Professional Documents
Culture Documents
Poznaj
swoją
osobowość
Świat Książki
Robert Allen
Poznaj swoją
osobowość
Z angielskiego przełożył
Zbigniew Kościuk
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
Świat Książki
Piotr Jezierski
Redaktor prowadzący
Ewa Niepokólczycka
Redakcja
Jacek Ring
Korekta
Dorota Wojciechowska
Olimpia Sieradzka
Wprowadzenie
Nietrudno zrozumieć dlaczego. Zdrowy rozsądek podpowiada
nam, że coś tak blisko związanego z człowiekiem jak jego charak-
ter pisma musi ujawniać jakieś informacje na temat jego osobo-
wości. Wszyscy znamy przykłady „typowych” elementów pisma
danej osoby. Jednak dopiero gdy staramy się stworzyć teorię
opartą na takich przesłankach, okazuje się, iż nie ma solidnego
uzasadnienia opinii, iż charakter pisma dostarcza wskazówek na
temat osobowości człowieka. W ostatnich latach pojawiły się inne
modne metody, potrafiące rzekomo ustalić osobowość człowieka.
Jedną z nich była analiza barw, która w latach siedemdziesiątych
XX wieku uważana była przez niektórych za cenny wkład do psy-
chologii osobowości. Ludzie byli pod wrażeniem hipotezy, że wy-
bór kolorów dokonywany przez danego człowieka ujawnia typ jego
osobowości. Stworzono całe teorie głoszące, że kolor czerwony
oznacza asertywność, żółty zaś ma związek z intelektem itd. Póź-
niej przyjrzymy się bliżej kilku mniej ortodoksyjnym metodom
oceny osobowości.
Jakimi torami podążał główny nurt psychologii? Co psychologia
ma do zaoferowania w dziedzinie oceny charakteru? Powróćmy na
chwilę do typów ludzkich opisanych przez Teofrasta. U podstaw tej
teorii kryło się założenie, że typy osobowościowe są niezmienne.
Człowiek gadatliwy pozostawał rozmowny w każdym towarzystwie,
niezależnie od tego, czyjego gadulstwo było mile widziane. Podobnie
można było mieć pewność, że tchórz nigdy nie nabierze odwagi,
a głupiec do końca życia pozostanie głupcem. Typy te są w sposób
daleki, lecz wyraźny związane z tym, co współczesna psychologia
nazywa „cechami osobowościowymi”. Obecnie zakłada się, że czło-
wiek, który podczas testu ujawnił osobowość towarzyską i otwartą
na innych, będzie taki w przyszłości. Odnosi się to również do
innych cech, takich jak lęk lub kreatywność. Większość współczes-
nych analiz osobowości przeprowadzanych w sferze biznesu i hand-
lu opiera się na „teorii cech”.
Pojawiły się również inne teorie osobowości, o których należy
tutaj wspomnieć. Zwolennicy psychologii behawioralnej powiadają,
14 że osobowość jest ukształtowana przez nasze obecne i dawne re-
Wprowadzenie
akcje na warunki zewnętrze. Inni sądzą, że wszystkie nasze zacho-
wania wypływają z podświadomych bodźców, które mogą być tak
głęboko ukryte, iż możemy być ich całkiem nieświadomi. Pogląd taki
w języku psychologii określa się mianem „teorii psychodynamicz-
nej”. Teoria ta sięga swymi korzeniami analiz Sigmunda Freuda.
W ostatnich latach podświadome popędy były bardzo popularnym
wyjaśnieniem ludzkich zachowań. Doprowadziło to do pewnych
dziwacznych, a nawet groźnych konsekwencji. Niektórzy psycho-
terapeuci, szczególnie w Ameryce Północnej, twierdzili, że kobiety
molestowane seksualnie w dzieciństwie wyparły te traumatyczne
wydarzenia do tak głębokiego poziomu podświadomości, iż wspo-
mnienia tych wydarzeń mogą zostać ujawnione dopiero po pewnym
okresie intensywnej terapii. Kobiety, przekonane o tym, że miały
szczęśliwe, wyjątkowe dzieciństwo, były zachęcane do odkrywania
najbardziej bolesnych wspomnień dotyczących molestowania. Nic
dziwnego, że metoda ta była bardzo kontrowersyjna. Problem
z podświadomymi pobudkami polega na tym, iż są one podświado-
me. Kto może w sposób rozstrzygający stwierdzić, czy faktycznie
występują i w jakiej mierze są odpowiedzialne za zachowania czło-
wieka? Rzecz jasna, pewni psycholodzy i psychoterapeuci przypi-
sują sobie szczególne kompetencje w tej dziedzinie. Inni nie są jed-
nak o tym przekonani.
Ponieważ teoria cech osobowościowych jest główną metodą
stosowaną obecnie, przeanalizujmy szczegółowo, jak działa. Nasi
starzy przyjaciele, Grecy, niezadowoleni z klasyfikacji postaci
dramatu klasycznego, stworzyli cztery główne „typy”, na które
można podzielić ludzi. Około 4000 roku p.n.e. Hipokrates doszedł
do wniosku, że każdy człowiek jest sangwinikiem (krew: opty-
mizm, nadzieja), flegmatykiem (flegma: apatia), cholerykiem (żółć:
porywczość) lub melancholikiem (czarna żółć: smutek, przygnę-
bienie). Klasyfikacja typów ludzkich dokonana przez Hipokratesa
okazała się tak trafna, że w II wieku n.e. została rozwinięta przez
Galena i jest stosowana do dnia dzisiejszego. Jednak przyjęty
w niej podział wydaje się niezbyt praktyczny. Ludzi rzadko można
zaliczyć tylko do jednej kategorii.
15
Wprowadzenie
Nie przeszkodziło to późniejszym badaczom w stworzeniu in-
nych klasyfikacji, tym razem jednak za czynnik rozstrzygający
przyjęto budowę ciała (tzw. teoria konstytucjonalna). Teoria ta
została przystępnie wyjaśniona szerszej publiczności przez psy-
chologa Erica Berne’a:
Istota ludzka powstaje z komórki jajowej. W miarę rozwo-
ju zapłodnionej komórki jajowej tworzy się trzywarstwo-
wa rurka, później zaś z owych trzech warstw rozwijają
się różne organy. Z warstwy wewnętrznej powstaje żołą-
dek i płuca, z warstwy środkowej - kości, ścięgna, mięś-
nie i naczynia krwionośne. Z warstwy zewnętrznej wy-
kształca się skóra i układ nerwowy. W procesie kształto-
wania się embrionu trzy wspomniane układy rozwijają
się równolegle i gdy dziecko przychodzi na świat, ma
w równym stopniu wykształcone wnętrzności, mięśnie
i mózg. Mimo to pojawiają się wyraźnie widoczne różnice,
na przykład, jedni ludzie mają większy brzuch, inni
wyraźnie szerszą i umięśnioną budowę, a jeszcze inni
bardziej rozwinięty mózg.
Teoria głosząca, że różne rodzaje budowy ciała dzielą ludzi na
kategorie stosownie do ich konstytucji fizycznej, nadaje owym
typom odpowiednie nazwy. Ludzie krągli i otyli, jako posiadający
lepiej rozwinięte wnętrzności (tkankę tłuszczową i trzewia), zosta-
li nazwani endomorfikami. Osobnicy o przysadzistej, muskular-
nej budowie zostali nazwani mezomorfikami. Ludzi o długich
i cienkich kończynach ochrzczono ektomorfikami.
Teraz nadchodzi ważny moment. Zdaniem niektórych autorów
typy konstytucji cielesnej bardzo dobrze opisują osobowość pewnych
ludzi; na przykład wszyscy dobrze znamy typ człowieka otyłego i po-
godnego lub typ dobrze zbudowanego, umięśnionego, zdrowego
. sportowca. Z drugiej strony panuje powszechne przekonanie, że lu-
dzie inteligentni i sprytni są chudzi, wysocy i mają stosunkowo dużą
16 głowę. Psycholodzy, świetnie potrafiący wynajdywać nazwy dla róż-
Wprowadzenie
nych rzeczy (nawet jeśli nie są do końca przekonani o ich istnieniu),
wymyślili nazwy typów osobowości odpowiadających określonej
konstytucji fizycznej. Człowiek, którego budowa fizyczna jest zdomi-
nowana przez tkankę tłuszczową i trzewia, został nazwany wisce-
rotonicznym endorfikiem. Berne tak opisuje tego osobnika:
Ma duży brzuch, ponieważ jego narządy wewnętrzne są
dobrze rozwinięte. Przyjemność sprawia mu przyswajanie
sobie różne rzeczy. Lubi jeść, a oprócz tego przyjemność
mu sprawia, gdy okazuje mu się uczucie i aprobatę.
Dobra zabawa to według niego pójście na przyjęcie z ludź-
mi, którzy go lubią.
Następnym typem jest somatotoniczny mezomorfik. Berne
pisze o nim:
Od jedzenia woli oddychanie. Ma kościstą głowę, szerokie
ramiona i kwadratową szczękę... Do tej grupy można
zaliczyć LVI Abnera i innych ludzi czynu. Z ich szeregów
rekrutują się dobrzy ochroniarze i robotnicy budowlani.
Z kolei cerebrotoniczny ektomorfik ma długie kończyny, cien-
kie kości i słabo rozwinięte mięśnie. Zdaniem Berne’a „wyglądem
przypomina roztargnionego profesora, często zresztą rzeczywiście
nim jest”. Człowiek taki bywa często nerwowy, podekscytowany
i nie przejawia szczególnej skłonności do działania. Ludzie zali-
czani do tego typu najlepiej nadają się do zadań wymagających
namysłu i refleksji.
Czy na podstawie tej teorii można formułować przepowiednie na
temat ludzkich zachowań? Pierwszy i najbardziej oczywisty zarzut
wskazuje na to, że większość ludzi nie mieści się w żadnej z poda-
nych kategorii. Chociaż wiem, że jedzenie sprawia mi przyjemność
(cierpi na tym moja figura), że w pracy posługuję się raczej mózgiem
niż mięśniami, odbywam przecież spacery, biegam i ćwiczę na siłow-
ni. Jestem pewien, że nie ma w tym niczego wyjątkowego. Większość 17
BU
W
Wprowadzenie
ludzi, których spotykamy na ulicy, trudno byłoby zaliczyć do jed-
nego z trzech omówionych właśnie typów osobowościowych.
Czy teoria konstytucjonalna da się w ogóle obronić? Czy w ogóle
jest użyteczna? Na pewno zawiera pewne oczywiste stwierdzenia
w rodzaju: przysadziści, dobrze umięśnieni i zdrowi ludzie są przy-
sadziści, umięśnieni i zdrowi. Nawet jeśli to prawda, trudno uznać
to zdanie za odkrywcze. Analiza osobowości, jeśli ma przedstawiać
jakąkolwiek wartość, musi z pewną dokładnością przewidywać, jak
dany człowiek zachowa się w różnych sytuacjach. Teoria konstytu-
cjonalna, oparta na typach budowy ciała, tego nie czyni. Na
przykład, czy wiscerotoniczny endomorfik będzie przejawiał wrażli-
wość estetyczną? Czy będzie wewnętrznie spięty? Czy będą nim
targały wątpliwości? Teoria konstytucjonalna jest zbyt prosta, by
mogła udzielić odpowiedzi na takie pytania. Może budzić zacieka-
wienie, lecz nie ma zastosowania w poważnych sprawach.
Kolejny ważny kamień milowy w teorii osobowości położył Carl
Gustav Jung. Jung był uczniem i bliskim przyjacielem Freuda.
Chociaż w końcu ich drogi się rozeszły, psychologia Junga pozo-
staje pod silnym wpływem poglądów Freuda. Jung uważał, że
ludzka psyche (składająca się z ego i podświadomości) przyjmuje
dwie postacie: indywidualną i zbiorową. Chociaż obydwa systemy
tworzą odrębne całości, zachodzą pomiędzy nimi interakcje. Indy-
widualna podświadomość składa się z wypartych przeżyć jedno-
stki i jest nam doskonale znana. Pojęcie podświadomości zbioro-
wej ma swoich zwolenników, jest jednak znacznie bardziej kon-
trowersyjne. Jung utrzymywał, że cała ludzkość ma dostęp do
podświadomości zbiorowej, co wyjaśnia, dlaczego wszyscy ludzie
zachowują się, ogólnie rzecz biorąc, w podobny sposób.
To Jung podzielił ludzi na ekstrawertyków i introwertyków.
Ekstrawertycy są zwróceni na zewnątrz, w stronę rzeczywistego
świata, introwertycy zaś wolą spoglądać w głąb siebie, na własne
subiektywne przeżycia. Ludzie nie muszą się jednoznacznie zali-
czać do jednej lub drugiej grupy. Nawet najwięksi introwertycy
zwracają się czasami w stronę zewnętrznego świata. Jednakże
18 w sferze podświadomości jedna z tych orientacji ma charakter
Wprowadzenie
dominujący. Podstawowa orientacja współgra z czterema funk-
cjami psychicznymi występującymi u wszystkich ludzi. To właś-
nie współgranie podstawowej orientacji i czterech funkcji tworzy
zrąb ludzkiej osobowości. Czterema wspomnianymi funkcjami są:
ODBIERANIE WRAŻEŃ: funkcja ta dostarcza nam opartego na
faktach przedstawienia świata.
INTUICJA: podświadomy proces wnikania pod powierzchnię „re-
alnego” świata w poszukiwaniu podstawowych czynników wyjaś-
niających istotę rzeczywistości.
MYŚLENIE: racjonalna obserwacja świata oparta na faktach,
logice i argumentacji.
ODCZUWANIE: ocena obserwacji dotyczących siebie i świata
oparta na emocjach.
Wszyscy dobrze znamy przeciwieństwo odbierania wrażeń lub
intuicji, myślenia lub odczuwania. Jeden z elementów ma cha-
rakter dominujący, inny odgrywa rolę pomocniczą. U człowieka,
który kieruje się bardziej wrażeniami niż intuicją i preferuje
myślenie od odczuwania, czynnikiem dominującym może być od-
czuwanie, myślenie zaś - czynnikiem pomocniczym. U innego
osobnika, również preferującego odczuwanie i myślenie, funkcją
dominującą może być myślenie, pomocniczą zaś - odczuwanie.
Dominująca funkcja jest używana w sposób dostosowany do pre-
ferowanej orientacji (ekstrawertycznej lub introwertycznej). Intro-
wertycy wykorzystują swoją dominującą funkcję w wewnętrznym
świecie. Z kolei funkcja pomocnicza jest używana w sferze bytu,
która w danej orientacji nie jest preferowana.
W celu ustalenia funkcji dominujących psychologowie Myers
i Briggs stworzyli dodatkowy wymiar - przeciwieństwo: sądzenie
lub postrzeganie (J-P od ang. judgment/perceptioń] - oraz skalę,
w której za pomocą składającego się z czterech liter kodu można 19
20
Wprowadzenie
określić typ osobowości człowieka. Preferowany element - sądzenie
lub postrzeganie - determinuje sposób, w jaki jednostka odnosi
się do świata zewnętrznego. Jeśli ktoś preferuje sądzenie, w kon-
takcie ze światem zewnętrznym najczęściej używaną funkcją jest
odczuwanie lub myślenie (w zależności od tego, która z nich jest
preferowana). Jeśli dana osoba woli postrzeganie, w świecie zew-
nętrznym posługuje się odczuwaniem lub intuicją (w zależności od
tego, którą z tych funkcji preferuje). Funkcja dominująca jest inna
u ekstrawertyków i introwertyków. W przypadku ekstrawertyków
funkcja, na którą wskazuje J-P, jest funkcją dominującą, druga
zaś ma charakter pomocniczy. Jungowska typologia, mimo upływu
czasu, jest nadal szeroko stosowana w analizie osobowości.
Wiele lat po Jungu inny psycholog, Hans Eysenck, stworzył
kolejną typologię, która także spotkała się z dużym zainteresowa-
niem (podsumowałem ją za pomocą rysunku umieszczonego na
kolejnej stronie).
System Eysencka jest dobrym przykładem praktycznego zasto-
sowania teorii cech. Cecha osobowościowa to zwyczajnie opis na-
wykowego sposobu zachowania. Nasz język zawiera tysiące słów,
które takie sposoby zachowań opisują, od takich określeń jak
„towarzyski” i „wytrwały” po takie jak „niespokojny” i „niezrów-
noważony”. Wielu psychologów podejmowało próbę opracowania
kwestionariusza, który pomógłby w określeniu cech osobowych re-
spondenta. Poprzez zadawanie pytań starali się uzyskać informacje
na temat jego preferencji, opinii i postaw. Najczęściej stosowane
kwestionariusze miały formę zestawu twierdzeń, z którymi badany
miał się zgodzić lub nie. Chociaż w pewnych wypadkach można
udzielić szybkiej i zdecydowanej odpowiedzi, pozostawiano również
trzecią możliwość dla osób, które pragną wyrazić „niezdecydowa-
nie”. W niektórych testach odpowiedziom przypisane są wartości
punktowe; na przykład, badany może wybrać punkt na pięciostop-
niowej skali od 1 (zdecydowana aprobata) do 5 (zdecydowana
dezaprobata), gdzie 3 oznacza punkt, w którym badany nie podej-
muje żadnej zdecydowanej decyzji. Ważną cechą takich kwestiona-
riuszy jest to, że nie ma w nich właściwych i niewłaściwych od-
Wprowadzenie
powiedzi. Stwierdzenie w rodzaju „Lubię chodzić na przyjęcia” mo-
że spowodować zakreślenie odpowiedzi „tak” lub „nie” bez wzbudza-
nia w badanym poczucia, że uczynił coś niewłaściwego. Oczywiście
w pewnych wypadkach respondent stara się stworzyć sztuczny
obraz własnej osoby, tym jednak zajmiemy się nieco później.
Historia psychometrycznych badań osobowości rozpoczęła się
w latach I wojny światowej, kiedy armia amerykańska chciała się
upewnić, czy rekruci nie cierpią na zaburzenia psychiczne unie-
możliwiające wysłanie ich na front. Opracowano w tym celu
specjalny kwestionariusz, w którym pojawiły się pytania w rodza-
ju: „Czy moczysz się w nocy?” i „Czy często śnisz na jawie?”. Gdy
psycholodzy odnosili wrażenie, że respondent wykazuje zbyt wiele
takich objawów, kierowali go na dalsze badania.
TYPOLOGIA EYSENCKA
^X**niezrównoważonyVS(^
^r nastrojowy
przewrażliwiony ^V
X niespokojny
niespokojny \^
/ surowy
agresywny \
/ poważny
egzaltowany \
” pesymistyczny .^.
powściągliwy ^
zmienny \
<^s impulsywny
nietowarzyski ^
3j^ optymistyczny
cichy ^
aktywny
INTROWERTYK
EKSTRAWERTYK
bierny A/
•3- towarzyski
ostrożny %^
^ otwarty
zamyślony %
4> rozmowny ,
1 łagodny
reagujący 1
\ opanowany
kontaktowy /
\ spolegliwy
żywy /
\ stały
beztroski X
^V spokojny
przywódca /
^”^^ ZRÓWNOWAŻONY ^X^
21
Początkowo wydawało się, że wspomniane metody badawcze
znajdą zastosowanie głównie w medycynie. Słynny test pochodzący
z wczesnego okresu badań nad osobowością, Wielowymiarowy Min-
nesocki Opis Osobowości (Minnesota Multiphasic Personality lnven-
tory - MMPI), miał na celu wykrycie zaburzeń psychicznych, takich
jak depresja, paranoja, schizofrenia i dewiacje psychopatyczne.
Wkrótce jednak okazało się, że prawdziwa wartość „handlowa”
owych testów polega na tym, iż mogą pomóc pracodawcom w sele-
kcji pracowników i kształtowaniu ich kariery zawodowej. Właśnie
temu obszarowi poświęcam pierwszą część mojej książki.
Ponieważ istnieje tyle różnych testów, warto zapytać, czy są one
równie przydatne i czy przebadanie danej osoby za pomocą różnych
testów da podobne rezultaty. Na pytania te można odpowiedzieć
krótko - nie. To prawda, że testy oparte na teorii cech osobowościo-
wych, zmierzające do określenia podobnych rysów charakteru,
powinny dać, ogólnie biorąc, podobne rezultaty. Pewne testy różnią
się jednak znacznie od siebie. Na przykład dobrze znany Test Ror-
schacha plam barwnych jest przykładem zastosowania tzw. tech-
niki projekcyjnej, w której pyta się badanego, jakie kształty „do-
strzega” w pokazywanych mu plamach barwnych. Interpretacja
wyników takich testów jest w dużym stopniu subiektywna i zależna
od umiejętności przeprowadzającego je psychologa.
Już na samym wstępie warto zaznaczyć, że nie każdy test
przypominający test psychometryczny rzeczywiście nim jest. Całe
mnóstwo testów publikowanych w różnych czasopismach stawia
sobie za cel jedynie dostarczenie rozrywki i nie ma żadnej wartości
psychologicznej. Bardziej szkodliwe są testy podawane za psycho-
metryczne, których wyniki są w dużej mierze oparte na tzw. efekcie
Barnuma. Jak pewnie pamiętacie, P. T. Barnum był artystą estra-
dowym, który wypowiedział odkrywcze słowa: „Frajerzy rodzą się co
minutę”. Łatwo skonstruować test, który dostarczy wyników odpo-
wiadających wszystkim badanym, nie wprowadzając między nimi
żadnego rozróżnienia. Nie ma również problemu z tym, by wszyscy,
którzy otrzymają wyniki badania osobowości, uwierzyli, że dostar-
22 cza ono ich prawdziwego wizerunku.
ytanie o to, czy osobowość człowieka może ulec zmianie,
fma wielkie znaczenie w dziedzinie analizy i oceny osobo-
wości. Niestety, podobnie jak w przypadku wielu innych
pytań pojawiających się w psychologii, nie ma na nie jasnej
odpowiedzi. Jednym z istotnych elementów definicji osobowości
(jak widzieliśmy wcześniej) jest jej niezmienność w czasie. Co-
dziennie rano budzisz się jako taki sam człowiek, który poszedł
spać poprzedniego wieczora. Wszyscy doświadczamy tego w od-
niesieniu do siebie samych i ludzi, których znamy. Zachowujemy
dużą ostrożność wobec osób, u których dokonują się tak gwał-
towne zmiany osobowości, że w krótkim okresie wydają się zupeł-
nie inną osobą. Rzeczywiście, istnieją ludzie cierpiący na zabu-
rzenia wywołane przez zjawisko tzw. wielorakiej osobowości,
którzy w bardzo krótkim czasie z jednej osobowości przechodzą
do zupełnie innej. Uważamy jednak, że jest to zaburzenie psychi-
czne wymagające opieki medycznej, nie zaś sytuacja normalna.
Gdyby jednak ludzie nie mogli się zmieniać, korzyści płynące
z analizy osobowości byłyby bardzo ograniczone. Potrafimy wska-
zać osoby przystosowane lub nieprzystosowane do danej sytuacji.
Patrząc na ludzi, którzy ze sobą pracują, możemy rozpoznać tych,
którym dobrze idzie, i tych, którzy sobie nie radzą. Jeśli nie mo-
żemy pomóc ludziom w dokonaniu zmiany, nasza rola jest bardzo
ograniczona.
Określenie stopnia, w jakim ludzie panują nad własną osobo-
wością, jest sprawą kontrowersyjną. Freud i Jung twierdzili, że
człowiek jest w dużym stopniu poddany nieświadomym pobudze-
niom. W ciągu ostatniego wieku „pogląd ten wywarł wpływ na
23
24
Czy możesz się zmienić?
wiele obszarów działalności człowieka. Na przykład w dziedzinie
sztuki niemal obowiązującą była teoria głosząca, że artysta jest
ostatnią osobą, która może zrozumieć stworzone przez siebie
dzieło. Wskazywano, dla przykładu, że powieść pełna jest pod-
świadomych pobudzeń wypływających z psychiki autora oraz iż
jest on źle przygotowany do ich zrozumienia z tego powodu, że są
one nieświadome i nie zdaje sobie sprawy z ich istnienia.
Psychoanaliza opiera się na założeniu, że ludzie poruszają się
bez końca w błędnym kole neurotycznych zachowań, dopóki
odpowiednio przygotowany psychoanalityk nie pomoże im w wy-
kryciu motywów sprawczych ich postępowania. Proces ich odkry-
wania jest bardzo żmudny i kosztowny, a każda zmiana zacho-
wania może zostać wprowadzona dopiero po wnikliwym prze-
analizowaniu dzieciństwa pacjenta, doświadczeń z formacyjnego
okresu jego życia oraz jego stosunków z innymi ludźmi. Psycho-
analityk stosuje kilka technik psychologicznych, takich jak me-
toda swobodnych skojarzeń i analiza snów, by pomóc badanemu
w odkryciu pobudzeń, które tak długo pozostawały w ukryciu.
Ponieważ wiele treści podświadomości to wyparte wspomnienia
epizodów z przeszłości pacjenta, zbyt bolesnych, by je przypomi-
nać, potrzeba naprawdę dużego trudu, żeby je ujawnić.
Na drugim krańcu mamy badaczy ze szkoły egzystencjalistycz-
nej, nauczających, że nie musimy czuć się skrępowani własną
przeszłością, i wzywających, byśmy wzięli odpowiedzialność za
własne życie. Trudno o bardziej odmienne stanowisko. Poniżej
zamieszczam fragment z książki Geralda Coreya zatytułowanej
Theory and Practice oj Couseling and Psychotheraphy (Teoria
i praktyka poradnictwa oraz psychoterapii):
Egzystencjalistyczna filozofia człowieka opiera się w du-
żym stopniu na założeniu, że znaczenie naszego istnienia
nie jest nigdy ustalone raz na zawsze. Człowiek stale
stwarza siebie na nowo poprzez swoje przedsięwzięcia.
Ludzie są stale w fazie przejściowej, stale się wyłaniają,
ewoluują i stają. Bycie osobą oznacza, że odkrywa się
Czy możesz się zmienić?
istotę egzystencji i nadaje jej sens. Pytamy: „Kim jestem?
Kim byłem? Kim mogę się stać? Dokąd zmierzam?”. Nie
ma żadnego uprzednio istniejącego planu ani sensu,
który nam narzucono.
O tym, że ludzie się zmieniają, wiemy z codziennego życia.
Zwykle zmiany są nieznaczne i długo zachodzą, niekiedy bywają
jednak nagłe i dramatyczne. Przykładem może być sytuacja czło-
wieka, który stracił bliską osobę. Śmierć współmałżonka może
doprowadzić do depresji trwającej całymi miesiącami, a nawet
latami. Na dłuższą metę możemy zaobserwować takie zmiany, jak
zwiększony poziom niepokoju, mniej ekstrawertyczną orientację,
a nawet wzrost poczucia niepewności i spadek kreatywności.
Żadna z tych zmian nie musi mieć jednak charakteru stałego; gdy
dotknięty tragedią człowiek pozna w końcu nową osobę, czas
może przynieść inne, pozytywne zmiany.
Badając ludzi w kontekście pracy zawodowej, stale zdajemy
sobie sprawę ze zmian, które mogą się dokonać w ich osobowości.
Test, którym najczęściej się posługuję, ma na końcu dwie części.
Pierwsza nosi tytuł „Potencjalne zalety”. Wskazuję w niej, jak
pewnie odgadliście, pozytywne obszary, na których badany powi-
nien skoncentrować uwagę. Druga to „Potencjalne obszary, które
mogą wymagać zmian”. Jest to, mówiąc zwyczajnym językiem,
lista rzeczy, których nie można uznać za aktywa badanego
i których zmiana przyniosłaby mu korzyść. Jedną z rzeczy, które
podkreślamy w pracy, jest to, że osobowość człowieka nie ma
charakteru stałego jak rozmiar buta, lecz jest czymś, co w pew-
nych granicach może podlegać zmianom. Określenie tych granic
pozostaje sprawą otwartą. Gdyby po przeprowadzeniu testu
wezwano pracownika na spotkanie i poinformowano: „Może pan
zostać kierownikiem i otrzymać podwyżkę, jeśli nauczy się pan
bardziej przyjaznej i otwartej postawy wobec klientów”, mógłby
to spowodować u niego chęć zmian. Własny interes wydaje
się potężnym czynnikiem motywującym do dokonania takich ko-
rekt.
I
25
Czy możesz się zmienić?
Czy możesz się zmienić?
26
Wszystkie zmiany osobowości mogą być bolesne, dlatego nie
należy się z tym spieszyć. Rozpocznij od pracy nad tymi aspekta-
mi własnej osobowości, które można zmienić bez większego kło-
potu. Pamiętaj, że drastyczne zmiany rzadko bywają trwałe.
Niemal na pewno daremne i z pewnością niewskazane jest
dążenie do tego, by stać się osobą, którą w sposób oczywisty nie
jesteśmy. Często można jednak natrafić na poradniki, które obie-
cują łatwowiernym czytelnikom uzyskanie nowej, silniejszej i bar-
dziej dynamicznej osobowości. Naturalnie sugeruje się również, że
„nowe ja” będzie bardziej atrakcyjne dla przedstawicieli płci prze-
ciwnej. Mój Boże... Prawdopodobieństwo powodzenia tak śmiałego
przedsięwzięcia jest bliskie zeru. Człowiek chorobliwie nieśmiały
w ciągu jednej nocy nie stanie się osobnikiem towarzyskim, bierny
zaś nie odkryje w sobie nieznanych dotąd pokładów asertywności.
W każdym razie atrakcyjne wydaje się w nas to, co najbardziej
naturalne i autentyczne. Ludzie, którzy o tym zapominają, by
wywołać wrażenie na innych, zwykle wydają się im śmieszni.
Najwyraźniej widać to w mediach, gdy zwyczajny człowiek obda-
rzony odrobiną talentu nagle staje się wielką gwiazdą. Przemiana
ta może być całkiem zatrważająca i dla zainteresowanej osoby
katastrofalna w skutkach. Ilu zwykłych ludzi zaczęło wierzyć
w swój medialny wizerunek i stało się potworami egoizmu? Ilu
rozwiodło się z osobami, od których wcześniej byli zależni, i zaczęło
się obracać w zupełnie nieprawdziwym świecie? Znamy liczne
opowieści o gwiazdach pop kultury, filmu i sportu, które padły
ofiarą alkoholu, narkotyków, depresji i przemocy, co potwierdza
przeczucie, że nie jest to zwykły zbieg okoliczności. Utracenie
kontaktu z własną osobowością bywa bardzo niebezpieczne.
Jedna z takich zmian, której wszyscy jesteśmy świadomi,
wpływa na długotrwałe związki międzyludzkie. Zjawisko to może
przybierać dwie formy. Małżonkowie, którzy są ze sobą od lat,
uczą się sztuki dostosowania do partnera, upodabniając do siebie
w sferze osobowości. Równie powszechnym zjawiskiem jest jed-
nak sytuacja, w której ludzie, mimo wielu lat fizycznej bliskości,
oddalają się od siebie i w końcu stają zupełnie różni. Prowadzi to
często do tragicznej sytuacji, kiedy małżonkowie w średnim wie-
ku z dziećmi, które osiągnęły niezależność, postanawiają się
rozejść po latach ledwie skrywanej niechęci.
Jak wcześniej wspomniałem, poświęcamy wiele czasu na ana-
lizowanie wzajemnego dostosowania ludzi, którzy przeżywają
trudności w swoim związku. Alarmująca jest jednak liczba ludzi,
którzy wierzą, że można zachować „dobre” cechy partnera i usu-
nąć „złe”. Problem nie polega wyłącznie na tym, że w naszych
testach pomijamy czynnik atrakcyjności seksualnej - jesteśmy
też zmuszeni do pominięcia elementu miłości. Jest to poważny
brak, gdyż wedle mojej wiedzy nie ma na rynku żadnego wiary-
godnego testu miłości. Dlatego poświęciłem trochę czasu na
przyjrzenie się relacjom, które według wszelkich standardów nig-
dy nie powinny być udane. Mimo moich chłodnych i wyzutych
z uczuć analiz okazało się, że ludzie pozostający w takich związ-
kach nie widzieli świata poza sobą i niecierpliwie szukali u mnie
wskazówki, jak mogą poprawić swoją sytuację. Wydaje mi się, że
tego rodzaju zmiana nie jest możliwa i że jej poszukiwanie może
sprawić obojgu partnerom wiele cierpienia. Nie można kochać
kogoś pod warunkiem, że stanie się kimś innym. Wydaje się to
oczywiste, zdumiewa jednak, jak często ludzie starają się narzu-
cić partnerowi nierealistyczne oczekiwania, by stał się dla nich
bardziej „akceptowalny”.
27
fhociaż testy psychologiczne znane są od wielu lat, dopiero
ggod niedawna są szerzej używane. Zadecydowało o tym
kilka przyczyn. Po pierwsze, niemal powszechnie dostępne
stały się małe, szybkie komputery osobiste, które w ułamku
sekundy potrafią wykonać skomplikowane programy używane do
przeprowadzania testów psychologicznych. Jeszcze niedawno te-
sty musiały być przeprowadzane przez zawodowych psychologów,
którzy ręcznie liczyli wyniki badań. Czynność ta była bardzo
czasochłonna i tym samym niezwykle kosztowna. Dzisiaj zebrane
informacje można wprowadzić do komputera, ręcznie lub za
pomocą czytników optycznych, odczytujących kwestionariusze
wypełnione przez badanych. Przetwarzanie danych zabiera bar-
dzo mało czasu, a raport można opracować i wydrukować, naci-
skając jeden klawisz. Dzięki temu psychologowie mogą się skon-
centrować na interpretacji rezultatów, co jest czynnością nieco
bardziej skomplikowaną.
W Wielkiej Brytanii jeszcze jedna zmiana przyczyniła się do
szerszego spopularyzowania testów. Brytyjskie Towarzystwo Psycho-
logiczne (British Psychological Society) stworzyło osobom niemają-
cym wykształcenia psychologicznego możliwość ukończenia kursu
w dziedzinie testów psychometrycznych i uzyskania licencji ankie-
tera. Dzięki temu powstała nowa grupa ludzi potrafiących przepro-
wadzać testy i interpretować ich rezultaty. Ponieważ wspomniane
osoby nie miały tak wysokich kwalifikacji jak zawodowi psychologo-
wie, ich czas był tańszy, obniżyły się więc koszty badań testowych.
Większa łatwość przeprowadzania testów i obniżenie kosztów,
28 chociaż najważniejsze, nie są jednak jedynymi czynnikami, które
Dlaczego warto używać testów?
spowodowały upowszechnienie się testów psychologicznych. Meto-
dy badawcze stosowane w przeszłości w dużej mierze zostały po-
rzucone. Wywiad nadal pełni funkcję pomocniczą w stosunku do
testu, nie jest jednak uznawany za wiarygodne narzędzie. Wszyscy
braliśmy kiedyś udział w jakichś wywiadach. Niektórzy mieli okazję
obserwowania tego procesu „z obu stron stołu”. Człowiek starają-
cy się o pracę dokonuje sprytnej analizy cech, które potencjalny
pracodawca chciałby widzieć u swoich pracowników, i, co zrozu-
miałe, pragnie zaprezentować się w jak najlepszym świetle. Jeśli
pracodawca potrzebuje kogoś umiejącego pracować w zespole,
aplikant podkreśla swoje doświadczenie w pracy zespołowej. Jeśli
szuka się zatwardziałego indywidualisty, kandydat stara się ukazać
właśnie w takim świetle. Ze strony pracodawcy pojawia się zwykle
założenie, że osoba przeprowadzająca wywiad „świetnie zna się na
ludziach”. Zdumiewające, ilu ludzi schlebia sobie, podając się za
takich znawców. Bardzo często wywiad ujawnia jednak wiele sła-
bostek, uprzedzeń i preferencji, które inteligentny kandydat z pew-
nością wykorzysta. Z kolei doskonale przygotowana osoba, która
niechcący naruszy jakieś tabu prowadzącego rozmowę, może od-
paść mimo swych niepodważalnych zalet. Można chyba wybaczyć,
jeśli pracodawca dokonujący wyboru sekretarki kieruje się osobi-
stymi słabostkami. Bardzo często jednak osoba przeprowadzająca
wywiad jest jednocześnie menedżerem delegującym kandydata do
pracy w departamencie, którego pracownicy kierują się zupełnie
innymi uprzedzeniami.
Przewaga testów polega na tym, że eliminują celowe zafałszo-
wania wprowadzane przez kandydata oraz wszelkie sygnały, które
może mu przesyłać osoba prowadząca wywiad, informujące o jej
oczekiwaniach. Skuteczny profil osobowości w pewien sposób ana-
lizuje jego konstrukcję psychiczną. Chociaż brzmi to złowróżbnie,
w rzeczywistości nie jest wcale takie strasznie. Kiedyś poproszono
mnie o wygłoszenie wykładu dla studentów Uniwersytetu Oksfor-
dzkiego, którzy niebawem mieli skończyć studia, trafić na rynek
pracy i, przypuszczalnie, zostać poddani testom. Bardzo chcieli się
dowiedzieć, jakich informacji mogą niechcący dostarczyć podczas 29
Dlaczego warto mmać testów?
badań testowych. Wyjaśniłem, że test z pewnością wykaże, czy są
nieśmiali, czy przebojowi, doświadczają niepokoju, są kreatywni
lub pozbawieni tej cechy itd. Nie ujawni jednak, czy kandydat
nadużywa alkoholu, kocha swoją matkę lub ma dziwną fiksację
związaną z damską bielizną. Odniosłem wrażenie, że dodało im
to otuchy.
Metoda testowa pozwala pracodawcy na bardziej profesjonalny
dobór pracowników od metody opartej na czystych odczuciach
i intuicji. Na przykład na zajęciach z psychometrii miałem kilku
kolegów, którzy pracowali w kadrach jednej z dużych firm moto-
ryzacyjnych. Wyjawili mi, że jednym z najtrudniejszych wyzwań
była dla nich rekrutacja kobiet do pracy w dziale sprzedaży
telefonicznej (panie te siedziały cały dzień przy telefonie, sprzeda-
jąc ubezpieczenia komunikacyjne). Dla wielu ludzi taka praca
byłaby istną torturą, jednak, jak to zwykle bywa w życiu, pewni
ludzie są do niej stworzeni. Niektóre pracownice były tak dobre,
że przewyższyły wszelkie oczekiwania. Firma wytyczyła handlow-
com takie cele, by skutecznie działając, nie mieli żadnych proble-
mów z ich realizacją. Niektóre panie nie tylko spełniły postawione
wymagania, lecz zdołały je przewyższyć nawet o 17 do 20 procent.
Prawdziwe królowe sprzedaży telefonicznej. Kierownictwo firmy
postanowiło zbadać osobowość tych niezwykłych handlowców
i na podstawie uzyskanych wyników opracować normę. Wymy-
ślono bardzo interesujący eksperyment. Postanowiono zatrudnić
dwie nowe grupy kobiet. Rekrutacja do pierwszej grupy odbywała
się za pomocą zastosowania tradycyjnych technik i metody oceny
osobowości. Kobiety z drugiej grupy musiały przejść badania
testowe, później zaś porównywano ich wyniki z wynikami naj-
lepszych pracownic działu sprzedaży telefonicznej. Zatrudniono
jedynie te, których profil osobowości odpowiadał profilowi najbar-
dziej skutecznych handlowców. Zgodnie z oczekiwaniami po up-
ływie osiemnastu miesięcy okazało się, że wiele kobiet miało dość
tego zajęcia i odeszło. Inne nie były wystarczająco skuteczne
w sprzedaży ubezpieczeń i po okresie próbnym zostały zwolnione.
30 Okazało się jednak, że kobiety, które wybrano, opierając się na
Dlaczego warto używać testów?
pozytywnym wyniku porównania z najlepszymi handlowcami,
w większości pozostały w firmie i poszły w ich ślady.
Ta metoda doboru „idealnych” pracowników staje się coraz
popularniejsza. Pracuję obecnie z klientem, którego firma dostarcza
ekspertów komputerowych dużym przedsiębiorcom na krótkie
kontrakty. Jego problem polega na tym, że zatrudnia informatyków
na kilka miesięcy i umieszcza ich w dużych przedsiębiorstwach,
w których od razu reprezentują jego firmę. W takiej sytuacji wielkie
znaczenie ma dobór odpowiednich ludzi. Po pierwsze, wybrane
osoby muszą zrobić dobre wrażenie w firmie, do której zostaną
oddelegowane. Muszą też mieć odpowiednie cechy osobowości, by
wykonać zleconą pracę, mimo znajdowania się w obcym środowi-
sku. Jak się pewnie domyślacie, pewni ludzie byli do tego stworzeni.
38
Czy można oszukać test?
określić nasze odczucia wobec własnej osoby, nie zaś przeprowa-
dzić dochodzenie policyjne. W jednym z naszych testów pojawia-
ło się zdanie: „Większość ludzi uważa mnie za człowieka towa-
rzyskiego i otwartego”. Badany miał się z tym stwierdzeniem, jak
to zwykle w testach bywa, zgodzić, zaprzeczyć mu lub skwitować
słowami: „Nie wiem”. Ku mojemu zaskoczeniu jedna z bada-
nych kobiet przeprowadziła wśród przyjaciół i krewnych ankietę,
udzielając statystycznie poprawnej, lecz dla mnie całkiem nie-
przydatnej odpowiedzi. Odpowiedzi na wiele pytań w takich kwe-
stionariuszach, podane po dłuższym namyśle, mogłyby dostar-
czyć bogatego materiału do rozważań. Nawet ustosunkowanie się
do całkiem prostego stwierdzenia w rodzaju „Lubię chodzić na
przyjęcia” może w dużym stopniu zależeć od obecnego nastroju,
pory roku lub sytuacji finansowej badanego oraz wielu innych
czynników. Przeprowadzającego test wcale to jednak nie intere-
suje. Większość z nas może ogólnie określić, czy lubi chodzić na
przyjęcia, czy nie. I o to jedynie w tym pytaniu chodzi. Kompli-
kując sytuację, doprowadzimy do raczej wymuszonego, sztuczne-
go obrazu własnej osoby. Jeszcze gorsi są respondenci, którzy
pragną udzielić danemu kwestionariuszowi „namaszczenia”, in-
formując o swoich przemyśleniach związanych z konkretnymi
pytaniami, wskazując na ich różne znaczenia i różne odpowiedzi,
które mogą paść w określonych sytuacjach. Większość testów jest
sprawdzana na urządzeniach komputerowych, gdzie nie ma miej-
sca na komentarze w rodzaju: „Właśnie rzuciła mnie żona, dla-
tego sądzę, że w tym tygodniu nie pójdę na przyjęcie. Zwykle lu-
bię jednak chodzić na przyjęcia, gdy znam zaproszonych gości”.
To nie żarty. Takie komentarze pojawiają się w testach bardzo
często.
Inną sztuczką stosowaną przez badanych jest coś, co nazy-
wam „udzielaniem odpowiedzi na chybił trafił”. Gdy w celu doko-
nania oceny pracodawca postanowił poddać testowi dużą liczbę
pracowników, wielu uznało to posunięcie za naruszenie ich pry-
watności. Starali się jakoś przed tym bronić, zaznaczając odpo-
wiedzi w sposób całkiem przypadkowy i mając nadzieję, że uda
Czy można oszukać test?
im się w ten sposób przechytrzyć system. Ludzie zajmujący się
tworzeniem testów wiedzą o tym uniku, dlatego wiele kwestio-
nariuszy jest tak skonstruowanych, że można wykryć badanych,
którzy udzielają odpowiedzi w sposób czysto losowy.
Miałem też zupełnie inne doświadczenie z pracownikami nie-
chętnymi testom. Wśród moich klientów są przedsiębiorstwa na-
ftowe. Czasami wysyłają niektórych członków załogi na zajęcia
z pracy zespołowej. Jeśli jesteś masywnym Teksańczykiem, który
spędził właśnie wyczerpującą zmianę na platformie wiertniczej,
ostatnią rzeczą, której potrzebujesz po zejściu na ląd, jest kwestio-
nariusz osobowości - szczególnie jeśli masz ochotę na stek grubo-
ści cala. Zamiast mścić się, udzielając odpowiedzi na chybił trafił,
niektórzy z badanych znajdowali nasz numer telefonu w doku-
mentach i z platformy morskiej, po której hula wiatr, w osobisty
sposób dawali wyraz swojej dezaprobaty. W testach osobowości
chodzi jednak o to, by pomóc pracodawcy i pracownikowi w stwo-
rzeniu jak najlepszych stosunków roboczych. Można to osiągnąć
jedynie wówczas, gdy badani udzielają szczerych odpowiedzi. Moją
dobrą radą dla osób, które mają przejść taki test osobowości, jest
„nie próbujcie oszukiwać”.
39
42
W jaki sposób opracowuje się testy?
może uzyskać na temat celu umieszczenia w teście danego ele-
mentu. Nie chodzi o to, by bawić się wodzeniem badanego za nos.
Jeśli respondent będzie wiedział, jaka cecha jest mierzona danym
elementem, na przykład „lęk”, jego odpowiedzi będą odzwiercied-
lały tę świadomość i nie będą do końca szczere. W efekcie mogą
powiedzieć badanemu, jak respondent postrzega samego siebie
w sferze niepokoju, a ponieważ wielu nie jest dobrym sędzią
własnego charakteru, może doprowadzić do poważnych błędów.
Piszący testy muszą też zadbać o to, by poszczególne elementy
były tak jasne i zrozumiałe, jak to możliwe. Na przykład stwier-
dzenie „Większość ludzi uważa mnie za miłego faceta” jest zbyt
niejasne, by mogło zostać użyte w kwestionariuszu. Określenie
„miły” ma nieco rozmazane znaczenie i obejmuje szeroki zakres
znaczeniowy (może obejmować na przykład „miłą powierzchow-
ność”, a jednocześnie takie cechy jak „uprzejmość”, „hojność”,
a nawet „uczciwość”). Bardziej konkretne znaczenie ma stwier-
dzenie: „Większość ludzi uważa mnie za człowieka życzliwego”.
Elementy testu muszą też nawiązywać do konkretnych zacho-
wań. Pytanie: „Czy jesteś kreatywny?” jest mniej przydatne od
pytania: „Czy piszesz wiersze?”. Drugie z pytań dostarcza kon-
kretnych informacji na temat poziomu kreatywności badanego.
Bardzo ważne jest też to, by każdy z elementów testu dostar-
czał odpowiedzi wyłącznie na jedno pytanie. Stwierdzenie w ro-
dzaju: „Uważam podziały społeczne oparte na przynależności
klasowej i bogactwie za niewłaściwe” jest zbyt zagmatwane. Czy
ma ono na celu ustalenie postawy badanego wobec klas społecz-
nych, zróżnicowania poziomu zamożności, czy zawiści wobec
wyżej stojących? Elementy testu muszą być proste i ograniczać
się do zadania jednego, prostego i bezpośredniego pytania.
Czasami pewne elementy kwestionariusza mają na celu usta-
lenie częstości, z jaką badany wykonuje określone działania.
Również w tym wypadku pytania powinny mieć charakter kon-
kretny, nie zaś ogólny. Pytanie w rodzaju: „Czy często uskarżasz
się na uciski i bóle głowy” odwołuje się do subiektywnej definicji
słowa „często”. Czy badany przez „często” rozumie raz, czy dwa
W jaki sposób opracowuje się testy?
razy w tygodniu? Czy dolegliwości bólowe muszą pojawiać się
codziennie, aby mogły zostać uznane za „częste”? W takiej sytua-
cji przeprowadzający test musi dostarczyć precyzyjnych informa-
cji, by osoba badana mogła zadowalająco odpowiedzieć na posta-
wione pytanie. O wiele lepiej byłoby zapytać: „Czy cierpisz na
ucisk i ból głowy częściej niż raz w tygodniu?”.
Jednym z najważniejszych elementów testu jest zadbanie, by
osoba badana przekazała pierwszą odpowiedź, jaka jej przyjdzie
do głowy. Wskazówki dotyczące sposobu wypełniania testu po-
winny to zawsze wyraźnie podkreślać. Badającemu zależy na
uzyskaniu instynktownej reakcji na określoną sytuację - reak-
cję opisującą najbardziej typowy sposób zachowania się respon-
denta.
43
ajbardziej oczywistym argumentem przemawiającym na
korzyść grafologii jest to, że wszyscy, niejako „amatorsko”,
wierzymy i stosujemy ją w życiu codziennym. Nie mamy
też problemu z zaakceptowaniem poglądu, że osobowość człowie-
ka znajduje odzwierciedlenie w jego charakterze pisma. Więk-
szość nas potrafi również przytoczyć przykład przyjaciół, krew-
nych i kolegów, w których charakterze pisma odbija się określony
rys temperamentu. Wszyscy widzieliśmy duże, fantazyjne, wyra-
żające pewność siebie pismo skrajnego ekstrawertyka i drobny
maczek skrajnego introwertyka. Kiedy otrzymujemy list od nie-
znanej osoby lub od znajomego, z którym wcześnie nie korespon-
dowaliśmy, w rutynowy sposób analizujemy charakter pisma, by
wyczytać z niego coś na temat charakteru nadawcy. Zjawisko to
tłumaczy, moim zdaniem, wielką popularność, jaką cieszy się
grafologia, oraz to, że mimo wielu wątpliwości psychologów
metoda ta jest do dziś szeroko stosowana w procesie oceny
osobowości.
Jednak nawet na tym etapie pojawiają się problemy. „Zdro-
worozsądkowa grafologia” dostarcza nam bardzo ograniczonych
informacji. Nawet jeśli przyjmiemy, że charakter pisma dostar-
cza informacji na temat osobowości człowieka, to, co opisałem,
trudno uznać za jej wyczerpującą analizę. Co więcej, wadą tej
metody jest, że w dany charakter pisma dokonujemy często
projekcji cech osobowościowych, które spodziewamy się zastać.
Podam dobry przykład błędu popełnianego w analizie charakte-
ru pisma. W Mensie wiele czasu poświęcamy ocenie inteligencji,
44 w konsekwencji utrzymujemy codzienne kontakty z bardzo inte-
Grafologia
ligentnymi dziećmi. Jedną z cech, które łączy je wszystkie, jest
to, iż niemal pewnym objawem wysokiej inteligencji jest nie-
chlujny, nieczytelny charakter pisma. Wiele bardzo zdolnych
dzieci nie znajduje uznania w oczach nauczycieli, którzy na
równi cenią schludną formę i treść. Jedna z dziewczynek, które
poznaliśmy, miała iloraz inteligencji (IQ) umieszczający ją
w górnej, dziesięcioprocentowej, części populacji. Nagle ktoś
zauważył, że dziecko ma piękny, schludny charakter pisma.
Wywołało to pewne komentarze ze strony tych, którzy pracowali
z inteligentnymi dziećmi i spotykali się jedynie z objawem nie-
chlujnego bazgrania. Czy dziewczynka, która ładnie pisze, może
być tak zdolna? Można było odnieść wrażenie, jakby pojawiło się
zjawisko swoistego snobizmu. Badacze tak się przyzwyczaili do
bazgraniny inteligentnych dzieci, że nie mogli uwierzyć, iż dziew-
czynka pisząca ładnie może być równie zdolna jak one. Później
rozwikłaliśmy tę zagadkę. Dziewczynka miała angielskie naz-
wisko, lecz jej matka pochodziła z Dalekiego Wschodu i przy-
wiązywała wielką wagę do nauczenia córki schludnego pisania.
Była to jednak jedynie połowa historii.
Podam kolejny przykład, by wskazać na inne podstawowe
braki grafologii. Teoria ta głosi, że ludzie, których pismo jest
pochylone w prawą stronę są asertywni i dynamiczni. Wydaje
się to całkiem logiczne. W końcu, jeśli charakter pisma przypo-
mina psa szarpiącego się na smyczy, jakby usiłowało wyjść poza
kartę papieru, można to uznać za oznakę pewnej niecierpliwości
oraz siły osobowości. Chociaż tak właśnie wygląda mój chara-
kter pisma, mimo że nie jestem drżącą mimozą (potwierdzają to
wyniki testów psychometrycznych), trudno mnie uznać za skraj-
ny przypadek asertywności, ekstrawersji lub przebojowości
w życiu towarzyskim. Wychowałem się jednak w Szkocji, gdzie
w latach pięćdziesiątych uważano za „właściwe” pisanie literami
nachylonymi pod kątem 60 stopni. Nie pozostawiano tej spra-
wy osobistym upodobaniom. Trzeba było pisać pochyłym pis-
mem, zgodnie z obowiązującym stylem, lub ryzykować otrzyma-
nie kary.
45
Grafologia
Zawodowi grafolodzy utrzymują, że to, co do tej pory powie-
działem, nie ma nic wspólnego z ich pracą. Twierdzą, że metoda
grafologiczna pozwala na dokonanie głębokiej analizy osobowo-
ści człowieka. Nie ma tutaj miejsca, by się wdawać w szczegóły,
mogę jednak wskazać kilka cech pisma, na które zwracają
uwagę grafolodzy, oraz wnioski, jakie z nich wyciągają. Poniżej
przedstawię kilka rzeczy, na które należy być uczulonym, doko-
nując amatorskiej analizy pisma.
Po pierwsze, indywidualny charakter pisma należy analizo-
wać w trzech warstwach, które można w nim wyodrębnić. Znaw-
cy tematu nazywają je górną, środkową i dolną - są to obszary
wypełnione górną, środkową i dolną częścią znaków pisma.
Litery takie jak k, 1 i b wchodzą w warstwę górną, takie znaki
jak c, a oraz x zajmują warstwę środkową, natomiast y, j wkra-
czają w warstwę dolną. Teoria grafologii powiada, że górna war-
stwa pisma zawiera informacje na temat intelektu i ducha;
środkowa ujawnia sympatie i antypatie oraz dostosowanie do
wymagań życia codziennego, dolna zaś wyraża „zrąb osobowo-
ści”. Nie jestem pewien, co to może oznaczać, lecz najwyraźniej
dolna warstwa przekazuje informację o „dominującej postawie
w życiu praktycznym, materialnym lub instynktownym”. Lu-
dzie, którzy piszą dużymi literami, mają mieć skłonność raczej
do postaw subiektywnych niż obiektywnych. Uważa się ich za
osoby nastawione entuzjastycznie, pewne siebie i potrzebujące
przestrzeni do wyrażenia siebie. Z kolei małe litery mają wska-
zywać na skromność i potrzebę niewielkiego miejsca do samo-
ekspresji. Proste znaki mogą oznaczać dystans i skłonność do
ukrywania emocji, a pismo pochylone na prawo - sugerować
potrzebę przebywania wśród innych.
Analizom grafologicznym poświęca się wiele stron, omawiając
takie zagadnienia jak kształt liter i sposób ich łączenia, nacisk
podczas pisania, zamaszystość, regularność i rytm pisma, spo-
sób pisania liter, szybkość oraz wiele innych. Czytając te dywa-
gacje, nie przestaję zadawać sobie pytania, skąd oni to wszystko
46 wiedzą.
Grafologia
Skąd dowiedzieli się, co różne dziwaczne elementy charakteru
pisma mówią o ludzkiej osobowości? Gdzie są dane statystyczne
potwierdzające, że wszystkich ekstrawertyków łączy określona
cecha charakteru pisma pozwalająca ich nieomylnie zidentyfiko-
wać? Gdzie są dowody, że ludzie stawiający duże znaki są „raczej
subiektywni niż obiektywni” (abstrahując od tego, co to może
oznaczać)?
Grafologia budzi fascynację, jest jednak zdumiewająco od-
porna na wszelkie formy naukowej weryfikacji. Jeden z proble-
mów polega na tym, że różnice między poszczególnymi cha-
rakterami pisma sprowadzają się do takiego mnóstwa szczegó-
łów, że trudno jest opracować system łączący wszystkie nie-
znaczne różnice ze znanymi cechami osobowościowymi. Być
może w przyszłości uda się taki system opracować, do tego
czasu grafologia pozostanie jednak sztuką opartą na intuicji,
która w rękach mistrza może dostarczyć pewnych ważnych in-
formacji, ale w dzisiejszej postaci nie jest wiarygodną i prak-
tyczną metodą analizy osobowości.
Aby dostarczyć czytelnikom materiału do analiz grafologicz-
nych, poprosiłem o próbki pisma kilku przyjaciół i kolegów.
Przedstawiam je na kolejnych stronach książki, nie podając
żadnych wskazówek na temat ich autorów. Poniżej zamieszczam
też kilka pytań, na które należy odpowiedzieć. Jeśli traktujesz
grafologię poważnie, od razu zaprotestujesz, mówiąc, że nie
masz pewnych niezbędnych informacji (na przykład nie wiesz,
jakiego nacisku używał piszący litery).
W moich pytaniach nie chodzi jednak o dogłębną analizę
osobowości. Jeśli charakter pisma naprawdę dostarcza wskazó-
wek dotyczących osobowości autora, udzielenie na nie odpowie-
dzi powinno być możliwe na podstawie uważnej analizy dostar-
czonych próbek.
Przeanalizuj poniższe próbki pisma i sprawdź, jakie informa-
cje zdołasz z nich wydobyć. Gdy już sformułujesz pewne spostrze- ^^
żenią, zbadaj swoje grafologiczne umiejętności, odpowiadając na
poniższe pytania.
47
n
1
r
r
i*
1
iA
r
r
f
1
z
r
ST
?
8
I
f
0
5.
0
S-
1
f
F
r
f
?
3
-
?
r
r
0
f
p
r
0
0
&
Grafologia
Grafologia
1. Dwaj piszący pracują w tym samym zawodzie. Którzy to?
2. Jedna z notatek została sporządzona przez osobę, która pędzi przez
całe życie, bez przerwy borykając się z terminami (i zmuszając
do tego innych). Która?
3. Jedna z próbek pisma pochodzi od człowieka, dla którego angielski
nie jest językiem ojczystym. Która?
4. Wskaż notatki, które zostały sporządzone przez kobiety.
5. Jedna z próbek została nakreślona przez osobę zawodowo trudniącą
się pisaniem. Która?
6. Czy notatka oznaczona literą G został napisana przez człowieka
o silnej, agresywnej osobowości?
7. Czy autor tekstu oznaczonego literą B jest introwertykiem,
czy ekstrawertykiem?
8. Czy uznałbyś autora notatki F za osobę cichą i nieśmiałą,
czy przebojową i asertywną?
9. Co można powiedzieć o osobie, która napisała notatkę oznaczoną
literą C?
10. A teraz pora na prawdziwą próbę! Dwie osoby, które
dostarczyły próbek pisma, są mężem i żoną.
Czy potrafisz je wskazać?
11. Kolejne trudne pytanie. Jeden z piszących był leworęczny,
został jednak zmuszony do nauczenia się pisania prawą ręką. Który?
„? ‘???? 7\:ą ‘} ::l^H^I^!::^’lSiilSil-•?^ilii
12. Jak oceniłbyś osobę, która dostarczyła próbki pisma oznaczonej
literą E?
Odpowiedzi
1. Próbki A i D zostały napisane przez zawodowych grafików.
2.E.
3. Próbka pisma oznaczona literą B została sporządzona przez Niemca.
4. B, C i F.
5.G.
6. Nie, autor notatki oznaczonej literą G jest osobą bardzo cichą.
7. Autor notatki B ma raczej usposobienie introwertyka.
8. Autor notatki F jest osobą przebojową i asertywną.
9. Notatka oznaczona literą C została napisana przez Amerykankę, która pracuje jako redaktor
w pewnym londyńskim wydawnictwie. Jak można było oczekiwać, ma ona wyrobiony smak
literacki i cechuje się dużą kreatywnością. Cechuje ją otwarte i przyjazne usposobienie.
10. G i B.
11.G.
12. Autor notatki oznaczonej literą E ma silną, dynamiczną i agresywną
osobowość. Pracuje w środowisku odznaczającym się silną presją.
Ludzie, którzy znają go lepiej, powiadają, że ma również
delikatniejszą stronę charakteru, która ujawnia się przy bliższym
poznaniu.
:
ata siedemdziesiąte XX wieku były okresem szczytowego
powodzenia tzw. analizy kolorów, chociaż w pewnych miej-
Iscach na świecie jest ona praktykowana do dzisiaj. Opiera
się na założeniu, że kolory, które preferujemy, wskazują na pewne
rysy naszej osobowości. Podobnie jak w przypadku grafologii
w twierdzeniu tym jest pewna doza zdroworozsądkowej prawdy,
która sprawia, że teoria kolorów wydaje się atrakcyjna. Wiemy,
że niektóre barwy wywierają na nas wpływ. Jasne kolory spra-
wiają, że czujemy się szczęśliwi, szare wprawiają w ponury na-
strój. Mówimy nawet o „ciepłych” i „zimnych” barwach. Dobrze
pamiętam, jak mając siedemnaście lat, po raz pierwszy urządza-
łem własny pokój, nadając mu rzucającą się w oczy barwę będącą
połączeniem błękitu i ostrej bieli. Efekt końcowy zionął tak wiel-
kim chłodem, że niebawem byłem zmuszony przyznać, iż dłużej
tego nie zniosę i pomalowałem ściany na nieco cieplejszy kolor.
Wpływanie poprzez barwy na nastrój człowieka jest od dawna
stosowane w handlu detalicznym. Właściciele sklepów spożyw-
czych stosują światło o delikatnym zielonym zabarwieniu, by
sprzedawane warzywa wyglądały apetyczniej, a rzeźnicy - światło
o delikatnie różowym odcieniu, by poprawić wygląd wystawionego
na sprzedaż mięsa. W pobliżu artykułów spożywczych nigdy nie
pojawia się barwa niebieska, która powoduje, że wiktuały wy-
glądają nieapetycznie i niezdrowo. Także ludzie przyjmują różny
wygląd w różnym świetle. Wiemy, że delikatne, ciepłe światło
sprawia, iż wydajemy się atrakcyjniejsi. Kiedyś władze uniwersy-
tetu, na którym studiowałem, uznały za szczyt nowoczesności, by
korytarze oraz sale wykładowe i seminaryjne były oświetlone
53
Analiza kolorów
jarzeniówkami. Jaki był tego skutek? Wszyscy wyglądali i w koń-
cu rzeczywiście czuli się wyblakli i chorzy. Psychologowie doko-
nali kilku odkryć w dziedzinie wpływu barw na psychikę człowie-
ka. Wiemy na przykład, że osoby pozbawione zimą naturalnego
światła słonecznego mogą cierpieć na tzw. sezonowe zaburzenie
afektywne (seasonal qffective disorder - SAD) - rodzaj depresji,
który można wyleczyć, poddając chorego regularnemu naświetla-
niu światłem idealnie imitującym naturalne. Chociaż wydaje się,
że sztuczne światło skutecznie zastępuje naturalne, niemal we
wszystkich wypadkach nie ma jednak pełnego spektrum barw
występującego w świetle naturalnym i brak ten wystarcza do
powodowania zaburzeń u pewnych osób. Stan może przybrać
postać niejasnego poczucia pozostawania „pod wpływem pogody”
lub naprawdę obezwładniającej depresji.
Przeprowadzano również eksperymenty, w których badano
wpływ barw na nastrój ludzi cechujących się wysokim poziomem
agresji. Podobno pokój, w którym dominuje kolor różowy, wywie-
ra uspokajający skutek i obniża poziom agresji. Nie mamy więk-
szych trudność z zaakceptowaniem tej tezy, zgadzamy się też, że
wspomniane zjawisko może faktycznie zachodzić i wszyscy do-
świadczamy wpływu barw na nastroje.
Bez odpowiedzi pozostaje jednak zasadnicze pytanie: Czy
preferowanie określonych barw może wskazywać na osobowość
człowieka? Często zakłada się, że pewne kolory są w jakiś spo-
sób związane z emocjami. Najbardziej oczywistym przykładem
jest kolor czerwony, uznawany za barwę odwagi, agresywności
i ekstrawertyczności. W prasie często pojawiają się artykuły,
w których psychologowie powiadają, że kierowcy czerwonych
aut są bardziej agresywni, niecierpliwi, wrażliwi na punkcie zaj-
mowanej pozycji itd. Na rynku księgarskim można znaleźć wiele
książek zawierających szczegółowe informacje o osobowościo-
wych następstwach pewnych preferencji w dziedzinie barw. Ich
autorzy twierdzą, że znając kolory, które ktoś lubi i których nie
znosi, można wysnuć określone domysły na temat jego charak-
teru. Czy jednak rzeczywiście tak jest?
Podobnie jak w przypadku grafologii analiza barw opiera się
na założeniach, które chociaż pozornie uzasadnione, nie mogą
zostać zweryfikowane. Wprawdzie można znaleźć ludzi o przebo-
jowej, dynamicznej osobowości, którzy lubią kolor czerwony, nie
można na tej podstawie wysunąć uzasadnionego wniosku
o związku łączącym te dwie rzeczy. Nasze reakcje na barwy są
bardzo skomplikowane i w wielu wypadkach pozostają pod wpły-
wem czynników społecznych i kulturowych. Chociaż na podsta-
wie czyichś preferencji kolorystycznych można uzyskać ogólne
wyobrażenie o tym, jaką jest osobą, nie można stworzyć systemu,
który w sposób wiarygodny określałby wszystkie elementy osobo-
wości na podstawie ulubionych barw.
55
58
Odczytywanie osobowości z twarzy
Ten człowiek nie tylko ma ogorzałą twarz, lecz szklane oko, wy-
mięte ubranie, niewłaściwie dobrane części garderoby, a na doda-
tek pali tanie cygara. Jednak od pierwszej chwili wiemy, że Co-
lumbo jest sympatyczną postacią i że można mu ufać bardziej niż
wszystkim wymuskanym draniom, starającym się wyprowadzić
go w pole diabelską intrygą. Oczywiście porucznik Columbo jest
postacią fikcyjną, czy ma to jednak jakieś znaczenie? Jeśli już, to
czyni nasze wrażenie jeszcze ważniejszym. W końcu reżyser ma
bardzo niewiele czasu, by ukazać nam wszystkie cechy osobowo-
ści danej postaci. Ma też do dyspozycji bardzo subtelne sygnały
wizualne, by za ich pomocą poinformować widzów o tym, co się
dzieje. Jeszcze bardziej interesujące jest to, że w literaturze po-
wieściowej istnieje cała tradycja postaci, które mają dziwny lub
odrażający wygląd, a w rzeczywistości okazują się prawdziwymi
bohaterami. Natychmiast przychodzi nam do głowy Quasimodo,
przerażający swoją potworną brzydotą wszystkich, łącznie z Es-
meraldą. W końcu Quasimodo okazuje się jednak człowiekiem
miłym i dzielnym. W Pięknej i bestii mamy szlachetność charakteru
i urodę prawdziwego księcia ukrytą pod powierzchownością bestii.
W rzeczywistym życiu znacznie rzadziej doszukujemy się piękna
charakteru ukrytego pod zewnętrzną brzydotą.
Z przeprowadzonych badań wynika, że pewne wady wyglądu
twarzy uważane są przez nas za znak, że ich niefortunny posia-
dacz w jakiś sposób sobie na nie zasłużył. Naukowcy umieszczali
ludzi ze sztucznymi bliznami w miejscach publicznych i obserwo-
59
Odczytywanie osobowości z twarzy
Odczytywanie osobowości z twarzy
wali reakcję osób, które się z nimi zetknęli. Widać było wyraźnie,
że przechodnie starali się unikać ludzi o zniekształconym wyglą-
dzie, nawet jeśli wady były naprawdę niewielkie. Kiedy blizną
zeszpecona została kobieta, skłonność do jej ominięcia była
jeszcze wyraźniejsza. Wydaje się, że ludzi najbardziej przyciągają
symetryczne, regularne rysy. Mężczyźni mogą nie być oszałamia-
jąco przystojni, jednak im bardziej zbliżają się do ideału „piękne-
go wyglądu”, tym częściej są postrzegani jako uczciwi i godni
zaufania. Interesujący jest stopień, w jakim cechy cieszące się
największą aprobatą najpełniej ukazują się u ludzi bardzo mło-
dych. Wchodzi tutaj w grę pewna szczególna cecha ludzkiej
reakcji. Jesteśmy silnie zaprogramowani do tego, by zachowywać
się w sposób opiekuńczy wobec młodych. I tutaj jednak pojawia
się bardzo dziwna prawidłowość: chociaż osobniki wielu gatun-
ków (aczkolwiek nie wszystkich) zachowują się opiekuńczo wobec
własnych młodych, znacznie mniejsza liczba okazuje taką posta-
wę wobec młodych innych rodziców (na przykład szympansica
może stanąć w obronie młodego innej samicy przed lampartem).
U ludzi wyjątkowe jest to, że w opiekuńczy sposób odnoszą się do
młodych niemal wszystkich gatunków.
Młode zwierzęta mają pewną liczbę wspólnych cech. U mło-
dych osobników wielkość oczu w stosunku do reszty twarzy jest
znacznie większa, podobnie rozmiary głowy wobec reszty ciała.
Skóra młodych jest delikatna i pozbawiona zmarszczek, ciało
często bywa szczupłe. Twarz jest mniej ruchoma, nie ma też
charakterystycznych śladów pozostawionych przez lata doświad-
czeń. Zauważono, że kobiety uważane za skończone piękności
często charakteryzują podobne, „dziecinne” cechy. Przyjrzyjcie się
uważnie kilku supermodelkom, na przykład, Kate Moss, Claudii
Schiffer, Naomi Campbell, a będziecie wiedzieli, co mam na myśli.
Często jednak problem polega na tym, że nasze sądy na temat
twarzy bliźnich zabarwia pewna doza wcześniejszej wiedzy na
temat ich charakteru. Ludzie wiedzą, że były prezydent Nbcon nie
dokonał niczego dobrego. Gdy Nixon czynnie zajmował się polity-
ką, można było oczekiwać u niego pewnych oznak obłudy (cho-
ciaż najwyraźniej potrafił nad nimi wspaniale zapanować). Czy
gdyby dawny prezydent był sklepikarzem, u którego robisz co-
dzienne zakupy, lub właścicielem parkingu, patrząc na jego
obwisłe policzki i wiecznie pochmurny wyraz twarzy, pomyślał-
byś: „Jeśli nie będę patrzył mu na ręce, z pewnością mnie oszu-
ka”? Chyba nie.
Jako metoda oceny osobowości analiza wyglądu twarzy ma
w najgorszym razie duże walory rozrywkowe, w najlepszym zaś
pomaga wyśledzić pewne maleńkie tiki wskazujące na ukryte
myśli. Podobnie jak grafologia lub analiza preferowanych barw
nie istnieje jednak wiarygodna metoda oceny osobowości na pod-
stawie cech ludzkiej twarzy.
61
O testach
am nadzieję, że po zapoznaniu się z informacjami na
temat oceny osobowości będziesz chciał wiedzieć coś
& więcej na temat własnej. W pierwszej części książki
podejmuję poważną próbę wyjaśnienia sposobu opracowywania
i przeprowadzania psychometrycznych testów osobowości. Część
druga zawiera gry i zabawy. Bądźmy szczerzy. Ocena osobowości
jest w tak wielkim stopniu częścią codziennego życia, że byłoby
wyrazem kompletnej arogancji twierdzenie, iż stanowi ona wy-
łączną własność psychologów. Wszyscy nieustannie analizujemy
naszych bliźnich. Zawsze gdy poznaje się dwoje ludzi, pojawiają
się sądy na temat ludzkiej osobowości. Sądy takie nie wymagają
zezwolenia ani porady psychologa, co gorsza, osoba, której doty-
czą, rzadko może się od nich odwołać. Najczęściej człowiek for-
mułujący określony pogląd utrzymuje go w całkowitym sekrecie
i ujawnia, jeśli w ogóle do tego dochodzi, jedynie najbliższym
przyjaciołom i kolegom.
Cały proces oceny osobowości opiera się niemal wyłącznie na
intuicji z wyjątkiem, być może, kilku faktów, które są akurat
znane. Dowody są często niepełne, podobnie ocena podsumowu-
jąca. Czy nam się to podoba, czy nie, taka jest znakomita
większość psychologicznych analiz osobowości. Prawdą jest też,
że niektórzy są wielkimi znawcami ludzkiego charakteru. Oczy-
wiście jest ich znacznie mniej od rzeszy ludzi, którzy sobie tę
zdolność przypisują. Nie można jednak zaprzeczyć, że są ludzie
intuicyjnie wyczuwający to, co motywuje innych. W jaki sposób
to robią? Oni sami opisują ten proces w bardzo niejasny sposób,
mówiąc, że „mieli przeczucie” lub że „wszystko zależy od doświad-
czenia”. Mój ojciec szeptał konfidencjonalnie: „Gdy będziesz miał
tyle lat co ja, i ty będziesz wiedział”. Dziś, gdy mam tyle lat co on,
posługuję się komputerem i testami psychometrycznymi, lecz nie
jestem pewien, co miał na myśli.
Poznawanie samego siebie i innych to czynności, które wyko-
nujemy z konieczności, ale też częściowo dlatego, że uważamy to
za dobrą zabawę i rozrywkę. Czemu mielibyśmy tego nie robić?
Jeśli nie wykorzystujesz rezultatów swoich analiz do jakichś
poważnych celów, takich jak selekcja personelu, możesz dokony-
wać oceny innych w sposób, który uznasz za najwłaściwszy.
Z pewnością odpłacą ci pięknym za nadobne.
W dalszej części książki znajdziesz wiele testów, gier i zabaw,
które mogą ci dostarczyć rozrywki. Zanim jednak przystąpisz do
ich wykonywania, musimy coś wyraźnie ustalić. Nie są to testy
psychometryczne. Mam nadzieję, że z pierwszej części książki
jasno wynika, iż testy psychometryczne mogą być przeprowadza-
ne jedynie w kontrolowanych warunkach przez odpowiednio
przeszkolony personel. Rezultaty testów psychometrycznych mu-
szą zostać poddane ocenie i przedstawione badanemu przez
zawodowego psychologa. Ponieważ nie możemy spełnić tutaj
wspomnianych warunków, nie mogę wam zaoferować w pełni
standaryzowanych testów psychometrycznych. Testy, które znaj-
dziecie na kolejnych stronach, mają jedynie na celu zaspokoić
ciekawość i dostarczyć rozrywki. Nie oznacza to, że są pozbawio-
ne wszelkiej wartości. Ludzie w niepoprawny sposób dążą do
zgłębienia zakamarków psychiki bliźniego. Chociaż może to być
jedynie zabawą, czasami okazuje się bardzo pouczające. Wypró-
bujcie niektóre gry z przyjaciółmi. Wprawdzie nie dostarczą wam
szczegółowej oceny osobowości, lecz mogą dostarczyć wielu waż-
nych informacji, które staną się materiałem do interesującej
dyskusji.
Zanim przejdziemy do wykonywania testów, zatrzymajmy się
na chwilę, by odpowiedzieć na pytanie, czym jest intuicja. Można
wskazać przynajmniej dwie odpowiedzi - jedną, którą lubię,
i drugą, którą odrzucam. Pierwsza powiada, że ludzie mają zdol- 63
O testach
ność odbierania różnych słabych sygnałów. Niektóre z nich mają
charakter werbalny, nie są jednak zawarte w dosłownym przesła-
niu przekazanym drogą słowną. Wszyscy spotkaliśmy się z ludź-
mi, którzy wymagają od słuchających umiejętności „czytania
między wierszami”, nawet gdy przesłanie miało charakter werbal-
ny. Stosowali oni dziwne konstrukcje językowe lub subtelne
odcienie znaczeniowe, by przekazać przesłanie odbiegające od ze-
wnętrznego sensu komunikatu. Wielu czytelników zetknęło się
pewnie z sytuacją, w której rozmówca przyjmował zaproszenie
takim tonem, iż było wiadomo, że nie pojawi się na przyjęciu.
Wszyscy słyszeliśmy ludzi dziękujących za niechciany prezent
bożonarodzeniowy takim tonem, że rozczarowanie było wyraźne,
chociaż słowa spełniały wymagania zewnętrznej kurtuazji.
Zjawisko to nie ogranicza się do obszaru mowy. Wszyscy
przekazujemy podświadome sygnały, które bez słów informują
o tym, jak się czujemy. Czasami sygnały mają przekazywać pod-
świadome przesłanie, niekiedy zdradzają uczucia, których ktoś
wolałby otwarcie nie okazywać. Często widzimy ludzi wymienia-
jących na odchodnym niechętne spojrzenie, wyrażające myśl,
która nie była przeznaczona do publicznego użytku. Podczas
jednej z takich sytuacji, które z rozrzewnieniem wspominam,
generał Videla (argentyński dyktator) brał udział w rozpoczęciu
ważnego meczu piłki nożnej w swoim kraju. Przygotowania nie
przyniosły oczekiwanego rezultatu, w dodatku orkiestra źle ode-
grała hymn narodowy. Operator kamery uchwycił generała, gdy
ten się tego nie spodziewał. Twarz wodza nie wyrażała szału, nie
gestykulował też dziko w stronę członków swojej świty. Przez
krótką chwilę można było jednak dostrzec niewielkie drżenie
powieki, które każdemu, kto je zauważył, mówiło, iż jutro ktoś
będzie miał poważny problem.
Wyczulenie na te słabe sygnały jest tym, co nazywam intuicją.
Intuicja to bardzo ważna umiejętność, którą powinniśmy w sobie
rozwijać. Inny rodzaj intuicji, ale ja go odrzucam, to ten, który
przypisujący jej wymiar nadprzyrodzony. Niektórzy ludzie pragną
nas przekonać, że intuicja jest swoistym postrzeganiem pozazmy-
0 testach
słowym, dzięki któremu uzyskują informacje ukryte przed resztą
śmiertelników. Uważam ten pogląd za nonsensowny. Ludzie, któ-
rzy tak twierdzą, nie są świadomi, że wspomniane informacje
dotarły do nich nie mistycznymi torami, lecz zostały odebrane
w zwyczajny sposób, najczęściej nieświadomie, na podstawie ma-
łych, lecz niewątpliwie fizycznych i werbalnych sygnałów.
Przyjrzeliśmy się pobieżnie całemu polu badań nad osobowo-
ścią, a także pewnym niekonwencjonalnym metodom, które były
w tej dziedzinie stosowane. Słusznie uczyniliśmy, omawiając roz-
maite metody, m.in. grafologię, analizę barw i sztukę odczytywa-
nia osobowości na podstawie twarzy. Chociaż osobiście nie wie-
rzę, by nadawały się one do formalnej, szczegółowej i systema-
tycznej analizy osobowości, niewykluczone, że w rękach ludzi
0 wielkiej intuicji mogą się okazać przydatne w pewnych celach.
Chociaż w części poświęconej grafologii podaję informacje, jak
wspomniane analizy przeprowadzają znawcy przedmiotu, naj-
częściej namaszczeni przez samych siebie, może się okazać, że
1 ty stosujesz w tej dziedzinie własne metody.
W drugiej części zamieszczam kwestionariusze, które pod
względem formy i układu przypominają testy psychometryczne
stosowane w procesie selekcji pracowników, dostarczam też ana-
lizy przypominające te, które można znaleźć w prawdziwym teście
psychometrycznym. Oprócz tego zajmuję się zagadnieniami, któ-
re zwykle nie są tematem testów psychometrycznych, takimi
jak szczęście, spełnienie, poczucie humoru lub wiara religijna.
Wszystko to są ważne elementy ludzkiej osobowości, ponieważ
mająjednak niewielkie bezpośrednie odniesienie do problematyki
zdrowotnej i spraw związanych z zatrudnieniem, najczęściej by-
wają pomijane przez psychologów.
65
Caj saiopsi: aai .s? iaaa| ^
okonując oceny osobowości, psycholodzy przywiązują dużą
wagę do zagadnienia kontroli czy, jak kto woli, umiejętno-
ści panowania nad sytuacją. Co jednak przez to rozumieją?
Jest z tym podobnie jak z jedną z małych kostek ucha wewnętrz-
nego, o której istnieniu nie mieliśmy wcześniej pojęcia. W analizie
osobowości ważną rolę odgrywa tzw. umiejscowienie kontroli, od
którego, mówiąc wprost, zależy, kto kieruje naszym życiem. Umiej-
scowienie kontroli, które można scharakteryzować jako wewnętrz-
ne, zewnętrzne lub pośrednie, wywiera ogromny wpływ na naszą
osobowość i związki z innymi ludźmi. Aby określić umiejscowienie
kontroli i wyciągnąć wnioski, odpowiedz na poniższe pytania.
Następnie przeczytaj wyjaśnienie podane na końcu kwizu.
Przypisz każdemu ze zdań wartość punktową w skali od 1 do 5,
gdzie 1 = Zdecydowanie tak; 2 = Tak; 3 = Nie wiem; 4 = Nie;
i 5 = Zdecydowanie nie.
pkt
1.
Jestem sternikiem własnego okrętu.
1
(0
3
4
5
2.
Nie można walczyć z władzą.
1
2
3
.4
3.
Rząd jest po to, aby rozwiązywać nasze
problemy.
1
2
3 (
t
5
4.
Mogę osiągnąć wszystko, jeśli się tylko
postaram.
2
3
4
5
5.
Rzadko przyznaję się do porażki.
X.
2
3
4
5
6.
Nie wierzę w wolną wolę.
1
2
-3 .
4
9-
7.
Czynnik losowy odgrywa ważną rolę w moim
życiu.
1
2
3
A-
S
r 5-
Wolę samotnie toczyć własne zmagania.
Sprawy współczesnego świata są często zbyt
skomplikowane, by je w pełni zrozumieć.
Czasami czuję, że nie potrafię sobie poradzić
z problemami.
W pracy lubię mieć jasno określony zakres
obowiązków.
Chciałbym dyrygować orkiestrą symfoniczną.
Astrologia wywiera ogromny wpływ na nasze
życie.
Często modlę się o rozwiązanie własnych
problemów.
Lubię, gdy inni ludzie pozwalają mi
samodzielnie rozwiązywać własne problemy.
Jestem zadowolony z obecnego kierunku
własnego życia.
Los nie odgrywa najmniejszej roli w moim
życiu.
Przyjmowanie poleceń mnie irytuje.
Okazuję szacunek starszym i lepszym od
siebie.
Jeśli chcę, aby zadanie zostało wykonane
właściwie, muszę się nim zająć sam.
Często potrzebuję pomocy i wskazówek
od przełożonych.
Lubię być częścią zespołu.
Podziwiam koty za ich niezależność.
Lubię pracować samodzielnie.
Lubię, by przed zakończeniem pracy ktoś inny
sprawdził jej wykonanie.
i
2
2
3_
4 5
4
4
t:
-?
1
3
-f
T
A
f
T
1
T
5
1
f
7 -:’
W pytaniach 1, 4, 5, 8, 12, 15, 16, 17, 18, 20, 23 i 24 policz sobie,-
odpowiednio, od 5 punktów (za odpowiedź „1”, „zdecydowanie
tak”) do 1 (za odpowiedź 5, „zdecydowanie nie”). W pytaniach 2,
3, 6, 7, 9, 10, 11, 13, 14, 19, 21, 22 i 25 policz sobie od 1 punktu
za odpowiedź „1” („zdecydowanie tak”) do 5 punktów za odpo-
wiedź „5” („zdecydowanie nie”). Maksymalny wynik wynosi 125.
67
Czy panujesz nad sytuacją?
Wynik testu
Ludzie o wewnętrznym umiejscowieniu kontroli są przekonani,
że sami odpowiadają za własne życie. To optymiści, którzy wie-
rzą, iż potrafią pokonać wszelkie życiowe przeciwności. Rzadko
przywiązują wagę do zewnętrznych ośrodków kontroli takich jak
rząd lub bardziej nieokreślonych, jak traf lub los. Z kolei o lu-
dziach przekonanych, że ich życiem rządzą siły zewnętrzne i nie
mają wpływu na bieg wydarzeń, powiada się, iż mają zewnętrzne
umiejscowienie kontroli. Postawa taka wiąże się z pesymistycz-
nym stosunkiem do życia.
Im wyższy wynik osiągnąłeś, tym umiejscowienie kontroli ma
u ciebie bardziej wewnętrzny charakter.
Powyżej 110 punktów
Osiągnięty wynik wskazuje, że masz wewnętrzne umiejsco-
wienie kontroli. Z pewnością nie brak ci pewności siebie! Bądź
ostrożny, możesz bowiem łatwo przecenić swoje możliwości
oddziaływania na okoliczności.
96-110 punktów
Jesteś pewien, że sprawujesz kontrolę nad własnym życiem,
a jednocześnie jesteś wystarczająco realistyczny, by do-
strzec, że niektóre sytuacje znajdują się poza zasięgiem two-
jego wpływu. Optymistyczna postawa pomaga ci pokonać
trudności. Jesteś wystarczająco mądry, by wiedzieć, kiedy
się poddać.
75-95 punktów
Chociaż masz skłonność, by wierzyć, że panujesz nad sytu-
acją, przeżywasz poważne wątpliwości. Zdajesz sobie sprawę,
że czasami tracisz kontrolę nad własnym życiem. Jesteś opty-
mistą, lecz łatwo zmieniasz postawę pod wpływem przykrej
rzeczywistości.
Czy panujesz nad sytuacją?
61-74 punktów
Poważnie wątpisz w możliwość kierowania biegiem spraw i po-
dejrzewasz, że znaczna część życia znajduje się poza zasięgiem
twojej kontroli. Jeśli doświadczasz optymistycznych uczuć,
mają one charakter bardzo kruchy. Niestety, zdajesz też sobie
sprawę, że często zawodzisz.
46-60 punktów
W życiu przyjmujesz postawę pesymisty, przekonany, że w więk-
szości wypadków sam jesteś kontrolowany przez sytuacje zew-
nętrzne, a nie odwrotnie. Chciałbyś mieć większy wpływ na
własne życie, lecz nie sądzisz, by ci się to udało.
31-45 punktów
Brak pewności siebie i wiary we własne możliwości stanowi
poważną przeszkodę w twoim życiu. Warto, abyś zaczął pielęg-
nować w sobie bardziej pozytywną i asertywną postawę, roz-
wijając umiejętność panowania nad wieloma wydarzeniami we
własnym życiu.
Poniżej 31 punktów
W twoim przypadku umiejscowienie kontroli ma charakter
niemal całkowicie zewnętrzny. Potrzebujesz jakiejś formy po-
mocy. Brak pewności siebie i wiary we własne możliwości jest
tak głęboki, że niekorzystnie wpływa na całe twoje życie.
Naprawdę potrzebna ci jest pomoc, byś zrozumiał, że wcale nie
jesteś tak bezradny, jak sądzisz.
i
isteś pełen
zy jesteś kłębkiem nerwów? Czy budzisz się w nocy i od-
krywasz, że zwykłe, codzienne problemy rozrosły się do
rozmiaru przerażających, niemożliwych do rozwiązania dy-
lematów? Większość ludzi doświadcza podobnych okresów niepo-
koju, lecz u niektórych sytuacja taka ma charakter stały. Jeszcze
inni, stanowiący nieliczną garstkę szczęśliwców, potrafią przejść
przez życie, koncentrując się wyłącznie na problemach bieżących
i ani przez chwilę nie myśląc o przyszłości. Problem z niepokojem
polega na tym, iż może on pozbawić człowieka wszelkich sił.
W najlepszym razie wywołuje małe dolegliwości, takie jak bezsen-
ność, ból głowy, lecz jeśli wymknie się spod kontroli, może
spowodować znacznie poważniejsze problemy. W dodatku wywo-
łuje okropne samopoczucie. Odpowiedz na pytania poniższego
testu, aby określić swój obecny poziom niepokoju.
1. Masz wiele problemów w pracy. Czy:
wynik
a.
Zasypiasz kamiennym snem, gdy tylko położysz głowę na poduszce.
1
b.
Przez pół nocy nie możesz zmrużyć oka.
c.
Przed zaśnięciem myślisz chwilę o pracy.
c.
Sprawdzasz nerwowo każdą torbę, bojąc się, że zapomniałeś
o czymś ważnym.
c.
Pracujesz jak zwykle, lecz czujesz się trochę zaniepokojony
z powodu zbliżającej się rozmowy.
Z
4. Urządzasz przyjęcie, lecz twoi goście się spóźniają.
Czy:
wynik
a.
Wpadasz w panikę, ponieważ przygotowane dania mogą
ostygnąć.
b.
Zapominasz o przyjęciu, siadasz wygodnie i relaksujesz się z lampką
wina i gazetą.
c.
W dalszym ciągu przygotowujesz dania, lecz nie możesz odetchnąć
spokojnie, dopóki goście nie pojawią się w domu.
c.
Biegasz po domu jak szalony, próbując zrobić trzy rzeczy
naraz.
c.
Próbujesz ignorować hałas przez godzinę. Później, nie mogąc tego dłużej
wytrzymać, biegniesz do sąsiadów i krzyczysz: „Proszę ściszyć muzykę!”.
b.
Chociaż biegasz gorączkowo przez całe popołudnie, starając się
wszystko przygotować, lękasz się samego przyjęcia.
c.
Zachowujesz się normalnie, przekonany, że podczas przyjęcia lepiej
będzie przebywać w gronie znajomych.
Z
9. Udajesz się w zagraniczną podróż służbową.
Czy:
wynik
a.
Wyjeżdżasz z domu dwie godziny wcześniej, ciągle się martwiąc,
że możesz się spóźnić.
b.
Chociaż wyjeżdżasz z domu o właściwym czasie, odczuwasz lekki
niepokój z powodu podróży.
2
c.
Czujesz się zupełnie odprężony, myśląc o czekającej cię podróży.
Nie dopuszczasz myśli, że może się wydarzyć coś złego.
b.
Siadasz spokojnie z filiżanką herbaty, postanawiając, że weźmiesz
się do porządków przed wieczorem.
2
c.
Zostawiasz pokój w takim stanie, w jakim się znajduje. Bałagan
w mieszkaniu wcale ci nie przeszkadza.
c.
Jesteś tak zdenerwowany wypadkiem, że nie potrafisz wykonać
żadnej z niezbędnych w takiej sytuacji czynności.
b.
Po przyjściu do domu sprawdzasz kilka odpowiedzi i zapominasz
o egzaminie.
c.
Myślisz o egzaminie przez jakiś czas, zastanawiając się, czy mogłeś
napisać go lepiej.
c.
Nie śpisz całą noc, nieprzerwanie o tym myśląc.
c.
Boisz się nadchodzącego weekendu, ponieważ jesteś przekonany,
że na pewno nie uda ci się wszystkiego sprawnie zaplanować.
73
74
Czy jesteś pełen niepokoju?
b.
Szukasz książki do skutku.
c.
Ze spokojem postanawiasz odłożyć szukanie książki na
odpowiedniejszy czas.
1
wynik
a.
Zachowujesz spokój i przed zadzwonieniem do banku odwiedzasz każdy
ze sklepów, w których byłeś, pytając, czy nie znaleziono twojego portfela.
1
b.
Pędzisz do domu i roztrzęsiony informujesz rodzinę o swym
nieszczęściu.
c.
Dzwonisz do banku i pytasz, co należy w takiej sytuacji
zrobić.
b.
Tracisz panowanie nad sobą - właśnie dwie godziny pracy poszły
na marne.
c.
Wzruszasz ramionami i zaczynasz od początku.
wynik
a.
Przechodzisz na ścisłą dietę i zapisujesz się na kurs
ćwiczeń.
b.
Jesteś odprężony - wszyscy członkowie twojej rodziny mają
podobne problemy.
c.
Postanawiasz, że będziesz ostrożniejszy i bardziej zdyscyplinowany
w dogadzaniu swojemu żołądkowi.
2.
Czy jesteś pełen niepokoju?
a.
Mówisz sobie: „Nie martw się, wkrótce przyjedzie następny”.
1
b.
Boisz się, że się spóźnisz.
c.
Jesteś zdenerwowany, lecz wiesz, że nic nie możesz na to poradzić.
b.
Biegasz w koło zdenerwowany, czekając na nadejście pomocy.
c.
Pytasz przechodniów, czy nie mogliby pomóc.
b.
Uznajesz, że to poważna choroba i pędzisz
do lekarza.
c.
Postanawiasz poczekać z podjęciem kroków, aż objawy staną się
poważniejsze.
b.
Zaczynasz się obawiać, że nie wykonasz tego, co sobie
zaplanowałeś.
c.
Postanawiasz cieszyć się z niespodziewanego spotkania, a pracę
wykonać później.
b.
Zakładasz, że masz problem.
c.
Niczego nie zakładasz i czekasz na to, co się wydarzy.
Z
75
b.
Dochodzisz do wniosku, że nikt nie zauważy różnicy.
c.
Próbujesz zastąpić brakujący składnik innym.
Z
25. Umówiłeś się z przyjacielem w pewnym miejscu, lecz masz
wrażenie, że zgubiłeś drogę. Czas szybko ucieka. Czy: wynik
a.
Pytasz o drogę przypadkowego przechodnia.
7
b.
Spokojnie analizujesz sytuację i próbujesz znaleźć właściwą
drogę.
c.
Tracisz głowę i jeździsz w kółko, nie wiedząc, dokąd właściwie
zmierzasz.
1. a: l,b: 3, c: 2
14. a: 1, b: 2, c: 3
2. a: 1, b: 2, c: 3
15. a: 3, b: 2, c: 1
3. a: 1, b: 3, c: 2
16. a: 1, b: 3, c: 2
4. a: 3, b: 1, c: 2
17. a: 1, b: 3, c: 2
5. a: 1, b: 2, c: 3
18. a: 3, b: 1, c: 2
6. a: 1, b: 2, c: 3
19. a: 1, b: 3, c: 2
7. a: 1, b: 3, c: 2
20. a: 1, b: 3, c: 2
8. a: 1, b: 3, c: 2
21. a: 1, b: 3, c: 2
9. a: 3, b: 2, c: 1
22. a: 1, b: 3, c: 2
10. a: 3, b: 2, c: 1
23. a: 1, b: 3, c: 2
11. a: 1, b: 2, c: 3
24. a: 3, b: 1, c: 2
12. a: 1, b: 2, c: 3
25. a: 1, b: 2, c: 3
76
13. a: 1, b: 2, c: 3
78
• fcf mim
zy jesteś optymistą, czy pesymistą? Czy wychodząc z do-
mu, zawsze masz przy sobie parasol? Czy sądzisz, że
wszystko źle się ułoży, czy oczekujesz od życia samych
słonecznych dni? Czy jesteś pewien, że ostatecznie wszystkie
sprawy przybiorą pomyślny obrót? Kolejny kwiz pomoże ci ustalić
własny poziom optymizmu.
I.Czy przed wyjazdem na wakacje chowasz cenne przedmioty w sejfie?
a. Zawsze. b. Zwykle. ,/c.’”, Nigdy. punkty f
i..„/ l_
2. Czy zgubiwszy klucze w supermarkecie, oczekujesz, że je odzyskasz?
a- Nie. b. Mam taką c. Oczywiście.
punkty
nadzieję.
3. Czy wierzysz, że twój los zmieni się na lepszy?
a. Nigdy. b. Czasami. c. Zawsze.
4. Czy słysząc dzwonek telefonu, zwykle spodziewasz się
ztych wiadomości?
a- Tak. b. Nie. c. Czasami.
5. Czy kupujesz akcje, by grać na giełdzie?
a. Często. b. Rzadko. c. Nigdy.
6. Czy wierzysz, że następny rok przyniesie ci sukces?
a. Zawsze. b. Zwykle. c. Nigdy.
punkty [~3
punkty
punkty
Czy jesteś optymistą?
7. Czy wierzysz w przyszłość usłaną różami?
a. Nie. ,- b. Tak. c. Nie wiem.
8. Czy uważasz, że ludzie są w większości uczciwi?
a. Nie. b. Nie wiem. c. Tak.
9. Czy zaufałbyś byłemu przestępcy?
/a\ Nie wiem. b. Nie.
c. Tak.
10. Czy gdy pada deszcz, masz nadzieję, że zaraz przestanie?
a. Zwykle. b. Czasami. c. Nigdy.
11. Czy wierzysz, że pewnego dnia wygrasz na loterii?
a. Nie. b. Tak. c. Nie wiem.
12. Czy oczekujesz, że twój bagaż może zaginąć w czasie długiego lotu? a. Tak.
b. Niekoniecznie, c. Nie.
13. Czy robisz zakłady na wyścigach konnych?
a. Nigdy. b. Czasami. c. Często.
junkty
1
punkty
1
punkty
1
punkty
m
punkty
1
punkty
3
punkty
14. Czy uważasz się za szczęściarza?
a. Zwykle. b. Czasami.
c. Rzadko. punkty pT
15. Czy gdy nadepniesz na gwóźdź, spodziewasz się, że zrani
ci nogę?
„a. Tak.
b. Nie.
c. Nie wiem.
punkty
punkty
16. Czy grając w strzałki z kolegą, spodziewasz się wygranej?
a. Możliwe. b. Nie. c. Tak. punkty
17. Czy kupując nowe ubranie, oczekujesz, że będzie to hit sezonu? a. Zawsze. ( b.
Czasami. c. Nigdy. punkty
18. Czy płynąc łódką, oczekujesz, że zachorujesz na chorobę morską?
a. Nigdy. b. Zawsze. c. Czasami. punkty
19. Czy oczekujesz, że zacznie padać, gdy będziesz ćwiczył
na świeżym powietrzu?
a. Czasami. b. Nigdy. c. Zawsze. punkty
20. Czy zimą spodziewasz się pęknięcia rury?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem.
punkty
21. Czy, mając pół kufla piwa, uważasz, że naczynie jest w połowie puste?
a. Nie. b. Tak. c. Nie wiem. punkty
22. Czy złapawszy gumę na drodze, masz nadzieję, że ktoś się
zatrzyma i ci pomoże?
a. Nie wiem. b. Tak. c. Nie. punkty ‘]
23. Czy spodziewasz się awansu w pracy?
a. Tak. b. Nie wiem. c. Nie.
punkty 3
24. Czy spodziewasz się śniegu, jeśli jest pochmurnie i zimno?
a. Zwykle. ‘ b. Czasami. c. Nigdy. punkty
25. Czy planując grillowanie, spodziewasz się deszczu?
a. Tak. b. Nie. c. Czasami.
26. Czy masz nadzieję, że twoja pozycja w pracy się poprawi?
a. Nie wiem.
b. Nie.
c. Tak.
27. Czy nosisz parasolkę w zimie?
a. Zawsze. b. Czasami. c. Nigdy.
punkty
punkty
punkty
28. Czy oszczędzasz na czarną godzinę?
2g a. Zawsze. b. Nigdy o tym nie myślałem, c. Trochę, punkty 7
29. Czy spodziewasz się poważnej awarii, jeśli twój samochód
nie chce zapalić?
a. Tak. b. Niekoniecznie. c. Nie. punkty
30. Czy spodziewasz się wygrać w bingo?
a. Nie. b. Tak. c. Nie wiem.
punkty
31. Czy posiadasz polisę ubezpieczeniową na dużą kwotę?
a. Tak. b. Nie mam polisy. c. Mam polisę na punkty
niewielką kwotę.
32. Czy oczekujesz się, że zdasz każdy egzamin?
a. Nie. b. Większość. c. Tak. punkty
33. Czy będąc chorym, oczekujesz rychłego wyzdrowienia?
a. Zwykle. b. Czasami. c. Nie. punkty
34. Czy spodziewasz się, że twój autobus się spóźni?
a. Zawsze. b. Czasami. c. Nigdy. punkty
35. Czy w sposób losowy wytypowałbyś konia, który wygra wyścig?
a. Oczywiście, b. W żadnym wypadku. , c. Możliwe. punkty
36. Czy w zimie zawsze wozisz łopatę w samochodzie?
a. Nigdy. b. Czasami. c. Zawsze.
punkty
37. Czy kupujesz losy na loterii?
a. Często. b. Nigdy.
c. Sporadycznie. punkty
38. Czy uważasz się raczej za szczęściarza, czy pechowca?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem.
punkty
39. Czy wziąłbyś do domu bezdomnego psa?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem.
punkty
Czy jesteś optymistą?
40. Czy zjadłbyś danie, którego wcześniej nie próbowałeś?
a. Tak. b. Nie wiem. c. Prawdopodobnie nie. punkty
41. Czy dożyjesz 2005 roku?
a. Tak. b. Nie.
42. Czy nosisz przy sobie talizman?
a. Nigdy. b. Zawsze.
c. Nie wiem. punkty |~
c. Czasami.
punkty
43. Czy spodziewasz się otrzymania dużej premii?
a. Nie wiem. b. Nie. c. Tak.
punkty | |
44. Czy oczekujesz, że w czasie twojego urlopu będzie padało?
a. Nigdy. b. Czasami. c. Zawsze. punkty
45. Czy w tym roku możesz stracić pracę?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem.
46. Czy oczekujesz, że drużyna piłkarska, której kibicujesz, dobry sezon? a. Oczywiście, b.
Prawdopodobnie nie. c. Nie wiem
47. Czy zaufałbyś całkiem obcej osobie?
a. Może. b. Nie. c. Tak.
punkty
e miała
punkty
punkty
48. Czy wpłacasz duże kwoty na fundusz emerytalny?
a. Tak. b. Nie. c. Wpłacam na niewielką emeryturę, punkty
49. Czy wypuściwszy z ręki drobne monety, masz nadzieję znaleźć wszystkie? a. Oczywiście,
b. Prawdopodobnie nie. c. Nie wiem. punkty
50. Czy sadząc sadzonki masz nadzieję, że wszystkie się przyjmą?
a. Tak. b. Nie jestem tego c. Prawdopodobnie nie. punkty
pewien.
Czy jesteś optymistą?
Wynik testu
Za każdą odpowiedź zapisz sobie określoną niżej liczbę punktów.
1. a: 1, b: 2, c: 3
26. a: 2, b: 1, c: 3
2. a: 1,(6: 2, c: 3
27. a: 1, b: 2, c: 3
3. a: 1, b: 2, c: 3
28. a: 1, b: 3, c: 2
4. a: 1, b: 3, c: 2
29. a: 1, b: 2, c: 3
5. a: 3, b: 2, c: 1
30. a: 1, b: 3, c: 2
6. a: 3,,b: 1, c: 2
31. a: l,b: 3, c: 2
7. a: 1, b: 3, c: 2
32. a: 1, b: 2, c: 3
8. a: 1, b: 2, c: 3
33. a: 3, b: 2, c: 1
9. a: 2, b: 1, c: 3
34. a: 1, b: 2, c: 3
10. a: 3, b: 2, c: 1
35. a: 3, b: 1, c: 2
11. a: 1, b: 3, c: 2
36. a: 3, b: 2, c: 1
12. a: 1, b: 2, c: 3
37. a: 3, b: 1, c: 2
13. a: 1, b: 2, c: 3
38. a: 3, b: 1, c: 2
14. a: 3, b: 2, c: 1
39. a: 3, b: 1, c: 2
15. a: 1, b: 3, c: 2
40. a: 3, b: 2, c: 1
16. a: 2, b: 1, c: 3
41. a: 3, b: 1, c: 2
17. a: 3,b: 2, c: 1
42. a: 1, b: 3, c: 2
18. a: 3, b: 1, c: 2
43. a: 2, b: 1, c: 3
19. a: 2, b: 3, c: 1
44. a: 3, b: 2, c: 1
20. a: 1, b: 3, c: 2
45. a: 1, b: 3, c: 2
21. a: 3, b: 1, c: 2
46. a: 3, b: 1, c: 2
22. a: 2, b: 3, c: 1
47. a: 2, b: 1, c: 3
23. a: 3, b: 2, c: 1
48. a: 3, b: 1, c: 2
24. a: 1, b: 2, c: 3
49. a: 3, b: 1, c: 2
25. a: 1, b: 3, c: 2
50. a: 3, b: 2, c: 1
83
Czy
Maksymalny wynik wynosi 150 punktów. Jeśli uzyskałeś ponad
125 punktów, cały czas przejawiasz optymistyczną postawę god-
ną pozazdroszczenia. Patrzysz na świat przez różowe okulary
i nigdy nie oczekujesz niczego złego. Nawet jeśli spotka cię coś
nieprzyjemnego, traktujesz to jako chwilowe niepowodzenie
w ogólnie szczęśliwym życiu. Życie z tobą musi być sporym
obciążeniem. Jeśli uzyskałeś od 100 do 124 punktów, można cię
zaliczyć do optymistów, a twój stosunek do świata określić jako
ciepły i przyjemnie wygodny. Zdajesz sobie sprawę, że w życiu
mogą być złe chwile, lecz ogólnie nie oczekujesz ich nadejścia.
Jeśli uzyskałeś od 60 do 74 punktów, jesteś pesymistą. Nie
oczekujesz, że życie będzie łatwe. Jesteś zdania, że jeśli może się
wydarzyć coś złego, na pewno tak się stanie. Jeśli otrzymałeś
mniej niż 60 punktów, nie powinieneś się trudzić wstawaniem
z łóżka. Twoje życie nie ma sensu, nigdy też nie sądziłeś, że może
być inaczej.
ntuicja to zdolność wzbudzająca wiele kontrowersji i sporów
niędzy tymi, którzy mocno w nią wierzą, i tymi, którzy zaprze-
czają jej istnieniu. Jung uważał intuicję za bardzo ważną
funkcję ludzkiego umysłu. Z Jungiem zgodziłoby się wielu ludzi
„wyczuwających” własną drogę przez życie. W opozycji pozostają
ci, którzy uważają, że liczą się jedynie twarde fakty i trzeźwy
umysł, a tzw. intuicja to stek bzdur. Jakim jesteś człowiekiem?
Poniższe pytania pozwolą ci znaleźć odpowiedź i określić własną
orientację. Spróbuj odpowiedzieć na każde pytanie bez zbędnego
wahania. Jeśli musisz się zastanowić przed udzieleniem odpowie-
dzi, od razu widać, czy bardziej ufasz intuicji, czy logice!
1. Czy zwykle wygrywasz w grach hazardowych?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów 0
2. Czy ufasz własnym uczuciom nawet wtedy, kiedy wydają się irracjonalne?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów 0
3. Czy rozmyślasz nad tym, co się kryje w stosunkach międzyludzkich?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów O
4. Czy kiedykolwiek korzystałeś z tabliczki ouija (używanej podczas seansów
spirytystycznych)?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów O
5. Czy jesteś przesądny?
Tak (B). Nie (A).
liczba punktów [
Czy kierujesz się intuicją?
6. Czy wyczuwasz charakterystyczną „atmosferę” pewnych miejsc?
Tak (B). Nie (A). liczba punktów Q
7. Czy zwykle wygrywasz w zgadywanki?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów Q
8. Czy zdarza ci się zaufać komuś bez konkretnego powodu?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów O
9. Czy wziąłbyś udział w seansie spirytystycznym?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów Q
10. Czy miałeś kiedyś przeczucie, że byłeś już wcześnie
w odwiedzanym właśnie miejscu?
liczba punktów [
Tak (B).
Nie (A).
11. Czy wierzysz w znaczenie snów?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów O
12. Czy podczas rozmowy z ludźmi „czytasz między wierszami”?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów Q
13. Czy udało ci się kiedyś przewidzieć, że za chwilę zadzwoni
telefon?
Tak (B).
Nie (A).
liczba punktów [
14. Czy zdołałeś kiedyś odgadnąć to, co twój rozmówca miał ci
za chwilę powiedzieć?
liczba punktów [
Tak (B).
Nie (A).
15. Czy wierzysz, że można mieć wpływ na wynik rzutu kostką?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów [
Czy kierujesz się intuicją?
16. Czy zdarza ci się czasami powiedzieć to samo co druga osoba
dokładnie w tej samej chwili?
liczba punktów |___|
Tak (B).
Nie (A).
17. Czy uważasz, że zwierzęta mają lepszą intuicję od ludzi?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów O
18. Czy potrafisz przeczuć zbliżające się niebezpieczeństwo?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów O
19. Czy wierzysz w miłość od pierwszego wejrzenia?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów Q
20. Czy zdarzyło ci się wyczuć wrogość u J^idzi, którzy wydawali
się przyjacielscy?
liczba punktów [
Tak (B).
Nie (A).
21. Czy wierzysz w wyższość ducha nad materią?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów
22. Czy czasami wyczuwasz emocje nieobecnych osób?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów
23. Czy czasami czujesz się bliski osoby, której wcześniej
nie znałeś?
Tak (B).
Nie (A).
liczba punktów [
24. Czy wierzysz, że bliźnięta są ze sobą silnie związane?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów
25. Czy masz bardzo dobry kontakt ze zwierzętami?
Tak (B). Nie (A). liczba punktów
87
26. Czy wierzysz w reguły prawdopodobieństwa?
Tak (B). Nie (A). liczba punktów
27. Czy udaje ci się czasami przewidzieć przyszłość?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów
28. Czy poszedłbyś do wróżki?
Tak (B). Nie (A).
liczba punktów j___|
29. Czy w kontaktach z ludźmi wyczuwasz czasami niewypowiedziane
przesłanie?
liczba punktów |___|
Tak (B).
Nie (A).
30. Czy często zdarza ci się odgadnąć koniec jakiejś historii,
zanim do niego dotrzesz?
liczba punktów |___|
Tak (B).
Nie (A).
31. Czy wierzysz w reinkarnację?
Tak (B). Nie (A).
liczba punktów |___|
32. Czy sądzisz, że koty są bardziej wrażliwe od ludzi?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów d)
33. Czy zgadzasz się, że pies potrafi rozpoznać swojego pana po krokach?
Tak (B). Nie (A). liczba punktów Q
34. Czy potrafisz wyczuć czyjąś obecność za plecami, nawet gdy tej osoby
nie widzisz ani nie słyszysz?
liczba punktów |___|
Tak (B).
Nie (A).
35. Czy twoje sny czasami się sprawdzają?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów
Czy kierujesz się intuicją?
36. Czy udaje ci się czasami odgadnąć zawód danej osoby, chociaż
nie podano ci żadnych wskazówek?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów O
37. Czy w twoim życiu często pojawiają się niezwykłe przypadki?
Tak (B). Nie (A). liczba punktów \_\
38. Czy czasami marzysz, by coś się wydarzyło?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów O
39. Czy praca psychoterapeuty sprawiłaby ci przyjemność?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów Q
40. Czy czasami odnosisz wrażenie, że fakty jedynie zaciemniają obraz sytuacji?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów Q
41. Czy zaufałbyś własnej intuicji w bardzo ważnej sprawie, gdy popełnienie
błędu oznaczałoby poważne konsekwencje?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów dl
42. Czy wiesz, kiedy będzie padał deszcz?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów Q
43. Czy czasami myślisz o swoich przyjaciołach w tym samym momencie,
kiedy oni myślą o tobie?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów LJ
44. Czy wierzysz w medycynę naturalną?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów Q
45. Czy wierzysz wróżbom z kart (np. z kart Tarota), I Ching itd.?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów O
Czy kierujesz się intuicją?
46. Czy zdarza ci się odgadnąć nadawcę listu bez zaglądania do środka?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów 0
47. Czy wierzysz w zjawiska nadprzyrodzone?
Tak (B). Nie (A). liczba punktów LJ
48. Czy potrafisz odgadnąć, kiedy ludzie nie zgadzają się z tobą, nawet
jeśli próbują to ukryć?
Nie (A). liczba punktów [
Tak (B).
49. Czy polegasz na własnej intuicji w wielu różnych okolicznościach?
Tak (B). Nie (A). liczba punktów |___|
50. Czy sądzisz, że zwierzęta potrafią wyczuć nadchodzące trzęsienie ziemi?
Tak(B). Nie (A). liczba punktów O
isn ?intn ty?
Większość ludzi, mających silnie rozwiniętą intuicję, przyrów-
nuje tę zdolność do specjalnych zmysłów niektórych owadów,
które potrafią wychwycić nawet niewielką zmianę w otoczeniu.
Ujemną stroną kierowania się intuicją jest zwracanie mniejszej
uwagi na fakty. Możesz mieć trudności z przekonaniem ludzi do
swoich opinii, jeśli będą się opierać wyłącznie na przesłankach
intuicyjnych.
Jeśli osiągnąłeś kiepski wynik, nasze rozważana na temat
intuicji mogą cię tylko rozzłościć. Jesteś osobą praktyczną
i nie masz czasu na takie fantazje. Chociaż większą wagę przy-
wiązujesz do faktów, często nie dostrzegasz subtelnych odcieni
i niuansów, które szybko wychwytują osoby o silnie rozwinię-
tej intuicji.
90
Wynik testu
A = 0 punktów
B = 2 punkty
82 - 100 Niezwykle silna intuicja
62 - 80 Duża intuicja
42 - 60 Przeciętne zdolności intuicyjne
22 - 40 Człowiek mocno stąpający po ziemi
0-20 Brak widocznych oznak intuicji
Jaki wynik osiągnąłeś? Wysoki wynik oznacza, że jesteś osobą,
dla której intuicyjne „wyczucie” sytuacji/osoby ma fundamental-
ne znaczenie. Zwracasz dużą uwagę na niewerbalne sygnały,
które wysyła każdy z nas, nawet jeśli są przyjmowane na pozio-
mie podświadomym.
i;:iv i
1. Pora zarezerwować miejsce na letnie wakacje.
Czy decydujesz się na:
wynik
a.
Pobyt na wiejskiej farmie we Francji.
b.
Wynajęcie wraz z grupą przyjaciół willi w nadmorskim kurorcie
w Grecji.
V
c.
Wczasy all-inclusive w Hiszpanii, z całodziennym programem
sportowym i rozrywkowym.
b.
Nadrabiasz zaległości w pracach domowych, które od dawna
zaniedbałeś.
c.
Kładziesz się do łóżka, by poczytać.
\y
3. Szef prosi cię o zabranie nowego klienta na lunch.
Czy:
wynik
a.
Czekasz niecierpliwie na spotkanie i rozmowę przy posiłku.
b.
Boisz się spotkania i marzysz o tym, by już minęło.
c.
Traktujesz spotkanie jako część swoich obowiązków, odnosząc się
do niego bez większego entuzjazmu.
V
b.
Pukasz do nich pierwszego wieczoru i zapraszasz na lampkę wina.
c.
Czekasz cierpliwie na spotkanie, by się z nimi przywitać.
ix
5. Przyjaciółka zaprasza cię na przyjęcie, na którym będzie wiele
nieznajomych osób. Czy:
wynik
a.
Czekasz niecierpliwie na okazję nawiązania kilku nowych
znajomości.
b.
Odpowiadasz, że tego wieczoru jesteś zajęty i zapraszasz ją samą
innego dnia.
c.
Idziesz na przyjęcie, lecz rozmawiasz głównie z tymi, których
znasz.
b.
Zapisujesz się do klubu, by dotrzymać mu towarzystwa, lecz w głębi
serca tego żałujesz.
c.
Mówisz mu, że to wspaniały pomysł i że poznanie nowych osób
z sąsiedztwa sprawi ci wielką frajdę.
b.
Samodzielnej pracy nad zadaniem, które fascynuje cię od dłuższego
czasu.
c.
Pracy w małym biurze we współpracy z kilkoma innymi osobami.
”:?::?? v-?•”?•?:;: ??’?::]:??•-‘ : • v. ?’ \
‘ ?/?’; ‘i^WwS^S
8. Po prognozie pogody zapowiadającej deszcz w czasie nadchodzącego
weekendu okazuje się, że pogoda jest znacznie lepsza, niż oczekiwano.
Czy:
wynik
a.
Spędzasz cały dzień, sprzątając i dekorując pokój gościnny, tak jak
zaplanowałeś.
b.
Zmieniasz plan i wychodzisz na długi spacer, później zaś
poświęcasz trochę czasu na pracę w pokoju gościnnym.
c.
Przekładasz pracę w domu na inny dzień i pod wpływem chwilowego
impulsu próbujesz zarezerwować hotel nad morzem.
a.
Przechodzisz przez jezdnię i wymieniasz kilka uwag na temat
pogody.
b.
Pozostajesz po swojej stronie i lekko się uśmiechasz.
c.
Zatrzymujesz się i ucinasz z nim 15-minutową pogawędkę.
a.
Dłużej wylegujesz się w łóżku.
b.
Idziesz do siłowni.
c.
Wykonujesz drobne prace domowe.
a.
Siadasz i opracowujesz szczegółową listę punktów, które chciałbyś
zasygnalizować.
b.
Na godzinę przed spotkaniem zastanawiasz się, co mógłbyś
powiedzieć.
94
c.
Idziesz na spotkanie nieprzygotowany i omawiasz sprawy w takiej
kolejności, w jakiej pojawiają się podczas dyskusji.
.-... -: ?
• : i:
12. Przeprowadzasz się w nowe miejsce. Co robisz:
wynik
a.
Wstępujesz do nowego klubu i obmyślasz sobie nowe hobby.
b.
Zapisujesz się na zajęcia wieczorowe i kontynuujesz naukę
francuskiego.
c.
Uznajesz, że jesteś zbyt zajęty, aby rozpocząć coś nowego, lecz
nadal spotykasz się ze starymi przyjaciółmi.
-
13. Otrzymujesz propozycję dobrze płatnej posady w firmie, która funkcjonuje
zaledwie od trzech miesięcy. Co robisz:
wynik
a.
Entuzjastycznie przyjmujesz nowe wyzwanie.
b.
Zostajesz w firmie, w której pracujesz od wielu lat - perspektywy
nowej pracy niosą ze sobą zbyt duże ryzyko.
c.
Dalej szukasz nowej pracy, ale w firmie o lepiej ustalonej pozycji na
rynku, chociaż chętnie przyjąłbyś zmianę.
b.
Słuchasz tego, co mają do powiedzenia inni rodzice, lecz nie
angażujesz się osobiście.
c.
Od czasu do czasu wtrącasz swoje uwagi.
c.
Organizowanie i prowadzenie zbiórki pieniędzy.
wynik
a.
Już kupiłeś i zapakowałeś prezenty.
b.
Przeglądasz katalogi, szukając pomysłu na prezenty.
c.
Zostawiasz zakupy na ostatni tydzień przed świętami.
>
CZłj 3»?
17. Przyjaciel wspomina o bliskiej osobie, która cierpi na nieuleczalną
chorobę. Czy:
wynik
a.
Bardzo tym martwisz się i myślisz o waszej rozmowie przez cały
dzień.
b.
Słuchasz go, okazując współczucie i pocieszając.
c.
Grzecznie słuchasz, zachowując dystans - w końcu osoba, o którą
chodzi, nie jest twoim przyjacielem.
18. Po raz trzeci z rzędu twój partner wraca późno z pracy bez wcześ-
niejszego powiadomienia. Obiad znowu nadaje się do wyrzucenia.
Czy:
wynik
a.
Tracisz cierpliwość i krzyczysz na niego, proponując, by jeśli chce,
zamówił jedzenie na wynos.
b.
Nie okazujesz, że jesteś zły, lecz spokojnie informujesz, iż byłoby
lepiej, gdyby wcześniej zadzwonił.
c.
Okazujesz zdenerwowanie i dajesz jasno do zrozumienia, że jest to
ostatni zmarnowany posiłek.
b.
Kupujesz lokalną gazetę i przeglądasz oferty pracy.
c.
Zostajesz w starej pracy, ponieważ jest dobrze płatna
i ją znasz.
b.
Idziesz na tańce do miejscowego klubu.
c.
Wypożyczasz kasetę wideo.
b.
Pytasz o drogę pierwszą napotkaną osobę.
c.
Kupujesz batonik w najbliższym sklepie i pytasz sprzedawcę o drogę.
b.
Biegasz przed śniadaniem.
c.
Grasz w tenisa z przyjacielem.
c.
Idziesz na basen ze zjeżdżalniami wodnymi i innymi
atrakcjami.
b.
Pracujesz w wolnym tempie, robiąc sobie przerwę na kawę.
c.
Pracujesz dokładnie, bez żadnej przerwy.
b.
Płaczesz rzewnymi Izami, oglądając w telewizji jej pogrzeb.
c.
Bierzesz udział w pogrzebie i łączysz się w smutku z innymi
żałobnikami.
97
Czy jesteś ekstrawertykiem?
26. Po niedzielnym obiedzie masz wolną godzinę. Co robisz:
wynik
a.
Decydujesz się na poobiednią drzemkę.
b.
Pracujesz w ogrodzie.
c.
Dzwonisz do przyjaciół, by pogawędzić.
a.
Koncert.
b.
Film dokumentalny poświęcony bieżącej problematyce.
c.
Teleturniej.
a.
Pełen pomysłów dotyczących ogólnego charakteru
przedsięwzięcia.
b.
Zadowolony, że będziesz mógł uczestniczyć w planowaniu jego
realizacji.
c.
Masz sugestie dotyczące dwóch wspomnianych dziedzin.
a.
Akceptujesz propozycję bez chwili wahania.
b.
Mówisz, że chętnie pojedziesz, lecz musisz najpierw sprawdzić
z partnerem wcześniejsze zobowiązania.
c.
Zanim podejmiesz decyzję, analizujesz wszystkie
„za” i „przeciw”.
a.
Dzwonisz do właścicieli i prosisz o przysłanie informacji.
b.
Piszesz list z prośbą o informacje.
98
c.
Dzwonisz do właścicieli i przedstawiasz swoje wymagania.
b.
Kupujesz tylko to, co jest na liście zakupów, w przeciwnym razie nie
mógłbyś kontrolować swoich wydatków.
c.
Dopiero w sklepie decydujesz się, co kupić, a o rachunek martwisz
się później.
c.
Kończąc zakupy, myślisz o nim ponownie i wracasz, by je
nabyć.
b.
Postanowisz coś następnego ranka, w zależności od nastroju,
w jakim się obudzisz.
c.
Masz jakieś pomysły, lecz żadnych konkretnych planów.
b.
Rzucasz przelotne spojrzenie, pozdrawiasz go i kontynuujesz lekturę.
c.
Próbujesz nawiązać rozmowę.
99
Czy jesteś ekstrawertykiem?
35. Znajomy prosi cię o zorganizowanie zbiórki pieniędzy
na szlachetny cel. Co robisz:
wynik
a.
Zgadzasz się z ochotą, ponieważ uważasz, że to dobry
pomysł.
b.
Grzecznie odmawiasz, ponieważ nie znosisz pukania do drzwi
nieznajomych, prosząc o pieniądze.
c.
Zgadzasz się, ponieważ nie możesz mu odmówić.
b.
Notujesz punkty, które chciałbyś poruszyć.
c.
Improwizujesz, gdy nadchodzi chwila wystąpienia.
b.
Podpisujesz ją, gdy tylko handlowiec wyjaśni ci wszystko, co, jak
sądzisz, powinieneś wiedzieć.
c.
Czytasz umowę bardzo uważnie, nawet tekst wydrukowany drobnym
maczkiem, i podpisujesz dokument w sklepie.
b.
Wypowiadasz kilka grzecznych uwag, nie chcąc wyjść
na gbura.
c.
Cieszysz się, że spotkałeś kogoś, z kim szybko minie ci czas
podróży.
^o wybierasz:
wynik
a.
Imprezę z jazdą konną w gronie nieznajomych osób.
b.
Weekend z bogatym programem sportowym, spędzony z bliskim
przyjacielem.
c.
Pobyt w nadmorskim domu z partnerem.
b.
Rozmawiasz głównie z osobami, z którymi pracujesz i które dobrze
znasz.
c.
Trzymasz się z boku, sporadycznie wtrącając krótkie uwagi.
b.
Idziesz na wykład, bo nie masz niczego lepszego do roboty.
c.
Nie przyjmujesz zaproszenia, zamiast wykładu wybierając
najbliższy bar.
b.
Opowiadać dowcipy i żartować.
c.
Rozmawiać o codziennych sprawach.
101
b.
Koncentrujesz się na głównych punktach, uznając szczegóły
za nieważne.
c.
Piszesz powoli i sprawdzasz tekst, by usunąć wszystkie
błędy.
wynik
a.
Kilka spokojnych dni, które spędzisz z rodziną.
b.
Okazję, aby zobaczyć się z przyjaciółmi.
c.
Możliwość pojawienia się na kilku przyjęciach.
wynik
a.
Jesteś zadowolony, że choć raz będziesz miał okazję
poczytać.
b.
Wzdrygasz się na myśli, że spędzisz w domu cały ranek.
c.
Przez jakiś czas czytasz gazetę, a później zabierasz się do różnych
prac domowych.
b.
Jesteś podenerwowany na samą myśl o przyjęciu, lecz czujesz, że
jest to właściwe.
c.
Zamierzasz przekonać partnera, że z wyprawieniem przyjęcia należy
się jeszcze wstrzymać.
b.
Wyrażasz zgodę, nie chcąc zranić ich uczuć.
c.
Czekasz niecierpliwie na przyjazd gości, ciesząc się na myśl o ich
stałej obecności.
b.
Jesteś rad, lecz nie podoba ci się, że będziesz przebywał
z dala od rodziny.
c.
Jest ci niedobrze na samą myśl o zmianie codziennej rutyny.
b.
Przyjmujesz pracę, ponieważ nie otrzymałeś lepszej propozycji.
c.
Odrzucasz ofertę, ponieważ nie znosisz pracy wymagającej stałego
kontaktu z ludźmi.
50. Przyjaciółka prosi cię, abyś wybrała się z nią na pierwsze zajęcia
z garncarstwa. Co robisz:
wynik
a.
Idziesz z nią, aby jej pomóc.
b.
Mówisz jej, że nie masz na to ochoty, ponieważ nigdy wcześniej nie
miałaś do czynienia z garncarstwem.
c.
Podoba ci się pomysł poznania czegoś nowego.
103
Czy jesteś ekstrawertykiem?
Wynik testu
Za każdą odpowiedź zapisz sobie określoną niżej liczbę punktów.
1. a: 1, b: 2, c: 3
26. a: 1, b: 2, c: 3
2. a: 3, b: 2, c: 1
27. a: 1, b: 2, c: 3
3. a: 3, b: 1, c: 2
28. a: 3, b: 2, c: 1
4. a: 2, b: 3, c: 1
29. a: 3, b: 2, c: 1
5. a: 3, b: 1, c: 2
30. a: 2, b: 1, c: 3
6. a: 1, b: 2, c: 3
31. a: 2, b: 1, c: 3
7. a: 3, b: 1, c: 2
32. a: 3, b: 1, c: 2
8. a: 1, b: 2, c: 3
33. a: 1, b: 3, c: 2
9. a: 2, b: 1, c: 3
34. a: 1, b: 2, c: 3
10. a: 1, b: 3, c: 2
35. a: 3, b: ł, c: 2
11. a: 1, b: 2, c: 3
36. a: 1, b: 2, c: 3
12. a: 3, b: 2, c: 1
37. a: 1, b: 3, c: 2
13. a: 3, b: 1, c: 2
38. a: 1, b: 2, c: 3
14. a: 3, b: 1, c: 2
39. a: 3, b: 2, c: 1
15. a: 1, b: 2, c: 3
40. a: 3, b: 2, c: 1
16. a: 1, b: 2, c: 3
41. a: 3, b: 2, c: 1
17. a: 3, b: 2, c: 1
42. a: 1, b: 3, c: 2
18. a: 3, b: 1, c: 2
43. a: 1, b: 3, c: 2
19. a: 3, b: 2, c: 1
44. a: 1, b: 2, c: 3
20. a: 2, b: 3, c: 1
45. a: 1, b: 3, c: 2
21. a: l,b: 3, c: 2
46. a: 3, b: 2, c: 1
22. a: 3, b: 1, c: 2
47. a: 1, b: 2, c: 3
23. a: 3, b: 1, c: 2
48. a: 3, b: 2, c: 1
24. a: 3, b: 1, c: 2
49. a: 3, b: 2, c: 1
104
-.
25. a: 1, b: 2, c: 3
50. a: 2, b: 1, c: 3
? ?:
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
20. Czy uprawiasz (lub uprawiałeś) sporty, które wymagają agresji?
a. Często. b. Czasami. c. Nigdy. punkty
21. Czy poświęciłbyś niedzielny poranek na czytanie gazet?
a. Nie. b. Tak. c. Być może. punkty
22. Czy masz wysokie ciśnienie?
a. Nie wiem. b. Tak.
c. Nie.
23. Czy jesteś zniecierpliwiony, gdy inni popełniają błędy?
a. Często.
b. Nigdy.
c. Czasami.
punkty
punkty
24. Czy jesteś zadowolony, mogąc iść do domu po całym
dniu pracy?
a. Tak. b. Nie. c. Nieszczególnie, punkty
25. Czy lekarz zalecił ci kiedyś zwolnienie tempa?
Czy ciężko pracujesz?
Wynik testu
Za każdą odpowiedź zapisz sobie określoną niżej liczbę punktów.
1. a: 3,
2. a: 2,
3. a: 1,
4. a: 1,
5. a: 2,
6. a: 3,
7. a: 1,
8. a: 3,
9. a: 1,
10. a: 3,
11. a: 3,
12. a: 2,
13. a: 1,
b: 1, c: 2
b: 3, c: 1
b: 3, c: 2
b: 2, c: 3
b: 3, c: 1
b: 2, c: 1
b: 3, c: 2
b: 2, c: 1
b: 3, c: 2
b: 2, c: 1
b: 1, c: 2
b: 1, c: 3
b: 3, c: 2
14. a: 2, b: 3, c: 1
15. a: 1, b: 2, c: 3
16. a: 3, b: 1, c: 2
17. a: 2, b: 3, c: 1
18. a: 2, b: 1, c: 3
19. a: 1, b: 3, c: 2
20. a: 3, b: 2, c: 1
21. a: 3, b: 1, c: 2
22. a: 2, b: 3, c: 1
23. a: 3, b: 1, c: 2
24. a: 1, b: 3, c: 2
25. a: 3, b: 2, c: 1
a. Wiele razy. b. Raz czy dwa. c. Nigdy.
punkty
Powyżej 65 punktów
Maksymalny rezultat wynosi 75 punktów. Jeśli uzyskałeś 65 lub
więcej punktów, jesteś klasycznym przykładem osobowości typu
A - człowiekiem niecierpliwym i agresywnym. Prawdopodobnie
odniosłeś sukces w życiu zawodowym, lecz twoje życie rodzinne
jest mniej udane z powodu poświęcenia się bez reszty karierze.
Niecierpliwość naraża cię na wszelkiego rodzaju wypadki samo-
chodowe, a twoje agresywne reakcje mogą wywołać podobną
reakcję u innych.
55-64 punktów
Jeśli uzyskałeś od 55 do 64 punktów, twoja osobowość zbliża się ^^
do punktu określanego mianem osobowości typu A. Masz poważ-
ne problemy z odprężeniem się. Często się przepracowujesz i nie 109
potrafisz odpocząć po skończonym dniu. Z powodu ciągłego stre-
su możesz mieć problemy ze zdrowiem. Powinieneś nauczyć się
bardziej swobodnego i zdystansowanego podejścia do życia.
45-54 punktów
Jeśli otrzymałeś od 45 do 54 punktów, masz zrównoważoną
osobowość. Starcza ci energii, by wstać z łóżka i zdobyć to, co
zaplanowałeś, a jednocześnie nie doświadczasz nadmiaru stresu,
który wywierałby niekorzystny wpływ na twoje zdrowie. Wiesz, jak
należy dążyć do celu, lecz jednocześnie potrafisz się wycofać, jeśli
wymaga tego rozsądek.
30-44 punktów
Jeśli uzyskałeś od 30 do 44 punktów, jesteś człowiekiem zrela-
ksowanym i nasz opis osobowości typu A uważasz za nieco
irytujący. Czy warto aż tak się spieszyć?
Poniżej 30 punktów
Jeśli uzyskałeś poniżej 30 punktów, jesteś bardzo wyluzowanym
facetem, który chętnie pozwala, by inni spieszyli się za niego.
Ambicja nie psuje ci zadowolenia z życia, korzystasz z okazji, by
cieszyć się chwilą.
im mmm
punkty
aunkty
punkty
punkty
punkty
114
Powyżej 65 punktów
Maksymalny rezultat wynosi 75 punktów. Jeśli uzyskałeś 65 lub
więcej punktów, jesteś prawdziwym twardzielem. Nie ufasz innym
ludziom i jesteś gotowy skłamać lub znaleźć sposób, aby otrzy-
mać to, czego pragniesz. Nie masz przy tym żadnych skrupułów
co do zastosowanych metod. Albo odniesiesz sukces, albo odsie-
dzisz wyrok w więzieniu (albo jedno i drugie).
55-64 punktów
Jeśli uzyskałeś wynik od 55 do 64 punktów, Machiavelli i tak
byłby z ciebie dumy. Podziwiałby twój bystry osąd bliźniego
i niezachwianą odporność na wszelkie sentymentalne uczucia
związane z motywami, którymi kierują się inni ludzie.
Czy jesteś intrygantem?
45-54 punktów
Jeśli otrzymałeś od 45 do 54 punktów, jesteś wystarczająco
sprytny, aby poradzić sobie w tym trudnym świecie, masz jednak
pewne skrupuły i nie jesteś tak bezwzględny, jak sądzisz.
35-44 punktów
Uzyskanie wyniku od 35 do 44 punktów wskazuje, że masz raczej
miękki charakter. Właściwie wierzysz w to, że inni ludzie mogą
się kierować dobrymi motywami i niechętnie odnosisz się do za-
stosowania dowolnej metody, by osiągnąć upragniony cel.
30-34 punktów
Wynik od 30 do 34 punktów wskazuje, że jesteś naprawdę miłą
osobą, lecz ludzie regularnie wykorzystują twoją wiarę w dobroć
ludzkiej natury.
Poniżej 30 punktów
Jeśli otrzymałeś mniej niż 30 punktów, nie powinieneś sam
wychodzić z domu.
115
Clf imms mmlmwfl
I la niektórych ludzi osiągnięcie sukcesu materialnego jest
główną życiową motywacją. Są bez reszty zaangażowani
‘ w nieprzerwaną walkę, by dotrzeć na szczyt. Osiągnięcie
tego celu jest dla nich ważniejsze od innych spraw, takich jak
dom, rodzina i wolny czas. Inni źle się czują na tak grząskim
gruncie i potrafią poprzestać na mniejszym, byle nie żyć stale
w stresie. Do której grupy się zaliczasz? Przekonasz się o tym
dzięki poniższemu testowi.
I.Czy od początku, jeszcze w szkole, wiedziałeś, jaki rodzaj kariery
wybierzesz?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem. punkty F
2. Czy zgodziłbyś się z twierdzeniem, że to, co w życiu najlepsze, jest darmo? punkty
a. Tak.
b. Nie wiem.
c. Nie.
3. Czy ważne jest dla ciebie wygrywanie?
a. Nie wiem. b. Tak. c. Nie.
punkty | |
4. Czy pracujesz więcej, niż musisz?
a. Nie. b. Nie wiem.
c. Tak.
5. Czy potrzebujesz wysokiego wynagrodzenia?
a. Tak. b. Być może. c. Nie.
punkty
punkty
Czy jesteś ambitny?
6. Czy już zaplanowałeś swój następny awans?
a. Nie. b. Tak. c. Nie wiem.
7. Czy nadawałbyś się na kapitana statku?
a. Nie wiem. b. Nie. c. Tak.
punkty
punkty | |
8. Czy przyjąłbyś niższe wynagrodzenie, gdybyś mógł spędzać
więcej czasu z rodziną?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem. punkty
9. Czy rywalizowałbyś z przyjacielem o awans, gdyby miało to zagrozić waszym
stosunkom?
a. Tak. b. Nie wiem. c. Nie. punkty f
10. Czy lubisz współzawodniczyć z ludźmi, którzy odnieśli sukces?
a. Nie. b. Nie wiem. c. Tak. punkty
11. Czy jesteś niezadowolony ze swojego obecnego stanu
posiadania?
a. Nie wiem. b. Nie. c. Tak.
12. Czy masz plan rozwijania własnej kariery?
a. Tak. b. Nie wiem. c. Nie.
13. Czy wziąłbyś sobie w pracy niezaplanowany dzień wolny?
a. Tak. b. Nie wiem. c. Nie.
14. Czy podziwiasz ludzi, którzy okazują się bezlitośni w pogoni
za sukcesem?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem.
punkty | |
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
b.
Przeklinasz wszystkie budziki i przyznajesz się, że zaspałeś.
<
c.
Zrzucasz winę na okropne korki w mieście.
wynik
a.
Dzwonisz do niego i gorąco przepraszasz, a następnie wysyłasz
pocztą kurierską duże pudełko czekoladek, by naprawić sytuację.
b.
Blefujesz, dzwoniąc do niego z życzeniami i pytając, czy podobała
mu się karta i prezent, które wysłałeś mu rzekomo trzy dni temu.
c.
Wybiegasz z domu, by kupić kartę z życzeniami, wysyłasz ją, a na-
stępnie otwarcie przyznajesz, że o jego urodzinach przypomniałeś
sobie dopiero wczoraj, gdy karta powinna już była do niego dotrzeć.
121
Czy jesteś uczciwy?
3. Zamierzasz podjąć pieniądze z bankomatu, gdy nagle zauważasz,
że w środku pozostała karta poprzedniego klienta.
Co robisz:
wynik
a.
Z czystej ciekawości sprawdzasz stan jego konta, opierasz się
jednak pokusie, wyjmujesz kartę i przekazujesz ją bankowi.
•
b.
Szybko wyjmujesz kartę i nerwowo rozglądasz się dookoła, by
sprawdzić, czy nie ma w pobliżu jej właściciela.
c.
Oglądasz się za siebie, by sprawdzić, czy jesteś sam, podejmujesz
gotówkę, a następnie wrzucasz kartę do skrytki banku.
?’?’
4. Rano, wchodząc do kuchni, zastajesz domowników rozmawiających
podniesionym głosem. Spierają się o to, kto poprzedniego wieczoru
zostawił otwartą zamrażarkę, powodując rozmrożenie całej
jej zawartości. Przypominasz sobie, że to ty jesteś winowajcą.
Czy:
wynik
a.
Chwytasz miskę płatków śniadaniowych, twierdząc, że już jesteś
spóźniony i nie możesz teraz na ten temat rozmawiać.
b.
Zdecydowanie zaprzeczasz, że miałeś z tym cokolwiek wspólnego,
wyjaśniając, iż wczoraj wieczorem jadłeś na. mieście.
c.
Przepraszasz za swój błąd i proponujesz wyrównanie strat
wszystkim, którzy je ponieśli.
•
5. Podczas zakupów dostrzegasz pod stopami wypchany portfel.
Czy:
wynik
12
a.
Podnosisz go ukradkiem, wyjmujesz plik banknotów i kuszącą kartę
kredytową, a następnie nieznacznym ruchem upuszczasz na podłogę.
b.
Odnosisz portfel na najbliższy posterunek policji, nawet nie badając
jego zawartości.
c.
Sprawdzasz dane właściciela, a następnie dzwonisz do niego
i pytasz, czy wyznaczył nagrodę dla uczciwego znalazcy.
p
Czy jesteś uczciwy?
6. Twoja siostra demonstruje swój najnowszy markowy strój.
Niestety spódnica jest za krótka, góra zbyt obcisła, a kolor
zupełnie nie pasuje do jej włosów. Zapytany o opinię:
wynik
a.
Mamroczesz coś pod nosem, aby jej nie obrazić. „Ładnie wyglądasz.
Czy mówiłem ci już, że sukienka, którą miałaś wczoraj na sobie, jest
po prostu fantastyczna”.
b.
Mówisz, że nowy strój nie podkreśla należycie jej urody, i nie
ulegasz pokusie, by zapytać, czy nie włożyła go tylko z powodu
zakładu z koleżanką.
c.
Bełkoczesz coś niewyraźnie, później dodajesz, że sukienka jest
„dziwna” i szybko wychodzisz z pokoju.
b.
Połykasz podaną porcję tak szybko, jak to możliwe, potakując głową
na znak, że bardzo ci smakuje.
c.
Bawisz się jedzeniem i oznajmiasz, że szef zabrał cię na olbrzymi
lunch. Nie mogłeś odrzucić zaproszenia, lecz teraz nie możesz
cieszyć się posiłkiem tak, jak na to zasługuje.
b.
Uznajesz cały ten pomysł za oszustwo i zaczynasz oszczędzać
na nową wykładzinę.
c.
Zdejmujesz wykładzinę, wynosisz na zewnątrz domu, gdzie niszczeje
z innymi rupieciami, a następnie składasz podanie o odszkodowanie
- przecież regularnie płaciłeś składki ubezpieczeniowe.
123
Czy jesteś uczciwy?
9. Całonocne przyjęcie, w którym bierzesz udział, kończy się katastrofą.
Przypadkowo zostawiasz na stole zapaloną zapałkę, co wprawdzie nie
wyrządza wielkiego spustoszenia, lecz wywołuje szkody w domu
twoich gospodarzy. Podczas analizowania przyczyn pożaru: wynik
a.
Siedzisz cicho jak mysz pod miotłą, mając świadomość, że twój
przyjaciel jest ubezpieczony i nikt nie został ranny.
b.
Nazywasz po imieniu nieostrożnych osobników, którzy są
zagrożeniem dla domu i bezpieczeństwa gości.
c.
Następnego dnia dzwonisz do gospodarza przyjęcia, przyznajesz się
do winy i przepraszasz.
b.
Mówisz, że poświęciła swojej powieści wiele godzin pracy, delikatnie
sugerując potrzebę wprowadzenia kilku poprawek i redakcję tekstu.
c.
Oświadczasz, że wolisz science-fiction i nie czujesz się kompetentny
do wydania opinii na temat jej książki.
11. W miarę zbliżania się daty ważnego egzaminu zaczynasz tracić pewność
siebie. Czekając na powrót profesora, dostrzegasz na jego biurku
utajnione pytania egzaminacyjne. Co robisz:
wynik
a.
Nie ulegasz pokusie, przecież tylko byś się zbłaźnił.
b.
Wkładasz test do torby, wykonujesz kserokopię i odkładasz oryginał
na biurko tak, by nikt nie widział.
:
c.
Rzucasz okiem na pytania, by uzyskać ogólny wyobrażenie na
temat egzaminu, i szybko odkładasz kartki na biurko, aby zmniejszyć
poczucie winy.
b.
Przypadkowo zapomniałeś zapłacić za książkę i wychodziłeś z nią
ze sklepu
c.
Zabrakło ci gotówki, lecz nie mogłeś się oprzeć pokusie wrzucenia
książki do torby - przecież duży supermarket nie ucierpi z powodu
straty jednej książki.
b.
Za wycieraczką przedniej szyby zostawiasz kartkę z przeprosinami
oraz informację, jak można się z tobą skontaktować, by uzyskać
zwrot kosztów naprawy.
c.
Kręcisz się przez chwilę przy samochodzie, wypatrując właściciela
samochodu. Po chwili odjeżdżasz, dochodząc do wniosku, że
szkoda okazała się niewielka.
b.
Biegniesz do sklepu, gdzie ulegasz szałowi zakupów. Spieszysz się,
by zdążyć je wydać, zanim poproszą cię o zwrot nadpłaty.
c.
Nie wspominasz ani słowem o nadpłacie, lecz nie ruszasz pieniędzy
na wypadek, gdyby ktoś zauważył pomyłkę i poprosił o ich zwrot.
125
Czy jesteś uczciwy?
Czy jesteś uczciwy?
15. Po miesiącach oszczędzania biegniesz do sklepu, aby kupić
wymarzoną wieżę stereo. Roztargniony sprzedawca popełnia błąd
i wypisuje rachunek na znacznie niższą kwotę. Co robisz:
wynik
a.
Szybko płacisz i wychodzisz ze sklepu, zadowolony
z nieoczekiwanego zysku.
b.
Powtarzasz na gtos kwotę widniejącą na rachunku.
Gdy sprzedawca w dalszym ciągu nie dostrzega swojego błędu,
bez wyjaśnień płacisz żądaną kwotę.
c.
Pouczasz sprzedawcę o właściwej cenie sprzętu,
który chcesz kupić, i płacisz zadowolony ze swoich zasad
moralnych.
b.
Informujesz, że omyłkowo wzięto cię za inną osobę, lecz
kontynuujesz rozmowę, by dostać się do środka.
c.
Na krótką chwilę przyjmujesz nową tożsamość, po czym porzucasz
nowego znajomego, by ponownie stać się sobą.
a.
Przyjmujesz pochwałę i obiecujesz, że poprosisz go kiedyś
o odwzajemnienie przysługi.
b.
Zmieniasz szybko temat bez żadnego wyjaśnienia - może któregoś
dnia będziesz potrzebował jego pomocy.
c.
Przyznajesz się, że to nie byłeś ty i wskazujesz osobę, która
wykonała dobry uczynek.
b.
Szczodrze zaokrąglasz ich liczbę - inni zawyżyliby ją znacznie
bardziej.
c.
Dodajesz trochę godzin, rozumiejąc, że praca miała pilny charakter,
zasługuje zatem na wyższą stawkę.
b.
Bacznie przeczesujesz szatnię i przypadkowo wybierasz
lepszy od własnego, by zrekompensować sobie poniesioną
stratę.
c.
Tłumaczysz organizatorom swoje nieszczęście i dzwonisz
z zapytaniem, czy ktoś nie zwrócił twojego płaszcza - przecież nie
ma sensu, by ktoś jeszcze stracił okrycie.
b.
Całkiem naturalne - rzadko mówisz jej prawdę, bo zwykle kończy
się to kłopotami.
c.
Nie do pomyślenia - twoje stosunki z mamą opierają się na
szczerości. Poza tym mama i tak zawsze zna prawdę.
b.
Nie do pomyślenia, tak jak okłamanie matki. Starasz się unikać
wszelkich sytuacji sprzyjających kłamstwu.
c.
W porządku. Nie masz problemu z manipulowaniem prawdą dla
własnej korzyści, nawet jeśli to rzuca cień na kogoś innego.
b.
Wczoraj, lecz kłamstwo miało formę nieszczerego
komplementu.
c.
Godzinę temu. Musiałem się w jakiś sposób pozbyć natrętnego
kolegi z pracy.
b.
Opiewasz inne swoje przymioty, aby sprostać wymaganiom
pracodawcy.
c.
Wyrzucasz formularz do kosza - na pewno nie jesteś właściwą
osobą.
b.
Opowiadasz zawiłą historię, aby ukryć prawdę o swoim
niestosowanym zachowaniu.
c.
Toniesz w łzach, prosząc o przebaczenie niewierności.
b.
Kontaktujesz się z firmą komputerową, mówisz, że sprzęt przestał
działać, i żądasz rekompensaty.
c.
Prosisz o pomoc eksperta (jeśli sam nie potrafisz tego zrobić), by
tak zakamuflować uszkodzenie, aby wyglądało jak wada fabryczna.
Wtedy będziesz mógł poprosić o nowy egzemplarz.
Wynik testu
Za każdą odpowiedź zapisz sobie określoną niżej liczbę punktów.
1. a: 1, b: 3, c: 2
14. a: 3, b: 1, c: 2
2. a: 3, b: 1, c: 2
15. a: 1, b: 2, c: 3
3. a: 2, b: 3, c: 1
16. a: 1, b: 3, c: 2
4. a: 2, b: 1, c: 3
17. a: 1, b: 2, c: 3
5. a: 1, b: 3, c: 2
18. a: 3, b: 1, c: 2
6. a: 1, b: 3, c: 2
19. a: 2, b: 1, c: 3
7. a: 3, b: 1, c: 2
20. a: 2, b: 1, c: 3
8. a: 2, b: 3, c: 1
21. a: 2, b: 3, c: 1
9. a: 2, b: 1, c: 3
22. a: 3, b: 2, c: 1
10. a: 1, b: 3, c: 2
23. a: 1, b: 2, c: 3
11. a: 3, b: 1, c: 2
24. a: 3, b: 1, c: 2
12. a: 3, b: 2, c: 1
25. a: 3, b: 2, c: 1
13. a: 1, b: 3, c: 2
129
Czy jesteś uczciwy?
Maksymalny rezultat wynosi 75 punktów. Jeśli uzyskałeś wynik
powyżej 65 punktów, twoja pozycja sumiennego, uczciwego oby-
watela jest niezachwiana. Wynik od 45 do 65 punktów oznacza,
że możesz czasami naginać prawdę, jeśli nikt na tym nie ucierpi.
Osiągnięcie 30 punktów wskazuje, że twoje zasady moralne są
mocno rozchwiane. Niższy wynik oznacza, że należy współczuć
każdemu, kto zaufa twojemu słowu w jakiejkolwiek sprawie.
Twoje uzależnienie od kłamstwa jest tak wielkie, że słowo prawdy
wychodzące z twoich ust jest zjawiskiem równie rzadkim jak
pojawienie się komety Halleya.
130
Czy jiistis ii|rtr»ra!|f
o robisz, gdy w twoim życiu pojawiają się kłopoty? Czy
mimo trudności zakasujesz rękawy i wykonujesz powierzo-
ne zadania, czy też idziesz na kawę, zostawiając innym
rozwiązanie trudnych spraw? Innymi słowy, czy jesteś wytrwały
i nieustępliwy? Odpowiedzi dostarczy ci kolejny test.
1. Pracujesz w tej samej firmie od pięciu lat, lecz nie awansujesz.
Inni dostają lepsze stanowiska od ciebie. Co robisz:
2. Kupujesz produkt, który okazuje się wadliwy.
Odnosisz go do sklepu, lecz sprzedawca okazuje obojętność.
Co robisz:
wynik
a.
Rezygnujesz i szukasz nowej pracy.
b.
Pracujesz jeszcze uporczywiej, by zyskać uznanie.
c.
Idziesz do szefa, skarżąc się na niesprawiedliwe traktowanie.
wynik
a.
Urządzasz mu istne piekło, dopóki nie otrzymasz pozytywnej
odpowiedzi.
b.
Idziesz do domu i kreślisz pismo do kierownika sklepu, szczegółowo
opisujące powody swojego niezadowolenia.
c.
Rezygnujesz ze składania reklamacji - i tak niczego nie
osiągniesz.
131
Czy jesteś wytrwały?
3. Zachorowałeś podczas wyprawy do dalekiego kraju.
Co robisz:
wynik
a.
Nawiązujesz kontakt radiowy z ojczyzną i prosisz o samolot, który
zabierze cię do domu.
b.
Zaciskasz zęby i mimo wszystko idziesz dalej.
c.
Zarządzasz odpoczynek, by wrócić do zdrowia, później kontynuujesz
podróż.
b.
Odbierasz najwyższe możliwe odszkodowanie i wyprowadzasz
się.
c.
Wyprowadzasz się pod wpływem nacisków, po sprawieniu kłopotu
miastu.
b.
Doprowadzasz do końca prace remontowe, chociaż wymaga to wielu
miesięcy ciężkiej pracy.
c.
Wykonujesz jedynie podstawowe prace.
b.
Próbujesz uporządkować bałagan, lecz tłumaczysz wszystkim, że
to nie jest twoja wina.
c.
Pracujesz wytrwale, aż wszystko jest w jak najlepszym porządku.
b.
Na dzień przed egzaminem próbujesz wykonać wszystko na czas.
c.
Robisz sobie przerwę na kawę i próbujesz ponownie.
b.
Odrzucasz z miejsca nowe wyniki i kontynuujesz własne
badania.
c.
Analizujesz nowe wyniki, aby przekonać się, czy stwarzają podstawy
do przyjęcia nowego sposobu podejścia.
9. Kochasz kogoś bez wzajemności.
Co robisz:
10. Przez lata próbujesz bezskutecznie pobić rekord w biegu
na sto metrów.
wynik
a.
Nie tracisz nadziei - nie mógłbyś pokochać nikogo innego.
b.
Przestajesz darzyć tę osobę uczuciem - na pewno pojawi się ktoś
nowy.
c.
W dalszym ciągu próbujesz, lecz masz oczy otwarte, wypatrując
kogoś nowego, bardziej otwartego.
wynik
a.
Postanawiasz zmienić dyscyplinę na mniej wymagającą.
b.
Ciężko pracujesz, podejmując jeszcze jedną próbę.
c.
Przyrzekasz sobie ćwiczyć tak długo, aż zdobędziesz to,
co zaplanowałeś.
133
11. Jesteś w bardzo podeszłym wieku i krewni chcą, abyś
przeprowadził się do domu spokojnej starości.
wynik
a.
Przyjmujesz ich propozycję jako najlepsze rozwiązanie.
b.
Postanawiasz zostać we własnym domu, nawet jeśli ma to oznaczać
śmierć.
c.
Akceptujesz kompromis, wprowadzając się do domu dla osób
wymagających częściowej opieki.
a.
Wycofujesz się i obmyślasz inny manewr.
b.
Kontynuujesz atak mimo kolejnych strat w ludziach.
c.
Dzwonisz do dowództwa z prośbą o nowe rozkazy.
13. (
f
jhociaż grasz namiętnie w szachy, w twoim klubie jest gracz, którego nie
wtrafisz pokonać. Co robisz:
wynik
a.
Akceptujesz fakt, że nigdy nie będziesz tak dobry jak on.
b.
Analizujesz strategie szachowe i ćwiczysz tak długo, aż zdołasz
pokonać przeciwnika.
c.
Ćwiczysz w dalszym ciągu, brak ci jednak wiary, że zdołasz
wygrać.
a.
Decydujesz się spróbować jeszcze jeden, ostatni, raz.
b.
Próbujesz w dalszym ciągu - uda się lub nie.
134
c.
Rezygnujesz i próbujesz czegoś nowego.
b.
Czekasz, aż dziecko podrośnie i samo będzie chciało się uczyć.
c.
Dajesz sobie spokój - dziecko na pewno nie wyrośnie na lingwistę.
b.
Próbujesz przedrzeć cię przez ciżbę bez względu na czas.
c.
Zadowalasz się drobnymi rzeczami, do których nie tłoczy się aż tylu
ludzi.
b.
Porządkujesz swoje sprawy i żegnasz z najbliższymi.
c.
Masz nadzieję, że twoje zdrowie się poprawi, lecz przygotowujesz
się na najgorsze.
b.
Wybrać linię najmniejszego oporu.
c.
Pracować z całych sił tak długo, jak się da.
135
Czy jesteś wytrwały?
19. Czy sądzisz, że ten, kto uciekł z pola walki, będzie walczył
następnego dnia?
wynik
I a. Nie.
b. Możliwe.
c. Tak.
a. Nie.
b. Możliwe.
c. Tak.
a. Tak.
b. Możliwe.
c. Nie.
a. Nie.
b. Możliwe.
c. Tak.
a.
Do punktu, w którym stałoby się to niewygodne.
b.
Do samej śmierci.
c.
Dopóki mógłbym znieść napięcie.
a. Oczywiście.
b. Tak.
c. Nie.
138
jtsiis
ioniższy test mierzy jednocześnie siłę fizyczną i moralną.
W każdej z opisanych sytuacji masz do wyboru jedną
z trzech możliwości działania. Zapisz dokonane wybory
i porównaj z końcowym wynikiem testu.
1. Widzisz dziecko tonące w basenie. Nie pływasz zbyt dobrze,
lecz sytuacja jest poważna. Co robisz:
wynik
a.
Mimo wszystko wskakujesz do basenu i masz nadzieję, że sobie
poradzisz.
V
b.
Biegniesz po ratownika, nawet jeśli na jego pomoc może być już za
późno.
c.
Próbujesz rzucić dziecku linę.
b.
Zamierasz w bezruchu.
l
c.
Biegniesz, ile sił w nogach.
139
Czy jesteś odważny?
3. Przystępowałeś niedawno do ważnych egzaminów. Niestety,
nie masz pewności, że je zdałeś. W skrytce pocztowej znajdujesz
list z zawiadomieniem o wynikach. Co robisz:
wynik
a.
Natychmiast go otwierasz, spodziewając się najgorszego.
b.
Prosisz kogoś o otworzenie listu i odczytanie wyników.
c.
Odkładasz przeczytanie listu na później.
b.
Próbujesz powstrzymać napastników.
c.
Chowasz się w najbliższym sklepie, czekając, aż niebezpieczeństwo
minie.
b.
Dajesz znaki światłami i próbujesz zatrzymać tamten pojazd.
c.
Trzymasz się z daleka od niebezpieczeństwa.
b.
Postanawiasz odbyć z nią poważną rozmowę, wylewając całą złość
i frustrację nagromadzoną w ciągu ostatnich dziesięciu lat.
c.
Starasz się zrozumieć zaistniałą sytuację i dla rozładowania emocji
idziesz na dwór rąbać drewno.
b.
Zamykasz oczy i skaczesz z pomostu do nurkowania.
c.
Wymawiasz się złym samopoczuciem.
b.
Jedziesz na wycieczkę po mieście z przewodnikiem.
c.
Wybierasz się do miasta na własną rękę.
c.
Mimochodem wspominasz, że znasz tę rolę, mając nadzieję, że
zaczną cię błagać, abyś spróbował.
b.
Opanowujesz strach, wkładasz pająka do słoika i wynosisz na dwór.
c.
Wybiegasz z domu i nie chcesz do niego wrócić, dopóki ktoś inny
nie złapie pająka.
141
Czy jesteś odważny?
11. Podczas szkolnego zebrania dla rodziców słyszysz, jak ktoś obmawia
twoją znajomą, mówiąc, że jest złym rodzicem. Co robisz: wynik
a.
Stajesz otwarcie, wobec wszystkich rodziców, w obronie
przyjaciółki.
b.
Nie mówisz ani słowa.
c.
Nie reagujesz na pomówienia, lecz widząc koleżankę, wspominasz
jej o tym, co zaszło w szkole.
b.
Aby zachęcić pociechę, sam idziesz na wizytę, pozwalając mu
obserwować jej przebieg.
c.
Wpychasz dziecko do gabinetu i wychodzisz, mając nadzieję,
że wszystko dobrze się skończy.
b.
Nagle przypominasz sobie, że o czymś zapomniałeś, i wracasz, by
odzyskać zgubę.
c.
Zaciskasz zęby i idziesz z nimi, chociaż jesteś przerażony.
a.
Siedzisz spokojnie i próbujesz uspokoić rodzinę.
b.
Przytulasz najbliższych, czekając na nieunikniony koniec.
c.
Szukasz stewardesy, aby uzyskać zapewnienie, że wszystko się
dobrze skończy.
b.
Prosisz bliskiego krewnego, by powiedział ci „prawdę”, chociaż
wiesz, że może nie zechcieć jej ujawnić.
c.
Domagasz się, by lekarze nie ukrywali przed tobą najgorszego.
16. Budzisz się w środku nocy, słysząc hałasy na dole. W domu mogą
być złodzieje. Co robisz:
wynik
a.
Barykadujesz się w sypialni i czekasz, aż złodzieje odejdą.
b.
Po cichutku schodzisz na dół i próbujesz zadzwonić na policję, tak
by cię nie usłyszeli.
c.
Uzbrojony w potężny kij, zbiegasz na dół, aby zrobić z nimi
porządek.
b.
Odcinasz linkę i puszczasz go wolno.
c.
Próbujesz go wyciągnąć, lecz oddychasz z ulgą, gdy się uwalnia.
b.
Zastępujesz mu drogę, ryzykując bójkę.
c.
Grzecznie tłumaczysz, że byłeś pierwszy.
b.
Idziesz do nich od razu, prosząc o ściszenie muzyki.
c.
Wpadasz na nich „przypadkiem” i taktownie wyjaśniasz, że zbyt
głośno słuchają muzyki.
b.
Zamieszczasz artykuł w znanym piśmie naukowym, wyjaśniając,
dlaczego nowe odkrycie podważa twoje dotychczasowe badania.
c.
Kontynuujesz dotychczasowe badania, aby uzyskać bardziej
wiarygodne wyniki.
r
Czy jesteś odważny?
23. Podczas nocnej jazdy samochodem przypadkowo potrącasz
włóczęgę, zabijając go.
Co robisz:
wynik
a.
Jedziesz dalej. Nikt nie będzie się przejmował śmiercią jakiegoś
włóczęgi. i
b.
Jedziesz do najbliższego miasta i anonimowo zgłaszasz wypadek
policji.
c.
Dzwonisz z najbliższego telefonu, zawiadamiając policję, że zabiłeś
człowieka.
b.
Idziesz do przybranych rodziców i domagasz się wyjaśnień.
c.
Delikatnie sugerujesz, że masz pewne pytania dotyczące swoich
urodzin i prosisz o wyjaśnienia.
25. Syn pyta cię o twój udział w wojnie, która zakończyła się wiele lat
temu. W rzeczywistości wykręciłeś się od wojska z powodu strachu.
Co robisz:
wynik
a.
Mówisz, że odmówiłeś udziału w wojnie z powodu wyznawanych
zasad.
b.
Okłamujesz dziecko, opowiadając o przebiegu swojej wojskowej
kariery.
c.
Mówisz prawdę i wyjaśniasz, że wszyscy powinniśmy bać się
wojny.
145
Czy jesteś odważny?
Wynik testu
Za każdą odpowiedź zapisz sobie określoną niżej liczbę punktów.
1.
a: 3, b: 1, c: 2
14.
a: 3, b: 1, c: 2
2.
a: 3, b: 2, c: 1
15.
a: 1, b: 2, c: 3
3.
a: 3, b: 2, c: 1
16.
a: 1, b: 2, c: 3
4.
a: 2, b: 3, c: 1
17.
a: 1, b: 3, c: 2
5.
a: 2, b: 3, c: 1
18.
a: 1, b: 2, c: 3
6.
a: 2, b: 3, c: 1
19.
a: 3, b: 1, c: 2
7.
a: 2, b: 3, C: 1
20.
a: l,b: 3, c: 2
8.
a: 1, b: 2, c: 3
21.
a: 1, b: 3, c: 2
9.
a: 1, b: 3, c: 2
22.
a: 1, b: 3, c: 2
10.
a: 3, b: 2, c: 1
23.
a: 1, b: 2, c: 3
11.
a: 3, b: 1, c: 2
24.
a: 1, b: 3, c: 2
12.
a: 2, b: 3, c: 1
25.
a: 2, b: 1, c: 3
13.
a: 3, b: 1, c: 2
70-75 punktów
Jeśli uzyskałeś powyżej 70 punktów (75 to liczba maksymalna),
okazujesz wielką odwagę w każdych okolicznościach. Jednak
stała gotowość nadstawiania głowy nie daje ci dużej szansy na
długie życie.
60-69 punktów
Jeśli uzyskałeś 60 lub więcej punktów, jesteś odważny, lecz
zdążyłeś się już nauczyć ostrożności. Zanim zaangażujesz się
w jakąś sytuację, wpierw dobrze się zastanowisz.
50-59 punktów
Jeśli uzyskałeś 50 lub więcej punktów, cechujesz się przeciętną
146 odwagą. Jeśli zajdzie potrzeba, jesteś gotowy do konfrontacji,
Czy jesteś odważny?
zastanawiasz się jednak nad konsekwencjami i nie postępujesz
nierozważnie.
40-49 punktów
Wynik od 40 do 49 punktów wskazuje, że jesteś ostrożnym
człowiekiem. Cenisz osobiste bezpieczeństwo i dobre samopoczu-
cie, potrzebujesz długiego namysłu, by zaangażować się w niebez-
pieczne przedsięwzięcie.
30-39 punktów
Nie lubisz konfrontacji i smucą cię przypadki stosowania przemo-
cy. Może brak ci odwagi, by stanąć w obronie własnych przeko-
nań, lecz przynajmniej jesteś bezpieczny.
25-29 punktów
Jeśli zdobyłeś mniej niż 30 punktów, jesteś bardzo nerwowy.
Masz niewiele odwagi i jesteś gotowy do ucieczki, nawet gdyby
miało to oznaczać zostawienie przyjaciela w potrzebie. Ludzie
mogą cię zachęcać do wielu rzeczy, na które osobiście nie masz
ochoty.
147
Czy potrafisz się
j miejętność koncentracji jest niezwykle ważna we wszyst-
| kich dziedzinach życia. Bez względu na to, czy pracujesz
‘ zawodowo, studiujesz, uprawiasz jakąś dyscyplinę spor-
tową, czy prowadzisz samochód, musisz umieć się skoncen-
trować na tym, co robisz. Dla wielu osób jest to bardzo trud-
ne. Często śnią na jawie, nawet wówczas, gdy może być to dla
nich niebezpieczne. Zbadaj własną umiejętność koncentracji
uwagi.
1. Przedzierasz się przez trudny tekst.
Co robisz:
148
wynik
a.
Często czytasz dwukrotnie tę samą stronę, bo nie rozumiesz
przeczytanego tekstu.
b.
Czytasz tekst powoli, zatrzymując się co kilka stron, by upewnić się,
że właściwie go zrozumiałeś.
c.
Zwykle udaje ci się przeczytać spory fragment, zanim pojawią się
kłopoty z koncentracją.
b.
Popadasz w rozmarzenie i nie wiesz, gdzie jesteś.
c.
Zapamiętujesz nieco szczegółów, lecz mylisz ich kolejność.
b.
Bacznie śledzisz główny wątek rozumowania i trzymasz się
tematu.
c.
Tracisz zainteresowanie po przedstawieniu kilku pierwszych
argumentów.
b.
Nie ustajesz, dopóki zagadka nie zostanie rozwiązana.
c.
Powracasz do tematu, gdy tylko zauważysz, że twoje myśli
zaczynają krążyć wokół tematu.
b.
Potrafisz zdać szczegółowe sprawozdanie zainteresowanym
przyjaciołom.
c.
Zapamiętałeś podstawowe punkty, lecz umknęły ci niektóre
szczegóły.
b.
Przez pewien czas idziesz zgodnie ze wskazówkami. Później
ponownie pytasz o drogę.
c.
Przyznajesz, że nie do końca zrozumiałeś, i prosisz nieznajomego,
by powtórzył wszystko od początku.
149
Czy potrafisz się skoncentrować?
7. Podczas nudnego spotkania z kolegami z pracy pod twoim
adresem pada pytanie. Czy zwykle:
wynik
a.
Musisz prosić o jego powtórzenie.
b.
Chociaż nie usłyszałeś go dokładnie, udzielasz odpowiedzi, która
może zadowolić słuchaczy.
c.
Udzielasz odpowiedzi, która dokładnie dotyczy poruszanego
tematu.
a.
Robiąc sobie przerwy, gdy ogarnie cię nuda.
b.
Sprawnie, starannie planując poszczególne etapy i pracując zgodnie
z rozkładem, bez żadnych opóźnień.
c.
W terminie, ponieważ w miarę zbliżania się wyznaczonego czasu
łatwiej ci się skoncentrować na zadaniu.
a.
Konstatujesz, że to on, dopiero gdy na niego wpadniesz.
b.
Dostrzegłeś go, zanim on ujrzał ciebie.
c.
Witacie się równocześnie.
a.
Jesteś tak skoncentrowany, że nie zwracasz na nią uwagi.
b.
Twoje myśli się rozbiegają i potrzebujesz przerwy.
c.
Słyszysz muzykę, lecz mimo to potrafisz się skoncentrować.
a.
Witasz propozycję z radością. I tak miałeś już kłopoty z koncentracją.
b.
Wolisz przedzierać się dalej przez trudny tekst bez żadnych przerw.
150
c.
Potrzebujesz jeszcze jednej przerwy, mimo że miałeś już dwie.
b.
Dostrzegasz wszystkie błędy gramatyczne, pojawiające się
w przeczytanych tekstach.
c.
Po przeczytaniu gazety potrafisz przekazać kolegom najważniejsze
wiadomości.
b.
Nie potrafisz robić dwóch rzeczy naraz i przygotowanie kolacji
zajmuje ci dwa razy więcej czasu.
c.
Mówisz jakieś banały, jeszcze raz przeglądając przepis.
b.
Uważasz je za pozytywny bodziec - łatwiej ci wykonać zadanie,
gdy termin jest wyraźnie określony.
c.
Zwykle ich nie potrzebujesz, ponieważ posiadasz wewnętrzną
motywację, by wykonać powierzone ci zadanie.
c.
Z całych sił hamujesz, widząc, co może się wydarzyć.
wynik
a.
Uświadamiasz sobie, że jesteś nieobecny dopiero wówczas, gdy ktoś
szturcha cię w ramię i sprowadza na ziemię.
b.
Szybko powracasz do tematu spotkania.
c.
Nie udaje ci się zebrać myśli i ponownie jesteś nieobecny.
c.
Sukcesem. Jesteś całkowicie pogrążony w lekturze.
b.
Wyzwaniem. Co pewien czas musisz ponownie czytać ten sam
akapit.
b.
Nie potrafię ich wykonać w pamięci, ponieważ zawsze coś mi
przeszkadza.
c.
Mimo przeszkód wykonuję je z łatwością w pamięci.
b.
Ciągle robisz przerwy, nie potrafisz się skoncentrować na jednym
konkretnym zadaniu.
c.
Starasz się wykonywać powierzone zadania systematycznie, lecz prze-
szkadzają ci w tym problemy, których obecnie nie można rozwiązać.
b.
Czujesz, że nie wszystko zrozumiałeś i masz lekki zamęt w głowie -
zwykle masz problemy z przyswojeniem sobie skomplikowanych
instrukcji.
c.
Czujesz, że nic nie wiesz, tak samo jak przed jej przeczytaniem -
nie oczekujesz, że zdołasz za jednym razem przebrnąć przez cały
gąszcz informacji.
b.
Często „wyłączali się” podczas projekcji, przeszkadzając innym
ciągłym dopytywaniem o bieg akcji.
c.
Śledzili główny wątek, chociaż szczegóły często umykały ich
uwadze.
wynik
a.
Tego, że nie byłeś skupiony, gdy przekazywano ci tę
informację.
b.
Słabej pamięci. Byłeś skoncentrowany, lecz czas nadwerężył twoją
pamięć.
c.
Wyjątkowej sytuacji - zwykle potrafisz się skoncentrować i masz
dobrą pamięć.
b.
Szukasz rzeczy, na których mógłbyś się skupić, by odwrócić uwagę
od złych wiadomości.
c.
Mimo problemów próbujesz się skoncentrować na rzeczach, które
należy wykonać, chociaż trudno ci dokończyć to, nad czym ostatnio
pracowałeś.
153
b.
W niczym ci nie pomaga. Skoncentrowany na swoim pożałowania
godnym położeniu, nie chcesz myśleć o niczym innym.
c.
Pocieszeniem, lecz twoja apatia staje się tak wielka, że nie potrafisz
się na niczym skoncentrować wystarczająco długo.
b.
Odnosisz powodzenie - jesteś skoncentrowany na szukaniu
taksówki, o problemach pomyślisz później.
c.
Twoje wysiłki wydają się obiecujące, lecz w pewnym momencie na ulicy
wybucha awantura i odwraca twoją uwagę od szukania taksówki.
Wynik testu
Za każdą odpowiedź zapisz sobie określoną niżej liczbę punktów.
154
1. a: 1, b: 2, c: 3
2. a: 3, b: 1, c: 2
3. a: 2, b: 3, c: 1
4. a: 1, b: 3, c: 2
5. a: 1, b: 3, c: 2
6. a: 3, b: 2, c: 1
7. a: 1, b: 2, c: 3
8. a: 1, b: 3, c: 2
9. a: 1, b: 3, c: 2
10. a: 3, b: 1, c: 2
11. a: 2, b: 3, c: 1
12. a: 1, b: 3, c: 2
13. a: 3, b: 1, c: 2
14. a: 1, b: 2, c: 3
15. a: 3, b: 1, c: 2
16. a: 2, b: 3, c: 1
17. a: 1, b: 3, c: 2
18. a: 2, b: 1, c: 3
19. a: 3, b: 1, c: 2
20. a: 3, b: 2, c: 1
21. a: 3, b: 1, c: 2
22. a: 2, b: 1, c: 3
23. a: 1, b: 3, c: 2
24. a: 3, b: 1, c: 2
25. a: 1, b: 3, c: 2
Czy potrafisz się skoncentrować?
Maksymalny rezultat wynosi 75 punktów. Wynik powyżej 70 lub
60 punktów sugeruje, że jesteś człowiekiem zdolnym do skoncen-
trowania uwagi na poważnym zadaniu i wykonywania go bez
przerwy, nawet jeśli pojawiają się przeszkody.
Pięćdziesiąt i więcej punktów jest wynikiem przeciętnym. Potra-
fisz skoncentrować się na zadaniu, dopóki nie pojawi się coś
ciekawego lub nowego.
Wynik w przedziale od 50 do 30 punktów wskazuje, że twoja
zdolność koncentracji jest na poziomie dziecka. Ciągle trzeba cię
sprowadzać na ziemię. Potrzebujesz bodźców i zmiany, ponieważ
koncentrujesz się jedynie na chwilę.
Wynik poniżej 30 punktów sugeruje, że masz niewielką szansę
na osiągnięcie czegokolwiek bez dużego wysiłku. Jesteś raczej
ekspertem w dziedzinie przerw niż nauki.
155
punkty
punkty | |
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty f
punkty
Czy jesteś myślicielem?
28. Czy natychmiast naprawiasz zepsute rzeczy?
a. Zawsze. b. Czasami. c. Nigdy.
29. Czy mógłbyś nauczyć się roli teatralnej?
a. Bez b. Nie. c. Gdybym nad tym
problemu. popracował.
30. Czy przyłączyłbyś się do grupy uprawiającej górskie wędrówki?
a. Tak.
b. Czasami. c. Nie.
31. Czy lubisz prace typu „zrób to sam”?
a. Tak. b. Czasami. c. Nie.
32. Czy lubisz wygłaszać przemówienia?
a. Tak. b. Nie. c. Nie mam nic
przeciwko temu.
33. Czy wykonujesz ćwiczenia fizyczne?
a. Często. b. Czasami. c. Nigdy.
34. Czy chciałbyś zagrać w brydża?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem.
35. Czy chciałbyś odbyć przejażdżkę kolejką górską?
a. Tak, chętnie, b. Nie, byłbym c. Nie miałbym nic
przerażony. przeciw.
36. Czy spędziłeś całą noc na biwaku?
a. Wielokrotnie, b. Nigdy c. Kilka razy.
37. Czy w szkole byłeś dobry w sporcie?
a. Tak. b. Nie. c. Szło mi całkiem nieźle, punkty
38. Czy sprawiałaby ci radość się jazda na nartach?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem.
punkty
punkty
?
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
159
Czy jesteś myślicielem?
39. Czy zatrudniasz ogrodnika?
a. Nie. b. Tak. c. Czasami. punkty
40. Czy lubisz poezję?
a. Tak. b. Nie, c. Czasami. punkty
41. Czy sam myjesz okna w domu?
a. Tak. b. Nie. c. Czasami. punkty
42. Czy lubisz spędzać dużo czasu poza domem?
a. Tak. b. Nie. c. Średnio. punkty
43. Czy śpisz więcej niż osiem godzin dziennie?
a. Czasami. b. Nigdy. c. Zawsze. punkty
44. Czy marzyłeś kiedykolwiek o sportowym samochodzie?
a. Tak, często. b. Myślałem o tym. c. Nie. punkty
45. Czy byłbyś rad z wieczoru spędzonego na lekturze książki?
a. Oczywiście. b. Być może. c. Zdecydowanie nie. punkty
46. Czy zgłosiłbyś się na ochotnika do wyprawy na księżyc?
a. Być może. b. Oczywiście. c. Absolutnie nie. punkty
47. Czy mógłbyś polubić wędkarstwo?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem. punkty
48. Czy nosisz eleganckie ubrania?
a. Czasami. b. Zawsze. c. Rzadko. punkty
49. Czy lubisz chodzić na wykłady?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem. punkty
50. Czy masz nadzieję, że będziesz kiedyś bardzo bogaty?
160
a. Tak.
b. Nie.
c. Nie myślę o tym. punkty
Czy jesteś myślicielem?
Wynik testu
Za każdą odpowiedź zapisz sobie określoną niżej liczbę punktów.
1. a:
2. a:
3. a:
4. a:
5. a:
6. a:
7. a:
8. a:
9. a:
10. a:
11. a:
12. a:
13. a:
14. a:
15. a:
16. ą:
17. a:
18. a:
19. a:
20. a:
21. a:
22. a:
23. a:
24. a:
25. a:
1. b:3 , c: 2
3, b: 1, c: 2
1, b: 2, c: 3
3, b: 1, c: 2
2, b: 1, c: 3
1, b: 3, c: 2
1, b: 3, c: 2
3, b: 2, c: 1
3, b: 1, c: 2
3, b: 2, c: 1
1, b: 2, c: 3
3, b: 2, e: 1
3, b: 2, c: 1
3, b: 1, c: 2
1, b: 2, c: 3
3, b: 2, c: 1
1, b: 2, c: 3
3, b: 2, c: 1
1, b: 2, c: 3
1, b: 2, c: 3
1, b: 3, c: 2
3, b: 2, c: 1
2, b: 3, c: 1
3, b: 2, c: 1
1, bT2,c:3
26. a: 1, b: 2, c: 3
27. a: 3, b: 2, c: 1
28. a: 3, b: 2, c: 1
29. a:3, b: 1, c: 2
30. a: 3, b: 1, c: 2
31. a: 3, b: 2, c: 1
32. a: 3, b: 1, c: 2
33. a: 3, b: 2, c: 1
34. a. 1, b: 3, c: 2
35. a: 3, b: 1, c: 2
36. a: 3, b: 1, c: 2
37. a: 3, b: 1, c: 2
38. a: 3, b: 1, c: 2
39. a:3, b: 1, c: 2
40. a: l,b: 3, c: 2
41. a: 3, b: l^c: 2
42. a: 3, b: 1, cL2
43. a: 2, b: 3, c: 1
44. a: 3, b: 2, c: 1
45. a: 1, b: 2, c: 3
46. a: 2, b: 3, c: 1
47. a: 1, b: 3, c: 2
48. a: 2, b: 3, c: 1
49. a: 1, b: 3, c: 2
50. a: 3, b: 1, c: 2
161
Czy jesteś myślicielem?
Powyżej 125 punktów
Maksymalny rezultat wynosi 150 punktów. Jeśli uzyskałeś więcej
niż 125 punktów, pomysł głębszej refleksji nie wydaje ci się
szczególnie kuszący, nie zauważyłbyś myśli zabarwionej introspe-
kcją, nawet gdyby taka do ciebie dotarła. Jesteś typowym czło-
wiekiem czynu pod warunkiem, że znajdzie się ktoś, kto powie ci,
co masz zrobić.
100-124 punktów
Liczba zdobytych punktów wskazuje, że jesteś człowiekiem
aktywnym, lecz nie odbywa się to kosztem wszystkiego innego.
Można na tobie polegać w krytycznej sytuacji, bierzesz też odpo-
wiedzialność za własne czyny.
60-99 punktów
Wynik od 60 do 99 punktów oznacza, że najlepiej czujesz się
w świecie myśli, lecz nie jesteś beznadziejnie niepraktyczny. Jeśli
trzeba, potrafisz działać.
Poniżej 60 punktów
Wynik poniżej 60 punktów wskazuje, że nie masz talentu do
działania i znacznie lepiej czujesz się w domu z dobrą książką lub
ciekawym tematem do przemyśleń. I cóż w tym złego? Nie brak
przecież ludzi, którzy lubią wiecznie gdzieś pędzić i działać, nie-
prawdaż?
162
iiflicjiiialiili?
iektórzy ludzie stale mają problemy w życiu. Czują się źle
bez żadnej wyraźnej przyczyny, są nieszczęśliwi, sądzą, że
nikt ich nie kocha i nie ceni. Takie zachowanie wskazuje
na brak stabilności emocjonalnej. Inni są z kolei pewni siebie,
przekonani o sensie swojego życia, czują się szczęśliwi, zdrowi
i kochani. Przeprowadź poniższy test, aby określić swoją stabil-
ność emocjonalną.
1. Czy często się rumienisz?
a. Tak. b. Nie.
c. Czasami. punkty F
2. Czy cierpisz na bóle głowy spowodowane życiowymi stresami?
a. Tak. JŁ__Nie. c. Czasami. punkty
3. Czy martwisz się o swoje zdrowie?
a. Często. b. Czasami. _c. Nigdy.
4. Czy czujesz, że twoje życie nie ma sensu?
a. Czasami. b. Nigdy. c. Często.
5. Czy zamartwiasz się drobiazgami?
a. Nie. b. Tak.
c. Czasami.
punkty
punkty
punkty
6. Czy zdarza się, że jesteś o coś czasami niesprawiedliwie obwiniony?
a. Tak. b. Być może. c. Nie. punkty
163
Czy jesteś stabilny emocjonalnie?
7. Czy większość ludzi ma więcej szczęścia od ciebie?
a. Zdecydowanie tak. .b. Być może. c. Niekoniecznie, punkty j
8. Czy masz wyrzuty sumienia?
a. Czasami. b. Często. c. Nigdy. punkty
9. Czy drażni cię nieporządek panujący w twoim otoczeniu?
a. Nie.
b. Trochę.
c. Tak.
10. Czy często się uśmiechasz i głośno śmiejesz?
a. Często. b. Bardzo często, c. Rzadko.
11. Czy uważasz się za szczęśliwego?
a. Nie. b. Czasami.
c. Tak.
punkty
punkty
punkty
Dunkty
sunkty
punkty
punkty
du?
punkty
punkty
b.
Próbujesz zmienić termin spotkania służbowego.
c.
Prosisz, aby sekretarka zadzwoniła w twoim imieniu do przyjaciela
i podała jakąś wymówkę.
c.
Przyznajesz, że twój przyjaciel może mieć wady, których wcześniej
nie dostrzegałeś.
b.
Co jakiś czas zachodziłbym do sklepiku.
c.
Robiłbym zakupy w najbliższym sklepie.
b.
Wyrażasz swoją dezaprobatę, lecz wykonujesz żołnierski obowiązek.
c.
Mimo obaw wykonujesz to, co do ciebie należy.
b.
Zostawiasz swojego małżonka.
c.
Odrzucasz myśl o romansie i zostajesz z dotychczasowym partnerem.
c.
Nie możesz zostawić starej firmy, przyjaciół
i znajomych.
169
a.
Płacisz, chociaż jest to dla ciebie spore obciążenie finansowe.
b.
Decydujesz się uśpić psa.
c.
Przed podjęciem decyzji pytasz weterynarza o fachową opinię na
temat szans wyleczenia psa.
a.
Przyjmujesz werdykt sądu i zrywasz z nim wszelkie kontakty.
b.
Akceptujesz fakt, że twój przyjaciel jest winny, lecz ze względu
na stare dobre czasy starasz się udzielić mu duchowego wsparcia.
c.
Nie przyjmujesz do wiadomości wyroku sądu i walczysz o uwolnienie
przyjaciela.
a.
Nigdy nie zmieniłbym drużyny, której kibicuję.
b.
Nie kibicuję żadnej drużynie.
c.
Czasami zmieniam drużynę, której kibicuję.
a. Nie.
b. Do pewnego stopnia.
c. Tak.
b.
Podtrzymujesz kontakty z ludźmi, których znałeś.
c.
Zabiegasz o to, by utrzymywać kontakt ze starymi przyjaciółmi •
dzielisz się z nimi swoją pomyślnością.
b.
Żądasz okresu próby, aby sprawdzić, czy nadal zależy wam na sobie.
c.
Robisz wszystko, co możesz, aby zatrzymać ukochaną osobę.
b.
Staram się nie spotykać ich częściej niż to konieczne. v
c.
Kontaktuję się z nimi, kiedy tylko mogę.
171
Czy jesteś lojalny?
20. Pracownik o długim stażu kradnie papier biurowy. Co robisz:
172
wynik
a.
Zwalniasz go natychmiast.
b.
Dajesz mu jeszcze jedną szansę.
c.
Przed podjęciem decyzji wyznaczasz mu okres próbny.
b.
Postanawiasz zmienić restaurację.
c.
Nadal chodzisz do tej samej restauracji.
c.
Jest wiele ważniejszych rzeczy.
b.
Próbujesz znaleźć przyczynę, zanim cokolwiek zrobisz.
c.
Czujesz się zraniony, lecz podtrzymujesz przyjaźń.
Gm
zy zamartwiasz się swoim zdrowiem? Czy jesteś osobą,
która słysząc o objawach jakiejś choroby, natychmiast je
u siebie odnajduje? A może nigdy nie miałeś okazji poznać
swojego lekarza rodzinnego? Przeprowadź kolejny krótki test, aby
sprawdzić, czy jesteś hipochondrykiem.
1. Czy czasami podejrzewasz, że masz wrzody żołądka?
wynik
a. Tak.
b. Nie.
c. Nie wiem.
2. Właśnie przeczytałeś w gazecie, że ludzie cierpiący na chorobę
dziąseł częściej mają zawał serca. Co robisz:
wynik
a.
Odrzucasz tę sugestię jako jeszcze jedną fałszywą informację
o zagrożeniach dla naszego zdrowia.
b.
Postanawiasz przywiązywać większą wagę do higieny jamy
ustnej.
c.
Natychmiast umawiasz się na wizytę u dentysty.
b.
Wydajesz sporą sumę pieniędzy na najnowsze środki zapobiegające
wypadaniu włosów.
c.
Umawiasz się na masaż głowy, mając nadzieję, że zabieg ten nada
zdrowy wygląd twoim włosom.
175
Czy jesteś chory?
4. Czy często się ważysz?
5. Czy często oglądasz swój język?
6. Przeczytałeś, że częste mycie zębów jest ważnym czynnikiem
decydującym o ogólnym stanie naszego zdrowia. Co robisz:
7. Oglądasz w telewizji program o korzyściach płynących ze
spożywania ryb. Co robisz:
8. Gdybyś miał palpitacje serca, czy:
9. Czy gdyby znajomy polecił ci uzdrowiciela:
wynik
a. Tak.
b. Nie.
c. Nie wiem.
wynik
a. Tak.
b. Nie.
c. Nie wiem.
wynik
a.
Zaczynasz myć zęby trzy razy dziennie.
b.
Nie zmieniasz swojego dotychczasowego zwyczaju mycia zębów.
c.
Postanawiasz, że w przyszłości będziesz lepiej dbać o zęby.
wynik
a.
Nie zwracasz na to uwagi - nie cierpisz ryb.
b.
Postanawiasz regularnie spożywać ryby.
c.
Decydujesz, że będziesz jadł tyby, gdy tylko sobie o tym przypomnisz.
wynik
a.
Uznałbyś, że jesteś chory na serce.
b.
Doszedłbyś do wniosku, że żyjesz w ciągłym stresie i potrzebujesz
wakacji.
c.
Nie martwiłbyś się przyczyną dolegliwości.
wynik
a.
Uznałbyś to za nonsens.
b.
Pomyślałbyś, że może rzeczywiście coś w tym jest.
c.
Skrzętne zapisałbyś jego adres na wszelki wypadek.
b.
Myślisz, że to dobry pomysł, lecz nigdy nie kupujesz apteczki.
c.
Idziesz do sklepu i kupujesz apteczkę, pilnując, by zawsze
znajdowała się na swoim miejscu.
b.
Zastanawiasz się, co mogło spowodować utratę kilogramów.
c.
Uznajesz, że musisz być chory.
b.
Staram się nie zab
3rać czasu lekarzom.
c.
Przez całe życie mam problemy ze zdrowiem.
177
a. Nigdy. | b. Czasami.
c. Zawsze.
a.
Zakładasz, że mimo pewnych problemów zdrowotnych będziesz
ogólnie zdrowy.
b.
Lękasz się, że będziesz zniedołężniały i zdany na innych.
c.
Nigdy o tym nie myślisz.
a.
Nie zwracasz na to uwagi. Przecież to tylko plama.
b.
Obserwujesz, czy plama się zmienia.
c.
Biegniesz do lekarza, podejrzewając najbardziej złośliwą odmianę
czerniaka.
a.
Zastanawiasz się, czy osoby pracujące w kuchni umyły ręce przed
przygotowaniem jedzenia.
b.
Zapominasz o zdrowiu - przyszedłeś tutaj, aby cieszyć się
jedzeniem.
c.
Chodzisz tylko do tych restauracji, które mają dobrą opinię.
a.
Wcale.
b.
Tylko na obszarze dotkniętym epidemią.
c.
Zawsze.
wynik
a. Od czasu do czasu.
b. Często.
c. Nigdy.
24. Czy bierzesz witaminy?
wynik
a. Zawsze.
b. Nigdy.
c. Czasami.
wynik
a. Często.
b. Czasami.
c. Nigdy.
Wynik testu
Za każdą odpowiedź zapisz sobie określoną niżej liczbę punktów.
1. a: 3,
2. a: 1,
3. a: 1,
4. a: 3,
5. a: 3,
6. a: 3,
7. a: 1,
8. a: 3,
9. a: 1,
10. a: 1,
11. a: 1,
12. a: 1,
13. a: 1,
b: 1, c: 2
b: 2, c: 3
b: 3, c: 2
b: 1, c: 2
b: 1, c: 2
b: 1, c: 2
b: 3, c: 2
b: 2, c: 1
b: 2, c: 3
b: 2, c: 3
b: 2, c: 3
b: 2, c: 3
b: 2, c: 3
14. a: 3, b: 2, c: 1
15. a: 3, b: 2, c: 1
16. a: 3, b: 2, c: 1
17. a: l,b: 2, c: 3
18. a: 2, b: 3, c: 1
19. a: 1, b: 2, c: 3
20. a: 3, b: 1, c: 2
21. a: 1, b: 2, c: 3
22. a: 3, b: 1, c: 2
23. a: 2, b: 3, c: 1
24. a: 3, b: 1, c: 2
25. a: 3, b: 2, c: 1 Ponad 60 punktów Większość nas, wcześniej czy później, myśli o chorobach.
Gdy
staje się to jednak nawykiem, oznacza to, że towarzyszą nam lęki,
które nie zostały wcześnie rozpoznane i właściwie potraktowane.
Jeśli twój wynik wynosi 60 punktów lub więcej (maksymalny
179
Czy jesteś chory?
rezultat to 75 punktów), znaczy to, że masz problem. Być może
potrzebujesz nawet pomocy lekarza.
50-59 punktów
Wynik powyżej 50 punktów może oznaczać, że bardzo martwisz
się o swoje zdrowie. Oczywiście pochłania cię myśl, że możesz
zachorować.
40-49 punktów
Wynik od 40 do 49 punktów jest niezły, w dalszym ciągu jednak
przeżywasz irracjonalne lęki związane z rzekomą chorobą. Po-
myśl, jak mógłbyś je zwalczyć.
30-39 punktów
Wynik od 30 do 39 punktów wskazuje, że nie lękasz się o swoje
zdrowie, jesteś też wystarczająco rozsądny, aby dostrzec realne
zagrożenie.
Poniżej 30 punktów
Wynik poniżej 30 punktów wskazuje, że nie grozi ci hipochondria.
Nie traktujesz swojego zdrowia zbyt poważnie. Możesz mieć
problemy wynikające ze zignorowania wczesnych objawów zbliża-
jącej się choroby.
a.
Pracujesz we własnej firmie.
b.
Przebywasz w gronie rodziny i przyjaciół.
c.
Uczestniczysz w dużym spotkaniu towarzysk
m.
b.
Uczestniczysz w rozmowie tak jak pozostali.
c.
Zwykle najczęściej zabierasz głos.
181
c.
Zwykle próbujesz nawiązać rozmowę z towarzyszami podróży.
b.
Rzucasz na nią okiem i nieznacznie kiwasz głową na powitanie.
c.
Rozpoczynasz rozmowę i próbujesz ustalić, jak dobrze się
znacie.
wynik
a.
Chyba żartujesz.
b.
Być może.
c.
Nie próbuj mnie prowokować.
wynik
a. Prawie wcale.
b. Czasami.
c. Bardzo często.
wynik
a. Nigdy.
b. Czasami.
c. Często.
c.
Tak, bardzo chętnie.
b.
Swobodnie, chętnie poznaję nowe osoby.
c.
Mam nieodpartą ochotę opowiedzieć im o sobie.
b.
Podać rękę i poklepać po ramieniu.
c.
Podać rękę i pocałować w oba policzki.
b.
Gdy każdy mówi, co u niego słychać.
c.
Dominować nad nimi, opowiadając o sobie.
b.
Chociaż niewiele mówisz, masz kontakt wzrokowy z innymi
pasażerami.
c.
Starasz się wygłosić jakąś błyskotliwą uwagę skierowaną do osób
w windzie.
183
Czy jesteś nieśmiały?
184
15. Podczas kolacji wydanej przez firmę, w której pracujesz, siedzisz przy stole w
grupie dwudziestu osób. Jak często podejmujesz rozmowę? wynik
a.
Mówisz bardzo mało, lecz spożywając posiłek, słuchasz innych osób.
b.
Zwykle rozmawiasz jedynie z osobami, które siedzą obok ciebie.
c.
Często włączasz się do ogólnej rozmowy przy stole.
b.
Kiedy do ciebie podchodzą, mówisz kilka słów do kamery.
c.
Jesteś gotowy nadłożyć drogi, byle tylko się z nimi spotkać.
b.
Zachowujesz się naturalnie i rozmawiasz z nim, jeśli jest to właściwe.
c.
Robisz wszystko, by móc z nim porozmawiać.
b.
Kupiłbyś coś nowego specjalnie na tę okazję.
c.
Coś wyjątkowego, wyróżniającego w tłumie.
19. Jak często zabiegasz o awans?
wynik
a. Nigdy.
b. Czasami.
c. Często.
b.
Starałbym się przygotować i wygłosić dobre przemówienie, chociaż
wolałbym tego nie robić.
c.
Byłbym zadowolony i podekscytowany tą propozycją.
22.1
3odczas zabawy w nocnym klubie piosenkarz zaprasza gości na
cenę, by pomogli mu zaśpiewać kolejną piosenkę. Co zrobisz?
wynik
a.
Nigdy bym się nie zgłosił.
b.
Być może wyszedłbym na scenę.
c.
W ułamku sekundy znalazłbym się na scenie.
23.
<iedy się czymś martwisz:
wynik
a.
Zamykasz się w sobie.
b.
Rozmawiasz na ten temat z bliską rodziną i przyjaciółmi.
c.
Mówisz o tym wielu osobom.
24.
Przebywasz w gronie kilku osób, które zaczynają sobie opowiadać
Dikantne dowcipy. Jak reagujesz:
wynik
a.
Czujesz się zażenowany i pragniesz, by przestali.
b.
Nie wyrażasz szczególnej akceptacji, lecz nie czujesz się też
zażenowany.
c.
Opowiadasz na każdy dowcip własnym.
185
a.
Spuszczasz głowę i po cichu wychodzisz z pokoju.
b.
Próbujesz uspokoić sytuację, jeśli uznasz to za właściwe.
c.
Prawie zawsze się angażujesz, przyłączając się do kłótni lub
próbując ją zażegnać.
186
Wynik testu
Zapisz sobie po 3 punkty za każdą odpowiedź ©, 2 punkty za
każdą odpowiedź (b) i 1 punkt za odpowiedź (a).
Powyżej 55 punktów
Promieniujesz pewnością siebie. Nie powinieneś jednak przesa-
dzać z otwartością, by inni nie uznali cię za nachalnego lub
przejawiającego skłonność do dominacji. Pamiętaj, że przyda ci
się trochę skromności i wrażliwości na sprawy innych ludzi.
35-55 punktów
Nie jesteś osobą przesadnie nieśmiałą (mimo że czasami tak
uważasz), chociaż nie zmuszasz się do zachowań, które większość
ludzi uznałaby za całkiem naturalne. W skrytości ducha podzi-
wiasz sposób postępowania osób o bardziej ekspresywnym cha-
rakterze. Pamiętaj, że jest ich niewielu oraz że zachowując się
spokojniej, jesteś atrakcyjniejszy dla innych osób, które chętnie
przebywają w twoim towarzystwie.
Mniej niż 35 punktów
Niektórzy nazwaliby cię „drżącą mimozą”, lecz takich jak ty jest
wielu. Nie oznacza to, że jesteś w jakiś sposób gorszy od typowego
ekstrawertyka. Wielu ludzi nieśmiałych i skromnych odnosi duże
sukcesy w swojej dziedzinie, gdy rozpoznają własne talenty i na-
biorą dość śmiałości, by wyzwolić i spożytkować swój wewnętrzny
potencjał.
Czf
mmmmmm?
fiektórzy ludzie są znani z tego, że mówią dokładnie to, co
myślą, i myślą dokładnie to, co mówią. Ci sami ludzie,
chociaż powszechnie podziwiani, uważani są za osoby,
z którymi trudno wytrzymać. Często wcale nie mamy ochoty na
nagą prawdę. Z drugiej strony wielu ludzi stosuje coś, co psycho-
lodzy nazywają „samoobserwacją kontrolującą”. Osoby, które tak
postępują, najpierw dobrze pomyślą, zanim coś powiedzą, staran-
nie analizują skutek, jaki ich słowa mogą wywrzeć na innych,
i jeśli jest to konieczne, zastępują pierwotne sformułowania nieco
mniej kontrowersyjnymi. Podczas gdy jedni uważają takie zacho-
wanie za taktowne i dyplomatyczne, inni uznająje za nieszczere,
a nawet podstępne. Przeprowadź kolejny test, by określić, jaki
poziom biegłości osiągnąłeś w samoobserwacji kontrolującej.
1. Czy potrafisz się przekonująco śmiać z dowcipów, które cię nie bawią?
c. Czasami, punkty [~
a. Nie.
b. Tak.
2. Czy rozpocząłbyś dyskusję na tematy polityczne z osobą, której nie znasz?
c. Nie wiem. punkty
a. Tak.
b. Nie.
3. Jak byś postąpił, gdyby w trakcie rozmowy okazało się, że nie podzielasz
poglądów religijnych
rozmówcy?
a. Wyraził je
b. Próbował
c. Udawał, że się
w sposób
znaleźć
zgadzasz
stanowczy.
kompromis.
z rozmówcą,
nie wyrażając
swojej opinii.
punkty
187
Czy mówisz wymijająco?
4. Czy wyraziłbyś swoje prawdziwe poglądy, gdyby partyjni aktywiści zapukali
do twoich drzwi?
a. Zawsze.
b. Czasami.
c. Nigdy.
punkty
5. Czy uważasz, że bycie szczerym jest ważniejsze od taktowności?
a. Nie. b. Tak. c. Czasami. punkty
6. Czy odniósłbyś sukces jako sprzedawca używanych samochodów?
a. Nie wiem. b. Tak. c. Nie. punkty
7. Czy byłbyś dobrym politykiem?
a. Nie. b. Tak.
c. Nie wiem.
punkty
8. Czy zgadzasz się z twierdzeniem, że każdy z nas wypowiada czasami
niewinne kłamstwa?
a. Tak, b. Nie. c. Nie wiem. punkty F
9. Czy zdarzyło ci się powiedzieć nieszczery komplement na temat czyjegoś
wyglądu?
a. Nie. b. Tak. c. Nie wiem. punkty [~
10. Czy grzecznie wysłuchujesz ludzi, z którymi się głęboko nie zgadzasz?
a. Tak. b. Nie. . c. Nie wiem. punkty
11. Czy, zanim odpowiesz, zastanawiasz się, jakiej odpowiedzi od ciebie
oczekują?
a. Nie wiem. b. Nie. c. Tak. punkty
12. Czy chciałbyś zostać prawnikiem?
a. Tak. b. Nie wiem. c. Nie. punkty
13. Czy oczekujesz, że ludzie będą cię trzymać za słowo?
a. Zawsze. b. Rzadko. c. Czasami. punkty
Czy mówisz wymijająco?
14. Czy ważne jest dla ciebie posiadanie opinii człowieka, który szczerze
wyraża swoje myśli?
a. Bardzo. b. Niezbyt. c. Nie wiem. punkty
15. Czy wyraziłbyś własne zdanie, ryzykując stanie się niepopularnym?
a. Tak. b. Nie. c. Możliwe. punkty
16. Czy masz trudności z ustaleniem, co naprawdę myślisz
w danej sprawie?
a. Nie. b. Czasami. c. Tak. punkty | |
17. Czy uznajesz za ważne, by ludzie bez wahania wierzyli
twoim słowom?
a. Nie wiem. b. Czasami. c. Tak.
punkty [ |
18. Czy analizując jakąś sprawę, bez trudu dostrzegasz argumenty „za”
i „przeciw”?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem. punkty | |
19. Czy potrafisz wyrazić własne myśli?
a. Nie wiem. b. Nie.
c. Tak. punkty | |
20. Czy potrafiłbyś sprzedać przedmiot mający wady?
a. Tak. b. Nie. c. Nie wiem.
punkty
21. Czy starasz się uchodzić za zgodną osobę, nawet w oczach ludzi,
których nie lubisz?
a. Czasami. b. Rzadko. c. Często. punkty | |
22. Czy w imię świętego spokoju byłbyś gotów powiedzieć ludziom to,
co pragną usłyszeć?
a. Tak. b. Nie. c. Być może. punkty j^] -jgg
b.
Mówisz, że wolałbyś się z nim spotkać o wyznaczonym
czasie.
c.
Niechętnie godzisz się na inny termin i nie wiesz, jak spędzić wolny
wieczór.
b.
Przygotowujesz wstępny zarys podróży, ponieważ nie lubisz
niewolniczo trzymać się planu.
c.
Jesteś gotowy zmienić trasę podróży, jeśli pojawią się inne
interesujące możliwości.
b.
Sprawdzasz inne możliwości i łapiesz autobus.
c.
Jesteś gotów jechać późniejszym pociągiem i odwiedzasz
znajomego, który mieszka w pobliżu.
b.
Eliminujesz kłopotliwy składnik i przyrządzasz danie zbliżone do
pierwotnego.
c.
Z przykrością informujesz przyjaciela, że kolacja jest już, niestety,
przygotowana i jeśli nie będzie mógł jej zjeść, powinien cię
odwiedzić w innym terminie.
193
b.
Przyjmujesz kuzyna i przez kilka tygodni twoje życie zamienia się
w chaos.
c.
Wprowadzasz kilka poprawek do swojego codziennego rozkładu,
minimalizując skutki nieoczekiwanej wizyty i zachęcając kuzyna, by
dostosował się do twojego układu dnia.
b.
Zgadzasz się niechętnie i zmieniasz wcześniej ustalony plan.
c.
Wyjaśniasz, że już zaplanowałeś wieczór i nie chcesz niczego
zmieniać. W drodze kompromisu proponujesz, że przez kilka dni
będziesz pracował w godzinach lunchu.
b.
Odmawiasz, wyjaśniając, że to nie twoja wina i że musi rozwiązać
ten problem z drugim klientem.
c.
Bez problemu zgadzasz się na inny termin.
b.
Niezadowolony opuszczasz teatr, ponieważ chciałeś obejrzeć właśnie
tę sztukę i nie masz ochoty na inne przedstawienie.
c.
Pod wpływem perswazji towarzyszy zgadzasz się pójść na inne
przedstawienie.
b.
Wspominasz mimochodem, że cieszyłeś się na myśl o włoskim
jedzeniu, lecz zgadzasz się na chińszczyznę.
c.
Niechętnie rezygnujesz z włoskich makaronów i zaczynasz
myśleć o smaku słodko-kwaśnym - jednak dopiero po kilku słowach
perswazji.
wynik
a.
Kontynuujesz swoją pracę, nawet jeśli jest to niedogodne dla
kolegi.
b.
Prosisz o kilka chwil, by zakończyć pracę, i przyłączasz się
do kolegi.
c.
Wiedząc, że obydwa zlecenia są pilne, niechętnie decydujesz się
pomóc koledze.
195
196
Czy jesteś elastyczny?
11. Na ulicy wpadasz na kolegę, którego bardzo długo nie widziałeś.
Zaprasza cię na kawę, by porozmawiać i nadrobić zaległości.
Niestety, jesteś bardzo zajęty. Co robisz: wynik
12. Przed wyjściem na oficjalne przyjęcie gospodarz pyta, czy
nie będzie ci przeszkadzało, jeśli posadzą cię obok innej osoby.
Co robisz:
13. Nieoczekiwany ulewny deszcz niweczy twoje plany pracy
w ogrodzie. Nie widać żadnych oznak poprawy pogody.
Co robisz:
a.
Chętnie przyjmujesz zaproszenie i odkładasz na później
zaplanowane zajęcia.
b.
Wyjaśniasz, że jesteś ostatnio bardzo zajęty. Następnie wyjmujesz
kalendarz, by sprawdzić, kiedy masz pierwszy wolny termin.
c.
Informujesz, że masz niewiele czasu z powodu zaplanowanych
wcześniej spotkań.
wynik
a.
Stanowczo oponujesz, ponieważ już zaplanowałeś rozmowę
z pierwszym sąsiadem.
b.
Wyjaśniasz, że nie przywiązujesz wagi do tego, obok kogo cię
posadzą. Chętnie akceptujesz zmianę planu.
c.
Proponujesz inne rozwiązanie, bliższe pierwotnemu.
wynik
a.
Wiesz, że tak w życiu bywa i szybko znajdujesz inne prace
domowe.
b.
Włóczysz się apatycznie po domu, dopóki nie zadzwoni
telefon i kolega nie zaproponuje ci czegoś bardziej
praktycznego.
c.
Chociaż czujesz się zagubiony i oszukany przez pogodę, starasz
wykonać jakieś prace w ogrodzie, gdy tylko na chwilę przestanie
padać.
b.
Nalegasz, aby wspomniana osoba zmieniła swoje plany i mimo
wszystko wzięła udział w zaplanowanym spotkaniu. W końcu udaje
ci się ją przekonać.
c.
Bez większego problemu ustalasz inny termin spotkania, w którym
wszyscy będziecie się mogli spotkać.
b.
Mówisz koledze, że chętnie go wysłuchasz, lecz pytasz, czy mógłby
wpaść do ciebie za jakiś czas, gdy zdążysz odpocząć.
c.
Wyjaśniasz, że masz już plany na wieczór, i prosisz, by kolega
poczekał z rozmową do jutra.
wynik
a.
Gdy ustalacie szczegółowy plan i ściśle się go trzymacie.
b.
Gdy swobodnie podchodzicie do ustalonego planu, który nie musi
być rygorystycznie przestrzegany.
c.
Gdy dokładnie zaplanujecie imprezę, lecz wszystko może ulec
zmianie w zależności od indywidualnych potrzeb i wymagań.
197
Czy jesteś elastyczny?
Czy jesteś elastyczny?
17. Kolega chce pożyczyć twój komputer, by napisać CV. Wcześniej
zaplanowałeś, że w tym czasie będziesz z niego korzystać.
Co robisz:
wynik
20. Czy perspektywa zmian napełnia cię:
wynik
a.
Proponujesz koledze inny dzień, w którym nie będziesz go
potrzebował.
b.
Zmieniasz swoje plany, ponieważ możesz w tym czasie robić coś
innego.
c.
Wyjaśniasz, że tego dnia planowałeś korzystać z komputera. Starasz
się jednak tak zaplanować pracę, by każdy mógł z niego skorzystać,
i dajesz mu komputer na popołudnie.
b.
Wyjazd na jedną z wysp greckich, uradowany niespodziewaną
zmianą planów.
c.
Zmianę terminu podróży, gdy sytuacja w hotelu wróci do normy;
chcesz dostać dokładnie to, co wygrałeś i do czego masz prawo.
19. Właśnie miałeś wziąć swój codzienny poranny prysznic, gdy w twoim
domu pojawił się gość, który musi skorzystać z prysznica
dokładnie w tym samym czasie. Co robisz:
wynik
a.
Ustalacie, że co drugi dzień jeden z was będzie wstawał wcześniej
i starasz się trzymać swojego rozkładu.
b.
Tłumaczysz, że musisz się trzymać ustalonego rozkładu. Twój gość
będzie musiał zmienić godzinę kąpieli lub o niej zapomnieć.
c.
Zmieniasz porę kąpieli, dostosowując się do rozkładu gościa.
a.
Strachem; lubisz to, co znasz, i wolisz się trzymać ustalonego
planu.
b.
Przyjemnym oczekiwaniem; nie znosisz monotonii i wolisz prowadzić
mniej przewidywalne, spontaniczne życie.
c.
Lekkim drżeniem; wolisz to, co znane, od nieznanego lub
wymagającego zmiany zachowania lub postawy.
b.
Potrafiącą się przystosować do zmiennych okoliczności.
c.
Szukającą kompromisów, by zminimalizować potrzebę adaptacji do
nowych warunków.
b.
Kilka dni wcześniej, abyś mógł przygotować plan działania, którego
będziesz się trzymał.
c.
W miarę zbliżania się terminu wykonania poszczególnych zadań.
W ten sposób unikasz potrzeby zmiany planów, jeśli coś ci
wypadnie.
wynik
a.
Prosisz o otwartą rezerwację, bez podania konkretnej daty, by nie
być do niczego zobowiązanym.
b.
Ustalasz planowaną datę podróży, dopytując się o możliwość dokona-
nia przesunięcia terminu wyjazdu, gdyby twoje plany uległy zmianie.
c.
Ustalasz datę podróży i upewniasz się, że nic nie zakłóci twoich
planów.
199
Czy jesteś elastyczny?
24. Twoja wyprawa do muzeum kończy się fiaskiem, gdy odkrywasz,
że z powodu nieprzewidzianych okoliczności placówka jest zamknięta.
Czy czujesz się:
wynik
a.
Nieco rozdrażniony, lecz wspólnie z przyjaciółmi postanawiasz
przełożyć wizytę w muzeum na inny termin i idziesz z nimi na spacer.
b.
Zły i oburzony - nie lubisz zmieniać planów.
c.
Zirytowany i zagubiony, dopóki kolega nie przypomina ci, że można
odłożyć zwiedzanie muzeum na następny dzień.
b.
Czujesz się zagubiony i wpadasz w panikę - trudno ci się
dostosować do nieprzewidzianych okoliczności.
c.
Dręczą cię obawy, dopóki kolega nie zaproponuje ci kogoś
w zastępstwie.
Wynik testu
Za każdą odpowiedź zapisz sobie określoną niżej liczbę punktów.
200
1. a: 3, b: 1, c: 2
2. a: 1, b: 3, c: 2
3. a: 1, b: 2, c: 3
4. a: 2, b: 3, c: 1
5. a: 3, b: 1, c: 2
6. a: 2, b: 3, c: 1
7. a: 2, b: 1, c: 3
8. a: 3, b: 1, c: 2
9. a: 1, b: 3, c: 2
10. a: 1, b: 3, c: 2
11. a: 3, b: 1, c: 2
12. a: 1, b: 3, c: 2
13. a: 3, b: 2, c: 1
14. a: 2, b: 1, c: 3
15. a: 3, b: 2, c: 1
16. a:l , b: 3, c: 2
17. a: 1, b: 3, c: 2
18. a: 2, b: 3, c: 1
19. a: 2, b: 1, c: 3
20. a: 1, b: 3, c: 2
21. a: 1, b: 3, c: 2
22. a: 2, b: 1, c: 3
Czy jesteś elastyczny?
23. a: 3, b: 2, c: 1
24. a: 3, b: 1, c: 2
25. a: 3, b: 1, c: 2
60-75 punktów
Maksymalny wynik to 75 punktów. Rezultat w przedziale od 60 do
75 punktów wskazuje, że jesteś gotowy dostosować się do innych,
lecz musisz uważać, by ludzie mający skłonność do manipulowania
innymi nie nadużywali twojej elastyczności.
40-59 punktów
Wynik od 40 do 59 punktów wskazuje, że jesteś osobą, która lubi
wiedzieć, co ma do zrobienia każdego dnia, jest jednak zdolna do
spontanicznej zmiany rozkładu zajęć, pod warunkiem że nie
będzie to zbyt niewygodne.
Poniżej 40 punktów
Wynik poniżej 40 punktów stanowi ostrzeżenie, że zbliżasz się do
niebezpiecznego momentu, w którym brak elastyczności może ci
uniemożliwić jakąkolwiek spontaniczność i przeżywanie radości
życia. Każdy, kto narusza twój ustalony porządek dnia, powinien
się mieć na baczności.
201
hociaż tak postawione pytanie może się wydać zbyt osobi-
ste, jest jednak ze wszech miar usprawiedliwione. Podobnie
jak w przypadku innych cnót i zalet, cieszymy się z tego,
jacy jesteśmy czyści, i rozprawiamy o tym, jak niechlujni są nasi
sąsiedzi. Pewnego razu, wysiadając z samolotu z Chicago do
Londynu, usłyszałem, jak jeden z pasażerów wyraził życzenie
wzięcia solidnego, gorącego prysznica. Inny pasażer skomentował
to słowami: „W tym mieście nie musisz wstrzymywać oddechu,
kolego!”. Przeprowadź poniższy test, by przekonać się, czy możesz
uchodzić za schludnego.
1. Podczas wycierania naczyń dostrzegasz, że jeden talerz
został niedokładnie umyty.
Co robisz:
wynik
a.
Kładziesz go na stos naczyń do mycia.
b.
Usuwasz brud ściereczką do wycierania naczyń.
c.
Wycierasz go powierzchownie i odkładasz jako czysty.
2.
(
Dodczas spaceru z psem twój pupil załatwia się na środku ścieżki.
Do robisz: wynik
a.
Zostawiasz odchody tam, gdzie są.
b.
Odciągasz psa na bok, by nie zabrudził ścieżki.
202
c.
Wyjmujesz jednorazową torebkę i sprzątasz psie odchody.
b.
Myjesz się mechanicznie, marząc o tym, by jak najprędzej pójść spać.
c.
Myjesz się pospiesznie, obiecując, że weźmiesz kąpiel jutro rano.
c.
Zapominasz o myciu, zwyczajnie nie masz na to czasu.
b.
Starannie myjesz ręce - trzeba uważać, by nie złapać infekcji.
c.
Usuwasz największe zabrudzenia i idziesz jeść.
wynik
a.
Zapominasz o brudzie. Ktoś to kiedyś posprząta.
b.
Biegniesz po środek do czyszczenia dywanów.
c.
Próbujesz usunąć zabrudzenia, lecz szybko rezygnujesz.
wynik
a.
Przy najbliższej okazji zabierasz auto do myjni.
b.
Zapominasz o tym. Przecież i tak znowu się pobrudzi.
c.
Przekupstwem nakłaniasz dzieci, by umyły samochód.
203
Czy jesteś czysty?
8. Jedno z twoich dzieci siada przy stole z brudnymi rękami.
Co robisz:
wynik
a.
Nie zwracasz na to uwagi. Dzieci już takie są.
b.
Mówisz mu, że ma myć ręce, zanim usiądzie do stotu.
c.
Wysyłasz dziecko do łazienki, każąc natychmiast umyć ręce.
9.
3rzed wyjściem na ważne spotkanie zauważasz, że twoje buty
są brudne. Co robisz:
wynik
a.
Przecierasz je szybko chusteczką.
b.
Nie zwracasz na to większej uwagi. Kto będzie patrzył na twoje buty?
c.
Dokładnie czyścisz obuwie.
10.
I
:irma kanalizacyjna prowadzi prace remontowe w pobliżu
wojego domu. Przez tydzień masz tylko wodę do picia. Czy:
wynik
a.
Umawiasz się z sąsiadem, że będziesz brał u niego prysznic.
b.
Nie przejmujesz się tym. Traktujesz ten okres jak wakacje na
kempingu.
c.
Oszczędzasz wodę pitną i używasz jej do mycia.
11.
Przeprowadzasz w domu mały remont. Co robisz:
wynik
a.
Przykrywasz meble, aby nie pobrudziły się farbą.
b.
Próbujesz przykryć meble najlepiej, jak potrafisz, lecz i tak się
brudzą.
c.
Nie przywiązujesz do tego większej wagi. Usunięciem plam zajmiesz
się później.
12.
3zy jedząc pączki:
wynik
a.
Ze smakiem zlizujesz lukier z palców.
b.
Starannie myjesz ręce po zjedzeniu pączka.
204
c.
Wycierasz ręce chusteczką.
b.
Czasami, jeśli nie miałbym pod ręką nic innego.
c.
Czemu nie. Nie ma w tym nic złego.
b.
Gdybym musiał.
c.
Oczywiście. W czym problem?
b.
Nie zwracasz na to uwagi, nie lubisz awantur.
c.
Postanawiasz napisać o tym do lokalnej gazety.
a.
Zrywasz się z fotela, by zaprotestować, wypluwając narzędzia na
wszystkie strony.
b.
Siedzisz cichutko i pozwalasz na wszystko. Co można zrobić
z ustami pełnymi metalowych narzędzi?
c.
Starasz się o tym nie myśleć. Trochę brudu jeszcze nikomu nie
zaszkodziło.
V
17. W jednej z lokalnych restauracji stale przeprowadzają kontrole
czystości. Co robisz:
wynik
a.
Postanawiasz, że nigdy więcej tam nie pójdziesz.
b.
Uznajesz, że skoro jest bezustannie kontrolowana, musi być
najczystsza ze wszystkich restauracji w okolicy.
c.
Postanawiasz poczekać i zobaczyć, czy odwiedzą ją twoi
przyjaciele.
205
Czy jesteś czysty?
18. Kolega nie może zjeść swojego dania i proponuje ci jego część.
Bardzo lubisz potrawę, którą zamówił.
wynik
a.
Z wielki żalem odmawiasz.
b.
Grzecznie, lecz stanowczo odmawiasz. Nie jadasz resztek.
c.
Z entuzjazmem przyjmujesz propozycję.
19. Czy mógłbyś się wykąpać w wodzie, w której kąpały się inne
osoby?
wynik
a.
Tak, bez problemu.
b.
Wolałbym umrzeć.
c.
Z trudem, gdyby nie było innej możliwości.
b.
Gdybym był bardzo spragniony.
c.
Robię to cały czas.
b.
Nie. To okropne!
c.
Czasami.
b.
Regularnie.
c.
Rzadko.
b.
Tak, zawsze.
c.
Nie, nie widzę takiej potrzeby.
b.
Pomyślałbym o tym.
V
c.
Tak.
b.
Oczywiście, że nie.
c.
Czasami trudno jest temu zapobiec.
Wynik testu
207
Czy jesteś czysty?
Ponad 70 punktów
Maksymalny liczba punktów wynosi 75. Jeśli uzyskałeś 70 lub
więcej punktów, jesteś prawdziwym czyścioszkiem. Przesadna
troska o higienę jest czasami związana z neurotycznym, kompul-
sywnym i obsesyjnym zachowaniem.
60-69 punktów
Wynik od 60 do 69 punktów wskazuje na bardzo dużą troskę
o higienę, co oczywiście jest zdrowym objawem. Czasami życie
z tobą może być jednak trudne.
50-59 punktów
Wynik od 50 do 59 punktów wskazuje na bardziej swobodne
podejście do kwestii higieny. Oczywiście, nie jesteś flejtuchem,
lecz w nieprzewidzianych okolicznościach, gdy są ku temu powo-
dy, lekceważysz sprawy higieny.
40-49 punktów
Jeśli otrzymałeś wynik do 40 do 49 punktów, nie dbasz o higienę,
ale wiesz przynajmniej, jak należy postępować.
Poniżej 39 punktów
Taki wynik jest zbyt odrażający, by go tutaj szerzej rozważać!
208
mmmmi
‘., eśli jesteś człowiekiem, który wita każdy dzień uśmiechem
i piosenką, ten test został przygotowany specjalnie dla
ciebie. Tym razem szukamy osób, które dostrzegają jaśniej-
szą stronę życia. Oczywiście innym ludziom taka postawa może
się wydać irytująca. Chociaż będą celowo dobierali okrutne
słowa, to do optymistów będzie należał ostatni uśmiech. Uro-
dzeni optymiści przechodzą przez życie, znajdując pozytywne
aspekty nawet w przykrych sprawach i rzadko dostrzegając pro-
blemy. Pozostali śmiertelnicy mogą się jedynie przypatrywać
z boku i zastanowić, jak to możliwe. Co mają ci ludzie? Czy nie
dostrzegają, że w życiu jest wiele problemów? Czy nie przejmu-
ją się tym, że pozostałych przytłaczają wątpliwości i zmartwie-
nia? Najwyraźniej - nie. Aby przekonać się, czy jesteś jednym
z tych szczęśliwców, przeprowadź następujący test.
1. Jakie uczucia towarzyszą ci pod koniec udanych wakacji?
wynik
a.
Jesteś zmartwiony i doświadczasz małej depresji z powodu końca
wakacji.
b.
Z niecierpliwością czekasz na następne wakacje.
c.
Zrelaksowany czekasz na powrót do domu i odbierasz zaległe
wiadomości.
209
Czy jesteś pogodny?
2. Obchodzisz swoje czterdzieste urodziny. Jakie uczucia ci towarzyszą? wynik
a.
Mam za sobą najlepsze lata.
b.
Chociaż się starzeję, będę korzystał z życia najlepiej, jak potrafię.
c.
Prawdziwe życie zaczyna się po czterdziestce.
c.
Będę pracował nad kondycją, aby być zdrowy w przyszłości.
b.
Życie jest twarde.
c.
Życie bywa okrutne, lecz trudna sytuacja nie będzie trwała wiecznie.
b.
Jesteś zmartwiony, lecz masz nadzieję, że szybko znajdziesz inną
pracę.
c.
Jesteś zmartwiony, lecz uważasz, że sytuacja stwarza okazję do
zmiany, która na dłuższą metę może się okazać korzystna.
b.
Nie spodziewasz się wygranej, lecz za wydane pieniądze masz
nadzieję obserwować piękny wyścig.
c.
Starasz się rozpracować wygrane przed rozpoczęciem gonitwy.
b.
Nie zgadzam się, w życiu musi chodzić o coś więcej.
c.
To dobrze, że staram się dostać od życia to, co najlepsze.
wynik
a.
Nie ryzykuję, jeśli można tego uniknąć.
b.
Myślę, że ryzyko jest czasami potrzebne.
c.
Lubię ryzyko; doświadczam dzięki niemu dreszczyku emocji.
wynik
a.
Aby się czymś zająć.
b.
Lubię współzawodnictwo i
przyjaźnie,
które
się wówczas
nawiązuje.
c.
Aby wygrać.
b.
Próbujesz dostrzec inny punkt widzenia.
c.
Być może w przyszłości okaże się to dla ciebie dobre.
211
_
Czy jesteś pogodny?
11. Właśnie zakończył się twój związek z drugą osobą, chociaż chciałeś go utrzymać. Jakich
uczuć doświadczasz? wynik
a.
Czujesz się zdruzgotany.
b.
Kiedyś poczujesz się lepiej, do tego dnia upłynie jednak dużo czasu.
c.
Musisz szybko o wszystkim zapomnieć i dalej żyć.
b.
Zmiana jest nieuchronna podobnie jak śmierć i podatki.
c.
Jest to dla ciebie zupełnie nowe wyzwanie.
b.
Idziesz do najbliższych, aby się z nimi pożegnać.
c.
Ktoś musi przeżyć. Zastanawiasz się, co zrobić, aby zwiększyć
swoje szansę.
c.
0 wszystkim zdecyduje los, droga, którą wybiorę, będzie najlepsza.
b.
Sytuacja ze złej staje się gorsza.
c.
Z pewnością uda ci się rozwiązać trudną sytuację.
b.
Godzisz się z nieuchronnością zmian, lecz chciałbyś, aby między
wami było tak jak dawniej.
c.
Cieszysz się z rozwoju partnera, przekonany, że różne
zainteresowania pozwolą się wam rozwijać się jako jednostkom.
b.
Nie doświadczasz żadnych szczególnych uczuć - to zwyczajna
pora roku.
c.
To piękna pora roku.
b.
Masz nadzieję, że ból szybko minie. Jeśli to nie nastąpi, na wszelki
wypadek pójdziesz do lekarza.
c.
Nie zwracasz na to uwagi. Małe bóle czasami pojawiają się
i znikają.
wynik
a.
Zgadzasz się, że kiedyś życie było lepsze.
b.
W przeszłości były dobre dni, będą też w przyszłości.
c.
Ogólnie życie staje się coraz lepsze; czeka nas jeszcze wiele
wspaniałych dni.
213
Czy jesteś pogodny?
20. Jaką rolę w życiu odgrywa przypadek?
wynik
a.
Dużą.
b.
Niektórzy ludzie mają więcej szczęścia od innych.
c.
Każdy w pewnym stopniu decyduje o własnym szczęściu.
b.
Jak ja się tutaj w ogóle znalazłem? To przypomina zły sen.
c.
Urządzę sobie prawdziwe święto, gdy tylko się stąd wydostanę.
c.
W życiu się raz wygrywa, raz przegrywa.
a.
Zawsze, gdy idę się zabawić, spotyka mnie coś takiego.
b.
Wspólnie dochodzicie do wniosku, że nic nie można na to poradzić
i że takie sytuacje często się obecnie zdarzają.
2,4
c.
Chociaż śmiejesz się z zaistniałej sytuacji, piszesz skargę do
dyrekcji restauracji, mając nadzieję, że w ramach rekompensaty
zostaniesz zaproszony na darmowy posiłek.
b.
Pozwolę sobie na jakąś małą przyjemność, na którą nie było mnie
ostatnio stać.
c.
Szczęście chodzi parami - z pewnością spotka mnie jeszcze coś
miłego.
b.
A to pech. Będę się musiał użerać z firmą ubezpieczeniową.
Ciekawe, ile czasu zajmie naprawa?
c.
Mam szczęście, że przeżyłem.
Wynik testu
Zapisz sobie:
3 punkty za każdą odpowiedź ©;
2 punkty za każdą odpowiedź (b);
1 punkt za każdą odpowiedź (a).
Powyżej 55 punktów
Maksymalna liczba punktów wynosi 75. Jeśli uzyskałeś powyżej
55 punktów, można ci tylko pozazdrościć optymistycznego spojrze-
nia na świat. Nie znasz bezsennych nocy, upływających na rozmyś-
laniach o rzeczach, które mogą się nigdy nie wydarzyć. Jesteś
wiecznym optymistą, który zawsze dostrzega jaśniejszą stronę
wydarzeń i wierzy, że każda sytuacja może przynieść korzystne
rozwiązanie. Można ci tylko pozazdrościć - pod warunkiem że nie
jesteś naiwny i rozumiesz, iż w życiu mogą się zdarzyć trudne
215
Czy jesteś pogodny?
chwile. Wydajesz się beztroskim człowiekiem, z drugiej strony rozu-
miesz, że w życiu można otrzymać to, co najlepsze, tylko wówczas,
gdy zaakceptuje się jego wzloty i upadki.
35-55 punktów
Jesteś realistą podobnie jak większość ludzi. Wiesz, że w życiu
każdego człowieka zdarzają się wzloty i upadki. Masz nadzieję, że
te pierwsze ostatecznie przeważą, a tylko to w końcu się liczy.
Chociaż nie uważasz siebie za pesymistę, mógłbyś się czegoś
nauczyć od wiecznego optymisty i nie przejmować tak bardzo.
Pamiętaj, że większość rzeczy, którymi się martwimy, w rzeczywi-
stości nigdy się nie zdarza. Po co się martwić na zapas.
Mniej niż 35 punktów
Jesteś urodzonym pesymistą. Nie oznacza to, że jesteś gorszym
człowiekiem - ciągle możesz odnosić sukcesy i mieć wielu przyja-
ciół. Nie oznacza to również ciągłego wewnętrznego niepokoju,
stałych wątpliwości i zamartwiania się o wszystko. Naucz się nie
wyolbrzymiać problemów i odsunąć złe myśli na dalszy plan.
Spróbuj myśleć o tym, co w życiu pozytywne - wiele osób znaj-
duje się w sytuacji gorszej od ciebie. Jeśli uda ci się to osiągnąć
- a może cię to kosztować sporo wysiłku - odczujesz korzyści,
zarówno zdrowotne, jak i dotyczące ogólnego podejścia do życia.
216
i
rudno dokładnie określić, o co chodzi w pytaniu: „Czy
i jesteś religijny?”. Religia przyjmuje odmienne znaczenia dla
fe różnych ludzi. Pojęcia religijne funkcjonujące w jednej kul-
turze są zupełnie niezrozumiałe w drugiej. Ponieważ książka ta
została napisana głównie dla Europejczyków, używamy określe-
nia „religijny” w odniesieniu do tradycyjnej wiary w jednego Boga
objawionego w Piśmie Świętym. Takie ujęcie powinno być znane
żydom i muzułmanom, chociaż nie musi być przez nich akcepto-
wane. Uzyskanie wysokiego wyniku we wspomnianym teście
oznacza silną wiarę w tradycyjne wartości religijne.
1. Czy jesteś wyznawcą jednej ze światowych religii?
a. Tak. b. Nie. c. Jedynie
formalnie.
2. Czy wierzysz, że Bóg odpowiada na modlitwy?
a. Zawsze. b. Czasami. c. Nigdy.
punkty
punkty
3. Czy wierzysz, że moralność ma źródło w Bogu?
a. Nie. b. Tak. c. Nie wiem. punkty
4. Czy wierzysz, że ludzie są karani za swoje grzechy?
a. Nie wiem. b. Tak. c. Nie. punkty
5. Czy wierzysz, że cnota jest sama w sobie nagrodą?
a. Nie. b. Tak. c. Nie wiem. punkty
217
Czy jesteś religijny?
punkty
Dunkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
ounkty
punkty
Dunkty
punkty
punkty
24. Czy uważasz, że twoje ciało jest elastyczne (jak na twój wiek)?
a. Nie. b. Raczej tak. c. Bardzo. punkty F
42. Czy jesz rzeczy, które lubisz, chociaż są dla ciebie niezdrowe?
a. Czasami. b. Nigdy. c. Zawsze. punkty
Dunkty
punkty
punkty
punkty
3unkty
punkty
punkty
punkty j^
punkty
punkty
punkty
Dunkty
239
Czy jesteś praktyczny?
17. Czy umiesz pilotować samolot?
a. Bez problemu, b. Z trudem. c. Nie potrafię.
18. Czy potrafisz wypolerować stół?
a. Bez problemu, b. Z trudem. c. Nie potrafię.
19. Czy znasz się na uprawie warzyw?
a. Bez problemu, b. Z trudem. c. Nie potrafię.
20. Czy potrafisz robić na drutach?
a. Tak. b. Z trudem. c. Nie potrafię.
21. Czy potrafisz naprawić komputer?
a. Bez problemu, b. Z trudem. c. Nie potrafię.
22. Czy umiesz prowadzić duży mikrobus?
a. Tak. b. Z trudem. c. Nie potrafię.
23. Czy potrafisz rozwiązywać krzyżówki?
a. Bez problemu, b. Z trudem. c. Nie potrafię. punkty
24. Czy rozumiesz istotę działania systemu centralnego ogrzewania?
a. Bez problemu, b. Z trudem. c. Nie potrafię. punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
punkty
1.
3zy cerujesz skarpety?
punkty
a.
4000 złotych.
b.
2000 złotych.
c.
Około 600 złotych.
a.
Co trzy miesiące.
b.
Co sześć miesięcy.
c.
Tylko wówczas, gdy coś się zepsuje.
4. Co robisz:
punkty
a.
Kupujesz samochód i jeździsz, dopóki się nie rozsypie.
b.
Regularnie zmieniasz samochód.
244
c.
Co roku kupujesz nowe auto.
b.
Ograniczasz się do naprawy tego, co się zepsuło.
c.
Z przymrużeniem oka podchodzisz do rzeczy, które wymagają
naprawy.
245
a. Być może.
b. Prawdopodobnie.
c. Absolutnie nie.
15. Czy sortujesz śmieci?
junkty
a. Oczywiście.
b. Nie myślę o tym.
c. Kiedy o tym pamiętam.
a. Często.
b. Rzadko.
c. Nigdy.
a. Nigdy.
b. Często.
c. Czasami.
a. Czasami.
b. Zawsze.
c. Nigdy.
a. Oczywiście.
b. Niekoniecznie.
c. Nie.
20. Czy zjadłbyś coś, co ci nie smakuje, tylko dlatego, że jest tanie?
punkty
a. Prawdopodobnie.
b. Nie.
c. Być może.
a. Nie.
b. Oczywiście.
c. Być może.
a.
Chyba żartujesz.
b.
Często.
246
c.
Gdy mogę sobie na to pozwolić.
Dunkty
a. Co tydzień.
b. Raz w miesiącu, c
W wyjątkowe okazje.
junkty
a. Co tydzień.
b. Raz w miesiącu.
c. Bardzo rzadko.
Dunkty
a. Nie.
b. Niewielką.
c. Tak.
Wynik testu
Za każdą odpowiedź zapisz sobie określoną niżej liczbę punktów.
1. a: 2, b: 3, c: 1
14. a: 2, b: 1, c: 3
2. a: 1, b: 2, c: 3
15. a: 3, b: 1, c: 2
3. a: 1, b: 2, c: 3
16. a: 3, b: 2, c: 1
4. a: 3, b: 2, c: 1
17. a: 1, b: 3, c: 2
5. a: 1, b: 3, c: 2
18. a: 2, b: 3, c: 1
6. a: 1, b: 2, c: 3
19. a: 3, b: 2, c: 1
7. a: 3, b: 1, c: 2
20. a: 3, b: 1, c: 2
8. a: 3, b: 2, c: 1
21. a: 1, b: 3, c: 2
9. a: 2, b: 1, c: 3
22. a: 3, b: 1, c: 2
10. a: 3, b: 2, c: 1
23. a: 1, b: 2, c: 3
11. a: 3, b: 2, c: 1
24. a: 1, b: 2, c: 3
12. a: 2, b: 1, c: 3
25. a: 1, b: 2, c: 3
13. a: 3, b: 2, c: 1
Powyżej 70 punktów
Maksymalny rezultat wynosi 75 punktów. Jeśli zdobyłeś 70 lub
więcej punktów, nawet Scrooge by z tobą nie wytrzymał. Jak
możesz tak żyć?
Czy jesteś oszczędny?
60-69 punktów
Jeśli uzyskałeś wynik w przedziale od 60 do 69 punktów, jesteś
skąpy, chociaż uważasz się tylko za oszczędnego. W rzeczywisto-
ści jesteś skąpiradłem.
40-59 punktów
Wynik w zakresie od 40 do 59 punktów wskazuje, że nie jesteś
skąpy, lecz wydajesz pieniądze w rozsądny sposób. Dwa razy
pomyślisz się, zanim wydasz pieniądze. Potrafisz się jednak
cieszyć życiem, gdy jesteś w dobrym nastroju.
30-39 punktów
Wynik w przedziale od 30 do 39 punktów oznacza, że nie jesteś
szczególnie gospodarny i lubisz się cieszyć tym, co zarobiłeś, bez
zaprzątania sobie głowy myślą o jutrze.
Poniżej 30 punktów
Jeśli uzyskałeś mniej niż 30 punktów, ciesz się tym tak długo,
jak to możliwe (ponieważ już wkrótce może się to okazać niemoż-
liwe).
248
Z grami poświęconymi tematyce osobowości zetknąłem się po
raz pierwszy we francuskim filmie. Chociaż zapamiętałem
z niego niewiele, na zawsze utkwiła mi w pamięci gra, którą
spróbuję tutaj zrekonstruować. Jej podstawowa zasada jest bar-
dzo prosta. Gracze po kolei odpowiadają na pytania, które mogą
ich skłonić do ujawnienia typu swojej osobowości. W drugiej
części zabawa staje się jeszcze ciekawsza - gracze zaczynają od-
gadywać odpowiedzi swoich partnerów. Pamiętam, ze w filmowej
wersji gry uczestnicy zabawy stawali się coraz złośliwsi. Oczywi-
ście moja lista pytań nie jest wyczerpująca. Jestem przekonany,
że gdy tylko zrozumiesz sens gry, sam wymyślisz własne. Pytania
zadawane graczom powinny być dobierane w sposób losowy,
należy też pamiętać o zmienianiu nieszczęśnika, którego odpo-
wiedzi będziecie zgadywać. Zapiszcie na karteczkach imiona gra-
czy i numery odpowiedzi, a następnie wyciągajcie je z torebki.
Podobnie jak w przypadku testów osobowości nie ma tutaj do-
brych ani złych odpowiedzi. Zabawa polega na tym, by stwierdzić,
w jakim stopniu ludzie są gotowi do zwierzeń na temat własnej
osobowości lub co naprawdę myślą na temat innych osób. Przy-
puszczalnie nie powiedzą tego świadomie, lecz czytając między
wierszami, będziesz mógł się wiele dowiedzieć. Odpowiedzi me
muszą być zwięz- łe. W trakcie zabawy można zadawać dodatko-
we pytania i analizować wybrane odpowiedzi. Opisana gra me jest
psychometrycznym kwestionariuszem, który ogranicza możliwość
odpowiedzi do podanych w teście. Można udzielać całkiem dowol-
nych odpowiedzi.
249
Chińska ruletka
Grał
1. Gdybyś miał zostać ptakiem,
jakim chciałbyś być?
2. W jakim mieście chciałbyś
umrzeć?
9. Kto jest twoim najlepszym
przyjacielem?
10. Kogo nienawidzisz najbardziej
na świecie?
3. Gdybyś mógł stać się kimś
sławnym, kim chciałbyś być?
4. Wymień trzy osoby, które
najbardziej cenisz.
• .......[ M
11. Jaka jest twoja największa
cnota?
12. Jaka jest twoja największa
wada?
5. Czy gdybyś mógł, chciałbyś
wiedzieć, kiedy umrzesz?
6. Gdybyś miał zaśpiewać piosenkę o swoim życiu, którą byś wybrał?
7. Którego filmowego lub powieściowego bohatera najbardziej przypominasz?
8. Którym filmowym lub powieściowym czarnym charakterem chciałbyś być?
13. Jak sądzisz, w jakim wieku
umrzesz?
14. Czy zamieniłbyś się z kimś
swoją twarzą?
15. Gdybyś mógł wypowiedzieć trzy życzenia, jakie byś podał?
16. Wyobraź sobie, że otrzymałeś
na jedną godzinę władzę
absolutną w swoim kraju.
Co robisz?
Chińska ruletka
17. Jaki wybrałbyś zawód, gdybyś 25. Czy jesteś naprawdę
miał zupełnie wolny wybór? szczęśliwy?
18. Czego się najbardziej obawiasz? 26. Czy poślubiłbyś jeszcze raz tę
..................................................................
samą osobę?
19. Jaki dzień był najlepszym dniem
twojego życia? 27. Czy naprawdę chciałbyś być
bogaty?
20. Jaki dzień był najgorszym
dniem twojego życia? 28. Jak zaplanowałbyś swój czas,
wiedząc, że został ci jeden
miesiąc życia?
21. Opisz najgorszy koszmar......................................................................
swojego życia.
................................... 29. Jaki był twój największy błąd
w życiu?
22. Jakie wydarzenie z twojego
życia wprawia cię do dziś
w zakłopotanie? 30. Wymień jakąś odważną decyzję,
której nigdy nie żałowałeś.
23. Czy kochałeś swoich rodziców?
.................................................................. 31. Jaka jest najtrudniejsza rzecz,
którą musiałeś zrobić?
24. Czy byłeś kochany przez...................................................................
rodziców?
251
Chińska ruletka
Gra 2
1. Jaką tajemnicę chciałbyś poznać
najbardziej?
2. Ile osób przeciwnej płci
naprawdę kochałeś?
3. Jakie wybrałbyś sobie imię, gdybyś musiał zmienić obecne?
4. Jaki napis umieściłbyś na swoim nagrobku? (Nie możesz wybrać kremacji!).
5. Wybierz bajkę, która najlepiej
do ciebie pasuje.
6. Jakim bohaterem fikcyjnym
chciałbyś zostać?
7. Wymień zawód, który
najbardziej chciałbyś wykonywać.
8. Wybierz sobie nowych rodziców.
Podaj tyle szczegółów, ile tylko
możliwe.
9. Wymyśl na nowo własne
doświadczenia zawodowe.
10. Napisz swoje słynne ostatnie
słowa.
11. Zostałeś pisarzem. Podaj tytuł
swojego pierwszego dzieła.
12. Którą postać historyczną najbardziej podziwiasz i dlaczego?
13. Czy jest coś gorszego od
śmierci? Dlaczego?
14. Twój kraj został wplątany
w wojnę, chociaż nie dopuścił
się żadnej winy. Na razie nie
ma groźby zbrojnej inwazji. Czy
byłbyś gotów stanąć do walki?
15. Czy wierzysz w życie po śmierci?
16. Czy wierzysz w niebo i/lub
piekło?
252
Chińska ruletka
17. Gdybyś miał być samochodem,
jaką markę byś wybrał?
24. Z czym się wiążą twoje
największe ambicje?
18. Gdybyś był dzikim zwierzęciem, do jakiego gatunku byś należał?
19. Czy chciałbyś spotkać
kosmitów/obcą formę życia?
20. Określ swoją hojność w skali od 1-10. 25.0 co masz największy żal?
21. Określ swoją uczciwość w skali
od 1-10.
26. Wymień osobę niebędącą
członkiem twojej rodziny, z którą
chciałbyś się znaleźć na
bezludnej wyspie.
27. Wymień jedną rzecz, za którą
chciałbyś zostać zapamiętany.
28. Czy wierzysz, że twoje życie ma
jakieś znaczenie?
22. Określ swój wygląd w skali od
1-10.
29. Czy poświęciłbyś swoje życie
dla drugiej osoby?
23. Jakie oprócz urodzin było najważniejsze wydarzenie w twoim życiu?
30. Połącz kolory z poszczególnymi
dniami tygodnia. Uzasadnij swój
wybór.
253
Chińska ruletka
Gra 3
W trzeciej i czwartej grze należy wybrać jedną osobę, której będą
dotyczyły poniższe pytania zadawane pozostałym graczom.
1. Gdyby Iksiński był zwierzęciem,
kim by był?
2. Pomyśl o piosence, która najle-
piej opisuje życie Iksińskiego.
3. W jakim zespole grającym muzykę pop mógłby występować Iksiński?
4. Jaką słynną postać mógłby
poślubić Iksiński?
5. Jakie będzie najbardziej znaczące
wydarzenie w życiu Iksińskiego?
6. Jaki zawód, oprócz aktualnie wykonywanego, najlepiej pasuje do Iksińskiego?
7. Opisz Iksińskiego, porównując
go do postaci z jakieś książki.
Pozostali gracze muszą
odgadnąć, kim jest ta postać.
8. Napisz hymn pochwalny
na cześć Iksińskiego.
9. Jaka jest największa wada
Iksińskiego?
10. Jaki jest najbardziej irytujący
nawyk Iksińskiego?
11. Wyobraź sobie, że Iksiński jest planetą. O jakiej planecie pomyślałeś?
12. Iksińskiego musi iść na
bal maskowy.
Jaki kostium będzie dla niego
najodpowiedniejszy?
13. Gdyby Iksiński musiał zmienić płeć, jakie imię najbardziej by do niego pasowało?
14. Co najbardziej cenisz
u Iksińskiego?
254
Chińska ruletka
15. Wymień jedną rzecz, którą
chciałbyś zmienić w Iksińskim.
16. Pomyśl o życiu Iksińskiego jak
o książce. Jaki dałbyś jej tytuł?
17. Pomyśl o życiu Iksińskiego jak
o filmie. Kto zagrałby rolę
Iksińskiego? Jak myślisz, kogo
Iksińskiego wybrałby do tej roli?
18. Nadaj Iksińskiemu nowe imię (nie przydomek, lecz prawdziwe imię).
19. Wymyśl przydomek dla
Iksińskiego.
20. Napisz żartobliwy limeryk
o Iksińskim.
21. Napisz krótką notatkę o Iksiń-
skim do szkolnej kroniki. (Jeśli
znasz jej treść, nie uczestnicz
w tym punkcie zabawy).
22. Pomyśl, która z twoich cech
najbardziej drażni Iksińskiego.
23. Wyobraź sobie, że Iksiński
kieruje wyprawą badawczą
w nieznane rejony globu.
Opisz waszą współpracę.
24. Który znany malarz wybrałby Iksińskiego na swojego modela?
25. Jaki utwór klasyczny najsilniej przypomina ci o Iksińskim?
26. Jaki wiersz mógłby dotyczyć
Iksińskiego?
27. Gdyby ludzie naprawdę
wytwarzali wokół siebie aurę,
jaką barwę miałaby aura
Iksińskiego?
28. Gdyby Iksiński miał dostać Nagrodę Nobla, za co by ją otrzymał?
29. Niektórzy twierdzą, że są
„ludzie koty” i „ludzie psy”.
Kim jest Iksiński?
255
Chińska ruletka
Gra 4
I.Co podarowałbyś Iksińskiemu
jako prezent życia?
2. Kto jest według ciebie największym przyjacielem Iksińskiego?
3. Gdyby Iksiński musiał emigrować, do jakiego kraju by wyjechał?
4. Czy Iksiński byłby zbuntowanym
chłopem, czy dworzaninem?
5. Jakiego bohatera dramatów Szekspira Iksiński mógłby przekonująco zagrać?
6. Wymień słynny cytat, który
Iksiński mógłby wygłosić.
7. Odgadnij drugie imię
Iksińskiego.
8. Gdyby Iksińskiego miał swoje motto, jak by ono brzmiało? 256
9. Wybierz postać operową, która najbardziej przypomina Iksińskiego.
10. Gdybyś nie wiedział, do jakiej narodowości zaliczyłbyś Iksińskiego?
11. Jaką postać z greckiej mitologii
przypomina Iksiński?
12. Wymień pięć ulubionych rzeczy
Iksińskiego.
13. Wymień najlepsze cechy
charakteru Iksińskiego.
14. Przypomnij sobie najśmieszniejszą rzecz, jaką Iksiński ci powiedział.
15. Oceń poczucie humoru
Iksińskiego w skali od 1 do 10.
16. Oceń intuicję Iksińskiego w skali
od 1 do 10.
17. Oceń inteligencję Iksińskiego
w skali od 1 do 10.
18. Odgadnij znak zodiaku
Iksińskiego.
19. Odgadnij chiński znak zodiaku
Iksińskiego.
20. Kto jest ulubionym pisarzem
Iksińskiego?
21. Zgadnij, kto jest ulubionym
aktorem i aktorką Iksińskiego.
22. Jaka jest ulubiona potrawa Iksińskiego z kuchni innego kraju?
23. Oceń ambicję Iksińskiego w skali od 1 do 10. Chińska ruletka
24. Oceń atrakcyjność Iksińskiego
w skali od 1 do 10.
25. Jaki zawód wybrałbyś dla
Iksińskiego?
26. Jaki rodzaj muzyki Iksiński lubi
najbardziej?
27. Gdyby Iksiński miał nieograni-czone możliwości, w jakim domu i gdzie by mieszkał?
28. W jaki sposób Iksiński wydałby
fortunę?
29. Co najbardziej cenisz
u Iksińskiego?
30. Jak myślisz, czego najbardziej
żałuje Iksiński?
257
ra, którą teraz opiszę, może być prosta lub złożona, w zależ-
ności od twojego życzenia. Zasady są bardzo proste. Podaję
?początek historii, a ty musisz dopisać jej ciąg dalszy. Grając
w nią na przyjęciu, należy ograniczyć liczbę zadań do kilku. Jeśli
chcesz poświęcić tej grze więcej czasu, możesz poprosić uczestników
o szersze rozwinięcie dalszego ciągu własnej historii.
Grupa rozbitków dociera do bezludnej wyspy. Zapasy żywności się kończą
i nieszczęśni żeglarze zamieniają się w kanibali, by przeżyć. W końcu
zostają uratowani. Tuż przed nadejściem pomocy udaje im się ukryć ślady
zbrodni i złożyć przysięgę, że nigdy nie zdradzą tego, co się wydarzyło.
258
2. Młoda kobieta pracuje za marne grosze jako fryzjerka. Pewnego dnia jej salon odwiedza
klientka, która mówi, że z jej urodą mogłaby zostać modelką. Porozmawia o niej ze znajomą z
agencji modelek. Nieoczekiwanie młoda fryzjerka dostaje propozycję pracy w agencji i wkrótce
odnosi wielki sukces. Zarabia teraz olbrzymie pieniądze, lecz widzi, że sukces stał się
barierą, która oddziela ją od rodziny i dawnych przyjaciół.
Konsekwencje
3.
Trzy siostry mieszkają z owdowiałym ojcem. Dwie starsze wychodzą
za mąż, wyprowadzają się i tracą kontakt z rodziną. Najmłodsza utknęła
w domu. Opiekuje się starym ojcem. Jej życiowe szansę maleją.
4. Jesteśmy w starożytnej Grecji. Młody mężczyzna idzie do Delf do wyroczni.
Ku swemu zdziwieniu dowiaduje się, że pewnego dnia zostanie królem.
I
262
263
Bohaterowie i złoczyńcy
Bruce Willis
Winston Churchill
Martin Luther King
Nelson Mandela
Winona Ryder
Rudolf Nuriejew
Che Guevarą
Michael Schumacher
Frank Sinatra
Saddam Husajn
Barbara Streisand
Bili Gates
Nortnan Schwarzkopf
papież Jan Paweł II
Donald Trump
Imelda Marcos
Linda Lovelace
królowa Elżbieta II
Adolf Hitler
Ronald Reagan
Pablo Picasso
Lorena Bobbitt
Poi Pot
Mae West
Rasputin
Marilyn Monroe
Charles Manson
Michaił Gorbaczow
ajatollah Chomeini
Germaine Greer
Maria Skłodowska
Napoleon Bonaparte
Monica Lewinsky
książę Karol
Aleksander Wielki
Jimi Hendrix
Józef Stalin
Benazir Bhutto
Joanna D’Arc
Jasir Arafat
Dwight Eisenhower
Madonna
Albert Einstein
Indira Ghandi
księżniczka Diana
Magie Johnson
Mao Zedong
matka Teresa z Kalkuty
Mahatma Gandhi
Sharon Stone
Neil Armstrong
Geri „Ginger” Halliwell
Sandie Shaw
Margaret Thatcher
Dorothy Parker
królowa Elżbieta 1
Eleanor Roosevelt
Clint Eastwood
Jean-Paul Sartre
Hillary Clinton
10 bohaterów
1.
10 bohaterek
1.
10 złoczyńców
(mężczyzn i kobiet)
1.
2.
2.
2.
3.
3.
3
4.
4.
4
5.
5.
5.
6.
6.
6.
7.
7.
7
8.
8.
8
ir ‘?” 9.
9.
9
264 10.
10.
10
1
Niebo
2. Moją idealną karierą zawodową byłaby:
Ponieważ:.............................................
3. Mój idealny dom byłby:.
Ponieważ:...................
4. Moim idealnym zwierzęciem domowym byłby:.
Ponieważ:........................................................
5. Moimi idealnymi wakacjami byłby:.
Ponieważ:.....................................
266
6. Moim idealnym wieczorem poza domem byłoby:
Ponieważ:............................................................
Niebo
7. Idealnym krajem, w którym mógłbym zamieszkać,
byłby:........................................................................
Ponieważ:
8. Moim idealnym szefem byłby:.
Ponieważ:..............................
9. Moje idealne przyjęcie urodzinowe wyglądałoby tak:.
Ponieważ:...................................................................
10. Moją idealną potrawą byłaby:.
Ponieważ:..............................
11. Gdybym potrafił zatrzymać czas, idealnym wiekiem byłby
dla mnie:...............................................................................
Ponieważ:...........................................................................
268
Niebo
12. Idealnym okresem historycznym byłby dla mnie:............
Ponieważ:.......................................................................
13. Moimi idealnymi przyjaciółmi byliby:................................
Ponieważ:.......................................................................
14. Gdybym miał otworzyć prywatny interes, byłoby to:.......
Ponieważ:.......................................................................
15. Rzeczą, którą najbardziej chciałbym osiągnąć w życiu,
jest:....................................................................................
Ponieważ:.......................................................................
16. Największą przygodą mojego życia byłoby:...................
Ponieważ:......................................................................
Niebo
17. Największym dziełem charytatywnym, którego mógłbym się
podjąć, byłoby:...............................................................................
Ponieważ:....................................................................................
18. Idealną przyszłością dla moich dzieci byłoby:..............................
Ponieważ:....................................................................................
19. Rzeczą, która uczyniłaby mnie najbardziej dumnym człowiekiem,
jest:.................................................................................................
Ponieważ:....................................................................................
20. Gdybym mógł napisać jedno z wielkich dzieł literatury, byłaby
to:...................................................................................................
Ponieważ:....................................................................................
21. Gdybym mógł zostać wielkim przywódcą, byłbym:......................
Ponieważ:....................................................................................
269
ra w „Piekło” jest przeciwieństwem gry w „Niebo” (zob.
strona 265). Teraz musisz się zastanowić nad tym, czego
najbardziej nienawidzisz w życiu. Oczywiście i tutaj na-
leży zapomnieć o wszelkich ograniczeniach. Jeśli nie znosisz
swojego szefa, śmiało możesz się do tego przyznać. Jeśli
chciałbyś mieć inną żonę/męża, gra w „Piekło” dostarczy oka-
zji, by się nad tym zastanowić. Podobnie jak w przypadku gry
w „Niebo”, możesz bawić się sam lub w towarzystwie kolegów,
chociaż - jak już wcześniej wspomniałem - granie z rodziną
lub przyjaciółmi wymaga pewnej dyskrecji. Zabawa może do-
starczyć okazji do przeanalizowania własnych uczuć wobec
ważnych spraw życiowych. Możesz potraktować tę grę jako
miłą zabawę, jeśli jednak pragniesz lepiej zrozumieć własną
osobowość, zastanów się nad odpowiedziami i zapisz przemy-
ślenia. Pod każdym z pytań zostawiliśmy w tym celu trochę
miejsca.
1. Rzeczą, której najbardziej nie lubię u mojego partnera,
jest:....................................................................................
Ponieważ:.......................................................................
Piekło
2. Ostatnią osobą na świecie, którą gotów byłbym poślubić,
jest:.........................................................................................
Ponieważ:............................................................................
3. Jedynym zawodem, którego nie mógłbym wykonywać,
jest:.........................................................................................
Ponieważ:............................................................................
4. Rzeczą, której najbardziej nie lubię w mojej pracy, jest:.....
Ponieważ:...........................................................................
5. Krajem, w którym najbardziej nie chciałbym mieszkać, jest:.
Ponieważ:...........................................................................
6. Nawyk,który uważam za najbardziej obrzydliwy, to:..........
Ponieważ:...........................................................................
271
Piekło
7. Potrawą, której nie mógłbym nigdy zjeść, jest:
Ponieważ:........................................................
8. Osobą, której najbardziej nienawidzę i którą gardzę,
jest:...............................................................................
Ponieważ:
9, Najbardziej obawiam się.
Ponieważ:......................
10. Zachowaniem, które wzbudza we mnie największą pogardę,
jest:............................................................................................
Ponieważ:
272
11. Osobą, której nie mógłbym zaufać, jest:
Ponieważ:..............................................
Piekło
12. Polityczną ideologią, która wzbudza we mnie największą
niechęć, jest:........................................................................
Ponieważ:....
13. Sportem, którego najbardziej nie chciałbym uprawiać,
jest:.................................................................................
Ponieważ:
14. Książką, która najmniej mi się podobała, jest:.
Ponieważ:........................................................
15. Narodem, do którego czuję najmniejszą sympatię, są:.
Ponieważ:.....................................................................
16. Rzeczą, która wywołuje we mnie największą złość, jest:.
Ponieważ:.........................................................................
273
Piekło
Piekło
17. Ze wszystkich rodzajów zazdrości najbliższa jest
mi:...........................................................................
Ponieważ:.............................................................
18. Rzeczą, która najmniej mi się podoba w moim życiu,
jest:................................................................................
Ponieważ:...................................................................
19. Tym, co najbardziej przeszkadza mi u innych, jest:.
Ponieważ:................................................................
20. Moją największą porażką było:.
Ponieważ:................................
274
21. Myślę, że piekłem może być:.
Ponieważ:.............................
22. Czy mógłbyś popełnić samobójstwo? W jakich okolicznościach:
Ponieważ:
23. Rodzajem śmierci, który najbardziej mnie przeraża,
jest:...............................................................................
Ponieważ:
275
276
sest psychometryczny będzie pozbawiony większego pożyt-
ku, jeśli jego rezultaty nie zostaną we właściwy sposób
zinterpretowane i wykorzystane do pomiaru indywidual-
nych zdolności na tle całej populacji, a przynajmniej na tle grupy
interesującej badaczy. W miarę wzrostu liczebności próby (grupy
ludzi uczestniczących w badaniu) i stosowania testów o różnym
stopniu złożoności, surowe wyniki rzadko dostarczają informacji,
o które nam chodzi. Na przykład nie można porównywać siedem-
dziesięciu procent punktów uzyskanych przez szesnastolatka
podczas sprawdzianu z matematyki z pięćdziesięcioma czterema
procentami zdobytymi przez absolwenta wyższej uczelni, zdające-
go egzamin z rachunkowości. Na podstawie tak ograniczonych
informacji nie można odpowiedzieć na pytanie, który z nich lepiej
sobie poradził. Na potrzeby tego typu oceny indywidualne wyniki
należy zmierzyć na tle modelu opracowanego na podstawie rezul-
tatów osiąganych w populacji bazowej (którą tworzą np. wszyst-
kie szesnastolatki piszące wspomniany sprawdzian). Model staty-
styczny, który bywa w tym celu często stosowany, nosi nazwę
„rozkładu normalnego”. Wyjaśnimy go na przykładzie testu z ma-
tematyki zdawanego przez szesnastolatków.
Spośród 90 piszących 32 uczniów udzieliło co najmniej
75 procent poprawnych odpowiedzi. Oznacza to, że uzyskanie
75 procent punktów umieszczało kandydata w dolnym przedziale
35 procent najlepszych uczniów lub w górnym przedziale pozo-
stałej grupy, obejmującej 65 procent uczniów. Oczywiście wyniki
takiej oceny ulegają zróżnicowaniu w zależności od liczby bada-
nych oraz zastosowanej metody. Porównanie wyników jednego
Statystyka
50 55 60 65 70 75 80 85 90 95
Procent poprawnych odpowiedzi.
ucznia z wynikami drugiego
staje się bardzo trudne, gdy
w próbie zachodzą zmiany
powodujące, że rezultaty
osiągane przez różne grupy
stają się w dużym stopniu
niewspółmierne. W takiej
sytuacji pomocy dostarcza
nam tzw. rozkład normalny.
Po ponownym przeana-
lizowaniu wyników testu
dochodzimy do wniosku, że
przeciętna liczba popraw-
nych odpowiedzi wynosi
około 68 procent (uzyskuje-
my ją, sumując wszystkie
oceny i dzieląc wynik przez
liczbę 90 uczniów). Jeśli wo-
kół tej średniej wykreślimy
linię przedstawiającą uzys-
kane wyniki, otrzymamy
krzywą w przybliżeniu ob-
razującą rozkład ocen.
Wykres widoczny na rysunku przedstawia krzywą rozkładu
normalnego. Obrazuje ona symetryczne rozłożenie wyników wo-
kół wartości średniej, z którym często mamy do czynienia w cza-
sie badań. Krzywa w kształcie dzwonu pokazuje, w jaki sposób
wyniki rosną lub maleją w stosunku do wartości średniej, a także
odsetek badanych, którzy uzyskali określony rezultat. Jeśli li-
czebność takiej próby wzrasta, rozkład wyników zawsze, w sto-
pniu mniejszym lub większym, odpowiada krzywej rozkładu
normalnego. Dzieje się tak dlatego, że gdy populacja ogólna ma
rozkład normalny, w miarę wzrostu liczebności próby jej rozkład
staje się coraz bliższy rozkładowi populacji ogólnej i w konse-
kwencji dostarcza bardziej wiarygodnej podstawy do porównań.
278
Statystyka
W przypadku mniejszych prób częściej pojawiają się odstępstwa
od rozkładu normalnego, na przykład ośmiu uczniów osiąga na
sprawdzianie z matematyki niewiarygodny wynik 95 procent po-
prawnych odpowiedzi. Mimo odchylenia się krzywej od linii roz-
kładu normalnego jej rozkład nadal jest poprawny, chociaż ce-
chuje się ograniczoną wiarygodnością. Sytuację taką omówimy
bardziej szczegółowo na następnych stronach.
Zatem jako model podstawowy rozkład normalny bywa często
stosowany nawet w tak złożonych analizach, jak np. badanie
psychometryczne i ocena znajomości przez Australijczyków mar-
ki herbaty Earl Grey. Pewne cechy typowe dla krzywej rozkładu
normalnego czynią ją wyjątkowym i nieocenionym narzędziem
statystycznym. Krzywa zawsze przebiega symetrycznie wobec
wartości średniej, zwykle stanowiącej jej najwyższy punkt. Linia
ma najczęściej kształt dzwonu, a obszar, który leży poniżej
krzywej, jest równy 100 procentom lub jedności. Owa jedynka
oznacza całą populację; jeśli najwyższy punkt krzywej wskazuje
wynik przeciętny, wyniki, które go poprzedzają, zostały osiągnię-
te przez 50 procent uczniów. Ponieważ krzywa ma kształt symet-
ryczny, pod całą linią mieści się 100 procent wyników, a zatem
wszystkie zostały ujęte. W jaki sposób rozkład normalny dostar-
cza podstawy do porównań? Aby rezultaty całego mnóstwa tes-
tów stały się porównywalne, należy przeprowadzić proces stan-
daryzacji.
„Łatwy” test
40 50/50 60
wynik (%)
50/50 60
wynik (%)
Statystyka
Standaryzacja polega na porównaniu rzeczywistych rezultatów
z wynikiem przeciętnym w danej sytuacji testowej oraz wprowa-
dzeniu miary rozproszenia nazywanej odchyleniem standardo-
wym. W ten sposób otrzymujemy sposób liczbowego pomiaru
stopnia, w jakim poszczególne wyniki odbiegają od wartości śred-
niej. Znaczenie tej wartości obrazują dwa poniższe przykłady.
Liczebność każdej z prób jest identyczna, różne jest jednak
rozproszenie wyników.
Rezultaty dwóch testów psychometryczny przedstawiono za
pomocą dwóch krzywych rozkładu normalnego. Wyniki „łatwego”
testu są szerzej rozproszone względem średniej niż wyniki testu
„trudnego”, w którym pojawia się większa koncentracja wyników.
W obydwu grupach średnia wynosiła 50 procent, co nie dostar-
czało żadnych informacji na temat rozproszenia zmiennej losowej
w stosunku do wartości średniej.
Z powodu większego rozproszenia rezultatów w „łatwym” teś-
cie wynik 40 procent jest znacznie lepszy niż ten sam wynik
w tekście „trudnym”, ponieważ tutaj znacznie mniej osób osiąg-
nęło tak niski rezultat. Za pomocą odchylenia standardowego
można ocenić względny wynik każdego z kandydatów, którzy
zdobyli 40 procent punktów. W celu zwiększenia użyteczności
odchylenie standardowe mierzy się w odniesieniu do standa-
ryzowanych wyników, co pozwala wyzerować wartość średnią
(nadać jej wartość zero). Jest to ważne, gdyż można w ten spo-
sób wyzerować wiele wartości średnich uzyskanych w różnych
próbach, tworząc w ten sposób podstawę do porównań. Zna-
komita większość zmiennych losowych w próbie zawiera się
w przedziale równym trzem
odchyleniom standardowym
od wartości średniej. Po wy-
zerowaniu wartości średniej
sytuację można przedstawić
za pomocą wykresu obok.
Na wykresie punkt ozna-
czony liczbą 1 oznacza dodat-
& 26
a 24.
S 22
- 20
§, 18.
s 16
i 14
A
f 12
/ \
»• 10
/ \
« 8
/ \
B 6
/ \
m 4
/ \_
”^ 2
-1 0
20
30 40 50 60 70 80 90
= -1,2
Wyniki odpowiadające 40 procentom poprawnych odpowiedzi
można zatem porównać ze sobą za pomocą krzywych rozkładu
normalnego:
Za pomocą tablic statystycznych można ustalić, że 0,27
(27 procent) populacji osiągnie nie więcej niż 40 procent punk-
tów w „łatwym” teście oraz 0,12 (12 procent) w teście „trudnym”.
„Łatwy” test
.Trudny” test
Statystyka
r=0
Im wartość współczynnika ko-
relacji bliższa jest zeru, tym
mniej istotny i słabiej określo-
ny związek między zmiennymi.
r = -1
Im bardziej wartość współczyn-
nika korelacji zbliża się do war-
tości - 1, tym związek między
zmiennymi jest silniejszy, lecz
o kierunku przeciwnym, tj. gdy
jedna ze zmiennych rośnie, dru-
ga maleje.
r = 0,11
X X x
x x
X x
xx x
x x x x Xx
X X x
X* X
x xx
x x x
X X
YX f
x x
x* %
X , X X
X X
x * x x
X , *
X
X X
X
-------------?
Wyniki testu umiejętności kierowniczych
Statystyka
nika określającego stosunek decyzji właściwych do niewłaści-
wych. W konsekwencji testy psychometryczne rzadko trakto-
wane są jako jedyne narzędzie selekcji, lecz używa się stałych
w połączeniu z osobistym, bardziej subiektywnym sposobem
podejścia.
Jako trudniejszy do określenia od rzetelności, satysfakcjonu-
jący poziom trafności bywa zróżnicowany w zależności od rodzaju
testu i wcześniej stosowanych metod selekcji. Mimo niskiego po-
ziom trafności w pewnych dziedzinach zastosowanie testów psy-
chometrycznych w procesie selekcji staje się coraz powszechniej-
sze, przewyższając pod względem trafności inne metody wyboru.
Ponieważ testy psychometryczne są stosowane głównie pod-
czas rozmów kwalifikacyjnych/procesu selekcji, ich rezultaty
mogą być znacznie bardziej pouczające niż dwudziestominutowe-
go wypytywania. Jeśli trafność testu okazała się niska, prowadzą-
cy rozmowę powinien przyjąć to do wiadomości i tak sformułować
pytania, by test uzyskał walor trafności.
Jeśli wiesz i rozumiesz, jakie cechy będzie przypuszczalnie
wykazywał twój test psychometryczny, lepiej poradzisz sobie
z mylnymi tropami, które mogą się pojawić w trakcie jego wyko-
nywania.
289
290
Poniżej podaję znaczenie terminów, które pojawiają się najczę-
ściej w ocenach psychologicznych.
Agorafobia
Irracjonalny lęk przed otwartymi lub zatłoczonymi miejscami, prowa-
dzący do wycofania się ze społeczeństwa i (zazwyczaj) przebywania
w osamotnieniu, w domu.
Agresja
Użycie siły, zwykle niewłaściwe. Sądzi się, że agresja słowna i fizyczna
jest sposobem, w jaki człowiek radzi sobie z zagrożeniem. Zachowanie
takie prowadzi jednak niezmiennie do nasilenia konfliktu, prowokując
innych do rewanżu.
Ambiwalencja
Posiadanie dwóch sprzecznych opinii lub odczuć w stosunku do
jakiejś osoby lub rzeczy. Wielu terapeutów podkreśla potrzebę „po-
wstrzymania” pozostających w konflikcie uczuć.
Amnezja
Utrata pamięci, którą może spowodować traumatyczne doświadczenie
oraz przyczyna o charakterze fizycznym, psychologicznym lub fizjo-
logicznym.
Anormalne zachowanie
Ogólnie anormalne postępowanie nie oznacza zachowania „innego”.
Zachowanie anormalne, wywierające wpływ na cierpiącego i osoby
z jego otoczenia, powinno odznaczać się następującymi cechami:
- rzadkością występowania, niezwykłością lub sporadycznością (tj.
nie musi być cechą charakterystyczną zachowania lub odczuwania
danej osoby);
- zakorzenieniem w błędnym postrzeganiu lub interpretacji rzeczywi-
stości;
Libido
W psychoanalizie Freuda energia psychiczna oznaczająca wolę życia,
wyrażająca się najwyraźniej w formie popędu seksualnego.
Mania
Uczucia i zachowania wyrażające nieopanowaną radość, często łączą-
ce się z bezsennością i ciągłą nadpobudliwością.
Narcyzm
Miłość do samego siebie, mogąca być źródłem poczucia własnej war-
tości i (w przypadku wypaczenia) przesadnego mniemania o swojej
ważności oraz manipulacyjnych zachowań.
Nerwica
Zaburzenie psychologiczne, zwykle wypływające z konfliktu wewnętrz-
nego, któremu towarzyszą lęki lub obsesje biorące się z „fragmenta-
rycznego postrzegania” własnej sytuacji.
Obrona
Wszyscy uczymy się sposobów ochrony siebie. Wiedza ta pozwala
unikać cierpienia i niebezpieczeństwa. Należy wiedzieć, że ogień jest
gorący i może nas opatrzyć. Jednak ludzie, którzy mają zbyt wiele
„mechanizmów obronnych”, są najczęściej przesadnie podejrzliwi wo-
bec bliźnich. Jeśli dziecko zostanie odrzucone przez własnych rodzi-
ców, często świadomie odsuwa się od innych ludzi. Postawa taka może
zdominować odczuwanie cierpienia i bólu, może również w poważnym
stopniu utrudnić nawiązywanie intymnych związków.
293
Najważniejsze terminy
Trwale, powodujące zaburzenia przeświadczenie zakorzenione w po-
zbawionym podstaw lub wypaczonym postrzeganiu rzeczywistości.
Paniki napad
Atak skrajnego lęku, któremu często towarzyszy obawa przed „szaleń-
stwem” lub utratą panowania nad sobą, silne pocenie się, drgawki,
trudności z oddychaniem oraz bicie serca. Zwykle nie ma wyraźnego
związku między zewnętrznymi wydarzeniami a napadami lęku.
Paranoja
Zaburzenie cechujące się skrajnymi i uporczywymi urojeniami, że je-
steśmy ofiarą prześladowań, plotek lub przedmiotem innych destruk-
cyjnych zachowań.
Poznanie
Proces świadomy opisujący, w jaki sposób uczymy się i w jaki sposób
powstają nasze spostrzeżenia i sądy.
Poznawcza terapia
Podejście terapeutyczne, które stara się pomóc ludziom w dokonaniu
zmian przez zbadanie, w jaki sposób myślą lub w co wierzą (jakie są ich
postawy i oczekiwania). Najczęściej terapia poznawcza stosowana jest
w celu zmiany negatywnych, skazujących na porażkę lub autodestruk-
cyjnych myśli w myśli pozytywne.
Projekcja, rzutowanie
Psychologiczny mechanizm obronny, kiedy przypisuje się innym lu-
dziom uczucia lub cechy, nad którymi się ubolewa lub których
pragnie się pozbyć.
Przeniesienia
Uczucia, które zostały celowo przesunięte (w sposób świadomy lub
nieświadomy) z pierwotnego, intencjonalnego przedmiotu na inny. Po
przeniesieniu substytut lub symbol staje się ogniskową skupiającą
uczucia. Na przykład ludzie często źle traktują członków własnej
rodziny, ponieważ nie mogą (lub nie potrafią) okazać gniewu ludziom
sprawującym władzę.
Psychoanaliza
Teoria psychologiczna stworzona przez Sigmunda Freuda, służąca
analizie uczuć. Freud wierzył, że można ujawnić korzenie naszych za-
chowań tkwiące w podświadomych motywach i konfliktach wewnętrz-
294 nych.
Najważniejsze terminy
Radzenie sobie
Postawy i zachowania, które pomagają nam skutecznie stawiać czoło
rozmaitym sytuacjom życiowym. Defensywne radzenie sobie z sytu-
acją pozwala zapanować nad własnymi zasobami, nie zawsze jednak
usuwa źródło stresu. W jego skład wchodzi wycofanie, niewłaściwe
fantazjowanie, zachowania agresywne i nadużywanie alkoholu.
Aktywne radzenie sobie rozpoczyna się od wzięcia odpowiedzialności
za własne postępowanie, myśli i uczucia oraz dążenia do skutecznego
zajęcia się przyczynami stresu.
Rozwojowa psychologia
Dział psychologii zajmujący się zmianami - fizycznymi, emocjonalny-
mi, poznawczymi i społecznymi - które dokonują się w ciągu trwania
ludzkiego życia oraz czynnikami je wywołującymi (genetycznymi i śro-
dowiskowymi).
Superego
W psychoanalizie Freuda warstwa osobowości przejmująca wartości
społeczne i z tego powodu uczestnicząca w czynności sądzenia, samo-
obserwacji i (często) krytyki postępowania.
Świadomość
Stan zdawania sobie z czegoś sprawy. Może istnieć np. zmysłowa
świadomość środowiska lub wewnętrzna, bezpośrednia samowie-
dza (dotycząca własnych myśli, uczuć i wspomnień), która nie
zawsze zależy od narządów zmysłów. Odmienne stany świadomości
pojawiają się w głębokim śnie, podczas medytacji lub hipnotyczne-
go „transu”.
Tłumienie
W przeciwieństwie do wyparcia, świadome i rozmyślne odwrócenie się
od nieakceptowanych myśli, uczuć lub impulsów.
Urojenie
Fałszywe lub przesadnie wyolbrzymione mniemanie.
Warunkowanie
Prosta forma uczenia, w której tworzy się skojarzenia między pewnymi
bodźcami i reakcjami.
Wina
Świadomość uczynienia czegoś złego, wynikająca z prawdziwego lub
wyimaginowanego naruszenia standardów moralnych, religijnych lub
społecznych.
j
295
Najważniejsze terminy
Wyparcie, represja
Nieświadomy mechanizm obronny polegający na przeniesieniu nega-
tywnych uczuć i wydarzeń w głąb pokładów pamięci, ponieważ nie
można ich zaakceptować lub są zbyt przerażające, by mogły funkcjo-
nować na powierzchni świadomości.
Zaprzeczenie
Mechanizm obronny polegający na wierzeniu, że groźne lub niebezpie-
czne wydarzenia/sytuacje są nieszkodliwe. Zaprzeczenie ma na celu
usunięcie stresu, powinno jednak ustąpić na rzecz rzeczywistych
i skutecznych sposobów radzenia sobie z trudnościami. Nałogowi
palacze często zaprzeczają, by palenie miało związek z rakiem; często
też godzą się na ryzyko, uważają, że nie grozi im żadne niebezpieczeń-
stwo.
Zawiść
Niechęć wywołana przedmiotem będącym własnością drugiego, wyni-
kająca z pragnienia jego posiadania. Jeśli postawa taka nie zostanie
poddana kontroli, może prowadzić do niszczenia dowolnych przedmio-
tów będących własnością drugiego.
Zazdrość
Uczucie wrogości lub zranienia wypływające z wyłącznego charakteru
związku łączącego człowieka z innymi ludźmi.
Złudzenie
Fałszywa interpretacja rzeczywistego doświadczenia (w przeciwień-
stwie do halucynacji, która polega na tworzeniu bytów nierzeczywis-
tych oraz urojeniu będącym fałszywym przekonaniem).
To jest książka,
dzięki której zdołasz dokonać oceny
swojego charakteru, własnych zalet, słabości.
Czy znasz siebie?
Czy potrafisz ocenić charakter innych ludzi?
W ciągu całego życia człowiek dokonuje oceny osobo-
wości - własnej i osób, z którymi się styka. Codziennie
my
oceniamy bliźnich i sami jesteśmy poddani takiej
ocenie,
najczęściej intuicyjnie. Dlaczego więc nie wspomóc
intuicji
fachowymi testami, które pozwolą wykształcić w sobie
umiejętność oceny własnej osobowości i zachowania
osób, z którymi się stykamy?
Z tej książki dowiesz się wszystkiego na temat testów
psy-
chometrycznych. A są one stosowane coraz
powszechniej.
Jeśli pragniesz zdobyć pracę albo awansować, z
pewno-
ścią zostaniesz poddany podobnym testom. Lepiej
więc,
by nie były one zaskoczeniem...
www.swiatksiazki.pl
ISBN 83-7311-849-7
9”788373 118492”
Cena 23,00 zł
Nr 3994