą do malej wsi Zatoń jobrazowym. Determinuje to taki sposób wozów zwracają uwagę gatunki górskie np.
Dolna. Jest to dawna osada rybacka od- jego zagospodarowania i formy użytkowa- jarzmianka większa i czernieć gronkowy.
dzielona od brzegu Odry jedynie wąską nia, które spełniać będą założenia zrówno- Obszar między wąwozem źródlanym a
utwardzoną drogą gruntową. Na skraju wsi ważonego rozwoju. wąwozem markocińskim w wielu miejscach
znajduje się jedno z wejść prowadzących do Przejazd do rezerwatu leśno-stepowego porośnięty jest przez ciepłolubną dąbrowę z
parku naturalistycznego „Dolina Miłości". „Bielinek" nad Odrą daje ponowną możli- dębem omszonym. Jest to gatunek przyśro-
Został on założony przez Annę von Humbert wość zaobserwowania krajobrazów krawę- dziemnomorski, który w Bielinku rośnie na
na obszarze o pow. ok. 75 ha, charaktery- dziowej strefy doliny Odry. swym oderwanym stanowisku oddalonym o
zującym się bardzo różnorodną rzeźbą te- Rezerwat Bielinek nad Odrą powstał w ok. 300 km na północ od ciągłego zasięgu
renu. Morenowe pagórki i strome zbocza 1927 roku na, w miejscu, gdzie strome tego gatunku. Granica tej części rezerwatu
wąwozów, porośnięte są przez zbiorowiska brzegi doliny Odry poprzecinane są 12-ma jest szosa biegnąca dnem wąwozu marko-
leśne, głównie buczyny i lasy bukowo-dę- wąwozami. Wykształciła się tutaj bardzo cińskiego. Znajduje się tu głaz narzutowy z
bowe. W ich obrębie znajdują się pozosta- specyficzna roślinność murawowa i leśna w tablicą upamiętniającą 75-cio lecie jego ist-
łości po historycznej infrastrukturze parku - obrębie, której rosną gatunki mające w Bie- nienia.
aleje, tor saneczkowy, fundamenty leśni- linku swe jedyne stanowiska w Polsce - dąb W ostatnich latach na terenie rezerwatu
czówki Thomasa - leśniczego rodziny Von omszony, oman niemiecki,nawrót czerwono- przeprowadzono zabiegi konserwatorskie
Humbert (wykonawcy prac w parku), stawy, blękitny. Do rezerwatu prowadzą 4 drogi. mające na celu ochronę otwartych zbioro-
introdukowane drzewa np. gledicia trójcier- Jedna z nich wiedzie przez wąwóz storczy- wisk murawowych przed zarastaniem ich
niowa, świerki, kasztany jadalne. kowy, którego zbocza porośnięte są przez przez ekspansywne gatunki, głownie tarninę
Po wojnie park nie byt odwiedzany ze niezwykle interesujący lęg, nawiązujący do i robinię akacjową. Powodowało to zacie-
względu na położenie tuż przy granicy Polski zbiorowisk tego typu rosnących w dolinach nienie i zanikanie roślin kserotermicznych
i stopniowo jego założenia zaczęty się za- rzek obszaru śródziemnomorskiego. Na wy- będących m.in. przedmiotem ochrony na
cierać. W obrębie roślinności parkowej wy- niesionej wysoko krawędzi doliny znajduje tym unikalnym w skali Polski miejscu.
kształciły się ekosystemy objęte ochroną się punkt widokowy, z którego roztacza się Na zakończenie wycieczki jej uczestnicy
zgodnie z Dyrektywą Siedliskową min. bu- rozległa panorama na dolinę Odry. Rzeka zostali zaproszeni na leśny parking, gdzie
czyna, łęg, fragmenty grądu, żródlisko tra- Odra ptynęla dawniej innym korytem. W XIX pracownicy Nadleśnictwa Chojna przygoto-
wertynowe, murawa kserotermiczna. wieku nurt został wyprostowany a pozosta- wali ognisko i poczęstunek. Przeprowa-
łość (w postaci zagłębienia) po dawnym dzony został też sprawdzian w formie testu.
Obecnie stworzona została koncepcja re-
jego biegu widoczna jest na dnie doliny. Zwycięzcami zostali:
witalizacji parku w ramach projektu finanso-
Zbocze, na którym położony jest rezerwat
wanego przez PHARE. W planach - Damian Snop SP nr 7
„Bielinek", do czasu zmeliorowania doliny
rewitalizacyjnych zakłada się takie zagos- - Irena Jerzykowska z Uniwersytetu Trze-
podcinane było przez Odrę. Aktywne pro-
podarowanie tego obiektu aby potrzeby ciego Wieku

48
Mecenasi i sponsorzy:

MINISTER
NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO

woj. zachodniopomorskiego

Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Szczecin

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie

GRUPA REKLAMOWA

Patronat medialny:

DZIENNIK POMORZA ZACHODNIEGO


Tak było podczas VIII Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki

You might also like