Podradnik Fachowca 2013 WWW

Sektor elektryczny Eaton jest globalnym liderem © Eaton Electric Sp. z o.o.
w dziedzinie dystrybucji zasilania i zabezpieczenia Wszelkie prawa zastrzeżone

obwodów; zabezpieczenia zasilania zapasowego;
regulacji i automatyki; oświetlenia i bezpieczeństwa;
Wydrukowano w Polsce
Styczeń 2013
www.eaton.eu www.moeller.pl
Poradnik Fachowca | 2013

rozwiązań strukturalnych i sprzętu instalacyjnego;
rozwiązań do pracy w surowych i niebezpiecznych Eaton jest zarejestrowanym

warunkach; a także usług inżynieryjnych. Dzięki znakiem towarowym firmy
swojemu zestawowi globalnych rozwiązań Eaton Eaton Corporation.
jest w stanie sprostać najbardziej krytycznym Wszystkie znaki towarowe są
wyzwaniom w zarządzaniu zasilaniem elektrycznym własnością ich właścicieli.
dnia dzisiejszego.
L1
Ponieważ nasze produkty są stale L2
SmartWire-DT
L3 8 8
Eaton to zróżnicowane przedsiębiorstwo zarządzające udoskonalane, zastrzegamy sobie
energią, oferujące energooszczędne rozwiązania prawo do wprowadzenia zmian 1 3 5 1.13 1.21
wspomagające efektywne zarządzanie w wyglądzie i danych technicznych

“+” “I >”
CB M -Q1
L1 T1 1.14 1.22 4.43
wykorzystaniem energii elektrycznej, hydraulicznej bez wcześniejszego uprzedzenia. L1
L2 T2 4.44 4.13
L2
i mechanicznej. Osiągając w 2012 roku sprzedaż Dane zawarte w niniejszej L3 T3
M I
2
I
4
I
6
4.14
L3
16 300 mld USD, nasza firma jest ogólnoświatowym publikacji służą jedynie celom
liderem w kilku dziedzinach. Są to m.in.: produkty informacyjnym i nie mogą być H1 H4 4.43 1.13
1 3 5 -Q1 -Q1
elektryczne, systemy i usługi związane z jakością, podstawą roszczeń prawnych. -Q11
2 4 6
4.44 1.14
dystrybucją, kontrolą i przesyłem energii, oświetlenie X0 X1 X2 X3 X4

i okablowanie, komponenty hydrauliczne, systemy PE
A1 24 V
-Q11
i usługi związane z wyposażeniem przemysłowym A2
0V
DC
U V W PE
i przenośnym, paliwo lotnicze, systemy hydrauliczne X1
i pneumatyczne wykorzystywane komercyjnie oraz Polska

przez przemysł zbrojeniowy, układy przeniesienia Internet: www.moeller.pl U V W PE
napędu i układy napędowe dla pojazdów ciężarowych M

3~
oraz osobowych zwiększające wydajność Eaton Electric Sp. z o.o. 1 H3 H2 4
i bezpieczeństwo oraz zmniejszające zużycie paliwa. 80-299 Gdańsk H1 H4 -M1
W 2012 roku firma Eaton nabyła Cooper Industries plc. ul. Galaktyczna 30
Eaton zatrudnia ponad 103 000 pracowników X1 X2
i oferuje swoje produkty w ponad 175 krajach. tel.: (58) 554 79 00, 10
fax: (58) 554 79 09, 19
Więcej informacji znajdą Państwo na stronie e-mail: pl-gdansk@eaton.com
www.eaton.eu
Biuro Katowice
40-203 Katowice
ul. Roździeńskiego 188b
tel.: (32) 258 02 90
fax: (32) 258 01 98
e-mail: pl-katowice@eaton.com
Biuro Poznań
61-131 Poznań
ul. Abpa A. Baraniaka 88 bud. C
tel./fax: (61) 863 83 55
tel./fax: (61) 867 75 44
e-mail: pl-poznan@eaton.com
Biuro Warszawa
02-146 Warszawa
ul. 17 Stycznia 45a
tel.: (22) 320 50 50
fax: (22) 320 50 51
e-mail: pl-warszawa@eaton.com
Wszystkie znaki towarowe i nazwy firm są znakami zastrzeżonymi
lub zarejestrowanymi nazwami właściwych firm.
Aktualizacja 2013, data publikacji 03/13
© 2008 by Eaton Industries GmbH, 53105 Bonn

Redakcja: Walter Heumann, Thomas Kracht, Barbara Petrick,
Heidrun Riege, René Wiegand
Wszystkie układy zostały zaprojektowane w oparciu o nasze

najlepsze doświadczenie oraz zostały dokładnie sprawdzone.
Przedstawiają one praktyczne przykłady zastosowania. Eaton
Industries GmbH nie ponosi odpowiedzialności za żadne błędy.
Żadna część Podręcznika Fachowca nie może być zmieniana,

powielana i rozprowadzana drogą elektroniczną w żadnej formie
(fotografii, filmu itp.) bez pisemnej zgody Eaton Industries GmbH,
Bonn, Niemcy.
Zastrzega się możliwość zmian.
Wydrukowano na papierze celulozowym, wybielanym bez użycia

chloru lub kwasu.
Podręcznik Fachowca Eaton 03/13
Podręcznik fachowca firmy Eaton
Rozdział
00
Podręcznik fachowca firmy Eaton 0
Łączenie, sterowanie, wizualizacja 1
Elektroniczne układy napędowe 2
Aparatura sterująca 3
Łączniki krzywkowe 4
Styczniki i przekaźniki 5
Wyłączniki silnikowe 6
Wyłączniki mocy 7
Sterowanie i zabezpieczanie silników 8
Eksport na rynki światowe

i do Ameryki Północnej ssssss 9
Przepisy, wzory, tablice 10
Indeks 11
0-1
Strona
00
Moeller dołącza do Eaton 0-3
Jakość energii 0-4
Systemy średniego napięcia 0-6
Jakie są nowości w obecnej wersji? 0-7
Kompetencja i doświadczenie w jednym ręku 0-8
Portal Wsparcia Technicznego 0-10
Katalog Online Produktów Eaton 0-11
Serwis pozakupowy 0-12
Ogniwa fotowoltaiczne w budynkach

mieszkalnych 0-14
Aparatura dystrybucji energii 0-22
0-2
Moeller dołącza do Eaton
00
Moeller dołącza do Eaton

Atuty Moeller’a pozostają – a Eaton buduje na nich
swoją siłę
Teraz, gdy została zakończona integracja firmy Moeller
ze światową korporacją Eaton, Moeller nie został tylko
nazwą. Zakres naszych usług korzysta również z marki
Moeller. Nazwa Moeller będzie istnieć, jako oznaczenie
serii produktów. Uznając wartości przekazane do Eaton,
opis „Moeller® Series” pojawia się na dawnych produk-
tach firmy Moeller, natomiast na opakowaniach znajdu-
je się logo Eaton. Dzięki naszej stale rosnącej gamie
usług, pomożemy Państwu sprostać, rosnącym z dnia
na dzień, wymaganiom rynku. Tworzymy standardy i za-
pewniamy wysoki poziom naszych kompetencji. Właś-
nie w tej chwili, trzymacie Państwo w swoich rękach
idealny tego przykład. Dzięki najnowszej wersji podręcz-
nika fachowca, z dumą ponownie dostarczamy Państwu
idealną pomoc w codziennej pracy.
0-3
Jakość energii
Poznaj produkty firmy Eaton związane
00 z jakością energii
Problemy związane z zasilaniem
1 Utrata zasilania
Technologie Eaton
Eaton rozwija innowacyjne technologie
ochrony źródeł energii elektrycznej od 1962 2 Przysiad napięcia
(data zgłoszenia pierwszego patentu).

Dzięki nowym, zaawansowanym i opaten-
towanym technologiom, Eaton jest w sta-
nie sprostać szybko zmieniającym się wy-
maganiom klientów.
3 Przepięcia
Dziewięć problemów z zasilaniem

w pigułce 4 Spadki napięcia
W jaki sposób UPS jest częścią

rozwiązania?
Systemy UPS firmy Eaton zapewniają
ochronę przed wszystkimi dziewięcioma
5 Zwiększone napięcie
typowymi problemami zasilania urządzeń,

opisanymi poniżej. Spełniają one wymaga-
nia co do jakości gwarantowanego zasila-
nia, dystrybucji energii oraz zarządzania
6 Zakłócenia elektryczne
energią dla sieci komputerowych i centrów

danych, oraz dla telekomunikacji, opieki
zdrowotnej i aplikacji przemysłowych. 7 Wahania częstotliwości
Przegląd produktów firmy Eaton

Oferta produktów do ochrony jakości zasi-
lania obejmuje szeroki zakres rozwiązań
8 Przepięcia łączeniowe
zarządzania energią. Obejmuje ona rów-

nież systemy UPS, urządzenia ochrony 9 Zniekształcenia
harmoniczne
przeciwprzepięciowej, jednostki dystrybu-
cji mocy (ePDU), zdalny monitoring, urzą-
dzenia testujące, materiały łączeniowe,
obudowy, szafy oraz usługi. Nasze portfolio zarówno dla nowych systemów, jak rów-
w dziedzinie jakości zasilania jest zaprojek- nież dla tych już istniejących. Eaton dąży do
towane tak aby realizować nawet najbar- nieustannego osiągania sukcesów w roz-
dziej specyficzne wymagania klientów; wijaniu innowacji technologicznych oraz
wszechstronne rozwiązania są oferowane tworzeniu rozwiązań wyższych generacji.
0-4
Jakość energii
Definicja Powód Rozwiązanie 00

Całkowita awaria sieci Może być spowodowana przez różne zdarzenia: uderze-
zasilającej nie pioruna, uszkodzenie linii przesyłowych, przeciążenie
Jednofazowe systemy UPS serii 3

sieci, wypadki, kataklizmy
Chwilowy zanik napięcia Wywołane przez załączenie odbiorów o dużej mocy, prze-
łączenia w stacjach el-en, awaria urządzeń sieciowych,
uderzenie pioruna oraz systemy zasilania nie spełniające
Jednofazowe systemy UPS serii 5

wymagań. W przypadku wystąpienia zaniku napięcia ist-
nieje ryzyko uszkodzenia urządzeń.
Krótkotrwałe skoki na- Mogą zostać spowodowane uderzeniem pioruna i chwi-

pięcia wyższe od 110% lowo podnieść napięcie sieci do ponad 6 kV. Skok napię-
wartości znamionowej cia przeważnie powoduje utratę danych oraz uszkodzenia
aparatury.
Jednofazowe i trójfazowe systemy UPS serii 9

Obniżone napięcie sieci Może się pojawić kiedy napięcie sieci jest umyślnie ob-
przez okres od kilku mi- niżane w celu obniżenia mocy podczas szczytu poboru
nut do kilku dni mocy lub jeśli podłączone obciążenie przekracza możli-
wości zasilania.
Podwyższone napięcie Wywołane przez wysoką redukcję obciążenia, wyłącze-

sieci przez okres od kilku nia odbiorników dużej mocy oraz inne operacje łączenio-
minut do kilku dni we w sieci. W wyniku tego zjawiska urządzenia mogą zo-
stać zniszczone
Zakłócenia sygnałami Zakłócenia mogą być wywołane przez interferencję elek-

o wyższych częstotli- tromagnetyczną (EMI) lub radiową (RFI) wywołaną przez
wościach urządzenia spawalnicze, aparaturę transmisyjną, drukar-
ki, wyładowania atmosferyczne itp.
Niestabilność częstotli- Jest rezultatem zmian obciążenia, w szczególności

wości sieciowej w mniejszych instalacjach z generatorem. Zmiany czę-
stotliwości mogą spowodować błędy w procesach, utra-
tę danych, awarie systemów i uszkodzenia urządzeń.
Chwilowe spadki napię- Spadki tego typu trwają przez bardzo krótki czas w prze-
cia dziale nanosekund.
Odkształcenie sinusoidy, Aparatura przełączająca zasilanie, silniki krokowe, ko-

zwykle spowodowane piarki i faksy są przykładami nieliniowych obciążeń. Mo-
przez nieliniowość ob- gą powodować błędy podczas komunikacji, przegrzewa-
ciążenia nie oraz uszkodzenia urządzeń.
Produkty oraz usługi opisane w tabeli pre- dzić naszą stronę internetową
zentują przykłady z naszego obszernego www.eaton.com/powerquality.
zakresu rozwiązań. Aby zasięgnąć infor-
macji o całym zakresie produktów lub za-
mówić katalog produktów, proszę odwie-
0-5
Systemy średniego napięcia
Systemy średniego napięcia
00 Jakość systemów średniego napięcia fir- dotyczących odnawialnych
my Eaton bazuje na ponad 100 letnim do- źródeł energii, takich jak far-
świadczeniu. my wiatrowe, jak również
elektrociepłownie. Budowa
Technologia próżniowa systemów SVS oraz Xiria bazuje na połą-
czeniu technologii próżniowej oraz spoiny
Technologia próżniowa jest sercem syste- epoksydowej. Dostępne są liczne konfigu-
mów rozdzielnic średniego napięcia firmy racje szaf rozdzielczych, dostosowanych
Eaton. Eaton posiada ponad 30 lat do- do aplikacji każdego rodzaju. Dzięki swoim
świadczenia w stosowaniu techniki próż- kompaktowym rozmiarom oraz wykonaniu
niowej w wyłącznikach i rozłącznikach. bez gazu SF6 systemy SVS oraz Xiria są
Stosowanie tej technologii pozwala stwo- idealnym rozwiązaniem dla aplikacji pod-
rzyć maksymalnie przyjazne użytkowniko- ziemnych przy budowie infrastruktury.
wi rozwiązanie dla rozdzielnic średniego
napięcia.
Główny Punkt Zasilania

Jak wskazuje na to nazwa, główny punkt
zasilania jest pierwszym etapem przesyłu
energii z sieci zasilającej do użytkownika
końcowego. Strategiczna waga podstacji i
rozdzielnicy wewnątrz niej wymaga, aby
rozmieszczenie, konstrukcja oraz obsługa
zostały zaprojektowane pod kątem maksy-
Główne jednostki struktury
malnej dostępności oraz niezawodności. Z
pierścieniowej
tego powodu portfolio firmy Eaton zawiera
produkty MMS - kompaktowe rozdzielnice Energia elektryczna stała się nieodzownym
z pojedynczym lub podwójnym systemem elementem nowoczesnego społeczeń-
szyn oraz produkty PowerXpert® UX – roz- stwa. Niezawodne i ciągłe dostarczanie
dzielnice wyposażone w wyłączniki wy- energii staje się coraz ważniejsze z każdym
suwne, przełączniki oraz styczniki. dniem. Z punktu widzenia koncernów ener-
getycznych oraz przemysłu oznacza to, że
przemysł energetyczny musi poradzić so-
Punkt zasilania
bie z rosnącym popytem na energię elek-
Firma Eaton opracowała uniwersalne roz- tryczną, przy czym bezpieczeństwo oraz
dzielnice modułowe serii SVS oraz Xiria. niezawodność obsługi również odgrywa
Rozdzielnice te mogą być stosowane w ważną rolę.
sieciach przesyłowych, obszarach bizne- www.eaton.com
sowych, projektowaniu infrastruktury, apli-
kacjach przemysłowych oraz strukturach www.eaton.com/electrical
0-6
Jakie są nowości w obecnej wersji?
Eksport na rynek światowy oraz do Ameryki Północnej
00
Bezpieczeństwo użytkowania maszyn
easySafety – spełnia najwyższe wymaga-

nia bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo ludzi oraz maszyn musi
zostać rozpatrzone na przestrzeni całego
cyklu pracy każdego systemu/maszyny.
W celu ochrony personelu stosuje się kom-
ponenty takie jak: łączniki krańcowe, kurty-
ny świetlne, dwuręczne przyciski sterowni-
cze lub awaryjne wyłączniki
bezpieczeństwa.
Rynkiem docelowym dla maszyn oraz sy- Sygnały dotyczące bezpieczeństwa są mo-
stemów budowlanych jest dystrybucja nitorowane i przetwarzane przez nowe
międzynarodowa. Eaton posiada wiedzę przekaźniki bezpieczeństwa easySafety
i kompetencje wystarczające aby stać się spełniające najostrzejsze wymagania norm
globalnym partnerem oraz posiada do- bezpieczeństwa, ￫ Rozdział „Bezpie-
świadczenie w logistyce związanej z eks- czeństwo użytkowania maszyn”,
portem rozdzielnic oraz systemów rozdziel- strona 1-29.
czych. Specjalne wymogi eksportu na rynki
Ameryki Północnej (USA i Kanady) odgry-
Zawsze aktualne
wają ważną rolę, patrz rozdział 9.
Dokładamy wszelkich starań do aktualiza-
Ogniwa fotowoltaiczne w budynkach cji każdego nowego wydania Poradnika
mieszkalnych Fachowca, wychodząc naprzeciw nie-
ustannie wzrastającym wymaganiom ryn-
Korzystanie z odnawialnych źródeł energii kowym.
zyskuje coraz większe znaczenie. Eaton
Duża liczba przykładów układów elektrycz-
jest renomowanym dostawcą ogniw sło-
nych jest ciągle uaktualniana przez na-
necznych, a w ramach tej publikacji opisa-
szych specjalistów, a następnie w oparciu
ne zostały niezbędne informacje technicz-
o ich wiedzę szczegółowo testowana.
ne oraz zakres wymaganych
Schematy te służą jako praktyczne przykła-
komponentów, patrz ￫ strona 0-14.
dy zastosowania naszych rozwiązań. Eaton
nie ponosi żadnej odpowiedzialności za ja-
kiekolwiek błędy.
0-7
Kompetencja i doświadczenie w jednym ręku
www.wiringmanual.com
00
Wydanie 1958 Wydanie 1986
Klasyka od przeszło 50-ciu lat i zapewne Treść jest także dostępna online pod adre-
najbardziej popularna publikacja firmy to sem www.wiringmanual.com.
Poradnik Fachowca. Udostępnienie go Wersja online łączy sprawdzoną wiedzę
w różnych wersjach językowych spowodo- z aktualną techniką Internetu. Możliwe jest
wało wzrost zainteresowania tą publikacją. np. wyszukiwanie tekstów.
Wydanie z 2005 roku było pierwszym prze-
Jako pomoc dla użytkowników z całego
tłumaczonym na dziewięć języków:
świata przygotowane są specjalne strony
• angielski, z odnośnikami do wszystkich dostępnych
• francuski, wersji językowych.
• włoski, www.eaton.com/moeller/support
• hiszpański, (Wiring Manual)
• holenderski,
• rosyjski,
• czeski,
• rumuński,
• szwedzki.
0-8
Kompetencja i doświadczenie w jednym ręku
www.Eaton.com – produkty serii Moeller®
00
Firma Eaton przedstawia optymalną, różno- • Informacje na temat europejskiej działal-
rodną ofertę produktów i usług. Zaprasza- ności firmy Eaton,
my do odwiedzenia nas w Internecie. Znaj- • Artykułu prasowe i fachowe,
dziecie tam Państwo wszystko o firmie • Referencje,
Eaton, np.: • Terminy targów i wydarzeń,
• Aktualne informacje o produktach firmy • Wsparcie techniczne na Portalu Wspar-
Eaton, cia Technicznego Eaton.
• Adresy biur handlowych Eaton
i przedstawicielstw na całym świecie,
www.eaton.com/moeller/support – Portal Wsparcia Technicznego

Za kliknięciem myszką uzyskacie technicz- • Pomoc przy projektowaniu
ne wsparcie dotyczące wszystkich produk- – Rozruszniki silnikowe ￫ Rozdział
tów Eaton. Do tego Tips & Tricks (wska- „Wytyczne doboru”, strona 8-3.
zówki i triki), FAQ (najczęściej zadawane
pytania), aktualizacje, moduły programo-
we, pliki PDF do pobrania, programy de-
monstracyjne i jeszcze wiele więcej.
Możecie też tu zamówić Newsletter firmy
Eaton.
Szybko i bez komplikacji odnajdziecie po-
żądane informacje:
• pliki PDF do pobrania, internetowe prze-
glądarki katalogów, aplikacje na smart-
fony
– Katalogi
– Podręczniki i ulotki montażowe
– Informacje o produktach, takie jak
broszury, pomoce w doborze, fachowe
artykuły techniczne, oświadczenia
zgodności i oczywiście…
– Poradnik Fachowca firmy Eaton
• Software do pobrania
– Wersje demonstracyjne
– Aktualizacje
– Podprogramy i moduły użytkowe
0-9
Portal Wsparcia Technicznego
Za pośrednictwem portalu, mogą Państwo Można również wysłać zapytanie, w posta-
00 również znaleźć link do serwisu po zakupo- ci e-maila, bezpośrednio do Wsparcia
wego (￫ Rozdział „Serwis pozakupowy”, Technicznego/serwisu przedsprzedażo-
strona 0-12). wego. Wystarczy wybrać formularz e-mail,
który spełnia Państwa wymagania odnoś-
nie tematu.
0-10
Katalog Online Produktów Eaton
Skuteczny sposób uzyskiwania szczegółowych informacji o produktach
00
Od szczegółowych informacji o produk- Narzędzia wyszukiwania
tach, aż po możliwość złożenia zapytania Dostępne są liczne opcje ułatwiające wy-
poprzez e-mail lub fax odnośnie wybrane- szukanie odpowiedniego produktu.
go produktu z oferty Eaton. Wszystko to • Rozmieszczenie grup produktów
i jeszcze więcej można znaleźć w Katalogu w strukturze drzewa umożliwia proste
Online Produktów Eaton. wyszukiwanie po zaledwie kilku kliknię-
ciach myszy
• Narzędzia wyboru umożliwiają zastoso-
wanie logicznych filtrów w grupie pro-
duktów, które zawierają po kilka pozycji
• Wydajne funkcje wyszukiwania wyposa-
żone w podpowiadanie haseł zapewniają
ponadprzeciętną trafność wyszukiwania
Liczba linków do dodatkowych informacji
o produktach i wszystkich rzeczy z nimi
związanych pozwala zapewnić optymalne
wykorzystane produktu:
Pozwala to na szybki dostęp do innowacji, • przykłady zastosowań oraz uwagi doty-
jak również obszernych informacji na te- czące wykonania,
mat wartości prądów znamionowych pro- • certyfikaty i atesty,
duktów firmy Eaton z zakresu: • ulotki montażowe,
• aparatury Przemysłowej, • podręczniki,
• napędów, • oprogramowanie itp.
• systemów automatyki, sterowania,
• systemy dystrybucji energii. Wybierz „swój własny” Katalog Online
Stwórz kompleksowy arkusz danych wy- Produktów Eaton ze strony.
branych produktów i zapisz go jako doku- http://ecat.moeller.net/?locale=en_EN
ment PDF lub po prostu wydrukuj.
Katalog Online jest regularnie aktualizowa-
ny.
0-11
Serwis pozakupowy
Tak blisko jak tylko chcesz Wsparcie w zakresie montażu
00 i uruchomienia
Specjaliści z działu serwisowego
Skontaktuj się z nami jeśli potrzebujesz
Zyskaj korzyści dzięki naszemu serwisowi.
szybkiej i kompetentnej pomocy w instalo-
Wszechstronna wiedza specjalistyczna
waniu urządzeń i uruchamianiu aplikacji.
związana z wieloletnim doświadczeniem
oraz nowoczesny sprzęt pomoże Ci znaleźć Przebudowy i rozbudowy
rozwiązanie Twoich problemów. Nieważne czy chodzi o sterowniki, wyłącz-
niki lub inne komponenty, możemy zmoder-
Charakterystyczne materiały
nizować Twoją maszynę lub instalację do
Komponenty, karty i części zapasowe na-
najnowocześniejszego rozwiązania.
szego asortymentu są dostępne do użytku.
Przeglądy i konserwacje
Logistyka
Przepisy i regulacje prawne wymagają wy-
Personel i materiały spełniają Państwa wy-
konywania regularnych prób urządzeń
magania, usługi są szybkie i profesjonalnie.
elektrycznych w celu upewnienia się co do
ich prawidłowego stanu. Dalsze informacje
Pomoc są dostępne na naszej stronie interneto-
Hotline wej.
Otrzymają Państwo kompetentną i szybką www.eaton.com/moeller/aftersales
całodobową pomoc telefoniczną w przy- Dlatego też, serwis pozakupowy oferuje
padku nieplanowanych przestojów ma- odpowiednie usługi dla wyłączników i roz-
szyn, awarii instalacji, systemów i urzą- dzielnic niskiego napięcia.
dzeń.
Wspieramy Państwa w przeglądach i kon-
Help desk serwacjach, dostarczanych przez nas
W godzinach pracy, otrzymają Państwo wyłączników oraz rozdzielnic niskiego na-
wsparcie odnośnie zapytań dotyczących pięcia, określ stan swojej instalacji i prze-
uruchomienia aplikacji, aż do analizy błę- prowadź niezbędne prace. Jeśli to koniecz-
dów, którą można przeprowadzić za pomo- ne, w zakresie przeglądów należy wykonać
cą zdalnej diagnostyki. badania termograficzne i przeprowadzić
Specjaliści mogą udzielać pomocy w za- analizę sieci.
kresie automatyki, napędów, aparatury ni-
skiego napięcia oraz rozdzielnic.
Naprawa u klienta
Rozwiązywanie problemów na miejscu
Wykwalifikowani technicy i specjaliści mo-
gą odwiedzić Cię w celu naprawienia
usterki szybko i niezawodnie.
0-12
Serwis pozakupowy
Seminaria serwisowe Serwis Online
Dostosowane do potrzeb klientów semina- 00
Rozwiązywanie problemów Online
ria serwisowe spełniające indywidualne
Oferujemy Państwu szczególną pomoc,
wymagania klienta odnośnie szkoleń per-
gdy w przypadku awarii chcecie zanalizo-
sonelu.
wać i usunąć uszkodzenia produktów.
Badania termograficzne Przez Internet macie możliwość interak-
Badania termograficzne są skutecznym tywnego poszukiwania błędu dzięki bezpo-
sposobem analizowania systemów elek- średniemu dostępowi do bazy danych ser-
trycznych i kontroli podczas pracy. wisu technicznego.
Analiza sieci FAQ – Najczęściej zadawane pytania
Analiza sieci dostarcza jasnych informacji Występuje kilka pytań na temat naszych
o specyficznych stanach Twojej sieci bez produktów, które nasi klienci bardzo często
konieczności długiego i kosztownego wy- zadają. Możesz skorzystać z odpowiedzi.
szukiwania usterek. Można zapoznać się z działem FAQ i kore-
spondującymi odpowiedziami na temat
Kontrola magistrali komunikacyjnych
wszystkich aspektów automatyki.
Proszę zapytać, czy możemy sprawdzić
sieci komunikacyjne Państwa systemów za Do pobrania
pomocą najnowocześniejszego sprzętu Jesteś w odpowiednim miejscu, jeśli po-
technicznego. trzebujesz aktualizacji, oprogramowania,
dokumentacji i deklaracji zgodności. Od-
Naprawy wiedź Eaton Download Center, aby uzy-
skać poszukiwane informacje.
Bezpośrednia wymiana
W przypadku awarii, bezpośrednia wymia-
Kontakt
na serwisowa poszczególnych produktów
znacznie skraca czas przestoju Państwa Hotline dla awarii
zakładu produkcyjnego. W przypadku wystąpienia usterki skontak-
tuj się z lokalnym przedstawicielem
Naprawa
Naprawa produktów w naszym Centrum www.eaton.com/moeller/aftersales
Serwisowym jest niedrogą alternatywą dla lub z serwisem pozakupowym
usuwania usterek. +49 (0) 180 522 3822, 24/7 (całodobowo)
Części zamienne/Wymiana urządzeń Help desk
Redukujemy koszty konserwacji dzięki wy- Tel.: +49 (0) 228 602 3640
branym częściom i urządzeniom zamien- (Pn. – Pt. 08:00 – 16:00 CET).
nym dla obecnych/wycofanych serii pro-
email
duktów.
AfterSalesEGBonn@eaton.com
Internet
www.eaton.com/moeller/aftersales
0-13
Ogniwa fotowoltaiczne w budynkach mieszkalnych
Bezpieczne wykorzystanie energii słonecznej – rozwiązania firmy Eaton
00
Bezpieczne systemy fotowoltaiczne Oprócz paneli PV, podłączony do sieci sy-
stem składa się z jednej lub kilku przetwor-
nic oraz aparatury łączeniowej, do obsługi,
konserwacji oraz zabezpieczeń w przypad-
ku wystąpienia awarii, np.:
• zabezpieczenie gałęzi DC,
• rozłącznik DC,
• ochrona przeciwprzepięciowa DC,
• przetwornica PV,
• wyłącznik różnicowo-prądowy (RCD),
• ochrona przeciwprzepięciowa AC,
• system xComfort (opcjonalnie).
Urządzenie chroniące Panele PV są połączone szeregowo (w po-
obwód DC staci łańcucha), w celu zapewnienia wy-
Rozłącznik
bezpiecznikowy DC maganego napięcia DC na wejściu prze-
twornicy.
Rozłącznik DC
Aby zwiększyć moc systemu, należy dwa
Ochrona przeciw- lub kilka łańcuchów połączyć równolegle.
przepięciowa DC Ze względów bezpieczeństwa, cała apara-
tura elektryczna musi zostać odseparowa-
Przetwornica PV
na oraz zabezpieczona przez wyłączniki,
które również muszą być chronione przez
Zabezpieczenie odpowiednie obudowy. Wszystkie te istot-
różnicowoprądowe
ne urządzenia zabezpieczające znajdują
Odczyt pomiarów się w ofercie firmy Eaton.
Panel wejściowy PV
Niezawodna separacja, łączenie i ochrona
Aby przesłać wytworzoną energię do sieci
Systemy fotowoltaiczne używają paneli publicznej lub z niej korzystać, wymagane
słonecznych do konwersji energii słonecz- są przetwornice zmieniające prąd stały
nej w energię elektryczną. z paneli słonecznych na prąd przemienny.
Jeśli system fotowoltaiczny jest podłączo- Wartości częstotliwości i napięcia są ła-
ny do sieci, to pracuje jako źródło energii two dostosowywane do parametrów sieci.
elektrycznej zasilające tę sieć. W przeci- Także tutaj Eaton oferuje niezawodną
wieństwie do sieci niezależnych, nie jest ochronę oraz urządzenia odseparowujące
potrzebne skomplikowane magazynowa- sieć, np. przetwornice od 1500 do 4000 W
nie energii elektrycznej, jednak generowa- do użytku wewnątrz budynku oraz od 4000
ny prąd stały (DC) musi być przetworzony do 4600 W do aplikacji zewnętrznych.
na przemienny (AC).
0-14
Skuteczna konwersja energii słonecznej Do użytku w pomieszczeniach
Seria ISG posiadająca stopień ochrony 00
IP43 jest przeznaczona do montażu w po-
mieszczeniach.
Do użytku na otwartych przestrzeniach
Seria ISG o stopniu ochrony IP65 jest przy-
stosowania zarówno do stosowania w po-
mieszczeniach jak i na otwartych prze-
strzeniach.
Specyfikacja
Wszystkie przetwornice przeznaczone są
do pracy w temperaturze otoczenia od
–20 do +55°C. Optymalne działanie osiąga
się w temperaturze powietrza otoczenia od
Przemienniki ze zwrotem energii do sieci 0 do +40°C.
od 1500 do 4600 W
Każda instalacja fotowoltaiczna jest dosto- Energia słoneczna – optymalne
sowana do wymagań jej użytkownika. wykorzystanie
Całkowita moc wyjściowa systemu foto-
Dlatego też, Eaton oferuje kompletną serię
woltaicznego zależy nie tylko od całkowitej
jednofazowych przetwornic o mocy od
powierzchni paneli PV, ich ułożenia i stop-
1500 do 4600 W:
nia nachylenia modułów.
• Odpowiednie dla monokrystalicznych
Komponenty takie jak przetwornice odgry-
i polikrystalicznych paneli PV.
wają ważną rolę w wydajności systemu.
• Bezobsługowe, niezawodne i bardzo ła-
Przetwornice firmy Eaton zapewniają mak-
twe w instalacji.
symalną wydajność.
• Wbudowany wyświetlacz LCD upraszcza
obsługę.
• Optymalna wydajność przy maksy- Wymagania, przerwa izolacyjna
malnym śledzeniu punktu pracy (MPPT). w obwodzie DC
• Bezwentylatorowe dzięki naturalnemu Rozłącznik DC
konwekcyjnemu chłodzeniu. Norma IEC 60364-7-712 przewiduje montaż
• Wysoka wydajność w stosunku do wiel- rozłącznika między generatorem PV a prze-
kości. twornicą. Eaton oferuje zabudowane i od-
• Szczególnie ciche działanie oraz mała kryte rozłączniki DC na napięcie do 1000V.
emisja zanieczyszczeń. Zgodnie z regulacjami VDI 6012 aparaty te
• Standardowy interfejs RS232 ENS zgod- mogą być używane jako oddzielne punkty
nie z normą VDE0126-1-1/DK5940. przełączania, w taki sposób, żeby możliwe
• Kompaktowy, elegancki i nowoczesny było bezpieczne odłączenie zasilania
wygląd. uszkodzonej przetwornicy. Wszystkie roz-
łączniki są dwubiegunowe, w związku
0-15
z tym nadają się również do nieuziemio-
00 nych instalacji. Wszystkie aparaty posia-
dają certyfikat TÜV.
Wyłączniki kompaktowe dla przetwornic Wyłącznik przeciwpożarowy – niewielka

Eaton w swojej ofercie posiada zarówno inwestycja, ogromna ochrona
zabudowane jak i odkryte rozłączniki. Od-
kryte rozłączniki P-SOL są przeznaczone do W przypadku pożaru domu, często jedyną
montażu w specjalnie przystosowanych możliwością dla straży pożarnej jest urato-
obudowach lub przetwornicach. Montuje wanie wyłącznie ludzi i zwierząt lub zapo-
się je na 35 mm szynie, a ich zaciski umoż- bieganie rozprzestrzenianiu się ognia na
liwiają połączenie ze wszystkimi po- sąsiednie budynki. Jest to związane z ge-
wszechnie stosowanymi typami kabli. nerowanym przez systemy PV napięciem
o wartości 1000 V, które jest dalej obecne
Solidnie obudowy do montażu na zewnątrz po odłączeniu przetwornicy. Służby ratun-
budynków kowe są zatem narażone na śmiertelne za-
Zabudowane rozłączniki SOL są gotowe do grożenie podczas wejścia do budynku,
bezpośredniego montażu, dlatego bardzo z powodu potencjalnego uszkodzenia prze-
łatwo się je instaluje. Warianty dla 2, 3, 4 wodów DC. Przeciwpożarowy wyłącznik
lub 8 gałęzi są dostępne dla typowych złącz bezpieczeństwa SOL30-SAFETY odcina za-
takich jak MC4 lub dławnice. Obudowa zasilanie przetwornicy, co pozwala na bez-
pewnia stopień ochrony IP65, co pozwala pieczne działanie służb podczas pożaru.
na montaż na otwartej przestrzeni. Mecha- Izolator jest często zintegrowany z prze-
nizm blokujący zapewnia bezpieczeństwo twornicą w taki sposób, że kabel łączący
podczas prac serwisowych. Element wy- styki w domu jest bezpieczny, lecz napięcie
równujący ciśnienie uniemożliwia skrapla- DC dochodzące nawet do 1000 V jest nadal
nie się pary wodnej, zapobiegając w ten obecne w modułach słonecznych i kablach
sposób awariom, spowodowanym przez prowadzących do przetwornicy, a płynący
wyładowania elektryczne. prąd wynosi do około 8 A w każdej żyle.
0-16
usterki oraz możliwość wysyłania informa-
cji o wyzwoleniu za pośrednictwem styków 00
pomocniczych. Kolejną cechą wyłącznika
prądu stałego jest nastawialny człon wy-
zwalacza zwarciowego: reaguje już od 1,05
do 1,3 wartości prądu różnicowego. Eaton
oferuje zarówno rozłączniki bezpieczniko-
we jak i wyłączniki, które mogą być łatwo
łączone z innymi komponentami, jeżeli jest
to wymagane.
Rozłączniki bezpiecznikowe ze
zintegrowanym zabezpieczeniem
zwarciowym
Zadaniem rozłącznika bezpiecznikowego
FCFDC10DISOL z wkładkami cylindryczny-
Prosty montaż mi ASFLC10-SOL o rozmiarze 10 x 38 jest
Wyłączniki przeciwpożarowe są instalo- ochrona paneli PV przed prądami zwarcio-
wane w bezpośredniej okolicy modułów PV wymi. Funkcja sygnalizacji przepalenia
i włączane w obwód DC wprost za wej- wkładki umożliwia lokalizację przepalone-
ściem do budynku pomiędzy panelami go bezpiecznika.
a przetwornicą. Moduły PV zostają rozłą- Wyłączniki
czone automatycznie przez wyzwalacze Wyłączniki PKZ-SOL są alternatywą dla za-
podnapięciowe w wyłączniku przeciwpo- bezpieczeń bezpiecznikowych dla ochrony
żarowym, gdy napięcie AC w budynku zo- przed prądami zwarciowymi. Nastawialny
stanie odłączone przez straż pożarną, lo- człon wyzwalacza zwarciowego umożliwia
kalną obsługę lub za pomocą wyłącznika ustawienie prądu zwarciowego spodzie-
PV-OFF bezpośrednio na obiekcie. wanego w gałęzi. wyzwalacz termiczny re-
aguje już przy 1,05–1,3 krotności prądu, na-
Ochrona przewodów DC tomiast wyzwalacz magnetyczny reaguje
Jeśli instalacja PV ma trzy lub więcej gałę- na 6-cio krotną wartość prądu. Wyłączniki
zi, zaleca się zabezpieczenie gałęzi za po- odkryte przeznaczone są do montażu
mocą bezpieczników lub wyłączników DC. w specjalnie przystosowanych skrzynkach
Zabezpieczają one panele PV przed prąda- zaciskowych generatorów.
mi upływowymi i zwrotnymi, które mogą
pojawić się w uszkodzonych gałęziach, jak
również zapobiegają uszkadzaniu się
sprawnych paneli na skutek wystąpienia
zwarcia. W porównaniu do bezpieczników,
wyłączniki posiadają zaletę natychmiasto-
wej gotowości do pracy po usunięciu
0-17
Ochrona przeciwprzepięciowa obwodów DC
00
Ograniczniki przepięć dla aplikacji Cyfrowe zabezpieczenia różnicowo
wykorzystujących panele PV prądowe FI
Ogranicznik przepięć SPPT2PA został Wraz z rozwojem technologii cyfrowej
opracowany specjalnie dla aplikacji foto- osiągnięto nowy poziom precyzji, który po-
woltaicznych oraz zapewnia ochronę od zwala unikać niedogodności związanych
przepięć, które mogą być pośrednim skut- z wyzwalaniem. Mogą one wystąpić, na
kiem uderzenia pioruna. Eaton oferuje przykład, przy wystąpieniu trwałych prą-
ograniczniki zarówno dla systemów uzie- dów upływowych lub chwilowych usterek
mionych jak i nieuziemionych, w których spowodowanych burzami. Również w tej
wykorzystanie iskiernika zapewnia separa- dziedzinie, Eaton jest o krok przed konku-
cje galwaniczną. Urządzenia mogą być do- rencją:
starczone z wstępnym okablowaniem, go- Eaton jest pierwszą firmą na świecie oferu-
towe do podłączenia. jącą cyfrowe aparaty różnicowoprądowe.
Ciągły monitoring stanu instalacji umożli-
Zwiększenie bezpieczeństwa i komfortu wia znaczne zredukowanie niechcianych
w budynkach i irytujących rozłączeń, co gwarantuje op-
Aparatura łączeniowa prądu zmiennego tymalną dostępność systemu. Trzy diody
dla budynków, taka jak miniaturowe wy- działają podobnie do „sygnalizacji ulicz-
łączniki i wyłączniki różnicowoprądowe, nej”, wskazując, kiedy prąd różnicowy
zapewnia maksimum bezpieczeństwa. osiągnie próg ostrzegawczy 30%. Dzięki te-
mu można zareagować przed pogorsze-
Produkty firmy Eaton z serii xPole łączą niem się sytuacji. Użytkownik instalacji jest
wszystkie zalety z zakresu funkcjonalności, w ten sposób wyposażony w wyższy stan-
montażu oraz bezpieczeństwa: inteligentne dard bezpieczeństwa – z większą wygodą.
rozwiązania projektowe wykluczają możli-
wość błędów montażowych. Oferują opty- Wyłącznik kombinowany
malne bezpieczeństwo dla użytkownika Zalety połączenia w jeden aparat miniatu-
końcowego: rowych i różnicowoprądowych wyłączni-
Ochrona personelu w postaci zabezpie- ków – to wszystko zapewnia wyłącznik
czeń różnicowoprądowych oraz ochrona kombinowany firmy Eaton. Takie rozwiąza-
instalacji elektrycznej w postaci zabezpie- nie oszczędza przestrzeń, a zarazem za-
czeń przeciwprzepięciowych i miniaturo- pewnia pełne bezpieczeństwo: niezawod-
wych wyłączników nadprądowych. Ofertę na ochrona przed ogniem oraz ochrona
dopełnia szeroka gama inteligentnej apa- personelu (30 mA) z wystarczającą ilością
ratury łączeniowej, takiej jak np. zdalne miejsca na elastyczne i obszerne okablo-
łączniki, urządzenia restartujące i inne. wanie.
Zabezpieczenie przed prądem udarowym
zapobiega niechcianym rozłączeniom oraz
dzięki selektywności umożliwia rozłącze-
nie wadliwych sekcji systemu.
0-18
Miniaturowe wyłączniki Bezprzewodowy monitoring instalacji PV
Niezależnie od tego, czy wymagane są za- i proste zarządzanie energią 00
ciski wtykowe czy śrubowe, Eaton posiada
Czujnik do pomiaru energii do 16 A oraz
odpowiednie wyłączniki (MCB) dedykowa-
Room Manager
ne dla budynków mieszkalnych oraz aplika-
Wygodny monitoring energii elektrycznej
cji przemysłowych. Bogate wyposażenie
z Twojego salonu – dzięki nowoczesnej au-
takie jak styki pomocnicze, wyzwalacze
tomatyce budynkowej staje się to możliwe.
wzrostowe, aparaty restartujące oraz inte-
Poprzez system xComfort, Eaton oferuje
ligentne rozwiązania szynowe umożliwia-
aplikację Room Manager ze zintegrowa-
jące wiele zastosowań i rozwiązań dla apli-
nym oprogramowaniem do zarządzania
kacji z dziedziny automatyki.
energią (Energy Manager).
Systemy dystrybucyjne Podłączenie czujnika energii do przetwor-
Od kompaktowych tablic rozdzielczych do nicy umożliwia pomiar energii elektrycznej
szafek licznikowych i rozdzielnic komuni- aktualnie oddawanej do sieci.
kacyjnych, Eaton oferuje kompletną ofertę
Dane te są następnie przesyłane bezprze-
produktową. Wszystkie aplikacje mogą być
wodowo do panelu Room-Manager, znaj-
zatem zrealizowane dla infrastruktury bu-
dującego się w jednym z pomieszczeń
dynków mieszkalnych i niemieszkalnych,
mieszkalnych. W tym miejscu użytkownik
jak również w sektorze przemysłowym.
systemu może odczytać na wyświetlaczu
Ochrona przeciwprzepięciowa takie wartości jak: energia (kWh), moc
Pioruny i przepięcia nie tylko stanowią za- (kW), napięcie (V) i prąd (A).
grożenie dla instalacji elektrycznej, ale
również dla samych użytkowników. Eaton
oferuje szeroki zakres ochrony przeciw-
przepięciowej urządzeń. Dołączane styki
pomocnicze umożliwiają również monito-
rowanie funkcji urządzenia.
0-19
00
0-20
00
Wygoda, bezpieczeństwo i zarządzanie Dostępna jest również obszerniejsza kon-

energią trola kosztów zużycia energii dzięki funkcji,
Bezprzewodowa automatyka mieszkanio- która odczytuje z historii pomiary z minio-
wa umożliwia zarządzanie oświetleniem, nych 24 godzin, aż do 12 miesięcy wstecz
sterowanie roletami, monitoring i ostrzega- oraz pokazuje je na wyświetlaczu w posta-
nie przed zagrożeniami, jak również kon- ci wartości lub przebiegu. Dodatkowo moż-
cepcje energooszczędnego zarządzania liwe jest wystawienie ostrzeżenia, jak tylko
ogrzewaniem, chłodzeniem i wentylacją. zdefiniowana przez użytkownika wartość
Systemy xComfort i Energy Manager, firmy graniczna zostanie przekroczona. Wszyst-
Eaton, oferują zatem przejrzystość, wygo- ko to sprawia, że oprogramowanie zarzą-
dę i bezpieczeństwo w połączeniu z: dzające zużyciem energii firmy Eaton jest
wyjątkowo przydatnym narzędziem do
• Kontrolą zużycia energii
szybkiego określania możliwych oszczęd-
• Oszczędnościami
ności i zmniejszania kosztów energii elek-
• Redukcją emisji CO2
trycznej dla prywatnych użytkowników sy-
Przepisy unijne stanowią, że rzeczywiste stemu.
zużycie energii musi być wyraźnie widocz-
ne dla odbiorcy końcowego. Room Mana-
ger spełnia te wymagania poprzez wy-
świetlanie i kontrolę zużycia energii
poszczególnych urządzeń elektrycznych
i gazowych w całym domu.
Wprowadzenie aktualnej jednostkowej ce-
ny energii umożliwia wyjątkowo łatwe
i szybkie obliczenie kosztów zużycia ener-
gii w dowolnym okresie rozliczeniowym, na
przykład dla jednej kąpieli lub jednego cy-
klu pralki.
0-21
Aparatura dystrybucji energii
xEnergy – bezpieczny rozdział energii do 5000 A
00
Modułowy system rozdzielnic xEnergy za- zgodnie z nową normą IEC/EN 61439 i które
wiera perfekcyjnie dopasowane moduły odnoszą się do europejskich i lokalnych re-
funkcyjne z podziałem wewnętrznym od guł montażowych (DIN, VDE, CEI, NF, UNE).
formy 1 do formy 4, które są przetestowane
System xEnergy daje producentowi roz- wane, zarówno pod względem technolo-
dzielnic elastyczny, konfigurowalny zakres gicznym, jak i ekonomicznym.
produktów dla systemów rozdziału energii Platforma systemu, zorientowana na prak-
do 5000 A. tykę, umożliwia indywidualne wykonanie
Obsługa systemu, pomimo jego złożoności, projektu, maksymalną elastyczność i szyb-
nie może być łatwiejsza. Modułowe wyko- ki montaż na warsztacie produkcyjnym.
nanie umożliwia indywidualne dopasowa- Z jednej strony przekłada się to na
nie rozwiązania w zależności od specyfika- oszczędność czasu, pieniędzy i miejsca,
cji projektowej. podczas gdy jednostki montażowe, testo-
Aparatura łączeniowa i zabezpieczająca, wane według najnowszej normy, oferują
jak również towarzysząca jej technologia najwyższy poziom bezpieczeństwa. Co
montażu i obszerna ilość elementów obu- więcej, system modułowy daje możliwość
dowy są względem siebie idealnie dopaso- dalszej rozbudowy przy niewielkich nakła-
dach, gdyby w przyszłości zaistniała taka
potrzeba.
0-22
Producent rozdzielnic może korzystać • Przegrody podziału wewnętrznego do
z wydajnych narzędzi, ułatwiających pracę formy 4 00
od etapu planowania, poprzez wycenę, aż • Wymiary: Wysokość: 2000 mm
do listy zamówieniowej. Rozdzielnice moż- Szerokość: 425, 600, 800, 850, 1000, 1100,
na zamawiać jako pojedyncze elementy, 1200, 1350 mm
dostarczane w płaskich paczkach, jak rów- Głębokość: 400, 600, 800, 1000 mm
nież wstępnie zmontowane.
Cechy systemu: Dostępne technologie:
• Napięcie znamionowe pracy od 400 do Montaż aparatury na stałe
690 V AC Moduły wtykowe
• Znamionowy prąd pracy od 630 do 5000 A
Kasety wysuwne
• Znamionowy prąd zwarciowy do 100 kA
(1s)
• Znamionowy prąd szyn głównych do
5000 A
• Znamionowy prąd szyn rozdzielczych do
2000 A
• Obudowa z blachy stalowej do montażu
szeregowego lub pojedynczego
• Stopień ochrony IP31 i IP55
• Kolor RAL 7035
xEnergy XP – pola zasilające
• Jednostki zasilające / jednostki odpływo-
we oraz sprzęgła z wyłącznikami NZM
i IZM do 5000 A
• Aparaty montowane stacjonarnie lub
w wersji wysuwnej
• Aparaty w wersjach 3- i 4-biegunowych
• Przegrody podziału wewnętrznego do
formy 4
• Podłączenie kablami z góry lub z dołu
• Przystosowane do systemu bezotworo-
wego podłączenia przewodów
0-23
xEnergy XF – pola odpływowe o montażu
00 aparatury na stałe
• Odpływy z wyłącznikami PKZ, NZM do
630 A
w wersji wysuwnej
• Odpływy z rozłącznikami bezpieczniko-
wymi listwowymi SL do 630 A
• Możliwość montażu aparatury dodatko-
wej, takiej jak przekaźniki, układy rozru-
chowe…
formy 3 lub formy 4
xEnergy XR – pola odpływowe wtykowe

• Odpływy z wyłącznikami PKZ, NZM do
630 A
wymi listwowymi do 630 A
• Elastyczna rozbudowa dzięki stykom wty-
kowym
• Elementy wsuwane wymieniane pod na-
pięciem
• Prosta konserwacja i zredukowany czas
przestoju
formy 4
0-24
xEnergy XW – pola odpływowe kasetowe
• Odpływy z wyłącznikami PKZ, NZM do 00
630 A
• Odpływy z układami rozruchowymi do
250 kW
• Puste kasety do indywidualnej zabudowy
• Jednolita, prosta obsługa we wszystkich
wielkościach kaset
• Nie są wymagane specjalne narzędzia
• Łatwy montaż dzięki zastosowaniu złączy
w wykonaniu wtykowym (zasilanie oraz
odpływ)
• Kasety wysuwne wymieniane pod napię-
ciem
• Jednoznaczny i dobrze widzialny wskaź-
nik pozycji łączeniowych (praca, test, bez
napięcia)
• Prosta konserwacja i minimalny czas
przestoju
formy 4
xEnergy XG – pola ogólnego zastosowania

• Kompensacja mocy biernej
• System modułowy dla podsystemów dys-
trybucyjnych z aparaturą modułową
• Dostosowane do technologii Sasy60i
oraz xStart
• Indywidualny montaż aparatów na pły-
tach montażowych
0-25
Rozdzielnice do zabudowy szeregowej XVTL
00
System rozdziału energii XVTL jest dedyko- użyteczności publicznej lub szafy sterowni-
wany dla rozdzielnic w przypadku zastoso- cze dla aplikacji przemysłowych. W powyż-
wań do 2500 A. szych zastosowaniach XVTL może wyka-
Typowe zastosowania rozdzielnic XVTL to zać wiele zalet wynikających z jego
systemy rozdziału energii w budynkach solidnej konstrukcji.
System XVTL jest bardzo stabilny. Dzięki są w zależności od wymogów w dwóch

zdejmowanym osłonom bocznym, system stopniach ochrony: IP40 lub IP55. Podczas
ten jest przeznaczony zarówno do pracy in- gdy pierwszy wariant przystosowany jest
dywidualnej lub do zabudowy szeregowej. do różnorodnych zastosowań w budyn-
Pola XVTL chronią personel przed doty- kach użyteczności publicznej takich jak
kiem bezpośrednim elementów pracują- szkoły czy szpitale, jest on również reko-
cych pod napięciem, możliwym poraże- mendowany do pracy w cięższych warun-
niom prądem elektrycznym oraz kach, np. na farmach wiatrowych lub
niezawodnie chronią aparaturę przed w przemyśle po uszczelnieniu konstrukcji
szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. pianką poliuretanową. Odporna na ściera-
Wszystkie powyższe funkcje realizowane nie powłoka chroniąca przed korozją jest
0-26
zagwarantowana, dzięki strukturze nakła- • Znamionowe napięcie pracy 415 V AC
danej za pomocą farby proszkowej w kolo- • Znamionowy prąd pracy do 2500 A 00
rze RAL 7035. • Znamionowy prąd zwarciowy do 65 kA
Ogółem, konstrukcja rozdzielnic XVTL speł- (1s)
nia wymagania norm IEC/EN 62208 • Obudowa z blachy stalowej do montażu
i EN 60529, jak również IEC 60439-1 dla za- szeregowego lub pojedynczego
stosowań w systemach rozdziału energii • Stopień ochrony IP40 lub IP55
niskiego napięcia. • Kolor RAL 7035
Cechy systemu: • Przegrody podziału wewnętrznego do
• Wspólna platforma z rozdzielnicami formy 2
xEnergy: liczne elementy konstrukcyjne • Wymiary:
takie jak ramy montażowe, górne i dolne Wysokość 1400, 1600, 1800, 2000 mm
pokrywy oraz panele boczne i tylne są Szerokość 425, 600, 800, 850, 1000, 1100,
używane zarówno w rozdzielnicach XVTL 1200, 1350 mm
oraz xEnergy. Głębokość 400, 600, 800 mm
• System montażowy Profi+
XVTL – system rozdziału energii niskiego

napięcia
• Jednostki zasilające / jednostki odpływo-
we oraz sprzęgła z wyłącznikami NZM
i IZM do 2500 A
wymi listwowymi SL do 630 A
formy 2
w wersji wysuwnej
• Przystosowane do systemu bezotworo-
wego podłączenia przewodów
• Odpływy z wyłącznikami NZM
• Sekcja kompensacyjna
• Poszczególne elementy montowane na
stałe na płycie montażowej
0-27
XVTL – system rozdzielnic
00 • System montażowy Profi+
• Moduły montażowe dla:
– Wyłączników NZM
– Rozłączników NH
– Rozłączników bezpiecznikowych h.b.c.
niskiego napięcia
– Bezpieczników montowanych szynie
– Aparatury modułowej
– Urządzeń indywidualnych
XVTL – szafy sterownicze

• Systemy sterownicze Sasy60i oraz xStart
• Poszczególne elementy montowane na
stałe na płycie montażowej
• Klimatyzacja i wentylacja
• Automatyka
0-28
Modułowy system rozdzielnic MODAN®
00
MODAN jest przetestowanym systemem
rozdzielnic kasetowych zgodnym z normą
IEC/EN 61439-1. Stosuje się go wszędzie
tam, gdzie energia musi być dostarczana
w sposób bezpieczny i niezawodny oraz
w sytuacjach, gdy sterowanie silnikami
musi być zintegrowane z automatyką.
MODAN łączy w sobie możliwie maksymal-
ną elastyczność z bezpieczeństwem i nie-
zawodnością działania, jak również
oszczędności w długoterminowej perspek-
tywie. Proste projektowanie, efektywne
uruchamianie i bezawaryjna eksploatacja
dzięki kasetowej budowie z produktami fir-
my Eatona, służącymi do łączenia, zabez-
pieczania, sterowania i wizualizacji.
Całkowita integracja głównego sterowania
realizowana jest na bazie pracjących
w sieci grup funkcyjnych.
Dla ochrony personelu i instalacji stosuje
się system ochrony przed skutkami zwarć
łukowych ARCON®, który można zintegro-
wać w bardzo łatwy sposób.
MODAN® P – Power
• Napięcie robocze 400 do 690 V AC
• Znamionowy prąd 630 do 6300 A
• Odporność zwarciowa do 100 kA (1s)
• Podłączenie od góry lub z dołu dla kabli
lub szynoprzewodów (LX, LD, BD)
• Wewnętrzny podział do form 4b
0-29
MODAN® R – wysuwany
00 • Pole dla maksymalnie 15 wsuwanych
modułów do odpływów energii i wyłącz-
ników silnikowych lub
• Pole dla maksymalnie 27 rozłączników
bezpiecznikowych
• Elastyczna rozbudowa dzięki złączom
wtykowym
• Elementy wsuwane wymieniane pod na-
pięciem
• Prosta konserwacja i zredukowany czas
przestoju
Wysuwane przedziały
• Odpływy do 630 A
• Rozruszniki silnikowe do 90 kW
• Moduł wtykany, tzn. zasilanie realizowa-
ne przez gniazda wtykowe
0-30
MODAN® W – wysuwny
• Pole dla maksymalnie 30 kaset wsuwa- 00
nych do odpływów i rozruszników silniko-
wych
• Duża gęstość upakowania
• Jednolita, prosta obsługa we wszystkich
wielkościach kaset
• Nie są wymagane specjalne narzędzia
• Wsuwane kasety wymieniane pod napię-
ciem
• Prosta konserwacja i minimalny czas
przestoju
• Wewnętrzny podział do Form 4b
MODAN dla kaset wsuwanych

• Odpływy do 630 A
• Rozruszniki silnikowe do 200 kW
• W pełni wysuwana kaseta, tzn. wszystkie
podłączenia elektryczne są podłączenia-
mi wtykowymi
• Wymienialność pod napięciem
• Wszystkie pozycje łączeniowe zamykane
• Jednoznaczny i dobrze widzialny wskaź-
nik wszystkich możliwych pozycji łącze-
niowych (Praca, Test, Brak napięcia)
0-31
ARCON® – system ochrony przed skutkami zwarć łukowych
00
System ochrony przed skutkami zwarć łu- mencie, kiedy wystąpi sygnał optyczny lub
kowych ARCON gwarantuje maksymalne prądowy. Następnie wysyłany jest sygnał
bezpieczeństwo personelu i instalacji, wyzwolenia do urządzenia gaszącego łuk
zwłaszcza w trakcie ciągłych procesów i wyłączników zasilających. Łuk elektrycz-
produkcyjnych. System zapewnia ochronę ny zostaje wygaszony w czasie mniejszym
dla prądów zwarciowych od 6 do 100 kArms. niż 2 ms. Instalacja może być ponownie
Wyładowania łukowe wykrywane są za po- uruchomiona po usunięciu awarii i przy-
mocą czujników optycznych i prądowych. wróceniu urządzenia gaszącego łuk elek-
Jednostka obliczeniowa reaguje w mo- tryczny do normalnego stanu pracy
ARC-EM IZM
ARC-EL3
ARC-AT
c d e a
a Przekładnik prądowy
b ARC-SL... liniowy czujnik optyczny
c Elektroniczny analizator sygnałów
(slave) ARC-EL3
d Elektroniczny analizator sygnałów
(master) ARC-EM
e ARC-AT aparat gaszący łuk elektryczny
ARCON® – aparat gaszący łuk elektryczny
0-32
Naścienne obudowy CS z blachy stalowej z płytą montażową
00
Obudowy serii CS wykonane są z ocynko- Uchwyty montażowe pozwalają na montaż

wanej, blachy stalowej. Mogą być stoso- rozdzielnicy na ścianach.
wane wszędzie tam gdzie wymagany jest Wygodne pokrętło PHZ-A z widocznym od
wysoki stopień ochrony IP. Dzięki stopniu zewnątrz wskazaniem położenia rygla, po-
ochrony IP 66 (UL / CSA typy 1, 12) oraz zwala na pierwszy rzut oka ocenić czy cy-
uszczelkom wykonanym z poliuretanowej linder jest otwarty lub zamknięty. Wygodną
pianki, aparatura zabezpieczona jest przed rękojeść obrotową można zamontować
wnikaniem wody, oleju lub brudu do wnę- szybko i bez konieczności usunięcia stan-
trza obudowy. To sprawia, że seria CS jest dardowego zamka, co eliminuje potrzebę
idealna dla podrozdzielnic w budynkach stosowania dźwigni obrotowych.
przemysłowych i użytkowych, jak również
Ocynkowana blacha płyty montażowej
aplikacji dla maszyn.
o maksymalnej grubości 3 mm zapewnia
Stabilna stalowa blaszana obudowa speł- bezpieczną instalację rozdzielnic.
nia wymagania kategorii odporności na
Szafka CS może zostać obrócona o 180°,
uderzenia IK09 zgodnie z normą EN 62262.
umożliwiając wprowadzenie przewodów
Odporne na uderzenia metalowe zamki za-
od góry lub od dołu. Duże otwory kołnierza
pewniają dodatkowe bezpieczeństwo. Za-
pozwalają na większą elastyczność działań
wiasy wyposażone są w bolce umożliwia-
dla instalatora.
jące szybką zmianę zawiasów bez użycia
żadnych narzędzi gdy wymagana jest na-
tychmiastowa wymiana.
0-33
Szafki instalacyjne do montażu natynkowego i podtynkowego
00
Szafki instalacyjne KLV-U oraz BC-A prze- wego i użyteczności publicznej. Bogata
znaczone są do zabudowy aparatury mo- oferta wersji wykonania pozwala na indy-
dułowej. Stanowią one przemyślane roz- widualny dobór obudów, zapewniając przy
wiązanie, które odpowiada rosnącymi tym estetyczny wygląd i wysoką jakość wy-
wymaganiom współczesnych instalacji konania.
elektrycznych budownictwa mieszkanio-
Szafki podtynkowe KLV-U Szafki natynkowe BC-A
Szafki BC-A dostępne są w kilku wersjach

wykonania, co umożliwia ich indywidualny
dobór adekwatnie dla potrzeb użytkowni-
Szafki podtynkowe KLV-U dostępne są
ka. W ofercie znajdują się obudowy
w wykonaniu z drzwiami metalowymi w ko-
z drzwiami z tworzywa sztucznego: białymi
lorze białym w wersji płaskiej oraz super-
i przezroczystymi oraz rozdzielnice w wer-
płaskiej. Dzięki bardzo małej głębokości za-
sji bez drzwi.
budowy wynoszącej 90 mm, KLV-U, mogą
być zabudowane zarówno w cienkich ścia- BC-A wyróżniają się estetycznym wyglą-
nach murowanych jak i kartonowo-gipso- dem oraz łatwością montażu. W komplecie
wych. Wyróżniają się przy tym stabilną dostarczane są naklejki opisowe i listwy
konstrukcją odporną na naprężenia me- zaciskowe, które zależnie od potrzeb moż-
chaniczne. Konstrukcja drzwi z ramą umoż- na umieścić w górnej lub dolnej części
liwia zamaskowanie ewentualnych nie- obudowy.
równości ściany, dochodzących nawet do Parametry:
18 mm. W standardowym wyposażeniu • Klasa ochronności I/II
szafek znajdują się listwy zaciskowe PE/N. • stopień ochrony IP30
Parametry: • Ilość rzędów od 1 do 4
• Klasa ochronności II • Ilość modułów w rzędzie 13
• Stopień ochrony IP30
• Ilość rzędów od 1 do 4
• Ilość modułów w rzędzie 12+2
0-34
CI – obudowy z materiału elektroizolacyjnego
00
Budowa systemu CI została zaprojektowa- • „Całkowita izolacja” zapewnia maksy-

na z naciskiem na elastyczność. Nie ważne malną ochronę personelu oraz bezpie-
czy wymagana jest rozdzielnica pojedyn- czeństwo pracy.
cza, naścienna lub wolnostojąca o dowol- • Przezroczysta neutralna pokrywa umożli-
nych wymiarach, modułowa rozdzielnica wia nieograniczony podgląd
izolowana CI do 1600 A zawsze oferuje od- • Mechanizm blokujący uruchamiany za
powiednie rozwiązanie w trudnych warun- pomocą zamka lub narzędzia,
kach pracy. • Wolnostojąca rozdzielnica wyposażona
System modułowy ułatwia dostosowanie w pokrywy podstawy przeznaczone do
do różnych warunków pracy rozdzielnicy. podłączania, montażu lub osłony dużych
• Stopień ochrony IP65 zapewnia ochronę przekrojów kabli.
przed pyłem, wilgocią i strumieniami wo- Zabudowane tablice rozdzielcze posiadają
dy. badania typu (TTA) w zgodności z normą
• Ograniczanie ciśnienia poprzez klapy VDE 0660 część 500 lub badania typu (TTA)
wydmuchowe z mocowaniem sprężyno- wg normy IEC 60439.
wym.
0-35
System szyn zbiorczych SASY60i
00 przeznaczony na rynek światowy
Modułowy system szyn zbiorczych SASY Zgodnie z wymaganiami amerykańskiej

60i został zaprojektowany w celu efektyw- normy UL 508A przy projektowaniu kompo-
nego rozdziału energii w szafach sterowni- nentów sytemu zastosowano większe od-
czych. stępy izolacyjne i drogi upływu.
Dzięki innowacyjnej technologii montażu W przypadku pracy w Ameryce Północnej,
wyłączników zasilających oraz odpływo- pod systemem szyn SASY60i musi być za-
wych mogą one być instalowane szybko montowana odizolowana dolna pokrywa.
i kompaktowo. SASY60i jest systemem bez- Komponenty posiadające certyfikat IEC ta-
piecznym i niezawodnym. kie jak rozłączniki bezpiecznikowe typu NH
W połączeniu z najnowszą generacją wy- lub wkładki bezpiecznikowe D przystoso-
łączników silnikowych oraz innych wyłącz- wane są do montażu w ramach systemu
ników mocy, system SASY60i zapewnia szynowego.
uniwersalne, certyfikowane znakiem UL Wykorzystanie komponentów systemo-
rozwiązanie dla łączenia, sterowania, wych w aparaturze SASY60i pozwala na
ochrony i dystrybucji energii. Razem z od- ograniczenie ilości magazynowanych i za-
powiednią aparaturą łączeniową i ochron- mawianych aparatów.
ną, system ten jest przeznaczony do stoso- Wszystkie powyższe zalety dotyczą rów-
wania na rynku światowym. nież systemów szynowych SASY185i oraz
systemów SASY Compact.
0-36
Łączenie, sterowanie, wizualizacja
Strona
System komunikacyjny SmartWire-DT 1-2
Bezpieczeństwo użytkowania maszyn 1-29 11

Przekaźniki czasowe 1-36
Przekaźniki pomiarowe i kontrolne EMR 1-40
Przegląd systemu easy, MFD-Titan 1-43
Projektowanie easy, MFD-Titan 1-50
Programowanie easy, MFD-Titan 1-77
HMI-PLC – wizualizacja i sterowanie 1-94
Kompaktowe sterowniki PLC 1-108
Modułowe sterowniki PLC 1-113
System modułowych wejść/wyjść 1-124
Oprogramowanie 1-130
1-1
System komunikacyjny SmartWire-DT
Łączenie zamiast oprzewodowania Długość magistrali SmartWire-DT może
Obecnie, główna część systemów stero- wynosić maksymalnie 600 metrów, nato-
wania maszynami oparta jest o sterowniki miast w jednej linii można połączyć do
11 PLC. Przeważnie sterownik PLC jest 99 stacji SmartWire-DT.
umieszczony w szafie sterowniczej, Technologię SmartWire-DT można stoso-
w centralnej części systemu. Sterowanie wać w sposób elastyczny. Komunikację ze
rozdzielnicą wykonane jest za pomocą standardowymi magistralami (np. PROFI-
specjalnych przewodów podłączonych do BUS, CANopen) umożliwiają gateway’e
zacisków wejść/wyjść sterownika PLC, SW-DT, stosowane na platformach ste-
przeznaczonych dla sygnałów wychodzą- rowniczych wielu producentów. Inną opcją
cych i przychodzących. W systemie zde- jest zastosowanie komponentów automa-
centralizowanym zdalne wejścia/wyjścia tyki Eaton (np. systemu wizualizacji XV100,
są podłączane w ten sam sposób. przekaźników programowalnych
System komunikacyjny SmartWire-DT EASY800-SWD, czy sterowników PLC serii
pozbywa się wcześniej wymaganego XC152) ze zintegrowanym masterem sieci
oprzewodowania pomiędzy wejścia- SmartWire-DT.
mi/wyjściami sterownika PLC, a aparaturą
łączeniową. Dzięki temu wejścia/wyjścia
sterownika PLC są przeniesione do apara-
tów łączeniowych. W tym celu używane są
wtykowe moduły komunikacyjne. Komuni-
kacja jest realizowana przez 8-żyłowy prze-
wód taśmowy, którym dostarczane jest
również zasilanie dla elementów wyko-
nawczych (np. styczników). Do łączenia
modułów SmartWire-DT z przewodem ta-
śmowym używa się specjalnych wtyczek.
System SmartWire-DT:
• redukuje czas wymagany na oprzewodo-
wanie i sprawdzanie układu,
• oszczędza miejsce w rozdzielnicy, ponie-
waż nie są potrzebne korytka kablowe
• redukuje liczbę wymaganych,
wejść/wyjść w sterowniku PLC.
1-2
Ewolucja w szafach sterowniczych
Wcześniej Dziś
11
1-3
1
5
6
2
11
10
6 7
7
8
9
6
6 5
4
5
1 3
17 18
14
15
5 12
11
13
13
7
16
7
7
7
7
22 23
20 25
22
21 25
24
24 22
40
5
7
7
5
7
19
7
26
28
27 27
5 39
29
31
30
31
28 23 25 25 32
36
35
38
34
33
34
7
5 7
34 7
5
6 37
1-4
1 Sterownik PLC XC152 27 Złącze do przewodów okrągłych
2 Gateway SmartWire-DT SmartWire-DT
3 Przekaźnik programowalny 28 Kaseta sterownicza RMQ-Titan
EASY800-SWD 29 Płytka SmartWire-DT dla elementów 11
4 HMI-PLC SmartWire-DT funkcyjnych, montaż do ścianki tylnej
5 Płaska wtyczka 8-pinowa 30 Elementy LED SmartWire-DT do
SmartWire-DT montażu na płytce
6 Przewód taśmowy 8-żyłowy 31 Elementy funkcyjne SmartWire-DT do
7 Wtyczka aparatowa 8-pinowa 32 Moduł uniwersalny SmartWire-DT do
8 Moduł wejść/wyjść SmartWire-DT 33 Adapter SmartWire-DT przewodu
9 Moduł SmartWire-DT dla NZM płaskiego na okrągły do montażu na
10 Wyłącznik mocy NZM szynie
11 Moduł stycznikowy SmartWire-DT 34 Moduł PKE SmartWire-DT
12 Stycznik DILM (dla wyłącznika PKE)
13 Moduł stycznikowy SmartWire-DT 35 Wyłączniki silnikowe PKE12, PKE32
z przełącznikiem 1-0-Auto 36 Wyłącznik silnikowy PKE65
14 Wyłącznik silnikowy PKZ 37 Terminator sieci dla przewodu
15 Rozrusznik silnikowy MSC taśmowego SmartWire-DT
16 Moduł stycznikowy SmartWire-DT 38 Softstarter DS7
współpracujący z PKE 39 Przewód okrągły SmartWire-DT
17 Rozrusznik silnikowy z wyłącznikiem 40 SWD-Assist – pomoc w projektowaniu
PKE i diagnozowaniu sieci SmartWire-DT
18 Softstarter DS7 z wyłącznikiem
silnikowym PKE
19 Moduł zasilacza SmartWire-DT
20 Moduł uniwersalny SmartWire-DT,
montaż przedni
21 Elementy LED SmartWire-DT,
montaż przedni
22 Adapter RMQ-Titan do montażu przed-
niego
23 Lampka sygnalizacyjna RMQ-Titan
24 Elementy funkcyjne SmartWire-DT do
montażu przedniego
25 Elementy sterujące RMQ-Titan
26 Przepust SmartWire-DT w rozdzielnicy,
przejście z przewodu płaskiego na
okrągły
1-5
Komunikacja z PKE przez sieć SmartWire-DT
Rozruszniki silnikowe w połączeniu z za-
11 montowanym PKE mogą przesyłać nastę-
pujące dane przez sieć SmartWire-DT:
I_max Maksymalny prąd silnika (względny): pokazuje prąd jednofa-
zowy (odbiorniki jednofazowe) lub prąd płynący w najbar-
dziej obciążonej fazie (odbiorniki trójfazowe).
Wizerunek termiczny sil- Pokazuje krzywą temperatury silnika; wyrażoną w %, możli-
nika wa jest funkcja „Ostrzeżenie o przeciążeniu”.
Typ bloku wyzwalacza Pokazuje aktualnie używany typ bloku wyzwalacza.
Nastawa członu prze- Pokazuje aktualnie ustawioną wartość do zadziałania członu
ciążeniowego przeciążeniowego.
Nastawa klasy wyzwa- Pokazuje aktualnie ustawioną wartość klasy wyzwalania
lania (Class 5…20).
Położenie styków głów- Pokazuje aktualne położenie styków głównych ON/OFF.
nych wyłącznika PKE
Położenie styków głów- Pokazuje aktualne położenie styków głównych ON/OFF.
nych stycznika DILM
Przyczyna wyzwolenia – Wskazuje przyczynę wyzwolenia – „Przeciążenie”.
przeciążenie
Przyczyna wyzwolenia – Wskazuje przyczynę wyzwolenia – „Zwarcie”.
zwarcie
Przyczyna wyzwolenia – Wskazuje przyczynę wyzwolenia – „Asymetria obciążenia”.
asymetria obciążenia
Przyczyna wyzwolenia – Wskazuje przyczynę wyzwolenia – „Wyzwolenie przez funk-
Test cję Test”.
Funkcja ZMR Funkcja przekaźnika przeciążeniowego: Gdy funkcja ZMR
jest włączona, stycznik przerywa obwód w przypadku prze-
ciążenia. Wyłącznik silnikowy PKE pozostaje zamknięty
(stan ON).
Stycznik jest resetowany za pomocą funkcji MANUAL/AUTO
przez PKE-SWD-32.
1-6
Funkcja przekaźnika przeciążeniowego ZMR
Funkcja ZMR pozwala wyłączyć silnik Tryb ręczny ZMR
w przypadku wystąpienia przeciążenia za
pomocą stycznika. Aby to zrealizować wy- W trybie „ręcznym” ZMR, ponowne za- 11
łącznik PKE wysyła rozkaz otwarcia stycz- mknięcie stycznika musi być wcześniej po-
nika do modułu PKE-SWD-32 przez prze- twierdzone.
wód komunikacyjny wyprowadzony
z interfejsu PKE32-COM. Tryb automatyczny ZMR
Wyzwolenie w odpowiedzi na przeciążenie W trybie „automatycznym” ponowne załą-
następuje jeśli termiczny wizerunek silnika czenie stycznika następuje niezwłocznie,
odczytany z modułu PKE osiągnie 110%. gdy termiczny wizerunek silnika spadnie
Stycznik będzie otwarty dopóki termiczny poniżej 100%.
wizerunek silnika nie spadnie poniżej po- Niebezpieczeństwo!
ziomu 100% oraz nie zostanie przywrócona Jeśli rozkaz załączenia stycznika wysyłany
gotowość stycznika do pracy. jest w trybie „automatycznym” ZMR, na-
Reset stycznika może zostać wybrany pęd startuje automatycznie, gdy termiczny
przez dwa tryby funkcji ZMR: ręczny i auto- wizerunek silnika spadnie poniżej 100%.
matyczny. Nigdy nie odłączaj przewodu komunikacyj-
Funkcja ZMR może być używana jedynie, nego pomiędzy PKE-SWD-32 a blokiem wy-
gdy przełącznik 1-0-A znajduje się w pozy- zwalacza PKE po wystąpieniu przeciąże-
cji A. nia, przy aktywnej funkcji ZMR. Może to
W przypadku asymetrii obciążenia i aktyw- spowodować zamknięcie stycznika przy
nej funkcji ZMR, wartość termicznego wi- obecnym rozkazie załączenia.
zerunku silnika wzrasta po wyzwoleniu ze
100% do 110%.
Gotowość do ponownego zamknięcia
stycznika aktywuje się, gdy wartość ter-
micznego wizerunku silnika spadnie poni-
żej 100%.
Nie wolno włączać funkcji ZMR dla ukła-
dów nawrotnych, gdyż operacja ta nie za-
pewnia rozłączenia drugiego stycznika
w przypadku przeciążenia.
1-7
Rozrusznik bezpośredni z PKZ to wymagane, do wejść cyfrowych modułu
Rozruszniki bezpośrednie składają się stycznikowego można podłączyć styk bez-
z wyłącznika PKZM0 i stycznika potencjałowy wyłącznika PKZ (np. typowe
11 DILM7…DILM32. Integrację z siecią styki pomocnicze NHI-E-…-PKZ0, styki po-
SmartWire-DT wykonuje się za pomocą mocnicze wskaźników wyzwolenia
modułu DIL-SWD-32-… Jest on wtykany AGM2-…PKZ0).
wprost na stycznik, a z magistralą SW-DT ￫ Rysunek, strona 1-10
łączy się go za pomocą wtyczki aparatowej
SWD4-8SF2-5. Układ nawrotny z PKZ
Układy nawrotne wykonuje się z wyłączni-
ka silnikowego PKZM0 i dwóch styczników
od DILM7 do DILM32. Moduł
2 SmartWire-DT DIL-SWD-32-… jest wtyka-
ny bezpośrednio na każdy stycznik, a z ma-
gistralą SW-DT łączy się za pomocą wtycz-
SWD4-8SF2-5 ki aparatowej SWD4-8SF2-5.
Oprócz sterowania stycznikiem nakładka
+ 15V
DIL-SWD-32-… przesyła do sieci

1
SWD4-8SF2-5
SmartWire-DT sygnał zwrotny położenia
SWD4-8SF2
SWD4-8SF2
stycznika.
+ 15V
Moduły stycznikowe SmartWire-DT sterują
cewkami styczników, więc nie trzeba pod-
łączać zacisków A1-A2 styczników, z wy-
Oprócz sterowania stycznikiem nakładka jątkiem mostka DILM12-XEV. Styki zezwo-
DIL-SWD-32-… przesyła do sieci lenia X3-X4 są fabrycznie połączone za
SmartWire-DT sygnał zwrotny położenia pomocą zworki. Aby wykonać blokadę
stycznika. elektryczną pomiędzy tymi dwoma styczni-
kami, należy usunąć zworki oraz połączyć
Moduł stycznikowy SmartWire-DT steruje
styk pomocniczy NC (21-22) drugiego
cewką stycznika, więc nie należy podłą-
stycznika jako styk bezpotencjałowy.
czać przewodów do zacisków A1-A2 stycz-
nika. Dwa wejścia cyfrowe modułu styczniko-
wego SmartWire-DT wyprowadzone są na
Zaciski zezwolenia X3-X4 są fabrycznie po-
bloku trzech zacisków X0-X1-X2. Jeśli jest
łączone za pomocą zworki. Jeśli w układzie
to wymagane, do wejść cyfrowych modułu
przewiduje się blokady elektryczne, zwor-
stycznikowego można podłączyć styk bez-
ka może być usunięta, a w jej miejsce może
potencjałowy wyłącznika PKZ (np. standar-
zostać podłączony styk bezpotencjałowy.
dowe styki pomocnicze NHI-E-…-PKZ0,
Dwa wejścia cyfrowe modułu styczniko-
styki pomocnicze wskaźników wyzwolenia
wego SmartWire-DT wyprowadzone są na
AGM2-…PKZ0).
bloku trzech zacisków X0-X1-X2. Jeśli jest
1-8
Komplety oprzewodowania do realizacji
układów nawrotnych (DILM12-XRL oraz
PKZM0-XRM12) stosowane m. in. w ukła-
dach MSC-R… mogą być wykorzystane 11
tylko wówczas, gdy mostek M12XRA2 zo-
stanie zamieniony na DILM12-XR. Jest to
wymagane gdyż przy użyciu nakładek
stycznikowych SW-DT nie wolno łączyć ze
sobą zacisków A2 cewek styczników.
￫ Rysunek, strona 1-11
1-9
11
Rozrusznik bezpośredni z wyłącznikiem PKZ
1-10
L1 SmartWire-DT
L2
L3 8 8
1 3 5 1.13 1.21
“+” “I >”
-Q1
1.14 1.22 4.43
4.44 4.13
I I I
4.14
2 4 6
4.43 1.13
1 3 5 -Q1 -Q1
4.44 1.14
-Q11
2 4 6
X0 X1 X2 X3 X4
A1 24 V
PE -Q11 0V
A2 DC
U V W PE
X1
U V W PE
M
3~
-M1
Układ nawrotny z wyłącznikiem PKE
L1 SmartWire-DT SmartWire-DT SmartWire-DT
L2
L3 8 8 8
1 3 5 1.13 1.21
“+” “I >”
-Q1
1.14 1.22 4.43
21 21
4.44 4.13
I I I -Q12 -Q11
4.14 22 22
2 4 6
4.43 1.13
1 3 5 1 3 5 -Q1 -Q1
4.44 1.14
-Q11 -Q12
2 4 6 2 4 6
X0 X1 X2 X3 X4 X0 X1 X2 X3 X4
A1 24 V A1 24 V
-Q11 0V -Q12 0V
A2 DC A2 DC
PE
U V W PE
X1
U V W PE
M
3~
-M1
1-11
11
Rozrusznik bezpośredni z PKE Zaciski zezwolenia X3-X4 są fabrycznie po-
Rozruszniki bezpośrednie składają się łączone za pomocą zworki. Jeśli w układzie
z wyłączników PKE12/PKE32 z elektronicz- przewiduje się blokady elektryczne, zwor-
11 nym blokiem wyzwalacza PKE-XTUA-… ka może być usunięta, a w jej miejsce pod-
oraz styczników od DILM7 do DILM32. Po- łączony styk bezpotencjałowy.
łączenie z siecią SmartWire-DT wykonuje Styk pomocniczy zdalnego załączania na
się za pomocą modułu PKE-SWD-32. Jest module PKE-SWD-32 może być wykorzy-
on wtykany bezpośrednio w stycznik, a łą- stany do związanego z techniką bezpie-
czy się go z magistralą SW-DT za pomocą czeństwa sterowania sekcjami.
wtyczki aparatowej SWD4-8SF2-5. ￫ Rysunek, strona 1-14
+ 15V
1
+ 15V
Moduł stycznikowy PKE-SWD-32 komuni-

kuje się z blokiem wyzwalacza PKE poprzez
złącze PKE32-COM. Moduł PKE-SWD-32
odbiera dane z bloku wyzwalacza PKE po-
przez PKE32-COM oraz udostępnia je jako
dane wejściowe do sieci SmartWire-DT.
PKE32-COM instaluje się w podstawowym
aparacie (PKE12 lub PKE32) oraz łączy z od-
powiednim interfejsem modułu
PKE-SWD-32.
1-12
Układ nawrotny z PKE
Układy nawrotne wykonuje się z wyłączni- Zaciski zezwolenia X3-X4 na module
ków silnikowych PKE12/PKE32 z elektro-
nicznym blokiem wyzwalacza
PKE-SWD-32 mogą być wykorzystane do
związanego z techniką bezpieczeństwa
11
PKE-XTUA-… oraz dwóch styczników od sterowania sekcjami. Nie należy stosować
DILM7 do DILM32. Moduł PKE-SWD-32 jest kompletów oprzewodowania DILM12-XRL
wtykany bezpośrednio na jeden z dwóch oraz PKZM0-XRM12 dla układów nawrot-
styczników układu nawrotnego. W przeci- nych.
wieństwie do rozruszników bezpośrednich, Nie wolno łączyć ze sobą zacisków A2 ce-
wysterowanie drugiego stycznika układu wek styczników.
nawrotnego musi być wykonane przez mo-
duł stycznikowy SmartWire-DT
(DIL-SWD-32…). Obydwa moduły łączy się
z magistralą SW-DT za pomocą wtyczki
aparatowej SWD4-8SF2-5.
łączone za pomocą zworki. Aby wykonać
blokadę elektryczną pomiędzy tymi dwoma
stycznikami, należy usunąć zworki oraz po-
łączyć styk pomocniczy NC (21-22) drugie-
go stycznika jako styk bezpotencjałowy.
1-13
11
Rozrusznik bezpośredni z wyłącznikiem PKE
1-14
L1 SmartWire-DT
L2
L3 8 8
1 3 5
-Q1
I I I
2 4 6
1 3 5 10
-Q11
2 4 6
X3 X4
A1 24 V
-Q11 0V
PE A2 DC
U V W PE
X1
U V W PE
M
3~
-M1
Układ nawrotny z wyłącznikiem PKE
L1 SmartWire-DT SmartWire-DT
L2
L3 8 8 8
1 3 5
-Q1
I I I
2 4 6
21 21
-Q12 10 -Q11
22 22
1 3 5 1 3 5
-Q11 -Q12 X3 X4 X0 X1 X2 X3 X4
2 4 6 2 4 6
A1 24 V A1 24 V
-Q11 0V -Q12 0V
A2 DC A2 DC
PE PKE-SWD-32 DIL-SWD-32-...
U V W PE
X1
U V W PE
M
3~
-M1
1-15
11
Układ gwiazda-trójkąt
Z modułami stycznikowymi SmartWire-DT Z modułem stycznikowym SmartWire-DT
11 Moduły te sterują stycznikami, dlatego za-
cisków styczników A1-A2, nie należy pod-
oraz przekaźnikiem czasowym ETR4-51
Moduł stycznikowy SW-DT steruje styczni-
łączać. Sygnał zwrotny jest wysyłany do kiem sieciowym Q11, stąd zacisków stycz-
systemu SmartWire-DT przez moduły nika A1-A2, nie należy podłączać. Potwier-
stycznikowe SW-DT. dzenie zamknięcia stycznika jest również
Zaciski zezwolenia X3-X4 są fabrycznie za- przesyłane do systemu SmartWire-DT
mknięte zworką. Aby wykonać blokadę przez moduł stycznikowy.
elektryczną pomiędzy tymi dwoma styczni- Sterowanie oraz przełączanie pomiędzy
kami, należy usunąć zworkę oraz połączyć gwiazdą a trójkątem jest podobnie oprze-
styk pomocniczy NC (21-22) drugiego wodowane i funkcjonuje w ten sam sposób
stycznika jako styk bezpotencjałowy. jak w konwencjonalnym układzie gwiaz-
￫ Rysunek, strona 1-18 da-trójkąt.
Z modułem wejść/wyjść SmartWire-DT
EU5E-SWD-4D2R
Moduł wejść/wyjść SmartWire-DT pobu-
dza cewkę stycznika Q11 za pomocą
wyjścia przekaźnikowego Q0. Dalsza pro-
cedura jest taka sama jak dla konwencjo-
nalnego układu gwiazda-trójkąt.
Wejścia modułu EU5E-SWD-4D2R wyko-
rzystane są do przekazania do systemu
SmartWire-DT potwierdzeń stanów stycz-
ników.
1-16
Z wyłącznikiem PKE i modułami Z wyłącznikiem PKE, modułami styczniko-
stycznikowymi SmartWire-DT wymi SW-DT oraz przekaźnikiem czaso-
Układy gwiazda-trójkąt są wykonywane wym ETR4-51
z wyłączników PKE12/PKE32 z wyzwala- Układy gwiazda-trójkąt są wykonywane 11
czem elektronicznym PKE-XTUA-… oraz z wyłączników PKE12/PKE32 z wyzwala-
trzech styczników od DILM7 do DILM32. czem elektronicznym PKE-XTUA-… oraz
Moduł PKE-SWD-32 jest wtykany na stycz- trzech styczników od DILM7 do DILM32.
nik sieciowy układu gwiazda-trójkąt. Stycz- Moduł PKE-SWD-32 jest wtykany na stycz-
niki konfiguracji gwiazdy i trójkąta są pobu- nik sieciowy układu gwiazda-trójkąt. Stycz-
dzane przez moduły stycznikowe nik gwiazda-trójkąt jest pobudzany za po-
DIL-SWD-32-…. mocą konwencjonalnego
Wszystkie moduły stycznikowe SW-DT łą- oprzewodowania. Moduł PKE-SWD-32 łą-
czy się z magistralą SmartWire-DT za po- czy się z magistralą SmartWire-DT za po-
mocą wtyczek aparatowych SWD4-8SF2-5. mocą wtyczki aparatowej SWD4-8SF2-5.
W opcji tej mogą być wykorzystane kom-
plety oprzewodowania DILM12-XRL oraz
łączone za pomocą zworek. Aby wykonać
PKZM0-XRM12 dla układów gwiazda-trój-
blokadę elektryczną pomiędzy stycznikami
kąt.
gwiazdy i trójkąta, należy usunąć zworki
oraz połączyć bezpotencjałowy styk po- ￫ Rysunek, strona 1-22
mocniczy NC (21-22) drugiego stycznika.
Zaciski zezwolenia X3-X4 na module
PKE-SWD-32 mogą być wykorzystane do
związanego z techniką bezpieczeństwa
sterowania sekcjami.
Nie należy stosować kompletów oprzewo-
dowania DILM12-XRL oraz PKZM0-XRM12
dla układów gwiazda-trójkąt.
Nie wolno łączyć ze sobą zacisków A2 ce-
wek styczników.
1-17
11
Układ gwiazda-trójkąt z 3 modułami stycznikowymi SmartWire-DT
1-18
L1 SmartWire-DT SmartWire-DT SmartWire-DT SmartWire-DT
L2
8 8 8 8
L3
1 3 5
-Q1
I I I
2 4 6
1.53
-Q1
1.54
X0 X1 X2 X3 X4
1 3 5 1 3 5 1 3 5 24V
-Q11 -Q12 -Q13 -Q11 0V
2 4 6 2 4 6 2 4 6 DC
DIL-SWD-32-...
21
-Q13
22
PE
X0 X1 X2 X3 X4
24V
U1 V1 W1 PE V2 W2 U2 -Q12 0V
X1 DC
DIL-SWD-32-...
21
-Q12
U1 V1 W1
22
M X0 X1 X2 X3 X4
-M1 24V
3~ PE 0V
-Q13
DC
U2 W2 V2 DIL-SWD-32-...
Układ gwiazda-trójkąt z modułem wejść/wyjść EU5E-SWD-4D2R SmartWire-DT
L1 L01
L2 1.53
-Q1
L3 1.54
1 3 5 1.53 13
-Q1 -K2
1.54 14 SmartWire-DT SmartWire-DT
8 8
I> I> I> +24 V DC

2 4 6
57 67 13 13 13 ① -Q11
-K1 -K1 ① ② ③ ② -Q12
58 68 14 14 14
1 3 5 1 3 5 1 3 5 ③ -Q13
-Q11 -Q12 -Q13
2 4 6 2 4 6 2 4 6
22 22 1.53
-Q12 -Q13 -Q1

21 21 1.54
PE
U1 V1 W1 PE V2 W2 U2
X1 V+ I0 I1 I2 I3 V+
A1 A1 A1
U1 V1 W1 PE
-Q11 -K1 -Q13 -Q12 -K2 Q0 Q1
A2 A2 A2
13 14 23 24
-M1 M
3~ L02
V2 W2 U2
1-19
11
11
Układ gwiazda-trójkąt z modułem stycznikowym SmartWire-DT i przekaźnikiem czasowym ETR4-51
1-20
L1
L01
L2
L3 1.53
-Q1
1.54
1 3 5
-Q1 13
-Q11
14
I I I SmartWire-DT SmartWire-DT
18 28
8 8 -K1 -K1
2 4 6 17 17
22 22
1.53
-Q1 -Q12 -Q13
21 21
1.54
X0 X1 X2 X3 X4
1 3 5 1 3 5 1 3 5 24V A1 A1 A1
0V
-Q11 -Q12 -Q13 -Q11 -K1 -Q13 -Q12

2 4 6 2 4 6 2 4 6 DC A2 A2 A2
L02
PE
X1
U1 V1 W1
-M1 M
3~ PE
U2 W2 V2
Układ gwiazda-trójkąt z PKE i modułami stycznikowymi SmartWire-DT
L1 SmartWire-DT SmartWire-DT SmartWire-DT SmartWire-DT
L2 8 8 8 8
L3
1 3 5
-Q1
I I I
2 4 6 SmartWire-DT
10
1.53
-Q1
1.54
X0 X1 X2 X3 X4
1 3 5 1 3 5 1 3 5 24V
-Q11 -Q12 -Q13 -Q11 0V
2 4 6 2 4 6 2 4 6 DC
PKE-SWD-32
21
-Q13
22
PE
X0 X1 X2 X3 X4
24V
U1 V1 W1 PE V2 W2 U2 -Q12 0V
X1 DC
DIL-SWD-32-...
21
-Q12
U1 V1 W1
22
M X0 X1 X2 X3 X4
-M1 24V
3~ PE -Q13 0V
DC
U2 W2 V2 DIL-SWD-32-...
1-21
11
11
Układ gwiazda-trójkąt z PKE, modułem stycznikowym SW-DT i przekaźnikiem czasowym ETR4-51
1-22
L1
L2 L01
L3 1.53
-Q1
1 3 5 1.54
-Q1
13
-Q11
14
I I I SmartWire-DT SmartWire-DT
18 28
8 8 -K1 -K1
2 4 6 17 17
10
22 22
-Q12 -Q13
21 21
X0 X1 X2 X3 X4
1 3 5 1 3 5 1 3 5 24V A1 A1 A1
-Q11 -Q12 -Q13 -Q11 0V -K1 -Q13 -Q12
2 4 6 2 4 6 2 4 6 DC A2 A2 A2
PKE-SWD-32
L02
PE
X1
U1 V1 W1
-M1 M
3~ PE
U2 W2 V2
Wyłączniki mocy NZM
Moduł NZM-XSWD-704 SmartWire-DT wy-
korzystywany jest do komunikacji sterow-
nika PLC z wyłącznikiem wyposażonym ①
11
w wyzwalacz elektroniczny (NZM2, 3, 4)
umożliwiając np. odczyt pozycji wyłącznika
On/Off/Trip oraz aktualnych prądów fazo-
wych. Moduł obsługuje również opcjonal-
Trip
nie instalowany napęd zdalny.
NZM-XSWD-704 jest montowany na szynie
i łączy się z wyłącznikiem NZM przez dwu-
metrowy przewód komunikacyjny. Styki
pomocnicze i napęd zdalny są oprzewodo-
wane oddzielnie. Moduł NZM-XSWD-704
łączy się z magistralą SmartWire-DT za po-
mocą wtyczek aparatowych SWD4-8SF2-5.
LT306.230.3
a Magistrala SmartWire-DT
b Przewód komunikacyjny do NZM
c Styki pomocnicze w NZM
d Urządzenie do pomiaru energii XMC ②
(zew.)
e Napęd zdalny
① ④
NZM
HIA HIN
③ 24 V GND
I0
24 V
I1 NZM-XRD
S0+
+, P
M22-K01
S0-
Q0 OFF ⑤
M22-K10 0V
≦ 200 mA
Q1
0V
ON 0 V, N
≦ 200 mA
70 71 72 74
②
1-23
Aparatura sterująca Wszystkie elementy funkcyjne dostępne są
Standardowa aparatura sterująca może w dwóch wersjach montażowych – od
być bezpośrednio zintegrowana z syste- przodu i od tyłu. Elementy montowane od
11 mem komunikacyjnym SmartWire-DT bez tyłu mogą być łączone, tworząc kasety
tracenia czasu na zbędne oprzewodowa- zdalnego sterowania i wyświetlania. Łączy
nie. Elementy funkcyjne są wtykane do ad- się je wewnątrz obudów o stopniu ochrony
apterów mocujących M22-A, a następnie IP65 serii M22-I… za pomocą płytek druko-
łączone z magistralą SmartWire-DT przez wanych M22-SWD-I.
wtyczki aparatowe SWD4-8SF2-5.
SWD4-…LF… 2 3 1 2 3 1 2 3 1
IN
OUT
ON
OFF
SWD-8SF2-5
M22-SWD-K…
M22-SWD-LED…
M22… M22-SWD-NOP
Do systemu SmartWire-DT przekazywana

jest informacja o pobudzeniu „styku” ste-
rowniczego, a zwrotnie aktywowana syg-
nalizacja świetlna. Dostępne elementy
funkcyjne znajdują się w poniższej tabeli.
M22-SWD-K(C)11 Element funkcyjny z jednym stykiem przełączalnym.

M22-SWD-K(C)22 Element funkcyjny z dwoma stykami przełączalnymi.
M22-SWD-LED… Elementy funkcyjne LED w kolorze: białym (W), czerwonym
(R), zielonym (G) lub niebieskim (B).
M22-SWD-K11LED… Elementy funkcyjne z jednym stykiem przełączalnym i diodą
LED w kolorze: białym (W), czerwonym (R), zielonym (G) lub
niebieskim (B).
M22-SWD-K22LED… Elementy funkcyjne z dwoma stykami przełączalnymi i diodą
LED w kolorze: białym (W), czerwonym (R), zielonym (G) lub
niebieskim (B).
1-24
Przetwarzanie sygnałów cyfrowych od DILM32, które nie posiadają połącze-
i analogowych nia z modułami DIL-SWD-… W tym celu
Dostępne są następujące moduły SW-DT stosuje się moduł EU5E-SWD-4D2R.
wykorzystywane do przetwarzania wej- • Podłączenie styków pomocniczych do 11
ściowych/wyjściowych sygnałów cyfro- modułów z wejściami cyfrowymi.
wych lub analogowych: • Podłączenie cyfrowych urządzeń wyko-
nawczych niezintegrowanych z syste-
EU5E-SWD-8DX 8 wejść cyfrowych mem SmartWire-DT (lampki sygnaliza-
EU5E-SWD-4DX 4 wejścia cyfrowe cyjne, przekaźniki czasowe…).
z zasilaniem z prze- • Podłączenie różnego rodzaju
twornika wejść/wyjść analogowych.
EU5E-SWD-4D4D 4 wejścia cyfrowe
i 4 wyjścia cyfrowe
EU5E-SWD-4D2R 4 wejścia cyfrowe
①
i 2 wyjścia przekaź-
nikowe 3 A
EU5E-SWD-X8D 8 wyjść cyfrowych
EU5E-SWD-4AX 4 wejścia analogo-
we 0–10 V, 0–20 mA ②
EU5E-SWD-2A2A 2 wejścia analogo- ③
we i 2 wyjścia ana-
logowe
0–10 V, 0–20 mA
EU5E-SWD-4PT 4 wejścia tempera-
turowe PT100, ④
PT1000, Ni1000
⑤
Moduły te montowane są bezpośrednio na
szynie, a następnie łączone z magistralą
SmartWire-DT za pomocą wtyczek apara-
towych SWD4-8SF2-5.
a Magistrala SmartWire-DT z wtyczką
Moduły wejść/wyjść mogą być montowa-
aparatową SWD4-8SF2-5
ne bezpośrednio w pobliżu czujników/urzą-
b Dioda diagnostyczna SmartWire-DT
dzeń wykonawczych, co pozwala zreduko-
c Wskaźnik stanu wejść i wyjść (zależnie
wać zbędne oprzewodowanie.
od wersji)
Możliwe są następujące aplikacje: d Zaciski wejść/wyjść
• Podłączenie styczników AC lub styczni- e Zasilanie zewnętrzne (zależnie od
ków o większym prądzie znamionowym wersji)
1-25
Zastosowania związane z bezpieczeństwem
W większości zastosowań, podczas nor- Środki dla wyższej kategorii
11 malnej pracy wymagane jest bezpieczne
rozłączenie w przypadku zagrożenia lub
bezpieczeństwa
W wielu zastosowaniach wymagany jest
przy otwarciu osłon ochronnych. system sterowania zapewniający poziom
System SmartWire-DT nie został zaprojek- bezpieczeństwa PL d lub PL e (PL = Perfor-
towany do przesyłania sygnałów związa- mance Level) zgodny z normą
nych z bezpieczeństwem. Jednak przy opi- EN ISO 13849-1. Systemy sterowania z PL d
sanych poniżej konfiguracjach, system mogą być wykonane przez zastosowanie
SmartWire-DT może być wykorzystany do dodatkowego stycznika grupowego który
awaryjnych wyłączeń bezpieczeństwa. jest podłączony w szereg w linii zasilającej
silniki. Napięcie sterownicze stycznika sil-
W przypadku zagrożenia napięcie sterow-
nikowego, podobnie jak stycznika grupo-
nicze dla cewek styczników może zostać
wego, wyłączane jest w przypadku zagro-
odłączone przez kanały zezwolenia prze-
żenia przez przekaźnik bezpieczeństwa.
kaźnika bezpieczeństwa. Dzięki zastoso-
Właśnie to redundantne rozłączenie obwo-
waniu dodatkowych modułów zasilaczy
du umożliwia wykonanie systemu sterowa-
SmartWire-DT, tworzy się grupy styczni-
nia o poziomie PL d. Użyte przekaźniki bez-
ków, które mogą być wyłączane, gdy wy-
pieczeństwa muszą odpowiadać
stąpi zagrożenie. Ten sposób wykonania
poziomowi PL d lub wyższemu, aby osiąg-
połączeń może być wykorzystany do utwo-
nąć tą kategorię bezpieczeństwa (np.
rzenia systemu sterowania do PL c zgodnie
ESR5-NO-31-24VAC-DC).
z normą EN ISO 13849-1 (PL = Performance
Level – poziom zapewnienia bezpieczeń- Więcej informacji na temat techniki bez-
stwa). W tym przypadku, przekaźnik bez- pieczeństwa dla maszyn i instalacji znajdu-
pieczeństwa musi być klasy PL c lub wyż- je się w Podręczniku Bezpieczeństwa Ea-
szej (np. ESR5-NO-41-24VAC-DC). ton www.eaton.eu/shb.
Obwód sprzężenia zwrotnego
Styk pomocniczy zintegrowany ze styczni-
kiem jest stykiem lustrzanym zgodnie z nor-
mą IEC/EC 60947-4-1. Dzięki niemu stan sty-
ków roboczych stycznika może być
niezawodnie sygnalizowany. Styk ten może
być włączony w wejściowy obwód prze-
kaźnika bezpieczeństwa, który poda nowy
sygnał zezwolenia, tylko gdy stycznik jest
otwarty (np. nie jest sklejony).
1-26
Schemat sterowanie dla rozwiązań związanych z bezpieczeństwem
L1
L2
L3
PE
-Q1 -Q1
I I I I I I
400 0
-T01 2~
e H
-F01 24 0
21 e
-S01 f
EMERGENCY-STOP -F02 -F03 -F04
22 13 23
e
-K01 14 -K01 24
24 V 0 V 24 V 0 V 24 V 0 V
-K02 POW AUX -K03

Gateway Power-Feeder AUX
21
-S02 SWD
RESET 22 In Config SmartWire-DT
-K01 A1 A2 Y1 Y2 Y3 13 23 33 41 NET Bus
Out Power In Out
RESET Out
K1
CONTROL-LOGIC 8 8
K1 8 8 8 8
POWER
e A1 X0 X1 X2 A1 X0 X1 X2 A1 X0 X1 X2 A1 X0 X1 X2 A1 X0 X1 X2
A2 X3 X4 A2 X3 X4 A2 X3 X4 A2 X3 X4 A2 X3 X4
-Q11 -Q12 -Q13 -Q14 -Q15
e 14 24 34 42
1-27
11
11
Schemat zasilania dla rozwiązań związanych z bezpieczeństwem
1-28
L1
L2
L3
PE
1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q1 -Q2 -Q3 -Q4 -Q5
I> I> I> I> I> I> I> I> I> I> I> I> I> I> I>
2 4 6 2 4 6 2 4 6 2 4 6 2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q11 2 4 6
-Q12 2 4 6
-Q13 2 4 6
-Q14 2 4 6
-Q15 2 4 6
PE
U V W PE U V W PE U V W PE U V W PE U V W PE
U V W PE U V W PE U V W PE U V W PE U V W PE
-M1 M -M2 M -M3 M -M4 M -M5 M

3~ 3~ 3~ 3~ 3~
-M1 -M1 -M1 -M1 -M1

11
Międzynarodowa norma ISO 12100-1 „Bez- Applications Technical Guide
pieczeństwo w użytkowaniu maszyn – Pod- PU05907001Z-EN.
stawowe pojęcia, ogólne zasady projekto-
wania” udostępnia projektantom szcze-
gółową pomoc w rozpoznawaniu zagrożeń
i ocenie wynikającego z nich ryzyka.
Z tego powodu określa się techniczne
środki do ograniczania zagrożeń.
Części systemu sterowania maszynami
wykonujące zadania bezpieczeństwa są
określone jako „części systemu sterowa-
nia związane z bezpieczeństwem” (SRP/CS
– Safety Related Parts of Control System).
Systemy sterownia związane z bezpieczeń-
stwem obejmują całą funkcjonalność tech-
niki bezpieczeństwa składającą się z pozio-
mu wejściowego (czujniki), logiki (przetwa- Podręcznik bezpieczeństwa pomaga pro-
rzanie sygnałów bezpieczeństwa) i pozio- jektantowi przedstawiając praktyczne
mu wyjściowego (aparaty wykonawcze). przykłady obwodów bezpieczeństwa. Za-
mieszczone są również związane z nimi ob-
W celu ograniczenia ryzyka przez zastoso-
liczenia potrzebne do ustalenia poziomu
wanie środków SRP/CS, Eaton oferuje od-
bezpieczeństwa zgodnie z EN ISO 13849-1
powiednie komponenty techniki bezpie-
oraz IEC 62061.
czeństwa spełniające najostrzejsze
wymagania przewidziane w normach bez- Podręcznik bezpieczeństwa jest dostępny
pieczeństwa EN 954-1, EN ISO 13849-1 oraz w sieci lub w wersji drukowanej:
EN IEC 62061. Odpowiednie funkcje bezpie- • Zarejestruj się na www.eaton.eu/shb
czeństwa są wykorzystywane w zależności i pracuj online z podręcznikiem bezpie-
od obszaru zastosowań i zgodnie z wyma- czeństwa lub pobierz wersję pdf za dar-
ganym zmniejszeniem ryzyka. mo.
Więcej informacji na temat dawnych • Zamów aktualną drukowaną wersję
i obecnych międzynarodowych norm bez- u dystrybutora: PU05907001Z-EN, nr arty-
pieczeństwa, jak również przykładów połą- kułu: 119907.
czeń dla szerokiej gamy zastosowań tech-
niki bezpieczeństwa można znaleźć
w ostatniej wersji publikacji Eaton Safety
1-29
Szybkie wykrywanie zagrożeń przez

Szybka i pewna detekcja
RMQ-Titan i przyciski awaryjnego zatrzy-
mania FAK.
11 Bezpieczeństwo ruchu pod kontrolą dzięki
łącznikom krańcowym LS-Titan®.
Bezpieczne przełączanie, rozłączanie i ste-
rowanie dzięki łącznikom krzywkowym T
i rozłącznikom P.
Wejścia
Kontrola bezpieczeństwa i przetwarzania

Bezpieczne monitorowanie i obróbka
sygnałów dzięki przekaźnikom bezpieczeń-
stwa ESR i programowalnym przekaźnikom
bezpieczeństwa easySafety.
Logika
Niezawodne wyłączanie dzięki stycznikom

Niezawodne wyłączenie
DILM i urządzeniom kontrolującym położe-
nie styków stycznika CMD.
Więcej informacji technicznych dla po-

szczególnych urządzeń bezpieczeństwa
można znaleźć na www.eaton.com/moeller
Wyjścia
1-30
Jednostki logiczne realizujące funkcje Przekaźniki bezpieczeństwa ESR lub pro-
bezpieczeństwa gramowalne przekaźniki bezpieczeństwa
Logiczne jednostki bezpieczeństwa po- easySafety pozwalają różnym aplikacjom
zwalają znacznie ograniczyć ilość sprzętu spełnić najbardziej zaostrzone wymagania 11
wymaganego dla zapewnienia powiązań stawiane bezpieczeństwu zgodnie z mię-
pomiędzy poziomami czujników a urządzeń dzynarodowymi normami:
wykonawczych. Eaton oferuje dwie serie • Kategoria 4 do EN 954-1
przekaźników: • Performance level PL e zgodnie
• ESR5 elektroniczne przekaźniki bezpie- z EN ISO13849-1
czeństwa • Safety Integrity Level SIL CL 3 zgodnie
• easySafety programowalne przekaźniki z IEC 62061
bezpieczeństwa. • Safety Integrity Level SIL 3 zgodnie
Przekaźniki bezpieczeństwa ESR5 oferują z IEC 61508
optymalne rozwiązanie dla każdego zasto- Eaton zapewnia wymagane poziomy
sowania związanego z funkcjami bezpie- ochrony ludzi i/lub procesów dzięki stoso-
czeństwa. Wewnętrzna logika przekaźnika waniu produktów bezpieczeństwa zatwier-
bezpieczeństwa kontroluje połączenia dzonych przez TÜV Rheinland – zarówno
w obwodzie bezpieczeństwa i daje zezwo- dla prostych jak i złożonych maszyn.
lenie na załączenie styków w stanie bez-
awaryjnym.
Przekaźniki programowalne easySafety
oferują w jednym aparacie mnóstwo zinte-
growanych przekaźników bezpieczeństwa
w formie bloków funkcyjnych. Udostępnia-
ją w ten sposób maksymalną elastyczność
i znaczną oszczędność miejsca. easySafe-
ty służy do kontrolowania wszystkich typo-
wych urządzeń bezpieczeństwa oraz wy-
konywania zadań sterowniczych
wymaganych przez maszynę.
1-31
Monitorowanie ruchomych osłon przez Funkcje
ESR5 Przekaźnik bezpieczeństwa wyposażony
Ruchome osłony, takie jak drzwi, bramy jest w dwa odseparowane od siebie obwo-
11 i klapy mogą być używane do ochrony dy wejściowe dla zastosowań dwukanało-
przed dostępem do niebezpiecznych wych, kontrolujących czujnik (takich jak
miejsc. Pozycja ruchomych osłon jest wy- łącznik krańcowy w zamykanych urządze-
krywana przez odpowiednio zainstalowane niach). Po zamknięciu obwodów wejścio-
łączniki krańcowe i monitorowana przez wych, przekaźnik bezpieczeństwa może
przekaźnik bezpieczeństwa. Analiza ryzyka być przygotowany do normalnej pracy za
pozwala oszacować stopień ograniczenia pomocą przycisku reset. Jego wciśnięcie
ryzyka przez zastosowanie osłon. powoduje przełączenie styków zezwolenia
oraz styków sygnałowych pozwalając na
pracę urządzeniom wykonawczym. Styki
pomocnicze z wymuszonym prowadze-
niem, zainstalowane w urządzeniach wy-
konawczych, wykorzystywane są przez
przekaźnik bezpieczeństwa do diagnozo-
wania bieżących stanów.
Ocena bezpieczeństwa
Kat B 1 2 3 4
PL a b c d e
SIL 1 2 3
Kat. zgodnie z EN 954-1
PL zgodnie z EN ISO 13849-1
SIL zgodnie z IEC 62061
1-32
Przykład obwodu: dwu-kanałowa kontrola osłony przez ESR5
24 V
L1 L1 0V
L2 L2 24V1
L3 L3 0V1
1
1
-F1 -F2
2
2
L1
L2
L3
-Q3
21
I> I> I>
-Q1
T1
T2
T3
21 22
-Q2
13
23
33
A1
A2
ESR5-NO-21-24VAC-DC
22
S11
S33
S34
S12
21
-B1 -K11
Power
22
24 V AC/AC
K1
Logic
13
K2
1
3
5
-B2
-Q1
2
4
6
14
24 V DC
N/O
actuated
S21
S22
14
24
34
1
3
5
-Q2
2
4
6
A1
A1
PE
-Q1 -Q2
A2
A2
U1
V1
W1
PE
-X1
U
V
W
M PE
1-33
11
Zatrzymanie z easySafety w przypadku niebezpieczny ruch. Samopodtrzymanie
awarii i jego przerwanie przyciskiem STOP (S2)
Funkcja awaryjnego zatrzymania jest do- realizowane jest w programie. Wciśnięcie
11 datkowym środkiem zabezpieczającym S2 powoduje otwarcie obu styczników,
i nie jest dopuszczalna jako jedyna funkcja a wciśnięcie przycisku START umożliwia
zabezpieczająca. Tym niemniej dyrektywa restart. Jeśli niebezpieczny ruch zostanie
maszynowa 2006/42/EC określa, że każda zatrzymany przez wciśnięcie przycisku
maszyna musi być wyposażona w urządze- awaryjnego zatrzymania S4, easySafety
nia do zatrzymania w przypadku awarii zdejmuje sygnały z wyjść QS1 oraz QS2
(Awaryjne zatrzymanie). Stopień ograni- i otwierają się styczniki. W tej sytuacji po-
czenia ryzyka przez zastosowanie urządze- nowny start jest możliwy tylko po powróce-
nia awaryjnego zatrzymania musi być okre- niu przycisku bezpieczeństwa do pozycji
ślony w ramach oceny ryzyka. Jeśli nagłe spoczynkowej i po wciśnięciu przycisku
odłączenie zasilania nie powoduje niebez- RESET. Napęd może być hamowany aktyw-
piecznych stanów, można użyć niekontro- nie przez zastosowanie wyjścia QS4. Opcja
lowanej funkcji zatrzymania zgodnie z kate- nie jest jednak uwzględniana w zakresie
gorią zatrzymania 0, EN ISO 13850. bezpieczeństwa jeżeli przemienniki często-
tliwości nie obsługują funkcji bezpieczne-
go hamowania.
Ocena bezpieczeństwa
Kat B 1 2 3 4
PL a b c d e
SIL 1 2 3
Kat. zgodnie z EN 954-1
PL zgodnie z EN ISO 13849-1
SIL zgodnie z IEC 62061
Funkcje
Przycisk awaryjnego zatrzymania S4 musi
znajdować się w położeniu spoczynkowym
(styki rozwierne NC zamknięte), co pozwoli
zamknąć styki zezwolenia po wciśnięciu
przycisku RESET S3. Wciśnięcie przycisku
START (S1), rozpoczyna potencjalnie
1-34
Przykład obwodu: dwu-kanałowa kontrola awaryjnego zatrzymania przez easySafety
L1 L1
L2 L2
L3 L3 +24 V
PE PE 0V
L1
L2
L3
2
2
-Q4 -F2 -F1
1
1
13
13
21
-S1 -S2 -S3
I> I> I> Stop
22
Start Reset
14
14
T1
T2
T3
11
21
21
K11
-Q1 -S4
EMERGENCY
22
22
1
3
5
-T1
12
STOP
21
-Q1
K14
2
4
6
-Q2
22
1
3
5
-Q2
+24V 0V 0V IS1 IS2 IS3 IS4 IS5 IS6 IS7 IS8 IS9 IS10 IS11 IS12 IS13 IS14
2
4
6
-K1 NET
DC 24 V Input 14 x DC
U1
V1
W1
DEL ALT
PE
P2
1
13
-R1
-QR1 -Q3
2
P1 P3
14
V2
U2
W2
P4
ESC OK
L1
L2
L3
PE
ES4P-221-DMXD1
-R2
Output 1x Relay / 6A 4x Transistor / 0,5A 4x Test Signal
2
4
6
8
1 2
1
2
5
QR1 +24V 0V QS1 QS2 QS3 QS4 T1 T2 T3 T4
L1
L2
L3
PE
-T1
P24
L+
DC+
DC-
U
V
W
K12
PE
K14
K11
A1
A1
A1
-Q1 -Q2 -Q3
U1
V1
W1
PE
-X1
A2
A2
A2
U1
V1
W1
M PE
1-35
11
Przekaźniki czasowe
Elektroniczne przekaźniki czasowe stoso- • Przekaźnik wielofunkcyjny DILET70,
wane są w układach sterowania styczniko- ETR 4-69/70
wego, w których potrzebne są krótkie czasy Funkcja 11 (opóźnione zadziałanie)
11 powrotu, dobra dokładność powtarzania, Funkcja 12 (opóźnione odpadanie)
wysoka częstość łączeń i długa żywotność Funkcja 16 (opóźnione zadziałanie i od-
aparatów. Czasy można ustawiać w prosty padanie)
sposób w zakresie od 0,05 sek. do 100 godz. Funkcja 21 (załączenie impulsowe)
Zdolność łączeniowa elektronicznych Funkcja 22 (wyłączenie impulsowe)
przekaźników czasowych odpowiada kate- Funkcja 42 (migotanie, zapoczątkowane
goriom użytkowania AC-15 i DC-13. W za- czołem impulsu)
leżności od napięcia sterowania rozróżnia • Funkcja 81 (generowanie impulsu)
się warianty przekaźników czasowych: Funkcja 82 (formowanie impulsu)
ZAŁ, WYŁ
• Wariant A (DILET… i ETR4)
Aparaty uniwersalne: na napięcie stałe • Przekaźnik wielofunkcyjny ETR2-69 (-D)
DC: od 24 do 240 V, oraz przemienne: Funkcja 11 (opóźnione zadziałanie)
AC: od 24 do 240 V, 50/60 Hz Funkcja 12 (opóźnione odpadanie)
• Wariant W (DILET… i ETR4) Funkcja 21 (załączenie impulsowe)
Aparaty na prąd przemienny: Funkcja 22 (wyłączenie impulsowe)
AC: 346 do 440 V, 50/60 Hz Funkcja 42 (migotanie, zapoczątkowane
• ETR2… (jako aparat do zabudowy zboczem narastającym sygnału)
modułowej zgodnie z DIN 43880) Funkcja 43 (migotanie, zapoczątkowane
Aparaty uniwersalne: napięcie stałe DC: przerwą)
od 24 do 48 V, oraz przemienne: Funkcja 82 (formowanie impulsu)
AC: 24 do 240 V, 50/60 Hz • Przekaźnik czasowy gwiazda-trójkąt
(ETR2-69-D: od 12 do 240 V, 50/60 Hz) ETR4-51
Odpowiednim przekaźnikom czasowym Funkcja 51 (opóźnione zadziałanie)
przypisane są następujące funkcje: Przekaźniki DILET70 i ETR4-70 posiadają
• DILET11, ETR4-11,ETR2-11 przyłącza dla potencjometru zewnętrzne-
Funkcja 11 (opóźnione zadziałanie) go. Oba przekaźniki czasowe samoczynnie
• ETR2-12 rozpoznają podłączony potencjometr.
Funkcja 12 (opóźnione odpadanie) Przekaźnik ETR4-70 odznacza się szczegól-
• ETR2-21 ną cechą. Wyposażony jest w 2 styki prze-
Funkcja 21 (załączanie impulsowe) łączalne, które mogą być przełączone
• ETR2-42 w 2 styki czasowe 15-18 i 25-28 (A2-X1
Funkcja 42 (migotanie, rozpoczęcie im- zmostkowane) lub na 1 styk czasowy 15-18
pulsem) i 1 styk bezzwłoczny 21-24 (A2-X1 nie
• ETR2-44 zmostkowany). Jeżeli mostek A2-X1 jest
Funkcja 44 (migotanie, dwa czasy; zapo- usunięty, to tylko styk czasowy 15-18 posia-
czątkowanie zboczem narastającym lub da niżej opisane funkcje.
opadającym sygnału)
1-36
Funkcja 11 Funkcja 16
Opóźnione załączenie O opóźnionym zadziałaniu i odpadaniu
A1-A2 A1-A2 11
15-18 Y1-Y2
t B1
15-18
t t (25-28)
Napięcie sterownicze Us jest przykładane
do zacisków A1 i A2 poprzez styk sterujący. Napięcie zasilania Us jest bezpośrednio po-
Po nastawionym czasie opóźnienia styk dawane do zacisków A1 i A2. Jeżeli
przełączalny przekaźnika wyjściowego w DILET70 zaciski Y1 i Y2 zostaną zwarte
przechodzi do pozycji 15-18 (25-28). przez bezpotencjałowy styk zwierny (NO)
albo w ETR4-69/70 na zacisk B1 zostanie
Funkcja 12 podany potencjał, to styk przełączalny po
nastawionym czasie t przechodzi do pozy-
Opóźnione odpadanie cji 15-18 (25-28).
A1-A2 Jeżeli połączenie Y1-Y2 zostanie przerwa-
Y1-Y2 ne lub B1 odłączony od potencjału, to styk
B1 przełączalny przechodzi po takim samym
15-18
t (25-28) czasie do pozycji wyjściowej 15-16 (25-26).
Po przyłożeniu napięcia zasilającego do

Funkcja 21
zacisków A1 i A2 zestyk przełączalny prze-
kaźnika wyjściowego pozostaje w pozycji Załączenie impulsowe
wyjściowej 15-16 (25-26). Jeżeli w DILET70
A1-A2
zaciski Y1 i Y2 zostaną zwarte przez bezpo-
tencjałowy styk zwierny albo w ETR4-69/70 15-18
t (25-28)
lub ETR2-69 na zacisk B1 zostanie podany
potencjał, to styk przełączalny przechodzi
Po podaniu napięcia Us na A1 i A2 styk
bezzwłocznie do pozycji 15-18 (25-28).
przełączalny przekaźnika wyjściowego
Jeśli tylko zostanie przerwane połączenie przechodzi do pozycji 15-18 (25-28) i pozo-
zacisków Y1-Y2 lub zdjęty potencjał z B1, to staje pobudzony odpowiednio do nasta-
po upływie nastawionego czasu zestyk wionego czasu impulsu.
przełączalny powraca do położenia wyj-
Ten typ funkcji zamienia ciągły sygnał (na-
ściowego 15-16 (25-26).
pięcie na A25/A28) na określony czasowo
impuls (zaciski 1-2, 15-18).
1-37
Funkcja 82 łączalny przekaźnika wyjściowego prze-
Formowanie impulsu chodzi do pozycji 15-18 (25-28) i po 0,5 s po-
wraca do pozycji wyjściowej15-16 (25-26).
11 A1-A2 Przekaźnik o takiej funkcji generuje zatem
Y1-Y2 impuls z czasowym opóźnieniem.
B1
15-18
t (25-28) Funkcja 22
Po podaniu napięcia zasilającego do A1 Wyłączenie impulsowe
i A2 styk przełączalny przekaźnika wyjścio- A1-A2
wego pozostaje w pozycji spoczynkowej
Y1-Y2
15-16 (25-26). Jeżeli w DILET70 zaciski Y1 B1
i Y2 zostaną zwarte przez bezpotencjałowy 15-18
t (25-28)
styk zwierny albo w ETR4-69/70 lub ETR2-69
na zacisk B1 zostanie podany potencjał, to Napięcie zasilania Us jest bezpośrednio po-
styk przełączalny przechodzi bez zwłoki do dawane do zacisków A1 i A2. Jeśli
pozycji 15-18 (25-28). w DILET70 zaciski Y1 i Y2, które wcześniej
Jeśli tylko połączenie Y1-Y2 zostanie ot- w dowolnym momencie (DILET-70 bezpo-
warte lub B1 odłączony od potencjału, styk tencjałowo) były zwarte, znowu są otwie-
przełączalny pozostaje uruchomiony tak rane. Dla ETR4-69/70 lub ETR2-69 gdy za-
długo, aż nie upłynie nastawiony czas. Je- cisk B1 traci potencjał, styk 15-18 (25-28)
żeli Y1-Y2 pozostają dłużej połączone lub zamyka się na zadany czas.
B1 dołączony do potencjału to przekaźnik
wyjściowy również po nastawionym czasie Funkcja 42
wraca do swojej pozycji wyjściowej. Przy
Migotanie, wyzwalane zboczem narastają-
tej funkcji formowania impulsu zawsze
cym
tworzony jest dokładnie zdefiniowany cza-
sowo sygnał, niezależnie od tego, czy im- A1-A2
puls wejściowy na Y1-Y2 lub B1 jest krótszy 15-18
lub dłuższy od nastawionego czasu. (25-28)
t t t t
Funkcja 81 Po podaniu napięcia Us na A1 i A2 styk

Generowanie stałego impulsu przełączalny przekaźnika wyjściowego
przechodzi do pozycji 15-18 (25-28) i pozo-
A1-A2 staje pobudzony odpowiednio do nasta-
15-18 wionego czasu migotania. Następujące
t 0.5 s (25-28) czasy przerw są równe czasom impulsów.
Napięcie sterownicze jest przykładane do

zacisków A1 i A2 poprzez styk sterujący. Po
nastawionym czasie opóźnienia styk prze-
1-38
Funkcja 43 Funkcja 51 gwiazda-trójkąt
Migotanie, zapoczątkowane przerwą Opóźnione załączanie
A1-A2
A1-A2 11
15-18 17-18
(25-28)
t t t t t 17-28
t tu
LED
Jeżeli napięcie sterownicze Us zostanie

Po podaniu napięcia Us na A1 i A2 styk podane do A1 i A2, to styk bezzwłoczny
przełączalny przekaźnika wyjściowego po- przechodzi w położenie 17-18. Po upływie
zostaje odpowiednio do nastawionego nastawionego czasu otwiera się styk bez-
czasu migotania w położeniu 15-16 i po zwłoczny; styk czasowy 17-28 zamyka się
upływie tego czasu przechodzi do położe- po czasie przełączenia tu równym 50 ms.
nia 15-18 (cykl rozpoczyna się od przerwy).
Funkcja ZAŁ-WYŁ (ON-OFF)
Funkcja 44
Migotanie, dwa czasy A1-A2
15-18
A1-A2 OFF ON OFF (25-28)
A1-B1 LED
15-18
t1 t2 t1 t2 t1 t2 Za pomocą funkcji ZAŁ – WYŁ (ON-OFF)
można testować działanie sterowania. Jest
Rel LED
A1-B1
to środek pomocniczy, np. przy uruchamia-
niu. Przy stanie WYŁ (OFF) przekaźnik wyj-
15-18
t1 t2 t1 t2 t1 t2 ściowy jest nie zasilony i nie reaguje. Przy
funkcji ZAŁ (ON) przekaźnik wyjściowy zo-
Rel LED
staje zasilony. Warunkiem działania jest,
Po podaniu napięcia Us na A1 i A2 styk aby na zaciskach A1-A2 było napięcie zasi-
przełączalny przekaźnika wyjściowego lania. Dioda świecąca LED pokazuje stan
przechodzi do położenia 15-18 (rozpoczę- pracy.
cie impulsem). Mostkiem między stykami
A1 i B1 można przełączyć przekaźnik na Inne źródła informacji
rozpoczęcie przerwą. Czasy t1 i t2 mogą być • Instrukcje montażowe
ustawione na różne wartości. ￫ www.eaton.com/moeller/support
(AWA / IL Instrukcje montażowe)
Szukane hasła: DILET, ETR4, ETR2
• Główny Katalog Przemysłowy Systemów
Sterowania (HPL), rozdział „Przekaźniki
czasowe”
1-39
Przekaźniki pomiarowe i kontrolne
Przekaźniki kontrolne i pomiarowe mają ny umożliwia bezpośrednią sygnalizację
wiele różnych zastosowań. Nowe produkty zwrotną.
EMR firmy Eaton spełniają wymagania:
11 • pomiar prądu – uniwersalne przekaźniki
Pomijanie krótkich udarów prądu
Za pomocą czasu opóźnionego zadziałania
pomiarowe EMR…-I ustawianego między 0,05 a 30 s można od-
• kontrola kolejności faz w formie małoga- filtrować krótkotrwałe przeciążenia.
barytowej - EMR…-F
• ochrona przed zniszczeniem lub uszko- Przekaźnik kontroli zasilania 3-faz.
dzeniem pojedynczych części instalacji, EMR…-W
przekaźnik kontroli zasilania 3-faz.
EMR…-(A)W(N)
• skuteczne rozpoznanie zaniku fazy –
przekaźnik kontroli asymetrii EMR…-A
• zwiększone bezpieczeństwo przez stoso-
wanie zasady prądu roboczego – prze-
kaźniki kontroli poziomu cieczy EMR…-N
• pewność działania przy kontroli izolacji –
przekaźniki EMR…-R
Przekaźniki kontroli zasilania 3-faz.
EMR…-W kontrolują oprócz kolejności na-
Przekaźnik pomiarowy prądowy EMR…-I pięć przemiennych także wartość podane-
go napięcia, co pozwala zabezpieczyć
przed zniszczeniem lub uszkodzeniem wy-
brane części instalacji. Zarówno minimal-
ne napięcie dolne jak i maksymalne napię-
cie górne ustawiane jest wygodnie
pokrętłem na wymaganą wartość w zdefi-
niowanym zakresie.
Dodatkowo można aktywować funkcje
Przekaźniki pomiarowe prądowe EMR…-I opóźnionego zadziałania i opóźnionego od-
mogą być stosowane zarówno do kontroli padania. Przy ustawieniu na opóźnione za-
prądów przemiennych jak i prądów stałych. działanie będą pomijane krótkie przepięcia
Z ich pomocą można zabezpieczać pompy i łączeniowe. Opóźnione odpadanie umożli-
wiertarki przed przeciążeniem lub niedo- wia zapamiętanie błędu przez nastawiony
ciążeniem. Odbywa się to za pomocą usta- czas. Czas opóźnienia można nastawiać
wianej dolnej i górnej granicy zadziałania. pomiędzy 0,1 a 10 s.
Dostępne są dwa typy przekaźników, każdy Przekaźnik przyciąga przy poprawnej kolej-
z trzema zakresami (30/100/1000 mA, ności faz i właściwym napięciu. Po odpad-
1,5/5/15 A). Uniwersalna cewka napięcio- nięciu aparat przyciąga ponownie dopiero,
wa umożliwia dowolne zastosowanie prze- gdy napięcie przekroczy 5% histerezę.
kaźnika. Drugi pomocniczy styk przełączal-
1-40
Przekaźnik kontroli kolejności faz Ponieważ zanik fazy jest rozpoznawany na
EMR…-F podstawie przesunięcia fazowego,
przekaźnik może rozpoznać także niebez-
pieczne zasilanie od strony silnika i zapo- 11
biega przeciążeniu maszyny.
Przekaźnik kontroli poziomu cieczy

EMR…-N
Przekaźnik kontroli kolejności faz o szero-

kości jedynie 22,5 mm może kontrolować
poprawność trójfazowego zasilania rucho-
mych maszyn, w których znaczenie ma kie-
runek obrotów (np. pompy, piły, wiertarki).
Oznacza to więcej miejsca w szafie roz-
dzielczej dzięki małej szerokości i ochronę Przekaźniki kontroli poziomu EMR…-N
przed szkodami spowodowanymi błędnym znajdują przeważnie zastosowanie do
kierunkiem wirowania. ochrony przed suchobiegiem pomp lub do
Przy prawidłowym kierunku wirowania regulacji poziomu płynów. Współpracują
styk przełączalny podaje napięcie sterują- z sensorami, mierzącymi przewodność.
ce na aparaturę łączeniową silnika. Potrzebne są w tym celu dwa czujniki: je-
EMR…-F500-2 może pracować w całym den do maksymalnego a drugi do minimal-
zakresie napięć od 200 do 500 V AC. nego napełnienia. Trzeci sensor używany
jest jako potencjał odniesienia.
Przekaźnik kontroli asymetrii EMR…-A Aparat EMR…-N100 o szerokości zaledwie
22,5 mm stosowany jest do płynów dobrze
przewodzących. Może być przełączony
z trybu regulacji poziomu na tryb ochrony
przed suchobiegiem. Bezpieczeństwo jest
zwiększone, ponieważ w obu przypadkach
zastosowanie ma zasada prądu roboczego.
Przekaźnik kontroli poziomu EMR…-N500
ma zwiększoną czułość i może być stoso-
Przekaźnik kontroli asymetrii EMR…-A wany także do słabiej przewodzących me-
o szerokości 22,5 mm jest właściwym ele- diów. Dzięki wbudowanej funkcji opóźnio-
mentem chroniącym silnik przed uszkodze- nego przyciągania lub opadania
niem w wypadku zaniku fazy. ustawianego między 0,1 a 10 s, można kon-
trolować również wzburzone płyny.
1-41
Przekaźnik kontroli izolacji EMR…-R Wielofunkcyjny trójfazowy przekaźnik
kontrolny EMR…-AW(N)
11
Norma EN 60204 „Bezpieczeństwo ma-

szyn“ dla zwiększenia pewności pracy Trójfazowy przekaźnik kontrolny zajmuje
przewiduje kontrolę obwodów pomocni- mało miejsca i sprawdza napięcie prze-
czych przed zwarciem doziemnym przy po- mienne na różne sposoby. Przekaźnik roz-
mocy przekaźników kontroli izolacji. poznaje parametry faz: kolejność faz, zanik
EMR…-R mają tu główny obszar zastoso- fazy, asymetrię oraz napięcia: zbyt duży
wania. Podobne wymagania odnoszą się spadek napięcia lub zbyt wysokie napięcie.
do obszarów medycznych.
W zależności od wersji aparatu wartość
Poprzez styk przełączalny sygnalizują progowa dla asymetrii może być ustawiona
zwarcie doziemne i umożliwiają usunięcie pomiędzy 2 a 15%. Wartości progowe kon-
usterki bez kosztownych przestojów. trolowanego napięcia mogą być regulowa-
Aparaty posiadają pamięć błędu, która ne lub ustawione na stałe.
w razie potrzeby wymaga zatwierdzenia po Szczegółowy opis możliwości i zakresów
usunięciu błędu. Za pomocą przycisku kon- nastawianych wartości znajduje się w sto-
trolnego można w każdej chwili sprawdzić sownych ulotkach montażowych.
zdolność działania aparatu.
Napięcie sterujące AC lub DC Dalsze źródła informacji
Dostępne są aparaty kontrolujące zarówno • Ulotki montażowe
obwody prądu zmiennego jak i obwody ￫ www.eaton.com/moeller/support
prądu stałego. Pokryty jest tym samym cały (AWA / IL Instrukcje montażowe)
zakres napięć sterujących. Obydwa apara- Szukane hasła: EMR4, EMR5
ty dysponują uniwersalnym wejściem zasi-
• Główny Katalog Przemysłowy (HPL)
lającym. Dzięki temu można je zasilić za-
￫ rozdział „Przekaźniki pomiarowe
równo ze źródła AC, jak również DC.
EMR, przekaźniki kontrolne EMR”
1-42
Przegląd systemu easy, MFD-Titan
Przekaźniki programowalne easy500/700
1 3 11
4
3
1
5
6
2 7
8
POW
BUS
POWER
COM-ERR ERR
MS
ADR
NS
1 Urządzenia podstawowe easy500,

nierozszerzalne 11
12
2 Urządzenia podstawowe easy700, 10
rozszerzalne:
Cyfrowe wejścia/wyjścia 9
Moduły komunikacyjne
3 Zdalny wyświetlacz tekstowy
4 Gateway Ethernet 11
5 Moduł komunikacyjny PROFIBUS-DP

6 Moduł komunikacyjny AS-Interface 10
7 Moduł komunikacyjny CANopen

8 Moduł komunikacyjny DeviceNet
9 Rozszerzenie wyjść
10,11 Rozszerzenia wejść/wyjść
12 Moduł sprzęgający do zdalnego podłączania
modułów wejść/wyjść cyfrowych
1-43
Przekaźniki programowalne easy800
11 2
1 3
1 2
L
DE
ALT
ES
OK
C
15
15
4
5
6
7
POW
BUS
MS
NS
14
10
11
9, 12
10
13
12
1-44
1 Urządzenia podstawowe easy800,
rozszerzalne:
Cyfrowe wejścia/wyjścia
Moduły komunikacyjne, easyNet na po- 11
kładzie
2 Zdalny wyświetlacz tekstowy
3 Gateway Ethernet
5 Moduł komunikacyjny AS-Interface
9, 10 Rozszerzenia wejść/wyjść
11 Moduł sprzęgający do zdalnego podłą-
czania modułów wejść/wyjść cyfro-
wych
12 Rozszerzenia wejść/wyjść
13 Sterownik kompaktowy easyControl
14 Programowalny przekaźnik bezpie-
czeństwa easySafety
15 Wyświetlacz wielofunkcyjny
MFD-Titan
1-45
Wyświetlacz wielofunkcyjny MFD-Titan
11
1
1 2
14
3
4
5
6
POW
BUS
MS
13 NS
13
9
11
8, 10
10
1-46
1 MFD-Titan, elementy składowe:
Wyświetlacz / jednostka operująca
Moduł zasilania / moduł CPU
Moduł wejść/wyjść 11
2 Gateway Ethernet
4 Moduł komunikacyjny AS-Interface
8, 9, 10 Rozszerzenia wejść/wyjść
11 Moduł sprzęgający do zdalnego podłą-
czania modułów wejść/wyjść cyfro-
wych
12 Sterownik kompaktowy easyControl
13 Programowalny przekaźnik bezpie-
czeństwa easySafety
14 Przekaźnik programowalny easy800
1-47
Funkcje
500 i 700 MFD(-AC)-CP8… i 800
11
Przekaźniki easy500 i easy700 nie różnią się

znacząco od siebie pod względem funkcjo- MFD(-AC)-CP8… i easy800 mają podobną
nalności. easy700 posiada więcej funkcjonalność. MFD-80 w wykonaniu IP65
wejść/wyjść, można go rozbudowywać umożliwia zastosowanie także w trudnym
i może być podłączany do standardowych środowisku. Dodatkowo poprzez sieć
magistrali sieciowych. Szeregowe i równo- easyNet można połączyć ze sobą osiem
ległe łączenie styków i cewek odbywa się easy800 lub MFD-Titan, a za pomocą mo-
w 128 liniach programowych. Trzy styki dułów komunikacyjnych włączyć te apara-
i jedna cewka połączone w szereg. Wy- ty do standardowych sieci przemysłowych.
świetlanie 16 tekstów obsługi i sygnalizacji Szeregowe i równoległe łączenie styków
odbywa się na lokalnym lub zewnętrznym i cewek odbywa się w 256 liniach progra-
wyświetlaczu. mowych. Cztery styki i jedna cewka połą-
Główne funkcje to: czone w szereg. Wyświetlanie 32 tekstów
obsługi i sygnalizacji odbywa się na lokal-
• Wielofunkcyjne przekaźniki czasowe,
nym lub zewnętrznym wyświetlaczu.
• Przekaźniki bistabilne,
• Liczniki W uzupełnieniu do funkcji easy700,
– impulsów w góre i w dół, easy800 i MFD-Titan posiadają:
– szybke liczniki, • Regulator PID
– liczniki częstotliwości, • Bloki arytmetyczne,
– liczniki czasu pracy, • Skalowanie wartości,
• Komparatory wielkości analogowych, • I wiele więcej…
• Zegary: tygodniowe i roczne, Możliwe jest zamównienie aparatów
• Automatyczne przełączanie na czas letni, MFD-80 i easy800 z indywidualnymi opisa-
• Remanentne wartości bieżące znaczni- mi.
ków, liczników i przekaźników czaso-
wych.
Możliwe jest zamównienie aparatów
easy500 i easy700 z indywidualnymi opisami.
1-48
Zdalny wyświetlacz dla przekaźników easy
11
Wyświetlacz MFD-80.. można podłączyć do

przekaźników easy zgodnie z zasadą
Plug&Play. Służy do tego moduł sprzęgają-
cy (zasilanie i komunikacja) MFD-CP4… .
Posiada on 5 metrowy kabel komunikacyj-
ny, który można skrócić do wymaganej dłu-
gości. Kolejną zaletą jest brak konieczno-
ści wgrywania dodatkowego programu czy
sterownika. Wejścia i wyjścia są oprzewo-
dowane z przekaźnikiem easy. Realizacja
algorytmu sterowania również odbywa się
w samym przekaźniku easy. MFD-80.. jest
montowany w dwóch otworach o średnicy
22,5 mm. Wyświetlacz wykonany ze stop-
niem ochrony IP65 posiada podświetlenie
i ma bardzo dobrą czytelność. Możliwe jest
zamówienie wyświetlacza MFD z indywi-
dualnymi opisami.
1-49
Projektowanie , MFD-Titan
Podłączenie zasilania
dla aparatów AC dla aparatów DC
11 L +
N –
> 1A L.1 > 1A +.1
L N N +...V 0 0
Aparaty podstawowe Aparaty podstawowe

EASY512-AB-… 24 V AC EASY512-DA-… 12 V DC
EASY719-AB-… 24 V AC EASY719-DA-… 12 V DC
EASY512-AC-… 100–240 V AC EASY512-DC-… 24 V DC
EASY719-AC-… 100–240 V AC EASY7…-DC-… 24 V DC
EASY819-AC-… 100–240 V AC EASY819-DC-… 24 V DC
EASY82.-DC-… 24 V DC
MFD-AC-CP8-… 100–240 V AC MFD-CP8-… 24 V DC

MFD-CP10… 24 V DC
Moduły rozszerzeń Moduły rozszerzeń
EASY618-AC… 100–240 V AC EASY410-DC… 24 V DC
EASY618-DC… 24 V DC
EASY620-DC… 24 V DC
EASY406-DC-ME 24 V DC
EASY411-DC-ME 24 V DC
1-50
Podłączanie wejść cyfrowych w wykonaniu AC
L1
N 11
100 nF
/275 V ∼
100 nF
1N4007
/275 V ∼ 1 kΩ
1 N
① ② ③ ④ ⑤ ⑥ ⑦ ⑧
a Sygnał wejściowy przez styk stycznika, Uwagi
np. DILER • Ze względu na dodatkowe obwody wej-
b Sygnał wejściowy przez przycisk ściowe czas opadania dla wejść wydłuża
RMQ-Titan się.
c Sygnał wejściowy przez wyłącznik • Długość przewodów przy wejściach bez
krańcowy, np. LS-Titan obwodów dodatkowych ≤ 40 m, z obwo-
d Dodatkowy obwód z diodą (￫ Uwagi) dami dodatkowymi ≤ 100 m.
e Zwiększenie prądu wejściowego • Wejścia I7, I8 mają wewnętrzny dodatko-
f Ograniczenie prądu wejściowego wy obwód.
g Zwiększenie prądu wejściowego
z EASY256-HCI
h Moduł zasilający EASY256-HCI
(￫ Uwagi)
1-51
Podłączanie wejść cyfrowych w wykonaniu DC
+
11 –
① ② ③ ④ ⑤
a Sygnał wejściowy przez styk stycznika, Uwagi
np. DILER • Uwzględnić spadki napięcia przy
b Sygnał wejściowy przez przycisk doborze długości przewodów
RMQ-Titan • Z powodu wysokiego prądu resztkowego
c Sygnał wejściowy przez wyłącznik nie stosować dwuprzewodowych
krańcowy, np. LS-Titan łączników zbliżeniowych.
d Czujnik zbliżeniowy, trójprzewodowy
e Czujnik zbliżeniowy, czteroprzewodowy
1-52
Wejścia analogowe
W zależności od typu aparatu dostępne są • Obciążenia typu silniki, zawory elektro-
dwa lub cztery wejścia analogowe od 0 do
10 V.
magnetyczne lub styczniki oraz przekaź-
niki easy podłączone do jednego obwodu
11
Rozdzielczość wynosi 10 bitów = 0 do 1023. zasilającego mogą prowadzić do zakłó-
ceń analogowych sygnałów wejścio-
Obowiązuje:
wych podczas procesów łączeniowych.
I7 = IA01 Obciążenia o charakterze indukcyjnym,
EASY512-AB/DA/DC… załączane wyjściami przekaźnika easy
I8 = IA02
należy zasilać z osobnego źródła napię-
EASY719-AB/DA/DC… cia lub zastosować układy ochronne dla
EASY721-DC… silników i zaworów.
I11 = IA03 EASY819/820/821/822-DC…
MFD-R16, MFD-R17,
I12 = IA04 MFD-T16, MFD-TA17
Ostrzeżenie!
Nieprawidłowe podłączenie sygnałów mo-
że doprowadzić do niezamierzonych sta-
nów łączenia. Sygnały analogowe są bar-
dziej wrażliwe na zakłócenia niż sygnały
cyfrowe, dlatego przewody sygnalizacyjne
muszą być starannie ułożone i podłączone.
• Aby unikać sprzężeń zakłócających syg-
nały analogowe, należy stosować kable
z ekranowanymi skrętkami.
• Przy krótkich odcinkach ekran przewodu
uziemić obustronnie i całą powierzchnią.
Przy przewodach o długości od ok. 30 m
obustronne uziemienie może powodo-
wać przepływ prądów wyrównawczych
między miejscami uziemienia, a przez to
zakłócenia sygnałów analogowych.
Ekran przewodu należy w takim przypad-
ku uziemić tylko po jednej stronie.
• Nie należy układać przewodów sygnało-
wych równolegle do przewodów zasila-
jących.
1-53
Podłączenie zasilania i wejść analogowych do aparatów easy…AB
L
11 N
~ EASY200-POW
+12 V
0V
L01h
F1
N01 h
L N N I1 I7 I8
Uwagi
Aparaty easy…AB, przetwarzające sygna- Zwrócić uwagę, czy wspólny punkt odnie-
ły analogowe, muszą być zasilane poprzez sienia jest uziemiony lub kontrolowany
transformator aby zapewnić separację gal- przez czujnik zwarcia doziemnego. Prze-
waniczną od sieci. Przewód neutralny na- strzegać obowiązujących przepisów.
leży połączyć z punktem odniesienia (ma-
są) stałego napięcia zasilania czujników
analogowych.
1-54
Podłączenie wejść analogowych do easy…DA/DC lub MFD-R…/T…
+
– 11
4...20 mA
(0...20 mA)
+..V
∼ -0 V
Out
0...10 V -35...55 °C 500 Ω
+12 V 0V
+...V 0V 0V
① ② ③ ④
a Zadajnik wartości zasilony z osobnego Uwagi
zasilacza i z potencjometrem ≤ 1 kΩ, • Zwrócić uwagę na różną ilość i oznacze-
np. 1 kΩ, 0,25 W nia wejść analogowych w różnych ty-
b Zadajnik wartości z podciągającym pach aparatów.
rezystorem 1,3 kΩ, 0,25 W, potencjometr • Połączyć potencjał 0 V easy
c 1 kΩ, 0,25 W (wartość dla 24 V DC) (lub MFD-Titan) z potencjałem 0 V zasila-
d Pomiar temperatury przez czujnik nia przetwornika analogowego.
temperatury i przetwornik pomiarowy • Zastosowanie czujnika od 4(0) do 20 mA
e Czujnik prądowy 4–20 mA z rezystorem z rezystorem 500 Ω daje następujące
500 Ω przybliżone wartości:
– 4 mA ≈ 1,9 V,
– 10 mA ≈ 4,8 V,
– 20 mA ≈ 9,5 V.
• Wejście analogowe 0 do 10 V posiada
rozdzielczość 10 bitów (wartości od 0 do
1023).
1-55
Podłączenie Pt100/Ni1000 do MFD-T(A)P…
11
a b
a Połączenie b Połączenie
trójprzewodowe dwuprzewodowe
MFD-TAP13-PT-A –40…+90°C
MFD-TP12-PT-A 0…+250°C
0…+400°C
MFD-TAP13-NI-A 0…+250°C
MFD-TP12-NI-A –40…+90°C
MFD-TAP13-PT-B 0…+850°C
MFD-TP12-PT-B –200…+200°C
Uwaga
Długość przewodów ekranowanych
< 10 m.
1-56
Podłączenie „szybkich liczników“, do wejść aparatów easy…DA/DC lub MFD-R…/-T…
+ +
– – 11
A B
① ② ③
a Szybki licznik, sygnał prostokątny c Sygnały prostokątne z enkodera

z czujnika zbliżeniowego, proporcja przyrostowego 24 V DC
sygnał-przerwa powinna wynosić 1:1 easy800-DC… maks. 5 kHz oraz
easy500/700 maks. 1 kHz MFD-R/T… maks. 3 kHz
easy800 maks. 5 kHz
MFD-R/T… maks. 3 kHz Uwaga
b Sygnał prostokątny z przetwornika Zwrócić uwagę na różną liczbę i oznacze-
częstotliwości, proporcja nia wejść „szybkich liczników“, „przetwor-
sygnał-przerwa powinna wynosić 1:1 ników częstotliwości“ i „czujników przyro-
easy500/700 maks. 1 kHz stowych“ w różnych typach aparatów.
easy800 maks. 5 kHz
MFD-R/T… maks. 3 kHz
1-57
Podłączenie wyjść przekaźnikowych EASY…R, MFD…R.
11 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2
L… L… L… L… L…
a b c d e
Zabezpieczenie potencjału L.. a Żarówka, maks. 1000 W przy 230/240 V
AC
b Świetlówka, maks. 10 x 28 W
z elektronicznym starterem, 1 x 58 W
z konwencjonalnym starterem przy
230/240
≦ 8 A/B16 c Silnik indukcyjny
d Zawór
Możliwe zakresy napięć AC: e Cewka
24 do 250 V, 50/60 Hz
np. faza L1, L2, L3 względem przewodu neu-
tralnego
Możliwe zakresy napięć DC:
12 do 300 V DC
1-58
Podłączenie wyjść tranzystorowych EASY…T, MFD…T.
11
+ 24 V 0V
f 2.5 A
F 10.0 A
24 V DC
a b c d
a Cewka stycznika z diodą Zenera czanie układów gasikowych możliwie bli-
chroniącą przed przepięciami, sko indukcyjności.
0,5 A przy 24 V DC
Jeśli indukcyjności nie są zabezpieczone
b Zawór z diodą chroniącą przed gasikami, obowiązuje zasada nierówno-
przepięciami, czesnego wyłączania kilku indukcyjności,
0,5 A przy 24 V DC
aby w niekorzystnym przypadku nie prze-
c Obciążenie rezystancyjne, grzać elementów wykonawczych. Jeśli
0,5 A przy 24 V DC w przypadku wyłączenia awaryjnego na-
pięcie zasilania +24 V jest odłączane przy
d Lampka sygnalizacyjna
3 lub 5 W przy 24 V DC, moc pomocy styku i może przy tym być odłączo-
zależna od typu aparatu i wyjść nych kilka wysterowanych wyjść
z indukcyjnościami, to muszą być one za-
Uwagi bezpieczone układami gasikowymi.
Przy wyłączaniu obciążeń indukcyjnych
należy zwrócić uwagę na fakt znaczniego
zmniejszenia przepięć w całym układzie
sterowania po zastosowaniu ochronnych
układów gasikowych. Zalecane jest dołą-
1-59
Połączenie równoległe Uwagi
Połączenia równoległe wyjść wolno wyko-
nać tylko w ramach jednej grupy (Q1 do Q4;
11 Q5 do Q8; S1 do S4 lub S5 do S8). Wyjścia
połączone równolegle muszą być wystero-
wane jednocześnie.
jeśli 4 wyjścia równolegle,
maks. 2 A przy 24 V DC
jeśli 4 wyjścia równolegle,

maks. 2 A przy 24 V DC
indukcyjność bez układu ochronnego
maks. 16 mH
12 lub 20 W przy 24 V DC
moc zależna od typu aparatu i wyjść
0V
a
a Rezystor
1-60
Podłączenie wyjść analogowych do EASY820-DC-RC…, EASY822-DC-TC…, MFD-RA…,
MFD-TA…
+
11
–
0V IA
+...V 0V 0V 0V Q A1 0V Q A1
① ②
a Sterowanie serwozaworu
b Zadawanie wartości dla regulatora
napędu
Uwagi
• Sygnały analogowe są bardziej wrażliwe
na zakłócenia niż sygnały cyfrowe. Dlate-
go przewody sygnalizacyjne muszą być
starannie ułożone. Nieprawidłowe pod-
łączenie sygnałów analogowych może
doprowadzić do niezamierzonych sta-
nów łączenia.
• Wyjście analogowe 0 do 10 V, rozdziel-
czość 10 bitów, wartość od 0 do 1023.
1-61
Moduły wejść/wyjść
Rozszerzenia lokalne, do 40 wejść/wyjść Podłączenie przez sieć easyNet,
11 easy700, easy800, MFD(-AC)-CP8… można
rozszerzać przez easy202, easy410,
do 320 wejść/wyjść
Przy rozbudowie wejść i wyjść poprzez
easy618 lub easy620. Do dyspozycji jest easyNet można połączyć ze sobą do ośmiu
wtedy maksymalnie 24 wejść i 16 wyjść. uczestników. Każdy easy800 lub
Możliwe jest podłączenie jednego rozsze- MFD(-AC)-CP8… może być uzupełniony
rzenia na aparat podstawowy. Podłączenie jednym modułem rozszerzenia. Maksymal-
do aparatu podstawowego odbywa się za na możliwa długość sieci to 1000 m. Istnieją
pomocą złączki EASY-LINK-DS dostarcza- dwa tryby pracy:
nej razem z modułem rozszerzenia • Master (miejsce 1, adres uczestnika 1)
￫ Rozdział „Lokalne i zdalne moduły roz- i do 7 dalszych uczestników. W masterze
szerzeń easy”, strona 1-63. znajduje się cały program.
Rozszerzenia zdalne, do 40 wejść/wyjść • Master (miejsce 1, adres uczestnika 1)
easy700, easy800, i MFD-Titan można uzu- i do 7 dalszych „inteligentnych“ / „niein-
pełniać o moduły easy410, easy618 lub teligentnych” uczestników. Każdy „inteli-
easy620 poprzez moduł sprzęgający gentny“ uczestnik zawiera swój pro-
gram.
easy200-EASY. Moduł rozszerzenia może
znajdować się w odległości do 30 m od ￫ Rozdział „easyNet, połączenie siecio-
aparatu podstawowego. Do dyspozycji jest we „od aparatu do aparatu””, strona 1-64
wtedy maksymalnie 24 wejść i 16 wyjść.
Możliwe jest podłączenie jednego rozsze-
rzenia na aparat podstawowy ￫ Rozdział
„Lokalne i zdalne moduły rozszerzeń easy”,
strona 1-63.
1-62
Lokalne i zdalne moduły rozszerzeń easy
1 2
I 1 - I... R 1 - R... Rozszerzenie lokalne 11
Q 1 - Q... S 1 - S...
easy700 easy202…
easy800 easy410…
easy618…, easy620…
1 2 E+ E-
I 1 - I... R 1 - R... Rozszerzenie zdalne
≦ 30 m
Q 1 - Q... S 1 - S...
E+ E-
easy700 easy200 easy410…

easy800 easy618…, easy620…
R 1 - R... Rozszerzenie lokalne
MFD
S 1 - S...
MFD-AC-CP8… easy202…
MFD-CP8… easy410…
MFD-CP10… easy618…, easy620…
Rozszerzenie zdalne
E+ E-
R 1 - R...
≦ 30 m
MFD
S 1 - S...
E+ E-
MFD-AC-CP8… easy200 easy410…

EASY-LINK-DS
1-63
easyNet, połączenie sieciowe „od aparatu do aparatu”
EASY-NT-R easyNet Miejsce fizyczne, Stacje

11 (124 Ω
PIN1+2)
pozycja1) Przykład 1 Przykład 2
1 1 1
easy800
2 2 3
easy800 easy800
easy618
easy620
3 3 8
MFD-AC-CP8… easy800
MFD-CP8… easy200 easy618
MFD-CP10… easy620
8 8 2
easy800 easy202
1) Miejsce fizyczne 1 ma zawsze uczestnik
EASY-LINK-DS
z numerem 1.
• Adresowanie stacji: • Maksymalna, całkowita długość sieci easyNet
– Automatyczne adresowanie od stacji 1 lub wynosi 1000 m.
przez easySoft… z komputera PC, • Jeśli sieć easyNet jest przerwana lub uczestnik
miejsce fizyczne = numer stacji, nie jest gotowy do pracy, to sieć od miejsca
– Pojedyncze adresowanie odpowiednich przerwy jest nieaktywna.
stacji lub przez easySoft… na każdej stacji, • Kabel 4-żyłowy nieekranowany, po dwie żyły
miejsce fizyczne i numer uczestnika mogą być skręcone. Rezystancja falowa kabla musi
różne. wynosić 120 Ω.
1-64
easyNet, połączenie sieciowe „ze złączką typu T”
EASY-NT-R easyNet Miejsce fizyczne, Stacje

(124 Ω
PIN1+2)
pozycja1) Przykład 1 Przykład 2 11
1 1 1
easy800 ≦ 0.3 m
2 2 3
easy800 easy800
easy618
easy620 ≦ 0.3 m
3 3 8
MFD-AC-CP8… easy800
MFD-CP8… easy200 easy618
MFD-CP10… easy620
8 8 2
easy800 easy202
1) Miejsce fizyczne 1 ma zawsze uczestnik
EASY-LINK-DS
z numerem 1.
• Adresowanie uczestników: • Jeśli sieć easyNet między rozgałęźnikiem
– Pojedyncze adresowanie odpowiednich i stacją zostanie przerwana lub stacja nie jest
stacji lub przez easySoft… na każdej stacji. gotowa do pracy, połączenie z pozostałymi
• Maksymalna, całkowita długość sieci easyNet, stacjami pozostaje dalej aktywne.
razem z odgałęźnikami, wynosi 1000 m. • Kabel 4-żyłowy nieekranowany, po dwie żyły
• Maksymalna długość odgałęźnika wynosi skręcone. Rezystancja falowa kabla musi
0,30 m. wynosić 120 Ω.
1-65
Połączenie sieciowe easyNet
Gniazda i wtyczki RJ45 Budowa kabla sieciowego easyNet
11 Rozkład pinów w gnieździe RJ45 dla easy
i MFD.
Rezystancja falowa musi wynosić 120 Ω.
Kabel sieciowy nie wymaga ekranowania.
Jeśli jednak stosuje się kabel sieciowy
1
z ekranem, należy go podłączyć do PE.
2
3
4 Uwagi
5 Długości kabli i przekroje
6 ￫ Tabela, strona 1-68.
7
8 W wariancie minimalnym easyNet potrze-
buje do pracy przewodów ECAN_H,
Rozkład pinów we wtyczce RJ45 dla easy, ECAN_L, GND. Dodatkowy przewód
MFD(-AC)-CP8/CP10… . SEL_IN służy do automatycznego adreso-
wania aparatów.
1
A 1 ECAN_H
2
A 2 ECAN_L
3
B 3 GND (Ground)
4
B 4 SEL_IN
5 a
6
7 Rezystor terminujący magistralę
Przy fizycznie pierwszym i ostatnim uczest-
8
niku w sieci należy podłączyć rezystor ter-
a Strona wprowadzenia kabla minujący:
8-biegunowe RJ 45, EASY-NT-RJ 45 • wartość rezystora 124 Ω,
Przypisanie pinów w easyNet • podłączenie do PIN 1 i PIN 2 wtyczki
PIN 1: ECAN_H; sygnał danych; RJ-45,
para przewodów A • rezystor terminujący: EASY-NT-R (pod ty-
PIN 2: ECAN_L; sygnał danych; pem zamówieniowym są dwie sztuki –
para przewodów A dla początku i końca magistrali easyNet).
PIN 3: GND; masa;
para przewodów B
PIN 4: SEL_IN; sygnał wyboru;
para przewodów B
1-66
Prefabrykowane przewody z wtyczką RJ45 Obliczanie długości przewodów przy
na obydwu końcach znanym przekroju
Dla znanego przekroju przewodu obliczana
Długość przewodu
[cm]
Oznaczenie
jest maksymalna długość przewodu. 11
lmax = Długość przewodu w metrach
30 EASY-NT-30 S = Przekrój przewodu w mm2
ρcu = Rezystywność miedzi, jeśli nie poda-
80 EASY-NT-80 no inaczej, przyjąć 0,018 Ω mm2/m
150 EASY-NT-150
S × 12.4
Przewody do samodzielnie wykonywanych lmax =
ρcu
połączeń
100 m, 4 x 0,14 mm2; skrętka dwużyłowa:
EASY-NT-CAB
Wtyczka RJ45:
EASY-NT-RJ45
Zaciskarka do wtyczek RJ45:
EASY-RJ45-TOOL.
Obliczanie przekroju przewodów przy
znanej długości
Dla znanej maksymalnej długości sieci
można określić minimalny przekrój.
l = Długość przewodu w metrach
Smin = Minimalny przekrój w mm2
ρcu = rezystywność miedzi, jeśli nie poda-
no inaczej, przyjąć 0,018 Ω mm2/m
l × ρcu
Smin =
12.4
Uwagi
Jeżeli wynik obliczenia nie daje przekroju
znormalizowanego, to należy wziąć najbliż-
szy większy przekrój.
1-67
Dopuszczalne długości przewodów przy
easyNet
Całkowita Prędkość Znormalizowane przekroje Przewód magistrali,
11 długość transmisji przewodów minimalny przekrój
przewodu
easyNet EN AWG
m Kbit/s mm2 mm2

≦6 ≦ 1000 0,14 26 0,10
≦ 25 ≦ 500 0,14 26 0,10
≦ 40 ≦ 250 0,14 26 0,10
≦ 125 ≦ 1251) 0,25 24 0,18
≦ 175 ≦ 50 0,25 23 0,25
≦ 250 ≦ 50 0,38 21 0,36
≦ 300 ≦ 50 0,50 20 0,44
≦ 400 ≦ 20 0,75 19 0,58
≦ 600 ≦ 20 1,0 17 0,87
≦ 700 ≦ 20 1,5 17 1,02
≦ 1 000 = 10 1,5 15 1,45
1) Ustawienia fabryczne
1-68
Przyłącze sieciowe przy przekrojach
przewodu > 0,14 mm2, AWG26
Połączenie sieciowe „od aparatu do
aparatu”
Połączenie sieciowe „z rozgałęźnikiem”
11
Przykład A, z zaciskami Przykład A, z zaciskami
1 1
2
IN
3 2
4
IN
3
1
① 2
3 ③ 4
RJ45 RJ45 4 RJ45
OUT OUT
easy800 easy800
MFD-CP8 MFD-CP8
a Zalecane ≦ 0,3 m c Zalecane ≦ 0,3 m (3 przewody)
Przykład B, z elementem przelotowym Przykład B, z elementem przelotowym
IN
8 6 4 2
7 5 3 1
IN
8 6 4 2
7 5 3 1
RJ45 RJ45
② OUT
8 6 4 2
7 5 3 1
RJ45 ④
RJ45 RJ45 RJ45
OUT
easy800 easy800
MFD-CP8 MFD-CP8
b Zalecane ≦ 0,3 m (EASY-NT-30) d Zalecane ≦ 0,3 m (EASY-NT-30)
1-69
Moduły sieciowe
11
EASY204-DP EASY221-C0 EASY222-DN EASY205-AS-

Interface
easy700, easy800
MFD…CP8…
MFD…CP10…
Moduł komunikacyjny może być połączony Więcej informacji znaleźć można w poniż-
z easy700, easy800 i MFD(-AC)-CP8… Mo- szych podręcznikach:
duł komunikacyjny należy włączyć do kon- • MN05013003Z-EN
figuracji jako „slave”. easy500, easy700, przekaźniki programo-
Możliwe jest rozszerzenie punktów wej- walne
ściowych i wyjściowych poprzez easyNet. • MN04902001Z-EN
￫ Rozdział „easyNet, połączenie siecio- easy800, przekaźniki programowalne
we „od aparatu do aparatu””, strona 1-64 • MN05002001Z-EN
MFD-Titan wyświetlacz wielofunkcyjny
• MN05013005Z-EN
EASY204-DP
• MN05013008Z-EN
EASY221-CO
• MN05013007Z-EN
EASY222-DN
1-70
Zdalny wyświetlacz o stopniu ochrony IP65
+ L.1 L L.1
– N
11
>1A >1A
+ 24 V 0 V L N
115/230 V easy800
50/60 Hz
easy700
MFD-CP4-800-CAB5 ≦5m
DEL
ALT
ESC
OK
MFD...CP4...
easy500
DEL
ALT
MFD-80... ESC
OK
MFD-CP4-500-CAB5
≦5m
Na „zdalnym wyświetlaczu” MFD-80…

pokazywany jest ekran z przekaźnika easy.
Z poziomu MFD-80B można także sterować
przekaźnikami easy.
Do pracy wyświetlacza nie jest konieczny
żaden dodatkowy software ani żadne do-
datkowe programowanie.
Kabel łączeniowy MFD-CP4-…-CAB5 mo-
że być skrócony.
1-71
Połączenia komunikacyjne easy
easy500 easy700
11 EASY-PC-CAB
DEL DEL
ALT ALT
EASY-USB-CAB
ESC ESC
① EASY-SOFT-BASIC
OK OK
② EASY-SOFT-PRO
①②③ ③ OPC
MFD-CP4-500-CAB5
EASY209-SE XT-CAT5-X...
MFD-CP4-800-CAB5
②③
easy800 MFD...CP8/CP10...
EASY800-USB-CAB
EASY800-PC-CAB
EASY800-MO-CAB
1-72
Podłączenie modułu Ethernet Podłączenie Ethernet
EASY209-SE
1 TX+
a 2 TX– 11
2 3 RX+
4
5
g b 1
6 RX–
7
8
c
d
Podłączenie COM
f
e
3 2
1
a Podłączenie Ethernet (gniazdo RJ45) 1
2
b Diody statusowe LED 3
4
c Podłączenie COM, zaciski sprężynowe 5
5-pin.
d Przycisk Reset
e Napięcie zasilania 24 V DC
1 wciśnij – 2 wetknij – 3 wyjmij
f Tabliczka znamionowa aparatu
1 = szary
g Obejma spinająca
2 = brązowy
Podłączenie 24 V 3 = żółty
+24 V
4 = biały
5 = zielony
0V
>1A
+24 V 0 V
1-73
Połączenie COM-LINK
MFD-80… MFD…CP8/CP10… easy800 MFD…CP8/CP10…
MFD..T../R.. MFD..T../R..
11
POW-Side
COM-LINK jest połączeniem typu „punkt do Uczestnikiem zdalnym może być easy800
punktu” za pomocą interfejsu szeregowe- albo MFD…CP8/CP10… Uczestnik zdalny
go. Poprzez taki interfejs odczytywany jest odpowiada na żądania uczestnika aktyw-
status wejść i wyjść, jak również zapisywa- nego. Uczestnik zdalny nie rozpoznaje czy
ne i odczytywane są zakresy znaczników. inicjatorem komunikacji jest COM-LINK,
Możliwe jest odczytywanie lub zapisywa- czy komputer PC z EASY-SOFT-PRO – od-
nie dwudziestu podwójnych słów DW. Od- powiada analogicznie.
czyt i zapis można dowolnie wybierać. Da- Uczestnicy COM-LINK mogą być rozbudo-
ne te można wykorzystać do zadawania wani lokalnie lub w sposób rozproszony za
wartości lub funkcji wyświetlacza. Uczest- pomocą modułów rozszerzenia easy.
nicy COM-LINK różnią się swoimi zadania-
Uczestnik oddalony może być również sta-
mi. Aktywnym uczestnikiem jest zawsze
cją w sieci EASY-NET.
MFD...CP8/CP10..., steruje on całym inter-
fejsem.
1-74
Podłączenie i praca easy800 z drukarką o protokole szeregowym
Dane mogą być wysyłane bezpośrednio ze
złącza szeregowego umieszczonego na
froncie aparatu do drukarki. Służą do tego
11
celu moduły SP (SP = szeregowy protokoł).
Więcej informacji na ten temat znajduje się
w pomocy programu EASY-SOFT PRO.
easy800 Drukarka
z protokołem
szeregowym
EASY800-MO-CAB
Przypisanie pinów EASY800-MO-CAB:
2 biały TxD
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
3 brązowy RxD
6 7 8 9 6 7 8 9
5 zielony GND
Informacje o EASY800-MO-CAB, można znaleźć również w ulotce montażowej

IL05013021Z.
1-75
Podłączenie i sterowanie modem z easy lub MFD
easy700 easy800
11 easy500
MFD...CP8...
DEL
ALT
DEL ESC
ALT OK
ESC
OK
EASY800-PC-CAB
EASY-PC-CAB EASY800-MO-CAB
Modem 1 Modem 2
PC Fax e-mail SMS Pager OPC
Informacje o EASY800-MO-CAB, można

znaleźć również w ulotce montażowej
IL05013021Z.
1-76
Programowanie , MFD-Titan
Programowanie zamiast okablowania
Schematy obwodów prądowych tworzą
podstawę wszystkich układów elektro-
technicznych. W praktyce oznacza to połą- S1 K1 S4 S6 11
czenie ze sobą przewodami aparatury
łączeniowej. Z przekaźnikiem programo- S5
walnym easy jest to jeszcze łatwiejsze,
gdyż odbywa się przez naciśnięcia przyci- K3 K3
sków lub za pomocą wygodnego programu
easySoft na PC. Proste, wielojęzyczne me-
nu ułatwia wprowadzanie. Oszczędza to K1 K2 K3
czas i koszty. easy i MFD-Titan to profesjo-
nalne aparaty na rynku światowym.
Styki, cewki, bloki funkcyjne, operandy

Operand Opis easy500, easy800 MFD(-AC)-CP8…
easy700 MFD(-AC)-CP10…
I Wejście cyfr. aparatu podst. x x x
nI Wejście cyfr. aparatu podst. – easyNet – x x
IA Wejście analogowe x x x
R Wejście cyfr. modułu rozszerzeń1) x x x
nR Wejście cyfr. rozszerzenia – easyNet – x x
Q Wyjście cyfr. aparatu podst. x x x
nQ Wyjście cyfr. aparatu podst. – easyNet – x x
QA Wyjście analogowe – × x
S Wyjście cyfr. modułu rozszerzeń1) x x x
nS Wyjście cyfr. rozszerzenia – easyNet – x x
ID Sygnalizacja stanu – x x
ID 1 Sygnalizacja stanu COM-Link – – x
LE Wyjście cyfr. podśw. wyświetlacza + – – x
diody LED na płycie czołowej
M Znacznik x x x
1M Znacznik COM-Link – – x
MB Znacznik typu bajt – x x
MD Znacznik typu podwójne słowo – x x
MW Znacznik typu słowo – x x
1MB/1MW Znacznik-operand COM-Link – – x
/1MD
N Znacznik x – –
P Przycisk P x x x
1-77
Operand Opis easy500, easy800 MFD(-AC)-CP8…
easy700 MFD(-AC)-CP10…
: Skok x x x
11 nRN Wejście cyfr. przez easyNet – x x
nSN Wyjście cyfr. przez easyNet – x x
A Komparator wielkości analogowych x x x
AR Arytmetyka – x x
BC Moduł porównania bloków danych – x x
BT Moduł przesyłania bloków danych – x x
BV Moduł funkcji logicznych – x x
C Licznik × x x
Licznik częstotliwości x 2) x x
CF
CH Szybki licznik x2) x x
CI Licznik przyrostowy – x x
CP Komparator – x x
D Wyświetlacz tekstowy x x –
DB Blok danych – x x
DC Regulator PID – x x
FT Filtr wygładzający sygnały PT1 – x x
GT Odczyt wartości z sieci easyNet – x x
Ö H/HW Zegar/przekaźnik czasowy tygodniowy x x x
Y/HY Roczny zegar sterujący x x x
JC Skok warunkowy – x x
LB Znacznik skoku – x x
LS Skalowanie wartości – x x
Z/MR Centralne kasowanie x x x
MX Multiplexer danych – x –
NC Moduł konwersji liczb – x x
O/OT Licznik czasu pracy x x x
PO Generator impulsu – x –
PW Modulator szerokości impulsów – x x
SC Synchronizacja zegara przez sieć – x x
ST Zadany czas cyklu – x x
SP Protokół szeregowy – x –
SR Rejestr przesuwny – x x
T Przekaźnik czasowy x x x
TB Funkcje tabelaryczne – x x
VC Ograniczenie wartości – x x
1) W easy700, easy800 i MFD…CP8/10… n = numer stacji w sieci easy NET 1…8
2) W easy500 i easy700 parametryzowane
w parametrach licznika jako rodzaj pracy.
1-78
Funkcje cewek
Zachowanie łączeniowe cewek przekaźni- Niepołączone wyjścia Q i S można również
ka jest ustalane poprzez jedną z wybieral-
nych funkcji cewek. Poszczególne cewki
używać jako znaczniki M i N.
11
należy stosować tylko raz w programie.
Symbol elektryczny Symbol w easy Funkcja cewki Przykład
Ä Zwykła cewka ÄQ1, ÄD2,

ÄS4, Ä:1,
ÄM7
Å Zwykła cewka ÅQ1, ÅD2,

zanegowana ÅS4
è Impuls o długości cyklu èQ3, èM4,

przy opadającym èD8, èS7
zboczu
È Impuls o długości cyklu ÈQ4, ÈM5,

przy narastającym ÈD7, ÈS3
zboczu
ä Cewka bistabilna äQ3, äM4,

äD8, äS7
S Set/zatrzask SQ8, SM2,

(ustawienie) SD3, SS4
R Reset (kasowanie) RQ4, RM5,

RD7, RS3
1-79
Parametryzacja przekaźnika czasowego
Parametry Funkcja
11
X Opóźnione zadziałanie
?X Opóźnione zadziałanie z losowym czasem zadziałania
â Opóźnione odpadanie
?â Opóźnione odpadanie z losowym czasem
Xâ Opóźnione zadziałanie i odpadanie
?Xâ Opóźnione zadziałania i odpadanie z losowym czasem
ü Generowanie impulsów
Ü Miganie
Możliwe funkcje cewek:

• Wyzwalanie = TT..
• Kasowanie = RT..
• Stop = HT..
Przykład na podstawie EASY512-… T1 Numer przekaźnika

Na podstawie programu można ustawić
I1 Wartość czasu T1
następujące parametry:
I2 Wartość czasu T2
# Stan załączenia wyjścia:
• funkcję przekaźnika,
# Styk N/O otwarty

• zakres czasowy,
• wyświetlenie parametrów,
• wartość czasu T1, â Styk N/C zamknięty
• wartość czasu T2. ü Funkcja przekaźnika
S Zakres czasowy
T1 ü S + + Wyświetlenie parametru
30 000 jako wartość stała, np. 30 s
I1 30,000
I7 Zmienna, np. wartość analogowa I7
I2 I7
#
T:00.00 czas aktualnie zliczony
T:00.00
1-80
Parametry Jednostka czasu i czas zadany Rozdzielczość
S 00.00 Sekundy: 0,000 to 99,999 easy500, easy700 10 ms

easy800, MFD…CP8/CP10… 5 ms 11
M:S 00:00 Minuty: Sekundy 00:00 to 99:59 1s
H:M 00:00 Godziny: Minuty 00:00 to 99:59 1 min
Parametry Wyświetlenie w pozycji menu „Parametr”
+ wywołanie możliwe
- wywołanie zablokowane
Podstawy programowania
Schemat sterownia wprowadzany jest do Negacja
easy w języku drabinkowym. Niniejszy roz- Negacja oznacza, że styk przy wzbudzaniu
dział zawiera kilka podstawowych ukła- nie zamyka się, lecz otwiera (funkcja NOT).
dów, które powinny posłużyć jako przykła- Wprowadzając
I1-------ÄQ1
dy do opracowania swoich własnych przykładowy
programów. schemat do pro-
Wartości w tabelach prawdy mają dla sty- gramu easy przy-
ków następujące znaczenie: ciskiem ALT
0 = styk zwierny (NO) otwarty, można zmieniać
styk rozwierny (NC) zamknięty styk zwierny
1 = styk zwierny (NO) zamknięty, (NO) na rozwierny (NC).
styk rozwierny (NC) otwarty Tabela prawdy
Dla cewek przekaźników Qx
I1 Q1
0 = cewka niewzbudzona
1 = cewka wzbudzona 1 0
Uwaga
0 1
Przedstawione przykłady odnoszą się do
easy500 i easy700. W przypadku easy800
i MFD...CP8/CP10... dostępne są cztery sty-
ki i jedna cewka w jednej linii programo-
wej.
1-81
Połączenie szeregowe Połączenie równoległe
Q1 jest stero- Q1 jest sterowa-
wany przez sze- ny przez równo-
11 regowe połą-
I1-I2-I3-ÄQ1
ległe połączenie
I1u------ÄQ1
czenie trzech I1-I2-I3-ÄQ2 kilku styków I2s

styków zwier- zwiernych NO I3k
nych NO (funk- (funkcja OR).
cja AND).
Q2 jest sterowany przez szeregowe połą- Q2 jest sterowa-
czenie trzech styków rozwiernych NC ny przez równo- I1u------ÄQ2
(funkcja NAND). ległe połączenie
kilku styków roz- I2s
W jednej linii schematu dla easy500
i easy700 można umieścić do trzech sty- wiernych NC I3k
ków zwiernych NO lub rozwiernych NC. (funkcja NOR).
Gdy trzeba połączyć więcej styków w sze-
reg, należy skorzystać ze znaczników M.
Tabela prawdy Tabela prawdy
I1 I2 I3 Q1 Q2 I1 I2 I3 Q1 Q2
0 0 0 0 1 0 0 0 0 1
1 0 0 0 0 1 0 0 1 1
0 1 0 0 0 0 1 0 1 1
1 1 0 0 0 1 1 0 1 1
0 0 1 0 0 0 0 1 1 1
1 0 1 0 0 1 0 1 1 1
0 1 1 0 0 0 1 1 1 1
1 1 1 1 0 1 1 1 1 0
1-82
Przełącznik dwukanałowy Tabela prawdy
Przełącznik dwu- I1 I2 Styk Q1 Cewka Q1
kanałowy jest re-
alizowany w pro-
I1-I2u---ÄQ1
0 0 0 0 11
gramie przez I1-I2k
równoległy układ 1 0 0 0
dwóch szerego- 0 1 0 0
wo połączonych
styków (funkcja XOR). 1 1 0 1
Nazwa XOR pochodzi od określenia exclu- 1 0 1 0
sive OR. Cewka jest wysterowana tylko 0 1 1 1
wtedy, gdy włączony jest tylko jeden styk.
1 1 1 1
Tabela prawdy
I1 I2 Q1 Samopodtrzymanie jest stosowane do ste-
rowania włączeniem i wyłączeniem ma-
0 0 0 szyn. Maszyna jest włączana przez styk
zwierny NO S1 dołączony do wejścia i wy-
1 0 1
łączana przez styk rozwierny NC S2. S2 ot-
0 1 1 wiera połączenie dla napięcia sterującego,
aby wyłączyć maszynę. Dzięki temu także
1 1 0
zerwanie przewodu spowoduje wyłączenie
Samopodtrzymanie maszyny. I2 ma stan aktywny gdy przycisk
Kombinacja ponie jest wciśnięty.
S1 styk zwierny na I1
łączeń szerego- S2 styk rozwierny na I2 Samopod- S1 styk zwierny NO na I1
wych i równole- trzymanie S2 styk rozwierny NC na I2
głych realizuje I1uI2----ÄQ1 z kontrolą
funkcję samopo- ciągłości I1-------SQ1
I2-------RQ1
dtrzymania. Q1k przewodów
Samopodtrzyma- można tak-
nie powoduje że alterna-
styk Q1, połączo- tywnie zrea-
ny równolegle z I1. Gdy I1 zostanie za- lizować
mknięty i otwarty, styk Q1 przejmuje zasila- z wykorzystaniem funkcji sterowania cew-
nie cewki tak długo, aż zostanie otwarty I2. kami „set” (ustawianie) i „reset” (kasowa-
nie).
1-83
Jeśli I1 zostanie włączone, zatrzaskuje się Przekaźnik czasowy z opóźnionym
cewka Q1. I2 neguje sygnał ze styku roz- zadziałaniem
wiernego S2 i przełącza wyłączając maszy- Opóźnienie za- S1 styk zwierny na I1
11 nę dopiero wtedy, gdy S2 będzie naciśnięty działania można
lub gdy wystąpi przerwa w przewodzie. wykorzystać do I1-------TT1
Należy zachować kolejność umieszczenia eliminacji krót-
T1-------ÄM1
obu cewek w programie przekaźnika easy: kich impulsów
najpierw cewka S, potem cewka R. Przy lub do urucha-
uruchamianiu I2 maszyna zostanie wyłą- miania innego
czona także wtedy, gdy I1 jest nadal załą- procesu po włą-
czony. czeniu maszyny.
Łącznik bistabilny Zestyk trwały

Łącznik bistabil- S1 styk zwierny na I1 Aby cewkę prze-
ny jest często kaźnika zasilić na
---------ÄQ1
stosowany do stałe, należy wy-
I1-------äQ1
sterowania konać połącze-
oświetleniem, nie od lewej stro-
jak np. do ny do cewki
oświetlenia klat- poprzez wszyst-
ki schodowej. kie pola styków.
Tabela prawdy Tabela prawdy

I1 Status Q1 Q1 --- Q1
0 0 0 1 1
1 0 1
0 1 1
1 1 0
1-84
Oprzewodowanie styków i przekaźnika
Schemat klasyczny Oprzewodowanie z przekaźnikiem easy
11
S1 S1 S2
K1
K1
S2
K1 P1
P1
Rozruch gwiazda/trójkąt
Za pomocą easy można zrealizować dwa zwłoki pomiędzy wyłączeniem stycznika
układy rozruchu gwiazda-trójkąt. Zaletą gwiazdy i załączeniem stycznika trójkąta,
easy jest to, że czas przełączenia pomiędzy można dowolnie ustawiać.
stycznikami gwiazdy i trójkąta, jak i czas
S1
S2 Q11
Q12 Q11 K1
Q13 Q12
K1 Q11 Q12 Q13

N
1-85
.
L
N
11 S1
S2 Q11
K1
L N I1
Q1 Q2
1 2 1 2
Q11 Q12 Q13

N
Działanie programu easy T2: Czas zwłoki między wyłączeniem

Start/Stop układu gwiazdy i załączeniem trójkąta (30, 40,
przy pomocy ze- I1u------TT1 50, 60 ms)
wnętrznych przy-
cisków S1 i S2. dT1----ÄQ1 Jeśli easy posiada zegar sterujący, można
Stycznik siecio- dT1----TT2 go także wykorzystać do sterowania rozru-
wy uruchamia chem gwiazda-trójkąt. W tym przypadku
w easy przekaź- hT2----ÄQ2 stycznik sieciowy także powinien być załą-
nik czasowy. czany przez easy.
I1: Włączony stycznik sieciowy
Q1: Załączenie stycznika gwiazdy
Q2: Załączenie stycznika trójkąta
T1: Czas przełączania gwiazda-trójkąt
(od 10 do 30 s)
1-86
Oświetlenie klatki schodowej
Do tradycyjnego układu w rozdzielnicy po- easy wymaga jedynie czterech jednostek
trzeba miejsca na minimum pięć jednostek,
tzn. łącznik bistabilny, dwa przekaźniki cza-
miejsca. Dołączając pięć przewodów i pro-
gramując easy uzyskujemy w pełni funk-
11
sowe i dwa przekaźniki pomocnicze. cjonalne sterowanie oświetleniem klatki
schodowej.
S1
S2
E1
E2
S3
E3
L
N
K3 K1 Q12 Q12
Q11
K3 K2
K1 K2 K3 Q11 Q12
5s 6 min
Uwaga
Jeden przekaźnik easy może sterować jed-
nocześnie czteroma obwodami oświetle-
nia schodów.
1-87
S1
11 S2
E1
E2
S3
E3
L
N
K1
L N I1
Q1
1 2
Krótkie naciśnięcie przycisku Włączenie lub wyłączenie światła, wyłączenie trybu

świecenia ciągłego.
Światło wyłącza się po 6 mi- Automatyczne wyłączenie. W trybie ciągłym ta
nutach funkcja jest nieaktywna.
Przycisk wciśnięty na dłużej Aktywowanie trybu świecenia ciągłego.
niż 5 s
1-88
Schemat programu easy dla opisywanej Znaczenie zastosowanych styków
funkcji wygląda następująco: i przekaźników:
I1: Przycisk ZAŁ/WYŁ
I1-------TT2
Q1: Przekaźnik wyjściowy do światła 11
ZAŁ/WYŁ
T2-------SM1 M1: Znacznik, blokujący funkcję „automa-
I1u------äQ1 tycznego wyłączania po 6 min.“ Funk-
cja dla światła ciągłego.
T3k
T1: Impuls o czasie cyklu do włącze-
Q1-M1----TT3 nia/wyłączenia przekaźnika Q1, (ü, im-
Q1-------RM1
pulsowy o wartości 00,00 s)
T2: Kontrola czasu naciskania przycisku.
Jeżeli był naciskany dłużej niż 5 s.,
oświetlenie załącza się na stałe. ( X,
Rozszerzony program easy: po czterech opóźnione zadziałanie, wartość 5 s)
godzinach światło ciągłe jest wyłączane. T3: Wyłączenie światła po 6 minutach ( X,
opóźnione zadziałanie, wartość
I1------uTT1
6:00 min.)
T4: Wyłączenie po 4 godzinach światła
hTT2 ciągłego. ( X, opóźnione zadziałanie,
T2-------SM1 wartość 4:00 h)
T1u------äQ1
T3s
T4k
Q1uM1----TT3
h------TT4
Q1-------RM1
1-89
4-krotny rejestr przesuwny
Aby zapamiętać informację – np. dobry/zły Funkcje
11 element – w celu rozdzielenia ich po
dwóch, trzech lub czterech krokach trans-
Takt Wartość Komórka pamięci
portu, można zastosować rejestr przesuw- 1 2 3 4

ny.
Dla rejestru przesuwnego potrzebny jest 1 1 1 0 0 0
impuls (takt) przesuwający i wartość wej- 2 0 0 1 0 0
ściowa (0 lub 1), która ma być przesuwana.
Poprzez wejście kasujące rejestru prze- 3 0 0 0 1 0
suwnego można skasować niepotrzebne 4 1 1 0 0 1
już dane. Przez rejestr przesuwny wartości
przechodzą w kolejności wchodzenia: 5 0 0 1 0 0
1., 2., 3., 4. komórka pamięci. Reset = 1 0 0 0 0
Schemat blokowy 4-krotnego rejestru Wartości 0 przypisana jest informacja: zły
przesuwnego
element. Jeżeli rejestr przesuwny zostanie
a b c przypadkowo skasowany, żadne złe części
d nie będą dalej przepuszczone.
I1: Impuls przesuwający (TAKT)
1 2 3 4 I2: Informacja (dobry/zły) do przesuwania
(WARTOŚĆ)
I3: Kasowanie zawartości rejestru prze-
suwnego (RESET)
a Takt M1: Pierwsza komórka pamięci
b Wartość M2: Druga komórka pamięci
c RESET M3: Trzecia komórka pamięci
d Komórki pamięci M4: Czwarta komórka pamięci
M7: Znacznik impulsu cyklu
M8: Impuls cyklu przesuwającego
1-90
Generowanie impulsu przesuwającego

I1uM7----ÄM8
h------ÄM7
11
Ustawienie 4. komórki pamięci na 1
M8uM3----SM4
dM3----RM4
Skasowanie 4. komórki pamięci (0)
dM2----SM3
dM2----RM3
dM1----SM2
dM1----RM2
dI2----SM1
hI2----RM1
Kasowanie wszystkich komórek
I3------uRM1
dRM2
dRM3
hRM4
1-91
Wyświetlanie tekstów i bieżących wartości, wyświetlanie i edycja wartości zadanych
Przekaźniki easy500 i easy700 mogą wy- Przykład wyświetlacza tekstowego:
11 świetlić 16 dowolnych tekstów, a easy800 –
32 teksty. W tekstach tych mogą znajdo-
wać się wartości bieżące takich przekaźni- SWITCHING;
ków funkcyjnych jak przekaźnik czasowy, CONTROL;
licznik, licznik czasu pracy, komparator DISPLAY;
wielkości analogowych, data, czas lub ska- ALL EASY!
lowane wartości analogowe. Wartości za-
dane przekaźników czasowych, liczników,
liczników czasu pracy, komparatorów
wielkości analogowych mogą być zmienia-
ne podczas wyświetlania tekstów.
Wyświetlacz tekstowy pokazuje następu-

jące parametry:
Linia 1, 12 znaków
RUNTIME M:S
T1 :012:46 Linia 2, 12 znaków, wartość zadana lub bieżąca
C1 :0355 ST Linia 3, 12 znaków, wartość zadana lub bieżąca
PRODUCED Linia 4, 12 znaków
Liczba edytowanych wartości zadanych: D1 jest definiowany jako tekst alarmowy

• easy500 i easy700, dwie wartości i dlatego ma pierwszeństwo nad resztą wy-
• easy800, cztery wartości świetlaczy tekstowych
Moduł tekstowy D (D = wyświetlacz, wy- D2 do D16/D32 są wyświetlane podczas ak-
świetlanie tekstu) działa w schemacie pro- tywacji. Jeśli aktywnych jest więcej
gramu tak jak normalny znacznik M. Jeżeli wskaźników, to będą one po sobie kolejno,
znacznikowi zostanie przypisany tekst, to co 4 sekundy zmieniane. Jeżeli wprowa-
przy stanie cewki 1 zostanie on pokazany dzana jest wartość zadana, to pozostaje
na wyświetlaczu easy. Warunkiem jest tyl- ona na wyświetlaczu, aż do momentu za-
ko, żeby easy był w trybie pracy RUN, a na twierdzenia.
wyświetlaczu było aktywne okno statuso-
we.
1-92
Wizualizacja za pomocą MFD-Titan
Wizualizacja na MFD-Titan odbywa się za • Przyciski
pomocą masek, które przedstawiane są na
wyświetlaczu.
– przycisk przełączny
– pole przycisku
11
Przykład maski: • Elementy tekstowe
– Tekst statyczny
– Komunikaty tekstowe
– Maskowane menu
S1 S2
– Przewijający się napis
S3
– Zmieniający się tekst
• Wyświetlacze wartości
– Wyświetlenie daty i czasu
M
3h – Wartość liczbowa
– Działania przekaźnika czasowego
• Zadajniki wartości
Na maski można wprowadzać następujące
– Zadawanie wartości
elementy:
– Ustawianie wartości dla przekaźników
• Elementy graficzne czasowych
– Wyświetlanie wartości cyfrowej – Ustawianie daty i czasu
– Bitmapa – Ustawianie zegara tygodniowego
– Bargraf – Ustawianie zegara rocznego
– Bitmapa sygnalizacyjna
1-93
HMI-PLC – wizualizacja i sterowanie
Przegląd systemu
1
11 2
1 3
180
4
4 11
5
180
10
5
6 8
1-94
1 XV100 HMI/PLC z dotykowym wyświet-
laczem: możliwość tworzenia grafiki na
całej matrycy panelu 3,5”, 5,7” lub 7”
panoramiczny ekran 11
2 Karta pamięci SD
3 Certyfikat licencyjny XV:
Rozwinięcie funkcjonalności panelu
przez dopisanie punktów licencyjnych
laczem: możliwość tworzenia grafiki na
całej matrycy panelu 5,7”
5 Karta pamięci CompactFlash
laczem: przekątna ekranu 5,7”, 8,4”,
10,4”, 12,1”, 15” z matrycą rezystancyj-
ną lub na podczerwień
7 Certyfikat licencyjny XV:
Rozwinięcie funkcjonalności panelu
przez dopisanie punktów licencyjnych
8 Licencja aktualizacji sytemu operacyj-
nego
9 Moduł komunikacyjny dla XV400
10 Zestaw montażowy
11 Oprogramowanie
1-95
Informacje ogólne
Panele dotykowe działające na podczer-
11 wień wykorzystują siatkę promieni świet-
lnych w zakresie podczerwieni.
Każdy nadajnik ma przypisany odbiornik po
drugiej stronie. Wiązki światła są umiesz-
czone lekko ponad przednim panelem,
dzięki czemu sam ekran chroniony jest
przez szkło hartowane. Jednoczesne
przerwanie kilku kanałów podczerwieni
w osiach X i Y jest wykorzystywane do wy-
znaczenia miejsca dotknięcia panelu,
Niezależnie czy w maszynie, systemie bu- w celu wywołania odpowiedniej funkcji łą-
dynkowym, czy w pojedynczej aplikacji, czeniowej.
urządzenia HMI (Human Machine Interfa-
ce) lub HMI-PLC (HMI z funkcją sterownika
PLC) upraszczają pracę i redukują nakład
pracy operatora.
Panele dotykowe umożliwiają przejrzyste,
wygodne poruszanie się w obszarze menu
w dowolnym wymaganym języku oraz po-
zwalają producentom sprzedawać maszy-
ny na całym świecie bez dodatkowych
urządzeń i oprogramowania.
Najczęściej stosowane są panele dotyko-
we z matrycą rezystancyjną lub matrycą
działającą na podczerwień. Eaton oferuje
urządzenia w obydwu technologiach.
W panelach z matrycą rezystancyjną, folia
przewodząca jest naciągnięta na przewo-
dzącą powierzchnie ekranu. Folia ta jest
oddzielona od ekranu za pomocą kilku pod-
kładek izolacyjnych. Gdy tylko zostanie nie-
znacznie naciśnięta, folia dotyka po-
wierzchni ekranu w tym punkcie i płynie
prąd. Różne wartości prądu lub rezystancji
wynikają z dzielnika napięcia, zgodnie
z miejscem kontaktu folii z ekranem.
1-96
Technologia dotykowa Podczerwień Rezystancja
Przepuszczalność światła 100% 70–85%

Obsługiwany za pomocą Palce, rękawice Palce, rękawice,
11
rysiki
Wywoływanie funkcji Bez naciskania Nieznaczny nacisk
(przerwanie wiązek świat-
ła na powierzchni matrycy)
Ekran Szkło Folia z tworzywa
sztucznego
Przedni panel Wgłębiony – miejsce na Całkowicie płaski
ramkę podczerwieni
Wrażliwość na zarysowania Brak Wrażliwy
Odporność na środki czysz- Wysoka Średnia
czące i chemikalia
Stosowanie w miejscach wil- Tak Tak
gotnych
W aplikacjach automatyki stosowane są

wyświetlacze o rozmiarach od 3,5” do 19”.
Eaton oferuje urządzenia w wersjach
z obudowami z tworzywa sztucznego
i z metalu. Panel przedni urządzeń w meta-
lowych obudowach dostępny jest zarówno
w wersji z aluminium jak i ze stali nierdzew-
nej.
1-97
Projektowanie
11
②
③ ⑧ Widok od tyłu panelu se-
⑦ rii XV102 z rezystancyjną
⑥ matrycą o przekątnej 7”,
④ w obudowie z tworzywa.
⑤
a Gniazdo karty pamięci SD ② USB device
b USB device, strona 1-98 Port USB device zgodny z USB 2.0.
c USB host, strona 1-98
d Port Ethernet, strona 1-99
e Zasilanie POW i AUX 24 V DC (dla sieci
SmartWire-DT, strona 1-99)
f Interfejs SmartWire-DT (zależnie od • Przewód
typu urządzenia) strona 1-100 – Należy używać wyłącznie standardo-
g Interfejsy komunikacyjne (zależne od wych przewodów USB z ekranem.
typu urządzenia): – Maksymalna długość przewodu: 5 m.
– RS232, strona 1-100 ③ USB host
– RS485, strona 1-101 Port USB device zgodny z USB 2.0.
– CAN, strona 1-102
– PROFIBUS-DP, strona 1-104
h Zasilanie panelu 24 V DC, strona 1-106
• Przewód
– Należy używać wyłącznie standardo-
wych przewodów USB z ekranem.
– Maksymalna długość przewodu: 5 m.
1-98
④ Port Ethernet Napięcie zasilania AUX:
LINK ACT Jeśli w topologii SW-DT występują styczni-
ki lub rozruszniki silnikowe, musi być do-
datkowo podane napięcie sterownicze 11
AUX dla cewek styczników.
LED Sygnał Znaczenie
ACT miganie Ethernet jest ak-

(żółty) tywny (przesył
danych) • Oprzewodowanie
Wtyczka WAGO, nr seryjny 734-104 jest do-
LINK On Wykryta i połą- starczana wraz z urządzeniem.
(zielony) czona aktywna
sieć
+24 VDC POW
0 V POW
+24 VDC AUX
• Przewód 0 V AUX
– Do pracy w sieci należy używać ekra-
nowanej skrętki (STP).
Przy połączeniu od urządzenia do urzą- Zasilanie Oznaczenie
dzenia: przewód krosowany.
Przy połączeniu do hub’a/switch’a: +24 V DC POW UPow +24 V DC
przewód prosty 1:1. 0 V POW UPow 0 V
– Maksymalna długość przewodu: 100 m.
Interfejs Ethernet zgodny +24 V DC AUX UAux +24 V DC
z EIA/TIA 568 TSB-36. 0 V AUX UAux 0 V
⑤ Zasilanie POW i AUX 24 V DC (dla
urządzeń slave SmartWire-DT)
Należy przestrzegać następujących zasad
Zaciski POW/AUX nie są galwanicznie izo-
przy przygotowywaniu przewodów do
lowane. Dla sieci SmartWire-DT wymaga-
wtyczki:
ne są następujące zasilania:
Napięcie zasilania POW: Rodzaj zacisku: Zaciski spręży-
Napięcie zasilania elektroniki urządzeń nowe
slave SW-DT (15 V DC) jest generowane
Przewód łączenio- 0,2–1,5 mm2
z napięcia zasilania 24 V DC podanego na
wy, drut: (AWG24-16)
zaciski POW.
Odizolowanie koń- 6–7 mm
cówki:
1-99
Dla zasilania UAUX wymagane jest ze-
Pin Sygnał Oznaczenie
wnętrzne zabezpieczenie w postaci minia-
turowego wyłącznika na 24 V DC.
11 ⑥ Interfejs SmartWire-DT (zależnie od 1 DCD Sygnał wykrycia noś-
typu urządzenia) nej
Interfejs SW-DT nie jest izolowany galwa-
2 RxD Odbiór danych
nicznie.
3 TxD Transmisja danych
87654321
4 DTR Gotowość terminala
5 GND Masa
• Przewody 6 DSR Gotowość „modemu”

Do łączenia sieci SmartWire-DT należy 7 RTS Żądanie wysyłania
używać tylko następujących przewodów:
8 CTS Gotowość wysyłania
– SWD-4-100LF8-24 z wtyczkami płaski-
mi SWD-4-8MF2 lub 9 RI Wskaźnik dzwonka
– SWD-4-(3/5/10)F8-24-25
(gotowe przewody z zaciśniętymi
wtyczkami płaskimi) • Przewody:
– Należy stosować przewody ekranowa-
Szczegółowy opis montażu płaskich wty-
ne
czek SWD-4-8MF2 znajduje się w podręcz-
– Maksymalna prędkość zależy od dłu-
niku MN05006002Z-EN.
gości przewodu:
Konfiguracja projektowana (konfiguracja
SmartWire-DT w programie Długość kabla Prędkość maks.
XSoft-CoDeSys-2) została opisana w pod-
ręczniku MN04802091Z-EN.
2,5 m 115200 bit/s
⑦ RS232
Port RS232 nie jest izolowany galwanicz- 5m 57600 bit/s
nie. Urządzenie może ulec uszkodzeniu
10 m 38400 bit/s
z powodu zwiększonej różnicy potencja-
łów. Dlatego należy połączyć zaciski GND 15 m 19200 bit/s
wszystkich stacji.
30 m 9600 bit/s
1 2 3 4 5
6 7 8 9
1-100
⑦ RS485 Parametry przewodów
Port RS485 nie jest izolowany galwanicz-
nie. Urządzenie może ulec uszkodzeniu maks. dług. przewodu 1200 m
z powodu zwiększonej różnicy potencja-
Możliwe prędkości 9600 bit/s
11
łów. Dlatego należy połączyć zaciski GND
wszystkich stacji. 19200 bit/s
38400 bit/s
57600 bit/s
1 2 3 4 5 115200 bit/s
6 7 8 9
Podczas przygotowywania połączeń

upewnij się, że ekran przewodu ma niską
impedancję połączenia z obudową wtyczki.
• RS485 – topologia
1 – nie połączono – W segmencie magistrali można połą-
czyć do 32 urządzeń slave.
2 – nie połączono
– Za pomocą wzmacniaczy można połą-
3 B Linia B czyć ze sobą kilka segmentów
(wzmacniacze dwukierunkowe). Wię-
cej informacji na temat wzmacniaczy
5 GND Masa można znaleźć w dokumentacji od pro-
ducenta.
– Zastosowanie wzmacniaczy umożliwia
7 A Linia A zwiększenie maksymalnej długości
kabla. Więcej informacji na temat
wzmacniaczy można znaleźć w doku-
9 – nie połączono mentacji od producenta.
Nie wolno podłączać pinów 1, 2, 4, 6, 8, 9. – Segment magistrali musi być wyposa-
żony w rezystory terminujące (120 Ω)
z obu stron przewodu. Terminatory te
• Przewody muszą być podłączone we wtyczce
Należy używać dwużyłowej skrętki ekrano- bezpośrednio pomiędzy pinami 3 i 7.
wanej. – Segment magistrali musi być termino-
wany na obydwu końcach.
Parametry przewodów – Nie można podłączyć więcej niż dwa
terminatory na każdy segment magi-
Znamionowa 120 Ω strali.
impedancja – Praca bez prawidłowej terminacji ma-
gistrali może powodować błędy
Dopuszczalna 108-132 Ω
w przesyle danych.
impedancja
1-101
1 1 1 1
6 6 6 6
2 7A A
2 7A A
2 7A A
2 7
120 120
11
3 B B3 B B3 B B3
8 8 8 8
4 4 4 4
9 9 9 9
5 GND GND 5 GND GND 5 GND GND 5
⑦ CAN Zasilanie kontrolerów magistrali CAN jest

Port CAN nie jest izolowany galwanicznie. realizowane wewnętrznie.
Urządzenie może ulec uszkodzeniu z powo-
Zasilanie urządzeń zewnętrznych obwo-
du zwiększonej różnicy potencjałów. Dlate-
dów nie znajduje się w złączu CAN.
go należy połączyć zaciski GND wszystkich
stacji. • Przewody
Należy używać dwużyłowej skrętki ekrano-
wanej.
1 2 3 4 5
6 7 8 9
Parametry przewodów
Znamionowa impe- 120 Ω

Pin Sygnał Oznaczenie dancja przewodu
1 – nie połączono Dopuszczalna 108-132 Ω
impedancja
2 CAN-L Linia danych
(znaczący stan niski) Pojemność na jed- < 60 pF/m
nostkę długości
3 CAN- Masa CAN
GND Przekrój przewodu  0,25 mm2/100 m
Maks. długość
4 – nie połączono  0,34 mm2/250 m
przewodu
5 – nie połączono  0,75 mm2/500 m
6 GND Opcjonalna masa
CAN
7 CAN-H Linia danych (znaczą-
cy stan wysoki)
Piny 3 (CAN-GND) i 6 (GND) są we-
wnętrznie połączone.
Nie wolno podłączać pinów 1, 4, 5, 8, 9.
1-102
Maksymalna prędkość zależy od długości – Należy przestrzegać zaleceń organiza-
przewodu. cji CiA (CAN in Automation).
– Podczas przygotowywania połączeń
Długość Maksymalna upewnij się, że ekran przewodu ma nis- 11
przewodu prędkość ką impedancję połączenia z obudową
wtyczki.
• Topologia magistrali CAN
25 m 1000 kbit/s – W segmencie magistrali można połą-
50 m 800 kbit/s czyć do 32 urządzeń slave.
– Za pomocą wzmacniaczy można połą-
100 m 500 kbit/s czyć ze sobą kilka segmentów
250 m 250 kbit/s (wzmacniacze dwukierunkowe). Wię-
cej informacji na temat wzmacniaczy
500 m 125 kbit/s można znaleźć w dokumentacji od ich
500 m 100 kbit/s producenta.
– Segment magistrali musi być wyposa-
1000 m 50 kbit/s żony w rezystory terminujące (120 Ω)
2500 m 20 kbit/s z obu stron przewodu. Terminatory te
muszą być podłączone we wtyczce
5000 m 10 kbit/s bezpośrednio pomiędzy pinami 2 i 7.
– Segment magistrali musi być termino-
– Zaleca się stosowanie wzmacniaczy wany na obydwu końcach.
dla długości przewodów powyżej – Nie można podłączyć więcej niż dwa
1000 m. Wzmacniacze mogą być rów- terminatory na każdy segment magi-
nież używane do separacji galwanicz- strali.
nej. Więcej informacji na temat – Praca bez prawidłowej terminacji ma-
wzmacniaczy można znaleźć w doku- gistrali może powodować błędy
mentacji od ich producenta. w przesyle danych.
1 1 1 1
6 CAN-L 6 6 6
CAN-L
120 2 7 CAN-H 2 7 2 7 CAN-H
2 7 120
3 CAN-CND 3 3 CAN-CND 3
8 8 8 8
4 4 4 4
9 9 9 9
5 GND 5 5 5
1-103
⑦ PROFIBUS-DP • Przewody
Port PROFIBUS nie jest izolowany galwa- Należy używać dwużyłowej skrętki ekrano-
nicznie. Urządzenie może ulec uszkodzeniu wanej – przewód typu A (zgodnie ze stan-
11 z powodu zwiększonej różnicy potencja- dardem PROFIBUS EN 50170).
łów. Dlatego należy połączyć zaciski GND
wszystkich stacji. Parametry przewodów
5 4 3 2 1 Znamionowa impedan- 150 Ω

cja przewodu
9 8 7 6
Dopuszczalna 135–165 Ω
impedancja
Pojemność na jednost- < 30 pF/m
kę długości
1 – nie połączono Rezystancja pętli < 110 Ω/km
2 – nie połączono Przekrój przewodu  0,34 mm2
3 B EIA RS485 linia B (AWG22)
4 RTSAS Wyjście kontrolujące

Maksymalna prędkość zależy od długości
wzmacniacz
przewodu.
5 M5EXT Wyjście 0 V dla ze-
wnętrznej terminacji Długość Maksymalna
przewodu prędkość
6 P5EXT Wyjście 5 V dla ze-
wnętrznej terminacji
7 – nie połączono 200 m 1500 kbit/s
8 A EIA RS485 linia A 400 m 500 kbit/s
9 – nie połączono 1000 m 187,5 kbit/s
Nie wolno używać pinu 6 (5 V) do zasila- 1200 m  93,75 kbit/s

nia zewnętrznych urządzeń.
Podczas przygotowywania połączeń
upewnij się, że ekran przewodu ma niską
impedancję połączenia z obudową wtyczki.
1-104
• Topologia magistrali PROFIBUS – Dla segmentu magistrali należy zapew-
Należy używać dwużyłowej skrętki ekra- nić terminację na obydwu końcach
nowanej. przewodu. Terminacja jest bierna, ale
– W segmencie magistrali można połą- zasilana jest ze stacji PROFIBUS. Za- 11
czyć do 32 urządzeń slave. pewnia to określony sygnał spoczyn-
– Za pomocą wzmacniaczy można połą- kowy na magistrali, gdy żadna stacja
czyć ze sobą kilka segmentów nie nadaje. Terminacja magistrali jest
(wzmacniacze dwukierunkowe). Wię- przede wszystkim realizowana ze-
cej informacji na temat wzmacniaczy wnętrznie w obudowach wtyczek
można znaleźć w dokumentacji od ich zgodnie ze standardem PROFIBUS.
producenta.
Uwagi:
Uwagi:
Zastosowanie wzmacniaczy umożliwia – Segment magistrali musi być termino-
zwiększenie maksymalnej długości kabla. wany na obydwu końcach.
Więcej informacji na temat wzmacniaczy – Nie można podłączyć więcej niż dwa
można znaleźć w dokumentacji od ich pro- terminatory na każdy segment magi-
ducenta. strali.
– Przynajmniej jeden z dwóch terminato-
– Należy używać wyłącznie wtyczek de-
rów musi być zasilony ze stacji
dykowanych dla sieci PROFIBUS. Dzię-
PROFIBUS.
ki nim łączy się przewody magistrali
– Praca bez prawidłowej terminacji ma-
i zapewnia niską impedancję przyłą-
gistrali może powodować błędy
czenia ekranu oraz wpływa na poten-
w przesyle danych.
cjał odniesienia magistrali. Wtyczka
magistrali PROFIBUS posiada określo-
ną terminację przewodu, którą można
włączyć w razie potrzeby.
1 1 1 1
390 6 6 6 6 390
2 2 2 2 7
3 7 7 7
B B3 B B3 B B3 220
220 8A A 8A A 8A A 8
4 4 4 4
9 9 9 9
390 5 M5EXT M5EXT 5 M5EXT M5EXT 5 M5EXT M5EXT 5 390
(GND) (GND) (GND) (GND) (GND) (GND)
1-105
⑧ Zasilanie 24 V DC
Urządzenie posiada wewnętrzny bezpiecz- Połączenie Znaczenie
nik i zabezpieczenie przed zmianą polary-
11 zacji. Uziemienie robocze można podłączyć
+24 V DC Napięcie zasilania
jedynie z zaciskiem na panelu, nigdy z 0 V.
Obudowa jest wykonana z tworzywa i nie +24 V DC
może na niej pojawić się napięcie. Zasila- E Uziemienie robocze
nie urządzenia nie jest izolowane galwa- z zaciskiem panelu. Nie
nicznie. musi być podłączane.
Urządzenie wymaga napięcia zasilania
0V Napięcie zasilania 0 V
24 V DC z transformatora separacyjnego
AC/DC (SELV).
Należy przestrzegać następujących zasad
– SELV (safety extra low voltage); ob-
przy przygotowywaniu przewodów do
wód, w którym nie występuje niebez-
wtyczki:
pieczne napięcie nawet w przypadku
pojedynczej awarii.
Typ zacisku: Wtyczka z zaciskami
śrubowymi
Przekrój: min. 0,75 mm2 /
• Przewody maks. 2,5 mm2
Wtyczka Phoenix Contact (linka lub drut)
MSTB 2.5/3-ST-5.08, nr art. Phoenix min. AWG18 /
1757022 jest dostarczana razem z panelem. maks. AWG12
Długość odizo- 7 mm
lowania:
Maks. moment 0,6–0,8 Nm /
dokręcania 5–7 lb in
+24 VDC ⏚ 0V
1-106
Przygotowywanie przewodów do wtyczki SUB-D
Projektowanie przewodów magistralnych – Należy pozostawić 5–8 mm powłoki
jest niezbędnym czynnikiem do uzyskania
niezawodnej pracy i kompatybilności elek-
ekranu na końcu przewodu.
– Pozostała część powłoki ekranu musi
11
tromagnetycznej (EMC). być osłonięta przez koszulkę termokur-
czliwą lub gumową dławnicę.
Wymagania stawiane przewodom
d Zamontuj wtyczkę SUB-D na końcu
• Przewody muszą być ekranowane.
przewodu:
• Ekran przewodu musi składać się z ple-
– Odsłonięta część powłoki ekranu musi
cionki miedzianej.
być podłączona do obudowy wtyczki
• Ekran przewodu musi posiadać dużą po-
przy mocowaniu przewodu.
wierzchnię i niską impedancję połącze-
nia z obudową wtyczki. Można to osiąg-
nąć dzięki: A B C D E F
– Stosowanie metalowych lub powleka-
nych metalem obudów wtyczek z ta-
śmą chroniącą przed wyrwaniem.
– Taśma musi być mocowana do wtyczki
na śruby.
Łączenie ekranu przewodu
1 A Przewód z izolacją
30 mm
B Koszulka termokurczliwa lub gumowa
dławnica
2 C Blaszka mocująca
D Powłoka ekranu
E Wtyczka SUB-D
F Śruba mocująca UNC
3
5…8 mm
a Odizoluj koniec przewodu, tak aby

odkryć około 3 cm plecionki ekranu.
b Odegnij powłokę ekranu na izolację
przewodu.
c Załóż koszulkę termokurczliwą
o długości około 3 cm na odgiętej
powłoce ekranu lub zastosuj gumową
dławnicę.
1-107
Kompaktowe sterowniki PLC
Przegląd systemu
11 3
4
1 EC4P Kompaktowy sterownik PLC

2 MFD-80-B wyświetlacz/jedn. operac.
1 3 MFD-CP4-CO połącz. z siecią CANopen
1
4 MFD-CP4-800 – jednostka sprzęgająca
(zasilanie i komunikacja) wraz z prze-
wodem do EC4P
ES
C
5 EASY202-RE moduł wyjść przekaź.

L
6 EASY410... moduł wejść/wyjść cyfr.

DE
ALT
7 EASY6... moduł wejść/wyjść cyfrowych

ES
OK
C
8 EASY200-EASY moduł sprzęgający

9 EC4E-221-... rozszerzenie CANopen
9
7
8
6
9 7
1-108
Informacje ogólne
Sterowniki kompaktowe oferują w jednym Elastyczne opcje pracy w sieci:
urządzeniu wiele funkcji, które pokrywają
zapotrzebowanie na automatyzację dla
• Zdalne rozszerzanie przez CANopen lub
easyNet
11
małych i średnich aplikacji. • Lokalne rozszerzanie przez złącze
Ofertę Eaton w tym zakresie stanowi seria easyLink
EC4P (easyControl). Sterowniki te zapew- • Zdalne programowanie przez sieć
niają funkcjonalność PLC w obudowie • Podłączenie jednego lub kilku MFD-80-B
przekaźników programowalnych easy800. przez CANopen
Programowanie odbywa się w środowisku • Podłączenie MFD-80-B przez RS232
CoDeSys. • Instalowanie pamięci zewnętrznej do ar-
Sterowniki różnią się w zależności od ro- chiwizacji danych
dzaju i liczby wejść/wyjść. Ponadto, istnie-
ją wersje z wyświetlaczem lub bez oraz ze
złączem Ethernet lub bez. Ethernet pozwala
zdalnie programować przez sieć.
Wszystkie sterowniki EC4P wyposażone są CAN
w port CAN/easyNet.
12I/8O
Zdalne we/wy EC4E Wskaźnik tekstowy Przemiennik
MFD-80-B + częstotliwości
MFD-CP4-CO
18I/14O
24I/16O
1-109
Projektowanie
Przewody komunikacyjne
11 Typ przewodu/Karta pamięci Urządzenie Funkcje
EU4A-RJ45-CAB1 PC, terminal/drukar- Programowanie przez

ka port szeregowy COM1,
tryb transparentny
EU4A-RJ45-USB-CAB1 PC Programowanie przez

port USB
EU4A-RJ45-CAB2 MFD-CP4-CO + Połączenie przez CAN

MFD-80-B
EC4E
XT-CAT5-X-2 PC Programowanie przez

Ethernet
MFD-CP4-800-CAB5 MFD-CP4 Zdalny wyświetlacz,

łącze szeregowe
1-110
Typ przewodu/Karta pamięci Urządzenie Funkcje
easy800-USB-CAB PC Programowanie przez

port USB 11
easy800-MO-CAB PC, terminal/drukar- Programowanie przez

ka port szeregowy COM1,
tryb transparentny
EU4A-MEM-CARD1 EC4P Karta pamięci
EU4A-MEM-CARD2 EC4P Karta pamięci z baterią

do podtrzymania zegara
czasu rzeczywistego
1-111
Rozmieszczenie urządzeń Przykłady połączeń
PLC instaluje się w szafie sterowniczej, Przykłady połączeń wypisane poniżej z roz-
tablicy rozdzielczej lub w obudowie, w taki działu „Projektowanie easy, MFD-Titan”,
11 sposób, aby tory zasilania urządzenia były pasują również do kompaktowego sterow-
chronione przed bezpośrednim zetknię- nika EC4P.
ciem się podczas pracy. • Podłączanie napięcia zasilania
Sterowniki te mogą być montowane w pio- ￫ strona 1-50
nie lub poziomie na szynie zgodnie z normą • Podłączanie wejść cyfrowych
IEC/EN 60715 lub na płycie montażowej za ￫ strona 1-51
pomocą uchwytów mocujących. Należy • Podłączanie wejść analogowych
zapewnić przynajmniej 3 cm odstęp od za- ￫ strona 1-55
cisków do ściany oraz od sąsiadujących • Podłączanie enkodera przyrostowego
urządzeń w celu wygodnego podłączania ￫ strona 1-57
przewodów. • Podłączanie wyjść przekaźnikowych
￫ strona 1-58
① • Podłączanie wyjść tranzystorowych
￫ strona 1-59
① ① • Podłączanie wyjść analogowych
￫ strona 1-61
① Więcej informacji znajduje się w ￫

① 30 mm Podręcznik MN05003003Z-EN
1-112
Modułowe sterowniki PLC
Przegląd systemu
1
1
11
1
2 3
0
4
0
4
1 2 3
5 6 7
1 2 3
5 14 15
0 1 2
4
XC-CPU201 3
4 5 6
8 9 10 7 0 1 2
5 12 13 14
DC INPUT
11
15
EH-XD16
4 5 6
8 9 10 7
12 13 14
DC INPUT
3
11
15
EH-XD16
7
8
6 6
6 6
1 Podstawa sterownika
2 Bateria
3 Sterowniki XC100/XC200
4 XI/OC moduły wejść/wyjść, moduły ko-
munikacyjne
5 Karta pamięci
6 XI/OC bloki zacisków (zaciski śrubowe
lub sprężynowe)
7 Sterownik XC121
8 XIO-EXT121-1 rozszerzenie do sterow-
ników XC121
1-113
Informacje ogólne XC200 – modułowe sterowniki PLC
Modułowe sterowniki PLC posiadają bar- Sterowniki serii XC200 oferują wysoką wy-
dzo duże moce obliczeniowe. Zapewnia to dajność jednostki CPU i szeroki zakres op-
11 dużą elastyczność w projektowaniu indy- cji komunikacyjnych. Poszczególne typy
widualnych systemów automatyki. Dostęp- rozróżnia się w zależności od rozmiaru pro-
ne są wersje o różnej wydajności jednostki gramu, czasu cyklu i integracji WEB ser-
CPU i szeroka gama modułów rozszerzeń. wera.
Wymiana danych przez Ethernet z klienta- • Rozszerzany do 15 modułów XI/OC
mi OPC lub integracja WEB serwera umoż- • Zapis danych na karcie SD lub pamięci
liwia tworzenie innowacyjnych rozwiązań. USB
• Port Ethernet do programowania i komu-
nikacji
• Port CAN do komunikacji
• Port RS232
• Zintegrowany WEB serwer
Więcej informacji ￫ Podręcznik
MN05003001Z-EN
W tym zakresie modułowych PLC Eaton XIOC – moduły rozszerzeń
oferuje dwie serie sterowników: XC100 Moduły rozszerzeń XIOC mogą być podłą-
i XC200. czone zarówno do sterowników XC100 jak
XC100 – modułowe sterowniki PLC i XC200 (wyjątek: XIOC-TC1 moduł komuni-
Sterowniki z serii XC100 są uniwersalnymi kacyjny tylko do XC200). Dostępny jest sze-
urządzeniami automatyki przemysłowej dla roki zakres modułów rozszerzeń:
małych i średnich aplikacji. Poszczególne • Moduły wejść/wyjść cyfrowych
typy wyróżnia się w zależności od ilości do- • Moduły wejść/wyjść analogowych
stępnej pamięci. Jeden wariant posiada • Moduły temperaturowe
optyczny interfejs CAN. • Moduły szybkich liczników
• Rozszerzany do 15 modułów XI/OC • Moduły portów szeregowych (RS232,
• Zapis danych na karcie SD RS485, RS422; tryby pracy: Transparen-
• Port CAN do komunikacji tny, Modbus master/slave, Sucom-A, Su-
• Port RS232 conet K slave)
Więcej informacji ￫ Podręcznik • Moduły komunikacyjne PROFIBUS-DP
MN05003004Z-EN master, PROFIBUS-DP slave, Suconet-K
master)
Więcej informacji ￫ Podręcznik
MN05002002Z-EN
1-114
Projektowanie
Rozmieszczenie urządzeń
Podstawy sterowników i sterowniki należy
montować w szafie sterowniczej w pozycji
11
poziomej.
c a Odstęp > 50 mm
b Odstęp > 75 mm od
elementów czynnych
a b
c Kanał kablowy
a a
b b
a b
Zasilanie a Wyłącznik główny

① b Zabezpieczenie obwodu sterownia
L1 c Źródło zasilania 24 V DC
L2
L3 d Praca z uziemieniem
N
PE e Przy pracy w układzie IT (bez
② uziemienia) należy kontrolować stan
izolacji
③ ~
=
~
=
f (IEC 204-1, EN 60204-1, DIN EN 60204-1)
g Filtr w torze zasilania 24 V DC;
④⑤ ④⑤ zapewnia, że prąd do 2,2 A (maks.) jest
Ferrite ring
osiągalny przy znamionowym napięciu
pracy 24 V DC. Zastosowanie filtra
⑥ powoduje spełnienie wymagań EMC.
1*)
2*) XT-FIL-1
1*) 1*)
1*) Zmostkowane wewnętrznie
2*) Dodatkowe połączenie z PE przez sprę-
0 V DC 24 VQ 0 VQ DC
24 V
(zasilanie jednostki CPU) (zasilanie lokalnych
żynę od tyłu
wejść/wyjść)
XC-CPU200
1-115
Oznaczenie zacisków na jednostce CPU Podłączanie wejść/wyjść do jednostki
Zaciski zasilania i lokalnych wejść/wyjść centralnej
są opisane w następujący sposób: Zaciski napięciowe 0VQ/24VQ przeznaczo-
11 ne są wyłącznie do zasilenia lokalnych
wejść (8) i wyjść (6) i są elektrycznie odizo-
lowane od magistrali.
Przy współczynniku wypełnienia (DF – Duty
%IX 0.0 Factor) 100% oraz współczynniku wykorzy-
%IX 0.1
%IX 0.2 stania równym 1, każde wyjście od 0 do 3
%IX 0.3 może przenieść obciążenie 500 mA, a wyj-
%IX 0.4
%IX 0.5 ścia 4 i 5 obciążenie 1A.
%IX 0.6
%IX 0.7 Poniższy przykład pokazuje oprzewodowa-
%QX 0.0
%QX 0.1 nie z odseparowanym zasilaniem sterowni-
%QX 0.2
%QX 0.3 ka i wejść/wyjść. Jeśli wykorzystuje się
%QX 0.4
%QX 0.5 jedno źródło zasilania, należy połączyć ze
24 VQ
0 VQ sobą następujące zaciski:
24 V
0V 24 V do 24 VQ i 0 V do 0 VQ.
0
1
2
3
4
5
6
7
0
1
2
3
4
5
24 VQ
0 VQ
24 V
0V
+ 24 V ⎓
0V⎓
1-116
Ethernet/RS2232
(XC-CPU101, RS232 ETH

XC-CPU201) (XC-CPU202) (XC-CPU201, XC-CPU202) 11
8 RxD –
7 GND –
8 1
6 – Rx–
7 2
6 3 5 TxD –
5 4 4 GND –
4 5 3 – Rx+
3 6
2 7 2 – Tx–
1 8 1 – Tx+
Głównie z fizycznego/mechanicznego – Schemat połączeń w 4-żyłowym kablu

punktu widzenia do programowania ste- krosowanym
rownika wykorzystywane jest złącze RJ45
(gniazdo). Oznacza to, że można stosować 1 1
normalne, komercyjne wtyczki RJ45 lub 2 2
Ethernetowe kable sieciowe. 3 3
• Połączenie bezpośrednie PC – XC200: 6 6
Sterownik XC200 może być podłączony bez-
pośrednio do (programującego) komputera Dostępne są następujące kable
PC przez krosowany kabel Ethernetowy. krosowane:
Kabel krosowany ma następujące cechy: XT-CAT5-X-2 (2 m długości)
– Schemat połączeń w 8-żyłowym kablu XT-CAT5-X-5 (5 m długości)
krosowanym
1 1 • Połączenie PC – XC200 przez

Hub/Switch:
2 2 Jeśli do połączenia PC – XC200 wykorzy-
3 3 stywany jest Hub lub Switch, należy użyć
4 4 standardowego kabla Ethernetowego
w układzie 1:1 pomiędzy PC – Hub/Switch
5 5
i Hub/Switch – XC200.
6 6 Do programowania przez port USB kompu-
7 7 tera wykorzystuje się kabel
8 8 EU4A-RJ45-USB-CAB1.
1-117
Uwaga Rezystor terminujący magistralę musi być
Należy zwrócić uwagę na to, że jeśli zainstalowany na magistrali przy pierwszej
w gnieździe RJ45 występują dwa porty ko- lub ostatniej stacji (￫ Rysunek poniżej).
11 munikacyjne, RS232 i Ethernet, to piny 4 i 7
są podłączone do „potencjału GND” ze Rezystor terminujący magistralę może być
względu na interfejs RS232. Z tego powodu załączony w XC-CPU202. Przełącznik znaj-
zaleca się stosowanie kabli 4-żyłowych do duje się nad baterią.
połączenia XC200 przez sieć Ethernet.
Należy używać tylko kabli przeznaczonych
do CANopen o następujących właściwoś-
Interfejs CANopen ciach:
Konfiguracja 6-biegunowej wtyczki Combi- • Impedancja magistrali od 100 do 120 Ω
con: • Pojemność na jednostkę długości
< 60 pF/m
Zacisk Sygnał
Prędkość [Kbit/s]
Rezystancja pętli
6 GND
Przekrój żyły
Długość [m]
6 5 CAN_L
5
4 CAN_H
[Ω/km]
[mm2]
4
3 3 GND
2
2 CAN_L 20 1000 0,75–0,80 16
1
1 CAN_H 125 500 0,50–0,60 40
Typ złącza: 6-biegunowy, wtykany blok 250 250 0,50–0,60 40

z zaciskami sprężynowymi 500 100 0,34–0,60 60
Zaciski złącza: do 0,5 mm2
1000 40 0,25–0,34 70
Zaciski 1 i 4, 2 i 5 oraz 3 i 6 są wewnętrznie
zmostkowane.
Interfejs CAN jest izolowany elektrycznie.
6 6 6
5 CAN_L 5 5
4 CAN_H 4 4
3 3 3
120 O 2 2 2 120 O
1 1 1
1-118
Przykłady połączeń
Do podłączania przewodów można wyko-
rzystać zarówno bloki zacisków śrubo-
wych jak i sprężynowych.
11
Żyła Połączenie Połączenie sprężynowe
śrubowe
Drut 0,5–2,5 mm2 0,14–1,0 mm2

Linka z tulejką 0,5–1,5 mm2 Przewody mają być umieszczane
w zaciskach bez tulejek lub końcówek
kablowych
Linka – 0,34–1,0 mm2
Uwagi:
• Końcówki kablowe nie mogą przekra-
czać 6 mm średnicy.
• Nie wolno wpinać więcej niż 2 końcówek
kablowych do jednego zacisku.
• Jeżeli mają być wpięte 2 końcówki kablo-
we pod jeden zacisk to należy stosować
przewody z maksymalnym przekrojem ży-
ły 0,75 mm2 lub 0,5 mm2.
1-119
Oprzewodowanie: moduły wejść cyfrowych
XIOC-32DI
11 0
1 16
2 17
3 18
4 19
5 20
XIOC-8DI XIOC-16DI 21
XIOC-16DI 6
7 22
0V 23
0 8 0V
1 8 9 24
2 9 10 25
3 10 11 26
4 11 12 27
5 12 13 28
6 13 14 29
7 14 15 30
0V 15 0V 31
0V 0V
+24 V ⎓
0V
1-120
Oprzewodowanie modułów wyjść cyfrowych
XIOC-32DO
0
1
16
17 11
2 18
3 19
4 20
5 21
6 22
7 23
XIOC-8DO XIOC-16DO C C
XIOC-16DO S S
0 8 24
1 8 9 25
2 9 10 26
3 10 11 27
4 11 12 28
5 12 13 29
6 13 14 30
7 14 15 31
24 V 15 C C
0V S S
24 V ⎓ 24 V ⎓
0V⎓ 0V⎓
Przy podłączaniu odbiorników indukcyj-

nych, należy równolegle podłączyć diodę.
Oprzewodowanie modułów wyjść cyfrowych (przekaźniki)
XIOC-12DO-R
24 V ⎓
0V
0
1 6
2 7
3 8
4 9
5 10
C 11
C
+24 V ⎓
0V⎓
+24 V ⎓, 100/240 V ∼
0 V, N
1-121
Oprzewodowanie modułów wejść analogowych
Opis zacisków Oprzewodowanie Charakterystyka U/I dla

11 modułu modułów
XIOC-8AI-I2 XIOC-8AI-I2 XIOC-8AI-I2

XIOC-8AI-U1/-U2 0FFFhex
I0 +
07FFhex
I/V I0 –
0+ I/V
1+ 0–
0000hex
1– 4 12 20 I [mA]
2+
2–
I7 + 0
3+ XIOC-8AI-U1
4+ 3– I7 – 0FFFhex
5+ 4–
6+ 5–
7+ 6– XIOC-8AI-U1 07FFhex
24 V ⎓ 7– XIOC-8AI-U2
0V
0000hex
0 5 10 U0 [V]
V0 +
+24 V ⎓ XIOC-8AI-U2
V0 –
0V⎓ 07FFhex
–10 0000hex
V7 + 0 10 U0 [V]
V7 – 0800hex
1-122
Oprzewodowanie modułów wyjść analogowych
Opis zacisków Oprzewodowanie Charakterystyka U/I dla

modułu modułów 11
XIOC-2AO-U2 XIOC-2AO-U2 XIOC-2AO-U2
XIOC-4AO-U1/U2 XIOC-4AO-U1/U2 XIOC-4AO-U1/U2
I1 [mA]
V0 + 20
V0+ V0 – 12
V1+ V0–
*V2+ V1– 4
*V3+ V2–* V3 + 0000hex 07FFhex 0FFFhex

V3–* *
V3 – XIOC-2AO-U1-2AO-I1
U1 [V]
10
24 V ⎓ XIOC-2AO-U1-2AO-I1
0V
5
V0 +
+24 V ⎓ V0 – 0
0000hex 07FFhex 0FFFhex
0V⎓ XIOC-2AO-U2
I2 + XIOC-4AO-U1
U1 [V]
XIOC-2AO-U1-2AO-I1
I2 – 10
0800hex 0FFFhex
0
V0+ 07FFhex
V1+ V0–
I2+ V1– –10
I3+ I2–
I3–
24 V ⎓
+24 V ⎓
0V⎓
1-123
System modułowych wejść/wyjść
Przegląd systemu
11 5
1 2
4
4
8 7
6 8
X I/ON
13 12 11 5
10 9
1 Gateway
2 Moduły wejść cyfrowych
3 Moduły przekaźnikowe
4 Element kodujący
5 Podstawa
6 Zworki przekaźnikowe
7 Osłona
8 Uchwyt końcowy
9 Moduły zasilania
10 Moduły wejść analogowych 14
11 Moduły wyjść cyfrowych
12 Moduły wyjść analogowych
13 Moduły technologiczne
14 Znacznik
1-124
Informacje ogólne
W zależności od tego czy steruje się ru- wejść/wyjść XI/ON. Bramki ECO wspie-
chem, mierzy temperaturę lub prędkość,
czy rejestruje prądy i napięcia, zakres za-
rają systemy komunikacyjne takie jak
CANopen, PROFIBUS-DP oraz Ethernet.
11
stosowań zdalnych wejść/wyjść jest ba- – Bramki ECO posiadają wbudowane re-
rzdzo zróżnicowany. Zdalne wejścia/wyj- zystory terminujące.
ścia znajdują zastosowanie wszędzie tam, – Są w pełni kompatybilne ze standardo-
gdzie zdalne przetwarzanie sygnałów jest wym systemem XI/ON
kluczowym elementem koncepcji systemu – Nie potrzeba żadnych modułów pod-
automatyki. stawowych
System wejść/wyjść XI/ON posiada nastę- – Wysokie zagęszczenie kanałów:
pujące cechy: (do 16 wejść/wyjść cyfrowych przy
12 mm szerokości)
• Wysoka modułowość
– Wtykowe zaciski sprężynowe
• Systemy komunikacyjne: CANopen,
– Wielofunkcyjne kasety
PROFIBUS-DP, DeviceNet i oparte
– Port diagnostyczny Mini USB
o Ethernet
• Standardowe bramki i moduły XI/ON
• Niezależnie od magistrali – moduły wty-
kowe Standardowe bramki wspierają systemy
• Wymagana niska ilość przewodów komunikacyjne takie jak CANopen, PROFI-
• Efektywna diagnostyka BUS-DP, DeviceNet oraz Ethernet.
• Oszczędność miejsca i kosztów dzięki za- – Korzystanie z dołączanych modułów
stosowaniu modułów ECO jest możliwe niezależnie od wykorzy-
• Programowalna jednostka sprzęgająca stywanej magistrali
CANopen – Podłączanie realizowane na modułach
• Moduły standardowe i moduły ECO mogą bazowych, stałe oprzewodowanie
być mieszane – Wymiana modułów podczas pracy
– Generowanie informacji diagnostycz-
nych do nadrzędnego sterownika
– Do każdego modułu gateway można
podłączyć do 74 modułów I/O
– Mechaniczne kodowanie modułów
• Programowalna jednostka sprzęgająca
CANopen
Dzięki programowalnej bramce CANopen,
System XI/ON oferuje szeroki zakres funkcjonalność sterownika PLC jest teraz
wejść/wyjść cyfrowych i analogowych jak przeniesiona bezpośrednio do zacisków
również moduły technologiczne: magistrali. Aparat ten jest idealny do zarzą-
dzania zdalnymi zadaniami małej automa-
• Zastosowanie modułów gateway oraz
tyki, odciążając nadrzędny sterownik PLC.
modułów we/wy w wykonaniu ECO opty-
Zintegrowany port szeregowy jest wyko-
malizuje koszty i miejsce w systemie
1-125
rzystywany do lokalnego programowania • Moduły bazowe do każdego zastosowania
oraz jako interfejs do narzędzia konfigura- Moduły bazowe (podstawki) stosowane są
cyjno-diagnostycznego I/Oassistant. Alter- do podłączania przewodów magistralnych
11 natywnie port ten może być również wyko- do standardowych modułów XI/ON. Do-
rzystany jako wolny interfejs użytkownika. stępne są wersje na połączenia 2-, 3-, i 4-
Sterownik programowany jest za pomocą przewodowe, jako moduły blokowe lub jed-
środowiska XSOFT-CODESYS-2. nomodułowe, z zaciskami sprężynowymi
lub śrubowymi.
Projektowanie
Narzędzie konfiguracyjno-diagnostyczne Bezpieczeństwo dzięki kodowaniu
I/Oassistant Dołączane moduły pozwalają również na
I/Oassistant jest zintegrowany wymianę ich podczas pracy, dzięki czemu
z XSOFT-CODESYS-2 i oferuje interaktyw- wymiana odbywa się szybko i bez narzę-
ne wsparcie przy planowaniu i wdrażaniu dziowo. Mechaniczne kodowanie modu-
całego systemu XI/ON. Można wybrać łów chroni przed nieprawidłowym monta-
bramki, elektronikę oraz moduły bazowe żem.
jak również odpowiednie akcesoria. Po-
szczególne stacje są następnie konfiguro-
wane w trybie online lub offline. Gdy
wszystko zostanie ustawione zgodnie z wy-
maganiami, można włączyć system do pra-
cy. I/Oassistant automatycznie generuje
pełną listę elementów do zamówienia.
I/Oassistant sprawdza stację, odczytuje
przetwarzane dane, wartości wyjściowe
i pokazuje dane diagnostyczne wszystkich
kanałów. W ten sposób, można uruchomić
stację bez potrzeby stosowania nadrzęd-
nego sterownika i upewnić się, że jedna
sekcja instalacji pracuje poprawnie.
1-126
Przykłady połączeń
Moduł zasilający (Bus Refreshing Module) Moduł zasilacza (Power Feeding modules)
• Moduł do zasilania elektroniki systemu
i modułów wykonawczych napięciem
• Moduł do zasilania modułów wykonaw-
czych, 24 V DC
11
24 V DC
XN-P4…-SBBC dla XN-PF-24VDC-D
XN-P4…-SBBC z zasilaniem z modułu
gateway
XN-P4…-SBBC-B bez zasilania z modułu
11 21
gateway
24 V ⎓
Zasilanie elektroniki 12 22
+ – 24 V ⎓
13 23
11 21
PE 14 24
–
12 22
24 V ⎓ • Moduł do zasilania modułów wykonaw-
Zasilanie + czych, 120/230 V DC
we/wy
(modułów 13 23
XN-P4...-SBB dla XN-PF-120/230VAC-D
wykonawczych)
PE 14 24
11 21
N
12 22
L 13 23
PE 14 24
1-127
Moduły wejść cyfrowych Moduły wyjść cyfrowych
• Załączane potencjałem dodatnim • Wysterowywane potencjałem dodatnim
XN-S4…-SBBC dla XN-2DI-24VDC-P
11 XN-S4…-SBCS dla
XN-2DO-24VDC-0.5A-P
XN-2DO-24VDC-2A-P
S S
11 21
S S
12 22 11 21
13 23 12 22
PE 14 24 PE PE PE
13 23
• Załączane potencjałem ujemnym

14 24
XN-S4…-SBBC dla XN-2DI-24VDC-N
• Wysterowywane potencjałem ujemnym
XN-S4…-SBCS dla
S S
11 21 XN-2DO-24VDC-0.5A-N
S S
12 22
11 21
+ +
13 23
12 22
PE 14 24 PE
PE 13 23 PE
14 24
1-128
Moduły wejść analogowych Więcej przykładów połączeń można zna-
XN-S4…-SBBS dla XN-1AI-I(0/4...20MA) leźć w podręcznikach:
XN-S4…-SBBS dla XI/ON moduły wejść/wyjść cyfrowych, mo-
XN-1AI-U(-10/0...+10VDC) duły zasilające, MN05002010Z-EN 11
Nadajnik analogowy z nieizolowanym zasi- (wcześniej: M001735-02)
laniem XI/ON moduły wejść/wyjść analogowych,
MN05002011Z-EN (wcześniej: M001756-04)
Powyższe podręczniki mogą być pobrane
Uh jako pliki PDF z
Uh+ www.eaton.com/moellerproducts
11 21
w zakładce „Products & Solutions”.
12 22
Sh
13 23
14 24
Moduły wyjść analogowych

XN-S3...-SBB dla XN-2AO-I(0/4...20MA)
11 21
Kanał1 12 22 Kanał 2
Sh Sh
13 23
1-129
Oprogramowanie
Języki tekstowe
Instrucion List (IL)
11 Język Instruction List (IL) składa się z sek-
wencji instrukcji. Każda z nich rozpoczyna
się od nowej linii oraz zawiera operator i je-
den lub kilka oddzielonych przecinkiem
operandów – zależnie od rodzaju operacji.
Etykieta wyróżniona przez nazwę i znak
Użytkownicy komponentów automatyki, ta- dwukropka (:) może być umieszczona na
kich jak maszyny czy systemy budynkowe, początku instrukcji. Są one używane do
nie są już satysfakcjonowani indywidual- opisywania instrukcji, które mogą być póź-
nymi rozwiązaniami. Dlatego też do progra- niej wykorzystane jako cel skoku.
mowania PLC zostały ustanowione nieza- Opcjonalny komentarz musi być zawsze
leżne od producentów normy, takie jak IEC ostatnim elementem w linii.
61131-3. CoDeSys wspiera wszystkie języki Przykład:
programowania opisane w normie
IEC-61131. LD 17
ST lint (* comment *)
CoDeSys bazuje na standardzie 3S. Spraw- GE 5
dzone parametry techniczne, prosta obsłu- JMPC next
ga oraz szeroka dystrybucja tego oprogra- LD idword
mowania dla komponentów automatyki EQ istruct.sdword
różnych producentów gwarantuje jego STN test
sukces. next:
Wszystkie sterowniki firmy Eaton są pro-
gramowane w oprogramowaniu CoDeSys. Structured Text (ST)
Programowanie może odbywać się w róż- Język tekstu strukturalnego Structured
nych językach programowania. Dzielą się Text (ST) składa się z szeregu instrukcji,
one na języki tekstowe i graficzne. które są analogiczne do języków wyższego
poziomu (IF...THEN...ELSE) lub w pętlach
(WHILE…DO).
Przykład:
IF value < 7 THEN
WHILE value < 8 DO
value := value + 1;
END_WHILE;
END_IF
1-130
Oprogramowanie
Języki graficzne
Sequential Function Chart (SFC)
Sequential Function Chart (SFC) jest języ-
kiem graficznym. Pozwala opisywać cza-
11
sowo różne działania w tworzonym progra-
mie. Do tego wykorzystywane są różne
elementy krokowe, przypisane do konkret-
nych działań, które są kontrolowane przez
tak zwane elementy przejściowe.
Przykład sieci w sekwencyjnym schemacie

funkcjonalnym:
1-131
Oprogramowanie
Ladder Diagram (LD)
Ladder Diagram (język drabinkowy) jest linii połączeń. Linia połączeń jest ograni-
11 graficznym językiem programowania, który
podąża za ideą schematów elektrycznych.
czona z lewej i prawej strony przez piono-
we tory potencjałowe. Schemat sterowa-
Z jednej strony język drabinkowy jest wy- nia składa się ze styków, cewek
godny w projektowaniu logiki systemów łą- i umieszczonych pomiędzy nimi linii.
czeniowych, z drugiej strony możliwe jest
również stosowanie bloków funkcyjnych. Przykład programu w języku drabinkowym:
Język drabinkowy składa się z sekwencji
Function Block Diagram (FBD)

Function Block Diagram jest językiem gra- Przykład sieci w języku FBD:
ficznym. Polega on na tworzeniu linii pro-
gramu z połączonych bloków, które stano-
wią operatory logiczne i arytmetyczne,
realizują wywołanie bloku funkcyjnego,
skok lub instrukcję powrotu. Kolejne linie
programu są uporządkowane jedna za
drugą.
1-132
Oprogramowanie
Continuous function chart (CFC) drugą, ale pozwala dowolnie rozmieszczać
Swobodny graficzny schemat funkcyjny elementy. Daje to możliwość np. prostej re-
opiera się na języku Function Block Dia- alizacji sprzężenia zwrotnego.
gram (FBD), lecz nie wymaga uporządko- Przykład programu w edytorze CFC: 11
wania programu w formie jednej linii za
Zintegrowana wizualizacja
Środowisko programowania CoDeSys za- XML, który jest zapisany w sterowniku ra-
wiera oprócz narzędzia do programowania zem z apletem Java. Pozwala to wyświet-
także edytor wizualizacji. Jest to dużą zale- lać utworzoną wizualizację w przeglądarce
tą gdyż: internetowej za pomocą TCP/IP (WEB wi-
Do wizualizacji danych (np. monitoringu zualizacja).
i pracy) sterownika zaprogramowanego
w CoDeSys wymagany jest tylko jeden pa- GALILEO – Interaktywne narzędzie do
kiet oprogramowania. Już podczas opra- wizualizacji
cowywania aplikacji, użytkownik może Dla produkowanych paneli HMI i sterowni-
tworzyć maski do wizualizacji w tym sa- ków PLC z panelami HMI firma Eaton oferu-
mym programie. Wizualizacja zintegrowa- je kompleksowe i proste w obsłudze środo-
na z CoDeSys może bezpośrednio odczyty- wisko do projektowania wizualizacji.
wać zmienne ze sterownika. Idealnie nadaje się do wykorzystania we
Jeśli sterownik posiada wyświetlacz wszystkich aplikacjach maszynowych
(HMI-PLC), to wizualizacja może być wy- i istotnych procesach w systemach auto-
świetlona bezpośrednio na panelu (target matyki i budowie maszyn. Galileo posiada
visu). intuicyjny interfejs i zapewnia bezproble-
Wiele sterowników jest obecnie wyposa- mowe tworzenie projektu dla wszystkich
żonych w webserwer. Jeśli jest to wyma- urządzeń HMI firmy Eaton.
gane, CoDeSys może w prosty sposób wy-
generować z danych wizualizacji opis
1-133
Notatki
11
1-134
Elektroniczne układy napędowe
Strona
Podstawy techniki napędowej 2-2
Układy łagodnego rozruchu –

wiadomości ogólne 2-9
Przykłady połączeń DS7 2-26

22
Podstawowe informacje o przemiennikach
częstotliwości 2-44
Przykłady połączeń DC1 2-63
System Rapid Link 4.0 2-71
2-1
Podstawy techniki napędowej
Kryteria doboru
Każde zadanie napędowe wymaga zasto- • Rozruch gwiazda-trójkąt ②
sowania silnika. Aplikacja narzuca nam typ Najpowszechniej stosowana metoda
napędu jaki musi być zastosowany, okre- rozruchu dla silników o mocy znamio-
ślając takie parametry jak prędkość, mo- nowej > 4 kW (400 V).
22 ment czy sposób sterowania. • Elektroniczne układy rozruchowe
Najpowszechniej stosowane w przemyśle i układy łagodnego rozruchu ③
oraz w dużych budynkach są trójfazowe Metoda umożliwia łagodne i ciche uru-
silniki asynchroniczne. Do podstawowych chomienie silnika. Wyeliminowane zo-
zalet silników asynchronicznych można za- stają piki prądu w trakcie przełączania.
liczyć prostotę konstrukcji, niezawodność Czas rozruchu oraz zatrzymania silnika
oraz możliwość wykonania o wysokim może być kontrolowany w zależności od
stopniu IP. obciążenia.
• Przemienniki ④
Układy te umożliwiają kontrolowany roz-
Trójfazowe silniki asynchroniczne ruch i hamowanie silnika, a także pracę
ze zmienną prędkością obrotową.
Typy rozruchów W zależności od aplikacji można zasto-
• Rozruch bezpośredni ① sować różne typy falowników:
W najprostszym przypadku silnik załą- – ze sterowaniem skalarnym (U/f) lub
czany jest stycznikiem elektromecha- wektorowym przy pracy ze zmienną
nicznym. Połączenie zabezpieczeń silni- częstotliwością napięcia zasilania sil-
ka i przewodów określa się mianem nika,
wyłącznika silnikowego. – ze sterowaniem wektorowym lub servo
Ze względu na podanie pełnego napięcia w przypadku gdy wymagana jest duża
znamionowego na zaciski silnika rozru- dokładność regulacji prędkości oraz
chowi bezpośredniemu towarzyszy duża kontrola momentu.
wartość prądu, która może negatywnie
wpływać na napięcie w sieci. Aby ogra-
Powiązane schematy ￫ strona 2-3.
niczyć wpływ na napięcie sieci przyjmuje
się, że rozruch bezpośredni może być
wykonany w przypadku, gdy moc pozor-
na silnika nie przekracza 5,2 kVA lub gdy
prąd rozruchu jest mniejszy niż 60 A.
Dla napięcia 400 V i przy założeniu że
prąd rozruchu jest 8 razy większy od prą-
du znamionowego uzyskujemy wartość
7,5 A co odpowiada silnikowi o mocy
4 kW.
2-2
3 / N / PE / AC 50/60 Hz
F1
Q1 ∆  22
F2
Q2 T1
M M M M
M1 B1
3~ 3~ 3~ 3~
① ② ③ ④
B1: pomiar prędkości (enkoder) Podłączenie silnika

F1: bezpiecznik (ochrona silnika przed Parametry znamionowe silnika zapisane na
zwarciami i ochrona kabli) tabliczce znamionowej silnika muszą być
F2: Ochrona silnika (ochrona przed prze- zgodne z parametrami sieci elektrycznej do
ciążeniem, przekaźnik przeciążenio- jakiej podłączany jest silnik. Elektryczne
wy) podłączenie asynchronicznego silnika trój-
M1: trójfazowy silnik asynchroniczny fazowego następuje z reguły poprzez sześć
Q1: stycznik sworzni przyłączeniowych. Rozróżnia się
Q2: układ łagodnego rozruchu, stycznik przy tym dwa podstawowe rodzaje ukła-
półprzewodnikowy dów elektrycznych, połączenie w gwiazdę
T1: falownik i w trójkąt.
U1 V1 W1
W2 U2 V2
2-3
Kierunek wirowania silnika określa się Dzięki indukcji w uzwojeniu wirnika gene-
spoglądając na wał silnika. W przypadku rowane jest pole magnetyczne, które
gdy silnik ma wypuszczony wał z obu stron, współdziałając z polem stojana wytwarza
koniec napędowy jest oznaczony jako D moment obrotowy. Prędkość obr. silnika
(=Drive), natomiast drugi koniec wału jest przy tym zależna od liczby par biegu-
22 oznaczony jest jako N (= No drive). nów i częstotliwości napięcia zasilania.
Kierunek obrotów może być zmieniony
przez zamianę dwóch podłączonych faz:
Zgodnie z kierunkiem Przeciwnie do
ruchu wskazówek ze- kierunku ruchu
gara (FWD) wskazówek zega-
ra (REV)
L1 L2 L3 L1 L2 L3
W każdym z silników asynchronicznych za-
ciski muszą być oznaczone. Jeżeli ich alfa-
betyczna kolejność (np. U1, V1, W1) odpo-
U1 V2 W3 U1 V2 W3
wiada kolejności napięcia zasilania (L1, L2,
L3) to silnik obraca się zgodnie ze wska-
zówkami zegara.
FWD = obroty w prawo
L1 L2 L3 L1 REV = obroty w lewo
Informacje na tabliczce znamionowej

0 90° 180° 360° Elektryczne i mechaniczne parametry silni-
270° ka podane są na tabliczce znamionowej
(IEC 34-1, VDE 0530). Podane parametry od-
noszą się do ustabilizowanej pracy silnika
przy znamionowym momencie obciążenia.
120° 120° 120°
Poniższe przykłady pokazują tabliczki zna-
W przypadku silnika trójfazowego uzwoje- mionowe dwóch silników o mocy 4 kW,
nia fazowe rozmieszczone są względem a także sposoby podłączenia tych silników
siebie o 120°/p (p = liczba par biegunów). do sieci trójfazowej o znamionowym napię-
Poprzez włączenie napięć trójfazowych, ciu 400 V i częstotliwości 50 Hz.
przesuniętych w fazie o kąt 120°, wytwa-
rzane jest w silniku wirujące pole.
2-4
Połączenie w gwiazdę Połączenie w trójkąt
230 / 400 V △/ 14.5 / 8.5 A 400 / 690 V △/ 8.5 / 4.9 A
S1 4.0 KW cos ϕ 0.82 S1 4.0 KW cos ϕ 0.82 22
1410 min-1 50 Hz 1410 min-1 50 Hz
IP 54 Iso. KI F IP 54 Iso. KI F
L1 L2 L3 L1 L2 L3
ILN ULN ILN ULN
V1
U2 V1
U2 V2
U1 W2 W1 U1 V2
W2 W1
U LN = 3  U W , I LN = I W U LN = U W , I LN = 3  IW
U1 V1 W1 U1 V1 W1
W2 U2 V2 W2 U2 V2
• Dla napięć znamionowych 230/400 V sil- • Dla napięć znamionowych 400/690 V sil-
nik musi być połączony w gwiazdę, aby nik musi być połączony w trójkąt, aby
można było go podłączyć do sieci można było go podłączyć do sieci
o napięciu 400 V. o napięciu 400 V.
• Napięcie znamionowe pojedynczego • Napięcie znamionowe pojedynczego
uzwojenia wynosi 230 V. W związku uzwojenia wynosi 400 V. W związku
z tym nie można podłączyć ich bezpo- z czym każde z uzwojeń może być bez-
średnio do napięcia 400 V. bezpośrednio podłączone do sieci
• Zaciski W2, U2, V2 są połączone razem o napięciu znamionowym 400 V.
tworząc punkt gwiazdowy. Napięcie po- • Zaciski są łączone w skrzynce zacisko-
między zaciskami zasilającymi wej w taki sposób, że uzwojenia bezpo-
a punktem gwiazdowym wynosi 230 V średnio są podłączane do sieci.
(= UW).
2-5
Charakterystyki rozruchowe Poślizg prędkości w %:
Następujące rysunki prezentują charakte-
ns – n
rystyki rozruchowe silnika asynchronicz- s = --------------  100%
ns
nego.
Prędkość silnika asynchronicznego trójfa-
22
M, I I
A MK zowego:
MA
MS f
n = ---   1 – s 
p
MN
MB f częstotliwość napięcia w Hz (= s–1)
MM n prędkość w obr/min
IN p ilość par biegunów
ML s: poślizg prędkości
0 nN nS
n Moc elektryczna:
IA: prąd rozruchowy P 1 = U  I  3  cos 

IN: prąd znamionowy P1: moc elektryczna w W
MA: moment rozruchowy U: znamionowe napięcie pracy w V
MB: moment przyspieszenia (MM > ML) I: znamionowy prąd pracy w A
MK: moment krytyczny cos ϕ: współczynnik mocy
ML: moment obciążenia
MM: moment silnika Moc wyjściowa (równanie mocy):
MN: moment znamionowy (stabilny punkt
pracy, punkt przecięcia charaktery- MN  n
P 2 = ----------------
-
styki momentu obciążenia i momentu 9550
silnika asynchronicznego)
P2: moc mechaniczna na wale w kW
MS: moment siodła
MN: moment obrotowy w Nm
n: prędkość (aktualna wartość)
n: prędkość obrotowa w min–1
nN: prędkość znamionowa w punkcie
pracy
nS: prędkość synchroniczna Sprawność:
(nS – nN = poślizg s) P
 = -----2
P1
Prędkość synchroniczna:
f
n s = ---
Porównanie różnych typów rozruchów
p Opisane na stronie 2-2 cechy różnych ty-
pów rozruchu ① do ④ pokazano na stro-
nach 2-7 i 2-8.
Wykresy pokazują typowe charakterystyki.
2-6
Rozruch bezpośredni ① Rozruch gwiazda-trójkąt ②
Przebieg napięcia Przebieg napięcia
U U
100 % 100 % Δ

58 %
t t
22
• Duże obciążenie sieci zasilającej • Średnie obciążenie sieci zasilającej
Przebieg prądu Przebieg prądu
I / Ie I / Ie
6 6
4 4
2 2
IN IN
0.25 0.5 0.75 1 n/nN 0.25 0.5 0.75 1 n/nN
• Krotność prądu rozruchowego • Krotność prądu rozruchowego

od 4 do 8 x Ie (w zależności od silnika) od 1,3 do 3 x Ie (~⅓ w porównaniu z rozru-
chem bezpośrednim)
Przebieg momentu
M/MN Przebieg momentu
3 M/MN
3
2
2
1 MN
ML 1 MN
0.25 0.5 0.75 1 n/nN ML
0.25 0.5 0.75 1 n/nN
• Krotność momentu rozruchowego
od 1,5 do 3 x MN (w zależności od silnika) • Krotność momentu rozruchowego od
• Cechy: 0,5 do 1 x MN (~⅓ w porównaniu z rozru-
– Silne przyspieszenie z dużą wartością chem bezpośrednim)
prądu rozruchowego • Cechy:
– Duże przeciążenia mechaniczne – rozruch z ogranicz. prądem i momentem
• Przykładowe aplikacje: – skok prądu i momentu przy przełączeniu
Napędy w przypadku sztywnej sieci zasi- • Zakres stosowania
lającej, która umożliwia pobieranie dużej Napędy niewymagające dużej wartości
wartości prądu rozruchowego. momentu przy rozruchu.
2-7
Układy łagodnego rozruchu ③ Przemienniki ④
Przebieg napięcia Przebieg napięcia
U U
100 % 100 %
UStart
22 30 % UBoost
tStart t t-acc t
• Niskie do średniego obciążenie sieci • Niskie obciążenie sieci zasilającej

Przebieg prądu Przebieg prądu
I / Ie I / Ie
6 6
5
4 4
3
2 2
IN 1 IN
0.25 0.5 0.75 1 n/nN 0.25 0.5 0.75 1 n/nN
• Krotność prądu rozruchowego • Krotność prądu rozruchowego

od 2 do 6 x Ie ≤ 1 do 2 x Ie (nastawialny)
Przebieg momentu Przebieg momentu
M/MN M/MN
3 3
2 2
1 MN MN
1
ML
ML
0.25 0.5 0.75 1 n/nN 0.25 0.5 0.75 1 n/nN
• Krotność momentu rozruchowego • Krotność momentu rozruchowego

od 0,1 do 1 x MN (M ~ U2) ~0,1 do 2 x MN (M ~ U/f, nastawialny mo-
• Cechy: ment)
– Dostrajalna charakterystyka rozr. • Cechy
– Możliwe łagodne zatrzymanie – Duża wartość momentu przy małej
• Zakres stosowania wartości prądu
Napędy z możliwością dostosowania – Nastawialne charakterystyki rozr.
charakterystyki rozruchowej do typu ob- • Zakres stosowania:
ciążenia. Napędy nie wymagające zna- Napędy wymagające płynnej regulacji
mionowego momentu przy rozruchu. prędkości.
2-8
Układy łagodnego rozruchu – wiadomości ogólne
Softstartery
Softstartery są urządzeniami elektronicz- Elementy mechaniczne w tego typu napę-
nymi umożliwiającymi wykonanie łagod- dzie są rozpędzane w sposób płynny. Ma to
nego rozruchu silników asynchronicznych. pozytywny wpływ na żywotność aplikacji
Softstartery muszą spełniać wymagania i umożliwia wyeliminowanie niekorzyst-
IEC/EN 60947-4-2. nych zjawisk związanych z udarami mo- 22
W fazie rozruchu softstarter płynnie regu- mentu występujących w:
luje napięcie podawane na silnik, aż do mo- • Przekładniach zębatych (uszkodzenia zę-
mentu uzyskania pełnego napięcia sieci batek)
zasilającej (ULN). Obniżone napięcie poda- • Układach pompowych (efekt „wodnego
wane na silnik asynchroniczny ogranicza młota”)
wartość prądu rozruchowego, który jest • Paskach klinowych (poślizg paska)
proporcjonalny do napięcia zasilania. • Taśmociągach (szarpnięcie taśmy przy
W wyniku takiego zasilania silnika asyn- starcie)
chronicznego, generowany moment płyn-
nie narasta, umożliwiając dostosowanie do M/MN
typu obciążenia.
3
I / Ie
2
6
5
1 MN
4
3 ML
2
0.25 0.5 0.75 1 n/nN
1 IN
0.25 0.5 0.75 1 n/nN Po upłynięciu czasu rozruchu nastawialne-

go na aparacie (TOR = Top-of-Ramp), tzw.
bypass może zostać wykorzystany do
zmostkowania układu energoelektronicz-
nego. Dzięki temu w trakcie normalnej pra-
cy napędu (po wykonaniu rozruchu) elimi-
nuje się straty występujące na elementach
półprzewodnikowych softstartera, a także
wydłuża się żywotność układu.
2-9
22
ULN
TOR
U-Start
t
t-Start
ULN = napięcie sieciowe

U-Start = napięcie początkowe
t-Start = czas rozruchu
TOR = Top-of-Ramp (końcowy punkt
w fazie rozruchu, U = ULN)
Uwaga wane jest m.in. w układach pompowych

Czas rozruchu napędu z softstarterem zaw- aby zabezpieczyć układ hydrauliczny przed
sze zależy od typu obciążenia i momentu skokami ciśnień (efekt „młota wodnego”).
zaczepowego. W trakcie uruchamiania na- Softstarter eliminuje skokowe zmiany mo-
pędu początkowa wartość napięcia mentu, dzięki temu eliminuje szarpnięcia
(U-Start) powinna być ustawiona występujące w łańcuchach i pasach napę-
z uwzględnieniem wymaganej wartości dowych, jak również wydłuża żywotność
momentu rozruchowego. Następnie należy łożysk i przekładni mechanicznych.
nastawić najkrótszy możliwy czas (t-Start), Uwaga
w trakcie którego liniowo narasta napięcie
Rampa zatrzymania (t-Stop) musi być więk-
na wyjściu softstartera.
sza niż czas zatrzymania układu w przypad-
Poza możliwością wykonania łagodnego ku wybiegu.
rozruchu softstarter może być wykorzysta-
ny do przeprowadzenia łagodnego zatrzy-
mania. Tego typu zatrzymanie wykorzysty-
2-10
Zmiana napięcia silnika
22
U-Start
t-Start t-Stop
Na tabliczce znamionowej układu łagod- Parametry dla innych cyklów obciążenia

nego rozruchu podaje się parametry okre- oraz inne częstości rozruchów mogą być
ślające jego przeciążalność zgodnie przeliczone. Dalsze informacje można od-
z IEC/EN 60947-4-2. Określa się maksymal- naleźć w dokumentacjach dostarczanych
ny prąd przeciążenia, czas jego trwania, z urządzeniami.
krotność rozruchów, współczynnik wypeł- Uwaga
nienia oraz cykl obciążenia.
Kontrolowane zatrzymanie stanowi obcią-
Przykład żenie dla elementów półprzewodnikowych,
55A: AC-53a: 3-5 : 75-10 które jest zbliżone do obciążenia w przy-
55A = znamionowy prąd softstartera padku rozruchu. Jeżeli aktywowana jest
AC-53a – cykl obciążenia zgodnie rampa zatrzymania w przypadku softstarte-
z IEC/EN 60947-4-2 ra maksymalna liczba rozruchów ulega po-
mniejszeniu. Przykładowo dla softstartera
3 = maksymalna krotność prądu rozrucho-
o maksymalnej liczbie rozruchów wyno-
wego (3 x 55 A = 165 A)
szącej 10 na godzinę, przy aktywnej rampie
5 = maksymalny czas trwania przeciążenia zatrzymania, dopuszcza się wykonanie
w sekundach 5 rozruchów na godzinę (plus 5 zatrzymań
75 = współczynnik wypełnienia w cyklu ob- w trakcie godziny).
ciążenia w %
10 = maksymalna liczba rozruchów na go-
dzinę
2-11
Typy
Softstartery zwykle dzieli się na dwie gru-
py:
• Ze sterowaniem w dwóch fazach, do sto- • Ze sterowaniem w trzech fazach, do sto-

22 sowania w prostych aplikacjach: sowania w rozbudowanych aplikacjach:
– wykorzystanie ograniczone do silników – dla silników o mocy do 900 kW,
o mocy < 250 kW, – urządzenia wyposażone w nastawialne
– łatwa obsługa z ograniczoną liczbą ograniczenie prądu oraz zintegrowane
ustawień i krótszymi rampami dla rozru- funkcje ochrony silnika,
chu i zatrzymania, – posiadają wstępnie zdefiniowane cha-
– dla prostych aplikacji, w których głów- rakterystyki aplikacji, które mogą być
ny nacisk kładzie się na wyeliminowa- parametryzowane w celu zoptyma-
nie udarów momentu w trakcie rozru- lizowania pracy,
chu, – wyposażone w wejścia/wyjścia steru-
– są ekonomiczną alternatywą dla ukła- jące z opcją dodania interfejsów komu-
dów gwiazda-trójkąt, nikacyjnych,
– mogą być wyłącznie wykorzystywane – mogą pracować w układzie „in-delta”
w tzw. konfiguracji „in-line”. oraz w układzie „in-line”.
L1 L2 L3 L1 L2 L3
M M
3~ 3~
2-12
①
U, I, f
③ Kryteria doboru
22
Układ łagodnego rozruchu ③ jest do-
bierany na podstawie napięcie zna-
mionowego ULN sieci zasilającej ①,
a także na podstawie prądu znamio-
nowego podłączanego silnika ②. Spo-
sób połączenia uzwojeń (Δ / ) silni-
ka musi być wybrany z uwzględnie-
niem napięcia sieci ①. Znamionowy
prąd Ie softstartera musi być równy lub
większy od znamionowego prądu silni-
ka.
230 / 400 V ∆ /  4.0 / 2.3 A

0,75 kW cos ϕ 0.67
1410 min-1 50 Hz
2-13
Kryteria doboru
Przy dobieraniu napędu następujące para- Urządzenie przełączające oraz zabez-
metry muszą być znane: pieczające dobierane są na podstawie
• typ silnika (trójfazowy silnik asynchro- wartości prądu znamionowego (Ie) silnika
niczny), asynchronicznego dla kategorii użytko-
22 • napięcie znamionowe silnika wania AC-3 (standard IEC 60947-4-1).
(np. 3 x 400 V AC),
• znamionowy prąd silnika (zalecana war- W przypadku softstarterów mamy katego-
tość, w zależności od połączenia zaci- rię użytkowania AC-53a (IEC/EN 60947-4-2).
sków (trójkąt/gwiazda) oraz napięcia za- • AC-3 = silniki klatkowe: rozruch, wyłą-
silania), czenie w trakcie pracy.
• charakterystyka mechaniczna obciąże- • AC-53a = sterowanie silnika klatkowego
nia (kwadratowa, liniowa), ze stycznikami półprzewodnikowymi.
• moment początkowy (zaczepowy),
• temperatura otoczenia (znamionowa
wartość +40°C).
L1
L2
L3
PE
I> I> I>

Układ zasilania silnika
asynchronicznego
z sofstarterem DS7
i wyłącznikiem PKZM0
w konfiguracji „in-line’’
U1 V1 W1
M
3~
2-14
Dopuszczalne układy połączeń silnika
Uzwojenia trójfazowego silnika asynchro- w gwiazdę w zależności od wartości napię-
nicznego, który jest podłączony do soft- cia znamionowego sieci.
starteru, mogą być połączone w trójkąt lub
Przykład 22
Softstarter DS7 ze sterowaniem w dwóch fazach
Połączenie w gwiazdę L1 L2 L3
L1 L2 L3
U1 V1 W1
T1 T2 T3 W2 U2 V2
Połączenie w trójkąt
U1 V1 W1
W2 U2 V2
2-15
Uwaga Niebezpieczeństwo!
Silnik z wyprowadzonym i uziemionym Niebezpieczne napięcie.
punktem neutralnym (dla połączenia Ryzyko śmierci lub poważnych
w gwiazdę) nie może być podłączony do obrażeń.
softstarteru ze sterowaniem w dwóch fa- Część silnoprądowa softstarteru jest wy-
22 zach. Wynika to z tego, że faza niestero-
wana byłaby ciągle obciążona powodując
konana w oparciu o elementy półprzewod-
nikowe (tyrystory). Gdy napięcie sieci (ULN)
niedopuszczalne przegrzewanie silnika. jest obecne, na wyjściu softstarteru jest
niebezpieczne napięcie nawet w przypad-
ku gdy silnik jest zatrzymany.
To ostrzeżenie odnosi się do każdego typu
softstarteru.
L1 L2 L3 Przykład
Softstarter ze sterowaniem w dwóch fa-
L1 L2 L3 zach.
T1 T2 T3 1L1 3L2 5L3 PE
2T1 4T2 6T3 PE
M
3~
Uwaga!
Niedozwolone
2-16
Softstartery a koordynacja W przypadku hybrydowego układu sterują-
wg IEC/EN 60947-4-3 cego oraz styczników istnieje ryzyko skle-
Następujące kategorie są zdefiniowane jenia styków, dla których producent powi-
przez IEC/EN 60947-4-3, 8.2.5.1: nien dostarczyć instrukcję konserwacji.
Stosowane urządzenie zabezpieczające
Koordynacja 1
W koordynacji 1 urządzenie nie może za-
przed zwarciami musi wyzwolić w przypad- 22
ku wystąpienia zwarcia. Jeżeli do ochrony
grozić użytkownikowi lub instalacji pod- przed zwarciami wykorzystuje się bez-
czas zwarcia, przy czym nie musi być zdol- pieczniki muszą one zostać wymienione.
ne do pracy po wyłączeniu zwarcia.
Jest to typowe dla koordynacji 1 i 2.
Koordynacja 2 Uwaga
W koordynacji 2 urządzenie nie może za-
Superszybkie bezpieczniki do zabezpiecza-
grozić użytkownikowi lub instalacji pod-
nia elementów półprzewodnikowych mu-
czas zwarcia, przy czym musi być zdolne szą być zawsze umieszczone bezpośrednio
do pracy po wyłączeniu zwarcia, bez ko- przed elementami półprzewodnikowymi
nieczności przeprowadzania napraw lub
(jak najkrótsze kable).
stosowania elementów zastępczych.
L1 L1
Koordynacja 2
L2 L2
L3 L3
PE PE
Koordynacja 1
Q1 Q1
I> I> I> I> I> I>
F3
L1 L2 L3 L1 L2 L3
F3: Bezpieczniki super-
Q21 Q21
szybkie do zabezpie-
T1 T2 T3 T1 T2 T3 czania elementów
półprzewodnikowych.
Hybrydowe urządzenie
sterujące = softstarter ze
stycznikiem obejścia (by-
pass)
Hybrydowy stycznik =
M M
M1 3 M1 3 elektroniczny układ rozru-
chowy
2-17
Wyłączniki różnicowoprądowe
L1
Wyłączniki różnicowoprądowe (RCD) chro-
nią ludzi i zwierzęta przed porażeniem. Mo- L2
gą być również wykorzystywane jako za- L3
bezpieczenie przeciwpożarowe.
22 Standardowe wyłączniki różnicowoprą- PE
dowe (RCD Typu A) z znamionowym prą- F1 RCD
dem różnicowym do 30 mA oraz większym
mogą być wykorzystywane z sofstarterami.
Q1
I> I> I>
F3
1 L1
3 L2
Q21 5 L3
F1: wyłącznik różnicowoprądowy

(RCD = ang. residual current device)
2 T1
4 T2
6 T3
F3: opcjonalny bezpiecznik do uzyskania

kategorii 2
M1: silnik
Q1: ochrona przewodów i silnika
Q21: softstarter
M M1
3~
2-18
Zabezpieczanie silników
L1 Silniki asynchroniczne muszą być zabez-

pieczone przed skutkami zwarć, a także
L2
przed skutkami przeciążeń. Przeciążenia
L3 mogą być spowodowane przez przecią-
PE żenie mechaniczne lub przez uszkodzenie 22
jednego z kabli zasilających.
Dostępne są dwie podstawowe metody za-
bezpieczania silników przed przeciążeniem
① w trakcie pracy:
I> I> I>
• Monitorowanie prądu silnika (wyłącznik
silnikowy, przekaźnik przeciążeniowy lub
przekaźnik bimetalowy).
• Bezpośredni pomiar temperatury uzwo-
jeń silnika (termistor).
②
a Wyłącznik silnikowy (PKZ, PKE, NZM)
b Przekaźniki przeciążeniowe (ZB, ZEB) –
1 L1
3 L2
5 L3
tutaj w połączeniu ze stycznikiem

c Przekaźnik przeciążeniowy (ZB, ZEB)
do zabezpieczenia przed przegrzaniem
d Termistor w uzwojeniu silnika
z zewnętrznym przekaźnikiem EMT6
2 T1
4 T2
6 T3
wskazującym przekroczenie dopusz-

czalnej temperatury
Uwaga
③ Kombinacja różnych wariantów zabez-
pieczeń silnikowych monitorujących prąd
M ①, ② lub ③ z urządzeniami mierzącymi
3~ temperaturę ④ jest nazywana pełnym za-
M1
bezpieczeniem silnika.
④
Uwaga
Po wyzwoleniu układu zabezpieczającego,
softstarter i urządzenie zabezpieczające
nie może być ponownie załączone dopóki
nie ostygnie. Czas restartu uzależniony jest
od temperatury.
2-19
Równoległe podłączenie kilku silników do
pojedynczego softstarteru
Softstarter może być wykorzystany do jed-
noczesnego wysterowania kilku silników
połączonych równolegle. Podłączenie ta-
22 kie nie daje jednak możliwości indywidual-
nego sterowania każdym z silników.
Uwagi
• Sumaryczny prąd pobierany przez
wszystkie silniki nie może przekraczać
znamionowego prądu (Ie) softstartera.
• Każdy silnik musi być zabezpieczony nie-
zależnie przed przeciążeniem, np.
z wykorzystaniem termistora i przekaź-
nika przeciążeniowego (F11, F12). Alter-
natywnie można zastosować wyłączniki
silnikowe (Q11, Q12).
• Zaleca się, aby tego typu rozwiązanie by-
ło stosowane do silników o zbliżonej mo-
cy znamionowej (dopuszcza się po-
łączenie 2 różnych silników
występujących po sobie w typoszeregu).
Problemy mogą wystąpić w trakcie roz-
ruchu jeżeli silniki mające zdecydowanie
różne parametry (np. dla mocy 1.5 kW i 11
kW) są podłączone do jednego softstar-
tera. Silnik o mniejszej mocy może nie
osiągać wymaganego momentu ze
względu na większą rezystancję stojana,
przez co wymagane jest podanie więk-
szego napięcia.
• Silnik nie może zostać wyłączony w trak-
cie pracy, gdyż towarzyszące temu prze-
pięcie może doprowadzić do uszko-
dzenia tyrystorów znajdujących się
w softstarterze.
2-20
L1
L2
L3
F1 22
Q1
Q11
F3
L1 L2 L3
Q21
T1 T2 T3
Q11
Q12
F11 F12
I> I> I>
M M
M1 M2
3 3
F11, F12: zabezpieczenie silnika (prze-

kaźnik przeciążeniowy) lub
wyłącznik silnikowy
F3: superszybkie bezpieczniki do
zabezpieczania elementów
półprzewodnikowych (opcjo-
nalnie, dodatkowo do Q1 i F1)
Q1 lub F1: zabezpieczenie przed zwarcia-
mi i ochrona przewodów
2-21
Stosowanie softstarterów do silników indukcyjnych pierścieniowych
W przypadku rozbudowy lub modernizacji Q1: zabezpieczenie przeciążeniowe dla
starszych instalacji, styczniki i rezystory, kabli i silnika
które są włączane w obwód wirnika silnika lub
zapewniając wielostopniowy rozruch, mo- F1: ochrona kabli
22 gą zostać zastąpione softstarterem. Zamia- F2: wymagana ochrona przeciwprzecią-
na polega na usunięciu rezystorów oraz żeniowa (termistor, przekaźnik bime-
zwarciu uzwojenia wirnika wyprowadzo- talowy) jeżeli softstarter (Q21) nie za-
nego na pierścienie. Softstarter jest na- wiera tej funkcjonalności.
stępnie włączany od strony zasilania do Przykład: przekaźnik przeciążeniowy
uzwojenia stojana. Umożliwia to wykona- F2 w połączeniu ze stycznikiem Q11.
nie łagodnego rozruchu. M1: silnik indukcyjny pierścieniowy
￫ Schemat, strona 2-23
Uwagi
• Silniki indukcyjne pierścieniowe wytwa-
rzają duży moment rozruchowy pobiera-
jąc mały prąd rozruchowy. Mogą wyko-
nać rozruch ze znamionowym
obciążeniem, co należy wziąć pod uwagę
w trakcie dobierania softstartera. Soft-
starter nie może zastąpić rezystorów
włączanych w uzwojenia wirnika
w każdym przypadku.
• W zależności od typu silnika, konieczne
może okazać się włączenie na stałe
ostatniej grupy rezystorów do uzwojenia
wirnika na zaciski K-L-M.
2-22
L1 L2 L3 L1 L2 L3
1 3 5 13 1 3 5 13
F1 F1
14 14
Q1 I> I> I> Q1 I> I> I>

2 4 6 2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5
Q11 2 4 6
Q43 2 4 6 Q42 2 4 6
Q41 2 4 6
Q11 2 4 6
F2
L1 L2 L3
Q21
T1 T2 T3
U V W PE U V W
K R3 R2 R1 K
M L U3 U2 U1 M L
3 M V3 V2 V1 3 M
W3 W2 W2
M1 M1
2-23
22
Silniki z kondensatorami kompensacyjnymi
Jako obciążenia rezystancyjno-indukcyjne Na rysunku ③ pokazano bezpieczny układ
silniki pobierają moc bierną z sieci elektro- podłączenia baterii kondensatorów do sil-
energetycznej. Pobierana moc bierna mo- nika współpracującego z softstarterem.
że być kompensowana za pomocą baterii Bateria kondensatorów jest załączana
22 kondensatorów (Cx) ① (poprawa współ- przez stycznik (Q12) sterowany przez wyj-
czynnika mocy cos ϕ). ście TOR (Top-of-Ramp) z softstartera.
OSTRZEŻENIE W trakcie rozruchu i zatrzymania, sygnał
TOR jest nieaktywny, dzięki czemu konden-
Wyjście softstartera nie może być podłą-
satory są załączone wyłącznie w trakcie
czane do obciążeń pojemnościowych (kon-
normalnej pracy silnika, a nie w fazie rozru-
densatory) ②, gdyż może to doprowadzić
chu i zatrzymania.
do uszkodzenia softstartera.
Jeżeli w układzie ma być wykorzystana ba-
teria kondensatorów do poprawy współ- Uwaga
czynnika mocy, muszą być one włączone W sieci z elektronicznie kontrolowanymi
od strony sieci zasilającej ③. Jeżeli soft- obciążeniami (np. sofstartery), układy kom-
starter pracuje w układzie ze stycznikiem pensacyjne muszą być zawsze połączone
głównym (Q11), kondensatory muszą być przez szeregową indukcyjność.
odłączone od softstartera (Q12) gdy stycz-
nik jest rozłączony.
C x: bateria kondensatorów do kompen-
sacji mocy biernej
Q1: wyłącznik silnikowy
Q11: stycznik główny
Q12: stycznik do baterii kondensatorów
Q21: softstarter
M1: silnik asynchroniczny
2-24
L1 L1 L1
L2 L2 L2
L3 L3 L3
Q1 Q1 Q1
Q11 Q11
L1 L2 L3
Q11 Q12
Q21
T1 T2 T3
L1 L2 L3 Cx
Q21
TOR
T1 T2 T3
Cx Cx
M
M1 M M
3 M1 M1
3 3
Uwaga!
① ② Niedozwolone ③
2-25
22
Przykłady połączeń DS7
Cechy DS7
• Softstarter sterowany w dwóch fazach, DS7 z wentylatorem DS7-FAN-032
spełnia wymagania IEC/EN 60947-4-2
• Elektronika i część silnoprądowa odse-
parowane galwanicznie
22 • Zasilanie
– Znamionowe napięcie: 200–480 V,
–15%/+10%
– Częstotliwość znamionowa:
50/60 Hz ±10%
– Kategoria użytkowania:
AC53a:3-5:75-10
• Napięcie sterowania
– DS7-340….:24 V AC/DC, –15%/+10%
– DS7-342…:120-230 V AC, –15%/+10%
– AC: 50/60 Hz ±10%
– napięcie sterowania i zasilanie elek-
troniki ma zawsze ten sam potencjał 10 20
i poziom napięcia
• Wyjścia przekaźnikowe (bezpotencjało-
we) t-Start (s)
1 30
– TOR (Top-of-Ramp): 230 V AC, 1 A,
AC-11
– RUN (potwierdzenie pracy): 230 V AC,
1 A, AC-11 U-Start (%)
30 100
W aparatach o wielkości 1 (do 12 A) 10 20
wyjście nie występuje
• Temperatura zewnętrzna w trakcie pra-
cy: t-Stop (s) 0 30
–5 do +40 °C, maksymalnie +60 °C
z ograniczeniem mocy i opcjonalnym zin- t-Start = czas (1–30 s) narastania napięcia
tegrowanym wentylatorem od wartości U-Start do wartości napięcia
• Sygnalizacja (LED) sieci (ULN)
– RUN = Potwierdzenie pracy (zielony) U-Start = początkowa wartość napięcia
– Error = Awaria (czerwony) (30–100%), wpływa na wartość momentu
• Parametryzacja/dostrajanie za pomocą generowanego przez silnik w trakcie rozru-
trzech pokręteł dostępnych na froncie chu
urządzenia
t-Stop = czas (0/1–30 s)opadania napięcia
od wartości napięcia sieci (ULN) do warto-
ści U-Start
2-26
Rozmiary DS7
Wielkość 1 (4 do 12 A) Wielkość 3 i 4 (41 do 200 A)
22
DS7-34…SX004…
DS7-34…SX007…
DS7-34…SX009… DS7-34…SX041…
DS7-34…SX012… DS7-34…SX055…
DS7-34…SX070…
DS7-34…SX081…
Wielkość 2 (16 do 32 A) DS7-34…SX100…
DS7-34…SX135…
DS7-34…SX160…
DS7-34…SX200…
Dokumentacje
Podręcznik:
MN03901001Z-PL
DS7-34…SX016… Instrukcje montażowe:
DS7-34…SX024… IL03902003Z (dla rozmiaru 1)
DS7-34…SX032… IL03902004Z (dla rozmiaru 2)
IL03902005Z (dla rozmiaru 3 i 4)
2-27
Liczba oraz rozłożenie zacisków steru- softstartera zmienia się w zależności od
jących, a także struktura silnoprądowa wielkości wykonania.
Wielkość 1 (4 do 12 A)
22 1L1 3L2 5L3
TOR
2T1 4T2 6T3 +US +A1 -A2 13
1L1 3L2 5L3
TOR RUN
2T1 4T2 6T3 +US -US +A1 -A2 13 14 23 24
Wielkość 3 i 4 (41 do 200 A)
1L1 3L2 5L3 PE
TOR RUN
2T1 4T2 6T3 PE +US -US +A1 -A2 EN 13 14 23 24
2-28
Standardowe podłączenie ze stycznikiem głównym i łagodnym zatrzymaniem,
wielkość 1 (4 do 12 A)
L1
L2
L3 22
PE
Q1
I> I> I> F1
Q11
F2
F3
1L1
3L2
5L3
TOR
Q21
+ Us - A2 + A1 13
2T1
4T2
6T3
Q11
K3
M M1
3~ (+) Us
24 V AC/DC, 120/230 V AC
(–) Us
2-29
Układ sterowania dla połączenia ze Q1, F1: zabezpieczenie przeciwzwarciowe
stycznikiem głównym i zabezpieczenie kabli
Q11: stycznik główny
F2: zabezpieczenie silnika
F3: opcjonalne bezpieczniki do zabez-
22 pieczania urządzeń półprzewod-
nikowych dla zapewnienia koordy-
nacji 2, dodatkowo do Q1 i F1
K3: Start/Stop
① Opcjonalnie – jeżeli wymagane jest za-

trzymanie wybiegiem
Ustawienie: t-Stop > 0
L01/L+
Q1
F2
Q11
①
S1 Soft-Stop
S2 Q11 Soft-Start K3
Q11 K3
L00/L-
2-30
Układ nawrotny z łagodnym zatrzymaniem
L1
L2
L3 22
PE
Q1
I> I> I>
Q11 Q12
F3
1L1
3L2
5L3
Q21
- A2 + Us
2T1
4T2
6T3
M M1 (+) Us 24 V AC/DC,
3~
(–) Us 120/230 V AC
2-31
Schemat sterowania dla układu nawrotnego z łagodnym zatrzymaniem
L (+)
22 1.53 ③
1.54
21 ①
0
22
REV II
FWD I
13 14
15 25
K2T
16 26
53 53
Q11 Q12
54 54
63 63
Q11 Q12
64 64
②
Q12 Q11
A1 B1 +A1 +US
Q11 Q12 K2T Q21
A2 -A2
A2 t > t-Stop
N (-)
FWD = obroty zgodnie ze wskazówkami a zmontowany układ sterujący

zegara b układ nawrotny
REV = obroty w kierunku przeciwnym c standardowe styki pomocnicze
względem wskazówek zegara
Q11 = stycznik główny dla pracy FWD
Q12 = stycznik główny dla pracy REV
2-32
Układ sterujący dla pracy nawrotnej
Uwaga
Napięcie sterujące (+Us) dla DS7 i cewka
stycznika musi mieć to samo napięcie ste- 21 22 21 22 21 22
rowania: 24 V DC/AC lub 120/230 V AC.
13 14 13 14 13 14
22
Q1, Q11, Q12 = MSC-R układ rozrusznika
nawrotnego ② jest rozwiązaniem kompak-
towym z blokadami mechanicznymi i elek- M22-I3-M1
trycznymi.
a schemat połączenia zmontowanego
Moduł styków pomocniczych układu sterującego
NHI-E-10-PKZ0 ③ jest dołączony do zabez-
pieczenia Q1.
MSC-R-… NHI-E-10-PKZ0
b układ nawrotny c standardowe styki pomocnicze
(szary kolor)
2-33
Dwa moduły styków pomocniczych
DILA-XHI20 są montowane do styczników
Q11 i Q12.
Styk NO 53/54 jest wykorzystywany jako
podtrzymanie dla styczników Q11 i Q12;
22 DIL-XHI20 Styk NO 63/64 aktywuje przekaźnik czaso-
wy K2T oraz softstarter Q21.
Moduł przycisków 0, I, II dostarczony jako
kompletne urządzenie (M22-I3-M1) do
montażu powierzchniowego ① umożliwia
zmianę kierunku wirowania przez wciśnię-
cie przycisku Stop.
K2T jest przekaźnikiem czasowym
o opóźnionym wyłączeniu (typ ETR2, jest
wykorzystywany do podawania sygnału
RUN. Czas odpadania styku musi być dłuż-
szy niż czas zatrzymania t-Stop nastawiany
na DS7. Przełączenie na inny kierunek ob-
ETR2-11
rotu jest możliwe po upłynięciu czasu usta-
wianego na K2T.
A1-A2
B1 t > t-Stop
t 15-16 / 25-26
Zasilanie (LED zielony)
Stan wyjścia (LED żółty)
2-34
Kompaktowy wyłącznik silnikowy z rozłącznikiem serwisowym
Softstarter DS7, wyłącznik NZM1
i rozłącznik serwisowy P3, Wielkość 3 i 4
(41 do 200 A).
L1
L2
22
L3
PE
Q1
ON
I> I> I>
Trip
OFF
F3
NZM1
3L2
5L3
1L1
PE
TOR RUN
Q21
PE
2T1
4T2
0 V +24 -A2 EN +A1 13 14 23 24

6T3
DS7
+ 24 V
0V
1 3 5 7
Q32 Start/Stop
2 4 6 8
P3 U V W
M1 M
3~
F3: superszybkie bezpieczniki do zabez- Q21: softstarter DS7

pieczania półprzewodników (opcja Q32: rozłącznik serwisowy
w celu uzyskania koordynacji 2, do- M1: silnik trójfazowy
datkowo do Q1)
Q1: zabezpieczenie kabli i silnika
2-35
Wyłącznik NZM z wyłącznikiem bezpieczeństwa zgodnie z IEC/EN 60204 i VDE 0113
Część 1, Wielkość 3 i 4 (41 do 200 A)
22
Q1
3.14
I> I> I>
F3
1L1
3L2
5L3
PE
Q21
0V +24 –24
2T1
4T2
6T3
PE
M
M1 3~
 wyłącznik bezpieczeństwa M1: silnik

F3: superszybkie bezpieczniki do zabez-
pieczania półprzewodników (opcja a zaciski obwodów sterowania
w celu uzyskania koordynacji 2, do- b wyzwalacz podnapięciowy ze stykami
datkowo do Q1) wyprzedzającymi
Q1 : zabezpieczenie kabli i silnika (NZM1,
NZM2)
Q21: softstarter DS7
2-36
Układ obejścia (bypass) Uwaga
Uwaga W przeciwieństwie do prostego układu
Softstartery serii DS7-34 są w standardzie obejścia (bypass), stycznik obejścia musi
wyposażone w układ obejścia. Zewnętrzny być dobrany na kategorię pracy AC-3, aby
stycznik obejścia nie jest wymagany. umożliwić wykonanie rozruchu bezpośred-
Układ obejścia dla pracy awaryjnej

niego. 22
W układach pompowych układ obejścia
jest wymagany w celu zapewnienia pracy
awaryjnej. Przełącznik serwisowy jest wy-
korzystywany do przełączania pomiędzy
pracą softstartera, a układem obejścia ze
stycznikiem (Q22). Powyższe jest wyko-
rzystywane do całkowitego wyelimino-
wania softstartera z układu zasilania. Istot-
ne jest zabezpieczenie połączenia
pomiędzy softstarterem a silnikiem przed F3: superszybkie bezpieczniki do zabez-
przerwaniem w trakcie pracy. Zabezpie- pieczania półprzewodników (opcja
czenie zapewnia, że przełączenie jest mo- w celu uzyskania koordynacji 2, do-
żliwe wyłącznie po zatrzymaniu. Elektrycz- datkowo do Q1)
ne i/lub mechaniczne zabezpieczenie Q1 : zabezpieczenie kabli i silnika
styczników Q22 i Q31 zapewnia bezpieczną Q11: stycznik zasilający DS7 (opcjonalny),
pracę układu. do rozłączenia DS7 od sieci przy pra-
cy awaryjnej
Q21: softstarter
Q22: stycznik obejścia
Q31: stycznik odłączający silnik od soft-
startera DS7
M1: silnik
2-37
Schemat silnoprądowy (≥41 A) podłączenia DS7 z awaryjnym układem obejścia
(przykład: pompa)
L1
L2
22 L3
PE
Q1
Q11
F3
1 L1
5 L3
3L2
PE
Q21
4T2
6T3
2 T1
PE
Q22 Q31
M
M1
3~
2-38
Schemat sterowania dla aplikacji z awaryjnym układem obejścia (praca pompy)
K1
S1
S4
S2 Q22
23 13
K1 K3 K2 K3 K4 S5 K5 K5 Q2 RUN TOR K2
24 14
K2
S3 K1 K4
Q31
EN A1
K1 Q21 K2 K3 Q31 Q11 K5 Q21 K4 Q22
A2 A2
① ② ③ ④ ⑤
① zezwolenie S1: przełącznik trybu pracy
② praca automatyczna (softstarter) S2: wyłącz
③ praca ręczna / układ obejścia S3: załącz
④ softstarter / łagodne zatrzymanie S4: Stop (softstarter)
⑤ stycznik obejścia S5: Start (softstarter)
Uwaga
Zaprezentowany schemat sterowania może być również zastosowany dla DS7
w rozmiarze 2 (16 do 32 A).
2-39
22
Rozruch kilku silników w układzie kaskadowym z wykorzystaniem softstartera
Rozruch w układzie kaskadowym polega F3: superszybkie bezpieczniki do zabez-
na uruchamianiu silników po kolei z wyko- pieczania półprzewodników (opcja
rzystaniem softstartera. Silnik po fazie roz- w celu uzyskania koordynacji 2, do-
ruchu jest następnie załączany na sieć, datkowo do Q1)
22 a softstarter jest przełączany na kolejny sil- Q1: zabezpieczenie kabli
nik, który ma być uruchomiony w następnej Q2: softstarter
fazie. Należy zachować następującą sek- Qn1: stycznik (1,2,n)
wencję pracy: Qn2: stycznik obejścia dla kolejnych silni-
1. Rozruch z wykorzystaniem softstartera ków (1,2,n)
2. Załączenie stycznika obejścia Qn2 Qn3: zabezpieczenie silnika (wyłącznik
przez wyjście TOR (Top-of-Ramp) silnikowy lub przekaźnik bimetalowy)
3. Zablokowanie softstartera Mn: silnik (1,2,n)
4. Załączenie wyjścia softstartera na ko-
lejny silnik z wykorzystaniem stycznika
Qn1 Uwagi
5. Ponowny rozruch • Zaprezentowany schemat może być rów-
nież wykorzystany dla DS7 w rozmiarze 2
Uwagi (16 do 32 A), jednak bez sygnału zezwole-
nia ①.
• Przy wykonywaniu rozruchu kilku silni-
ków z wykorzystaniem jednego soft- • Przekaźniki bimetalowe (termiki) mogą
startera obciążalność softstartera (mak- być zastosowane zamiast przekaźników
przeciążeniowych Q13, Q23, …, Qn3
symalna liczba startów, znamionowy
prąd obciążenia) musi być brana pod (patrz ￫ strona 2-21).
uwagę. Jeżeli kolejne rozruchy są wyko-
nywane w krótkich odstępach czasu, na-
leży przewymiarować softstarter (np. do-
bór softstartera z uwzględnieniem
cięższego cyklu pracy).
• Ze względu na sposób budowy DS7 zale-
ca się wykorzystanie opcjonalnego wen-
tylatora (DS7-FAN-032) przy pracy soft-
startera w układzie kaskadowym.
2-40
Praca softstartera w układzie kaskadowym
Schemat silnoprądowy dla silników pracujących w układzie kaskadowym (dla rozmiarów 3 i 4)
L1
L2
L3
N
PE
Q1
I> I> I>
F3
1L1
2L2
3L3
Q2 PE
2T1
4T2
6T3
Q11 Q12 Q21 Q22 Qn1 Qn2
Q13 Q23 Qn3

I> I> I> I> I> I> I> I> I>
M M M
M1 M2 Mn
3~ 3~ 3~
2-41
22
22
Schemat sterowania, układ kaskadowy, część 1
2-42
K1T K4
S1
Q11 Q21 Q31 Qn1

13 23
S2 K1 K1 K1 K4 K12 K22 K32 Kn2 K2 Q2 TOR RUN K4 K4
14 24
EN A1
K1 Q2 Q1 K2 Q2 K3 K4 K1T K4T
A2 A2
① ② ③ ④
a zezwolenie
b łagodny start/ łagodne zatrzymanie
c Monitorowanie częstotliwości przełączeń. Przekaźnik czasowy musi być ustawiony w taki sposób, żeby nie dopuścić do
przeciążenia softstartera. Prawidłowa nastawa musi wziąć pod uwagę dozwoloną częstotliwość rozruchów dla danego
softstartera. Należy rozważyć konieczność przewymiarowania softstartera.

d Ustawić przekaźnik czasowy na około 2 s opóźnienie wyłączenia. Przerwa zabezpiecza przed załączeniem kolejnej
gałęzi zanim softstarter nie zostanie wyłączony.
Styk Z przełącznika S2 wyłącza wszystkie silniki jednocześnie.
Schemat sterowania, układ kaskadowy, część 2
S3 S3 S3
Q1 Q11 Q12 Q12 K12 Q21 Q22 Q22 K(n-1)2 Qn1 Qn2 Qn2
K12 K3 K22 K3 Kn2 K3

Q11 Q(n-1)1
K4T K4T
Q21 Qn1
Q11 Q12 K12 Q21 Q22 K22 Qn1 Qn2 Kn2
① ② ③
a silnik 1
b silnik 2
c silnik n
Styk Z przełącznika S3 jest wymagany jeżeli ma być możliwość wyłączania każdego z silników osobno.
2-43
22
Podstawowe informacje o przemiennikach częstotliwości
Budowa i sposób działania przemienników częstotliwości
Przemienniki częstotliwości umożliwiają
płynną regulację prędkości obrotowej sil-
ników trójfazowych.
22 Praca silnikowa
Przepływ energii
Praca prądnicowa
F
U, f, I M, n
U, f, (I) M m v
Zmienne 3~
Stałe
J
Sieć Elektroniczne urządzenie wykonawcze Silnik Obciążenie
I ~ M Mxn
Pel = U x I x √3 x cos ϕ PL =
f ~ n 9550
Przemiennik częstotliwości przekształca U = Napięcie znamionowe [V]

trójfazowe (bądź jednofazowe), przemien- f = Częstotliwość [Hz]
ne napięcie sieciowe o stałej częstotliwo- I = Prąd znamionowy [A]
ści w napięcie stałe. Napięcie stałe służy M = Moment [Nm]
do wytworzenia, na potrzeby regulacji n = Prędkość [m/s]
prędkości silnika, trójfazowej sieci F = Siła [N]
o zmiennym napięciu i zmiennej częstotli- v = Prędkość [m/s]
wości. Przemiennik częstotliwości pobiera J = Moment bezwładności [kg · m2]
z sieci zasilającej praktycznie tylko moc Pel = Moc elektryczna [kW]
czynną (cos ϕ ~ 1). PL = Moc mechaniczna na wale silnika
Wymaganą do pracy silnika moc bierną do- [kW]
starcza obwód pośredniczący napięcia
stałego. Dzięki temu można zrezygnować cos ϕ = Współczynnik mocy (P/S)
z urządzeń służących do kompensacji gdzie:
współczynnika mocy. P = Moc czynna = Pel = P1 [kW]
S = Moc pozorna [kVA]
η = PL/Pel = P2/P1 = Sprawność
2-44
Schemat blokowy z głównymi elementami przemiennika częstotliwości
Wewnętrzne obwody regulacji (CPU) Obwód mocy kompaktowego przemiennika
w pętli otwartej i zamkniętej kontrolują częstotliwości składa się z trzech podgrup:
wartości wszystkich zmiennych przemien- • Prostownik (A)
nika i automatycznie przerywają pracę jeśli
wartości osiągną niebezpieczny poziom.
• Obwód pośredniczący napięcia
stałego (B) 22
• Falownik (C)
WE/WY
PANEL CPU
MAGISTRALA
M
3∼
A B C
ULN: Zasilanie sieciowe UDC: Napięcie obwodu DC Napięcie wyjściowe = przełą-

UDC = 1,41 x ULN czanie napięcia DC wg sinusoi-
(1-faz. napięcie sieciowe) dalnej modulacji szerokości im-
UDC = 1,35 x UN pulsu (PWM).
(3-faz. napięcie sieciowe)
2-45
⏚ L1/L L2/N
L3
22
a
b
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
⏚ U V W
a Obwód mocy:
A = Prostownik
B = Obwód DC
C = Falownik
b Obwód sterujący:
WE/WY = analogowe i cyfrowe wejścia
oraz wyjścia
PANEL = Panel z wyświetlaczem
i klawiaturą
BUS = magistrala komunikacyjna
(RS485, interfejs PC, interfejs polowy)
2-46
System napędowy (PDS) w świetle EN 61800-3
System albo fragment systemu
System napędowy (PDS)
Kompletny moduł napędu (CMD) 22

Sterowanie systemu i sterowanie sekwencyjne
Podstawowy moduł napędu (BDM)

Sterowanie w pętli zamkniętej lub otwartej
Przemiennik
Urządzenie ochronne
Sekcja przyłączeniowa
Zasilanie
Rezystor hamowania
Wyposażenie dodatkowe
inne wyposażenie
Silnik i czujniki
Urządzenie napędzane
Podstawowy moduł napędu (BDM) Kompletny moduł napędu (CDM)

Elektroniczny układ przekształtnikowy ze CDM (Complete drive module) składa się
sterowaniem włączany między siecią a sil- z BDM oraz dodatkowych urządzeń takich
nikiem. Moduł reguluje prędkość, moment, jak urządzenie zabezpieczające, transfor-
siłę, pozycję, prąd, częstotliwość i napięcie mator, urządzenia pomocnicze.
indywidualnie, łącznie lub wszystkie para- W jego skład nie wchodzi silnik oraz czujni-
metry jednocześnie. ki, które są mechanicznie połączone z wa-
BDM (Basic drive module) może przesyłać łem silnika.
energię z sieci elektroenergetycznej do sil-
nika, a także od silnika do sieci.
2-47
W dzisiejszej dobie silnik trójfazowy z regu- Możliwość dopasowania indywidualnego,
lacją częstotliwości jest standardowym lub zgodnego ze specyfikacją instalacji, za-
elementem do bezstopniowej regulacji leży od rodzaju przemiennika częstotliwo-
prędkości i momentu. Jest ekonomiczny ści oraz metody modulacji
w eksploatacji i pracuje jako pojedynczy (patrz ￫ strona 2-47).
22 napęd lub jako część całej aplikacji.
7 2
I M
Ie 6 MN
5
M
4 MN
1
3
I
2 IN
1
ML
0.25 0.5 0.75 1 0.25 0.5 0.75 1

n/nN n/nN
I/Ie: 0...1.8 M/MN: 0.1...1.5
2-48
Główne połączenia elektryczne
Przemienniki częstotliwości mogą być pod- Znormalizowane napięcia znamionowe za-
łączane bez dodatkowych ograniczeń do kładów energetycznych gwarantują nastę-
sieci z uziemionym punktem gwiazdowym pujące warunki w punkcie podłączenia od-
(zgodnie z IEC 60364). biorcy:
• Odchylenie od znamionowej wartości 22
L1 napięcia: maksymalnie ±10%
L2 • Odchylenie od symetrii napięcia: maksy-
L3 malnie ±3%
PEN • Odchylenie od znamionowej wartości
częstotliwości: maksymalnie ±4%
W sieci odbiorcy dopuszczalny jest dalszy
4% spadek napięcia względem dolnej war-
tości odchyłki (ULN –10%) zasilającego na-
L1 pięcia sieciowego. Wskutek tego napięcie
L2 u odbiorcy może mieć wartość ULN –14%.
L3
N
PE
Podłączenie i eksploatacja przemienników

częstotliwości w asymetrycznie uziemio-
nych sieciach TN (uziemiona fazowo sieć
z uzwojeniami skojarzonymi w trójkąt
„Grounded Delta“, USA) lub nieuziemio-
nych, lub uziemionych wysokoomowo (po-
nad 30 Ω) sieciach IT dopuszczalne są tylko
warunkowo i wymagają dodatkowych
środków technicznych.
2-49
Zgodność z EMC w PDS Taki układ napędowy może składać się
Podzespoły elektryczne zawarte w urzą- z kilku pojedynczych napędów.
dzeniu (maszynie) oddziaływują na siebie. Zgodnie z normą IEC/EN 61800-3 w układzie
Każde urządzenie nie tylko jest źródłem za- napędowym (PDS) normy produktowe dla
kłóceń, lecz również podlega ich oddziały- poszczególnych podzespołów nie mają za-
22 waniu. Zakłócenia są przekazywane na
drodze galwanicznej, pojemnościowej lub/i
stosowania. Ich producenci muszą jednak-
że oferować produkty, zapewniające użyt-
indukcyjnej, bądź też poprzez fale elektro- kowanie zgodne z wymogami normy.
magnetyczne. W praktyce granica pomię-
W Europie przestrzeganie wytycznych
dzy sprzężeniami powiązanymi z przewo-
w sprawie kompatybilności elektromagne-
dami, a sprzężeniem wskutek obecności fal
tycznej (EMC) jest obowiązkowe.
elektromagnetycznych, znajduje się
w przybliżeniu przy 30 MHz. Powyżej czę- Deklaracja zgodności (znak CE) dotyczy za-
stotliwości 30 MHz przewody i kable działa- wsze typowego układu napędowego
ją jak anteny będące źródłem fal elektro- (PDS). Obowiązek przestrzegania ustawo-
magnetycznych. wych wartości progowych, a tym samym
i zapewnienie kompatybilności elektro-
Ocena kompatybilności elektromagnetycz-
magnetycznej spoczywa na kliencie final-
nej (EMC) napędów sterowanych częstotli-
nym lub użytkowniku urządzenia.
wością (napędów elektrycznych z regula-
cją prędkości obrotowej) odbywa się na Musi on przedsięwziąć środki mające na
podstawie normy produktowej celu ograniczenie lub eliminację emisji za-
IEC/EN 61800-3. kłóceń w danym miejscu. Ponadto ma on
obowiązek podjęcia kroków mających na
Obejmuje ona cały układ napędowy PDS
celu zwiększenie odporności urządzeń
(Power Drive System), począwszy od zasi-
bądź systemów na zakłócenia.
lania sieciowego aż po silnik wraz ze
wszystkimi podzespołami, także kablami.
Publiczna sieć średniego napięcia
Punkt Publiczna Sieć Sieć

pomiarowy sieć niskiego napięcia przemysłowa 1 przemysłowa 2
Kategoria C1
Kategoria C1/C2 Kategoria C3/C4 Kategoria C3/C4
środowisko 1 środowisko 2
Środowiska EMC i kategorie
2-50
Kategorie PDS
System napędowy (PDS) jest podzielony na
następujące cztery kategorie:
Kategoria C1 Kategoria C3
• PDS do użycia w pierwszym środowisku.
• Znamionowe napięcie pracy < 1000 V.
• PDS do użycia w drugim środowisku.
• Nie przeznaczone do stosowania
22
w pierwszym środowisku.
Kategoria C2
• Znamionowe napięcie pracy <1000 V.
• PDS do użycia w pierwszym środowisku.
• Wymagane oznakowanie informujące
• Znamionowe napięcie pracy <1000 V.
o ryzyku („Urządzenie nie przeznaczone
• Nie podłączone przez wtyczkę – monto-
do podłączenia do sieci publicznej. Pod-
wane na stałe.
łączenie do sieci publicznej może powo-
• Brak wtyczki i ruchomego wyposażenia.
dować zakłócenia elektromagnetycz-
• Podłączenie i uruchomienie musi być
ne”).
wykonane przez osoby o odpowiedniej
wiedzy technicznej. Kategoria C4
• Wymagane oznakowanie informujące • PDS do użycia w drugim środowisku, któ-
o ryzyku („Urządzenie może powodować re spełnia przynajmniej jedno z następu-
usterki w środowisku mieszkalnym; w ta- jących kryteriów:
kiej sytuacji mogą być wymagane dodat- • Znamionowe napięcie pracy > 1000 V.
kowe pomiary. • Znamionowy prąd pracy > 400 A.
• Układ podłączony do sieci IT.
• Wymagana dynamika nie jest osiągana
ze wzgledu na filtry EMC.
• Wymagany plan EMC.
2-51
Oznaczenie elementów
F: Bezpieczniki i wyłączniki
(zabezpieczenie kabli)
Q: Załączenie i wyłączanie napięcia F
(stycznik, wyłącznik)
22 R: Tłumienie i ograniczanie (dławik,
rezystor)
K: Filtr RFI Q
T: Przemiennik częstotliwości
M: Silnik
⏚ L1/L L2/N
L3
T
R
3~
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
⏚ U V W
3 3
M
M
3~
2-52
Bezpieczniki (wyłączniki) zapewniają ochronę przewodów i aparatów elektrycznych. Dla

ochrony przed porażeniem zaleca się zastosowanie ochrony dodatkowej w postaci wy-
łączników różnicowoprądowych (TYP B).
22
Styczniki wykorzystywane są do załączania/wyłączania napięcia zasilającego.
Dławiki sieciowe ograniczają THD prądu, zmniejszają szpilki prądu i ograniczają prąd ła-
dowania kondensatora
Filtry RFI tłumią emitowane z urządzenia pole elektromagnetyczne o dużej częstotliwości.

Zapewniają spełnienie wymagań zawartych w standardach odnośnienie poziomu EMC.
Przemiennik częstotliwości umożliwia płynną regulację prędkości obrotowej silnika trój-

fazowego.
Rezystor hamowania zamienia na ciepło energię pobieraną z silnika w momencie hamo-

wania. W tym celu przemiennik musi być wyposażony w tranzystor hamowania, który włą-
cza rezystor hamowania równolegle do obwodu DC.
Dławiki silnikowe
• kompensują prąd pojemnościowy
• redukują tętnienia prądu
Filtr sinusoidalny
• wygładza napięcie na wyjściu przemiennika
• wydłuża żywotność izolacji silnika ograniczając wartość du/dt
• redukuje prądy upływowe zwiększając wydajność silnika i poprawiając współczynniki
EMC.
Ekranowane kable silnikowe tłumią emisję pola elektromagnetycznego do dopuszczalne-

go poziomu EMC. Muszą być uziemione z obu stron dużą powierzchnią styku.
Trójfazowy silnik asynchroniczny (standardowy silnik)
2-53
Uwagi dotyczące prawidłowego montażu przemiennika częstotliwości
Przy instalacji zgodnie z wymaganiami Uziemienie
EMC należy przestrzegać poniższych in- Musi być stosowane w celu spełnienia wy-
strukcji. Opisane środki zapewniają ograni- magań norm. Jego obecność jest warun-
czenie zakłóceń elektromagnetycznych do kiem skutecznego działania pozostałych
22 wymaganego poziomu. Opisane środki środków takich jak filtry i ekranowanie.
spełniają swoją rolę w połączeniu, muszą Wszystkie metalowe elementy obudowy
być brane pod uwagę już na etapie projek- muszą być podłączone elektrycznie do po-
towania. Aby spełnić wymagania EMC na tencjału ziemi. Dla zapewnienia zgodności
instalacji, która nie była projektowana z EMC istotnym czynnikiem nie jest przekrój
z uwzlędnieniem tych środków konieczne przewodu, ale jego powierzchnia, ponie-
jest poniesienie dodatkowych, znacznych waż to jest miejsce przepływu prądu wyso-
kosztów. kiej częstotliwości (zjawisko naskórkowo-
Środki w celu zapewnienia zgodności z wy- ści). Wszystkie punkty uziemienia muszą
maganiami EMC: mieć niską impedancję, dobrą przewod-
ność i muszą być bezpośrednio podłączone
• uziemienie,
do punktu uziemienia (główna szyna wy-
• ekranowanie,
równawcza, uziemiony punkt gwiazdowy).
• filtry,
Punkty styku nie mogą być pomalowane
• dławiki. i nie mogą być zardzewiałe. Należy wyko-
rzystać ocynkowane elementy i płyty mon-
tażowe.
T1 K1 Tn Kn
M1 Mn
D
M
3 D
M
3
PE
K1 = Filtr RFI
PE PE PE PE
T1 = Przemiennik czę-
stotliwości
A
2-54
Ekranowanie
L1 M
L2
L3 3
PE
22
F 300 mm
a b
Czterożyłowy ekranowany przewód silnika:
a Miedziany oplot ekranujący, uziemiany

na dużej powierzchni
b Płaszcz zewnętrzny z PVC
c Żyła (wielodrutowa miedziana, U, V, W,
przewód uziemiający)
d Izolacja żyły z PVC
(3 x czarna, 1 x zielono-żółta)
e Taśma tekstylna i wypełnienie z PVC
e d c
2-55
Przewody nieekranowane działają jak an-
MBS-I2
teny (emitują i odbierają pole elektromag-
netyczne). Aby spełnić wymagania EMC
odnośnie połączeń należy ekranować
przewody emitujące zakłócenia (wyjście
22 przemiennika), jak i przewody wrażliwe na
zakłócenia (sygnały analogowe wartości
zadanych, pomiarowych) ekranować. Kab-
le ekranowane między przemiennikiem
częstotliwości, a silnikiem powinny być
4.2 x 8.2
możliwie najkrótsze. Ekran należy połączyć

do masy (PES) obustronnie, zachowując
dużą powierzchnię styku. Kable zasilające
należy układać oddzielnie od przewodów ⌀ 4.1 ⌀ 3.5
sygnalizacyjnych i sterowniczych. Podłą-
czenie ekranu przez skrętki splotu ekranu
(tzw. świński ogon) jest niedopuszczalne.
Kable silnikowe doprowadzane do styczni-
ków, wyłączników silnikowych, wyłączni-
ków konserwacyjnych, filtrów lub listew
zaciskowych powinny mieć możliwie Uwaga
najbliżej tych podzespołów przerwany ciąg
Rozłączniki konserwacyjne na wyjściu
ekranu i połączony dużą powierzchnią sty-
przemienników częstotliwości mogą być
ku z płytami montażowymi tych aparatów
uruchamiane tylko w stanie bezprądowym.
(PES). Pozbawione ekranu odcinki przewo-
dów nie mogą przekraczać 100 mm.
Przewody sterownicze i sygnalizacyjne po-
Przykład: podłączanie ekranu w rozłączni-
winny być skręcone ze sobą i mogą być
ku konserwacyjnym.
użyte z ekranem podwójnym. Ekran we-
wnętrzny musi być podłączony z jednej
① strony przy źródle napięcia a ekran ze-
wnętrzny z obydwu stron.
PES
②
PES
③
a Płyta metalowa (np.: MSB-I2)

b Zacisk uziemiający
c Rozłącznik konserwacyjny
2-56
Przewody silnikowe muszą być oddzielone
przestrzennie od przewodów sterowni-
② ① czych i sygnalizacyjnych (> 30 cm) i nie mo-
gą być układane równolegle względem
tych przewodów.
Uwaga 22
Wewnątrz szaf sterowniczych przewody
powinny być ekranowane jeśli mają dłu-
gość większą niż 30 cm.
≧ 300 mm
(≧ 11.81”)
a Przewody mocy: sieć, silnik, obwód po-

średniczący DC, rezystor hamowania.
b Przewody sygnalizacyjne: analogowe
i cyfrowe sygnały sterownicze.
Przykład ekranowania przewodów sterowniczych i sygnalizacyjnych:

Przykład standardowego podłączenia przemiennika częstotliwości DC1, z potencjome-
trem wartości zadanej R1 (M22-4K7) i osprzętem montażowym ZB4-102-KS1
+24 V DI1 DI2 +10 V AI1 0V 2

1
1 2 3 5 6 7
15 mm
PES 3
≦ 20 m
2
Cu 2,5 mm
PE
M4
PES ZB4-102-KS1
4K7
M M
FWD REV R1
2-57
Środki związane z filtrowaniem Uwaga
Filtr przeciwzakłóceniowy i filtr sieciowy Powierzchnie montażowe przemiennika
(kombinacja filtra przeciwzakłóceniowego częstotliwości i filtrów przeciwzakłócenio-
i dławika sieciowego) służy do ochrony sie- wych nie mogą być malowane i muszą cha-
ci elektroenergetycznej przed zakłócenia- rakteryzować się dobrą przewodnością.
22 mi wysokiej częstotliwości, których źród-
łem jest przemiennik częstotliwości.
Zakłócenia te są przewodzone oraz emito-
wane przez kable sieciowe. Filtry, przy
instalacji zgodnej z odpowiednimi wytycz-
nymi, ograniczają poziom zakłóceń do war-
tości określonej odpowiednimi przepisami.
Współcześnie filtry często zintegrowane
są z przemiennikami. Jeśli montowane są
oddzielnie to powinny być montowane
w bezpośrednim sąsiedztwie przemiennika
częstotliwości, a przewód łączący z prze-
miennikiem powinien być możliwie krótki
(≦ 30 cm).
2-58
Przykład: Montaż zgodnie z warunkami kompatybilności elektromagnetycznej EMC
22
15 mm
PES
⏚ L1/L L2/N
L3
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
⏚ U V W
PE
①
PES
PES
② W2 U2 V2
U1 V1 W1
PES PE
a Płyta metalowa, np. MSB-I2

b Zacisk uziemienia
c Rozłącznik konserwacyjny
2-59
Wyłączniki różnicowoprądowe (RCD)
Filtry RFI generują prąd upływu, który Do współpracy z przemiennikami częstotli-
w przypadku usterki (zanik fazy, asymetria wości należy stosować wyłączniki różnico-
obciążenia) może znacznie przekroczyć woprądowe typu B, ze względu na wystę-
znamionową wartość. powanie sinusoidalnych (AC)
22 W celu zabezpieczenia przed niebezpiecz- i impulsowych (DC) prądów różnicowych .
nymi napięciami, wszystkie elementy Przy prądzie upływu powyżej 3,5 mA, zgod-
(przemiennik częstotliwości, filtr RFI, silnik, nie z EN 60335 należy spełnić jeden z poniż-
ekranowane kable zasilające) w systemie szych warunków:
PDS muszą być uziemione. Jako że prąd • przekrój przewodu uziemiającego musi
upływu jest źródłem pola elektromagne- być ≧ 10 mm2,
tycznego o dużej częstotliwości, uziemie- • musi być zastosowane monitorowanie
nie i połączenia uziemiające muszą mieć ciągłości przewodu ochronnego, lub
niską impedancję i dużą powierzhnię styku. • musi być zastosowany osobny przewód
uziemiający.
F F K T M
L1 RCD L1 R2 L1 U
M
L2 L2 S2 L2 V
3∼
L3 L3 T2 L3 W
N  
PE
2-60
Dławiki sieciowe
Montowane po stronie zasilania przemien-
nika częstotliwości. Redukują negatywny
wpływ harmonicznych prądu na sieć zasi-
Dławiki lającą, poprawiają jakość sieci zasilającej
jednofazowe i współczynnik mocy. Stosowanie dławi-
ków sieciowych jest szczególnie zalecane
22
w sytuacji, gdy do sieci podłączono kilka
przemienników częstotliwości, a także inne
urządzenia elektroniczne.
Ograniczenie odkształceń prądu sieci moż-
na również osiągnąć stosując dławik DC
w obwodzie DC przemiennika, w takim
przypadku zastępuje on dławik sieciowy.
Dławik silnikowy
W przypadku długich przewodów zasilają-
cych, lub w przypadku równoległego łącze-
nia kilku silników, należy zastosować dła-
Dławiki trójfazowe wik silnikowy ①.
Dławiki silnikowe zwiększają również
ochronę półprzewodników w przypadku
zwarć i zabezpieczają silnik przed skoko-
wymi zmianami napięcia (>500 V/μs) wyni-
kającymi z kluczowania tranzystorów.
Q11 Q12 Q13
F1 F2 F3
U1 V1 W1 U1 V1 W1 U1 V1 W1
M M M
M1 M2 M3
3
˜ 3
˜ 3
˜
2-61
Filtry sinusoidalne
Filtr sinusoidalny stanowi połączenie dła-
wika i kondensatora tworząc filtr dolno-
przepustowy.
Poprawiają one kształt napięcia na wyjściu
22 przemiennika częstotliwości, dzięki czemu
zmniejszają zakłócenia i ograniczają na-
grzewanie silnika.
Zalety filtrów sinusoidalnych:
• możliwość stosowania długich przewo-
dów zasilających,
– maks. 400 m przy napięciu zasilania
240 V +10%,
– maks. 200 m przy napięciu zasilania
480 V +10%,
• zwiększenie żywotności silnika,
DX-SIN3-… • zmniejszenie generacji zakłóceń po stro-
nie silnika,
• ograniczają nagrzewanie silnika spowo-
dowanego wyższymi harmonicznymi,
• redukują stromość napięcia du/dt
(<500 V/μs).
Wady filtrów sinusoidalnych:

• spadek napięcia do 30 V,
• możliwa praca wyłącznie przy stałej czę-
stotliwości kluczowania.
2-62
Przykłady połączeń DC1
Cechy przemienników DC1
22
⏚
②
L1/L L2/N
L3
③
⑧
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
⑤ ⏚ U V W
a Otwory montażowe (mocowanie na Przemienniki częstotliwości serii DC1 to

śruby) kompaktowe rozwiązanie firmy Eaton. Zo-
b Zaciski zasilające (od strony sieci) stały one zaprojektowane na potrzeby pro-
c Wycięcie do montowania na szynę DIN stych aplikacji. Ze względu na prostotę
d Zaciski zasilające (podłączenie silnika) montażu i parametryzacji (tylko 14 podsta-
e Zaciski sterujące wowych parametrów) umożliwiają wyko-
f Interfejs komunikacyjny (RJ45) nanie szybkiego uruchomienia instalacji.
g Panel z pięcioma przyciskami Stanowią idealne rozwiązanie dla produ-
i wyświetlaczem LED centów maszyn wykonujących produkcje
h Karta informacyjna seryjne.
2-63
Typowe aplikacje, w których można zasto- Dokumentacje:
sować przetwornice serii DC1 to wentyla- Podręcznik: MN04020003Z_EN
tory, pompy, a także układy przenośników.
W przypadku bardziej złożonych aplikacji
można aktywować grupę parametrów roz-
22 szerzonych.
Zasadnicze cechy:
• Szybkie uruchomienie z 14 podstawowy-
mi parametrami
• Zakres mocy 0,37–11 kW
• Duża przeciążalność: 150% przez 60 se-
kund, 175% przez 2 sekundy
• Temperatura zewnętrzna do 50°C bez
przewymiarowania (IP20)
• Zwiększanie liczby we/wy za pomocą
podłączanych modułów
• Protokoły CANopen® i Modbus RTU
w standardzie
• Możliwość podłączenia do
SmartWire-DT
• Stopień ochrony: IP20
• Zintegrowany filtr RFI
• Opcjonalny tranzystor hamowania
• Zintegrowany regulator PI
• Sterowanie skalarne (U/f) z podbiciem
napięcia
• Zgodność ze standardami (CE, UL, cUL,
c-Tick, Ukr Sepro, RoHS)
Akcesoria
• Moduł komunikacyjny SmartWire-DT
• Moduły we/wy
• Zewnętrzny panel
• Dławik sieciowy
• Dławik silnikowy
• Filtr sinus
• Rezystor hamowania
2-64
DC1 wielkości gabarytowe
Wielkość FS1
⏚ L1/L L2/N
DC1-12…: 2,3–7 A
L3
DC1-34…: 2,2–4,1 A
22
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
⏚ U V W
Wielkość FS2
DC1-12…: 7–10,5 A
⏚ DC- L1/L L2/N
L3
DC1-34…: 4,1–9,5 A
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
⏚ DC+ BR
U V W
Wielkość FS3
DC1-12…: 15 A
⏚ DC- L1/L L2/N
L3
DC1-34…: 14–24 A
FS = wielkość gabarytowa
DC1-12…: we 1 x 230 V AC, wy 3 x 230 V AC

DC1-34…: we 3 x 400 V AC, wy 3 x 400 V AC
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
⏚ DC+
BR U V W
2-65
2-66
①
①
FS2, FS3
BR
DC-
DC+
U
V
M
3~
L1/L L2/N
50/60 Hz
W
1 AC 230 V

VAR
EMC
PES
⏚
3 AC 230 V
+24 V Out 24 V
1
< 100 mA
DI1 FWD
2
DI2 REV
3
DI3 FF1
4
AI2
+10 V Out 10 V
5
CPU
< 10 mA
AI1 f-Soll
6
DI4 0...+10 V
0V
7
0...+10 V
< 20 mA AO f-Out
8
+24 V DO +
0V
9
10
6 A, 250 VAC
RUN
5 A, 30 VDC 11
22
PIN 7
PIN 8
(PIN2)
(PIN 1)
X1
RS485
Schemat blokowy DC1-12…
Schemat blokowy DC1-32…, DC1-34…
3 AC 230 V
3 AC 400/480 V
+
50/60 Hz
24 V
FWD
REV
FF1
10 V
f-Soll
f-Out
RUN
0...+10 V
L1/L L2/N L3 ⏚ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
0V
0V
DI1
DI2
DI3
AI2
AI1
DI4
< 10 mA
0...+10 V
+24 V DO
< 100 mA
+10 V Out
+24 V Out
EMC
< 20 mA AO
6 A, 250 VAC
5 A, 30 VDC
DC- VAR
①
DC+
CPU
BR
X1
PIN 8
(PIN2)
PIN 7
(PIN 1)
U V W ⏚ RS485
①
FS2, FS3 PES
3 AC 230/400/460 V
M 
3~
2-67
22
Fabryczna konfiguracja sygnałów sterujących:
1: 24 V: +24 V napięcie sterujące, maks.
100 mA
2: DI1: FWD = obroty w przód (zgodnie
z kierunkiem wskazówek zegara)
22 3: DI2: FWD = obroty w tył (przeciwnie
względem wskazówek zegara)
4: DI3: FF1 = stała prędkość 1 lub AI2
5: 10 V: +10 V napięcie referencyjne,
maks. 10 mA
6: AI1: f-setpoint = sygnał częstotliwości
zadanej (0…+10 V)
7: 0 V, potencjał odniesienia
8: A0: f-Out = częstotliwość wyjściowa sil-
nika (0…+10 V)
9: 0 V, potencjał odniesienia
10/11: przekaźnik: RUN = sygnał pracy (ZZ)
DI: wejście cyfrowe = +24 V DC
AI: wejście analogowe = 0–10 V,
0/4–20 mA
DO: wyjście cyfrowe = +24 V, maks. 20 mA
AO: wyjście analogowe = 0–10 V,
maks. 20 mA
Funkcja i tryb pracy we/wy ustawiany jest

przy pomocy parametrów konfigurowa-
nych w przemienniku. Opis parametrów
można odnaleźć w MN04020003Z_EN.
a Dla wielkości FS2 i FS3 możliwe podłą-

czenie zewnętrznego rezystora hamu-
jącego.
2-68
Przykład podłączenia silnika o mocy 0,75 kW
Silnik: P = 0,75 kW 1 ∼ 230 V, 50/60 Hz
L
Zasilanie: układ sieci TN-S 400 V 50/60 Hz N
PE
Przykład podłączenia spełnia wymogi EMC:
FAZ-B10/1N F1
układ silnoprądowy (zobacz rysunek obok).
22
Wariant A:
DILM7 Q1
Silnik z uzwojeniami skojarzonymi w trój- (+DILM12-XP1)
kąt. ① 1
PE
DC1… przemiennik częstotliwości z zasila- R1
niem jednofazowym (230 V). DX-LN1-009
2
L1 L2/N PE
DC1-124D3…
T1 U V W PE
PES
PES
X1
PES
PES
M
M1 3~

U1 V1 W1
W2 U2 V2
230 V
3.2 A
0.75 kW
2-69
Poprzednio wskazany silnik o mocy 3 ∼ 400 V, 50/60 Hz
L1
0,75 kW może być podłączony do sieci jed- L2
L3
nofazowej (wariant A, uzwojenia skojarzo- PE
ne w trójkąt) lub do sieci trójfazowej Q1
PKM0-6,3
(wariant B, uzwojenia skojarzone w trój-
22 kąt). I I I
Przemiennik częstotliwości oraz inne ele- DILEM-10 Q11

menty dobrane są z uwzględnieniem sieci
U1 V1 W1
zasilającej na 1 x 230 V AC (DC1-124D3…)
PE
lub 3 x 400 V AC (DC1-342D2…). R1
DX-LN3-004
U2 V2 W2
Wariant B:
Silnik z uzwojeniami skojarzonymi w gwiaz-
L1 L2/N L3 PE
dę.
DC1… przemiennik częstotliwości z zasila-
niem trójfazowym (400 V).
DC1-342D2…
U V W PE
T1
PES
PES
X1
PES
PES
M
M1 3~

U1 V1 W1
W2 U2 V2
400 V
1.9 A
0.75 kW
2-70
System Rapid Link 4.0
Przegląd systemu Rapid Link 4.0
System rozproszonych, elektronicznych Ustandaryzowany montaż, programowanie
napędów przeznaczony do budowy zde- Plug and Play bezpośrednio na obiekcie
centralizowanych układów sterowania oraz komunikacja sieciowa czynią system
z wieloma silnikami. Rapid Link 4.0 właściwym wyborem dla
wszelkiego rodzaju aplikacji transporto- 22
wych.
①
②
400 V
M
3∼ 400 V
M
③ 3∼
3 ∼ 400 V, N, PE ⑱
50/60 Hz ⑲
⑭ ⑮ ⑰
⑯
⑤ ⑧
⑥
④
⑦
⑩
⑪
⑬
⑨
2-71
Moduły funkcyjne: Podłączenie silnika:
a Rozruszniki silnikowe RAMO z tyrysto- r Nieekranowany przewód do silnika
rami i wewnętrznym układem obejścia s Ekranowany przewód do silnika
Dostępne w wykonaniu jednokierunko-
Cechy produktu
wym lub z nawrotem, zakres mocy:
System jest instalowany z magistralami za-
22 0,09–3 kW (przy 400 V).
silającą i sterującą, które są podpinane
b Regulatory obrotów RASP z przemien-
pod wszystkie moduły systemu Rapid Link.
nikiem do sterowania prędkości silnika.
Liniowa lub programowalna charakte- System został zaprojektowany z uwzględ-
rystyka, wykonanie z lub bez rozłączni- nieniem wymagań stawianych przez apli-
ka remontowego , opcjonalne sterowa- kacje transportu materiałów.
nie hamulcem mechanicznym, Rapid Link w wersji 4.0 posiada następują-
hamowanie dynamiczne z rezystorem, ce cechy:
zakres mocy: 0,75–2,2 kW (przy 400 V). • Stopień ochrony IP65
• Zewnętrzna temperatura pracy –10°C do
Podłaczenie zasilania: +55°C
c Zasilanie (3 AC 400 V) • Maks. długość przewodów 10 m
d Moduł zasilający • Interfejs AS-Interface® profil 7.4 do ko-
e Płaski przewód dla 400 V AC munikacji i diagnostyki
f Zakończenie dla płaskiego przewodu • Wtykowe zaciski zgodnie z ISO 23570
g Odgałęzienie płaskiego przewodu • Praca lokalna / praca ręczna
h Przewód zasilający • Wykonanie z rozłącznikiem remontowym
i Przewód okrągły dla 400 V AC (opcja)
j Odgałęzienie przewodu okrągłego • RAMO-D elektroniczny rozrusznik do roz-
k Przewód zasilający ruchu bezpośredniego
l Odgałęzienie przewodu okrągłego
• RAM0-W elektroniczny rozrusznik na-
m Przewód zasilający
wrotny
n AS-Interface®
• RASP przemiennik z możliwością regula-
o Płaski przewód AS-Interface®
cji prędkości
p Odgałęzienie AS-Interface®
q Przewód łączeniowy AS-Interface®
Dokumentacje
Podręcznik: MN03406003Z-EN
Dokumentacje montażowe:
IL003406019Z
IL003406020ZZ
2-72
Schemat blokowy RAM0-D…
Elektroniczy rozrusznik do rozruchu bezpośredniego
4
1
+24 V
<1A
O3
4
22
3
2
③
+ 24 V
0V
4
I4
1
3
2
3
3
< 160 m A 0 V I3
4
4
3
ASi-
4
1
3
2
2
+24 V
1
ASi+
8
5
N
4
4
N
PE 6
L
PE 5
PE
L3 PE
T1
3
U V W
M3∼
2
3
L2
T2
i
1
1
L1
7
6
8
①
3
1
PE
4
5

3
5
2
Dostępne jako opcja:

a Rozłącznik remontowy c Wyjście na siłownik
b Załączenie zewnętrznego hamulca
(230 V)
2-73
Schemat blokowy RAM0-W…
Elektroniczny układ nawrotny
4
1
+24 V
<1A
O3
4
22
3
2
③
1
4
+ 24 V
0V
I4
1
3
2
3
3
< 160 m A 0 V I3
4
4
3
ASi-
4
1
3
2
2
+24 V
1
ASi+
8
5
N
4
4
N
PE 6
L
PE 5
PE
L3 PE
T1
3
U V W
M3∼
2
3
L2
T2
i
1
1
L1
7
6
8
①
3
1
PE
4
5

3
5
2

a Rozłącznik remontowy
(230 V)
c Wyjście na siłownik
2-74
Schemat blokowy RASP-…
Przemiennik częstotliwości
≤ 100 mA
+24 V
3
22
0 V +24 V
M
RJ 45
③
2
4
1
(4)
4
I4a
1
3
I4(b)
2
(2)
(b)
2
3
I3a
4
4
< 160 m A 0 V
3
ASi-
(a)
1
3
4
I3(b)
2
2
1
ASi+
+24 V
1
8
5
N
4
4
N
PE 6
L
PE 5
PE
L1 L2 L3 PE
T1
U V W
M3∼
2
T2
ϑ
1
PE 7
4 6
5 8
④
①
3
1
3

4
5
2

a Rozłącznik remontowy d Wewnętrzny rezystor hamowania
(230 V)
c Wentylator
2-75
Notatki
22
2-76
Aparatura sterująca
Strona
RMQ – przegląd systemu 3-2
RMQ – projektowanie 3-9
RMQ – opisy indywidualne 3-13
Kolumny sygnalizacyjne SL 3-14

33
Wyłączniki krańcowe LS-Titan® 3-16
Elektroniczne łączniki krańcowe LSE-Titan® 3-26
Analogowe elektroniczne łączniki krańcowe 3-27
Czujniki – funkcjonalność 3-30
Czujniki – przykładowe aplikacje 3-37
3-1
RMQ – przegląd systemu
Rozkazy i meldunki są podstawowymi funk- • dowolne teksty i symbolika,
cjami sterowania maszyn i procesów. Wy- • ogólnie stosowana technika podłącze-
magane sygnały obsługi są wytwarzane al- niowa za pomocą śrub i Cage Clamp1),
bo ręcznie za pomocą aparatów do • zatrzaskowe podłączenia Cage Clamp –
sterowania i sygnalizacji, albo maszynowo bezpieczne i niewymagające konserwacji,
za pomocą łączników pozycyjnych. Każdy • współpracujące z elektroniką styki zgod-
przypadek zastosowania określa przy tym nie z EN 61131-2: 5 V/1 mA,
stopień ochrony, formę i kolor.
33 Stale rozwijana aparatura sterująca
• dowolnie programowalna funkcja
działania z samopowrotem lub bez,
„RMQ-Titan®“ stosuje najnowsze techno- • wszystkie przyciski w wersji
logie. Ogólnie używane elementy LED i na- podświetlanej i niepodświetlanej,
pisy wykonane laserowo gwarantują mak- • przycisk wyłączania awaryjnego odblo-
symalny poziom bezpieczeństwa, kowywany przez obrót lub pociągnięcie,
dostępności i elastyczności.: • podświetlane przyciski bezpieczeństwa
• wysokiej jakości optyka zapewnia jedno- zwiększające bezpieczeństwo,
lity obraz, • styki łączące zróżnicowane potencjały,
• najwyższy stopień ochrony aż do IP67 • możliwość zastosowania w obwodach
i IP69K (przystosowanie do strumienia bezpieczeństwa, dzięki wymuszonemu
parowego), pobudzeniu i stykom o wymuszonym ot-
• wysoki kontrast oświetlenia za pomocą warciu,
elementów LED, również przy świetle • spełnienie normy IEC/EN 60947.
dziennym, 1)Cage Clamp jest zarejestrowanym znakiem
• 100 000 godz. trwałości, towarowym firmy WAGO Kontakttechnik GmbH,
Minden.
• odporność na udary i wibracje,
• napięcie robocze LED od 12 do 500 V,
RMQ16
• niewielki pobór mocy – tylko 1/6 mocy
żarówki,
• poszerzony zakres temperatur roboczych
–25 do +75°C,
• testowy układ połączeń elementów
świetlnych,
• zintegrowane układy połączeń ochron-
nych dla podwyższenia bezpieczeństwa
eksploatacji i dostępności,
• odporne na ścieranie i kontrastowe
oznakowania wykonane techniką
laserową,
• indywidualne symbole klienta i oznako-
wania, nawet tylko dla jednego egzem-
plarza,
3-2
RMQ-Titan® przegląd systemu
33
3-3
Przycisk poczwórny Joystick z podwójnymi stykami
Eaton uzupełnia swój asortyment niezwyk- Joytick pozwala na sterowanie czteroma
le popularnych aparatów do sterowania kierunkami w maszynach. Różne wykona-
i sygnalizacji RMQ-Titan o kolejne elemen- nia joysticków mają 2 lub 4 położenia, inne
ty. Ich budowa zaprojektowana została dają możliwość wykorzystania dwóch sty-
w sposób modułowy. Zastosowanie znaj- ków w każdej pozycji.
dują elementy stykowe z programu Takie rozwiązanie pozwala, np. na zadanie
RMQ-Titan. Pierścienie czołowe wykonane
33 zostały w kształcie i kolorze charaktery-
dwóch prędkości w każdym kierunku.
W takim przypadku korzysta się ze styku
stycznym dla RMQ-Titan. standardowego NO oraz wyprzedzającego
Przycisk 4 pozycyjny NO, nabudowanych na sobie.
Za pomocą poczwórnych przycisków użyt- 0 0
kownicy sterują maszynami i instalacjami 1
w czterech kierunkach ruchu. Każdemu 1 2
kierunkowi ruchu przyporządkowany jest
przy tym jeden element stykowy. Przycisk
posiada cztery oddzielne pola przycisko-
we. Można je dobrać indywidualnie do roz-
maitych aplikacji, można też wykonać na
nich laserowe napisy, zgodnie z indywidu- Przełączniki 4 pozycyjne
alnymi życzeniami. Przełącznik ten posiada cztery pozycje. Do-
stępny jest w wersji z główką obrotową lub
pokrętłem. Każdej pozycji łączeniowej
przyporządkowany jest jeden element sty-
kowy.
3-4
Tabliczki indywidualne systemy oznakowań, które
Wszystkie elementy obsługi wyposażone przenoszone są potem za pomocą lasera
zostały przez firmę Eaton w tabliczki, wykona tabliczki w sposób gwarantujący trwa-
nane w rozmaitych wersjach: łość oraz odporność na ścieranie.
• pozbawione jakichkolwiek symboli, Więcej informacji ￫ Podrozdział „Edytor
• ze strzałkami kierunkowymi, opisów”, strona 3-13.
• z napisami „0-1-0-2-0-3-0-4”.
Ponadto istnieje możliwość zastosowania
oznakowania specyficznego dla klienta. Za
33
pomocą programu „Labeleditor” tworzy się
Elementy stykowe – dostępne wykonania
Zaciski Zaciski Mocowa- Mocowa- Styk Diagram łączenia1)

śrubowe sprężyno- nie do nie do
we płyty czo- ścianki tyl-
łowej nej
x x x x .3
0 2.8 5.5
.4
M22-(C)K(C)10
x x x – .1
0 1.2 5.5
.2
M22-(C)K(C)01
x x x x .5
0 3.5 5.5
.6
M22-(C)K01D2)
x – x – .7
0 1.8 5.5
.8
M22-K10P
1) Przy wciśnięciu elementu czołowego.
2) NC: pewność działania dzięki wymuszonemu otwarciu, zgodnie z IEC/EN 60947-5-1.
3-5
Zaciski Zaciski Mocowa- Mocowa- Styk Diagram łączenia1)

śrubowe sprężyno- nie do nie do
we płyty czo- ścianki tyl-
łowej nej
Podwójne elementy stykowe

– x x – .3 .3
33 .4 .4
0 3.6 5.5
M22-CK20
– x x – .1 .1
.2 .2
0 1.2 5.5
M22-CK02
– x x – .1 .3
.2 .4
0 1.2 3.6 5.5
M22-CK112)
Elementy stykowe z samokontrolą
x – x x
3 1
0 1.2 2.8 5.5

4 2
M22-K(C)01SMC10
x – x x
3 1 1
0 1.2 2.8 5.5

4 2 2
M22-K(C)02SMC10
1) Przy wciśnięciu elementu czołowego.
2) NC: pewność działania dzięki wymuszonemu otwarciu, zgodnie z IEC/EN 60947-5-1.
3-6
Przyciski bezpieczeństwa – przegląd systemu
38
33
45
60
EZPI
K B EC
PRZ IS
ZEŃ A
YC
STW
3-7
Nowa seria przycisków bezpieczeństwa Do akcesoriów dodatkowych został doda-
w serii RMQ-Titan posiadają różne warian- ny również pierścień podświetlający, wy-
ty wykonania, poczynając od średnicy 45 posażony w diody LED, który wskaże lokali-
lub 60 mm, przez wykonanie z kluczykiem, zację przycisku bezpieczeństwa na ścianie
odblokowywanie przez przekręcenie, bez lub maszynie w nawet w największych
podświetlenia, z podświetleniem przez ciemnościach.
standardowy element LED, z mechanicz- Pierścień ten może być wykorzystany rów-
nym wskaźnikiem w punkcie centralnym
33 (zielony/czerwony). Możliwość wykorzy-
nież do wskazania stanu położenia przyci-
sku bezpieczeństwa. Przykładowo po wy-
stania styków z samokontrolą pozwala na zwoleniu można spowodować, aby
zwiększenie bezpieczeństwa operacyjne- świecenie zmieniało się z ciągłego na mi-
go, nawet w wadliwej instalacji lub po uży- gające.
ciu nadmiernej siły przy wciskaniu. Ele-
menty stykowe dostępne są do mocowania
czołowego lub do ścianki tylnej z wbudo-
wanym jednym lub dwoma obwodami bez-
pieczeństwa, zgodnymi z SIL 3, zgodnie
z IEC 62061 lub poziomem zapewnienia
bezpieczeństwa PL, zgodnie
z EN ISO 13894-1.
3-8
RMQ – projektowanie
Montaż i funkcje
M22…SMC10
M22-PV...
33
a
M22-K... SMC10
b
b
M22-K... SMC10
a Elementy stykowe z samokontrolą mechanicznie monitorują połączenie w M22-PV…

b Elementy stykowe z samokontrolą monitorują zamocowane powyżej styki
bezpieczeństwa M22-K...SMC10, ale NIE połączenie w M22-PV…
M22-K01SMC10 M22-K02SMC10
M22-KC01SMC10 M22-KC02SMC10
3 1 3 1 1
4 2 4 2 2
Kiedy elementy stykowe z samokontrolą są poprawnie zamontowane, styk NO jest za-

mknięty.
Obwód wyłącznika bezpieczeństwa/funkcji STOP jest aktywowany przez kombinację sty-
ków NC i NO jeśli:
• przycisk bezpieczeństwa jest aktywowany,
• element stykowy z samokontrolą jest mechanicznie odłączony od przycisku.
3-9
Opis podłączeń i cyfry określające działanie (wyróżnik liczbowy/symbol łącznika),
EN 50013
10 13 01 21
14 22
33 20 13 23 11 13 21
02 11 21
14 24 14 22
12 22
13 23 33 13 21 33 12 13 21 31
30 21 03 11 21 31
14 24 34 14 22 34 14 22 32 12 22 32
Warianty napięć z rezystorami dopasowującymi
M22-XLED601) Ue ≦AC/DC
Ue h/H
1x 60 V
2x 90 V
12 – 30 V h/H
3x 120 V
... ...
1 2 1 2 1 2 X1 X2 7x 240 V
M22-XLED220 Ue ≦
M22-XLED60/ M22-(C)LED(C)-... 1x 220 V DC
M22-XLED220 1) Dla zwiększ. wart. nap. AC/DC.
Ue h
M22-XLED230-T1) Ue ≦
85 – 264 V h,
1x 400 V~
50 – 60 Hz
2x 500 V~
1) AC – dla zwiększenia wartości
1 2 1 2 X1 X2
napięcia 50/60 Hz.
M22-XLED230-T M22-(C)LED(C)230-...
3-10
Układ połączeń do testu elementów świetlnych LED
Przycisk kontrolny służy do kontroli funkcji
sygnalizatora świetlnego niezależnie od
aktualnego stanu sterowania. Zastosowa-
ne diody oddzielają obwody napięciowe.
M22-XLED-T
dla Ue = 12 do 240 V AC/DC (również do te-
stu elementów świetlnych w kolumnach 33
sygnalizacyjnych SL)
13 13 13 3
a
14 14 14 4
2 1
2 1
12 – 240 V h/H
2 1
1 1 1 M22-XLED-T
2 M22-XLED60/ 2 M22-XLED60/ 2 M22-XLED60/

1 1 1
M22-XLED220 M22-XLED220 M22-XLED220
2 2 2
X1 X1 X1
X2 X2 X2 M22-(C)LED(C)-... 1)
a Przycisk kontrolny.
1)Tylko dla elementów od 12 do 30 V.
3-11
M22-XLED230-T
dla Ue = 85 do 264 V AC/50–60 Hz
L1
13 13 13 3 1
a
33
14 14 14 4 2
85 – 264 V h/50 – 60 Hz
2 1
2 1
2 1
M22-XLED230-T
X1 X1 X1
X2 X2 X2 M22-(C)LED(C)230-... 2)
N
a Przycisk kontrolny.
2) Tylko dla elementów od 85 do 264 V.
3-12
RMQ – opisy indywidualne
Edytor opisów
• Zielony szyldzik ze specjalnym opisem
Typ podstawowy M22-XDH-*-*
1. * = Kolor (tutaj „G“ – zielony),
2.* = nazwa zbioru z edytora opisów
Proszę zamawiać:
1 x M22-XDH-G-RMQ_Titan_xxxxx.zip 33
• Przycisk podwójny z białymi szyldzikami
Indywidualne opisy z pomocą programu i specjalnymi symbolami
Labeleditor Typ podstawowy: M22-DDL-*-*-*
Indywidualny opis elementu odbywa się 1. * = Kolor (tutaj „W” – biały),
w czterech etapach: 2. i 3. * = nazwa zbioru z edytora opisów;
• Pobierz program do przygotowania trzeba tu podać 2 x nazwę zbioru
opisów: www.moeller.pl/DesktopDe- Proszę zamawiać:
fault.aspx, hasło: „Labeleditor“
1 x M22-DDL-W-RMQ_Titan_xx
• Wypełnij formularz nadruku (wg punktów
xxx.zip-RMQ_Titan_xxxxx.zip
menu programu)
• Wyślij pocztą elektroniczną formularz
nadruku do producenta. Adres e-mail • Przycisk z kluczykiem, 2 położenia,
zostanie automatycznie wskazany przez zamknięcie pojedyncze nr MS1,
program na podstawie wybranego indywidualny symbol
produktu. Przy wysyłaniu Twojego for- Typ podstawowy: M22-WRS*-MS*-*
mularza Edytor opisów nadaje zbiorowi WRS*: * = Liczba położeń,
nazwę np. „RMQ_Titan_12345.zip“. Ta MS*: * = Numer zamknięcia pojedynczego,
nazwa zbioru jest częścią składową za- -*: * = nazwa zbioru z edytora opisów
mawianego artykułu (patrz Przykład za- Proszę zamawiać:
mówienia).
1x
• Wyślij zamówienie do biura przedsta-
M22-WRS2-MS1-RMQ_Titan_xxxxxx.zip
wicielskiego firmy Eaton.
Przykład zamówienia
• Wkładka opisowa M22-XST do tabliczki
M22S-ST-X ze specjalnym opisem
Typ podstawowy : M22-XST-*
* = nazwa zbioru z edytora opisów
Proszę zamawiać:
1 x M22-XST-RMQ_Titan_xxxxxx.zip
3-13
Kolumny sygnalizacyjne SL
Kolumny sygnalizacyjne SL – widoczna sygnalizacja
Kolumny sygnalizacyjne SL (IP 65) za po- Cechy produktu
mocą sygnałów optycznych i akustycznych • Światło ciągłe, migające, błyskowe
wskazują rozmaite stany maszyn. Monto- i sygnał akustyczny można zestawiać
wane na szafach rozdzielczych lub na ma- w dowolnych kombinacjach.
szynach, za pomocą światła ciągłego, • Swobodne programowanie zezwala na
światła migającego, światła błyskowego sterowanie pięcioma modułami.
33 albo sygnału akustycznego można je łatwo • Prosty montaż bez użycia narzędzi
rozpoznać i zaklasyfikować. z wykorzystaniem zamka bagnetowego.
• Automatyczne połączenie za pomocą
zintegrowanych kołków wtykowych.
• Znakomita widoczność dzięki specjalnie
uformowanym soczewkom Fresnela.
• Oświetlenie do wyboru: za pomocą
żarówek lub diod LED.
• W przypadku zastosowań typowych
znaczna ilość kompletnych urządzeń
ułatwia dokonanie wyboru, zamówienie
i składowanie.
Zgodnie z normą IEC/EN 60204-1, rozmaite

kolory elementów świetlnych wskazują ak-
tualny stan pracy:
CZERWONY:
Stan niebezpieczeństwa – konieczne na-
tychmiastowe działanie.
ŻÓŁTY:
Stan anormalny – kontrola lub działanie.
ZIELONY:
Stan normalny – nie jest konieczne żadne
działanie.
NIEBIESKI:
Stan odbiegający – wymagane nieodzow-
ne działanie.
BIAŁY:
Stan inny – możliwość dowolnego wyko-
rzystania.
3-14
Kolumny sygnalizacyjne SL
Programowanie
3 1
5 0
5Ⳏ
33
5
BA15d F 7 W
4Ⳏ 4
3Ⳏ 3
2
2Ⳏ
1Ⳏ 1
054321
N 1...5 Ue = 24 – 230 Vh/Hⵑ
Z listwy zaciskowej w module podstawo- (￫ Podrozdział „Układ połączeń do testu

wym prowadzonych jest przez każdy moduł elementów świetlnych LED”, strona 3-11.)
pięć przewodów sygnalizacyjnych. Przy
pomocy zworki adresowany jest każdy mo-
duł. Można programować pięć różnych
adresów, również w postaci zwielokrotnio-
nej.
I tak na przykład, czerwone światło błysko-
we i równoległy do niego sygnał akustycz-
ny mogą wskazywać i sygnalizować stan
niebezpieczny dla maszyny. Wystarczy we-
tknąć obie zworki na taką sama pozycję
i już gotowe!
3-15
Wyłączniki krańcowe LS-Titan®
RMQ-Titan® i LS-Titan®
①
33 LS-Titan
RMQ-Titan
a Głowice napędowe nakładane

w czterech pozycjach, przesuniętych
o 90°.
Proste łączenie z elementami serii Dodatkowo wszystkie głowice napędowe

RMQ-Titan® i adapter do montażu przycisków RMQ-Ti-
Kolejną wyjątkową cechą jest możliwość tan posiadają zamek bagnetowy, który
łączenia w kombinacje aparatów do stero- montowany jest szybko i w sposób nieza-
wania serii RMQ-Titan z łącznikami krań- wodny. Głowice z zamkiem bagnetowym
cowymi LS-Titan. Przyciski, przełączniki al- można nasadzać we wszystkich czterech
bo przyciski bezpieczeństwa można teraz kierunkach (4 x 90°).
założyć na każdym łączniku pozycyjnym ja-
ko głowice napędowe. Cała jednostka za-
równo od strony czoła, jak i od tyłu posiada
wysoki stopień ochrony IP66.
3-16
Przegląd
33
LS, LSM LS4…ZB
LSR… LS…ZB LS…ZBZ
3-17
Łączniki krańcowe bezpieczeństwa LS4…ZB, LS…ZB
Łączniki krańcowe bezpieczeństwa firmy Wymuszone otwarcie jest ruchem otwar-
Eaton są wykonane specjalnie do nadzoro- cia zapewniającym sytuację, w której styki
wania pozycji osłon ochronnych: drzwi, główne wyłącznika osiągnęły pozycję ot-
klap, kopuł i siatek ochronnych. Spełniają wartą w momencie, kiedy element obsługi
one wymagania organizacji zawodowych, znajduje się w pozycji WYŁĄCZONY. Te wy-
dotyczące łączników krańcowych o wymu- magania spełniają wszystkie łączniki krań-
33 szonym otwarciu, służących bezpieczeń- cowe firmy Eaton.
stwu ludzi (GS-ET-15). Mowa tam między
Certyfikacja
innymi:
Wszystkie łączniki krańcowe bezpieczeń-
„Łączniki krańcowe bezpieczeństwa mu- stwa firmy Eaton uzyskały certyfikaty nie-
szą być tak skonstruowane, aby funkcja mieckiej organizacji zawodowej oraz urzę-
służąca bezpieczeństwu nie mogła być du TÜV kraju związkowego Nadrenii.
zmieniona lub pominięta w sposób ręczny
lub za pomocą prostych narzędzi pomocni- PRÜFZ PRÜFZ PRÜFZ
ERT
ERT
ERT
BG
BG
BG
czych”. Prostymi narzędziami pomocniczy-
mi są: szczypce, wkrętaki, kołki, gwoździe, ET 06183 BGIA 0603010 ET 07014
drut, nożyce, noże kieszonkowe itp.

Sicherheit geprüft Sicherheit geprüft Sicherheit geprüft
tested safety tested safety tested safety
Poza tymi wymaganiami łącznik pozycyjny
LS…ZB oferuje dodatkowo zabezpieczenie LS4…ZB LS…ZBZ LS…ZB
przed manipulacjami przez obrotową, jed-
nak nie dającą się zdemontować, główkę PRÜFZ
ERT
BG
napędową.
ET 06165
Wymuszone otwarcie
Mechanicznie pobudzane łączniki krańco- Sicherheit geprüft
tested safety
we w obwodach zabezpieczeń muszą po-

LSR-ZB…
siadać styki rozwierne otwierające się
w sposób wymuszony (patrz norma
EN 60947-5-1/10.91). Tutaj pojęcie wymu-
szonego otwarcia zdefiniowane zostało
w następujący sposób: „Wykonanie roz-
dzielenia styku jako bezpośredni wynik
ustalonego ruchu elementu obsługi wy-
łącznika poprzez części niesprężynujące
(np. w sposób niezależny od sprężyny)”.
3-18
„Ochrona ludzi” poprzez kontrolę urządzenia zabezpieczającego
LS…ZB LS4…ZB
• Drzwi otwarte
• LS…ZB wyłącza
STOP
napięcie
• Nie ma niebez-
pieczeństwa
33
LS…ZB
zamknięte otwarte
a Styk bezpieczeństwa
b Styk sygnalizacyjny
21 22 21 22
a
b 13 14 13 14
Drzwi zamknięte ￫ Styk bezpieczeństwa (21-22) zwarty

Styk sygnalizacyjny (13-14) rozwarty
Drzwi otwrte ￫ Styk bezpieczeństwa (21-22) rozwarty

Styk sygnalizacyjny (13-14) zwarty
3-19
„Podwyższona ochrona ludzi“ z oddzielną sygnalizacją położenia drzwi
LS…ZBZ
• Rozkaz Stop
• Czas oczekiwania
• Maszyna zatrzymana
STOP • Podnieść zabezpieczenie
• Nie ma niebezpie-
33 czeństwa
LS…FT-ZBZ, blokowane sprężyną (zasada prądu spoczynkowego)

LS-S02-…FT-ZBZ
③ ④ ⑤
c Zablokowany
d Odblokowany
A1 A1 A1 a Otwarty
US US
A2 A2 A2
21 22
a 21 22 21 22
11 12 11 12 11 12
b
Drzwi zamknięte ￫ Cewka (A1, A2) bez napięcia także przy zaniku napięcia w sieci lub przerwie
i zablokowane w przewodzie:
drzwi zablokowane = stan bezpieczny
Styk bezpieczeństwa (21-22) zwarty
Drzwi ￫ Napięcie na cewce (A1, A2) włączane np. poprzez czujnik postojowy
odblokowane Styk bezpieczeństwa (21-22) otwiera się
Styk sygnalizacyjny (11-12) zostaje zwarty
Drzwi są ￫ Możliwe tylko, gdy odblokowane

otwierane Styk sygnalizacyjny (11-12) otwiera się
Drzwi otwarte ￫ Oba styki w położeniu rozwarty również przy próbach manipulowania prostymi
metodami
Drzwi są ￫ Styk sygnalizacyjny (11-12) zamyka się

zamykane
Drzwi są ￫ Napięcie na cewce (A1, A2) wyłączane

blokowane 1. Element napędowy zablokowany
2. Styk bezpieczeństwa (21-22) zamyka się
3-20
LS-S11-…FT-ZBZ
③ ④ ⑤
c Zablokowany
d Odblokowany
A1 A1 A1 e Otwarty
US US
A2 A2 A2
33
21 22 21 22 21 22
a
13 14 13 14 13 14
b
Drzwi zamknięte ￫ Cewka (A1, A2) bez napięcia również przy zaniku sieci lub przerwanym
i zablokowane przewodzie:
drzwi zablokowane = stan bezpieczny,
Styk bezpieczeństwa (21-22) zwarty
Drzwi ￫ Napięcie na cewce (A1, A2) włączane np. poprzez czujnik postojowy
Styk sygnalizacyjny (13-14) zostaje rozwarty

otwierane Styk sygnalizacyjny (13-14) zamyka się
Drzwi otwarte ￫ Styk bezpieczeństwa (21-22) rozwarty
Drzwi są ￫ Styk sygnalizacyjny (13-14) otwiera się

zamykane
Drzwi są ￫ Napięcie na cewce (A1, A2) wyłączane

3-21
„Ochrona procesu i ochrona ludzi“ z oddzielną sygnalizacją położenia drzwi
LS…ZBZ
• Rozkaz Stop
STOP • Czas oczekiwania
• Zakończony przebieg
procesu
• Podnieść zabezpieczenie
33 • Wyrób jest dobry
LS…MT-ZBZ, blokowane elektromagnetycznie (zasada prądu roboczego)

LS-S02-…MT-ZBZ
③ ④ ⑤ b Styk sygnalizacyjny
c Zablokowany
A1 A1 A1
d Odblokowany
US e Otwarty
A2 A2 A2
21 22 21 22 21 22
a
b 11 12 11 12 11 12
Drzwi zamknięte ￫ Napięcie na cewce (A1, A2)

i zablokowane Styk bezpieczeństwa (21-22) zwarty
Drzwi ￫ Cewka (A1, A2) bez napięcia np.: poprzez czujnik postojowy
Styk sygnalizacyjny (11-12) zostaje zwarty

otwierane Styk sygnalizacyjny (11-12) otwiera się
Drzwi otwarte ￫ Oba styki w położeniu rozwarty również przy próbach manipulowania prostymi
metodami
Drzwi są ￫ Styk sygnalizacyjny (11-12) zamyka się

zamykane
Drzwi są ￫ Napięcie na cewce (A1, A2) włączane

3-22
LS-S11-…MT-ZBZ
③ ④ ⑤
c Zablokowany
A1 A1 A1 d Odblokowany
US
A2 A2 A2
e Otwarty
21 22
a 21 22 21 22
b
13 14 13 14 13 14
33
Drzwi zamknięte ￫ Napięcie na cewce (A1, A2)

i zablokowane Styk bezpieczeństwa (21-22) zwarty
Drzwi ￫ Cewka (A1, A2) bez napięcia np.: poprzez czujnik postojowy
otwierane Styk sygnalizacyjny (13-14) zamyka się
Drzwi otwarte ￫ Styk bezpieczeństwa (21-22) rozwarty

Drzwi są ￫ Styk sygnalizacyjny (13-14) otwiera się

zamykane
Drzwi są ￫ Napięcie na cewce (A1, A2) włączane
3-23
„Ochrona ludzi“ poprzez kontrolę urządzenia zabezpieczającego
LSR…I(A) /TKG LSR…I(A)/TS
• Osłona zabezpie-
czająca otwarta
STOP • LSR… wyłącza
napięcie
• Nie ma niebez-
33 pieczeństwa
LSR…TKG, LSR…TS
Zamknięte Otwarte
21 22 21 22
a
b 13 14 13 14
Osłona zabezpieczająca ￫ Styk bezpieczeństwa (21-22) zwarty

zamknięta Styk sygnalizacyjny (13-14) rozwarty
Osłona zabezpieczająca ￫ Styk bezpieczeństwa (21-22) rozwarty

otwarta Styk sygnalizacyjny (13-14) zwarty
3-24
LS, LSM LS4…ZB LS…ZB LS…ZBZ

• IEC 60947-5-1 • IEC 60947-5-1 • IEC 60947-5-1 • IEC 60947-5-1
Normy
￫ EN 50047 ￫ EN 50041 • IP65 • IP65

• Wymiary • Wymiary
• Wymiary do mo- • Wymiary do mo-
cowania cowania
• Punkty • Punkty
przełączania przełączania
• IP 65
33
• Zastosowanie • Łączniki pozy- • Łączniki krań- • Łączniki pozy-
Przeznaczenie
również w obwo- cyjne bezpie- cowe bezpie- cyjne bezpie-

dach prądowych, czeństwa z funk- czeństwa z funk- czeństwa z funk-
które służą bez- cją ochrony ludzi cją ochrony ludzi cją ochrony ludzi
pieczeństwu • Z oddzielnymi • Z oddzielnymi • Z oddzielnymi
przez wymuszone elementami po- elementami po- elementami po-
pobudzenie i styki budzania dla budzania dla budzania dla
o wymuszonym osłon ochron- osłon ochron- osłon ochron-
otwarciu nych nych nych
• Wymuszone po- • Wymuszone po- • Wymuszone po-
budzanie i styki budzanie i styki budzanie i styki
o wymuszonym o wymuszonym o wymuszonym
otwarciu otwarciu otwarciu
• Dopuszczenie • Dopuszczenie • Blokada elektro-
organizacji za- organizacji za- magnetyczna
wodowej wodowej • Dopuszczenie
organizacji za-
wodowej
• Popychacz • Kodowany ele- • Kodowany ele- • Kodowane ele-
Napęd
kopułkowy ment napędowy ment napędowy menty napędowe

• Popychacz • Głowica • Głowica • Głowica
z rolką napędowa: napędowa: napędowa:
• Dźwignia uchylna – przestawiana – przestawiana – przestawiana
• Dźwignia kątowa co 90° co 90° co 90°
z rolką – pobudzanie – pobudzanie – pobudzanie
• Dźwignia o regu- z dwóch stron z 4 stron i od góry z 4 stron
lowanej długości • Element
z rolką napędowy
• Dźwignia – przestawiany
prętowa do mocowania
• Pręt sprężysty pionowego i po-
• Głowice napę- ziomego
dowe, przesta- • z potrójnym
wiane co 90° kodowaniem
3-25
Elektroniczne łączniki krańcowe LSE-Titan®
Punkt przełączania o zmiennym ustawieniu
Elektroniczny łącznik krańcowy LSE-Titan
posiada ustawiany punkt przełączenia.
Dwa szybkie i bezodbiciowe wyjścia PNP
łącznika umożliwiają wysokie częstotliwo-
ści łączenia.
Łącznik krańcowy jest odporny na przecią-
33 żenia i zwarcia, jak również wyposażony
w skokowy system łączenia. Gwarantuje to
definiowany i powtarzalny punkt przełą-
czenia. Sam punkt przełączenia znajduje
się w zakresie od 0,5 do 5,5 mm (ustawienie
fabryczne = 3 mm).
Ustawianie „nowego” punktu przełączenia regulacja
przeprowadza się w następujący sposób: ustawienie
Popychacz musi być przesunięty ze „sta-
rej” na „nową” pozycję przełączenia. Na-
stępnie należy przycisnąć na 1 sekundę
zworkę SET. LED miga teraz z wysoką czę-
stotliwością, a nowy punkt przełączenia
LED 1s
jest ustawiony w sposób trwały.
zatwierdzenie
Kompletne zestawy LSE-11 i LSE-02 wolno fmax F 2 N
stosować w obwodach bezpieczeństwa.
Działają one identycznie jak elektromecha- zatwierdzenie
niczne łączniki krańcowe.
Bauart geprüft
Uwaga Functional
Aparaty te mogą być stosowane do zabez-
TÜV Safety
pieczania procesów i ochrony personelu. Rheinland Type approved
Diagram procesu łączenia

LSE-11 +Ue 0 0.5 5.5 6.1 LSE-02 +Ue 0 0.5 5.5 6.1
Q1 Q1
elektron. elektron.
Q2 Q2
Q1 Q2 Q1 Q2
fabrycznie = 3.0 fabrycznie = 3.0
0V 0V
3-26
Analogowe elektroniczne łączniki krańcowe
Analogowe, mechanicznie poruszane łącz- Diagram procesu łączenia
niki krańcowe łączone w sposób bezpo- LSE-AU
średni z układem automatyki
U [V]
Analogowe łączniki krańcowe LSE-AU 10
(0 do 10 V) są innowacyjnym rozwiązaniem
wśród łączników krańcowych. Dzięki nim
można rozpoznać w sposób ciągły rzeczy- S [%]
33
wistą pozycję klapy albo napędu nastawni- 0 100
ka. Przy tym pozycja zamieniana jest

w sposób ciągły na napięcie (od 0 do 10 V),
a informacja ta stale przekazywana do
układu sterującego. Również obiekty
o zróżnicowanej wielkości lub grubości,
jak np. szczęka hamulcowa, są kontrolo-
wane i weryfikowane.
Proste, zależne od prędkości obrotowej,
sterowniki silników wentylatorów albo na-
wiewów oddymiających powiadamiają, jak
szeroko rozwarta jest klapa powietrzna
(np. 25, 50 albo 75%) i oszczędzają w ten
sposób energię i części maszyn. Analogo-
we łączniki krańcowe posiadają oprócz te-
go wyjście diagnostyczne do dalszej anali-
zy. Dzięki temu można w każdej chwili
kontrolować i szacować bezpieczeństwo.
Łącznik krańcowy dysponuje także funkcją
autotestu. Wyjścia Q1 i Q2 kontrolowane są
nieustannie pod względem przeciążeń,
zwarcia względem 0 V i zwarcia względem
+Ue.
3-27
Schemat połączeń
+24 V (–15 / +20%)
LSE-AU
+Ue
F 200 mA
diagnost.+Q2
F 10 mA
analog. +Q1
0V
33
V 0 V – 10 V Q Ue
0V
3-28
Diagram łączenia
Stan normalny
LSE-AU
Q1 0–10 V
Q2 ≈ Ue
LED
33
LED
Stan awarii
LSE-AU
Q1 0V
Q2 0V
LED
LED
Reset +Ue
t
>1s
3-29
Czujniki – funkcjonalność
Czujniki indukcyjne
Czujniki indukcyjne wykorzystywane są do Elementy czujnika
wykrywania metalowych elementów przy
pomocy pola elektromagnetycznego.
Ze względu na ograniczony zasięg, induk-
cyjne czujniki zbliżeniowe są wykorzysty-
wane w precyzyjnych pomiarach i w apli-
33 kacjach kontrolnych.
Zasada działania
Czujnik indukcyjny generuje niewidoczne,
oscylujące pole elektromagnetyczne
o dużej częstotliwości. Gdy w generowa-
nym polu pojawi się obiekt metalowy od-
działuje on na to pole. Każdy czujnik ma
określoną odległość, dla której następuje
przełączenie stanu na jego wyjściu,
w związku z tym detekcja elementów meta-
lowych jest bardzo dokładna i powtarzalna.
Pojawienie się metalowego elementu
w polu generowanym przez czujnik powo-
duje powstanie w tym obiekcie prądów wi-
rowych. Powstałe prądy wirowe powodują
zmniejszenie wartości prądu płynącego w
uzwojeniu czujnika. Obwód detektora wy-
krywa zmianę wartości prądu i wysyła syg-
nał na wyjście czujnika.
Cewka czujnika typowo posiada uzwojenie

wykonane z przewodu nawiniętego na
rdzeń ferromagnetyczny. Kształt genero-
wanego pola jest zbliżony do kształtu stoż-
ka. Kształt rdzenia oraz rozmiar cewki okre-
ślają zasięg czujnika.
3-30
Układ rezonansowy generuje pole elektro- Współczynniki korekcyjne
magnetyczne o dużej częstotliwości (od Pomnożyć zasięg czujnika przez współ-
100 Hz do 1 MHz). Gdy metalowy obiekt po- czynnik podany poniżej.
jawi się w zasięgu czujnika, powoduje on
Wykrywany Rozmiar czujnika
zmiany w oscylacjach pola. obiekt
Zmienne pole elektromagnetyczne powo-
4–8 12 18 30
duje powstanie prądów wirowych, które mm mm mm mm
tłumią sygnał wracający do cewki czujniki.
Stal nierdzew- 0,90 0,90 1,0 1,0 33
Detektor wykrywa zmniejszenie wartości na 4001)
prądu w cewce czujnika i przy określonej
Stal nierdzew- 0,65 0,70 0,70 0,75
amplitudzie sygnału powoduje załączenie
na 3002)
wyjścia czujnika.
Mosiądz 0,35 0,45 0,45 0,45
Wyjście czujnika pozostaje aktywne tak
długo, jak w zasięgu pola znajduje się Aluminium 0,35 0,40 0,45 0,40
obiekt metalowy. W momencie usunięcia Miedź 0,30 0,25 0,35 0,30
elementu z zasięgu generowanego pola
następuje wzrost amplitudy prądu w cew- 1) Stal nierdzewna z serii 400 ASTM A240
ce, co jest wykrywane przez detektor. Po martenzytyczna lub ferrytyczna,
wykryciu określonej wartości amplitudy magnesowalna.
detektor wyłącza się, a wyjście czujnika 2) Stal nierdzewna z serii 300 ASTM A240
powraca do normalnego stanu. austenityczna, niemagnesowalna.

Indeksy dla stali nierdzewnych definiowa-
Materiał wykrywanego obiektu ne są w normie EN 10088-1.
Deklarowany przez producenta zasięg

czujnika indukcyjnego zwykle odnosi się do
materiałów ferrytowych zbudowanych
z węglowej stali walcowanej (IE FE 235)
zdefiniowanej przez ISO 630.
Przy określaniu zasięgu czujnika w przy-
padku wykrywania obiektów wykonanych
z innych materiałów należy zastosować
współczynnik korekcyjny podany w po-
niższej tabeli. Dystans czujnika deklarowa-
ny przez producenta należy przemnożyć
przez podane współczynniki korekcyjne.
3-31
Czujniki pojemnościowe
Czujniki pojemnościowe zostały zaprojek- • Kondensator
towane do wykrywania elementów meta-
licznych oraz niemetalicznych. Nadają się ①
one znakomicie do kontroli poziomu cieczy
oraz do wykrywania sypkich i granulowa-
nych materiałów.
33 Działanie czujników pojemnościowych
Czujniki pojemnościowe działają w oparciu
o właściwości kondensatora. Kondensato-
ry składają się z dwóch metalowych elek-
trod oddzielonych przez izolacyjny materiał ②
o właściwościach dielektrycznych. Funk- ③
cjonowanie czujników bazuje na pojem-
ności dielektrycznej, która jest zdolnością a Elektrody
dielektryka do gromadzenia ładunku elek- b Łącznik
trycznego. c Dielektryk
Odległość pomiędzy elektrodami decyduje W przypadku czujników pojemnościowych
o zdolności kondensatora do gromadzenia jedna elektroda jest częścią czujnika, obu-
ładunku. dowa (powierzchnia czujnika) jest izolato-
Jeżeli w polu elektrycznym pojawi się do- rem. Wykrywany element jest drugą elek-
datkowy obiekt spowoduje on zmianę po- trodą, a ziemia stanowi połączenie.
jemności kondensatora. Zmiana pojem- Pojemnościowy czujnik zbliżeniowy może
ności jest wykrywana przez detektor wykryć każdy obiekt, którego stała dielek-
i wykorzystywana do załączania/wyłą- tryczna jest wyższa od stałej dielektrycznej
czania wyjścia czujnika. powietrza. Płyny mają dużą wartość współ-
czynnika dielektrycznego, podobnie jak
materiały metalowe.
3-32
• Czujniki pojemnościowe
Czujniki pojemnościowe składają się ustalaniu zasięgu dla czujników indukcyj-

33
z czterech podstawowych elementów: nych.
• czujnik (dielektryk), Załączenie czujnika poprzez obiekty wyko-
• obwód rezonansowy, nane z nieprzewodzącego materiału (izola-
• obwód detektora, tory):
• obwód wyjściowy. W momencie gdy izolator znajdzie się
W momencie gdy do czujnika zbliżymy pomiędzy dwoma elektrodami kondensato-
obiekt, zmianie ulegnie stała dielektryczna ra jego pojemność wzrasta w zależności od
kondensatora. Sygnał na wyjściu układu wartości stałej dielektrycznej izolatora.
rezonansowego pojawi się w momencie, Stała dielektryczna dla wszystkich ciał sta-
gdy zostanie wykryta odpowiednio duża łych i płynów jest większa niż dla powiet-
wartość pojemności. Działanie obwodu re- rza.
zonansowego jest więc odwrotne, niż Obiekty zbudowane z nieprzewodzących
w przypadku czujników indukcyjnych. materiałów wpływają w analogiczny spo-
W przypadku czujników indukcyjnych ob- sób na czujnik pojemnościowy. W momen-
wód rezonansowy jest tłumiony, gdy w za- cie gdy pojawią się w pobliżu czujnika po-
sięgu czujnika pojawi się obiekt, natomiast wodują wzrost sprzężonej pojemności.
gdy w zasięgu czujnika nie znajduje się Materiały o dużej stałej dielektrycznej mają
żadna przeszkoda amplituda sygnału jest większy zasięg wykrywania.
maksymalna.
Uwaga
W przypadku wykrywania materiałów or-
Oddziaływanie
ganicznych (np. drewno, zboże, itp.) należy
Czujniki pojemnościowe reagują zarówno wziąć pod uwagę, że na uzyskiwany zasięg
w przypadku elementów przewodzących czujnika ogromny wpływ ma wilgotność
oraz elementów nieprzewodzących. (stała dielektryczna wody εwody = 80).
Przy metalach osiągają większy zasięg ze
względu na ich dużą przewodność. W przy-
padku czujników pojemnościowych nie
stosuje się obniżania wartości deklarowa-
nego zasięgu w zależności od rodzaju wy-
krywanego metalu, co ma miejsce przy
3-33
Wpływ czynników środowiskowych Material εr
Jak można zaobserwować na poniższym
wykresie, zasięg przełączania Sr jest uza- Powietrze, próżnia 1
leżniony od stałej dielektrycznej εr wykry- Teflon 2
wanego obiektu. Drewno 2–7
Parafina 2,2
Obiekty metalowe uzyskują maksymalny
Nafta 2,2
zasięg przełączania (100%). W przypadku
33 innych materiałów, zasięg maleje w zależ-
Olejek terpentynowy
Olej transformatorowy
2,2
2,2
ności od wartości stałej dielektrycznej.
Papier 2,3
er Polietylen 2,3
80 Polipropylen 2,3
Izolacja przewodu 2,5
60 Miękka guma 2,5
Guma silikonowa 2,8
Polichlorek winylu 2,9
Polistyren 3
30 Celuloid 3
Perspex 3,2
10 Araldite 3,6
1 Bakelit 3,6
10 20 40 60 80 100
Szkło kwarcowe 3,7
sr [%]
Twarda guma 4
Poniższa tabela zawiera listę stałych die- Papier impregnowany olejem 4
lektrycznych εr niektórych ważnych mater- Płyta wiórowa 4
iałów. Ze względu na dużą wartość stałej Porcelana 4,4
dielektrycznej wody, zmiany współczyn- Papier laminowany 4,5
nika dla takich materiałów jak drewno mo- Piasek kwarcowy 4,5
gą być istotne. Wilgotne drewno ma dużo Szkło 5
większy zasięg wykrywania niż drewno su- Polyamid 5
che. Mika 6
Marmur 8
Alkohol 25,8
Woda 80
3-34
Czujniki optyczne
Czujniki optyczne wykorzystują światło do Zasada działania czujników optycznych
wykrywania obecności obiektów. Podsta- LED emituje wiązkę światła odbieraną
wową zaletą tego typu czujników jest bez- przez fotodetektor. Obiekt jest wykrywany
dotykowe wykrywanie elementów oraz w momencie gdy przemieszcza się pomię-
znacznie zwiększony zasięg w porównaniu dzy źródłem światła a fotodetektorem prze-
z czujnikami innego typu. cinając wiązkę światła.
Poniżej pokazano sposób działania czujnika. 33
① ② ③ ④
⑤ ⑥
⑩ ⑨ ⑧ ⑦
a Zasilacz: zasila obwód czujnika wartość prądu przekazywaną na
regulowanym napięciem stałym. wzmacniacz w detektorze.
b Modulator: generuje impulsy o odpo- h Wzmacniacz (detektor): układ blokuje
wiedniej częstotliwości dla wzmac- przepływ prądu generowanego przez
niacza do zasilania LED. światło tła. Zapewnia również wzmoc-
c Wzmacniacz z wyjściem prądowym nienie odbieranego sygnału do odpo-
d LED wiedniego poziomu, a następnie prze-
e Soczewki kazuje go do demodulatora.
f Wykrywany obiekt lub reflektor i Demodulator: oddziela światło gene-
(powierzchnia odbijająca) rowane przez LED od innego światła
g Fotodetektor: fotodioda lub fototranzy- dostępnego w okolicy czujnika. W mo-
stor, dobierane na najwyższą czułość mencie gdy stwierdza obecność sygna-
dla długości światła emitowanego łu przełącza wyjście czujnika.
przez LED. Zarówno LED jak i fotodetek- j Wyjście: przełącza się w momencie
tor posiadają ochronne soczewki. otrzymania sygnału z demodulatora.
W momencie gdy na czujnik pada wiąz-
ka światła, generuje on niewielką
3-35
Metody wykrywania
Tryb pracy Opis Tryb pracy Opis

Typu bariera Źródło wysyła Odbiciowy Źródło i odbior-
wiązkę światła Obiekt nik są w jednej
Obiekt w kierunku de- obudowie umie-
tektora. Obiekt szczonej po jed-
jest wykrywany nej stronie
33 w momencie
przecięcia wiąz-
ścieżki wykry-
wanego obiek-
Czujnik ki światła. Czujnik tu. Wiązka
odbiciowy światła odbija
Źródło
się od przecho-
dzącego obiektu
co powoduje je-
go wykrycie.
Refleksyjny z polaryzacją Źródło i odbior- Odbiciowy z eliminacją Specjalny typ
nik są w jednej wpływu tła (Perfect Prox) czujnika z eli-
Obiekt obudowie umie- minacją wpływu
szczonej po jed- tła. Czujnik za-
nej stronie Obiekt wiera dwa od-
ścieżki wykry- biorniki. Pozwa-
Retroreﬂektor
wanego obiektu. la to na
Przejście obiek- wykrycie celów
Czujnik
reﬂeksyjny
tu blokuje wiąz- Tło w określonym
kę odbitego zakresie odleg-
Stałoogniskowy
światła. czujnik
łości i pominię-
Perfect Prox cie obiektów
poza tym zakre-
sem.
W przeciwień-
stwie do czujni-
ka odbiciowego
kolor i zdolność
odbijania obiek-
tu ma minimalny
wpływ na za-
kres czujnika.
3-36
Czujniki – przykładowe aplikacje
Wykrywanie złamanego narzędzia
Opis Typ czujnika
Czujnik E58 Perfect Prox E58-30DP lub E58-18DP
Czujnik został wykorzystany do wykrywa-

nia uszkodzenia końcówki roboczej w fre-
zarce. Wysoka czułość oraz tłumienie 33
wpływu tła w przypadku czujnika Perfect
Prox, umożliwia niezawodne wykrywanie,
mimo wysokiego stężenia płynów tnących
w obrębie kontrolowanego narzędzia. Czuj-
nik został zaprojektowany na trudne wa-
runki pracy. Jest narażony na ciągłą obec-
ność smarów, płynów tnących oraz
latających opiłków metalu.
Wykrywanie złamanego narzędzia
Opis Typ czujnika
Rurowy czujnik indukcyjny Seria E57 lub iProx
Czujnik rurowy został wykorzystany do wy-

krywania obecności wiertła. W przypadku
uszkodzenia wiertła czujnik przesyła infor-
mację o awarii do nadrzędnego sterowni-
ka.
3-37
Proces obróbki
Opis Typ czujnika
W aplikacji wykorzystano czujnik reagu-

jący wyłącznie na metale ferromagnetycz-
33 ne. Czujnik ignoruje wióry aluminiowe po-
wstające w procesie obróbki aluminium,
reagując wyłącznie na stalowe elementy.
Pozycjonowanie narzędzi
Opis Typ czujnika
Rurowy czujnik indukcyjny został wyko-

rzystany do pozycjonowania uchwytu na-
rzędziowego.
3-38
Wykrywanie przeźroczystych materiałów
Opis Typ czujnika
Czujnik E65 do wykrywania E71-CON lub E71-COP

przeźroczystych obiektów
Czujnik do wykrywania przeźroczystych

elementów został wykorzystany do spraw- 33
dzania pozycjonowania butelek w procesie
napełniania. Czujnik zapewnia dużą nieza-
wodność w wykrywaniu przeźroczystych
butelek o różnych kolorach i grubościach.
Kolowanie procesu
Opis Typ czujnika
Rurowy czujnik pojemnościowy Seria E53
Czujnik pojemnościowy został wykorzysta-

ny do wykrywania poziomu cieczy w na-
pełnianym zbiorniku.
3-39
Kontrolowanie pracy taśmociągu
Opis Typ czujnika
Rurowy czujnik indukcyjny został wyko-

rzystany do wykrywania obecności meta-
33 lowej podstawki, na której znajduje się ele-
ment poddawany obróbce.
Kontrola wysokości stosu
Opis Typ czujnika
Źródło – czujnik serii Comet 11100A

Detektor – seria Comet 12100A
Para czujników wykrywa położenie pod-

nośnika. Przykładowo w konfiguracji
„dark-to-light” podnośnik rozpoczyna jaz-
dę w górę po rozładowaniu warstwy
z palety i zatrzymuje się po wykryciu kolej-
nej warstwy elementów.
3-40
Wykrywanie napełnienia kartonu
Opis Typ czujnika
Czujnik refleksyjny Comet 14102A

Czujnik odbiciowy z eliminacją wpływu 13103A
tła (Perfect Prox)
Retroreflektor 6200A-6501 33
Dwa czujniki współpracują w trakcie
sprawdzania napełnienia kartonów na
przenośniku. Czujnik refleksyjny wykrywa
pojawienie się kartonu na taśmociągu
i zasila czujnik znajdujący się nad taśmo-
ciągiem. W przypadku gdy czujnik zamon-
towany na górze nie wykryje elementów
w kartonie, karton nie przechodzi kontroli.
Wykrywanie wieka
Opis Typ czujnika
Dwa czujniki zostały wykorzystane do wy-

krywania obecności puszki na przenośniku
oraz do kontrolowania obecności pokryw-
ki.
3-41
Kontrola pracy szlabanu w punkcie poboru opłat
Opis Typ czujnika
Czujnik Perfect Prox E67 o długim zasięgu E67-LRDP
Czujnik refleksyjny o długim zasięgu został jące się w tle. Specjalne wykonanie czujni-
wykorzystany do kontrolowania pracy szla- ka zapewnia odporność na trudne warunki
33 banu. Aby nie dopuścić do przekroczenia pogodowe.
szlabanu bez uiszczenia opłaty, szlaban za-
myka się od razu po przejechaniu poprzed-
niego samochodu. W przypadku E67 wy-
starczające jest zamontowanie czujnika
z jednej strony zamiast z obu. Czujnik wy-
krywa samochody o różnych kolorach oraz
o różnym wykończeniu. Jednocześnie czuj-
nik ignoruje wszystkie inne obiekty znajdu-
Wykrywanie poziomu cieczy
Opis Typ czujnika
Dwa czujniki pojemnościowe zostały wy-

korzystane do wykrywania wysokiego i nis-
kiego poziomu cieczy w zbiorniku. Czujniki
zostały przymocowane do szklanej rurki in-
spekcyjnej zapewniającej możliwość pod-
glądania poziomu cieczy. Taki układ umoż-
liwia załączenie pompy w celu napełnienia
zbiornika w momencie gdy przychodzi syg-
nał z czujnika dolnego. W momencie gdy
pojawia się sygnał z czujnika górnego pom-
pa zostaje wyłączona.
3-42
Wykrywanie sypkich materiałów
Opis Typ czujnika
Czujnik pojemnościowy został wykorzysta-

ny do kontrolowania poziomu napełnienia
zbiornika granulkami z tworzyw sztucz- 33
nych.
Wykrywanie obecności elementów
Opis Typ czujnika
Czujnik indukcyjny – pracujący jak Seria E57

wyłącznik krańcowy
Comet Perfect Prox 1310
Czujnik indukcyjny iProx E59-M
Czujnik indukcyjny pracuje w reżimie wy-

łącznika krańcowego. Został on wykorzys-
tany do wykrywania obecności elementu
na automatycznej linii montującej urzą-
dzenie. Czujnik Comet wykrywa wszystkie
materiały i kolory zapewniając eliminację
wpływu tła. Czujnik iProx jest natomiast za-
programowany w taki sposób, że wykrywa
określone materiały metalowe ignorując
pozostałe.
3-43
Wykrywanie obecności elementów
Opis Typ czujnika
Czujnik odbiciowy Comet (Perfect Prox), 13101A

100 mm
Czujnik został wykorzystany do wykrywa-

33 nia elementów o różnej wysokości (od 13
do 76 mm) przemieszczających się w kana-
le. Zamontowanie czujnika nie wymaga
wiercenia ani cięcia kanału.
Kontrola długości filtru papierowego

Opis Typ czujnika
Zogniskowany czujnik odbiciowy Comet 13102A
Zogniskowany czujnik odbiciowy współ-

pracuje ze sterownikiem programowalnym
w aplikacji pomiaru długości filtru papie-
rowego stosowanego w samochodach.
Sterownik wykrywa obecność fali na pa-
pierze. Po zliczeniu odpowiedniej liczby fal,
sterownik wysyła sygnał do gilotyny odci-
nającej papier.
3-44
Kontrola prędkości
Opis Typ czujnika
Rurowy czujnik indukcyjny został wy-

korzystany do wykrywania obecności ze-
stawu śrub znajdujących się na piaście 33
wału. Impulsy z czujnika są przekazywane
do sterownika, który wykorzystuje je do
określania prędkości wirowania wału.
Kontrola ruchu
Opis Typ czujnika
Dwa czujniki indukcyjne zostały wykorzys-

tane do określania pozycji otwarcia
i zamknięcia zaworu.
3-45
Detekcja zerwania przezroczystej taśmy plastikowej
Opis Typ czujnika
Zogniskowany czujnik odbiciowy Comet 13107A

(150 mm)
Czujnik optyczny został wykorzystany do

33 wykrywania zerwania przezroczystej taś-
my. Ze względu na dużą czułość i krótki za-
sięg jego praca nie jest zakłócana przez
elementy znajdujące się w tle. Bardzo duża
wartość nadwyżki wzmocnienia zapewnia
niezawodną pracę mimo występujących
drgań taśmy.
Wykrywanie obecności papieru
Opis Typ czujnika
Czujnik Perfect Prox, 50 mm, łamany pod 13104R

kątem prostym
Specjalne wykonanie oraz kompaktowe

rozmiary umożliwiają zamontowanie czuj- a
nika w miejscu o ograniczonej przestrzeni.
Wysoka rozdzielczość i gwałtowna zmiana
charakterystyki w punkcie wyłączenia za-
pewniają eliminację wpływu tła (elementy b
maszyny). Czujnik umożliwia wykrywanie
papieru o dowolnym kolorze i fakturze.
c
a czujnik Comet
b papier
c rolka
3-46
Ostrzeżenie przed uszkodzeniem
Opis Typ czujnika
Czujnik optyczny typu bariera, Comet, E58-30TS

Źródło
Czujnik optyczny typu bariera, Comet, E58-30TD
Odbiornik
33
Źródło i odbiornik zostały zamontowane po
przeciwnych stronach długiej półki w ma-
gazynie. Czujniki zostały zamontowane na
poziomie zapewniającym bezpieczną odle-
głość od przeszkód znajdujących się nad
półką (np. oświetlenie, kanały kablowe,
przewody gazowe, itp.). W momencie gdy
operator wózka widłowego przerwie wiąz-
kę światła, syrena lub sygnalizacja optycz-
na ostrzega go, żeby się zatrzymał zanim
dojdzie do uszkodzenia.
3-47
Notatki
33
3-48
Łączniki krzywkowe
Strona
Przegląd 4-2
Rozłączniki, rozłączniki główne,

rozłączniki konserwacyjne 4-3
Przełączniki, przełączniki nawrotne 4-5
Przełączniki gwiazda-trójkąt (nawrotne) 4-6
Przełączniki liczby biegunów 4-7

44
Układy blokujące 4-11
Jednofazowe łączniki przyłączeniowe 4-12
Przełączniki do przyrządów pomiarowych 4-13
Przełączniki do układów grzewczych 4-14
Przełączniki wielopołożeniowe 4-15
4-1
Przegląd
Zastosowanie i formy zabudowy
Łączniki krzywkowe i rozłączniki firmy Dostępne są następujące formy:
Eaton stosowane są jako: g do wbudowania,
a wyłączniki główne, wyłączniki h do wbudowania w otworze 22,5 mm,
awaryjne, i w obudowie,
b łączniki zał.-wył., j do zabudowy modułowej,
c wyłączniki bezpieczeństwa, k do instalowania rozłącznego.
d przełączniki, Dane techniczne dotyczące łączników
e przełączniki rewersyjne, przełączniki i dane dotyczące norm znajdują się w na-
44 gwiazda-trójkąt, przełączniki liczby
biegunów,
szym aktualnym katalogu głównym „Apa-
ratura przemysłowa”.
f przełączniki wielopołożeniowe,
Inne układy łączników spoza katalogu
przełączniki sterownicze, przełączniki
kodowe, przełączniki pomiarowe. głównego znajdują się w katalogu szczegó-
łowym K115D/F/GB (nr zam. 077643).
Typ Iu Zastosowanie jako Wykonanie

bazowy [A] ① ② ③ ④ ⑤ ⑥ ⑦ ⑧ ⑨ ⑩ ⑪
TM 10 – x – x – x ○ ○ – ○ –
T0 20 x x – x x x + ○ ○ ○ +
T3 32 x x – x x – + ○ ○ ○ +
T5B 63 x x x x x – + – ○ – +
T5 100 x – x x – – + – ○ – +
T6 160 x – – x – – – – + – +
T8 3151) x – – x – – – – + – +
P1-25 25 x x x – – – + ○ + ○ +
P1-32 32 x x x – – – + ○ + ○ +
P3-63 63 x x x – – – + – + ○ +
P3-100 100 x x x – – – + – + ○ +
P5-125 125 x x – – – – + – – – +
P5-160 160 x x – – – – + – – – +
P5-250 250 x x – – – – + – – – +
P5-315 315 x x – – – – + – – – +
Iu= maksymalny znamionowy prąd ciągły
1)W obudowie, max 275 A.
○ Zależnie od liczby segmentów, funkcji i wykonania.
+ Niezależnie od liczby segmentów, funkcji i wykonania.
4-2
Rozłączniki, rozłączniki główne, rozłączniki konserwacyjne
Rozłącznik zał.-wył., rozłącznik główny
T0-2-1 0 1 Rozłącznik ten może być stosowany jako
P1-25 L1 1
łącznik obciążenia dla światła, ogrzewania
2
P1-32 L2 3 i innych odbiorników.
4
P3-63 L3 5
Rozłącznik główny (według IEC/EN 60 204;
6
P3-100 VDE 0113) dostępny w budowie rozłącznej
P5-125 z blokadą, zamknięciem na kłódkę, zaciska-
P5-160 mi przyłączeniowymi niedostępnymi dla pal-
P5-250 ców, zaciskami N i PE, czerwonym pokręt-
P5-315
ON
łem (lub czarnym) oraz z tabliczką ostrzeg. 44
Jeśli napęd i wyłącznik główny nie są do sie-
OFF
bie jednoznacznie przypisane, konieczny
FS 908 jest dodatkowy wyłącznik konserwacyjny
bezpośrednio w pobliżu maszyny.
Rozłącznik konserwacyjny (wyłącznik
bezpieczeństwa) z pomocniczymi torami
prądowymi
T0-3-15680
ON
0 1
OFF
L1 1
2
L2 3
4
FS 908 L3 5
6
N 7
8
9 1)
N 10
11
12
P1-25/.../ 0 1 Rozłączniki konserwacyjne umieszcza się

L1 1
P1-32/.../ 2 przy elektrycznych maszynach i urządze-
P3-63/.../ L2 3
niach, aby można było przeprowadzić bez-
4
P3-100/.../ L3 5 piecznie prace konserwacyjne z zacho-
6
...N/NHI11 N N waniem reguł bezpieczeństwa.
N
ON 13 1) Przez zawieszenie kłódki na blokadzie SVB
N 14
OFF 21
22
każdy pracownik może się zabezpieczyć
przed niedopuszczalnym załączeniem przez
FS 908
innego pracownika.
1) Styk zrzutu obciążenia (￫ Podrozdział „Przykład połączeń dla wy-
łącznika konserwacyjnego ze stykiem zrzutu
obciążenia i (lub) wskaźnikiem położenia
styków”, strona 4-4).
4-3
Rozłączniki, rozłączniki główne, rozłączniki konserwacyjne
Przykład połączeń dla wyłącznika konser- Rozłącznik konserwacyjny T0(3)-3-15683
wacyjnego ze stykiem zrzutu obciążenia
i (lub) wskaźnikiem położenia styków
L1 Funkcja
L2 Zrzut obciążenia: Przy
L3
N włączeniu zamykają się
najpierw styki główne,
FAZ-
F1 F0 następnie nadążny ze-
B4/1-HS
styk zwierny zwalnia
sterowanie dla styczni-
44 Q11
1 3 5
F2
95
ka silnika. Przy wyłą-
2 4 6 96 czaniu przyspieszony
21 zestyk wyłącza naj-
F2 O pierw stycznik i dopiero
22 wtedy rozłączają się
13 13
styki główne w obwo-
I Q11 dzie zasilania silnika.
14 14 Sygnalizacja położenia
styków: Poprzez dodat-
1 3 5 7 9 11
kowy zestyk zwierny
i rozwierny można syg-
Q1
nalizować położenie
2 4 6 8 10 12
U V W
łącznika na szafie ste-
rowniczej lub do na-
A1
stawni.
P1 P2 Q11
M A2
P1: On
P2: Off
Q11: zrzut obciążenia
Diagram łączeń T0(3)-3-15683
1-2,3-4,5-6
7-8,11-12
9-10
4-4
Przełączniki, łączniki nawrotne
Przełączniki
T0-3-8212 L1 L2 L3
T3-3-8212 10 2
1
T5B-3-8212 2
3
T5-3-8212 4
5
T6-3-8212 6
7
T8-3-8212 8
9
0 10
1 2 11
12
FS 684
44
Przełączniki nawrotne
T0-3-8401 L1 L2 L3
T3-3-8401 1 0 2
1
T5B-3-8401 2
3
T5-3-8401 4
5
0 6
1 2 7
8
9
10
FS 684
4-5
Przełączniki gwiazda-trójkąt (nawrotne)
Przełączniki gwiazda-trójkąt
T0-4-8410 L1 L2 L3
0 YΔ
T3-4-8410 1
2
Y 3
0
T5B-4-8410 4
5
T5-4-8410 6
7
FS 635 8
9
10
11
12
13
44 W2 U1
14
15
16
W1
U2
V2 V1
Nawrotne przełączniki gwiazda-trójkąt

T0-6-15877 L1L2L3
Y 0 Y
T3-6-15877 1
SOND 28 1 ) 2
0 3
Y Y 4
5
6
7
FS 638 8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
W2 U1
20
21
22
W1 U2
23
V2 V1 24
1) Standardowa blokada stycznika

￫ Podrozdział „Układy blokujące”,
strona 4-11
4-6
Przełączniki liczby biegunów
2 prędkości obrotowe, 1 kierunek obrotów
Układ Dahlandera L1 L2L3
T0-4-8440 0 1 2
1
T3-4-8440 2
3
T5B-4-8440 4
5
T5-4-8440 6
7
1 8
0 2 9
10
11
12
44
FS 644 13
1U 14
15
2W 2V 16
2U
1W 1V
햲
① bez połączeń
2 oddzielne uzwojenia
T0-3-8451 L1L2L3
T3-3-8451 0 1 2
1
T5B-3-8451 2
3
T5-3-8451 4
5
1 6
0 2 7
8
9
10
11
FS 644 12
1U 2U
1W 1V 2W 2V
4-7
2 prędkości obrotowe, 2 kierunki obrotów
Układ Dahlandera
T0-6-15866 L1 L2 L3
2 1 0 1 2
T3-6-15866 1
2
0 3
1 1 4
2 2 5
6
7
8
FS 629 9
10
11
44
12
13
14
15
16
17
18
19
1U 20
2W 2V 21
22
2U 23
1W 1V
24
2 oddzielne uzwojenia, 2 kierunki obrotów L1 L2L3

T0-5-8453 2 1 0 1 2
1
T3-5-8453 2
3
0 4
1 1 5
2 2 6
7
8
FS 629 9
10
11
12
13
14
15
16
1U 2U
17
18
19
20
1W 1V 2W 2V
4-8
Układ Dahlandera, pojedyncze L1 L2 L3
uzwojenie dla niskich obrotów 0 1 2 3
T0-6-8455 1
2
T3-6-8455 3
4
T5B-6-8455 5
6
T5-6-8455 7
8
1 2 9
0 3 10
11
44
12
13
FS 616 14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
1U
1U
2W 2V
2U
1W 1V 1W 1V
A B
0-(A)- (B)Δ = (B) 
4-9
Układ Dahlandera, pojedyncze L1 L2 L3
uzwojenie dla wysokich obrotów 0 1 2 3
T0-6-8459 1
2
T3-6-8459 3
4
5
1 2
6
0 3 7
8
9
10
FS 616 11
44
12
T5B-6-8459 13
14
T5-6-8459 15
16
2 17
1 3 18
0 19
20
21
FS 420 22
23
24
1U
1U
2W 2V
2U
1W 1V 1W 1V
A B
0-(B)Δ- (B)  -(A)
4-10
Układy blokujące
Układy blokad między łącznikami krzywko- • chronią przed automatycznym, ponow-
wymi i stycznikami z przekaźnikami zabez- nym załączeniem po przeciążeniu silnika
pieczającymi silnik stanowią niedrogie roz- lub po przerwie w zasilaniu,
wiązanie dla wielu problemów napędo- • jeden lub kilka przycisków wyłączają-
wych. Wszystkie układy blokujące charak- cych „0” umożliwia ich zdalne wyłącze-
teryzują się następującymi cechami: nie, np. w przypadkach awaryjnych.
Bez odłączania sieci (SOND 27) Z odłączaniem sieci (SOND 28)

Odłączenie sieci tylko przez stycznik, Odłączenie sieci poprzez stycznik i łącznik
przeważnie przy przełączniku
gwiazda-trójkąt 44
Q11 F0 Q11 F0
F2 F2
Q1 Q1
S0 S0
01 2
Obwód sterowniczy
01 2 Obwód sterowniczy
SOND 27 SOND 28
Q11
Obwód główny
Q11 Obwód główny
bez odłączania bez odłączania
Q11
sieci
Q11 sieci
Układ wg potrzeb Układ wg potrzeb
M M
3~ 3~
Blokowanie ze stycznikiem (SOND 29) Blokowanie ze stycznikiem (SOND 30)

Załączenie stycznika tylko w pozycji zero- Załączenie stycznika tylko w pozycji robo-
wej łącznika czej łącznika
Q11 F0 Q11 F0
F2 F2
Q1 Q1
S0 S0
01 2 Obwód sterowniczy 01 2 Obwód sterowniczy
SOND 29 SOND 30
S1
Q11 S1 Q11
Obwód główny Obwód główny
Q11 Q11
Układ wg potrzeb Układ wg potrzeb
M M
3~ 3~
4-11
Jednofazowe łączniki przyłączeniowe
Przełączniki pomiarowe umożliwiają po- trójfazowych z tylko jednym urządzeniem
miary prądów, napięć i mocy w systemach pomiarowym.
Przełącznik woltomierzy
T0-3-8007 T0-2-15922
3 x faza względem fazy 3 x faza względem fazy bez pozycji
3 x faza względem N z pozycją zerową zerowej
L1-L2
L2-L3
L3-L1
L3-L1
L2-L3
0
L1L2L3 N L1-L2 L2-L3
L1L2 L3
L1-N
L2-N
L3-N
L1-L2 L1-N
L1-L2 L3-L1
L2-L3 L2-N
44
0
L3-L1 L3-N 1 1
2 2
FS 1410759 3 FS 164854 3
4 4
5 5
6 6
7 7
8 8
9
V
10
11
V 12
Przełącznik amperomierzy
T0-5-15925
T3-5-15925
do bezpośredniego pomiaru
0 L1 L2 L3
L3 L1 0 L1L2L3 0
1
L2
2
FS 9440 3
4
5
6
7
8
9
10
A 11
12
13
14
15
16
17
18
L1 L2 L3
4-12
Przełączniki do przyrządów pomiarowych
Przełącznik amperomierzy
T0-3-8048
T3-3-8048
do pomiarów poprzez przekładniki, możliwe przełączanie dookoła
0 L1
L3 L1 L2
L2 L3
0 L1L2L3 0
FS 9440 1
2
3
4
5
6
7
44
8
9
A 10
11
12
Przełącznik watomierzy
T0-5-8043
T3-5-8043
Metoda dwóch watomierzy (układ Arona) Dla systemów czteroprzewodowych układ
dla dowolnego obciążenia trójprzewodo- Arona daje prawidłowy wynik tylko wtedy,
wego. Przez dodanie dwóch mocy częścio- gdy suma prądów jest równa zeru, tzn. przy
wych uzyskuje się moc całkowitą. równomiernie obciążonym systemie
czteroprzewodowym.
0 L1
1 2 L2
L3
FS 953
W
1 2 3 11
10 2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
4-13
Przełączniki do układów grzewczych
1-biegunowe z rozłączaniem, liczba stopni 3
T0-2-8316
T3-2-8316
T5B-2-8316
1
2
3
L1 L2 L3
0 0 1 2 3 I II III
1
2
3
1
FS 420 4
5
I II III 6 2
44 7
8
T0-2-15114, możliwe przełączanie dookoła

1
0 1 1+2 2 0
0 1+2 1
2
2
3
4
FS 193840 5
6
7
8
Kolejne 2- i 3-biegunowe łączniki ogrzewania

z innymi możliwościami połączeń, innymi stop-
niami mocy i inną liczbą stopni opisane zostały
w katalogu Instalacyjna aparatura łączeniowa
i w katalogu szczegółowym K115D/F/GB
(nr zam. 077643).
4-14
Przełączniki wielopołożeniowe
W każdej pozycji zamknięty jeden stopień, możliwe przełączanie dookoła
T0-6-8239 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
T3-6-8239 1
2
3
345
2 6 4
1 7 5
12 8
1110 9 6
7
8
FS 301 9
10
11
12
13
14
15
16
44
17
18
19
20
21
22
23
24
4-15
Przełączniki wielopołożeniowe
Łącznik wykonawczy
Przełącznik ZAŁ-WYŁ 0 1
1-biegunowy: T0-1-15401 1
2
4
6
0
1
FS 415
44
Przełączniki
1-biegunowy: T0-1-15421 1-biegunowy: T0-1-15431
2
0
1 20 1 HAND
0
AUTO
HAND 0 AUTO
1 1
2 2
3 3
4 4
FS 429 5 FS 1401 5
6 6
7 7
8 8
9 9
10 10
11 11
12 12
Łącznik wykonawczy ZAŁ-WYŁ

1-biegunowy: T0-1-15521
ze stykiem impulsowym w pozycji pośred-
niej
ON
0 1
OFF 1
2
3
FS 908 4
5
6
7
8
9
10
11
12
4-16
Styczniki i przekaźniki
Strona
Styczniki pomocnicze 5-2
Styczniki mocy DIL, przekaźniki

przeciążeniowe Z 5-8
Styczniki mocy DIL 5-14
Przekaźniki przeciążeniowe Z 5-20
Elektroniczny przekaźnik przeciążeniowy ZEB 5-23
Termistorowe zabezpieczenie maszyn EMT6 5-26
CMD przekaźnik kontroli styczników 5-29

55
5-1
Styczniki pomocnicze
Do realizacji zadań sterowania i regulacji czenia między wejściem i wyjściem sty-
wielokrotnie stosowane są styczniki po- ków. Wszystkie styczniki pomocnicze firmy
mocnicze. Stosuje się je w dużej liczbie do Eaton mają zestyki z podwójną przerwą
pośredniego sterowania silników, zawo- między stykami.
rów, sprzęgieł i urządzeń grzewczych. Organizacje zawodowe wymagają od ste-
Oprócz prostoty w projektowaniu, w budo- rowania pras do obróbki metali, aby styki
wie sterowania, uruchamianiu i w konser- styczników były prowadzone w sposób wy-
wacji za stosowaniem styczników pomoc- muszony. Wymuszenie występuje wtedy,
niczych przemawia głównie wysoki poziom gdy styki są ze sobą tak wzajemnie powią-
bezpieczeństwa. zane mechanicznie, że zestyki zwierne
i rozwierne nie mogą być nigdy zamknięte
55 Bezpieczeństwo
jednocześnie. Przy tym musi być zapewnio-
Zasadniczy aspekt bezpieczeństwa jest
ne, aby przez cały okres używalności, rów-
tworzony przez same styki styczników po-
nież przy zakłóceniu (np. zespawanie sty-
mocniczych. Przez zastosowanie odpo-
ku), odstępy między stykami nie były
wiednich środków konstrukcyjnych za-
mniejsze od 0,5 mm. Wymaganie to speł-
gwarantowane jest galwaniczne
niają styczniki pomocnicze DILER i DILA.
rozdzielenie między obwodem sterowania
i załączonym obwodem, a w stanie wyłą-
Dostępne są dwa różne szeregi styczników Moduły z funkcjami pomocniczymi
pomocniczych o budowie modułowej:
Moduły łączników pomocniczych istnieją
• styczniki pomocnicze DILER,
w dwóch wersjach: z 2 lub 4 stykami. Kom-
• styczniki pomocnicze DILA. binacje zestyków zwiernych i rozwiernych
Na następnych stronach znajduje się opis odnoszą się do wytycznych EN 50011. Mo-
tych elementów. dułów łączników pomocniczych styczni-
ków mocy DILEM i DILM nie da się połą-
System modułowy czyć tak, aby uniknąć podwójnych
System modułowy oferuje wiele zalet dla oznaczeń przyłączy, np. styk 21/22 w apara-
użytkownika. Podstawą są aparaty bazo- cie bazowym i styk 21/22 w module łączni-
we; moduły o pomocniczych funkcjach ków pomocniczych.
uzupełniają aparaty bazowe. Aparaty bazo-
we są przyrządami zdolnymi do samodziel-
nego działania. Posiadają napęd prądu
przemiennego lub stałego i cztery styki po-
mocnicze.
5-2
System i norma
Europejska norma EN 50011 określająca W przypadku 6- i 8-biegunowych styczni-
„oznakowania przyłączy, wyróżniki liczbo- ków pomocniczych wersja E oznacza, że
we i literowe dla określonych styczników na dolnej i górnej płaszczyźnie styków
pomocniczych” wpływa bezpośrednio na umieszczone są 4 zestyki zwierne. Jeżeli
posługiwanie się systemem modułowym. zastosuje się przykładowo zalecane modu-
W zależności od liczby i położenia zesty- ły łączników pomocniczych w DILA-22
ków zwiernych i rozwiernych w aparacie i DILA-31, to powstanie wyposażenie
oraz oznakowań ich przyłączy dostępnych w styki o wyróżnikach literowych X i Y.
jest kilka wersji, które rozróżniane są
w normie za pomocą wyróżników liczbo-
Poniżej można zobaczyć trzy przykłady
wych i literowych.
Najbardziej pożądane są aparaty o wyróż-
styczników z czterema zestykami zwiernym
i 4 zestykami rozwiernymi o różnych ozna-
55
nikach literowych E. Aparaty bazowe czeniach literowych. Wersja E powinna
DILA-40, DILA-31, DILA-22, jak również być preferowana.
DILER-40, DILER-31 i DILER-22 odpowiada-
ją wersji E.
Przykład 1 Przykład 2 Przykład 3

DILA-XHI04 DILA-XHI13 DILA-XHI22
51 61 71 81 53 61 71 81 53 61 71 83
52 62 72 82 54 62 72 82 54 62 72 84
+ + +
DILA-40 DILA-31 DILA-22
A1 13 23 33 43 A1 13 21 33 43 A1 13 21 31 43
A2 14 24 34 44 A2 14 22 34 44 A2 14 22 32 44
≙ 44 E ≙ 44 X ≙ 44 Y
DILA40/04 DILA31/13 DILA22/22
5-3
Przyłącza cewek
Przy styczniku pomocniczym DILA znajdują
A1 się przyłącza cewek A1 u góry i A2 u dołu.
Jako układy ochronne od czoła wtykane
są:
A1 • człony tłumiące RC,
• człony tłumiące warystorowe.
A2
Styczniki DILER, sterowane prądem stałym,
A2
posiadają zintegrowane układy ochronne.
DILER DILA
55 W celu ograniczenia przepięć na cewce
stycznika, do zacisków A1 u góry i A2 u dołu
styczników DILER dołącza się następujące
wyposażenie dodatkowe:
• człony tłumiące RC,
• człony tłumiące diodowe,
• człony tłumiące warystorowe.
Połączenie ochronne
Aparaty elektroniczne w kombinacji z kla- sprzężeń mogą wytwarzać napięciowe im-
sycznymi łącznikami, np. stycznikami, znaj- pulsy zakłócające, wywołując przez to za-
dują coraz szersze zastosowanie. Chodzi tu kłócenie działania.
między innymi o układy sterowników swo- Ponieważ nie jest możliwe bezzakłócenio-
bodnie programowalnych (PLC), przekaźni- we odłączanie bez użycia dodatkowego
ki czasowe i podzespoły sprzęgające. Połą- urządzenia, więc w zależności od zastoso-
czenia wszystkich elementów mogą wania do cewek przyłączane są elementy
powodować przenoszenie zakłóceń i ujem- przeciwzakłóceniowe. Zalety i wady po-
nie oddziaływać na aparaty elektroniczne. szczególnych układów ochronnych przed-
Jednym z czynników zakłócających jest stawione zostały w tabeli.
wyłączanie obciążeń indukcyjnych, np. ce-
wek łączników elektromagnetycznych.
Przy wyłączaniu takich aparatów mogą po-
wstać wysokie przepięcia łączeniowe na
indukcyjnościach, które w pewnych wa-
runkach mogą prowadzić do zniszczenia
sąsiednich urządzeń elektronicznych lub
poprzez pojemnościowe mechanizmy
5-4
Notatki
55
5-5
i napięcia obciążenia
Dodatkowe opóźnie-
cia na indukcyjności
Ograniczenie napię-
nie przy odpadaniu
wość lub także dla
Dowolna bieguno-
Schemat układu
Przebieg prądu
prądu AC
+ – bardzo 1V
i
I0 duże
D 0 t0 t
55 u U
0
– t1 t2
0 t
U
+ – średnie UZD
i
I0
D
0
t
ZD t0
u U0
– t1 t2
0
t
U
Tak małe UVDR

i I0
0
VDR t
u U0
t1 t2
0
t
U
Tak małe –
i I0
R 0
t0 t
C u U0
0
T1 t
5-6
Tłumienie również
Schemat układu
Dodatkowa moc
poniżej ULIMIT
robocza
Uwagi
+ – – Zalety: Wymiarowanie nie jest kry-
tyczne, najmniejsze możliwe
D napięcie indukowane, bardzo
proste i niezawodne 55
–
Wada: Duże opóźnienie przy od-

padaniu
+ – – Zalety: Bardzo małe opóźnienie przy
odpadaniu, wymiarowanie
D
nie jest krytyczne, prosta
ZD budowa
–
Wada: Brak tłumienia poniżej UZD
– – Zalety: Wymiarowanie nie jest kryty-

czne, duża absorpcja energii,
VDR bardzo prosta budowa
Wada: Brak tłumienia poniżej UVDR
Tak Tak Zalety: Tłumienie wysokich często-

tliwości poprzez magazyno-
R
wanie energii, natychmias-
towe ograniczenie odłącze-
C
nia, bardzo dobrze nadaje się
do napięcia przemiennego
Wada: Wymagane dokładne

wymiarowanie
5-7
Styczniki mocy DIL, przekaźniki przeciążeniowe Z
Przegląd styczników mocy DIL
55
DILM7 … DILM15 DILM17 … DILM38 DILM40 …DILM72 DILM80 … DILM170
DILM185A, DILM250, DILM400 … DILM570

DILM225A DILM300A
DILM580 … DILM1000 DILM1600

DILH1400 DILH2000, DILH2200, DILH2600
5-8
Przegląd styczników 4-ro biegunowych DILMP
DILEM4
55
DILMP20 DILMP32 … DILMP63 … DILMP125 … DILMP200
DILMP45 DILMP80
Typ Znamionowy prąd pracy

50–60 HZ, otwarty
Prąd termiczny
Ith = Ie, AC-1 otwarty
40°C 50°C 60°C
A A A
DILEM4 22 20 191)
DILMP20 22 21 20
DILMP32-10 32 30 28
DILMP45-10 45 41 39
DILMP63 63 60 54
DILMP80 80 76 69
DILMP125 125 116 108
DILMP160 160 150 138
DILMP200 200 188 172
1) Przy 55°C.
5-9
Znamionowy prąd Maksymalna moc znamionowa [kW] Prąd termiczny Typ

łączeniowy Ie [A] AC-3 Ith = Ie [A]
AC-3 przy 400 V AC-1 przy 40°C
220 V, 380 V, 660 V, 1000 V
230 V 400 V 690 V
6,6 1,5 3 3 – 22 DILEEM
9 2,2 4 4 – 22 DILEM
12 3,5 5,5 4 – 22 DILEM12
7 2,2 3 3,5 – 22 DILM7
9 2,5 4 4,5 – 22 DILM9
12 3,5 5,5 6,5 – 22 DILM12
55 15,5 4 7,5 7 – 22 DILM15
17 5 7,5 11 – 40 DILM17
25 7,5 11 14 – 45 DILM25
32 10 15 17 – 45 DILM32
38 11 18,5 17 – 45 DILM38
40 12,5 18,5 23 – 60 DILM40
50 15,5 22 30 – 80 DILM50
65 20 30 35 – 98 DILM65
72 25 37 35 – 98 DILM72
80 25 37 63 – 110 DILM80
95 30 45 75 – 130 DILM95
115 37 55 90 – 160 DILM115
150 48 75 96 – 190 DILM150
170 52 90 140 – 225 DILM170
5-10
Typ Bloki styków pomocniczych Przekaźniki

przeciąże-
niowe
do instalowania dobudowywane
na płycie z boku
DILEEM 02DILEM – ZE-0,16
11DILEM do
DILEM 22DILEM ZE-12
DILEM12
DILM7 DILA-XHI(V)… – ZB12-0,16
DILM32-XHI… do
DILM9 ZB12-16
DILM12 ZEB12-1,65
DILM15
do
ZEB12-20 55
DILM17 DILM32-XHI11-S ZB32-0,16
do
DILM25 ZB32-38
DILM32 ZEB32-1,65
do
DILM38 ZEB32-45
DILM40 DILM150‐XHI(V) DILM1000-XHI(V) ZB65-10
… … do
DILM50 ZB65-75
DILM65 ZEB65-45
do
DILM72 ZEB65-100
DILM80 ZB150-35
do
DILM95 ZB150-175
DILM115 ZEB150-100
DILM150
DILM170
5-11
Znamionowy prąd Maksymalna moc znamionowa [kW] Prąd termiczny Typ

łączeniowy Ie [A] AC-3 Ith = Ie [A]
AC-3 przy 400 V AC-1 przy 40°C
220 V, 380 V, 660 V, 1000 V
230 V 400 V 690 V
185 55 90 140 108 337 DILM185A
225 70 110 150 108 356 DILM225A
250 75 132 195 108 400 DILM250
300 90 160 195 132 430 DILM300A
55 400 125 200 344 132 612 DILM400

500 155 250 344 132 857 DILM500
580 185 315 560 600 980 DILM580
650 205 355 630 600 1041 DILM650
750 240 400 720 800 1102 DILM750
820 260 450 750 800 1225 DILM820
1000 315 560 1000 1100 1225 DILM1000
1600 500 900 1600 1770 2200 DILM1600
1400 – – – – 1714 DILH1400
2000 – – – – 2450 DILH2000
2200 – – – – 2700 DILH2200
2600 – – – – 3185 DILH2600
5-12
Typ Bloki styków pomocniczych Przekaźniki

przeciąże-
niowe
do instalowania dobudowywane
na płycie z boku
DILM185A – DILM1000-XHI… Z5-70/FF225A
do
DILM225A Z5-250/FF225A
DILM250 DILM820-XHI… Z5-70/FF250
do
Z5-300/FF250
DILM300A ZW7-63
do
DILM400 ZW7-630 55
DILM500
DILM580
DILM650
DILM750 –
DILM820
DILM1000 –
DILM1600
DILH1400 –
DILH2000
DILH2200 –
DILH2600 –
5-13
Styczniki mocy DIL
Wyposażenie dodatkowe
Aparat DILE(E)M DILM7 do DILM170 DILM185A DILM580

do do
AC DC DILM500 DILM2000
Wbudowany układ DC – ✓ ✓ ✓
ochronny
Układy tłumiące RC ✓ ✓ – – –
Warystorowe ✓ ✓ – – –
układy tłumiące
55 Człon eliminacji
zakłóceń silnika
– do DILM15 do DILM15 – –
Zwora punktu ✓ ✓ ✓ ✓ –
gwiazdowego
Zwornik równoległy ✓ ✓ ✓ do –
DILM185A
Blokada ✓ ✓ ✓ ✓ ✓
mechaniczna
Osłona ✓ – – – –
plombowana
Zaciski – – – ✓ do DILM820
kablowe/tunelowe
Pojedyncze cewki – od DILM17 od DILM17 ✓ ✓
Moduły – – – ✓ ✓
elektroniczne
Moduły – – – ✓ ✓
elektroniczne
z cewkami
Osłona zacisków – – – ✓ ✓ 1)
Moduł czasowy – do DILM38 do DILM38 – –
1) Osłona zacisków do DILM1000.
5-14
Styczniki mocy DIL
Styczniki mocy DILM
Są one budowane i badane według • Konwencjonalne sterowanie styczników
IEC/EN 60 947, VDE 0660. Dla każdej mocy DILM300A-S do DILM500-S przez zaciski
znamionowej silnika pomiędzy 3 kW cewek A1-A2.
i 900 kW do dyspozycji jest odpowiedni Dostępne są dwa warianty cewek (110
stycznik. do 120 V 50/60 Hz i 220 do 240 V 50/60 Hz).
• Wszystkie styczniki do DILM170 mają za-
Cechy aparatów bezpieczenie przed dotknięciem palcem
i ręką, w myśl VDE 0160 część 100. Od
• Napęd
DILM185 dostępne są dodatkowe osłony
Ze względu na nowe napędy elektronicz-
zacisków.
ne styczniki DC od 17 do 72 A posiadają
• Podwójne komory zacisków dla stycz-
moc trzymania równą zaledwie 0,5 W.
Jedynie przy 170 A konieczne jest tylko
ników DILM7 do DILM170. 55
W nowych podwójnych zaciskach
2,1 W.
skrzynkowych śruba nie zawęża prze-
• Dostępne zaciski cewki sterującej
działu przyłączeniowego. Zapewniają
Zaciski cewek umiejscowione zostały te-
bezkompromisowe bezpieczeństwo przy
raz na czołowej stronie styczników. Nie
rozmaitych przekrojach przewodów
przykrywa ich teraz okablowanie torów
i ochronę od tyłu dla pewności połączeń.
głównych.
• Zintegrowane styki pomocnicze
• Sterowalne bezpośrednio z PLC
Styczniki do DILM32 posiadają zintegro-
Styczniki DILA i DILM do 32 A mogą być
wany styk pomocniczy w postaci zestyku
sterowane bezpośrednio z PLC.
zwiernego lub rozwiernego.
• Zintegrowany układ ochronny DC
• Zaciski śrubowe lub sprężynowe.
We wszystkich stycznikach DC DILM
Styczniki DILE(E)M i DILA/DILM12,
układ ochronny zintegrowany jest
włącznie z odpowiednimi stykami po-
z układem elektronicznym.
mocniczymi styczników do 1000 A do-
• Wtykane układy ochronne AC stępne są z zaciskami śrubowymi lub
We wszystkich stycznikach AC DILM do sprężynowymi.
170 A układy ochronne można, jeśli zaist-
• Styczniki z zaciskami bez śrub
nieje taka potrzeba, po prostu wetknąć
Zarówno w torach głównych, jak również
od czoła.
na połączeniach cewek i styków pomoc-
• Sterowanie styczników DILM300A do niczych dysponują zaciskami sprężyno-
DILM1600 na trzy różne sposoby: wymi. Odporne na wibracje i niewyma-
– konwencjonalnie poprzez zaciski gające konserwacji zaciski sprężynowe
cewki A1-A2, mogą każdorazowo zacisnąć dwa prze-
– bezpośrednio z PLC poprzez zaciski wody 0,75 do 2,5 mm2 z końcówką tulej-
A3-A4, kową lub bez.
– za pomocą styku o niskiej mocy przez
zaciski A10-A11.
5-15
Styczniki mocy DIL
• Zaciski przyłączeniowe rezystory, a jeszcze niedawno specjalne
Aż do DILM72 zaciski przyłączeniowe cewki na napięcie DC nawijane były z dużej
wszystkich styków pomocniczych i ce- ilości miedzi, tak teraz nastąpił kolejny skok
wek, jak również przewodów głównych, w rozwoju. Elektronika uzyskała wpływ na
przystosowane zostały do wkrętaka Pozi- napędy styczników sterowanych napię-
driv wielkość 2. W przypadku styczników ciem DC.
DILM80 do DILM170 są to sześciokątne Seria styczników xStart DILM7 do DILM170
śruby ampulowe. przy opracowaniu została szczególnie zop-
• Montaż tymalizowana dla sterowania napięciem
Wszystkie styczniki da się montować na stałym. Styczniki DC od DILM17 do
płycie montażowej przy użyciu śrub mo- DILM170 nie są już tylko tradycyjnie włą-
cujących. DILE(E)M i DILM do 72 A moż- czane i wyłączane przez cewkę, ale cewka
55 na też zatrzasnąć na szynie 35 mm, zgod-
nie z IEC/EN 60715.
jest sterowana przez układ elektroniczny.
Integracja elektroniki z napędami styczni-
• Blokada mechaniczna ków daje możliwość różnych technicznych
Dwa styczniki z blokadą mechaniczną cech, którymi odznaczają się styczniki
umożliwiają zbudowanie zabezpieczonej w codziennych zastosowaniach.
kombinacji styczników do 150 A, bez zaj-
mowania dodatkowego miejsca. Blokada Cewki o szerokim zakresie napięć
mechaniczna zapobiega sytuacji, w któ- Tylko 4 warianty styczników sterowanych
rej oba podłączone styczniki mogłyby napięciem DC od DILM17 do DILM170 po-
jednocześnie zwierać. Także w przypad- krywają cały zakres napięć stosowanych
ku nagłej ingerencji mechanicznej styki sygnałów sterujących.
obu styczników nie zewrą w tym samym
czasie. Napięcie znamionowe ob-
wodu sterowniczego
Oprócz pojedynczych styczników firma Ea-

ton oferuje również gotowe zestawy apa- RDC24 24–27 V DC
ratów: RDC60 48–60 V DC
• styczniki nawrotne DIUL 3 do 75 kW/400 V
RDC130 110–130 V DC
• styczniki gwiazda-trójkąt SDAINL dla 5,5
do 132 kW/400 V RDC240 200–240 V DC
Styczniki xStart
sterowane napięciem DC
Rynek dla styczników sterowanych napię-
ciem DC stale rośnie z powodu postępów w
rozwoju elektroniki. Podczas gdy jeszcze
przed 20 laty styczniki uruchamiane napię-
ciem AC wyposażone były w dodatkowe
5-16
Styczniki mocy DIL
Tolerancja napięciowa ponieważ wszystkie styczniki DC nie powo-
Styczniki mocy są budowane wg normy dują zakłóceń lub są chronione.
IEC/EN 60947-4-1. Wymaga ona skuteczne-
Wymiary styczników
go działania także przy małych wahaniach
Układ elektroniczny zapewnia cewce
napięcia sieci. Gwarantuje, że skuteczne
stycznika zwiększoną moc do załączenia
załączanie stycznika odbywa się w zakre-
i redukuje ją po załączeniu, do potrzebnej
sie od 85 do 110% napięcia znamionowego
mocy trzymania. To powoduje, że styczniki
obwodu sterowniczego.
sterowane napięciem AC i DC posiadają
Styczniki uruchamiane prądem stałym jednakowe wymiary. Przy projektowaniu
DILM17 do DILM170 posiadają jeszcze układów ze stycznikami AC i DC odpada za-
większy zakres napięć, przy których załą- tem dodatkowe uwzględnianie różnych
czają niezawodnie. Umożliwiają one pew- głębokości zabudowy i można używać tego
ną pracę między 0,7 x Ucmin a 1,2 x Ucmax samego wyposażenia dodatkowego. 55
znamionowego napięcia obwodu sterow-
niczego. Wynikająca z normy wytrzyma-
łość napięciowa zwiększa niezawodność
pracy także przy mniej stabilnych parame-
trach sieci.
Wbudowany układ ochronny
Konwencjonalnie sterowane styczniki pod-
czas wyłączania, przez zmianę prądu dI/dt
cewki, wytwarzają impulsy napięcia, które
mogą powodować negatywny wpływ na
inne elementy w tym samym obwodzie prą-
du. Aby uniknąć uszkodzeń, równolegle do
cewek styczników włączane są często do-
datkowe układy ochronne (człony RC, wa-
rystory lub diody).
Styczniki na napięcie DC od DILM17 do
DILM170 dzięki układom elektronicznym łą-
czą bez oddziaływań na obwód zasilania.
Dodatkowe układy ochronne nie są zatem
konieczne, ponieważ cewki nie generują
na zewnątrz żadnych przepięć. Inne stycz-
niki na napięcie DC od DILM7 do DILM15
mają wbudowane układy ochronne.
Podsumowując, przy projektowaniu obwo-
dów ze stycznikami DC firmy Eaton można
nie uwzględniać tematu ochrony przed
przepięciami w obwodach sterowania,
5-17
Styczniki mocy DIL
Moc przyciągania i moc trzymania
W stycznikach zasilanych napięciem DC od
DILM17 do DILM170 układ elektroniczny
steruje procesem załączania stycznika. Do
przyciągania stycznika potrzebna jest od-
powiednio zwiększona moc, która pozwoli
stycznikowi na skuteczne załączenie. Do
trzymania stycznika potrzebna jest już tylko
bardzo mała moc. Układ elektroniczny za-
pewnia właśnie tylko taką moc. Minimali-
zacja mocy trzymania oznacza także istot-
ną redukcję wytwarzanego ciepła w szafie
55 rozdzielni. Umożliwia to gęstszą zabudowę
styczników w szafie.
Obciążal- Stycznik Pobór mocy

ność zna-
mionowa 1) przy- trzy-
cią- manie
ganie
7,5–15 DILM17 12 W 0,5 W

kW DILM25
DILM32
DILM38
18,5–37 DILM40 24 W 0,5 W
kW DILM50
DILM65
DILM72
37–45 DILM80 90 W 1,3 W
kW DILM95
55–90 DILM115 149 W 2,1 W
kW DILM150
DILM170
90–110 DILM185A 180 W 2,1 W
kW DILM225A
1) AC-3 przy 400 V.
5-18
Styczniki mocy DIL
Zastosowania Styki pomocnicze stycznika DILM można
Trójfazowy silnik indukcyjny opanował zastosować jako zestyk lustrzany zgodnie
układy napędowe. Pomijając pojedyncze z IEC/EN 60947-4-1 załącznik F do sygnali-
napędy małej mocy, które często są załą- zacji stanu styków głównych. Zestyk lu-
czane ręcznie, większość silników stero- strzany jest rozwiernym stykiem pomocni-
wana jest za pomocą styczników i ich kom- czym, który nie może być jednocześnie
binacji. Parametry mocy w kilowatach zamknięty ze zwiernymi stykami głównymi.
(kW) lub prądu w amperach (A) są dlatego Inne zastosowania
istotnymi cechami przy właściwym dobo- • Styczniki do baterii kondesatorów DILK
rze styczników. na moce od 1,5 do 50 kvar/400 V.
Różnice konstrukcyjne silników odpowia- • Styczniki do obwodów oświetleniowych
dają częściowo za różne prądy znamiono- DILL od 12 do 20A/400V (AC-5a) lub od 14
we przy jednakowej mocy. Poza tym okre- do 27 A/400V (Ac-5b). 55
ślają stosunek prądów szczytowych i biegu
jałowego do prądu znamionowego (Ie).
Załączanie instalacji grzewczych, oświet-
leniowych, transformatorów i systemów do
kompensacji mocy biernej ze swoimi typo-
wymi właściwościami zwiększa rozma-
itość wymagań stawianych stycznikom.
Częstość łączeń może się we wszystkich
przypadkach zastosowań znacznie różnić.
Skala sięga np. od mniej niż jedno łączenie
dziennie do tysiąca i więcej cykli łączenia
na godzinę. Przy silnikach nierzadko wy-
stępuje też wysoka częstość łączeń razem
z impulsowaniem i hamowaniem przeciw-
prądem.
Styczniki są uruchamiane przez rozmaite
aparaty sterujące, ręcznie lub automatycz-
nie w zależności od drogi, czasu, ciśnienia
lub temperatury. Niezbędne, wzajemne
uzależnienia wielu styczników można ła-
two tworzyć przez blokady z zastosowa-
niem ich styków pomocniczych.
5-19
Przekaźniki przeciążeniowe Z
Zabezpieczenie silników termicznymi przekaźnikami przeciążeniowymi Z
Silnikowe przekaźniki przeciążeniowe, Gdy zostanie osiągnięta temperatura za-
w normach nazywane przekaźnikami prze- działania, to przekaźnik powoduje wyzwo-
ciążeniowymi, zaliczają się do grupy urzą- lenie. Czas wyzwolenia zależny jest od na-
dzeń zabezpieczających zależnych od prą- tężenia prądu i wstępnego obciążenia
du. Nadzorują one temperaturę uzwojenia przekaźnika. Dla wszystkich natężeń prądu
silnika pośrednio przez prąd płynący musi on być mniejszy od czasu zagrożenia
w przewodach zasilających i oferują dla izolacji silnika. Z tego względu EN 60947
ochronę przed definiuje maksymalne czasy dla przeciąże-
• utknięciem silnika, nia. Zdefiniowane są również minimalne
• przeciążeniem, czasy dla prądu granicznego i stanu zatrzy-
mania silnika, aby uniknąć niepotrzebnych
55 • zanikiem jednej z faz.
wyzwoleń.
Przekaźniki przeciążeniowe wykorzystują

własność bimetalu – zmianę formy i stanu Czułość na zanik fazy
przy nagrzaniu. Gdy zostanie osiągnięta Przekaźniki przeciążeniowe Z, dzięki swo-
określona wartość temperatury, to zostaje jej konstrukcji stanowią skuteczne zabez-
przestawiony styk pomocniczy. Bimetal pieczenie przy zaniku jednej fazy. Ich tak
jest nagrzewany przez rezystory, przez któ- zwana czułość na zanik fazy odpowiada
re przepływa prąd silnika. Równowaga wymaganiom IEC 947-4-1 i VDE 0660, część
między ciepłem doprowadzanym i oddawa- 102. Dzięki temu przekaźniki te spełniają
nym ustala się w zależności od natężenia również założenia konieczne przy ochronie
prądu przy różnych temperaturach. silników EEx (￫ ilustracja poniżej).
97 95 97 95 97 95
S
98 96 98 96 98 96
Praca normalna Przeciążenie 3-fazowe Zanik jednej fazy

niezakłócona
a Mostek wyzwalający
b Mostek różnicowy
c Różnica dróg
5-20
Gdy bimetale w obwodzie prądu głównego dróg jest w aparacie przetwarzana w sto-
przekaźnika wygną się w następstwie trój- sunku pewnej przekładni na dodatkową
fazowego przeciążenia silnika, to wszyst- drogę wyzwalania; wyzwolenie następuje
kie trzy działają na mostek wyzwalający i trochę szybciej.
różnicowy. Przy osiągnięciu wartości gra-
nicznej wspólna dźwignia wyzwalająca
Wskazówki przy projektowaniu
przełącza styk pomocniczy. Mostki wyzwa-
￫ Podrozdział „Zabezpieczenie silnika
lające i różnicowe przylegają ściśle do bi-
w szczególnych przypadkach”, strona 8-8.
metali. Jeżeli teraz np. przy zaniku jednej
fazy jeden bimetal nie jest tak mocno wy- Dalsze informacje odnośnie zabezpiecza-
gięty (lub jest nawet mocno cofnięty) jak nia silników ￫ Podrozdział „Sterowanie
pozostałe, to mostki wyzwalające i różnico- i zabezpieczanie silników”, strona 8-1.
we przebywają różne drogi. Ta różnica 55
Charakterystyki wyzwalania
Przekaźniki przeciążeniowe ZE, ZB12, Charakterystyki te są wartościami średnimi
ZB32, ZB65 i ZB150 do 150 A dopuszczone przy temperaturze otoczenia 20°C, przy na-
zostały przez urząd PTB (Physikalisch- grzewaniu ze stanu zimnego: czas wyzwo-
-Technische Bundesamt) do zabezpiecza- lenia podawany jest w zależności od prądu
nia silników EEx, zgodnie z wytyczną ATEX zadziałania. Dla aparatów ciepłych w sta-
94/9 EG. Charakterystyki wyzwalania dla nie pracy czas wyzwalania przekaźników
każdego zakresu prądu wydrukowano silnikowych obniża się do około jednej
w odpowiednich podręcznikach. czwartej odczytanej wartości.
2h 2h
100 ZB12, ZB32, 100 ZB150
60 ZB65, ZE 60
40 40
20 20
minuty
minuty
10 10
6 6
4 4
2 2
1 1
40 3-fazowe 40 3-fazowe
20 20
sekundy
sekundy
10 10
6 6
4 2-fazowe 4 2-fazowe
2 2
1 1
0.6 0.6
1 1.5 2 3 4 6 8 10 15 20 1 1.5 2 3 4 6 8 1015 20
x Nastawiony prąd x Nastawiony prąd
5-21
2h
100 ZW7
60
40
20
minuty
10
6
4
2
1 najwyższy wskaźnik
40
20
sekundy
10 najniższy wskaźnik
6
4
55 2
1
0.6
1 1.5 2 3 4 6 8 10 15 20
x Nastawiony prąd
5-22
Elektroniczny przekaźnik przeciążeniowy ZEB
Zasada działania
Podobnie jak w przypadku termicznych Ustawienie przełączników
przekaźników przeciążeniowych opiera-
RESET
jących swoje działanie na właściwościach
bimetalu, elektroniczne przekaźniki zabez-
A
pieczające silniki są urządzeniami ochron-
OFF
A
nymi reagującymi na zmianę wartości prą-
du pobieranego przez silnik. Elektroniczny
przekaźnik przeciążeniowy ZEB stanowi al-
ON
M
ternatywę dla przekaźników bimetalowych.
Pomiar aktualnej wartości prądu silnika M
w każdej z trzech faz jest realizowany na
przekładnikach prądowych zamontowa- 55
nych wewnątrz przekaźnika ZEB. Przekaź-
M
niki ZEB ze zintegrowanymi przekładnikami
dostępne są na prądy z zakresu 0,3 do 150 A. klasa (10, 10A, 20, 30)
Przekaźniki ZEB, dzięki układowi elektro-
nicznemu, posiadają szerszy, w porówna-
niu z przekaźnikami bimetalowymi, zakres
RESET
nastaw prądu przeciążeniowego w stosun-

ku 1:5.
Przekaźniki serii ZEB…-GF zapewnia
OFF
OFF
A
opcjonalną ochronę silnika przed zwarcia-

mi doziemnymi. Przekaźnik sumuje wszyst-
ON
ON
M
kie wartości prądu i weryfikuje czy nie

następuje nierównowaga. Jeżeli nierów-
nowaga jest większa niż 50% w stosunku M
do nastawionego prądu zabezpieczenia sil-
nika, nastąpi wyzwolenie.
Przy pomocy przełączników można wybrać M
jedną z 4 klas wyzwalania (klasa 10A, 10,
20, 30). Zmiana klasy umożliwia dostoso- klasa (10, 20)
wanie zabezpieczenia do normalnych
i ciężkich warunków rozruchu silnika. Dzię-
ki temu można bezpiecznie kontrolować Przekaźniki przeciążeniowe ZEB posiadają
termiczną przeciążalność silnika. Prze- 2 styki pomocnicze 1 zestyk rozwierny
kaźnik przeciążeniowy ZEB nie wymaga (95-96) oraz 1 zestyk zwierny (97-98).
stosowania osobnego zasilania. Jest zasilo-
ny z wewnętrznych przekładników prądo-
wych.
5-23
Prąd silnika ustawia się przy pomocy po-
krętła. Istnieje możliwość wyłączenia kon-
I < 1.15 x Ir
troli zaniku fazy przy pomocy przełączni-
ków w przypadku, gdy przekaźnik jest 0.5 Hz
wykorzystywany do zabezpieczania silnika
jednofazowego. Przy pomocy przełączni- I f 1.15 x Ir
ków można również ustawić automatyczny 1 Hz
bądź ręczny reset przekaźnika po wyzwole- Przekaźniki ZEB mogą być montowane
niu. bezpośrednio do styczników DILM do
Przekaźnik nie wymaga zewnętrznego za- 150 A. Osobny montaż stycznika i prze-
silania dzięki niezależnemu zasileniu ob- kaźnika jest możliwy w przypadku apara-
wodów elektroniki. tów ZEB…/KK.
55 Diagnostyczna dioda LED znajdująca się na
obudowie aparatu służy do ostrzegania
o występowaniu przeciążenia silnika.
Przegląd rozwiązań
ZEB12, ZEB32 ZEB32…/KK ZEB65
Montaż bezpośredni Montowane oddzielnie Montaż bezpośredni
ZEB150 ZEB150…/KK
Montaż bezpośredni Montowane oddzielnie
5-24
10000
t [s] Klasa 30
Klasa 20
1000 Klasa 10
Klasa 10 A
100 55
10
1
1 2 3 4 5 6 7 x Ir
Class tA (s)
(Klasa)
Ir x3 x4 x5 x6 x 7,2 x8 x 10
30 133,5 72,5 45,7 31,4 21,7 17,5 11,2

20 89,0 48,3 30,4 21,0 14,5 11,7 7,5
10 44,5 24,2 15,2 10,5 7,2 6,0 6,0
10 A 22,3 12,1 7,6 6,0 6,0 6,0 6,0
5-25
Termistorowe zabezpieczenia maszyn EMT6
EMT6 do termistorów
osiągnięciu znamionowej temperatury za-
L
działania (TNF) rezystancja czujnika staje
się wysoka. To powoduje odpadnięcie
przekaźnika wyjściowego. Zakłócenie jest
sygnalizowane przez diodę LED. Po ostyg-
A1 21 13 nięciu czujnika i odpowiednim obniżeniu
Power Tripped się jego rezystancji EMT6-(K) ponownie za-
US łącza się automatycznie. W aparatach
EMT6-(K)DB(K) można zapobiec automa-
tycznemu załączeniu przez przestawienie
na pracą „ręczną“. Powrót sterowania na-
55 A2 T1 T2 22 14
stępuje wówczas po naciśnięciu klawisza
RESET.
PTC
EMT6-K(DB) i EMT6-DBK wyposażone są
N w układ rozpoznania zwarcia w obwodzie
czujnika. Jeżeli rezystancja zmniejszy się
L poniżej 20 Ω, to następuje wyzwolenie.
EMT6-DBK dysponuje dodatkowo odporną
na zanik napięcia blokadą ponownego za-
łączenia, zapamiętując błąd przy zaniku na-
pięcia. Ponowne załączenie jest możliwe
A1 Y1 Y2 21 13 dopiero gdy ponownie pojawi się napięcie
Power Tripped sterujące oraz zostanie usunięty błąd.
+24 V
Reset
US
Ponieważ wszystkie aparaty pracują na za-
sadzie prądu spoczynkowego, zatem rea-
gują na przerwę w obwodzie czujnika (syg-
A2 T1 T2 22 14 nalizują błąd).
PTC Termistorowe przekaźniki zabezpieczenia
maszyn EMT6… dopuszczone są przez
N urząd PTB do zabezpieczania silników EEx,
zgodnie z wytyczną ATEX 94/9 EG. Dla za-
bezpieczania silników EEx wytyczna ATEX
Sposób działania wymaga wykrywania zwarcia w obwodzie
Załączenie napięcia sterującego powoduje czujnika. Ze względu na zintegrowaną
przy małej rezystancji termistorowego funkcję wykrywania zwarcia, szczególnie
czujnika temperatury PTC (rezystora nadają się do tego zastosowania aparaty
o oporności rosnącej wraz z temperaturą) EMT6-K(DB) i EMT6-DBK.
wysterowanie przekaźnika wyjściowego.
Styki pomocnicze są uruchamiane. Przy
5-26
EMT6 jako przekaźnik ochronny
3 400 V 50 Hz Przykład zastosowania

L1
L2 Sterowanie ogrzewaniem zasobnika
L3 a Obwód sterowniczy
N b Ogrzewanie
Q11: stycznik ogrzewania
-Q1
I> I> I>

L1
a
A1 1 3 5
-Q11
A2 2 4 6 55
U V W
400 V 50 Hz
b
Opis działania
Patrz schemat połączeń ￫ strona 5-28. Wyłączenie ogrzewania
Stycznik ogrzewania Q11 podtrzymuje się
Załączenie ogrzewania
aż do otwarcia wyłącznika głównego Q1,
Gdy wyłącznik główny Q1 jest zamknięty,
do momentu naciśnięcia przycisku S0, do
termostat zabezpieczający F4 nie wyzwolił
chwili wyzwolenia termostatu zabezpie-
i spełniony jest warunek T ≦ Tmin to można
czającego lub gdy T = Tmax.
załączyć ogrzewanie. Po naciśnięciu S1
stycznik pomocniczy K1 otrzymuje napięcie Przy T = Tmax styk przełączny termometru
sterujące i podtrzymuje się przez zestyk stykowego przechodzi do pozycji I-III. Ob-
zwierny. Zestyk przełączny termometru wód czujnika przekaźnika EMT6 (K3) posia-
stykowego ma pozycję I-II. Niskoomowy da małą rezystancję, zestyk rozwierny
obwód czujnika przekaźnika EMT6 gwa- K3/21-22 jest otwarty. Stycznik Q11 wyłą-
rantuje, że Q11 zostaje wzbudzony przez cza się.
K2/zestyk zwierny 13-14; Q11 przechodzi do
samopodtrzymania.
5-27
Zabezpieczenie przed zerwaniem termostatu zabezpieczającego, który przy
przewodu przekroczeniu Tmax powoduje wymuszone
Zabezpieczenie przed zerwaniem przewo- wyłączenie swoim zestykiem rozwiernym
du w obwodzie czujnika K3 (np. nierozpo- F4, w myśl zasady „wyłączenie przez od-
znanie wartości granicznej Tmax) jest za- wzbudzenie”.
gwarantowane przez zastosowanie
230 V 50 Hz
13
14
L1
-K1
4AF
-F1
13 13
-S0 -K2 -Q11
14 14
55
-S1 -K1
-F4 a II III 21
-K3
22
A1 X1 T1 T2 A1 T2 T1 A1 A1
-K1 - H1 -K2 -K3 -Q11
A2 X2 EMT6 A2 EMT6 A2 A2
23
24
a styk przełączny, termometr stykowy K1: załączenie napięcia sterującego

I-II pozycja przy T ≦ Tmin K2: załączenie przy T ≦ Tmin
I-III pozycja przy T ≦ Tmax K3: wyłączenie przy Tmax
S0: WYŁ.
S1: Start
F4: termostat zabezpieczający
5-28
CMD przekaźnik kontroli styczników
zaprojektowane jako styki lustrzane i mogą
być użyte do funkcji monitorujących. Wy-
łączniki NZM1 do NZM4 lub N1 do N4 mogą
być wykorzystanie do ochrony pod warun-
kiem, że będzie w nich zamontowany wy-
zwalacz podnapięciowy NZM…-XUVL.
Zasada działania
Moduł CMD monitoruje stan głównych sty-
ków stycznika. Sprawdza, czy nie skleiły
się. Moduł porównuje napięcie sterujące 55
w styczniku ze stanem styków głównych
(czy są załączone, czy nie) i wskazuje ich
niezawodność i zgodność ze stykami
lustrzanymi, według IEC/EN 60947-4-1, ar-
kusz F.
Jeśli cewka stycznika nie jest zasilana,
a stycznik nie odpuścił, moduł CMD wy-
zwala wyłącznik silnikowy, poprzez wy-
zwalacz podnapięciowy.
Moduł CMD monitoruje również funkcjono-
wanie styków wewnętrznych wykorzystu-
jąc do tego styki pomocnicze monitorowa-
nego stycznika. Jest wtedy również
zachowane wymuszone prowadzenie sty-
ków dla styków NO i NC. Styk NC jest za-
projektowany jako styk lustrzany.
Niezawodne układy łączeniowe

Żeby zapewnić niezawodność funkcjono-
wania całego zestawu, składającego się ze
stycznika, wyłącznika silnikowego i modułu
CMD, moduł jest jedynie zatwierdzony do
współpracy z określonymi rodzajami apa-
ratów. CMD może być wykorzystany
w układach ze stycznikami z serii DILEM,
DILM7 do DILMH2000. Wszystkie styki po-
mocnicze NC wymienionych styczników są
5-29
55
Obwód dla rozruchu bezpośredniego
5-30
L1 L1 L01 L01
L2 L2 -F1
L3 L3
L1 L2 L3 1.13
-Q1
1.14
-Q1 21
-Q11
I> I> I> 22
T1 T2 T3 a -K
33
-Q11
21 34
-S1
b
22
TEST
21 13
-S3
1 3 5 13 13 22 14
-Q11 -S2 -Q11
14 14
2 4 6
A1 L S21 S22 S13 S14 S31 S32

-F2
PE U PE CMD
V W PE
-X1 A1 A2 D1 D2
U<
-Q11 -Q1
A2 D2
M
L02 L02
-M1 3
˜
a Przełączanie przez przekaźnik bezpieczeństwa.
b Styk sygnałowy dla PLC.
Obwód dla układu rewersyjnego
L1 L1 L01 L01
L2 L2 -F1
L3 L3
L1 L2 L3 1.13
-Q1
1.14
-Q1 21 21
-Q11 -Q12
I> I> I> 22 22
T1 T2 T3 ① -K
43 43
-Q11 -Q12
21 44 ② 44
-S1
22
TEST
13 13 21 13
13 -Q11 13 -Q12 -S4
1 3 5 1 3 5 14 14 22 14
-S2
-Q11 -Q12 14 14
2 4 6 2 4 6 21 21
-S3
22 22
③
A1 L S21 S22 S13 S14 S31 S32 A1 L S21 S22 S13 S14 S31 S32
31 31
-F2 -F3
PE -Q12 -Q11 CMD CMD
PE U V W PE 32 32
-X1 A2 D1 D2
A1 A1 A2 D1 D2
U<
-Q11 -Q12 -Q1
A2 A2 D2
M
L02 L02
-M1 3
˜
a Przełączanie przez przekaźnik bezpieczeństwa.
b Styk sygnałowy dla PLC.
c CMD (24 V DC).
5-31
55
Notatki
55
5-32
Wyłączniki silnikowe
Strona
Przegląd 6-2
PKZM01, PKZM0 i PKZM4 6-4
PKE 6-5
PKM0, PKZM0-…-T, PKZM0-…-…C 6-6
Układy rozruchowe MSC 6-7
PKZM0 i PKZM4 – ograniczniki prądu 6-8
PKZM01, PKZM0, PKZM4 i PKE –

styki pomocnicze 6-9
PKZM01, PKZM0, PKZM4 i PKE – 66

wyzwalacze 6-10
PKZM01, PKZM0, PKZM4 i PKE –

schematy połączeń 6-11
6-1
Przegląd
Definicja
Wyłączniki silnikowe są elementami do łą- elektromagnetyczny (zabezpieczenie
czenia, ochrony i rozdzielania obwodów zwarciowe).
prądowych przede wszystkim obciążeń Do wyłączników silnikowych można dobu-
z silnikami. Jednocześnie zabezpieczają te dować akcesoria:
silniki przed zniszczeniem w następstwie
• wyzwalacz zanikowy,
zablokowanego rozruchu, przeciążenia,
• wyzwalacz wzrostowy,
zwarcia i braku jednej fazy w sieciach trój-
• styki pomocnicze,
fazowych. Posiadają one termiczny wy-
zwalacz do ochrony uzwojenia silnika (za- • wskaźnik wyzwolenia.
bezpieczenie przeciążeniowe) i wyzwalacz
Wyłączniki silnikowe firmy Eaton
66 PKZM01
Wyłącznik silnikowy PKZM01 do 25 A przy-
Moduły główne:
• Wyłącznik silnikowy
wraca preferowane przez klientów uru- • Wyłącznik transformatorowy
chamianie za pomocą przycisków. Powra- • Moduł łączeniowy (dużej mocy)
ca także przycisk grzybkowy do wyłączenia Opis ￫ Podrozdział „Wyłączniki silnikowe
awaryjnego prostych maszyn. Zalecany
PKZM01, PKZM0 i PKZM4”, strona 6-4.
jest montaż PKZM01 w obudowie do nabu-
dowania lub wbudowania. Dla takiego PKE
układu można zastosować wiele elemen- Zabezpieczenie silników i instalacji za po-
tów osprzętu PKZM0. Moduł główny: sa- mocą PKE.
moczynny wyłącznik silnikowy. PKE jest modułowym systemem do zabez-
PKZM4 pieczania, łączenia, sygnalizacji i zdalnej
Wyłącznik silnikowy PKZM4 jest moduło- obsługi silników i instalacji w rozdzielni-
wym, solidnym łącznikiem do załączania cach niskiego napięcia do 65 A.
i zabezpieczania silników do 63 A. Wyłącz- Składa się z:
nik silnikowy PKZM4 może być użyty z pra- • podstawy wyłącznika,
wie wszystkimi elementami osprzętu • elektronicznego bloku wyzwalacza.
PKZM0. Moduły główne: samoczynne wy- Opis ￫ Podrozdział „Ochrona silników
łączniki silnikowe. i instalacji”, strona 6-5.
PKZM0
Wyłącznik silnikowy PKZM0 jest moduło-
wym, solidnym łącznikiem do załączania
i zabezpieczania silników do 32 A oraz
transformatorów do 25 A.
6-2
Przegląd
PKZM01 PKZM0 PKZM4 PKE

Wyłącznik w obu- Wyłącznik Wyłącznik Wyłącznik silniko-
dowie do nabudo- wy z elektronicz-
wania nym blokiem wy-
zwalaczy
66
MSC-D MSC-R MSC-DEA

Rozrusznik Rozrusznik nawrot- Rozrusznik bezpo-
bezpośredni ny średni do systemu
SmartWire-DT
6-3
PKZM01, PKZM0 i PKZM4
Wyłączniki silnikowe PKZM01, PKZM0 i PKZM4
Wyłączniki silnikowe PKZM01, PKZM0
i PKZM4 z bimetalowymi wyzwalaczami
zwłocznymi zależnymi od prądu stanowią
niezawodne techniczne rozwiązanie za-
bezpieczenia silników. Wyzwalacze są
czułe na zanik fazy i skompensowane tem-
peraturowo. Prądy znamionowe w PKZM0
do 32 A podzielone są na 15, w PKZM01 na
14, a w PKZM4 do 63 A na 7 zakresów.
Urządzenia (silniki) oraz przewody dopro-
wadzające są zabezpieczone przy pomocy
wyzwalaczy zwarciowych ustawionych na
stałe na 14 x Iu. Zapewniony jest również
66 rozruch silników we wszystkich rodzajach
pracy. Czułe na zanik fazy PKZM0 i PKZM4
nadają się do zabezpieczania silników EEx.
Dostępne jest świadectwo ATEX. W celu
zabezpieczenia silnika wyłączniki silniko-
we należy ustawić na prąd znamionowy sil-
nika.
Poniższe wyposażenie uzupełnia samo-
czynne wyłączniki silnikowe w rozmaitych
funkcjach:
• wyzwalacz zanikowy U,
• wyzwalacz wybijakowy A,
• standardowe styki pomocnicze NHI,
• sygnalizator wyzwolenia AGM.
6-4
PKE
Ochrona silników i instalacji
Wyłącznik silnikowy PKE jest aparatem Wszystkie bloki są wyposażone w pokrętła
modułowym, daje możliwość dobudowania do ustawiania wyzwalacza przeciążenio-
do niego wielu akcesoriów dodatkowych. wego.
Składa się z wymiennego, elektronicznego • Blok do ochrony silnika:
bloku wyzwalaczy (4 razy szerszy zakres dodatkowo ma pokrętło do ustawienia
prądów znamionowych, w porównaniu dla klasy wyzwalania (klasa 5, 10, 15 i 20) przy
wyłączników termobimetalowych). Dodat- ochronie przy trudnych rozruchach
kowo wersja rozszerzona o możliwość • Blok do ochrony instalacji:
podłączenia wyłącznika do systemu wyposażony w pokrętło do ustawiania
SmartWire DT. To pozwala na wykorzysta- wyzwalacza zwarciowego 5 do 8 x Ie
nie aparatu w wielu bardzo różnych aplika- Czułość na zanik fazy w wyłącznikach silni-
cjach i spełnienie różnych wymagań użyt- kowych PKE pozwala na użycie aparatów
kowników. do silników w wykonaniu Ex. Aparat posia-
Wszystkie akcesoria od wyłączników da certyfikat ATEX. 66
PKZM0 mogą być wykorzystywane Wyłączniki silnikowe ustawiane są na prąd
w wyłącznikach elektronicznych PKE. znamionowy silnika w celu jego optymalnej
W skład osprzętu dodatkowego wchodzą: ochrony.
• Wyzwalacz podnapięciowy U
• Wyzwalacz wzrostowy A Normy
• Standardowe styki pomocnicze NHI
Wyłączniki silnikowe PKE wykonane są
• Wskaźnik wyzwolenia AGM
zgodnie z normą IEC/EN 60947 oraz
VDE 0660. PKE spełnia również wymogi od-
Wyłącznik silnikowy PKE nośnie izolacji oraz stosowania jako wy-
Wyłącznik składa się z: łącznik główny zawarte w normie EN 60204.
• podstawy, trzy różne wykonania dla 12 A,
32 A i 65 A,
• Dobudowywany elektroniczny blok
wyzwalaczy.
Są dostępne następujące wykonania:
• bloki do ochrony silników (5 wariantów
wykonania w zakresach od 0,3 do 65 A),
• blok do ochrony instalacji (w zakresie od
5 do 36 A).
6-5
PKM0, PKZM0-…-T, PKZM0-…-…C
Wyłączniki silnikowe do układów rozrusznikowych
PKM0
Wyłącznik silnikowy PKM0 jest wyłączni- Poza tym wyłączniki te stosowane są
kiem do układów rozrusznikowych lub wy- w kombinacjach rozruszników silnikowych
łączników zwarciowych jako aparat pod- z i bez blokady ponownego załączania, je-
stawowy w zakresie 0,16 A do 32 A. Aparat żeli użyty zostaje przekaźnik przeciążenio-
podstawowy jest wyposażony w wyzwa- wy albo element zabezpieczenia termisto-
lacz zwarciowy, nie ma jednak wyzwalacza rowego.
przeciążeniowego. Ten wyłącznik znajduje
zastosowanie w zabezpieczaniu obciąże-
nia rezystancyjnego, w której nie należy
spodziewać się żadnych przeciążeń.
Wyłącznik do transformatorów i ogranicznik prądu

66
PKZM0-…-T PKZM0-…-…C
Wyłącznik transformatorowy jest przezna- PKZM0 dostępny jest też w wersji z zaci-
czony do ochrony uzwojenia pierwotnego skami sprężynowymi. Można przy tym wy-
transformatora. Wyzwalacze zwarciowe brać spośród dwóch wariantów: zaciski
urządzeń od 0,16 A do 25 A są nastawione sprężynowe z obu stron i wariantu miesza-
na 20 x Iu. Wartości zadziałania wyzwala- nego, w którym zaciski sprężynowe zasto-
czy zwarciowych są tutaj wyższe niż sowano jedynie po stronie odpływowej.
w przypadku wyłączników silnikowych Można też tutaj podłączać przewody bez
w celu ograniczenia jeszcze wyższych prą- końcówki tulejkowej. Podłączenia nie wy-
dów załączeń pracujących jałowo trans- magają dozoru.
formatorów. Wyzwalacz przeciążeniowy
PKZM0-T powinien być ustawiony na prąd
znamionowy pierwotnej strony transforma-
tora. Wyposażenie wyłącznika PKZM0
można dołączać do PKZM0-T.
6-6
Układy rozruchowe MSC
Rozrusznik kompaktowy
Rozruszniki silnikowe MSC dostępne są
w wersji do 32 A. Rozruszniki silnikowe do
16 A składają się z wyłącznika silnikowego
PKZM0 lub PKE i stycznika DILM. Oba łą-
czone są ze sobą bez użycia narzędzi za po-
mocą wtykanego, mechanicznego modułu
łączeniowego. Dodatkowo wtykany łącznik
elektryczny tworzy okablowanie obwodu
głównego. Wyłączniki silnikowe PKZM0
lub PKE i styczniki DILM do 16 A posiadają
do tego celu odpowiednie złącza.
Rozruszniki silnikowe MSC od 16 A składa-
ją się z wyłącznika silnikowego PKZM0 lub
PKE i stycznika DILM. Oba zamontowane 66
są na płytce do szyny i są połączone me-
chanicznie oraz elektrycznie za pomocą
modułu łączeniowego.
MSC występują w wersji rozrusznika bez-
pośredniego MSC-D i nawrotnego MSC-R.
Dla silników o mocach powyżej
5,5 kW/400 V dostępna jest kombinacja
PKZM4 lub PKE65 ze sprawdzonymi stycz-
nikami mocy DILM.
6-7
PKZM0 i PKZM4 – ograniczniki prądu
CL-PKZ0
Moduł ogranicznika prądu CL-PKZ0 jest za- wierają się systemy styków wyłączników
bezpieczeniem zwarciowym opracowa- silnikowych i CL. Podczas, gdy ogranicznik
nym specjalnie dla PKZM0 i PKZM4 bez prądu powraca do zamkniętego położenia
ochrony zwarciowej. Moduł CL ma taki sam spoczynkowego, samoczynny wyłącznik
obrys i sposób podłączania, jak PKZM0. silnikowy wyzwala poprzez wyzwalacz
Można instalować je na szynie montażowej szybki i utrzymuje rozłączoną linię. Po usu-
jeden obok drugiego i połączyć razem przy nięciu zakłócenia system jest ponownie
pomocy mostków trójfazowych B3...-PKZ0. gotowy do pracy. Ogranicznik prądu ma
Zdolność łączeniowa połączonych szere- prąd ciągły równy 63 A. Moduł można za-
gowo PKZM0 lub PKZM4 + CL wynosi stosować jako ochronę pojedynczą lub
100 kA przy 400 V. W przypadku zwarcia ot- grupową. Kierunek zasilania jest dowolny.
Ochrona indywidualna i grupowa przy pomocy CL-PKZ0
66 Przy podłączeniu > 6/4 mm2

Iu = 63 A stosować zacisk
l> l> l> BK25/3-PKZ0.
Przy przedłużaniu i podłą-

czeniach przy pomocy
mostków trójfazowych
B3...PKZ0.
l> l> l> l> l> l> l> l> l> Uwzględnić współczynnik
jednoczesności wg
VDE 0660 część 500.
Przykłady:
PKZM0-16, PKZM0-16/20, PKZM0-20, PKZM0-25,
PKZM4-16 PKZM4-16/20 PKZM4-20 PKZM4-25
lub lub lub
4 x 16 A x 0,8 2 x (16 A + 20 A) 3 x 20 A x 0,9 2 x 25 A x 0,9
= 51,2 A x 0,8 = 57,6 A = 54 A = 45 A
6-8
PKZM01, PKZM0, PKZM4 i PKE – styki pomocnicze
Styki pomocnicze i styki pomocnicze normalne NHI dla PKZM01, PKZM0, PKZM4 i PKE
Łączą one równolegle ze stykami główny- Dostępne są w wersjach z zaciskami śru-
mi. Służą do sygnalizacji zdalnej stanu załą- bowymi i sprężynowymi.
czenia i do wzajemnej blokady aparatów.
Zabudowa boczna:
1.13 1.21 1.13 1.21 1.31 1.13 1.21 1.33
I>
1.14 1.22 1.14 1.22 1.32 1.14 1.22 1.34
Zintegrowane:
1.53 1.61 1.53 66
I >
1.54 1.62 1.54
Styki sygnalizacji wyzwolenia AGM dla PKZM01, PKZM0 i PKZM4

Dają one informacje o przyczynie wyzwole- są wysterowywane niezależne od siebie
nia wyłącznika silnikowego. Przy wyzwole- dwa styki oddzielone galwanicznie. Prze-
niu napięciowym/przeciążeniowym (styk ciążenie i zwarcie mogą być sygnalizowa-
4.43-4.44 lub 4.31-4.32) lub przy wyzwoleniu ne oddzielnie.
zwarciowym (styk 4.13-4.14 lub 4.21-4.22)
"+" "I >" "+" "I >"

4.43 4.13 4.31 4.21
I>
4.44 4.14 4.32 4.22
6-9
PKZM01, PKZM0, PKZM4 i PKE – wyzwalacze
Wyzwalacze napięciowe
Pracują na zasadzie elektromagnesu. Dzia- Wyzwalacze wzrostowe
łają na zamek wyłącznika silnikowego. Wyłączają wyłącznik silnikowy wtedy, gdy
zostanie do nich przyłożone napięcie. Sto-
Wyzwalacze zanikowe
suje się je w układach blokujących lub do
Wyłączają one wyłącznik silnikowy wtedy,
zdalnego wyzwalania, gdy przepięcia łą-
gdy nie ma napięcia. Są one stosowane ze
czeniowe lub zaniki napięcia miałyby pro-
względów bezpieczeństwa. Napięcie przy-
wadzić do niechcianych wyłączeń.
łożone przez przyspieszony styk pomocni-
czy VHI20-PKZ0 do wyzwalacza podnapię- C1
ciowego U-PKZ0 umożliwia włączenie

wyłącznika silnikowego. Przy zaniku napię-
cia wyzwalacz wyłącza zamek wyłącznika
silnikowego. W ten sposób zapobiega się
niekontrolowanym ponownym rozruchom
66 maszyn. Układy zabezpieczające są odpor-
ne na przerwy przewodu.
C2
VHI-PKZ0 nie może być zastosowany ra-
zem z PKZM4!
D1
U<
D2
6-10
PKZM01, PKZM0, PKZM4 i PKE – schematy połączeń
Wyłączniki silnikowe PKZM01, PKZM0 i PKZM4
Wyłącznik silnikowy o napędzie ręcznym

L1 L2 L3
-Q1
I> I> I>
T1 T2 T3
Wyłącznik silnikowy PKE

Wyłącznik silnikowy PKE o napędzie ręcznym 66
L1 L2 L3
-Q1
I> I> I>
T1 T2 T3
6-11
Wyłącznik silnikowy ze stykami pomocniczym i stykami sygnalizacji wyzwolenia
PKZM01(PKZM0-...)(PKZM4...) + PKE… + NHI11-PKZ0 + AGM2-10-PKZ0

NHI11-PKZ0 + AGM2-10-PKZ0
L1 L2 L3 1.13 1.21 L1 L2 L3 1.13 1.21
-Q1 -Q1
1.14 1.22 1.14 1.22
4.43 4.31 4.21 4.13 4.43 4.31 4.21 4.13
I> I> I> I> I> I>
4.14 4.44 4.32 4.22 4.14

4.44 4.32 4.22
T1 T2 T3 T1 T2 T3
Do zróżnicowanej sygnalizacji błędu

66 (przeciążenie lub zwarcie)
L1
1.13 1.21 4.43 4.13
-Q1 -Q1 -Q1 -Q1

1.14 1.22 4.44 4.14
-X1 1 -X1 2 -X1 3 -X1 4
X1 X1 X1 X1
-E1 -E2 -E3 -E4

X2 X2 X2 X2
-X1 5
N
E1: Wyłącznik silnikowy załączony E3: Zakłócenie ogólne, wyzwolenie prze-

E2: Wyłącznik silnikowy wyłączony ciążeniowe
E4: Wyzwolenie zwarciowe
6-12
Zdalne wyłączenie poprzez wyzwalacz prądowy
Kompaktowy wyłącznik dużej mocy ze stykiem pomocniczym i wyzwalaczem prądowym

PKZM0-... + DILM… + A-PKZ0 PKE… + A-PKZ0
L1 L2 L3 1.13 1.21 L1 L2 L3 1.13 1.21
-Q1 -Q1
C1 1.14 1.22 C1 1.14 1.22
I> I> I> I> I> I>

T1 T2 T3
C2 C2
T1 T2 T3
1 3 5
1 3 5
-Q11
2 4 6 -Q11
2 4 6
-X1 1 2 3 PE
-X1 1 2 3 PE 66
U1 V1 W1 U1 V1 W1
M M
3 3
-M1 -M1
L1
1.13
-Q1 S1: WYŁ
1.14
S2: ZAŁ
21
S3: Wyłącznik silnikowy wyłączony
-S1
22 13
-S3
14
13 13
-S2 Q11
14 14 C1
-Q1
A1
-Q11
A2
N C2
6-13
Notatki
66
6-14
Wyłączniki mocy
Strona
Przegląd 7-2
Wyzwalacze wzrostowe 7-4
Wyzwalacze podnapięciowe 7-5
Diagramy styków pomocniczych 7-6
Schematy wewnętrzne NZM 7-8
Zdalne wyłączanie wyzwalaczem

napięciowym 7-11
Zastosowanie wyzwalaczy podnapięciowych 7-13
Odłączanie wyzwalacza podnapięciowego 7-14
Sygnalizacja pozycji łączenia 7-15

77
Wyłączniki krótkozwłoczne
– schematy wewnętrzne 7-16
Moduły kondensatorów 7-17
Łączenie zdalne napędem silnikowym 7-18
Wyłączniki mocy jako wyłączniki

transformatorowe 7-19
Wyłączniki mocy z członem

różnicowoprądowym 7-20
Diagram ułożenia zacisków

na wtykach obwodów pomocniczych IZMX 7-25
7-1
Wyłączniki mocy
Przegląd
Wyłączniki kompaktowe NZM
Wyłączniki kompaktowe załączają i wyłą- zabezpieczeń), które odpowiednio do wer-
czają obwody elektryczne w normalnych sji mogą być dodatkowo uzupełnione
warunkach pracy. Aparaty te chronią urzą- o wyzwalacze napięciowe lub wyzwalacze
dzenia elektryczne przed przeciążeniem podnapięciowe.
i przed zwarciem. Wyłączniki i rozłączniki mocy NZM są pro-
Pokrywają zakres prądów znamionowych dukowane oraz badane zgodnie
od 20 do 1600 A. z IEC/EN 60947.
W zależności od wykonania NZM posia- Właściwości łącznika głównego włącznie
dają dodatkowe funkcje zabezpieczające, z wymuszonym działaniem zgodnie
jak zabezpieczenie od prądów różnico- z IEC/EN 60204/VDE 0113 część 1.
wych, zabezpieczenie ziemnozwarciowe Wyzwalacze elektroniczne wielkości kon-
lub możliwość zarządzania energią przez strukcyjnych NZM2, NZM3 i NZM4 posia-
rozpoznanie progów obciążenia i zamierzo- dają możliwości komunikacyjne. Aktualne
ne zrzuty obciążenia. Wyłączniki mocy stany wyłączników mocy mogą być lokal-
NZM odznaczają się zwartą budową nie wizualizowane za pomocą modułu ko-
77 i zdolnością ograniczania prądów. munikacyjnego DMI Data Management
W takich samych wielkościach konstruk- Interface, lub zdalnie za pomocą magistrali
cyjnych jak wyłączniki kompaktowe wystę- PROFIBUS-DP.
pują rozłączniki (bez bloków
NZM1 NZM2 NZM3 NZM4
Uwaga
Wyłączniki NZM7, NZM10, NZM14 nie są
już oferowanie przez firmę Eaton. Zostały
zastąpione nową generacją wyłączników
kompaktowych. Informacje o tych apara-
tach znajdują się w tym rozdziale.
7-2
Wyłączniki mocy
Przegląd
Wyłączniki powietrzne IZMX Wyłączniki IZMX posiadają szeroką gamę
Wyłączniki powietrzne IZMX zostały zapro- akcesoriów, np. styki pomocnicze, styki
jektowane do ochrony urządzeń elektrycz- sygnalizacji wyzwolenia, napędy silnikowe
nych w zakresie prądów znamionowych od lub wyzwalacze napięciowe do zabudowy
630 A. w jednostce stacjonarnej lub wysuwnej.
Wyłączniki powietrzne IZMX oraz rozłącz- Dzięki zdolnościom komunikacyjnym, wy-
niki INX w połączeniu z urządzeniem zamy- łączniki serii IZMX otwierają nowe możli-
kającym w pozycji OFF mogą być stosowa- wości w zakresie dystrybucji energii. Do-
ne jako włączniki główne zgodnie z IEC/EN starczają wszystkie istotne informacje
60204-1. Urządzenia są budowane i badane robocze i przekazują je użytkownikowi.
zgodnie z przepisami IEC/EN 60947. Zwiększają przejrzystość systemu
i skracają czas reakcji na stany awaryjne,
Wyłączniki mogą zostać użyte w czterech co umożliwia szybką interwencję w celu
głównych obszarach zastosowań w zależ-
ustalenia działań konserwacyjnych i po-
ności od typu urządzeń podlegających zwala uniknąć przestojów.
ochronie:
Kryteria doboru wyłączników IZMX to:
• ochrona instalacji,
• ochrona silnika,
• maks. prąd zwarcia w miejscu instalacji
wyłącznika Ikmax,
77
• ochrona transformatora,
• wartość znamionowa prądu In,
• ochrona generatora.
• temperatura otoczenia wyłącznika,
Bloki zabezpieczeń IZMX oferują szerokie
• montaż stacjonarny lub wysuwny,
funkcje zabezpieczające i sygnalizacyjne,
• 3- lub 4-biegunowy,
rozciągające się od standardowej ochrony
• funkcje zabezpieczające wyłącznika,
przeciążeniowej i zwarciowej aż po zarzą-
dzanie energią ze zdalną transmisją da- • minimalny prąd zwarciowy.
nych z poziomu kolorowego wyzwalacza Szczegółowe informacje o wyłącznikach
cyfrowego z wyświetlaczem LCD. serii IZMX dostępne są w rozdziale 18 Kata-
logu Przemysłowego 2012 Eaton.
IZMX16 IZMX40
7-3
Wyłączniki mocy
Wyzwalacz wzrostowy
Wyzwalacz wzrostowy A
L1 Elektromagnes (cewka Q1), który po poda-

(L+) niu napięcia uruchamia mechanikę wy-
łącznika. Przy braku prądu system znajdu-
-S11 je się w stanie spoczynku. Wysterowanie
C1 0
C2 następuje za pomocą styku zwiernego.
Q1 Jeśli wyzwalacz wzrostowy jest dobrany
do pracy krótkotrwałej (przewzbudzony
-Q1 wyzwalacz wzrostowy z 5% ED), to praca
E1 C1
-Q1 krótkotrwała musi być zapewniona przez
C2
szeregowe włączenie odpowiedniego sty-
N ku pomocniczego (należy do zakresu do-
(L-, L2) stawy) wyłącznika. Te środki są zbędne
przy zastosowaniu wyzwalacza wzrosto-
wego do pracy ciągłej 100% ED.
Wyzwalacze wzrostowe stosowane są do
77 wyzwalania zdalnego, jeśli przerwa w na-
pięciu ma nie prowadzić do automatycz-
nego wyłączenia. Wyzwolenie nie działa
przy przerwanym przewodzie, obluzowa-
nym styku lub obniżeniu się napięcia.
7-4
Wyłączniki mocy
Wyzwalacz zanikowy
Wyzwalacz zanikowy U
L1 Zastosowany jest tutaj elektromagnes (Q1),

(L+) który po zaniku napięcia powoduje wyzwa-
lanie. W stanie zasilania cewki elektro-
-S11 magnesu system znajduje się w spoczynku.
D1 0
D2 Wysterowanie następuje za pomocą styku
Q1 U< rozwiernego. Wyzwalacze zanikowe (pod-
napięciowe) są zawsze przeznaczone do
E1 -Q1 D1 pracy ciągłej. Są to idealne elementy wy-
-Q1 U< zwalające dla absolutnie pewnych blokad
D2
(np. wyłączniki awaryjne). Wyzwalacze
N podnapięciowe wyłączają łącznik przy za-
(L-, L2)
niku napięcia, aby uniknąć późniejszego
ponownego rozruchu silników po powrocie
napięcia zasilającego. Nadają się oprócz
tego do blokowania i zdalnego wyłączania
z największą pewnością, ponieważ przy za-
kłóceniu (np. przerwanie przewodu w ob-
77
wodzie sterowania) zawsze spowodują
wyłączenie. W stanie beznapięciowym wy-
zwalaczy podnapięciowych wyłącznik nie
pozwala się załączyć.
Wyzwalacze zanikowe z opóźnionym odpadaniem UV
L1 Wyzwalacz zanikowy z opóźnionym odpa-

(L+) daniem (Q1) jest połączeniem oddzielnego
modułu opóźniającego (UVU) i odpowied-
-S11 niego wyzwalacza. Zapobiega on otwarciu
D1 0
Q1 D2 wyłącznika mocy w czasie krótkich przerw
U<
napięcia. Czas opóźnienia nastawiany jest
pomiędzy 0,06 a 16 s.
E1 -Q1 D1
-Q1 U<
D2
N
(L-, L2)
7-5
Wyłączniki mocy
Diagramy styków pomocniczych
Normalne styki pomocnicze HIN
I Służą do przekazywania rozkazów i informacji,

+
L1L2L3 wynikających z położenia styków głównych.
HIN
Mogą być używane do blokad z innymi łączni-
kami i do zdalnej sygnalizacji stanu łącznika.
I
+ • Normalne styki pomocnicze zachowują się
L1L2L3
tak samo, jak styki wyłącznika głównego.
HIN
• Wskaźnik położenia styków.
+ I • Blokada.
+
L1L2L3
• Odłączanie wyzwalacza prądowego.
HIN
Styki pomocnicze wyzwolenia HIA
77 L1L2L3
+
I Służą do przekazywania rozkazów i informacji
przy wyzwoleniu wyłącznika (położenie trip +),
HIA jakie są konieczne np. przy wyłącznikach z za-
bezpieczeniem kierunkowym. Przy załączaniu
I
+ i wyłączaniu ręcznym lub przez napęd silniko-
L1L2L3
wy nie ma żadnych impulsów.
HIA
• Sygnalizacja wyzwolenia wyłącznika.
+ I • Wskazanie pozycji łączenia tylko wtedy, gdy
+
L1L2L3 wyłącznik zostaje wyzwolony przez przecią-
HIA żenie prądowe, zwarcie, wyzwalacz napię-
ciowy lub wyzwalacz testowy. Brak zestyku
0→I impulsowego przy załączaniu/wyłączaniu
Załączenie ręcznym i przy wyłączaniu silnikiem (wyją-
0←I tek: ręczne wyłączenie przy napędzie silni-
Wyłączenie kowym NZM2, 3, 4).
+← I
Wyzwolenie
■ Styki zamknięte
□ Styki otwarte
7-6
Wyłączniki mocy
Diagramy styków pomocniczych
Styki pomocnicze wyprzedzające HIV
NZM1, NZM2, NZM3, NZM7 Służą do przekazywania rozkazów i informacji, wy-

I woływanych zamykaniem lub otwieraniem styków
+
L1L2L3
głównych. Dzięki swoim własnościom wyprzedza-
HIV nia umożliwiają one blokowanie innych łączników.
Poza tym pozwalają na wskazywanie położenia sty-
I
+ ków. Styk HIV w pozycji wyzwolenia wyłącznika
L1L2L3 mocy posiada takie samo położenie jak przy wyłą-
HIV
czeniu. Dzięki własnościom wyprzedzania może być
+ I stosowany do podawania napięcia na wyzwalacz
+ zanikowy.
L1L2L3
HIV ￫ Podrozdział „Wyzwalacz zanikowy”, strona 7-5.
￫ Podrozdział „Zdalne wyłączanie wyzwalaczem
napięciowym”, strona 7-11.
NZM10 ￫ Podrozdział „Zastosowanie wyzwalaczy podna-
I
+ pięciowych”, strona 7-13.
L1L2L3
HIV
77
+
I 0→I
L1L2L3 Załączenie
HIV 0←I
Wyłączenie
+ I
+ +← I
L1L2L3 Wyzwolenie
HIV ■ Styki zamknięte
□ Styki otwarte
NZM4
I
+
L1L2L3
HIV
I
+
L1L2L3
HIV
+ I
+
L1L2L3
HIV
7-7
Wyłączniki mocy
Schematy wewnętrzne
Maksymalne wyposażenie
NZM... Jeżeli wykorzystany jest na-

pęd silnikowy w tym samym
1 2 3 4 momencie, konfiguracja sty-
ków 2 NO, 2 NC oraz 1NO/1NC
HIN: 1 NO, 1 NC, 2 NO, 2 NC or 1 2 3 3 (podwójne styki sygnalizacyj-
1NO/1NC ne), ograniczona jest możli-
HIA: 1 NO, 1 NC, 2 NO, 2 NC or 1 1 1 2 wość montażu dla NZM3.
1NO/1NC Więcej szczegółów w instruk-
HIV: 2 S 1 1 1 1 cjach montażowych.
NZM1
Do styków pomocniczych stoso-

77
L1
L2
L3
1.13
1.23
1.11
1.21
4.13
4.23
4.11
3.13
3.23
4.21
wane są elementy stykowe

-Q1 M22-K10 (K01) z serii RMQ-Titan
firmy Eaton. Dodatkowo są do
dyspozycji dwa styki pomocni-
cze z wyprzedzaniem (2 Z).
I> I> I>
HIN HIA HIV
4.24
4.14
1.24
1.12
1.22
4.12
3.14
3.24
4.22
1.14
T1
T2
T3
NZM2
Dane dotyczące styków

L1
L2
L3
1.43
1.41
4.11
1.13
1.11
4.23
4.21
3.13
3.23
4.13
pomocniczych:
-Q1 ... ... ￫ Podrozdział „Maksy-
malne wyposażenie”,
strona 7-8.
I> I> I>

HIN HIA HIV
1.42
4.24
4.14
4.12
1.44
1.12
4.22
3.14
3.24
1.14
T1
T2
T3
7-8
Wyłączniki mocy
NZM3
Dane dotyczące sty-

L1
L2
1.63
L3
1.61
4.11
1.13
1.11
4.13
4.23
4.21
3.13
3.23
ków pomocniczych:
-Q1 ... ...
￫ Podrozdział
„Maksymalne wypo-
sażenie”, strona 7-8.
I> I> I>

HIN HIA HIV
1.64
1.62
4.12
4.14
4.24
1.12
4.22
3.14
3.24
1.14
T1
T2
T3
NZM4
Dane dotyczą-
L1
L2
1.63
L3
1.61
1.13
1.11
4.13
4.43
4.11
4.41
3.13
3.23
-Q1 ... ... ... ...
ce styków po-
mocniczych:
77
￫ Podrozdział
„Maksymalne
wyposażenie”,
I> I> I> strona 7-8.
HIN HIA HIV
1.64
1.62
4.14
4.44
1.12
4.12
4.42
3.14
3.24
1.14
T1
T2
T3
NZM7
W wyłącznikach NZM7 dwa moduły mogą

1.11
4.11
3.13
3.33
1.13
L1
L2
L3
być wykorzystane jako sygnalizacja sty-

-Q1 ków pomocniczych NHI (NC lub NO), jak
również styk wskaźnika wyzwolenia RHI
(NC lub NO). Stosowane są elementy sty-
kowe EK01/EK10 z serii RMQ firmy Eaton.
I> I> I> Dodatkowo są do dyspozycji dwa styki po-
NHI RHI VHI mocnicze z wyprzedzaniem (2 Z).
1.12
4.12
3.14
3.34
1.14
7-9
77
7-10
I>
-Q1
I>
I>
NZM14
NZM10
-Q1
ZM(M)-
L1
L1 L2
L2 L3
L3
Wyłączniki mocy
NHI
1.14 1.13
003
NRHI
1.22 1.21
1.12
1.44 1.43
1.11 1.14
1.32 1.31
1.22
1.21 1.24
RHI
4.12
4.11 4.14 4.14 4.13
4.22 4.21
4.44 4.43
4.32 4.31
VHI
3.22 3.21
3.14 3.13
3.34 3.33
Wyłączniki mocy
Zdalne wyłączanie wyzwalaczem napięciowym
Zdalne wyłączanie wyzwalaczem zanikowym
L1 N
L1
(L+) (L-, L2)
(L+)
-S.
-S.
D1
D2
-Q1
D1
-Q1 U<
D2
N
(L-, L2)
Zdalne wyłączanie wyzwalaczem wzrostowym

77
L1 N 1.12
L1 -Q1
(L+) (L-, L2)
(L+)
1.11 1.14
-S.
-S. Oznaczenie zacisków NZM14
C1 1.13 Aby przy zastosowaniu wyzwalacza wzro-
C2 -Q1
HIN stowego odłączyć obwód sterowania od
-Q1 1.14
napięcia, trzeba napięcie sterujące „brać”
1.13 C1 zza zacisków wyłącznika.
1.14 -Q1
C2
N
(L-, L2)
7-11
Wyłączniki mocy
Zdalne wyłączanie wyzwalaczem napięciowym
Zastosowanie wyłączników głównych w maszynach i obrabiarkach z funkcją wyłączania
awaryjnego zgodnie z normą IEC/EN 60204-1, VDE 0113 część 1
W pozycji wył. wyłącznika głównego

-S. wszystkie elementy sterownicze i przewo-
dy sterownicze, które opuszczają szafę
rozdzielczą, są pozbawione napięcia. Na-
L1 L2 L3 N pięcie przewodzą jedynie odprowadzenia
napięcia sterowniczego z przewodami
D1
HIV sterowniczymi, prowadzącymi do łączni-
-Q1 ków pomocniczych z wyprzedzeniem.
D2
-Q1 U<
E1 -Q1
NZM
77
-S.
L1 L2 L3
D1
3.13 HIV
3.14 -Q1
D2
-Q1 U<
E1
-Q1
NZM
7-12
Wyłączniki mocy
Zastosowanie wyzwalaczy podnapięciowych
Odłączanie wyzwalacza zanikowego
L1 N Wyprzedzający styk pomocniczy HIV (Q1)

(L+) (L-, L2) L1 może – jak wyżej przedstawiono – odłą-
(L+) czyć napięcie sterujące wyzwalacza zani-
kowego w położeniu WYŁ wyłącznika. Je-
3.13 śli wyzwalacz zanikowy należy odłączyć
HIV
D1 -Q1
dwustronnie, trzeba między zaciskami
D2 3.14 D2-N umieścić jeszcze jeden styk zwierny
od Q1. Wyprzedzający styk pomocniczy
HIV (Q1) podaje napięcie na wyzwalacz
-Q1 zanikowy zawsze na tyle wcześnie, że za-
łączenie jest możliwe.
D1
-Q1 U<
3.13 D2
3.14
N
(L-, L2)
77
Blokowanie rozruchu wyzwalaczem zanikowym
L1 N Wyłączniki z wyzwalaczem zanikowym

(L+) (L-, L2) L1 powodują wymuszenie położenia zerowe-
(L+)
go razem ze stykiem pomocniczym blo-
D1 kady rozrusznika (S5), urządzeń dodatko-
D2 -S5
1.13
wych silnika (np. aparatu do podnoszenia
-S6 -Q1 szczotek, S6) lub wszystkich wyłączników
1.14
1.13 układu wielosilnikowego.
D1
1.14
-Q1 U< Wyłącznik mocy pozwala się załączyć tyl-
-S6 -S5 D2
ko w pozycji zerowej lub w pozycji WYŁ
N
(L-, L2) rozrusznika lub łącznika.
7-13
Wyłączniki mocy
Odłączanie wyzwalacza zanikowego
Wzajemne blokowanie wielu łączników z wyzwalaczem zanikowym
L1 N L1
(L+) (L-, L2) (L+)
1.21 1.21
-Q2 -Q1
1.22 1.22
D1 D1 D1 D1
D2 D2 -Q1 U< -Q2 U<

D2 D2
1.21 1.21
-Q1 -Q2 N
1.22 1.22 (L-, L2)
77
Przy blokowaniu trzech i więcej wyłączni-
1.12 ków każdy łącznik blokowany jest szere-
-Q1/Q2 gowo włączonymi pomocniczymi stykami
1.11 1.14
rozwiernymi innych łączników (przy zasto-
Oznaczenie podłączeń dla NZM14 sowaniu styczników pomocniczych – dla
powielenia styków). Jeśli jeden wyłącznik
jest załączony, to nie można włączyć in-
nych łączników.
7-14
Wyłączniki mocy
Sygnalizacja pozycji łączenia
Sygnalizacja załączenia i wyłączenia za pomocą styków pomocniczych normalnych HIN
(Q1)
L1 N
(L+) (L-, L2)
-F0
L1 -F0 L1 -F0
(L+) (L+)
1.13 1.21 1.11
-Q1
1.14 1.22 1.14 1.12
1.21 -P2
X1 X2
1.22
-Q1
1.13 -P1 X1 X1 X1 X1
X1 X2
1.14 -P1 -P2 -P1 -P2
77
X2 X2 X2 X2
N N
(L-, L+) (L-, L+)
P1: ZAŁ
P2: WYŁ
Sygnalizacja wyzwolenia ze stykiem pomocniczym wyzwolenia HIA (Q1)
Sygnalizator wyzwolenia dla wyłączników

z zabezpieczeniem kierunkowym 4.12
-Q1
L1 N 4.11 4.14
(L+) (L-, L2)
Oznaczenie podłączeń dla NZM14
-F0
L1 -F0
X1 (L+)
-P1 4.13
X2 -Q1
4.13 4.14
X1
4.14
-Q1 -P1
X2
N
(L-, L+)
P1: wyzwolony
7-15
Wyłączniki mocy
Wyłączniki krótkozwłoczne – schematy wewnętrzne
Budowa sieci z selektywnością czasową
Wyłączniki mocy z członem krótkozwłocz- NZM2(3)(4)…-VE…
nym NZM2(3)(4)/VE umożliwiają budowę Blok wyzwalający VE
sieci z selektywnością czasową z nasta- Nastawiane opóźnienie krótkozwłoczne:
wianym stopniowaniem czasów.
0, 20, 60, 100, 200, 300, 500, 750, 1000 ms
Przy bardzo dużych prądach zwarciowych
można uzyskać dodatkowe zabezpieczenie NZM10../ZMV..
urządzeń przez zastosowanie wyzwalaczy Blok zabezpieczeń ZMV dla wyłączników
bezzwłocznych w wyłącznikach z małą typu:
zwłoką. NZM10-...N
NZM10…S
L1
L2
L3
Nastawiane opóźnienie krótkozwłoczne:

0, 10, 50, 100, 150, 200, 300, 500, 750, 1000 ms
-Q1
NZM14-... S(H)
Blok zabezpieczeń ZMV dla wyłączników
77 typu:
NZM14-...S
NZM14-...H
Nastawiane opóźnienie krótkozwłoczne:
I> 100, 150, 200, 250, 300 ms
I>
7-16
Wyłączniki mocy
Moduł kondensatorów
NZM1, NZM2, NZM3, NZM4, NZM7, NZM10, NZM14
Obwód z kondensatorem i wyzwalaczem mkniętej), jest umieszczany niezależnie od
wzrostowym 230 V, 50 Hz. wyłącznika.
Moduł kondensatora, który dostarcza NZM-XCM podłączyć po stronie zasilania!
energię potrzebną do uruchomienia wy-
zwalacza wzrostowego wyłącznika z za-
bezpieczeniem kierunkowym (sieci za-
18 24
19
20 23
21
22
77
19 24 19
USt 24
24 V ⎓
18
② 18
20 23 20 NZM-XCM 23 HIN-NZM...
L1 NZM-XCM L1 51 (C1)
a
230 V 53 (C2)
HIN-NZM... 230 V
50/60 Hz 50/60 Hz
51 (C1)
53 (C2)
21 22 21 22
N N
a przekaźnik w sieci wewnętrznej b przekaźnik w sieci wewnętrznej ze

stykiem o niskiej obciążalności
7-17
Wyłączniki mocy
Łączenie zdalne z napędem silnikowym
Sterowanie sygnałem Sterowanie sygnałem Zestyk impulsowy

ciągłym impulsowym z automatycznym powrotem
do pozycji zerowej po
wyzwoleniu
NZM2, NZM3, NZM4, NZM7, NZM10
L1 L1 L1
(L+) (L+) (L+)
0 I HIA
P1 0 P1 0 P1
I I
70 71 72 70 71 72 70 71 72
NZM-XR 75 NZM-XR 75
NZM-XR 75
74 74 74
N N N
(L-, L2) (L-, L2) (L-, L2)
77
NZM14
L1 L1 L1
(L+) (L+) (L+)
RHI
0 I
0 0
I I
70 71 72 70 71 72
70 71 72
R-NZM14 R-NZM14 R-NZM14

74 74
74
N N N
(L-, L2) (L-, L2) (L-, L2)
7-18
Wyłączniki mocy
Wyłączniki mocy jako wyłączniki transformatorowe
Uszkodzenia przed wyłącznikiem niskiego sieci. Przy transformatorach pracujących
napięcia, np. w samym transformatorze są równolegle należy zawsze przewidzieć ta-
odłączane za pomocą odpowiednich urzą- ką blokadę w stosunku do wyłącznika wy-
dzeń zabezpieczających (np. przekaźnik sokiego napięcia.
Buchholz'a) po stronie wysokiego napię- Jeżeli jako łącznik pomocniczy mamy do
cia. Łącznik pomocniczy S7 wyłącznika wy- dyspozycji tylko zestyk zwierny, to zamiast
sokiego napięcia wyłącza wyłącznik trans- wyzwalacza wzrostowego trzeba zasto-
formatorowy NZM po stronie niskiego sować wyzwalacz zanikowy. W ten sposób
napięcia, aby zapobiec zasilaniu wstecz- uzyskuje się jednocześnie zabezpieczenie
nemu do sieci wysokiego napięcia. Łącznik podnapięciowe.
S7 oddziela obustronnie transformator od
Wyłącznik mocy z wyzwalaczem Wyłącznik mocy z wyzwalaczem

wzrostowym Q1 zanikowym Q1
L1 N L1 N L1
L1
(L+) (L-, L2)
(L+)
(L+) (L-, L2)
(L+) 77
-S7 -S7
-S7 -S7
C1 D1
C2 D2
Q1 Q1
C1 D1
-Q1 -Q1 U<
C2 D2
N N
(L-, L2) (L-, L2)
7-19
Wyłączniki mocy
Wyłączniki mocy z członem różnicowoprądowym
Do ochrony przed działaniem prądów róż- Do wyłączników NZM1 i NZM2 można takie
nicowych stosowane są wyzwalacze róż- wyzwalacze dobudować. Nie jest potrzeb-
nicowe, dołączane do wyłączników mocy. ne żadne zewnętrzne napięcie pomocni-
Takie kombinacje oferują następujące cze. W przypadku błędu wyłącznik mocy
funkcje zabezpieczeń: jest wyzwalany przez wyzwalacz różni-
cowy, tzn. styki główne są otwierane.
• zabezpieczenie przeciążeniowe,
Przed ponownym zamknięciem wyłącznik
• zabezpieczenie zwarciowe,
i wyzwalacz muszą zostać przywrócone do
• zabezpieczenie przed prądami różnico-
stanu pierwotnego („skasowane”). Pod-
wymi.
stawowe funkcje i właściwe wartości zo-
stały zestawione w następującej tabeli.
Wyzwalacze różnicowe chronią w zależ-
ności od wersji:
• osoby przed bezpośrednim dotykiem
(ochrona podstawowa),
• osoby przy pośrednim dotyku (ochrona
różnicowa),
77 • przed niebezpieczeństwem stałego
zwarcia doziemnego (pożar itd.).
Typ Zakresy Znamiono- Znamiono- Czas opóź- Czułość
prądów we napięcie wy prąd róż- nienia tv
znamio- pracy Ue nicowy IΔn
nowych
A V A ms
NZM1(-4)-XFI30(R)(U) 15–125 200–415 0,03 – Prąd

pulsujący
NZM1(-4)-XFI300(R)(U) 15–125 200–415 0,3 –
NZM1(-4)-XFI(R)(U) 15–125 200–415 0,03; 0,1; 0,3 10; 60; 150;
0,5; 1; 3 300; 450
NZM2-4-XFI301) 15–250 280–690 0,03 –
NZM2-4-XFI1) 15–250 280–690 0,1; 0,3; 1; 3 60; 150;
300; 450
NZM2-4-XFI30A1) 15–250 50–400 0,03 – AC/DC
NZM2-4-XFIA1) 15–250 50–400 0,1; 0,3; 1 60; 150;
300; 450
1) Aparaty niezależne od napięcia sieci.
7-20
Wyłączniki mocy
Zastosowane mogą być w sieciach trójfa- Do sygnalizacji wyzwolenia służą styki po-
zowych i jednofazowych. mocnicze. NZM2-4-XFI… posiada styki
Przy pracy 2-biegunowej należy zwrócić wbudowane na stałe. Do NZM1(-4)-XFI…
uwagę, aby oba zaciski, służące do pomia- można dołączyć dwa elementy stykowe
rów, podłączyć do napięcia. M22-K… z serii RMQ-Titan firmy Eaton.
Ułożenie styków w stanie „niewyzwolony“.
N L1 L2 L3
NZM1(-4)-XFI…
0+I
Q1
M22-K10 M22-K02
② NZM2-4-XFI…
6.13 6.21
I> I> I> I>

6.14 6.22
77
I n tv
③
①
④
①
a przycisk kontrolny (T)

b NZM1-(4)…, NZM2-4…
c +NZM2-4-XFI
d NZM1-(4)-XFI
7-21
Wyłączniki mocy
Przekaźnik różnicowoprądowy PFR z przetwornikiem przepustowym
Zakres zastosowań kombinacji przekaź- Po przekroczeniu określonego prądu różni-
nik/przetwornik obejmuje w zależności od cowego, przekaźnik różnicowoprądowy re-
przepisów ochronę ludzi poprzez zabezpie- aguje za pomocą styku przełącznego. Ten
czenie ogniowe aż po ogólną ochronę in- sygnał może posłużyć zarówno jako komu-
stalacji w sieciach od 1- do 4-bieguno- nikat do dalszej obróbki przez sterownik
wych. Do dyspozycji są trzy typy swobodnie programowalny lub jako pole-
przekaźników i siedem typów przetworni- cenie zadziałania wyzwalacza wzrostowe-
ków. Obejmują zakres prądów roboczych go lub zanikowego wyłącznika/rozłącznika.
od 1 do 1800 A. Trzy typy przekaźników to: Przetwornik przepustowy nie zajmie dużo
• znamionowy prąd różnicowy 30 mA, miejsca na przewodzie zasilającym.
ustawiony na stałe,
• znamionowy prąd różnicowy 300 mA,
ustawiony na stałe,
• znamionowy prąd różnicowy od 30 mA do
5 A i czas opóźnienia od 20 ms do 5 s na-
77 stawiane krokowo.
230 V AC g 20 %
50/60 Hz L1 L2 L3 N
3VA
N L 1S1
1S2
5 6 7 8
> 3 m – 50 m
LOAD
1 2 3 4
NO C NC
50/60 Hz 250 V AC 6A
7-22
Wyłączniki mocy
Wyzwolenie wyłącznika mocy za pomocą wyzwalacza wzrostowego – możliwy
zewnętrzny Reset przekaźnika przyciskiem (styk rozwierny)
N L1 L2 L3
-S.
6A
5 6 7 8
NZM.-XA... C2
77
C1
1 2 3 4
1S1
1S2 PFR-W
LOAD
7-23
Wyłączniki mocy
Wyzwolenie wyłącznika mocy za pomocą wyzwalacza zanikowego – możliwy
zewnętrzny Reset przekaźnika przyciskiem (styk rozwierny)
N L1 L2 L3
-S.
6A
5 6 7 8
NZM.-XU... D2
77 U<
D1
1 2 3 4
1S1
1S2 PFR-W
LOAD
7-24
Wyłączniki mocy
Diagramy ułożenia zacisków na wtykach obwodów pomocniczych
Diagram ułożenia zacisków na wtykach obwodów pomocniczych IZMX16
Wewnątrz Zaciski
(widok od przodu z lewej do prawej)
Wyzwalacz wzrostowy
2 ST2 1 ST1
Wyzwalacz zanikowy
UV2 UV1
(drugi wyzwalacz wzrostowy) 4
(STS2)
3
(STS1)
1. styk sygnalizacji wyzwolenia (OTS) 6 OT1M 5 OT1C
8 OT2B 7 OT1B
2. styk sygnalizacji wyzwolenia (OTS)
10 OT2M 9 OT2C
12 ALM1
Alarm 11 ALMC
14 13 ALM2
Przekładnik prądowy N
16 N2 15 N1
Czujnik punktu zerowego gwiazdy

18 G2 17 G1
Wyzwalacz Digitrip
Aktywacja sygnału punktu zerowego
Zasilanie 24 V DC
20 SGF1
22 AGND
19 SGF2
21 +24V
77
Oprzewodowa-
nie komunikacji
24 CMM2 23 CMM1
Komunikacja ECAM, MCAM,
PCAM
26 CMM4 25 CMM3
Moduł selektywności logicznej (ZSI) 28 ZCOM 27 ZOUT
30 29 ZIN
32 31
System redukcji wyładowania łukowego
(ARMS™)
34 ARMS1 33 ARMS2
Elektromagnes załączający 36 SR2 35 SR1
Napęd silnikowy M
38 E02 37 E01
Sygnał napięcia sprężyny
40 LCB 39 SC
Styk gotowości załączenia
42 LCM 41 LCC
44 A1
43 C1
46 B2 45 B1
48 A2 47 C2
Styki pomocnicze ON-OFF 50 A3
49 C3
52 B4 51 B3
54 A4 53 C4
7-25
Wyłączniki mocy
Wewnątrz Przyłącza
Wyzwalacz wzrostowy
2 ST2 1 ST1
Wyzwalacz zanikowy
UV2 UV1
(drugi wyzwalacz wzrostowy) 4
(STS2)
3
(STS1)
1 styk sygnalizacji wyzwolenia (OTS) 6 OT1M 5 OT1C
8 OT2B 7 OT1B
2 styk sygnalizacji wyzwolenia (OTS)
10 OT2M 9 OT2C
12 ALM1
Alarm 11 ALMC
14 PTVN 13 ALM2
Przekładnik prądowy N
16 N2 15 N1
Czujnik punktu zerowego gwiazdy
18 G2 17 G1
Wyzwalacz Digitrip
77
Aktywacja sygnału punktu zerowego 20 SGF1 19 SGF2
gwiazdy
Zasilanie 24 V DC 22 AGND 21 +24V
Oprzewodowa-
nie komunikacji
24 CMM2 23 CMM1 ECAM, MCAM,
Komunikacja PCAM
26 CMM4 25 CMM3
Moduł selektywności logicznej (ZSI) 28 ZCOM 27 ZOUT
30 PTVA 29 ZIN
32 PTVC 31 PTVB
System redukcji wyładowania łukowego
(ARMS™) 34 ARMS1 33 ARMS2
36 RR2 35 RR1
38 37
40 ARCON1 39
42 ARCON3 41 ARCON2
44 43
46 45
7-26
Wyłączniki mocy
Wewnątrz Przyłącza
48 47
Elektromagnes załączający 49 SR1

50 SR2
Napęd silnikowy M
52 E02 51 E01
Sygnał napięcia sprężyny
54 LCB 53 SC
Styk gotowości załączenia
56 LCM 55 LCC
58 A1
57 C1
60 B2 59 B1
62 A2 61 C2
Styki pomocnicze ON-OFF
64 A3
63 C3
66 B4 65 B3 77
68 A4 67 C4
70 A5
69 C5
72 B6 71 B5
74 A6 73 C6
Styki pomocnicze ON-OFF
76 A6
75 C7
78 B8 77 B7
80 A8 79 C8
82 A9
81 C9
84 B10 83 B9
86 A10 85 C10
Styki pomocnicze ON-OFF 88 A11
87 C11
90 B12 89 B11
92 A12 91 C12
7-27
Wyłączniki mocy
Widok z góry zamontowanego na IZMX modułu MCAM
Diagram zacisków Modbus
1 17 19 21 23 25 27 35 53
CMM3
CMM1
SGF2
+24V
Oprzewodowanie
SR1
ST1
do zdalnego sterowania
(wyzwalacz wzrostowy
AGND
CMM4
CMM2
SGF1
SR2
ST2
i elektromagnes załączający)
2 18 20 22 24 26 28 36 54
Napięcie sterowania
5
Załączenie zdalnego resetu
4
Wyłączenie 3
COM–R
2 0V
–24 V DC Napięcie CAM
1 +24 V DV
+24 V DC
Zintegrowane
77 czujniki stanu
(ON/OFF) 4
Modbus RTU
Master
w wyłączniku Shield GND**
COM–C 3
A (Tx/Rx–) 2
odwracające Tx/Rx–
B (Tx/Rx+) 1 Tx/Rx+
nieodwracające RS485
Modbus
MCAM
7-28
Wyłączniki mocy
Widok z góry zamontowanego na IZMX modułu PCAM
Diagram zacisków Profibus DP
1 17 19 21 23 25 27 35 53
CMM1
CMM3
SGF2
+24 V
Oprzewodowanie
SR1
ST1
AGND
CMM2
CMM4
SGF1
SR2
ST2
2 18 20 22 24 26 28 36 54
PROFIBUS-DP
Master
RS485
PROFIBUS-DP
Załączenie 5
zdalnego resetu 77
4
Wyłączenie 3
Zintegrowane COM–R
2
czujniki stanu –24 V DC 0V Napięcie CAM
1 +24 V DV
(ON/OFF) +24 V DC
w wyłączniku
PCAM
7-29
Wyłączniki mocy
Widok z góry zamontowanego na IZMX modułu ECAM
Diagram zacisków Ethernet
1 17 19 21 23 25 27 35 53
CMM3
CMM1
SGF2
+24V
Oprzewodowanie
SR1
ST1
AGND
CMM4
CMM2
SGF1
SR2
ST
ST22
2 18 20 22 24 26 28 36 54
Załączenie 5
zdalnego resetu
4
Wyłączenie 3
COM–R
2 0V
–24 V DC Napięcie CAM
1 +24 V DV
+24 V DC
77 Zintegrowane
czujniki stanu
(ON/OFF) Sieć Ethernet
w wyłączniku Przełącznik albo
podłączenie PC
ECAM
7-30
Sterowanie i zabezpieczanie silników
Strona
Ochrona silnika 8-3
Wskazówki do projektowania 8-15
Dokumenty obwodów elektrycznych 8-19
Zasilanie obwodów głównych 8-21
Zasilanie obwodów pomocniczych 8-24
Oznaczanie styczników 8-25
Bezpośrednie załączanie
silników trójfazowych 8-26
do bezpośredniego załączania 8-34
Przełączanie gwiazda-trójkąt
Aparatura sterująca do załączania

88
gwiazda-trójkąt 8-45
Silniki z przełączalną liczbą biegunów 8-47
Uzwojenia silników 8-50
Styczniki do przełączania liczby biegunów 8-53
Przełączanie liczby biegunów

Aparatura sterująca do przełączania

liczby biegunów 8-63
Przełączanie liczby biegunów

Samoczynny rozrusznik trójfazowy

po stronie stojana 8-83

po stronie wirnika 8-88
8-1
Strona
Załączanie kondensatorów 8-92
Sterowanie dwóch pomp 8-96
W pełni automatyczne sterowanie pompy 8-98
W pełni automatyczny przełącznik sieciowy

z automat. powrotem 8-102
88
8-2
Ochrona silnika
Wytyczne doboru
Suwak służy do doboru aparatów o koordy-
nacji zwarciowej „1“ i „2“. Dodatkowo po-
daje standardowe przekroje przewodów
i dopuszczalne długości przewodów dla
zgodnego z normą wyzwalania elementów
ochronnych. Elementy zabezpieczeń moż-
na dowolnie zmieniać zależnie od wyma-
gań aplikacji. Suwak doboru wyposażony
Suwak doboru urządzeń firmy Eaton umoż- jest w wiele wariantów przesuwanych czę-
liwia szybkie i pewne określenie, jakie wy- ści, z parametrami dla rozruszników bezpo-
łączniki silnikowe są najwłaściwsze do średnich i nawrotnych lub rozruszników
konkretnego zastosowania. W tym celu po- gwiazda-trójkąt. Suwak doboru można uzy-
daje się tylko niezbędne parametry: napię- skać bezpłatnie. Pomoc przy projektowa-
cie pracy, moc silnika, moc zwarciową i ko- niu online można uzyskać pod adresem:
ordynację. www.moeller.pl.
88
8-3
Ochrona silnika
Przekaźniki przeciążeniowe z blokadą Wstępne zabezpieczenie bezpiecznikami
ponownego załączenia i wyzwalaczami szybkimi
Muszą być one zawsze stosowane przy Wymagane jest dla ochrony zwarciowej
sterowaniu stykiem ciągłym (np. czujniki zarówno silnika, jak i przekaźnika. Maksy-
ciśnienia, łączniki graniczne), aby zapobiec malna wielkość jest podana na każdym
automatycznemu ponownemu załączeniu. przekaźniku i musi być bezwarunkowo
Odblokowanie może być przeprowadzone przestrzegana. Większe wartości, dobie-
z zewnątrz. Przekaźniki przeciążeniowe fir- rane ewentualnie do przekroju przewodu,
my Eaton są dostarczane zawsze z blokadą prowadzą do zniszczenia silnika i przekaź-
ponownego załączenia. Przekaźniki dają nika.
się przestawić na samoczynne ponowne Dalsze przykłady podają uwagi o zachowa-
załączanie. niu się różnych instalacji do ochrony silni-
ka.
Przekaźniki przeciążeniowe bez blokady
ponownego załączania Na jaki prąd należy prawidłowo nastawić
Mogą być stosowane tylko przy sterowa- przekaźnik przeciążeniowy?
niu stykiem impulsowym (np. przyciskiem), Na prąd znamionowy silnika, nie niżej i nie
gdyż po ostygnięciu bimetalu nie jest moż- wyżej. Za nisko nastawiony przekaźnik
88 liwe automatyczne ponowne załączenie. uniemożliwia pełne wykorzystanie silnika,
za wysoko nastawiony – nie stanowi pra-
Specjalne układy połączeń widłowego zabezpieczenia przed prze-
Mogą one wymagać nastawy przekaźnika ciążeniem. Jeżeli prawidłowo nastawiony
odbiegającej od prądu znamionowego sil- przekaźnik powoduje zbyt częste wyzwole-
nika, np. przy przełącznikach gwiazda-trój- nie, to należy albo zmniejszyć obciążenie
kąt, pojedynczo skompensowanych silni- silnika, albo zastosować większy silnik.
kach, przekaźnikach z przekładnikiem
prądowym, itd. Kiedy przekaźnik przeciążeniowy
wyzwala prawidłowo?
Praca z częstymi łączeniami Tylko przy większym poborze prądu przez
Utrudnia ona zabezpieczanie silnika. silnik, spowodowanym mechanicznym
Z uwagi na małą stałą czasową przekaź- przeciążeniem silnika, obniżonym napię-
nika, należy go nastawić powyżej prądu ciem, brakiem jednej fazy przy obciążonym
znamionowego silnika. Silniki wykonane silniku, lub utknięciem silnika w wyniku za-
dla częstych łączeń mogą wytrzymywać blokowania.
takie ustawienie tylko do pewnego stopnia.
Gdy nie można zagwarantować całkowicie
skutecznej ochrony przed przeciążeniem,
to musi być zapewniona wystarczająca
ochrona w przypadku utknięcia silnika.
8-4
Ochrona silnika
Kiedy przekaźnik przeciążeniowy nie 3-biegunowe przekaźniki przeciążeniowe
powoduje w porę wyzwolenia, chociaż zastosowane do silników jednofazowych
silnik jest zagrożony? i na prąd stały należy tak łączyć, aby przy
Przy zmianach w silniku, które nie wywo- układzie 1- lub 2-biegunowym prąd prze-
łują zwiększonego poboru prądu: działanie pływał przez wszystkie trzy bieguny prze-
wilgoci, osłabione chłodzenie przez spadek kaźnika przeciążeniowego.
obrotów lub przez zabrudzenie, przejścio- 1-biegunowe 2-biegunowe
we dodatkowe nagrzanie silnika z zew-
nątrz, zużycie się łożysk.
Kiedy zostaje zniszczony przekaźnik

przeciążeniowy?
Tylko wtedy, gdy przy zbyt wysoko dobra-
nym elemencie zabezpieczającym wystąpi Dalszą charakterystyczną cechą przekaź-
zwarcie za przekaźnikiem. Wtedy najczęś- ników przeciążeniowych według normy
ciej zagrożony jest również stycznik i silnik. IEC 947-4-1 są klasy wyzwalania
Z tego względu należy przestrzegać wiel- (CLASS 10 A, 10, 20, 30). Określają one róż-
kości bezpiecznika podanej na każdym ne charakterystyki wyzwalania dla różnych
przekaźniku! warunków rozruchu silników (od rozruchu 88
normalnego do rozruchu ciężkiego).
8-5
Ochrona silnika
Wartości progowe
Granice zadziałania przekaźników przecią-
żeniowych ze zwłoką czasową przy obcią-
żeniu wszystkich biegunów.
Rodzaj Wielokrotność nastawionej wartości prądu Temperatu-
przekaźnika ra otoczenia
przeciąże- (odniesie-
niowego nia)
A B C D
t>2h t≦2h klasa czas klasa czas wy-

zaczy- wyzwal. wyzw. wyzwal. zwal. w
nając w min. sek.
od sta-
nu zim- 10 A ≦2 10 A 2 < T ≦ 10
nego 10 ≦4 10 4 < T ≦ 10
prze- 20 ≦8 20 6 < T ≦ 20
kaźnika 30 ≦ 12 30 9 < T ≦ 30
Przekaźniki 1,0 1,2 1,5 7,2 +40°C

termiczne
88 bez kompen-
sacji tempe-
ratury
otoczenia
i przekaźniki
magnetyczne
Przekaźniki 1,05 1,2 1,5 7,2 +20°C
termiczne
z kompensa-
cją tempera-
tury otocze-
nia
Przy termicznych przekaźnikach przecią-

żeniowych z jednym nastawianym zakre-
sem prądu muszą być zastosowane gra-
nice zadziałania dla najwyższej jak i dla
najniższej nastawy przypisanego prądu.
8-6
Ochrona silnika
Granice zadziałania 3-biegunowych termicznych przekaźników przeciążeniowych
z 2-biegunowym obciążeniem.
Rodzaj termicznego Wielokrotność nastawionej wartości Temperatu
przekaźnika prądu ra otocze-
przeciążeniowego nia (odnie-
sienia)
A B
t > 2 h, zaczynając t≦2h
od stanu zimnego
przekaźnika
Z kompensacją tempe- 3 bie- 1,0 2 biegu- 1,32 +20°C
ratury otoczenia, bez czu- guny ny
łości na zanik fazy 1 biegun 0
Bez kompensacji tempera- 3 bie- 1,0 2 biegu- 1,25 +40°C
tury otoczenia, bez czuło- guny ny
ści na zanik fazy 1 biegun 0
Z kompensacją tempera-
tury otoczenia, czuły na
2 bie-
guny
1,0 2 biegu-
ny
1,15 +20°C
88
zanik fazy 1 bie- 0,9 1 biegun 0
gun
Przy termicznych przekaźnikach przecią- Punkt zniszczenia jest zależny od wielkości

żeniowych z jednym nastawianym zakre- i konstrukcji. Z reguły wynosi on 12 do
sem prądu muszą być spełnione granice 20 x Ie. Punkt zniszczenia wynika z punktu
zadziałania dla najwyższej jak i dla naj- przecięcia przedłużonej charakterystyki
niższej nastawy przypisanego prądu. wyzwalania i osi wielokrotności prądu.
Przeciążalność Wytrzymałość zwarciowa obwodów

Przekaźniki bimetaliczne i wyzwalacze bi- głównych
metalowe posiadają uzwojenia grzejne, Przy prądach wykraczających poza zdol-
które przez przegrzanie mogą zostać znisz- ność wyłączania wyłącznika silnikowego,
czone. Przez termiczne przekaźniki prze- w zależności od kategorii użytkowania
ciążeniowe zastosowane do silników prze- (EN 60947-1, VDE 0660, część 102, tabela 7)
pływają prądy załączania i wyłączania prąd płynący w trakcie czasu wyłączania
silnika. W zależności od kategorii użytko- aparatu zabezpieczającego nie może
wania i wielkości silnika prądy te mieszczą uszkodzić wyłącznika silnikowego.
się między 6 a 12 x Ie (prąd znamionowy).
8-7
Ochrona silnika
Dopuszczalne zachowanie się rozruszni- ducent musi dać wskazówki dotyczące
ków w warunkach zwarciowych jest defi- konserwacji. Charakterystyka wyzwalania
niowane przez koordynację (1 i 2). Dla apa- przekaźnika przeciążeniowego po zwarciu
ratów ochronnych jest podane, którą nie może odbiegać od podanych charakte-
koordynację realizują. rystyk wyzwalania.
Koordynacja 1
W przypadku zwarcia rozrusznik nie może Wytrzymałość zwarciowa styków
stwarzać zagrożenia ani dla ludzi, ani dla pomocniczych
urządzeń. Nie musi się nadawać do dalszej Producent podaje zabezpieczenie nadprą-
pracy bez naprawy. dowe. Kombinacja łączników jest badana
Koordynacja 2 trzema wyłączeniami przy 1000 A, przy
W przypadku zwarcia rozrusznik nie może współczynniku mocy między 0,5 i 0,7, przy
stwarzać zagrożenia ani dla ludzi, ani dla napięciu znamionowym. Zespawanie sty-
urządzeń. Musi się nadawać do dalszej ków nie może wystąpić (EN 60947-5-1, VDE
pracy. Istnieje niebezpieczeństwo zespa- 0660, część 200).
wania się styków. W takim przypadku pro-
Zabezpieczenie silnika w szczególnych przypadkach

88 Rozruch ciężki Przekaźnik z przekładnikiem prądowym
Dla niezakłóconego rozruchu silnika wy- ZW7
magany jest wystarczająco długi czas wy- Składa się on z trzech specjalnych, nasy-
zwalania. W większości przypadków moż- cających się przekładników prądowych,
na zastosować przekaźniki przeciążeniowe które zasilają przekaźnik przeciążeniowy
ZB, wyłączniki silnikowe PKZ(M) lub wy- Z… . Stosowany jest głównie przy średnich
łączniki mocy NZM. Czasy wyzwolenia i dużych silnikach.Przekładnia nasycają-
można określić na podstawie charakterys- cych się przekładników I1/I2 jest praktycz-
tyk wyzwalania z katalogu głównego Apa- nie liniowa do dwukrotnej wartości prądu
ratura Przemysłowa. znamionowego Ie. W tym zakresie nie ma
Przy szczególnie ciężkich rozruchach silni- różnicy w stosunku do normalnego prze-
ków, gdy czas rozruchu jest dłuższy od cza- kaźnika przeciążeniowego – mamy więc
su wyzwalania wymienionych wyżej apa- przy niezakłóconej pracy normalne zabez-
ratów, całkowitym błędem byłoby pieczenie przeciążeniowe. W wyższym za-
nastawienie wyzwalających przed końcem kresie charakterystyki przekładnika
rozruchu przekaźników na prąd wyższy od (I > 2 x Ie) prąd wtórny nie rośnie już propor-
prądu znamionowego silnika. W ten spo- cjonalnie do prądu pierwotnego.
sób możnaby wprawdzie rozwiązać prob- Nieliniowy wzrost prądu wtórnego powo-
lem rozruchu, ale ochrona silnika w czasie duje większe opóźnienie czasowe wyzwo-
pracy nie byłaby zapewniona. Istnieją róż- lenia przy prądzie przeciążeniowym leżą-
ne rozwiązania: cym wyżej od dwukrotnej wartości prądu
8-8
Ochrona silnika
znamionowego i tym samym pozwala na Dopuszczalna bezwładność przekaźnika
dłuższe czasy rozruchu. z przekładnikiem prądowym i czas mostko-
wania są ograniczone parametrami silnika.
Dostosowanie przekaźnika
Musi istnieć pewność, że silnik przy bez-
z przekładnikiem ZW7 do mniejszych
pośrednim załączeniu może przyjąć bardzo
prądów znamionowych silnika
dużą ilość ciepła wydzielonego podczas
Zakresy nastaw podane w katalogu głów-
rozruchu. Przy maszynach o bardzo dużej
nym Aparatura Przemyłowa odnoszą się do
masie wirującej, należy starannie wybrać
pojedynczego przeprowadzenia przewo-
metodę rozruchu.
dów przez przekaźnik. Jeżeli przekaźnik
z przekładnikiem prądowym ZW7 jest po- W zależności od warunków pracy nie moż-
trzebny na prąd silnika mniejszy od 42 A na wykluczyć, że przekaźnik przeciążenio-
(najmniejsza wartość zakresu nastaw 42 wy nie da już wystarczającego zabezpie-
do 63 A), to należy przewody przeprowa- czenia uzwojeń silnika. W takim przypadku
dzić kilkakrotnie. Prądy silnika podane na należy rozważyć, czy wymagań nie spełni
tabliczce znamionowej zmieniają się tu elektroniczny przekaźnik przeciążenio-
w odwrotnym stosunku do liczby przepro- wy ZEB lub termistorowy aparat zabezpie-
wadzeń przewodu. czający EMT6 w połączeniu z przekaźni-
kiem przeciążeniowym Z.
Przykład:
ZW7-63 (zakres nastaw 42 do 63 A):
dwukrotne przeprowadzenie przewodów
88
umożliwia pomiar prądu w zakresie
21–31,5 A.
Mostkowanie zabezpieczenia na czas

rozruchu
Przy mniejszych silnikach mostkowanie na
czas rozruchu jest bardziej ekonomiczne.
Z powodu dodatkowego, równolegle załą-
czonego stycznika, podczas rozruchu silni-
ka przez przekaźnik przeciążeniowy nie
przepływa prąd. Dopiero po rozpędzeniu
się silnika, wyłączany jest stycznik most-
kujący i przez przekaźnik zaczyna prze-
pływać pełen prąd silnika. Przy prawidło-
wym nastawieniu na znamionowy prąd
silnika, zapewnione jest pełne zabezpie-
czenie maszyny podczas pracy. Rozruch
musi być nadzorowany.
8-9
Ochrona silnika
Przełącznik gwiazda-trójkąt ( Δ)
1 kierunek obrotów
Czas przełączania przy przekaźniku przeciążeniowym w pozycji
A: < 15 s B: > 15 < 40 s C: > 40 s
Ie Ie Ie
B
-Q11 -Q15 -Q13 -Q11 -Q15 -Q13 -Q11 -Q15 -Q13

A C
Nastawa przekaźnika przeciążeniowego

0,58 x Ie 1 x Ie 0,58 x Ie
W pozycji  – pełne zabez- W pozycji  tylko warunko- W pozycji  nie ma
pieczenie silnika we zabezpieczenie silnika zabezpieczenia silnika
2 prędkości Układ Dahlandera 3 prędkości obrotowe
obrotowe 1 x Dahlander
2 oddzielne + 1 uzwojenie
88 uzwojenia
-Q17 -Q21 -Q23 -Q17 -Q21 -Q23 -Q17 -Q11 -Q21
Zwrócić uwagę na zabezpieczenie zwarciowe przekaźnika przeciążeniowego, ewentual-

nie przewidzieć oddzielne doprowadzenia.
8-10
Ochrona silnika
Rozruch ciężki
Przekaźniki termiczne Mostkowanie na czas rozru- Mostkowanie na czas rozru-

z przekładnikiem prądo- chu zabezpieczenia silnika chu z dodatkowym zabezpie-
wym ZW7 czeniem
-Q11 -Q11 -Q12 -Q11 -Q12
Dla średnich i dużych silni- Dla małych silników; brak Automatyczne odłączenie
ków zabezpieczenia podczas roz- stycznika mostkującego
ruchu
88
8-11
Ochrona silnika
Pojedyncza kompensacja silnika
Iw = I e  cos  [A]
2 2
Ib = Ie – Iw  A 
–6
Ic = U e 3  2f  C  10 A
P c  10 3
Ic = -------------------
3  Ue
Ie = znamionowy prąd silnika [A]
Iw = prąd czynny
Ib = prąd bierny }
składowa znamionowego prądu silnika [A]
Ic = prąd kondensatora [A]
IEM = nastawiony prąd przekaźnika przeciążeniowego [A]
cos ϕ = współczynnik mocy silnika
Ue = znamionowe napięcie pracy [V]
Pc = moc znamionowa kondensatora [kvar]
C = pojemność kondensatora [μF]
Przyłączenie kondensatora
88 na zaciskach stycznika na zaciskach silnika
-Q11 -Q11
PC
IEM IEM
PC
Nastawa IEM przekaźnika przeciążeniowe-

2 2
go I EM = Iw +  Ib – Ic 
I EM = 1  I e
Kondensator nie odciąża przewodu od Kondensator odciążą przewody od styczni-
stycznika do silnika ka do silnika, zwykle stosowany układ.
8-12
Ochrona silnika
Termistorowe zabezpieczenie maszyn
Termistorowe aparaty zabezpieczające do wystarczająco zabezpieczone nawet
maszyny w powiązaniu z rezystorami pół- przy zahamowanym wirniku.
przewodnikowymi (termistorami) nadają • Silniki zagrożone od strony wirnika
się do nadzorowania temperatury silników, Są to silniki klatkowe, których wirnik
transformatorów, urządzeń grzejnych, ga- w przypadku zablokowania szybciej
zów, olejów, łożysk, itp. osiąga dopuszczalną temperaturę
W zależności od zastosowania korzysta się graniczną niż stojan.
albo z rezystorów o dodatnim współczyn- Opóźniony wzrost temperatury w sto-
niku temperaturowym („pozystory”, PTC), janie może prowadzić do opóźnionego
albo o ujemnym współczynniku tempera- wyzwolenia termistorowego aparatu
turowym („negastory”, NTC). Przy „termi- zabezpieczającego. Z tego względu radzi
storach PTC” w niskich temperaturach re- się, aby zabezpieczenie silników zagro-
zystancja jest mała. Od pewnej określonej żonych od strony wirnika uzupełnić
temperatury rezystancja silnie wzrasta. przekaźnikiem przeciążeniowym. Silniki
Natomiast „termistory NTC” posiadają 3-faz. powyżej 15 kW są najczęściej
opadającą charakterystykę rezystancyj- zagrożone od strony wirnika.
no-temperaturową, nie wykazującą skoko- Zabezpieczenia przeciążeniowe silników
wego przebiegu, jak to jest dla charaktery- wg IEC 204 i EN60204: Przy silnikach od
styki „termistora PTC”. 2 kW z częstym rozruchem i hamowaniem 88
jest zalecane zabezpieczenie przeciąże-
Nadzorowanie temperatury maszyn niowe dostosowane do takiego rodzaju
elektrycznych pracy. Tu narzuca się wbudowanie czuj-
ników temperatury. Gdyby czujnik tempe-
Termistorowe przekaźniki przeciążeniowe ratury przy zahamowanym wirniku nie sta-
EMT6 są zgodne z charakterystykami dla nowił zabezpieczenia, to należy dodatkowo
zestawów aparatów zabezpieczających przewidzieć przekaźnik nadmiarowy.
i czujników termistorowych według
Generalnie dla częstego rozruchu i hamo-
EN 60947-8. Nadają się one do nadzorowa-
wania silników, nieregularnej pracy prze-
nia temperatury seryjnych silników.
rywanej i częstych łączeń zaleca się stoso-
Przy określaniu parametrów zabezpiecze- wanie zestawu składającego się
nia silnika należy dokonać rozróżnienia z przekaźnika przeciążeniowego i termisto-
między silnikami zagrożonymi od strony rowego zabezpieczenia do maszyny. Aby
stojana lub zagrożonymi od strony wirnika: przy takich warunkach pracy uniknąć
• Silniki zagrożone od strony stojana przedwczesnego wyzwolenia przekaźnika
Są to silniki, których uzwojenie stojana przeciążeniowego, należy go nastawić po-
szybciej osiąga graniczną temperaturę wyżej prądu roboczego. Przekaźnik prze-
niż uzwojenie wirnika. Termistor wbudo- ciążeniowy przejmuje zabezpieczenie
wany w uzwojenie stojana sprawia, że przed zablokowaniem; zabezpieczenie ter-
uzwojenie stojana i wirnika jest mistorowe nadzoruje uzwojenie silnika.
8-13
Ochrona silnika
Przy połączeniu do 6 czujników termistoro- temperatury silników EEx zgodnie z wy-
wych wg DIN 44081 termistorowe prze- tyczną ATEX (94/9 EG). W tej sprawie
kaźniki przeciążeniowe mogą być stoso- wystawiane są świadectwa PTB.
wane do bezpośredniego nadzorowania
Zakres działania zależnych od temperatury i prądu silnikowych urządzeń

zabezpieczających
Ochrona silnika przy: Bimetal Termistor Bimetal

i termistor
przeciążeniu w pracy ciągłej + + +

długim rozruchu i hamowaniu (+) + +
włączeniu przy zablokowanym wir- + + +
niku (silnik z zagrożonym stojanem)
włączeniu przy zablokowanym wir- (+) (+) (+)
niku (silnik z zagrożonym wirni-
kiem)
88
pracy jednofazowej + + +
nierównomiernej pracy przerywa- – + +
nej
za dużej częstości łączeń – + +
zmianie napięcia i częstotliwości + + +
podwyższonej temperaturze chło- – + +
dziwa
utrudnionym chłodzeniu – + +
+ pełne zabezpieczenie
(+) warunkowe zabezpieczenie
– brak zabezpieczenia
8-14
Wskazówki do projektowania
I Md I
Samoczynny rozrusznik trójfazowy z rezystorami
rozruchowymi po stronie stojana
① W celu zmniejszenia prądu załączania i momentu rozru-
chowego do trójfazowych silników klatkowych, na za-
I'
silaniu włącza się jednostopniowe lub wielostopniowe
Md
rezystory. Przy rozrusznikach jednostopniowych prąd
② załączania ma wartość około 3-krotnego prądu znamio-
M'd
nowego silnika. Przy wielostopniowych rozrusznikach
20 40 60 80 100 %
n rezystory mogą być tak dobrane, że prąd załączania
wyniesie tylko 1,5 do 2-krotnej wartości prądu znamio-
nowego silnika; moment rozruchowy jest wtedy bardzo
mały.
I Md
I
Samoczynny rozrusznik trójfazowy z transformatorami
rozruchowymi po stronie stojana
① Ten rodzaj rozruchu jest korzystny wtedy, gdy przy ta-
kim samym momencie rozruchowym, jak przy rezysto-
rach włączanych w obwód stojana, ma zostać jeszcze
Md
②
I' obniżony prąd załączenia i prąd rozruchu pobierany
z sieci. Przy załączaniu do silnika doprowadza się ob-
88
M'd
niżone napięcie Ua (około 70% znamionowego napięcia
20 40 60 80 100 %
n roboczego) z transformatora rozruchowego. Przez to
prąd pobierany z sieci wynosi około połowę prądu za-
łączenia występującego przy bezpośrednim włączeniu.
I Md Samoczynny rozrusznik trójfazowy z rezystorami

rozruchowymi po stronie wirnika
W celu zmniejszenia prądu załączenia przy silnikach
pierścieniowych są włączane rezystory w obwód wirni-
ka. Przez to zmniejsza się prąd pobierany z sieci.
W przeciwieństwie do rozruszników po stronie stojana
tu moment obrotowy silnika jest praktycznie proporcjo-
nalny do prądu pobieranego z sieci. Liczba stopni roz-
20 40 60 80 100 %
n rusznika jest określana przez maksymalnie dopuszczal-
ny prąd załączenia i przez rodzaj napędu.
I: prąd sieci
Md: moment obrotowy
n: prędkość obrotowa
a zmniejszenie prądu sieci
b zmniejszenie momentu obrotowego
8-15
Ważne dane i cechy samoczynnych rozruszników trójfazowych
1) Rodzaj rozrusz- Rozrusznik po stronie stojana (dla silników klatkowych) Rozrusznik po stro-
nika nie wirnika (silniki
pierścieniowe)
2) Typ rozrusznika Przełączniki Z rezystorami Z transformatorem Rozrusznik rezy-
gwiaz- rozruchowymi rozruchowym storowy po stronie
da-trójkąt wirnika
3) Liczba stopni Tylko 1 Normalnie 1 Normalnie 1 Do wyboru (przy
rozruchu ustalonym prądzie
lub momencie bez
wyboru)
4) Redukcja napię- 0,58 x zna- Dowolny wybór: Do wyboru: Brak
cia zasilania mionowego a x napięcie zna- 0,6/0,7/0,75 x Ua
silnika napięcia ro- mionowe (a < 1) (odczepy na
boczego np. 0,58 jak przy transformatorze)
przełączniku △
5) Prąd włączania 0,33 x prąd a x prąd włą- Do wyboru (odpow. Do wyboru: od 0,5
pobierany z sieci włączania czania przy 4) 0,36/0,49/0,56 do około 2,5 x prąd
przy nap. znamionowym x prąd włączania znamionowy
88 znamio-
nowym
napięciu pracy przy znamionowym
napięciu pracy
5a) Prąd włączania Do wyboru
silnika (odpowiednio 4)
0,6/0,7/0,75 x Ie
6) Moment rozru- 0,33 x mo- a2 x prąd włącza- Do wyboru Do wyboru:
chowy ment rozru- nia przy znamio- (odpowiednio 4) od 0,5 do około
chowy przy nowym napięciu 0,36/0,49/0,56 x 2,5 x prąd znamio-
napięciu pracy prąd włączania nowy
znamiono- przy znamionowym
wym napięciu pracy
7) Zmniejszenie Proporcjo- Prądu słabiej niż Proporcjonalnie Redukcja prądu
prądu i momentu nalnie momentu dużo silniejsza niż
momentu.
Od momentu utyku
do obrotów znam.
w przybliżeniu pro-
porcjonalnie
8) Orientacyjna ce- 150–300 350–500 500–1500 500–1500
na (równe parame-
try). Bezpośrednie
załączenie = 100
(z wyłącz. silniko-
wym, w obudowie)
8-16
Łączenie kondensatorów
Styczniki mocy DIL dla pojedynczego łączenia kondensatorów

Kompensacja indywidualna Kompensacja grupowa
L1...3 L1...3
-F1 -F1
-Q11 -Q31 -Q11
M -C1 M M M
3 -C1 3
3 3
-M1 -M1 -M2 -M3
88
Przy załączaniu kondensatora stycznik łą- lować żadnych odłączników ani bezpiecz-
czący narażony jest na udar prądu ładowa- ników.
nia pojemności. Przy załączaniu jednego Obwód rozładowania albo urządzenie roz-
kondensatora mogą wystąpić prądy do ładowcze muszą w ciągu minuty od odłą-
30-krotnej wartości prądu znamionowego. czenia kondensatora obniżyć napięcie
Styczniki DIL firmy EATON mogą niezawod- resztkowe na kondensatorze do poniżej
nie łączyć prądy przejściowe o dużych 50 V.
wartościach.
Przy instalowaniu kondensatorów należy
przestrzegać między innymi normy
VDE 0560, część 4. Wg niej kondensatory
nie związane bezpośrednio z urządzeniem
elektrycznym, które tworzy obwód rozłado-
wania, należy wyposażyć w związane na
stałe elementy rozładowcze. Kondensatory
przyłączone równolegle do silnika nie wy-
magają żadnego urządzenia rozładow-
czego, gdyż rozładowanie następuje przez
uzwojenie silnika. Między obwodem rozła-
dowania i kondensatorem nie wolno insta-
8-17
Stycznik do kondensatorów DILK… – połączenia indywidualne i równoległe
Kompensacja centralna
L1...3
-F1 -F2 -F3

-Q1 I>
-Q11 -Q12 -Q13
-Q31 -Q32
a
M M M -C0 -C1 -C2

3 3 3
-M1 -M2 -M3
a Indukcyjność dodatkowa przy standardowym styczniku
Przy kompensacji centralnej z równoleg- Uzyskuje się to z jednej strony przez dłuż-
łym połączeniem kondensatorów należy sze przewody dochodzące do kondensato-
88 uwzględnić, że prąd ładowania pobierany rów lub przez włączenie dławika po-
jest nie tylko z sieci ale również z równole- wietrznego o minimalnej indukcyjności
gle połączonych kondensatorów. Prowadzi około 6 μH (5 zwojów, cewka około 14 cm)
to do wystąpienia impulsów prądów załą- między stycznik i kondensator. Dalsza moż-
czania, które mogą przekroczyć 150-krotną liwość redukcji dużych prądów załączenia
wartość prądu znamionowego. Dalszą polega na użyciu rezystorów.
przyczyną powstawania tych udarów prą-
Dławik
dowych jest stosowanie kondensatorów
Kondensatory w układach kompensacji
o małej stratności oraz zwarta budowa
centralnej wyposażane są często w dławik
z krótkimi połączeniami między stycznikiem
służący do ograniczenia wpływu wyższych
i kondensatorem.
harmonicznych. W takim przypadku dławiki
Jeżeli stosuje się styczniki w normalnym ograniczają również prąd załączania, dzię-
wykonaniu, to istnieje niebezpieczeństwo ki czemu można zastosować styczniki
zespawania styków. Należy tu zastosować w wykonaniu standardowym.
specjalne styczniki kondensatorowe DILK
dostarczane przez firmę Eaton. Wytrzymują
one udary prądu włączania do 180-krotnej
wartości prądu znamionowego.
Jeżeli nie dysponuje się specjalnymi stycz-
nikami, to można prądy włączania tłumić za
pomocą dodatkowych indukcyjności.
8-18
Dokumenty obwodów elektrycznych
Dane ogólne
Dokumenty obwodów elektrycznych wyja- Podział według rodzaju przedstawienia
śniają działanie układów lub połączeń
przewodów. Podają one, jak urządzenia uproszczony lub szczegółowy
elektryczne są wykonywane, montowane • przedstawienie jednobiegunowe lub
i konserwowane. wielobiegunowe
Dostawca i użytkownik muszą uzgodnić, • przedstawienie współzależne, w połowie
w jakiej formie dokumenty dotyczące in- zależne lub niezależne
stalacji mają być sporządzone: papier, film, • przedstawienie we właściwej pozycji
dyskietki, itd. Muszą też uzgodnić język, Przedstawienie zorientowane na proces ze
w jakim ma być sporządzona dokumenta- schematem funkcjonalnym może uzupeł-
cja. Według ISO 12100 przy maszynach mu- niać dokumenty układów (porównaj po-
szą się znajdować informacje użytkowe przednie strony).
w języku urzędowym kraju zastosowania. Przykłady sporządzania dokumentów ukła-
Dokumenty układów dzielą się na dwie gru- dów są podane w IEC/EN 61082-1.
py:
Schematy
Podział według celu Schematy (ang. diagrams) pokazują bezna-
Objaśnienie sposobu działania, połączeń pięciowy lub bezprądowy stan urządzeń 88
lub przestrzennego położenia aparatów. elektrycznych. Rozróżnia się:
Do tego należą: • Schemat blokowy (block diagram). Upro-
• schematy objaśniające, szczone przedstawienie układu z jego za-
• schematy blokowe, sadniczymi częściami. Pokazuje sposób
• schematy zastępcze połączeń, pracy i podział urządzenia elektrycznego.
• objaśniające tabele i wykresy, • Schemat obwodowy (circuit diagram).
• diagramy przebiegu, tabele przebiegu, Wyczerpujące przedstawienie układu ze
• diagramy przebiegów czasowych, tabele szczegółami. Pokazuje sposób pracy
przebiegów czasowych, urządzenia elektrycznego.
• schematy oprzewodowania, • Zastępczy schemat połączeń (equivalent
circuit diagram). Specjalne wykonanie
• schematy oprzewodowania aparatów,
objaśniającego schematu do analizy
• plany połączeń,
i obliczenia własności obwodów
• schematy montażowe,
prądowych.
• plany rozmieszczenia.
8-19
Dokumenty obwodów elektrycznych
L1, L2, L3
L1
L2
L3
Q1 1 3 5 13
Q
14
I> I> I>I>

2 4 6
1 3 5 1 3 5
Q11 Q12 Q11 Q12
2 4 6 2 4 6
PE
U V W
M M
3~ 3~
Schemat obwodowy: prezentacja jednobiegunowa i trójbiegunowa
88
Schematy oprzewodowania
Schematy oprzewodowania (wiring dia- urządzenia elektrycznego i przyłączenie
grams) pokazują przewodzące połączenia do nich wewnętrznych i zewnętrznych
między elektrycznymi urządzeniami. Poka- połączeń przewodzących.
zują one wewnętrzne i zewnętrzne połą- • Plan rozmieszczenia (location diagram).
czenia i w zasadzie nie nawiązują do zasa- Przedstawienie przestrzennych położeń
dy działania. Zamiast planów urządzeń elektrycznych; nie musi zacho-
oprzewodowania mogą być zastosowane wywać skali.
tabele oprzewodowania.
• Schemat oprzewodowania aparatów Wskazówki do oznaczenia urządzeń elek-
(unit wiring diagram). Przedstawienie trycznych na schemacie i dalsze szczegóły
wszystkich połączeń wewnątrz aparatu na temat schematów znajdują się w roz-
lub zestawu aparatów. dziale „Przepisy, wzory, tabele”.
• Plan połączeń (interconnection dia-
gram). Przedstawienie połączeń między
aparatami lub zestawem aparatów jed-
nego urządzenia.
• Schemat montażowy (terminal diagram).
Przedstawienie punktów przyłączenia
8-20
Zasilanie obwodów głównych
System 4-przewodowy, TN-C-S
L11 a Szyna przewodów ochronnych.
L21 Przyłącze przewodu ochronnego
L31 w obudowie, niecałkowicie izolowa-
N
ne.
PE
L1 L2 L3 N PEN
Element zabezpieczenia nadprądowego na

przewodach doprowadzających wymagany
według IEC/EN 60204-1.
System 5-przewodowy, TN-S 88

L11 a Szyna przewodów ochronnych.
L21 Przyłącze przewodu ochronnego
L31 w obudowie, niecałkowicie izolowa-
N
ne.
L1 L2 L3 N PE

8-21
System 3-przewodowy, IT
L11
L21
L31
PE
L1 L2 L3

Dla wszystkich systemów obowiązuje: uży-
wanie przewodu neutralnego N tylko za zgo-
88 dą.
L1 Zabezpieczenie pierwotne i wtórne

L3 rozdzielone
Uziemiony obwód prądowy. Przy nieuzie-
1 3 5 mionym obwodzie prądowym usunąć po-
łączenie i przewidzieć kontrolę izolacji.
I⬎ I⬎ I⬎
2 4 6
L01
L02
8-22
L1 Połączone zabezpieczenie pierwotne

L3 i wtórne
Uziemiony obwód prądowy. Przy nieuzie-
mionym obwodzie prądowym usunąć połą-
1 3 5
czenie i przewidzieć kontrolę izolacji.
Stosunek U1/U2 maksymalnie 1/1,73.
I> I> I>
Układu nie stosować przy STI/STZ trans-
2 4 6
formatory bezpieczeństwa lub separują-
ce).
0
L01
L02
88
8-23
Zasilanie obwodów pomocniczych
L1 Zabezpieczenie pierwotne
L2 i wtórne rozdzielone, kontrola
L3
izolacji po stronie wtórnej
1 3 5
L011 a przycisk kasujący
b przycisk testu
I. I. I.
2 4 6
PE
ab
0 L01
A1 15 S1 S2 E
L E 15
R< E
A1 A2 16 18
16 18 L A2
L02
Zasilanie prądem stałym przy

L1
L2 użyciu trójfazowego mostka
88 L3 prostowniczego
1 3 5
I⬎ I⬎ I⬎
2 4 6
Yy0
– +
8-24
Oznaczanie styczników
Zgodnie z EN 81346-2 styczniki w zesta-
wach posiadają wyróżnik literowy Q, jak
również numer, oznaczający równocześnie
zadanie aparatu, np. Q22 = stycznik siecio-
wy, bieg w lewo, wysokie obroty.
Przy zestawach styczników, zbudowanych

z wielu typów podstawowych zawsze za-
chowywany jest typ podstawowy. Na przy-
kład schemat przełącznika nawrotnego
gwiazda-trójkąt składa się z układu
podstawowego stycznika nawrotnego
i standardowego przełącznika gwiaz-
da-trójkąt.
88
8-25
Bezpośrednie załączanie silników trójfazowych
Typowe obwody ze stycznikami DIL
Brak bezpieczników i przekaźnika Bezpieczniki z przekaźnikiem
przeciążeniowego przeciążeniowym
Zabezpieczenia zwarciowe1) i zabezpie- Zabezpieczenie zwarciowe2) dla stycznika
czenie przeciążeniowe przez wyłącznik sil- i przekaźnika przeciążeniowego przez bez-
nikowy PKZM lub wyłącznik mocy NZM. pieczniki topikowe F1.
Zabezpieczenie zwarciowe3) dla stycznika
przez bezpieczniki topikowe F1.
L1 L2 L3 L1 L2 L3 L1 L2 L3
1 3 5 13 -F1
-F1
14
-Q1
I> I> I>
1 3 5
2 4 6 -Q11
2 4 6
1 3 5
-F2
1 3 5
-Q11 97 95
-Q11 2 4 6
2 4 6
88 97 95
98 96
-F2 PE
2 4 6 98 96
U V W
PE
PE M
U V W
U V W
3
M
-M1
M 3
3
-M1
-M1
1) Element ochronny na przewodach doprowadzających według katalogu głównego Apa-
ratura Przemysłowa lub instrukcji montażowej.
2) Wielkość bezpieczników według danych na tabliczce znamionowej przekaźnika prze-
ciążeniowego.
3) Wielkość bezpieczników według katalogu głównego Aparatura Przymysłowa, „Dane
techniczne styczników”.
8-26
Przykładowe układy z mostkowaniem na czas rozruchu przekaźnika przeciążeniowego
Bez przekaźnika przeciążeniowego Z silnikowym przekaźnikiem
przeciążeniowym
L1 L1
(Q11/1) (Q11/1)
-F0 -F0
95
13
-Q1 -F2 96
14
21 21
0 0
22 22
-S11 -S11
13 13
I I
14 14
14
-Q11
14
13
-Q11
13
88
A1
A1
-Q11 -Q11
A2
A2 N
N
F2 Q11 Q11 Przy określeniu wartości F0 należy przestrzegać wytrzymałości

96 14
0 I 13 zwarciowej elementów łączeniowych w obwodzie.
Przycisk podwójny.
21
21
22
22
14
13
13
14
A B
Aparat sterujący stycznika Q11. Stycznik włącza silnik i po

I: ZAŁ puszczeniu przycisku podtrzymuje się po-
0: WYŁ przez zestyk Q11/14-13 i przycisk 0. Normal-
Przyłączanie dalszych aparatów steru- nie naciśnięcie przycisku 0 powoduje wy-
jących ￫ Podrozdział „Zadajnik stykowy łączenie stycznika Q11. Przy przeciążeniu
impulsowy (sterowanie 3-przewodowe)”, otwiera się zestyk rozwierny 95-96 przekaź-
strona 8-34. nika przeciążeniowego F2. Prąd cewki zo-
Sposób działania: Przez naciśnięcie na staje przerwany, stycznik Q11 wyłącza sil-
przycisk I następuje wzbudzenie cewki nik.
8-27
Zastosowanie w napędach z ciężkim
rozruchem
Połączenie dla wyłączników silnikowych
L1 L2 L3
PKZM…, PKE i wyłączników mocy NZM…
￫ Podrozdział „Bezpieczniki
-F1 z przekaźnikiem przeciążeniowym”,
strona 8-30.
1 3 5 1 3 5
-Q11 -Q14
2 4 6 2 4 6
97 95
-F2
2 4 6 98 96
U V W PE
88 3
M
-M1
8-28
L1 Q14: stycznik mostkujący

(Q11/1) K1: przekaźnik czasowy
Q11: stycznik sieciowy
-F0
95 13
-F2 -Q1
96 14
21
0
22
-S11 F2 Q14 Q11
13 14 44 14
I -Q14 -Q14 -Q11 96 14 22
14 13 43 13 0 I
22 -S11
21
21
22
22
-Q11
21
13
13
14
14
A B
16
-K1
15
A1 A1 A1
-Q14 -K1 -Q11
N
A2 A2 A2
88
Aparat sterujący
I: ZAŁ
0: WYŁ
Przyłączanie dalszych aparatów steru-

jących ￫ Podrozdział „Zadajnik stykowy
impulsowy (sterowanie 3-przewodowe)”,
strona 8-34.
Działanie
Przez naciśnięcie na przycisk I zostaje również napięcie i może być ponownie
wzbudzony przekaźnik mostkujący Q14 wzbudzony dokładnie jak Q14, po wyłącze-
i podtrzymuje się poprzez Q14/13-14. Jed- niu silnika przyciskiem 0. Zestyk rozwierny
nocześnie przekaźnik czasowy K1 otrzymu- Q11/22-21 uniemożliwia włączenie Q14 i K1
je napięcie. Przez Q14/44-43 przyciąga podczas pracy. Przy przeciążeniu zestyk
stycznik sieciowy Q11 i podtrzymuje się po- rozwierny 95-96 przekaźnika F2 otwiera się.
przez Q11/14-13. Po upływie nastawionego
czasu, który odpowiada czasowi rozruchu
silnika, zostaje odłączony stycznik mostku-
jący Q14 przez K1/16-15. Przekaźnik K1 traci
8-29
Dwa kierunki obrotów, stycznik nawrotny DIUL
Bez bezpiecznika i przekaźnika Bezpieczniki z przekaźnikiem
przeciążeniowego przeciążeniowym
Zabezpieczenie zwarciowe i przeciążenio- Zabezpieczenie zwarciowe1) dla stycznika
we przez wyłącznik silnikowy PKZM, PKE i przekaźnika przeciążeniowego przez bez-
lub wyłącznik mocy NZM. pieczniki topikowe F1.
Wielkość bezpieczników na przewodach Zabezpieczenie zwarciowe1) dla stycznika
doprowadzających według katalogu głów- przez bezpieczniki topikowe F1.
nego Aparatura Przemysłowa lub według
instrukcji montażu.
L1 L2 L3 L1 L2 L3 L1 L2 L3
1 3 5 13
-F1 -F1
14
-Q1 I>I>I>
2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q11 -Q12 -Q11 -Q12 -Q11 -Q12
2 4 6 2 4 6 2 4 6 2 4 6 2 4 6 2 4 6
88 97 95
-F2 -F2
2 4 6 98 96
U V W PE U V W PE U V W PE
M M M
3 3 3
-M1 -M1 -M1

1) Wielkość bezpieczników wg danych na tabliczce znamionowej przekaźnika przeciążenio-
wego F2.
8-30
Zmiana kierunku obrotów po naciśnięciu Zmiana kierunku obrotów bez naciśnięcia
przycisku 0 przycisku 0
L1 L1
(Q11/1) (Q11/1)
-F0 -F0
95 95
13 13
-Q1 -F2 -Q1 -F2
14 96 14 96
21 21
0 0
22 22
21 22 21 22
II I II I
22 21 22 21
-S11 -S11
14 13 14 13
I II I II
13 14 13 14
14 14 14 14
-Q11 -Q12 -Q11 -Q12
13 13 13 13
88
22 22 22 22
-Q12 -Q11 -Q12 -Q11

21 21 21 21
A1 A1 A1 A1
-Q11 -Q12 -Q11 -Q12
A2 A2 A2 A2
N N
Q11: stycznik sieciowy, bieg w prawo

Q12: stycznik sieciowy, bieg w lewo
Q11 F2 Q12 Q12 Aparat sterujący Q11 Q11 F2 Q12 Q12

13 96 14 13 (trzy przyciski) 14 13 96 13 14
I 0 II I 0 II
I = bieg w prawo
-S11 0 = zatrzymanie -S11
21
21
21
21
21
21
22
22
22
22
22
22
II = bieg w lewo
13
13
14
13
14
14
13
13
14
13
14
14
A B C A B C
8-31
Sposób działania: Przez naciśnięcie na W celu przełączenia z biegu w prawo na
przycisk I wzbudzona zostaje cewka stycz- bieg w lewo, zależnie od układu połączeń,
nika Q11. Stycznik załącza silnik na bieg należy przedtem nacisnąć na przycisk 0 al-
w prawo i podtrzymuje się po zwolnieniu bo bezpośrednio na przycisk dla ruchu
przycisku I poprzez swój zestyk pomocni- przeciwnego. Przy przeciążeniu następuje
czy Q11/14-13 i przycisk 0 (styk impulsowy). wyłączenie poprzez zestyk rozwierny 95-96
Zestyk rozwierny Q11/22-21 blokuje elek- na przekaźniku zabezpieczenia silnika F2
trycznie załączenie stycznika Q12. Naciś- lub przez zestyk zwierny 13-14 wyłącznika
nięcie przycisku II załącza stycznik Q12 silnikowego lub wyłącznika mocy.
(bieg silnika w lewo).
Dwa kierunki obrotów i zmiana prędkości obrotowej (układ nawrotny)

Układ specjalny (układ Dahlandera) do na- DO PRZODU: posuw lub bieg szybki
pędów posuwu itp. DO TYŁU: tylko bieg szybki
ZATRZYMANIE: układ Dahlandera
L1 L2 L3
-F1
88
1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q17 -Q22 -Q21
2 4 6 2 4 6 2 4 6
97 95 97 95
-F21 -F2
2 4 6 98 96 2 4 6 98 96
PE
1U 2U
1V
M 2V
3
1W 2W
1 3 5 -M1
-Q23
2 4 6
8-32
L1 0: zatrzymanie
(Q17/1) I : niskie obroty
-F0 DO PRZODU (Q17)
95
II: wysokie obroty
-F2/F21 DO PRZODU (Q21 + Q23)
96
21
III: wysokie obroty
0 DO TYŁU (Q22 + Q23)
22
22
13
III III
21 14
22
-S11 II 21
21
14
I I
13 22
13 14 14
II -Q21 -Q22 Q17: posuw do przodu
14 13 13
Q21: bieg szybki do przodu
13 21 31
-Q17 Q23: stycznik gwiazdy
-Q17 -Q17
14 22 32 K1: stycznik pomocniczy
-Q22
31
-Q22
22
-K1
22
-Q21
32
Q22: bieg szybki do tyłu 88
32 21 21 31
21
13 43
-Q21 -K1 -K1
22 14 44
22 13 44
-Q23 -Q23 -Q23
21 14 43
A1 A1 A1 A1 A1
-Q17 -Q21 -Q23 -K1 -Q22
A2 A2 A2 A2 A2
N
Sposób działania: Bieg do przodu w zależ- czenie posuwu na bieg szybki podczas
ności od wymaganej prędkości jest wpro- trwania posuwu jest możliwe.
wadzany przez naciśnięcie na przycisk I Bieg do tyłu w biegu szybkim jest wprowa-
lub II. Przycisk I włącza posuw poprzez dzany przyciskiem III. Przyciąga stycznik
Q17. Q17 podtrzymuje się poprzez swój ze- pomocniczy K1 i załącza stycznik gwiazdy
styk zwierny 13-14. Jeżeli posuw ma się od- Q23 poprzez K1/14-13. Stycznik biegu szyb-
bywać biegiem szybkim, to przycisk II kiego Q22 zostaje przyłożony do napięcia
wzbudza stycznik gwiazdy Q23, który po- poprzez zestyk zwierny K1/43-44
przez zestyk zwierny Q23/13-14 włącza i Q23/44-43. Samopodtrzymanie przez
stycznik biegu szybkiego Q21. Samopod- Q22/14-13. Bieg do tyłu może być zatrzyma-
trzymanie obydwu styczników następuje ny przyciskiem 0. Bezpośrednie przełącze-
poprzez Q21/13-14. Bezpośrednie przełą- nie nie jest możliwe.
8-33
Aparatura sterująca do bezpośredniego załączania
Przykłady połączeń ze stycznikami mocy DILM...
Zadajnik stykowy impulsowy (sterowanie 3-przewodowe)
F2 Q11 Q11 Q11 F2 Q11 Q11
96 0 14 I 13 A2 96 14 13
0 I 0 I
-S11 -S11
22
22
21
21
21
21
21
21
22
22
22
22
13
13
14
14
13
13
13
13
14
14
14
14
A B A B
X1 X2
Przełącznik podświetlany Dwa przyciski podwójne
F2 Q11 Q11 Q11 Q11 Q11 F2 Q11 Q11 F2

96 A2 14 13 14 13 96 1 14 13 96 0 I 1
0 I 0
Start Start
22
22
0 I 1
21
0 1 Start
21
1 1
14
13
14
13
2 S11 2 S11
3 3
A B C 4 4
88 Przycisk podwójny
z lampką sygnalizacyjną
Łącznik samopowrotny
T0-1-15511, z powrotem
Łącznik samopowrotny
T0-1-15366, z powrotem
do pozycji 1 do pozycji wyjściowej
Zadajnik stykowy ciągły

Q11 Q11 F2 Q11 F2
14 13 96 I ON
0 A1 96
OFF
0 1 2
1 I4
2 S11 P>
3 1
4 -S12
Przełącznik T0-1-15521 ze Czujniki ciśnienia MCS

stykiem impulsowym w po-
zycji pośredniej
8-34
Przełączanie gwiazda-trójkąt silników trójfazowych
Przełączanie gwiazda-trójkąt z przekaźnikami przeciążeniowymi
Umieszczenie w przewodach silnika
Przełączniki gwiazda-trójkąt z przekaźnika-
mi przeciążeniowymi, tzn. z przekaźnikiem
termicznym zwłocznym, mają w normalnym
1 3 5
układzie przekaźnik zabezpieczający
-Q11 w przewodach dochodzących do zacisków
2 4 6
silnika U1, V1, W1 lub V2, W2, U2. Przekaź-
nik zabezpieczający jest czynny również
97 95
-F2 w układzie gwiazdy, ponieważ jest włączo-
2 4 6 98 96
ny szeregowo z uzwojeniem silnika, a przez
U1 V1 W1 przekaźnik przepływa prąd równy
0,58 x prąd silnika.
Pełen schemat
￫ Podrozdział „Automatyczny przełącznik
gwiazda-trójkąt SDAINL”, strona 8-37.
Umieszczenie w przewodach sieciowych

Odmiennie do układu z przekaźnikami prze-
-F1 ciążeniowymi w przewodach silnika, prze- 88
kaźniki mogą być umieszczone również w
97 95 przewodach sieciowych. Podany tu wyci-
-F2 nek pokazuje odmianę schematu z
2 4 6 98 96
￫ Podrozdział „Automatyczny przełącznik
gwiazda-trójkąt SDAINL”, strona 8-37. Dla
-Q11
1 3 5 napędów, dla których podczas rozruchu
2 4 6 przekaźnik F2 wyzwala już w układzie
U1 V1 W1 gwiazdy silnika, można przekaźnik F2 do-
brany do prądu znamionowego silnika
umieścić w przewodach sieciowych. Czas
wyzwolenia wydłuża się wtedy 4 do 6 razy.
W układzie gwiazdy wprawdzie przez prze-
kaźnik również przepływa prąd, ale zabez-
pieczenie nie ma żadnego znaczenia, po-
nieważ prąd ma wartość 1,73 x prąd fazowy.
Występuje jednak zabezpieczenie na wypa-
dek utknięcia.
8-35
Umieszczenie w układzie trójkąta
Odmiennie do układów z przekaźnikami
przeciążeniowymi umieszczonymi w prze-
1 3 5 1 3 5 wodach silnika i sieciowych, przekaźniki
-Q15 -Q13
2 4 6 2 4 6 mogą być umieszczone również w obwo-
97 95 dzie trójkąta. Podany tu wycinek pokazuje
-F2 odmianę schematu z ￫ Podrozdział
2 4 6 98 96
„Automatyczny przełącznik gwiazda-trójkąt
SDAINL”, strona 8-37. Przy bardzo cięż-
V2 W2 U2
kich, długich rozruchach (np. wirówki) moż-
na przekaźnik F2 dobrany na prąd = 0,58 x
prąd silnika włączyć w przewody łączące
stycznik trójkąta Q15 i stycznik gwiazdy Q13.
Przy połączeniu w gwiazdę przez przekaź-
nik F2 nie przepływa prąd. Przy rozruchu nie
ma więc ochrony silnika. Układ ten jest za-
wsze stosowany, gdy mamy do czynienia
z nadzwyczaj ciężkim i długim rozruchem,
a przekaźniki z przekładnikami nasycający-
88 mi się, działają za szybko.
8-36
Automatyczny przełącznik gwiazda-trójkąt SDAINL
L1 L2 L3
21
1 3 5 13
-Q1
14 22
B -F1
I> I> I>
2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q11 -Q15 -Q13
2 4 6 2 4 6 2 4 6
97 95
A -F2
2 4 6 98 96
88
PE
U1 V2
V1 M W2
W1 3 U2
-M1
Rozmieszczenie i dobranie wielkości zabezpieczeń
Pozycja A Pozycja B
F2 = 0,58 x Ie Q1 = Ie
z F1 w pozycji B ta ≦ 15 s ta > 15–40 s
Zabezpieczenie silnika w pozycji  i △ Zabezpieczenie silnika w pozycji  tylko
warunkowo
Dobór aparatury łączeniowej

Q11, Q15 = 0,58 x Ie
Q13 = 0,33 x Ie
8-37
Dalsze wskazówki do umiejscowienia przekaźnika zabezpieczającego silnik
￫ Podrozdział „Automatyczny przełącznik gwiazda-trójkąt SDAINL”, strona 8-37.
SDAINLM12 do SDAINLM55
Przycisk
21
0 22 K1: przekaźnik czasowy
S11 ok. 10 s
Q11 Q11: stycznik sieciowy
13 13 Q13: stycznik gwiazdy
I 14 14 Q15: stycznik trójkąta
Przycisk podwójny
54 54 54 17 17
Q11 53 53 53
K1 18
K1 28
Działanie
Q13 Q15 22 22 Przycisk I pobudza prze-
Q15 21 Q13 21 kaźnik czasowy K1. Jego
zestyk zwierny o działaniu
A1 A1 A1 A1
natychmiastowym
Q11 K1 Q13 Q15 K1/17-18 podaje napięcie
A2 A2 A2 A2
na stycznik gwiazdy Q13.
88 (–)N
N Y Stycznik Q13 przyciąga
i podaje napięcie na stycz-
SDAINLM70 do SDAINLM260 nik sieciowy Q11 poprzez
zestyk zwierny Q13/14-13.
21
0 Styczniki Q11 i Q13 uzy-
22
skują samopodtrzymanie
S11
poprzez styki Q11/14-13
Q11
13 13 i Q11/44-43. Stycznik Q11
I 14 14 załącza silnik M1 w ukła-
dzie gwiazdy pod napięcie
44 14 14 17 17
sieci.
Q11 43 13 13
K1 18
K1 28
Q13 Q15 22 22
Q15 21 Q13 21
A1 A1 A1 A1
Q11 K1 Q13 Q15
A2 A2 A2 A2
(–)N
N Y
8-38
SDAINLM12 do SDAINLM260 Przyłączenie dalszych aparatów
Zadajnik stykowy ciągły sterujących ￫ Podrozdział „Aparatura
sterująca do załączania gwiazda-trójkąt”,
L1 strona 8-45.
(Q11/1)
-F0
HAND
95
-F2
96 2
4
-S14 P >
2 MCS 1
-S14 Q 1
SW 14
-Q11 13
14 14
44
-Q11 -Q13 -Q15
43 13 13
F2
96
Q11 Q11
14 13
88
0 I
-S11
21
21
22
22
13
14
13
14
A B
Przycisk podwójny
Aparat sterujący
I = ZAŁ
0 = WYŁ
Odpowiednio do nastawionego czasu podczas pracy. Nowy rozruch jest możliwy

przełączania zestyk K1/17-18 otwiera ob- tylko wtedy, gdy wcześniej nastąpiło wyłą-
wód prądowy Q13. Po 50 ms poprzez czenie przyciskiem 0 lub przy przeciążeniu
K1/17-28 zostaje zamknięty obwód prą- zestykiem rozwiernym 95-96 na przekaźni-
dowy Q15. Stycznik gwiazdy Q13 puszcza. ku F2 lub przez zestyk zwierny 13-14 wy-
Stycznik trójkąta Q15 przyciąga i podaje łącznika silnikowego lub wyłącznika mocy.
pełne napięcie sieci na silnik M1. Jedno-
cześnie zestyk rozwierny Q15/22-21 przery-
wa obwód prądowy Q13 i w ten sposób blo-
kuje przed ponownym włączeniem
8-39
Automatyczny przełącznik gwiazda-trójkąt SDAINL EM

Przycisk Zadajnik stykowy ciągły
L1 L1
(Q11/1) (Q11/1)
-F0 -F0
95 13 HAND
95
-F2 -Q1
96 14 -F2
96
2
4
21 -S14 P >
0 MCS 1
22 1
-S11 -S14 Q
13 14 2
SW 14
I -Q11
14 13 -Q11
13
44 14 15
88
-Q11 -Q13 -K1 44 14
43 13
16 18
-Q11 -Q13
43 13
22 22
-Q15 -Q13
21 21
F2 Q11 Q11
96 14 44
0 I
21
21
22
22
A1 A1 A1 A1
-K1 -Q11 -Q13 -Q15 -S11
14
13
13
14
A2 A2 A2 A2 A B
N
K1: przekaźnik czasowy ok. 10 s Przycisk podwójny

Q11: stycznik sieciowy Aparat sterujący
Q13: stycznik gwiazdy I = ZAŁ
Q15: stycznik trójkąta 0 = WYŁ
8-40
Przyłączanie dalszych aparatów sterują-
cych ￫ Podrozdział „Aparatura sterująca
do załączania gwiazda-trójkąt”,
strona 8-45.
Działanie
Przycisk I uruchamia stycznik gwiazdy Q13. Stycznik trójkąta Q15 przyciąga i podaje
Jego zestyk zwierny Q13/14-13 podaje na- pełne napięcie sieci na silnik M1. Jedno-
pięcie na stycznik sieciowy Q11. Stycznik cześnie zestyk rozwierny Q15/22-21 przery-
Q11 przyciąga i silnik M1zostaje przyłączo- wa obwód prądowy Q13 i w ten sposób blo-
ny w układzie gwiazdy do napięcia sieci. kuje przed ponownym włączeniem
Styczniki Q11 i Q13 uzyskują samopodtrzy- podczas pracy.
manie poprzez zestyk zwierny Q11/14-13,
Ponowny rozruch jest możliwy tylko wtedy,
a Q11 jeszcze przez Q11/44-43 oraz
gdy wcześniej nastąpiło wyłączenie przyci-
przycisk 0. Razem ze stycznikiem siecio-
skiem 0 lub przy przeciążeniu przez zestyk
wym Q11 napięcie otrzymuje przekaźnik
rozwierny 95-96 na przekaźniku F2 lub po-
czasowy K1. Odpowiednio do nastawione-
przez zestyk rozwierny 13-14 wyłącznika
go czasu przełączania K1 otwiera poprzez
silnikowego lub wyłącznika mocy.
zestyk przełączny 15-16 obwód prądowy
Q13 i poprzez 15-18 zamyka prąd obwo-
dowy Q15. Stycznik gwiazdy Q13 puszcza. 88
8-41
Automatyczny przełącznik nawrotny gwiazda-trójkąt SDAIUL
Dwa kierunki obrotów
L1 L2 L3 1 3 5 13 21
-Q1
14 22
-F1
I> I> I>
2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q11 -Q12 -Q15 -Q13
2 4 6 2 4 6 2 4 6 2 4 6
97 95
88 -F2
2 4 6 98 96
PE
W1 V2
V1 M W2
U1 3 U2
-M1

Q11, Q12: Ie Inne położenie przekaźnika przeciążenio-
F2, Q15: 0,58 x Ie wego ￫ Podrozdział „Przełączanie
Q13: 0,33 x Ie gwiazda-trójkąt silników trójfazowych”,
strona 8-35.
Maksymalna moc silnika jest ograniczona
przez włączony stycznik nawrotny i jest
mniejsza od mocy przy automatycznych
przełącznikach gwiazda-trójkąt dla jedne-
go kierunku obrotu.
Wykonanie normalne: prąd przekaźnika =
0,58 x prąd znamionowy silnika.
8-42
Zmiana kierunku obrotów po naciśnięciu przycisku 0
L1 Przycisk potrójny
(Q11/1) Aparatura sterująca
I = bieg w prawo
-F0 0 = zatrzymanie
95
13 II = bieg w lewo
-F2 -Q1
96 14 Q11 F2 Q12 Q12
21 13 96 14 13
0 I 0 II
22
22
-S11
21
21
21
21
22
22
22
II I
22 21
13
14
14
13
13
14
-S11
14 II 13 A B C
I 14 44 44 14
13 -Q11 -Q12 -Q12 14
-Q11 13 43 43 13
17 17
-K1 -K1
18 28
22 22 22 22
-Q12 -Q15 -Q13 -Q11
21 21 21 21
A1 A1 A1 A1 A1
-Q11 -K1 -Q13 -Q15 -Q12
N
A2 A2 A2 A2 A2
88
8-43
Zmiana kierunku obrotów bez naciskania przycisku 0
(Q11/1) Aparatura sterująca
I = bieg w prawo
-F0 0 = zatrzymanie
95
13 II = bieg w lewo
-F2 -Q1
96 14 Q11 Q11 F2 Q12 Q12
21 13 14 96 14 13
0 I 0 II
22
-S11
21
21
21
21 22
22
22
22
II I
22 21
13
14
14
14
13
13
-S11
14 II 13 A B C
I 14 44 44 14 14
13 -Q11 -Q12
-Q11 13 43 43 -Q12 13
17 17
-K1 -K1
18 28
22 22 22 22
-Q12 -Q15 -Q13 -Q11

21 21 21 21
A1 A1 A1 A1 A1
-Q11 -K1 -Q13 -Q15 -Q12
88 N
A2 A2 A2 A2 A2
Przyłączenie dalszych aparatów sterują- Stycznik Q13 puszcza. Zestyk K1/17-18 za-
cych ￫ Podrozdział „Aparatura sterująca myka obwód prądowy Q15.
do załączania gwiazda-trójkąt”, Stycznik trójkąta Q15 przyciąga i łączy sil-
strona 8-45. nik M1 w trójkąt na pełne napięcie sieci.
Działanie Jednocześnie zestyk rozwierny Q15/22-21
Przycisk I uruchamia stycznik Q11 (np. bieg przerywa obwód prądowy Q13 i w ten spo-
w prawo). Przycisk II uruchamia stycznik sób blokuje przed ponownym włączeniem
Q12 (np. bieg w lewo). Najpierw załączony podczas pracy. W celu przełączenia mię-
stycznik podaje napięcie na uzwojenie sil- dzy biegiem w prawo i w lewo, zależnie od
nika i uzyskuje samopodtrzymanie przez układu, należy najpierw nacisnąć przycisk
własny łącznik pomocniczy 14-13 0 lub bezpośrednio przycisk dla przeciw-
i przycisk 0. Zestyk zwierny 44-43 przypo- nego kierunku. Przy przeciążeniu zestyk
rządkowany każdemu stycznikowi siecio- rozwierny 95-96 na przekaźniku F2 powo-
wemu podaje napięcie na stycznik gwiazdy duje wyłączenie.
Q13. Stycznik Q13 przyciąga i łączy silnik
M1 w gwiazdę. Jednocześnie działa rów-
nież przekaźnik czasowy K1. Odpowiednio
do nastawionego czasu przełączania
K1/17-18 otwiera obwód prądowy Q13.
8-44
Aparatura sterująca do załączania gwiazda-trójkąt
Automatyczny przełącznik gwiazda-trójkąt SDAINL
Zadajnik stykowy impulsowy
F2 Q11 Q11 Q11 Q11 F2 Q11 Q11
96 13 14 44 A2 96 14 44
0 I 0 I 0 I
-S11 -S11 -S11
22
22
21
21
21
21
21
21
22
22
22
22
13
14
13
14
13
14
13
14
13
14
13
14
X1 X2 A B A B
Przełącznik podświetlany Dwa przyciski podwójne
F2 Q11 Q11 Q11 Q11 Q11 Q11 F2 Q11 Q11 F2

96 13 A2 14 44 14 13 96 1 0 I 1
14 13 96
1 0
Start Start
-S11
21
21
22
22
0 1 Start 0 I 1
1 1
13
14
13
14
2 S11 2 S11
3 3
A B C 4 4
Przycisk podwójny z lampką Łącznik samopowrotny Łącznik samopowrotny
sygnalizacyjną T0-1-15511, z powrotem T0-1-15366, z powrotem do
do pozycji 1 pozycji wyjściowej 88
Q11 Q11 F2 Q11 Q11 F2
14 13 96 I ON 14 44 96
0
OFF
0 1
1 S14
2 S11
3
4
Przełącznik T0-1-15521 ze Np. przełącznik

stykiem impulsowym w po- łącznik krzywkowy T
zycji pośredniej łączniki krańcowe LS
czujniki ciśnienia MCS
8-45
Aparatura sterująca do załączania gwiazda-trójkąt
Trójfazowy stycznik nawrotny DIUL
Przełącznik nawrotny gwiazda-trójkąt SDAIUL
F2 Q12 Q11 Q11 Q12 F2 Q11 Q12 Q12

96 I II 13 13 13 I A2 21 96 0 21 14 II 13
-S11 -S11
21
21
21
22
22
22
21
21
22
22
14
14
14
13
13
13
14
14
13
13
A B C D E
A B
Przycisk podwójny1) bez linii Przycisk potrójny z lampkami sygnalizacyjnymi. Zmia-

samotrzymania (impulsowanie). na kierunku obrotów po naciśnięciu przycisku 0.
Tylko do styczników nawrotnych
Q12 F2 Q11 1
0
2
0
1 2
13 96 13
1 0 2
1
2 FS 4011 FS 684
3
4
Łącznik samopowrotny1) Przełącznik1) T0-1-8210
88 T0-1-8214, bez linii samo-
trzymania (impulsowa-
Łącznik zatrzymuje się
w pozycji 1 lub 2.
nie); samoczynny powrót-
do pozycji zerowej. Tylko
do styczników nawrot-
nych.
Q12 F2 Q12 Q11 1

0
2
14 96 13 13 START START
START 1 0 2 START
1
2
FS 140660
3
4 Łącznik samopowrotny
5
6 T0-2-8177 z powrotem
7
8
do pozycji 1 lub 2.
Łączniki krańcowe. Do przyłącze- Q11/13 Q12/13

nia łączników krańcowych trzeba Q12/22 Q11/22
usunąć połączenie między zaci-
skami styczników Q11/13 i Q12/22
oraz Q12/13 i Q11/22; między nimi
włączyć łączniki krańcowe.
1) Przekaźnik przeciążeniowy zawsze z blokadą ponownego załączenia.
8-46
Silniki z przełączalną liczbą biegunów
Przy silnikach asynchronicznych liczba wiele prędkości obrotowych. Zwykle sto-
biegunów określa prędkość obrotową. sowanymi formami wykonania są:
Przez zmianę biegunów daje się uzyskać
dwie prędkości obrotowe 1:2 jedno przełączalne uzwojenie w układzie

Dahlandera
dwie dowolne prędkości obrotowe dwa oddzielne uzwojenia
trzy prędkości obrotowe jedno przełączalne uzwojenie 1:2,
jedno oddzielne uzwojenie
cztery prędkości obrotowe dwa przełączalne uzwojenia 1:2
dwie prędkości obrotowe układ Dahlandera
Różne możliwe układy Dahlandera dają wo wzrastającym momencie obrotowym

różne stosunki mocy przy obu prędkoś- (pompy, wentylatory, sprężarki wirnikowe).
ciach obrotowych. Wszystkie przełączniki liczby biegunów fir-
my Eaton nadają się do obydwóch rodza-
Rodzaj układu △/  / 
jów układów.
Stosunek mocy 1/1,5–1,8 0,3/1
Dwie prędkości obrotowe – oddzielne
Układ △/  jest brany pod uwagę uzwojenia 88
w przypadku wymagania stałego momentu Silniki z oddzielnym uzwojeniem dopusz-
obrotowego. Oprócz tego ma zaletę, że sil- czają teoretycznie każdą kombinację pręd-
nik może być użyty do łagodnego rozruchu kości obrotowych i każdy stosunek mocy.
lub redukcji prądu włączenia dla niskich Obydwa uzwojenia są połączone w  i są
obrotów w układzie /△ gdy występuje całkowicie od siebie niezależne.
dziewięć zacisków (￫ Podrozdział Zalecane są kombinacje prędkości obro-
„Uzwojenia silników”, strona 8-50). towych:
Układ / nadaje się najlepiej do do-
pasowania silnika do maszyn o kwadrato-
Silniki z układem 1500/3000 – 750/1500 500/1000
Dahlandera
Silniki z oddzielnymi – 1000/1500 – –
uzwojeniami
Liczba biegunów 4/2 6/4 8/4 12/6
Wskaźnik nisko/wysoko 1/2 1/2 1/2 1/2
Wskaźniki są stawiane przed literami we- Przykład:

dług narastających prędkości obrotowych. 1U, 1V, 1W, 2U, 2V, 2W. Porównywalny
z EN 60034-8
8-47
Obwody silników
Układ A Układ B Układ C
Załączanie niskich i wyso- Załączanie każdych obrotów Załączanie każdych obrotów
kich obrotów tylko od zera. od zera. Możliwe łączenie od zera. Łączenie w jedną
Żadnego powrotnego za- z obrotów niższych na wyż- i drugą stronę między niż-
łączania na niskie obroty, sze. Łączenie powrotne tylko szymi i wyższymi obrotami
tylko na zero. na zero. (duże momenty hamowania).
Łączenie powrotne również
na zero.
wysokie obroty
niskie obroty
WYŁ (zero)
załączenie i przełączanie
wyłączenie
Trzy prędkości obrotowe musi to uwzględniać (￫ Rysunek,

88 Trzy prędkości obrotowe 1:2 – układ Dah- strona 8-78).
landera, uzupełniony przez obroty dzięki Zalecane kombinacje obrotów są następu-
oddzielnemu uzwojeniu. Mogą one leżeć jące:
poniżej, między lub ponad dwiema pręd-
kościami obrotowymi Dahlandera. Układ
Prędkości 1000/1500/3000 750/1000/1500 750/1500/3000 = oddzielne
obrotowe uzwojenie (na
schematach)
Liczba bie- 6/4/2 8/6/4 8/4/2
gunów
Układ X  Z
8-48
Obwody silników
Układ A Układ B Układ C
Załączanie niskich i wysokich Załączanie każdych obro- Załączanie każdych obro-
obrotów tylko od zera. Żadne- tów od zera i od niskiej tów od zera i od niskiej
go powrotnego załączania na prędkości obrotowej. Łą- prędkości obrotowej. Łą-
niskie obroty, tylko na zero. czenie powrotne tylko na czenie w jedną i drugą stro-
zero. nę między niższymi
i wyższymi obrotami (duże
momenty hamowania) lub
na zero.
3. prędkość
2. prędkość
1. prędkość
WYŁ (zero)
88
Cztery prędkości obrotowe
Prędkości obrotowe 1:2 – układ Dahlan-
dera; mogą występować kolejno lub na-
przemiennie, jak to pokazują następujące
przykłady:
1. uzwojenie 500/1000 2. uzwojenie 1500/3000 = 500/1000/1500/3000
lub
1. uzwojenie 500/1000 2. uzwojenie 750/1500 = 500/750/1000/1500
Przy silnikach z trzema lub czterema pręd- Z tym przyłączem jest związany szereg
kościami obrotowymi, przy pewnych sto- łączników krzywkowych (￫ Podrozdział
sunkach liczby biegunów, należy na dodat- „Przełączniki liczby biegunów”,
kowych zaciskach na silniku utworzyć strona 4-7).
nieprzyłączone uzwojenie w celu uniknię-
cia indukowania się prądów.
8-49
Uzwojenia silników
Układ Dahlandera
2 prędkości obrotowe
Układ silnika Układ Dahlandera
2 prędk. obrotowe z rozruchem Δ na
2 oddziel. uzwojenia niskich obrotach
niskie obroty Δ niskie obroty  niskie obroty niskie obroty 
1U 1U 1U 1U
2W1
2W
2W 2V 2W2 2U2
2U1
1W 2V2 2V11V
2U 2V
1W 1V
1W 1V
1W 2U 1V
wysokie obroty wysokie obroty wysokie obroty niskie obroty Δ

2U 2U 2U 2W2 1U
2U1 2W1
88 1W 1V
1W 1V
1W 2U2
2W 1U 2V
2W
2W 2V2 2V1 1V
1U 2V 2V
￫ Rysunek, ￫ Rysunek, ￫ Rysunek,

strona 8-55 strona 8-55 strona 8-59
wysokie obroty
2U1
1W 2W2
2U2 1V
1U 2V2
2W1 2V1
￫ Rysunek,
strona 8-68
8-50
Uzwojenia silników
Układ Dahlandera
3 prędkości obrotowe
Układ silnika X Układ silnika Y Układ silnika Z
2 uzwojenia, średnie 2 uzwojenia, niskie 2 uzwojenia, niskie
i wysokie obroty, i wysokie obroty, i średnie obroty,
uzwojenie Dahlandera uzwojenie Dahlandera uzwojenie Dahlandera
2 2 2
2U 1U 1U
3W 3W 2W
3U 3V 3U 3V 2U 2V
2W 2V 1W 1V 1W 1V
lub 2 lub 2 lub 2

2U 1U 1U
3W 3V 3W 3V 2W 2V 88
2W 3U 2V 1W 3U 1V 1W 2U 1V
niskie obroty średnie obroty wysokie obroty

oddzielne uzwojenie oddzielne uzwojenie oddzielne uzwojenie
1 1 1
1U 2U 3U
1W 1V 2W 2V 3W 3V
￫ Rysunek, strona 8-77 ￫ Rysunek, strona 8-79 ￫ Rysunek, strona 8-81
8-51
Notatki
88
8-52
Styczniki do przełączania liczby biegunów
Z uwagi na specyfikę napędu, niektóre sek- krzywkowe dzięki wyznaczonej kolejności
wencje łączeń przy przełączalnej liczbie łączeń. Stycznikowe przełączniki liczby
biegunów, mogą być wymagane lub niepo- biegunów pozwalają na osiągnięcie takich
żądane. Jeżeli np. chcemy obniżyć ilość łączeń przez blokowanie we współdziała-
ciepła wydzielanego przy rozruchu lub niu z odpowiednimi aparatami do stero-
przyspieszyć duże masy wirujące, to radzi wania.
się przechodzić na wyższe obroty tylko po-
Zabezpieczenie przekaźnika
przez niższe obroty.
przeciążeniowego
W celu uniknięcia nadsynchronicznego Jeżeli wspólny bezpiecznik w przewodzie
hamowania może być zastosowana bloka- zasilającym jest większy od podanego na
da łączenia powrotnego z wyższych obro- tabliczce znamionowej przekaźnika, to każ-
tów na niższe obroty. W innych przypad- dy przekaźnik przeciążeniowy musi otrzy-
kach powinno być możliwe bezpośrednie mać swoje możliwe największe dobezpie-
załączanie i wyłączanie każdych obrotów. czenie.
Możliwości takie zapewniają łączniki
L1 L2 L3
88
-F11 -F1
1 3 5 1 3 5
-Q17 -Q21
2 4 6 2 4 6
97 95 97 95
-F21 -F2
2 4 6 98 96 2 4 6 98 96
8-53
Układ bez bezpieczników
Silniki z przełączalną liczbą biegunów moż- zalety układu bez bezpieczników. Jako do-
na zabezpieczyć przed zwarciem bezpieczenie do ochrony przed zespawa-
i przeciążeniem za pomocą wyłączników niem łącznika służy w normalnym przy-
silnikowych PKZ/PKE lub wyłączników mo- padku bezpiecznik na przewodach
cy NZM. Te wyłączniki oferują wszystkie doprowadzających.
L1 L2 L3
1 3 5 13 1 3 5 13
14 14
-Q1 -Q2
I> I> I> I> I> I>
2 4 6 2 4 6
88 1 3 5 1 3 5
-Q17 -Q21
2 4 6 2 4 6
8-54
Przełączanie liczby biegunów silników trójfazowych
Układ Dahlandera, 1 kierunek obrotów, 2 prędkości obrotowe
Bez bezpieczników, bez przekaźników
przeciążeniowych, z wyłącznikami silniko-
wymi lub wyłącznikami mocy.
L1 L2 L3
1 3 5 13 1 3 5 13
14 14
-Q1 -Q2
I> I> I> I> I> I>
2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q21
2 4 6
-Q17
2 4 6
-Q23
2 4 6
88
PE
2U 1U
2V
M 1V
3
2W 1W
-M1
￫ Podrozdział „Uzwojenia silników”,

strona 8-50
Obroty synchroniczne.
Uzwojenie z przełączalną liczbą biegunów.
8-55
Zaciski silnika 1U, 1V, 1W 2U, 2V, 2W

Zaciski silnika 12 6
Obr./min. 500 1000
Zaciski silnika 8 4
Obr./min. 750 1500
Zaciski silnika 4 2
Obr./min. 1500 3000
Styczniki Q17 Q21, Q23

Q2, Q17: I1 (niskie obroty)
Q1, Q21: I2 (wysokie obroty)
Q23: 0,5 x I2
88
8-56
Układ A (￫ Rysunek, strona 8-49)
1 przycisk potrójny
L1 Q17 F21 Q21 Q21
(Q11/1) 13 96 14 13
I 0 II
-F0 -S11
21
21
21
22
22
22
13
14
13
13
14
14
13
-Q1 A B C
14
13
-Q2 Przycisk potrójny
14
I: niskie obroty (Q17)
21 0: zatrzymanie
0 22 II: wysokie obroty (Q21 + Q23)
-S11 21 22 Q17: stycznik sieciowy, niskie obroty
II I Q23: stycznik gwiazdy
22 21
14 13
Q21: stycznik sieciowy, wysokie ob-
I II roty
13 14
88
14 14
-Q17 -Q21
13 13
21 21
-Q21 -Q17
22 22
22
14
-Q23 -Q23
21 13
A1 A1 A1
-Q17 -Q23 -Q21
A2 A2 A2
Przyłączenie dalszych aparatów sterują- poprzez zestyk zwierny 13-14 stycznika

cych ￫ Rysunek, strona 8-63, Q21.
￫ Rysunek, strona 8-64, ￫ Rysunek, Do przełączenia z jednych obrotów na dru-
strona 8-65. gie, zależnie od układu, trzeba najpierw
Działanie przycisnąć przycisk 0 (układ A) lub bezpo-
Przycisk I włącza stycznik sieciowy Q17 średnio przycisk dla innych obrotów (układ
(niskie obroty). Stycznik ten podtrzymuje C). Oprócz przycisku 0 wyłączenie może
się poprzez zestyk zwierny 13-14. Przycisk nastąpić przy przeciążeniu przez zestyk
II włącza stycznik gwiazdy Q23 i poprzez je- 13-14 wyłącznika silnikowego lub wyłącz-
go zestyk zwierny 13-14 stycznik sieciowy nika mocy.
Q21. Styczniki Q21 i Q23 podtrzymują się
8-57
Układ C (￫ Rysunek, strona 8-49)
Przycisk potrójny
(Q11/1) I: niskie obroty (Q17)
0: zatrzymanie
-F0 II: wysokie obroty (Q21 + Q23)
Q17 Q17 F21 Q21 Q21
13
-Q1 14 13 96 13 14
14
I 0 II
13
-S11
21
21
21
22
-Q2
22
22
14
13
14
13
13
14
14
21 A B C
0
22
-S11 21 22
II I
22 21
14 13
I II
13 14
88
14 14
-Q17 -Q21
13 13
22 21
-Q21 -Q17
21 22
21
14
-Q23 -Q23
22 13
A1 A1 A1
-Q17 -Q23 -Q21
A2 A2 A2
N
Q17: stycznik sieciowy, niskie obroty
Q23: stycznik gwiazdy
Q21: stycznik sieciowy, wysokie obroty
Przyłączanie dalszych aparatów steru-

jących ￫ Rysunek, strona 8-66
8-58
2 oddzielne uzwojenia, 1 kierunek obrotów, 2 prędkości obrotowe
Układ do przełączania liczby biegunów, bez
bezpieczników, bez przekaźnika przeciąże-
niowego
L1 L2 L3
1 3 5 13 1 3 5 13
14 14
-Q1 -Q2
I> I> I> I> I> I>
2 4 6 2 4 6
1 3 5 1 3 5
-Q17 -Q21
88
2 4 6 2 4 6
PE
1U 2U
1V M 2V
1W
3 2W
-M1

Q1, Q17 = I1 (niskie obroty)
Q2, Q21 = I2 (wysokie obroty)
Uzwojenia silników ￫ Podrozdział

„Uzwojenia silników”, strona 8-50
8-59
Układ do przełączania liczby biegunów,
z bezpiecznikami i przekaźnikiem przecią-
żeniowym.
L1 L2 L3
F1
F1
1 3 5 1 3 5
Q17 Q21
2 4 6 97 95 2 4 6 97 95
F21 F2
2 4 6 98 96 2 4 6 98 96
88
1U 2U
1V M 2V
1W 3 2W
M1
Wielkość bezpieczników według danych

na tabliczce znamionowej przekaźnika za-
bezpieczającego F2 i F21. Jeżeli przekaźniki
F2 i F21 nie mogą być chronione przez te
same bezpieczniki, to należy zastosować
układ ￫ Rysunek, strona 8-53.
„Uzwojenia silników”, strona 8-50.
8-60
Układ A (￫ Rysunek, strona 8-49) Układ C (￫ Rysunek, strona 8-49)
1 przycisk potrójny 1 przycisk potrójny
L1 L1
(Q17/1)
FO
-F0
95
13
FL1
Q1 F2 96
13 95
14
13 95 -Q1 -F2 96
14
Q2 F21 13 95
14 96
21
-Q2 -F21
14 96
0 21
22
S11 21 22 0
22
II I -S11 21 22
22 21
14 13 II I
22 21
I II
13 14 14 13
I II
13 14
14 14
Q17 Q21 14 14
13 13
-Q17 -Q21
22 22 13 13
Q21 Q17 22 22
21 21 -Q21
21
-Q17
21
88
A1 A1
Q17 Q21 A1 A1
A2 A2 -Q17 -Q21
N A2 A2
N
Q17: stycznik sieciowy, niskie obroty

Q21: stycznik sieciowy, wysokie obroty
Q17 F21 Q21 Q21 Q17 Q17 F21 Q21 Q21
13 96 14 13 14 13 96 13 14
I 0 II I 0 II
-S11
21
21
21
-S11
22
22
22
21
21
21
22
22
22
13
14
13
13
14
14
13
13
14
14
13
14
A B C
A B C
stycznik sieciowy, wysokie obroty Przyłączanie dalszych aparatów steru-

I: niskie obroty (Q17) jących ￫ Rysunek, strona 8-67.
0: zatrzymanie
II: wysokie obroty (Q21 + Q23)
8-61
Sposób działania Do przełączenia między obrotami, zależnie
Naciśnięcie przycisku I powoduje wzbu- od układu, należy albo najpierw nacisnąć
dzenie cewki stycznika Q17. Stycznik Q17 na przycisk 0, albo bezpośrednio na przy-
włącza niskie obroty silnika i po puszczeniu cisk dla innych obrotów. Oprócz wyłącze-
przycisku I podtrzymuje się poprzez swój nia przyciskiem 0 przy przeciążeniu nastę-
styk pomocniczy 13-14 i przycisk 0. puje wyłączenie zestykiem rozwiernym
95-96 przekaźnika przeciążeniowego F2
i F21.
88
8-62
Aparaty sterujące do przełączania liczby biegunów
1 przycisk potrójny z lampkami sygnaliza-
cyjnymi
L1
-F0
95
-F2/F21
96
21
0
22
21 22
II I
22 21
13
14 II
I 14
13 14 14
-Q17 -Q21
13 13
22 22 88
A -Q21 -Q17 B
21 21
A1 A1
B -Q17 D -Q21
A2 A2
N
Q17 Q21 F21 Q17 Q21 Q21 Aparatura sterująca

13 A2 96 21 14 13 I : niskie obroty (Q17)
I 21 0 II
0: zatrzymanie
-S11 II : wysokie obroty (Q21)
21
22
21
21
22
22
13
13
13
14
14
14
A B C D E
8-63
Dwa przyciski potrójne
L1
-F0
95
-F2/F21
96
21
0a
22
21
0b
22
21 22
IIb Ib
14 13 21
22 Ia IIa 13
13 13 14 IIb
Ib 14
14
22 21
IIa Ia
21 22
14 14
-Q17 -Q21
88 13
22
13
22
A B
-Q21 -Q17
21 21
Q21 F21 Q17 Q21 Aparatura sterująca

13 96 13 14 I: niskie obroty (Q17)
Ia 0a IIa Ib 0b IIb
0: zatrzymanie
-S11 -S11
21
21
21
21
21
21
II: wysokie obroty (Q21)

22
22
22
22
22
22
Usunąć istniejące połączenia

13
14
13
14
13
14
13
14
13
14
13
14
A B C A B C i oprzewodować na nowo.
8-64
Układ A (￫ Rysunek, strona 8-49) Przełącznik T0-1-8210
Przekaźnik przeciążeniowy ustawiać zaw-
sze na blokadę ponownego załączania.
L1 Q21 F2 Q17
13 96 13
-F0 1 0 2
1
2
95
3
S12
-F2/F21 4
96
1 2 2 4
-S12 -S12
1 3
14 14
-Q17 -Q21
13 13
22 22
A -Q21 -Q17 B
21 21
Układ B (￫ Rysunek, strona 8-49)

Przycisk potrójny
L1
-F0 88
95
-F2/F21
96
21
0 22
21
13
II II
22 14
14 14 14
I -Q17 -Q21
13 13 13
22 22
A -Q21 -Q17 B
21 21
A1 A1
-Q17 -Q21
A2 A2
N
8-65
Układ B (￫ Rysunek, strona 8-49)
L1
-F0
95
-F2(1) 96
21
0a 22
21
0b 22
21
IIb 22
21
IIa
22
14 14 14 14 13 13
Ib Ia -Q17 IIa IIb
13 13 13 -Q21 13 14 14
22 22
A -Q21 -Q17 B
21 21
Aparat sterujący do układu B

Q17 Q17 F21 Q21 Q21
88 14 13
Ia
96
0a IIa
13 14
Ib 0b IIb
21 22 21 22 21 22 21 22 21 22 21 22
13 14 13 14 13 14 S11 13 14 13 14 13 14 S11
A B C A B C
8-66
Układ C (￫ Rysunek, strona 8-49)
L1
-F0
95
-F2(1)
96
21
0a 22
21
0b
22
21 22
IIb 22
Ib 21
21 22
IIa Ia
22 21
14 14 14 14 13 13
Ib Ia -Q17 -Q21 IIa IIb
13 13 13 13 14 14
22 22
A -Q21 -Q17 B
21 21
Aparat sterujący do układu C
Q17 Q21 F21

14 13 14 96
Q21
13
88
Ia 0a IIa Ib 0b IIb
-S11 -S11
21
21
21
21
21
21
22
22
22
22
22
22
13
13
14
14
13
13
14
13
13
14
14
14
A B C A B C
8-67
Układ Dahlandera, 1 kierunek obrotów, 2 prędkości obrotowe
Styczniki do przełączania liczby biegunów Bez bezpieczników
Rozruch gwiazda-trójkąt na niskich obro- Bez przekaźnika przeciążeniowego.
tach.
L1 L2 L3
1 3 5 13 1 3 5 13
14 14
-Q1 -Q2
I> I> I> I> I> I>
2 4 6 2 4 6
1 3 5 1 3 5
-Q17 -Q21
2 4 6 2 4 6
1 3 5 1 3 5
-Q23 -Q19
88 2 4 6 2 4 6
1U 1V 1W PE
2U2 2U1
2V2 3 2V1
2W2 Y 2W1
-M1

Q1, Q17 = I1
(niskie obroty)
Q2, Q21 = I2
(wysokie obroty)
Q19, Q23 = 0,5 x I2
8-68
Z bezpiecznikami i przekaźnikami przecią-
żeniowym.
L1 L2 L3
-F1
1 3 5 1 3 5
-Q17 -Q21
2 4 6 2 4 6
97 95 97 95
-F2 -F21
2 4 6 96 2 4 6 98 96
98
1 3 5 1 3 5
-Q23 -Q19
2 4 6 2 4 6
1U 1V 1W PE
88
2U2 2U1
2V2 3 2V1
2W2 Y 2W1
-M1
Dobór aparatury łączeniowej Przy stycznikach do przełączania liczby
F2, Q17 = I1 biegunów bez zabezpieczenia silnika odpa-
(niskie obroty) dają przekaźniki przeciążeniowe F2 i F21.
F21, Q21 = I2 Jeżeli F2 i F21 nie mogą być chronione
przez wspólne bezpieczniki, to stosuje się
(wysokie obroty)
układ ￫ Rysunek, strona 8-53.
Q19, Q23 = 0,5 x I2
F1 = I2
„Uzwojenia silników”, strona 8-50.
8-69
L1 Układ
(Q17/1) Niskie obroty włą-
-F0 czane tylko z położe-
nia zerowego, wyso-
95
13 kie obroty włączane
-Q1
14 96
95 tylko poprzez niskie
13
-Q2 -F21
14
obroty bez naciska-
96
-S11 21 nia przycisku 0.
0 22
I
13 Przycisk potrójny
14 I: niskie obroty
13 15 13
(Q17, Q19)
43 13
-Q17 -Q17 -Q23 -K3 -Q19 0: zatrzymanie
14 44 14 16 14
II: wysokie obroty
21 32 21 13 (Q21, Q19, Q23)
II -Q19 II
22 31
-Q23 22 14
43
-Q21
22 22 14 44
-Q21 -Q19 -Q21 22
21 21 13 -Q17
88 -Q17
A1
-K3
A1
-Q23
A1
-Q19
A1
-Q21
21
A1
A2 A2 A2 A2 A2
N
Q17: stycznik sieciowy, nis- Q19: stycznik trójkąta
Q17 Q17 F21 Q17 Q21 Q19
kie obroty Q21: stycz. sieciowy, 43 13 96 14 22 44 14
K3: przekaźnik czasowy wysokie obroty I 0 II
Q23: stycznik gwiazdy -S11
21
21
21
22
22
22
Działanie
13
14
13
14
13
14
Naciśnięcie przycisku I wzbudza cewkę A B C

stycznika gwiazdy Q23. Zestyk zwierny te-
go stycznika 13-14 wzbudza cewkę stycz-
nika Q17. Silnik połączony w gwiazdę pra- Silnik pracuje w układzie trójkąta na ni-
cuje na niskich obrotach. Styczniki skich obrotach. Jeżeli teraz naciśnie się
podtrzymują się poprzez styk pomocniczy przycisk II, to przestaje być wzbudzona
Q17/13-14. Jednocześnie pracuje przekaź- cewka stycznika Q17, a wzbudza się cewka
nik K3. Po nastawionym czasie K3/15-16 stycznika Q21 poprzez Q17/22-21. Samo-
otwiera obwód prądowy Q23. Stycznik Q23 podtrzymanie poprzez Q21/43-44. Poprzez
puszcza, zostaje wzbudzona cewka stycz- zestyk zwierny Q21/14-13 następuje znów
nika trójkąta Q19 i podtrzymuje się poprzez wzbudzenie cewki stycznika gwiazdy Q23.
Q19/13-14. Przekaźnik czasowy jest odłą- Silnik pracuje dalej na wysokich obrotach.
czony przez styk rozwierny Q19/32-31. Wyłączenie przyciskiem 0 (= zatrzymanie).
8-70
Układ Dahlandera, 2 kierunki obrotów, 2 prędkości obrotowe
(wybór wstępny kierunku obrotów)
Układy do przełączania liczby biegunów
Przy stycznikach do prze- L1 L2 L3
łączania liczby biegunów
bez zabezpieczenia silni-
ka odpadają przekaźniki -F1
przeciążeniowe F2 i F21.
1 3 5 1 3 5
-Q11 -Q12
2 4 6 2 4 6
1 3 5 1 3 5
-Q17 -Q21
Dobór aparatury łącze- 2 4 6 2 4 6
97 95 97 95
niowej -F2 -F21
Q11, Q12 = I2 (niskie i wy- 2 4 6 98 96 2 4 6 98 96 88
sokie obroty)
1 3 5
F2, Q17 = I1 (niskie obroty) -Q23
2 4 6
F1, Q21 = I2
Q23 = 0,5 x I2 (wysokie ob-
roty)
PE
1U 2U
M
1V 2V
1W 3 2W
-M1
8-71
L1 Przycisk 5-krotny
(Q11/1)
Układ
-F0 obrotów DO PRZO-
95 DU-DO TYŁU po-
-F2 96 przez zatrzymanie,
95
-F21 wtedy do wyboru
96
21
WOLNO-SZYBKO
0 bez możliwości łą-
22
-S11 21
22 czenia powrotnego
II I 21 na niskie
22
14 14 44 44 13 obroty.
I 13 -Q11 -Q11 -Q12 43 -Q12 13
13 43 14 II
14
21 22
IV
22 III
21
14 14 13 14
III -Q17 IV -Q21
13 13 14 13
21
21
-Q21 -Q17
22
22 22
88 -Q12 21
22
-Q23 21
22
-Q23
14
13
-Q11
21
A1 A1 A1 A1 A1
-Q11 -Q17 -Q23 -Q21 -Q12
A2 A2 A2 A2 A2
N
F21 Q11 Q12 Q12 Q17 Q11 Q17 Q17
Aparat sterujący
96 13 13 14 13 43 14 21 0: zatrzymanie
0 I II III IV I: do przodu(Q11)
-S11 II: do tyłu(Q12)
21
21
21
21
21
22
22
22
22
22
III: wolno (Q17)

14
13
13
13
13
13
14
14
14
14
IV: szybko (Q21 + Q23)

A B C D E
Działanie Przycisk III wzbudza Q17, który podtrzymu-

Przez naciśnięcie przycisku I wzbudza się je się poprzez swój styk 14-13. Przycisk IV
stycznik Q11. Stycznik Q11 wybiera kieru- uruchamia styczniki Q23 i Q21 dla wysokich
nek obrotów do przodu i po puszczeniu obrotów.
przycisku I podtrzymuje się poprzez swój Łącznik pomocniczy Q21/21-22 czyni nie-
styk pomocniczy 14-13 i przycisk 0. Poprzez czynnym przycisk III dla niskich obrotów.
Q11/44-43 są czynne przyciski III i IV dla Dla zmiany prędkości obrotowej lub kie-
prędkości obrotowych. runku obrotów musi zostać ponownie na-
ciśnięty przycisk 0.
8-72
Układ Dahlandera, 2 kierunki obrotów, 2 prędkości obrotowe
(jednoczesne łączenie kierunku i prędkości obrotowej)
Stycznik do przełączania liczby biegunów Bez bezpieczników i przekaźnika przecią-
żeniowego
L1 L2 L3
1 3 5 13 1 3 5 13
14 14
-Q1 -Q2
I> I> I> I> I> I>
2 4 6 2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q17 -Q18 -Q21 -Q22
2 4 6 2 4 6 2 4 6 2 4 6
88
PE
1U 2U
1V M 2V
1W 3 2W
1 3 5 -M1
-Q23
2 4 6

Q1, Q17, Q18 = I1 (niskie obroty)
Q2, Q21, Q22 = I2
Q23 = 0,5 x I2 (wysokie obroty)
8-73
Stycznik do przełączania liczby biegunów
Z bezpiecznikami i przekaźnikami przecią-
żeniowymi
L1 L2 L3
-F1
1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q17 -Q18 -Q21 -Q22
2 4 6 2 4 6 2 4 6 2 4 6
97 95 97 95
-F2 -F21
2 4 6 2 4 6
98 96 98 96
88 PE
1U 2U
1V M 2V
1W 3 2W
1 3 5
-Q23
2 4 6 -M1
Dobór aparatury łączeniowej Przy stycznikach do przełączania liczby

F2, Q17, Q18 = I1 biegunów bez zabezpieczenia silnika nie
(niskie obroty) występują przekaźniki przeciążeniowe F2
i F21.
F21, Q21, Q22 = I2
Q23 = 0,5 x I2
(wysokie obroty)
8-74
Układ
Jednoczesne włączenie kierunku obrotów prędkości obrotowej jednym przyciskiem,
i przełączanie zawsze poprzez zatrzymanie („STOP”).
L1
(Q17/1)
-F0
95
13
-Q1 -F2
14 96
13 95
-Q2 14
-F21
96
21
0
22
22 14 14 14 14 32
-Q23 -Q17 -Q18 -Q21 -Q22 -Q17

21 13 13 13 13 31
31 31
-Q22 32
-Q18 32
88
22
21 21
-Q21 21 -Q22 -K1
22 22
21 22
21 22
II I IV 22
III
21
22 21
-S11 14 13 14 13
I II III 13
IV 43
13 14 14
-K1 44
22 21 14 32 44
14
-Q18 -Q17 -Q23 -Q21 -Q23
21 22 13 -K1 31 43
13
A1 A1 A1 A1 A1 A1
-Q17 -Q18 -Q21 -Q23 -K1 -Q22
A2 A2 A2 A2 A2 A2
N
Q17: do przodu wolno
Q18: do tyłu wolno
Q21: do przodu szybko
Q23: stycznik gwiazdy
K1: stycznik pomocniczy
Q22: do tyłu szybko
8-75
F21 Q23 Q18 Q21 Q17 Q23 Q18 Q22 Przycisk 5-krotny
96 22 22 21 21 14 32 32 Aparat sterujący
0 I II III IV 0: zatrzymanie
-S11 I: do przodu wolno (Q17)
21
21
21
21
21
22
22
22
22
22
13
II: do tyłu wolno (Q18)
13
13
13
13
14
14
14
14
14
A B C D E III: do przodu szybko (Q21 + Q23)

IV: do tyłu szybko (Q22 + Q23)
Działanie
Potrzebna liczba i kierunek obrotów dają
się włączyć przez naciśnięcie jednego
z czterech przycisków. Styczniki Q17, Q18,
Q21 i Q23 posiadają samopodtrzymanie po-
przez ich styki 14-13 i mogą zostać wyłą-
czone tylko po naciśnięciu przycisku 0. Sa-
mopodtrzymanie styczników Q21 i Q22 jest
tylko wtedy możliwe, gdy Q23 przyciągnął
i zestyk Q23/13-14 lub 44-43 jest zamknięty.
88
8-76
Układ Dahlandera, średnie i wysokie obroty,
1 kierunek obrotów, 3 prędkości obrotowe, 2 uzwojenia
Stycznik do przełączania liczby biegunów Stycznik do przełączania liczby biegunów
z przekaźnikiem przeciążeniowym
￫ Rysunek, strona 8-79.
L1 L2 L3
1 3 5 13 1 3 5 13 1 3 5 13
14 14 14
-Q1 -Q2 -Q3

I> I> I> I> I> I> I> I> I>
2 4 6 2 4 6 2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q17 -Q11 -Q21
2 4 6 2 4 6 2 4 6
88
1U 1V 1W PE
2U 3U
2V M 3V
2W
3 3W
1 3 5 -M1
-Q23
2 4 6
Obroty synchroniczne Liczba bieg. 6 4 2

Uzwojenie 1 2 2 obr/min 1000 1500 3000
Zaciski silni- 1U, 1V, 2U, 2V, 3U, 3V, Styczniki Q11 Q17 Q21,
ka 1W 2W 3W Q23
Liczba bieg. 12 8 4
Obr./min. 500 750 1500
Q2, Q11 : I1 (niskie obroty)
Liczba bieg. 8 4 2
Q1, Q17 : I2 (średnie obroty)
Obr./min. 750 1500 3000 Q3, Q21 : I3 (wysokie obroty)
Q23 : 0,5 x I3
8-77
Układ uzwojenia silnika: X Układ A
Układ A Włączenie każdych obrotów tylko od
L1 zera, żadnego łączenia powrotnego na
(Q17/1) niskie obroty, tylko na zero.
-F0 F22 Q11 Q17 Q21 Q21
96 14 14 14 13
-Q1 13 0 I II III
-Q2
-Q3 14
21
21
21
21
22
22
22
22
21
0 22
13
14
14
13
13
13
14
14
22
14 A B C D
III 21 III
-S11 22 13
14
II II
21 13
14 13 13 13 Układ B
I -Q11 -Q17 -Q21
13 14 14 14 Włączenie każdych obrotów od zera
32
22
-Q11
22
-Q11 lub od niższych obrotów. Łączenie po-
-Q17 21 21 31
31 21 31 wrotne tylko na zero.
-Q21 32 -Q21 22
-Q17
32
32 22 14
F22 Q11 Q11 Q17 Q17 Q23 Q21
-Q23 -Q23 -Q23 96 14 13 14 13 14 13
31 21 13 0 I II III
A1 A1 A1 A1
-Q11 -Q17 -Q23 -Q21
88 A2 A2 A2 A2 -S11
21
21
21
21
22
22
22
22
13
14
14
13
13
13
14
14
A B C D
Q11: niskie obroty uzwojenie 1 Przycisk poczwórny

Q17: średnie obroty uzwojenie 2 0: zatrzymanie
Q23: wysokie obroty uzwojenie 2 I: niskie obroty (Q11)
Q21: wysokie obroty uzwojenie 2 II: średnie obroty (Q17)
III: wysokie obroty (Q21 + Q23)
Działanie zawsze przyciskiem 0. Oprócz tego przy

Przycisk I uruchamia stycznik sieciowy Q11 przeciążeniu wyłączenie może nastąpić
(niskie obroty), przycisk II stycznik siecio- poprzez zestyk zwierny 13-14 wyłącznika
wy Q17 (średnie obroty), przycisk III stycz- silnikowego lub wyłącznika mocy.
nik gwiazdy Q23 i poprzez jego zestyk
zwierny Q23/14-13 stycznik sieciowy Q21
(wysokie obroty). Wszystkie styczniki mają
samopodtrzymanie przez ich styki pomoc-
nicze 13-14. Kolejność obrotów od niskich
do wysokich jest dowolna. Skokowe prze-
łączenie zwrotne z wysokich na średnie lub
niskie obroty nie jest możliwe. Wyłączenie
8-78
Układ Dahlandera, niskie i wysokie obroty,
kierunek obrotów, 3 prędkości obrotowe, 2 uzwojenia
Stycznik do przełączania liczby biegunów Styczniki do przełączania liczby biegunów
bez przekaźnika przeciążeniowego
L1 L2 L3
F1
1 3 5 1 3 5 1 3 5
Q17 Q11 Q21
2 4 6 2 4 6 2 4 6
1 3 5 97 95 1 3 5 97 95 1 3 5 97 95
F2 F3 F4
2 4 6 98 96 2 4 6 98 96 2 4 6 98 96 88
3U 3V 3W
1U 2U
1V M 2V
1W
3 2W
1 3 5 M1
Q23
2 4 6
Obroty synchroniczne Obr./min. 750 1000 1500

Uzwojenie 2 1 2 Styczniki Q17 Q11 Q21,
Q23
Zaciski 1U, 1V, 2U, 2V, 3U, 3V,
silnika 1W 2W 3W
Liczba 12 8 6
bieg. F2, Q17: I1 (niskie obroty)
Obr./min. 500 750 1000 F3, Q11: I2 (średnie obroty)
F4, Q21: I3 (wysokie obroty)
Liczba 8 6 4
bieg. Q23: 0,5 x I3
8-79
Układ uzwojenia silnika: Y Układ A
Układ A Włączenie każdych obrotów tylko
L1 od zera, żadnego łączenia powrot-
F0
nego na niskie obroty, tylko na zero.
F22 Q17 Q11 Q21 Q21
95 96 14 14 14 13
F2 0 I II III
F3
F4 96 -S11
21
21
21
21
22
22
22
22
S0 21
0
13
13
13
13
14
14
14
14
22
S3 22 14
A B C D
III III
21 13
S2 21 14 Układ B
II II
22 13 Włączenie każdych obrotów od ze-
S1 14 13 13 13 ra lub od niższych obrotów. Łącze-
I Q17 Q11 Q21
13 14 14 14 nie powrotne tylko na zero.
22 22 32 Przycisk poczwórny
Q11 Q17 Q11
21 21
21
31
31
0: zatrzymanie
31
Q21 Q21 Q17 I: niskie obroty (Q17)
32 22 32
32 22 II: średnie obroty (Q11)
88 Q23
31
A1
Q23
21
A1 A1
Q23
14
13
A1
III: wysokie obroty (Q21 + Q22)
Q17 Q11 Q23 Q21
A2 A2 A2 A2 F22 Q17 Q17 Q11 Q11 Q21 Q21
N 96 14 I 13 14 13 14 13
0 II III
Q17: niskie obroty uzwojenie 1 -S11
21
21
21
21
22
22
22
22
Q11: średnie obroty uzwojenie 1

Q23: wysokie obroty uzwojenie 2
13
14
13
13
13
14
14
14
Q21: wysokie obroty uzwojenie 2 A B C D
Działanie zwrotne z wysokich na średnie lub niskie

Przycisk I uruchamia stycznik sieciowy Q17 obroty nie jest możliwe. Wyłączenie zaw-
(niskie obroty), przycisk II stycznik siecio- sze przyciskiem 0. Oprócz tego przy prze-
wy Q11 (średnie obroty), przycisk III stycz- ciążeniu wyłączenie może nastąpić po-
nik gwiazdy Q23 i poprzez jego zestyk przez zestyk rozwierny 95-96 przekaźnika
zwierny Q23/14-13 stycznik sieciowy Q21 przeciążeniowego F2, F21 i F22.
(wysokie obroty). Wszystkie styczniki mają
samopodtrzymanie przez ich styki pomoc-
nicze 13-14.
Kolejność obrotów od niskich do wysokich
jest dowolna. Skokowe przełączenie
8-80
Układ Dahlandera, niskie i średnie obroty,
1 kierunek obrotów, 3 prędkości obrotowe, 2 uzwojenia
Stycznik do przełączania liczby biegunów Styczniki do przełączania liczby biegunów
bez przekaźnika przeciążeniowego
L1 L2 L3
F1
1 3 5 1 3 5 1 3 5
Q17 Q11 Q21
2 4 6 2 4 6 2 4 6
1 3 5 97 95 1 3 5 97 95 1 3 5 97 95
F2 F3 F4
2 4 6 98 96 2 4 6 98 96 2 4 6 98 96 88
3U 3V 3W
1U 2U
1V M 2V
1W
3 2W
1 3 5 M1
Q23
2 4 6
Obroty synchroniczne Liczba bieg. 8 4 2
Uzwojenie 2 2 1 Obr./min. 750 1500 3000
Zaciski 1U, 1V, 2U, 2V, 3U, 3V, Styczniki Q17 Q21, Q11
silnika 1W 2W 3W Q23
Liczba bieg. 12 6 4
Obr./min. 500 1000 1500
F2, Q17: I1 (niskie obroty)
Liczba bieg. 12 6 2
F4, Q21: I2 (średnie obroty)
Obr./min. 500 1000 3000 F3, Q11: I3 (wysokie obroty)
Q23: 0,5 x I3
8-81
Układ uzwojenia silnika: Z Układ A
Układ A Włączenie każdych obrotów tylko od ze-
ra, żadnego łączenia powrotnego na ni-
L1 skie obroty, tylko na zero.
(Q17/1) F22 Q11 Q17 Q21 Q21
96 14 I 14 II 14 III 13
-F0 0
-F2 95 -S11
21
21
21
21
22
22
22
22
-F21
-F22 96
13
14
13
14
13
13
14
14
21
0 A B C D
22
22
14
III III
-S11
21 13 Układ B
22
14
II II Włączenie każdych obrotów od zera lub
21 13
14 13
od niższych obrotów. Łączenie powrotne
13 13
I -Q17 -Q21 -Q11 tylko na zero.
13 14 14 14
22 32 22 F22 Q11 Q11 Q17 Q17 Q23 Q23
-Q11 -Q11 -Q17 96 14 13 14 13 14 13
21 31 21 0 I II III
21 31 31
-Q21 -Q17 -Q21 32 -S11
21
22
21
32
21
21
88
22
22
22
22
22 32
14
-Q23 -Q23 -Q23 31
14
14
13
13
14
13
13
13
14
21
A1 A1 A1 A1
-Q17 -Q23 -Q21 -Q11 A B C D
A2 A2 A2 A2
N
Q17: niskie obroty uzwojenie 1 Przycisk poczwórny

Q23: średnie obroty uzwojenie 2 0: zatrzymanie
Q21: średnie obroty uzwojenie 2 I: niskie obroty (Q17)
Q11: wysokie obroty uzwojenie 1 II: średnie obroty (Q21 + Q23)
III: wysokie obroty (Q11)
Działanie Kolejność obrotów od niskich do wysokich

Przycisk I uruchamia stycznik sieciowy Q17 jest dowolna. Skokowe przełączenie
(niskie obroty), przycisk II stycznik siecio- zwrotne z wysokich na średnie lub niskie
wy Q23 i poprzez jego zestyk zwierny obroty nie jest możliwe. Wyłączenie zaw-
Q23/14-13 stycznik sieciowy Q21 (wysokie sze przyciskiem 0. Oprócz tego przy prze-
obroty), przycisk III stycznik sieciowy Q11. ciążeniu wyłączenie może nastąpić po-
Wszystkie styczniki mają samopodtrzyma- przez zestyk rozwierny 95-96 przekaźnika
nie przez ich styki pomocnicze 13-14. przeciążeniowego F2, F21 i F22.
8-82
Samoczynny rozrusznik trójfazowy po stronie stojana
Samoczynny rozrusznik trójfazowy po stronie stojana ze stycznikiem sieciowym
i rezystorami, wykonanie 2-stopniowe, 3-fazowe
L1 L2 L3
1 2 3 13
-F1
14
-Q1 I> I> I>

2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q11 -Q17 -Q16
2 4 6 2 4 6 2 4 6
X
-R2 U1 -R1 U2
Y V1 V2
Z W1 W2
97 95
2 4 6
-F2
98 96
88
PE
U V W
M
3
-M1
F2 zastosować, jeśli zamiast Q1 użyty
zostanie F1.
Dobór aparatury łączeniowej:
Napięcie rozruchu: 0,6 x Ue
Prąd włączania: 0,6 x włączenie bezpośrednie
Moment rozruchowy: 0,36 x włączenie bezpośrednie
Q1, Q11: Ie
Q16, Q17: 0,6 x Ie
8-83
i rezystorami, wykonanie 2-stopniowe, 3-fazowe
L1
(-Q11)
-F0
95
13 -F2 96
-Q1 14
21
0
22
-S11 13
I
14
22 32
14
-Q11 -Q11 31 -Q11
21 13
14
-Q16 13
14
15 -Q17 13
15
-K1 -K2
88 18 18
A1 A1 A1 A1 A1
-Q16 -K1 -Q17 -K2 -Q11
A2 A2 A2 A2 A2
N
Q16: Stycznik stopni K2: Przekaźnik czasowy

K1: Przekaźnik czasowy Q11: Stycznik sieciowy
Q17: Stycznik stopni
Zadajnik stykowy ciągły L1

Przekaźnik przeciążeniowy usta- (Q11/1)
wić zawsze na ręczną blokadę -F0
ponownego załączenia.
13
-Q1 14
-S12
22 32
-Q11 -Q11
21 31
8-84
Zadajnik stykowy F2 Q11 Q11 Zadajnik stykowy F2 Q11 Q11
impulsowy 96 32 21 ciągły 96 22 32
Przycisk podwójny 0 I
I = ZAŁ -S11 -S12
21
21
22
22
0 = WYŁ
13
13
14
14
A B
Działanie Stycznik Q11 podtrzymuje się poprzez

Przycisk I uruchamia stycznik stopni Q16 Q11/14-13. Zestyki rozwierne Q11/22-21
i przekaźnik czasowy K1. Samopodtrzyma- i Q11/32-31 pozbawiają napięcia Q16, Q17,
nie Q16/14-13 poprzez Q11, Q11/32-31 K1 i K2. Wyłączenie przyciskiem 0. Przy
i przycisk 0. Silnik jest przyłączony do sieci przeciążeniu wyłączenie powoduje zestyk
z włączonymi rezystorami R1 + R2. Odpo- rozwierny 95-96 na przekaźniku zabezpie-
wiednio do nastawionego czasu rozruchu czającym F2 lub zestyk zwierny 13-14 wy-
zestyk zwierny K1/15-18 podaje napięcie na łącznika silnikowego lub wyłącznika mocy.
stopień rozruchu Q17. Stycznik stopnia Q17 Przy jednostopniowym układzie rozrucho-
mostkuje rezystor rozruchowy R1. Jedno- wym nie występują: stycznik stopni Q17, re-
cześnie zestyk zwierny Q17/14-13 włącza
przekaźnik czasowy K2. Odpowiednio do
zystor R2 i przekaźnik czasowy K1. Prze- 88
kaźnik czasowy K2 zostaje przyłączony
nastawionego czasu rozruchu zestyk bezpośrednio do Q16/13 a rezystor R2 swo-
K2/15-18 podaje napięcie do stycznika sie- imi zaciskami U1, V1 i W1 do Q11/2, 4, 6.
ciowego Q11. W ten sposób mostkowany
jest drugi rezystor rozruchowy R2 i silnik
porusza się z obrotami znamionowymi.
8-85
i transformatorem rozruchowym, 1-stopniowy, 3-fazowy
L1 L2 L3
1 3 5 13
Q1 F1
14
I>I> I>
2 4 6
1 3 5 1 3 5
Q11 K1
2 4 6 2 4 6
1W1
1U1
1V1
2W1
2V1
2U1
88
97 95
V2
W2
U2
2 4 6
a
98 96
1 3 5
Q13
2 4 6
U V W
M
3
M1
F2 zastosować, jeśli zamiast Q1 użyty zo- Dobór aparatury łączeniowej
stanie F1.
Napięcie = 0,7 x Ue Moment = 0,49 x włączenie bez-
rozruchu (zwykle stosowana wartość) rozruchowy pośrednie
Prąd włączania = 0,49 x włączenie bezpo- Q1, Q11 = Ie
średnie
IA/Ie =6 Q16 = 0,6 x Ie
tA = 10 s Q13 = 0,25 x Ie
1/godz. = 30
8-86
L1 Zadajnik stykowy ciągły

Przekaźnik przeciążeniowy ustawić za-
F0
wsze na ręczną blokadę ponownego
załączenia (RĘCZNA)
13 95
Q1 F2 L1
14 96 (Q11/1)
21
0 -F0
22
S11
13 13
95
I K1
14 14
-F2
96
55
67
K1 K1 -S12
68 56
22 22 55
14 67
Q13 Q13 Q11 -K1 -K1
13 21 21 68 96
A1 A1 A1 A1
Q16: stycznik stopni
Q16 K1 Q11 Q13
A2 A2 A2 A2 K1: przekaźnik czasowy
N Q11: stycznik sieciowy
Q13: stycznik gwiazdy 88
Zadajnik stykowy im- F2 K1 K1 Zadajnik sty- F2 K1
pulsowy 96 13 14 kowy ciągły 96 55
0 I
I: ZAŁ
0: WYŁ -S11
21
21
-S12
22
22
13
13
14
14
A B
Działanie Ponowny rozruch jest możliwy tylko wtedy,

Naciśnięcie przycisku I włącza jednocześ- gdy wcześniej został naciśnięty przycisk 0
nie stycznik gwiazdy Q13, przekaźnik cza- lub przy przeciążeniu wyłączył zestyk roz-
sowy K1 i poprzez zestyk zwierny Q13/13-14 wierny 95-96 przy przekaźniku przeciąże-
stycznik stopni Q16. Samopodtrzymanie niowym F2. Przy zadajniku stykowym ciąg-
poprzez K1/13-14. Po przebiegu działania łym przekaźnik F2 musi mieć zawsze
K1, zestyk rozwierny K1/55-56 odłącza włączoną blokadę ponownego włączenia.
stycznik gwiazdy Q13 i poprzez zestyk Gdy F2 wyłączy silnik, to można go ponow-
zwierny Q13/13-14 stycznik Q16. Transfor- nie uruchomić tylko po skasowaniu bloka-
mator rozruchowy jest wyłączony z pracy, dy.
silnik pracuje ze znamionowymi obrotami.
8-87
Samoczynny rozrusznik trójfazowy po stronie wirnika
3-stopniowy, wirnik 3-fazowy
L1 L2 L3
1 3 5 13
-F1
14
-Q1 I> I> I>

2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q11 2 4 6
-Q12 2 4 6
-Q13 2 4 6 -Q14 2 4 6
97 95
-F2
2 4 6 98 96
88 U V W PE
K -R3 -R2 -R1
M L U3 U2 U1
3 M V3 V2 V1
W3 W2 W2
-M1
F2 zastosować, jeśli zamiast Q1 użyty zo-

stanie F1.
8-88
2-stopniowy, wirnik 2-fazowy
L1 L2 L3
1 3 5 13 -F1
14
-Q1 I> I> I>

2 4 6
1 3 5 1 3 5 1 3 5
-Q11 -Q12 2 4 6
-Q14 2 4 6
2 4 6
97 95
-F2
2 4 6 98 96
88
U V W PE
K -R2 -R1
M L U2 U1
3 M XY
V2 V1
-M1
F2 zastosować, jeśli zamiast Q1 użyty zo-
stanie F1.
Prąd włączania = 0,5–2,5 x Ie
Moment rozruchowy = 0,5 do momentu utknięcia
Q1, Q11 = Ie
Styczniki stopni = 0,35 x Irotor
rozruchu
Styczniki stopnia = 0,58 x Irotor
końcowego
8-89
Ze stycznikiem sieciowym, wykonanie 3-stopniowe, wirnik 3-fazowy
L1
F0
95
13
Q1 F2
14 96
21
0
22
S11
13 14 44
Q11
I Q11 43
14 13
32 14 15 14
Q13 Q13 U3 Q12
31 13 18 13
15 14 15
K1 Q14 K2
18 13 18
A1 A1 A1 A1 A1 A1 A1
Q11 K1 Q14 K2 Q12 Q13 U3
A2 A2 A2 A2 A2 A2 A2
88 N
Q11: stycznik sieciowy Q12: stycznik stopnia rozruchu

K1: przekaźnik czasowy Q13: stycznik stopnia końcowego
Q14: stycznik stopnia rozruchu K3: przekaźnik czasowy
K2: przekaźnik czasowy
Przycisk po- F2 Q11 Q11 Przyłączenie dalszych aparatów sterują-

dwójny 96 14 13 cych: ￫ Podrozdział „Aparatura sterująca
0 I
I: ZAŁ do załączania gwiazda-trójkąt”,
0: WYŁ -S11 strona 8-45.
21
21
22
22
13
13
14
14
A B
8-90
Działanie Wyłączenia dokonuje się przyciskiem 0.
Przycisk I uruchamia stycznik sieciowy Przy przeciążeniu wyłączenie następuje
Q11: zestyk zwierny Q11/14-13 przejmuje przez zestyk rozwierny 95-96 przekaźnika
napięcie, Q11/44-43 załącza przekaźnik F2 lub przez zestyk zwierny 13-14 wyłączni-
czasowy K1. Silnik z włączonymi do wirnika ka silnikowego lub wyłącznika mocy.
rezystorami R1 + R2 + R3 zostaje przyłączo- Przy dwu lub jednostopniowym układzie
ny do sieci. Odpowiednio do nastawionego rozruchowym nie występują styczniki stop-
czasu rozruchu zestyk zwierny K1/15-18 ni Q13, jak również Q12 ze swoimi rezysto-
podaje napięcie na Q14. Stycznik stopnia rami R3, R2 i przekaźniki czasowe K3, K2.
Q14 odłącza rezystor rozruchowy R1, a po- Wirnik jest wtedy przyłączony do zacisków
przez Q14/14-13 włącza przekaźnik czaso- rezystorów U, V, W2 lub U, V, W1. Na sche-
wy K2. Odpowiednio do nastawionego cza- macie zmieniają się odpowiednio oznacze-
su rozruchu K2/15-18 podaje napięcie na nia styczników stopni i przekaźników cza-
stycznik stopnia Q12, który odłącza rezy- sowych z Q13, Q12 na Q12, Q11 albo Q13,
stor rozruchowy R2 i poprzez Q12/14-13 Q11.
włącza przekaźnik czasowy K3. Odpowied-
Przy więcej niż trzech stopniach, dodatko-
nio do nastawionego czasu rozruchu po-
we styczniki, przekaźniki czasowe i rezy-
przez K3/15-18 zostaje włączony stycznik
story oznacza się odpowiednio kolejnymi
stopnia końcowego Q13, który podtrzymuje
liczbami.
się sam poprzez Q13/14-13, odłączając po-
przez Q13 styczniki stopni Q14 i Q12, jak
88
również przekaźniki czasowe K1, K2 i K3.
Stycznik stopnia końcowego Q13 zwiera
pierścienie ślizgowe wirnika: silnik pracuje
ze znamionową liczbą obrotów.
8-91
Załączanie kondensatorów
Styczniki mocy DIL dla kondensatorów
Układ pojedynczy bez rezystorów
L1 L2 L3
-F1
1 3 5
-Q11
2 4 6
-R1
88 -R1
-C1
-R1
Rezystory rozładowcze R1
wbudowane w kondensatory.
8-92
L1 L1 Q11 Q11
(Q11/1) 0 14 I 13
-F0
21
21
22
22
21
13
13
14
14
0
22
A B
-S11
13
Przycisk podwójny
I Przyłączenie dalszych aparatów sterują-
14
cych: ￫ Podrozdział „Aparatura sterują-
ca do załączania gwiazda-trójkąt”,
14
strona 8-45.
-Q11
13
A1
-Q11
A2
N

L1
Q11
A1
88
Przy uruchomieniu przez ogranicznik mocy
biernej należy sprawdzić, czy jego moc łą-
czenia jest wystarczająca do pobudzenia -S12
cewki stycznika. W razie konieczności na-
leży włączyć pośredni stycznik pomocni-
czy.
Działanie
Przycisk I uruchamia stycznik Q11. Stycznik
Q11 przyciąga i podtrzymuje się poprzez
własny styk 14-13 i przycisk 0. Kondensator
C1 jest włączony. Rezystory rozładowcze
R1 przy włączonym styczniki Q11 są nie-
czynne. Wyłączenie przez naciśnięcie
przycisku 0. Zestyki rozwierne Q11/21-22
łączą rezystory rozładowcze R1 do konden-
satora C1.
8-93
Zestaw styczników do kondensatorów
Stycznik do kondensatorów ze stycznikiem storami stopnia wstępnego i rezystorami
wstępnym i rezystorami na zasilaniu. Połą- rozładowczymi.
czenie pojedyncze i równoległe bez/z rezy-
L1 L2 L3
-F1
21 13 31 21 31
A1 1 3 5 43 A1 13 1 3 5 43
-Q14 -Q11
A2 22 14 2 4 6 32 44 A2 22 14 2 4 6 32 44
88
-R1 -R1
-R2
-C1
Przy wykonaniu bez rezystorów rozładow-

czych nie występują rezystory R1 i połącze-
nia do łączników pomocniczych 21-22
i 31-32.
8-94
L1 L1
(Q11/1) (Q11/1)
-F0 -F0
T0 (3)-1-15431
21
1 0 2
0 1
22 2
3
-S11 4
13 21
I 14 0
14 22
-Q11 -S12
13 -S12
13
I 14
14 14
-Q14 -Q11
13
13
14
A1 A1
-Q11 -Q14 -Q14
13
A2 A2
A1 A1
N -Q11 -Q14
88
A2 A2
N
Q11: stycznik sieciowy
Q14: stycznik stopnia wstępnego
Uruchamianie przez przycisk podwójny S11 Uruchamianie przez przełącznik S13, zadaj-
nik stykowy ciągły S12 (ogranicznik mocy
biernej) i przycisk podwójny S11.
Działanie Rezystory rozładowcze R1 przy włączo-

Uruchomienie przez przycisk podwójny nych Q11 i Q14 są nieczynne. Wyłączenie
S11: przycisk I uruchamia stycznik stopnia przyciskiem 0. Zestyki rozwierne Q11/21-22
wstępnego Q14. Stycznik Q14 włącza kon- i 31-32 łączą rezystory rozładowcze R1 na
densator C1 z rezystorami stopnia wstęp- kondensator C1.
nego R2. Zestyk zwierny Q14/14-13 urucha-
mia stycznik sieciowy Q11. Kondensator C1
jest włączony ze zmostkowanymi rezysto-
rami R2. Samotrzymanie Q14 poprzez
Q11/14-13, gdy przyciągnął stycznik Q11.
8-95
Sterowanie dwóch pomp
W pełni automatyczne sterowanie dwóch pomp
Kolejność włączenia pomp 1 i 2 wybierana P1 Auto = pompa 1 obciąż. podstawowe
jest przez łącznik sterowniczy S12. pompa 2 obciążenie szczytowe
P2 Auto = pompa 2 obciąż. podstawowe
Układ sterowniczy z dwoma łącznikami pły-
pompa 1 obciążenie szczytowe
wakowymi dla obciążenia podstawowego P1 + P2 = bezpośrednie uruchamianie nie-
i szczytowego (możliwa również praca
zależne od łączników pływako-
z 2 czujnikami ciśnienia). wych (lub ew. czujników ciśn.)
L1 L2 L3
a
a
0 -Q1 I>I> I>
b
c
F7: 0
F8 Q -F11 -F21
0
F7 F7: I
F8 F8: 0
d
F8: I -Q11 -Q12
88 F7 Q I
-F12 -F22
e I
U V W
g -M1 M
f U V W
3
f h -M2 M
3
a lina z pływakiem, przeciwwaga, rolki f pompa wirnikowa lub tłokowa

nawrotne, zabieraki g pompa 1
b zbiornik wysoki h pompa 2
c dopływ i rura ssąca z koszem
d rura ciśnienia j studnia
e odbiór
8-96
F11 -S12
F0
0
P 2 Auto
P 1, P 2
P 1 Auto
L
1
2
3
4
5
6
7
8
Sterowanie dwóch pomp
95 95 2 14 2 14 14 14
9
-F12 -F22 -F7 Q -S11 -F8 Q -S21 -Q12 -Q11 10
96 96 1 13 1 13 13 13
11
A1 A1 12
EO -Q11 -Q12 13
A2 A2
N
T0(3)-4-15833
Łącznik pływaka F7 zamyka wcześniej niż F8 Q11: stycznik sieciowy pompa 1 Q12: stycznik sieciowy pompa 2
Działanie Jeżeli poziom wody spada poniżej zakresu F7-8 W pozycji P1 + P2 pracują obydwie pompy nie-
Sterowanie dwóch pomp jest przewidziane do (odbiór większy od dopływu) to F8 dołącza pom- zależnie od łączników pływakowych. (Uwaga!
pracy dwóch silników M1 i M2. Sterowanie po- pę 2 (obciążenie szczytowe). Gdy poziom wody Możliwe jest przepełnienie zbiornika wysokie-
przez łącznik pływakowy F7 i F8. zaczyna się podnosić, to F8 wyłącza się. Pompa go). Przy wykonaniu sterowania dwóch pomp
Łącznik wyboru rodzaju pracy S12 w pozycji P1 2 biegnie jednak dalej, aż F7 wyłączy obydwie z cykliczną zamianą (T0(3)-4-15915) przełącznik
Auto. Urządzenie pracuje następująco: pompy. S12 ma dalszą pozycję łączeniową: po każdym
Przy obniżającym się / podwyższającym się po- Kolejność pomp 1 i 2 może być określona prze- cyklu łączeniowym następuje automatycznie
ziomie wody w zbiorniku wysokim F7 włącza lub łącznikiem rodzaju pracy S12: pozycje P1 Auto zmiana kolejności łączeń.
wyłącza pompę 1 (obciążenie podstawowe). lub P2 Auto.
8-97
88
W pełni automatyczne sterowanie pompy
Z czujnikiem ciśnienia dla hydroforu i do- Z 3-biegunowym czujnikiem ciśnienia MCS
mowego urządzenia zasilającego bez za- (obwody sterownicze).
bezpieczenia braku wody.
L1 F1: bezpieczniki topikowe (jeżeli potrzeb-
L2 ne)
L3
Q1: wyłącznik silnikowy uruchamiany
-F1 ręcznie (np. PKZ, PKE)
F7: 3-biegunowy czujnik ciśnienia MCSN
M1: silnik pompy
-Q1 I> I> I> a powietrznik lub autoklaw (hydrofor)
b zawór zwrotny
c rura ciśnieniowa
d pompa wirnikowa (lub tłokowa)
a P e rura ssąca z koszem
-F7 f studnia
d U V W
b M
3
c e
-M1
f
88
8-98
Z 1-biegunowym czujnikiem ciśnienia MCS
(obwody sterownicze)
L1 F1: bezpieczniki topikowe
L2 Q11:stycznik lub samoczynny przełącznik
L3
N gwiazda-trójkąt
F2: przekaźnik przeciążeniowy z blokadą
-Q11 -F1 1 3 5 ponownego włączenia
2 4 6 F7: 1-biegunowy czujnik ciśnienia MCS
95
a P -F2 M1: silnik pompy
-F7 96 a powietrznik lub autoklaw (hydrofor)
U V W
c b zawór zwrotny
b M c pompa wirnikowa (lub tłokowa)
3
e d rura ciśnieniowa
d -M1 e rura ssąca z koszem
f f studnia
88
8-99
Z 3-biegunowym łącznikiem pływakowym
(obwody główne).
F1: bezpieczniki topikowe (jeżeli
a L1 potrzebne)
L2
L3 Q1: wyłącznik silnikowy urucha-
b miany ręcznie (np. PKZ, PKE)
HW -F1
c F7: łącznik pływakowy 3-biegu-
0 nowy (układ: „pełne pompy”)
NW M1: silnik pompy
-Q1 I> I> I>
HW: wartość najwyższa
-F7 Q NW: wartość najniższa
U V W
a lina z pływakiem, przeciwwaga,
d rolki nawrotne, zabieraki
e M
3 b zbiornik wysoki
I
c rura ciśnieniowa
f -M1 d pompa wirnikowa (lub tłokowa)
e odbiór
f rura ssąca z koszem
g g studnia
88
8-100
Z 1-biegunowym łącznikiem pływakowym
SW (obwody sterownicze).
F1: bezpieczniki topikowe
a L1
0 Q11: stycznik lub samoczynny
L2
L3 przełącznik gwiazda-trójkąt
N
b F2: przekaźnik przeciążeniowy
HW -F1 -F8 Q
z blokadą ponownego włą-
-Q11 1 3 5
czenia
NW 2 4 6
S1 0 F8: łącznik pływakowy jednobie-
95
c H gunowy (układ: „pełne pom-
A
-F2 96 I
py”)
d U V W
S1: przełącznik
e M
RĘCZNIE-WYŁ-AUTOMA-
3 -M1
TYCZNIE
f F9: łącznik pływakowy 1-biegu-
I nowy (układ: „puste pompy”)
M1: silnik pompy
g-F9
Q
a lina z pływakiem, przeciwwa-
h 0
ga, rolki nawrotne, zabieraki
b zbiornik wysoki 88
c rura ciśnieniowa
d pompa wirnikowa (lub
tłokowa)
e odbiór
f rura ssąca z koszem
g zabezpieczenie braku wody
przez łącznik pływakowy
h studnia
8-101
W pełni automatyczny przełącznik sieciowy z automat. powrotem
Urządzenie przełączające według DIN VDE 0100 – urządzenia silnoprądowe i zasilanie
awaryjne obiektów budowlanych dla skupisk ludzkich
Automatyczne łączenie zwrotne; przekaź- Napięcie zadziałania Uan = 0,95 x Un
nik kontroli zasilania 3-faz. jest nastawiony Napięcie odpadnięcia Ub = 0,85 x Uan
na:
L1 a b L1.1
L2 L2.1
L3 L3.1
N N
c
-Q1 I>I> I> -Q1.1 I> I> I>
6
6
5
5
4
3
3
2
1
1
-F01 -Q11 -Q12

-F02
88 13
21
-K2 14
11 R S T -K2 22
22 22
11 R
-Q12 -K1 S -Q11 21

21
12 14 T
12 14
A1
-Q12
A2
A1 A1
-Q11 -K2
A2 A2
a sieć główna
b Sieć pomocnicza
c do odbiornika
Działanie blokuje obwód prądowy. Stycznik Q12 (sieć

Najpierw zostaje włączony wyłącznik pomocnicza) i zestyk zwierny K2/13-14 za-
główny Q1 a następnie wyłącznik pomocni- myka obwód Q11. Stycznik Q11 przyciąga
czy Q1.1 (sieć pomocnicza). i łączy sieć główną do odbiornika. Stycznik
Czujnik fazy K1 otrzymuje napięcie poprzez Q12 zostaje dodatkowo zablokowany
sieć główną i załącza natychmiast stycznik w stosunku do stycznika sieci głównej Q11
pomocniczy K2. Zestyk rozwierny K2/21-22 poprzez zestyk rozwierny Q11/22-21.
8-102
Eksport na rynki światowe i do Ameryki Północnej
Strona
Atesty i certyfikaty 9-2
Oznaczenia wkładek bezpiecznikowych

w Ameryce Północnej 9-6
Instytucje dopuszczające 9-9
Instytucje badawcze i znaki certyfikacyjne 9-14
Identyfikacja aparatury elektrycznej

w Ameryce Północnej 9-16
Symbole elektryczne,
Europa – Ameryka Północna 9-25
Przykłady schematów elektrycznych

z wykorzystaniem symboli
północnoamerykańskich 9-37
Północnoamerykańska klasyfikacja styków

obwodów sterowniczych 9-40
Prądy znamionowe silników 9

Północnoamerykańskie wytyczne
środowiskowe dla aparatów elektrycznych 9-43
Przekrój przewodów
9-1
Atesty i certyfikaty
Więcej informacji na temat atestów i certy-
fikatów produktów znajduje się w rozdziale
23, w Katalogu Przemysłowym.
www.eaton.com/moeller/support
(Katalogi)
Udany eksport opiera się nie tylko na wyko-

rzystywaniu certyfikowanego sprzętu.
Oprócz certyfikacji produktów, znajomość
norm i trendów rynkowych jest niezbędna,
Wprowadzenie aparatury elektrycznej do aby zapewnić, że aparaty elektryczne oraz
sprzedaży opiera się na certyfikacji kompo- montaż ich są właściwie wykonywane.
nentów i ich montażu w zgodności z regio- Checklist jest użytecznym narzędziem do
nalnymi i krajowymi normami produktowy- wyjaśnienia istotnych kwestii i minimaliza-
mi oraz montażowymi. Normy te są cji kosztów na etapie projektowania.
ukierunkowane na właściwe stosowanie Specjalne wymagania, które są pomijane
tych produktów na danych rynkach. w początkowych etapach, a muszą być po-
• Często wymagane są testy produktów tem uwzględnione, są nie tylko kosztowne,
przeprowadzane przez uznane w kraju ale też bardzo czasochłonne.
agencje certyfikacji, a każdy produkt jest
9 również przedmiotem okresowego prze-
glądu oraz audytu przez agencję certyfi-
kującą.
• W większości przypadków, certyfikacja
produktów jest związana z umieszcza-
niem poszczególnych znaków certyfika-
cji na samych produktach.
• Wytyczne certyfikacji produktów mogą
się różnić od wytycznych i danych tech-
nicznych opartych na normach IEC.
• Certyfikaty produktów są czasami przed-
miotem dopuszczającym produkty do
pracy w szczególnych warunkach.
• Elastyczne projektowanie urządzeń może
mieć czasami wpływ na ewentualną ko-
nieczność recertyfikacji każdej kolejnej
modyfikacji produktu.
9-2
Szczególne cechy eksportu do Ameryki
Północnej (USA, Kanada)
Technologie, które okazały się niezawodne
na całym świecie nie gwarantują automa-
tycznej akceptacji na rynku Ameryki Pół-
nocnej. Eksport do Ameryki Północnej wy-
maga rozpatrzenia poniższych kwestii:
• Północnoamerykańska certyfikacja urzą-
dzeń Elektrycznych,
• Północnoamerykańskie normy dla pro-
duktów, aplikacji i instalacji,
• Szczegółowe i specjalistyczne konwen-
cje rynkowe,
• Odbiory instalacji elektrycznych przez lo-
kalnych inspektorów
(AHJ = Authority Having Jurisdiction).
Aspekty Północnoamerykańskiego rynku,

które nie są ogólnie znane w świecie norm
IEC.
• Grupowanie wyrobów i zakresów stoso-
wania 9
• Różnice w specyfikacji produktów oraz
wytyczne oparte na certyfikacji
• Rozróżnienie obwodów mocy (pola zasi-
lające oraz pola odpływowe)
• Ograniczenia urządzeń oparte na kon-
kretnych konfiguracjach sieci zasilającej
• Odmiany aplikacji wpływające na dobór
produktów
9-3
Grupowanie aparatury elektrycznej w Ameryce Północnej
W Ameryce Północnej produkty wykorzy- Aparatura sterownicza
stywane w dystrybucji energii rozróżnia się UL 508 i CSA C22.2 nr 14
na wyłączniki kompaktowe posiadające • Styczniki
certyfikaty zgodne z normą UL 489 oraz wy- • Przekaźniki sterownicze
łączniki znajdujące zastosowanie w prze- • Przekaźniki przeciążeniowe
mysłowych układach sterowania, zazwy-
• Łączniki krzywkowe
czaj objęte normą UL 508.
• Aparatura sterująca i łączniki krańcowe
Normy produktowe, takie jak UL 489 • Przekaźniki półprzewodnikowe oraz ak-
i CSA C22.2 nr 9/05 wymagają znacznie cesoria sterowników programowalnych
większych przerw izolacyjnych w kon-
strukcji komponentów niż normy IEC i ich
zharmonizowane europejskie odpowiedni-
ki (normy EN).
Przykładem wpływu na konstrukcję kom-
ponentów jest europejski wyłącznik silni-
kowy, który w Ameryce Północnej musi być
wyposażony w duże przyłącza po stronie
zasilania, w przypadku gdy wyłącznik jest
stosowany jako samodzielne urządzenie
ochronne w poszczególnych pól odpływo-
9 wych.
Aparaty elektryczne stosowane
w dystrybucji energii
• Wyłączniki kompaktowe
UL 489, CSA C22.2 nr 9/05
• Przełączniki kompaktowe
UL 489, CSA C22.2 nr 9/05
• Przełączniki zabudowane
UL 98, CSA C 22.2 nr 4
• Rozłączniki bezpiecznikowe
UL 98, CSA C 22.2 nr 4
• Bezpieczniki
UL 248, CSA C22.2 nr 248
9-4
Kryteria doboru aparatury pod kątem
wymagań północnoamerykańskich
• Znajomość rodzaju obciążenia oraz sa-
mego obwodu jest szczególnie ważna
w wyborze odpowiedniej aparatury dla
konkretnej aplikacji. Rozruszniki silniko-
we są wykorzystywane wyłącznie w celu
ochrony i łączenia obciążeń indukcyj-
nych.
• Rozruszniki silnikowe montowane na ad-
apterach szynowych w polach zasilają-
cych muszą być wyposażone w większe
odstępy izolacyjne od strony zasilania.1)
• Rozruszniki silnikowe montowane na ad-
apterach szynowych w polach odpływo-
wych mogą mieć standardowe odstępy
izolacyjne przy zaciskach dla przemysło-
wych układów sterowania.1)
• Uchwyty uzupełniające są konieczne dla
rozłączników zasilania wyposażonych
w rękojeść obrotową przy zastosowa-
niach dla przemyśle maszynowym. 9
1) Przykłady połączeń ￫ strona 9-35.
Wyczerpujące informacje i porady na te-

mat eksportu aparatury elektrycznej i ste-
rowniczej do Ameryki Północnej można po-
brać bezpłatnie z Internetu.
www.eaton.com/moeller
(News/Press, Publications)
9-5
Oznaczenia wkładek bezpiecznikowych w Ameryce Północnej
Dodatkowe uwagi w tabeli ￫ strona 9-8
Stosowany w: Normy Cechy Znamionowy Typowy
UL/CSA wkładek prąd zwarciowy zakres [A]
USA Kanada
Klasa Klasa H, UL 248-6/7, Szybkie 10 kA, 250 V AC 0…600

H, No. 59 C22.2 248-6/7 10 kA, 600 V AC
„Code” „Code”
Klasa Klasa UL 248-4, Szybkie 200 kA, 600 V AC 0,5…30

CC CC C22.2 248-4 Zwłoczne
Klasa G Klasa G UL 248-5, Szybkie 100 kA, 480 V AC 21…60

C22.2 248-5 Zwłoczne 100 kA, 600 V AC 0,5…20
Klasa J Klasa J UL 248-8, Szybkie 200 kA, 600 V AC 1…600

HRCI-J C22.2 248-8 Zwłoczne
9 Klasa K Klasa K UL 248-9, Szybkie 50 kA/100 kA/ 0…600

K1, K5 K1, K5 C22.2 248-9 Zwłoczne 200 kA,
600 V AC
Klasa L Klasa L UL 248-10, Szybkie 200 kA, 600 V AC 601…6000

C22.2 248-10 Zwłoczne
Klasa R Klasa R UL 248-12, Szybkie 50 kA/100 kA/ 0…600

RK1, HRCI-R C22.2 248-12 Zwłoczne 200 kA,
RK5 RK1, 600 V AC
RK5
Klasa T Klasa T UL 248-15, Szybkie 200 kA, 300 V AC 0…1200

C22.2 248-15 200 kA, 600 V AC
9-6
Zastosowanie Komentarz
Mieszkalne, komercyjne, prze- Klasy H, K i Nr 59 „Code” wkładek bezpieczniko-

mysłowe wych są fizycznie zamienne i dopasowane do ta-
kich samych podstaw bezpiecznikowych. Poniżej
przedstawiono komentarze dla klasy K.
Niezwykle kompaktowy rozmiar!
Wkładka Wkładka Ograniczanie prądu zwarciowego zgodnie z norma-
szybka: zwłoczna: mi UL/CSA!
Kompaktowy rozmiar!
Zabezpiecza Zabezpiecza Ograniczanie prądu zwarciowego zgodnie z norma-
obciążenia obciążenia in- mi UL/CSA!
rezystancyj- dukcyjne i wy- Brak możliwości zamiany na wkładkę z innej klasy.
ne i indukcyj- soko induk-
ne. cyjne. Kompaktowy rozmiar!
Ograniczanie prądu zwarciowego zgodnie z norma-
Grzejniki, Silniki elek- mi UL/CSA!
oświetlenie, tryczne, Brak możliwości zamiany na wkładkę z innej klasy.
obciążenia transformato- Nie oznaczone ograniczanie prądu zwarciowego
9
mieszane ry, oświetle- według norm UL/CSA!
w polach zanie... Dlatego wkładki Klasy K są często zamieniane na
silających i wkładki klasy RK.
odpływo-
wych.
mi UL/CSA!
Brak możliwości zamiany na wkładkę z innej klasy.
mi UL/CSA!
Rodzaje RK1, RK5 i HRCI-R mieszczą się w tym sa-
mym uchwycie do bezpieczników topikowych i nie
są zamienne z wkładkami z innych klas. Wkładki
RK1 posiadają niższą przepustowość niż wkładki
RK5.
_ Niezwykle kompaktowy rozmiar!
mi UL/CSA! Brak możliwości zamiany na wkładkę
z innej klasy.
9-7
Tabela zawiera informacje o doborze i za-
stosowaniu wkładek bezpiecznikowych
w polach zasilających i odpływowych po-
wszechnie stosowanych w Ameryce Pół-
nocnej.
Cechy i wytyczne stosowania bezpieczni-
ków określone w tabeli przedstawiają tylko
ogólny zarys.
Większość północnoamerykańskich bez-
pieczników mocy posiada również specyfi-
kację dla obwodów DC według norm UL
i CSA.
9-8
Instytucje dopuszczające
Skrót Pełna nazwa Kraj
ABS American Bureau of Shipping USA

Towarzystwo Klasyfikacji Statków
AEI Assoziazione Elettrotechnica ed Elettronica Italiana Włochy
Związek Włoskiego Przemysłu Elektrotechnicznego
AENOR Asociacion Española de Normalización y Certificación, Hiszpania
Hiszpański Związek Normalizacji i Certyfikacji
ALPHA Gesellschaft zur Prüfung und Zertifizierung von Nieder- Niemcy
spannungsgeräten
Związek Niemieckich Instytutów Kontrolnych
ANSI American National Standards Institute USA
AS Australian Standard Australia
ASA American Standards Association USA
Amerykański Związek Normalizacyjny
ASTA Association of Short-Circuit Testing Authorities Wielka
Stowarzyszenie Instytutów Kontrolnych Brytania
BS British Standard Wielka
Brytania
9
BV Bureau Veritas Francja
CEBEC Comité Electrotechnique Belge Belgium
Belgijski znak jakości produktów elektrotechnicznych
CEC Canadian Electrical Code Kanada
CEI Comitato Elettrotecnico Italiano Włochy
Włoski Instytut Normalizacyjny
CEI Commission Electrotechnique Internationale Szwajcaria
Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna
CEN Comité Européen de Normalisation Europa
Europejski Komitet Normalizacyjny
CENELEC Comité Européen de coordination de Normalisation Europa
Électrotechnique
Europejski Komitet Normalizacji Elektrotechnicznej
9-9
CSA Canadian Standards Association Kanada

Kanadyjskie Stowarzyszenie Normalizacyjne
DEMKO Danmarks Elektriske Materielkontrol Dania
Duńska kontrola materiałów dla produktów elektro-
technicznych
DIN Deutsches Institut für Normung Niemcy
Niemiecki Instytut Normalizacyjny
DNA Deutscher Normenausschuss Niemcy
Niemiecki Komitet Normalizacyjny
DNV Det Norsk Veritas Norwegia
EN Norma Europejska Europa
ECQAC Electronic Components Quality Assurance Committee Europa
Komitet ds. komponentów z potwierdzoną jakością
EEMAC Electrical Equipment Manufacturers Association of Ca- Kanada
nada
9 ELOT Hellenic Organization for Standardization Grecja
Grecka organizacja normalizacyjna
EOTC European Organization for Testing and Certification Europa
ETCI Electrotechnical Council of Ireland Irlandia
Irlandzka organizacja normalizacyjna
GL Germanischer Lloyd Niemcy
Towarzystwo klasyfikacji statków
HD Normy zharmonizowane Europa
IEC International Electrotechnical Commission –
IEEE Institute of Electrical and Electronics Engineers USA
9-10
IPQ Instituto Portoguês da Qualidade Portugal

Portugalski instytut jakości
ISO International Organization for Standardization –
JEM Japanese Electrical Manufacturers Association Japonia
Związek przemysłu elektrycznego
JIC Joint Industry Conference USA
Ogólne stowarzyszenie przemysłowców
JIS Japanese Industrial Standard Japonia
KEMA Keuring van Elektrotechnische Materialen Holandia
Instytut kontroli produktów elektrotechnicznych
LOVAG Low Voltage Agreement Group –
LRS Lloyd's Register of Shipping Wielka
Towarzystwo klasyfikacji statków Brytania
MITI Ministry of International Trade and Industry Japonia
NBN Norme Belge Belgium
Normy belgiskie 9
NEC National Electrical Code USA
NEMA National Electrical Manufacturers Association USA
Związek przemysłu elektrycznego
NEMKO Norges Elektrische Materiellkontroll Norwegia
Norweski instytut kontroli produktów elektrotechnicz-
nych
NEN Nederlands Norm Holandia
Normy Holenderskie
NFPA National Fire Protection Association USA
NKK Nippon Kaiji Kyakai Japonia
Japońskie towarzystwo klasyfikacji
OSHA Occupational Safety and Health Administration USA
9-11
ÖVE Österreichischer Verband für Elektrotechnik Austria

Austriacki Związek Elektrotechniki
PEHLA Prüfstelle elektrischer Hochleistungsapparate der Ge- Niemcy
sellschaft für elektrische Hochleistungsprüfungen
Instytut kontroli aparatów wysokiej mocy
PRS Polski Rejestr Statków Poland
Towarzystwo klasyfikacji statków
PTB Physikalisch-Technische Bundesanstalt Niemcy
Federalny instytut fizyczno-techniczny
RINA Registro Italiano Navale Włochy
Włoskie towarzystwo klasyfikacji statków
SAA Standards Association of Australia Australia
SABS South African Bureau of Standards South Africa
SEE Service de l'Energie de l'Etat Luxemburg
Luksemburski urząd normalizacji, kontroli i certyfikacji
SEMKO Svenska Elektriska Materielkontrollanstalten Sweden
9 Szwedzkie instytuty kontroli produktów elektrotech-
nicznych
SEV Schweizerischer Elektrotechnischer Verein Szwajcaria
Szwajcarski Związek Elektrotechniczny
SFS Suomen Standardisoimisliitlo r.y. Finland
Fińskie stowarzyszenie normalizacyjne, norma fińska
SUVA Schweizerische Unfallversicherungs-Anstalt Szwajcaria
Szwajcarski zakład ubezpieczeń od wypadków
TÜV Technischer Überwachungsverein Niemcy
Inspektorat Nadzoru Technicznego
UL Underwriters' Laboratories Inc. USA
UTE Union Technique de l'Electricité Francja
Stowarzyszenie elektrotechniczne
9-12
VDE Verband der Elektrotechnik, Elektronik, Information- Niemcy

stechnik (Verband Deutscher Elektrotechniker)
Związek elektrotechniki, elektroniki, technologii infor-
macyjnej
ZVEI Zentralverband Elektrotechnik- und Elektronikindustrie Niemcy
Centralny związek przemysłu elektrotechnicznego
i elektrycznego
9-13
Instytucje badawcze i znaki certyfikacyjne
Instytucje badawcze i znaki certyfikacyjne spotykane w Europie i Ameryce Północnej
Praktycznie wszystkie komponenty elek- Znak CE wskazuje, że oznaczony nim apa-
tryczne firmy Eaton z serii Moeller są zgod- rat odpowiada wszystkim odnoszącym się
ne z normami obowiązującymi na całym do niego wymaganiom i przepisom. Obo-
świecie, wliczając USA i Kanadę. wiązek oznakowania umożliwia dzięki temu
Niektóre elementy, takie jak np. wyłączniki, nieograniczone zastosowanie tych apara-
spełniają wszystkie odpowiednie między- tów na europejskim rynku.
narodowe normy w swoich wersjach pod- Wyjątek stanowią komponenty, które mogą
stawowych i mogą być powszechnie sto- być również instalowane w środowiskach
sowane wszędzie oprócz USA i Kanady. nieprzemysłowych. W związku z tym ele-
Na eksport do Ameryki Północnej przysto- menty takie jak miniaturowe wyłączniki
sowana jest specjalna seria wyłączników, i wyłączniki różnicowoprądowe często wy-
z certyfikacją UL i CSA. magają krajowych znaków certyfikacji. Po-
Aktualny wykaz certyfikacji i klasyfikacji niższa tabela zawiera wybrane, najczęściej
wszystkich komponentów jest dostępny na spotykane znaki certyfikacyjne międzyna-
stronie internetowej: rodowych instytucji badawczych.
www.moeller.net/eaton-approbationen/en
W niektórych przypadkach należy wziąć
pod uwagę pewne, specyficzne dla kraju
wymagania odnośnie pracy i instalacji
9 urządzeń, materiału izolacji przewodów,
jak również szczególne okoliczności, np.
nietypowe warunki środowiska.
Od styczna 1997 roku wszystkie urządzenia
elektryczne są budowane zgodnie z Euro-
pejską Dyrektywą Niskonapięciową oraz
przeznaczone są do sprzedaży w krajach
Unii Europejskiej. Wszystkie te urządzenia
muszą być opatrzone w znak CE.
9-14
Instytucje badawcze i znaki certyfikacyjne
Kraj Instytut badawczy Oznakowanie
Belgia Comité Electrotechnique Belge

Belgisch Elektrotechnisch Comité (CEBEC)
Chiny China Compulsory Certification (CCC)
Dania Danmarks Elektriske Materielkontrol (DEM-

KO)
Niemcy Association of electical, electronics and in-
formation technology
v
Finlandia FIMKO
Francja Union Technique de l’Electricité (UTE)
Holandia Naamloze Vennootschap tot Keuring van

Electrotechnische Materialien (KEMA)
Norwegia Norges Elektriske Materiellkontrol (NEMKO)
9
Austria Österreichischer Verband für Elektrotechnik
(ÖVE)
Rosja Goststandart(GOST-)R
Szwecja Svenska Elektriska Materielkontrollanstalten

(SEMKO)
Szwajcaria Schweizerischer Elektrotechnischer Verein
(SEV)
USA Underwriters Laboratories
Listing
Recognition
Kanada Canadian Standards Association (CSA)
9-15
Identyfikacja aparatury elektrycznej w Ameryce Północnej
Oznaczanie urządzeń elektrycznych w USA i Kanadzie według
NEMA ICS 19-2002 (R 2007), ANSI Y32.2/IEEE 315/315 A
Dla odróżnienia aparatów o podobnym Przykład:
działaniu można do oznaczeń podstawo- Pierwszy przekaźnik inicjujący funkcję im-
wych dodać przedrostki i przyrostki litero- pulsowania jest oznaczony następująco:
we lub liczbowe. „1JCR”, gdzie:
Używając dwóch lub więcej podstawo- 1 = numer prefiks
wych oznaczeń aparatów, na pierwszym J = funkcja impulsowania aparatu
miejscu umieszcza się przeważnie ozna-
CR = typ aparatu to przekaźnik.
czenie funkcji urządzenia.
9-16
Oznaczania literowe urządzeń lub funkcji zgodnie z NEMA ICS 19-2002 (R 2007)
Oznaczenie Urządzenie lub funkcja
A Przyspieszenie
AM Amperomierz
B Hamowanie
C lub CAP Kondensator, pojemność
CB Wyłącznik
CR Przekaźnik
CT Przekładnik prądowy
DM Miernik zużycia
D Dioda
DS lub DISC Rozłącznik
DB Hamowanie dynamiczne
FA Wzbudzenie
FC Wzbudzenie stycznika
FD Odwzbudzenie 9
FL Utrata pola
F lub FWD W przód
FM Pomiar częstotliwości
FU Bezpiecznik
GP Uziemienie ochronne
H Uniesienie
J Impulsowanie
LS Łącznik krańcowy
L Obniżenie
M Stycznik sieciowy
MCR Główny stycznik sterowania
9-17
MS Łącznik główny
OC Prąd zwarciowy
OL Przeciążenie
P Podłączenie, potencjometr
PFM Pomiar współczynnika mocy
PB Przycisk
PS Łącznik ciśnieniowy
REC Prostownik
R lub RES Rezystor, rezystancja
REV W tył
RH Rezystor regulowany
SS Przełącznik
SCR Prostownik sterowany
SV Zawór elektromagnetyczny
9 SC Wirnik klatkowy
S Stycznik rozruchowy
SU Tłumik
TACH Tachoprądnica
TB Listwa zaciskowa
TR Przekaźnik czasowy
Q Tranzystor
UV Zanik napięcia
VM Woltomierz
WHM Pomiar energii
WM Pomiar mocy
X Dławik, indukcyjność
9-18
Jako alternatywę oznaczania aparatów za harmonizację z normami międzynarodowy-
pomocą symboli literowych według NEMA mi. Oznaczenia te są częściowo zbliżone do
ICS19-2002 (R 2007), dopuszcza się ozna- oznaczeń zawartych w normie IEC 61346-1
czanie aparatów według norm ANSI/IEEE. (1996-03).
Oznaczanie według klas powinno uprościć
Oznaczania literowe urządzeń lub funkcji zgodnie z ANSI Y32.2/IEEE 315, 315 A
A Osobny montaż
B Maszyna indukcyjna, klatkowy silnik induk-
cyjny, przesuwnik fazowy, ogólne
• Transformator sterujący
• Nadajnik sterowany
• Odbiornik sterowany
• Odbiornik różnicowy
• Nadajnik różnicowy
• Odbiornik
• Obciążenie
• Silnik
Silnik synchroniczny 9
Silnik indukcyjny pierścieniowy lub silnik
indukcyjny zasilany z przemiennika często-
tliwości
BT Akumulator
C Kondensator
• Kondensator, ogólnie
• Spolaryzowany kondensator
Ekranowany kondensator
CB Wyłącznik (wszystkie)
9-19
D, CR Dioda
• Dwukierunkowa dioda Zenera
• Prostownik pełnookresowy
• Prostownik metalizowany
• Światłoczuły półprzewodnik
• Komórka
• Prostownik półprzewodnikowy
• Dioda tunelowa
• Jednokierunkowa dioda Zenera
D, VR Dioda Zenera
DS Sygnalizator
Dioda LED
Lampa
• Świetlówka
• Żarówka
• Wskaźnik świetlny
E Twornik (komutator i szczotki)
Ogranicznik przepięć
9 Zestyk
• Elektryczny
• Stały
• Ślizgowy
Rdzeń
• Magnetyczny
Ochronnik rożkowy
Magnes trwały
Zacisk
Niepodłączony przewód
9-20
F Bezpiecznik
G Wzmacniacz maszynowy (każdy)
Generator AC
Maszyna indukcyjna klatkowa
Generator indukcyjny
HR Łącznik bimetalowy
J Wtyczka żeńska
Gniazdo żeńskie
K Stycznik, przekaźnik
L Cewka
• Cewka wydmuchowa
• Cewka hamująca
• Cewka robocza
Pole
• Komutacji
• Kompensacji
• Generatora lub silnika
• Obcowzbudne 9
• Szeregowe
• Bocznikowe
Induktor
Transduktor
Uzwojenie ogólnie
LS Urządzenie sygnalizacji dźwiękowej
• Dzwonek
• Brzęczyk
• Syrena
M Miernik, przyrząd
9-21
P Wtyczka męska
• Gniazdo męskie
Q Tyrystor
• Tranzystor NPN
• Tranzystor PNP
R Rezystor
• Regulowany
• Grzewczy
• Z zaczepami
• Nastawczy
Bocznik
• Pomiarowy
• Przekaźnikowy
S Zestyk
• Z opóźnionym włączeniem
• Z opóźnionym wyłączeniem
• Czasowy
• Przełączalny
9 • Zespół styków
• Migowy
9-22
S Łącznik
• Z ryglem lub bez
• Rozłącznik
• Łącznik dwupołożeniowy
• Łącznik walcowy
• Łącznik przepływowy
• Łącznik nożny
• Łącznik krańcowy
• Łącznik pływakowy
• Łącznik ryglowany
• Łącznik główny
• Łącznik grzybkowy
• Łącznik sterowany
• Przycisk
• Przycisk podświetlany,
• Łącznik obrotowy
• Przełącznik
• Łącznik nieprzełączalny
• Łącznik szybki
• Łącznik wyboru skokowego
• Łącznik temperaturowy
9
• Łącznik opóźniony
• Łącznik przełączalny
• Łącznik dźwigniowy
• Termostat
9-23
T Transformator
• Przekładnik prądowy
• Transformator, ogólnie
• Transformator wielofazowy
• Przekładnik napięciowy
TB Płytka zaciskowa
TC Termoelement
U Aparat zamontowany na stałe
V Pentoda, ekwipotencjalna katoda
Lampa fotoelektronowa, jednoczęściowa
Lampa próżniowa
Trioda
Lampa, katoda rtęciowa
W Przewód
• Zwykły
• Wielożyłowy
• Ekranowany
9 Przewód, ogólnie
X Listwa zaciskowa
9-24
Symbole elektryczne, Europa – Ameryka Północna
Symbole elektryczne zgodne ze standardami DIN EN, NEMA ICS/ANSI/IEEE/CSA
Poniższe porównanie symboli elektrycz-
nych opiera się na następujących przepi-
sach krajowych/międzynarodowych:
• IEC 60617 baza symboli graficznych
(DIN EN 60617-2 do DIN EN 60617-12)
• NEMA ICS 19-2002 (R 2007),
ANSI Y32.2/ IEEE 315/315 A, CSA Z99
Nazwa IEC (DIN EN) NEMA ICS/ANSI/IEEE
Przewody, połączenia
Rozgałęzienia przewodów lub lub
03-02-04
03-02-05
Połączenie przewodów (węzeł)

03-02-01
Zacisk
03-02-02
9
Listwa zaciskowa
1 2 3 4 1 2 3 4
03-02-03
Przewody
03-01-01
9-25
Przewód przewidywany
103-01-01
Linia ogólnego zastosowania 02-12-01
Linia do oznaczania opcjonal-

02-12-04
nie, małych odstępów
Linia oddzielająca dwa pola
02-01-06
Linia ograniczająca jednostki

funkcyjne
02-01-06
Ekranowanie
02-01-07
Potencjał ziemi, ogólny symbol

uziemienia
GRD
02-15-01
9 Uziemienie ochronne
02-15-03
Złącze gniazdo – wtyk lub
03-03-05 03-03-06
Punkt izolacyjny,
klapa zamknięta
03-03-18
9-26
Elementy bierne
Rezystor, symbol ogólny lub lub

RES
04-01-02 04-01-02
Rezystor o stałych odczepach lub RES

04-01-09
Rezystor nastawny,
symbol ogólny
RES
04-01-03
Rezystor regulowany RES
Rezystor ze stykiem ślizgowym,

potencjometr RES
04-01-07
Cewka, indukcyjność, lub

symbol ogólny 04-03-01 04-03-02
Dławik o stałych odczepach

9
04-03-06
Kondensator, lub lub

symbol ogólny 04-02-01 04-02-02
Kondensator regulowany
104-02-01
9-27
Aparatura sygnalizacyjna
Wskaźnik optyczny,
symbol ogólny
*z podaniem koloru
Wskaźnik świecący, lub lub
symbol ogólny
08-10-01
*z podaniem koloru
Brzęczki lub
ABU
08-10-10
08-10-11
Buczek, syrena
HN
08-10-05
Napędy do przycisków
9 Praca ręczna,
ogólne zastosowanie 02-13-01
Uruchamianie przez wciśnięcie

02-13-05
Uruchamianie przez ciągnięcie

02-13-03
Uruchamianie przez przekręce-

nie 02-13-04
Uruchamianie kluczykiem
02-13-13
Uruchamianie przez rolkę,

czujnik 02-13-15
9-28
Mechanizm magazynujący
energię, symbol ogólny
02-13-20
Zamek z wyzwalaczem mecha-

nicznym
102-05-04
Napęd silnikowy M MOT
02-13-26
Wyłącznik awaryjny
02-13-08
Sterowanie przez elektromag-

netyczne zabezpieczenie nad-
prądowe 02-13-24
Sterowanie przez termiczne za- OL

bezpieczenie nadprądowe
02-13-25
Cewka załączająca
9
02-13-23
Sterownie czujnikiem poziomu

cieczy 02-14-01
Napędy elektromechaniczne i elektromagnetyczne
Napęd elektromechaniczny, lub lub ×

symbol ogólny, cewka przekaź-
nika, symbol ogólny 07-15-01 x symbol urządzenia
￫ tabela, strona 9-17
Napęd ze specjalnymi lub lub ×
funkcjami
x symbol urządzenia
9-29
Napęd elektromechaniczny lub lub ×

z opóźnionym zadziałaniem
07-15-08 x symbol urządzenia
z opóźnionym opadaniem
07-15-07 x symbol urządzenia
z opóźnionym zadziałaniem
i opadaniem 07-15-09 x symbol urządzenia
Napęd elektromechaniczny wy-
zwalacza termicznego lub
07-15-21
Zestyki
Zestyk zwierny – NO lub lub

9
07-02-01 07-02-02
Zestyk rozwierny – NC lub
07-02-03
Zestyk przełączalny z przerwą lub
07-02-04
Zestyk zwierny (NO) wyprze- TC lub TDC

dzający
07-04-01
Zestyk rozwierny (NC) wyprze- T0 lub TD0

dzający
07-04-03
9-30
Zestyk zwierny (NO), opóźniony lub

przy zamykaniu
T.C.
07-05-02 07-05-01
Zestyk rozwierny (NC), opóźnio- lub

ny przy ponownym zamykaniu T.C.
07-05-03 07-05-04
Przycisk (z samopowrotem)
PB
07-07-02
Przycisk z samopowrotem, PB
z zestykiem rozwiernym (NC),
sterowany ręcznie przez wciś-
nięcie
Przycisk z samopowrotem, PB
z zestykiem rozwiernym (NC)
i zwiernym (NO), sterowany
ręcznie przez wciśnięcie
9
Przycisk samopowracający PB
z zatrzaskiem i jednym stykiem
zwiernym (NO), sterowany
ręcznie przez wciśnięcie
Przycisk grzybkowy z zatrza-
skiem i jednym stykiem rozwier-
nym (NC), sterowany ręcznie
przez uderzenie
Łącznik krańcowy, styk zwierny LS
(NO)
07-08-01
Łącznik krańcowy, styk roz- LS

wierny (NC)
07-08-02
9-31
Samopowracający łącznik LS
krańcowy ze stykiem zwiernym
(NO), sterowany mechanicznie,
styk zwierny (NO) zamknięty
Samopowracający łącznik LS
krańcowy ze stykiem rozwier-
nym (NC), sterowany mecha-
nicznie, styk rozwierny (NC) ot-
warty
Łącznik zbliżeniowy ze stykiem
rozwiernym (NC), uruchamiany Fe
przez zbliżenie żelaznego ele- 07-20-04
mentu
Łącznik zbliżeniowy, indukcyj-
ny, ze stykiem zwiernym (NO) Fe
Symbol blokowy łączników zbli-

żeniowych
9 07-19-02
Przekaźnik podciśnieniowy ze lub

stykiem zwiernym (NO) P< P
07-17-03
Łącznik ciśnieniowy ze stykiem lub

P> P
rozwiernym (NC)
Łącznik pływakowy ze stykiem

zwiernym (NO)
Łącznik pływakowy ze stykiem

rozwiernym (NC)
9-32
Aparatura rozdzielcza
Styczniki (styki główne zwierne,

NO)
07-13-02 x oznaczenie literowe
Stycznik trójbiegunowy z prze-
kaźnikiem bimetalowym (3 ter-
miki) OL
x oznaczenie literowe
Odłącznik trójbiegunowy DISC
07-13-06
Wyłącznik trójbiegunowy CB
07-13-05
Trójbiegunowy wyłącznik z blo-

kadą, trzema termicznymi 9
i elektromagnetycznymi prze-
kaźnikami przeciążeniowymi, l> l> l>
wyłącznik silnikowy
107-05-01
Bezpiecznik, symbol ogólny FU
07-21-01
Transforamtory, przekładniki prądowe
Transformator z dwoma uzwo- lub H1 H2

jeniami
06-09-02 06-09-01
X1 X2
9-33
Autotransformator lub lub
06-09-07
06-09-06
Przekładnik prądowy lub lub (H1)

(X1) CT
06-09-11
06-09-10
Maszyny elektryczne
Generator lub
G G GEN
06-04-01
Silnik, symbol ogólny lub

M M MOT
06-04-01 06-04-01
Silnik prądu stałego, symbol

M M
ogólny
06-04-01
9 Silnik prądu przemiennego,
M
symbol ogólny ~
06-04-01
Trójfazowy silnik indukcyjny lub

z wirnikiem klatkowym M M
3~
06-08-01
Trójfazowy silnik indukcyjny

z wirnikiem pierścieniowym M
3~
06-08-03
9-34
Elementy półprzewodnikowe
Wejście statyczne
Wyjście statyczne
Zanegowane wejście statyczne

12-07-01
Zanegowane wyjście statyczne

12-07-02
Wejście dynamiczne, zmiana

stanu z 0 na 1 (L/H)
12-07-07
Zanegowane wejście dyna-

miczne, zmiana stanu z 1 na 0
12-07-08
(H/L)
9
Bramka AND, symbol ogólny & A
12-27-02
Bramka OR, symbol ogólny ⱖ1 OR
12-27-01
Bramka NOT, negator 1 OR
12-27-11
Bramka AND z zanegowanym 1 &

2 A
wyjściem, NAND 13
12-28-01
Bramka OR z zanegowanym 3 ⱖ1
4 OR
wyjściem, NOR 5
12-28-02
9-35
Bramka exclusive OR, =1 OE

symbol ogólny
12-27-09
Przerzutnik RS S
S FF 1
R T
C 0
12-42-01
Bramka monostabilna, nie może

SS
być uruchomiona w czasie 1
pulsowania wyjścia, 12-44-02
symbol ogólny
Zwłoka czasowa, zmienna ze TP
Adj.
wskazaniem czasu opóźnienia m/ms
02-08-05
Dioda półprzewodnikowa,
(A) (K)
symbol ogólny
05-03-01
Dioda ograniczająca prąd,

9 dioda Zenera
05-03-06
Dioda świecąca (LED),

symbol ogółny
05-03-02
Dioda dwukierunkowa, diac

(T) (T)
05-03-09
Tyrystor, symbol ogólny

(A) (K)
05-04-04
Tranzystor PNP (A) (K) lub (E) (C)

05-05-01 (B)
Tranzystor NPN, w którym ko- (K) (A) lub (E) (C)

lektor jest połączony z obudową
(B)
05-05-02
9-36
Przykład schematu elektrycznego z symbolami w kodzie ANSI (Ameryka Północna)
1 DISC
1 M-110 L MTR1
L1 L1 T1 1 FU-1
L2 L2 T2 1 FU-2 b
L3 L3 T3 1 FU-3
4 FU-1 4 FU-2
1T e
5 FU-1
1 PB-1 1 PB-2 1 M-1
1 M-1 1 FS 1 CR-1
1 M-1 1 CR-1 1 M-2

a
5 FU-2 1 M-2 1 SOL
2T f
g
2 FU-1
3T
2 PB-1 2 PB-2 2 PB-2 2 M-1 1 LS MTR2
d
2 M-1
2 FU-2 3 FU-2 2 M-120 L c
a Pole zasilające d Transformator mocy f Transformator 2. klasy

b 1. pole odpływowe e Transformator obwodu g Obwód 2. klasy
c 2. pole odpływowe sterowania
Przykłady schematów elektr. z wykorzyst. symboli płn.amerykańskich
9-37
9
Przykłady schematów elektr. z wykorzyst. symboli płn.amerykańskich
Rozruch bezpośredni silników z wyłącznikami silnikowymi, bez bezpieczników
Schemat sterowania z bezpiecznikami
CB M
L1 L1 T1
L2 T2
L2 M
L3 T3
L3
H1 H4
1FU 2FU
1 H3 H2 4
X1 X2
1 PB 2 PB
START X1 X2
STOP W
11 12 A1 A2
M
13 14
M
13 14
Schemat sterowania bez bezpieczników

9
CB M
L1 L1 T1
L2 T2
L2 M
L3 T3
L3
H1 H4
1 H3 H2 4
H1 H4
X1 X2
9-38
Notatki
9-39
Północnoamerykańska klasyfikacja styków obwodów sterowniczych
Podział Oznaczenie dla maksymalnego napięcia Termiczny

znamionowego prąd ciągły
Napięcie przemienne 600 V 300 V 150 V A
Duże obciążenia A600 A300 A150 10

A600 A300 – 10
A600 – – 10
A600 – – 10
Standardowe B600 B300 B150 5
obciążenia B600 B300 – 5
B600 – – 5
B600 – – 5
C600 C300 C150 2,5
C600 C300 – 2,5
C600 – – 2,5
C600 – – 2,5
– D300 D150 1
– D300 – 1
9
Napięcie stałe
Duże obciążenia N600 N300 N150 10

N600 N300 – 10
N600 – – 10
Standardowe P600 P300 P150 5
obciążenia P600 P300 – 5
P600 – – 5
Q600 Q300 Q150 2,5
Q600 Q300 – 2,5
Q600 – – 2,5
– R300 R150 1,0
– R300 – 1,0
– – – –
zgodne z UL 508, CSA C 22.2-14 oraz NEMA ICS 5
9-40
Północnoamerykańska klasyfikacja styków obwodów sterowniczych
Zdolność łączeniowa
Napięcie Załączanie Wyłączanie Załączanie Wyłączanie

znamionowe V A A VA VA
120 60 6 7200 720
240 30 3 7200 720
480 15 1,5 7200 720
600 12 1,2 7200 720
120 30 3 3600 360
240 15 1,5 3600 360
480 7,5 0,75 3600 360
600 6 0,6 3600 360
120 15 1,5 1800 180
240 7,5 0,75 1800 180
480 3,75 0,375 1800 180
600 3 0,3 1800 180
120 3,6 0,6 432 72
240 1,8 0,3 432 72
9
125 2,2 2,2 275 275

250 1,1 1,1 275 275
301–600 0,4 0,4 275 275
125 1,1 1,1 138 138
250 0,55 0,55 138 138
301–600 0,2 0,2 138 138
125 0,55 0,55 69 69
250 0,27 0,27 69 69
301–600 0,10 0,10 69 69
125 0,22 0,22 28 28
250 0,11 0,11 28 28
301–600 – – – –
9-41
Prądy znamionowe silników północnoamerykańskich
Prądy znamionowe trójfazowych silników północnoamerykańskich prądu
przemiennego1)
Moc silnika Znamionowy prąd silnika w amperach2)

HP 115 V 230 V 460 V 575 V
120 V 240 V 480 V 600 V
1/2 4,4 2,2 1,1 0,9
3/4 6,4 3,2 1,6 1,3
1 8,4 4,2 2,1 1,7
11/2 12 6,0 3,0 2,4
2 13,6 6,8 3,4 2,7
3 9,6 4,8 3,9
5 15,2 7,6 6,1
71/2 22 11 9
10 28 14 11
15 42 21 17
20 54 27 22
25 68 34 27
30 80 40 32
40 104 52 41
9 50 130 65 52
60 154 77 62
75 192 96 77
100 248 124 99
125 312 156 125
150 360 180 144
200 480 240 192
250 302 242
300 361 289
350 414 336
400 477 382
450 515 412
500 590 472
1) Źródło: kod NEC, tabele 430-250, dodatkowo wartości prądów znamionowych silni-
ków dla 208 V i 200 V.
2) Prądy znamionowe silników przedstawione w tabeli wykorzystywane są jako wy-
tyczne do doboru aparatury. Dokładne wartości należy uzyskać od producentów sil-
ników lub odczytać z tabliczek znamionowych.
9-42
Północnoamerykańskie wytyczne środowisk. dla aparatów elektrycz.
Porównanie wytycznych środowiskowych dla aparatów elektrycznych według norm
IEC/EN oraz standardów północnoamerykańskich
Stopnie ochrony IP zawarte w normach Jest to preferowany sposób ze względu na
IEC/EN nie mogą być stosowane jako za- weryfikację wskaźników w Ameryce Pół-
miennik dla wytycznych północnoamery- nocnej.
kańskich. Stopnie ochrony IP pokazują je- Wytyczne środowiskowe w Ameryce Pół-
dynie ogólne porównanie. Dokładna nocnej odnoszą się do następujących
konwersja nie jest możliwa, ponieważ ba- norm:
dania i kryteria oceny znacznie się od sie-
• NFPA 70 (National Electrical Code),
bie różnią w odpowiednich normach.
• CEC (Canadian Electrical Code),
Wytyczne UL/CSA i NEMA są często stoso- • UL 50E, UL 508A,
wane zamiennie. Znaczącą różnicą pomię- • CSA-C22.2 Nr. 94-M91 (2006),
dzy tymi dwiema normami jest to, że wy-
• NEMA 250-2008 (National Electrical Ma-
tyczne UL/CSA reprezentują certyfikacją
nufacturers Association).
przez zatwierdzoną instytucję badawczą.
Północnoamerykańskie wytyczne Zastosowanie Zgrubne porównanie ze

środowiskowe stopniami ochrony IP
zgodnie z IEC/EN 60529,
DIN 40050
9
UL/CSA Typ 1 Wewnętrzne IP20
Sporadyczny kontakt z zabudowaną
aparaturą; opadające zabrudzenia
Kroploszczelność
UL/CSA Typ 3 Zewnętrzne IP55
Pyłoszczelność, deszczoszczelność,
stopień ochrony przed deszczem,
śniegiem i deszczem ze śniegiem
UL/CSA Typ 3 R Zewnętrzne IP24
Deszczoodporność, stopień ochrony
przed deszczem, śniegiem i desz-
czem ze śniegiem
9-43
Północnoamerykańskie wytyczne Zastosowanie Zgrubne porównanie ze

środowiskowe stopniami ochrony IP
zgodnie z IEC/EN 60529,
DIN 40050
UL/CSA Typ 3 S Zewnętrzne IP55

Pyłoszczelność, deszczoszczelność,
ochrona przed deszczem ze śnie-
giem i zlodowaceniem
UL/CSA Typ 3 X, 3 RX, 3 SX Zewnętrzne IP55
Tak samo jak w 3, 3 R i 3 S, lecz z od-
pornością na korozję
Wodoszczelność, deszczoszczel- lub
ność, pyłoszczelność zewnętrzne1)
UL/CSA Typ 4 X Wewnętrzne IP66
ność, pyłoszczelność, odporność na zewnętrzne1)
korozję
9 UL/CSA Typ 5 Wewnętrzne IP53
Kroploszczelność, pyłoszczelność
ność, chwilowa zatapialność zewnętrzne1)
Typowe zastosowanie przemysłowe,
kroploszczelność, pyłoszczelność
Kroploszczelność, pyłoszczelność,
olejoszczelność
1) Należy zapoznać się z instrukcjami producenta!
9-44
Terminy polskie/angielskie:
ogólne zastosowanie: general purpose
kroploszczelność: drip-tight
pyłoszczelność: dust-tight
deszczoszczelność: rain-tight
deszczoodporność: rain-proof
odporność na warunki pogodowe: weather-proof
wodoszczelność: water-tight
zanurzalność: submersible
odporność na lód: ice resistant
odporność na grad: sleet resistant
odporność na korozję: corrosion resi-
stant
olejoszczelność: oil-tight
9-45
Przekrój przewodów północnoamerykańskich
Przeliczanie przekroju przewodów północnoamerykańskich na mm2
USA/Kanada Europa
AWG mm2 mm2

(dokładnie) (najbliższy standardowy
przekrój)
22 0,324 0,4
20 0,519 0,5
18 0,823 0,75
16 1,31 1,5
14 2,08
12 3,31 4
10 5,261 6
8 8,367 10
6 13,30 16
4 21,15 25
3 26,67
9
2 33,62 35
1 42,41
1/0 (0) 53,49 50
2/0 (00) 67,43 70
3/0 (000) 85,01
4/0 (0000) 107,2 95
9-46
Przekrój przewodów północnoamerykańskich
USA/Kanada Europa
kcmil mm2 mm2

(dokładnie) (najbliższy standardowy
przekrój)
250 127 120

300 152 150
350 177 185
400 203
450 228
500 253 240
550 279
600 304 300
650 329
700 355
750 380
800 405
900 456
9
1,000 507 500
Oprócz przekroju podanego w jednostkach „circular mills” spotykany jest często prze-
krój podany w jednostkach „MCM”:
250 000 circular mills = 250 MCM.
9-47
Notatki
9-48
Przepisy, wzory, tablice
Strona
Oznaczenia urządzeń elektrycznych 10-2
Środki ochrony 10-4
Zabezpieczenia nadprądowe kabli

i przewodów 10-12
Wyposażenie elektryczne maszyn 10-21
Środki minimalizujące zagrożenie 10-27
Stopnie ochrony urządzeń elektrycznych 10-29
Kategorie użytkowania aparatury łączeniowej 10-34
Kategorie użytkowania styczników

i rozruszników 10-36
Kategorie użytkowania rozłączników 10-40
Prądy znamionowe silników indukcyjnych 10-43
Przewody 10-46
Wzory 10-54
Międzynarodowy układ jednostek 10-58 10

10
10-1
Oznaczenia urządzeń elektrycznych
Oznaczenie według DIN EN 81346-2 (IEC 81346-2)
Firma Eaton stosuje powyższą normę. we, instrukcje). Dla ułatwienia prac ozna-
Odmiennie od przyjętego dotychczas oznaczenie może być umieszczone częściowo
czania to funkcja aparatu elektrycznego lub całkowicie na aparacie lub w jego po-
określa przede wszystkim jego oznaczenie bliżu.
literowe. Oznacza to, że istnieje pewna
swoboda w wyborze oznaczenia literowe- Oznaczenie literowe, stosowane przez fir-
go. mę Eaton, wybranych aparatów elektrycz-
Przykład dla rezystora nych. ￫ Tabela, strona 10-3
• normalny ogranicznik prądu: R
• rezystor grzewczy: E
• rezystor pomiarowy, bocznik: B
Poza tym firma Eaton dokonała specyficz-
nych dla siebie ustaleń służących zastoso-
waniu normy, które częściowo od normy tej
odbiegają.
• Oznaczenia zacisków przyłączeniowych
nie są odczytywane od prawej strony.
• Nie podaje się drugiego wyróżnika litero-
wego służącego do oznaczenia funkcji
elementu, np. przekaźnik czasowy K1T
jest oznaczany jako K1.
10
10 • Wyłączniki mocy, których główną funk-
cją jest zabezpieczanie oznacza się na-
dal za pomocą Q. Podlegają one numera-
cji od 1 do 10, począwszy od lewej górnej
strony.
• Styczniki oznaczane są w sposób nowy
za pomocą Q, podlegają numeracji od 11
do n, np. K 91M jest oznaczany jako Q21.
• Styczniki pomocnicze zachowują swoje
oznaczenie K i podlegają numeracji od
1 do n.
Oznaczenie pojawia się w dogodnym miej-
scu bezpośrednio przy symbolu elektrycz-
nym. Oznaczenie ustanawia związek po-
między urządzeniami w instalacji i różnymi
arkuszami dokumentacji (schematy połą-
czeń, spisy aparatów, schematy obwodo-
10-2
Oznaczenia urządzeń elektrycznych
Oznacz. Zastosowanie Przykłady
A (wiele zastosowań) (bez głównego zastosowania)

B Zadawanie sygnałów Łączniki ciśnieniowe, krańcowe
C Magazynowanie energii Kondensatory
D (zarezerwowane na później)
E Źródła energii Rezystory grzewcze, lampy
F Zabezpieczanie Przekaźniki bimetalowe, bezpieczniki
G Źródła mocy Generatory, UPS
H (zarezerwowane na później)
I (nie wolno używać)
J (zarezerwowane na później)
KP Przetwarzanie sygnałów Styczniki, przekaźniki czasowe
L (zarezerwowane na później)
M Energia napędowa Silniki
N (zarezerwowane na później)
O (nie wolno używać)
P Wyświetlanie informacji Urządzenia pomiarowe i sygnałowe
10
10
Q Sterowanie napędami Softstartery, styczniki, rozruszniki silni-
kowe
R Ograniczanie przepływu energii Cewki reakcyjne, diody
S Ręczne zadawanie sygnałów Aparatura sterująca
T Przemiana energii Przemienniki częstotliwości, transfor-
matory
U Mocowanie elementów
V Przetwarzanie materiałów Elektrofiltry
W Przesyłanie mocy
X Łączenie elementów Zaciski, wtyczki
Y, Z (zarezerwowane na później)
10-3
Środki ochrony
Ochrona przed porażeniem elektrycznym według IEC 60364-4-41/DIN VDE 0100-410
Odróżnia się tutaj podstawową ochronę Jeżeli podstawowa oraz dodatkowa ochro-
(wcześniej ochronę przed dotykiem bezpo- na jest połączona w odpowiedni sposób
średnim), ochronę w przypadku awarii pozwala to odnieść się do sekcji 410 normy
(wcześniej ochrona przed dotykiem po- DIN VDE 0100 zawierającej informację na
średnim) i ochronę zarówno przed doty- temat środków ochrony następującego ty-
kiem bezpośrednim, jak i pośrednim. pu:
• Ochrona podstawowa • Samoczynne wyłączenie zasilania
Mieszczą się tu wszelkie środki zmierza- (0100-411)
jące do ochrony osób i zwierząt przed za- • Podwójna oraz wzmocniona izolacja
grożeniami wynikającymi z kontaktu (0100-412)
z czynnymi elementami instalacji. • Separacja ochronna (0100-413)
• Ochrona w przypadku awarii • Obwody SELV i PELV (0100-414)
Jest to ochrona osób i zwierząt przed za-
grożeniami wynikającymi z kontaktu
Jednym z kluczowych postanowień normy
z elementami przewodzącymi w przypad- DIN VDE 0100-410 z czerwca 2007 roku była
ku awarii, uszkodzenia lub błędnego za- dodatkowa ochrona zewnętrznych obwo-
działania. dów odbiorczy i gniazd (411.3.3). Stanowi
• Ochrona dodatkowa ona, iż dodatkowa ochrona musi zostać za-
Jeśli ochrona podstawowa lub ochrona pewniona przez wyłączniki różnicowoprą-
w przypadku awarii. zawiedzie lub wy- dowe (RCD) z IΔn ≦ 30 mA dla gniazd ≦ 20 A,
stąpi większe potencjalne zagrożenie, jak również dla urządzeń przenośnych ze-
wyłączniki różnicowoprądowe wnętrznych obwodów odbiorczych ≦ 32 A.
10
10 o IΔn ≦ 30 mA zapewniają dodatkowe za- Wcześniejsze zalecenia stały się tym sa-
bezpieczenie. mym obowiązkowym wymogiem w celu
Ochrona musi zostać zapewniona przez a) zwiększenia bezpieczeństwa.
samą aperaturę b) wykorzystywanie środ-
ków ochrony podczas wykonywania insta-
lacji lub c) kombinację a) i b).
10-4
Środki ochrony
Środki ochrony przed dotykiem pośrednim przez odłączenie lub sygnalizację
Warunki wyłączenia zależą od układu sieci
i zastosowanego urządzenia ochronnego.
Układy sieci zgodne z IEC 60364-4-41 /VDE 0100, część 100
Podział zależny od sposobu Znaczenie skrótów

uziemienia
Układ TN
L1
T: Bezpośrednie uziemienie punktu neu-
L2 tralnego transformatora
L3
N N: Bezpośrednie podłączenie obudowy
PE urządzenia do przewodu ochronnego
(PE) lub ochronnoneutralnego (PEN)
RB
Układ TT
L1
T: Bezpośrednie uziemienie punktu neu-
L2 tralnego transformatora
L3
N T: Bezpośrednie podłączenie obudowy
urządzenia do uziemienia ochronnego
RB RA 10
10
Układ IT
I: Izolowanie punktu neutralnego transfor-
L1
L2 matora lub uziemienie przez wysoką im-
L3
pedancję
T: Bezpośrednie podłączenie obudowy
urządzenia do uziemienia ochronnego
RA
RB Uziom transformatora
RA Uziom ochronny
10-5
Środki ochrony
Urządzenia ochronne i warunki wyłączenia według IEC 60364-4-41/DIN VDE 0100-410
Rodzaj sieci Układ TN

rozdzielczej
Ochrona Schemat sieci Warunek wyłączenia

za pomocą
Urządzenia Układ TN-S Zs x Ia ≦ U0, gdzie
ochronnego Oddzielny przewód neutralny i prze- Zs = Impedancja
nadprądowego wód ochronny w całej sieci. pętli zwarciowej
L1 Ia = Prąd powodujący
L2 wyłączenie w czasie
L3
N (0100-411.3.2):
PE
• ≦5s
• ≦ 0,2 s
U0 = Spodziewane
napięcie względem
ziemi
Bezpieczników, Układ TN-C
wyłączników mi- Funkcje przewodu neutralnego
niaturowych, wy- i ochronnego w całej sieci spełnia
łączników mocy jeden wspólny przewód PEN.
L1
L2
L3
10
10 PEN
10-6
Środki ochrony
Rodzaj sieci System TN

rozdzielczej
Ochrona Schemat sieci Warunek wyłączenia

za pomocą
Urządzenia Układ TN-C-S
ochronnego Funkcje przewodu neutralnego
nadprądowego i ochronnego w części sieci spełnia
jeden przewód PEN
L1
L2
L3
N
PE(N)
Urządzenia L1 Zs x IΔn ≦ U0, gdzie

ochronnego L2 IΔn = Znamionowy
L3
różnicowo- N prąd różnicowy
PE(N)
-prądowego U0 = Maksymalne,
dopuszczalne długo-
trwale napięcie
dotykowe1): 10
10
(≦ 50 V AC,
≦ 120 V DC)
1) ￫ Tabela, strona 10-11
10-7
Środki ochrony
Rodzaj sieci Układ TT

rozdzielczej
Ochrona Schemat sieci Warunek alarmu/wyłą-

za pomocą czenia
Urządzenia różni- L1
L2
RA x IΔn ≦ UL, gdzie
cowoprądowego L3
N RA = Rezystancja uzie-
FI FI FI mienia przewodu
L1
L2 ochronnego
L3
N IΔn = Znamionowy prąd
różnicowy
PE PE PE
UL = maksymalne, do-
puszczalne długotrwale
napięcie dotykowe1):
(≦ 50 V AC, ≦ 120 V DC)
Urządzenia L1 RA x Ia ≦ UL with
L2
ochronnego L3
N
Ia = Prąd powodujący sa-
nadprądowego PE moczynne wyłączenie
w czasie ≦ 5 s
Bezpieczników,
wyłączników mi-
PE PE
niaturowych, wy-
10
10 łączników mocy
1) ￫ Tabela, strona 10-11
10-8
Środki ochrony
Rodzaj sieci Układ IT

rozdzielczej
Ochrona Schemat sieci Warunek alarmu/wy-

za pomocą łączenia
Urządzenia L1 RA x Id ≦ UL (1)
ochronnego L2 ZS x Ia ≦ Uo (2)
L3
nadprądowego PE RA = Rezystancja
uziemienia przewo-
du ochronnego
Id = Prąd pierwszego
zwarcia doziemnego
z obniżeniem rezys-
tancji izolacji doziem-
nej
UL = Maksymalne,
dopuszczalne długo-
trwale napięcie
dotykowe1):
≦ 50 V AC, ≦ 120 V DC
1) ￫ Tabela, strona 10-11 10

10
10-9
Środki ochrony
Rodzaj sieci Układ IT

rozdzielczej
Ochrona Schemat sieci Warunek zgłoszenia/

za pomocą odłączenia
Urządzeń różnico- L1 RA x IΔn ≦ UL
woprądowych L2 IΔn = Znamionowy
L3
(RCD) (zawsze z do- prąd różnicowy
datkową kontrolą FI FI
stanu izolacji, patrz
poniżej)
PE PE
Kontrola stanu L1 Urządzenia kontroli

izolacji (IMD) L2 stanu izolacj używa-
L3
PE ne są do wskazania
R< stanu izolacji pomię-
dzy wszystkimi czyn-
nymi elementami in-
① Dodatkowe połączenia wyrów- stalacji a ziemią.
nawcze Wskazanie stanu
(optyczne/akustycz-
10
10 ne) występuje jeśli
rezystancja spadnie
poniżej określonej
wartości (R). Nie wy-
stępuje wtedy wyłą-
czenie, a system pra-
cuje dalej do chwili
wystąpienia drugie-
go zwarcia doziem-
nego i wystąpienia
samoczynnego wyłą-
czenia zasilania.
10-10
Środki ochrony
Urządzenie ochronne musi samoczynnie przekraczać wartości podanych w poniż-
wyłączyć uszkodzoną część instalacji. szej tabeli.
W żadnym punkcie sieci napięcie dotyko-
we i czas jego oddziaływania nie może
Maksymalny dopuszczalny czas wyłączenia (s) w zależności od napięcia dotykowego

zgodnie z VDE 0100-411.3.2.2
System
TN TT
Maks. dopuszczany Maks. dopuszczany
czas wyłączenia [s] czas wyłączenia [s]
50 V < U0 ≦ 120 V AC 0,8 0,3

DC (patrz Uwaga) (patrz Uwaga)
120 V < U0 ≦ 230 V AC 0,4 0,2
DC 5,0 0,4
230 V < U0 ≦ 400 V AC 0,2 0,07
DC 0,4 0,2
U0 > 400 V AC 0,1 0,04
DC 0,1 0,1 10
10
U0 – Napięcie robocze przewodów fazo-

wych względem ziemi.
Uwaga:
Wyłączenie może być wymagane z innych
powodów niż zagrożenie porażeniem.
10-11
Zabezpieczenia nadprądowe kabli i przewodów
Kable i przewody muszą być chronione za cia (szczegółowe wyjaśnienia zawarte są
pomocą zabezpieczeń nadprądowych w normie DIN VDE 0100-430, część 143,
przed nadmiernym nagrzewaniem wywoła- wydanie trzecie, wydawnictwo VDE).
nym zarówno przez przeciążenia jak i zwar-
Zabezpieczenia przeciążeniowe
Zabezpieczenie przed przeciążeniem obej- IB Obliczeniowy prąd szczytowy obwodu
muje urządzenia ochronne, które przery- IZ Obciążalność długotrwała przewodu
wają obwód w przypadku wystąpienia prą- lub kabla
dów przeciążeniowych, zanim wzrośnie In Znamionowy prąd urządzenia ochron-
temperatura przewodu i spowoduje uszko- nego
dzenie izolacji przewodów, zacisków i po-
łączeń lub otoczenia przewodów. Uwaga
Zabezpieczenie przewodów przed przecią- Przy urządzeniach nastawialnych In odpo-
żeniami musi spełniać następujące wyma- wiada wartości nastawionej.
gania (źródło: DIN VDE 0100-430). I2 Najmniejszy prąd niezawodnie wywo-
IB ≦ In ≦ IZ łujący zadziałanie zgodnie z warunkami
I2 ≦ 1,45 IZ określonymi w normach
1,4
10
10 5
I
z
A
I
Rozmieszczenie zabezpieczeń występuje zmniejszenie obciążalności prą-

przeciążeniowych dowej, o ile urządzenie poprzedzające tej
Zabezpieczenia chroniące przed przecią- ochrony nie zapewnia.
żeniami muszą być umieszczone na po-
czątku każdego obwodu, jak również we
wszystkich tych miejscach, w których
10-12
Uwaga Przykłady:
Powodami zmniejszonej obciążalności prą- • Przekaźnik czasowy = przekaźnik funk-
dowej mogą być: zmniejszenie przekroju cyjny ze stykami i cewką
przewodu, inny sposób jego ułożenia, inna • Łącznik czasowy = przekaźnik funkcyjny
izolacja, różna liczba żył. ze stykami
Zabezpieczeń przeciążeniowych nie wolno • Obwody wzbudzenia maszyn wirujących
instalować, jeżeli przerwanie obwodu mo- • Obwody zasilania elektromagnesów
że wywołać niebezpieczeństwo. Obwody • Obwody wtórne przekładników prądo-
prądowe muszą wtedy być tak zwymiaro- wych
wane, aby nie występowały w nich prze- • Obwody służące bezpieczeństwu
ciążenia.
Zabezpieczenia zwarciowe
Zabezpieczenie przed skutkami zwarć obe- – 141 dla przewodu miedzianego
jmuje urządzenia ochronne, które przery- w izolacji gumowej
wają obwód w przypadku wystąpienia prą- – 87 dla przewodu aluminiowego
dów zwarciowych, zanim wzrośnie w izolacji gumowej
temperatura przewodu i spowoduje uszko- – 115 dla połączeń przewodów
dzenie izolacji przewodów, zacisków i po- miedzianych wykonanych lutem
łączeń lub otoczenia przewodów. miękkim
W ogólnym przypadku dla czasu trwania – inne wartości współczynnika k
zwarcia do 5 s dopuszczalny czas wyłącze- znajdują się w tabeli 43A normy
DIN VDE 0100-430
nia zwarcia t można obliczyć z następują-
cych zależności: Przy bardzo krótkich dopuszczalnych cza- 10
10
sach wyłączenia (<0,1 s) wynik równania
S 2 k2 x S2 musi byc większy niż wartość I2 x t
t =  k x --- lub I2 x t = k2 x S2 urządzenia ograniczjącego prąd podana
I
przez producenta.
Znaczenie symboli: Rozmieszczenie zabezpieczeń
t: dopuszczalny czas wyłączenia zwarcia zwarciowych
ws Urządzenia chroniące przed skutkami
S: przekrój przewodu w mm2 zwarć muszą być umieszczone na począt-
I: maksymalna wartość skuteczna prądu ku każdego obwodu, jak również we
zwarciowego w A wszystkich tych miejscach, w których wy-
k: stała o wartości stępuje zmniejszenie obciążalności zwar-
– 115 dla przewodu miedzianego ciowo-prądowej, o ile urządzenie poprze-
w izolacji z polichlorku winylu dzające nie zapewnia wymaganej ochrony
– 76 dla przewodu aluminiowego przed zwarciami.
w izolacji z polichlorku winylu
10-13
Uwaga W tych przypadkach musza byc spełnione
Powodami zmniejszonej obciążalności poniższe wymagania:
zwarciowo-prądowej mogą być: zmniej- • Zaprojektowanie przewodu w taki spo-
szenie przekroju przewodu, inna izolacja sób, aby ryzyko zwarcia było jak naj-
przewodu. mniejsze.
Nie wolno instalować zabezpieczeń zwar- • Przewody nie mogą byc ułożone w pobli-
ciowych, jeżeli przerwanie obwodu może żu materiałów łatwopalnych.
wywołać niebezpieczeństwo.
Ochrona głównych torów prądowych i przewodów neutralnych

Ochrona głównych torów prądowych Dopuszczalne jest niestosowanie kontroli
Urządzenia zabezpieczeniowe powinny prądu w przewodzie neutralnym, jeżeli:
być instalowane we wszystkich przewo- • przewód neutralny jest objęty działaniem
dach zasilających; muszą rozłączyć ob- zabezpieczenia zwarciowego przewo-
wód, w którym pojawi się przeciążenie, dów czynnych,
niekoniecznie jednak muszą spowodować • gdy największy prąd mogący płynąć
odłączenie pozostałych czynnych przewo- w przewodzie neutralnym jest w czasie
dów. normalnej pracy znacznie mniejszy od
Uwaga obciążalności prądowej tego przewodu.
Jeśli odłączenie jednego toru prądowego Uwaga
może być przyczyną niebezpiecznego sta- Ten drugi warunek jest spełniony, gdy
nu, jak np. przy silnikach indukcyjnych, to przenoszona moc jest w miarę równomier-
10
10 należy zastosować odpowiednie rozwiąza-
nie. Wyłączniki mocy i wyłączniki silnikowe
nie rozdzielona na przewody czynne, np.
gdy całkowity pobór mocy odbiorników
zawsze odłączają 3 bieguny. włączonych między przewody czynne
Zabezpieczenie przewodu neutralnego i przewód neutralny, takich jak oświetlenie
1. W sieci z bezpośrednio uziemionym i gniazda wtykowe, jest znacznie mniejszy
punktem neutralnym transformatora od całkowitej mocy przenoszonej przez da-
(układy TN lub TT) ny obwód.
Jeżeli przekrój przewodu neutralnego jest

mniejszy od przekroju przewodów zasilają-
cych, to należy zastosować wykrywanie
prądu przekraczającego wartość dopusz-
czalną ze względu na jego przekrój, które
musi spowodować odłączenie przewodów
czynnych, choć niekoniecznie przewodu
neutralnego.
10-14
2. Sieci z izolowanym punktem neutral-
nym transformatora (układ IT)
Jeżeli ułożenie przewodu neutralnego jest
wymagane, to w przewodzie neutralnym
każdego obwodu należy przewidzieć kon-
trolę prądu, która spowoduje odłączenie
wszystkich czynnych przewodów danego
obwodu (włącznie z przewodem neutral-
nym).
Można zrezygnować z tej kontroli prądu, je-
żeli dany przewód neutralny objęty jest po-
przedzającym zabezpieczeniem zwarcio-
wym, np. na zasilaniu tej części.
Rozłączanie przewodu neutralnego
Jeżeli określone jest rozłączenie przewodu
neutralnego, to użyte zabezpieczenie musi
być tak wykonane, aby w żadnym przypad-
ku nie nastąpiło rozłączenie przewodu neu-
tralnego przed rozłączeniem przewodów
czynnych i aby nie nastąpiło włączenie te-
go przewodu po ponownym włączeniu
przewodów czynnych. Wymaganie to speł-
niają wszystkie czterobiegunowe wyłącz-
niki mocy NZM. 10
10
10-15
10
10
10-16
Obciążalność prądowa i zabezpieczenia kabli i przewodów o izolacji
z polichlorku winylu według DIN VDE 0298-4, przy 25°C temperatury otoczenia
Typ kabla lub NYM, NYBUY, NHYRUZY, NYIF, NYY, NYCWY, NYKY, NYM,
przewodu H07V-U, H07V-R, H07V-K, NYIFY NYMZ, NYMT, NYBUY,
NHYRUZY
Sposób A1 b1 m2 C E
ułożenia W ścianach izolowa- W rurkach instalacyjnych lub kanałach Ułożenie Ułożenie swobodne
nych cieplnie, w rur- bezpośrednie
kach instalacyjnych Przewody Przewody
w ścianie jednożyłowe wielożyłowe

d d
Wielożyłowe przewo- Przewody jed- Przewody wielożyło- Przewody jedno- Wielożyłowe przewody lub
dy w ścianie nożyłowe w rur- we w rurce instala- lub wielożyłowe lub kable z minimalnym odstę-
ce instalacyj- cyjnej, na ścianie kable pem od ściany 0,3 x średnica
nej na ścianie
Liczba żył 2 3 2 3 2 3 2 3 2 3
Obciążalność długotrwała Iz w A przy tem-

peraturze otoczenia 25°C i temperaturze
pracy 70°C.
(ciąg dalszy)
Sposób A1 B1 B2 C E
ułożenia
Liczba żył 2 3 2 3 2 3 2 3 2 3
Przekrój
przewodu
Cu w mm2 Iz In Iz In Iz In Iz In Iz In Iz In Iz In Iz In Iz In Iz In
1,5 16,5 16 14,5 13 18,5 16 16,5 16 17,5 16 16 13 21 20 18,5 16 23 20 19,5 16
2,5 21 20 19,5 16 25 25 22 20 24 20 21 20 29 25 25 25 32 32 27 25
4 28 25 25 25 34 32 30 25 32 25 29 25 38 35 34 32 42 40 36 35
6 36 35 33 32 43 40 38 35 40 35 36 35 49 40 43 40 54 50 46 40
10 49 40 45 40 60 50 53 50 55 50 49 50 67 63 60 63 74 63 64 63
16 65 63 59 50 81 80 72 63 73 63 66 63 90 80 81 80 100 100 85 80
25 85 80 77 63 107 100 94 80 95 80 85 80 119 100 102 100 126 125 107 100
35 105 100 94 80 133 125 117 100 118 100 105 100 146 125 126 125 157 125 134 125
50 126 125 114 100 160 160 142 125 141 125 125 125 178 160 153 125 191 160 162 160
70 160 160 144 125 204 200 181 160 178 160 158 125 226 224 195 160 246 224 208 200
95 193 160 174 160 246 224 219 200 213 200 190 160 273 250 236 224 299 250 252 250
120 223 200 199 160 285 250 253 250 246 224 218 200 317 315 275 250 348 315 293 250
Dla zabezpieczeń nadprądowych, których prąd obliczeniowy In nie odpowiada wartościom podanym w tabeli należy wybrać najbliższą mniejszą
wartość prądu znamionowego.
10-17
10
10
Najmniejsze przekroje przewodów ochronnych według DIN VDE 0100-540
Przewód ochronny lub przewód Przewód ochronny3) układany

PEN1) oddzielnie
Przewód Izolowane prze- Kable 0,6/1-kV Chronione Niechronione2)

czynny wody energet. o 4 żyłach
mm2 mm2 mm2 mm2 mm2
Cu Al Cu
do 0,5 0,5 – 2,5 4 4
0,75 0,75 – 2,5 4 4
1 1 – 2,5 4 4
1,5 1,5 1,5 2,5 4 4
2,5 2,5 2,5 2,5 4 4
4 4 4 4 4 4
6 6 6 6 6 6
10 10 10 10 10 10
16 16 16 16 16 16
25 16 16 16 16 16
35 16 16 16 16 16
10
10 50 25 25 25 25 25
70 35 35 35 35 35
95 50 50 50 50 50
120 70 70 70 70 70
150 70 70 70 70 70
185 95 95 95 95 95
240 – 120 120 120 120
300 – 150 150 150 150
400 – 185 185 185 185
1) Przewód PEN ≧ 10 mm2 Cu lub 18 mm2 Al.
2) Niechronione ułożenie przewodów Al nie jest dopuszczalne.
3) W przypadku przewodów skrajnych o przekroju ≧ 95 mm2 zaleca się użycie przewo-
dów gołych.
10-18
Współczynniki przeliczeniowe
Dla temperatur otoczenia innych niż 30°C; w powietrzu zgodnie z VDE 0298-4
stosować dla obciążalności prądowej Tabela 17.
przewodów i kabli układanych swobodnie
Materiał izolacyjny1) NR/SR PVC EPR
Dopuszczalna temperatura 60°C 70°C 80°C
robocza
Temperatura otoczenia w °C Współczynniki przeliczeniowe
10 1,29 1,22 1,18
15 1,22 1,17 1,14
20 1,15 1,12 1,10
25 1,08 1,06 1,05
30 1,00 1,00 1,00
35 0,91 0,94 0,95
40 0,82 0,87 0,89
45 0,71 0,79 0,84
50 0,58 0,71 0,77
55 0,41 0,61 0,71
60 – 0,50 0,63 10
10
65 – 0,35 0,55
70 – – 0,45
75 – – 0,32
1) Przy wyższych temperaturach otoczenia

kierować się danymi wytwórcy.
10-19
Współczynniki przeliczeniowe według VDE 0298, Tabela 21
Wspólne układanie większej liczby
obwodów
Sposób Liczba obwodów
ułożenia
1 2 3 4 6 9 12 16 20
1 W wiązce lub 1,00 0,80 0,70 0,65 0,57 0,50 0,45 0,41 0,38
w osłonie
2 Ułożone na 1,00 0,85 0,79 0,75 0,72 0,70 0,70 0,70 0,70
ścianach lub
podłogach
3 Ułożone na sufi- 0,95 0,81 0,72 0,68 0,64 0,61 0,61 0,61 0,61
tach
Współczynniki przeliczeniowe dla wspól-

nego układania przewodów wielożyło-
wych, przewodów w korytach lub osło-
nach, jak również w innych przypadkach
znajdują się w normie DIN VDE 0298-4, ta-
bele 22 do 27.
10
10
10-20
Wyposażenie elektryczne maszyn
Zastosowanie normy DIN EN 60204-1 (VDE 0113-1)
Normę tą, obowiązującą na całym świecie, oraz sumarycznego prądu wszystkich po-
należy zastosować wobec elektrycznego zostałych odbiorników maszyny w stanie
wyposażenia maszyn, o ile dla podlegają- normalnej pracy.
cego wyposażeniu typu maszyny nie istnie- Położenie WYŁ musi być zamykalne. Wska-
je żadna norma produktowa (typ C). zanie położenia WYŁ może nastąpić dopie-
Nagłówek „Bezpieczeństwo maszyn” pod- ro po osiągnięciu odpowiednich odstępów
kreśla wymagania dotyczące ochrony per- izolacyjnych między elementami stykowy-
sonelu, maszyn i materiałów w rozumieniu mi. Urządzenie oddzielające od sieci może
Europejskiej Dyrektywy Maszynowej. Sto- posiadać tylko jedno położenie włączenia
pień możliwego zagrożenia należy określić i jedno położenie wyłączenia z przynależ-
według oceny ryzyka. Ponadto w normie są nymi zderzakami. Dlatego jako wyłącznik
zawarte wymagania dotyczące wyposaże- główny nie dopuszczalne są łączniki gwiaz-
nia, projektowania i budowy, jak również da-trójkąt, przełączniki nawrotne i prze-
prób kontrolnych ze względu na właściwo- łączniki liczby biegunów.
ści ochronne i ich działanie. Położenie wyzwolenia wyłączników mocy
Poniższe ustępy tworzą wyciąg z normy. nie jest uważane za położenie wyłącznika,
dlatego też nie ma żadnych ograniczeń
Urządzenie oddzielające od sieci w zastosowaniu go jako urządzenia od-
(wyłącznik główny) dzielającego od sieci.
Każda maszyna musi być wyposażona Przy większej liczbie miejsc zasilania, każ-
w urządzenie oddzielające od sieci obsłu- de z nich musi posiadać urządzenie oddzie-
lające od sieci. Należy zaplanować obu-
giwane ręcznie, zwane dalej urządzeniem
oddzielającym od sieci. Zachowana musi stronne blokady, jeśli wyłączenie jednego 10
10
być możliwość oddzielenia od sieci całego tylko urządzenia oddzielającego od sieci
elektrycznego wyposażenia za pomocą może sprowadzić jakieś zagrożenie. Do
wyłącznika głównego. Jego moc wyłącze- sterowania zdalnego mogą być stosowane
niowa musi być wystarczająca do równo- tylko wyłączniki mocy. Muszą one być wy-
czesnego wyłączenia prądu największego posażone dodatkowo w rękojeść i muszą
silnika maszyny w stanie zahamowanym być zamykalne w położeniu wyłączenia.
Ochrona przeciwporażeniowa
Ochrona osób od porażeń wymaga zasto- personel przy pomocy kluczy lub narzędzi.
sowania następujących środków: Nie musi przy tym istnieć konieczność wy-
łączenia urządzenia odłączającego od sie-
Ochrona podstawowa / ochrona przed
ci. Części czynne muszą być jednak chro-
dotykiem bezpośrednim
nione przed bezpośrednim dotykiem,
Należy tu rozumieć obudowy, które mogą
zgodnie z DIN EN 50274 lub VDE 0660-514.
być otwierane tylko przez przeszkolony
10-21
Jeżeli urządzenie oddzielające od sieci jest nia wyłącznika głównego, to wszystkie
zblokowane z drzwiami, to ograniczenia czynne części muszą odpowiadać co naj-
podane w poprzednim akapicie przestają mniej stopniowi ochrony IP 2X lub IP XXB,
obowiązywać, ponieważ drzwi mogą być zgodnie z DIN EN 60529; VDE 0470-1.
otwarte tylko gdy wyłącznik główny jest ot-
Ochrona przed dotykiem pośrednim
warty. Elektryk powinien mieć możliwość
W tym przypadku należy zapewnić, aby
odłączenia blokady przy pomocy narzędzia
w razie uszkodzenia izolacji nie powstało
w celu zlokalizowania uszkodzenia. Przy
niebezpieczne napięcie dotykowe. Dla
odłączonej blokadzie musi być zachowana
spełnienia tego wymagania należy zasto-
możliwość wyłączenia urządzenia oddzie-
sować środki ochronne, zgodne
lającego od sieci. Jeśli obudowa może być
z IEC 60364-4-410; VDE 0100-410.
otwierana bez użycia klucza i bez otwiera-
Ochrona aparatury
Ochrona w przypadku awarii zasilania W przypadku bezpieczników wymaga się,
Powrót napięcia po awarii zasilania nie po- aby była możliwość ich wymiany w kraju,
winien powodować samoczynnego uru- w którym są użytkowane. Trudność tą moż-
chomienia maszyn lub ich części, o ile mo- na ominąć przez stosowanie wyłączników
że to wywołać stan niebezpieczny lub mocy, które mają dodatkowe zalety, takie
spowodować szkody materialne. Wymaga- jak wyłączenie wielobiegunowe, szybka
nie to można łatwo spełnić, stosując układy gotowość ponownego włączenia i zapo-
samopodtrzymania. bieganie pracy jednofazowej.
W układach o trwałym połączeniu zesty- Zabezpieczenie silników przed
10
10 ków dodatkowy stycznik pomocniczy z im- przeciążeniami
pulsowym połączeniem zestyków w prze- Silniki o mocy ponad 0,5 kW przeznaczone
wodzie zasilającym obwodu prądu do pracy ciągłej muszą być zabezpieczone
sterowniczego może przejąć to zadanie. przed przeciążeniami. Dla wszystkich in-
Samoczynnemu uruchomieniu po powro- nych zabezpieczenie takie jest zalecane.
cie napięcia zapobiegają również z wystar- Silniki podlegające częstym rozruchom
czającą pewnością urządzenie oddzielają- i hamowaniom są trudne do zabezpiecze-
ce od sieci i wyłączniki zabezpieczenia nia; często wymagają specjalnych rozwią-
silników z wyzwalaczem podnapięciowym. zań. W przypadku silników o słabym chło-
Zabezpieczenia nadprądowe dzeniu dogodne jest użycie czujników
Na doprowadzeniu zasilania zwykle nie cieplnych. Zaleca się jednak instalować
jest wymagane zabezpieczenie nadprądo- dodatkowo przekaźniki bimetalowe do za-
we. Ochronę od przetężeń zapewnia zabezpieczenia silnika, szczególnie jako za-
bezpieczenie usytuowane na początku linii bezpieczenie przed unieruchomieniem wir-
zasilającej. Wszystkie pozostałe obwody nika.
muszą być zabezpieczone za pomocą bez-
pieczników lub wyłączników mocy.
10-22
Funkcje sterownicze w stanach awaryjnych
Błędne działanie aparatury elektrycznej nie szyny powinno być możliwe dopiero po
powinno prowadzić do stanu zagrożenia miejscowym odblokowaniu. Samo odblo-
ani wywoływać szkód. Zagrożenia należy kowanie nie powinno spowodować po-
likwidować w miejscu ich powstawania nownego uruchomienia.
przez zastosowanie odpowiednich środ- Dla wyłączników awaryjnych i przyrządów
ków. W przypadku obszernego potrakto- sterowniczych awaryjnego wyłączania
wania zagrożenia wydatki na środki mają ponadto zastosowanie następujące
ochronne mogą być znaczne. Dla umożli- wymagania:
wienia lepszego oszacowania wielkości
• Rękojeść musi być czerwona i dla kon-
ryzyka wprowadzono normę
trastu mieć żółte tło.
DIN EN ISO 13849-1: „Części układów ste-
• Urządzenia awaryjnego wyłączania mu-
rowania dotyczące bezpieczeństwa, część 1:
szą być w stanie zagrożenia łatwo i szyb-
Ogólne wytyczne do projektowania”.
ko dostępne.
Sposób dokonania oceny ryzyka według • Awaryjne wyłączenie musi mieć zapew-
DIN EN ISO 13849-1 przedstawiono w pod- nione pierwszeństwo przed innymi funk-
ręczniku firmy Eaton „Zagadnienia bezpie- cjami i czynnościami.
czeństwa w maszynach i instalacjach”
• Zdolność do działania urządzeń awaryj-
(nr zamówienia PU05907001Z).
nego wyłączania należy sprawdzać dro-
Układy awaryjnego wyłączania gą prób, szczególnie w uciążliwych wa-
Każda maszyna mogąca stać się źródłem runkach środowiskowych.
zagrożenia musi być wyposażona w układ • Jeżeli istnieje podział na obszary awaryj-
awaryjnego wyłączania, w obwodzie głów- nego wyłączania, to musi on być rozpo-
nym może to być wyłącznik awaryjny, znawalny. 10
10
a w obwodzie storwniczym przyrząd ste-
Postępowanie w przypadku zagrożenia
rowniczy awaryjnego wyłączenia. Urucho-
Z pojęcia wyłączania awaryjnego nie wyni-
mienie układu awaryjnego wyłączania
ka, jakie funkcje mają być wykonane.
powinno spowodować odłączenie bezpo-
W celu bardziej sprecyzowanego sformu-
średnio przez odwzbudzenie tych odbiorni-
łowania w normie DIN EN 60204-1 opisane
ków prądu, które mogą bezpośrednio spo-
zostały dwie specyficzne funkcje:
wodować zaistnienie stanu zagrożenia.
Układ ten powinien oddziaływać albo na 1. Urządzenia awaryjnego zatrzymania
urządzenia elektromechaniczne, jak stycz- Odnosi się do jak najszybszego zatrzy-
niki główne, styczniki pomocnicze, albo na mania niebezpiecznego ruchu maszy-
wyzwalacz podnapięciowy urządzenia od- ny.
dzielającego od sieci. 2. Urządzenia awaryjnego wyłączenia
Jeżeli istnieje niebezpieczeństwo pora-
Przyrządy sterownicze awaryjnego wyłą-
żenia przez dotyk bezpośredni, np. czę-
czania uruchamiane ręcznie muszą mieć
ści czynnych urządzeń, to należy zasto-
postać przycisku grzybkowego ze stykami
sować wyłącznik awaryjny.
rozwiernymi.. Ponowne uruchomienie ma-
10-23
Kolory przycisków i ich znaczenie
Według DIN EN 60073; VDE 0199,
DIN EN 60204-1; VDE 0113-1, Tabela 2
Kolor Znaczenie Typowe zastosowanie
CZERWONY Stan zagrożenia • Wyłączanie awaryjne

• Zwalczanie pożaru
ŻÓŁTY Nieprawidłowy stan pracy Dla przywrócenia normalnego stanu
pracy albo uniknięcia niepożąda-
nych zmian
NIEBIESKI Stan konieczności Funkcja kasowania
ZIELONY Prawidłowy stan pracy Rozruch ze stanu bezpiecznego
BIAŁY Bez określonego znaczenia • Rozruch/Włączenie (zalecane)
• Zatrzymanie/Wyłączenie
SZARY • Rozruch/Włączenie
CZARNY • Rozruch/Włączenie
(zalecane)
10
10
10-24
Kolory lampek sygnalizacyjnych i ich znaczenie
Według IEC/EN 60073 (VDE 0199), IEC/EN
60204-1 (VDE 0113 część 1)
Kolor Znaczenie Objaśnienie Typowe zastosowanie
CZERWONY Stan zagro- Ostrzeżenie o możliwości • Awaria układu smarowania
żenia zagrożenia lub stanach • Przekroczenie temperatury
poza zadany (bezpieczny)
wymagających natych- zakres
miastowej interwencji • Istotne części wyposażenia
są unieruchomione przez
zabezpieczenia
ŻÓŁTY Stan nie- Zbliżający się stan kry- • Odchyłka temperatury (lub
prawidłowy tyczny ciśnienia) od wartości
normalnej
• Przeciążenie, którego
normalny czas trwania jest
ograniczony
• Kasowanie
NIEBIESKI Stan ko- Wymagana interwencja • Usunąć zakłócenie
nieczności personelu • Przełączyć na posuw
ZIELONY Stan pra- Wyświetlenie bezpiecz- • Czynnik chłodzący obiega

widłowy nych warunków eksploa- • Włączone jest automatyczne
sterowanie kotła
tacyjnych albo zwolnie- • Maszyna jest gotowa do
nie dalszego procesu rozruchu
eksploatacyjnego 10
10
BIAŁY Stan Dowolne znaczenie: mo- • Silnik pracuje
neutralny że być użyty, gdy nie • Wskazanie rodzaju pracy
można jednoznacznie
przyporządkować koloru
CZERWONEGO, ŻÓŁTE-
GO lub ZIELONEGO; lub
jako potwierdzenie
Kolory przycisków podświetlanych i ich znaczenie

Obie tablice dotyczą przycisków podświet-
lanych, przy czym pierwsza dotyczy funkcji
przycisków.
10-25
Charakterystyczne wartości związane z bezpieczeństwem zgodnie z EN ISO 13849-1
i IEC 62061
System bezpieczeństwa może składać sie Eaton udostępnia dane charakterystyczne
z kilku komponentów. Oszacowanie stop- wszystkich swoich komponentów z dzie-
nia bezpieczeństwa części sterowniczej dziny techniki bezpieczeństwa.
w zgodzie z normami EN ISO 13849-1 oraz
IEC 62061wymaga użycia danych charakte-
rystycznych podanych przez producenta.
Dane o niezawodności wg. EN ISO 13849-1
B10d Ilość wykonanych operacji do momentu niebezpiecznego defektu 10%

testowanych komponentów.
MTTFd Średni czas do niebezpiecznego defektu każdego kanału.
PL Poziom zapewnienia bezpieczeństwa (Performance Level).
Dane o niezawodności wg. IEC 62061
B10 Ilość wykonanych operacji do momentu awarii 10% testowanych kom-

ponentów.
PFHd Prawdopodobieństwo niebezpiecznego uszkodzenia na godzinę.
SIL CL Żądana granica poziomu nienaruszalności bezpieczeństwa).
10
10
Dalsze szczegóły znajdują się w przeglą-
dzie parametrów bezpieczeństwa dla pro-
duktów firmy Eaton na stronie:
http://www.moeller.net/binary/
bl_supplements/bl8896en.pdf
10-26
Środki minimalizujące zagrożenie
Minimalizacja zagrożenia w przypadku powstania błędu
Błędne działanie aparatury elektrycznej nie zapobiegać w miejscu ich powstawania
powinno prowadzić do stanów zagrożenia przez zastosowanie odpowiednich środ-
ani wywoływać szkód. Zagrożeniom należy ków.
Wykorzystanie wypróbowanych układów i przyrządów
L01 L1
L2
⎧ ⎧ 0 햴
⎪ ⎪
⎪ 햳⎨
⎪ ⎪ 햵
⎪ ⎩
햲⎨
⎪
⎪
⎪
⎪ I K1
햶
⎩
K1
L02
햷
10
10
a Wszystkie funkcje łączeniowe po f Połączenie mas obwodów sterowania

stronie nieuziemionej dla celów roboczych (nie służy jako śro-
b Zastosowanie przyrządów z wymuszo- dek ochronny)
nym rozwieraniem styków (nie mylić
Redundancja
z wymuszonym prowadzeniem styków)
Oznacza istnienie dodatkowego układu lub
c Zatrzymywanie przez odwzbudzenie
urządzenia, które przejmuje działanie
(odporność na przerwę w obwodzie)
w przypadku zaistnienia uszkodzenia.
d Stosowanie rozwiązań, które obniżają
prawdopodobieństwo niepożądanych
stanów pracy (tu równoczesne prze-
rwanie przez stycznik i wyłącznik krań-
cowy)
e Dołączanie wszystkich czynnych prze-
wodów do przyrządu sterowanego
10-27
Środki minimalizujące zagrożenie
Różnorodność rozwiązań
Rozwiązywanie obwodów sterowania we-
dług różnych zasad działania lub z użyciem
różnych rodzajów przyrządów.
c
21
e a
22
13 K1 d
14
K2
b
K1 K2
10
10
a Różnorodność funkcjonalna uzyskana Próby funkcjonalne

przez kombinację zestyków zwiernych Prawidłowe działanie układu sterowania
i rozwiernych można sprawdzić ręcznie lub automatycz-
b Różnorodność przyrządowa uzyskana nie.
przez użycie różnych rodzajów przyrzą-
dów (tu różne typy styczników pomoc-
niczych)
c Aparat zabezpieczeniowy otwarty
d Obwód zwrotny
e Aparat zabezpieczeniowy zamknięty
10-28
Stopnie ochrony urządzeń elektrycznych
Stopnie ochrony przyrządów i urządzeń elektrycznych zapewniane przez obudowy,
osłony itp., według DIN EN 60529; VDE 0470-1
Stopnie ochrony elektrycznych urządzeń Pierwsza z nich określa stopień ochrony
zapewnione przez obudowę oznaczane są przed dotykiem i wniknięciem ciał obcych,
skrótem literowym IP oraz dwiema cyframi. druga – stopień ochrony przed wpływem
wody.
Ochrona przed dotykiem i ciałami obcymi
Pierwsza Zakres ochrony

cyfra
Określenie Objaśnienie
0 Brak ochrony Brak szczególnej ochrony osób przed przypadkowym
dotknięciem części znajdującej się pod napięciem lub
części będącej w ruchu.
Brak ochrony części elektrycznych przed wnikaniem
ciał obcych.
1 Ochrona Zabezpieczenie przed zetknięciem się wierzchu dłoni
przed ciałami z częściami niebezpiecznymi.
obcymi Sonda dostępu, kula o średnicy 50 mm, musi znajdo-
≧ 50 mm wać się w wystarczającej odległości od części niebez-
piecznych.
Sonda obiektu, kula o średnicy 50 mm, nie może wnik-
nąć w całości. 10
10
2 Ochrona Zabezpieczenie przed zetknięciem się palca z częścia-
przed ciałami mi niebezpiecznymi.
obcymi Rozczłonkowany palec kontrolny o średnicy 12 mm
≧ 12,5 mm i długości 80 mm musi znajdować się w wystarczającej
odległości od części niebezpiecznych.
Sonda obiektu, kula o średnicy 12,5 mm, nie może
wniknąć w całości.
10-29
Ochrona przed dotykiem i ciałami obcymi
Pierwsza Zakres ochrony

cyfra
3 Ochrona przed Zabezpieczenie przed zetknięciem się narzędzia
ciałami obcymi z częściami niebezpiecznymi.
≧ 2,5 mm Sonda dostępu o średnicy 2,5 mm nie może wniknąć.
Sonda obiektu o średnicy 2,5 mm, nie może w ogóle
wniknąć.
4 Ochrona przed Zabezpieczenie przed zetknięciem się drutu z częś-
ciałami obcymi ciami niebezpiecznymi.
≧ 1 mm Sonda dostępu o średnicy 1,0 mm nie może wniknąć.
Sonda obiektu o średnicy 1,0 mm, nie może w ogóle
wniknąć.
5 Ochrona przed Zabezpieczenie przed zetknięciem się drutu z częś-
osiadaniem pyłu ciami niebezpiecznymi.
Sonda dostępu o średnicy 1,0 mm nie może wniknąć.
Wnikanie pyłu nie jest całkowicie uniemożliwione,
ale pył nie może wnikać w takich ilościach, które
wpływałyby ujemnie na satysfakcjonującą pracę
urządzenia lub bezpieczeństwo.
10
10 6 Ochrona przed
wnikaniem pyłu
Zabezpieczenie przed zetknięciem się drutu z częś-
ciami niebezpiecznymi.
Sonda dostępu o średnicy 1,0 mm nie może wniknąć.
Pyłoszczelność Wnikanie pyłu całkowicie uniemożliwione.
Przykład określenia stopnia ochrony: IP 4 4
Oznaczenie literowe
Pierwsza cyfra
Druga cyfra
10-30
Ochrona przed wodą
Druga Zakres ochrony

cyfra
0 Brak ochrony Brak szczególnej ochrony.
1 Ochrona przed Krople padające pionowo nie powinny wywierać
kroplami pada- szkodliwego wpływu.
jącymi pionowo
2 Ochrona przed Krople padające pionowo nie powinny wywierać
padającymi kro- żadnego szkodliwego wpływu,gdy obudowa nachy-
plami przy prze- lona jest w obu kierunkach o kąt 15° w stosunku do
chyleniu obudo- pionu.
wy o kąt do 15°
3 Ochrona przed Rozpylona woda, która z dowolnej strony pada pod
rozpyloną wodą dowolnym kątem do 60° w stosunku do pionu, nie
może wywierać żadnego szkodliwego wpływu.
4 Ochrona przed Woda, która pada ze wszystkich kierunków na obu-
wodą tryskają- dowę, nie może wywierać żadnego szkodliwego
cą wpływu.
5 Ochrona przed Strumień wodny wydostający się z dyszy i kierowany
strumieniami
wody
ze wszystkich kierunków na urządzenie, nie może
wywierać żadnego szkodliwego wpływu.
10
10
6 Ochrona przed Woda, które ze wszystkich kierunków pada silnym
silnym strumie- strumieniem na obudowę nie może wywierać żadne-
niem wody go szkodliwego wpływu.
7 Ochrona przed W sytuacji, kiedy urządzenie zanurzone jest w wo-
czasowym za- dzie w warunkach ciśnieniowych i czasowych okre-
nurzeniem ślonych normą, woda nie może wniknąć do niego
w ilościach szkodliwych.
10-31
Druga Zakres ochrony

cyfra
8 Ochrona przed Przy trwałym zanurzeniu urządzenia w wodzie
trwałym zanu- w warunkach ustalonych przez wytwórcę i użytkow-
rzeniem nika woda nie powinna wnikać w ilościach szkodli-
wych.
Wspomniane warunki muszą być trudniejsze od po-
danych dla cyfry 7.
9K1) Ochrona przed Woda pod ciśnieniem silnie podwyższonym skiero-
myciem pod wana z dowolnego kierunku na urządzenie nie po-
wysokim ciśnie- winna wywierać szkodliwego wpływu.
niem lub my- Ciśnienie wody 100 barów. Temperatura wody 80°C.
ciem strumie-
niem pary
1) To oznaczenie wzięto z normy DIN 40050-9.
10
10
10-32
Notatki
10
10
10-33
Kategorie użytkowania aparatury łączeniowej
Według DIN EN 60947-5-1 (VDE 0660-200, Tabela 1)
Rodzaj Kategoria Typowe zastosowania Zwykłe wa-

prądu użytkowania runki zasto-
sowania
I = prąd włączania, Ic = prąd wyłączania
Ie = roboczy prąd obliczeniowy
Włączanie
U = napięcie
Ue = obliczeniowe napięcie robocze I U
Ur = napięcie powrotne Ie Ue
t0,95 = czas w ms, po którym prąd osiągnie
95% wartości ustalonej
P = Ue x Ie = moc obliczeniowa w watach
Prąd AC-12 Sterowanie obciążeniem rezystancyj- 1 1
prze- nym i półprzewodnikowym w obwodach
mienny wejściowych optoizolatorów
AC-13 Sterowanie obciążeniem półprzewodni- 2 1
kowym z separacją transformatorową
AC-14 Sterowanie małych obciążeń elektro- 6 1
magnetycznych (maks. 72 VA)
AC-15 Sterowanie obciążeń elektromagnetycz- 10 1
nych (powyżej 72 VA)
10
10
I U
Ie Ue
Prąd DC-12 Sterowanie obciążeniem rezystancyj- 1 1

stały nym i półprzewodnikowym w obwodach
wejściowych optoizolatorów
DC-13 Sterowanie elektromagnesów 1 1
DC-14 Sterowanie obciążeń elektromagnetycz- 10 1
nych z rezystorami oszczędnościowymi
w obwodzie
10-34
Kategorie użytkowania aparatury łączeniowej
Odmienne warunki zastosowania
Wyłączanie Włączanie Wyłączanie

cos ϕ I U cos ϕ I U cos ϕ I U cos ϕ
Ie Ue Ie Ue Ie Ue
0,9 1 1 0,9 – – – – – –
0,65 1 1 0,65 10 1,1 0,65 1,1 1,1 0,65
0,3 1 1 0,3 6 1,1 0,7 6 1,1 0,7
0,3 1 1 0,3 10 1,1 0,3 10 1,1 0,3
t0,95 I U T0,95 I U T0,95 I U T0,95

10
10
Ie Ue Ie Ue Ie Ue
1 ms 1 1 1 ms – – – – – –
6 x P1) 1 1 6 x P1) 1,1 1,1 6 x P1) 1,1 1,1 6 x P1)

15 ms 1 1 15 ms 10 1,1 15 ms 10 1,1 15 ms
1) Wartość „6 x P“ wynika z warunków doświadczalnych, które w większości przypad-

ków odpowiadają obciążeniom elektromagnetycznym DC do wartości granicznej
P = 50 W, np. 6 [ms]/[W] = 300 [ms]. Obciążenia o mocy powyżej 50 W składają się
z małych obciążeń połączonych równolegle. Dlatego 300 ms jest górną granicą nieza-
leżnie od wartości mocy.
10-35
Kategorie użytkowania styczników i rozruszników
Rodzaj Katego- Typowe zastosowania Weryfikacja wytrzy-

prądu ria użyt- I = prąd włączania małości elektrycznej
kowa- Ic = prąd wyłączania
Włączanie
nia Ie = roboczy prąd obliczeniowy
U = napięcie Ie I U
Ue = robocze napięcie obliczeniowe [A] Ie Ue
Ur = napięcie powrotne
Prąd AC-1 Obciążenie nieindukcyjne lub o małej in- wszyst- 1 1
prze- dukcyjności, piece oporowe kie war-
mienny tości
AC-2 Silniki pierścieniowe: rozruch, wyłącze- wszyst- 2,5 1
nie kie war-
tości
AC-3 Silniki klatkowe: rozruch, wyłączenie Ie ≦ 17 6 1
podczas biegu4) Ie > 17 6 1
AC-4 Silniki klatkowe: rozruch, hamowanie Ie ≦ 17 6 1
przeciwprądowe, nawrót, impulsowanie Ie > 17 6 1
AC-5a Włączanie lamp wyładowczych
AC-5b Włączanie lamp żarowych
10
10 AC-6a3) Włączanie transformatorów
AC-6b3) Włączanie baterii kondensatorów
AC-7a Obciążenia o małej indukcyjności według infor-
w gospodarstwie domowym i podobnych macji poda-
zastosowaniach nych przez
wytwórcę
AC-7b Obciążenia silnikowe w urządzeniach
domowego użytku
AC-8a Sterowanie hermetycznych silników
chłodziarek sprężarkowych o ręcznym
kasowaniu wyzwalaczy nadprądowych5)
AC-8b Sterowanie hermetycznych silników
chłodziarek sprężarkowych o samoczyn-
nym kasowaniu wyzwalaczy
nadprądowych5)
10-36
Stwierdzenie zdolności łączeniowej

cos ϕ Ic Ur cos ϕ Ie I U cos ϕ Ic Ur cos ϕ
Ie Ue [A] Ie Ue Ie Ue
0,95 1 1 0,95 wszyst- 1,5 1,05 0,8 1,5 1,05 0,8

kie war-
tości
0,65 2,5 1 0,65 wszyst- 4 1,05 0,65 4 1,05 0,8
kie war-
tości
0,65 1 0,17 0,65 Ie ≦ 100 8 1,05 0,45 8 1,05 0,45
0,35 1 0,17 0,35 Ie > 100 8 1,05 0,35 8 1,05 0,35
0,65 6 1 0,65 Ie ≦ 100 10 1,05 0,45 10 1,05 0,45
0,35 6 1 0,35 Ie > 100 10 1,05 0,35 10 1,05 0,35
3,0 1,05 0,45 3,0 1,05 0,45
1,52) 1,05 2) 1,52) 1,05 2)
10
10
1,5 1,05 0,8 1,5 1,05 0,8
8,0 1,05 1) 8,0 1,05 1)
6,0 1,05 1) 6,0 1,05 1)
6,0 1,05 1) 6,0 1,05 1)
10-37
Rodzaj Kategoria Typowe zastosowania Stwierdzenie trwało-

prądu użytkowa- I = prąd włączania ści elektrycznej
nia Ic = prąd wyłączania
Włączanie
U = napięcie Ie I U
Ue = robocze napięcie obliczeniowe
[A] Ie Ue
Ur = napięcie powrotne
Prąd DC-1 Obciążenia nieindukcyjne lub o małej wszystkie 1 1
stały indukcyjności, piece oporowe wartości
DC-3 Silniki bocznikowe: rozruch, hamo- wszystkie 2,5 1
wanie przeciwprądowe, nawrót, im- wartości
pulsowanie, hamowanie oporowe
DC-5 Silniki szeregowe: rozruch, hamowa- wszystkie 2,5 1
nie przeciwprądowe, nawrót, impul- wartości
sowanie, hamowanie oporowe
DC-6 Włączanie oświetlenia żarowego
1) cos ϕ = 0,45 przy Ie ≦ 100 A; cos ϕ = 0,35 przy Ie > 100 A

2) Prób należy dokonać przy obciążeniu oświetleniem żarowym.
3) Próbne dane należy tutaj wyprowadzić z wartości dla AC-3 lub AC-4 odpowiednio do
10
10 oddzielnej tablicy.
10-38
Weryfikacja zdolności łączeniowej

L/R Ic Ur L/R Ie I U L/R Ic Ur L/R
[ms] [ms] [ms] [ms]
Ie Ue [A] Ie Ue Ie Ue
1 1 1 1 wszystkie 1,5 1,05 1 1,5 1,05 1

wartości
2 2,5 1 2 wszystkie 4 1,05 2,5 4 1,05 2,5
wartości
7,5 2,5 1 7,5 wszystkie 4 1,05 15 4 1,05 15

wartości
1,52) 1,05 2) 1,52) 1,05 2)
4) Przyrządy kategorii użytkowej AC-3 mogą być użyte do sporadycznego i ograniczone-

go w czasie impulsowania lub hamowania przeciwprądem, jak np. przy naprowadza-
niu maszyny; liczba takich użyć nie może przekraczać pięciu w minucie lub dziesięciu
5)
na dziesięć minut.
Przy hermetycznych sprężarkach chłodziarkowych sprężarka i silnik są umieszczone
10
10
we wspólnej hermetycznej obudowie bez zewnętrznego wału lub uszczelnienia wału,
a silnik jest zasilany czynnikiem chłodzącym.
10-39
Kategorie użytkowania rozłączników
Dla wyłączników, rozłączników, aparatury bezpiecznikowej według
DIN EN 60947-3 (VDE 0660-107, Tabela 2)
Rodzaj Kategoria Typowe zastosowania

prądu użytkowa- I = prąd włączania
nia Ic = prąd wyłączania
U = napięcie
Ue = obliczeniowe napięcie robocze
Ur =napięcie powrotne
Prąd prze- AC-20 A(B)1) Włączanie i wyłączanie bez obciążenia
mienny
AC-21 A(B)1) Włączanie i wyłączanie obciążeń rezystancyjnych łącz-
nie z niewielkim obciążeniem
AC-22 A(B)1) Włączenie i wyłączanie mieszanych rezystancyjnych
i indukcyjnych obciążeń łącznie z niewielkimi przecią-
żeniami
AC-23 A(B)1) Włączanie i wyłączanie silników i innych odbiorników
o dużych indukcyjnościach
10
10
Prąd stały DC-20 A(B)1) Włączanie i wyłączanie bez obciążenia
DC-21 A(B)1) Włączanie i wyłączanie obciążeń rezystancyjnych łącz-

nie z niewielkim obciążeniem
DC-22 A(B)1) Włączanie i wyłączanie mieszanych rezystancyjnych
i indukcyjnych obciążeń łącznie z niewielkimi przecią-
żeniami (np. silniki bocznikowe)
DC-23 A(B)1) Włączanie i wyłączanie obciążeń o dużych indukcyj-
nościach (np. silniki szeregowe)
1) A: Częste używanie, B: używanie sporadyczne.
Łączniki, które są odpowiednie do sterownia silnikami są również testowane zgodnie
z kryteriami zapisanymi w ￫ Rozdział „Kategorie użytkowania styczników i rozrusz-
ników”, strona 10-36.
10-40
Kategorie użytkowania rozłączników
Weryfikacja zdolności łączeniowej
Włączanie Wyłączanie
Ie I U cos ϕ Ic Ur cos ϕ
[A] Ie Ue Ie Ue
wszystkie 1) 1) 1) 1)
wartości
wszystkie 1,5 1,05 0,95 1,5 1,05 0,95
wartości
wszystkie 3 1,05 0,65 3 1,05 0,65
wartości
Ie ≦ 100 10 1,05 0,45 8 1,05 0,45

Ie > 100 10 1,05 0,35 8 1,05 0,35
Ie I U L/R Ic Ur L/R
Ie Ue [ms] Ie Ue [ms]
[A]
wszystkie 1) 1) 1) 1) 1) 1)
10
10
wartości
wszystkie 1,5 1,05 1 1,5 1,05 1
wartości
wszystkie 4 1,05 2,5 4 1,05 2,5
wartości
wszystkie 4 1,05 15 4 1,05 15

wartości
10-41
Notatki
10
10
10-42
Prądy znamionowe silników indukcyjnych
Prądy znamionowe silników indukcyjnych (wytyczne dla wirników klatkowych)
Najmniejsze zabezpieczenia zwarciowe Znamionowe prądy zabezpieczeniowe przy
silników indukcyjnych rozruchu gwiazda/trójkąt dotyczą też silni-
Wartość największa zależy od wyłącznika ków pierścieniowych.
zabezpieczającego lub przekaźnika prze- Przy większym prądzie znamionowym, roz-
ciążeniowego. ruchowym i/lub dłuższym czasie rozruchu
Prądy znamionowe dotyczą silników induk- należy stosować większe bezpieczniki.
cyjnych o prędkości 1500 obr./min. i o nor- Tabela dotyczy wkładek topikowych
malnym chłodzeniu wewnętrznym i ze- zwłocznych lub typu „GL” (VDE 0636).
wnętrznym.
Dla rozłączników bezpiecznikowych
dobiera się wkładki bezpiecznikowe na
Rozruch bezpo- Prąd rozruchu maks.: prądy znamionowe, o charakterystyce aM.
średni 6 x prąd znamionowy,
czas rozruchu maks. 5 s.
Rozruch /Δ Prąd rozruchu maks.:
2 x prąd znamionowy,
czas rozruchu 15 s.
Przekaźnik przeciąże-
niowy w uzwojeniu fazo-
wym nastawić na
0,58 x prąd znamionowy
silnika.
10
10
10-43
Moc silnika 230 V 400 V

Prąd zna- Bezpiecznik Prąd zna- Bezpiecznik
mionowy mionowy
Rozruch /Δ Rozruch /Δ
silnika silnika
bezpo- bezpo-
średni średni
kW cos ϕ η [%] A A A A A A
0,06 0,7 58 0,37 2 – 0,21 2 –
0,09 0,7 60 0,54 2 – 0,31 2 –
0,12 0,7 60 0,72 4 2 0,41 2 –
0,18 0,7 62 1,04 4 2 0,6 2 –
0,25 0,7 62 1,4 4 2 0,8 4 2
0,37 0,72 66 2 6 4 1,1 4 2
0,55 0,75 69 2,7 10 4 1,5 4 2
0,75 0,79 74 3,2 10 4 1,9 6 4
1,1 0,81 74 4,6 10 6 2,6 6 4
1,5 0,81 74 6,3 16 10 3,6 6 4
2,2 0,81 78 8,7 20 10 5 10 6
3 0,82 80 11,5 25 16 6,6 16 10
4 0,82 83 14,8 32 16 8,5 20 10
5,5 0,82 86 19,6 32 25 11,3 25 16
7,5 0,82 87 26,4 50 32 15,2 32 16
11 0,84 87 38 80 40 21,7 40 25
15 0,84 88 51 100 63 29,3 63 32
18,5 0,84 88 63 125 80 36 63 40
10
10 22
30
0,84
0,85
92
92
71
96
125
200
80
100
41
55
80
100
50
63
37 0,86 92 117 200 125 68 125 80
45 0,86 93 141 250 160 81 160 100
55 0,86 93 173 250 200 99 200 125
75 0,86 94 233 315 250 134 200 160
90 0,86 94 279 400 315 161 250 200
110 0,86 94 342 500 400 196 315 200
132 0,87 95 401 630 500 231 400 250
160 0,87 95 486 630 630 279 400 315
200 0,87 95 607 800 630 349 500 400
250 0,87 95 – – – 437 630 500
315 0,87 96 – – – 544 800 630
400 0,88 96 – – – 683 1000 800
450 0,88 96 – – – 769 1000 800
500 0,88 97 – – – – – –
560 0,88 97 – – – – – –
630 0,88 97 – – – – – –
10-44
440 V 500 V 690 V

Prąd Bezpiecznik Prąd Bezpiecznik Prąd Bezpiecznik
znamio- znamio- znamio-
Roz. /Δ Roz. /Δ Roz. /Δ
nowy nowy nowy
bezp. bezp. bezp.
silnika silnika silnika
A A A A A A A A A
0,19 2 – 0,17 2 – 0,12 2 –
0,28 2 – 0,25 2 – 0,18 2 –
0,37 2 – 0,33 2 – 0,24 2 –
0,54 2 – 0,48 2 – 0,35 2 –
0,76 2 – 0,7 2 – 0,5 2 –
1 4 2 0,9 2 2 0,7 2 –
1,4 4 2 1,2 4 2 0,9 4 2
1,7 4 2 1,5 4 2 1,1 4 2
2,4 4 2 2,1 6 4 1,5 4 2
3,3 6 4 2,9 6 4 2,1 6 4
4,6 10 6 4 10 4 2,9 10 4
6 16 10 5,3 16 6 3,8 10 4
7,7 16 10 6,8 16 10 4,9 16 6
10,2 20 10 9 20 16 6,5 16 10
13,8 25 16 12,1 25 16 8,8 20 10
19,8 32 25 17,4 32 20 12,6 25 16
26,6 50 32 23,4 50 25 17 32 20
32,8 63 32 28,9 50 32 20,9 32 25
37
50
80
100
40
63
33
44
63
80
32
50
23,8
32
50
63
25
32
10
10
61 125 80 54 100 63 39 80 50
74 125 100 65 125 80 47 80 63
90 125 100 79 160 80 58 100 63
122 160 125 107 200 125 78 160 100
146 200 160 129 200 160 93 160 100
179 250 200 157 250 160 114 200 125
210 250 250 184 250 200 134 250 160
254 315 250 224 315 250 162 250 200
318 400 315 279 400 315 202 315 250
397 630 400 349 500 400 253 400 315
495 630 630 436 630 500 316 500 400
621 800 800 547 800 630 396 630 400
699 800 800 615 800 630 446 630 630
– – – – – – 491 630 630
– – – – – – 550 800 630
– – – – – – 618 800 630
10-45
Przewody
Wyprowadzenia przewodów i kabli przez przepusty
Użycie przepustów kablowych przy wpro- Przepusty kablowe
wadzaniu przewodów do urządzeń za- Do szybkiego, bezpośredniego wprowa-
mkniętych znacznie ułatwia i ulepsza mon- dzania przewodów do obudów, służące za-
taż. razem jako uszczelnienie.
Przepusty Wprowa- Średnica Zewnętrz Zastosowanie Przepust
membranowe dzenie otworu na średni- Kabel NYM/NYY, kablowy
metryczne przewodu ca kabla 4-żyłowy
mm mm mm2 typ
M16 16,5 1–9 H03VV-F3 x 0,75 KT-M16
NYM 1 x 16/3 x 1,5
M20 20,5 1–13 H03VV-F3 x 0,75 KT-M20
NYM 5 x 1,5/5 x 2,5
M25 25,5 1–18 H03VV-F3 x 0,75 KT-M25
• IP66, z wbu- NYM 4x 10
dowaną
membraną M32 32,5 1–25 H03VV-F3 x 0,75 KT-M32
przepusto- NYM 4 x 16/5 x 10
wą
• PE i termo-
plastyczny
elastomer,
bezhaloge-
nowy
10
10
Szczegółowe informacje o parametrach
materiałów: ￫ Tabela, strona 10-48.
10-46
Przewody
Wprowadzanie kabli i przewodów przez dławnice kablowe
Dławnice kablowe metryczne zgodne z DIN EN 50262; VDE 0619
z gwintem o długości 9, 10, 12, 14 lub 15 mm.
Dławnice kablowe Wej- Śred- Zewnętrz- Zastosowanie Dławnica

ście nica na średni- Kabel NYM/NYY, kablowa
prze- otworu ca kabla 4-żyłowy
wodu
mm mm mm2 typ
M12 12,5 3–7 H03VV-F3 x 0,75 V-M12
NYM 1 x 2,5
M16 16,5 4,5–10 H05VV-F3 x 1,5 V-M16
NYM 1 x 16/3 x 1,5
M20 20,5 6–13 H05VV-F4 x 2,5/3 x 4 V-M20
NYM 5 x 1,5/5 x 2,5
• z przeciw nakręt-
ką i wbudowaną M25 25,5 9–17 H05VV-F5 x 2,5/5 x 4 V-M25
redukcją naprę- NYM 5 x 2,5/5 x 6
żeń M32 32,5 13–21 NYM 5 x 10 V-M32
• IP68 do 5 barów,
poliamid, bezha- M32 32,5 18–25 NYM 5 x 16 V-M32G1)
logenowy
M40 40,5 16–28 NYM 5 x 16 V-M40
M50 50,5 21–35 NYM 4 x 35/5 x 25 V-M50
M63 63,5 34–48 NYM 4 x 35 V-M63 10
10
M20 20,5 6–13 H05VV-F 4 x 2,5/3 x 4 V-M20-VENT
NYM 5 x 1,5/5 x 2,5
Dławice dla kabla

wentylacyjnego
IP69K
1) Nie odpowiada normie DIN EN 50262.
Szczegółowe informacje o parametrach

materiałów ￫ Tabela, strona 10-48.
10-47
Przewody
Parametry materiałów
KT-M… V-M…
Materiał Polietylen i termoplastyczny Poliamid, wolny od halogenu

elastomer, wolny od halogenu
Kolor szary, RAL 7035 szary, RAL 7035
Stopień ochrony do IP66 IP68 do 5 barów (30 min)
Odporność na związki Odporne na: Odporne na:
chemiczne • alkohol, • aceton,
• oleje pochodzenia • benzynę,
zwierzęcego i roślinnego, • parafinę,
• słabe zasady, • ropę naftową,
• słabe kwasy, • tłuszcze,
• wodę • oleje,
• rozpuszczalniki do farb
i lakierów
Niebezpieczeństwo uszko- relatywnie wysokie niskie
dzenia w skutek nacisku
Odporność temperaturowa –40…80°C, przez krótki czas –20…100°C, przez krótki czas
ok. 100°C ok. 120°C
Palność – Próba rozżarzonego drutu do
temp. 750°C
wg. DIN EN 60695-2-11;
10
10 Palność według UL94 – V2
10-48
Przewody
Średnice zewnętrzne przewodów i kabli
Liczba przewodów Przybliżona średnica zewnętrzna (średnia z kilku wyrobów)
NYM NYY H05 H07 NYCY
RR-F RN-F NYCWY
Przekrój mm mm mm mm mm
mm2 maks. maks. maks.
2 x 1,5 10 11 9 10 12
2 x 2,5 11 13 13 11 14
3 x 1,5 10 12 10 10 13
3 x 2,5 11 13 11 12 14
3 x 4 13 17 – 14 15
3 x 6 15 18 – 16 16
3 x 10 18 20 – 23 18
3 x 16 20 22 – 25 22
4 x 1,5 11 13 9 11 13
4 x 2,5 12 14 11 13 15
4 x 4 14 16 – 15 16
4 x 6 16 17 – 17 18
4 x 10 18 19 – 23 21
4 x 16 22 23 – 27 24
4 x 25 27 27 – 32 30
4 x 35 30 28 – 36 31
4 x 50 – 30 – 42 34
4 x 70 – 34 – 47 38
4 x 95 – 39 – 53 43
4 x 120 – 42 – – 46
4
4
x
x
150
185
–
–
47
55
–
–
–
–
52
60
10
10
4 x 240 – 62 – – 70
5 x 1,5 11 14 12 14 15
5 x 2,5 13 15 14 17 17
5 x 4 15 17 – 19 18
5 x 6 17 19 – 21 20
5 x 10 20 21 – 26 –
5 x 16 25 23 – 30 –
8 x 1,5 – 15 – – –
10 x 1,5 – 18 – – –
16 x 1,5 – 20 – – –
24 x 1,5 – 25 – – –
NYM: przewód płaszczowy NYCY: kabel o przewodzie koncentrycznym

NYY: przewód o płaszczu z tworzywa w płaszczu z tworzywa sztucznego
sztucznego NYCWY: kabel o przewodzie koncentrycz-
H05RR-F: lekki przewód w osłonie gumowej nym falistym w płaszczu z tworzywa
(NLH + NSH) sztucznego
10-49
Przewody
Skrótowe oznaczenia typu kabli i przewodów
Oznaczenie dotyczące przeznaczenia

Zharmonizowane przeznaczenie H
Uznany w kraju typ A
Napięcie znamionowe UO/U
300/300V 03
300/500 V 05
450/750V 07
Materiał izolacyjny
PVC V
Kauczuk naturalny i/lub butadienowo-styrenowy R
Kauczuk silikonowy S
Materiał płaszcza
PVC V
Kauczuk naturalny i/lub butadienowo-styrenowy R
Kauczuk polichloroprenowy N
Oplot z włókna szklanego J
Oplot tkaninowy T
Szczególne cechy budowy
Płaski, podzielny przewód H
Płaski, niepodzielny przewód H2
10
10 Rodzaj przewodu
Jednodrutowy -U
Wielodrutowy -R
Przewody o cienkich drutach, układane na stałe -K
Przewody o cienkich drutach, giętkie -F
Przewody o najcieńszych drutach, giętkie -H
Przewody z licy szychowej -Y
Liczba żył ...
Żyła ochronna
Bez żyły ochronnej X
Z żyłą ochronną G
Przekrój znamionowy przewodu ...
Przykłady pełnego określenia przewodu Ciężki przewód w osłonie gumowej, 3 żyło-

Przewód montażowy z PCV, 0,75 mm2 wy, 2,5 mm2 bez żółtozielonej żyły ochron-
o cienkich drutach, H05V-K 0,75 czarny. nej A07RN-F3 x 2,5.
10-50
Notatki
10
10
10-51
Przewody
Prądy znamionowe i zwarciowe znormalizowanych transformatorów
Napięcie znamionowe
400/230 V 525 V
Un
Napięcie 4% 6%
zwarcia UK
Moc Prąd Prąd zwarcia Prąd
znamionowa znamionowy znamionowy
In IK’’ In
kVA A A A A
50 72 1967 – 55
63 91 2478 1652 69
100 144 3933 2622 110
125 180 4916 3278 137
160 231 6293 4195 176
200 289 7866 5244 220
250 361 9833 6555 275
10
10
315 455 12390 8260 346
400 577 15733 10489 440
500 722 19666 13111 550
630 909 24779 16519 693
800 1155 – 20977 880
1000 1443 – 26221 1100
1250 1804 – 32777 1375
1600 2309 – 41954 1760
2000 2887 – 52443 2199
2500 3608 – 65553 2749
10-52
Przewody
690/400 V
4% 6% 4% 6%
Prąd zwarcia Prąd Prąd zwarcia

znamionowy
IK’’ In IK’’
A A A A A
1498 – 42 1140 –
1888 1259 53 1436 958
2997 1998 84 2280 1520
3746 2497 105 2850 1900
4795 3197 134 3648 2432
5993 3996 167 4560 3040
7492 4995 209 5700 3800
9440 6293 264 7182 4788
10
10
11987 7991 335 9120 6080
14984 9989 418 11401 7600
18879 12586 527 14365 9576
– 15983 669 – 12161
– 19978 837 – 15201
– 24973 1046 – 19001
– 31965 1339 – 24321
– 39956 1673 – 30402
– 49945 2092 – 38002
10-53
Wzory
Prawo Ohma
U = I  R V U
I = ---  A 
U
R = ---   
R I
Rezystancja odcinka przewodu
l Miedź m
R = -------------     = 57 ---------------2
A mm
l = długość przewodu [m] Aluminum m
 = 33 ---------------2
mm
 = przewodność właściwa Żelazo m
 = 8,3 ---------------2
[m/Ωmm2] mm
A = przekrój przewodu [mm2] Cynk m
 = 15,5 ---------------2
mm
Reaktancje
Cewka XL = 2    f  L   
Kondensator 1
X C = -----------------------------   
2fC
Impedancja R
Z =
2
R +  XL – XC 
2

Z = ------------?
?
cosv
10
10 L = indukcyjność [H]
C = pojemność [F]
f = częstotliwość [Hz]
ϕ = kąt fazowy
XL = reaktancja indukcyjna [Ω]
XC = reaktancja pojemnościowa [Ω]
Równoległe połączenie oporności
2 rezystancje połączone równolegle: 3 rezystancje połączone równolegle:
R1  R2 R1  R2  R3
- 
R g = ---------------- - 
R g = ---------------------------------------------------------------
R1 + R2 R1  R2 + R2  R3 + R1  R3
Obliczenie rezystancji w przypadku ogólnym:

--1- = ----
1- ----
1 1
--1- = ----
1- ----
1 1
+ - + ----- + ...  1    + - + ----- + ...  1   
R R1 R2 R3 Z Z1 Z2 Z3
--1- = ----
1- ----
1 1
+ - + ----- + ...  1   
X X1 X2 X3
10-54
Wzory
Moc elektryczna
Moc Pobór prądu

Prąd stały P = U  I W P
I = ---  A 
U
Prąd przemienny P = U  I  cos  W  P

I = ----------------------  A 
jednofazowy U  cos
Prąd trójfazowy P = 3  U  I  cos  W  P

I = -----------------------------------  A 
3  U  cos
Siła działająca między 2 równoległymi przewodami
2 przewody z prądami I1 i I2
0,2  I 1  I 2  s I1
-N
F 2 = ----------------------------------
a
I2 a
s = odległość podparcia [cm]
s
a = odstęp [cm]
Siła działająca między 3 równoległymi przewodami
3 przewody z prądem I
10
10
F 3 = 0,808  F 2  N 
F 3 = 0,865  F 2  N 
F 3 = 0,865  F 2  N 
10-55
Wzory
Spadek napięcia
Znana moc Znany prąd

Prąd stały 2lP 2ll
U = -----------------------  V  U = -----------------  V 
zAU zA
Prąd przemienny 2lP 2ll

U = -----------------------  V  U = -----------------  cos   V 
jednofazowy zAU zA
Prąd trójfazowy lP ll

U = -----------------------  V  U = 3  -------------  cos   V 
zAU zA
Obliczenie przekroju dla danego spadku napięcia
Prąd stały Prąd przemienny Prąd trójfazowy

jednofazowy
Znana moc
2lP 2 2lP 2 lP 2
A = ---------------------------  mm  A = ---------------------------  mm  A = ---------------------------  mm 
z  U  U z  U  U z  U  U
Znany prąd
2ll 2 2ll 2 ll 2

A = -----------------  mm  A = -----------------  cos  mm  A = 3  -----------------  cos   mm 
z  U z  U z  U
10
10
Straty mocy
Prąd stały Prąd przemienny jednofazowy
2lPP 2lPP
P loss = ---------------------------------  W  P loss = -----------------------------------------------------------------------  W 
zAUU z  A  U  U  cosv  cosv
Prąd trójfazowy
lPP
P loss = -----------------------------------------------------------------------  W 
z  A  U  U  cosv  cosv
l = długość przewodu [m];

A = przekrój pojedynczej żyły [mm2];
m
z = przewodność właściwa (miedź: z = 57; aluminium: z = 33; żelazo: z = 8,3 --------------- )
Omm 2
ΔU = Spadek napięcia
10-56
Wzory
Moc elektryczna silników
Moc oddawana Pobór prądu

Prąd stały P1 = U  l  h  W  P1
l = -------------  A 
Uh
Prąd prze- P 1 = U  l  cosv  h  W  P1

- A
l = -------------------------------
mienny jed- U  cosv  h
nofazowy
Prąd P 1 = 1,73  U  l  cosv  h  W  P1
- A
l = -----------------------------------------------
trójfazowy 1,73  U  cosv  h
P1 = moc mechaniczna oddawana na wale silnika, według tabliczki znamionowej

P2 = elektryczna moc pobierana
Sprawność P P
h = -----1  (100%) P 2 = -----1  W 
P2 h
Liczba Prędkość synchroniczna Prędkość przy obciążeniu

biegunów znamionowym
2 3000 2800–2950
4 1500 1400–1470
6 1000 900–985
8 750 690–735
10
10
10 600 550–585
Prędkość synchroniczna = w przybliżeniu prędkość bez obciążenia.
10-57
Międzynarodowy układ jednostek
Międzynarodowy układ jednostek (SI)
Wielkości podsta- Oznaczenie Podstawowa Pozostałe

wowe jednostka SI jednostki SI
Wielkości fizyczne
Długość l m (metr) km, dm, cm, mm, μm,
nm, pm
Masa m kg (kilogram) Mg, g, mg, μg
Czas t s (sekunda) ks, ms, μs, ns
Natężenie prądu I A (amper) kA, mA, μA, nA, pA
Temperatura T K (Kelvin) –
termodynamiczna
Ilość materii n mol Gmol, Mmol, kmol,
mmol, μmol
Światłość Iv cd (kandela) Mcd, kcd, mcd
Współczynniki przeliczeniowe dawnych jednostek na jednostki SI
Wielkość Dawna Jednostka SI Wartość
jednostka dokładnie zaokrąglona
10
10 Siła 1 kp 9,80665 N 10 N
1 dyn 1·10-5 N 1·10-5 N
Moment 1 mkp 9,80665 Nm 10 Nm
Ciśnienie 1 at 0,980665 bar 1 bar
1 Atm = 760 Torr 1,01325 bar 1,01 bar
1 Torr 1,3332 mbar 1,33 bar
1 mWS 0,0980665 bar 0,1 bar
1 mmWS 0,0980665 mbar 0,1 mbar
1 mmWS 9,80665 Pa 10 Pa
Wytrzymałość, kp N N
1 ----------2 9.80665 ----------2 10 ----------2
naprężenie mm mm mm
Energia 1 mkp 9,80665 J 10 J
1 kcal 4,1868 kJ 4,2 kJ
1 erg 1·10-7 J 1·10-7 J
10-58
Wielkość Dawna Jednostka SI Wartość
jednostka dokładnie zaokrąglona
Moc kcal kJ kJ
1 ---------- 4,1868 ----- 4,2 -----
h h h
kcal 1,163 W 1,16 W

1 ----------
h
1 PS 0,73549 kW 0,74 kW
Współczynnik kcal kJ kJ
1 --------------
- 4,1868 ------------
- 4,2 ------------
-
przenikania ciepła m h°C
2
m hK
2
m hK
2
kcal W W
1 --------------
2
- 1,163 ---------
2
- 1,16 ---------
2
-
m h°C m K m K
Lepkość –6 kps –5 Ns – 5 Ns
1  10 --------2- 0,980665  10 ------2- 1  10 ------2-
dynamiczna m m m
1 Poise Ns Ns
0,1 ------2 0,1 -----2-
m m
1 Poise 0,1 Pa  s
Lepkość 1 Stokes 2 2
kinetyczna 1  10
–4 m
------
s
1  10
–4 m
------
s
10
10
Kąt (płaski) 1 1- 2,78  10 pla
–3
------- pla
360
1 gon 1- 2,5  10 pla

–3
------- pla
400
1  17,5  10 rad
–3
-------- rad
180
1 gon -
------- 15,7  10 pla
–3
rad
200
57,296 1 rad
63,662 gon 1 rad
10-59
Przeliczanie jednostek SI, jednostki spójne

Wielkość Nazwy Ozna- Jednostki Przeliczenie jednostek SI
jedno- czenie podsta-
stek SI wowe
Siła niuton N kg  m
1  -------------
2
-
s
Moment niutono- Nm kg  m
2
metr 1  ---------------
2
-
s
Ciśnienie bar bar 5 kg 5 5 N
10 -------------2 1 bar = 10 Pa = 10 ------2
ms m
paskal Pa kg 1 Pa = 10 bar
–5
1  -------------2
ms
Energia, dżul J kg  m
2 1 J = 1 Ws = 1 Nm
ilość ciepła 1  ---------------
2
-
s
Moc wat W kg  m
2 J Nm
1  ---------------
- W = 1 --- = 1 ------------
3 s s
s
Napręże- N- 6 kg N 2 N
--------- 10 -------------2 1 ----------2 = 10 ---------2
nie, wytrzy- mm
2
ms mm cm
małość
10
10 Kąt (płaski) stopień 1 360° = 1 pla = 2π rad
gon gon 400 gon = 360°
radian rad m
1 ----
m
kąt pełny pla 1 pla = 2π rad = 360°
Napięcie Volts V kg  m
2 W
1  ---------------
- 1 V = 1  -----
3 A
s A
Oporność om Ω kg  m
2 V W
1  ---------------
- 1  = 1  --- = 1  -----2
3 2 A A
s A
Przewod- siemens S s A
3 2
A A
2
ność 1  ----------------2 1 S = 1  --- = 1  -----

kg  m V W
Ładunek kulomb C 1· A · s
elektryczny
10-60
Przeliczanie jednostek SI, jednostki spójne

Wielkość Nazwy Ozna- Jednostki Przeliczenie jednostek SI
jedno- czenie podsta-
stek SI wowe
Pojemność farad F s A
4
C sA
2
1  ----------------2 1 F = 1  --- = 1  ------------
kg  m V W
Natężenie V kg  m V W
---- 1  -------------
- 1 ---- = 1  ------------
pola m 3
s A m Am
Strumień weber Wb kg  m
2 Ws
1  ---------------
- 1 W b = 1  V  s = 1  ------------
2 A
s A
Gęstość tesla T kg W V  s- W  s-
1  ------------ 1 T = ------2b- = 1  --------- = 1  -----------
strumienia 2
s A m m
2
m A
2
Indukcja
Indukcyj- henr H kg  m
2 W Vs W  s-
ność 1  ---------------
- 1 H = ------b- = 1  ---------- = 1  -----------
2
2
s A
2 A A A
Ułamki i wielokrotności jednostek
Potęgi Przedrostki Oznaczenia Potęgi Przedrostki Oznaczenia

10–18 Ato a 10–1 Decy d 10
10
10–15 Femto f 10 Deka da
10–12 Piko p 102 Hekto h
10–9 Nano n 103 Kilo k
10–6 Mikro μ 106 Mega M
10–3 Mili m 109 Giga G
10–2 Centy c 1012 Tera T
10-61
Jednostki fizyczne
Jednostki obecnie niedopuszczalne
Siła (mechaniczna)
Jednostka SI: N (newton)
J/m (dżul/m)
Jednostka kp (kilopond)
dotychczasowa: dyn (dyna)
1N = 1 J/m = 1 kg m/s2 = 0,102 kp = 105 dyn
1 J/m =1N = 1 kg m/s2 = 0,102 kp = 105 dyn
1 kg m/s2 =1N = 1 J/m = 0,102 kp = 105 dyn
1 kp = 9,81 N = 9,81 J/m = 9,81 kg m/s2 = 0,981 106 dyn
1 dyn = 10–5 N = 10–5 J/m = 10–5 kg m/s2 = 1,02 10–5 kp
Ciśnienie
Jednostka SI: Pa (paskal)
bar (bar)
Jednostka dotychczasowa: at = kp/cm2 = 10 m Ws
Torr = mm Hg
10
10 atm
1 Pa = 1 N/m2 = 10–5 bar
1 Pa = 10–5 bar = 10,2 · 10–6 at = 9,87 · 10–6 at = 7,5 · 10–3 Torr
1 bar = 105 Pa = 1,02 at = 0,987 at = 750 Torr
1 at = 98,1 · 103 Pa = 0,981 bar = 0,968 at = 736 Torr
1 atm = 101,3 · 103 Pa = 1,013 bar = 1,033 at = 760 Torr
1 Torr = 133,3 Pa = 1,333 · 10–3 bar = 1,359 · 10–3 at = 1,316 · 10–3 atm
10-62
Praca
Jednostka SI: J (dżul)
Nm (niutonometr)
jednostka SI: Ws (watosekunda)
(jak dotąd) kWh (kilowatogodzina)
Jednostka dotychczasowa: kcal (kilokaloria) = cal · 10–3
1 Ws =1J = 1 Nm 107 erg
1 Ws = 278 · 10–9 kWh = 1 Nm =1J = 0,102 kpm = 0,239 cal
1 kWh = 3,6 · 106 Ws = 3,6 · 106 Nm = 3,6 · 106 J = 367 · 106 kpm = 860 kcal
1 Nm = 1 Ws = 278 · 10–9 kWh =1J = 0,102 kpm = 0,239 cal
1J = 1 Ws = 278 · 10–9 kWh = 1 Nm = 0,102 kpm = 0,239 cal
1 kpm = 9,81 Ws = 272 · 10–6 kWh = 9,81 Nm = 9,81 J = 2,34 cal
1 kcal = 4,19 · 103 Ws = 1,16 · 10–3 kWh = 4,19 · 103 Nm = 4,19 · 103 J = 427 kpm
Moc
Jednostka SI: Nm/s (niutonometr/s)
J/s
Jednostka SI: W (wat)
(jak dotąd) kW (kilowat)
Jednostka dotychczasowa: kcal/s (kilokaloria/s) = cal/s · 103 10
10
kcal/h (kilokaloria/h) = cal/h · 106
kpm/s (kilopondometr/s)
PS (koń mechaniczny)
1W = 1 J/s = 1 Nm/s
1W = 10–3 kW = 0,102 kpm/s = 1,36 ·10–3 PS = 860 cal/h = 0,239 cal/s
1 kW = 103 W = 102 kpm/s = 1,36 PS = 860 ·103 cal/h = 239 cal/s
1 kpm/s = 9,81 W = 9,81 · 10–3 kW = 13,3 ·10–3 PS = 8,43 ·103 cal/h = 2,34 cal/s
1 PS = 736 W = 0,736 kW = 75 kpm/s = 632 · 103 cal/h = 176 cal/s
1 kcal/h = 1,16 W = 1,16 · 10–3 kW = 119 · 10–3 kpm/s = 1,58 ·10–3 PS = 277,8 · 10–3 cal/s
1 cal/s = 4,19 W = 4,19 · 10–3 kW = 0,427 kpm/s = 5,69 · 10–3 PS = 3,6 kcal/h
10-63
Natężenie pola magnetycznego
Jednostka SI:
Dotychczasowa jednostka: Oe = ersted

A kA = 0,01256 Oe
1 ---- = 0,001 ------
m m
kA A = 12,56 Oe
1 ------ = 1000 ----
m m
1 Oe A kA
= 79,6 ---- = 0,0796 ------
m m
Strumień magnetyczny
Jednostka SI: Wb (weber)
μWb (mikroweber)
Dotychczasowa jednostka: M = makswel
1 Wb =1 Tm2
1 Wb = 106 μWb = 108 M
1 μWb = 10–6 Wb = 100 M
10
10 1M = 10–8 Wb = 0,01 μWb
Indukcja magnetyczna
SI unit: T (tesla)
mT (millitesla)
Dotychczasowa jednostka: G = gaus
1T = 1 Wb/m2
1T = 103 mT = 104 G
1 mT = 10–3 T = 10 G
1G = 0,1–3 T = 0,1 mT
10-64
Przeliczanie jednostek angielskich/ amerykańskich na jednostki SI
Długość 1 cal 1 stopa 1 jard 1 mila 1 mila

(lądowa) (morska)
m 25,4 · 10 –3 0,3048 0,9144 1,609 ·103 1,852 · 103
Masa 1 lb 1 tona (UK) 1 cetnar 1 tona 1 uncja 1 gran

tona (UK) (USA)
angielska cetnar tona ame-
angielski rykańska
kg 0,4536 1016 50,80 907,2 28,35 ·10–3 64,80 ·10–6
Powierz- 1 cal kw. 1 stopa kw. 1 jard kw. 1 akr 1 mila kw.
chnia
m2 0,6452 · 10–3 92,90 · 10–3 0,8361 4,047 · 103 2,590 · 103
Objętość 1 cal sześć. 1 stopa 1 jard 1 galon (US) 1 galon (UK)

sześć. sześć.
m3 16,39 · 10–6 28,32 · 10–3 0,7646 3,785 · 10–3 4,546 · 10–3
Siła 1 funt 1 tona (UK) 1 tona (US) 1 poundal
N 4,448 9,964 ·103 8,897 ·103 0,1383
Prędkość mila stopa stopa

1 ---------- 1 węzeł 1 ---------------- 1 ----------------
h s min
m
----
0,447 0,5144 0,3048 5,080 ·10–3 10
10
s
Ciśnienie 1 cal Hg 1 stopa 1 cal H2O

H2O
bar 65,95 · 10-3 33,86 · 10-3 29,89 · 10-3 2,491 · 10-3
Energia, 1 koń mech. 1 bryt. 1 PCU

praca godz. jedn. cie-
pła
J 2,684 ·106 1,055 · 103 1,90 · 103
10-65
Przeliczanie jednostek SI na angielskie/amerykańskie
Długość 1 cm 1m 1m 1 km 1 km
0,3937 cal 3,2808 stopa 1,0936 jard 0,6214 mila 0,5399 mila
(lądowa) (morska)
Masa 1g 1 kg 1 kg 1t 1t
15,43 gran 35,27 uncja 2,2046 lb. 0,9842 tona 1,1023 tona
angielska amerykań-
ska
Powierz- 1 cm2 1 m2 1 m2 1 m2 1 km2
chnia
0,155 10,7639 1,196 0,2471 · 10–3 0,3861
cal kw. stopa kw. jard kw. akr mila kw.
Objętość 1 cm3 1l 1 m3 1 m3 1 m3
0,06102 0,03531 sto- 1,308 264,2 galon 219,97 galon
cal sześć. pa sześć. jard sześć (US) (UK)
Siła 1N 1N 1N 1N
0,2248 funt 0,1003 · 10–3 tona 0,1123 · 10–3 tona 7,2306 pdl
(UK) (US) (pundal)
Prędkość 1 m/s 1 m/s 1 m/s 1 m/s
10
10 3,2808 196,08 1,944 węzeł 2,237 mila/h
stopa/s stopa/min
Ciśnienie 1 bar 1 bar 1 bar 1 bar
14,50 psi 29,53 cal Hg 33,45 401,44
stóp H2O cal H2O
Energia, 1J 1J 1J
praca
0,3725 · 10–6 HPh 0,9478 · 10–3 BTU 0,5263 · 10–3 PCU
10-66
Indeks
A
AC/DC czułość .................................................................... 7-20
Aparatura sterująca ........................................................... 1-24
do bezpośredniego załączania ................................... 8-34
do przełączania liczby biegunów ................... 8-63 – 8-67
do załączania gwiazda-trójkąt .................................... 8-45
RMQ .................................................................................. 3-2
Aparatura sygnalizacyjna ................................................. 1-24
ARCON® – aparat gaszący łuk elektryczny.................... 0-32
ARCON® – system ochrony przed skutkami
zwarć łukowych .................................................................. 0-32
Asymetria obciążenia ........................................................ 5-23
B
Bariera świetlna ................................................................. 3-36
Bez bezpiecznika, stycznik nawrotny DIUL.................... 8-30
Bezpieczeństwo maszyn
DIN EN 60204-1 ............................................................ 10-21
EN ISO 12100-1 .............................................................. 1-29
Bezpieczeństwo, produkty................................................ 1-30
Bezpieczeństwo, dane techniczne................................ 10-26
Bezpieczeństwo, normy .................................................... 1-29
Bezpieczeństwo, przekaźniki bezpieczeństwa.............. 1-29
Bezpieczeństwo, zastosowania....................................... 1-26
Bimetal
Ochrona silnika.............................................................. 8-14
Przekaźniki przeciążeniowe ........................................ 5-20 11
Wyłączniki silnikowe ...................................................... 6-4
Blok zabezpieczeń do ochrony instalacji ......................... 6-5
Blokada mechaniczna ....................................................... 5-16
Blokada ponownego załączenia ........................................ 8-4
Bloki funkcyjne easy .......................................................... 1-77
Bloki wyzwalaczy zabezpieczeń silników ........................ 6-5
Brzęczek, symbol ogólny................................................... 9-28
Budowa sieci z selektywnością czasową..................... 7-16
Bypass .................................................................................... 2-9
C
Cewka, symbol ogólny ....................................................... 9-27
Cewki .................................................................................... 1-77
11-1
Indeks
przekaźników przeciążeniowych ............................5-21, 5-25
CI – obudowy z materiału elektroizolacyjnego.............. 0-35
CMD (przekaźnik kontroli styczników) ............................ 5-29
COM-LINK połączenie ....................................................... 1-74
Czas rampy .......................................................................... 2-10
Czas zatrzymania ................................................................ 2-10
Częstość łączeń .................................................................... 8-4
Człony tłumiące diodowe .................................................... 5-4
Człony tłumiące RC............................................................... 5-4
Czujnik refleksyjny z polaryzacją ..................................... 3-36
Czujniki indukcyjne............................................................. 3-30
Czujniki optyczne ................................................................ 3-35
Czujniki pojemnościowe.................................................... 3-32
Czułość na zanik fazy ........................................................... 6-4
D
Dane o niezawodności .................................................... 10-26
Diagramy styków pomocniczych ....................................... 7-6
DIL styczniki
Zabezpieczenie przeciążeniowe ................................ 8-26
Dławiki silnikowe................................................................ 2-61
Dokumenty obwodów elektrycznych .............................. 5-23
Dane ogólne................................................................... 8-19
Schematy oprzewodowania........................................ 8-20
Dopuszczenia ATEX
11 EMT6 ............................................................................... 8-14
Przekaźniki przeciążeniowe ........................................ 5-20
Termistorowe zabezpieczenia maszyn EMT6 .......... 5-26
Wyłączniki silnikowe PKE.............................................. 6-5
Wyłączniki silnikowe PKZM01, PKZM0 i PKZM4 ....... 6-4
Dopuszczenie organizacji zawodowej............................ 3-25
Drabinkowy diagram........................................................ 1-132
Drzwi ochronne................................................................... 1-32
E
easy
Programowanie..................................................1-77 – 1-93
Wyjścia przekaźnikowe ............................................... 1-58
Wyświetlacz................................................................... 1-92
Zasilanie ......................................................................... 1-50
11-2
Indeks
easy moduły rozszerzeń ........................................ 1-62 – 1-63

easy moduły sieciowe ....................................................... 1-70
easy połączenie z drukarką .............................................. 1-75
easy przegląd systemu .......................................... 1-43 – 1-44
easy przekaźniki programowalne ...........................1-43, 1-44
easy rozszerzenia lokalne ................................................. 1-62
easy rozszerzenia zdalne .................................................. 1-62
easy sterowanie modem ................................................... 1-76
easy wejścia ........................................................... 1-51 – 1-57
easy wyjścia ............................................................ 1-58 – 1-61
easy zasilanie ...................................................................... 1-50
easyHMI ............................................................................... 1-46
easyNet .................................................................... 1-64…1-68
Eaton Podręcznik fachowca............................................... 0-8
Eaton suwak doboru urządzeń ........................................... 8-3
EC4P .................................................................................... 1-108
EEx silniki
PKZM0, PKZM4.........................................................6-4, 6-5
Ekranowanie, symbol ogólny............................................ 9-26
Elektroniczne przekaźniki bezpieczeństwa.................... 1-29
Elektroniczne przekaźniki czasowe................................. 1-36
Elektroniczne układy napędowe ........................................ 2-2
Elektroniczny przekaźnik
przeciążeniowy ZEB .............................................. 5-23 – 5-25
Elementy stykowe z samokontrolą .................................... 3-9
EMC zgodność z PDS......................................................... 2-50 11
EN 50011 ................................................................................. 5-3
Enkoder przyrostowy ......................................................... 1-57
Ethernet moduł.................................................................... 1-73
F
Falownik ............................................................................... 2-45
Filtry sieciowe ..................................................................... 2-58
Filtry sinusoidalne............................................................... 2-62
Formowanie impulsu .......................................................... 1-37
Function Block Diagram .................................................. 1-132
Funkcja awaryjnego zatrzymania .................................... 1-34
Funkcje cewek .................................................................... 1-79
Funkcje easy........................................................................ 1-48
11-3
Indeks
G
GALILEO narzędzie do wizualizacji................................ 1-133
Generator, symbol ogólny ................................................. 9-34
Generowanie impulsu........................................................ 1-38
Gwiazda, połączenie ............................................................ 2-5
Gwiazda-trójkąt .................................................................. 1-39
easy ................................................................................. 1-85
Łączniki krzywkowe........................................................ 4-6
Mostkowanie podczas rozruchu ................................ 8-10
Oznaczenia..................................................................... 8-25
Przełączanie liczby biegunów..................................... 8-68
SDAINL ................................................................8-37 – 8-41
Silniki trójfazowe................................................8-35 – 8-44
H
Hamowanie nadsynchroniczne........................................ 8-53
HMI-PLC............................................................................... 1-94
I
I/O moduły............................................................................ 1-25
I/O przegląd systemu ....................................................... 1-124
I/Oassistant........................................................................ 1-126
IEC 62061 .............................................................................. 1-29
Impuls
Formowanie ................................................................... 1-38
na wyłączenie................................................................ 1-38
11 na załączenie ................................................................. 1-37
Instrukcje IL....................................................................... 1-130
Instytucje badawcze i znaki certyfikacyjne ................... 9-14
Instytucje dopuszczające.................................................... 9-9
IZM wyłączniki powietrzne ................................................. 7-3
K
Kable
Skrótowe oznaczenia ................................................. 10-50
Średnice zewnętrzne.................................................. 10-49
Katalog Online Produktów ................................................ 0-11
Kategorie użytkowania
Aparatury łączeniowej ............................................... 10-34
Rozłączników ............................................................... 10-40
Styczników, rozruszników silnikowych ................... 10-36
11-4
Indeks
Klasa wyzwalania.............................................................. 5-23

Klasa wyzwalania, wartości ............................................... 6-5
Klatka schodowa, oświetlenie ......................................... 1-87
Kolory
lampek sygnalizacyjnych ........................................... 10-25
przycisków.................................................................... 10-24
Kolumny sygnalizacyjne SL .............................................. 3-14
Kompaktowe sterowniki PLC.......................................... 1-108
Kompensacja....................................................................... 8-18
Kompensacja grupowa...................................................... 8-17
Kompensacja indywidualna.............................................. 8-17
Kompensacja silnika .......................................................... 8-12
Kompensacja temperaturowa............................................ 6-4
Kondensator
Kompensacja grupowa, zastosowanie dławików ... 8-18
Łączenie pojedyncze, kompensacja grupowa ......... 8-17
Symbol ogólny ............................................................... 9-27
Kontrola temperatury........................................................ 8-13
Koordynacja 1 ..................................................................... 2-17
Koordynacja 2 ..................................................................... 2-17
L
Labeleditor........................................................................... 3-13
Liczba par biegunów ............................................................ 2-4
Liczniki szybkie.................................................................... 1-57
Listwa zaciskowa, symbol ogólny.................................... 9-25
Ł 11
Łagodne zatrzymanie ......................................................... 2-29
Łączenie przekaźników przeciążeniowych
1-bieg., 2-bieg........................................................................ 8-5
Łącznik bistabilny ............................................................... 1-84
Łącznik elektryczny .............................................................. 6-7
Łącznik pływakowy, symbol ogólny................................. 9-32
Łączniki krańcowe bezpieczeństwa................................ 3-18
Łączniki krańcowe LS-Titan® ........................................... 3-18
Napęd.............................................................................. 3-25
Normy.............................................................................. 3-25
Przeznaczenie................................................................ 3-25
Przełączniki do układów grzewczych ........................ 4-14
11-5
Indeks
Przełączniki gwiazda-trójkąt (nawrotne) .................... 4-6

Przełączniki liczby biegunów ........................................ 4-7
Przełączniki pomiarowe............................................... 4-12
Przełączniki prędkości ................................................. 8-53
Przełączniki wielopołożeniowe................................... 4-15
Przełączniki, łączniki nawrotne .................................... 4-5
Rozłączniki główne, rozłączniki konserwacyjne........ 4-3
Układy blokujące........................................................... 4-11
Zastosowanie i formy zabudowy.................................. 4-2
M
Międzynarodowy układ jednostek (SI).......................... 10-58
Migotanie............................................................................. 1-38
Moc mechaniczna na wale................................................. 2-6
Moc silnika ............................................................................ 2-6
Moc trzymania .................................................................... 5-15
Moc znamionowa silnika................................................... 5-15
MODAN .....................................................................0-29 – 0-31
Modułowe sterowniki PLC .............................................. 1-113
Modułowy system rozdzielnic .......................................... 0-29
Moduły łączników pomocniczych...................................... 5-2
Moduły rozszerzeń ........................................................... 1-114
Moduły wejść...................................................................... 1-25
Moment krytyczny ................................................................ 2-6
Moment obciążenia.............................................................. 2-6
Moment przyspieszenia....................................................... 2-6
11 Moment rozruchowy...................................................2-6, 2-14
Moment silnika...................................................................... 2-6
Moment siodła ...................................................................... 2-6
Montaż naścienny
obudowy ............................................................... 0-33, 0-35
system rozdzielnic......................................................... 0-35
Mostkowanie na czas rozruchu
Rozruch ciężki................................................................ 8-11
Stycznik silnika ................................................................ 8-9
N
Nadsynchroniczne hamowanie ....................................... 8-53
Najmniejsze przekroje przewodów ochronnych......... 10-18
Napięcie początkowe ........................................................ 2-10
11-6
Indeks
Nawrotna gwiazda-trójkąt
Łączniki krzywkowe ........................................................ 4-6
Zmiana kierunku obrotów ............................................ 8-43
Nawrotne przełączniki......................................................... 4-5
Nawrotne przełączniki gwiazda-trójkąt
Dwa kierunki obrotów .................................................. 8-42
NC – styk rozwierny, symbol ogólny................................ 9-30
NO – styk zwierny, symbol ogólny ................................... 9-30
NZM wyłączniki kompaktowe ............................................ 7-2
O
Obudowy z materiału elektroizolacyjnego ..................... 0-35
Obwód pośredniczący napięcia stałego ........................ 2-45
Ochrona grupowa z wyłącznikami silnikowymi............... 6-8
Ochrona ludzi ...................................................................... 5-20
LS ..................................................................................... 3-19
LSR................................................................................... 3-24
Podwyższona ................................................................. 3-20
Ochrona procesu ................................................................ 3-22
Ochrona silnika ......................................................... 8-3 – 8-14
Metody ............................................................................ 2-19
Mostkowanie zabezpieczenia na czas rozruchu ....... 8-9
Układy łagodnego rozruchu ........................................ 2-19
Odbiciowy tryb pracy ......................................................... 3-36
Oddzielne uzwojenia
Prędkości........................................................................ 8-47
Przełączanie liczby biegunów......................... 8-59 – 8-62 11
Bezpieczne systemy fotowoltaiczne.......................... 0-14
Bezprzewodowy monitoring instalacji PV
i proste zarządzanie energią ....................................... 0-19
Cyfrowe zabezpieczenia różnicowoprądowe FI ...... 0-18
Czujnik do pomiaru energii .......................................... 0-19
Do użytku na otwartych przestrzeniach .................... 0-15
Do użytku w pomieszczeniach .................................... 0-15
Miniaturowe wyłączniki ............................................... 0-19
Niezawodna separacja, łączenie i ochrona ............. 0-14
Ochrona przeciwprzepięciowa................................... 0-19
Ochrona przeciwprzepięciowa obwodów DC.......... 0-18
Ochrona przewodów DC .............................................. 0-17
Prosty montaż ................................................................ 0-17
11-7
Indeks
Przemienniki ze zwrotem energii do sieci................. 0-15

Rozłącznik DC ................................................................ 0-15
Rozłączniki bezpiecznikowe ze zintegrowanym
zabezpieczeniem zwarciowym ................................... 0-17
Skuteczna konwersja energii słonecznej ................. 0-15
Solidnie obudowy do montażu
na zewnątrz budynków ................................................ 0-16
Specyfikacja .................................................................. 0-15
Systemy dystrybucyjne ................................................ 0-19
Wygoda, bezpieczeństwo i zarządzanie energią..... 0-21
Wymagania, przerwa izolacyjna w obwodzie DC.... 0-15
Wyłącznik kombinowany ............................................. 0-18
Wyłącznik przeciwpożarowy ...................................... 0-16
Wyłączniki ...................................................................... 0-17
Wyłączniki kompaktowe dla przetwornic ................. 0-16
Zwiększenie bezpieczeństwa
i komfortu w budynkach............................................... 0-18
Ograniczanie zagrożeń ...................................................... 1-29
Ograniczniki prądu
→ Ograniczniki prądu PKZM0, PKZM4.............................. 6-8
On-Off funkcja ..................................................................... 1-39
Operandy.............................................................................. 1-77
Opóźnione opadanie .......................................................... 1-37
Opóźnione opadanie, wyzwalacze zanikowe .................. 7-5
Opóźnione zadziałanie ....................................................... 1-37
Osłony................................................................................... 1-32
11 Oznaczanie styczników ..................................................... 8-25
Oznaczenia literowe styczników pomocniczych ............ 5-3
Oznaczenia przewodów .................................................. 10-50
Oznaczenia urządzeń elektrycznych ............................... 10-2
P
Panel dotykowy................................................................... 1-96
Panel dotykowy na podczerwień..................................... 1-96
Panel dotykowy z matrycą rezystancyjną ...................... 1-96
PDS ....................................................................................... 2-50
Podstawy programowania
easy ......................................................................1-81 – 1-86
Podwójne komory zacisków ............................................. 5-15
Połączenie ochronne ........................................................... 5-4
Połączenie równoległe ..................................................... 1-82
11-8
Indeks
Połączenie szeregowe....................................................... 1-82

Połączenie w trójkąt ...................................................2-5, 2-15
Portal Wsparcia Technicznego.......................................... 0-9
Poślizg prędkości.................................................................. 2-6
Potencjał ziemi, ogólny symbol uziemienia.................... 9-26
Praca pompy ....................................................................... 2-37
Prawo Ohma ...................................................................... 10-54
Prąd rozruchowy .................................................................. 2-6
Prąd znamionowy silnika................................................... 2-13
dla silnika trójfazowego ............................................. 10-43
Prądy zwarciowe .............................................................. 10-52
Prędkości, oddzielne uzwojenia....................................... 8-47
Prędkość ................................................................................ 2-6
Prędkość synchroniczna ..................................................... 2-6
Programowanie easy ............................................. 1-77 – 1-93
Projektowanie
easy ..................................................................... 1-50 – 1-76
Łączenie kondensatorów............................................. 8-17
Samoczynny rozrusznik trójfazowy ............................ 8-15
Silnik .................................................................... 8-15 – 8-18
Prostownik........................................................................... 2-67
Przeciążeniowe wyłączniki silnikowe ............................... 6-2
Przekaźnik czasowy, opóźnione zadziałanie.................. 1-84
Przekaźnik kontroli asymetrii............................................ 1-41
Przekaźnik kontroli izolacji................................................ 1-42
Przekaźnik kontroli kolejności faz .................................... 1-41
Przekaźnik kontroli poziomu cieczy................................. 1-41 11
Przekaźnik kontroli zasilania............................................. 1-40
Przekaźnik ochronny.......................................................... 5-27
Przekaźnik pomiarowy prądowy ...................................... 1-40
Przekaźnik przeciążeniowy
Funkcja (ZMR).................................................................. 1-7
Wyzwalanie...................................................................... 8-4
Zabezpieczenie silników przekaźnikami
przeciążeniowymi ......................................................... 5-20
Zwłoka czasowa.............................................................. 8-6
Przekaźnik przeciążeniowy............................................... 2-19
w przewodach silnika,
w przewodach sieciowych.......................................... 8-35
w układzie trójkąta ........................................................ 8-36
11-9
Indeks
ZEB, elektroniczny .............................................5-23 – 5-25

Przekaźnik przeciążeniowy → Zabezpieczenie
silników przekaźnikami przeciążeniowymi..................... 5-20
Przekaźnik różnicowoprądowy ........................................ 7-22
Przekaźnik wielofunkcyjny................................................ 1-36
Przekaźniki........................................................................... 1-30
Przekaźniki czasowe.......................................................... 1-36
Przekaźniki kontrolne......................................................... 1-40
Przekaźniki kontrolne i pomiarowe EMR4 ...................... 1-40
Przekaźniki programowalne
→ przekaźniki easy ....................................................1-43, 1-44
Przekaźniki specjalnego przeznaczenia ......................... 1-36
Przełączanie liczby biegunów silników
trójfazowych.............................................................8-55 – 8-62
gwiazda-trójkąt ..................................................8-68 – 8-82
Przełączanie liczby biegunów, oznaczenia.................... 8-25
Przełącznik dwukanałowy................................................. 1-83
Przełączniki............................................................................ 4-5
Amperomierz.................................................................. 4-12
Watomierz ...................................................................... 4-13
Woltomierz ..................................................................... 4-12
Przełączniki do układów grzewczych ............................. 4-14
Przełączniki liczby biegunów, łączniki krzywkowe......... 4-7
Przełączniki liczby biegunów, mostkowanie
na czas rozruchu ................................................................ 8-10
Przemienniki częstotliwości ............................................... 2-2
11 Cechy przemienników DC1.......................................... 2-68
Główne połączenia elektryczne.................................. 2-49
Obwód sterujący ........................................................... 2-46
Podstawowe informacje.............................................. 2-44
Przykłady połączeń DC1......................................2-69, 2-70
Schemat blokowy DC1 ........................................2-66, 2-67
Wielkości gabarytowe DC1 ......................................... 2-65
Przerwa galwaniczna .......................................................... 5-2
Przerzutnik RS, symbol ogólny ......................................... 9-36
Przetwornik częstotliwości............................................... 1-57
Przewody
skrótowe oznaczenia.................................................. 10-50
średnice zewnętrzne .................................................. 10-49
Przewód
Symbol ogólny ......................................................9-25, 9-26
11-10
Indeks
Przewód ochronny, najmniejsze przekroje .................. 10-18

Przycisk bezpieczeństwa .................................................... 3-9
Przyciski awaryjnego zatrzymania .................................... 3-8
Przykładowe układy
Mostkowanie na czas rozruchu ................................. 8-27
Styczniki DIL................................................................... 8-26
Przykłady połączeń DC1 .................................................... 2-66
Pt100/Ni1000 wejścia, easy............................................... 1-56
PTC termistory
Termistorowe zabezpieczenia maszyn...................... 5-26
Zabezpieczenie maszyn ............................................... 8-13
Punkt do punktu połączenie.............................................. 1-74
Punkt izolacyjny, symbol ogólny ...................................... 9-26
R
Rampa zatrzymania ............................................................ 2-11
Rapid Link ............................................................................ 2-71
Rejestr przesuwny.............................................................. 1-90
Rezystor, symbol ogólny.................................................... 9-27
RFI filtr .................................................................................. 2-54
RMQ16 .................................................................................... 3-2
RMQ-Titan® ........................................................................... 3-3
Rodzaje koordynacji zabezpieczeń.................................... 8-8
Rotacja pola przeciwnie do ruchu
wskazówek zegara ............................................................... 2-4
Rotacja pola zgodnie z ruchem wskazówek zegara....... 2-4
Rozdzielnice do zabudowy szeregowej .......................... 0-26 11
Rozdzielnice i obudowy
MODAN........................................................................... 0-29
Naścienne obudowy CS............................................... 0-33
xEnergy ........................................................................... 0-22
xVtl ................................................................................... 0-26
Rozłączniki konserwacyjne
Układ połączeń ................................................................ 4-4
Łączniki krzywkowe ........................................................ 4-4
Rozłączniki powietrzne INX ................................................ 7-3
Rozruch bezpośredni ........................................................... 2-2
Rozruch ciężki
Mostkowanie na czas rozruchu ................................. 8-11
Ochrona .......................................................................... 5-23
Ochrona silnika................................................................ 8-8
11-11
Indeks
Przykład .......................................................................... 8-28

Rozruch gwiazda-trójkąt.......................................1-16, 2-2
z przekaźnikami przeciążeniowymi ............................ 8-35
Rozrusznik do rozruchu bezpośredniego .................. 2-73
z PKE................................................................................ 1-12
z PKZ.................................................................................. 1-8
Rozruszniki silnikowe RAMO ............................................ 2-72
S
Safety Technology ............................................................. 1-29
Samoczynne rozruszniki stojana
Przykład z rezystorami rozruchowymi ....................... 8-83
Przykład z transformatorem rozruchowym............... 8-86
Rezystory rozruchowe.................................................. 8-15
Transformatory rozruchowe ....................................... 8-15
Samoczynny rozrusznik po stronie stojana
Właściwości dla silników klatkowych....................... 8-16
Samoczynny rozrusznik trójfazowy ............ 8-15, 8-83 – 8-87
po stronie wirnika....................................................8-88 – 8-91
Samopodtrzymanie............................................................. 1-83
SASY60 ................................................................................. 0-36
Schemat połączeń.............................................................. 8-20
Plan połączeń ................................................................ 8-20
Plan rozmieszczenia ..................................................... 8-20
11 Schemat montażowy .................................................... 8-20
Schemat oprzewodowania aparatów ....................... 8-20
Schematy układów – styczniki i przekaźniki .................... 5-6
Selektywność wyłączników.............................................. 7-16
Separacja galwaniczna....................................................... 5-2
Sequential Function Chart .............................................. 1-131
Sieciowe
Dławiki ............................................................................ 2-61
Napięcie ......................................................................... 2-10
Wyłączniki główne........................................................ 7-12
Sieć easyNet ....................................................................... 1-62
Silnik
Aparatura sterująca do bezpośredniego
załączania....................................................................... 8-34
11-12
Indeks
Bezpośrednie załączanie silników

trójfazowych ...................................................... 8-26 – 8-33
Dokumenty obwodów elektrycznych......................... 8-19
Informacje na tabliczce znamionowej......................... 2-4
Kierunek obrotów............................................................ 2-4
Obroty przeciwnie do kierunku ruchu
wskazówek zegara ......................................................... 2-4
Obroty zgodnie z kierunkiem ruchu
wskazówek zegara ......................................................... 2-4
Oddzielne uzwojenia..................................................... 8-47
Przeciążenie................................................................... 5-23
Przełączalne uzwojenia ............................................... 8-47
Przełączanie biegunów ................................................ 8-47
Przełączanie gwiazda-trójkąt silników
trójfazowych ...................................................... 8-35 – 8-44
Styczniki do przełączania liczby biegunów .............. 8-53
Symbol ogólny ............................................................... 9-34
Uzwojenia silników ....................................................... 8-50
Wskazówki do projektowania ......................... 8-15 – 8-18
Załączanie kondensatorów ............................. 8-92 – 8-95
Zasilanie obwodów głównych .................................... 8-21
Zasilanie obwodów pomocniczych............................ 8-24
Silnik indukcyjny ................................................................. 2-14
Silnik indukcyjny pierścieniowy....................................... 2-22
Silnik jednofazowy................................................................ 8-5
Silnik z uzwojeniami skojarzonymi w gwiazdę .............. 2-70
Silniki DC ................................................................................ 8-5 11
Silniki trójfazowe
Podłączenie silnika ......................................................... 2-3
Prądy znamionowe silników indukcyjnych ............. 10-43
Przełączanie liczby biegunów silników
trójfazowych ...................................................... 8-68 – 8-82
Przełączniki liczby biegunów .......................... 8-55 – 8-62
Silniki z przełączalną liczbą biegunów................ 8-47 – 8-49
Silniki zagrożone od strony wirnika................................. 8-13
Silnikowe przekaźniki przeciążeniowe,
zabezpieczenie silników.................................................... 5-20
SmartWire-DT ....................................................................... 1-2
Softstartery a koordynacja ............................................... 2-17
Sprawność............................................................................. 2-6
Sprzężenie zwrotne, obwód.............................................. 1-26
11-13
Indeks
Stała dielektryczna............................................................. 3-34

Sterowanie pompy ............................................................. 2-37
Czujnik ciśnienia ........................................................... 8-98
Dwie pompy ................................................................... 8-96
Łącznik pływakowy..................................................... 8-100
Stopnie ochrony urządzeń elektrycznych .................... 10-29
Stycznik do kondensatorów.............................................. 8-94
Stycznik nawrotny .............................................................. 8-30
Aparaty sterujące ..............................................8-63 – 8-67
Gwiazda-trójkąt ............................................................. 8-68
Styczniki mocy
DILM................................................................................ 5-15
Oznaczenia..................................................................... 8-25
Przegląd...................................................................5-8 – 5-9
Sterowane napięciem DC............................................ 5-16
Symbol ogólny ............................................................... 9-33
Styczniki pomocnicze, schemat układu............................ 5-6
Styczniki pomocnicze, wyróżniki literowe........................ 5-3
Styk zrzutu obciążenia ......................................................... 4-4
Styki ...................................................................................... 1-77
Styki pomocnicze
Normalne.......................................................................... 7-6
Wskaźniki wyzwolenia ................................................... 7-6
Wyłączniki silnikowe PKZ, PKE..................................... 6-9
Wyprzedzające................................................................ 7-7
11 Styki pomocnicze normalne ............................................... 7-6
Sygnalizacja załączenia i wyłączenia........................ 7-15
Styki pomocnicze wyprzedzające...................................... 7-7
Swobodny graficzny schemat funkcyjny...................... 1-133
Sygnalizacja położenia styków .......................................... 4-4
Sygnalizacja położenia styków, wyłączniki.................... 7-15
Sygnalizacja pozycji łączenia
dla wyłączników silnikowych PKZ, PKE ..................... 6-9
dla wyłączników z zabezpieczeniem
kierunkowym.................................................................. 7-15
System komunikacyjny SmartWire-DT ............................. 1-2
System MODAN.................................................................. 0-29
System napędowy .....................................................2-47, 2-50
System szyn zbiorczych..................................................... 0-36
11-14
Indeks
Systemy rozdziału energii ................................................. 0-22

Szafki instalacyjne do montażu natynkowego
i podtynkowego................................................................... 0-34
Szeroko zakresowe zabezpieczenia przeciążeniowe .... 6-5
Szeroko zakresowe zabezpieczenia przeciążeniowe,
elektroniczne ....................................................................... 5-23
Średnice zewnętrzne przewodów i kabli...................... 10-49
Środki ochrony.................................................................... 10-4
Środowisko drugie ............................................................. 2-51
Środowisko pierwsze......................................................... 2-51
T
Tekst strukturalny............................................................. 1-130
Temperatura, współczynniki przeliczeniowe............... 10-19
Termistor.............................................................................. 8-13
Termistorowe zabezpieczenie maszyn ........................... 2-19
Termistorowe zabezpieczenie maszyn EMT6................ 5-26
Tłumik warystorowy............................................................. 5-4
Top of Ramp..................................................................2-9, 2-10
Transformatory znormalizowane,
prądy znamionowe i zwarciowe .................................... 10-52
Tranzystor, symbol ogólny ................................................ 9-36
Trójfazowy przekaźnik kontrolny...................................... 1-42
Trójfazowy silnik asynchroniczny...................................... 2-2
Charakterystyki rozruchowe ......................................... 2-6
Symbol ogólny ............................................................... 9-34
U 11
U/f metoda ............................................................................ 2-2
Udary prądu ......................................................................... 1-40
Układ Dahlandera............................................................... 8-10
Cztery prędkości............................................................ 8-49
Łącznik krzywkowy ............................................. 4-7 – 4-10
Napęd posuwu .............................................................. 8-32
Oznaczenia ..................................................................... 8-25
Przełączanie liczby biegunów......................... 8-55 – 8-58
Przełączanie liczby biegunów, gwiazda-trójkąt....... 8-68
Silniki z przełączalną liczbą biegunów ...................... 8-47
Trzy prędkości ............................................................... 8-48
Układ kaskadowy................................................................ 2-40
Układ nawrotny................................................................. 2-101
11-15
Indeks

Układ nawrotny z PKZ, PKE........................................1-8, 1-13
Układ obejścia (bypass) .................................................... 2-37
Układ ochronny zintegrowany, wtykowy........................ 5-15
Układy blokujące, łączniki krzywkowe............................ 4-11
Układy łagodnego rozruchu................................................ 2-9
DS7 .................................................................................. 2-27
Kontrolowane zatrzymanie.......................................... 2-11
Koordynacje................................................................... 2-17
Kryteria doboru.............................................................. 2-13
Praca nawrotna............................................................. 2-33
Prąd przeciążenia ......................................................... 2-11
Przykłady ........................................................................ 2-20
Równoległe podłączenie kilku silników..................... 2-20
ze sterowaniem w dwóch fazach............................... 2-12
ze sterowaniem w trzech fazach................................ 2-12
Układy rozruchowe MSC..................................................... 6-7
Uziemienie ochronne ......................................................... 9-26
Uzwojenia silników............................................................. 8-50
W
Wejścia analogowe, easy......................................1-53 – 1-56
Wejścia cyfrowe, easy
w wykonaniu AC............................................................ 1-51
w wykonaniu DC............................................................ 1-52
Wirnik pierścieniowy
11 → Samoczynny rozrusznik trójfazowy............................. 8-88
Wirnik, samoczynny rozrusznik
Projektowanie z rezystorami rozruchowymi ............ 8-15
Silnik pierścieniowy...................................................... 8-88
Właściwości silników pierścieniowych.................... 8-16
Wizualizacja ........................................................................ 1-94
Wizualizacja, easyHMI ...................................................... 1-93
Wskaźnik optyczny, symbol ogólny ................................. 9-28
Wskaźnik świecący, symbol ogólny................................ 9-28
Współczynnik mocy ............................................................. 2-6
Wyjścia analogowe, easy ................................................. 1-61
Wyjścia przekaźnikowe, easy .......................................... 1-58
Wyłącznik awaryjny, symbol ogólny ............................... 9-29
Wyłącznik do transformatorów.......................................... 6-6
Wyłącznik silnikowy........................................................... 2-19
11-16
Indeks
Wyłączniki do ochrony instalacji ............................. 6-2 – 6-5

Wyłączniki mocy
Człon różnicowoprądowy ................................ 7-20 – 7-21
IZMX .................................................................................. 7-3
jako wyłączniki transformatorowe ............................. 7-19
Kryteria doboru................................................................ 7-3
Łączenie zdalne z napędem silnikowym ................... 7-18
NZM................................................................................... 7-2
NZM schematy wewnętrzne ......................................... 7-8
Pozycja łączenia............................................................ 7-15
Schematy wewnętrzne .................................................. 7-8
Selektywność czasowa ............................................... 7-16
Wyłączniki krótkozwłoczne ......................................... 7-16
Wyłączniki mocy w sieci zamkniętej ......................... 7-17
Wyłączniki transformatorowe..................................... 7-19
z przekaźnikiem różnicowoprądowym....................... 7-22
Wyłączniki różnicowoprądowe........................................ 2-18
do układów rozrusznikowych........................................ 6-6
PKZ, PKE – schematy połączeń ...................... 6-11 – 6-13
Przegląd ............................................................................ 6-2
Wymuszone otwarcie ........................................................ 3-18
Wyposażenie dodatkowe styczników............................. 5-14
Wyposażenie elektryczne maszyn................................. 10-21
Wyprowadzenia przewodów i kabli .............................. 10-46
Wyświetlacz dotykowy...................................................... 1-95
Wyświetlacz tekstowy, easy ............................................ 1-92 11
Wyświetlacz wielofunkcyjny MFD................................... 1-46
Wytrzymałość zwarciowa................................................... 8-7
Wyzwalacz napięciowe
Blokowanie rozruchu wyzwalaczem zanikowym .... 7-13
Blokada z wyzwalaczem podnapięciowym .............. 7-14
Wyłączniki silnikowe PKZ, PKE................................... 6-10
Wyzwalacz różnicowoprądowy ....................................... 7-20
Wyzwalacz wzrostowy
PKZ, PKE ......................................................................... 6-10
Wyłącznik mocy ............................................................ 7-19
Zdalne wyłączanie ........................................................ 7-11
Zdalne wyzwalanie wyłączników ................................. 7-4
11-17
Indeks
Wyzwalacze podnapięciowe
Blokowanie rozruchu ................................................... 7-13
Blokowanie wielu wyłączników ................................. 7-14
Opóźnione opadanie....................................................... 7-5
Wyłączenie..................................................................... 7-13
Wyłączniki ..................................................................... 7-19
Wyłączniki silnikowe PKZ, PKE................................... 6-10
Zdalne wyłączanie ........................................................ 7-11
Wyzwalacze zwarciowe...................................................... 6-4
Wzory.................................................................................. 10-54
X
XC sterowniki PLC ............................................................ 1-113
XI/ON .................................................................................. 1-125
XIOC moduły rozszerzeń.................................................. 1-114
Z
Zabezpieczenia nadprądowe kabli i przewodów........ 10-12
Zabezpieczenia zwarciowe .............................................. 8-26
Zabezpieczenie przeciążeniowe
Elektroniczne ................................................................. 5-23
Stycznik........................................................................... 8-26
Zabezpieczenie różnicowoprądowe ............................... 7-20
Zaciski – oznaczenie
IZMX16............................................................................ 7-25
IZMX40............................................................................ 7-26
Zaciski sprężynowe............................................................ 5-15
11 Załączanie kondensatorów....................................8-92 – 8-95
Załączanie silników trójfazowych.........................8-26 – 8-33
Zanik fazy silnika................................................................. 5-20
Zasilanie obwodów głównych silnika ............................. 8-21
Zasilanie obwodów pomocniczych silnika..................... 8-24
Zastosowanie i formy zabudowy rozłączników............... 4-2
Zatrzymanie w przypadku awarii ..................................... 1-34
Zdalne łączenie z napędem silnikowym ......................... 7-18
Zdalne wyłączanie NZM.................................................... 7-11
Zdalne wyłączanie PKZ, PKE ............................................ 6-13
Zdalne wyzwalanie............................................................... 7-4
Zdalny wyświetlacz............................................................ 1-71
Zestyk lustrzany .................................................................. 5-19
Zestyk trwały ....................................................................... 1-84
11-18
Indeks
Zmniejszenie ryzyka ........................................................... 1-29

SRP/CS ............................................................................ 1-29
w przypadku powstania błędu .................................. 10-27
Znamionowa prędkość ........................................................ 2-6
Znamionowy prąd................................................................. 2-6
Znamionowy moment........................................................... 2-6
Zróżnicowana sygnalizacja błędu ................................... 6-12
ZW7 przekaźnik z przekładnikiem prądowym .................. 8-8
Zwarcia doziemne
ZEB................................................................................... 5-23
11
11-19
Sektor elektryczny Eaton jest globalnym liderem © Eaton Electric Sp. z o.o.
w dziedzinie dystrybucji zasilania i zabezpieczenia Wszelkie prawa zastrzeżone
obwodów; zabezpieczenia zasilania zapasowego;
regulacji i automatyki; oświetlenia i bezpieczeństwa;
Wydrukowano w Polsce
Styczeń 2013
www.eaton.eu www.moeller.pl

rozwiązań strukturalnych i sprzętu instalacyjnego;
rozwiązań do pracy w surowych i niebezpiecznych Eaton jest zarejestrowanym

warunkach; a także usług inżynieryjnych. Dzięki znakiem towarowym firmy
swojemu zestawowi globalnych rozwiązań Eaton Eaton Corporation.
jest w stanie sprostać najbardziej krytycznym Wszystkie znaki towarowe są
wyzwaniom w zarządzaniu zasilaniem elektrycznym własnością ich właścicieli.
dnia dzisiejszego.
L1
Ponieważ nasze produkty są stale L2
SmartWire-DT
L3 8 8
Eaton to zróżnicowane przedsiębiorstwo zarządzające udoskonalane, zastrzegamy sobie
energią, oferujące energooszczędne rozwiązania prawo do wprowadzenia zmian 1 3 5 1.13 1.21
wspomagające efektywne zarządzanie w wyglądzie i danych technicznych

“+” “I >”
CB M -Q1
L1 T1 1.14 1.22 4.43
wykorzystaniem energii elektrycznej, hydraulicznej bez wcześniejszego uprzedzenia. L1
L2 T2 4.44 4.13
L2
i mechanicznej. Osiągając w 2012 roku sprzedaż Dane zawarte w niniejszej L3 T3
M I
2
I
4
I
6
4.14
L3
16 300 mld USD, nasza firma jest ogólnoświatowym publikacji służą jedynie celom
liderem w kilku dziedzinach. Są to m.in.: produkty informacyjnym i nie mogą być H1 H4 4.43 1.13
1 3 5 -Q1 -Q1
elektryczne, systemy i usługi związane z jakością, podstawą roszczeń prawnych. -Q11
2 4 6
4.44 1.14
dystrybucją, kontrolą i przesyłem energii, oświetlenie X0 X1 X2 X3 X4

i okablowanie, komponenty hydrauliczne, systemy PE
A1 24 V
-Q11
i usługi związane z wyposażeniem przemysłowym A2
0V
DC
U V W PE
i przenośnym, paliwo lotnicze, systemy hydrauliczne X1
i pneumatyczne wykorzystywane komercyjnie oraz Polska

przez przemysł zbrojeniowy, układy przeniesienia Internet: www.moeller.pl U V W PE
napędu i układy napędowe dla pojazdów ciężarowych M

3~
oraz osobowych zwiększające wydajność Eaton Electric Sp. z o.o. 1 H3 H2 4
i bezpieczeństwo oraz zmniejszające zużycie paliwa. 80-299 Gdańsk H1 H4 -M1
W 2012 roku firma Eaton nabyła Cooper Industries plc. ul. Galaktyczna 30
Eaton zatrudnia ponad 103 000 pracowników X1 X2
i oferuje swoje produkty w ponad 175 krajach. tel.: (58) 554 79 00, 10
fax: (58) 554 79 09, 19
Więcej informacji znajdą Państwo na stronie e-mail: pl-gdansk@eaton.com
www.eaton.eu
Biuro Katowice
40-203 Katowice
ul. Roździeńskiego 188b
tel.: (32) 258 02 90
fax: (32) 258 01 98
e-mail: pl-katowice@eaton.com
Biuro Poznań
61-131 Poznań
ul. Abpa A. Baraniaka 88 bud. C
tel./fax: (61) 863 83 55
tel./fax: (61) 867 75 44
e-mail: pl-poznan@eaton.com
Biuro Warszawa
02-146 Warszawa
ul. 17 Stycznia 45a
tel.: (22) 320 50 50
fax: (22) 320 50 51
e-mail: pl-warszawa@eaton.com

Podradnik Fachowca 2013 WWW

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Podradnik Fachowca 2013 WWW

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sektor elektryczny Eaton jest globalnym liderem © Eaton Electric Sp. z o.o.

w dziedzinie dystrybucji zasilania i zabezpieczenia Wszelkie prawa zastrzeżone

Poradnik Fachowca | 2013

Poradnik Fachowca | 2013

wspomagające efektywne zarządzanie w wyglądzie i danych technicznych

dystrybucją, kontrolą i przesyłem energii, oświetlenie X0 X1 X2 X3 X4

i pneumatyczne wykorzystywane komercyjnie oraz Polska

napędu i układy napędowe dla pojazdów ciężarowych M

Aktualizacja 2013, data publikacji 03/13

© 2008 by Eaton Industries GmbH, 53105 Bonn

Wszystkie układy zostały zaprojektowane w oparciu o nasze

Żadna część Podręcznika Fachowca nie może być zmieniana,

Zastrzega się możliwość zmian.

Wydrukowano na papierze celulozowym, wybielanym bez użycia

Łączenie, sterowanie, wizualizacja 1

Elektroniczne układy napędowe 2

Sterowanie i zabezpieczanie silników 8

Eksport na rynki światowe

Przepisy, wzory, tablice 10

Jakość energii 0-4

Systemy średniego napięcia 0-6

Jakie są nowości w obecnej wersji? 0-7

Kompetencja i doświadczenie w jednym ręku 0-8

Portal Wsparcia Technicznego 0-10

Katalog Online Produktów Eaton 0-11

Serwis pozakupowy 0-12

Ogniwa fotowoltaiczne w budynkach

Aparatura dystrybucji energii 0-22

Moeller dołącza do Eaton

(data zgłoszenia pierwszego patentu).

Dziewięć problemów z zasilaniem

W jaki sposób UPS jest częścią

typowymi problemami zasilania urządzeń,

energią dla sieci komputerowych i centrów

Przegląd produktów firmy Eaton

zarządzania energią. Obejmuje ona rów-

Definicja Powód Rozwiązanie 00

Jednofazowe systemy UPS serii 3

Jednofazowe systemy UPS serii 5

Krótkotrwałe skoki na- Mogą zostać spowodowane uderzeniem pioruna i chwi-

Jednofazowe i trójfazowe systemy UPS serii 9

Podwyższone napięcie Wywołane przez wysoką redukcję obciążenia, wyłącze-

Zakłócenia sygnałami Zakłócenia mogą być wywołane przez interferencję elek-

Niestabilność częstotli- Jest rezultatem zmian obciążenia, w szczególności

Odkształcenie sinusoidy, Aparatura przełączająca zasilanie, silniki krokowe, ko-

Główny Punkt Zasilania

easySafety – spełnia najwyższe wymaga-

Wydanie 1958 Wydanie 1986

www.eaton.com/moeller/support – Portal Wsparcia Technicznego

Wyłączniki kompaktowe dla przetwornic Wyłącznik przeciwpożarowy – niewielka

Wygoda, bezpieczeństwo i zarządzanie Dostępna jest również obszerniejsza kon-

xEnergy XR – pola odpływowe wtykowe

xEnergy XG – pola ogólnego zastosowania

System XVTL jest bardzo stabilny. Dzięki są w zależności od wymogów w dwóch

XVTL – system rozdziału energii niskiego

XVTL – szafy sterownicze

MODAN dla kaset wsuwanych

Obudowy serii CS wykonane są z ocynko- Uchwyty montażowe pozwalają na montaż

Szafki podtynkowe KLV-U Szafki natynkowe BC-A

Szafki BC-A dostępne są w kilku wersjach

Budowa systemu CI została zaprojektowa- • „Całkowita izolacja” zapewnia maksy-

Modułowy system szyn zbiorczych SASY Zgodnie z wymaganiami amerykańskiej

System komunikacyjny SmartWire-DT 1-2