IX Zachodniopomorski Festiwal Nauki

w Szczecinie i Koszalinie
pod patronatem
WŁADYSŁAWA HUSEJKI
MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Szczecin 2009
 SOCIETAS SCIENTIARUM STETINENSIS
SZCZECIŃSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE

Biuletyn pod redakcją

prof. dr hab. Janiny Jasnowskiej i prof. dr hab. inż. Jacka A. Soroki

KOMITET HONOROWY
prof. dr hab. Waldemar Tarczyński - Rektor Uniwersytetu Szczecińskiego
prof. dr hab. med. Przemysław Nowacki - Rektor Pomorskiej Akademii Medycznej
prof. dr hab. inż. Włodzimierz Kiernożycki - Rektor Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego
w Szczecinie
prof. dr hab. inż. Stanisław Gucma - Rektor Akademii Morskiej w Szczecinie
prof. dr hab. inż.Tomasz Krzyżyński - Rektor Politechniki Koszalińskiej
prof. Maria Radomska-Tomczuk - Rektor Wyższej Szkoły Sztuki Użytkowej
dr Anna Nowak - Rektor Wyższej Szkoły Humanistycznej TWP
dr Włodzimierz Puzyna - Rektor Wyższej Szkoły Administracji Publicznej.
adiunkt Jerzy Siemak - Prorektor ds. filii Akademii Muzycznej w Szczecinie
dr Jan Macholak - Dyrektor Archiwum Państwowego w Szczecinie
mgr Lech Karwowski - Dyrektor Muzeum Narodowego w Szczecinie
mgr Artur Gałęski - Zachodniopomorski Kurator Oświaty
mgr Michał Przepiera - Dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej Ochrony
Środowiska Urzędu Miasta Szczecin
mgr inż. Sławomir Wencel - Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinie

KOMITET ORGANIZACYJNY
Przewodniczący:
prof. dr hab. Radosław Gaziński - Prezes Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego

Członkowie:
prof. dr hab. Janina Jasnowska
prof. dr hab. inż. Wojciech Kacalak
prof. dr hab. Wanda Bacieczko
prof. dr hab. med. Barbara Gawrońska-Szklarz
dr hab. med. Andrzej Brodkiewicz
dr hab. med. Leszek Domański
prof. dr hab. Ewa Komorowska
dr Andrzej Wiśniewski
dr inż. Beata Michalkiewicz
prof. dr hab. inż. Bronisław Słowiński
prof. dr hab. inż. Zofia Jóźwiak
adiunkt Kornela Arwicz-Sienicka
prof. dr hab. Irena Machaj
mgr Danuta Dąbrowska-Wojciechowska
mgr Cecylia Judek
mgr Małgorzata Makowska
mgr inż. Stanisław Kmiecik
mgr inż. Jacek Kowalski
- Szczecińskie Towarzystwo Naukowe
- Prezes Koszalińskiego Towarzystwa Naukowego
- Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
- Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie
- Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie
- Uniwersytet Szczeciński
- Uniwersytet Szczeciński
- Uniwersytet Szczeciński
- Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
- Politechnika Koszalińska
- Akademia Morska w Szczecinie
- Akademia Muzyczna w Szczecinie
- Wyższa Szkoła Humanistyczna TWP w Szczecinie
- Wyższa Szkoła Sztuki Użytkowej w Szczecinie
- Książnica Pomorska w Szczecinie
- Zachodniopomorskie Kuratorium Oświaty w Szczecinie
- Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie
- Wydział Gospodarki Komunalnej Ochrony Środowiska
Urzędu Miasta Szczecin

Dofinansowano ze środków
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

BIURO ORGANIZACYJNE:
Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Wanda Jarymowicz
al. Wojska Polskiego 96, 71-481 Szczecin, tel. (0-91) 423-18-62, fax (0-91) 422-14-87
Politechnika Koszalińska, Bogusława Piec
ul. Racławicka 15/17, 75-620 Koszalin tel. (0-94) 347-83-68
www.us.szc.pl/festiwal
O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI 4
ZAMIAST WSTĘPU O ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI SŁÓW KILKA
prof dr hab. Radosław Gaziński 4
Od Redakcji 4
FESTIWAL NAUKI W OCZACH ODBIORCÓW
dr Genowefa Kondraciuk-Gabryś 6
UWAGI O ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI mgr Sylwia Wróblewska 7
PIKNIK EKOLOGICZNY „SZCZECIŃSKIE SPOTKANIA Z NAUKĄ NAD SZMARAGDOWYM"
mgr Monika Małachowska-Wasylko 8
SPOTKANIE DYREKTORÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH
Z PRZEDSTAWICIELAMI SZKÓL WYŻSZYCH prof. dr hab. Barbara Wiszniewska 9
DYSKUSJE PANELOWE '. 10
WIELKI KRYZYS GOSPODARCZY 1929 - 1933. PRÓBA REFLEKSJI prof. dr hab. Janusz Faryś 10
GLOBALNY KRYZYS FINANSOWY prof zw. dr hab. Stanisław Flejterski 10
POLITYKA ANTYKRYZYSOWA W POLSCE W DWUDZIESTOLECIU MIĘDZYWOJENNYM
I OBECNIE prof. dr hab. Józef Stanielewicz 12
FESTIWAL NA UCZELNIACH 14
FESTIWAL NAUKI W POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ
dr hab. n. med. Andrzej Ciechanowicz 14
FESTIWAL NAUKI W AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE
dr Stanisław Iwan, dr inż. Piotr Majzner 14
UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI - PODZIELMY SIĘ NASZĄ PASJĄ NAUKOWĄ...
dr hab. Ewa Komorowska, prof US i dr Andrzej Wiśniewski 15
FESTIWAL NAUKI W BIBLIOTECE GŁÓWNEJ UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO
mgr Urszula Ganakowska 17
PROCES INWAZJI ROŚLIN NA TERENIE MIASTA SZCZECINA mgr Agnieszka Kochanek 18
FESTIWAL NAUKI W ZACHODNIOPOMORSKIM UNIWERSYTECIE TECHNOLOGICZNYM
NA WYDZIAŁACH DAWNEJ AKADEMII ROLNICZEJ
dr. hab. Wanda Bacieczko prof. nadzw. ZUT. 19
FESTIWAL NAUKI W ZACHODNIOPOMORSKIM UNIWERSYTECIE TECHNOLOGICZNYM
NA WYDZIAŁACH DAWNEJ POLITECHNIKI SZCZECIŃSKIEJ
dr hab. inż. Beata Michalkiewicz 21
BIOTERRORYZM. CZY NALEŻY SIĘ OBAWIAĆ PRZESYŁEK OD NIEZNAJOMEGO?
Agata Markowska-Szczupak 23
FESTIWAL NAUKI W POLITECHNICE KOSZALIŃSKIEJ - 24 WRZEŚNIA 2009 R.
prof dr hab. Bronisław Słowiński, mgr Andrzej Markiewicz 25
FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W SZCZECINIE
dr Włodzimierz Puzyna 26
FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLE SZTUKI UŻYTKOWEJ W SZCZECINIE
prof. Maria Radomska-Tomczuk 27
FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLE HUMANISTYCZNEJ TWP W SZCZECINIE
mgr Renata Gniewosz 28
FESTIWAL NAUKI W KSIĄŻNICY POMORSKIEJ IM. STANISŁAWA STASZICA W SZCZECINIE
mgr Cecylia Judek 29
FESTIWAL NAUKI W ARCHIWUM PAŃSTWOWYM W SZCZECINIE
dr Paweł Gut 33
ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI I NOC NAUKOWCÓW 25.09.2009 33
WYCIECZKI FESTIWALOWE 36
SZLAKIEM ŚCIEŻKI DENDROLOGICZNEJ CMENTARZA CENTRALNEGO W SZCZECINIE
dr inż. Marcin Kubuś 36
PARK KASPROWICZA I RÓŻANKA dr inż. Grzegorz Nowak 37
ARBORETA W PRZELEWICACH I GLINNEJ dr inż. Grzegorz Nowak, dr inż. Marcin Kubuś 37
WYCIECZKA DO DRAWIEŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO W OCZACH UCZESTNIKÓW
mgr Maria Pawłowska-Soldat 38
CZEGO NAUCZYŁAM SIĘ W WOLIŃSKIM PARKU NARODOWYM Marta Wiśniewska 39
PRZYRODA PUSZCZY GOLENIOWSKIEJ mgr inż. Barbara Adamczyk 41
SPRAWOZDANIE Z WYCIECZKI Aleksandra Muryn, Jan Bójko 42
BARLINECKO-GORZOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY dr. hab. Wanda Bacieczko prof. nadzw. ZUT... .44
WYCIECZKA DO PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH DOLINY DOLNEJ ODRY
- OBSZARÓW OBJĘTYCH PROGRAMEM NATURA 2000 mgr Magdalena Handke 46
WYCIECZKA DO REZERWATU LEŚNO-STEPOWEGO „BIELINEK" NAD ODRĄ
O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI

ZAMIAST WSTĘPU O ZACHODNIOPOMORSKIM

FESTIWALU NAUKI SŁÓW KILKA
prof. dr hab. Radosław Gaziński
Prezes Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego

Trwałym elementem szczecińskiego
pejzażu staty się festiwale nauki. W 2009
roku miaf miejsce dziewiąty z nich. Zor-
ganizowały go szczecińskie i koszalińskie
uczelnie (Akademia Morska w Szczecinie,
Politechnika Koszalińska, Pomorska Aka-
demia Medyczna, Szczecińska Filia Aka-
demii Muzycznej w Poznaniu, Uniwersytet
Szczeciński, Wyższa Szkota Administracji
Publicznej, Wyższa Szkota Humanistycz-
na TWP Wyższa Szkota Sztuki Użytkowej
i Zachodniopomorski Uniwersytet Techno-
logiczny) oraz placówki naukowe i kul-
turalne regionu (Archiwum Państwowe,
Książnica Pomorska w Szczecinie oraz
Muzeum Narodowe w Szczecinie). Ca-
tość prac organizacyjnych była koordy-
nowana przez Szczecińskie Towarzystwo
Naukowe. Festiwal znalazł się pod patro-
natem wtadz wojewódzkich (Marszałka
Województwa Zachodniopomorskiego)
i miejskich (Prezydenta Miasta Szcze-
cin). Jak co roku w trakcie prac ro-
dziło się pytanie czy warto orga-
nizować takie spotkania z nauką
i kulturą? Jaki jest sens tego typu spotkań
w dobie Internetu i kształtującego się w
Polsce społeczeństwa informacyjnego?
Czy taka formuła nie staje się z wolna
anachroniczna? Być może dzisiejszemu
odbiorcy wystarczą jedynie strony inter-
netowe z odpowiednimi prezentacjami
multimedialnymi przybliżającymi świat
nauki. Idąc dalej tym tropem czy zdalne
nauczanie zastąpi tradycyjną uczelnię,
a wspomniany już Internet stanie się je-
dynym i wyłącznym miejscem kontaktów
międzyludzkich oraz będzie zaspokajał
potrzeby kulturalne człowieka?
W moim przekonaniu festiwale na-
uki obok wielu innych tego typu inicja-
tyw powinny prowokować do spotkań
z ludźmi, do dyskusji, pokazywać skom-
plikowany współczesny świat w pełnych
nie retuszowanych barwach. Winny poru-
szać problemy współczesnej nauki w pro-
stej i bezpośredniej relacji między uczo-
nym a odbiorcą. Szczeciński festiwal, jak
i inne tego typu przedsięwzięcia
w Polsce, jest kierowany do młodzieży,
aby zainteresować ją nauką jako spo-
sobem na życie. Festiwal ma najpierw
zaciekawiać, potem zachęcić do po-
głębiania wiedzy i samokształcenia się,
a wreszcie w przypadku niektórych osób
do uprawiania nauki. Festiwal jest nam
potrzebny jak powietrze, bo przyszłość
to społeczeństwo wiedzy, samokształcą-
ce się stosownie do potrzeb rynku. Tyl-
ko wykształceni rozumiejący otaczający
świat ludzie będą mogli w nim odnieść
sukces. Warto to wiedzieć i brać pod
uwagę organizując kolejne spotkania
z nauką także na naszym szczecińskim
podwórku. Ale nie tylko do młodzieży
kierujemy naszą festiwalową ofertę. Do-
tyczy ona także ludzi dorosłych w tym
i starszych. Uczestnictwo w festiwalu
może się stać dla nich przygodą, podróżą
w nieznane. Spotkania z naukowcami
mogą pobudzić do myślenia, dodatko-
wej aktywności, a w przypadku osób
tzw. trzeciego wieku do aktywności
w ogóle. Oczywiście szczeciński fe-
stiwal ma także wymiar regionalny.
Pokazuje szczecińskie i regional-
ne uczelnie ich potencjał badawczy
i warunki materialne, prezentu-
je naukowców wreszcie zachę-
ca młodych ludzi do zostania
i studiowania tu na miejscu, do roz-
wijania naszego pięknego Pomorza.
Pozwala na lepsze poznanie regionu,
na przykład przez fachowo prowa-
dzone wycieczki do najciekawszych
przyrodniczo miejsc. Porusza wresz-
cie trudne problemy pomorskiej histo-
rii, pozwala na zrozumienie tej ziemi,
a nam Polakom ułatwia ukorzenienie się
w pomorskiej glebie i traktowanie jej jako
własnej.
W 2009 roku IX Zachodniopo-
morski Festiwal Nauki odbyt się
w Szczecinie i Koszalinie w dniach 19-27
września w czasie trwania ogólnopol-
skich Dni Nauki. Wśród najciekawszych
tegorocznych inicjatyw należy wymienić
„Szczecińskie spotkania z nauką nad
Szmaragdowym" mające charakter ro-
dzinnego niedzielnego pikniku (20 wrze-
śnia), a zarazem pokazującego najważ-
niejsze problemy ekologiczne miasta
i regionu. Od poniedziałku 21 września
do piątku 25 września w szczecińskich
i koszalińskich uczelniach oraz placów-
kach naukowych odbywały się liczne
pokazy, prelekcje i wykłady. Końcowym
mocnym akordem festiwalu była noc
naukowców z 25 na 26 września będąca
w istocie prezentacją najbardziej frapu-
jących i widowiskowych doświadczeń
jakie mogą zaoferować nauki ścisłe oraz
eksperymentalne. Mam nadzieje, że takie
spotkania regularnie organizowane od-
wrócą niekorzystny trend polegający na
odchodzeniu młodzieży od studiowania
nauk ścisłych i politechnicznych. Z kolei
w sobotę 26 września chętni udali się na
edukacyjne warsztaty terenowe w naj-
piękniejsze i najcenniejsze przyrodniczo
miejsca Pomorza.
Na koniec chciałbym Państwa zachę-
cić do zapoznania się z treścią niniejsze-
go biuletynu pokazującego najważniejsze
wydarzenia IX Zachodniopomorskiego
Festiwalu Nauki.

OD REDAKCJI sam cel realizuje także tegoroczny Biuletyn IX Zachodniopomor-

skiego Festiwalu Nauki w Szczecinie i Koszalinie w 2009r. Wyda-
ny podobnie jak wszystkie poprzednie, zawiera jednak pewne
nowe elementy, stosownie do programu poszerzanego każdego
Po każdym Zachodniopomorskim Festiwalu Nauki wydajemy
roku. O roli Festiwalu Nauki „Zamiast wstępu" pisze refleksyjnie
BIULETYN z myślą o uczestnikach, którzy mogą odnaleźć w nim
Profesor Radosław Gaziński, Prezes Szczecińskiego Towarzy-
krótsze lub obszerniejsze informacje o charakterze i treści spo-
stwa Naukowego, jednocześnie Przewodniczący Komitetu Or-
tkań, w których brali udział i takich, na które nie starczyło czasu,
ganizacyjn ego.
albo gdzie zabrakło dla nich miejsca - można próbować trafić
Można też przeczytać, jak wygląda Zachodnio-
tam w roku przyszłym Jest to jednocześnie promowanie spotkań
pomorski Festiwal Nauki w oczach odbiorców, który-
festiwalowych wśród osób dotychczas nie zainteresowanych tą
mi byty słuchaczki Uniwersytetu Trzeciego Wieku
cenną formą upowszechniania wiedzy w społeczeństwie. Ten

4
 O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI
w Szczecinie - panie mgr Danuta Łysakowska, dr Genowefa
Kondraciuk-Gabryś i mgr Sylwia Wróblewska, które podzieliły się
swoimi uwagami.
Atrakcyjną imprezą plenerową w Ogólnopolskim Dniu Nauki
- na rozpoczęcie IX Festiwalu Zachodniopomorskiego byt Piknik
Ekologiczny zorganizowany przez Wydziat Gospodarki Komunal-
nej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Szczecin w ramach
projektu „Szczecińska sieć edukacji ekologicznej na rzecz śro-
dowiska" z dużym gronem partnerów oraz udziałem prelegen-
tów z wyższych uczelni Szczecina. W pikniku uczestniczyło
około 3 tysięcy osób, którym popularne prezentacje, spacery
po Puszczy Bukowej oraz kształcące zabawy i konkursy ekolo-
giczne na każdy wiek na pewno zapadły w pamięć. Szczegóły
w Sprawozdaniu.
Znaczącą rolę miały do odegrania pilotowane przez Kura-
torium Spotkania Dyrektorów Szkot z Rektorami i Dziekanami Wy-
działów poszczególnych uczelni, które odbyły się i w Szczecinie
i w Koszalinie. Dyskusje toczyły się wokół problemów naucza-
nia w szkołach średnich zwłaszcza przedmiotów ścisłych (ma-
tematyki) i właściwych metod przechodzenia z powodzeniem
do kształcenia akademickiego. Podkreślono również potrzebę
współpracy w kształtowaniu obywatelskich postaw uczniów
i studentów, może poprzez serię odpowiednich wykładów
(a może „lekcji festiwalowych" w szkołach w toku roku szkolnego
na zaproszenie Dyrekcji). Na pewno można będzie zamieścić na
serwerze Szczecińskiego Tow. Naukowego „Ofertę edukacyjną"
naszych wyższych szkół publicznych, jak postulowali uczestni-
cy. Spotkanie w Szczecinie zostało opisane przez panią prof.
dr hab. Barbarę Wiszniewską z Pomorskiej Akademii Medycz-
. nej, zaś wzmianka o spotkaniu w Koszalinie jest zamieszczona
w Sprawozdaniu Politechniki Koszalińskiej.
Dyskusja panelowa, która odbyła się na Uniwersytecie Szcze-
cińskim w połączeniu z Inauguracją Festiwalu dotyczyła global-
nego kryzysu w roku 2009. W Biuletynie swoje tezy przedsta-
wili dyskutanci profesorowie Andrzej Faryś Historyk, Stanisław
Flejterski znawca bankowości i Józef Stanielewicz - Ekonomista,
co stanowi bogaty materiał, pozwalający poznawać przyczyny
i szukać rozwiązań tej trudnej sytuacji w świecie i w naszym kraju.
Dyskusje panelowe w kolejnych dniach tygodnia odbywa-
ły się w poszczególnych Uczelniach i są pokrótce omówione
w sprawozdaniach, jednakże bez bogatszych materiałów.
Na specjalne podkreślenie zasługuje interesująca, przepro-
wadzona w Radio Szczecin dyskusja na temat „Zagrożeń XXI wie-
ku", w której uczestniczyło grono autorytetów naukowych z Po-
morskiej Akademii Medycznej. Szacuje się liczbę odbiorców na
co najmniej 30 tysięcy słuchaczy.
Informacja o tej prezentacji radiowej jest zamieszczona w Spra-
wozdaniu PAM.opracowanymprzezprof.drhab.med.AndrzejaCie-
chanowicza i dr-a hab. med. Andrzeja Brodkiewicza, razem z prze-
glądem wykładów i wykładowców na festiwalowych spotkaniach
w tej uczelni. Na podkreślenie zasługuje zlokalizowanie wszyst-
kich wykładów w jednej wielkiej hali wykładowej w formie inte-
resującego cyklu, co sprzyjało maksymalnemu wykorzystaniu
oferty programowej przez uczestników, nie zbywało miejsc i nie
było rozterek, co wybierać z bogatej oferty na te same godziny
w różnych obiektach.
W Akademii Morskiej w Szczecinie wykłady festiwalowe od-
bywały się także w jednej dużej sali Senatu, a to dlatego, że
w uczelni w tym czasie już odbywają się zajęcia i pomieszczenie
dydaktyczne zapełniają studenci. Z tego względu pełnomocni-
cy Rektora, Autorzy Sprawozdania - dr Stanisław Iwan i dr inż.
Piotr Majzner proponują, by Zachodniopomorski Festiwal orga-
nizować w bardziej dla nich dogodnym terminie, poza rokiem
akademickim, co nie po raz pierwszy jest przedmiotem rozważań
Komitetu Organizacyjnego..
Sprawozdanie z przebiegu IX ZFN w Uniwersytecie Szczeciń-
skim opracowali pełnomocnicy Rektora US ds. Festiwalu - prof.
(US) dr hab. Ewa Komorowska i dr Andrzej Wiśniewski. Jest ono
bogate, podobnie jak bogata była oferta programowa różnych
Wydziałów tej wielkiej uczelni.
Na osobne wymienienie zasługuje Główna Biblioteka Uni-
wersytecka, gdzie wykłady i praktyczne zajęcia wprowadzające
w metody korzystania z księgozbiorów i posługiwania się literatu-
rą naukową miały duże grono odbiorców. Osobne sprawozdanie
opracowała pani mgr Urszula Ganakowska - Sekretarz Naukowy
Biblioteki.
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny utworzony
z połączenia Akademii Rolniczej i Politechniki Szczecińskiej zorga-
nizowatspotkaniafestiwalowewdwóchseriach,osobnowbytej Aka-
demii Rolniczej i w byłej Politechnice Szczecińskiej. Sprawozdanie
z wykładów o tematyce przyrodniczej, dyskusji panelowej, la-
boratoriów, warsztatów, pokazów, wystaw itd. opracowała prof.
(ZUT) dr hab. Wanda Bacieczko. Równie obszerne i bogate
Sprawozdanie o tematyce politechnicznej przedstawiła dr hab.
inż. Beata Michalkiewicz. W przyszłości po pełniejszej integracji
ulegnie to zapewne większemu zbliżeniu.
Po każdym z tych Sprawozdań zamieszczono po jednym
przykładowym wykładzie: w AR o aspekcie przyrodniczym
„O gatunkach roślin inwazyjnych", w PS w aspekcie technicznym
„O bioteroryzmie"- Obydwa mówią o ogromnych zagrożeniach:
1 - gdy obce gatunki roślin wprowadzane przez człowieka na
nowe obszary ujawniają swoje zdolności inwazyjne eliminując
gatunki rodzime, niszcząc nieraz totalnie naturalne siedliska
przyrodnicze, 2 - gdy stworzona przez człowieka broń biologicz-
na staje się zagrożeniem globalnym ludzkości.
Politechnika Koszalińska zaprezentowała całość imprez festi-
walowych w ciekawym, ładnie ilustrowanym sprawozdaniu
prof. dr hab. inż. Bronisława Słowińskiego i mgr inż. Andrzeja
Markiewicza - od prezentacji tematyki naukowej, przez różne
formy zajęć praktycznych, po piknik naukowy. Na podkreślenie
i uwagę zasługuje włączenie do współorganizowania pikniku
pod hasłem „Nauka przez zabawę" uczniów z gmin Sianów i Ma-
lechowo. W tym duchu młodzież przygotowała własne pokazy.
Uczelnie niepubliczne Szczecina reprezentowała jak co roku Wyż-
sza Szkota Sztuki Użytkowej z interesującym programem wykła-
dów i prezentacji multimedialnych, omówionym w Sprawozdaniu
pani Rektor prof. Marii Radomskiej -Tomczuk.
Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Szczecinie zorga-
nizowała, już nie po raz pierwszy edukacyjną wycieczkę autoka-
rową po historycznych miejscach Szczecina - przy współpracy
Instytutu Pamięci Narodowej. Nową inicjatywą była Gra Tereno-
wa „Szczecin Znany i Nieznany" opisana w Sprawozdaniu z wy-
kazem zwycięskich drużyn i liczby osiągniętych punktów. Oby-
dwie imprezy powinny stać się stałym elementem przyszłych
Zachodniopomorskich Festiwalów Nauki.
Dużym powodzeniem cieszyły się wykłady i warsztaty w Wyż-
szej Szkole Humanistycznej TWP w Szczecinie, adresowane do
przyszłych maturzystów, o sposobach przygotowywania się do
matury, o czym pisze w Sprawozdaniu pani mgr Renata Gniewosz.
Te tematy nadają się dobrze na „lekcje festiwalowe" w toku roku
szkolnego, gdy dyrekcja liceum zaprosi wykładowcę na spotkanie
z uczniami odpowiednio przygotowanymi do aktywnego odbioru.
Opis takich lekcji, jeśli odbędąsię w roku 2010, możemy zamieścić
w Biuletynie po kolejnym Festiwalu Nauki.
5
O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI

Książnica Pomorska zaproponowała bardzo bogaty program,
który znalazł licznych odbiorców, o czym pisze w Sprawozda-
niu pani mgr Cecylia Judek. Szczegółowiej omówione zostały
nowe tematy jak „Rok Juliusza Słowackiego", „Bezpieczny
Internet" oraz wprowadzenie do korzystania z nowoczesnej,
nowo utworzonej „Zachodniopomorskiej Biblioteki Cyfrowej"
współdziałającej w Systemie Informacji Naukowej i Regional-
nej. Inne spotkania byty poświęcone wielkim postaciom kul-
tury, a niektóre tematy zostały zaprezentowane poza dniami
Festiwalu na spotkaniach w szkołach Szczecina i wojewódz-
twa Zachodniopom orskiego. Na podkreślenie zasługuje także
udział Książnicy Pomorskiej w plenerowych spotkaniach i or-
ganizowanie Kiermaszów „Książka za złotówkę" w połączeniu
z wystawami, także podczas Nocy Naukowców.
W Sprawozdaniu z przebiegu Festiwalu w Archiwum Państwo-
wym w Szczecinie dr Paweł Gut pisze o projekcjach kronik filmo-
wych i filmów dokumentalnych z lat powojennych, które można
było odtworzyć jedynie przy użyciu starego projektora do taśm
16 milimetrowych.
Finalnym wydarzeniem była NOC NAUKOWCÓW, a Sprawoz-
danie przygotowane przez organizatorów z Zachodniopomor-
skiego Uniwersytetu Technologicznego jest bogato ilustrowane
dokumentalnymi fotografiami.
Nieodłącznym elementem Zachodniopomorskich Festiwali
Nauki są wyjazdy i wycieczki przyrodnicze połączone z zajęciami
terenowymi i warsztatami. Są one realizowane we współpracy
z Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Szczecinie oraz
z Wydziałem Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska
Urzędu Miejskiego w ramach projektu „Szczecińska sieć eduka-
cji ekologicznej na rzecz środowiska"
Wycieczki po bardzo bogatych pod względem dendrologicz-
nym cmentarzach, parkach i ulicach Szczecina mają każdego
roku coś nowego do zaprezentowania, co zawarto w Sprawoz-
daniach, zachęcających mieszkańców Szczecina do korzystania
z takich okazji poznania własnego miasta.
Trasy wyjazdowe natomiast są w zasadzie te same od lat, bo
prowadzą do wybranych najcenniejszych, chronionych prawnie
obiektów przyrodniczych województwa Zachodniopomorskiego.
Zmieniają się zaś uczestnicy, poznający coraz to inne osobli-
wości naszego regionu. Przewodnikami są również najczęściej
te same osoby, które wprawdzie każdego roku modyfikują pro-
gram, ale trudno zamieszczać w Biuletynie powtarzające się opi-
sy zawarte w dorocznych sprawozdaniach. Dlatego w niniejszym
Biuletynie zamieściliśmy opisy niektórych wycieczek przygoto-
wane przez uczestników, jak w przypadku Drawieńckiego Parku
Narodowego sprawozdanie pani mgr Marii Pawtowskiej-Soldat,
zaś z Wolińskiego Parku Narodowego opracowanie wycieczki
przez uczennicę Gimnazjum nr 6 - Martę Wiśniewską, o tym,
czego nauczyła się na tym wyjeździe. Większość wycieczek opi-
sali Przewodnicy.

FESTIWAL NAUKI W OCZACH ODBIORCÓW

dr Genowefa Kondraciuk - Gabryś
Zespól Literacko - Historyczny
Uniwersytetu Trzeciego Wieku

W odbywających się w Szczecinie
Festiwalach Nauki uczestniczę odkąd
dowiedziałam się o ich organizowaniu.
Informację uzyskałam od członków Uni-
wersytetu Trzeciego Wieku. Wzmianki
0 Festiwalach w środkach masowego
przekazu byty niezbyt liczne i za mało wy-
raziste, aby mogły zainteresować osoby
niezorientowane.
Oferta wykładów, debat, dyskusji, po-
kazów, wystaw, przedstawień szczeciń-
skich uczelni w ciągu 4 ostatnich lat była
imponująca. Równie bogaty byt zestaw
wycieczek po Szczecinie, jego okolicach
1 w całym regionie zachodniopomorskim.
Wszystkie formy prezentacji osiągnięć
naukowych i dydaktycznych, w których
uczestniczyłam, przedstawiały wysoki
poziom i byty niezwykle interesujące. Nie
sposób jednak we wszystkich brać udział.
W tym roku, na IX Festiwalu Nauki
szczególnie zaciekawiły mnie dyskusje.
Z debaty naukowej o wizjach rozwoju
Szczecina, objętych rozważaniami od
1650 r. i sięgających roku 2050 dowie-
działam się, że Szczecin nie ma tradycji
kulturalnych i naukowych. Przez kolej-
nych włodarzy był traktowany instru-
mentalnie. Panujący w nim przez niemal
90 lat Szwedzi traktowali miasto jako
punkt wypadowy na Polskę, zalewając ją
jak potop. Pozbawili Szczecin zaplecza
handlowego i doprowadzili do stagnacji.
Prusacy uczynili ze Szczecina twierdzę
i wykorzystali jego znaczenie transporto-
we. Lata względnej świetności Szczecina
przypadły na ostatnie stulecie przed II
wojną światową. Nawet wtedy jednak nie
powstał w nim kulturotwórczy uniwersy-
tet, a do teatru z przedstawieniami przy-
jeżdżali twórcy z Berlina. Wizje rozwoju
polskiego Szczecina byty i mogą być re-
alizowana nie tyle na miarę potrzeb, ale
przede wszystkim - na miarę możliwości.
Debata publiczna o pomniku Sediny
uświadomiła, jak dalece różnią się doraź-
ne interesy i poglądy osób starających
się o odbudowę pomnika od zdania na
ten temat wypowiadanego przez przed-
stawicieli świata nauki: kompetentnego,
dalekowzrocznego, wyrażającego dba-
łość o dobro wspólne.
Pouczający i pożyteczny byt wykład
0 patogenach przenoszonych przez klesz-
cze a także bogata w fakty, przedstawiane
w różnych formach (między innymi na
dwóch plenerowych wystawach fotogra-
fii), wycieczka edukacyjna zatytułowana
„Szczecin miastem historycznych prze-
łomów". Wiele zaskakujących informacji
1 dużo przyjemności obcowania z naturą
przyniosła uczestnikom wycieczka do
Ińskiego Parku Krajobrazowego.
Nie udało mi się, niestety, dowie-
dzieć, na czym polegało „Samobójstwo
ekologiczne Inków", ani obejrzeć mul-
timedialnej prezentacji odpowiadającej
na pytanie „Czy książęta zachodniopo-
morscy mówili po polsku...". Czekając
na wiadomości z tych wykładów zasta-
nawiałam się, czy zainteresowanie szkół
wiedzą maleje, gdy wyrasta ona ponad
schematyczne programy nauczania? Ja
z wdzięcznością wysłuchałam skrótowych
informacji, udzielonych przez wykładow-
cę tylko jednej osobie, o germanizowaniu
się książęcych dworów. Sądzę, że gdy-
by te tematy mogły być przedstawione
w Uniwersytecie Trzeciego Wieku, zna-
lazłyby bardzo licznych, zaciekawionych
słuchaczy.
W mojej ocenie festiwale przedstawia-
jąc zainteresowania i osiągnięcia współ-
czesnej nauki, poszerzają wiedzę, pobu-
dzają intelektualną aktywność młodzieży
i zachęcają do jej kontynuowania przez
dorosłych. Teraz oczekuję już na przy-
szłoroczny, dziesiąty, jubileuszowy Fe-
stiwal Nauki. Jego organizatorom życzę
nie tyle lepszego programu, bo ten już
jest wspaniały, ile większego powodzenia
w przyciąganiu słuchaczy, uczestników
i widzów.

6

mgr Danuta Łysakowska
Uniwersytet Trzeciego Wieku
Wzorem ubiegłego roku zaintereso-
wałam się programem tegorocznego Fe-
stiwalu. Jako pierwszy temat wybrałam
wycieczkę edukacyjną Szczecin miastem
historycznych przełomów" zorganizowa-
ną przez Wyższą Szkołę Administracji
Publicznej.
Byłam na uroczystym otwarciu na
Wydziale Matematyczno - Fizycznym.
W inauguracji uczestniczyli rektorzy na-
szych uczelni i przedstawiciele władz
miasta.
W kolejnych dniach bratam udział
w wykładach na uczelniach szczecińskich
UWAGI O ZACHODNIOPOMORSKIM
FESTIWALU NAUKI
mgr Sylwia Wróblewska ,
sum
Pierwsze dwa lata istnienia Festiwalu
jakoś uciekty mojej uwadze. Może byty
za mato nagłaśniane, a może ja przega-
piłam zapowiedzi. Zaczęłam korzystać
z realizacji tego świetnego pomysłu dopie-
ro od 2003 r. Chwata Organizatorom, że
dają możliwość poznania postępów nauki
w wielu dziedzinach nie tylko młodzieży,
ale również ludziom starszym, już po za-
kończeniu ich pracy zawodowej.
Co roku czekam z radością na opu-
blikowanie programu Festiwalu. Przegląd
programu i wybór własny: co wybrać,
gdzie pójść, jak zmieścić ciekawe im-
prezy, jeśli kolidują ze sobą w czasie - to
ekscytujące chwile. I dobrze się stało, że
w ciągu ostatnich 2 lat poszczególne
uczelnie mają swoje dni wykładów, nie
pokrywają się w czasie. Można więcej po-
stuchać i zobaczyć. Również wprowadzo-
na od 2 lat „noc naukowców" - to świetny
O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI
zgodnie z zainteresowaniami: w Akademii
Morskiej, Uniwersytecie Szczecińskim,
w Zachodniopomorskim Uniwersytecie
Technologicznym (dawnej Akademii Rol-
niczej) oraz w Katedrze Rysunku, Malar-
stwa i Rzeźby, w Książnicy Pomorskiej.
W wyborach tematów kierowałam się
swoimi zainteresowaniami i chęcią posze-
rzenia wiedzy na różne tematy.
Bratam również udział w wycieczce
edukacyjnej do Ińskiego Parku Krajobra-
zowego. Uważam, że byta zorganizowa-
na i prowadzona bardzo profesjonalnie.
Dzień był przepiękny.
pomyst dla ludzi pracy i ich rodzin.
Dyskusje panelowe dają przegląd sze-
rokich zagadnień naukowych w naświe-
tlaniu specjalistów z różnych dziedzin.
Tu można przybliżyć się nie tylko do me-
ritum problemu, ale również posłuchać
różnych metod interpretacji.
Wykłady na poszczególnych uczel-
niach często dotyczą aktualnych badań
danego instytutu, ale z uwzględnieniem
ich percepcji przez laików. Przybliża-
ją, ale nie straszą trudnym wywodem.
Szkoda, że tak mato ludzi dorosłych
z nich korzysta. Dla naukowców,
to wprawka w popularyzacji nauki, dla
słuchaczy - to ćwiczenie w koncentracji
uwagi i radość z poznawania nowych za-
gadnień.
Zarówno wprowadzenie do Festiwa-
lu - dzień wycieczkowy po Szczecinie
z możliwością „fachowej obsługi" w po-
Chciałam wyrazić słowa uznania
i szacunku wszystkim organizatorom
i osobom prowadzącym za umożliwienie
Szczecinianom korzystania z bardzo cie-
kawych wykładów i brania udziału w Fe-
stiwalu Nauki.
Moim zdaniem jednak w wielu wykła-
dach brato udziat zbyt mato osób w sto-
sunku do dużego wktadu wykładowców
i w organizację. Może jest zbyt mata wie-
dza mieszkańców Szczecina, że taki Fe-
stiwal jest organizowany od 9 lat.
znawaniu parków i zieleni miasta, jak
i dzień zakończenia- możliwość uczest-
nictwa w jednej z 10 całodziennych tras
wycieczkowych po województwie - to są
atrakcje i punkt honoru, aby dostać się
na jedną z tras. Często ludzie nie wiedzą
z jakiej okazji organizowane są te wy-
cieczki, ale trzeba pilnować ostatniej de-
kady września, aby pod opieką naukow-
ców i leśników przebyć jakąś ciekawą
część województwa.
Konkursy dotyczące usłyszanych in-
formacji na temat obejrzanej okolicy, nie
są trudne, jeśli towarzyszy im ognisko,
kiełbaski i doping uczestników.
Polecam uwadze potencjalnych
uczestników następne Festiwale wraz
z ich częścią „zieloną", a Organizatorom
życzę wytrwałości i bogatych sponsorów.
7
O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI
PIKNIK EKOLOGICZNY „SZCZECIŃSKIE SPOTKANIA
Z NAUKĄ NAD SZMARAGDOWYM"
mgr Monika Matachowska - Wasylko
Urząd Miasta Szczecin
W niedzielę (20 września 2009 r.) w go-
dzinach 11.00-18.00 w Parku Leśnym Zdroje
(dawna baza Wojewódzkiej Komendy Straży
Pożarnej) w ramach IX Zachodniopomorskiego
Festiwalu Nauki odbyt się Piknik Ekologiczny
pod nazwą „Szczecińskie Spotkania z nauką
nad Szmaragdowym".
Byta to doskonalą okazja by dowie-
dzieć się czegoś o ekologii, poznać zwy-
czaje dzikich zwierząt i tajemnice, które
kryje Puszcza Bukowa. W programie
imprezy przygotowano m.in.: prelekcje
ekologiczne, wycieczki przyrodnicze,
prezentacje multimedialne, zwiedzanie
podziemnych schronów, warsztaty pla-
styczne i środowiskowe, kino plenero-
we, a nawet pokaz mody ekologicznej.
Organizatorami projektu byt Wydział
Gospodarki Komunalnej i Ochrony Śro-
dowiska Urzędu Miasta Szczecin oraz
Szczecińskie Towarzystwo Naukowe.
Impreza była dofinansowana ze środ-
ków Mechanizmu Finansowego EOG
w ramach Projektu „Szczecińska Sieć Edu-
kacji Ekologicznej na Rzecz Środowiska"
i środków Gminy Miasta Szczecin.
Partnerami projektu byta Liga Ochro-
ny Przyrody Zarząd Okręgu w Szczeci-
nie, Polskie Towarzystwo Schronisk Mło-
dzieżowych Oddział Zachodniopomorski
oraz Towarzystwo Opieki nad Zwierzęta-
mi oddział w Szczecinie.
Współorganizatorzy imprezy: Za-
kład Usług Komunalnych w Szczecinie,
Dom Kultury „Słowianin", Pałac Młodzie-
ży, Szkolne Schronisko Młodzieżowe
„Cuma", Regionalna Dyrekcja Lasów
Państwowych w Szczecinie, Polski Zwią-
zek Łowiecki w Szczecinie, Polskie Radio
Szczecin, Książnica Pomorska, Zespół
Szkół Ogrodniczych w Szczecinie, Koło
Naukowe Wydziału Technologii i Inżynie-
rii Chemicznej Zachodniopomorskiego
Uniwersytetu Technologicznego, Za-
chodniopomorskie Towarzystwo Chirop-
terologiczne „Mopek", Szczecińskie Sto-
warzyszenie Poszukiwawcze, Regionalna
Dyrekcja Ochrony Środowiska - Wydział
Terenowy w Gryfinie, Gimnazjum Nr 6
w Szczecinie oraz Państwowy Instytut
Geologiczny.
W ramach pikniku odbyły się akcje
i konkursy rysunkowe dla dzieci przed-
stawiające problematykę gospodarki
odpadami pn. „Egoś i Egosia zaprasza-
ją - Ekologiczna Gospodarka Odpadami
8
w Szczecinie", Znasz li ten las? - Leśny
Kompleks Promocyjny „Puszcze Szcze-
cińskie", „Co kryje ziemia?" przygoto-
wany przez Państwowy Instytut Geo-
logiczny, „Zwierzenia o zwierzętach"
- Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami,
„Co o nietoperzach wiedzieć powinie-
neś" - Zachodniopomorskiego Towa-
rzystwa Chiropterologicznego „Mopek",
„Znam i chronię" - Ligi Ochrony Przyrody
oraz warsztaty bukieciarskie zorganizo-
wane przez Zespół Szkół Ogrodniczych
w Zdrojach.
Podczas imprezy uczestnicy pikniku
mogli wraz z przewodnikiem uczestni-
czyć w akcji pn. „Poznaj Puszczę Bu-
kową" zorganizowanej przez Polskie
Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych
oraz poznawać tajemnice jeziora przygo-
towane przez Państwowy Instytut Geo-
logiczny.
Impreza ściągnęła do Parku Leśnego
Zdroje tłumy szczecinian (ok. 3000 osób).
Nieopodal budynków dawnej komendy
straży pożarnej pojawiły się stoiska, na
których każdy mógł znaleźć dla siebie coś
interesującego. Dla najmłodszych przy-
gotowano konkursy i zgadywanki. Byty
warsztaty na temat ochrony środowiska
i pokazy sprzętu do oczyszczania miasta.
Nowoczesne śmieciarki zaprezentowały
firmy Remondis, MPO i Stena. Wśród od-
wiedzających największe zainteresowa-
nie wzbudzali jednak pacjenci Pogotowia
ds. dzikich zwierząt z Wielgowa. Z bliska
można było zobaczyć tchórzofretki, jeże,
bażanta, żmiję zygzakowatą czy piękne-
go, srebrnego lisa syberyjskiego. Zwie-
rzęcy kuracjusze na co dzień pozostają
pod opieką pracowników pogotowia. Na
pikniku zaprezentowali się także człon-
kowie Polskiego Związku Łowieckiego
w myśliwskich strojach z psami rasy
gończy polski i posokowcami hanower-
skimi, o których opowiadał Pan Ryszard
Czeraszkiewicz.
Ogromnym powodzeniem cieszyły
się również wycieczki po podziemnych
bunkrach zorganizowane przez Szcze-
cińskie Stowarzyszenie Poszukiwawcze.
Członkowie stowarzyszenia oprowadzali
gości po podziemnych umocnieniach
opowiadając o ich historii i pokazując to,
co udało im się znaleźć w okolicy Jezio-
ra Szmaragdowego. Niemieckie monety,
fragmenty uzbrojenia czy przedmioty
codziennego użytku można było zoba-
czyć w gablotach tuż przy wejściu do
schronów.
W dawnej bazie Wojewódzkiej Ko-
mendy Straży Pożarnej odbyt się po-
kaz mody ekologicznej przygotowany
przez Maję Holcman i Monikę Petrycz-
ko. Celem pokazu było przedstawienie
uczestnikom pikniku, że można mod-
nie się ubrać w rzeczy pochodzące
z komisów i punktów odzieży używanej.
Interesującym elementem pokazu byty
torby wykonane z używanych plandek
plastikowych z nadrukiem „Floating Gar-
den".
Po pokazie mody odbyła się licyta-
cja zaprezentowanych toreb ekologicz-
nych ufundowanych przez firmę HO-LO
z Koszalina, pojemników podarowanych
na licytację przez firmę MPO Sp. z o.o.
oraz obrazu namalowanego przez jed-
ną z uczestniczek pleneru malarskiego
zorganizowanego przez Dom Kultury
w Moryniu. Aukcje poprowadzili prezen-
terzy Polskiego Radia Szczecin, które
zapewniło oprawę muzyczną i audiowi-
zualną przedsięwzięcia. Zebrana kwotę
z licytacji przekazano Szczecińskiemu
Towarzystwu Poszukiwawczemu.
Dla uczestników pikniku przewidziano
pieczenie kiełbasek w miejscu specjalnie
przygotowanym na ten cel. Dodatkowe
punkty gastronomiczne przygotowały je-
dzenie wegetariańskie. Serwowano bez-
płatną kawę i herbatę.
Mieszkańcy Szczecina chętnie uczest-
niczyli w pikniku ekologicznym. Frekwen-
cja na imprezie pozytywnie zaskoczyła
organizatorów. Piękna pogoda, mnóstwo
atrakcji oraz bliskość zieleni Puszczy Bu-
kowej były niewątpliwie atutami, które
przyciągnęły Mieszkańców.
Większość szczecinian bardzo po-
zytywnie wypowiadała się o imprezie.
Ekologiczny Piknik nad Jeziorem Szma-
ragdowym był bez wątpienia ciekawą
alternatywą dla innych imprez, któ-
re odbywały się w tym samym czasie
w innych rejonach Szczecina. Jesteśmy
przekonani, że piknik stanie się imprezą
cykliczną, stwarzającą Mieszkańcom nie
tylko prawobrzeżnej części Szczecina
na udane połączenie relaksu, rekreacji
i ciekawych doznań edukacyjnych także
w roku 2010 i latach następnych.

SPOTKANIE DYREKTORÓW
SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH
Z PRZEDSTAWICIELAMI SZKÓŁ WYŻSZYCH
prof. dr hab. Barbara Wiszniewska
Prorektor ds. Dydaktyki Pomorska Akademia Medyczna
W ramach IX Zachodniopomorskie-
go Festiwalu Nauki, w Sali Rektoratu
Zachodniopomorskiego Uniwersytetu
Technologicznego w Szczecinie, dniu
23 września 2009 roku odbyto się kolej-
ne spotkanie dyrektorów szkól ponad-
gimnazjalnych miasta Szczecina i wo-
jewództwa z prorektorami, dziekanami
wydziałów i profesorami publicznych
uczelni wyższych Szczecina: Akade-
mii Morskiej, Pomorskiej Akademii Me-
dycznej, Uniwersytetu Szczecińskiego
i Zachodniopomorskiego Uniwersytetu
Technologicznego. W spotkaniu wzięta
udział przedstawicielka Zachodniopo-
morskiego Kuratorium Osfo/iaty.
Podczas spotkania omawiane byty
zagadnienia przedstawione przez obie
strony, dotyczące: (i) oferty edukacyjnej
uczelni, (ii) form współpracy szkót po-
nadgimnazjalnych i szkół wyższych, (iii)
patronatów uczelni nad szkołami, (iiii)
zacieśnienia współpracy w celu lepsze-
go przygotowania uczniów z przedmio-
tów ścisłych, (iiiii) ewentualnej współ-
pracy w kształtowaniu obywatelskich
postaw uczniów i studentów.
Dyrektorzy szkót zapropono-
wali, aby utatwić uczniom do-
stęp on linę do oferty edukacyj-
nej uczelni zachodniopomorskich
i w tym celu stworzyć wspólną stronę
internetową wszystkich uczelni. Strona
taka, z ofertami edukacyjnymi, bądź
linkami do stron internetowych uczelni,
mogłaby być zamieszczona np. na ser-
werze Szczecińskiego Towarzystwa Na-
ukowego lub pozostawać pod auspicja-
mi Kolegium Rektorów Szkót Wyższych.
Jednak lokalizacja, forma i treść
O IX ZACHODNIOPOMORSKIM FESTIWALU NAUKI
takiej strony powinna być wcześniej
skonsultowana z Kolegium Rektorów
Publicznych Szkót Województwa Za-
chodniopomorskiego. Ponadto, przed-
stawiciele szkót ponadgimnazjalnych
stwierdzili, że bardziej ekspansywne
w przedstawianiu ofert są wyższe szko-
ty niepubliczne, które nie tylko prezen-
tują oferty podczas targów edukacyj-
nych, lecz przeprowadzają także wizyty
w szkołach. Oferty edukacyjne szkót
wyższych powinny także docierać do
szkót ponadgimnazjalnych poza Szcze-
cinem.
Ożywioną dyskusję wywołała wy-
miana doświadczeń dotycząca form
współpracy szkół ponadgimnazjalnych
i uczelni wyższych w postaci patrona-
tów nad szkotami, czy klasami o okre-
ślonym profilu w szkołach Szczecina
i województwa. Zastanawiano się
nad zintensyfikowaniem wzajemnych
kontaktów, przy ograniczonym bu-
dżecie szkót, szczególnie tych poza
Szczecinem. Podobnie, jak w latach
ubiegłych, przedstawiciele uczelni
wyższych sygnalizowali stabe przygoto-
wanie części absolwentów szkót średnich
z przedmiotów ścisłych. Zwrócono uwa-
gę na fakt, że wprowadzenie od roku
szkolnego 2009/2010 matematyki, jako
przedmiotu obowiązkowego na egza-
minie maturalnym, pozwoli na lepsze
przygotowanie abiturientów do podjęcia
studiów na kierunkach technicznych.
Nowe podstawy programowe, wpro-
wadzone przez Ministerstwo Edukacji
Narodowej w szkołach podstawowych,
pozwolą być może w przyszłości na
poszerzenie zainteresowania uczniów
przedmiotami ścisłymi. Problem ma-
łego zainteresowania kierunkami in-
żynierskimi został częściowo rozwią-
zany, przez powoływanie kierunków
zamawianych przez państwo, które są
odpowiednio dofinansowane. Ponad-
to, możliwość uzyskania finansowania
z grantów unijnych pozwala uczelniom
na prowadzenie zajęć wyrównawczych
z przedmiotów ścisłych dla studentów
I roku.
Duże zainteresowanie wzbudziła dys-
kusja dotycząca zapytania, czy szkoty
ponadgimnazjalne i kierunki humani-
styczne uczelni powinny współpracować
w kształtowaniu obywatelskich postaw
uczniów i studentów. Wszyscy uczest-
nicy spotkania nie mieli wątpliwości, że
w dobie kryzysu wartości, współpra-
cę taką należy podjąć. Mogłaby obej-
mować serię wykładów, przybliżają-
cych historię miasta Szczecina, w celu
podjęcia próby zatrzymania abitu-
rientów na uczelniach szczecińskich.
Obecni na spotkaniu przedstawiciele
szkół ponadgimnazjalnych Szczecina
i województwa oraz środowiska aka-
demickiego pozytywnie ocenili kolejną
inicjatywę Szczecińskiego Towarzystwa
Naukowego oraz Komitetu Organizacyj-
nego IX Zachodniopomorskiego Festi-
walu Nauki zorganizowania spotkania,
umożliwiającego wymianę doświadczeń
w zakresie szeroko pojętej współpracy
szkót z uczelniami oraz zintensyfiko-
wania kontaktów, a zagadnienia dys-
kutowane podczas spotkania za trafne
i potrzebne.
9
DYSKUSJE PANELOWE
WIELKI KRYZYS GOSPODARCZY 1929 - 1933
PRÓBA REFLEKSJI
prof. dr hab. Janusz Faryś
Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych
Uniwersytet Szczeciński
Historia jest, a raczej powinna być
nauczycielką życia. Nigdy się nie powta-
rza. Nie mniej dobra znajomość dziejów,
umiejętne wyciąganie wniosków z do-
świadczeń przeszłości utatwia politykom,
również tzw. przeciętnemu człowieko-
wi, podejmowanie właściwych decyzji.
Tak jest również z kryzysem gospodar-
czym, który ogarną) świat w 2008 roku.
Nie bez racji zaczęto szukać analogii
z wielkim kryzysem lat 1929 - 1933, który
w Polsce trwat od 1930 do 1935 roku.
W latach 1924 - 1929 panowat
w świecie okres znakomitej koniunk-
tury gospodarczej. Nakręcały ją nowe
dziedziny przemystu: chernjczny, wtó-
kien sztucznych. Na wielką skalę zaczę-
to produkować samochody (zwłaszcza
w Stanach Zjednoczonych i Europie Za-
chodniej), karierę ogromną robiło radio,
budowano drogi.Wzrost produkcji prze-
mysłowej szedł w parze z ogromnym
postępem w dziedzinie techniki. Starano
się uwolnić życie gospodarcze od inge-
rencji państwa. Herbert Hoover wybrany
w 1928 prezydentem USA ukuł slogan
„krzepkiego indywidualizmu". Kurs ak-
cji wzrastał błyskawicznie. Wydawać
się mogło, że światu przestały wreszcie
zagrażać kryzysy. Nadzieję taką znaw-
cy wiązali z monopolizacją gospodarki,
z przezornością monopolistów, którzy
GLOBALNY KRYZYS FINANSOWY
prof. zw. dr hab. Stanisław Flejterski
Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych
Uniwersytetu Szczecińskiego
Z teoretycznego punktu widzenia kry-
zys (bankowy, finansowy, gospodarczy)
jest wypadkową wielu czynników różnej
natury: obiektywnych i subiektywnych
,egzo- i endogenicznych, ekonomicznych
i pozaekonomicznych (z psychologiczny-
mi na czele),strukturalnych i koniunktural-
nych, a także czynników typu „hard" i typu
„soft". Kryzys końca I dekady XXI wieku
nie został wywołany przez czynniki ze-
wnętrzne, lecz jest „dzieckiem" systemu
jako takiego. Kryzys rozpoczął się w Sta-
10
w dobrze pojętym własnym interesie
wcześniej potrafią ograniczyć wytwarzanie
i nie dopuszczą do nadprodukcji i w kon-
sekwencji kryzysu.
24 października 1929 r. („czarny czwar-
tek") nastąpił krach na giełdzie w Nowym
Jorku. W ciągu miesiąca wartość akcji
spadła o 40%, latach następnych właści-
ciele akcji stracili ich wartości. Kurczyły się
interesy handlowe i bankowe. Prosperita
na rynku akcji była sztuczna, nie miała ona
pokrycia we wzroście produkcji, wartości
i dochodach spółek akcyjnych. Krach za-
tem musiał nastąpić. Monopoliści co praw-
da ograniczyli produkcję. Nie cała jednak
gospodarka była zmonopolizowana. Po-
tężny sektor drobnotowarowy działał we-
dług innych zasad. Rolnictwo na przykład
w okresie kryzysu zwiększało produkcję
i podaż, co skutkowało gwałtownym spad-
kiem cen i w konsekwencji pauperyzacją
wsi, zmniejszeniem zakupów artykułów
przemysłowych i dalszym nakręceniem
kryzysu.
Początek kryzysu nastąpił
w Stanach Zjednoczonych, w latach na-
stępnych ogarnął w istocie cały świat
(poza ZSRR). O ile poprzednie kryzysy
oznaczały spadki produkcji rzędu 10
- 15%, ten zasłużył na miarę wielkie-
go, bo produkcja spadła o blisko 40%.
W krajach zaś najbardziej dotkniętych kry-
nach Zjednoczonych, stanowiących cen-
trum globalnego systemu finansowego.
Właśnie dlatego jest to kryzys światowy
i jednocześnie kryzys globalizacji jako ta-
kiej. Na kryzys ten, jak ujął to niedawno
brytyjski ekonomista Robert Skidelsky,
autor fundamentalnej 3-tomowej biogra-
fii Johna Maynarda Keynesa, składają
się trzy różne klęski. Po pierwsze jest to
klęska instytucjonalna, mianowicie ban-
ki zamieniły się w kasyna, a innowacje
finansowe wymknęły się z pod kontroli,
zysem, jak Stany Zjednoczone i Niemcy
spadek produkcji przekroczył nawet 45 %.
W Stanach Zjednoczonych było 12 min.
bezrobotnych, w Niemczech zaś 6 min.
Do Polski kryzys dotarł w 1930 roku.
Trwat jednak dłużej, bo do 1935 r. W Polsce
bowiem większość ludności żyła z rolnictwa
i dopóki nie wzrosty ceny za produkty rol-
ne, to chłop nie miał pieniędzy i w konse-
kwencji robotnik nie miał pracy.
Wielki kryzys gospodarczy skutkował
interwencjonizmem gospodarczym pań-
stwa, odchodzeniem od waluty opartej
na standardzie złota, akceptacją deficy-
tów budżetowych i wzrostem zadłużenia
państwa. Dług publiczny stał się nieod-
łączną cechą nowoczesnej gospodarki.
Polityka Polski nie nadążała za tenden-
cjami światowymi. Kolejne rządy wszyst-
ko podporządkowały stabilności złotówki
i tym samym przedłużały czas wyjścia
z kryzysu. Symbolem polityki polskiej stała
się deflacja.
Wyciągając wnioski z wielkiego kry-
zysu potrafiono, po II wojnie światowej
w porę przeciwdziałać przekształceniu
cyklicznych recesji w potężny kryzys.
Dopiero na początku XXI wieku zabra-
kło czujności rządzącym, kapitałowi, ale
też ogółowi ludności i świat otarł się
o granicę katastrofy.
ponieważ nie były objęte żadnymi regu-
lacjami. Najpierw ich negatywne skutki
zainfekowały rynek kredytów mieszka-
niowych typu subprime i całość świato-
wego systemu bankowego. Kiedy banki
przestały udzielać kredytów, fatalne skut-
ki odczuty pozostałe gałęzie gospodarki.
Rezultatem tego wszystkiego jest osu-
nięcie się w recesję, o której nie wiado-
mo, jak głęboko sięgnie, ani jak długo
potrwa. Ludzie odpowiedzialni za polity-
kę finansową uznali za słuszną hipotezę

o niemal absolutnej skuteczności ryn-
ku. Fundamentaliści rynkowi założy-
li, że rynek finansowy jest zdolny do
właściwej wyceny dóbr czy papierów
wartościowych, pomyłki są jedynie
chwilowe, i dlatego rynek potrzebuje
bardzo matej liczby regulacji. I to byta
klęska druga, intelektualna. Zdaniem
R. Skidelsky'ego absurdalna wiara w ideę
absolutnej skuteczności rynku świad-
czy o upadku myślenia ekonomicznego
w jego gtównym nurcie. To właśnie dla-
tego ekonomiści nie byli w stanie prze-
widzieć, ani wyjaśnić dzisiejszej zapaści.
Trzeci wymiar obecnego kryzysu to mo-
ralna klęska systemu opartego na dtugu.
O ile kiedyś dtug byt grzechem, to współ-
cześnie sta) się obowiązkiem, ponieważ
stanowi „dźwignię" szybkiego rozwoju.
Problem nie polega na moralnej nieade-
kwatności cnót związanych z kapitali-
zmem, ale na ich zanikaniu. Ostrożność,
czy też zdolność do samoograniczania,
właściwe kiedyś kapitalizmowi, są dziś
w zaniku: na Zachodzie każdy pożycza)
ile tylko się dato. .'
Współczesny kryzys pokazuje, że naj-
większym btędem byto to, że pozwolono
systemowi finansowemu żyć własnym
życiem. To on jest gtównym czynnikiem
niestabilności, a nie ci, którzy go kryty-
kują czy próbują ograniczyć. System fi-
nansowy ma stużyć obywatelom, tak jak
instytucje sektora publicznego, i nie po-
winien być dla obywateli niezrozumiały.
A na pewno nie powinien być niezrozu-
miały dla tych, którzy mają go regulować
w imieniu obywateli. R.Skidelsky twierdzi,
że wszystko powinno być prostsze, przy
czym banki powinny być bankami, a nie
spekulować. Będzie to oznaczać w przy-
szłości mniejszą liczbę kredytów, a także
prawdopodobnie niższą stopę wzrostu,
ale za to większość ludzi będzie się czuła
bezpieczniej. Będą mniej zestresowani,
będą mieć lepszą kontrole nad maszyne-
rią, która decyduje o ich przyszłości.
Bez względu na to, czy Amerykanie
znacjonalizują czy nie swoje najważniej-
sze banki, jedno jest pewne. Kryzys fi-
nansowy pokazał, że w dotychczasowym
modelu biznesowym i szerzej, rynkowym,
banki działają źle. W czasach dobrej ko-
niunktury banki miały wyśmienite wyniki
finansowe - to dowód, że nadużywały
swojej pozycji monopolistycznej. Przede
wszystkim zarabiały i spekulowały na
wielką skalę, zamiast przede wszyst-
kim wpierać inne działy gospodarki.
W czasach kryzysu z kolei w ogóle nie
wspierają gospodarki, tylko koncentrują
się na ratowaniu siebie, oczywiście nie-
skutecznie. Jednym słowem w ogóle nie
spełniają pokładanych w nich nadziei,
a już na pewno nie służą społeczeństwu,
tylko swoim właścicielom, którzy teraz
wyciągają ręce po pomoc. Od dawna
znane jest stwierdzenie, że sukces ma
wielu ojców, a porażka jest sierotą.
Istnieją dwa dość odmien-
ne poglądy w sprawie roli historii
w życiu. Autorem pierwszego byt Cyce-
ron (Marcus Tullius Cicero, 106 p.n.e.
- 43 p.n.e.), który twierdził, że historia
jest pamięcią życia, nauczycielką ży-
cia (Historia vita memoriae, magistra
vitae). Wiele lat później Georg Wilhelm
Friedrich Hegel (1770-1831) zauważył,
że: „Doświadczenie i historia uczą, że
ani lud ani rządy nigdy niczego się z
historii nie nauczyły i nigdy nie postę-
powały według nauk, które należało by
z niej czerpać". Dodajmy, że Hegel nie
sądził, aby miało to być wynikiem ja-
kiejś niepoprawnej ludzkiej głupoty. W
gruncie rzeczy chodzi o to, że w wiedzy
0 przeszłych faktach nie możemy znaleźć
instrukcji dla działań przyszłych: dzieje
bowiem nie są cyklicznym powrotem,
a określone rozwiązania ustrojowe mogą
funkcjonować tylko w obrębie określo-
nej epoki. Komu należy przyznać rację:
Cyceronowi czy Heglowi? Czy jeden
z nich ma wyłączną rację, żaden, czy
może obaj po trochu? Nie próbując udzie-
lić odpowiedzi uniwersalnej, ograniczmy
się jedynie do życia gospodarczego oraz
nauki ekonomii. Czy dla współczesnych
ekonomistów (teoretyków i praktyków)
końca pierwszej dekady XXI wieku histo-
ria jest (bywa) nauczycielką życia, czy
też zachowują się oni tak, jakby z historii
(kryzysów finansowych, spekulacji, giełd
papierów wartościowych, banków inwe-
stycyjnych i komercyjnych) niczego się
nie nauczyli?
Fundamentaliści rynkowi od daw-
na krytycznie oceniają pomysły, aby to
państwo ratowało gospodarkę w cza-
sie kryzysów. Jeden z wielu, Murray N.
Rothbard, zmarły w 1995 roku, w eseju
sprzed 40-tu lat „Depresje gospodar-
cze: ich przyczyny i lekarstwa na nie",
na pytanie: Co robić, kiedy nadejdzie
okres kryzysu gospodarczego? odpowia-
dał bezkompromisowo: absolutnie nic!
W celu przywrócenia „zdrowia" gospo-
darce i zakończenia depresji najszybciej
jak się da, rząd powinien się trzymać od
niej jak najdalej. Cokolwiek zrobi, opóźni
1 zakłóci proces dostosowania gospodar-
ki do zmienionych warunków. Im mniej
zrobi, z tym większa siłą nastąpią proce-
sy naprawcze, które rynek sam realizuje.
Realizowana przez państwo pomoc go-
spodarcza zawsze powoduje przedłuże-
DYSKUSJE PANELOWE
nie kryzysu.
Ale byty, są i będą też inne poglądy.
Sztandarową postacią byl oczywiście
John Maynard Keynes. Ostatnio wielu
uważa, że jak trwoga, to do Keynesa,
neokeynesistów, Stiglitza, Krugmana
i innych. W rozmaitych tekstach lord Key-
nes przedstawiany bywa jako autor od-
powiedzialny za współczesne działania
polityków - Obamy, Browna, Sarkoziego,
Merkel oraz - na razie w mikroskali -Tu-
ska i Pawlaka. Z taką interpretacją trudno
się jednak zgodzić. Keynes zmarł w 1946
roku, prawie 63 lata temu. Czy można
go w ogóle ,nawet symbolicznie, obwi-
niać za dzisiejsze programy ratunkowe,
pakiety antykryzysowe i stymulacyjne,
obliczone na miliardy dolarów, euro, fun-
tów, ztotych? Czym innym była doktryna
interwencjonizmu, wymyślona i zastoso-
wana w latach 30. ubiegłego wieku, czym
innym są współczesne przedsięwzięcia...
Brytyjski premier Gordon Brown stał się
w grudniu 2008 roku autorem gafy, która
nie tylko wzbudziła śmiech w Izbie Gmin,
ale stała się na jakiś czas międzynarodo-
wym hitem internetowym. Odpowiadając
na zarzuty, że wspomagając prywatne
banki i obniżając stawkę VAT, pogrąża
kraj w strasznych długach, premier od-
parł: „Nie tylko ocaliliśmy świat..., ocalili-
śmy banki..." Banki, banki ponad wszyst-
ko...
Jednym z kluczy do rozwiązania pro-
blemu współczesnego sektora bankowo
finansowego w USA i innych krajach bę-
dzie próba stworzenia tzw. nowego ładu
finansoweg, co w gruncie rzeczy spro-
wadza się głównie do nowego kształtu
nadzoru i regulacji. Po czasach niedosta-
tecznej regulacji (dereguiacji) nadchodzi
stadium reregulacji. W realnym świecie
każdorazowo należy poszukiwać właści-
wych proporcji między jednym a drugim
rozwiązaniem, przy czym nigdzie nie jest
łatwo znaleźć te proporcje. Punkt równo-
wagi jest zmienny w czasie, zależąc od
wielu okoliczności. Dotyczy to m.in. wy-
boru między pełną regulacją a pełną de-
regulacją sektora bankowo - finansowe-
go (w innym ujęciu wyboru między Scyllą
„przeregulowania"a Charybdą „niedore-
gulowania"). Ze znanymi, negatywnymi
konsekwencjami związany byłby wariant
pełnej regulacji, ale i niemal całkowita
deregulacja, jak wskazuje doświadczenie
ostatnich lat, nie jest wolna od istotnych
słabości (w literaturze niejednokrotnie
podkreślano, że zbyt liberalna polityka
nadzoru odznacza się znacznym stop-
niem kryzysogenności).
Cytowany wcześniej R. Skidelsky
twierdzi, że obecny kryzys nie będzie
YSKUSJE PANELOWE
kolejnym Wielkim Kryzysem mimo roz-
maitych analogii. Są dwa zasadnicze
powody: po pierwsze rządy poszcze-
gólnych państw dysponują dziś większą
liczbą narzędzi walki z kryzysem, po dru-
gie międzynarodowa sytuacja politycz-
na jest znacznie mniej skomplikowana
niż na przełomie lat 20. i 30. ubiegłego
wieku. Wszyscy są dziś dużo bardziej
gotowi do współpracy niż przed 80. laty.
Nie bez znaczenia jest też zwykle ucze-
nie się, już raz przez to przeszliśmy i nie
POLITYKA ANTYKRYZYSOWA W POLSCE
W DWUDZIESTOLECIU MIĘDZYWOJENNYM
I OBECNIE
prof. dr hab. Józef Stanielewicz
Uniwersytet Szczeciński
Trwający od 2008 r-. kryzys gospodar-
czy jest kolejnym potwierdzeniem powta-
rzanej od osiemdziesięciu lat konstatacji,
iż wraz z podjęciem przez banki polityki
ekspansji kredytowej, polegającej na
zwiększaniu podaży pieniędzy w posta-
ci- nowych pożyczek pozostających bez
pokrycia w nowych oszczędnościach,
spontanicznie wyzwalają się procesy
wywołujące ostatecznie kryzys i recesję.
Mimo że od czasu Wielkiego Kryzysu
w 1929 r. podejmowane są mniej lub bar-
dziej skuteczne zabiegi antykryzysowe
przynoszące ożywienie gospodarcze, jest
ono nieodmiennie przerywane kolejną
ekspansją kredytową, wywołującą nowe,
powracające kryzysy. Ponieważ kryzysów
ekonomicznych nie sposób uniknąć, lecz
można jedynie im zapobiegać, należy za-
stanowić się nad wyborem i podjęciem
odpowiednich środków dla złagodzenia
ich skutków.1
W toczącej się obecnie dyskusji nad
wyborem polityki antykryzysowej sięga
się często podoświadczenia Wielkiego
Kryzysu, ożywiając po raz kolejny polemi-
kę o zasadności powrotu do keynesow-
skiej doktryny interwencyjnej, podważa-
nej przez zwolenników neoliberalizmu.
Chciałbym swój głos w dyskusji ogra-
niczyć do syntetycznego porównania
przebiegu Wielkiego Kryzysu w Polsce
i podejmowanych przez ówczesne wła-
dze polskie zabiegów antykryzysowych
z aktualną sytuacją gospodarczą kraju
i antykryzysową polityką władz. Zacznę
od przypomnienia, iż Wielki Kryzys ugo-
dził w Polską gospodarkę w sposób
12
chcemy powtarzać btędów przeszłości.
Wchodzimy w epokę kryzysu konserwa-
tyzmu, początek ery powrotu do regulacji
i interwencji państwa. Finanse zostaną
poddane kontroli: konieczna jest regula-
cja systemu bankowego, większa przej-
rzystość jego funkcjonowania, rozbijanie
wielkich banków na sieci mniejszych.
Rządy muszą wpłynąć na uproszcze-
nie instrumentów finansowych, chodzi
o powstrzymanie banków przed obra-
caniem niektórymi rodzajami aktywów.
niezwykle dotkliwy. Jego skutki mierzo-
ne spadkiem produkcji przemysłowej,
dochodu narodowego, wzrostem bez-
robocia itd. należały do najgłębszych
w świecie. Dłuższy była także przebieg
kryzysu, z którego Polska zaczęta wy-
chodzić dopiero w 1936 r. Uważa się,
iż głównymi przyczynami „specyfiki kryzy-
su" w Polsce byt agrarny charakter kraju
i zależność polskiej gospodarki od obcych
kapitałów. Dzisiaj Polska wyróżnia się tak-
że wysokim udziałem ludności wiejskiej
w ogólnym zaludnieniu, sięgającym nie-
mal 40 procent (w latach dwudziestych
na wsi mieszkało 70 procent ludności)
i dużym udziałem kapitału zagranicznego
w gospodarce. To co przed wojną było
jednak kulą u nogi polskiej gospodarki,
stało się w dobie obecnego kryzysu jej
atutem. Przedwojenna wieś, ogromnie
zadłużona (głównie kredytami wziętymi
na kupno ziemi w ramach reformy rolnej)
i obciążona dużymi podatkami, których
realna wysokość (w stosunku do cen
zboża) uległa w czasie kryzysu potroje-
niu, była z natury rzeczy silnie związa-
na z rynkiem pieniężnym. Odpowiedzią
rolników na wybuch kryzysu stata się
wzmożona podaż żywności, przybiera-
jąca formą „podaży głodowej", skutkują-
ca rozwarciem nożyc cen. W rezultacie
wieś wyzbywała się za bezcen nie tylko
nadwyżki produkcyjnej, lecz rezygno-
wała z zakupów inwestycyjnych, co
z kolei osłabiało popyt na artykuły prze-
mysłowe. Państwa nie było stać na pod-
jęcie skuteczniejszych zabiegów inter-
wencyjnych (w wypadku wsi sprowadzały
W ostatnich latach wiele solidnych ban-
ków przeksztatcito się w banki speku-
lacyjne: ich głównym celem stało się
wypracowywanie krótkoterminowych
zysków dla udziałowców, na dalszy plan
zszedł interes deponentów. Mechanizmy
globalizacji wymagają zmiany: wielkim
złem globalizacji było oparcie jej na kon-
sensusie waszyngtońskim, doktrynie cał-
kowicie wolnego rynku.
się one w zasadzie do ograniczonej akcji
oddtużeniowej), którą podjęto dopiero po
1936 roku, między innymi dzięki zaha-
mowaniu „ucieczki" kapitałów zagranicz-
nych.
Dzisiejsza wieś, która tworzy pra-
wie 2,4 milionów gospodarstw rolnych,
z których ogromna większość nie prowa-
dzi produkcji rynkowej, jest odporna na
zjawiska kryzysowe. Źródłem egzystencji
większości mieszkańców wsi (obarczo-
nych symbolicznymi podatkami i bardzo
niską opłatą ubezpieczenia emerytalnego
oraz zdrowotnego) jest, obok niewielkiej
produkcji przeznaczonej w większości
na własny użytek, pomoc unijna w po-
staci dopłat rolniczych. W ten sposób
Unia Europejska ponosi część kosztów
łagodzenia skutków kryzysu na polskiej
wsi. Pozostałą część, w tym wypłacane z
budżetu w ramach KRUS-u 14 miliardów
złotych rocznie, ponoszą mieszkańcy
miast, dla których skutki kryzysu okazu-
ją się bardziej dotkliwe, żeby wspomnieć
tylko kilkunastoprocentowe bezrobocie
omijające w zasadzie wieś. Załamanie
rynku pracy ciągnie w dół całą gospo-
darkę, powodując między innymi pro-
blemy ze spłatami kredytów, rezygnację
z zakupów, ograniczanie inwestycji
przez firmy itd. Pozostając w tym kon-
tekście należy zadać pytanie o zasad-
ność polityki interwencyjnej polegają-
cej m. in. na wypłatach dotacji dla firm,
które wstrzymują się ze zwolnieniami
pracowników. Inna sprawa, że udały
się częściowo wymuszone przez wła-
dze unijne neoliberalne zabiegi tago-
 DYSKUSJE PANELOWE

dzenia skutków kryzysu w formie „kre-
atywnej destrukcji", która doprowadza
w latach kryzysu do likwida-
cji nierentownych przedsiębiorstw,
w miejsce których powstają później
nowoczesne firmy o wysokiej pro-
dukcji dodanej, zdolne do ponosze-
nia wielkich kosztów innowacji. W ten
sposób pozbyliśmy się np. przemysłu
stoczniowego (dotyczy to zresztą ca-
łej niemal Europy), który przez ostatnie
kilka lat byt ogromnym obciążeniem
dla polskiej gospodarki. To tylko jeden
z przykładów pozytywnego oddziaływa-
nia kryzysu, który jest niekiedy nazywany
czyśćcem, przez który powinna przejść
gospodarka.2
Nie grozi nam, jak to miało miejsce
w latach Wielkiego Kryzysu, uciecz-
ka kapitałów zagranicznych. Napływ
prywatnych kapitałów inwestycyjnych
w czasach boomu został co prawda
przerwany, ale koncerny zagraniczne
wolą bardziej redukować produkcję
w starych krajach unijnych niż w Polsce,
gdzie koszty produkcji są znacznie niż-
sze niż na zachodzie Europy. Dyskon-
tujemy mimo wszystko rezultaty polityki
gospodarczej Polski ostatnich lat, która
zapobiegła większej deregulacji finansów
publicznych. W rezultacie udało się nam
stosunkowo łagodnie przejść przez „fi-
nansowe szaleństwo" które wstrząsnęło
światem. Wzrasta napływ funduszy unij-
nych, umożliwiając rozwinięcie inwestycji
publicznych, w tym infrastrukturalnych,
które pozwalają częściowo skompenso-
wać spadek inwestycji prywatnych.3
Polska gospodarka znajduje się za-
tem w sytuacji zdecydowanie korzystniej-
szej w porównaniu z okresem Wielkiego
Kryzysu, a także drugiej potowy lat trzy-
dziestych, kiedy to zabiegi antykryzyso-
we ministra Eugeniusza Kwiatkowskiego
napotykały na ogromną barierę finanso-
wą, w rezultacie czego wysiłek inwesty-
cyjny kraju został ograniczony do kilku
wybranych regionów.
Czy dotychczasowa polityka gospo-
darcza, nazywana przez niektórych „jaz-
dą na gapę" kosztem krajów unijnych,
powinna być kontynuowana? Społeczne
koszty obecnego kryzysu, a także pogłę-
biający się deficyt finansów publicznych
wskazują na pilną potrzebę zmian przede
wszystkim w polityce budżetowej a to
z kolei determinacji władz bez spogląda-
nia na „słupki poparcia społecznego".

'J. H. De Soto: Pieniądz, kredyt bankowy i cykle koniunkturalne, Instytut Ludwiga von Misea, Warszawa 2009, s. 327.
2
W. Stankiewicz: Historia my^li ekonomicznej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, s. 206 - 207. Autorem pojęcia „kre-
atywna destrukcja" był wybitny przedstawiciel austriackiej szkoły neoliberalnej Joseph Alois Schumpeter, zajmujący się m. in. badaniem
wpływu kryzysów na przywracanie równowagi w gospodarce zakłócanej przez cykle ekonomiczne.
3
Orliński pyta Ortowskiego, Dlaczego jesteśmy najlepsi, w „Gazeta Wyborcza", 7.09.2009

MIGAWKI Z FESTIWALU NA UCZELNIACH

powitanie doświadczenie z ciektym azotem trochę transportu

wyktad petna sala trochę robotyki prezentacja laserów

trochę dla intelektu na korytarzach uczelni trochę fizyki

13
ESTIWAL NA UCZELNIACH
FESTIWAL NAUKI
W POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ
dr hab. n. med. Andrzej Ciechanowicz
Prorektor ds. Nauki Pomorskiej Akademii Medycznej
dr hab. Andrzej Brodkiewicz
Z okazji IX Festiwalu Nauki, w dniu
21.09.2009 o godzinie 20.00 w studio
Polskiego Radia Szczecin miała miejsce
godzinna audycja prowadzona przez re-
daktor Annę Koprowicz na temat „Zagro-
żenia XXI wieku". Dr n. med. Magdalena
Leszczyszyn-Pynka, dr n. med. Maria
Giżewska oraz dr hab. n. med. Andrzej
Brodkiewicz rozmawiali o zakażeniach
pneumokokowych, szczepieniach oraz
racjonalizacji stosowania antybiotyko-
terapii. W drugiej części audycji prof. dr
hab. n. med. Tadeusz Brzeziński, prof. dr
hab. n. med. Przemysław Nowacki, prof.
dr hab. n. med. Wenancjusz Domaga-
ła oraz prof. dr hab. n. mecj. Zdzisława
Kornacewicz-Jach starali się przybliżyć
słuchaczom cywilizacyjne oraz moralne
zagrożenia związane z eutanazją. Audycji
wysłuchało ok. 30 000 osób!!!
Dodatkowo 25.09.2009r. odbył się
cykl wykładów w sali im. Mikołaja Koper-
nika w Samodzielnym Publicznym Szpi-
talu Klinicznym nr 2, przy ul. Powstańców
Wielkopolskich 72 (Pomorzany).
Podobnie jak w ubiegłych latach wy-
kładowcy Pomorskiej Akademii Medycz-
FESTIWAL NAUKI
W AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE
dr Stanisław Iwan
dr inż. Piotr Majzner
Akademia Morska w Szczecinie
W dniach 21 września 2009 roku
w ramach Festiwalu Nauki oraz w dniu 25
września 2009 roku w ramach Nocy Na-
ukowca odbyta się prezentacja Akademii
Morskiej dla uczniów i studentów nasze-
go regionu.
W dniu 21 września 2009 w Sali Sena-
tu wygłoszono nastepujce wykłady:
1. „Rejsy dużych statków z półkuli za-
chodniej do Europy" - prelegentem byt
mgr inż. kpt. ż. w. A. Kryżan w zastęp-
stwie inż. kpt. ż. w. Józefa Gawłowicza.
Słuchaczami byli studenci akademii Mor-
skiej - ok. 25 osób
14
nej starali się przybliżyć słuchaczom
zarówno najnowsze osiągnięcia współ-
czesnej medycyny, jak i problemy, z któ-
rymi spotyka się pacjent oraz lekarz w XXI
wieku.
Po krótkim oficjalnym otwarciu festi-
walu przez dr hab. Leszka Domańskiego,
wykład inauguracyjny pt. „Chirurgia pla-
styczna wczoraj i dzisiaj" wygłosił dr hab.
n. med. prof. w PAM Piotr Prowans.
Po 15 minutowej przerwie słucha-
cze mieli również możliwość wysłucha-
nia dwóch wspaniałych wykładów prof.
T. Brzezińskiego pt. „ Eutanazja - śmierć
z litości?" oraz „Medycyna niekonwen-
cjonalna - przeciwnik czy sojusznik me-
dycyny współczesnej?". Kolejny wykład
pt. "Genetyka XXI wieku" wygłoszony zo-
stał przez dr hab. n. med. Tadeusza Dęb-
niaka. Cykl wykładów zakończyła prezn-
tacja prof. dr hab. n. med. Bogusława
Machalińskiego pt. „Komórki macierzyste
- wyzwanie dla medycyny XXI wieku",
który w pasjonujący sposób przedstawił
słuchaczom potencjalną rolę komórek
macierzystych, wielkie nadzieje, które
wiążemy z ich szerokim wykorzystaniem
2. „Nowoczesne rozwiązania siłowni
okrętowych morskich statków floty han-
dlowej" - prelegentami byli dr inż. Jaro-
sław Myśków, i dr inż. Tadeusz Borkow-
ski. Słuchaczami byli studenci akademii
Morskiej - ok. 25 osób
3. „Współczesne metody zapewnienia
stateczności statków" - prelegentem był
dr inż. Zbigniew Szozda. Słuchaczami
byli nauczyciele z Technikum Morskiego
w Szczecinie - 2 osoby.
4. „Komputerowe wspomaganie pro-
jektowania" - prelegentem byt mgr inż.
Waldemar Kostrzewa. Słuchaczami byli
w medycynie ale również problemy które
się z tym łączą.
Wykłady cieszyły się bardzo dużą po-
pularnością. Należy podkreślić iż, pomi-
mo bardzo dużej liczby miejsc na sali im.
M. Kopernika (ok. 300 miejsc), w czasie
kilku prezentacji, dla wielu uczestników
zabrakło miejsc siedzących na krzesłach
(wysłuchali wykłady siedząc na scho-
dach pomiędzy rzędami !). Po zakończo-
nych prezentacjach prelegenci otrzymali
zasłużone brawa.
Jak w latach poprzednich, przepro-
wadzenie IX Zachodniopomorskiego Fe-
stiwalu Nauki w PAM było możliwe przy
wielkim zaangażowaniu Prorektora ds.
Nauki prof.dr hab. n. med. Andrzeja Cie-
chanowicza, pani mgr Krystyny Kondrat
- kierowniczki Działu Nauki i Współpracy
z Zagranicą PAM, pełnomocników JM
Rektora PAM: dr hab. Andrzeja Brod-
kiewicza, dr hab. Leszka Domańskiego
oraz wszystkich wcześniej wymienionych
wykładowców, studentów oraz pracowni-
ków obsługi technicznej sali wykładowej.
uczniowie Technikum Morskiego - ok.
30 osób.
5. „Nowoczesne technologie w logistyce
i transporcie", prelegentem byt - dr Sta-
nisław Iwan. Słuchaczami byli studenci
akademii Morskiej - ok. 10 osób.
W godzinach 14.15 - 16.15 odbyto
się spotkanie panelowe pod tytułem:
„Piractwo, terroryzm morski i inne zagro-
żenia - walka z nimi i sposoby prewencji"
Moderatorem spotkania byt mgr inż.

kpt. ż. w. Mirosław Wielgosz (w zastęp-
stwie mgr inż. kpt. ż. w. Jacka Frydec-
kiego)
Prelegentami byli:
• mgr inż. kpt. ż. w. Remigiusz
Dzikowski,
• mgr inż. kpt. ż. w. Mirosław
Wielgosz,
• mgr inż. Korolina Cieszyńska (w za-
stępstwie mgr inż. kpt. ż. w. Jacka Fry-
deckiego).
Słuchaczami byli studenci akademii
Morskiej, kierunku Ratownictwo Morskie
ok. 20 osób
W Trakcie prezentacji do zwiedzania i
pokazów udostępniono:
• planetarium,
• symulator siłowni okrętowej,
• symulator nawigacyjny,
• laboratorium siłowni okrętowej.
Zwiedzanie wymienionych laborato-
riów odbywało się grupach po ok. 10-
12 osób, oprowadzającymi po uczelni
byli studenci II roku Akademii Morskiej.
UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI
PODZIELMY SIĘ NASZA PASJĄ NAUKOWA-
dr hab. Ewa Komorowska, prof. US i dr Andrzej Wiśniewski
Pełnomocnicy Rektora Uniwersytetu Szczecińskiego ds. Festiwalu Nauki
Szczecin, miasto konotujące się
w świadomości Polaków jako środo-
wisko ludzi morza, stopniowo zyskuje
nowe oblicze - ośrodka nauki i kultury
Pomorza Zachodniego. Niebagatelną
rolę w tym procesie odgrywa odbywa-
jący się corocznie już od dziewięciu lat
Festiwal Nauki1, organizowany przez
Szczecińskie Towarzystwo Naukowe
we współpracy z wszystkimi uczelniami
wyższymi Szczecina, w tym Uniwersyte-
tu Szczecińskiego. To trwające tydzień
od 19-27 września 2009 roku spotkanie
wybitnych przedstawicieli nauki szcze-
cińskiej ze środowiskiem Szczecina
i Koszalina jest nie tyko pomostem łą-
czącym różne, często odległe dziedziny
nauk, lecz równocześnie ogniwem spa-
jającym środowisko akademickie z mło-
dzieżą szkolną i mieszkańcami miasta.
Tradycyjnie Uniwersytet Szczeciński
zaproponował bogaty program naukowy
i kulturalny. W pracę zaangażowały się
wszystkie wydziały Uniwersytetu Szcze-
cińskiego. Do wygłoszenia wykładów
W laboratoriach prezentacji dokonywali
doświadczeni wykładowcy uczelni.
W zwiedzaniu wspomnianych la-
boratoriów uczestniczyli uczniowie
Technikum Morskiego ze Szczecina,
Gimnazjum z Goleniowa oraz Szkoły
Podstawowej nr 54, łącznie ok. 70 osób.
Ponadto udostępniono zwiedzanie
mostka nawigacyjnego i siłowni okrę-
towej statku szkolno-badawczego„Na-
wigator XXI" stojącego przy nabrzeżu
na ulicy Jana z Kolna. Statek zwiedziło
ok. 50 osób. Po statku oprowadzali oraz
dbali o bezpieczeństwo zwiedzających
studenci akademii oraz załoga statku.
W ramach Nocy Naukowca do zwie-
dzania udostępniono:
• planetarium,
• symulator siłowni okrętowej,
• symulator nawigacyjny,
• laboratorium siłowni okrętowej,
• laboratorium map nawigacyjnych
- ECDIS,
• laboratorium radarów,
• Centrum Inżynierii Ruchu
Morskiego,
• statek szkolno-badawczy
zaproszeni zostali naukowcy obdarzeni
darem przekazywania wiedzy, którzy
mają niezwykłą zdolność „rozpalania"
w słuchaczach pasji naukowej. Tego
typu uzdolnienia - klarownego, jasnego,
a równocześnie ciekawego wykładu
są na Festiwalu Nauki bardzo istotne
ze względu na obecność młodych słu-
chaczy. Byli nimi bowiem, jak zwykle,
gimnazjaliści, licealiści z nauczycielami,
a także studenci kierunków humanistycz-
nych. W tym roku gościliśmy, między
innymi, z Nowogardu II Liceum Ogólno-
kształcące pod opieką Kornelii Szten-
giert oraz Zespół Szkół Ogólnokształcą-
cych nr 1 i LO im. ppor E. Gierczaka pod
opieką Doroty Buriak i Katarzyny Mań-
kowskiej, z Goleniowa ZSP i 1LO pod
opieką Sabiny Olech, Beaty Kebińskiej
i Joanny Grzeszczuk, z Pyrzyc Zespół
Szkół Nr 1 pod opieką Sylwi Lewandow-
skiej-Baran oraz Zespół Szkół ze Świno-
ujścia, jak również szkoły szczecińskie -
Liceum Ogólnokształcące z Oddzia-
łami Integracyjnymi pod opieką Li-
FESTIWAL NA UCZELNIACH
„Nawigator XXI".
Zwiedzanie odbywało się grupach
po ok. 10-12 osób, oprowadzającymi
po uczelni byli studenci II roku Akade-
mii Morskiej. W laboratoriach prezentacji
dokonywali doświadczeni wykładowcy
uczelni.
Łącznie uczelnie zwiedziło ok. 300
osób, podobna liczba osób zwiedziła
statek „Nawigator XXI".
Podsumowanie
Obchody IX Zachodniopomor-
skiego Festiwalu Nauki przebiegały
w sposób niezakłócony, Liczba osób
uczestnicząca w prezentacji możliwo-
ści dydaktycznych i naukowo - badaw-
czych Akademii Morskiej była znacząca,
szczególnie w Noc Naukowca. Niestety,
na uwagę zasługuje niskie zaintere-
sowanie wykładami zorganizowanymi
w ramach obchodów Festiwalu Nauki
oraz małe zainteresowanie sesją pa-
nelową. Rozważymy, czy w przyszłości
kosztem wykładów nie zwiększyć oferty
prezentacji laboratoriów i symulatorów.
dii Kuczyńskiej, Gimnazjum nr 46
z Oddziałami Dwujęzycznymi oraz V Li-
ceum Ogólnokształcące itd. Nie zabra-
kło również osób starszych, zaintereso-
wanych różną problematyką naukową
i jak co roku dopisali słuchacze Uniwer-
sytetu Trzeciego Wieku.
Opiekę nad Festiwalem sprawo-
wali wyznaczeni przez Rektora pełno-
mocnicy w osobach: piszącej te słowa
z Wydziału Filologicznego i dr Andrzeja
Wiśniewskiego z Wydziału Matematycz-
no-Fizycznego.
Co roku obserwuje się rosnące za-
interesowanie i poszerzanie grupy słu-
chaczy o młodzież spoza Szczecina.
Toteż od zeszłego roku zaproponowa-
no bardziej wygodną dla uczestników
formę spotkań naukowych, skoncentro-
wany został bowiem program nauko-
wy czterech wydziałów: Filologiczne-
go, Humanistycznego, Prawnego oraz
Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
w jednym dniu (poniedziałek) i miejscu,
czyli na Wydziale Nauk Ekonomicz-
15
FESTIWAL NA UCZELNIACH
nych i Zarządzania US (budynek przy
ul. Mickiewicza 64/66.). Wyktady i zaję-
cia odbywały się równolegle, tak więc
uczestnicy Festiwalu mogli, bez potrze-
by „krążenia" komunikacją miejską po
Szczecinie, przenosić się z sali do sali
na wyktady, zgodne z ich zaintereso-
waniami. Takie rozwiązanie umożliwiło
o wiele większe uczestnictwo w przygo-
towanym programie naukowym. Ogótem
w wykładach w części wyróżnionych wy-
działów uczestniczyło około 2000 słu-
chaczy.
Uroczystego otwarcia IX Zachodnio-
pomorskiego Festiwalu Nauki na Uni-
wersytecie Szczecińskim dokonała prof.
Mirosława Gazińska, Prorektor ds. Stu-
dentów Uniwersytetu Szczecińskiego.
Otwarcie odbyto się w budynku Wydzia-
łu Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
US.
Ogromnym zainteresowanym w tej
edycji festiwalowej cieszyły się wykłady
filologiczne. Część filologiczna obfitowa-
ła w wyktady ze wszystkich specjalno-
ści: anglistycznej, w którą wprowadziła
mitami i symbolami amerykańskiego
stylu życia mgr Anna Łakowicz-Dopiera
oraz opisem świata „Władcy Pierścieni"
J.R. Tolkiena dr Julita Rydlewska, do
metaforyki języka angielskiego zaś się-
gnęła mgr Adrianna Goldman. Dużym
zainteresowaniem cieszyły się wykłady
z zakresu językoznawstwa: o grzeczno-
ści w języku polityków mówita Agnieszka
Krzanowska, o zapożyczeniach w gwa-
rze studenckiej - dr Dorota Dziadosz,
o barwach w języku - pisząca te słowa,
a o języku internetu mgr Rafał Sidoro-
wicz. Nie brakowało również interesu-
jących wykładów z zakresu kulturologii
czy literatury. Tak na przykład prof. Miro-
stawa Koztowska wprowadziła słuchaczy
w świat aktorki Nuny Mtodziejowskiej-
Szczurkiewicz, dr Piotr Krupiński mówił
0 Gatczyńskim w Szczecinie, a dr Andrzej
Wątorski przestawi) literaturę ukraińską
w pigułce, dr Jerzy Żywczak zaś otwierał
przed słuchaczami frankofońską litera-
turę afrykańską. Równolegle odbywały
się inne tematycznie części, gdzie, mię-
dzy innymi, dr Ewa Kochan przedstawiła
utopię po polski, prof. Benon Zbigniew
Szatek określił rolę heurystyki w bada-
niu pochodzenia cywilizacji europejskiej
czy mgr Sylwia Bąkowska zapoznała
słuchaczy z niezmiennymi prawami mar-
ketingu. Równolegle z wykładami w bu-
dynku Wydziału Nauk Ekonomicznych
1 Zarządzania, odbywał się Dzień Huma-
nisty, zorganizowany przez pracowników
Instytutu Historii i Stosunków Międzyna-
rodowych, w budynku Wydziału Huma-
16
nistycznego, przy ul. Krakowskiej. Pro-
gram przedstawiony przez Instytut byt
imponujący: począwszy od debaty na-
ukowej na temat Szczecina i wizji rozwo-
ju miasta, w której wzięli udział, prof. Ra-
dosław Gaziński, prof. Zygmunt Szuldka,
prof. Edward Włodarczyk, dr Alina Hut-
nikiewicz, prezydent Miasta Szczecin
Piotr Krzystek, poprzez prezentacje kót
naukowych, multimedialne, fotograficz-
ne aż po pokazy zabytkowych samo-
chodów z możliwością przejazdu nimi
i prezentacje filmów dokumentalnych
0 tematyce szczecińskiej z komentarzem
historycznym dr. Eryka Krasuckiego.
W Festiwalu prezentował się również
Wydział Teologiczny, który zapropo-
nował tematykę, między innymi, życia
1 męczeństwa ks. Jerzego Popiełuszki
w badaniach historycznych (ks. dr hab.
Grzegorz Wejman) czy przedstawionej
przez studentów tematyki kryzysu doby
postmodernizmu i wskazówek życia dla
młodzieży zawartych w „Miłości i odpo-
wiedzialności" Karola Wojtyty.
Na Wydziale Matematyczno-Fizycz-
nym gtówne imprezy festiwalowe odbyty
się w środę 23 października. W tym dniu
w godzinach przedpołudniowych w auli
wydziału uczestnicy festiwalu mieli oka-
zję wysłuchać kilku wykładów z dziedzi-
ny matematyki, fizyki i astronomii. Szcze-
gólne zainteresowanie wzbudził wykłady:
prof. Adama Bechlera na temat fal elek-
tromagnetycznych, ilustrowany poka-
zem szeregu efektownych doświadczeń
oraz prof. Ewy Suszkiewicz o planetach
i czarnych dziurach, wygłoszony za nią
w zastępstwie przez mgr Edytę Podlew-
ską.
Tego samego dnia w godzinach po-
południowych w auli wydziatu miała
miejsce ciekawa dyskusja panelowa zor-
ganizowana z okazji Międzynarodowego
Roku Astronomii na temat „Nasze miej-
sce we Wszechświecie: epokowe odkry-
cia w astronomii". Oprócz pracowników
wydziatu wzięło w niej udział dwóch za-
proszonych specjalnie z tej okazji gości,
wybitnych astronomów polskich - prof.
Marek Sarna, dyrektor Centrum Astrono-
micznego im. M. Kopernika w Warszawie
oraz prof. Maciej Konarski z Centrum
Astronomicznego w Toruniu.
Jak co roku, goście festiwalu mieli
okazje odwiedzać codziennie wystawy
EUREKI - główną w Domu Marynarza,
filię astronomiczną Eureki w Muzeum
Narodowym oraz pokazy doświadczeń:
Foucoulta w wieży zamkowej i aku-
stycznej wersji doświadczenia Younga
w schronisku młodzieżowym Cuma.
Nowością festiwalu były codzienne od
poniedziałku do piątku wieczorne obser-
wacje nieba przed głównym wejściem
do budynku Wydziatu Matematyczno
-Fizycznego.
Na Wydziale Nauk Przyrodniczych
w ramach tegorocznego festiwalu odby-
ty się prezentacje laboratoryjne, wyktady
oraz wycieczki terenowe2. Szczególnie
szeroka była gama zaproponowanych
gościom festiwalu pokazów i prezentacji
laboratoryjnych. Wszystkie one cieszyły
się bardzo dużą frekwencją i zaintereso-
waniem. Ich uczestnikami byli gtównie
uczniowie gimnazjów i liceów szczeciń-
skich oraz goście spoza Szczecina.
W Katedrze Zoologii Ogól-
nej, kierowanej przez prof. Józefa
Domagałę, uczestnicy festiwalu mogli zo-
baczyć prezentacje technik stosowanych
do badania zwierząt wodnych. Ich współ-
autorem była dr Małgorzata Pilecka-
Rapacz. Natomiast w Katedrze Takso-
nomii i Fitogeografii można się było
zapoznać z oznaczaniem roślin i z wy-
stępowaniem obcych gatunków roślin
na terenie Województwa Zachodnio-
pomorskiego oraz z lichenoindykacją.
Prezentacja została wykonana przez
dr Beatę Bosiacką, dr Monikę Myśliwy
i dr Edytę Stępień. Pracownicy Katedry
Genetyki, kierowanej przez prof. Bogu-
mitę Skotarczak, organizowali różnego
typu pokazy, np. jak izoluje się DNA, jak
przebiega analiza PCR i elektroforeza
kwasów nukleinowych. Z kolei w Kate-
drze Ekologii i Ochrony Środowiska, kie-
rowanej przez prof. Macieja Rogalskiego,
dr Izabela Rząd przedstawiła ekologicz-
nie badanie pasożytów. Szczególnym
zainteresowaniem cieszyły się pokazy
w Katedrze Biologii Komórki, kierowanej
przez prof. Stanisławę Rogalską, gdzie
dr Renata Stomińska-Walkowiak, dr Mag-
dalena Achrem, mgr Anna Kalinka i mgr
Izabela Szućko prezentowały uczniom
z liceów i gimnazjów, komórkę pod mi-
kroskopem i chromosomy eukariotyczne
jako siedlisko genów. Ponadto odbyty
się zajęcia w laboratorium mikrobiolo-
gicznym, które prowadziła dr Małgorza-
ta Pawlikowska z Katedry Mikrobiologii
i Immunologii. Uczestnicy festiwalu
mieli też możność wysłuchania szere-
gu wykładów i pokazów: prof. Marian
Ciaciura mówił o samobójstwie ekolo-
gicznym Inków, prof. Józef Domagała
o restytucji ryb wędrownych na Pomorzu
Zachodnim, prof. Gorzystaw Poleszczuk
o procesach biohydrogeochemicznych,
prof. Agnieszka Popielą o historii roz-
woju roślinności leśnej na Pomorzu,
a pracownicy Katedry Zoologii Bez-
kręgowców, kierowanej przez dr. hab.

Andrzeja Zawala, mówili na temat tego,
co „wokót nas lata, ptywa i chodzi". To-
też w środę 23 września pracownicy
Wydziału Nauk Przyrodniczych wygłosili
w sumie 12 referatów. Sesji przewodni-
czył prof. Józef Domagała. O zaintereso-
waniu tematyką wykładów może świad-
czyć nie tylko spora frekwencja, ale
również ożywiona dyskusja po niemal
każdym wygłoszonym referacie.
W ramach zajęć festiwalowych odby-
ła się wycieczka terenowa do rezerwatu
Bielinek nad Odrą, prowadzona przez
dr Bożenę Prajs i dr Małgorzatę Stasin-
ską, z Katedry Botaniki Ogólnej.
Po raz pierwszy do Festiwalu Nauki
włączył się w tym roku nowopowstały
Wydział Nauki o Ziemi, w ramach któ-
rego zostały wygłoszone trzy wykłady:
prof. Ryszarda Borówki na temat ewo-
lucji krajobrazu Niziny Szczecińskiej
w ciągu ostatnich 35 lat, prof. Marka Dut-
kowskiego o ewaluacji polityki lokalnej
i regionalnej oraz prof. Ewy Szczepań-
skiej o różnicach metabolizmu kobiet
i mężczyzn. Odbył się też pokaz zasto-
sowania techniki geopozycjonowania
'Informacje z Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki w mniejszym zakresie treściowym zostały zamieszczone również w Przeglądzie
Uniwersyteckim US w numerze październikowym z 2009 roku.
Przy przygotowywaniu części sprawozdania o przebiegu festiwalu na Wydziale Nauk Przyrodniczych wykorzystane zostały szczegółowe
informacje przygotowane przez prof. dr hab. Stanisławę Rogalską z Katedry Biologii Komórki, Wydział Nauk Przyrodniczych.
FESTIWAL NAUKI W BIBLIOTECE GŁÓWNEJ
UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO
mgr Urszula Ganakowska
Sekretarz naukowy BG US
W tym roku spotkania festiwalowe
w Bibliotece Uniwersytetu Szczecińskie-
go odbyty się w dniu 21 i 22 września.
Wykłady połączone z praktyczną
prezentacją w formie „poradnika dla ma-
turzystów i nie tylko" jak co roku licznie
zgromadziły zainteresowanych tematem
maturzystów szkół szczecińskich. „Bi-
bliografia załącznikowa a dokumenty
elektroniczne wg nowych norm" oraz
„Przypisy czyli powołania wg nowych
norm" to spotkania cieszące się od lat
powodzeniem. Autorką prezentacji jest
kierownik Oddziału Opracowania BG US
Małgorzata Szymańska.
O „Metodologii pracy naukowej, czyli
jak się uczyć żeby się nie zmęczyć" mó-
wiła Dorota Gili - Tarnowska, kierownik
Biblioteki Filologii Polskiej i Słowiańskiej
FESTIWAL NA UCZELNIACH
satelitarnego GPS oraz kilka prezentacji jącym charakterem zaprosił do udziału
- o zastosowaniach teledetekcji i sys- w spotkaniach naukowych ludzi różnych
temów informacji geograficznej (GIS) środowisk i zawodów, a wykładowcy
w pracach dyplomowych, w badaniach mieli możność podzielić się swymi pasja-
przestępczości w mieście i w badaniach mi naukowymi ze środowiskiem Szcze-
strefy brzegowej oraz wskaźnikach cina, ilustrując tym samym wzrastającą
zrównoważenia rozwoju wielkich miast. rolę nauki na Pomorzu Zachodnim.
W ramach festiwalu miat też miejsce
Dzień otwarty Muzeum Geologicznego
oraz odbyty się projekcje filmów geogra-
ficznych BBC.
Warto podkreślić udział Katedry Bio-
logii Komórki w Nocy Naukowców. Na-
miot, gdzie pracownicy Katedry razem
z magistrantami pokazywali różne tech-
niki badania komórek, byt dosłownie
oblegany przez widzów w różnym wieku.
Ich wielkie zainteresowanie było nagro-
dą za trud poniesiony w organizację tego
pokazu.
Należy również nadmienić, że spo-
tkania festiwalowe uświęcił jak co roku
spektakl Teatru Akademickiego Uniwer-
sytetu Szczecińskiego pt. „Nowator"
w reżyserii Krzysztofa Ganczarskiego.
Cieszy fakt, iż IX Zachodniopomorski
Festiwal Nauki swoim wszechogarnia-
Uniwersytetu Szczecińskiego.
Oddział Informacji Naukowej przygo-
tował pokaz multimedialny poświęcony
„Panoramie książki" oraz „Historii bi-
bliotek".
Andrzej Bochniarz, kierownik Cen-
trum Informacji i Dokumentacji Europej-
skiej BG US zaprezentował „Programy
i inicjatywy Unii Europejskiej wspierają-
ce aktywność młodzieży szkolnej".
Krystyna Borówka z Działu Zbiorów
Specjalnych przygotowała wystawę
„Szczecin na widokówkach" .
W imprezach zorganizowanych
przez bibliotekę udział wzięli uczniowie
szkół średnich, podstawowych a także,
co było dla nas miłym zaskoczeniem,
przedszkolaki.
17
FESTIWAL NA UCZELNIACH
PROCES INWAZJI ROŚLIN
NA TERENIE MIASTA SZCZECINA
mgr Agnieszka Kochanek
Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów Zieleni
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
W krajobrazie miejskim ostojami przy-
rody na skalę lokalną są obszary leśne,
zadrzewienia, szpalery drzew bądź po-
jedyncze gatunki roślin. Rola, jaką śro-
dowiska te mogą odgrywać jako ostoje
różnych gatunków roślin oraz zwierząt,
zależy w dużej mierze od ich ochrony
przed chemizacją środowiska oraz eks-
pansją obcych gatunków roślin. Rośliny
inwazyjne są to organizmy, które przy
udziale człowieka zostały introdukowane
(świadomie lub przypadkowo) poza ob-
szar swojego naturalnego występowania
i są na tyle ekspansywne, że zagrażają
rodzimej florze.
Szczecin z racji geograficznego po-
tożenia (miasto portowe) oraz dobrze
rozwiniętej sieci komunikacyjnej jest
dogodnym obszarem dla osiedlania się
gatunków obcych. Wielkość populacji
inwazyjnych gatunków na terenie mia-
sta Szczecina jest stosunkowo duża
w porównaniu do innych regionów Polski.
Z kilkudziesięciu gatunków stwierdzo-
nych w granicach naszego kraju, do naj-
groźniejszych występujących na obsza-
rze Szczecina można zaliczyć: rdestowca
ostrokończystego Reynoutria japonica
Houtt, nawfoć kanadyjską Solidago ca-
nadensis L. i nawtoć późną Solidago
gigantea Aiton, niecierpka drobnokwiato-
wego Impatiens parviflora DC. i niecierp-
ka gruczotowatego Impatiens glandulife-
ra Royle, dąb czerwony Quercus rubra L,
rabinie akacjową Robinia pseudacacia L,
rukiewnika wschodniego Bunias orien-
talis L, słonecznik bulwiasty Helianthus
tuberosus L. i barszcz sosnowskiego He-
racleum sosnovskyi Manden.
Nie ma obecnie miejsc na Ziemi, któ-
re bytyby całkowicie wolne od inwazji
biologicznych. Nasz kraj nie jest pod
tym względem wyjątkiem. W Polsce, na
ponad 3500 gatunków roślin naczynio-
wych około 1/3 stanowią rośliny obce-
go pochodzenia. Część z nich to tylko
chwilowi „goście" na naszym obszarze.
Gatunki obce zadomowione na state
w granicach Polski to grupa około 460
roślin, spośród nich około 30 uznaje
się obecnie za gatunki inwazyjne. Naj-
bardziej widoczne zagrożenia związane
z roślinami inwazyjnymi na terenie Pol-
ski występują na zachodzie i południu
18
kraju - tam, gdzie środowisko natural-
ne zostało najsilniej zdegradowane.
W Polsce wschodniej, w szczególności
na pótnocno-wschodnich krańcach kra-
ju, problem ten występował w bardzo
ograniczonej formie. W ciągu ostatnich
kilkunastu lat, obserwuje się stopnio-
wą ekspansję gatunków inwazyjnych
i na te obszary. Na Suwalszczyźnie, istot-
nym czynnikiem hamującym ekspansje
gatunków inwazyjnych byt ostry klimat
regionu. Jednak wraz z ocieplaniem kli-
matu bodziec ten utracił swoje znacze-
nie.
Skutki rozprzestrzeniania się gatun-
ków inwazyjnych uznaje się za jedną
z najpoważniejszych przyczyn zmniej-
szania różnorodności biologicznej
w skali lokalnej, jak i globalnej. Pojawie-
nie się roślin inwazyjnych w ekosyste-
mach może spowodować daleko idące
zmiany w środowisku przyrodniczym
- doprowadzić do degradacji: szaty
roślinnej i walorów estetycznych kra-
jobrazu. Gatunki te eliminują bowiem
rodzime gatunki ze środowiska. Często
tworzą zwarte, jednogatunkowe tany
uniemożliwiające rozwój jakichkolwiek
innych roślin. Powoduje to drastyczne
zubożenie flory danego terenu, co ma
również wpływ na pozostałe grupy or-
ganizmów. W naturalnych lasach liścia-
stych naszej strefy klimatycznej na 250
m2, można zwykle znaleźć od kilkudzie-
sięciu, do ponad 100 gatunków roślin.
W skrajnych przypadkach, w miejscach
opanowanych przez inwazyjne gatunki
obce ilość gatunków spada czasem do
zaledwie 5-6. Tak drastyczne ograni-
czenie bioróżnorodności ma wpływ nie
tylko na samą przyrodę, lecz w przy-
szłości może stanowić zagrożenie dla
egzystencji człowieka. Część gatunków
inwazyjnych powoduje straty w gospo-
darce człowieka lub stanowi zagrożenie
dla jego zdrowia (barszcz Sosnowskiego
Heracleum sosnovskyi czy rdestowiec
ostrokończysty Reynoutria japonica).
Konieczność podejmowania działań
zmierzających do ograniczenia nega-
tywnego wpływu gatunków inwazyjnych
obcego pochodzenia na lokalne zasoby
różnorodności biologicznej podkreślają
konwencje międzynarodowe: Konwen-
cja o Ochronie Różnorodności Biologicz-
nej, Konwencja Berneńska, Konwencja
Ramsarska. Działania wobec gatunków
inwazyjnych powinny być oparte na
podejściu trzystopniowym zalecanym
przez Konwencję o Różnorodności Bio-
logicznej: po pierwsze zapobieganie, po
drugie wczesne wykrywanie i szybkie
usuwanie gatunków obcych, po trzecie
- izolacja i długoterminowe działania
kontrolne.
Postępująca urbanizacja i industria-
lizacja powoduje wyraźne zmiany jako-
ściowe i ilościowe w składzie gatunko-
wym flory wielu regionów Polski, także
obszaru miasta Szczecina. Gatunki obce
roślin, które osiedliły się na obszarze
Szczecina stanowią dziś istotny składnik
flory regionu. Większość tych gatunków
nie jest zdolna do konkurencji z dobrze
przystosowanymi do miejscowych wa-
runków, gatunkami rodzimymi i pojawia
się tylko efemerycznie. Znaczna jednak
część zadomawia się trwale, a niektóre
są na tyle ekspansywne, że zagrażają na-
turalnej szacie roślinnej regionu. Dlatego
też prawidłowe rozpoznanie oraz prze-
ciwdziałanie rozprzestrzenianiu się tych
roślin w Polsce ma olbrzymie znaczenie
dla utrzymania rodzimych gatunków i lo-
kalnych ekosystemów oraz w celu zapo-
biegania stratom ekonomicznym.
Barszcz Sosnowskiego
Heracleum sosnovskyi Manden. o gigan-
tycznych rozmiarach rozprzestrzeniający
się w dzielnicy Szczecina Warszewo.

Łanowo występujący w sąsiedztwie
torów kolejowych rdestowiec ostro-
kończysty Reynoutria japonica Houtt.
w okresie kwitnienia.
FESTIWAL NAUKI
W ZACHODNIOPOMORSKIM UNIWERSYTECIE TECHNOLO-
GICZNYM NA WYDZIAŁACH DAWNEJ AKADEMII ROLNICZEJ
dr. hab. Wanda Bacieczko prof. nadzw. ZUT
Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów Zieleni
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
W tym roku już po raz dziewiąty,
w ostatnim tygodniu września, we
wszystkich ośrodkach naukowych
Szczecina i Koszalina miat miejsce Za-
chodniopomorski Festiwal Nauki. Mimo,
że jesteśmy już jedną uczelnią po fuzji
z Politechniką Szczecińską, Festiwal Na-
uki odbywa) się w macierzystych daw-
nych ośrodkach naukowych. W Akademii
Rolniczej spotkania miały miejsce w dniu
22-09-2009 r. i przede wszystkim w gma-
chu przy ul. Słowackiego 17.
Oficjalnego otwarcia IX Zachodnio-
pomorskiego Festiwalu Nauki w Akademii
Rolniczej, w zastępstwie JM Rektora Za-
chodniopomorskiego Uniwersytetu Tech-
nologicznego, dokonat Dziekan Wydzia-
łu Kształtowania Środowiska i Rolnictwa
- prof. dr hab. Aleksander Brzóstowicz.
Jak co roku problematyka spotkań
była skierowana głównie do młodzieży
różnych typów szkól województwa za-
chodniopomorskiego - szkół podstawo-
wych, gimnazjów, liceów i szkół zawodo-
wych. W spotkaniach w Naszej Uczelni
uczestniczyli :
1. Młodzież z Zespołu Szkół
Ogrodniczych w Szczecinie Zdrojach,
2. Młodzież z Zespołu Szkól
Budowlanych w Szczecinie,
3. Młodzież z Zespołu Szkół
Nr 2 w Choszcznie,
•i
Nawtoć kanadyjska Solidago cana-
densis L. wypierająca gatunki rodzime
z siedlisk antropogenicznych - dzielnica
Bukowo.
4. Młodzież z Zasadniczej
Szkoły Nr 13 w Szczecinie,
5. Młodzież z Gimnazjum Nr 31
w Szczecinie,
6. Młodzież z Zespołu Szkół
Nr 2 w Stargardzie Szczecińskim,
7. Słuchacze z Uniwersytetu Trzeciego
Wieku i inni zainteresowani goście,
8. Pracownicy, doktoranci i studenci
z byłej Akademii Rolniczej.
Ogółem we wszystkich spotkaniach
uczestniczyło około 2596 osób. Miały
one różny charakter. Naukowcy, którzy
je przygotowali (42 osoby) wybrali formę:
referatu z wykorzystaniem aparatury mul-
timedialnej, zajęć w laboratorium, warsz-
tatów, pokazów i wystaw.
W Festiwal zaangażowali się licznie
pracownicy z Katedry Roślin Ozdob-
nych (7 osób), z Katedry Dendrologii
i Kształtowania Terenów Zieleni (5 osób),
z Zakładu Warzywnictwa (4 osoby) i inni
(Program Festiwalu 2009). Największym
zainteresowaniem w tym roku cieszyły
się następujące spotkania:
1. Slow food, fast food - tradycja
i współczesność w żywieniu człowieka.
Dr hab. Teresa Seidler prof. nadzw. ZUT
z Zakładu Podstaw Żywienia Człowieka
W spotkaniu tym autorka przedstawi-
ła zagadnienia związane ze spożyciem
żywności typu Fast food i żywności tra-
FESTIWAL. NA UCZELNIACH
Niecierpek gruczotowaty Impatiens
glandulifera Royle o pięknych, barwnych
kwiatach, masowo występujący na tere-
nach podmokłych w okolicach Jeziora
Dąbskiego.
dycyjnej w Polsce i na świecie. Przedsta-
wiła także czynniki wpływające na wzrost
i zainteresowania tego rodzaju żywno-
ścią, jej wartość żywieniową, aspekty go-
spodarcze i kulturowe. Ponadto wyjaśniła
pojęcia związane z rejestracją i dystrybu-
cją żywności tradycyjnej, jej umocnienie
prawne i perspektywy rozwoju.
2. Zioła nie tylko w kuchni
Prof. dr hab. Dorota Jadczak prof. nadzw.
ZUT z Zakładu Warzywnictwa
Podczas spotkania na temat wykorzy-
stania ziół nie tylko w kuchni, odbyt się
także pokaz kosmetyków naturalnych,
olejków eterycznych oraz olei roślinnych,
co zwiększyło jeszcze bardziej zaintere-
sowanie problemem.
3. Proces inwazji roślin na terenie miasta
Szczecina
Mgr Agnieszka Kochanek z Katedry
Dendrologii i Kształtowania Terenów
Zieleni
Autorka zapoznała słuchaczy z gatun-
kami inwazyjnymi, jakie rozprzestrzeniają
się na terenie miasta Szczecina. Pokaza-
ła na zdjęciach jak one wyglądają, czym
się wyróżniają spośród innych roślin, czy
mają wpływ na obecną szatę roślinną
miasta, jak należy z nimi walczyć jeżeli
zagrażają naszej rodzimej florze. Słu-
chacze wysłuchali autorkę (doktorantkę)
z wielkim zainteresowaniem.
19
FESTIWAL NA UCZELNIACH
4. Storczyki znane i mato znane
Dr inż. Piotr Żurawik z Katedry Roślin
Ozdobnych
Spotkanie to przybliżyło słuchaczom
grupę roślin bardzo interesujących pod
względem estetycznym i pod względem
budowy kwiatów i sposobów ich roz-
mnażania. Autor zamierzał też zapoznać
słuchaczy z gatunkami egzotycznymi
storczyków uprawianymi w różnych po-
mieszczeniach i występującymi w natu-
ralnych warunkach w Polsce.
5. Efekty kształcenia architektów
krajobrazu - prezentacja multimedialna
prac magisterskich
dr inż. Małgorzata Nowakowska
z Katedry Dendrologii i Kształtowania
Terenów Zieleni
Na tym spotkaniu uczestnicy (ponad
60 osób) zapoznali się z efektami kształ-
cenia architektów krajobrazu oraz z pro-
cesem powstawania pracy dyplomowej
- od wyboru tematu, poprzez różne eta-
py pracy aż do obrony, na konkretnych
3 przykładach, które byty ilustrowane na
ekranie. Ponadto przedstawiono poten-
cjalne możliwości wykonywania zawodu
w omawianej dziedzinie. W spotkaniu
uczestniczyli także aktualni magistran-
ci, którzy prezentowali swoje prace ma-
gisterskie na planszach i na ekranach
komputera.
6. Najmodniejsze barwy jesieni i zimy
2009 r.
dr inż. Piotr Salachna
z Katedry Roślin Ozdobnych
Spotkanie to zainteresowało głównie
uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych.
Zapoznali się z teorią barw, ich łączenia,
a także poznali aktualne trendy i tenden-
cje w kolorystyce kompozycji florystycz-
nych.
Dużym zainteresowaniem cieszyły
się wystawy, a byty one przygotowane
przez Zakład Warzywnictwa i Katedrę
Projektowania Krajobrazu. Przybliżyły
one jakie warzywa uprawiamy, jakich
należy zwiększyć uprawę i dlacze-
go, jakie zdobią nasze mieszkania,
a jakie zjadamy z przyjemnością lub ina-
czej wykorzystujemy.
Inna wystawa pokazała nam prace
studentów z kierunku architektura kra-
jobrazu. Miała ona na celu przybliżenie
zawodu, profesji architekta krajobrazu
(szkoda, że była taka skromna, mimo
tak interesujących projektów wykonywa-
nych przez studentów w Katedrze).
W laboratorium Katedry Chemii Ogól-
nej i Ekologicznej miały miejsce zajęcia
w formie warsztatów prowadzone przez
dr inż. Małgorzatę Gatczyńską. Uczest-
niczyli w nich głównie uczniowie z Tech-
20
nikum Ochrony Środowiska z Zespołu ty oraz zastanowić się nad organizacją
Szkół Nr 2 w Choszcznie. w przyszłym roku, aby jeszcze bardziej za-
Autorka tego spotkania zapozna- ciekawić i wpłynąć na rozwój zainteresowań
ła uczniów z dwoma problemami, młodych słuchaczy naukami przyrodniczymi
w których bezpośrednio uczestniczyli i technicznymi, co będzie procentowało
uczniowie, co było dla nich wielką sa- w przyszłości przy naborze studentów na na-
tysfakcją. Brali udział w wykonywaniu szą uczelnię.
roztworów wzorcowych i wykreślaniu Pragnę podziękować Pani dr inż.
zależności pomiędzy absorbancją, Agnieszce Dobrowolskiej z Katedr/ Roślin
a stężeniem roztworów wzorcowych oraz Ozdobnych, która wlączyta się z wielkim
w wyznaczaniu stężenia badanej próbki. zaangażowaniem do organizacji spotkań
Ponadto poznali prawa Lamberta-Beera. na Festiwalu Nauki w Naszej Uczelni. Po-
Wykonywali też samodzielnie przy użyciu nadto sama w nich bezpośrednio uczest-
testu kolorymetrycznego oznaczenia za- niczyła. Chciałabym również podziękować
wartości ortofosforanów(V) w przygoto- Pani Stanisławie Poradzie za wykonywanie
wanej wcześniej próbce wodnej, ze zna- zdjęć podczas festiwalu, celem utrwalenia
nym ich stężeniem. W dalszej kolejności spotkań w obiektywie.
porównali wyniki analizy spektrometrycz-
nej z testami kolorymetrycznymi i ocenili
przydatność zestawów testowych.
W drugiej części warsztatów prowa-
dząca zwróciła uwagę na właściwości
gazowego tlenu jako pierwiastka życia
i śmierci. Przedstawiła jego właściwości
oraz zaprezentowała pomiar zawartości
tlenu w próbkach wodnych o różnym za-
soleniu. Uczniowie wyszli zajęć bardzo
zadowoleni i zapewne będą mieli ochotę
odwiedzić nasze laboratorium w przy-
szłym roku.
W godzinach popołudniowych tegoż
dnia w auli Audytorium Maximum na
ul. Słowackiego 17, odbyta się w ra-
mach Festiwalu Nauki Dyskusja Panelo-
wa. Problem jaki poddano do dyskusji
brzmiał „Samowystarczalne energetyczne
fermy i farmy". Mimo, że zagadnienie to
było bardzo dobrze przygotowane przez
pana prof. dr hab. Edwarda Dreszczyka -
osobę odpowiedzialną za przebieg tego
spotkania, to w Naszej Uczelni cieszyło
się małym zainteresowaniem, a szkoda.
Pracownicy z naszej uczelni (7 osób)
byli ponadto przewodnikami warsztatów
przyrodniczych, które byty zorganizowa-
ne przez prof. dr hab. Janinę Jasnowską.
Miały one miejsce w Parkach Narodo-
wych, w Parkach Krajobrazowych i Arbo-
retach województwa zachodniopomor-
skiego. Razem byto zorganizowanych
10 wyjazdów. Uczestnicy - młodzież
z różnych typów szkót oraz zaintereso-
wani goście wracali z nich pełni wrażeń
przyrodniczych oraz z pomysłami wyjaz-
dów w przyszłym roku.
Spotkania Naukowe kończyła NOC
NAUKOWCA, w której też uczestniczyła
nasza uczelnia. Cieszyły się one, podob-
nie jak w tamtym roku, dużym zaintere-
sowaniem Szczecinian.
IX Zachodniopomorski Festiwal Nauki
mamy już za sobą. Teraz należy przeana-
lizować jego przebieg i uzyskane efek-

FESTIWAL NAUKI
W ZACHODNIOPOMORSKIM UNIWERSYTECIE
TECHNOLOGICZNYM NA WYDZIAŁACH
DAWNEJ POLITECHNIKI SZCZECIŃSKIEJ
dr hab. inż. Beata Michalkiewicz
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny
Wykłady i prezentacje związane z IX
Zachodniopomorskim Festiwalem Nauki
w Zachodniopomorskim Uniwersytecie
Technologicznym na Wydziałach dawnej
Politechniki Szczecińskiej odbywały się
w czwartek 24 września 2009 r.
Pracownicy Wydziału Inżynierii Mecha-
nicznej i Mechatroniki zaprezentowali dwa
tematy. Około 90 licealistów wysłuchało
wykładu dr inż. Anny Biedunkiewicz -
„Nanotechnologia i oczyszczanie nc-TiCx
w atmosferze argonu". Jeszcze większym
zainteresowaniem (około 120 słuchaczy)
cieszył się temat „Odnawialne źródła
energii - moda czy konieczność?", który
przedstawił dr Tomasz Kujawa. W refera-
cie przedstawiono możliwości wykorzy-
stania niekonwencjonalnych i odnawial-
nych źródeł energii na tle współczesnych
problemów związanych z pozyskiwaniem
konwencjonalnych źródeł energii, wy-
czerpującymi się zasobami, zmianami
klimatycznymi, na które wpływ ma roz-
wój cywilizacyjny człowieka, inicjatywami
globalnymi państw związanymi w wejście
w życie pewnych ustaleń mającymi na
uwadze ochronę środowiska przez roz-
sądne gospodarowanie tymi źródła-
mi energii (węgiel, ropa naftowa, gaz
ziemny),. W sposób obszerny ujęto za-
gadnienia związane w pozyskiwaniem
i wykorzystaniem energii geotermalnej
i geotermicznej, pokazując podstawy
teoretyczne jak również instalacje stoso-
wane w praktyce (w Polsce i na świecie)
oraz wykorzystanie energii promienio-
wania słonecznego poprzez konwersję
fototermiczną i fotoelektryczną. Omówio-
no aspekty ekologiczne i ekonomiczne
stosowania takich instalacji. Dodatkowo
przedstawiono możliwości wykorzystania
wodoru oraz fuzji termojądrowej (stoso-
wanie TOKAMAKU). Ogromnym zaintere-
sowaniem cieszyły się pokazy, na których
dr inż. Stanisław Lenart demonstrował
możliwości mikroskopu elektronowego,
a dr inż. Mariusz Sosnowski częstował
pepsi wykorzystując do tego celu robota.
Pracownicy Instytutu Fizyki przygo-
towali cztery ciekawe wykłady: „Po-
zastoneczne układy planetarne" - dr
hab. Janusz Typek, „Mnemotechnika
- połączenie słów i liczb" - dr Hubert
Fuks, „Fale elektromagnetyczne - wykład
na bazie różnych doświadczeń" - dr hab.
I. Eryk Lipiński, „Wybrane zagadnienia
z mechaniki, demonstracja doświadczeń
z użyciem toru powietrznego" - dr hab.
I. Eryk Lipiński.
Wykłady cieszyły się bardzo dużym za-
interesowaniem. W każdym z nich uczest-
niczyli słuchacze w grupach liczących od
70 do 100 osób (również spoza Szczeci-
na - Świnoujście, Mieszkowice, Stargard).
W sumie Instytut Fizyki odwiedziło około
280 osób w pierwszym dniu festiwalu oraz
około 500 osób w dniu następnym (Noc
Naukowców). Byli to uczniowie ze szkół
gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych
wraz z opiekunami. Bardzo dużo zwie-
dzających odwiedziło laboratoria Instytu-
tu Fizyki, gdzie demonstrowano ciekawe
doświadczenia związane z pomiarem
prędkości światła czy pola magnetyczne-
go Ziemi. Wśród zwiedzających obserwa-
torium astronomiczne, znajdujące się na
Budynku Instytutów Międzywydziałowych
ZUT, poza młodzieżą szkolną i studencką
było również wielu „cywilnych" obywateli
Szczecina.
Na Wydziale Budownictwa i Architektury
odbyty się warsztaty rysunkowe oraz wy-
kłady. Warsztaty rysunkowe prowadziła
mgr inż. arch. Agnieszka Rek-Lipczyńska.
Ich tematem był „Układ konstrukcyjno-
przestrzenny". Warsztaty miały charakter
ćwiczeń z natury poprzedzonych wykła-
dem wprowadzającym w zagadnienia ry-
sunku takie jak perspektywa, relacja ska-
li, proporcji, przestrzeni, a wzięło w nich
udział około 10 osób. Temat wkładu pro-
wadzonego przez studenta Szymona Ski-
bickiego pracującego pod kierunkiem dr
inż. arch. Piotra Arleta. brzmiał: „Architek-
tura hinduizmu w obliczach dzisiejszych
struktur społecznych na przykładzie nowo-
powstałych świątyń w Londynie".
Prezentacja dotyczyła przystoso-
wania architektury religijnej hinduizmu
do nowych trudnych warunków socjo-
logiczno-społecznych oraz na emigra-
cji, a obejrzało ją 20 osób. Dr inż. arch.
Piotr Fiuk wygłosił wykład: „Nowocze-
sna architektura Barcelony. Architekto-
FESTIWAL NA UCZELNIACH
niczne ikony i odnowa starego miasta",
w którym przedstawił 20 osobom prezen-
tacje nowoczesnych działań w obrębie
architektury współczesnej na przykładzie
Barcelony.
Na Wydziale Informatyki każdy z sze-
ściu wykładów przyciągnął od 100 do
150 osób. O tym jak przyspieszyć pracę
komputera i nie spalić jego podzespołów
oraz co zrobić żeby słaby komputer działał
szybciej niż to wynika z jego parametrów
technicznych opowiadał dr inż. Krzysztof
Makles na wykładzie „Wolno, coraz wol-
niej - optymalizacja pracy komputera oraz
pomiar jego wydajności na przykładzie
systemu MS Windows". Metody sztucznej
inteligencji w sterowaniu robotami mobil-
nymi przybliżył słuchaczom dr inż. Marcin
Pluciński. Zagrożenia czyhające na użyt-
kowników Internetu przedstawione zostały
przez mgr inż. Sławomira Wernikowskie-
go. Praktyki rozpoznawania twarzy czyli
wyszukiwanie i rozpoznawanie kształtu
twarzy przez komputer omówione zosta-
ły przez dr inż. Adam Nowosielskiego.
Dr inż. Anna Tomaszewska, dr inż. Michał
Patczyński zaprezentowali ciekawe gry
komputerowe napisane przez studentów
wydziału w trakcie realizowania jednego
z kursów. O skutecznej reklamie i sposo-
bach dobierania treści reklamowych na
podstawie śledzenia odwiedzanych lin-
ków na stronach internetowych opowiadał
dr inż. Jarosław Jankowski.
Pokazy i warsztaty cieszyły się również
ogromnym zainteresowaniem. W ramach
tego typu zajęć odbył się pokaz z możli-
wością wykonania wybranego wydruku
na kubku. Kubki byty wręczane odwiedza-
jącym. Zaprezentowano również wizuali-
zację parametrów i autonomiczne stero-
wanie modelem helikoptera, samodzielne
oprogramowania wybranych układów
mikroprocesorowych oraz pokaz stero-
wania robotami mobilnymi. Odwiedzający
Wydziat Informatyki zwiedzali serwerownię
i stanowiska administratorów w grupach
10-12 osobowych (łącznie 60 osób). Ad-
ministrator sieci wydziałowej wyjaśniał
jak działa sieć oraz informował o jej za-
sobach i możliwościach. Zorganizowano
również konkurs z wykorzystaniem kom-
21
FESTIWAL NA UCZELNIACH
puterów pt. „Łamanie tajemnic - potyczki
z kryptografią". Konkurs przeprowadzo-
no dwa razy dla 22 uczestników. Najlepsi
zostali nagrodzeni kubkami okolicznościo-
wymi z nadrukiem logo wydziału. Wszyscy
uczestnicy otrzymali drobne gadżety (linijki
z ołówkami oraz portfele z nadrukami logo
wydziału).
Na Wydziale Technologii i Inżynierii Che-
micznej odbyły się cztery ciekawe wykłady.
Dr inż. Agata Markowska odpowiadała
na pytanie „Czy należy się bać przesyłek
od nieznanego nadawcy?". Co potrafią
komputery demonstrowała dr inż. Sylwia
Peryt-Stawiarska. Fakty i mity o używa-
niem kuchenki mikrofalowej przedstawił
dr inż. Konrad Witkiewicz. Wykorzystanie
pola magnetycznego w inżynierii chemicz-
nej demonstrował dr inż. Rafał Rakoczy.
W sumie Wydział odwiedziło około 60
osób. Byli to głównie uczniowie ze szkół
ponadgimnazjalnych wraz z opiekunami.
Na Wydziale Elektrycznym odbyty się
wykłady oraz pokazy laboratoryjne.
W trakcie wykładu „Ty też masz potencjał
- zmierz go na Wydziale Elektrycznym"
NAWIALNE ZRODŁA
ENERGII ;'
Wykłady prowadzone na Wydziale Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki
El
dr inż. Krzysztof Jaroszewski zaprezen- łalności.
tował ofertę dydaktyczną Wydziału, oraz Organizacją Festiwalu w Politechnice
ogólne zalety studiowania. Dr inż. Tomasz Szczecińskiej zajmowały się następujące
Barciński przedstawił, w przystępny spo- osoby: dr inż. arch. Ryszard Hajdamowicz
sób, zagadnienia związane z dynamicznie - Wydział Budownictwa i Architektury, dr
rozwijającymi się dziedzinami nauki „Od inż. Krzysztof Jaroszewski, mgr Agnieszka
fizyki poprzez automatykę do robotyki". Przymus - Wydział Elektrycznym, dr inż.
W temacie „Energooszczędność na co Anna Barcz -Wydział Informatyki, dr inż.
dzień" dr inż. Piotr Cierzniewski wyjaśnił Artur Biwan - Wydział Inżynierii Mecha-
jak w prosty sposób, każdego dnia, być nicznej i Mechatroniki, dr inż. Elwira Wró-
ekologicznym i oszczędnym. Pokazy la- blewska - Wydział Technologii i Inżynierii
boratoryjne dotyczyły nowoczesnych sil- Chemicznej, dr hab. Ignacy Eryk Lipiński
ników, tuku elektrycznego generowanego - Instytut Fizyki, koodrynator całości - au-
pomiędzy różnego rodzaju elektrodami, torka tego sprawozdania.
sposobów spersonalizowanego stero-
wania urządzeniami w pomieszczeniach
mieszkalnych. W sposób ciągły prezento-
wano zagadnienia:. „Sterowanie kompu-
terowe - odwrócone wahadło", „Wysokie
napięcia - od prostych doświadczeń po
użyteczne zastosowanie", „Automatyka
w codziennym życiu - winda, sygnalizacja
na skrzyżowaniu ulicznym, proces piecze-
nia ciastek". Firma TIETO przedstawiła
swoją ofertę dla przyszłych pracowników
oraz zaprezentowała obszar swojej dzia-

BIOTERRORYZM. CZY NALEŻY SIĘ OBAWIAĆ
PRZESYŁEK OD NIEZNAJOMEGO?
Agata Markowska-Szczupak
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny
agata@erb.pl
Wśród zjawisk, które w ostatnich la-
tach wptynęty na zmniejszenie poczu-
cia bezpieczeństwa na świecie, jedno
z pierwszych miejsc zajmuje zagro-
żenie terroryzmem. Słowo to, pocho-
dzi od łacińskiego czasownika terreo,
co znaczy „wywoływać przerażenie,
straszyć". Z definicji jest to bezprawne
i nielegalne użycie przemocy z zamia-
rem wymuszenia jakiegoś działania lub
zastraszenia określonej społeczności
lub rządu dla osiągnięcia celów poli-
tycznych, społecznych, religijnych bądź
osobistych [1]. Gdy w celach terrory-
stycznych wykorzystujemy czynniki bio-
logiczne lub broń biologiczną mówimy
o bioterroryzmie [2],
Czynniki biologiczne, jako skutecz-
ny środek mający na celu osłabienie sit
przeciwnika, byty używane już w staro-
żytności. Znane są przykłady powszech-
nego zatruwania strzał toksynami pocho-
dzenia biologicznego oraz podrzucania
jadowitych węży na wrogie statki (prak-
tyka Hannibala). Armia Aleksandra Ma-
cedońskiego w czasie wycofywania
się z pól bitewnych porzucała nieprzy-
jaciołom zwłoki koni i żołnierzy zmar-
łych na choroby zakaźne. W XVI wieku,
w czasie podboju Ameryki Południowej,
Hiszpanie rozdawali Indianom ubrania
ludzi chorych na ospę, co doprowadzi-
ło do wybuchu epidemii i zdziesiątko-
wanie tubylczych plemion. W czasie
Rys 1. Objętość koperty a rozmiary mikroorganizmów. Legenda: d- średnica, promień, V - objętość.
I wojny światowej Niemcy użyli zarazków
nosacizny do zarażenia koni przeznaczo-
nych dla Ententy. Utworzona w 1918 roku,
731 jednostka wojskowa Armii Japoń-
skiej prowadziła w Mongolii i Chinach,
szeroko zakrojone badania na więźniach
zakażanych min. wąglikiem, cholerą,
i czerwonką oraz dokonywała zrzutów za-
każonych dżumą pcheł. Po zakończeniu
II wojny światowej bronią biologiczną
zajmowały się największe mocarstwa:
Niemcy, ZSRR, Japonia, Stany Zjedno-
czone i Wielka Brytania [2]. Konwencję
0 zakazie pro dukcji, magazynowania
1 stosowania broni biologicznej podpisa-
no w 1972 roku. W 2000 roku jej sygnata-
riuszami byty 162 państwa, z czego 144
ją ratyfikowały. Do dziś nie ma pewności
czy wszystkie spośród krajów, które to
z zrobiły przestrzegają zawartych w niej
zasad [5-6].
Ze względu na znaczenie jako poten-
cjalnego środka broni biologicznej wy-
różnia się trzy główne grupy (wg CDC,
Center ot Disease Control and Prevention,
USA), oznaczone kolejno literami alfa-
betu. Kategoria A obejmuje patogeny
o wysokiej zjadliwości i śmiertelności,
łatwe do utrzymania w środowisku, któ-
rych przydatność, jako „wojskowych"
postaci została sprawdzona w prze-
szłości. Należą do nich: laseczki i prze-
trwalniki wąglika (Bacillus anthracis); pa-
łeczki dżumy {Yersinia pestis), pałeczka
FESTIWAL NA UCZELNIACH
tularemii (Francisella tularensis), toksyna
jadu kiełbasianego produkowana przez
Clostridium botulinum, wirus ospy praw-
dziwej (Variola), wirusy gorączek krwo-
tocznych z rodzajów Filoviridae (Ebola,
Marburg) i Arenaviridae (Lassa, Machu-
po). Kategoria B to patogeny i czynniki
charakteryzujące się umiarkowanie łatwą
rozsiewalnościa, umiarkowaną zachoro-
walnością i niską śmiertelnością. Są to:
pałeczki z rodzaju Salmonella, Shigella
i Escherichia (np. Escherichia coli, szczep
0157:H7), Brucella (wywołuje brucelozę),
przecinkowiec cholery (Vibho cholerae),
Chlamydia psitacci (wywołuje papuzicę)
Coxiella burnetti (wywołuje gorączkę Q),
Rickettsia prowazekii (wywołuje dur pla-
misty), trucizna rycynowa oraz wirusy
z rodzaju Alphaviridae (zapalenie mózgu).
Kategoria C to patogeny nowo pojawiają-
ce się, które mogą być obiektem mani-
pulacji genetycznych oraz narzędziem
w ataku biologicznym ze względu na
dostępność i łatwość rozsiewania. Do-
datkowo wymienia się grupę D, na którą
składają się patogeny, które prawdopo-
dobnie nigdy nie zostaną wykorzystane
jako broń biologiczna, a wśród nich min.
wirus grypy i HIV [1, 3-5].
Specjaliści zajmujący się tematyką
broni biologicznej są zgodni, że terro-
ryści wcześniej czy później spróbują jej
użyć. Ten zgodny pogląd wynika z nastę-
pujących przestanek. Po pierwsze jest to
23
FESTIWAL NA UCZELNIACH
broń najtańsza w produkcji. Na podsta-
wie analizy przeprowadzonej przez eks-
pertów dla ONZ stwierdzono, że koszt
wywołania tych samych strat w ludności
cywilnej przy użyciu broni konwencjo-
nalnej wynosi 2000 $/km2, atomowej
800 $/km2, chemicznej 600 $/km2, a
biologicznej zaledwie 1 $/km2. Po dru-
gie, produkcję i gromadzenie czynni-
ków biologicznych można tatwo utajnić
(np. może być prowadzona w zwyktym
laboratorium lub zakładach przemysłu
farmaceutycznego). Również technolo-
gia jej wytwarzania jest bardzo prosta
i znajduje się w zasięgu możliwości, nie
tylko krajów nastawionych konfronta-
cyjnie, ale też różnego typu ugrupowań
np. mafijnych. I wreszcie, czynniki biolo-
giczne są bezbarwne i bezwonne. Do ich
rozsiewu można wykorzystać: aerozole
biologiczne (zwłaszcza wprowadzone
do wentylacji i klimatyzacji), naturalnych
przenosicieli zarazków (zakażonych
owadów, szczurów itp.), wodę i żyw-
ność (tzw. terroryzm „hipermarketowy")
oraz zakażone przedmioty i przesyłki.
Do pierwszych ataków „kopertowych"
z użyciem przetrwalników (spgr) wągli-
ka (Bacillus anthracis), doszło, wkrótce
po ataku na wieżowce w Nowym Jorku,
11 września 2001 roku. Atak skierowa-
ny byt na środki masowego przekazu,
instytucje państwowe i poczta. Z 22
przypadków postaci ptucnej choroby,
5 okazało się śmiertelnych. Prewencyj-
nie podano antybiotyki 32 0000 osób [2].
Pytanie postawione w tytule referatu
można więc zastąpić kolejnymi: Jak dużo
bakterii, ich przetrwalników lub cząstek
wirusa (teoretycznie, gdyż wirusy nie
mogą funkcjonować poza ustrojem ży-
wiciela), może zmieścić się w kopercie?
Jak dużo bakterii, ich przetrwalników
lub cząstek wirusa, może spowodować
śmierć ludzi? Znalezienie odpowiedzi na
pierwsze z postawionych pytań przybli-
ży analiza rysunku 1. Przeciętna koperta
formatu DL ma 4,45x 1017 razy większą
objętość od spory wąglika i 7,1 x 1022
razy większą od cząstki wirusa np. grypy.
Szacuje się, że około 2 500 przetrwal-
ników wąglika może spowodować postać
płucną choroby u człowieka. Postać ta
jest prawie w 100% śmiertelna. Możemy
zatem założyć, że wypełniając kopertę
sporami wąglika, które z wyglądu przy-
pominają biaty proszek, spowodujemy
śmierć około 1,78 x 1014 osób. Warto do-
dać, że odpowiednio spreparowane za-
rodniki wąglika mogą również przeniknąć
przez pory papierowej koperty (średnica
1-2 mikronów). Niewielki ruch powietrza
wystarczy, aby dostały się do dróg odde-
chowych. Zarazki mogą osadzać się na
różnych przedmiotach, odzieży i skórze
ludzi i zwierząt. Dla przykładu w biurze
senatora Toma Daschle (16.10.2001 rok)
potwierdzono ekspozycję 20 osób w wy-
niku otwarcia jednej koperty, zawierającej
około 5g zarodników wąglika. Szacuje
się, że rozpylenie 100 kg wąglika nad
24
Waszyngtonem, w sprzyjających warun-
kach atmosferycznych doprowadziłoby
do śmierci od 300 tys. do 3 min osób. Dla
porównania głowica atomowa o mocy 1
Mt zabiłaby ok. 700 tys. do 1,9 min ludzi
[5, 7].
Rozważając potencjalne skutki ataku
terrorystycznego za pomocą listu nale-
ży zaznaczyć, że nie wszystkie bakterie
wytwarzają formy przetrwane, czyli spory
(wytwarzają je tylko bakterie gram-do-
datnie rodzajów: Bacillus, Clostridium
Sporohalobacter i Heliobacterium). Ist-
nieje jednak szereg innych scenariuszy
przeprowadzenia tzw. „ataku listowego".
Na przykład można użyć pałeczki dżu-
my (Yersinia pestis), która rozprzestrze-
niane są min. przez pchty. Maty rozmiar
tych owadów pozwala na umieszczenie
w kopercie około 10 000 osobników.
Każdy z nich w jednym tylko ukłuciu
może wprowadzić do krwiobiegu czło-
wieka ponad 24 000 bakterii dżumy. Już
100-500 bakterii może wywołać jedną
z trzech znanych postaci dżumy [2, 6].
W grupie wirusów zagrożenie stanowią
jedynie te, które „mogą przeżyć poza-
ustrojowo". Dla przykładu wirus grypy,
obecny w ślinie może utrzymać swoje
właściwości przez około 1h [2]. Nawet
maleńka kropelka wydzieliny uwalnianej
w trakcie kaszlu, kichania czy rozmowy
zawiera wystarczającą do wywołania in-
fekcji ilość wirusów. Co gorsza, zakaźna
jest nawet zaschnięta ślina. W literatu-
rze opisano przypadek zarażenia grypą
przez jedną chorą osobę aż 72% pasa-
żerów samolotu podczas 4,5-godzinnego
lotu [1]. Pozostają jeszcze toksyny bak-
teryjne lub roślinne (np. rycyna), którymi
można nasączyć list lub kopertę. Najsil-
niejsza toksyna bakteryjna produkowana
przez beztlenowe laseczki Clostridium
botulinum podana doustnie, w ilości
1 /jg na kg masy ciała, jest w stanie spo-
wodować śmierć człowieka w ciągu 12h.
W czasie operacji zbrojnej w 1991 roku,
mającej na celu odbicie Kuwejtu po inwa-
zji irackiej (tzw. Pustynna Burza), komisje
ONZ i źródła wywiadowcze USA ujawniły,
że Irak miał przygotowane 2 tony toksyny
botulinowej i 800 kg przetrwalników lase-
czek wąglika. Ilość ta wystarczyłaby do
zabicia około 2,9 x 1012 ludzi. Na szczę-
ście, zapas tych środków biologicznych
nie został użyty.
Departament Przeciwepidemiczny
Głównego Inspektora Sanitarnego opra-
cował specjalną instrukcję postępowa-
nia w przypadku otrzymania przesyłki
niewiadomego pochodzenia. Zgodnie
z w/w instrukcją, w przypadku otrzymania
przesyłki budzącej podejrzenia z jakie-
gokolwiek powodu (np. braku nadawcy,
braku adresu nadawcy itp.), należy po-
zostawić ją zamkniętą. Ponadto należy
umieścić ją w szczelnie zamykanym,
grubym, plastikowym worku. Worek ten
należy umieścić w drugim plastikowym
worku, który również trzeba szczelnie za-
mknąć i zakleić taśmą klejąca. Tak przy-
gotowanej paczki nie należy przekładać.
0 przesyłce należy powiadomić lokalny
posterunek policji lub straż pożarną. Służ-
by te powinny podjąć niezbędne kroki
w celu bezpiecznego przejęcia przesyłki
W przypadku gdy paczka została otwarta
1 zawiera jakąkolwiek podejrzaną zawar-
tość w formie stałej (pyt, kawałki, blok,
galaretkę lub inną) lub płynnej należy
możliwie nie naruszać tej zawartości, nie
rozsypywać, nie przenosić, nie dotykać,
nie wąchać, nie powodować ruchu po-
wietrza w pomieszczeniu (wyłączyć sys-
temy wentylacji i klimatyzacji, zamknąć
okna). Po kontakcie z zwartością należy
dokładnie umyć ręce. Dalej postępować
jak w przypadku przesyłki nieotwieranej
[8].
Podsumowując rozważania
na temat broni biologicznej należy do-
dać, że nazywa się ją bronią masową
dla ubogich, a co za tym idzie bioterro-
ryzm jest i będzie specjalnością państw,
które nie mają silnego zaplecza militar-
nego. Na pytanie czy można się sku-
tecznie zabezpieczyć, przed atakiem
z użyciem środków biologicznych, eks-
perci odpowiadają, że niestety nie [1, 8].
Dlatego też najważniejszym wyzwaniem
w przygotowaniach sztabów kryzyso-
wych i służb ratowniczych do istniejącego
zagrożenia, jest opracowanie wszelkich
możliwych scenariuszy ataku terrory-
stycznego, głównie przy użyciu materia-
łów biologicznych oraz podjęcie działań
w maksymalnym stopniu utrudniających
lub wręcz uniemożliwiających podejmo-
wanie skutecznych ataków.
Piśmiennictwo:
1. Chomiczewski K., Kocik J., Szkoda
T., 2002, Bioterroryzm. Zasady postępo-
wania lekarskiego., Wydawnictwo Lekar-
skie PZWL.
2. Biological and Toxin Weapons: Re-
search, 1999, Development and Use from
the Midle Ages to 1945., Oxford University
Press.
3. Center of Disease Control and Pre-
vention www.bt.cdc.gov.
4. Chomiczewski K., 2003, Zabezpie-
czenie Polski przed atakiem bioterrory-
stycznym; Przegląd Epidemiologiczny;
2003;57; 363-368.
5. Bartoszcze M., 2003, Metody wy-
krywania zagrożeń bronią biologiczną.,
Przegląd Epidemiologiczny., 57:369-376.
6. Lim D.V. [red.], 2005, Current and
Developing Technologies for Monitoring
Agents of Bioterrorism and Biowarfare.,
Clinical Microbiology Reviews, 10:583-
607.
7. Mierzejewski J., 1995, Konsekwen-
cje doświadczeń nad wykorzystaniem
Bacillus anthracis jako broni biologicz-
nej., Postępy Mikrobiologii, 24:385-395.
8. Zespół Ośrodka Prawa Europej-
skiego, 2003, Bioterrorryzm, zagrożenia,
przeciwdziałanie., Agencja Unia Press,
Oficyna Wydawnicza Sp. z. o. o., 3-26.

FESTIWAL NAUKI W POLITECHNICE
KOSZALIŃSKIEJ - 24 WRZEŚNIA 2009 R.
Podobnie jak w ubiegłym roku, Festi-
wal Nauki odbywa) się w formie dużego
pikniku w obiektach Politechniki Kosza-
lińskiej przy ul. Śniadeckich 2.
Do udziału w Festiwalu zaprosiliśmy
na uczelnię mieszkańców Koszalina
i regionu, przede wszystkim uczniów
szkót podstawowych, gimnazjów i szkót
średnich, gtównie z Regionu Środkowo-
pomorskiego, z takich miast jak: Kosza-
lin, Szczecinek, Białogard, Kołobrzeg,
Sławno, Świdwin i okolicznych miejsco-
wości.
Do czynnego udziału w Festiwalu
zaprosiliśmy młodzież ze szkót gimna-
zjalnych i podstawowych z gmin Sianów
i Malechowo. Pod hasłem „Nauka przez
zabawę", młodzież ta przygotowała wła-
sne pokazy. Z uwagi na dobre warunki
pogodowe niektóre pokazy odbyty się
na wolnym powietrzu.
Przybywających do Politechniki
uczestników Festiwalu Nauki witał ze-
spół amatorskiej orkiestry dętej wiązan-
ką popularnych melodii świata, po czym
oficjalnego otwarcia Festiwalu dokonał
prorektor ds. nauki - prof. dr hab. inż.
Tadeusz Bohdal.
Z uwagi na różnorodność tematów,
każdy z uczestników otrzymał szcze-
gółowy program. Uczestnicy wybierali
ciekawe dla nich zagadnienia według
swoich zainteresowań. W holu uczelni
odbywały się pokazy sprzętu naukowe-
go i prezentacje. Nasi goście mogli też
zwiedzić uczelniane pracownie i labora-
toria, oraz zapoznać się z ich wyposaże-
niem i przeznaczeniem urządzeń.
W największych salach audytoryj-
nych odbyty się wykłady i prezentacje
popularnonaukowe, a w holu przed sa-
lami wykładowymi, swoje prace prezen-
towali studenci wzornictwa. Ogromnym
zainteresowaniem cieszył się pokaz
świateł laserowych z muzyką, zorga-
nizowany w dużej auli. Dla młodzieży
uczestniczącej w pikniku przygotowano
miejsce do odpoczynku z poczęstun-
kiem grochówką wojskową.
Celem Festiwalu Nauki jest nie-
zmiennie popularyzacja nauki, gtównie
nauk ścisłych. Zainteresowani mieli wy-
jątkową okazję do spotkania oko w oko
z prawdziwą nauką. Program Festiwalu
(w załączeniu) obejmował 8 grup tema-
tycznych:
1. Piknik na wolnym powietrzu z po-
częstunkiem grochówką wojskową
2. Pokazy dotyczące urządzeń
i sprzętu naukowego przygotowane
przez pracowników naukowych poli-
techniki oraz pokazy ćwiczeń fizycz-
nych, chemicznych itp., przygotowa-
nych przez uczniów. Na placu przed
budynkiem głównym zgromadzone zo-
stały nowoczesne maszyny i urządzenia
rolnicze, które wywoływały duże zainte-
resowanie wśród uczestników.
3. Prezentacje Kół Naukowych Stu-
denckich oraz prezentacje umiejętności
artystycznych studentów wzornictwa -
malowanie portretów uczestników.
4. Wizyty w pracowniach i labora-
toriach związane z prezentowaniem in-
strumentarium naukowego.
5. Filmy, promocja uczelni oraz kie-
runków technicznych - przedstawiono
film pokazujący funkcjonowanie uczel-
ni (kierunki studiów, życie studenckie,
obiekty uczelni). W ramach tej części pro-
gramu odbyty się prezentacje nt.: „Dla-
czego warto studiować na kierunkach
technicznych", przedstawione przez
pracowników Politechniki Koszalińskiej
i Uniwersytetu Szczecińskiego.
6. Wykłady popularyzujące naukę,
przygotowane przez nauczycieli akade-
mickich Politechniki Koszalińskiej, zaty-
tułowane m.in.: „Czego inżynier może
nauczyć się od przyrody", „Długość
i czas wczoraj i dziś", „Jak zamienić
trudne problemy na proste zadania?
Myślenie nie boli. Uczniowie Einste-
ina. Rozwiązywanie problemów bez
wysiłku", „Na tropie prawdy. Przygoda
z dziennikarstwem", „Bezpieczeństwo
energetyczne świata - technologie ją-
drowe, termojądrowe i wodorowe",
„Perspektywiczne sposoby gospodaro-
wania zasobami energetycznymi. Nie-
konwencjonalne źródła i nośniki ener-
gii".
7. Wystawy prac studentów wzornic-
twa i zdjęć pokazujących życie studenc-
kie.
8. Spotkanie nauczycieli akade-
mickich z katedry matematyki i fizyki
z nauczycielami szkół średnich nt. „Jak
nauczać matematyki, wymiana do-
świadczeń w świetle nowej matury".
Festiwal przyciągnął uwagę około
2,5 tys. uczestników, gtównie uczniów
szkót średnich, gimnazjów i szkót pod-
FESTIWAL NA UCZELNIACH
stawowych. Poniżej przedstawiono foto-
reportaż z Festiwalu.
Koszty związane z Festiwalem Na-
uki 2009 zostały pokryte ze środków
własnych uczelni. Poniesione kosz-
ty dotyczą poczęstunku dla uczniów
oraz wynajęcia autobusu dla uczniów
z okolicznych wsi, biorących czynnie
udział w Festiwalu. Ponadto zakupiono
jednorazowe fartuchy ochronne do pro-
wadzenia doświadczeń chemicznych
i potrzebne składniki.
W trakcie Festiwalu odbyto się spo-
tkanie z nauczycielami ze szkót śred-
nich. Dotyczyło ono zagadnienia „Jak
nauczać matematyki, wymiana do-
świadczeń w świetle nowej matury".
Była to rzeczowa dyskusja profesorów
uczelni z nauczycielami matematyki
i fizyki. Profesorowie zwracali uwagę na
ogólnie słabe przygotowanie uczniów
w tym zakresie. Stawiano pytanie, jak
nauczyciele mogą pomóc w przygo-
towywaniu uczniów do studiów tech-
nicznych. Co może zrobić uczelnia
w obecnych warunkach, wynikających
z błędów polityki edukacyjnej, aby po-
móc uczniom i nauczycielom szkół
średnich podnieść poziom wiedzy
z przedmiotów ścisłych.
Nauczyciele wiążą pewne nadzie-
je ze zmianą programów szkolnych
i podniesieniem rangi tych przedmiotów
w związku z wprowadzeniem egzami-
nu z matematyki, jako obowiązkowego
przedmiotu maturalnego.
W uczelni organizowane są kursy
i programy wyrównawcze w zakre-
sie uzupełnienia wiedzy z matematyki
w zakresie szkoły średniej. Prowadzone
są spotkania nauczycieli akademickich
z uczniami szkót średnich, mające na
celu przełamanie bariery niechęci do
podejmowania studiów technicznych.
Zwrócono uwagę, że system punktacji
przy przyjęciu na studia powinien pod-
kreślać rangę tego przedmiotu wśród
innych.
prof. dr hab. Bronisław Słowiński
mgr Andrzej Markiewicz
tel. 94 3478 616
amarkiew@tu.koszalin.pl
Dział Nauki i Współpracy z Gospodarką
Politechnika Koszalińska
25
FESTIWAL NA UCZELNIACH

wejście na pokazy powitanie uczestników przez powitanie uczestników przez

orkiestrę rektora

materiały reklamowe z festiwalu pokaz z fizyki wykład z mechatroniki

prof. Gulbiński

wykład prof. P Stępień trochę sportu studenckie koło automatyki

pokaz techniki rolniczej bohaterowie są zmęczeni nie tylko dla ducha ale i dla ciała

prezentacje ze wzornictwa nowych dyskusja naukowa pokaz laserów

wyrobów

26

FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLE
ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W SZCZECINIE
dr. Włodzimierz Puzyna
W ramach Festiwalu Nauki w 2009
roku Wyższa Szkoła Administracji Publicznej
w Szczecinie zorganizowała dwa wydarze-
nia.
1. Szczecin Miasto Historycznych Przełomów -
edukacyjna wycieczka autokarowa do miejsca
przełomowych zdarzeń w historii Polski
Wycieczka miata miejsce 19 września
2009 r. w godzinach 10.00 - 13.00, byta
prowadzona przez pracowników szcze-
cińskiego oddziału Instytutu Pamięci
Narodowej, Panów Czapskiego i Ptaszyń-
skiego. Udział w niej wzięło 38 osób.
Trasa wycieczki przebiegała następu-
jąco:
1) były budynek konsulatu radzieckie-
go, obecnie siedziba OBEP IPN w Szcze-
cinie, gdzie uczestnicy usłyszeli o wyda-
rzeniach 1956 roku,
2) przejście Al. Papieża Jana Pawła II
w kierunku Placu Żołnierza Polskiego. Po
drodze pokazano dwie wystawy obrazu-
jące wydarzenia związane z II wojną świa-
tową. Pierwsza wystawa „Woldenberg
- losy jeńców polskich" była prezentowa-
na na placu Armii Krajowej (przed Urzę-
d e m Miejskim), druga przy Pomniku Bar-
tolomeo Colleoniego,
. 3) Pomnik Wdzięczności, przy nim za-
L.p. Nazwisko Nauczyciela
Pani Sławomira Gawle
Pani Joanna Behrendt
Pani Maryla Antoniewicz
Pani Barbara Małkowska
Pani Joanna Tyczkowska
Pani Stefania Stroich
Pan Przemysław Jastrzębski
Pani Magdalena Kociuba
Pan Mariusz Malitowski
Pan Wojciech Gierczak
prezentowane zostały wydarzenia zwią-
zane z uroczystościami „Trzymamy Straż
Nad Odrą" z 1946 roku,
4) następnym punktem programu byta
brama Główna Stoczni Szczecińskiej,
5) spod bramy Stoczni Szczecińskiej,
uczestnicy przeszli do Parku Żeromskie-
go. Było to powtórzenie trasy jaką prze-
byli robotnicy w 1970 roku,
6) przy biurze konstrukcyjnym przed-
stawiono historię sierpnia 1980 i stanu
wojennego,
7) przy byłym budynku KW PZPR
i KW MO, przewodnicy opowiedzieli o wy-
darzeniach grudnia1970-stycxznia 1971,
8) następnie, prokuratura na ulicy
Kaszubskiej, gdzie uczestnicy wysłu-
chali opowieści o okresie stalinowskim
w Szczecinie,
9) Ostatnim punktem byt Port Szcze-
ciński, gdzie zaprezentowano wydarzenia
z 1988 r.,
2. Gra Terenowa „Szczecin Znany i Nieznany"
W grze terenowej udział wzięto 10 dru-
żyn reprezentujących szczecińskie szkoły
ponadgimnazjalne:
Zasady gry terenowej
Celem gry było zapoznanie uczest-
Adres
VIII Liceum Ogólnokształcące
70-262 Szczecin, ul. Królowej Jadwigi 27/28
II Liceum Ogólnokształcące
70-507 Szczecin, ul. H. Pobożnego 2
LO Centrum Kształcenia Sportowego
70-783 Szczecin, ul. Rydla 49
XI Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkól Ogólnokształcących nr 4
71-246 Szczecin, ul. E. Romera 2
Zespół Szkół Łączności
71-080 Szczecin, ul. Ku Słońcu 27/30
Liceum Ogólnoksztatcącego Towarzystwa Salezjańskiego
71-080 Szczecin, ul. Ku Słońcu 124
X Liceum Ogólnokształcące
70-131 Szczecin, ul. Orawska 1
Zespół Szkół nr 8
70-214 Szczecin, ul. 3-go Maja 1a
Zespół Szkół Samochodowych
71-244 Szczecin, ul. Klonowica 14
V Liceum Ogólnokształcące
70-503 Szczecin, ul. Ofiar Oświęcimia 14
FESTIWAL NA UCZELNIACH
ników z historią, kulturą i architekturą
Szczecina w nowoczesny i zajmujący
sposób. W trakcie gry skupiliśmy uwagę
na miejscach, które są ważne dla mia-
sta, ale jednocześnie nie funkcjonują
w świadomości zbiorowej mieszkańców.
Podsumowaniem gry terenowej było
wykonanie przez uczestników zadania
specjalnego polegającego na wykorzy-
staniu wiedzy zdobytej w trakcie wędrów-
ki, stworzenie plakatu promującego dziel-
nicę Pogodno lub j e d n o z miejsc, które
w trakcie gry odwiedzono.
Miejsca gry terenowej
1. Centrum Studiów i Spotkań
im. Dietricha Bonhoeffera
2. Cmentarz Francuski
3. Różanka
4. Dom K. I. Gałczyńskiego,
Klub Okręgowej Izby Lekarskiej
„Remedium"
5. Muzeum Techniki i Komunikacji
Klasyfikacja Ostateczna:
W czasie gry rywalizujące zespoły
otrzymywały punkty, które po zsumowa-
niu dały podstawę do zrobienia klasyfika-
cji najlepszych drużyn, oto ona:
Punkty
88
I miejsce
84
II miejsce
80
III miejsce
77
69
68
65
63
61
53
27
FESTIWAL NA UCZELNIACH

FESTIWAL NAUKI
W WYŻSZEJ SZKOLE SZTUKI UŻYTKOWEJ
prof. Maria Radomska - Tomczuk
Rektor Wyższej Szkoły Sztuki Użytkowej w Szczecinie

W dniach 22 - 25 września odbyty się
w Wyższej Szkole Użytkowej w Szczeci-
nie wyktady oraz prezentacje multime-
dialne w ramach IX Zachodniopomor-
skiego Festiwalu Nauki.
„Funkcja i oddziaływanie plakatu arty-
stycznego w zderzeniu z plakatem reklamo-
wym i komercyjnym"
- to temat pierwszego spotkania, które
odbyto się 22 września 2009 r. w formie
prezentacji multimedialnej poprowadzo-
ne przez dr Ireneusza Kuriatę i mgr Witol-
da Gawtowicza
„Architektura współczesnych^ muzeów
i galerii" Berlin - Madryt - Wenecja - War-
szawa - Szczecin - Barcelona - Berlin - Ko-
lonia - Paryż - Nowy York
- to temat kolejnego spotkania, które od-
byto się 25 września 2009 r. i które popro-
wadzi! dr inż. arch. Piotr Fiuk.
Spotkanie to miato formę wykładu
multimedialnego.
W zajęciach uczestniczyła gtównie
mtodzież gimnazjalna i licealna, która
zapoznała się z niezwykłą architekturą
współczesnych muzeów i galerii. Autor
spotkania demonstrował przykłady śmia-
łych i często kontrowersyjnych rozwią-
zań architektonicznych, zwracał uwagę
na ich funkcje społeczne, kulturotwórcze
i niejednokrotnie marketingowe.
„Muzeum i przestrzeń informacji". Re-
lacje przestrzeni wirtualnej ze współczesną
przestrzenią muzealną.
Temat ten zrelacjonował dr inż. arch.
Andreas Guskos. Wykład uzupełniony
bogatą ikonografią dotyczył:
1. Virtual Guggenheim (1999 - 2002)
- omówienie wirtualnego muzeum Gug-
genheima autorstwa biura Asymptote
jako miejsca wystawiania wirtualnej czę-
ści zbiorów Guggenheima.
2. Nowożytne i starożytne pojęcie mu-
zeum, jakie będzie muzeum III generacji?
3. Wiedz aksjomatyczna/hierarchicz-
na (drzewo) kontra „kłącze", czyli kla-
syczny i postmodernistyczny sposób
myślenia, zdobywania i przetwarzania
wiedzy.
4. Tropem inspiracji Virtual Guggen-
heim: Roy Ascott, Pierre Levy, Marcos
Novak, „Rhizome" - Giles Deleuze i Felix
Guttari.
5. Gry, MMORPG, światy wirualne.
6. Second Life.
7. Architektura w przestrzeni informa-
cji: film z autorskiego modelu architektu-
ry w przestrzeni wirtualnej

FESTIWAL NAUKI W WYŻSZEJ SZKOLE

HUMANISTYCZNEJ TWP
W SZCZECINIE
mgr Renata Gniewosz

W bieżącym roku akademickim Wyższa Szkota Huma- może stać się przyjemna i łatwa. Wyktad stanowił wspaniałą
nistyczna TWP w Szczecinie gościła ponad 200 osób na inspirację dla młodzieży, która opuszczała salę z wypiekami
wykładach i warsztatach zorganizowanych w ramach IX i uśmiechami na twarzy.
Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki. Spotkania odbywały
się 23 września 2009r. (we środę) w siedzibie WSH TWP przy Dr hab. Karol Mausch prof. WSH TWP wygtosit wyktad
ul. Monte Cassino 15 w Szczecinie. Gościliśmy mtodzież nt. „Stres a zdrowie", ilustrując pokazem multimedialnym pro-
z Liceów Ogólnokształcących nr III, VII, Liceum z Oddziała- blemy zdrowia psychicznego, zaś dr hab. Ewa Ryś prof. WSH
mi Integracyjnymi, z Zespołu Szkół Ogrodniczych, z Zespołu TWP przedstawiła wyniki swoich badań nt. „Poczucie sensu życia
Szkół Budowlanych. Słuchaczami byty gtównie klasy trze- jako wymiar duchowej natury człowieka".
cie, które przybyły na wykłady ze swoimi nauczycielami lub
pedagogami szkolnymi.
Największym powodzeniem cieszył się wykład wygłoszo-
ny przez dr Danutę Kierszkę nt. „Alternatywne sposoby rozwo-
ju koncentracji uwagi i pamięci", po którym przeprowadzony
został warsztat „Niekonwencjonalne sposoby zapamiętywania
treści szkolnych - przygotowanie do matury". Byta to rewelacyj-
na propozycja dla tegorocznych maturzystów. Sala wypeł-
niona została po brzegi. Mtodzież najpierw wsłuchiwała się
z uwagą, jakimi sposobami można rozwijać koncentrację i pamięć,
a następnie próbowała własnych sił w zapamiętywaniu, wyko-
rzystując poznane techniki. Okazato się, że nauka do matury

28

FESTIWAL NAUKI W KSIĄŻNICY POMORSKIEJ
IM. STANISŁAWA STASZICA W SZCZECINIE
mgr Cecylia Judek
Sekretarz naukowy Książnicy Pomorskiej
Na organizowany w 2009 roku po
raz dziewiąty Festiwal Nauki na Pomo-
rzu Zachodnim pracownicy Książnicy
Pomorskiej przygotowali wiele propo-
zycji prelekcji, wykładów, prezentacji
i lekcji festiwalowych, w ramach których
zainteresowani mogli poszerzyć wiedzę
z różnych specjalistycznych dziedzin,
związanych z historią książki dawnej
i współczesnej. Tradycyjnie w ofercie
znalazły się tematy literacko-biogra-
ficzne, warsztaty bibliograficzne, lekcje
z zakresu przysposobienia bibliotecz-
nego, prelekcje krajoznawcze, a także
omówienia specjalistycznych kolekcji
w zbiorach Książnicy Pomorskiej, najwięk-
szej na Pomorzu Zachodnim biblioteki
publicznej z jednoczesnym statusem bi-
blioteki naukowej. Po raz pierwszy pojawit
się temat bezpieczeństwa użytkowników
w Internecie, szerszego wykorzystania
nowoczesnych technologii informatycz-
nych w bibliotekarstwie, Zachodniopo-
morskiej Biblioteki Cyfrowej „Pomerania"
oraz innych polskich bibliotek cyfrowych
i ich zasobów. W ofercie festiwalo-
wej Książnicy znalazły się następujące
tematy:
1. Zachodniopomorska Biblioteka
Cyfrowa „Pomerania" - zasoby i zasady
działania.
2. Poznajemy polskie biblioteki cyfrowe
i ich zasoby.
3. Stanisław Ignacy Witkiewicz - Witkacy.
4. Konstanty Ildefons Gałczyński
w Szczecinie.
5. Zbigniew Herbert - życie i twórczość.
6. Juliusz Słowacki - życie i twórczość.
7. Historia książki.
8. Lekcje krajoznawcze dotyczące
Szczecina i Pomorza Zachodniego.
9. Wyszukiwanie informacji.
10. Tradycyjne i nowoczesne
źródła informacji.
11. Zbiory regionalne jako warsztat
pracy badawczej.
12. Warsztaty bibliograficzne
(bibliografia załącznikowa, normy bi-
bliograficzne, dokumenty elektroniczne,
zasady dot. cytowania w pracach nauko-
wych).
13. Historia szczecińskiej książki
i bibliotek na przestrzeni wieków.
14. Prasa niemiecka byłej Biblioteki Miej-
skiej (Stadtbibliothek Stettin) w Szczeci-
nie z okresu XIX i XX w.
15. Kiedy urodził się Fryderyk Chopin?
Kłopoty badawcze.
16. Co to są dokumenty życia
społecznego (w skrócie: dżs)?
Opublikowana w informatorze oferta
spotkała się ze sporym zainteresowa-
niem szkół ponad podstawowych z terenu
Szczecina i okolicznych miast, aczkolwiek
na niektóre z powyższych propozycji nie
było - jak się okazało - zapotrzebowania.
Rok Juliusza Słowackiego
Zgodnie z uchwałą Sejmu Rzecz-
pospolitej Polski rok 2009 został ogło-
szony Rokiem Juliusza Słowackiego
w związku z dwiema ważnymi rocznica-
mi z biografii autora „Kordiana": 200-le-
ciem urodzin Poety oraz 160. roczni-
cą śmierci. Podczas dwóch spotkań
w Książnicy ( 24.09 - 31 uczestników;
25.09 - 25 uczestników), zatytułowa-
nych Przełomowy moment w biografii
pisarza w świetle dramatu Kordian pro-
wadzący spotkanie Jędrzej Wijas zapo-
znał młodzież ze szczecińskich liceów
z twórczością Poety, przedstawił źródła
inspiracji poetyckiej, omówił relację Sło-
wackiego z matką, zainteresował mato
znanymi epizodami z jego życia, zwra-
cając uwagę na wciąż niedostateczna
popularyzacje twórczości tego wybitnego
polskiego romantyka. Prelekcjom towa-
rzyszyła autorska prezentacja multime-
dialna Wciąż trwają zgłoszenia na kolejne
spotkania poświęcone życiu i twórczości
autora „Balladyny".
Bezpieczny Internet
Temat bezpiecznych mediów podjęty
został przez pracowników Książnicy Po-
morskiej, a zwłaszcza Działu Udostępnia-
nia Zbiorów już kilka lat temu. Książnica
Pomorska, wypełniając także funkcję
biblioteki wojewódzkiej, realizuje od kil-
ku lat kampanię informacyjną pod nazwą
„Biblioteka Przyjaznych Multimediów". W
październiku 2007 r. została zorganizo-
wana w Szczecinie pierwsza tego typu
FESTIWAL NA UCZELNIACH
ogólnopolska konferencja naukowa bi-
bliotek publicznych, zatytułowana „Dziec-
ko w przestrzeni informacyjnej biblioteki.
Bezpieczne media: promocja i edukacja".
Rezultatem konferencji było nie tylko
szersze zainteresowanie zagadnieniem
rodziców, nauczycieli i bibliotekarzy, ale
również kilkanaście szkoleń, kilka konfe-
rencji i spotkań w bibliotekach, szkołach
na terenie Szczecina i województwa
zachodniopomorskiego, w trakcie któ-
rych prelekcję uzupełniono prezentacją
multimedialną oraz wystawą planszową
( 10 plansz 100 x 70), zawierającą istot-
ne informacje o zagrożeniach płynących
z kontaktu dzieci i młodzieży z rzeczywi-
stością wirtualną. Temat bezpiecznego
Internetu oraz problemów dzieci korzy-
stających z komputerowych możliwości
przedstawili Elżbieta Kamińska, Rado-
sław Delida w dniu 24 września 2009 r.
(30 uczestników)
Zachodniopomorska Biblioteka Cyfrowa.
Tematyka związana z niedawno otwar-
tą Zachodniopomorską Biblioteką Cy-
frową „Pomerania" (otwarcia dokonał
w dniu 8.05.2009 r. Władysław Husejko,
Marszałek Województwa Zachodniopo-
morskiego) okazała się na tyle interesu-
jącym zagadnieniem, że odbyty się dwa
spotkania jej poświęcone. Lilia Marcinkie-
wicz, bibliotekarz systemowy Książnicy
Pomorskiej, autorka „Ogólnych założeń
Zachodniopomorskiego Systemu Infor-
macji Naukowej i Regionalnej tworzone-
go w ramach projektu „Biblioteka Cyfro-
wa" (dostępnych na stronie http://www.
ksiaznica.szczecin.pl) spotkała się z zain-
teresowaną młodzieżą w dniach 24. i 25.
września ( łącznie 45 uczestników), aby
przedstawić założenia Zachodniopomor-
skiej Biblioteki Cyfrowej, dalsze planowa-
ne moduły oraz omówić sposoby korzy-
stania z jej zasobów.
ZBC „Pomerania" jest jednym
z modułów Zachodniopomorskiego Sys-
temu Informacji N@ukowej i Region®
Inej, który został stworzony z inicjatywy
Książnicy Pomorskiej i Zachodniopomor-
skiego Porozumienia Bibliotek. Zachod-
niopomorskie Porozumienie Bibliotek
29
ESTIWAL NA UCZELNIACH
utworzyły: Książnica Pomorska, Biblio-
teka Politechniki Szczecińskiej i Biblio-
teka Akademii Rolniczej w Szczecinie
(obecnie: Biblioteka Zachodniopomor-
skiego Uniwersytetu Technologicznego
w Szczecinie), Miejska Biblioteka Publicz-
na w Szczecinie, Biblioteka Uniwersytetu
Szczecińskiego, Biblioteka Pomorskiej
Akademii Medycznej, Biblioteka Aka-
demii Morskiej, Koszalińska Biblioteka
Publiczna, Biblioteka Politechniki Kosza-
lińskiej, Biblioteka Wyższego Semina-
rium Duchownego w Koszalinie, Miejska
Biblioteka Publiczna w Kołobrzegu oraz
(od 10.11.2009 r.) Archiwum Archidie-
cezjalne w Szczecinie. ZBC powstała
w ramach realizacji „Planu komputeryzacji
Książnicy Pomorskiej oraz bibliotek w re-
gionie na lata2007-2010". Celem projektu,
finansowanego ze środków województwa
zachodniopomorskiego jest współudział
bibliotek Pomorza Zachodniego w roz-
szerzaniu oferty usług elektronicznych
(e-ustug), zapewniających wolny dostęp
do narodowego i regionalneg* dorob-
ku kultury piśmienniczej,, a tym samym
wspieranie procesu edukacji (e-learningu)
podczas transformacji informacyjnej spo-
łeczeństwa. Do najważniejszych zadań
Zachodniopomorskiej Biblioteki Cyfrowej
„Pomerania" należy ochrona dziedzictwa
narodowego i regionalnego poprzez jego
digitalizację tj. utrwalanie materiałów bi-
bliotecznych w systemie cyfrowym na no-
śnikach elektronicznych, co stanowi jed-
nocześnie archiwizację najcenniejszych
zbiorów oraz ich zabezpieczenie przed
zniszczeniem lub kradzieżą. Projekt po-
zwoli scalić działania bibliotek, eliminując
digitalizację tych samych dokumentów
w różnych placówkach.
W Zachodniopomorskiej Bibliotece
Cyfrowej „Pomerania" zdigitalizowane
zbiory zostały umieszczone w następują-
cych kategoriach:
1. Pomeranika (zarówno zabytki piśmien-
nictwa jak i ikonografii oraz bieżące tzw.
dokumenty życia społecznego - ulotki,
katalogi wystaw, afisze, plakaty, materiały
z kampanii wyborczych do samorządów
Bezpieczny internet -
Elżbieta Kamińska
lokalnych itp.);
2.Dziedzictwo kulturowe - najcenniejsze
zabytki piśmiennictwa i ikonografii znaj-
dujące się w posiadaniu bibliotek na-
ukowych i publicznych Szczecina oraz
innych bibliotek regionu;
3. Nauka i dydaktyka - repozytorium
uczelni zachodniopomorskich (artykuły
naukowe, regionalne czasopisma nauko-
we, skrypty, podręczniki);
4. Doktoraty i habilitacje;
5. Akty prawa lokalnego i dokumenty
urzędowe -pełne teksty przepisów pra-
wa lokalnego - zasobów archiwalnych
i bieżących, uchwały rad miast, powiatów,
Sejmiku, programy, strategie, plany za-
gospodarowania (tworzone przez Urząd
Miasta, Urząd Wojewódzki, Urząd Mar-
szałkowski, itp.
W zasobach ZBC „Pomerania"
(adres internetowy: http://zbc.książnica.
szczecin.pl/dlibra) umieszczono 9281
dokumentów (stan na 3.12.2009 r.). Od
1 stycznia 2009 roku do 3.12.2009 r.
(godz. 15.10) skorzystało z tych zbiorów
141177 użytkowników. Zachodniopomor-
ska Biblioteka Cyfrowa jest członkiem
Federacji Bibliotek Cyfrowych w Polsce,
dzięki czemu jej zasoby zostaną włą-
czone do europejskiej biblioteki cyfrowej
Europeana Local.
Zachodniopomorski System Informa-
cji Naukowej i Regionalnej, poza ZBC
„Pomerania" obejmie także inne moduły:
- RoK@Bi - Rozproszony Katalog Cen-
tralny Bibliotek Szczecina i Regionu, któ-
ry ma zawierać katalogi on-line bibliotek
naukowych i publicznych województwa,
naukowe bazy danych i czasopisma elek-
troniczne bibliotek akademickich oraz bi-
bliografie prac naukowych pracowników
szczecińskich i koszalińskich uczelni.
- BWoR - Baza Wiedzy o Regionie (Bi-
bliografia Pomorza Zachodniego bazą
wiedzy o regionie). Zadaniem BWoR jest:
scalenie bibliografii regionalnych i tery-
torialnych, tworzonych w bibliotekach
publicznych regionu zachodniopomor-
skiego, dostępnych on-line, za pomocą
jednolitej platformy wyszukiwawczej,
BognaTokarska - kolejna lekcja
o historii książki
połączenie bazy bibliograficznej z katalo-
giem on-line, dzięki czemu automatycznie
udostępnia się informację o lokalizacji do-
kumentów w bibliotece i ich dostępności,
udostępnienie pełnych tekstów opisywa-
nych artykułów prasowych - zastosowa-
nie hipertączy w opisie bibliograficznym
umożliwi automatycznie odsyłanie do
artykułu zamieszczonego w portalu inter-
netowym danego czasopisma, dziennika,
gazety. Kolejnym celem jest połączenie
bibliografii z kartotekami wzorcowymi for-
malnymi, które umożliwią tworzenie bazy
pisarzy, publicystów, dziennikarzy regio-
nu zachodniopomorskiego.
Stanisław Ignacy Witkiewicz - Witkacy.
Biografia oraz wielostronna działalność
artystyczna Witkacego (24.02.1885 -
18.09.1939) wciąż fascynują czytelników.
W zasobach Książnicy Pomorskiej
znajdują się materiały z archiwum Ja-
dwigi Witkiewiczowej, żony artysty.
Trafiły one do Szczecina za pośred-
nictwem Marii Flukowskiej, serdecz-
nie zaprzyjaźnionej z Witkiewiczową.
Zbiory te, omówione m.in. w albu-
mie „Szczecińskie witkacjana" (Szczecin
1998) zawierają niezwykły skarb - listy
autora „Nienasycenia" do żony z 16 lat
ich małżeństwa. Ta niezwykła korespon-
dencja (listy pisane byty prawie każdego
dnia) stanowi rodzaj dziennika rejestru-
jącego prace malarskie, pisarskie i filo-
zoficzne, lektury, spotkania towarzyskie,
codzienne kłopoty i radości. Listy te są
stopniowo publikowane przez Państwo-
wy Instytut Wydawniczy (w oprać. Anny
Micińskiej i Janusza Deglera); wiosną
2010 roku ukaże się trzeci tom. Na spo-
tkaniu w Książnicy w dniu 25.09.2009 r.
(32 uczestników) Jolanta Liskowacka,
kierownik Działu Zbiorów Specjalnych
przybliżyła wielostronną działalność twór-
czą S. I. Witkiewicza jako awangardo-
wego malarza, pisarza, teoretyka teatru
Drugie spotkanie poświęcone
Słowackiemu - Wijas

i sztuk wizualnych, filozofa, reżysera, fo-
tografika. Podczas spotkania młodzież
mogta obejrzeć obrazy Witkacego ze
zbiorów Książnicy Pomorskiej.
Konstanty Ildefons Gatczynski i jego legenda
w Szczecinie. Kwadryganci a Szczecin.
Nie słabnie zainteresowanie szcze-
cinian biografią i twórczością Konstan-
tego Ildefonsa Gatczyńskiego; poety,
który mieszkat w Szczecinie od maja
1948 roku do sierpnia 1949 r. Podczas
spotkania piszącej te stówa z młodzieżą
z LO w Choszcznie omówiono szeroko
okres kwadryganckiej młodości autora
„Zaczarowanej dorożki" oraz powojen-
ne związki członków grupy literackiej
„Kwadryga" ze Szczecinem. Gatczyn-
ski zamieszkał w Szczecinie w wiosną
1948 roku. Odwiedza) go Stanisław
Maria Saliński, któremu tutejsze syreny
portowe przypominały miasto młodo-
ści Wtadywostok. Zauroczenie grodem
Gryfa zaowocowało powteścią „Jutro
w Szczecinie", która, niestety, wskutek
przedwczesnej śmierci Salińskiego po-
została we fragmentach. Ze Szczecinem
związała się Nina Rydzewska, także
w młodości należąca do kwadryganckiej
ferajny. Jej wiersz „Madonna Nędzarzy"
stał się powodem publicystycznej wrza-
wy, co przyniosło młodej poetce rozgłos.
Związana z redakcją literacką Polskiego
Radia w Szczecinie Rydzewska, ukoń-
czyła w Szczecinie powieść „Rybacy bez
sieci", poświęconą losom kaszubskich
rodzin. Zmarła w 1958 r. , mając 53 lata,
a jej grób znajduje się na Cmentarzu
Centralnym w Szczecinie. Z kolei Stefan
Flukowski, również z „Kwadrygi", czę-
sty ongiś gość szczecińskich spotkań
literackich, Festiwalu Poezji K.I.Gatczyń-
skiego i innych uroczystości kulturalnych
za sprawą decyzji Jego żony Marii zo-
stał upamiętniony salą muzealną, po-
wstałą w 1977 r. (w 5. rocznicę śmierci)
w Książnicy Pomorskiej jako rekonstruk-
cja pracowni pisarskiej. Krąg kwadry-
gancki wszedł na trwate do legendy życia
Jolanta Liskowacka prowadzi
wykład o Witkacym
literackiego w powojennym Szczecinie,
a Gatczynski pozostawi) wiele tekstów
poświęconych miastu (m.in. wiersze
„Spotkanie w Szczecinie", „Szczecin",
„Wiosna w Szczecinie", „Przygoda
w Szczecinie", „Polskie gwiazdy").
Historia książki
Zagadnienia związane z dziejami pi-
śmiennictwa, książek i drukarstwa poznali
uczniowie z Liceum Ogólnokształcącego
z Choszczna oraz Zespotu Szkot nr 6 ze
Szczecina na dwóch spotkaniach pro-
wadzonych przez mgr Bognę Tokarską
(22.09. - 38 uczestników; 25.09. -21
osób). W trakcie prelekcji młodzież pozna-
ła materiały stużące w dawnych czasach
do wytwarzania ksiąg: papirus, pergamin,
papier czerpany. Poprzez prezentację
multimedialną pokazane zostaty pierwsze
próby drukarskie w postaci książek ksy-
lograficznych tj. drzeworytniczych. Omó-
wiona została istota wynalazku druku,
dokonanego w połowie XV wieku przez
Johanna Gutenberga, niemieckiego dru-
karza z Moguncji, a zwłaszcza wynalezio-
na przez niego czcionka ruchoma. Jeden
z egzemplarzy „Biblii" tzw. 42.wierszo-
wej, najbardziej znanego dzieła opubli-
kowanego przez Gutenberga znajduje
się w Polsce, w Bibliotece Seminarium
Duchownego w Pelplinie. Uczniowie po-
znali rewolucyjne w dziejach kultury zna-
czenie wynalazku druku: jego znaczący
wptyw na rozwój wydawnictw, wysokość
nakładów książek, powstawanie bibliotek
i postęp edukacyjny w Europie. Ucznio-
wie obejrzeli prezentację multimedialną
z przykładami ksiąg rękopiśmiennych
oraz pierwszych druków, zwanych inku-
nabułami (z łac. in cunabulae znaczy
„w kotysce, w kolebce"), czyli dziećmi
sztuki drukarskiej.
Tradycyjne i nowoczesne źródła informacji.
Wyszukiwanie informacji.
W spotkaniach warsztatowych związa-
nych z wyszukiwaniem informacji (dwie
Lilia Marcinkiewicz mówi o Za-
chodniopomorskiej Bibliotece
Cyfrowej
FESTIWAL NA UCZELNIACH
grupy w dniu 25.09 - 45 osób) Sylwia
Matejek, pracownica Działu Informacji
Naukowej przy pomocy m.in. prezentacji
multimedialnej zapoznała uczniów liceów
szczecińskich ze sposobami korzystania
z tradycyjnych katalogów kartkowych
(wciąż używanych) oraz katalogów
komputerowych. Przedstawiła także inne
sposoby wyszukiwania informacji w tra-
dycyjnych żródtach oraz bazach on-line
Książnicy Pomorskiej. Uczniowie dowie-
dzieli się jak poprzez stronę internetową
Książnicy korzystać z zasobów innych
bibliotek, poznali katalogi NUKAT i KaRo.
Celem lekcji było wdrożenie młodzieży
do samodzielnego korzystania ze zbio-
rów Książnicy Pomorskiej, do poszukiwa-
nia materiałów w trakcie przygotowania
referatów, wypracowań, prezentacji ma-
turalnych. Umiejętności zdobyte na lek-
cjach mogą być efektywnie wykorzystane
w niedalekiej przyszłości podczas stu-
diów.
Klasy odwiedzające Książnicę Pomor-
ska w tym czasie mogty obejrzeć dwie
czasowe wystawy:
- Hermann Grassmann (1809-1877).
Ekspozycja składająca się z archiwa-
liów, dokumentów i innych rękopisów
z zasobów Książnicy Pomorskiej przed-
stawiała osiągnięcia wybitnego szcze-
cińskiego matematyka, filozofa i języ-
koznawcy oraz orientalisty. Grassmann,
nauczyciel matematyki w szkołach
berlińskich i szczecińskich, od 1842 r.
byt profesorem Marienstiftsgymnasium
w niemieckim Szczecinie. Byt twórcą
rachunku wektorowego, autorem opra-
cowań z algebry, botaniki, mineralogii.
Prowadząc badania z zakresu elektrycz-
Kiermasz książka za złotówkę -
Noc Naukowca
31
FESTIWAL NA UCZELNIACH
ności, akustyki i optyki, sformutowat ramach PIKNIKU EKOLOGICZNEGO, zorgani-
w optyce tzw. prawo Grassmanna zowanego nad jeziorem Szmaragdowym
(1853). Przełoży) na język niemiecki Ri- w niedzielę 20 września 2009 r. Aż dwuna-
gwedę, najstarszy indoaryjski zabytek stu bibliotekarzy z Książnicy uczestniczyło
literacki, wydając jednocześnie stownik w obsłudze stoiska kiermaszowego oraz
Wórterbuch zum Rigweda (1873-1875). prowadzeniu konkursów rysunkowych dla
Wraz z bratem Robertem Siegfriedem dzieci. Na kiermaszu oferowano książki
(1815-1901) zatożyt w Szczecinie gazetę dostarczone przez czytelnikowi biblioteka-
„Norddeutsche Zeitung". rzy Książnicy Pomorskiej podczas zbiór-
ki publicznej. Kiermasz, propagując akcję
„Pomorze Zachodnie w obiektywie „recyclingu książek" czyli wprowadzania
Tadeusza Biateckiego". przeczytanych i niepotrzebnych domow-
nikom egzemplarzy do ponownego obie-
W domowym archiwum prof. T. Bia- gu czytelniczego, znakomicie wpisywał się
teckiego, znanego historyka i regionali- w ekologiczne cele Pikniku. Pomysł bi-
sty, redaktora naczelnego „Encyklopedii bliotekarzy, aby niepotrzebnym, prze-
Szczecina", autora wielu książek o tema- czytanym już książkom ofiarować nowe
tyce pomorskiej znajduje się wiele zdjęć życie, nowego czytelnika bardzo spodo-
zachodniopomorskich miasteczek, wsi, bał się mieszkańcom Szczecina. Każda
zamczysk, które powstaty podczas jego książka przekazywana jest za symbo-
podróży po Pomorzu Zachodnim w latach liczną złotówkę. Zgodę na zbiórkę ksią-
60. XX wieku. Część dawnej zabudowy, żek na terenie Szczecina, a następnie
uwiecznionej na jego fotografiach nie ist- zbiórkę pieniężną uzyskał Zarząd Okręgu
nieje. Budynki zostaty rozebrane, część Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich
uległa zniszczeniu, niektóre * zmieniły w Urzędzie Miasta Szczecin. Tam też
funkcje, inne poddano konserwacji. Pre- składane jest corocznie sprawozdanie ze
zentowane zdjęcia stały się zatrzymanym zbiórki. Za pieniądze zebrane podczas
na kliszy dokumentem minionego czasu. kiermaszów kupowane są dla czytelni-
ków Książnicy cenne, unikatowe zbiory
Kiermasze „Książka za złotówkę". (rękopisy, dokumenty życia społecznego,
obiekty ikonograficzne, mapy itd.). Pod-
Korzystając z ubiegłorocznych do- czas pikniku mieszkańcom Szczecina
świadczeń i ogromnego zainteresowania, rozdawano ulotki z apelem, aby zamiast
jakim cieszył się kiermasz taniej książki, wyrzucać przeczytane książki oddawali je
w tegorocznym, już IX Zachodniopomor- Książnicy Pomorskiej. Stoisko odwiedziło
skim Festiwalu Nauki, Książnica Pomor- ok. 600 osób.
ska wraz z Kotem nr 1 Stowarzyszenia Przy stoisku kiermaszowym moż-
Bibliotekarzy Polskich oraz innymi kota- na było obejrzeć planszową wystawę
mi szczecińskimi SBP zorganizowała 2 „BEZPIECZNY INTERNET - BIBLIOTEKA
kiermasze wzbogacone wystawami oraz PRZYJAZNYCH MULTIMEDIÓW", która
konkursami dla dzieci. Pierwszy kiermasz prezentowała różnorodne aspekty zagro-
„Książka za złotówkę" odbyt się w Parku żeń wynikające z niewłaściwego użytko-
Leśnym w szczecińskiej dzielnicy Zdroje w wania Internetu przez dzieci i młodzież.
O Słowackim i jego dorobku mówi Jędrzej Wijas
32
Czasy współczesne przyniosły technolo-
giczną rewolucję w dostępie do informa-
cji. Szeroko rozumiane multimedia (Inter-
net, telewizja, wydawnictwa elektroniczne
itp.) odgrywają obecnie coraz większą
rolę w życiu dzieci i młodzieży. Niosą ze
sobą ogromne możliwości w sferze edu-
kacji i rozwoju zainteresowań. Jednakże
stwarzają także liczne zagrożenia przy
niewłaściwym ich użytkowaniu.
Książnica Pomorska, będąc centralną
biblioteką Szczecina i województwa za-
chodniopomorskiego, od kilku lat reali-
zuje kampanię informacyjną BIBLIOTEKA
PRZYJAZNYCH MULTIMEDIÓW, adreso-
waną do rodziców i grup zawodowych
mających bezpośredni i pośredni wpływ
na wychowanie.
Obok kiermaszu bibliotekarze przygo-
towali stoły, aby zachęcić zwiedzających,
którym towarzyszyły dzieci do udziału
ich pociech w konkursie rysunkowym
„ULUBIENI BOHATEROWIE BAJEK I BAŚNI".
Dzieci w wieku przedszkolnym i wcze-
snoszkolnym rysowały ulubione postaci
z bajki lub bohatera baśni. Oprócz kre-
dek i papieru przygotowano gotowe ko-
lorowanki dla najmłodszych. Za udział
w konkursie dzieci otrzymywały słodycze
i drobne upominki (bajkowe zakładki do
książek i karty pocztowe z informacją
0 działalności SBP i zbiórce książek).
Najlepsze dziecięce prace zostaną
w przyszłości wykorzystane jako projekty
kolejnych zakładek do książek.
Kolejny kiermasz taniej książki, zor-
ganizowali bibliotekarze (Stowarzyszenie
Bibliotekarzy Polskich - kota szczecińskie
1 Książnica Pomorska) w budynku Jedno-
stek Międzywydziałowych Zachodniopo-
morskiego Uniwersytetu Technologiczne-
go w NOC NAUKOWCÓW dnia 25 września
2009 r. Podobnie jak podczas Pikniku
Ekologicznego kiermaszowi towarzyszyła
wystawa „BEZPIECZNY INTERNET - BI-
BLIOTEKA PRZYJAZNYCH MULTIME-
DIÓW". W organizację kiermaszu zaan-
gażowało się 13 pracowników Książnicy
Pomorskiej, a stoisko odwiedziła rekordo-
wa liczba odwiedzających.
Łącznie we wszystkich propozy-
cjach festiwalowych przygotowanych
przez Książnicę Pomorską uczestniczyło
w 2009 roku ok. 2 tys. osób.
Festiwalowy tydzień nie zakończył
spotkań z nauką w Książnicy Pomor-
skiej. Oferta tematyczna nadal jest wy-
korzystywana przez szczecińskie szkoły
(a także te spoza Szczecina), stowa-
rzyszenia, instytucje, które organizują
grupowe przyjazdy do Książnicy bądź
zapraszają prelegentów na spotkania do
własnych siedzib.
 FESTIWAL NA UCZELNIACH

FESTIWAL NAUKI
W ARCHIWUM PAŃSTWOWYM W SZCZECINIE
dr Pawet Gut

Podobnie jak w latach poprzednich Archiwum Państwowe
w Szczecinie wzięto aktywny udziat w IX Zachodniopomorskim
Festiwalu Nauki organizowanym pod auspicjami Szczecińskie-
go Towarzystwa Naukowego.
W dniach 22 i 25 września 2009r w siedzibie Archiwum
odbyty się spotkania historyczne z młodzieżą szkót śred-
nich. Największą aktywność w tym względzie wykazat Ze-
spól Szkót Budowlanych w Szczecinie oraz I Liceum Ogól-
nokształcące w Szczecinie. W wyktadach i pokazach filmów
uczestniczyło 7 grup młodzieży, łącznie 155 osób z wycho-
wawcami. Tematyka dotyczyła dziejów Szczecina w latach
1945-1980 na podstawie zachowanych kronik filmowych
i filmów dokumentalnych, przechowywanych w zasobie Archi-
wum Szczecińskiego. Szczególne zainteresowanie wzbudzi)
fakt, iż filmy te emitowane były na projektorze filmowym, dziś
faktycznie urządzeniu unikatowym, bowiem zapisane są na ta-
śmach 16 mm.
Młodzież szkolna wykazała duże zainteresowanie tą formą
prezentacji. Miata możliwość bezpośredniego porównania miejsc
i ciekawszych budowli z pierwszych dziesięcioleci powojennych
z ich obecnym stanem.

ZACHODNIOPOMORSKI FESTIWAL NAUKI

I NOC NAUKOWCÓW 25.09.2009
Po raz drugi w naszym mieście mieliśmy
okazję uczestniczyć w niezwykłej imprezie,
jaką była Noc Naukowców. Mieszkańcy zo-
stali zaproszeni do wspólnej zabawy z nauka
i naukowcami. 25 września 2009 roku, uczel-
nie publiczne Szczecina otworzyły swoje
laboratoria w ramach europejskiego projektu
Researchers' Night - Noc Naukowców 2009.
Całe miasto tego szczególnego dnia
żyto nauką. W projekcie udziat wzięli:
Zachodniopomorski Uniwersytet Tech-
nologiczny w Szczecinie - koordynator
projektu, Akademia Morska, Pomorska
Akademia Medyczna oraz Uniwersytet
Szczeciński, jak również Książnica Po-
morska i Dom Twórczy Eureka. Cen-
tralnym miejscem imprezy byt plac mię-
dzy wydziałami Zachodniopomorskiego
Uniwersytetu Technologicznego przy
al. Piastów 48. Noc Naukowców roz-
poczęta się już od godziny 13.00, a za-
kończyła po godzinie 22.00. Na tą oka-
zję, zostało utworzone mini miasteczko
naukowe, gdzie wydziaty jak również
jednostki ogólnouczelniane przygoto-
wały bogata ofertę warsztatowo - poka-
zową. Można było również dowiedzieć
się więcej o programach realizowanych
z funduszy europejskich, jak również
0 mobilności naukowców na terenie ca-
łego świata. Swoje punkty przygotowa-
ły m.in. Regionalne Centrum Innowacji
1 Transferu technologii jak również sekcja
współpracy z zagranicą ZUT.
Projekt finansowany byt w większości
przez Komisję Europejską ze środków
7. Programu Ramowego UE, i stanowił
jednocześnie punkt kulminacyjny Za-
chodniopomorskiego Festiwalu Nauki.
Zainteresowanie, podobnie ja w ubie-
głym roku było bardzo duże. Łącznie
wszystkie punkty programu odwiedziło
około 8 000 osób.
Stoiska odwiedzały zorganizowane
grupy oraz całe rodziny. Impreza bez wąt-
pienia przyczyniła się do promocji nauki
w Szczecinie. Uczestnicy mieli niepo-
wtarzalną okazję, aby zajrzeć do miejsc,
które na co dzień nie są dostępne dla
mieszkańców. Mieszkańcy miasta wyra-
żali bardzo pozytywne opinie na temat
imprezy Noc Naukowców.
W namiotach tematycznych można
było zobaczyć zobaczyć m.in.: cieka-
wostki chemiczne (termokurczliwe rurki,
superabsorbenty, „znikający styropian"),
pokazy florystyczne, warsztaty akwary-
styczne, pokazy 3D, gry komputerowe,
symulator lotu, pokazy robotów, kiermasz
książki za złotówkę, ciekawostki infor-
matyczne, pokazy prac studentów archi-
tektury i wzornictwa, pokazy sprzętu do
badań podwodnych, prezentacje technik
projektowania ekskluzywnych jednostek
pływających, techniki bezpieczeństwa
na morzu, warsztaty żywieniowe, wal-
ki robotów sumo, badania jamy ustnej,
pomiary: ciśnienia tętniczego, poziomu
cukru we krwi, poziomu cholesterolu, pla-
nowanie treningu zdrowotnego: ocena
sprawności fizycznej, utożenie programu
aktywności fizycznej dla osób z nadwaga
i otyłością dla osób z chorobami krążenia
(z cukrzycą, nadciśnieniem) oraz dla
osób zdrowych, ustalenie metod i syste-
mu treningu dla osób planujących aktyw-
ność fizyczną, ocena BMI, WHR. progra-
mowanie treningów, porady dietetyczne,
oglądanie komórek pod mikroskopem,
genetyczne puzzle, elektroforeza, jak zo-
baczyć chromosom i inne.
Do godziny 22.00 otwarte byty wydzia-
ły na których można było zobaczyć m.in.:
wyładowania elektryczne, zimną plazmę,
techniki laserowe i światłowodowe, jak
zobaczyć niewidoczne, druk w trójwymia-
rze, programowalne LEGO roboty, techni-
ki przetwarzani obrazu i dźwięku - kinowe
efekty specjalne, symulator siłowni okrę-
towych, badanie emisji spalin, oglądanie
gwiazd przez teleskop w obserwatorium
Instytutu Fizyki i wiele innych atrakcji
przygotowanych przez jednostki. W Cen-
trum Inżynierii Ruchu Morskiego Akade-
mii Morskiej dzięki najnowocześniejsze-
mu zespołowi symulatorów nawigacyjno
-manewrowych w Europie Środkowej każ-
dy mógł stanąć na mostku kapitańskim za
sterami statku. W Laboratorium Symula-
tora Sitowni Okrętowych każdy mógt się
poczuć na chwilę mechanikiem na statku,
natomiast budowę i działanie okrętowych
silników wysokoprężnych poznać w La-
boratorium Sitowni Okrętowych.

33
FESTIWAL NA UCZELNIACH

34
FESTIWAL NA UCZELNIACH

35
WYCIECZKI FESTIWALOWE
SZLAKIEM ŚCIEŻKI DENDROLOGICZNEJ
CMENTARZA CENTRALNEGO W SZCZECINIE
dr inż. Marcin Kubuś
Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów Zieleni
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Cmentarz Centralny w Szczecinie -
jeden z największych i najładniejszych
w Europie - jest miejscem pochówku
zmarłych i zarazem parkiem. W oryginal-
nym układzie przestrzennym cmentarza
zasadniczą rolę odgrywa zieleń, której
obecność odczuwamy tu na każdym kro-
ku. Imponująca jest kompozycja zieleni
jak i różnorodność występujących drzew
i krzewów rodzimych i obcego pochodze-
nia (w 2003 roku zarejestrowano około
440 gatunków i odmian). Charaktery-
styczne dla cmentarza są perspektywicz-
ne aleje obsadzone różnymi gatunkami
drzew (m.in. lipami, dębami, brzozami,
platanami, jarzębami, leszczyną turecką),
a także efektowne zestawienia grup drzew
i krzewów, świadczące o wysokim pozio-
mie sztuki ogrodniczej ich projektantów.
W ramach IX edycji Zachodniopo-
morskiego Festiwalu Nauki, 19 września
br. odbyta się kolejna wycieczka przy-
rodniczo-historyczna po cmentarzu. W
12-osobowej grupie (6 uczniów i uczen-
nic szkoły podstawowej z opiekunem
oraz 5 osób dorosłych) przemierzaliśmy
teren wschodniej części Cmentarza Cen-
tralnego, idąc od Bramy Głównej w kie-
36
runku lapidarium, Kwatery Zasłużonych,
okolic Kaplicy Głównej do osi widoko-
wej cmentarza i Kwatery Wojennej i da-
lej zgodnie z przebiegiem alei Okólnej,
z powrotem do Bramy Głównej.
Trasa wycieczki pokrywała się ze
ścieżką dendrologiczną Cmentarza
Centralnego w Szczecinie opracowaną
w 2008 roku (rys. 1). Ścieżka nieba-
wem będzie wyposażona w tablice in-
formacyjne z opisem w języku polskim
i niemieckim 32 cennych drzew, które
uczestnicy wycieczki mieli okazję po-
znać. Są to m.in.: jodła nikko, jodła ka-
lifornijska, świerk serbski, sosna limba,
sosna himalajska, choina kanadyjska,
daglezja zielona, miłorząb dwuklapowy,
ostrokrzew kolczasty, lipa krymska, dąb
zimozielony, chmielograb europejski,
buk pospolity odm. 'Purpurea Tricolor',
różanecznik katawbijski. Oprócz infor-
macji o drzewach omówiono także układ
przestrzenny cmentarza, jego historię
powstania, charakter i symbolikę zabyt-
kowych pomniŃków i rzeźb nagrobnych
(przed- i powojennych, m.in. burmistrza
Hermanna Hakena i jego żony Johan-
ny oraz architekta miejskiego Wilhelma
Meyera-Schwartau). Duże wrażenie na
uczestnikach wywarto lapidarium z zre-
konstruowaną, w 2006 roku staraniem
Stowarzyszenia na Rzecz Cmentarza
Centralnego, kompozycją „Gaju Urnowe-
go".
Powracając do Bramy Głównej aleją
Okólną obsadzoną na tym odcinku dę-
bami czerwonymi oglądaliśmy pomniki:
„Tym co nie powrócili z morza", Krzyż Ka-
tyński 1940, pomnik Pamięci Sybiraków,
Obelisk ku czci Ofiar Stalinizmu, Obelisk
poświęcony Bohaterom Września 1939.
Ze strony uczestników padały pytania
dotyczące cmentarnej symboliki, jak
i wymagań uprawowych różnych napoty-
kanych drzew i krzewów.
Na zakończenie trasy odbyt się kon-
kurs wiedzy ekologicznej, zdobytej pod-
czas wspólnej wędrówki. Laureatami
konkursu zostali uczniowie Szkoły Pod-
stawowej nr 48 w Szczecinie: Klaudia Ka-
peja (I miejsce), Alicja Bartczak i Daniel
Kozak (ex aequo II miejsce), Mateusz Kry-
siński (III miejsce).
 WYCIECZKI FESTIWALOWE

PARK KASPROWICZA I RÓŻANKA

dr inż. Grzegorz Nowak
Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów Zieleni
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

W dniu 19 września 2009 roku odbyta się, w ramach IX Za- zdobytej podczas spaceru. Wystartowało w nim dziesięcioro
chodniopomorskiego Festiwalu Nauki, kolejna wycieczka uka- młodych uczestników, a kolejne miejsca i nagrody zdobyli:
zująca szczególnie atrakcyjne zasoby przyrodnicze Szczecina. • I Adrianna Jerzyk
Spotkanie uczestników miato miejsce na Jasnych Błoniach, z Gimnazjum nr 42
a zakończenie nastąpiło w odnowionej Różance. Chętnych do • II Aleksandra Brożek
uczestnictwa w spacerze było w tym roku okoto 25 mieszkań- z Gimnazjum nr 42
ców naszego miasta. Najliczniej reprezentowane byty Gimna- • III Aleksandra Materny
zjum nr 6 oraz Gimnazjum nr 42 ze Szczecina. z Gimnazjum nr 42.
Wycieczkę tradycyjnie zakończy) konkurs z zakresu wiedzy

ARBORETA W PRZELEWICACH I GLINNEJ

Bogactwo drzew introdukowanych na ziemi szczecińskiej
dr inż. Grzegorz Nowak, dr inż. Marcin Kubuś
Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów Zieleni
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

W dniu 26 września 2009 roku od-

byta się, w ramach IX Zachodniopo-
morskiego Festiwalu Nauki, kolejna
wycieczka ukazująca szczególnie atrak-
cyjne zasoby dendrologiczne i eko-
logiczne arboretów w Przelewicach
i Glinnej. Uczestniczyło w niej około 38
miłośników przyrody. Najliczniej repre-
zentowane byty Zespół Szkól Łączności,
Liceum Ogólnokształcące nr 9 i Gim-
nazjum nr 42 ze Szczecina oraz Zespót
Szkół z Trzebieży.
Wycieczkę tradycyjnie zakończy) kon-
kurs z zakresu wiedzy zdobytej podczas
spaceru. Wystartowało w nim osiemna-
ścioro młodych uczestników, a kolejne
miejsca i nagrody zdobyli:
I Kaja Pelczar z LO 9
II Karolina Jurasiek z LO 9
III Natalia Bigolt z LO 9.

37
WYCIECZKI FESTIWALOWE
WYCIECZKA DO DRAWIENSKIEGO PARKU
NARODOWEGO W OCZACH UCZESTNIKÓW
mgr Maria Pawtowska-Soldat
Uniwersytet Trzeciego Wieku
Uczestnictwo studentów Uniwer-
sytetu Trzeciego Wieku w imprezach
organizowanych w ramach Zachod-
niopomorskiego Festiwalu Nauki wpi-
sato się do terminarza naszych za-
jęć już od początku jego organizacji.
Z biegiem lat powiększatasięgrupastatych
uczestników poszczególnych punktów
programu, od uczestnictwa w imprezach
w soboty poprzedzające Tydzień, w in-
auguracji, w dyskusjach panelowych
i warsztatach, wykładach, Nocy Naukow-
ców do w wyjazdowych zajęć terenowych.
Zespól FOTO-VIDEO, który reprezen-
tuję, ze względu na naszą pasję szcze-
gólnie uwielbia spotkania z przyrodą
i z przyjemnością rejestruje jej uro-
ki na zdjęciach i taśmach kamery.
W wielu imprezach IX Festiwalu, a w tym
w wycieczkach uczestniczyło 32 cztonków
naszego zespołu, z tego 10 w wycieczce
do Drawieńskiego Parku Narodowego.
Wycieczkę prowadziły Panie prof. dr
hab. Janina Jasnowska, dr Urszula Ba-
naś-Stankiewicz i mgr inż. Aleksandra
Gancarczyk , która przywitała nas w DPN
w Jażwinach..
Oprowadzające nas Panie przekazywa-
ły nam cenne informacje na temat DPN,
zasobów wodnych i rybnych, roślinności
a przede wszystkim drzewostanu Parku.
Dowiedzieliśmy się, że DPN ma powierzch-
nię 11,4tys. ha, a jego otulina 40,9 tys. ha.
Utworzony został w 1990 r. a jego kształt
zbliżony jest do litery V.
Położony jest na pograniczu woje-
wództw Zachodniopomorskiego Lubu-
skiego i Wielkopolskiego. Obszar Parku
stanowią doliny 2-ch rzek Drawy i jej do-
pływu Płocicznej. Przez teren DPN prze-
pływają także Stopnica, Korytnica, Runica,
Cieszynka, Moczel i Sucha. W granicach
Parku znajduje się 20 jezior zarówno
bezodpływowych jak i przepływowych.
Skład fauny wyróżnia DPN w ska-
li kraju a nawet Europy Środkowej.
Ichtiofaunę rzek szczególnie Ptocicznej
i Drawy cechuje wyjątkowa różnorodność.
W Parku rośnie tu ponad 900 gatunków
roślin m.in. gatunki chronione jak storczyk
lipiennik, fiolek torfowy, oraz rzadkie turzy-
38
ce, jeżogłówki, rdestnice, wtosienniki itp.
Jest tu 400 gatunków mszaków i porostów.
W rzekach żyją ryby wymagające szybko
płynących, czystych i dobrze natlenio-
nych wód. Są to lipienie, pstrągi i odnawia-
na populacja łososia. W drzewostanach
gniazdują liczne rzadkie gatunki ptaków
i żyją mato popularne ssaki. Wycieczka
nasza ograniczyła się głownie do terenu
znajdującego się w dolne części litery V.
Przy pięknej jesiennej pogodzie po-
znaliśmy teren wokół rzeki Stopnicy, przy
której znajdują się ślady zabytkowego
młyna do mielenia kości zwierząt. Pięk-
nym stokiem porośniętym buczyną po-
morską doszliśmy do stromego urwiska,
z którego fotografowaliśmy przepiękny
widok płynącej w głębokiej dolinie Drawy.
Nazwa „Tragankowe Urwisko" pochodzi
od drobnych roślin rosnących na stro-
mym, podmywanym zboczu.
Można sobie wyobrazić jak pięk-
nie jest, szczególnie wczesną wiosną,
w „Zawilcowych Lasach" z drzewosta-
nem dębowym , gdy kwitną tam zawilce.
Schodząc w dolinę Drawy i obserwując
jej bystry nurt podziwiamy wspaniały, po-
lodowcowy głaz narzutowy największy
w DPN o nazwie „Wydrzy Głaz". W miej-
scu tym Pani Profesor wyławiała z dna rze-
ki kamienie pokryte czerwonymi krasno-
rostami o nazwie hildebrancja. Kamienie
te przy słonecznej pogodzie sprawiają,
że dno rzeki mieni się odcieniami czer-
wieni. Obecność tego krasnorostu wrażli-
wego na skażenia wskazuje, że w Drawie
płynie woda o najwyższym stopniu czy-
stości.
Widzieliśmy miejsca, w których gro-
madzone było drewno do spławiania, tzw.
bindugi. Z kolei w dolinie rzeki Płocicznej
podziwialiśmy jej spieniony nurt spadają-
cy kaskadami na kolejnych przegrodach
i progach zbudowanych w dawnej prze-
szłości, by bieg wody skierować do pu-
tapek o specjalnej konstrukcji dla połowu
węgorzy. Obecnie miejsce to nosi nazwę
„Węgornia".
Strome zbocza obu poznanych
rzek, zmienny nurt przerzucający się
od brzegu do brzegu, pozostawiający
spienione grzywy, podmyte korzenie,
przewalone pnie i utrwalone w kame-
rze szum i plusk wody to wrażenia,
które na długo pozostają w pamięci.
Na pewno wielu z nas zapamięta też pięk-
ny widok, kiedy to na naszą prośbę Pani
Profesor pozwoliła zatrzymać autokar,
aby uczestnicy mogli sfotografować le-
żące i stojące jeszcze obumarłe pnie, na
których rosły dziesiątki a może setki hub,
jak wielu uczestników brnęło wśród ga-
łęzi i bogatej roślinności, aby dotrzeć bli-
sko do obranego obiektu fotografowania.
Przejeżdżając przez DPN poznali-
śmy bardzo cenną enklawę, którą jest
starodrzew dębowo-bukowy w rezer-
wacie „Radęcin". Rosnące tu buki prze-
kroczyły 350 lat a dęby ponad 450 lat.
Widzieliśmy zarażone szkodnikiem ro-
snące przy drodze kasztany, których
w tym miejscu już nie można urato-
wać, pozostałości zabudowań oraz
poniemiecki cmentarz z pot. XIX w.
w opuszczonej okolicy osady Mocze-
le, w której jeszcze przed II wojną świa-
tową mieszkało 130 mieszkańców.
Dalej, z okien autokaru oglądaliśmy za-
budowania ryglowe w osadzie Ostrowiec.
Zbliżając się do końca naszej
wycieczki, w Głusku w punkcie In-
formacji Turystycznej dokonali-
śmy zakupu map Drawieńskiego
Parku Narodowego, informatorów i kartek.
Zakończenie wycieczki nastąpiło na
polu namiotowym „Bogdanka" w wi-
diach ujścia rzeki Korytnicy do Drawy.
Pracownicy Nadleśnictwa Drawno przy-
gotowali ognisko, przy którym nastą-
piło zwyczajowe pieczenie kiełbasy.
Obserwowaliśmy przy tym spływających
z obu kierunków (Drawy i Korytnicy) ka-
jakarzy.
Dowiedzieliśmy się, że obec-
nie Drawa należy do bardzo uczęsz-
czanych szlaków, gdyż są dnie, kie-
dy rzeką płynie kilkaset kajaków.
Po posiłku przeprowadzony został
konkurs wiedzy wyniesionej przez ja-
dących z nami uczniów, zakończony
wręczeniem zwycięzcom albumów
i taśm video. Z satysfakcją grupa nasza,

obserwując z boku przebieg konkur-
su odnotowała, że odpowiedzielibyśmy
na niemal wszystkie pytania. Trudnością
była jedynie nieznana dotąd hildebrancja.
Uczestnictwo w takich wycieczkach
to oprócz nabytej bardzo cennej wie-
dzy, przeżycia niezapomnianych wrażeń
a w naszym przypadku możliwości po-
wracania do wspomnień poprzez oglą-
danie zdjęć i filmu, to także czas refleksji.
Coraz częściej bowiem spotykamy się
z sytuacją, że cienka linia oddzielająca
konieczność i obowiązek dbania o przy-
rodę od potrzeb rozwoju gospodarcze-
CZEGO NAUCZYŁAM SIĘ
W WOLINSKIM PARKU NARODOWYM
Marta Wiśniewska
Uczennica Gimnazjum nr 6 w Szczecinie
Dzisiaj, dnia 27.09.2009 mieliśmy kla-
sową wycieczkę do Wolińskiego Parku
Narodowego, zorganizowaną w ramach
IX Zachodniopomorskiego Festiwalu Na-
uki. Naszymi świetnymi przewodniczkami
byty panie mgr Maria Arent i mgr Kamila
Mianowicz z Uniwersytetu Szczecińskie-
go. Program na catej trasie byt ciekawy,
bo obejmował także wybrane miejsca
w drodze na Wyspę Wolin, przejazd przez
Puszczę Goleniowską - tu objaśnienia
pani Kamili na temat rezerwatu „Cisy
go przynoszącego korzyści materialne
i nowe miejsca pracy, jest przekraczana
na niekorzyść przyrody.
Tylko dzięki mądrości, upartości, za-
angażowania i konsekwencji wielu przy-
rodników, botaników, leśników i naukow-
ców powstają takie obiekty przyrodnicze.
Nie mniej ważną sprawą jest utrwale-
nie tej wiedzy w trakcie tego typu wy-
cieczek, na których spotykamy się
z wielkim zaangażowaniem i oddaniem
w przekazywaniu posiadanej wiedzy towa-
rzyszących nam naukowców i leśników,
adotakich należąPani Profesor, Pani Doktor
i Pani Ola, za co im bardzo dziękujemy.
Tychowskie"; wiele dowiedzieliśmy się
0 cisach, podlegających ochronie gatun-
kowej, miedzy innymi, że są one trujące
1 nie wolna zjadać nasion okrytych czer-
woną osnówką, choć są bardzo kuszące.
Farma wiatraków w Zagórzu, odna-
wialne żródto energii elektrycznej; wia-
traki mierzą ok. 150 m (50 m skrzydło,
100 m siup, na którym trzyma się kon-
strukcja), prędkość skrzydeł dochodzi
do 300 km na godzinę, choć wydaje
się, że poruszają się wolniej. Piękny wi-
WYCIECZKI FESTIWALOWE
Nagrody w konkursie zdobyty uczen-
nice:
• Justyna Mucha
kl. III Liceum Integracyjne
w Szczecinie
• Agnieszka Oniszczuk
kl. II Liceum Integracyjne
w Szczecinie
• Karolina Rompa
kl. I Liceum Integracyjne
w Szczecinie
• Angelika Skaburska
SP nr 68 w Szczecinie.
dok z góry na Deltą Wsteczną Świny,
o czym piszę dalej.
Najważniejsze informacje o Wolińskim
Parku Narodowym: rok utworzenia 1960,
a powiększenie obszaru WPN przez do-
danie 1 mili morskiej w roku 1996; sym-
bolem parku jest bielik, drapieżnik polu-
jący na drobne zwierzęta; jego nazwa
wzięła się stąd, że ma biaty koniec ogona,
rozpiętość skrzydet wynosi 2 metry, waży
ok. 6 kg, buduje gniazda z 16 tys. gałązek;
w Parku są3 - 4 pary lęgowa.
39
WYCIECZKI FESTIWALOI
W lasach Wolińskiego Parku Narodo-
wego najliczniej występują trzy gatunki
drzew: sosna zwyczajna, drzewo iglaste
0 rudawej, łuszczącej się korze, buk zwy-
czajny - drzewo liściaste o gładkiej siwej
korze, jego owoce - orzeszki, zwane bu-
kwią, są jadalne, smaczniejsze po upra-
zeniu; drzewostany bukowe stanowią
charakterystyczną roślinność WPN; dąb
szyputkowy - drzewo o liściach zatokowo
wrębnych,, korze chropowatej, gtęboko
spękanej, którego owoce, żołędzie osa-
dzone są w miseczkach na długich szy-
pulkach. W runie leśnym wśród mchów
1 paproci zakwitają wiosną zawilce gajo-
we także rzadkie storczyki (w WPN aż 9
rzadkich gatunków), zaś w lasach z sosną
występują borówki.
Oglądając lasy powtórzyliśmy sobie
razem z panią mgr Kamilą Mianowicz
najważniejsze funkcje pozagospodar-
cze, jakie petnią. Drzewa leśne jako ro-
śliny zielone produkują duże ilości tle-
nu, korzenie drzew utrzymują podłoże,
w lesie jest chłodniej niż na otwartej prze-
strzeni a jednocześnie zaciszniej, las jest
domem dla najróżniejszych stworzonek
leśnych: dużych i małych ssaków, pta-
ków, gadów i płazów oraz owadów i in-
nych bezkręgowców. W lesie należy za-
chować ciszę, nie zrywać żadnych roślin,
zwłaszcza jeśli jest to rezerwat przyrody,
park narodowy bądź inny obszar pod
ochroną prawną.
Obserwowaliśmy razem z naszymi pa-
niami zwyczaje żubrów, żyjących w WPN
w specjalnej zagrodzie. Wiemy, że są one
pod ochrona gatunkową, jako zwierzęta
poddawane restytucji, czyli odnowieniu
gatunku wytępionego w Europie. Pierw-
szy żubr narodził się na wolności w1957r.
Czasem dochodzi do chowu wsobnego,
czyli współżycia brata z siostrą z tej sa-
mej rodziny, a to powoduje nierzadko
wady genetyczne potomstwa. Dlatego
zabiega się o to, by w zagrodzie znalazły
się zwierzęta z różnych populacji z odle-
głych okolic. Samiec jest duży z przodu
ale ma krótkie nóżki. Są to zwierzęta ro-
ślinożerne ale niebezpieczne ze względu
na swoją ogromną siłę, nie wolno się do
nich zbliżać.
Rykowisko to teren zamieszkiwany
przez jelenie w okresie godów. Samce
walczą tu ze sobą i udowadniają dono-
śnym rykiem, kto jest przywódcą. Najsil-
niejszy bierze całe stado.
Dziki, które licznie występują w lasach
WPN są zwierzętami roślinożernymi ale
mogą zaatakować człowieka, dopro-
wadzając nawet do śmierci. Walcząc ze
sobą używają długich ostrych kłów, znaj-
dujących się obok ryjka.
Nad samym morzem zwiedziliśmy
40
Górę Gosań. ze wspaniałym widokiem po
horyzont. Widzieliśmy fale, które uderzając
w wysoki brzeg podmywają jego pod-
stawę i powodują obsuwanie się ziemi
razem z rosnącymi drzewami. Jest to pro-
ces abrazji, prowadzący do powstawania
stromych klifów.
Poznaliśmy również wybrzeże wydmo-
we, gdzie wydmy tworzą kolejne wznie-
sienia. Najbliżej plaży występują wydmy
białe bez roślinności, najmłodsze, ciągle
jeszcze usypywane; drugi pas budują
wydmy szare, porośnięte roślinnością
zielną, głównie wysokimi trawami, które
powstrzymują przesypywanie się piasku
coraz dalej w głąb lądu; najstarsze wy-
dmy brunatne są już porośnięte przez
drzewa budujące las nadmorski. Obser-
wowaliśmy wystawione na morskie wia-
try drzewa sztandarowe, których korony
skierowane w jedną stronę przypominają
swoim kształtem powiewającą flagę.
Poznaliśmy rośliny pasa nadmorskie-
go - trawy wydmuchrzycę i piaskownicę,
krzewy - rokitnik zwyczajny (na klifie) i wi-
ciokrzew pomorski (w lasach dębowych),
a także uciążliwy chwast niecierpek drob-
nokwiatowy atakujący ostatnio lasy w ca-
łym kraju po brzeg morski: .
Panie nauczyły nas odróżniać małże
zamieszkujące wody Bałtyku. Sa to ser-
cówka o małej muszelce z zaznaczonymi
wyraźnie prążkami, omótek o czarnej mu-
szelce przypominającej ślimaka rzeczne-
go, pisakołaz małż, który porusza się po
piasku o muszli najczęściej białej, rogo-
wiec, którego płaska muszla zakończona
jest ostrym rogiem.
Delta Świny, o której wspomniałam
już na początku, uznana była w 1994 r.
w skali europejskiej za „Widok Rokut".
Jest to obszar 44 wysepek, gdzie można
poruszać się tylko kajakiem, bez hałasu,
by wstuchiwać się w głosy przyrody. Jest
tam rzadki ptak wodniczka, zagrożony
w Europie wyginięciem, który w Delcie
Świny ma 40 par lęgowych. Warto posłu-
chać, jak śpiewa wiosną.
Zagrożeniem dla Delty byty rozprze-
strzeniające się szuwary trzcinowe, które
eliminowały inną rzadką i cenną roślin-
ność. Dlatego na niektóre wyspy wprowa-
dzono krowy (1 krowa na 1 ha), by zjadały
trzcinę.
Jeszcze jednym przepięknym obiek-
tem było Jezioro Turkusowe, pozostałość
po kopalni kredy, podobnie jak Jezioro
Szmaragdowe w Puszczy Bukowej koło
Szczecina. Te obiekty, utworzone mimo-
wolnie przez człowieka nie oszpeciły kra-
jobrazu. Przepiękne widoki i niezwykłe
barwy wody zapierają dech w piersiach.
Wycieczka Festiwalowa po Wolińskim
Parku Narodowym, która prowadziły bar-
dzo miłe Panie mgr Marta Arent i mgr
Kamila Mianowicz, gotowe wszystko nam
pokazać i objaśnić, bardzo mi się podo-
bała. Dzięki nim poznałam lepiej miejsca,
które odwiedzałam już dawniej, kiedy by-
łam mała i takie miejsca wyjątkowe, do
których można by było jechać zawsze,
o każdej porze dnia i nocy.
Chciałabym wyjeżdżać do wielu po-
dobnych miejsc, równie pięknych jak te
pokazane nam przez nasze Przewodnicz-
ki, które serdecznie pozdrawiam.
Laureaci konkursów wiedzy przyrodni-
czej w Wolińskim Parku Narodowym.
W dniu 26 IX 2009 r.
I miejsce: Marcjanna Stefaniak,
Gimnazjum w Maszewie
II miejsce: Andżelika Siepka,
Gimnazjum w Maszewie
III miejsce: Agata Paczos
Gimnazjum w Maszewie
IV miejsce: Stanisław Bartosik UTW
Wyróżniony nauczyciel:
Pani mgr Iwona Ślązak,
Gimnazjum w Maszewie
za wyjątkowo dobre przygotowanie
przyrodnicze młodzieży.
W dniu 27 IX 2009 r.
I miejsce: Natalia Obremska
Gimnazjum nr 6 Szczecinie
II miejsce: Natalia Matysiak
Szkota Podstawowa nr 68
w Szczecinie
III miejsce: Marta Wiśniewska
Gimnazjum Nr 6 w Szczecinie
IV miejsce: Aleksandra Tkacz
Szkota Podstawowa nr 69
w Szczecinie
Wyróżniony nauczyciel:
Pani mgr Zofia Sokotowska,
Gimnazjum nr 6.

PRZYRODA PUSZCZY GOLENIOWSKIEJ
mgr inż. Barbara Adamczyk
specjalista d.s. ochrony przyrody w Nadleśnictwie Rokita
W Puszczy Goleniowskiej w Nadle-
śnictwie Rokita wycieczkę prowadziłyśmy
we dwie, razem z panią dr Mariolą Wró-
bel z Zachodniopomorskiego Uniwer-
sytetu Technologicznego w Szczecinie.
W wycieczce wzięto udziat 40 osób,
w tym uczniowie z ZS nr 14 w Szczecinie
i słuchacze Szczecińskiego Uniwersyte-
tu Trzeciego Wieku. W trakcie wycieczki
edukacyjnej uczestnicy mieli okazję za-
poznać się z różnymi formami ochrony
przyrody znajdującymi się na terenie Nad-
leśnictwa Rokita.
Nadleśnictwo Rokita prowadzi eduka-
cję ekologiczną wykorzystując naturalne
walory przyrodnicze terenu i bazę eduka-
cyjną, na którą składają się m. in.: szkółka
leśna, rezerwat przyrody „Cisy Rokickie
im prof. Stanisława Króla", Jezioro Czar-
nogtowy, Zespół przyrodniczo krajobra-
zowy „Las Golczewski", które odwiedza-
liśmy w trakcie wycieczki. W ostatnich
pięciu latach Nadleśnictwo Rokita prze-
prowadziło 408 zajęć z zakresu edukacji
ekologicznej dla 13145 uczestników.
WYCIECZKI FESTIWALOWE
Szkółka leśna stanowiła doskonałe
miejsce do poznania gatunków drzew
i krzewów produkowanych na potrzeby
odnowień lasu i zalesień gruntów po-
rolnych w nadleśnictwie. Omówiliśmy
również zasady produkcji sadzonek cisa
pospolitego Taxus baccata. Nadleśnictwo
Rokita od wielu lat prowadzi reintroduk-
cję cisa pospolitego poprzez ochronę
istniejących odnowień naturalnych oraz
wysadzanie do lasu sadzonek wyprodu- Na ścieżce edukacyjnej w Zespole
kowanych w szkółce leśnej. Cis pospolity Przyrodniczo Krajobrazowym „Las Golczewski"
w warunkach nadleśnictwa Rokita cechu-
je się dużą dynamiką rozwoju, doskona-
le rozmnaża się naturalnie. Warunkiem
uzyskiwania naturalnych odnowień jest
występowanie w drzewostanach drzew
matecznych. Brak dorosłych, obradzają-
cych egzemplarzy uniemożliwia ten pro-
ces, dlatego też wprowadzenie nasadzeń,
daje podstawy do późniejszego rozwoju
naturalnych populacji. Podsadzenie sa-
dzonek cisa w różnych miejscach nadle-
śnictwa inicjuje proces naturalnego po-
Nad brzegiem sztucznego Jeziora
wrotu cisa pospolitego do polskich lasów.
Czarnoglowy - zalanej kopalni wapienia
41
WYCIECZKI FESTIWALOWE

Program reintrodukcji cisa pospolite-

go obejmuje cykl prac od zbioru nasion
poprzez stratyfikację, produkcję sadzo-
nek na szkótce leśnej, wysadzenie w le-
sie, zabezpieczenie przed zwierzyną, po
pielęgnacje odnowień.
W rezerwacie „Cisy Rokickie im. prof.
Stanisława Króla" przyrody oglądaliśmy
populację cisa pospolitego pochodzenia
naturalnego. Opowiedzieliśmy o cisie, ga-
tunku wyjątkowym i ciekawym ze wzglę- Zbieranie skamielin z okresu jurajskiego
na stromych brzegach Jeziora Czarnogtowy Ognisko i konkurs wiedzy przyrodniczej
du na jego historię i właściwości. na zakończenie wycieczki
Nad Jeziorem Czarnogtowy rozpozna-
waliśmy roślinność wodną i przybrzeżną
oraz poszukiwaliśmy skamielin z okresu
jurajskiego na stromych brzegach jeziora,
które jest sztucznym zbiornikiem powsta-
łym po zalaniu kopalni wapieni.
Na ścieżce edukacyjnej w Zespole
Przyrodniczo Krajobrazowym „Las Gol-
czewski" oglądaliśmy Wyłączony Drze-
wostan Nasienny dla klonu jawora oraz
drzewa mateczne różnych gatunków,
w tym ponad 400 letni „Dąb Władych"
- pomnik przyrody a także jeziorko śród-
leśne zarastające ptem torfowców wraz
z miejscem gniazdowania gągołów.
Wycieczka zakończyła się ogniskiem
i konkursem wiedzy zdobytej podczas
w wycieczki. Laureaci konkursu przyrod-
niczego to Pani Mirella Romankiewicz (I
nagroda), Pani Weronika Ryba ze SUTW
(II nagroda), Dominik Janeczko z ZS 14
(III nagroda), Jagoda Nowak z GM 67
w Poznaniu (IV nagroda) oraz nagroda
specjalna dla Pana Tadeusza Lukaszuka,
opiekuna młodzieży z ZS 14 - za przyrod-
nicze przygotowanie uczniów. Uczestnicy wycieczki w rezerwacie „Cisy Rokickie im. prof. Stanisława Króla"

SPRAWOZDANIE Z WYCIECZKI
zorganizowanej z okazji IX Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki
w dniu 26.09.2009r. po terenie Ińskiego Parku Krajobrazowego

Aleksandra Muryn, Jan Bójko

Sprawozdanie z wycieczki zorganizo-
wanej z okazji IX Zachodniopomorskiego
Festiwalu Nauki w dniu 26.09.2009r. po
terenie Ińskiego Parku Krajobrazowego.
Aleksandra Muryn Jan Bójko
W wycieczce uczestniczył przedsta-
wiciel Nadleśnictwa Dobrzany - Robert
Kawa.
Wycieczka i zwiedzanie Ińskiego Par-
ku Krajobrazowego rozpoczęto się od
przekazania każdemu z 45 uczestników
mapki z zaznaczoną trasą oraz miejscami
wycieczki pieszej. Pierwszy przystanek
miał miejsce w miejscowości Linówko,
gdzie uczestnicy poznali walory przyrod-
nicze rezerwatu Bórbagno Miałka.
Rezerwat przyrody „Bórbagno Miał-
ka" - florystyczny, o powierzchni 34,20
ha, utworzony 29 października 2007r.,
w województwie zachodniopomorskim,
w powiecie stargardzkim, gmina Ińsko,
1 km na pótnoc-pótnocny wschód od Li-
nówka. Rezerwat położony po zachodniej
stronie jeziora Ińsko, na terenie Ińskiego
Parku Krajobrazowego, na obszarze spe-
cjalnej ochrony ptaków (OSO) Natura
2000 „Ostoja Ińska" (PLB 320008).Celem
ochrony jest zachowanie boru bagienne-
go ze stanowiskami rzadkich gatunków
roślin naczyniowych i torfowców.
Następnie odbyt się przejazd auto-
karem do miejscowości Ińsko, przejście
brzegiem jeziora Ińsko do rezerwatu oraz
przemarsz przez rezerwat.
Rezerwat przyrody „Kamienna Bu-
czyna" - leśny, o powierzchni 11,40 ha,
został utworzony 11 kwietnia 1985r.,
w województwie zachodniopomorskim,
w powiecie stargardzkim, gmina Ińsko,
na północno wschodnim brzegu jeziora
Ińsko, 2 km na północ-pótnocny wschód
od Ińska. Rezerwat położony jest na te-
renie Ińskiego Parku Krajobrazowego,
na obszarze specjalnej ochrony ptaków
(OSO) Natura 2000 „Ostoja Ińska" (PLB

42

320008), 1 km na północny zachód od
drogi wojewódzkiej Recz-Łobez. Celem
ochrony rezerwatu jest zachowanie krajo-
brazu moreny czołowej z licznymi głaza-
mi narzutowymi (osiem z nich przekracza
4 m obwodu), fragmentami lasów buczy-
ny kwaśnej (Luzulo-Fagenion) i żyznej
(Galio Odorati-Fagenion) oraz grądu
subatlantyckiego (Stellario-Carpinetum)
z wieloma stanowiskami roślin chronio-
nych i zagrożonych wyginięciem, rzad-
kich grzybów i zwierząt. Na terenie rezer-
watu gniazdują m.in.: muchotówka mała
(Ficedula parva) i dzięcioł czarny (Dry-
ocopus martius). Przez rezerwat prowa-
dzi oznakowany zielony szlak turystyczny
z Ińska do Cieszyna.
Następnie odbyt się przejazd auto-
karem do miejscowości Ciemnik, gdzie
uczestnicy zapoznali się z walorami przy-
rodniczymi okolicy.
Rezerwat przyrody „Krzemieńskie
Źródliska" - przyrody nieożywionej,
0 powierzchni 75,94 ha, utworzony 29
października 2007r., w wpjewództwie
zachodniopomorskim, -w powiecie star-
gardzkim, w gmina Ińsko, na północno
wschodnim brzegu jeziora Krzemień,
1 km na południowy zachód od Ciemnika,
po zachodniej stronie drogi wojewódzkiej
Recz-lńsko. Rezerwat położony na terenie
Ińskiego Parku Krajobrazowego, na ob-
szarze specjalnej ochrony ptaków (OSO)
Natura 2000 „Ostoja Ińska" (PLB 320008).
W rezerwacie przyrody znajduje się małe
jezioro Chotom, a północno zachodnim
skrajem rezerwatu, z jeziora Krzemień
wypływa rzeka Ina. Celem ochrony jest
Nad jeziorem Ińsko
W Ośrodku Przyrodniczo - Łowieckim
w Ciemniku
WYCIECZKI FESTIWALOWE
zachowanie źródlisk, wychodni warstw
wodonośnych z rzadkimi zespołami ro-
ślinnymi i ostoi fauny.
Po zwiedzaniu rezerwatu uczestnicy
zostali zaproszeni do Ośrodka Przyrod-
niczo - Łowieckiego Kota Łowieckie-
go „Knieja" Szczecin, gdzie zapoznali
się z funkcjami lasu, (prezentację przed-
stawił R Robert Kawa) oraz z walorami
przyrodniczymi Ińskiego Parku Krajobra-
zowego. Na zakończenie odbyt się kon-
kurs z wiadomości o IPK. Wyniki konkur-
su zostały przekazane na polanie obok
Ośrodka Przyrodniczego przy ognisku,
gdzie była pieczona kiełbasa.
Nagrody otrzymali:
Pan Robert Kawa z Nadleśnictwa Dobrzany
I miejsce: Łukasz Uroda VII LO,
i zwycięzca Łukasz Uroda z VII LO.
II miejsce: Sonia Witkowska Gim. 27
II! miejsce: Karol Stefański Gim. 27
IV miejsce: Paulina Saluk Gim. 27
Wyróżniony nauczyciel:
Halina Szczepaniec Gim. 27
za dobre przygotowanie młodzieży
•Aj£i-.ii
ysrłP
do zajęć edukacyjnych.
Następnie uczestnicy wycieczki prze-
jechali autokarem drogą (tzw. „wstęgą
Ińska") Ciemnik - Dobrzany, oglądając
_Hcfr
z okien autokaru j. Wisola, j. Okolę oraz Uczestnicy wycieczki
podziwiając piękną buczynę w l-ctwach
Kozia Góra i Kielno. W dalszej kolejności
autokar przejechał przez miejscowość
Kozy - Biała (tu uczestnicy zobaczyli
największą ilość gniazd bociana białego
na terenie IPK (14) oraz znajdujący się
przy miejscowości użytek ekologiczny
Wyszkowa Góra), Dtugie, Starzyce, gdzie
zakończono wycieczkę.
Robert Kawa z laureatami konkursu o IPK
W rezerwacie przyrody „Krzemieńskie Źródliska" Wyróżniona Halina Szczepaniec
nauczycielka Gim. 27
Polana w Ciemniku - zakończenie wycieczki
43
WYCIECZKI FESTIWALOWE
BARLINECKO-GORZOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY
dr. hab. Wanda Bacieczko prof. nadzw. ZUT
Katedra Dendrologii i Kształtowania Terenów Zieleni
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Na zakończenie IX Zachodniopomor-
skiego Festiwalu Nauki, jaki miat miejsce
we wszystkich ośrodkach naukowych
Szczecina, zorganizowano warsztaty na-
ukowe, terenowe w różnych obiektach
przyrodniczych, położonych w obrębie
województwa zachodniopomorskiego
Zorganizowana byta wyprawa m. in. do
Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajo-
brazowego. Uczestniczyto w niej ogótem
46 osób. Byli to:
1. Uczniowie z Gimnazjum Nr 7
2. Uczniowie ze Szkoty Podstawowej Nr48
3. Słuchacze z Uniwersytetu Trzeciego
Wieku
4. Pracownicy z bytej Akademii Rolniczej,
w tym doktorantka mgr Agnieszka Kocha-
nek z Katedry Dendrologii i Kształtowania
Terenów Zieleni.
5. Zainteresowani goście przyrodą Barli-
necko-Gorzowskiego Parku Krajobrazo-
wego.
Przebieg wycieczki opiera) się na
wcześniej przygotowanym programie,
który razem z uproszczoną mapką rozda-
no wszystkim uczestnikom wycieczki.
Historyczna miejscowość Rów-
no przywitała Nas pięknym stońcem.
W Równie podziwialiśmy (w dobrym sta-
nie) jeden z pałaców, jakie pozostały po
mieszkańcach pochodzenia niemieckie-
go na ziemiach zachodnich, ruiny śre-
dniowiecznego kościółka z XIII wieku,
zabudowania folwarczne nadal wykorzy-
stywane przez ludność przybyłą tu z Kre-
sów Wschodnich. Zwróciliśmy też uwagę
na park (1,3 ha powierzchni) ze starym
drzewostanem, ale aktualnie słabo za-
gospodarowany, a raczej zdewastowany.
W nim to swoim pokrojem, sylwetką przy-
ciągały uwagę piękne jodły jednobarwne
(kalifornijskie) i stare cisy pospolite.
Na południowy zachód od Równa po-
lne drogi prowadzą do pięknego obiektu
przyrodniczego Barlinecko-Gorzowskie-
go Parku Krajobrazowego - rezerwatu
„Skalisty Jar Libberta". W nim to spędzi-
liśmy okoto 2 godziny. Czas wypełniliśmy
poznając walory rezerwatu - krajobrazo-
we, florystyczne, geologiczne i zoologicz-
ne. Uczestniczy dokładnie poznali struk-
turę lasu, gatunki roślin poszczególnych
warstw, w tym rzadkie, chronione i inte-
resujące pod względem budowy (obrazki
plamiste Arum maculatum). Rekreanci
wykonywali w trakcie spaceru dużo zdjęć
44
różnych gatunków roślin - przylaszczki,
miodunki, obrazków plamistych, groszku
wiosennego, grzyba kani, okazałych dę-
bów, świerków, grabów, niezwykle rzad-
kiej w Polsce tarczycy wyniosłej (jeszcze
kwitnącej) oraz skałek zlepieńców i in-
nych ciekawostek przyrodniczych.
W skarpach rezerwatu udało się za-
obserwować lisie nory, w obniżeniach
terenu w mokradetkach ślady po buchtu-
jących dzikach. Słyszeliśmy też odgłosy
koziołka i śpiewy różnych gatunków pta-
ków leśnych. Atmosfera byta niezwykła,
szliśmy powoli skalistym dnem wąwozu,
w dużym skupieniu rozglądając się na
wszystkie strony, podziwiając i zachwyca-
jąc się pięknem tego miejsca.
Z rezerwatu wyszliśmy inną drogą.
Tu na nas czekała polna droga, malowni-
cza w miesiącu maju, kiedy kwitną drze-
wa owocowe i piękna w okresie jesieni,
kiedy owocują z paletą barw różne od-
mian śliw. Wiele osób posmakowało na-
grzanych stońcem owoców.
Wędrówka przez rezerwat była trud-
na, gdyż dno wyłożone jest mnóstwem
kamieni polodowcowych, ponadto na
trasie przeszkodą są powalone drzewa
w wyniku silnej wichury. Mimo to wszyscy
byli zadowoleni i zachwyceni tak piękną
enklawą ziemi barlineckiej.
Po małym odpoczynku udaliśmy się
do malowniczo położonego przy jeziorze
Barlineckim - Barlinka. W centrum mia-
steczka oczekiwał na nas pracownik Nad-
leśnictwa Barlinek Pan mgr inż. Kazimierz
Szefler - inżynier nadzoru. Na początku
zapoznał Nas z historią miasta, pokazat
zabytki historyczne oraz zwrócił uwagę
na jego rozwój, nowe obiekty godne uwa-
gi, na rozwój turystyki i rekreacji z racji
położenia nad pięknym, czystym jezio-
rem. Posumował, że jest to miasteczko,
które tętni życiem, nie jest nudno.
Następnie pojechaliśmy do ośrodka
wypoczynkowego „Janowo" położone-
go po drugiej stronie akwenu, by poznać
jego walory i wypić gorącą herbatkę.
W tym ośrodku na drewnianym molo
wysłuchaliśmy dalszych informacji
0 Barlinku, o pracy Nadleśnictwa Bar-
linek, o jego roli w ochronie cennych
obiektów przyrodniczych położonych
w obrębie Krajobrazowego Parku
1 o oczyszczaniu aeratorem wód jezio-
ra. Ja dodałam wiele informacji o roślin-
ności jeziora, o jej układzie zonalnym
i znaczeniu biocenotycznym.
Następnie pojechaliśmy do Żydo-
wa, miejscowości gdzie czekało na Nas
przygotowane przez leśników ognisko
i gorąca grochówka z wkładką mięsną.
Po drodze jednak zatrzymaliśmy się
jeszcze na krótką chwilę przy muzeum
„Młyn Papiernia" położonym przy rze-
ce Płoni, który do produkcji papieru,
apotemmieleniazbożawykorzystywatnurt
wody tej rzeki. Przewodnik tegoż obiek-
tu poinformował uczestników wycieczki
w skrócie, o roli młyna, jaką spełniał w XIX
wieku dla okolicznych mieszkańców.
Po skonsumowaniu cieplej strawy
zostat przeprowadzony zaplanowany
konkurs ekologiczny. Brali w nim udział
tylko uczniowie, natomiast w jury zasiadły
opiekunki dzieci i doktorantka, która była
sekretarzem tej komisji. Najważniejsze
nagrody zdobyli:
1. Mateusz Darżynkiewicz -1 miejsce
z Gimnazjum Nr 7
2. Anastazja Wołyńska - II miejsce
z Gimnazjum Nr 7
3. Maja Majewska - III miejsce
ze Szkoły Podstawowej Nr 48
Wyróżniono:
1. Michała Varatuacane
ze Szkoty Postawowej Nr 48
2. Rafała Stańczyka z Gimnazjum Nr 7
3. Justynę Gtowacką z Gimnazjum Nr 7
4. Piotra Świtkowskiego z Gimnazjum Nr7
Wszystkie dzieci biorące udział w kon-
kursie otrzymały nagrody pocieszenia,
podobnie jak i pozostali uczestniczy Na-
sze trudnej i długiej eskapady. Na koniec
młodzież podziękowała pracownikom
Nadleśnictwa Barlinek za przekazane
wiadomości i tak wspaniały poczęstunek.
Na wycieczce wielkim wydarzeniem
przyrodniczym była odnaleziona przez
jednego z uczestników wśród traw, w są-
siedztwie lasu biała kula zakotwiczona w
glebie. Nikt z uczestników nie wiedział, że
jest to grzyb z podgromady podstawczaki
Basidiomycotina - purchawica olbrzymia
(Langermania gigantea) aktualnie znajdu-
jąca się na liście gatunków chronionych.
Do domu wracaliśmy już o zmierzchu
- zmęczeni, ale pełni pozytywnych wra-
żeń, wspaniałych przeżyć, zdobytej wie-
dzy i pomysłów na przyszły rok.
WYCIECZKI FESTIWALOWE

45
WYCIECZKI FESTIWALOWE
WYCIECZKA DO PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH
DOLINY DOLNEJ ODRY
- OBSZARÓW OBJĘTYCH PROGRAMEM NATURA 2 0 0 0
mgr Magdalena Handke
W dniu 26 września 2009 roku w ra-
mach IX Zachodniopomorskiego Festiwa-
liNNauki odbyta się wycieczka terenowa
do Parków Krajobrazowych Doliny Dolnej
Odry - obszarów objętych programem
Natura 2000.
W wycieczce uczestniczyło tącznie 39
osób. Byli to:
- uczniowie Gimnazjum nr 6 w Szczecinie
(9 osób),
- uczniowie Gimnazjum nr 5 w Szczecinie
(8 osób),
- członkowie LOP Szczecin (10 osób),
- słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wie-
ku (8 osób),
- osoby prywatne (4 osoby).
Przewodnikami byty pracownice Re-
gionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska
w Szczecinie Wydziatu- Spraw Tereno-
WYCIECZKA DO REZERWATU LEŚNO-STEPOWEGO
„BIELINEK" NAD ODRĄ
I PARKU NATURALISTYCZNEGO „DOLINA MIŁOŚCI"
dr Bożena Prajs
Usta uczestników wycieczki do re-
zerwatu „Bielinek" i 'Doliny Miłości" dn.
26.09.2009 obejmowała 37 osób, w tym
ze Szkoły Podstawowej 4 8 - 1 0 osób,
Gimnazjum nr 3- 10 osób oraz 17 uczest-
ników indywidualnych.
Program został zrealizowany zgodnie
z załączonym planem, przy udziale Nad-
leśnictwa Chojna.
8.15 - wyjazd ze Szczecina
10.00 - przyjazd do Zatoni Dolnej
10.00 - 12.15 - Dolina Miłości
1. Zapoznanie uczestników wycieczki
z historią parku
- prezentacja pozostałości założenia par-
kowego: toru saneczkowego, stawów
z wyspami, diabelskiego mostu, wzgórza
parasola, wzgórza ruin, zbocza toczenia
pisanek
- omówienie walorów przyrody parku:
lasu bukowego, dąbrowy, murawy kse-
rotermicznej, starego sadu oraz rzadkich
gatunków roślin rodzimych i introduko-
wanych (kasztan jadalny, gledicja trójcier-
niowa, buk o wymiarach pomnikowych)
2. Krótkie omówienie dotychczasowych
działań rewitalizacyjnych i przedstawie-
46
wych II w Gryfinie: Magdalena Handke
i Agata Pawtowska.
Przeprowadzony został konkurs wie-
dzy zdobytej podczas wycieczki. Laure-
atami zostali:
I miejsce - Adrianna Palus, nagroda
książkowa pt. „Krajobrazy Polski - Naj-
piękniejsze Rzeki i Jeziora",
II miejsce - Adrianna Duda, nagroda
książkowa pt. „Parki Narodowe w Polsce",
III miejsce - Karim Anani, płyta multi-
medialna pt. „Rok w Puszczy - Białowie-
ski Park Narodowy",
IV miejsce - Katarzyna Klepacz, płyta
multimedialna pt. „Fascynacja Przyrodą,
Dziennik z Podróży Karola Darwina".
Opiekun zwycięzcy konkursu otrzymał
płytę CD pt. „Multimedia w Edukacji dla
Zrównoważonego Rozwoju". Pozostali
nie projektu kompleksowej rewitalizacji
z funduszy UE, w ramach współpracy ze
Schwedt.
12.15-12.45 - przejazd do rezerwatu Bie-
linek
1. Powitanie przedstawicieli Nadleśnic-
twa Chojna, wejście na teren rezerwatu
i przejście (na odcinku 2.5 km) drogami
prowadzącymi przez zbocza i wąwozy re-
zerwatu „Bielinek"
2. Zapoznanie uczestników wycieczki z:
- historią rezerwatu
- geomorfologią doliny Odry w okolicach
Bielinka
- specyfiką siedliskową zboczy rezerwatu
zbiorowiskami leśnymi - buczyną, łę-
giem, ciepłolubną dąbrową
- grzybami wielkoowocnikowymi związa-
nymi z w/w zbiorowiskami leśnymi
- cechami odróżniającymi grzyby jadalne
od podobnych do nich grzybów trujących
- zbiorowiskami muraw kserotermicznych
- gatunkami chronionymi (osobliwościa-
mi rezerwatu) - ożogą zwyczajną, ostnicą
powabną, ostrotódką kosmatą, pajęczni-
cą liliowatą, dębem omszonym, nawro-
tem czerwono-btękitnym
uczestnicy wycieczki obdarowani zostali
drobiazgami w postaci płyt DVD, zakła-
dek i folderów.
Magdalena Handke
Agata Pawtowska
Regionalna Dyrekcja Ochrony
Środowiska w Szczecinie
Wydział Spraw Terenowych II
w Gryfinie 27.9.2009
Parki krajobrazowe i rezerwaty Doliny
Dolnej Odry. Prowadząca prof. dr hab. Ja-
nina Jasnowska. Uczestnicy: Gimnazjum
nr 23 w Szczecinie 47 osób. Ognisko zor-
ganizowało Nadleśnictwo Chojna.
Laureaci konkursu wiedzy:
I miejsce Patrycja Śliwa kl. II.
II miejsce Klaudia Rzymka kl. I
III miejsce Paulina Lasecka kl. I
- roślinami przyprawowymi - szałwią,
tymiankiem, oregano, występującymi w
murawach
2. Omówienie przystosowań roślin do ży-
cia w warunkach suszy fizjologicznej i ich
strategiami życiowymi
15.15 -ognisko
Pogadanka na temat gospodarki leśnej
oraz metod ochrony ekosystemów le-
śnych stosowanych na terenie Nadleśnic-
twa Chojna. Przeprowadzenie konkursu
ekologicznego zakończonego rozdaniem
nagród.
W dniu 26.09.2009 nagrody otrzyma-
li: Joanna Helińska i Weronika Wójcik
(SP 48), Kamil Mateusz Dauksza i Małgo-
rzata Kukiełka (Gimn. 3).
16.15-18.00 - powrót do Szczecina
W wycieczce do rezerwatów Bielinek"
i „Dolina Miłości" wzięli udział: dr Małgo-
rzata Stasińska (mykolog) i p. Ryszard
Matecki - sołtys wsi Zatoń Dolna, założy-
ciel „Społecznego Komitetu rewitalizacji
Doliny Miłości", przedstawiając efekty
działań społeczności lokalnej na rzecz
parku.
WYCIECZKI FESTIWALOWE

47
WYCIECZKI FESTIWALOWE

INNE WYCIECZKI FESTIWALOWE

19.9.2009 27.9.2009
Od Osowa do Jeziora Głębokiego Parki Krajobrazowe i rezerwaty doliny dolnej Odry
Prowadzący - mgr inż. Krzysztof Jankowski, Prowadząca prof. dr hab. Janina Jasnowska
Leśnictwo Dąbie Uczestnicy: Gimnazjum nr 23 w Szczecinie 47 osób
Liczba uczestników 30 osób Ognisko zorganizowało Nadleśnictwo Chojna
Ognisko zorganizowały Lasy Miejskie Szczecin Laureaci konkursu wiedzy:
Laureaci konkursu wiedzy I miejsce Patrycja Śliwa kl. II.
Marta Kurzyńska II miejsce Klaudia Rzymka kl. I
Andrzej Banasiak III miejsce Paulina Lasecka kl. I

Wyróżniony nauczyciel - pani mgr Agata Poterek Fotografował Stanisław Bartosik z Uniwersytetu
ze Szkoty Podstawowej Nr 68 za dobre przygotowanie Trzeciego Wieku.
młodzieży do zajęć edukacyjnych

48
 Mecenasi i sponsorzy:

MINISTER
NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO

WOJEWÓDZKI FUNDUSZ
OCHRONY ŚRODOWISKA
I GOSPODARKI WODNEJ
w szczecinie

Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Szczecin

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie

ZAPOL
GRUPA REKLAMOWA

Patronat medialny:

Kurier
szczeciński
DZIENNIK POMORZA ZACHODNIEGO
Q D Q SZCZECIN
Tak było podczas VIII Zachodniopomorskiego Festiwalu Nauki