Warsztat Wilbera

NIU
M U N IKOWA
O
NAUKA O K
Zofia Władyka-Łuczak
WARSZTAT WILBERA TOM 1

Seria
Nauka o Komunikowaniu
Zofia Władyka-Łuczak
WARSZTAT WILBERA
TOM 1
Primum Verbum
Łódź 2014
RECENZJA NAUKOWA
dr hab. inż. Krzysztof Pacholski
Profesor Politechniki Łódzkiej
PROJEKT OKŁADKI
autorka
SKŁAD I ŁAMANIE TEKSTU
autorka
Copyright © 2014 by Zofia Władyka-Łuczak
ISBN 978-83-62157-90-7
Łódź 2014
Wydanie I
wydawnictwo
Primum Verbum
www.primumverbum.pl
SPIS TREŚCI
Spis treści
15
WPROWADZENIE 19
Wprowadzenie 21
Z czym mamy do czynienia? – słowo o grafice rastrowej 22
Komputerowy zapis obrazu 25
Cechy grafiki rastrowej – jednostka miary 25
Parametry grafiki rastrowej – rozdzielczość 25
Parametry grafiki rastrowej – wielkość obrazka 26
Parametry grafiki rastrowej – zapis piksela 26
Parametry grafiki rastrowej – tryby kolorów 27
Za nami… przed nami… 28
INTERFEJS PROGRAMU GIMP 29

Interfejs programu Gimp 31
Domyślny układ okien programu Gimp 2.8 32
Edytor obrazów Gimp 32
Przybornik 33
Zestaw dokowalnych okien dialogowych 35
Budowa okna dokowalnego 35
Menu okna dokowalnego 36
Wprowadzanie zmian 37
Ćwiczenie 1.1 Układ doków 38
Dostosowanie interfejsu na potrzeby realizacji ćwiczeń 40
Ćwiczenie 1.2 Tryb jednego okna 41
Ćwiczenie 1.3 Edycja wielkości okna dokowalnego 41
Zagubione okna dokowalne 42
Zapis układu interfejsu 43
Ćwiczenie 1.4 Zachowanie spersonalizowanego układu interfejsu 43
Warsztat Wilbera
NAWIGACJA PROGRAMU GIMP 45

Narzędzia nawigacyjne 47
Ćwiczenie 2.1 Narzędzia Powiększanie i Zmniejszanie 49
Ćwiczenie 2.2 Powiększenie wybranego elementu sceny 49
Ćwiczenie 2.3 Przesuwanie widoku dokumentu 50
Ćwiczenie 2.4 Tymczasowe przesuwanie widoku dokumentu 50
Okno nawigacji obrazu 50
Ćwiczenie 2.5 Okno nawigacji obrazu 51
Skróty do pracy z nawigacją 52
Poruszanie się pomiędzy dokumentami 53
PODSTAWY PROGRAMU GIMP 55

Tworzenie nowego obrazka 57
Zapis obrazka utworzonego w programie Gimp 59
Ćwiczenie 3.1 Tworzenie nowego dokumentu 60
Narzędzia do rysowania i malowania 61
Modyfikacja narzędzi do rysowania i malowania 61
Bliźniacze narzędzia – Ołówek i Pędzel 61
Resetowanie ustawień narzędzia 64
Metody rysowania i malowania linii 64
Ćwiczenie 3.2 malowanie pędzlem 64
Narzędzie – Aerograf 67
Ćwiczenie 3.3 malowanie Aerografem 68
Narzędzie – Stalówka 68
Ćwiczenie 3.4 rysowanie Stalówką 69
Narzędzie – Gumka 70
Kolor w Przyborniku 71
Metody tworzenia nowego koloru 72
Grupa palet z kartami wyboru pomiędzy paletami barw 72
Grupa wyświetlaczy numerycznych 74
Grupa kolorystycznych próbek 75
Grupa przycisków opcji 75
Ćwiczenie 3.5 wymazywanie – narzędzie Gumka 76
Ćwiczenie 3.6 zmiana koloru narzędzia 76
Narzędzia wypełnień 77
Wypełnienie kubełkiem 77
Ćwiczenie 3.7 wypełnienie Kubełkiem 78
Gradient 81
Narzędzie Gradient i jego modyfikatory 81
Ćwiczenie 3.8 malowanie Gradientem 83
Narzędzia do retuszu 84
Narzędzie – Rozmazywanie / Wyostrzanie 85
Modyfikatory narzędzia Rozmazywanie / Wyostrzanie 85
Narzędzie – Rozsmarowywanie 86
Spis treści
Modyfikatory narzędzia Rozsmarowywanie 87

Narzędzie – Rozjaśnianie / Wypalanie 88
Modyfikatory narzędzia Rozjaśnianie / Wypalanie 89
Ćwiczenie 3.9 Rozjaśnianie i wypalanie 90
WARSTWY 93
Warstwy 95
Okno dokowalne Warstwy 96
Interfejs programu a polecenia edycji warstw 98
Funkcje okna dokowalnego Warstwy 99
Tworzenie nowych warstw 99
Ćwiczenie 4.1 Tworzenie warstw 99
Ćwiczenie 4.2 Import warstw z zewnętrznych plików 103
Folder warstw 105
Ćwiczenie 4.3 Folder warstw 106
Warstwa tekstowa 107
Ćwiczenie 4.4 Warstwa tekstowa 107
Komponowanie układu warstw – narzędzie Przesunięcie 109
Modyfikatory narzędzia Przesunięcie 110
Ćwiczenie 4.5 Narzędzie Przesunięcie 111
Ćwiczenie 4.6 Prace końcowe nad plikiem 112
NARZĘDZIA DO ZAZNACZEŃ 115

Zaznaczanie 117
Ćwiczenie 5.1 Tworzenie zaznaczeń 118
Praca z narzędziami do zaznaczania – szparowanie 119
Selekcja obszarów geometrycznych 119
Selekcja obszarów prostokątnych 119
Ćwiczenie 5.2 Zaznaczanie o kształcie prostokąta 120
Modyfikatory wspólne dla wszystkich szparujących narzędzi 121
Menu Zaznaczanie 124
Ćwiczenie 5.3 Polecenia menu Zaznaczanie 125
Modyfikatory zaznaczeń prostokątnych oraz eliptycznych 127
Ćwiczenie 5.4 Zaznaczanie obszarów owalnych 128
Selekcja obszarów nieregularnych 129
Narzędzie Odręczne zaznaczanie obszarów 129
Modyfikatory narzędzia – Odręczne zaznaczanie 129
Ćwiczenie 5.5 Zaznaczanie obszarów metodą wstawiania kolejnych odcinków linii zaznaczenia 129
Ćwiczenie 5.6 Zaznaczanie obszarów metodą obrysowania 131
Narzędzie do zaznaczania – Różdżka 132
Modyfikatory narzędzia – Różdżka 132
Ćwiczenie 5.7 Tworzenie zaznaczeń za pomocą narzędzia Różdżka 133
Ćwiczenie 5.8 Różdżka w praktyce 134
Narzędzie do zaznaczania – Zaznaczanie według koloru 136
Warsztat Wilbera
Ćwiczenie 5.9 Tworzenie zaznaczeń za pomocą narzędzia Zaznaczenie według koloru 137
Narzędzie do zaznaczania – Inteligentne nożyce 139
Modyfikatory narzędzia Inteligentne nożyce 140
Ćwiczenie 5.10 Narzędzie Inteligentne nożyce 141
Narzędzie – Zaznaczanie pierwszego planu 145
Ćwiczenie 5.11 Narzędzie Zaznaczanie pierwszego planu 146
Modyfikatory narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu 147
Ćwiczenie 5.12 Stany modyfikatora Sąsiadujące narzędzia Zaznaczenie pierwszego planu 149
Ćwiczenie 5.13 Modyfikator Sąsiadujące oraz Interaktywne zachowanie 150
Krzywe Béziera 152
Ćwiczenie 5.14 Tworzenie zaznaczeń na podstawie ścieżek Béziera 152
WARSTWY I KANAŁY 157

Warstwy i kanały 159
Tworzenie kolaży 160
Tworzenie nowej warstwy – umieszczanie zewnętrznych plików 160
Tworzenie nowej warstwy poprzez kopiowanie 160
Ćwiczenie 6.1 Tworzenie nowej warstwy na podstawie warstw zewnętrznych dokumentów oraz dokumentu
wewnętrznego 161
Wymiary warstw 163
Ćwiczenie 6.2 Wymiary warstwy 164
Edycja wielkości warstw 165
Kadrowanie warstwy 166
Modyfikatory narzędzia Kadrowanie 167
Ćwiczenie 6.3 Kadrowanie warstwy 168
Wymiary granic warstwy 169
Ćwiczenie 6.4 Kadrowanie warstwy za pomocą polecenia Wymiary granic warstwy 170
Dopasuj warstwę do wymiarów obrazu 171
Kadruj według zaznaczenia 172
Ćwiczenie 6.5 Kadruj według zaznaczenia 172
Automatycznie przytnij warstwę 173
Skalowanie warstw 174
Ćwiczenie 6.6 Skalowanie warstwy 174
Wyrównanie warstw 176
Modyfikatory narzędzia Wyrównanie 176
Ćwiczenie 6.7 Wyrównywanie warstw 178
Ćwiczenie 6.8 Wyrównywanie warstw w praktyce 179
Narzędzia przekształcania 181
Modyfikatory wspólne dla narzędzi grupy Przekształcania 181
Narzędzie Obrót 184
Narzędzie Skalowanie 186
Narzędzie Nachylenie 187
Narzędzie Perspektywa 188
Ćwiczenie 6.9 Perspektywa 188
Narzędzie Odbicie 189
Ćwiczenie 6.10 Lustrzane odbicie warstwy 190
Spis treści
Narzędzie Przekształcenie klatki 191

Ćwiczenie 6.11 Przekształcenie klatki 192
Kanały pliku graficznego 194
Budowa okna Kanały 194
Specyfika pracy nad barwnymi kanałami pliku 196
Ćwiczenie 6.12 Konwersja barw pomiędzy RGB a skalą szarości 196
Ćwiczenie 6.13 Zaznaczanie i edycja kanałów barwnych 198
Kanał alfa 200
Ćwiczenie 6.14 Kanał alfa 200
Maski 201
Rodzaje masek 201
Maski typu: kanały 201
Ćwiczenie 6.15 Tworzenie masek 203
Maski typu: maska warstwy 207
Zarządzanie maskami warstwy 208
Ćwiczenie 6.16 Tworzenie i edycja maski warstwy 209
Maski typu: szybka maska 213
Okna dokowalne Warstw i Kanałów w trybie pracy Szybkiej maski 213
Ćwiczenie 6.17 Tworzenie i edycja szybkiej maski 214
RETUSZ OBRAZÓW 217

Retusz obrazów 219
Narzędzie Klonowanie 220
Narzędzie Łatka 220
Modyfikatory narzędzi Klonowanie oraz Łatka 221
Ćwiczenie 7.1 Narzędzie Klonowanie 223
Narzędzie Klon perspektywy 227
Modyfikatory narzędzia Klonowanie perspektywy 228
Ćwiczenie 7.2 Narzędzie Klonowanie perspektywy 229
Ćwiczenie 7.3 Praktyczne zastosowanie narzędzia Klonowanie perspektywy 230
ZAMIAST PRZEDMOWY
Do kogo jest adresowana książka?
Najkrócej mówiąc do osób, które muszą lub chcą nauczyć się programu służącego do ob-
róbki plików graficznych – Gimp. Pierwsze rozdziały pierwszego z dwóch tomów podręcz-
nika Warsztat Wilbera poświęcone są omówieniu podstawowych narzędzi graficznych, ko-
lejne stopniowo kierują w stronę bardziej zaawansowanych opcji programu.
Jeżeli zupełnie nie znasz aplikacji Gimp, pozwól, że dam Ci dobrą radę. Nie „skacz” po
książce, przerabiaj wszystkie ćwiczenia po kolei. Ich stopień trudności jest dostosowany
do zakresu omówionego materiału. Zachęcam, aby zasadę tę stosowali również czytelnicy
znający program Adobe Photoshop. Obie aplikacje prowadzą do osiągnięcia tego samego
celu. Obie posiadają podobne narzędzia, lecz o odmiennej charakterystyce obsługi. Niestety
(a miałam okazję osobiście się o tym przekonać) bezbolesne przejście z programu do pro-
gramu jest prawie niemożliwe.
Drugi tom podręcznika zawiera opis metod i zasad tworzenia krzywych Béziera i tekstu.
Przerabiając go dowiesz się również, jak przygotować dokumenty do druku oraz publikacje
elektroniczne.
Anatomia książki
Pierwszy tom składa się z siedmiu głównych rozdziałów:
1. Interfejs programu Gimp – nauczysz się poruszać po mapie interfejsu programu;

2. Nawigacja programu Gimp – poznasz narzędzia nawigacyjne programu oraz metody
zarządzania skalą wielkości dokumentu, nad którym pracujesz;
3. Podstawy programu Gimp – poznasz narzędzia do rysowania i malowania;
4. Warstwy – z tego rozdziału dowiesz się, do czego służą warstwy, oraz poznasz podsta-
wowe techniki ich tworzenia i edycji;
5. Narzędzia do zaznaczeń – lektura tego fragmentu książki pozwoli Ci nabyć umiejęt-
ności tworzenia zaznaczeń, czyli wyznaczania przeznaczonych do edycji , wybranych
fragmentów obrazka;
6. Warstwy i kanały – ten rozdział poprowadzi Cię przez zaawansowane techniki tworze-
nia nowych warstw i już istniejących edycji oraz odkryje tajniki zarządzania przezro-
czystością dokumentu;
7. Retusz obrazów – w tym rozdziale poznasz narzędzia do retuszu zdjęć, które umożliwią
Ci usuwanie zbędnych, jak również dodawanie nowych, elementów do obrazu.
12 | Warsztat Wilbera
Drugi tom składa się z trzech głównych rozdziałów:
1. Przetwarzanie obrazów – poznasz rodzaje i metody zapisu plików, nauczysz się poru-
szać się po historii dokumentu;
2. Krzywe Béziera – poznasz techniki rasowania i edycji krzywych Béziera;
3. Tekst – poznasz narzędzia do pisania tekstu;
Różnice pomiędzy systemami Windows i Mac OS

Większość autorów podręczników komputerowych za każdym razem podaje dwie wersje
skrótów klawiaturowych, osobno dla PC i Maca. Ja wymieniam jedynie PC-towskie skróty.
Różnicę w ich używaniu podaję w poniższej tabeli, ufając, że zapamiętanie tak znikomej
odmienności nie sprawi zbyt dużego kłopotu.
Klawisz PC Klawisz Maca
Shift Shift
Alt Option
Ctrl Command
Gdzie szukać plików do ćwiczeń?
Pliki niezbędne do wykonania ćwiczeń znajdziesz pod adresem:

http://www.komunikacja-spoleczna.pl/Warsztat_Wilbera
Na stronie umieszczone są linki do skompresowanych folderów zawierających pliki nie-
zbędne do realizacji ćwiczeń poszczególnych rozdziałów. Przed przystąpieniem do lektury
i ćwiczeń odwiedź stronę. Ściągnij foldery, zapisując je na twardym dysku.
Prawa autorskie
Staraliśmy się wydać dla Ciebie książkę w jak najniższej cenie. Naszym priorytetem było na-
uczenie jak najszerszego grona użytkowników darmowego programu Gimp, a nie czerpanie
zysków. W zamian za to prosimy Cię, jeśli znajdziesz w jakimkolwiek innym miejscu sieci,
niż strona wydawnictwa, najmniejszy nawet fragment podręcznika, daj nam znać.
WPROWADZENIE
Wprowadzenie
Gimp to program do tworzenia i edycji grafiki rastrowej – cyfrowego zapisu obrazu zło-
żonego z siatki występujących obok siebie pikseli na tyle małych, że zamiast nich widzimy
płynne przejścia tonalne obrazu. Twórcy programu (Peter Mattis oraz Spencer Kimball)
pierwszą jego wersję (tylko na system Linux) opublikowali w roku 1996 roku i od tamtej
pory do jego rozwoju przyczyniła się długa lista osób – Spencer Kimball, Peter Mattis, Sven
Neumann, Michael Natterer, Fredrik Alströmer, Rob Antonishen, Jerry Baker, Hendrik
Boom, Richard Bowers, Hans Breuer, Simon Budig, João S. O. Bueno, Seth Burgess, Marco
Ciampa, Winston Chang, Lars-Peter Clausen, Kevin Cozens, Alexia Death, Nicholas Doyle,
Daniel Eddeland, Ulf-D. Ehlert, Saul Goode, David Gowers, Cameron Gregory, Eric Grivel,
Stephen Griffiths, Tim Harder, Łukasz Hładowski, Patrick Horgan, Daniel Hornung, Chri-
stopher Howard, Alexander Hämmerle, Barak Itkin, Javier Jardón, Tim Jedlicka, Róman
Joost, Alexander Jones, Aurimas Juška, Malay Keshav, Øyvind Kolås, Lloyd Konneker,
Kretynofil, Christian Krippendorf, Eric Lamarque, Dave Lichterman, Tor Lillqvist, Mikael
Magnusson, Luidnel Maignan, Takeshi Matsuyama, Mike Melancon, Christopher Montgo-
mery, Tobias Mueller, Michael Muré, Andreas Neustifter, Jon Nordby, Martin Nordholts,
David Odin, Nelson A. de Oliveira, Victor Oliveira, Benjamin Otte, Petr Ovtchenkov, Ville
Pätsi, Akkana Peck, Nils Philippsen, Mircea Purdea, Dennis Ranke, Martin Renold, Gil-
les Rochefort, Marco Rossini, Karthikeyan S, Enrico Schröder, Michael Schumacher, Peter
Sikking, RyōTa SimaMoto, SHIRAKAWA Akira, Jernej Simončič, Manish Singh, Mukund
Sivaraman, Ville Sokk, Jakub Steiner, Omari Stephens, Bogdan Szczurek, Tal Trachtman,
Mason Thomas, Andreas Turtschan, Massimo Valentini, Thorsten Vollmer, Clayton Wal-
ker, Rupert Weber, Alexis Wilhelm, Andrew Wyatt, Yoshinori Yamakawa, Zhenfeng Zhao,
Simon Zilliken, Przemysław Zych. Dzięki tym osobom mamy do dyspozycji świetny pro-
gram, całkiem za darmo, oparty na wolnej licencji typu GNU General Public License.
Wszystkie dostępne źródła informacyjne, te wydrukowane i te internetowe, podają,
że Gimp jest najlepszym bezpłatnym programem do obróbki grafiki rastrowej, niektórzy
porównują go nawet z komercyjnym liderem aplikacji tego typu – programem Photoshop
firmy Adobe.
Niewątpliwą zaletą programu Gimp jest możliwość korzystania z pełnej gamy narzędzi
malarskich i retuszerskich oraz bogatej listy poleceń korekcji barw. Oferowana możliwość
pracy na warstwach, ze ścieżkami Béziera, z kanałami barwnymi (wraz z kanałem Alfa), jak
i filtrami efektów czyni program godnym zainteresowania.
Czy warto uczyć się jego obsługi? Jeżeli chcesz, by świat grafiki cyfrowej przestał być dla Cie-
bie tajemnicą, to zdecydowanie tak. Jeżeli chcesz poddawać zdjęcia zaawansowanej obróbce,
tworzyć grafiki na potrzeby prezentacji multimedialnych oraz do Internetu – zapraszam do
dalszej lektury.
Z czym mamy do czynienia? – słowo o grafice rastrowej

Grafika rastrowa służy dwóm celom: przygotowaniu materiału do druku lub publikacji
cyfrowej. Oba finalne produkty wymagają odrębnego opracowania technicznego.
Na początek zła wiadomość – Gimp nie posiada narzędzi do separacji barwnej, defi-
niujących zapis czytelny dla urządzeń przygotowujących obraz do druku wielobarwnego
techniką offsetową1. Rozpoczniemy właśnie od niego, by mieć jak najszybciej za sobą
tę kłopotliwą sytuację – od wyjaśnienia, czego Gimp nie potrafi.
W roku 1996, gdy Peter Mattis i Spencer Kimball tworzyli program Gimp, do rąk polskich
czytelników trafiła książka tłumacząca zasady zapisu cyfrowej grafiki autorstwa Davida
Blatnera i Steve Rotha Skanowanie i półtony, w której to autorzy piszą:
Senny koszmar Picassa. Wyobraź sobie świat bez kolorów. Nie ma czerwieni, zieleni ani nie-
bieskiego: w tym świecie nie ma nawet szarości. W świecie tym niebo jest białe, ziemia jest bia-
ła, horyzont jest biały. Jedynym kolorem łamiącym monotonię nieskończonej bieli jest czarny.
Małe czarne plamki. [Mattis, Kimball 1998: 31]
Rysunek I Liniatura
Co Panowie mają tutaj na myśli? Chodzi o przełożenie zapisu cyfrowego na technikę druku
offsetowego korzystającego z rastrowego rozłożenia separacji barwnej na poszczególne for-
my drukowe o określonej liniaturze. Forma drukowa z kolei to powierzchnia rozdzielona
liniaturą wyznaczającą miejsce zadruku lub ochronę przed nim. Liniatura to rzędy uło-
żonych równolegle względem siebie (zależnie od rodzaju rastra) kropek, linii lub plamek,
wyznaczona ilością tych linii na cal – to tzw. LPI (lines per inch). Punkty rastra mają różną

1
Wyjściem z tej sytuacji jest zainstalowanie dodatku do Gimpa – Separate+;
Wprowadzenie | 23
c m y k
c cm cmy cmyk
Rysunek II Separacja barwna
wielkość, a odległość między ich środkami jest zawsze stała. Dzięki temu zabiegowi większe
punkty wydruku postrzegamy jako tony ciemniejsze, a mniejsze jako jaśniejsze. Skompli-
kowane? Pamiętajmy: liniatura to linie zbudowane z występujących po sobie plamek ułożo-
nych równolegle wobec siebie (Rysunek I).
Jak zatem zmienić senny koszmar Picassa w świat pełny kolorów, bez tych nieszczęsnych
widocznych plamek, o które Mistrz zapewne miałby do nas słuszne pretensje?
Plamki zlikwidujemy, zagęszczając liniaturę rastra – zmniejszając plamki i automatycznie
zwiększając ich liczbę tak, by wzrok nasz już nie widział plamek tylko przejścia tonalne1.
Barwę uzyskamy, korzystając z subtraktywnego modelu barw CMYK: C – cyjan,
M – magenta, Y – żółty i K – czarny. Proces przygotowania grafiki do druku w mode-
lu CMYK polega na właściwym rozbarwieniu (przypisaniu) koloru form drukowym.
Każda z form musi składać się z siatki rastrowej nachylonej pod odpowiednim kątem
– ich nakładanie (dodrukowywanie) ma tworzyć żądany kolor. Rysunek II przedstawia
przykładowe rozbarwienie na poszczególne wydruki w dużym powiększeniu, z widocz-
nymi plamkami rastra. Do lat 90-tych ubiegłego wieku offsetowe formy drukowe przy-
gotowywano na podstawie reprodukcji fotomechanicznej opisanej przez cytowanych
autorów w następujący sposób:
Kładziemy błonę światłoczułą za drobno naciętą płytą do rastrowania (dawniej wykonaną

ze szkła, obecnie jest to raczej wysokoprzezroczyste tworzywo sztuczne) – po czym rzucamy
światło przez fotografię i raster. W wyniku tej operacji otrzymujemy wzór jednakowo od-
ległych od siebie, zróżnicowanych pod względem wielkości plamek. Zachodzące tu zjawisko
dyfrakcji – czyli rozproszenia światła przy przejściu przez wąskie szczeliny (rastra) powoduje
rozbicie obrazu na olbrzymią liczbę plamek – mniejszych, odpowiadających jasnym obszarom
oryginału i większych, odpowiadających ciemnym obszarom. [Mattis, Kimball 1998: 32–33]

1
Gęstość liniatury zależna jest od rodzaju użytego papieru do druku oraz możliwości technicznych drukarni, średnio dla
papierów powlekanych wynosi 150–175 LPI;
A B
Rysunek III Wpływ rozdzielczości na jakość obrazka
Proces tworzenia błon (filmów poligraficznych) był i jest jeszcze w dalszym ciągu w wielu
drukarniach uzyskiwany na podstawie komputerowego opracowania separacji definiują-
cej barwy na wartości CMYK do postaci pliku postscriptowego lub PDF. Ponadto coraz
częściej pomijany jest proces tworzenia filmów poligraficznych na rzecz bezpośredniego
tworzenia form drukowych zwany techniką CtP (ang. Computer to Plate).
Jak już wspominałam, grafika rastrowa wykorzystywana jest w dwóch obszarach: przygoto-
wania pliku do druku oraz w procesie tworzenia ilustracji umieszczanych w prezentacjach
multimedialnych oraz na stronach internetowych. W programie Gimp co prawda nie mo-
żemy wykonać separacji barwnej CMYK, ale i w Photoshopie zamieniamy tryb RGB
na CMYK w ostatniej fazie przygotowania pliku do druku i to z dwóch powodów:
po pierwsze w trybie CMYK nie wszystkie funkcje Photoshopa są aktywne, po drugie wie-
lokrotne przechodzenie z jednego trybu w drugi powoduje generowanie dużych strat zapisu
barwnego opracowywanego dokumentu.
W lutym 2013 roku opublikowana została wersja beta 2.9 programu Gimp z 8-, 16- i 32- bi-
towym zapisem wartości koloru, przybyło zatem potężne narzędzie umożliwiające edycję i
zapis obrazków o wysokich parametrach barw. Poczekajmy, zobaczymy, co przyniesie wer-
sja Gimp 3.0.
Tyle na temat tego, czego Gimp nie potrafi. Od tej chwili wszystkie poruszane tematy znaj-
dą zastosowanie i rozwiązania w programie Gimp.
Wprowadzenie | 25
1”
1”
Rysunek IV Zapis grafiki rastrowej
Komputerowy zapis obrazu

Gdy mówimy „bitmapa” (grafika rastrowa), mamy na myśli tysiące zapisanych cyfrowo ma-
łych punkcików (pikseli) składających się na czytelny dla oka obrazek. Ostateczny wygląd
grafiki zależy od ilości oraz właściwości barwnych pikseli.
Cechy grafiki rastrowej – jednostka miary

Grafikę rastrową buduje siatka złożona z małych kwadracików – pikseli. Jest on w tej grafice
najmniejszą jednostką miary.
Czym jest piksel?
Wyobraźmy sobie, że nie mamy do czynienia z grafiką komputerową, ale z grafiką złożoną
z kwadracików naniesionych na bardzo elastyczną gumę. Rozciągając naszą hipotetyczną
gumową grafikę, zwiększamy jej wymiary, pozostawiając niezmienioną ilość kwadracików.
Zagadnienie to przedstawia Rysunek III. Fotografia A zbudowana jest z tej samej ilości
pikseli co fotografia B. Zajmując znacznie większą przestrzeń wydruku, rozrzedza zawarte
informacje, jednocześnie tracąc na jakości. Pamiętajmy, że jeżeli obraz nie posiada wystar-
czającej ilości danych niezbędnych do prawidłowego wyświetlenia lub wydruku, nie nadaje
się do publikacji.
Reasumując – rozmiar to parametr określający ilość pikseli dla wysokości i szerokości ob-
razka, niezależny od obszaru jaki ona zajmuje.
Parametry grafiki rastrowej – rozdzielczość

Rozdzielczość to parametr podający liczbę pikseli w jednostce miary. Większość programów
graficznych określa go w calach i centymetrach. Zwyczajowo przyjęło się używać jednostki 1 cal,
podając skrót PPI (pixels per inch – piksele na cal). Rysunek IV przedstawia (w umownej skali
powiększenia) jednocalowy fragment obrazu zbudowany z dziesięciu pikseli.
Niestety nie ma jednoznacznego wykazu wartości rozdzielczości przeznaczonej do druku.
W przybliżeniu podaje się, że do druku offsetowego obrazki kolorowe powinny mieć war-
tość 300 PPI, w skali szarości 600 PPI, grafiki złożonej z linii 1200 PPI, do druku cyfrowego
od 72 do 150 PPI przy określonej szerokości i wysokości obrazka. Inaczej rzecz się ma przy
materiałach przeznaczonych do Internetu i prezentacji. Najczęściej spotykane monitory

i rzutniki posiadają rozdzielczość od 800x600 do 1280x1024, dlatego nieuzasadnionym
byłoby przekraczanie możliwości technicznych nośników wyświetlających podawaną grafikę.
Zasada określania jakości obrazka jest oczywista – im więcej pikseli mieści się w calu,
tym lepsza jakość obrazka, ale i większy rozmiar pliku. Proces zwiększania ilości pik-
seli za pomocą programów graficznych nazywamy interpolacją w górę, natomiast
zmniejszania – interpolacją w dół. Dokładniej zagadnieniem tym zajmiemy się w roz-
dziale „Przetwarzanie obrazów” w drugim tomie podręcznika, teraz zapamiętajmy tylko,
że procesu interpolacji w dół nie da się cofnąć – zmniejszona ilość pikseli zawsze pogor-
szy jakość obrazka. Co do wymuszonej interpolacji w górę, jest tylko sztucznie uzyska-
nym przez podział pikseli wrażeniem zwiększenia ich ilości i w żaden sposób nie sprawia,
że rzeczywisty obraz jest oddany dokładniej.
Parametry grafiki rastrowej – wielkość obrazka

Wielkość obrazka to parametr określający wysokość i szerokość dokumentu w wybranej
jednostce miary z nadaną rozdzielczością. Przygotowując materiały do druku, dla szeroko-
ści i wysokości używamy takich jednostek miary, jak: cale, punkty, milimetry oraz centyme-
try. Dla wskazania rozdzielczości podajemy ilość pikseli w calach, rzadziej w centymetrach,
natomiast do Internetu i prezentacji podajemy wartości zwykle w pikselach, czyli określa-
my ilość występujących pikseli w szerokości i wysokości przygotowywanej grafiki.
położenie,
barwa,
jasność,
nasycenie
Rysunek V Zapis piksela
Parametry grafiki rastrowej – zapis piksela

Każdy program do wyświetlania i edycji grafiki rastrowej oprócz ilości pikseli zapisuje
położenie, barwę, nasycenie i jasność każdego piksela (Rysunek V).
Barwa to wrażenie wzrokowe powstające wskutek odbicia lub przejścia światła przez obiekt.
Nasycenie to stopień czystości koloru (procentowego udziału szarości), gdzie 0 określa
barwę szarą, a 100% całkowite nasycenie. Jasność wskazuje na ilość światła określonej
barwy mierzonej procentowo, gdzie 0% oznacza czerń, a 100% biel.
Wprowadzenie | 27
od 21 do 31
0 255
Rysunek VI Tryb – Skala szarości
Parametry grafiki rastrowej – tryby kolorów

Do zapisu kolorów w grafice służą tryby kolorów określające liczbę kolorów oraz kanałów.
Program Gimp pracuje w dwóch trybach: skali szarości i RGB.
• Skala szarości w obrazach 8-bitowych liczona jest w 255 odcieniach szarości + czerń
(pełen kolor) podawana jako wartość 0. Rysunek VI przedstawia skalę szarości od-
zwierciedlaną przez programy graficzne w zapisach rastrowych. Wartość od 21 do 31
to powiększenie zapisu różnic nasycenia barwy czarnej.
• RGB – tryb pracujący na potrzeby Internetu i prezentacji multimedialnych, oparty

jest na addytywnym modelu barw związanym z technologią pracy urządzeń wyko-
rzystujących światło do zapisu przekazu. W programach do grafiki rastrowej w ob-
razach 8-bitowych (takich jak Gimp) tryb ten zapisywany jest w trzech osobnych
kanałach: czerwonym, zielonym i niebieskim (Rysunek VII), liczonych (podobnie
jak skala szarości) w 255 odcieniach + pełen kolor podawany jako wartość 0. Dopiero
łączenie ze sobą w nich zawartych informacji pozwala na uzyskanie żądanego koloru.
Rysunek VII Kanały trybu – RGB w programie Gimp

G 87
B 197
0 65 255
r – 87, g – 197, b – 65
Rysunek VIII Tryb – RGB
Rysunek VIII ilustruje położenie wartości poziomu barw w poszczególnych kanałach ko-
lorystycznych. Przestudiowanie tego rysunku to dobry wstęp do nabycia umiejętności czy-
tania histogramów wyświetlanych grafik oraz do zrozumienia zasad zarządzania barwą za
pomocą poleceń do edycji barw (Poziomy i Krzywe) w aplikacjach graficznych odpowie-
dzialnych za edycję tonów i balansu kolorów.
Za nami… przed nami…

Za nami teoria, przed nami poznanie programu Gimp – zapraszamy. Zaczniemy od przed-
stawienia interfejsu aplikacji. Interfejsu – programu Gimp.
01. | INTERFEJS
PROGRAMU
GIMP
Interfejs programu Gimp
Do niedawna interfejs graficzny był najsłabszą stroną programu. Udostępniony podział na
odrębne okna edycyjne zmuszał użytkowników do przedłużającego pracę przechodzenia
z jednego okna do drugiego. Proces ten przebiegał w następujący sposób: by przejść z ak-
tywnego okna Edytora obrazów do np. Przybornika należało przed wyborem narzędzia
uaktywnić zawierające je okno. Powrót do obrazka był podobny: najpierw uaktywnienie
okna, potem właściwa praca nad obrazkiem. Wspomniane niedogodności zostały usunię-
te, Gimp 2.8 nie wymaga zbędnego klikania – przechodzimy pomiędzy oknami płynnie,
nie odczuwając struktury budowy programu. Ponadto dla zwolenników pracy ze zwar-
tym interfejsem udostępniono polecenie zamiany trybu wielookiennego w jednookienny
(menu Okna › Tryb jednego okna).
Mimo ułatwień, przed przystąpieniem do twórczej realizacji obrazu należy nabrać
biegłości w poruszaniu się po programie. Warto również dostosować układ interfejsu
do własnych potrzeb. Pierwszy rozdział niniejszego podręcznika będzie poświęcony
właśnie temu zagadnieniu.
Rysunek 1.1 Domyślny interfejs programu Gimp
Domyślny układ okien programu Gimp 2.8

Otwórz program i przyjrzyj się zaproponowanemu układowi okien dokowalnych interfejsu
programu. Przy pierwszym uruchomieniu Gimp oferuje trzy okna edycyjne (Rysunek 1.1).
• Edytor obrazów – okno obrazu poddawanego edycji;
• Przybornik – zbiór narzędzi przeznaczonych do edycji obrazu;
• Domyślny zestaw okien Dokowalnych.
Edytor obrazów Gimp

Główne okno programu to okno, w którym wyświetlane są obrazy, nad którymi pracujemy.
Po uruchomieniu aplikacji, tuż pod paskiem nazwy dostępne jest Górne menu oraz obszar
okna z wizerunkiem maskotki Gimpa – Wilbera. Górne menu to indeks wszystkich poleceń
programu, dlatego znajdziesz w nim, między innymi, narzędzia z Przybornika oraz innych
okien dokowalnych. Rysunek 1.2 przedstawia zrzut ekranowy Okna edytora wraz z roz-
winiętym przykładowym menu. Przyglądając się menu, zwróć uwagę, że przy niektórych
Interfejs programu Gimp | 33
pasek nazwy
okna programu
górne menu
maskotka
gimpa – wilber
Rysunek 1.2 Okno Edytora obrazu
funkcjach znajdują się symbole graficzne. Mała strzałka informuje, że po wybraniu polece-
nia rozwinie się podmenu. Trzy kropki po nazwie wskazują, że po uaktywnieniu ukaże się
okno dialogowe z dodatkowymi opcjami. Aby poprawić czytelność menu, twórcy programu
po lewej stronie tytułów poleceń umieścili graficzne symbole nawiązujące do treści poleceń,
natomiast dla biegłych użytkowników programu po najczęściej używanych poleceniach po-
dali skróty klawiaturowe, które znacznie przyspieszają pracę przy tworzeniu grafiki.
Przybornik
Przybornik to bodaj najczęściej używane okno w Gimpie. Domyślnie podzielone jest ono
na trzy części:
• Dok Przybornik z zestawem narzędzi.
• Dok Opcje narzędzia z opcjami dostosowanymi dla wybranego narzędzia.
• Trzecią część stanowi zbiór przycisków – poleceń służących do zarządzania ustawie-

niami wskazanego narzędzia.
Dok Przybornik to zestaw narzędzi do zaznaczania, rysowania, malowania, edycji

kształtów, kolorów oraz nawigacji po dokumencie. Wszystkie narzędzia z Przybornika,
z których będziemy korzystali w trakcie nauki i w późniejszej pracy, dostępne są rów-
nież w głównym menu programu Narzędzia. By ułatwić orientację, autorzy programu
zgrupowali je tematycznie:
dok przybornik
dok opcje
narzędzia
przyciski poleceń
Rysunek 1.3 Dok przybornik
• Pierwszą grupę tworzą narzędzia do zaznaczania (wskazania obszaru przeznaczonego

do edycji).
• Drugą grupę tworzą narzędzia o niepowiązanej specyfice działania, takie jak: narzę-
dzie Ścieżki (rysowanie i edycja krzywych Béziera), Pobieranie koloru (pobiera próbkę
koloru ze wskazanego punktu na obrazie), Powiększenie (przybliża lub oddala zakres
wyświetlanego obszaru obrazka), Miarka (umożliwia mierzenie odległości lub kątów
wybranych obszarów obrazka).
• Trzecią grupę stanowią narzędzia do przekształcania warstw, zaznaczonych obszarów

oraz krzywych Béziera.
• Czwarta grupa to samotne narzędzie Tekst służące do tworzenia i edycji warstw

tekstowych.
• Piąta grupa to narzędzia do rysowania, malowania, wypełniania, wymazywania,

powielania, retuszu, rozmazywania, wyostrzania, rozsmarowywania, rozjaśniania
i przyciemniania wybranych fragmentów obrazu.
• Szósta grupa to narzędzia do edycji barwy.

grupa pierwsza – narzędzia do zaznaczania
grupa druga – narzędzia o niepowiązanej specyfice działania
grupa trzecia – narzędzia przekształcania
grupa czwarta – narzędzie tekstowe
grupa piąta – narzędzia rysowania i malowania
grupa szósta – narzędzia do edycji barwy
Rysunek 1.4 Grupy przycisków doka przybornik
Zestaw dokowalnych okien dialogowych

Łączenie okien w doki to doskonała strategia utrzymania porządku na pulpicie programu.
Domyślnie zebrane są w dwa zestawy:
• Pierwszy zestaw okien obejmuje doki: Warstw, Kanałów, Ścieżek oraz Historii.
• Drugi zestaw okien dokowalnych: Pędzle, Desenie, Gradient.
Takie ułożenie okien programu Gimp jest tylko propozycją dostępu do najczęściej używanego
układu. Kolejne ćwiczenia pokażą, w jaki sposób można zmieniać jego zawartość i układ, w jaki
sposób zapisać nowy układ interfejsu oraz jak przywrócić jego pierwotny wygląd.
Budowa okna dokowalnego

Rysunek 1.5 to zrzut zestawu okien dokowalnych: Warstwy, Kanały, Ścieżki, Historia dzia-
łań. Na jego przykładzie pokażę Ci budowę okien.
pasek nazwy okna dokowalnego

karty okien menu okna
dokowalnego
polecenia okna
pasek skrótów
Rysunek 1.5 Budowa okna dokowalnego
Pasek nazwy doka składa się z dwóch elementów: tytułu – nazwy aktualnie wybranej
karty oraz przycisku zamykania. Zestaw kart okien to inaczej pole wyboru okna doko-
walnego przeznaczonego do wyświetlenia. Po jego prawej stronie umieszczony jest przycisk
w kształcie strzałki – Menu okna. Poniżej kart umieszczane są polecenia, przyciski oraz
pola edycyjne charakterystyczne dla danego okna. Pasek zestawu skrótów składa się z przy-
cisków uruchomiających wybrane, najczęściej stosowane polecenia z Menu okna.
Menu okna dokowalnego

Pierwsze polecenie listy Menu odnosi się bezpośrednio do narzędzi edycyjnych okna.
Kolejne służą nawigacji – za ich pomocą zmykamy, dołączamy karty od zestawu lub
dodajemy inne. Ostatni zestaw to lista funkcji wpływających na wygląd okna (Rysunek 1.6).
menu
polecenia nawigacyjne
polecenia wpływające na wygląd okna
Rysunek 1.6 Menu okna dokowalnego

menu okna
ostatnio zamknięte doki
dokowalne okna dialogowe
przybornik
lista otwartych
dokumentów
lista otwartych doków
ukryj doki
tryb jednego okna
lista dostępnych doków
Rysunek 1.7 Menu okna dokowalnego
Wprowadzanie zmian
Polecenia zarządzania oknami dokowalnymi programu zebrane są w górnym menu programu
Okna. Rysunek 1.7 pokazuje zawartość omawianego menu.
1. Pozycja menu Ostatnio zamknięte doki zawiera listę ostatnio zamkniętych doków.
By zobaczyć jak, polecenie to działa, zamknij wybrany zestaw wyświetlonych doków
(np. Warstwy – Pędzle), następnie ponownie rozwiń menu Okna › Ostatnio zamknięte
doki i wybierz polecenie Warstwy, Kanały, Ścieżki, Cofnięcie – P… .
2. Pozycja menu Dokowalne okna dialogowe udostępnia listę doków programu Gimp.
3. Pozycja Przybornik (CTRL + B) – umieszcza dok Przybornik na górze stosu nakłada-
jących się na siebie okien dialogowych.
4. Lista otwartych dokumentów wyświetla tytuły otwartych dokumentów, umożli-
wiając szybkie wskazanie pliku przeznaczonego do edycji. Zauważ, że dostępne
skróty klawiaturowe (ALT+1, ALT+2, itd.) znacznie przyspieszą uaktywnianie wybra-
nych dokumentów.
5. Lista otwartych doków pełni funkcję informacyjną – wyświetla tytuły otwartych do-
ków oraz pomaga wydobyć wybrane okno na wierzch stosu spośród nachodzących
na siebie okien. Funkcja ta jest szczególnie przydatna przy niezadokowanych oknach.
6. Ukryj doki (Tab) – ukrywa wszystkie doki, pozostawiając widoczne okno Edytora ob-
razka. Powrót do poprzedniego układu interfejsu następuje po ponownym wybraniu
polecenia lub zastosowaniu skrótu klawiaturowego.
7. Tryb jednego okna scala interfejs programu Gimp w jedno okno dialogowe systemu
operacyjnego komputera.
A B
Rysunek 1.8 Okna dokowalne
Ćwiczenie 1.1 Układ doków
Ćwiczenie, przez które Cię teraz przeprowadzę, pokaże metody zarządzania układem
doków. Wybór doków będzie zupełnie przypadkowy, niezależny od umieszczonych w nich
poleceń i narzędzi. Rysunek 1.8 A to zrzut ekranowy połączonych trzech kart: Kursor,
Czcionki oraz Nawigacja w jedno okno dokowalne. Rysunek 1.8 B to zrzut ekranowy po-
łączonych dwóch kart Kursor i Nawigacja metodą zespawania okien dokowalnych. Układy
te posłużą nam do poznania metod powiązań kart.
Ćwiczenie 1.1 a Wyświetlanie okien dokowalnych i kart
1. Aby wyświetlić okno dokowalne Kursor, z górnego menu programu Okna › Doko-
walne okna dialogowe wybierz polecenie Kursor.
2. Aby dołączyć nową kartę do istniejącej karty lub zestawu kart, z menu okna rozwiń
podmenu Dodaj kartę, następnie wybierz polecenie Czcionki.
Ćwiczenie 1.1 b – przesuwanie doków
1. Z górnego menu Okno › Dokowalne okna dialogowe wybierz polecenie Nawigacja.

2. Kursor ułóż nad paskiem nazwy okna, kliknij, przytrzymując przycisk myszy, przesuń
okno w nowe miejsce.
Ćwiczenie 1.1 c Dołączanie do okna dokowalnego nowych kart
Kolejne zadanie to dołączenie okna Nawigacja do doku złożonego z okien Kursor i Czcionki1:
1. Ułóż kursor nad kartą okna Nawigacja. Kliknij, przytrzymaj przycisk myszy.
2. Przesuń kartę tuż za zestaw kart doka Kursor i Czcionki (Rysunek 1.9 A), następnie
zwolnij przycisk myszy.

1
Od wersji Gimp 2.8.14 podana funkcja działa tylko pod systemem Windows 8. Jeżeli używasz starszej wersji systemu
operacyjnego, pomiń punkty 1.1 c oraz 1.1 e ćwiczenia. W zamian dołącz karty do doka Kursor i Czcionki, korzystając
z metody opisanej w ćwiczeniu 1.1 a.
A B
Rysunek 1.9 A – Łączenie doków w zestaw okna dokowalnego, B – Okno dokowalne po połączeniu
Do zestawu została dołączona kolejna karta. Zwróć uwagę na wygląd kart – nie są to
zakładki z opisami doków, jakimi były do tej pory, lecz ich graficzne odpowiedniki
(Rysunek 1.9 B).
Ćwiczenie 1.1 d Odłączanie kart
1. Odłącz kartę od istniejącego zestawu: kliknij i przytrzymaj przycisk myszy nad

ikonką karty Nawigacja, przeciągnij w dowolnym kierunku.
2. Rozdziel również na osobne okna dok złożony z kart Kursor i Czcionki.
Ważne, by po zakończeniu ćwiczenia wszystkie trzy okna były rozdzielone (Rysunek 1.10).
Rysunek 1.10 Okna dokowalne

A B C D
Rysunek 1.11 Dołączenie pływającego okna dokowalnego do drugiego
A – do góry,
B – do lewej strony,
C – do prawej strony,
D – do dołu
Ćwiczenie 1.1 e Tworzenie doków
Przyjrzyj się rysunkowi numer 1.11, który przedstawia zachowanie programu w trakcie
tworzenia doków. Zwróć uwagę, że wraz ze zbliżaniem się kursora do aktywnej przestrzeni,
wyświetlana jest gotowość programu do połączenia okien dokowalnych w postaci niebie-
skiej kreski.
1. Ułóż kursor nad nazwą okna dokowalnego Kursor, kliknij i przytrzymując klawisz
myszy, przesuń dok w dolne aktywne pole okna Czcionki (rysunek 1.11 D), zwolnij
przycisk myszy.
Ćwiczenie 1.1 f Zamykanie doka
1. Zamknij dok Czcionki i Kursor kliknięciem na krzyżyku umieszczonym w prawym

górnym rogu okna.
lub
2. Uaktywnij i rozwiń Menu okna Nawigacja, wybierz polecenie Zamknij kartę.
Dostosowanie interfejsu na potrzeby realizacji ćwiczeń

Teraz skonfiguruj interfejs tak, żeby wyglądał jak mój. Jak zapewne się zorientowałeś, ist-
nieje nieograniczona ilość układów okien dokowalnych. Niejednokrotnie będę odsyłała Cię
do poleceń umieszczonych w dokach, zatem dobrze by było, aby droga do nich była taka
sama u mnie i u Ciebie. Przygotowałam opis i zrzut naszego układu Gimpa.
Rysunek 1.12 Interfejs programu Gimp wyświetlony w trybie jednego okna
Rysunek 1.12 to zrzut ekranowy przygotowanego przeze mnie interfejsu programu. Pro-
gram zwarty jest w jedno okno systemu Windows. Po jego lewej stronie umieszczony jest
Przybornik wraz z dołączonym na dole oknem Opcji narzędzia. Po prawej stronie znajduje
się dok złożony z dwóch zestawów: na górze złożony z kart: Warstwy, Kanały, Ścieżki oraz
Okno historii działań, na dole złożony z kart: Pędzle, Desenie, Gradienty.
Ćwiczenie 1.2 Tryb jednego okna
1. Z górnego menu Okna wybierz polecenie Tryb jednego okna.

2. Jeżeli istnieje taka konieczność, dopasuj wielkość nowo utworzonego układu interfejsu
do wielkości ekranu monitora kliknięciem na przycisku maksymalizacji umieszczonym
w górnym prawym rogu okna.
Ćwiczenie 1.3 Edycja wielkości okna dokowalnego
1. Wzorując się rysunkiem 1.13, określ szerokość okna dokowalnego Przybornik:

• skieruj kursor nad granicę między Przybornikiem a oknem Edytora obrazka;
• gdy kursor przyjmie postać grota z dwoma strzałeczkami, kliknij, przytrzymaj
klawisz myszy, przesuń w żądanym kierunku. Gdy osiągniesz wymaganą szero-
kość Przybornika, zwolnij przycisk myszy.
A B
Rysunek 1.13 Określanie szerokości okien dokowalnych przybornika
Zagubione okna dokowalne

Zostawiłam to zagadnienie na sam koniec, gdyż uważam, że to pozostałość po poprzednim,
wielookiennym systemie układu interfejsu programu. Czasem zdarza się, że program zagubi
pływające (niepołączone z ramami okna programu) doki lub okna. Piszę „zagubi”, ale tak
lista otwartych
doków
Rysunek 1.14 Lista otwartych doków

naprawdę przykryje doki oknem programu. Jeżeli zdarzy Ci się taka sytuacja, rozwiń
menu Okna i z listy wyświetlonych otwartych doków, wybierz nazwę tego „zagubionego”
(Rysunek 1.14).
Zapis układu interfejsu

Po ustaleniu spersonalizowanego układu interfejsu należy go zapisać, nakazując jednocze-
śnie aplikacji uruchamianie się w narzuconym układzie.
Ćwiczenie 1.4 Zachowanie spersonalizowanego układu interfejsu
1. Z menu Edycja wybierz polecenie Preferencje.

2. W wyświetlonym oknie dialogowym Preferencje w polu drzewa poleceń odszukaj
Zarządzanie oknami.
3. Po prawej stronie okna w polu Zarządzanie oknami zaznacz funkcję Zapisywanie
położeń okien przed zakończeniem, następnie wybierz kolejno przyciski Zapisz
położenia okien oraz Ustaw zapisane pozycje okien na wartości domyślne.
4. Potwierdź przyciskiem OK wyświetloną informację: Ustawienia okien zostaną
ustawione na wartości domyślne przy następnym uruchomieniu programu Gimp.
5. Przyciskiem OK zatwierdź zmiany wprowadzone do okna dialogowego Preferencje.
6. Ponownie uruchom program.

Umiemy poruszać się po mapie interfejsu programu, teraz poznamy narzędzia nawigacyjne
mapy dokumentu, nad którym pracujemy.
02. | NAWIGACJA
PROGRAMU
GIMP
Narzędzia nawigacyjne
Jak w każdym programie graficznym, tak i w Gimpie do dyspozycji użytkownika są narzę-
dzia powiększające i pomniejszające widok otwartego dokumentu. Metod jest kilka. Poznaj
wszystkie, stosuj tę, która jest dla Ciebie najwygodniejsza. Rysunek 2.1 ilustruje narzę-
dzia do nawigacji dostępne w programie:
A – powiększenie
B – opcje narzędzia powiększenie D – dok nawigator
C – menu widok E – dopasowanie
F – menu powiększenie G – kontroler wyświetlania obrazu
Rysunek 2.1 Narzędzia nawigacyjne programu Gimp

narzędzie – powiększenie – z
modyfikator powiększania
modyfikator zmniejszania
Rysunek 2.2 Fragment Przybornika zawierający opcje nawigacji dokumentu. Powiększanie / zmniejszanie
• A – Powiększenie (narzędzie umieszczone w Przyborniku) współpracujące z modyfi-

katorami dostępnymi w doku Opcje narzędzia (B). Za jego pomocą możemy zmniej-
szać lub powiększać widok grafiki w zakresie od 0,391 % do 25600 % (Rysunek 2.2).
B – Opcje narzędzia Powiększenie. Dostępne są tu dwa modyfikatory: Dopasowanie roz-

miaru okna1 oraz Kierunek – przełącznik umożliwiający przechodzenie pomiędzy powięk-
szeniem i zmniejszeniem widoku obrazka (Rysunek 2.2). Warto zwrócić uwagę na funkcję
klawisza CTRL, który pozwala ominąć ręczne zaznaczanie modyfikatorów w oknie Opcji
narzędzia, umożliwiając tymczasowe przechodzenie pomiędzy trybem pracy narzędzia.
• C – polecenia podmenu Powiększenie górnego menu Widok oraz polecenia Dopasuj

okno (CTRL + J), Pełny ekran (CTRL + F).
• D – Dok Nawigator – zbiór narzędzi do powiększania i pomniejszania widoku obrazu

oraz nawigacji.
• E – Dopasowanie – przełącznik działający w dwóch trybach pracy: włączony wymusza

powiększenie lub zmniejszenie skali powiększenia obrazu w trakcie zmiany rozmiaru
okna, wyłączony zwalnia z opisanej zależności współpracy okna ze skalą powiększenia.
• F – polecenia menu Powiększenie umieszczone na dole okna Edytora obrazu;
• G – Kontroler wyświetlania obrazu – narzędzie umieszczone na dole okna Edytora obrazu.

1
W pomocy programu czytamy: „Opcja ta określa, czy rozmiar okna może się zmieniać wraz z obrazem, jeśli tego wymaga
powiększenie.” W mojej wersji Gimpa 2.8.10 funkcja ta nie działa zgodnie z podanym opisem. Sprawdź jej działanie
w wersji programu, którą masz zainstalowaną w komputerze.
Nawigacja programu Gimp | 49
Aby przećwiczyć wymienione operacje, otwórz dokument „02-01-Nawigator.xcf ” znajdu-

jący się w katalogu „02-nawigacja”. W tym celu wybierz menu Plik › Otwórz. W oknie dia-
logowym znajdź plik, dwukrotnie go kliknij lub zaznacz go i wybierz przycisk Otwórz. Na
ekranie pojawi się bardzo prosta grafika przedstawiająca tarczę kiepskiego strzelca. Widok
obrazu możesz ustalać w zakresie od 8% do 25600%. Informację o stosowanej aktualnie
skali podglądu Gimp wyświetla w lewym dolnym rogu ekranu. Jednym ze sposobów ko-
rzystania ze skalowania widoku dokumentu jest rozwinięcie menu Widok › Powiększenie
i wybór liczby procentowej. Zastanówmy się, może jest on łatwy, ale czy wygodny?
Ćwiczenie 2.1 Narzędzia Powiększanie i Zmniejszanie
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Powiększenie (Rysunek 2.2).

2. Sprawdź, czy w części Opcji Przybornika zaznaczona jest funkcja Powiększenie,
jeżeli nie, uaktywnij ją.
3. Przesuń kursor na obszar 10 tarczy i kliknij. Grafika zostanie powiększona.
4. Na dole okna Edytora obrazka w okienku podglądu Menu Powiększenie sprawdź
stopień skali. Następnie rozwiń jego menu i wybierz wartość 800%.
5. Dla narzędzia Powiększanie w części Opcji Przybornika wybierz modyfikator
Zmniejszanie.
6. Ponownie przesuń kursor nad obraz i kliknij kolejno cztery razy. Grafika zostanie za
każdym razem pomniejszona.
7. Zastosuj skrót klawiaturowy SHIFT + CTRL + J lub z menu Widok › Powiększenie
wybierz polecenie Cały obraz w oknie. Będzie widoczny pełen obszar widoku obrazka.
Ćwiczenie 2.2 Powiększenie wybranego elementu sceny
1. Na Pasku narzędzi uaktywnij narzędzie Powiększenie lub zastosuj skrót klawiaturowy Z.

2. W oknie Opcji Przybornika wybierz polecenie Powiększanie.
3. Przesuń kursor na scenę obrazu. Kliknij na niebieskim polu znajdującym się najbliżej
„10”, trzymając klawisz myszy, przesuń go po przekątnej czerwonego pola (Rysunek
2.3). Zwolnij przycisk myszy. Grafika powiększy się w żądanym zakresie.
Rysunek 2.3 Powiększanie wybranego fragmentu obrazu

A B
kontroler wyświetlania obrazu
Rysunek 2.4 Powiększanie wybranego fragmentu obrazu za pomocą narzędzia – Kontrolera wyświetlania obrazu
Ćwiczenie 2.3 Przesuwanie widoku dokumentu
1. Na Pasku narzędzi uaktywnij narzędzie Powiększenie lub zastosuj skrót klawiaturowy Z.

2. W oknie Edytora obrazu zakreśl (rysując prostokąt) żółty obszar tarczy.
3. Umieść kursor nad Kontrolerem wyświetlania obrazu (Rysunek 2.4), kliknij i przytrzy-
maj klawisz myszy. Gimp wyświetli okienko miniaturki obrazu. Nie zwalniając przycisku
myszy, przesuń kursor w kierunku zielonej części tarczy. Zwolnij przycisk myszy.
4. Na ekranie zostanie wyświetlony wybrany fragment grafiki.
Ćwiczenie 2.4 Tymczasowe przesuwanie widoku dokumentu
Metoda tymczasowego przesuwania widoku powiększonego dokumentu pozwala uniknąć

przełączania narzędzi. Dzięki niej nie jesteśmy zmuszeni do ciągłego przechodzenia z jed-
nego narzędzia (np. Pędzel) do drugiego (Powiększenie) i z powrotem do pierwszego.
1. Z Przybornika wybierz narzędzie, np. Przesunięcie.

2. Ustaw kursor nad zielonym polem tarczy, przyciśnij klawisz spacji, przesuń kursor do
góry tak, aby widoczna była niebieska część tarczy. Gdy grafika zostanie przesunięta,
zwolnij klawisz.
3. Zastosuj skrót klawiaturowy SHIFT + CTRL + J. Gimp wyświetli cały widok dokumentu.
Okno nawigacji obrazu

Dok Nawigacja pomaga zmieniać wielkość widoku oraz poruszać się po powiększonych
fragmentach obrazu (Rysunek 2.5). Wyświetla się go poleceniem Nawigacja z menu Okna
› Dokowalne okna dialogowe lub z menu Widok. Jeżeli interfejs masz ustawiony zgodnie
z zaleceniami opisanymi we wprowadzeniu, Gimp umieści dok w górnej części okna aplika-
cji tuż za dokiem Historia. Przyjrzyj się mu, przetestuj Suwak powiększenia oraz Przyciski.
zmniejsza okno obrazu

do wymiarów
wyświetlanego obrazu
dopasowuje
powiększenie do okna
obraz w pełni widoczny
powiększenie 1:1
powiększanie
zmniejszanie
Rysunek 2.5 Powiększanie wybranego fragmentu obrazu za pomocą narzędzia – Kontrolera wyświetlania obrazu
Ćwiczenie 2.5 Okno nawigacji obrazu
1. Wyświetl dok Nawigator (menu Okna › Dokowalne okna dialogowe › Nawigator).

2. Suwakiem Powiększenia ustaw wartość powiększenia na wartość około 200%
(Rysunek 2.6 A).
3. Umieść kursor nad wyróżnionym kwadratem powiększenia widoku, kliknij i przecią-
gnij go nad czerwony obszar tarczy (Rysunek 2.6 B).
4. Gimp wyświetli wybrany obszar grafiki w Edytorze obrazka.
A B
Rysunek 2.6 Powiększanie wybranego fragmentu obrazu

Skróty do pracy z nawigacją

Tabela, którą widzisz, zawiera skróty klawiaturowe, za pomocą których w bardzo szybki sposób
osiąga się żądany stopień powiększenia. Zwróć szczególną uwagę na pozycje wytłuszczone,
bowiem to właśnie z nich najczęściej „Gimpowcy” korzystają. Warto je zapamiętać!
cel skrót
Narzędzie Powiększenie Z
Tymczasowe przesunięcie widoku dokumentu SPACJA
Ponów powiększenie ` (apostrof)
Dalej – (minus)
Bliżej + (plus)
Cały obraz w oknie SHIFT + CTRL + J
Dopasuj okno CTRL + J
1 : 16 5
8:1 4
4:1 3
2 :1 2
1:1 1
1:2 shift + 2
1:4 shift + 3
1:8 shift + 4
1 : 16 shift + 5
Pełny ekran (w trybie pełnego okna – ukrywa pasek programu) F11
Tabela 2.1 Skróty klawiaturowe

karty
przycisk zamykania dokumentu
Rysunek 2.7 Nawigacja dokumentów w trybie jednego okna
Poruszanie się pomiędzy dokumentami

W zależności od trybu pracy, w jakim jest uruchomiony program, dostępne są różne metody
aktywacji otwartych plików graficznych. Jeżeli pracujesz w trybie tradycyjnym (wielookien-
nym), najprostszym rozwiązaniem wydaje się korzystanie z paska Start systemu Windows
lub stosowanie skrótów dostępnych w menu programu Gimp. Przypominam, że polecenia
uaktywniające okna dokumentów zgrupowane są w menu Okna, a skróty do nich (zależne
od ilości otwartych plików) to: CTRL + 1, ALT + 2 … (Rysunek 1.4). Jeżeli pracujesz w trybie
jednego okna, w dalszym ciągu możesz korzystać ze skrótów klawiaturowych, ale znacznie
lepsza wydaje się metoda, do której jesteśmy wszyscy przyzwyczajeni – metoda uaktywniania
kart, czyli metoda zaczerpnięta z przeglądarek stron WWW (Rysunek 2.7).

Umiemy poruszać się po mapie interfejsu oraz dokumentu, nad którym pracujemy. Przy-
szła pora na poznanie narzędzi do rysowania i malowania.
03. | PODSTAWY
PROGRAMU
GIMP
Tworzenie nowego obrazka
Parametry, które należy wyznaczyć dla tworzonego pliku, zebrane są w oknie dialogowym
Utworzenie nowego obrazka. Uruchamiamy je poleceniem Nowy z menu Plik lub stosując
kombinacje klawiszy CTRL + N.
Tak jak to przedstawia Rysunek 3.1, narzędzia zebrane są w czterech grupach tematycznych.
grupa 1 – wybór gotowego szablonu
grupa 2 – określanie niestandardowej

wielkości obrazka
grupa 3 – zaawansowane opcje
grupa 4 – obszar przycisków
Rysunek 3.1 Okno dialogowe Utworzenie nowego obrazu

prezentacje
multimedialne
druk
inne
Rysunek 3.2 Menu Szablony
przycisk aktywacji i dezaktywacji jednoczesnej edycji

parametru rozdzielczości dla siatki poziomej i pionowej
menu wyboru trybu kolorów: rgb, skala szarości

menu wyboru wybranej barwy tła obrazka:
kolor pierwszoplanowy,
kolor tła,
biel,
przezroczystość
Rysunek 3.3 Okno dialogowe Utworzenie nowego obrazka – Zaawansowane opcje

Podstawy programu Gimp | 59
• Grupa pierwsza – menu wyboru gotowych szablonów przystosowanych do prezenta-

cji multimedialnych oraz druku (Rysunek 3.2).
• Grupa druga – Wymiary obrazu – złożona z pozycji: menu wyboru jednostki miary,
pola tekstowego dla szerokości oraz wysokości tworzonego obrazka, czyli z zestawu
parametrów niezbędnych do określenia niestandardowej wielkości obrazka.
• Grupa trzecia – Zaawansowanych opcji – widoczna po kliknięciu przycisku Zaawan-

sowane opcje. Zebrane w niej polecenia służą do określenia rozdzielczości oraz ustala-
nia kolorystyki obrazka (Rysunek 3.3):
• przycisk Jednostki miary – menu wyboru jednostki rozdzielczości obrazka;

• znak łańcuszka – przycisk aktywacji i dezaktywacji jednoczesnej edycji parame-
tru rozdzielczości dla siatki poziomej i pionowej;
• pole tekstowe Rozdzielczość X: określenie rozdzielczości pikseli siatki poziomej;
• pole tekstowe Rozdzielczość Y: określenie rozdzielczości pikseli siatki pionowej;
• menu Przestrzeń kolorów – wybór przestrzeni barw pomiędzy: RGB a skalą szarości;
• menu Wypełnienie – wybór koloru tła dla nowo tworzonego obrazka: Kolor
pierwszoplanowy, Kolor tła, lub między bielą a przezroczystością;
• Komentarz – pole, w którym można wpisać komentarz.
• Grupa czwarta – obszar przycisków:
• Pomoc – uruchomienie pomocy programu Gimp;

• Przywróć – restart wprowadzonych wartości do domyślnych;
• OK – tworzenie dokumentu i zamknięcie okna dialogowego;
• Utworzenie nowego obrazu – tworzenie nowego dokumentu na podstawie usta-
lonych wartości;
• Anuluj – zamknięcie okna dialogowego bez utworzenia dokumentu.
Zapis obrazka utworzonego w programie Gimp

Polecenia zapisu obrazka: Zapisz, Zapisz jako, Zapisz kopię znajdują się menu Plik.
Wszystkie uruchamiają okno dialogowe Zapis obrazu. Różnice pomiędzy nimi oparte są
na realizacji różnych celów. Polecenie Zapisz jako stosujemy dla nowo utworzonego obraz-
ka, polecenie Zapisz, by zachować wprowadzone zmiany w pliku, Zapisz kopię używamy
do zapisu duplikatu. Do tematu tego powrócimy w rozdziale Przetwarzanie obrazów
w drugim tomie podręcznika, gdy będziemy gotowi do poznania bardziej zaawansowanych
technik zarządzania plikami tworzonymi w programie Gimp.
Rysunek 3.4 przedstawia okno dialogowe Zapis obrazu. Zwróć uwagę, że zbudowane jest
z szeregu obszarów pogrupowanych poleceń.
• Grupa pierwsza – pole tekstowe Nazwa, w którym należy wpisać tytuł dokumentu.
• Grupa druga – obszar wskazania miejsca zapisu dokumentu w dostępnych dyskach

komputera zbudowany jest z:
pole tekstowe nazwy

dokumentu
obszar wskazania miejsca zapisu

dokumentu w dostępnych dyskach
pole wyboru typu zapisu pliku

pole przycisków
Rysunek 3.4 Okno dialogowe Zapis obrazu
• Zapis w katalogu – pasek nawigacji typu – „okruszki chleba” – śledzenia aktual-

nej lokalizacji zapisywanego pliku;
• Utwórz katalog – przycisk tworzenia nowego katalogu;
• Miejsca – lista skrótów do najczęściej używanych lokalizacji zapisu tworzonych
plików. Wartym uwagi jest tu przycisk oznaczony symbolem plusa. Jego wybra-
nie umożliwia dodanie do listy skrótów aktualnie aktywnego miejsca zapisu;
• Nazwa – miejsce na listę plików aktywnego katalogu;
• Podgląd – pole podglądu zaznaczonego pliku na liście aktywnego katalogu;
• Grupa trzecia – pole wyboru typu pliku, wyświetlone po kliknięciu na przycisk, to

lista dostępnych typów zapisu pliku (Obraz XCF programu Gimp – typowe rozszerze-
nie programu, archiwum bzip, archiwum gzip).
• Grupa czwarta – pole przycisków to zestaw poleceń: Pomoc, Zapisz, Anuluj.
Ćwiczenie 3.1 Tworzenie nowego dokumentu
1. Z menu Plik wybierz polecenie Nowy lub zastosuj skrót klawiaturowy (CTRL + N).
2. W wyświetlonym oknie dialogowym Utworzenie nowego obrazka w grupie poleceń
Wymiary obrazu z menu jednostek miary wybierz centymetry, w polach Szerokość
i Wysokość wpisz wartość 20. Przyciskiem Zaawansowane opcje uruchom pozostałe
polecenia okna. W polach Rozdzielczość X: i Rozdzielczość Y: wpisz po 300, pozosta-
wiając domyślną jednostkę miary (pikseli/in). Z menu Przestrzeń kolorów wybierz
Kolory RGB, z menu Wypełnienie wybierz Biały. Zatwierdź wprowadzone zmiany do
okna dialogowego przyciskiem OK. Gimp utworzy nowy dokument o wskazanych pa-
rametrach.
3. Zapisz plik pod nazwą „03-01-Pierwszy-rysunek” w katalogu „03-Narzędzia”.
narzędzia do odręcznego rysowania i malowania:

ołówek –n
pędzel –p
gumka – shift + e
aerograf –a
stalówka – k
Rysunek 3.5 Narzędzia do odręcznego rysowania i malowania
Narzędzia do rysowania i malowania

Wiesz gdzie szukać okna dokowalnego Przybornik, potrafisz zmienić jego położenie, znasz
jego główny podział. Najwyższy czas, abym pokazała Ci, do czego tak naprawdę służy. Za-
czniemy od narzędzi do rysowania i malowania (Ołówek – N, Pędzel – P, Gumka – SHIFT
+E, Aerograf – A, Stalówka – K).
Każdemu z wymienionych narzędzi twórcy programu nadali tymczasowy, domyślny kształt

i domyślną wielkość. Wypróbowanie ich działania jest bardzo proste – wystarczy wybrać
narzędzie kliknięciem na jego ikonce w Przyborniku lub zastosować właściwy skrót kla-
wiaturowy (podany na Rysunku 3.5), następnie przejść do okna obrazu, kliknąć i rozpocząć
rysowanie.
Modyfikacja narzędzi do rysowania i malowania

Kształt śladu pozostawionego przez narzędzie na powierzchni obrazu modyfikujemy za po-
mocą narzędzi zebranych w części Opcje narzędzia okna dokowalnego Przybornik. Od tej
chwili narzędzia okna Opcji nazywać będziemy profesjonalnie – Modyfikatory.
Bliźniacze narzędzia – Ołówek i Pędzel

Zwróć uwagę – opcje dla narzędzi Ołówek i Pędzel są takie same. Bliźniaczy układ ich
funkcji nie jest przypadkowy – autorzy programu, przewidując potrzebę częstej wymiany
kształtu pędzla w trakcie pracy, udostępnili szybką wymianę narzędzi bez potrzeby nano-
szenia zmian w opcjach Przybornika. Różnica narzędzi oparta jest na ostrości śladu pozo-
stawionego w obrazku. Ołówek rysuje ostre linie, pędzel miękkie. Przyjrzyjmy się dostępnym
parametrom narzędzi zebranych w omawianym doku (Rysunek 3.6):
narzędzia określające metodę

mieszania barwy nakładanej
z barwą pikseli już istniejących
kształt pędzla
dynamika śladu pędzla

opcje dostępne po podłączeniu
graficznego tabletu
pasek opcji narzędzi
Rysunek 3.6 Opcje dla narzędzi – Ołówek, Pędzel
• Grupa pierwsza – narzędzi określających metodę mieszania barwy nowo nakładanej

z barwą już istniejących pikseli:
• Tryb – wybór metody korelacji pikseli istniejących względem nakładanych;

• Krycie – określenie stopnia przezroczystości nakładanej barwy na już istniejące
barwne piksele.
Rysunek 3.7 ilustruje pozostawiony ślad pędzla przy wybranych opcjach modyfikatora
Tryb. Warunkiem przetestowania omawianego trybu pracy narzędzia jest utworzenie prze-
zroczystej Warstwy. Zagadnieniem tym będziemy się zajmować w następnym rozdziale, na
chwilę obecną, jeżeli chcesz przećwiczyć pokazane przykłady, wykonaj następujące czyn-
ności: Skrótem klawiaturowym CTRL + L uaktywnij okno Warstwy. Z dolnego paska przy-
cisków okna wybierz oznaczony ikoną kartki. W wyświetlonym oknie dialogowym Nowa
warstwa zaznacz funkcję Przezroczysta. Dokonane zmiany zatwierdź przyciskiem OK.
• Przykład A – Tryb Zwykły – ślad pędzla pokrywa całą powierzchnie warstwy;

• Przykład B – Tryb Z tyłu– ślad pędzla pokrywa przezroczysty obszar warstwy;
• Przykład C – Tryb Barwa – ślad pędzla omija przezroczysty obszar warstwy, two-
rząc nakładkę barwną na istniejących pikselach.
• Grupa druga – złożona z modyfikatorów edytujących kształt pędzla:
• Pędzel – menu wyboru gotowych kształtów końcówek pędzla;

• Rozmiar – modyfikator rozmiaru pędzla;
A B
C D
Rysunek 3.7 Zastosowanie wybranych Trybów pracy narzędzia Pędzel

A – oryginalny obrazek
B – nakładanie barwy za pomocą pędzla z wybranym Trybem – Zwykły,
C – nakładanie barwy za pomocą pędzla z wybranym Trybem – Z tyłu,
D – nakładanie barwy za pomocą pędzla z wybranym Trybem – Barwa
Rysunek 3.8 Ślad Pędzla
• Proporcje – modyfikator owalnego kształtu pędzla;

• Kąt – modyfikator kąta nachylenia owalnego pędzla.
• Grupa trzecia – Dynamika śladu pędzla – dostępna po podłączeniu graficznego tabletu,

umożliwiająca symulację malarskiego śladu pędzla. Przykład zastosowania funkcji
dynamiki pędzla ilustruje Rysunek 3.8.
• Grupa czwarta – złożona z dodatkowych modyfikatorów, wpływających na metodę

pracy z narzędziem:
• Drganie – modyfikator tworzy krotność pojedynczych śladów pędzla poprzez

wstawianie przerw pomiędzy nimi. Cechą charakterystyczną dla tego parametru
jest utrata płynności pociągnięć;
• Płynne rysowanie – modyfikator ten nie ma wpływu na kształt śladu pozostawia-
nego przez pędzel. Wywołuje zmianę płynności prowadzenia narzędzia;
• Przyrostowe – modyfikator ten uruchamia funkcję śledzenia szybkości pracy
rysującego narzędzia. Im szybsze są nasze pociągnięcia, tym rysunek staje się
ostrzejszy.
Resetowanie ustawień narzędzia

Modyfikatory, którymi ustalamy kształt narzędzia (Rozmiar, Proporcje, Kąt), wyposażone
są w przycisk resetujący wprowadzone przez nas modyfikacje do domyślnych wartości.
Jeżeli naszym celem jest przywrócenie domyślnych wartości dla wszystkich modyfikatorów,
do naszej dyspozycji jest przycisk Przywraca domyślne wartości, umieszczony po prawej
stronie Paska opcji narzędzia.
Metody rysowania i malowania linii

Narzędziami do rysowania i malowania, zależnie od zamierzonego efektu, pracujemy
w dwojaki sposób:
1. Jeżeli chcemy zakreślić swobodną linię, wystarczy, że w trakcie pociągnięć przytrzyma-

my przycisk myszy.
2. Jeżeli chcemy zakreślić prostą linię, musimy postępować w następujący sposób:

• Kliknięciem wstawić pierwszy punkt linii,
• Z klawiatury wybrać i przytrzymać klawisz SHIFT,
• Kliknięciem wstawić drugi, ostatni punkt linii,
• Zwolnić klawisz SHIFT.
Jeżeli zakreślana przez nas linia ma być linią równoległą, prostopadłą w stosunku do obra-
mowania obrazka lub ograniczoną do kątów liczonych co 15 stopni, po wybraniu klawisza
SHIFT należy dodatkowo wybrać klawisz CTRL.
Ćwiczenie 3.2 malowanie pędzlem
Rysunek oznaczony numerem 3.9 to przykład obrazka, który wykonasz w trakcie realizacji
ćwiczeń obecnego rozdziału. Końcowego efektu nie uzyskamy od razu, zaczniemy skrom-
nie, od narysowania linii horyzontu i płotka (Rysunek 3.10).
Rysunek 3.9 Gotowa praca
1. Otwórz dokument „03-01-Pierwszy-rysunek.xcf ”, znajdujący się w katalogu „03-Na-

rzędzia”, który utworzyłeś w poprzednim ćwiczeniu.
• Z menu Plik wybierz polecenie Otwórz lub zastosuj skrót klawiaturowy CTRL + O.
• W wyświetlonym oknie dialogowym Otwarcie obrazu odszukaj plik „03-01-Pierw-
szy-rysunek.xcf ”, zaznacz go i wybierz przycisk Otwórz.
2. Z Przybornika wybierz narzędzie Pędzel lub z klawiatury klawisz P.
3. Narysuj prostą linię – taką jaką, widzisz na Rysunku 3.10 A.
• Kliknij przy lewej krawędzi edytora obrazka, mniej więcej na 1/3 jego wysokości.
• Wybierz i przytrzymaj klawisz SHIFT, następnie klawisz CTRL,
• Przesuń kursor do prawej granicy, kliknij i puść klawisz myszy. Gotowe?
4. Korzystając z metody rysowania linii prostych, opisanej w poprzednim punkcie ćwi-
czenia, narysuj sztachety płotka podobne do tych z Rysunku 3.10 B.
A B
Rysunek 3.10 Ćwiczenie nr 3.2

pędzel vine
pole nazwy pędzla
menu wyboru pędzla
pędzel vine
A B
Rysunek 3.11 Metody wyboru pędzla
5. Wybierz pędzel Smoke, wykonując następujące czynności: Przejdź do doka Opcji

pędzla, wstaw kursor w polu tekstowym Pędzel, w którym wpisz literkę „s”, następnie
z automatycznie rozwiniętego menu wybierz ikonkę pędzla Smoke (Rysunek 3.11 A).
6. Suwakiem Rozmiar określ zakres wielkości Pędzla (kursor winien przyjąć kształt
strzałeczki z grotem skierowanym do góry) na wartość 110,00 (Rysunek 3.12).
suwak ustalania wartości parametru – rozmiar pędzla
Rysunek 3.12 Suwak ustalania wartości parametru – Rozmiar pędzla
7. Wzorując się na Rysunku 3.13 A, zamaluj przestrzeń pomiędzy sztachetami, nakreśl

linię lasu oraz podkreśl horyzont plamą łąki.
8. Wybierz pędzel Vine. Przejdź do doka Opcji pędzla, rozwiń ikonowe menu modyfika-
tora Pędzel i kliknij na ikonce pędzla Vine (Rysunek 3.11 B). Rozmiar Pędzla powinien
wynosić 160,00.
9. Wzorując się na Rysunku 3.13 B, namaluj zieleń.
• Domaluj listki tak, by osiągnąć efekt malarskiej głębi. (Z menu Tryb w polu narzę-
dzi określających metodę mieszania barwy wybierz Mnożenie).
10. Zapisz zmiany wprowadzone do pliku, stosując skrót klawiaturowy CTRL + S.
A B
Narzędzie – Aerograf
W warsztacie grafika oprócz ołówków, kredek, pisaków, gumek, stalówek, pędzli znajdzie-
my również aerograf – narzędzie do precyzyjnego malowania metodą rozpylania farby
przez strumień powietrza. Gimp – również dysponuje tym narzędziem.
Cyfrowy Aerograf symuluje natryskiwanie farby na podłoże, dlatego oprócz modyfikato-

rów: Kształt pędzla, Tryb, Krycie, Rozmiar, Proporcje, Kąt, Dynamika posiada narzędzia
regulacji tempa i siły strumienia napylania: Tempo oraz Strumień.
Rysunek 3.14 A – Ćwiczenie nr 3.3

Ćwiczenie 3.3 malowanie Aerografem
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Aerograf .

2. Przejdź do ikonowego menu wyboru pędzla, znajdującego się w części opcji Przybor-
nika. Wybierz pędzel 2. Hardness 050. Ustal wielkość aerografu na wartość 400,00.
3. Zamaluj białą powierzchnię pod linią horyzontu. Uzyskasz efekt nierównomiernego
wypełnienia (Rysunek 3.14).
4. Zapisz zmiany wprowadzone do pliku, stosując kombinację klawiszy CTRL + S.
Narzędzie – Stalówka
Stalówka – pozostawia bardzo charakterystyczny ślad rysunku. Już pierwszy rzut oka na
zestaw modyfikatorów dowodzi, że mamy do czynienia z zupełnie innym narzędziem niż
te, które do tej pory poznaliśmy.
Odpowiedzialne za specyficzne zachowanie narzędzia są modyfikatory (Rysunek 3.15):
1. Kształt – modyfikator symulujący stalówkę owalną, prostokątną lub w kształcie rombu.
2. Czułość – modyfikator dostępny dla użytkowników tabletów graficznych:

• Rozmiar – parametr modyfikatora Czułość, za pomocą którego określamy zakres
powiększenia pozostawianego śladu narzędzia. Wartość 0 nie wprowadza żad-
nych zmian, wartość 1,00 to maksymalne powiększenie śladu przy silnym nacisku
pióra tabletu;
rozmiar
nachylenie
prędkość
kształt stalówki
Rysunek 3.15 Typowe modyfikatory narzędzia – Stalówka

Rysunek 3.16 Ślad Stalówki przy różnych ustawieniach modyfikatorów
• Nachylenie – parametr modyfikatora Czułość, za pomocą którego określamy sto-

pień symulacji nachylenia śladu stalówki na papierze;
• Prędkość – parametr modyfikatora Czułość, za pomocą którego wyznaczamy sto-
pień synchronizacji tempa przesuwania pióra tabletu z dostosowaniem wielkości
pozostawianego śladu. Przy założeniu, że suwak modyfikatora ustawiony jest na
maksymalną wartość, ślad zmniejsza się wraz ze zwiększeniem tempa rysowania.
Ćwiczenie 3.4 rysowanie Stalówką
1. Otwórz dokument „03-01-Pierwszy-rysunek.xcf ”, znajdujący się w katalogu

„03-Narzędzia”.
2. Z Przybornika wybierz narzędzie Pędzel (P).
3. Wzorując się na Rysunku 3.17, za pomocą narzędzia Stalówka narysuj linie zarysowu-
jące kształt chmur.
• Rysując, staraj się dociągać linie tak, by nie powstawały przerwy pomiędzy nimi.

narzędzia określające metodę mieszania barwy nakładanej

z barwą pikseli już istniejących
kształt pędzla
dynamika śladu pędzla – opcje dostępne po podłączeniu

graficznego tabletu
twarda krawędź
cofanie wycierania
Rysunek 3.18 Modyfikatory narzędzia – Gumka
Narzędzie – Gumka
Po najechaniu kursora na narzędzie Gumka w oknie Przybornika duszek podpowiedzi
programu Gimp informuje: Gumka: ściera tło lub przezroczystość używając pędzla. Jeżeli
nie miałeś do tej pory do czynienia z programem graficznym, należą Ci się wyjaśnienia – co
to jest tło i przezroczystość dla programów graficznych oraz w jakich sytuacjach pojęcia te
są istotne.
Rozpoczynając ćwiczenie 3.1, tworząc nowy dokument, zastosowaliśmy kolor biały jako
wypełnienie tła obrazka. W tym przypadku łatwo będzie wytłumaczyć działanie Gimpowej
Gumki – wymazuje ona rysunek, pozostawiając kolor tła. Nie zawsze tak jednak jest.
Po pierwsze, w każdej chwili barwę tła możemy zmienić. Po drugie, obrazek nie zawsze
musi być wypełniony pikselami. Często zostawiamy wokół narysowanych obiektów puste
(bez pikseli) obszary. Rysunki takie nieraz widziałeś w Internecie.
Omówmy najpierw modyfikatory dla narzędzia Gumka. Następnie przejdziemy do zagadnień

związanych z barwą. Dopiero wtedy przyjdzie pora na efektywną pracę z tym narzędziem.
Większość modyfikatorów Gumki pokrywa się z już omówionymi, dlatego wymienię tylko
dwa: Twarda krawędź oraz Cofanie wycierania.
kolor narzędzia wymiana kolorów
kolory domyślne kolor tła
Rysunek 3.19 Edycja kolorów
• Twarda krawędź – modyfikator wymuszający usunięcie wszystkich pikseli bez efektu

wtapiania zmazywanego koloru z sąsiednim;
• Cofanie wycierania – modyfikator przełącza Gumkę na tryb cofania wycierania.
Kolor w Przyborniku
Pod pojęciem Zarządzania barwą pliku graficznego ukryte są dwie metody pracy: pierw-
sza – modyfikacji istniejących w obrazku układów barwnych oraz druga – planowania, czyli
tworzenia kolorystyki. Narzędzia zebrane w Przyborniku służą do realizacji drugiego celu.
Gimp przechowuje w nich dwa bieżące kolory dostępne wprost do pracy i są one przypisa-
ne przyciskom umieszczonym w dolnej części Przybornika (Rysunek 3.19). Przyjrzyjmy się
im: przycisk Kolor narzędzia odpowiada za udostępnienie barwy przyborom do rysowania
i malowania, zaś Kolor tła do wymazywania.
Uporządkujmy:
1. Kolor narzędzia – używany w trakcie pracy z narzędziami, np. Pędzel, Ołówek, Wiadro;
2. Kolor tła – używany w trakcie pracy z takimi narzędziami, jak: Gumka, Gradient.
3. Wyjaśnijmy pozostałe:
• Kolory domyślne – przycisk przywracania domyślnych kolorów – czerń dla na-

rzędzia, biel dla tła (D);
• Wymiana kolorów – przycisk wymiany koloru narzędzia i tła (X).
grupa palet grupa wyświetlaczy numerycznych
grupa przycisków opcji grupa kolorystycznych próbek
Rysunek 3.20 Okno dialogowe – Zmiana aktywnego koloru
Metody tworzenia nowego koloru

Teraz poznamy okno dialogowe Zmiana aktywnego koloru, umożliwiające przypisanie no-
wego koloru narzędziom Przybornika. Uaktywnienie wspomnianego okna występuje tuż
po kliknięciu w odpowiedni przycisk (Rysunek 3.19):
• Chcąc zmienić kolor narzędzia, należy kliknąć na ikonce Kolor narzędzia;
• Chcąc zmienić kolor tła, należy kliknąć na ikonce Kolor tła.
W odpowiedzi na nasze działania Gimp wyświetli okno, udostępniając narzędzia niezbęd-

ne do opracowania nowej próbki barwy. Podzielone jest ono na dwie części: górna zawiera
narzędzia do określania barw próbek, dolna służy do podglądu barw próbek i zarządzania
nimi. W skład pierwszej wchodzą: palety intuicyjnego i numerycznego mieszania kolorów;
w skład drugiej: pól podglądu i zapisu (Rysunek 3.20).
Grupa palet z kartami wyboru pomiędzy paletami barw

Aby uzyskać dostęp do opisanych w tabeli narzędzi wyboru barw, należy kliknąć na ikonce
wybranej karty, do wyboru są: karta Próbnik kolorów, CMYK, Akwarela, Kółko, Paleta.
Każda z wymienionych kart wymaga omówienia, które znajdziesz w poniższej tabeli:
Próbnik kolorów suwak kolorów
próbnik
kolorów
Aby wybrać kolor, należy:

wskazać Suwakiem kolorów zakres barwy, następnie kliknięciem w Próbnik kolorów wybrać próbkę.
suwak kolorów
pole tekstowe
CMYK
przyciski wartości
Aby wybrać kolor za pomocą wartości CMYK, należy:

wybrać kartę CMYK, przesuwać suwaki we właściwych kierunkach lub wpisać wartości (od 0 do 100) w pole
tekstowe, można też określać kolor, klikając na przycisk wartości.
Akwarela suwak nacisku
próbnik
kolorów
Paleta – Akwarela zmienia zakres barwy na podstawie istniejącego koloru narzędzia lub tła, łącząc ze sobą
kolor edytowany (pierwotny) z wybranym z palety.
Aby ustalić nową próbkę koloru, należy:
wybrać kartę Akwarela, suwakiem nacisku ustalić zakres kolorów brany pod uwagę podczas próbkowania,
kliknięciem na kolor w próbniku kolorów wskazać barwę przeznaczoną do łączenia się z pierwotnym kolorem.
Wybór koloru za pomocą tej palety wymaga doświadczenia, na początku nauki najlepiej wypróbować jej
działanie, rozpoczynając od koloru białego lub z kolorami podstawowymi.
Kółko koło wyboru kolorów
próbka koloru
trójkąt próbnika kolorów

wskazać suwakiem (kreseczką) zakres barwy, następnie – używając próbnika – wskazać odcień koloru
w trójkącie próbnika.
Paleta próbki barw

wskazać kliknięciem na wybraną próbkę koloru
Tabela 3.1 Palety barw
Grupa wyświetlaczy numerycznych

Grupa narzędzi określania barwy na podstawie wartości numerycznych dwóch systemów:
HSV (H – odcień światła (barwa), S – nasycenie, V – jasność) oraz RGB (R – czerwony, G –
zielony, B – niebieski). Zależnie od zastosowanej metody, polecenia pełnią funkcję edycyjną
lub informacyjną.
Przyjrzyjmy się temu zagadnieniu bliżej. W przypadku aktywnej karty Próbnik kolorów
Gimp suwaki pola wyświetlaczy numerycznych podlegają edycji. Domyślnie zaznaczona
jest funkcja H systemu HSV. W układzie tym zmieniamy barwę bez ingerencji w nasycenie
(chrominancje) lub w jasność. Po wybraniu funkcji S – zmieniamy czystość barwy (inten-
sywność szarości w stosunku do samej barwy). Po zastosowaniu funkcji V – uaktywniona
zostaje funkcja edycji jaskrawości (jasności). Suwakami RGB określamy wartości poszcze-
gólnych wiązek światła, z których kształtujemy kolor.
suwak
wartości kanału przycisk wyboru kanału
karty palet pasek kanału koloru
suwak kanału koloru
pole wartości koloru
przyciski
zakres kolorów
próbka koloru
zakraplacz
szesnastkowy zapis html
Rysunek 3.21 Grupa palet okna dialogowego Zmiana aktywnego koloru
W pozostałych kartach okna dialogowego Zmiana aktywnego koloru nie mamy dostępu
do opisanej edycji poszczególnych elementów składowych barwy.
Pod suwakami systemów HSV i RGB znajduje się pole tekstowe zapisu szesnastkowego
barw, używanego w języku HTML. Po jego prawej stronie umieszczony został Zakraplacz
– narzędzie pobierające kolor z dowolnego punktu obrazu (Rysunek 3.21).
Grupa kolorystycznych próbek

Grupa kolorystycznych próbek okna Zmiana aktywnego koloru podzielona jest na dwie
części (Rysunek 3.22):
część informacyjna część zapisu próbek
zanotowane próbki
dodaje bieżący kolor

próbka barwna do historii kolorów
Rysunek 3.22 Grupa kolorystycznych próbek okna Zmiana aktywnego koloru,
• część informacyjną – podglądu próbek przed zmianą barwy i po niej;
• część zapisu utworzonych próbek barwnych.
Wybór przycisku: Dodaje bieżący kolor do historii kolorów umieści utworzoną próbkę
barwną na liście zanotowanych barw.
Grupa przycisków opcji

Złożona jest z listy przycisków: Przywróć – resetuje zmiany wprowadzone do okna, Zmia-
na aktywnego koloru. OK – zatwierdza wprowadzone zmiany, jednocześnie zamykając
okno. Anuluj – zamyka okno, likwidując próby edycji barw (Rysunek 3.23).
Rysunek 3.23 Grupa przycisków okna dialogowego Zmiana aktywnego koloru
Ćwiczenie 3.5 wymazywanie – narzędzie Gumka
Jeżeli jesteś niezadowolony z rysunku chmur, który wykonałeś w poprzednim ćwiczeniu,

na chwilę powrócimy do narzędzia Gumka.
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Gumka (SHIFT + E).

2. Ustal parametry modyfikatorów narzędzia: Kształt i Rozmiar.
3. Upewnij się, że są ustawione domyślne barwy dla Narzędzi i Tła (czerń dla narzędzi, biel
dla tła). Jeżeli nie, zastosuj skrót klawiaturowy D lub kliknij na ikonie Przybornika –
Kolory domyślne.
4. Zlikwiduj błędnie narysowane linie.
Ćwiczenie 3.6 zmiana koloru narzędzia
Rysunek 3.24 ilustruje wygląd obrazka po ćwiczeniu, które za chwilę wykonasz. Zauważ:
łąka nie jest już szara, pokolorowana została barwami utrzymanymi w gamie żółto-zielonej.

2. Z okna dialogowego Zmiana aktywnego koloru (uruchomionego kliknięciem na iko-
nie Kolor narzędzia z Przybornika) wybierz kolor zielony.

3. Uaktywnij narzędzie Aerograf, dla którego wybierz następujące parametry:

• Tryb – Przenikanie
• Rozmiar pędzla 300–400.
4. Rozpocznij malowanie – zamaluj łąkę i płotek wraz z linią lasu. Nie staraj się dokładnie
wypełnić zamalowywanej przestrzeni, pamiętaj, że malujesz łąkę, a nie jednobarwną aplę.
5. Z okna dialogowego Zmiana aktywnego koloru wybierz kolor żółty.
6. Pokoloruj wybrane fragmenty łąki.
7. Pracuj dalej, dobierając odpowiednie kolory i rozmiar narzędzia, aż osiągniesz efekt,
z którego będziesz zadowolony.
Narzędzia wypełnień
Gimp dysponuje dwoma narzędziami wypełniającymi powierzchnię płaszczyzny zazna-
czeń lub obrazu, są nimi: Wypełnienie kubełkiem oraz Gradient (Rysunek 3.25).
narzędzia wypełniające powierzchnię:

wypełnienie kubełkiem – shift + b
gradient –l
Rysunek 3.25 Narzędzia wypełnień
Wypełnienie kubełkiem
Wypełnienie kubełkiem uaktywnimy, wybierając przypisaną mu ikonę z Przybornika lub
stosując kombinację klawiszy SHIFT + B (Rysunek 3.25). Podobnie jak przy innych narzę-
dziach, tak dla kubełka dostępne są dodatkowe modyfikujące opcje – umieszczone są one
w doku Opcje narzędzia. Ich lista rozpoczyna się od omówionych już ustawień wyboru
metod mieszania barwy. Kolejne grupy modyfikatorów to (Rysunek 3.26):
1. Grupa deklaracji wypełnień:

• Wypełnienie koloru pierwszoplanowego – wypełnia wskazany obszar jednolitym
kolorem pierwszoplanowym;
• Kolor tła – wypełnia wskazany obszar jednolitym kolorem tła;
• Wypełnienie desenia – wypełnia wskazany obszar wzorkami deseni dostępnych
w menu ikonowym.
narzędzia określające metodę mieszania barwy

nakładanej z barwą pikseli już istniejących
rodzaj wypełnienia
zakres obszaru branego pod uwagę w trakcie pracy

narzędzia
Rysunek 3.26 Modyfikatory narzędzia – Wypełnianie kubełkiem
2. Grupa narzędzi zakresu działania narzędzia na podstawie rodzaju powierzchni

przeznaczonej do wypełnienia:
• Całe zaznaczenie – wybranie tego modyfikatora pozwala na wypełnienie oddzie-
lonego obszaru obrazka od pozostałej części obrazu;
• Podobne kolory – modyfikator wypełniający obszar o zbliżonym kolorze wzglę-
dem wybranego piksela;
• Wyszukiwanie podobnych kolorów – modyfikator złożony z poleceń: Z obszarami
przezroczystymi – funkcja zezwalająca na wypełnienie obszarów przezroczystych
(o przezroczystości w Gimpie będziemy mówić w następnym rozdziale), Próbkuj
wszystkie warstwy – funkcja włączająca do edycji wszystkie warstwy pliku;
• Progowanie – określa maksymalną różnicę kolorów branych pod uwagą w trakcie
pracy narzędzia. Im większa wartość jest wybrana, tym większy obszar zostanie
wzięty pod uwagę;
• Wypełnienie – modyfikator wskazujący kolorystyczną wartość obrazu, której
program Gimp użyje do obliczenia podobieństwa i określenia granicy wypeł-
nienia (do wyboru są opcje: Czerwony, Zielony, Niebieski, Odcień, Nasycenie
i Wartość).
Ćwiczenie 3.7 wypełnienie Kubełkiem
Nasze kolejne zadanie – wypełnienie jednolitą barwą wybranych powierzchni rysunku.
1. Otwórz dokument „03-01-Pierwszy-rysunek.xcf”, znajdujący się w katalogu „03-Narzędzia”.

A B
2. Z Przybornika wybierz narzędzie Wypełnienie kubełkiem.

3. Z grupy Narzędzi edycji barwy wybierz przycisk Kolor pierwszoplanowy, w wyświe-
tlonym oknie dialogowym Zmiana aktywnego koloru wybierz ciemnoniebieską barwę.
4. Dla narzędzia Kolor tła wybierz jasnoniebieską barwę.
5. Umieść kursor nad białym polem nieba, pomiędzy liniami chmur i kliknij.
6. Zamień barwę Koloru pierwszoplanowego z barwą Koloru tła kliknięciem na ikonce
Wymiana kolorów lub z klawiatury wybierz klawisz X.
7. Wybierz nowe białe pole nieba pomiędzy liniami chmur i wypełnij je jasnoniebieskim
kolorem.
8. Wymieniając przypisane barwy dla koloru pierwszoplanowego i tła, dokończ barwie-
nie chmur (Rysunek 3.27 A).
Rysunek 3.27 B to fragment obrazka tłumaczący działanie narzędzia Wypełnienie kubeł-

kiem. Zwróćmy uwagę, że wylany kolor honoruje granicę wyznaczoną przez napotkane
czarne piksele. W wyróżnionym fragmencie widać wyraźnie, że drobne niedociągnięcie
kreski obrysowującej było powodem przedostania się barwy na zewnątrz. W dalszej części
ćwiczenia zobaczmy, jak pracuje kubełek przy mniej kontrastowych barwach:
10. Ponownie wybierz narzędzie Wypełnienie kubełkiem, dla którego dobierz jasny błękit.
11. Kliknij w białe pole pomiędzy chmurami a zielenią.
Gimp wypełnił płaszczyznę, pozostawiając krawędzie pomiędzy błękitem a linią horyzon-

tu. Cofnijmy się wstecz naszego podręcznika, do Rysunku VIII, który przedstawia schemat
rozłożenia skali kolorów poszczególnych kanałów systemu barwnego RGB. Przypominam,
że każdy z nich zawiera od pełnego koloru (0) do 255 odcieni szarości. Porównajmy struk-
turę koloru czarnego ze strukturą koloru białego, zajmującą powierzchnię od czarnego za-
rysu chmur do linii horyzontu (Rysunek 3.28).Wartości barw są na tyle odległe, że Gimp
odczytuje wyraźną granicę pomiędzy nimi.
czerń biel
Rysunek 3.28 Struktura barwy próbek dla czerni (R-0, G-0, B-0) i bieli (R-255, G-255, B-255)
Dlaczego tak się nie stało w przypadku dolnej części obrazka? Pędzel Smoke, którego uży-
waliśmy, malował miękko, tworząc przejścia tonalne, nie wyznaczając tym samym jedno-
znacznego miejsca zatrzymania wypełnienia narzędziem Wypełnienie kubełkiem. Modyfi-
katorem pozwalającym ustalić spektrum podobieństwa barw, branym pod uwagę w trakcie
pracy narzędzia Wypełnienie kubełkiem, jest suwak Progowanie, domyślnie ustawiony na
wartość 15.0. Zakres tolerancji modyfikatora pokrywa się ze skalą szarości poszczególnych
kanałów barwy RGB i wynosi 0 + 225. Wybranie niskiego progu modyfikuje piksele o bli-
skim stopniu podobieństwa względem wskazanego piksela, natomiast wybranie wyższego
progu zwiększa zakres pikseli branych pod uwagę.
A B C D
Rysunek 3.29 Działanie modyfikatora – Progowanie
Rysunek 3.29 to przykład działania modyfikatora o różnych wartościach parametru Progowa-

nie. Pozycja pierwsza – 3.29 A – gradient radialny, który posłuży nam do zrozumienia zależ-
ności przejść tonalnych barw branych pod uwagę przez narzędzie przy różnych ustawieniach
modyfikatora. Przykład – 3.29 B – ilustruje działanie narzędzia przy ustawieniach modyfika-
tora Progowanie 15 px (utworzone zostało małe koło), przykład 3.29 C – 120 px (utworzone
zostało większe koło), 3.29 D – 255 px (wypełniona została cała powierzchnia obrazu).
Jako że naszym kolejnym zadaniem będzie wypełnienie białych przestrzeni pomiędzy szta-
chetami, przygotujmy wygodny warsztat pracy – powiększmy wybrany fragment obrazka:
13. Z Przybornika wybierz narzędzie Powiększenie (Z). Zakreśl prostokąt obejmujący ry-
sunek płotu. Możesz dla usprawnienia pracy wyświetlić dok okna Nawigacja.
14. Powróć do narzędzia Wypełnienie Kubełkiem, modyfikator Progowanie ustaw na od-

powiednią wartość (autorki wynosiła: 80 pikseli) i kolejno wypełnij białe pola pomię-
dzy sztachetami. Jeżeli pomylisz się i program zakreśli zbyt duży obszar wypełnienia,
zastosuj skrót klawiaturowy CTRL + Z, by cofnąć ostatnio wykonaną czynność. Zmień
wartość modyfikatora Progowanie i wypełnij obszar ponownie.
15. Skrótem klawiaturowym SHIFT + CTRL + J przywróć pełny widok obrazka w obsza-
rze okna Edytora obrazu.
Twoja praca powinna przypominać tę z rysunku 3.30.
Gradient
Dla malarzy i grafików „gradient” to przejście tonalne barw. Oni pracują od nas Gimpow-
ców nieco inaczej. Przed przystąpieniem do malowania wybierają odpowiednią ilość tubek
z farbami i ustalają w wyobraźni odległości przenikania kolorów. Biorą pędzel do ręki
i różnymi technikami nakładają farbę na podłoże. My musimy podążać zupełnie inną drogą
i korzystać z zupełnie innych narzędzi.
Narzędzie Gradient i jego modyfikatory

Już wiesz, że narzędzie Gradient wybieramy z Przybornika lub skrótem klawiaturowym L.
Domyślnie narzędzie Gradient wypełnia wybrany obszar pliku mieszanką ustawionych
barw w Przyborniku dla Koloru narzędzia i Koloru tła. Poniżej podaję podstawowe infor-
macje dotyczące metod pracy z narzędziem:
• Aby utworzyć gradient, należy kliknąć, przytrzymać klawisz myszy, przeciągnąć,

następnie zwolnić przycisk.
narzędzia określające metodę mieszania barwy

nakładanej z barwą pikseli już istniejących
narzędzia określające mieszankę barw przejścia
tonalnego
narzędzia określające formę (kształt) przejścia
tonalnego
narzędzia określające jakość gradientów
Rysunek 3.31 Modyfikatory narzędzia Gradient
układy podstawowe:
liniowy dwuliniowy radialny prostokątny

układy stożkowe:
symetryczny asymetryczny
układy rozlane:
rozlany (kąt) rozlany (sfera) rozlany (dół)

układy spiralne:
w prawo w lewo
Rysunek 3.32 Kształty gradientów

• Płynność przejść tonalnych zależy od odległości początkowego i końcowego punktu

rysowania gradientu.
Ostateczny wygląd tworzonego przejścia tonalnego zależy od parametrów ustawionych

w Opcjach narzędzia – Gradient (Rysunek 3.31). Do dyspozycji mamy następujące gru-
py poleceń:
1. Znana Ci już grupa narzędzi, za pomocą których określamy metodę mieszania barwy
nakładanej z barwą pikseli już istniejących.
2. Grupa narzędzi określających sposób przenikania barw przejścia tonalnego:

• graficzne menu wyboru gotowych gradientów;
• przełącznik kolejności barw wyznaczonych dla przejścia tonalnego.
3. Narzędzia określające formę (kształt) przejścia tonalnego:

• kształt – definicja rodzaju przejścia tonalnego (Rysunek 3.32);
• okresowość – modyfikator multiplikujący przejścia tonalne.
4. Narzędzia określające jakość gradientów:

• przesunięcie – modyfikator ustalający odległość przenikania się barwy w barwę;
• nadpróbkowanie adaptywne – modyfikator odpowiedzialny za wygładzanie kra-
wędzi poprzez zwiększone próbkowanie kolorów.
Ćwiczenie 3.8 malowanie Gradientem
Ćwiczenie, które jest przed Tobą, zapozna Cię z podstawowymi funkcjami narzędzia Gra-
dient. Zobacz, jak prosto uzyskać ciekawe efekty.
1. Otwórz dokument „03-01-Pierwszy-rysunek.xcf”, znajdujący się w katalogu „03-Narzędzia”.

2. Z Przybornika wybierz narzędzie Gradient.

3. Z grupy Narzędzi edycji barwy wybierz przycisk Kolor pierwszoplanowy, w wyświe-

tlonym oknie dialogowym Zmiana aktywnego koloru wybierz ciemnoniebieską barwę.
4. Z menu Tryb doku Opcje narzędzia wybierz funkcję Przenikanie.
5. Suwak parametru Krycie ustaw na wartość 50%.
6. Z graficznego zestawu menu gotowych układów gradientów wybierz gradient Kolor
pierwszoplanowy na przezroczystość.
7. Przejdź do Edytora obrazka, ułóż kursor na górnej krawędzi opracowywanej grafiki,
kliknij i z przytrzymywanym przyciskiem myszy przeciągnij kursor w dół. Zwolnij
przycisk przy linii horyzontu oddzielającej niebo od łąki.
8. Zapisz zmiany wprowadzone do pliku, stosując skrót klawiaturowy CTRL + S. Twoja
praca powinna przypominać tę z Rysunku 3.38.
Narzędzia do retuszu
Narzędzia retuszu służą do wprowadzania drobnych retuszerskich zmian do wybranych
fragmentów obrazka. Rysunek 3.34 pokazuje narzędzia z tej grupy: Rozmazywanie/
Wyostrzanie, Rozsmarowywanie oraz Rozjaśnianie/Przyciemnianie.
Narzędziami retuszerskimi pracujemy stopniowo, każdorazowo zwiększając ich działanie.

Długotrwałe trzymanie narzędzia w jednym miejscu nic nie da. Aby podwoić efekt, nale-
ży jeszcze raz przeciągnąć pędzlem nad wybrany obszar obrazka. Uwaga! Nieuważna pra-
ca może przynieść niekorzystne zmiany. Rysunek 3.35 A ilustruje taką sytuację, po lewej
stronie znajduje się wizerunek gołębia bez zmian retuszerskich, natomiast po prawej jego
lustrzane odbicie, które poddane zostało silnemu rozmyciu narzędziem Rozmazywanie.
narzędzia do retuszu:
rozmazywanie/wyostrzanie – shift + u
rozsmarowywanie –s
rozjaśnianie/przyciemnianie – shift + d
Rysunek 3.34 Narzędzia do retuszu

A B
Rysunek 3.35 Efekt wielokrotnego zastosowania narzędzi: A – Rozmazywanie, B – Wyostrzanie
Rysunek 3.35 B poddany został zbyt silnemu działaniu narzędzia wyostrzającego. Rysunek
3.37 zniekształcony został za pomocą narzędzia Rozsmarowywanie, natomiast Rysunek 3.40
A rozjaśnieniu, a Rysunek 3.40 B wypaleniu (przyciemnieniu).
Narzędzie – Rozmazywanie / Wyostrzanie

Narzędzie to pozwala uzyskać efekt rozmycia (złagodzenia ostrych krawędzi obrazu) lub
wyostrzenia fragmentu obrazka za pomocą pociągnięć pędzla. Opcja Rozmazywanie zle-
wa ze sobą sąsiadujące piksele, ujednolicając ich barwę, nasycenie oraz stopień jasności.
Opcja Wyostrzanie działa odwrotnie, kontrastuje ze sobą sąsiadujące piksele, różnicując
ich barwę, nasycenie oraz stopień jasności (Rysunek 3.33 A i B).
Modyfikatory narzędzia Rozmazywanie / Wyostrzanie

O charakterze wprowadzanych zmian decydują ustawienia parametrów modyfikatorów
narzędzia w doku Opcje narzędzia. Narzędzie Rozmazywanie/Wyostrzanie uaktywniamy
przyciskiem z Przybornika lub stosując skrót klawiaturowy SHIFT + U.
Rysunek 3.36 – Prawie wszystkie modyfikatory są już nam znane. Pozostałe wymagające
omówienia to: Tryby edycji oraz modyfikatory: Krycie i Tempo.
1. Tryby edycji – grupa narzędzi wyboru trybu pracy pomiędzy:

• Rozmazywanie – narzędzie zlewające piksele sąsiadujące ze sobą;
• Wyostrzanie – narzędzie różnicujące piksele sąsiadujące ze sobą.
2. Modyfikatory Krycie i Tempo odpowiedzialne są za intensywność działania narzędzia

bez względu na liczbę pociągnięć pędzla.
• Krycie – wyznacza siłę nacisku działania narzędzia;
• Tempo – wyznacza szybkość osiągnięcia efektu.
parametr – krycie (siła nacisku narzędzia)
kształt pędzla

graficznego tabletu
tryby operacji
siła działania narzędzia
Rysunek 3.36 Opcje dla narzędzia – Rozmazywanie/Wyostrzenie
Narzędzie – Rozsmarowywanie
Narzędzie łączy ze sobą piksele, jednocześnie przesuwając je w inne miejsce, zgodnie z ru-
chem ręki rysownika. Efekt pociągnięć przypomina ślad pędzla na obrazie malowanym
Rysunek 3.37 Efekt wielokrotnego zastosowania narzędzia Rozsmarowywanie

techniką olejną (Rysunek 3.37). Narzędzie Rozsmarowywanie uaktywniamy przyciskiem

z Przybornika lub stosując skrót klawiaturowy S (Rysunek 3.34).
Modyfikatory narzędzia Rozsmarowywanie

Modyfikatorami charakterystycznymi dla tego narzędzia, wymagającymi omówienia, są:
Krycie i Tempo.
1. Modyfikator Krycie – odpowiada za intensywność pierwszego koloru biorącego udział

w procesie mieszania. Rysunek 3.38 A wskazuje na różnicę pomiędzy ustawieniami
parametrów. Przyjrzyj się: w przykładzie 1 zastosowane zostały domyślne ustawienia,
natomiast w przykładzie 2 nieco je zmieniono, ustawiając modyfikator Krycie na
wartość – 20%.
2
A
2
B
Rysunek 3.38 A – Efekt zastosowania narzędzia Rozsmarowywanie z zastosowaniem różnych wartości modyfikatora Krycie.
1 – 100%, 2 – 20%
B – Efekt zastosowania narzędzia Rozsmarowywanie z zastosowaniem różnych wartości modyfikatora Tempo.
1 – 50%, 2 – 80%
2. Modyfikator Tempo – określa długość działania pędzla rozsmarowywania. Rysunek 3.38 B

pokazuje różnicę działania ustawienia opcji Tempo przy ustawieniach: 1 – 50%, 2 – 80%.
Okno dokowalne opcji narzędzia Rozsmarowywanie przedstawia się następująco:

(Rysunek 3.39):
kształt pędzla

graficznego tabletu
siła – długość działania narzędzia
Rysunek 3.39 Opcje dla narzędzia – Rozsmarowywanie
Narzędzie – Rozjaśnianie / Wypalanie

Nazwa narzędzia tłumaczy jego działanie – rozjaśnia lub przyciemnia wybrane miejsca
obrazka. Pociągnięcie pędzlem z przypisanym mu modyfikatorem Rozjaśnianie lub Przy-
ciemnienie zmieni nasycenie i jasność pikseli biorących udział w edycji. Rysunek 3.40 A i B
jest przykładem działania narzędzia w dwóch trybach: Rozjaśniania i Wypalania.
A B
Rysunek 3.40 Efekt wielokrotnego zastosowania narzędzi: A – Rozjaśnianie (Zakres – Półtony), B – Wypalanie (Zakres – Półtony)
Modyfikatory narzędzia Rozjaśnianie / Wypalanie

Zapoznanie się z modyfikatorami doka Opcje narzędzia to dla nas żaden problem; wyja-
śnienia wymagają jedynie dwie grupy: Typ oraz Zakres. Pomoże nam w trym Rysunek 3.41,
przykład zastosowania narzędzia Rozjaśnianie / Przyciemnianie z ustawieniami:
• w przykładzie A – modyfikator Typ ustawiony na opcje – Rozjaśnianie oraz modyfika-

tor Zakres ustawiony na opcje – Cienie,
• w przykładzie B modyfikator Typ ustawiony na opcje – Wypalanie oraz modyfikator

Zakres ustawiony na opcje – Światła.
Rysunek 3.41 Efekt zastosowania narzędzia Rozjaśnianie / Przyciemnianie z zastosowaniem wartości modyfikatorów: A – Rozjaśnianie,
Cienie, B – Wypalanie, Światła
Zwróć uwagę: Gimp, stosując narzucone parametry narzędzia w pierwszym przykładzie,

poddał edycji ciemne piksele, natomiast w drugim jasne. Barwa szara została zmieniona
w obu przypadkach (Rysunek 3.41). Podane przykłady oczywiście nie wyczerpują możliwych
kombinacji opcji modyfikatorów Typ i Zakres narzędzia Rozjaśnianie / Przyciemnianie.
Poniżej podaję ich listę.
1. Grupa Typ – złożona jest z dwóch modyfikatorów:

• rozjaśnianie,
• wypalanie (przyciemnianie)
2. Grupa Zakres – złożona jest z trzech modyfikatorów wybierających spośród barw

obrazka ciemniejsze lub jaśniejsze tony kolorystyczne.
• cienie – działając, wybiera ciemne obszary znajdujące się pod obszarem zakreśla-
nym przez kształt pędzla,
• półtony – do modyfikacji wybiera zakres średnich odcieni szarości,
• światła – do modyfikacji wybiera obszary jasne.
kształt pędzla

graficznego tabletu
tryb pracy narzędzia
zakres barw
siła działania narzędzia
Rysunek 3.42 Opcje dla narzędzia – Rozjaśnianie / Przyciemnianie
Ćwiczenie 3.9 Rozjaśnianie i wypalanie
Kończymy ćwiczenie, przed nami ostatnie pociągnięcia pędzlem; musimy jedynie rozjaśnić
linię horyzontu i narysować krople deszczu (Rysunek 3.43).

2. Z Przybornika wybierz narzędzie Rozjaśnianie/przyciemnianie, ustaw dla niego
następujące modyfikatory:
• pędzel – Hardness 050,
• rozmiar – 90,
• zakres – Półtony,
• ekspozycja – 15,
3. W obrazku delikatnymi pociągnięciami pędzla rozjaśnij linie horyzontu lewej części
pejzażu oraz podkreśl linię przestrzeni pod chmurami.
4. Z Przybornika wybierz narzędzie Rozsmarowywanie, ustaw dla niego modyfikatory:

• pędzel – Hardness 100,
• rozmiar – 250,
• Proporcje – minus 10,
• Kąt – minus 140,
• Dynamika – Basic Dynamics,
• Drganie/ilość – 22,
• Twarda krawędź,
• Tempo – 100,
5. W obrazku bardzo delikatnymi pociągnięciami pędzla, zaczynając z prawego górnego
rogu, narysuj deszcz. Przykład znajduje się na rysunku 3.43.
6. Jeżeli nie będziesz zadowolony z pociągnięć pędzla, stosuj skrót klawiaturowy CTRL +
Z, by cofnąć ostatnio wykonywane czynności.

Umiemy poruszać się po mapie interfejsu oraz dokumentu, nad którym pracujemy, znamy
narzędzia do rysowania i malowania oraz retuszu. Najwyższy czas odpocząć od narzędzi
Przybornika i zapoznać się z gamą możliwości oferowaną przez okno dokowalne Warstwy.
04. | WARSTWY
Warstwy
Warstwy przyrównać można do przezroczystych folii nałożonych na siebie. Możemy nimi
dowolnie manipulować, zmieniać kolejność, ukrywać, wyświetlać, tworzyć nowe oraz usu-
wać zbędne. By zrozumieć ich działanie, przestudiuj rysunek 4.1.
Każdy plik programu Gimp składa się z co najmniej jednej warstwy. Dla nowo tworzo-
nych dokumentów jest to Tło. Następne umieszczane są nad aktualną i nazywane kolejnymi
cyframi arabskimi. Koniecznym nawykiem, jaki musisz wypracować, jest zamiana orygi-
nalnych nazw na opisowe. Wyobraź sobie, że utworzyłeś w obrazku dwadzieścia warstw
(to wcale nie jest takie trudne) i chcesz się dostać do jednej z nich – np. zdjęcia kotka.
Powodzenia! Szukasz: warstwa 1, nie, warstwa 2, nie, warstwa 3, nie, warstwa 4, nie!
Po piętnastej zaczynasz miauczeć zamiast tego kotka. A o ile prościej byłoby nazwać ją
zwyczajnie – „kotek”.
Rysunek 4.1 Warstwy w programie Gimp

pasek nazwy
karta menu okna – przycisk
– konfiguruje tę kartę
tryb przenikania warstw
blokada pikseli / kanału alfa
stos warstw
przyciski
Rysunek 4.2 Dok Warstwy
Okno dokowalne Warstwy

Okno warstwy uruchamiamy za pomocą polecenia Warstwy, wywołanego z menu Okna ›
Dokowalne okna dialogowe (CTRL + L). Rysunek 4.2 przedstawia schemat budowy okna.
1. Rozwijane Menu poleceń okna dokowalnego Warstwy dostępne jest po kliknięciu na

przycisk Konfiguruje tę kartę, umieszczony po prawej stronie górnej części doka.
Zawarta w nim lista poleceń zawiera:
• polecenia tworzenia i edycji warstw;
• listy ustawień widoku okna, za pomocą których ustalamy styl kart doka lub zmie-
niamy rozmiar podglądu miniaturek warstw.
2. Grupa Tryb udostępnia narzędzia, wyznaczające metodę przenikania występujących

po sobie warstw. Złożona jest z:
• menu wyboru Trybu kolorystycznego, czyli sposobu mieszania pikseli wskazanej
warstwy z pikselami warstw położonych poniżej;
• parametru Krycie – decydującego o stopniu przezroczystości warstwy.
3. Grupa Blokowanie to przyciski zabezpieczające przed edycją wybrane obszary warstwy:

• blokada pikseli – pełna blokada warstwy, ochrona przed edycją obszarów przezro-
czystych oraz wypełnionych pikselami;
Warstwy | 97
A B
Rysunek 4.3 Blokada kanału alfa
• blokada kanału alfa – zabezpieczenie obszarów przezroczystych. Po wybraniu tej

funkcji zmieniamy tylko obszary wypełnione pikselami. Honorowany jest stopień
krycia warstwy nadany przed wybraniem przycisku blokady. Sytuację tę ilustruje
rysunek 4.3 – przykład A to warstwa wypełniona gradientem typu „od czerni do
przezroczystości”, przykład B to ten sam gradient z domalowaną plamą za pomo-
cą narzędzia Pędzel (o standardowych ustawieniach), po uprzednio zastosowanej
Blokadzie kanału alfa.
4. Każda warstwa utworzona w pliku reprezentowana jest w doku okna Warstwy w for-
mie paska. Zestaw warstw ułożonych w porządku wyznaczonym przez twórcę grafiki
nazywamy „stosem warstw”.
5. Atrybuty warstw: poprzez atrybuty warstw rozumiemy właściwości wyznaczone w Pasku
warstwy (Rysunek 4.4):
pokaż/ukryj warstwę pole nazwy warstwy

przycisk łączenia miniaturka warstwy
Rysunek 4.4 Atrybuty warstw
• przycisk Pokaż/ukryj warstwę – działa w dwóch trybach: włączonej ikony oka

(warstwa wyświetlana), wyłączonej ikony oka (warstwa ukryta);
• przycisk Łączenia warstw – stosowany do wskazania warstw przeznaczonych do
jednoczesnej edycji;
• Miniaturka warstwy – wyświetla pomniejszoną zawartość warstwy;
• Pole nazwy warstwy – edycyjne pole tekstowe nazwy warstwy.
6. Przyciski – zestaw skrótów do najczęściej stosowanych poleceń Warstw, których dzia-

łanie wyjaśniam w tabeli:
symbol funkcja skrót
Tworzy nową warstwę SHIFT + CTRL + N

lub
kliknięcie na przycisku z przytrzymanym klawiszem SHIFT
– tworzy nową warstwę, stosując ostatnio użyte wartości
Tworzy folder warstw brak
Przesuwa warstwę kliknięcie na przycisku z przytrzymanym klawiszem SHIFT –

o jeden poziom w dół przenosi warstwę na górę stosu warstw
stosu
Przesuwa warstwę kliknięcie na przycisku z przytrzymanym klawiszem SHIFT –

o jeden poziom w górę przenosi warstwę na dół stosu warstw
stosu
Duplikuje warstwę SHIFT + CTRL + D
Konwertuje warstwę CTRL + H

typu Oderwane
zaznaczenie w zwykłą
warstwę
Usuwa warstwę brak
Tabela 3.1 Polecenia okna dokowalnego Warstwy
Interfejs programu a polecenia edycji warstw

Polecenia do edycji Warstw umieszczone są w różnych miejscach interfejsu programu:
• w głównym menu okna programu Warstwy;
• w menu doka Warstw;
• na Pasku skrótów poleceń, umieszczonym na dole doka Warstw;
• w kontekstowym menu wywołanym kliknięciem prawego klawisza myszy nad paskiem

Warstwy.
Warstwy | 99
Funkcje okna dokowalnego Warstwy

Trudno przecenić dobrodziejstwa, jakie przynosi praca nad plikiem wielowarstwowym.
To dzięki możliwości rozłożenia fragmentów obrazu na poszczególne, niezależne od sie-
bie warstwy, możemy tworzyć skomplikowane kolaże. Warstwy oferują luksus naprawia-
nia błędów kompozycyjnych. Utworzony układ naniesionych na nie elementów możemy
w każdej chwili zmienić, przesunąć, wyłożyć na wierzch, schować pod spód. Kolejną zaletą
jest możliwość stosowania efektów interakcji barwnych pomiędzy warstwami.
Długo wymieniać – przećwiczmy!
Tworzenie nowych warstw

Bardzo łatwe zadanie – wystarczy kliknąć na ikonce Tworzy nową warstwę, oznaczonej
grafiką zagiętej karteczki na pasku skrótów do poleceń okna dokowalnego Warstwa.
Następnie w wyświetlonym oknie dialogowym Nowa warstwa wpisać lub wybrać parame-
try dla następujących opcji:
• w polu Nazwa warstwy wpisuje się nową nazwę;
• w polach Szerokość i Wysokość deklaruje się rozmiar warstwy (domyślnie Gimp poda-
je parametry zgodne z wielkością dokumentu);
• typ wypełnienia warstwy wybiera się spośród: koloru pierwszoplanowego lub tła, bieli,
czy też zdecydować się można na warstwę przezroczystą;
• na koniec zatwierdza się wprowadzone zmiany do okna przyciskiem OK.
Ćwiczenie 4.1 Tworzenie warstw
Rysunek, który za chwilę wykonamy, posłuży jako pretekst do nauki tworzenia i podstawo-
wej edycji warstw. Efektem końcowym będzie plik złożony z czterech warstw (Rysunek 4.5).
Ćwiczenie 4.1 a Przygotowanie dokumentu
1. Z menu Plik wybierz polecenie Nowy.

2. W wyświetlonym oknie dialogowym Utworzenie nowego obrazu wprowadź następu-
jące parametry:
• z menu jednostek miary wybierz – centymetry;
• w polu „szerokość” wpisz – 15, w polu „wysokość” – 20;
• zaznacz funkcję Zaawansowane opcje;
• z menu jednostek miary wybierz pikseli/in, w polach Rozdzielczość X oraz Y
wpisz po – 150;
• przestrzeń kolorów pozostaw domyślną – RGB;
• dla wypełnienia zastosuj kolor biały;
• zatwierdź tworzenie dokumentu przyciskiem OK.
A B
3. Zapisz pracę pod nazwą „04_A-Warstwy”. Umieść go w katalogu „04-Warstwy”.
Ćwiczenie 4.1 b Tworzenie nowej warstwy
1. Przejdź do okna dokowalnego Warstwy – jeżeli nie jest wyświetlone, wybierz pole-
cenie Warstwy z menu Okna › Dokowalne okna dialogowe lub zastosuj skrót klawia-
turowy (CTRL + L).
2. Kliknij na ikonce Tworzy nową warstwę, oznaczonej grafiką zagiętej karteczki na pasku
przycisków okna dokowalnego Warstwa.
3. W wyświetlonym oknie dialogowym Nowa warstwa wpisz nazwę warstwy „drzewo” oraz
wybierz funkcję Przezroczysta dla Typu wypełnienia warstwy. Zatwierdź wprowadzo-
ne zmiany przyciskiem OK.
4. Z Przybornika wybierz narzędzie – Stalówka.
5. W oknie Opcji narzędzia ustaw następujące wartości modyfikatorów:
• Dopasowanie – Rozmiar ustaw wartość 20;
• jeżeli dysponujesz tabletem, w części modyfikatora Czułość dla opcji Rozmiar
wprowadź wartość 0,65, dla Nachylenie – 0,70, dla Prędkość – 1,00.
6. Sprawdź, czy warstwa „drzewo” jest zaznaczona (podświetlona), jeżeli tak, powtórz
z rysunku 4.6 A sylwetkę drzewa oraz linię horyzontu.
7. Utwórz drugą warstwę, tym razem korzystając z polecenia Nowa warstwa wywoła-
nego z menu programu Warstwa:
• w oknie dialogowym Nowa warstwa wpisz nazwę – „zieleń”, następnie zaznacz
pozycje Przezroczysta dla wypełnienia warstwy, wprowadzone zmiany zatwierdź
przyciskiem OK.
Warstwy | 101
A B
Rysunek 4.6 Etapy realizacji ćwiczenia nr 4.1
8. Wzorując się na rysunku 4.6 B, namaluj łąkę:

• z Przybornika wybierz narzędzie Aerograf, dla którego ustal rozmiar pędzla
– przesuń kursor nad obszar obrazka tak, by był widoczny jego kształt. Z kla-
wiatury parokrotnie wybierz klawisz zamykający nawias kwadratowy ([). Wraz
z kolejnym wyborem klawisza ikona powinna się powiększać. Jeżeli wielkość
pędzla będzie wymagała korekty pomniejszenia, zastosuj klawisz otwierający
nawias kwadratowy ([);
• z menu Okna › Dokowalne okna dialogowe wybierz polecenie Kolory, Gimp
wyświetli dok Kolor pierwszoplanowy/tła. Korzystając z zakładki Paleta, dobierz
właściwy kolor dla narzędzia i maluj.
9. Zapisz zmiany wprowadzone do pliku, stosując skrót klawiaturowy (CTRL + S).
Ćwiczenie 4.1 c Zmiana nazwy warstwy
1. Utwórz trzecią warstwę, postępując zgodnie ze wskazówkami podanymi poniżej:

• zaznacz warstwę „zieleń”;
• przytrzymując klawisz SHIFT, kliknij na przycisku Tworzy nową warstwę, ozna-
czonym grafiką zagiętej karteczki na pasku skrótów poleceń okna dokowalnego
Warstwa;
• zwolnij klawisz SHIFT.
Gimp utworzy nową warstwę z ostatnio zastosowanymi atrybutami.

A B
2. Zmień nazwę warstwy z „zieleń#1” na „chmury”:

• podwójnie kliknij na polu tekstowym nazwy warstwy,
• w udostępnionym polu tekstowym wpisz słowo „chmury”;
• zatwierdź wprowadzone zmiany klawiszem ENTER.
3. Narzędziem Aerograf na warstwie „chmury” namaluj niebo (Rysunek 4.7 A).
Ćwiczenie 4.1 d Edycja parametru Krycie dla warstwy
1. Jeżeli warstwa „chmury” nie jest zaznaczona, wybierz ją.

2. Przesuń suwak Krycie w lewą stronę, do miejsca, w którym osiągniesz zadowalający
efekt intensywności kolorystycznej barwy nieba.
Ćwiczenie 4.1 e Edycja parametru Tryb warstwy
1. Utwórz czwartą warstwę, tym razem za pomocą skrótu klawiaturowego CTRL + SHIFT
+ N. Nazwij ją „listki”.
2. Twoje okno dokowalne Warstwa powinno pokrywać się z tym pokazanym na rysunku 4.8.
3. Narzędziem Pędzel namaluj koronę drzewa. Efekt, który widzisz na rysunku 4.7 B,
został uzyskany za pomocą pędzla Chalk 02 o rozmiarze 260.
4. Z menu Tryb okna dokowalnego Warstwy wybierz polecenie Przenikanie.
5. Zapisz zmiany wprowadzone do pliku, stosując skrót klawiaturowy (CTRL + S).
6. Ćwiczenie nr 4.1 zakończyliśmy, możesz zamknąć dokument.
Warstwy | 103
Rysunek 4.8 Okno dokowalne Warstwy po zakończeniu ćwiczenia 4.1
Ćwiczenie 4.2 Import warstw z zewnętrznych plików
Znasz metody tworzenia warstw przezroczystych lub z jednolitym wypełnieniem od pod-

staw. Teraz zapoznam Cię z metodą importu warstw z zewnętrznych plików oraz metodami
zarządzania warstw w oknie dokowalnym Warstwy.
Zanim przystąpisz do jego wykonania, zobacz Rysunek 4.9, który przedstawia gotową pracę
oraz zrzut ekranowy okna Warstwy.
Nasz obrazek będzie miał tło czarne, dlatego przed utworzeniem nowego dokumentu,
odpowiednio przygotuj warsztat pracy tak, aby wszelkie narzędzia do edycji tła uwzględ-
niały kolor czarny:
1. Zastosuj kolejno dwa skróty klawiaturowe D (przywrócenie domyślnych kolorów:

czerń dla narzędzia, biel dla tła) oraz X (zamiana koloru narzędzia i tła).
3. W oknie dialogowym Utworzenie nowego obrazu wprowadź następujące parametry:
• z menu jednostek miary wybierz – centymetry, w polu Szerokość wpisz 20, w polu
Wysokość 27;
• klikając w przycisk plusa, rozwiń zawartość pola Zaawansowane opcje;
• z menu jednostek miary wybierz pikseli/in, w polach Rozdzielczość X oraz Y
wpisz po – 150, przestrzeń kolorów pozostaw domyślną – RGB, dla wypełnienia
zastosuj Kolor tła, zatwierdź tworzenie dokumentu przyciskiem OK.
4. Zapisz pracę pod nazwą „04_B-Warstwy”.
A B
Ćwiczenie 4.2 b Import warstw
1. Do aktywnego dokumentu zaimportuj trzy warstwy znajdujące się w zewnętrznych

plikach.
2. Z menu Plik wybierz polecenie Otwórz jako warstwy (CTRL + ALT + O), w wyświe-
tlonym oknie dialogowym Otwarcie obrazu wskaż plik „listek-1.xcf ”, znajdujący się
w katalogu „04-Warstwy”. Wybierz przycisk Otwórz.
Gimp umieści zawartość pliku jako nową warstwę, która jest niezależna od warstwy tła.
Zwróć uwagę, że otrzymała ona domyślnie nazwę zgodną z nazwą importowanego pliku
(Rysunek 4.10 A).
3. Zmień nazwę warstwy z „04-listek-1.xcf ” na „listek-1”.

4. Ponownie zaimportuj zewnętrzny plik, tym razem – „listek-3-4.xcf ”, znajdujący się
w katalogu „04-Warstwy”.
Tym razem Gimp umieścił dwie warstwy – tyle, ile zawierał importowany plik. Nazwy
zaimportowanych warstw pokrywają się z nazwami warstw oryginalnego dokumentu
(Rysunek 4.10 B).
Warstwy | 105
A B
Rysunek 4.10 Import warstw z zewnętrznych plików
Ćwiczenie 4.2 c Kopiowanie warstwy
1. Skopiuj warstwę „listek-1”.

2. Zaznacz warstwę kliknięciem na pasku nazwy warstwy „listek-1”.
3. Z zestawu przycisków paska poleceń wybierz przycisk „duplikuj warstwę”,
Gimp powieli zaznaczoną warstwę (umieszczając ją nad kopiowaną), dopisując przed ory-
ginalną nazwą słowo: „kopia” wraz z dwukropkiem. W naszym przypadku nowa warstwa
zatytułowana jest – „kopia: listek-1”.
4. Zamień nazwę warstwy z „kopia: listek-1” na „listek-2”.
Folder warstw
Umieszczanie warstw w folderach porządkuje zawartość okna. Dzięki nim, zamiast stosu
złożonego z długiej listy warstw, w oknie znajdują się foldery przechowujące warstwy w za-
planowanym przez nas układzie. Jak się wkrótce przekonasz, folder może być wyświetlany
w dwóch postaciach:
• w postaci rozwiniętej, z widocznymi wszystkimi warstwami folderu (Rysunek 4.11 A);
• w postaci zwiniętej, z widoczną ikonką folderu (Rysunek 4.11 B). W tym przypadku
o zawartości folderu informuje nas ikonka plusa, umieszczona po lewej stronie ikony
folderu.
A B
Rysunek 4.11 Folder Warstw
Ćwiczenie 4.3 Folder warstw
Ćwiczenie 4.3 odpowie na pytania: Jak tworzyć folder oraz jak umieszczać w nim warstwy.
Ćwiczenie 4.3 a Tworzenie Folderu warstw
1. Zaznacz warstwę „listek-4”.
Jest to ważna czynność! Zapamiętaj, Gimp zawsze tworzy nową Warstwę lub Folder nad
Warstwą aktywną.
2. Aby utworzyć folder, kliknij na ikonce Folder w pasku poleceń doka Warstwy.
Gimp utworzy nowy folder, opisując go domyślną nazwą „Grupa warstw” (Rysunek 4.12 A).
Ćwiczenie 4.3 b Zmiana nazwy Folderu warstw
1. Zmień nazwę utworzonego folderu:

• podwójnym kliknięciem uaktywnij pole tekstowe znajdujące się po prawej stronie
ikony folderu;
• w aktywnym polu tekstowym wpisz słowo – „listki”, zatwierdź wprowadzone
zmiany klawiszem ENTER;
Warstwy | 107
A B
Rysunek 4.12 Folder Warstw – przenoszenie Warstwy do folderu
Ćwiczenie 4.3 c Przenoszenie warstw do Folderu
1. Umieść warstwę „listek-4” w folderze „listki”:

• zaznacz warstwę „listek-4” kliknięciem na pasku nazwy,
• metodą przeciągnij i upuść przenieś warstwę do folderu „listki”, kliknij, przytrzy-
maj przycisk myszy, przeciągnij nad ikonę folderu, gdy warstwa folderu zostanie
wyróżniona delikatną obwódką, zwolnij przycisk myszy (Rysunek 4.12 B).
2. Umieść warstwy „ listek-3” oraz „ listek-2” w folderze „listki”.
3. Zminimalizuj listę warstw stosu w folderze „listki” kliknięciem na ikonce minusa.
Warstwa tekstowa
Wpisanie tekstu w dokumencie automatycznie generuje warstwę tekstową. Tworzeniu i edycji
tekstu poświęcimy osobny rozdział, który znajdziesz w drugim tomie podręcznika, teraz
wykonuj jedynie polecenia wymienione poniżej:
Ćwiczenie 4.4 Warstwa tekstowa
1. Zaznacz warstwę „Listek 1” – tak, by Gimp warstwę tekstową utworzył jako trzecią
w stosie warstw.
2. Z Przybornika wybierz przycisk Tekst, oznaczony ikonką literki A.
3. Przejdź do doka Opcje narzędzia (Rysunek 4.13), zastosuj następujące parametry:
• z menu Czcionka (oznaczonym ikonką literek Aa), wybierz jednoelementowy
font (np. Arial Bold Condensed);
• w polu Rozmiar wpisz wartość 200, pozostaw domyślną jednostkę miary – px
(piksele);
menu wyboru czcionki

rozmiar czcionki menu wyboru jednostki
miary
kolor czcionki
Rysunek 4.13 Opcje narzędzia Tekst
• kliknięciem w ikonę Kolor uruchom okno Kolor tekstu, w którym dla czcionki
zastosuj barwę: RGB złożoną z wartości R-227, G-107, B-41;
• kliknij w dolnej części okna obrazka;
• wpisz słowo „JESIEŃ”;
Jeżeli starannie wykonywałeś polecenia ćwiczeń, Twoja praca powinna wyglądać tak, jak ta
z rysunku 4.14. Zauważ, w oknie doka Warstw pojawiła się nowa Warstwa, której program
automatycznie nadał nazwę zgodną z zapisaną przez nas treścią, w przypadku aktualnego
pliku jest to sowo „JESIEŃ”. Po lewej stronie nazwy Warstwy Gimp umieścił ikonkę – ty-
pową dla Warstwy tekstowej – oznaczoną symbolem litery „T” nad pochylonym prostoką-
tem. Jest to specjalna Warstwa, której edycja polega na edycji tekstu, dlatego, jak zapewne
zauważysz, nie wszystkie polecenia dostępne w programie działają tak, jak w przypadku
zwykłej Warstwy.
Ważne, abyś pamiętał, że w trakcie przenoszenia dokumentu z Warstwą tekstową na

inny komputer musisz liczyć się z podmianą fontów. Nie każdy system ma zainstalowane
takie same fonty, jak ten, na którym tworzysz plik.
Są dwa wyjścia z tej sytuacji: pierwsze to skopiowanie fontu i umieszczenie go obok doku-
mentu w jednym folderze, drugie to renderowanie Warstwy. W programie Gimp Warstwę
tekstową renderuje się poleceniem Porzuć informacje o tekście wywoływanym z menu
Warstwa.
Warstwy | 109
A B
Rysunek 4.14 Okno dokowalne Warstwy oraz obrazek po zakończeniu ćwiczenia 4.4
Komponowanie układu warstw – narzędzie Przesunięcie

Zawartość warstw przesuwamy narzędziem Przesunięcie (M), wybranym z Przybornika
(Rysunek 4.15).
przesunięcie – m
Rysunek 4.15 Narzędzie Przesunięcie

rodzaj obiektu przeznaczonego

do przesunięcia – warstwy / zaznaczenia / krzywe béziera
przełącznik narzędzia – shift
Rysunek 4.16 Modyfikatory narzędzia Przesunięcie
Modyfikatory narzędzia Przesunięcie

Okno opcji narzędzia Przesunięcie podzielone jest na dwa pola poleceń (Rysunek 4.16).
Za pomocą przycisków pierwszej grupy Przesunięcie wskazujemy na rodzaj obiektu, który
chcemy przesunąć. Do wyboru są trzy przełączniki:
• Warstwa,
• Zaznaczenie,
• Ścieżki.
W tej chwili będziemy korzystać tylko z jednego rodzaju obiektu z podanej listy – z warstw.
Następne pokażę Ci w kolejnych rozdziałach „Zaznaczenie” oraz „Krzywe Béziera” w dru-
gim tomie podręcznika.
Druga grupa nazwana przez programistów Przełącznik narzędzia SHIFT współpracuje

tylko z obiektem typu Warstwa. Do wyboru są tu dwa tryby pracy narzędzia Przesunięcie:
• wybiera warstwę lub prowadnicę,
• przemieszcza aktywną warstwę.
Pracę z pierwszym trybem Wybiera warstwę lub prowadnicę przyrównajmy do kartek po-
rozrzucanych na biurku. Prościej być już nie może, wybraną kartkę spośród ponakładanych
na siebie – widzisz, bierzesz, przesuwasz. Podobnie tutaj – układasz kursor nad widocznym
fragmentem warstwy, klikasz, przesuwasz. Pracując, możesz zapomnieć o układzie stosu
warstw, który utworzyłeś w oknie Warstwy.
Warstwy | 111
Zupełnie inaczej jest, gdy przełączysz narzędzie Przesunięcie na tryb Przemieszcza aktyw-
ną warstwę. W tym przypadku Gimp wymaga wskazania warstwy lub grupy warstw prze-
znaczonych do przesunięcia. Polecenie to używane jest najczęściej w dwóch sytuacjach:
• Gdy obiekty przeznaczone do przesunięcia przykryte są innymi, pochodzącymi z warstw

umieszczonych powyżej nich.
• Gdy obiekty przeznaczone do przesunięcia są na tyle małe, że trudno jest precyzyjnie

„chwycić” je kursorem.
Dla przyspieszenia pracy, w trakcie przechodzenia między przełącznikami, otrzymaliśmy

tymczasowe przejście z jednego trybu w drugi za pomocą klawisza SHIFT.
Celowo ominęłam pozycję Prowadnice, którym poświęcimy osobny temat w rozdziale

„Przetwarzanie obiektów” w drugim tomie podręcznika. Na chwilę obecną musi wystar-
czyć Ci informacja, że Prowadnice możemy przesunąć jedynie przy następującym ustawie-
niu narzędzia Przesunięcie:
• modyfikator Przesunięcie ustawiony na przełącznik Warstwa;
• modyfikator Przełącznik narzędzia (SHIFT) ustawiony na Przemieszcza aktywną

warstwę.
Uwaga! Zapominalstwo i niechlujstwo w dobieraniu poleceń doprowadziło niejednego

Gimpowca do… powiedzmy złości. Uprzytomniam – pierwsza pułapka to błędne wy-
branie modyfikatora grupy poleceń Przesunięcie, druga – błędne wybranie Przełącz-
nika narzędzia.
Ćwiczenie 4.5 Narzędzie Przesunięcie
W naszym pliku zebrane są już wszystkie elementy potrzebne do zakończenia pracy nad
grafiką. Zostało nam już niewiele…, bo tylko poukładanie ich we właściwych miejscach.
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Przesunięcie, dla którego zastosuj następujące mo-

dyfikatory:
• zaznacz przycisk Warstwa,
• w części Przełącznik narzędzia zaznacz funkcję Przemieszcza aktywną warstwę.
2. Zakomponuj grafikę, wprowadzając porządek pokazany na rysunku 4.17A.
• w oknie Warstwa zaznacz warstwę „listek-1”, następnie przejdź do Edytora
obrazka i przesuń zawartość zaznaczonej warstwy nieco w dół;
• w oknie Warstwa zaznacz warstwę tekstową „JESIEŃ”, następnie przejdź do Edy-
tora obrazka i przesuń zawartość zaznaczonej warstwy tak, by tekst pokrywał się
z dolną częścią listka.
3. Przesuń zawartość grupy „listki” tak, jak jest to pokazane na rysunku 4.17 B:
• w oknie Warstwa zaznacz grupę warstw „listki”, następnie przejdź do Edytora
obrazka i przesuń zawartość zaznaczonej grupy tak, by ogonki listków znalazły
się w prawym, górnym rogu grafiki;
A B
• w oknie Warstwa rozwiń kliknięciem na ikonie plusa zawartość grupy „listki”.

Zaznacz warstwę „listek-2”, następnie przejdź do Edytora obrazka i przesuń
zawartość zaznaczonej warstwy w górę.
Ćwiczenie 4.6 Prace końcowe nad plikiem
1. W oknie Warstwa zaznacz warstwę „listek-1”.

2. Zaznacz warstwę „kopia: 04-listek-1.xcf ”.
3. Warstwie przypisz parametr przezroczystości: Krycie – 50%.
4. Jeżeli Twoja praca przypomina tę z rysunku 4.18, zapisz zmiany wprowadzone do pli-
ku, stosując skrót klawiaturowy CTRL + S.
Warstwy | 113

Umiemy poruszać się po mapie interfejsu oraz dokumentu, nad którym pracujemy, znamy
narzędzia do rysowania i malowania. Zdobyliśmy umiejętności tworzenia i edycji warstw.
Najwyższy czas zapoznać się z gamą możliwości oferowaną przez narzędzia do zaznaczania
wybranych elementów warstw.
05. | NARZĘDZIA
DO ZAZNACZEŃ
Zaznaczanie
Tworzenie zaznaczeń jest umiejętnością, którą musisz nabyć, jeżeli chcesz pracować w pro-
gramie do edycji grafiki rastrowej. Gimp oferuje siedem narzędzi do zaznaczania: Zazna-
czenie prostokątne, Zaznaczenie eliptyczne, Odręczne zaznaczanie obszarów, Różdżka,
Zaznaczanie według kolorów, Inteligentne nożyce oraz Zaznaczanie pierwszego planu
(Rysunek 5.1).
zaznaczenie prostokątne – r,
zaznaczenie eliptyczne – e,
odręczne zaznaczanie obszarów – f,
różdżka – u,
zaznaczanie według kolorów – shift + o,
inteligentne nożyce – i,
zaznaczanie pierwszego planu
Rysunek 5.1 Narzędzia do rysowania zaznaczeń

A B
obszar edycyjny
obszar chroniony
Rysunek 5.2 Obszar pracy wyznaczony przez zaznaczenie prostokątne
Ćwiczenie 5.1 Tworzenie zaznaczeń
Zanim przystąpimy do omówienia poszczególnych narzędzi, zapoznam Cię z ogólnymi

zasadami tworzenia zaznaczeń. W trakcie realizacji poprzednich ćwiczeń do dyspozycji
mieliśmy cały obszar obrazka, teraz wprowadzimy metody jego ograniczania, czyli od-
dzielania pikseli przeznaczonych do edycji od pikseli chronionych przed nią. Ćwiczenie
5.1 obrazuje tę sytuacje.

• W wyświetlonym oknie dialogowym wybierz Utworzenie nowego obrazu, z menu
Szablon wybierz wielkość obrazka 1600x1200.
• Zatwierdź wprowadzone zmiany do okna przyciskiem OK.
2. Zapisz pracę pod nazwą „05-01-zaznaczanie.xcf ”. Umieść go w katalogu „05-zazna-
czanie.xcf ”.
3. Z Przybornika wybierz narzędzie Pędzel i narysuj nim kilka poziomych kresek
(Rysunek 5.2 A).
Ćwiczenie 5.1 b Tworzenie zaznaczenia
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Zaznaczenie prostokątne, narysuj pośrodku doku-

mentu dowolnej wielkości prostokąt.
2. Ponownie z Przybornika wybierz narzędzie Pędzel. Narysuj parę kresek od lewej do
prawej krawędzi kadru obrazka (Rysunek 5.2 B).
3. Z Przybornika wybierz narzędzie Wypełnienie kubełkiem.
4. Kliknij wewnątrz obszaru zaznaczenia (Rysunek 5.2 B).
Narzędzia pozostawiły ślad tyko wewnątrz prostokątnego zaznaczenia, obszar poza nim
pozostał nietknięty.
Narzędzia do zaznaczeń | 119
uchwyt jednoczesnej edycji

szerokości i wysokości
uchwyt edycji
szerokości
uchwyt edycji
wysokości
Rysunek 5.3 Edycja prostokątnego zaznaczenia
Praca z narzędziami do zaznaczania – szparowanie

Zaznaczanie, selekcja i szparowanie to wymienne terminy, których używamy do określenia
realizacji bardzo ważnego celu – wskazania obszarów, które przeznaczamy do np. obróbki
kolorystycznej lub transformacji kształtu. Zależnie od formy i skomplikowania grafiki, izo-
lujemy jej fragmenty różnymi metodami od automatycznych selekcji po precyzyjny ręczny
obrys. Pracując, czasem sięgamy tylko po jedno z dostępnych narzędzi, a czasem łączymy
obrysy wykonane różnymi technikami.
Naukę tworzenia zaznaczeń rozpoczniemy od omówienia wspólnych modyfikatorów i po-

leceń dostępnych dla wszystkich metod selekcyjnych na przykładzie narzędzia Zaznacze-
nie prostokątne.
Selekcja obszarów geometrycznych

Do wyznaczania obszarów o regularnych kształtach, np. kwadratów, prostokątów, kół, elips,
służą narzędzia: Zaznaczenie prostokątne oraz Eliptyczne.
Selekcja obszarów prostokątnych

Narzędzie do wskazywania obszarów prostokątnych uaktywniamy kliknięciem na ikonę
Zaznaczenie prostokątne w Przyborniku lub wybraniem litery R z klawiatury (Rysunek
5.1). Proces rysowania zaznaczenia jest banalnie prosty – klikamy, przeciągamy kursor po
przekątnej rysowanego prostokąta, zwalniamy przycisk myszy. Niedokładności wynikające
z odręcznego zakreślenia obszaru likwidujemy, przeciągając edycyjne uchwyty we właści-
wym kierunku (udostępnione przez program tuż po narysowaniu zaznaczenia). Rysunek
5.3 to zrzut ekranowy wszystkich dostępnych uchwytów. Po narysowaniu zaznaczenia nie
widzimy wszystkich jednocześnie, Gimp pokazuje tylko ten uchwyt, nad którym znajduje
się kursor. Ostateczny kształt selekcji zatwierdzamy klawiszem ENTER.
Rysunek 5.4 Etapy rysowania prostokątnego zaznaczenia
Ćwiczenie 5.2 Zaznaczanie o kształcie prostokąta
Rozpoczynamy ćwiczenie, które nie tylko pokaże sposób korzystania z narzędzia Zazna-
czanie prostokątne, ale i przeprowadzi Cię przez modyfikatory i polecenia przydatne przy
tworzeniu zaznaczeń za pomocą wszystkich narzędzi szparujących.
Zanim przystąpisz do realizacji ćwiczenia, przejdź do rysunku 5.12 B i zapoznaj się z jego
ostateczną wersją.

2. W wyświetlonym oknie dialogowym Utworzenie nowego obrazu z menu Szablon
wybierz wielkość obrazka B5. Zaznacz przycisk Poziomo, by nowo utworzony obra-
zek był w układzie pejzażowym.
3. Zatwierdź wprowadzone do okna zmiany przyciskiem OK.
4. Zapisz pracę pod nazwą „05-02-zaznaczanie.xcf ”.
Ćwiczenie 5.2 b Zakreślanie prostokątnego zaznaczenia
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Zaznaczanie prostokątne, w dolnej części obrazka

narysuj dowolnej wielkości prostokąt (Rysunek 5.4 A).
2. Umieść kursor wewnątrz zaznaczenia; gdy przyjmie postać skrzyżowanych strzałeczek,
kliknij, przytrzymaj przycisk myszy, przesuń prostokąt tak, by jego lewy dolny róg po-
krywał się z lewym dolnym rogiem obrazka.
3. Umieść kursor nad środkowym uchwytem umieszczonym po prawej stronie narysowa-
nego prostokąta zaznaczenia, przeciągnij go do końca kadru pliku.
zastępowanie część wspólna – shift + ctrl

dodawanie – shift odejmowanie – ctrl
Rysunek 5.5 Tryby pracy narzędzi do zaznaczania (klawisze funkcyjne należy wybrać przed rozpoczęciem tworzenia zaznaczeń)
4. Ustal jego wysokość. Prostokąt powinien zajmować mniej więcej jedną szóstą wysokości
dokumentu. Umieść kursor nad górnym uchwytem umieszczonym w środkowej czę-
ści narysowanego prostokąta zaznaczenia, przeciągnij go do góry (Rysunek 5.4 B).
5. Aby zatwierdzić edycję zaznaczenia, wybierz klawisz ENTER. Obrys natychmiast za-
mieni się w zaznaczenie.
6. Wypełnij zaznaczenie czarnym kolorem:
• z klawiatury wybierz klawisz D, by przywrócić domyślne kolory dla narzędzi i tła;
• z menu Edycja wybierz polecenie Wypełnij kolorem pierwszoplanowym (CTRL
+ ,).
7. Usuń zaznaczenie poleceniem Brak z menu Zaznaczanie (SHIFT + CTRL +A).
Następne etapy rozpoczętego ćwiczenia pokażą metody pracy z modyfikatorami i polece-

niami wspólnymi dla wszystkich narzędzi szparujących.
Modyfikatory wspólne dla wszystkich szparujących narzędzi

Przyciski które widzisz na rysunku 5.5, służą do kształtowania zaznaczeń w wyniku ponow-
nego wykonania, łączenia, odejmowania oraz znajdowania części wspólnej. Ich odpowied-
nikami są grafiki umieszczone w poniższej tabeli.
aktywność przycisku obszary zaznaczenia wynik zaznaczenia
Zastępowanie
nowe zaznaczenie likwiduje
istniejące
Dodawanie
sumuje, dodając nowe zaznaczenie
do istniejącego
aktywność przycisku obszary zaznaczenia wynik zaznaczenia
Odejmowanie
odejmuje część wspólną zaznacze-
nia istniejącego z nowo zakreślonym
Część wspólna
zostawia część wspólną zaznaczenia
istniejącego z nowo tworzonym
Tabela 5.1 Modyfikator Tryb dla narzędzi do tworzenia zaznaczeń
Kolejne modyfikatory wspólne dla wszystkich szparujących narzędzi to: Wygładzaj oraz Zmięk-
czaj krawędzie. Stosujemy je, by uniknąć ostrej granicy pomiędzy oddzielanymi obszarami.
Ćwiczenie 5.2 c Dodawanie zaznaczenia do już istniejącego
1. Utwórz nową warstwę:

• przejdź do okna dokowalnego Warstwa, kliknij w przycisk Nowa warstwa lub
zastosuj skrót klawiaturowy SHIFT + CTRL + N;
• w polu Nazwa warstwy wpisz – „budynki”.
2. Z Przybornika wybierz narzędzie Zaznaczanie prostokątne oraz modyfikator Dodawanie.
3. Wzorując się na rysunku 5.6 A, narysuj trzy prostokąty tak, by ich dolne krawędzie
zachodziły na czarny prostokąt. Nie musisz martwić się o ich wyrównanie, problemem
tym zajmiemy się w kolejnej części ćwiczenia.
4. Zatwierdź ustalony kształt zaznaczenia klawiszem ENTER.
5. Narysuj zaznaczenie zachodzące na trzeci prostokąt (Rysunek 5.6 B).
A B
Rysunek 5.6 Dodawanie zaznaczenia do zaznaczenia

A B
Rysunek 5.7 A – Odejmowanie zaznaczenia do zaznaczenia, B – Znajdowanie części wspólnej

7. Nie likwiduj zaznaczenia, będzie potrzebne w dalszej pracy.
Ćwiczenie 5.2 d Odejmowanie zaznaczenia
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Zaznaczanie prostokątne, z okna Opcje narzę-

dzia modyfikator Odejmowanie.
2. Zakreśl zaznaczenie tak, by jego obszar pokrył się z czarnym prostokątem umieszczo-
nym na dole obrazka. Jeżeli Twoja selekcja wymaga poprawek, wykonaj je, korzystając
z edycyjnych uchwytów zmiany kształtu.
4. Gimp wyrówna prostokąty, usuwając zbędne fragmenty zaznaczenia.
5. Wypełnij zaznaczenie szarym kolorem (Rysunek 5.7 A).
6. Pozostaw zaznaczenie, będzie jeszcze potrzebne.
Ćwiczenie 5.2 e Wyznaczanie części wspólnej zaznaczenia
Jeżeli utraciłeś wykonane zaznaczenie w poprzednich punktach ćwiczenia, z klawiatury

wybierz i przytrzymaj klawisz ALT, kliknij na miniaturce warstwy na pasku Warstwy
„budynki”. Gimp utworzy zaznaczenie na podstawie pikseli warstwy.
1. Utwórz nową warstwę „paski”.

2. Z Przybornika wybierz narzędzie Zaznaczanie prostokątne, z okna Opcje narzędzia
modyfikator Część wspólna.
3. Narysuj wąski prostokąt zaznaczenia pokrywający się z istniejącym zaznaczeniem
budynków. Pracując, możesz wzorować się rysunkiem 5.7 B.
5. Wypełnij zaznaczenie żółtym kolorem.
6. Usuń zaznaczenie poleceniem Brak z menu Zaznaczanie (SHIFT + CTRL + A).
7. Zapisz dokument, ale go nie zamykaj, za chwilę wrócimy do niego.
Menu Zaznaczanie
Polecenia znajdujące się w górnym menu okna programu Zaznaczanie podzielone są na
trzy grupy. W pierwszej do dyspozycji użytkownika dostępne są funkcje tworzenia selekcji:
polecenie skrót czynność
Całość CTRL + A zaznacza cały obszar obrazka
Brak SHIFT + CTRL + A usuwa zaznaczenie
Odwróć CTRL + I zamienia funkcje obszarów:

obszar, który był chroniony przed edycją, staje się aktywny,
aktywny staje się chroniony
Oderwij SHIFT + CTRL dołącza do aktywnej warstwy warstwę: oderwane zazna-

+J czenie, polecenie aktywne po wykonaniu następujących
czynności:
wykonaniu selekcji obszaru,
skopiowaniu obszaru,
wklejeniu zawartości schowka do obrazu
Według SHIFT + O zaznacza obszary o podobnych kolorach

koloru
Ze ścieżki SHIFT + V zaznacza obszar na podstawie krzywych Béziera
Edytor brak Otwiera okno edytora zaznaczenia

zaznaczenia
Tabela 5.2 Polecenia menu Zaznaczanie grupy tworzenia selekcji
Druga grupa poleceń menu Zaznaczanie to zestaw edycyjnych funkcji, które można wyko-
nać dla narysowanej selekcji:
polecenie czynność
Zmiękcz rozmywa krawędź zaznaczenia
Wyostrz usuwa rozmycie z zaznaczenia
Zmniejsz zmniejsza zaznaczenie o ustaloną ilość pikseli

polecenie czynność
Powiększ powiększa zaznaczenie o ustaloną ilość pikseli
Obramuj tworzy obramowanie (ramkę) wokół linii zaznaczenia, ograniczając

edycyjne pole do szerokości podanej w oknie dialogowym Obramo-
wanie zaznaczenia (wyświetlonym po wybraniu polecenia Obramuj)
Zaokrąglenie zaokrągla rogi zaznaczenia o ustalony procent promienia
Zniekształcenie zaburza kształt zaznaczenia, wprowadzając nierówności konturu
Tabela 5.3 Polecenia menu Zaznaczanie grupy funkcji
Trzecia grupa poleceń to opcje przeznaczone do zapisu wykonanych zaznaczeń.
polecenie skrót czynność
Szybka maska SHIFT + Q przełącza na szybką maskę – tryb

tworzenia zaznaczeń za pomocą
narzędzi do malowania
Zapisz do kanału brak zapisuje zaznaczenie do kanału
Przekształć brak zamienia zaznaczenie w krzywą

na ścieżkę Béziera
Tabela 5.4 Polecenia menu Zaznaczanie grupy zapisu selekcji
Niestety, na tym etapie nauki jest zdecydowanie za wcześnie, bym mogła wyjaśnić Ci
wszystkie polecenia programu. Niektóre z nich omówimy jeszcze w tym rozdziale, jak np.:
Według koloru, Ze ścieżki, Zmiękcz, Zaokrąglenie.
Tabele potraktuj w dwojaki sposób: jako spis zagadnień, którymi będziemy się zajmować,
omawiając tworzenie i edycje selekcji, oraz jako zestaw przypomnień funkcji programu,
który zapewne przyda się za czas jakiś.
Ćwiczenie 5.3 Polecenia menu Zaznaczanie
Za chwilę przystąpimy do prostej czynności – wykonania ramki obrazka, czynność ta za-

pozna Cię z edycyjnymi możliwościami poleceń górnego menu programu – Zaznaczanie.
1. Z listy stosu warstw okna dokowalnego Warstwa wybierz warstwę „paski”.

2. Nad zaznaczoną warstwą utwórz nową warstwę „ramka”.

edycja krawędzi
powiększanie od środka
edycja proporcji
położenie
rozmiar
podświetlenie
prowadnice
A B
Rysunek 5.8 Modyfikatory narzędzi: A – Zaznaczanie prostokątne, B – Zaznaczanie eliptyczne
3. Tworzenie ramki podstawowej:

• z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Całość (CTRL + A);
• zastosuj polecenie Zaznaczanie > Zmniejsz, dla którego w wyświetlonym oknie
dialogowym, w polu Stopień zmniejszania zaznaczania wpisz wartość 40 px.
Wprowadzone zmiany zatwierdź przyciskiem OK;
• następnie wybierz polecenie Zaznaczanie > Zaokrąglenie. W ukazanym oknie
dialogowym suwakiem Promień ustaw wartość 8%1;
• z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Odwróć (CTRL + I);
• przyciskiem Czarny i biały kwadrat w Przyborniku przywróć domyślne kolory
dla narzędzi i tła;
• z menu Edycja wybierz polecenie Wypełnij kolorem pierwszoplanowym.
4. Tworzenie obramowania ramki:
• dla Koloru narzędzia wybierz zieloną barwę;
• ponownie z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Odwróć (CTRL + I);
• z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Obramuj, dla którego w wyświetlonym
oknie dialogowym, w polu Odległość obramowania od zaznaczenia wpisz
wartość 5 px. Wprowadzone zmiany zatwierdź przyciskiem OK;
• z menu Edycja wybierz polecenie Wypełnij kolorem pierwszoplanowym;
• z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Brak (SHIFT + CTRL + A).
1
Zdarza się, że Gimp niewłaściwie zareaguje i wyświetli okno dialogowe Zaokrąglenie pod oknem Edytora obrazka.
Sprawdź, Windows powinien umieścić przycisk z nazwą okna na pasku Start.
Modyfikatory zaznaczeń prostokątnych oraz eliptycznych

Rysunek 5.8 to zrzuty ekranowe okien dokowalnych Opcji narzędzi; A – Zaznaczenie pro-
stokątne, B – Zaznaczenie eliptyczne, zwróć uwagę na różnice i podobieństwa zawartych
w nich modyfikatorów.
• modyfikator Wygładzanie dla narzędzia Zaznaczanie prostokątne jest domyślnie

zaznaczony, w przypadku narzędzia Zaznaczanie eliptyczne możemy dokonać wyboru,
• modyfikator Zaokrąglenie rogów (co wydaje się logiczne) występuje tylko dla zazna-
czenia prostokątnego.
Zaznaczenie owalne rysujemy tak samo jak zaznaczenia prostokątne. Podobne są również
polecenia mające wpływ na proporcje, położenie i wygląd zakreślanych selekcji. Poniższa
tabela zawiera zestaw modyfikatorów dostępnych dla omawianych narzędzi.
modyfikator skrót zaznaczenie prostokątne zaznaczenie eliptyczne
Tryb dodaje zaznaczenie do istniejącego zaznaczenia (SHIFT), odejmuje zaznaczenie od ist-

niejącego zaznaczenia (CTRL), wyznacza część wspólną zaznaczenia (SHIFT + CTRL)
Wygładzanie brak domyślnie aktywne wygładzanie krawędzi zazna-

czania polega na utworzeniu
strefy przenikania barw pikseli
zawartych w ramach zazna-
czenia i tła
Zmiękczanie brak wtopienie zawartości zaznaczenia z tłem

krawędzi
Zaokrąglanie brak wprowadzenie zaokrągleń do brak

rogów zaznaczenia.
po wybraniu modyfikatora
wyświetlany jest suwak,
pozwalający na wyznaczenie
promienia zaokrąglającego rogi
zaznaczenia.
Powiększanie CTRL rysowanie prostokąta lub okręgu od środka geometrycznego (doty-

od środka czy pierwszego zakreślenia zaznaczenia)
Stałe SHIFT rysowanie kwadratu rysowanie koła
rysowanie przy zachowaniu stałych proporcji, jednakowej szerokości,

wysokości lub ustalonym rozmiarze zakreślanego kształtu.
Położenie brak współrzędne górnego lewego rogu na osi X i Y

modyfikator skrót zaznaczenie prostokątne zaznaczenie eliptyczne
Rozmiar brak szerokość i wysokość zaznaczenia
Podświetlenie brak przyciemnienie obszaru zewnętrznego względem zaznaczenia
Prowadnice brak zawarte w menu polecenia pozwalają wyświetlić układ linii

wewnątrz rysowanego kształtu. Ich zadanie to: ułatwienie określenia
kształtu i wielkości tworzonego zaznaczenia
Tabela 5.5 Modyfikatory zaznaczeń prostokątnych i eliptycznych
Ćwiczenie 5.4 Zaznaczanie obszarów owalnych
1. Otwórz dokument, nad którym pracowaliśmy, realizując poprzednie ćwiczenie.

2. Przygotuj warstwę, na której umieścisz rysunek drzew.
• Z listy stosu warstw okna dokowalnego Warstwa wybierz warstwę „paski”.
• Nad zaznaczoną warstwą utwórz warstwę „drzewa”.
3. Rysowanie koron drzew na podstawie rysunku 5.9:
• z Przybornika wybierz narzędzie Zaznaczanie eliptyczne, uaktywnij modyfikator
Dodaje do bieżącego zaznaczenia;
• wzorując się na rysunku 5.9 A, zakreśl kształt koła dla zaznaczenia;
• umieść kursor nieco poniżej, po prawej stronie narysowanego przed chwilą zaznaczenia;
• kliknij, przeciągnij w lewą stronę kursor;
• narysuj więcej owalnych zaznaczeń (Rysunek 5.9 B);
• dla Koloru narzędzia wybierz zieloną barwę;
• z menu Edycja wybierz polecenie Wypełnij kolorem pierwszoplanowym;
• z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Brak (SHIFT + CTRL + A).
A B
Rysunek 5.9 Zaznaczenia owalne

Selekcja obszarów nieregularnych

W skład grupy narzędzi do selekcji obszarów nieregularnych wchodzą: Odręczne zazna-
czanie obszarów, Różdżka, Zaznaczanie według koloru, Inteligentne nożyce, Zaznaczanie
pierwszego planu (Rysunek 5.1).
Narzędzie Odręczne zaznaczanie obszarów

Obszary nieregularne w programie Gimp rysujemy za pomocą narzędzia Odręczne zazna-
czanie obszarów (F). Aby zdefiniować kształt obrysu, należy wybrać jedną z metod pracy
narzędzia z wymienionych poniżej:
1. Swobodnego rysowania zaznaczenia:

• aby narysować zaznaczenie tą metodą, umieść kursor we właściwym miejscu,
kliknij, przytrzymaj przycisk myszy, obrysuj wybrany obszar;
• aby zakończyć zaznaczanie, wybierz klawisz ENTER lub skieruj kursor w punkt
rozpoczęcia obrysu i zwolnij przycisk myszy.
2. Rysowania zaznaczenia za pomocą linii prostych:

• aby narysować zaznaczenie tą metodą, umieść kursor we właściwym miej-
scu, kliknij, zwolnij przycisk myszy, przesuń kursor w inne miejsce, ponownie
kliknij itd…;
• aby zakończyć zaznaczanie, wybierz klawisz ENTER lub skieruj kursor do punktu
rozpoczęcia obrysu, kliknij i zwolnij przycisk myszy.
Modyfikatory narzędzia – Odręczne zaznaczanie

Do dyspozycji mamy trzy modyfikatory wpływające na formę rysowanego kształtu: Tryb,
Wygładzanie i Zmiękczanie krawędzi (Rysunek 5.10). Niewiele? Co i jak narysujesz zależy
od Ciebie. Gimp pomoże Ci, dodając zaznaczenie do zaznaczenia, odejmując zaznaczenie
od zaznaczenia lub znajdując część wspólną, wygładzając i zmiękczając krawędzie zakreśla-
nego kształtu. To wystarczy!
Ćwiczenie 5.5 Zaznaczanie obszarów metodą wstawiania kolejnych odcinków linii

zaznaczenia
1. Otwórz dokument, nad którym pracowaliśmy, realizując poprzednie ćwiczenie.

2. Przygotowanie widoku obszaru dokumentu:
• uaktywnij okno Nawigacja (menu Okno › Nawigacja);
• z Przybornika wybierz narzędzie Powiększenie (Z);
• zakreśl kwadratowy obszar nad pierwszym drzewkiem umieszczonym po lewej
stronie obrazka.
3. Z listy stosu warstw okna dokowalnego Warstwa wybierz warstwę „drzewa”.
edycja krawędzi
Rysunek 5.10 Modyfikatory narzędzia Zaznaczenie odręczne
4. Rysowanie pni drzew na podstawie rysunku 5.11:

• z Przybornika wybierz narzędzie Odręczne zaznaczanie obszarów (F);
• w doku Opcje narzędzia wybierz modyfikator Dodaje do bieżącego zaznaczenia;
• odtwórz obrys selekcji z rysunku 5.11 A. Wstawiając kolejno punkty od 1 do 6,
narysuj konar drzewa. Selekcję zamknij, wybierając klawisz ENTER. Gimp auto-
matycznie wstawi linię znaczenia między punktem 1 a 6.
5. W doku Nawigacja przesuń kwadracik widoku powiększenia nad kolejne drzewko.
6. Powtarzając opisane czynności opisane w punkcie 3, dokończ rysowanie zaznaczeń
przeznaczonych dla wypełnienia kształtów pni drzew. Ilość drzew jest oczywiście
dowolna, ja narysowałam 7.
7. Skrótem klawiaturowym SHIFT + CTRL + J wyświetl pełen widok obrazka.
8. Zaznaczenie wypełnij czarnym kolorem.
9. Z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Brak (SHIFT + CTRL + A).
10. Zapisz dokument, ale go nie zamykaj, będzie nam za chwilę potrzebny.
1.
5.
6.
4.
3. 2.
A B
Rysunek 5.11 Zaznaczenia nieregularne

Ćwiczenie 5.6 Zaznaczanie obszarów metodą obrysowania
1. Z listy stosu warstw okna dokowalnego Warstwa wybierz warstwę „Tło”.

2. Nad zaznaczoną warstwą utwórz nową, nazwij ją „Chmury”.
3. Na podstawie rysunku 5.12 A narzędziem Odręczne zaznaczanie obszarów narysuj
kształt chmur:
• z Przybornika wybierz narzędzie Odręczne zaznaczanie obszarów (F);
• w doku Opcje narzędzia zaznacz modyfikator Zastępuje bieżące zaznaczenie
oraz funkcję Zmiękczanie krawędzi. Suwakiem Promień określ stopień wtapia-
nia na wartość: 20;
• postaraj się narysować zaznaczenie o kształcie takim, jakie są chmury na rysunku
5.12 A. Kliknij, trzymając wciśnięty przycisk myszy, obrysuj kształt chmur. Two-
rzenie selekcji zakończ w miejscu, w którym zacząłeś ją tworzyć;
4. Wypełnij narysowane zaznaczenie ciemnoniebieską barwą.
• dla Koloru narzędzia wybierz ciemnoniebieską barwę;
• wypełnij zaznaczenie kolorem narzędzia;
Zwróć uwagę na krawędzie obszaru wypełnienia. Zastosowanie modyfikatora Zmiękczanie

krawędzi spowodowało miękkie zakończenie krawędzi obrysu plamy barwnej.
6. Rysowanie jasnych chmur na podstawie rysunku 5.12 B:

• w doku Opcje narzędzia zaznacz modyfikator odpowiedzialny za dodawanie
zaznaczenia do istniejącej selekcji;
• odznacz modyfikator Zmiękczanie krawędzi;
• narysuj zaznaczenie wąskich chmur, powtarzając ich kształt z rysunku 5.12 B;
• z menu programu Zaznaczanie wybierz polecenie Zniekształcenie, pozostaw do-
myślne wartości w oknie dialogowym Zniekształcenie, zamknij okno, zatwierdza-
jąc jednocześnie wykonanie operacji przyciskiem OK.
Gimp zamieni gładkie krawędzie zaznaczenia w nieregularne poszarpane linie.
A B
Rysunek 5.12 Zaznaczenia odręczne z przypisanym Progiem wtapiania

7. Dla Koloru narzędzia wybierz jasnoniebieską barwę.

8. Z Przybornika wybierz narzędzie Gradient (L), z menu gotowych układów kolory-
stycznych wybierz polecenie Kolor pierwszoplanowy na przezroczystość.
9. Umieść kursor nad zaznaczeniem chmur, przeciągnij linię kierunku wypełnienia
gradientem w dół.
Narzędzie do zaznaczania – Różdżka

Narzędzie Różdżka służy do zaznaczania obszaru podobnych kolorystycznie pikseli.
Pamiętasz zagadnienie dotyczące kolorystycznych podobieństw i różnic branych pod uwa-
gę przez narzędzie Kubełka wypełnień? Powtórzmy:
• Przed wypełnieniem obszaru o płynnym przejściu barw należy ustalić zakres tolerancji
różnic barwnych przeznaczonych do edycji.
To samo zdanie możemy powtórzyć omawiając narzędzie Różdżka:
• Przed zaznaczeniem obszaru o płynnym przejściu barw należy ustalić zakres tolerancji
różnic barwnych przeznaczonych do edycji.
Zarówno w przypadku narzędzia Wypełnienie kubełkiem, jak i Różdżka zakres działania

ustalamy wartością parametru Progowanie.
Modyfikatory narzędzia – Różdżka

Rysunek 4.13 to zrzut ekranowy okna dokowalnego Opcje narzędzia dla narzędzia Różdżka,
przedstawiający rozmieszczenie modyfikatorów, których znaczenie wyjaśniłam w tabeli.
modyfikatory wygładzania i zmiękczania krawędzi

uwzględnianie lub pomijanie przezroczystych obszarów
progowanie
rodzaj zaznaczenia
Rysunek 5.13 Modyfikatory narzędzia Różdżka

Modyfikator Opis
z obszarami przezroczy- Modyfikator, za pomocą którego chronimy całkowicie przezroczyste

stymi obszary obrazka przed zaznaczeniem lub udostępniamy je do tworze-
nia zaznaczeń
próbkowanie wszystkich tworzy zaznaczenie na podstawie próbkowania barw ze wszystkich

warstw warstw obrazu lub z warstwy aktualnie aktywnej
progowanie określa zakres tolerancji podobieństwa kolorów w momencie pierw-

szego kliknięcia w wybrany obszar obrazka
zaznaczanie wybór barwnego kryterium zaznaczenia
Tabela 5.6 Modyfikatory narzędzia Różdżka
Ćwiczenie 5.7 Tworzenie zaznaczeń za pomocą narzędzia Różdżka
Mam nadzieję, że ćwiczenie, do którego teraz przystępujemy, wystarczająco wyjaśni zasady

tworzenia zaznaczeń za pomocą narzędzia Różdżka. Zanim przystąpisz do jego wykonania,
zapoznaj się z rysunkiem 5.14, który jest zrzutem ekranowym gradientu o płynnym przej-
ściu barwy czarnej do bieli. Koliste przerywane linie występujące co jakiś czas to granice
czułości działania narzędzia Różdżka. Zwróć uwagę, że im większa jest wyznaczona war-
tość parametru Progowanie, tym szerszy zakres zaznaczenia. Rysunek pokazuje zakres od
domyślnej wartości 15 do pełnego zakresu 255 poziomów szarości.
Ustawienia parametru Progowanie
15
50
100
150
200
255
Rysunek 5.14 Ustawienia parametru Progowanie

1. Z menu Plik wybierz polecenie Otwórz.

2. W wyświetlonym oknie dialogowym Otwarcie obrazu odszukaj folder „05-Zazna-
czanie”, zaznacz plik „05-07-rozdzka.xcf ”. Uruchom go przyciskiem Otwórz.
Ćwiczenie 5.7 b Przypisywanie zakresu tolerancji dla narzędzia
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Różdżka lub z klawiatury literę U.

2. Dla narzędzia ustaw Tryb pracy – Zastępuje bieżące zaznaczenie.
3. Parametr Progowanie pozostaw na domyślnej wartości 15.
4. Przejdź do okna Edytora obrazu i kliknij w geometryczny środek gradientu.
5. Zwróć uwagę na obszar zaznaczenia.
6. Usuń zaznaczenie, stosując kombinację klawiszy SHIFT + CTRL + A.
7. Podobny proces przeprowadź dla parametru Progowanie o wartościach: 50, 100, 150,
200, 255.
9. Zamknij dokument.
Ćwiczenie 5.8 Różdżka w praktyce
W kolejnym ćwiczeniu, za pomocą narzędzia Różdżka, z urokliwego zdjęcia pejzażu

morskiego postaramy się wyodrębnić niebo i ptaki. Zaznaczenie wykorzystamy do przy-
ciemnienia nieba oraz do rozjaśnienia sylwetek ptaków (Rysunek 5.15 A i B).

czanie”, wybierz plik „05-08-start.xcf ”, uruchom go przyciskiem Otwórz.
3. Dokument zapisz pod nazwą „05-08-zaznaczanie.xcf ”, korzystając z polecenia Zapisz
jako, wybranym z menu Plik.
Ćwiczenie 5.8 b Zaznaczanie wybranego obszaru narzędziem Różdżka
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Różdżka. Modyfikator Progowanie pozostaw na

domyślnej wartości – 15 px.
2. Ustaw kursor nad powierzchnią nieba, kliknij.
3. Dla narzędzia wyznacz modyfikator Dodaje do bieżącego zaznaczenia.
4. Kliknięciami w wolną od selekcji powierzchnię nieba zaznacz pozostałe jego fragmenty.
Gimp doda do istniejącego zaznaczenia kolejne piksele o podobnym zabarwieniu i po-

dobnej jasności.
A B
Rysunek 5.15 Fotografia przed edycją i po edycji
Wykonane zaznaczenie jest zaznaczeniem o twardych krawędziach. Gdybyśmy zostawili je

w takiej formie, zmiany wprowadzone w obrębie zaznaczenia zdradzałyby niedokładność
wykonanej selekcji, tworząc wokół linii granicznych brzydką obwódkę (Rysunek 5.16 A).
By zniwelować opisany błąd – przed przystąpieniem do edycji – należy odpowiednio roz-
myć krawędź zaznaczenia. Są dwie szkoły wykonania opisanego zagadnienia: zgodnie
z pierwszą, krawędzie rozmywamy przed wykonaniem selekcji, odpowiednio ustawiając
parametry modyfikatorów narzędzia. Zgodnie z drugą, krawędzie rozmywamy już po wy-
konaniu selekcji, korzystając z poleceń zebranych w menu Zaznaczenie. Realizując obecne
ćwiczenie, skorzystamy z drugiej metody.
5. Z menu Zaznaczenie wybierz polecenie Zmiękcz.

• w wyświetlonym oknie dialogowym Zmiękcza zaznaczenie w polu wartości wpisz
15, jednostkę miary pozostaw domyślną – px.
• okno dialogowe zamknij przyciskiem OK.
A B
Rysunek 5.16 Fotografia przed edycją i po edycji
Ćwiczenie 5.8 c Edycja zaznaczonej powierzchni
1. Z górnego menu Kolor wybierz polecenie Jasność i kontrast. W wyświetlonym oknie

dialogowym suwak Jasność ustaw na pozycji minus 50. Wprowadzone w oknie dialo-
gowym zmiany zatwierdź przyciskiem OK.
2. Z górnego menu Zaznaczanie wybierz polecenie Odwróć (CTRL + I).
3. Z Przybornika wybierz narzędzie Rozjaśnianie/Przyciemnianie. Modyfikatorem
Rozmiar ustal wielkość pędzla na wartość 200. Modyfikator Typ pozostaw na do-
myślnym ustawieniu – Rozjaśnianie.
4. Kliknij, a następnie przeciągnij rozjaśniającym pędzlem nad sylwetkami ptaków.
5. Z górnego menu Zaznaczanie wybierz polecenie Brak (SHIFT + CTRL + A).
6. Twoja praca powinna przypominać tę z Rysunków: 4.16 B oraz 4.17 B.
Narzędzie do zaznaczania – Zaznaczanie według koloru

Zaznaczenie według koloru to bliźniacze narzędzie Różdżki. Podobnie jak ona służy do
wskazania obszarów obrazka o zbliżonych kolorach. Różnica polega na określaniu zakresu
próbkowanych pikseli:
• Różdżka analizuje stykające się ze sobą piksele;
• Zaznaczenie według koloru analizuje wszystkie piksele obrazu, również te przedzielo-

ne pikselami o innych barwach.
Pomijamy omówienie modyfikatorów narzędzia Zaznaczenie według koloru, przystępując

od razu do ćwiczenia, ponieważ pokrywają się one z modyfikatorami omówionego już na-
rzędzia Różdżka. Dla pewności porównaj okno Opcji narzędzia dla narzędzia Różdżka
i Zaznaczanie według koloru (Rysunek 5.17 A i B).
A B
Rysunek 5.17 A – Modyfikatory narzędzia Różdżka, B – Modyfikatory narzędzia Zaznaczanie według koloru
Rysunek 5.18 Zaznaczanie fragmentów przeznaczonych do edycji
Ćwiczenie 5.9 Tworzenie zaznaczeń za pomocą narzędzia Zaznaczenie według koloru
Zanim przystąpisz do realizacji ćwiczenia, przejdź do rysunku 5.20 B i zapoznaj się z jego
ostateczną wersją. Jest to grafika złożona z czterech papryk, dwóch żółtych i dwóch czerwo-
nych, od oryginalnej różni ją graficzne opracowanie papryczek.

czanie”, zaznacz plik „05-09-start.xcf ”, uruchom go przyciskiem Otwórz.
3. Dokument zapisz pod nazwą „05-09-zaznaczanie.xcf ”, korzystając z polecenia
Zapisz jako, wybranym z menu Plik.
Ćwiczenie 5.9 b Zaznaczanie według koloru
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Zaznaczenie według koloru. Modyfikator Progowanie

ustaw na wartość na 50 px.
2. Umieść kursor nad żółtą papryką, kliknij.
Gimp zaznaczy obszary występujących w obrazku barw żółtych o podobnej jasności i po-
dobnym odcieniu (Rysunek 5.18).
Ćwiczenie 5.9 c Edycja zaznaczonej powierzchni
1. Z górnego menu Filtry wybierz polecenie Artystyczne > GIMPresjonista.

2. W oknie dialogowym GIMPresjonista przejdź do zakładki Pędzel. Z dostępnej listy
pędzli wybierz typ: crayon05 (Rysunek 5.19 A).
3. Przejdź do zakładki Rozmiar, korzystając z dostępnych poleceń, ustaw następujące
parametry (Rysunek 5.19 B):
• zaznacz pole wyboru Wartość;
• suwak Warianty rozmiarów ustaw na pozycji 20;
• suwak Rozmiar minimalny ustaw na pozycji 190;
karta pędzel karta rozmiar
A B
Rysunek 5.19 A – Wybór parametrów zakładki Pędzel, B – Wybór parametrów zakładki Rozmiar
• suwak Rozmiar maksymalny ustaw na wartość 320;

• wprowadzone w oknie GIMPresjonista zmiany zatwierdź przyciskiem OK;
• Stosując skrót klawiaturowy SHIFT + CTRL + A, zlikwiduj zaznaczenie.
Przykład efektu zastosowania filtra GIMPresjonista pokazany jest na rysunku 5.20.

Ćwiczenie 5.9 d Praca samodzielna
1. Narzędziem Zaznaczanie według koloru zaznacz powierzchnię czerwonych papryczek.

2. Zastosuj filtr GIMPresjonista o samodzielnie dobranych parametrach.
3. Odznacz zaznaczenie.
4. Zachowaj wprowadzone do dokumentu zmiany, stosując skrót klawiaturowy CTRL + S.
5. Po zakończeniu moja praca to Rysunek 5.20 B.
Narzędzie do zaznaczania – Inteligentne nożyce

Inteligentne nożyce używamy do oddzielania obszarów obrazka o kontrastowych, przyle-
gających do siebie barwach. Praca z tym narzędziem polega na wstawianiu serii punktów
kontrolnych na styku odmiennych kolorystycznie pikseli.
Rysunek 5.21 przedstawia dwa kwadraty obrysowane za pomocą omawianego narzędzia.

Czarny na białym tle i jasnoszary. Oba kwadraty zostały obrysowane linią utworzoną za
pomocą czterech kliknięć, tworzących kontrolne punkty zakotwiczenia krzywej obrysu.
W przypadku czarnego kwadratu, o dużym kontraście z tłem, analiza oddzielenia obiektu
od tła przebiegła prawidłowo – krzywa obrysu pokrywa się z kształtem obiektu. Nato-
miast w przypadku jasnoszarego kwadratu sytuacja przedstawia się odmiennie, zbyt mały
kontrast pomiędzy obiektem a tłem nie pozwala na prawidłowy przebieg obrysowującej
linii zaznaczenia.
Rysunek 5.21 Tworzenie zaznaczenia narzędziem Inteligentne nożyce
Definiowanie kształtu obrysu za pomocą narzędzia Inteligentne nożyce podzielone jest na

trzy etapy: tworzenia krzywej obrysu, edycji jej kształtu, zamiany krzywej w zaznaczenie.
1. Aby narysować krzywą obrysu, należy:

• kliknięciem wstawiać kolejne punkty kontrolne wzdłuż granicy obiektu przezna-
czonego do edycji.
2. Aby zdefiniować ostateczny kształt krzywej obrysu, można:

• przesuwać wybrane punkty kontrolne;
• dodawać nowe punkty kontrolne na istniejącej krzywej.
3. Aby zakończyć operację, należy:

• kliknąć pierwszy punkt kontrolny, od którego rozpoczęło się rysowanie krzywej;
• kliknąć wewnątrz narysowanej krzywej obrysu lub z klawiatury wybrać klawisz
ENTER.
Rysowanie krzywej obrysu Gimp ułatwia, wyświetlając odpowiedni kształt kursora, zależny
od wykonywanej czynności. W przypadku dodawania punktów obrysu do kursora doda-
wany jest symbol nożyczek ze znakiem plusa, w przypadku przesuwania punktów jest to
symbol nożyczek ze znakiem przesuwania. W trakcie zamykania krzywej obrysu wyświe-
tlany jest symbol nożyczek ze znakiem połączonych dwóch kółeczek. Umieszczenie kursora
wewnątrz zamkniętego obszaru krzywej obrysu sygnalizowane jest przez program ikoną
kółeczka narysowanego linią przerywaną.
Modyfikatory narzędzia Inteligentne nożyce

Zbiór modyfikatorów Inteligentnych nożyc (Tryb, Wygładzanie, Zmiękczanie krawędzi
oraz Promień) pokrywa się z modyfikatorami znanych nam do tej pory narzędzi selekcyj-
nych (Rysunek 5.22). Wyjątkiem jest modyfikator Interaktywna granica, występujący tyl-
ko przy tym narzędziu. Jego funkcja związana jest z jakością podglądu rysowanej krzywej
obrysu. Po zaznaczeniu modyfikatora program wyświetla krzywą odzwierciedlającą kształt
rysowanego zaznaczenia. Zignorowanie pozwala na uproszczenie kształtu linii, zwalniając
komputer z procesu wykonywania skomplikowanych obliczeń.
interaktywna granica
Rysunek 5.22 Modyfikatory narzędzia Inteligentne nożyce

Rysunek 5.23 Powiększenie widoku obrazka
Ćwiczenie 5.10 Narzędzie Inteligentne nożyce
Ogólnym celem serii ćwiczeń, którą właśnie rozpoczynamy, jest wymiana krajobrazu za
szybą samochodu. Jeżeli chcesz, porównaj oryginalną fotografię umieszczoną na rysunku
5.23 z rysunkiem 5.37 przedstawiającym opracowany plik.

2. W wyświetlonym oknie dialogowym Otwarcie obrazu odszukaj folder „05-Zaznacza-
nie”, zaznacz plik „05-10-start.xcf ”, uruchom go przyciskiem Otwórz.
3. Korzystając z polecenia Zapisz jako, zapisz dokument pod nową nazwą „05-10.xcf ”.
Aby zrealizować ćwiczenie, będą nam potrzebne dwie warstwy: jedna przedstawiająca
wnętrze samochodu, druga, która posłuży nam jako nowy krajobraz za oknem. Chcąc przy-
gotować plik, wykonaj kolejne punkty ćwiczenia.
4. Z menu Plik wybierz polecenie Otwórz jako warstwy. W wyświetlonym oknie wskaż
plik 05-10-umieść.jpg. Wybór zatwierdź przyciskiem OK.
5. Przejdź do doka Warstwy.
6. Utworzoną nową warstwę przesuń na dolny poziom stosu. Korzystając z przycisków
dolnego paska skrótów poleceń doka Warstw, wybierz przycisk oznaczony symbolem
strzałeczki skierowanej do dołu.
7. Zaznacz warstwę „Tło”.
8. Powiększ widok obrazka:
• tak jak jest to pokazane na Rysunku 5.23 narzędziem, Powiększenie (Z) zakreśl pro-
stokąt obejmujący obszar lusterka.
start odcinek krzywej wymagający edycji
Rysunek 5.24 Fragment krzywej obrysu zaznaczenia
Ćwiczenie 5.10 b Narzędzie Inteligentne nożyce
1. W Przyborniku zaznacz narzędzie – Inteligentne nożyce (I).

2. Dla narzędzia zastosuj tryb Zastępuje bieżące zaznaczenie oraz modyfikatory: Wygła-
dzaj, Zmiękczaj krawędzie (promień 10.0) oraz Interaktywna granica.
3. Wstaw pierwszy punkt kontrolny krzywej obrysu kliknięciem w punkcie oznaczonym
na rysunku 5.24 słowem „start”, w górnej granicy szyby samochodu po lewej stronie
kadru obrazka.
A B
C D
Rysunek 5.25 Edycja kształtu zaznaczenia

Rysunek 5.26 Obrys zaznaczenia
4. Wzorując się punktami wyznaczonymi na rysunku 5.24, wstaw kolejne segmenty krzy-
wej obrysu.
5. Jeżeli postąpiłeś zgodnie z moimi zaleceniami, ostatni odcinek krzywej wymaga edycji
kształtu (Rysunek 5.25 A):
• wstaw punkt pomiędzy ostatnimi punktami krzywej (Rysunek 5.25 B);
• przesuń punkt do dolnej krawędzi lusterka (Rysunek 5.25 C);
• jeżeli twój rysunek jest zgodny z przykładem pokazanym na Rysunku 5.25 D, kon-
tynuuj pracę.
6. Dokończ obrys szyby samochodu. Pracując, korzystaj ze wskazówek podanych poniżej:
• aby szybko i sprawnie przechodzić pomiędzy widokami powiększonego obrazka,
użyj klawisza Spacji – tymczasowego narzędzia nawigacyjnego;
• punkty krzywej wstawiaj w miejscach zmiany koloru pomiędzy szybą a jej otoczeniem;
• wstawiaj dodatkowe punkty lub przesuwaj istniejące w miejscach niewłaściwego
przebiegu krzywej obrysu.
7. Zamknij obrys krzywej zaznaczenia kliknięciem w punkcie, od którego rozpocząłeś
pracę (Rysunek 5.26).
8. Krzywą zamień w zaznaczenie klawiszem ENTER.
Czynności wykonanej w punkcie 7 ćwiczenia nie da się cofnąć, nie zamienimy zaznaczenia
z powrotem w krzywą obrysu. Przyjrzyj się swojej pracy, sprawdź, czy oddzielenie szyby od
maski samochodu przebiega płynnie bez wadliwych uskoków. Jeżeli tak, omiń ćwiczenie
5.10 c i przejdź do ćwiczenia 5.10 d. Przykładowy opis edycji obrysu dotyczyć będzie frag-
mentu granicy lewej strony kadru obrazka – miejsca, w którym autorce ćwiczenia nie udało
się uzyskać prawidłowego przebiegu zaznaczenia (Rysunek 5.27 A).
fragment zaznaczenia
wymagający edycji A B C
Rysunek 5.27 Obrys zaznaczenia A – fragment wymagający edycji, B – edycja zaznaczenia, C – prawidłowo poprawione zaznaczenie
Ćwiczenie 5.10 c Narzędzie Odręczne zaznaczanie obszarów
1. Odszukaj obszar zaznaczenia, który należy poddać edycji.

2. Z Przybornika wybierz narzędzie – Odręczne zaznaczanie obszarów (F).
3. Dla narzędzia zastosuj tryb Dodaje do bieżącego zaznaczenia.
4. Popraw krawędź zaznaczenia:
• kliknij wewnątrz zaznaczenia, obok linii oddzielającej obszar edytowalny od
chronionego;
• obrysuj, wstawiając punkty zaczepienia, obszar przeznaczony do włączenia do
selekcji (Rysunek 5.27 B);
• pamiętaj, by obrysowując obiekt, nie wykroczyć poza obszar przeznaczony do wy-
boru selekcyjnego.
Ćwiczenie 5.10 d Powiększenie obszaru oraz wtapianie krawędzi
Przed zakończeniem tworzenia obrysu zaznaczenia dzielą nas jeszcze dwa kroki:
• w pierwszym powiększymy obszar zaznaczenia o 2 piksele
• w drugim zmiękczymy krawędź zaznaczenia tak, by obrys karoserii i kokpitu nieco

wtopił się z widokiem zza szyby samochodu.
1. Z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Powiększ. W wyświetlonym oknie dialogo-

wym Powiększenie zaznaczenia w polu Stopień powiększenia zaznaczenia wprowadź
wartość 2 px. Wprowadzone zmiany zatwierdź przyciskiem OK.
2. Z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Zmiękcz. W wyświetlonym oknie dialogo-
wym Zmiękcza zaznaczenie w polu Zmiękcza zaznaczenie o pozostaw domyślną war-
tość 5 px. Zamknij okno przyciskiem OK.
Ćwiczenie 5.10 e usuwanie zaznaczonego obszaru warstwy
1. W doku Warstwy zaznacz warstwę „Tło”.

2. Z klawiatury wybierz klawisz Delete.
3. Z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Brak.
5. Twoja praca powinna przypominać tę z Rysunku 5.28.
6. Zamknij dokument, nie jest to gotowa grafika, ale musimy rozstać się z nią na jakiś czas.
Efekt zmiany otoczenia samochodu, który widzisz na rysunku 5.28, wymaga jeszcze
dopracowania. W ćwiczeniu nr 5.14 zamienimy odbijający się krajobraz w dwóch miej-
scach obrazka: w lusterku wstecznym oraz w okularach kierowcy.
Narzędzie – Zaznaczanie pierwszego planu

Narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu używamy do oddzielania obszarów obrazka
o skomplikowanym obrysie (tzw. pierwszego planu) od tła. Używamy go w sytuacji, w której
szparowanie innymi metodami wymagałoby pracochłonnego i czasochłonnego obrysowania.
Definiowanie kształtu obrysu za pomocą narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu prze-

biega w trzech etapach: określenia obszaru zawierającego obiekt przeznaczony do selekcji,
wskazania zakresu kolorów będących podstawą do utworzenia zaznaczenia, zamiany edy-
cyjnej powierzchni w zaznaczenie.
Narzędzie uruchamiamy przyciskiem ikony Zaznaczanie pierwszego planu z Przybornika

(Rysunek 5.1).
A B C D
Rysunek 5.29 Etapy tworzenia zaznaczenia narzędziem Zaznaczanie pierwszego planu
Aby zakreślić obszar zajmowany przez obiekt, należy:
1. Z Przybornika wybrać narzędzie Zaznaczanie pierwszego planu.

• Obrysować obszar zajmowany przez obiekt. Tak jak jest to pokazane na rysunku
5.29 A, w trakcie wykonywania czynności nie jest wymagana precyzja. Cho-
dzi o to, by ograniczyć obszar działania narzędzia – oddzielić miejsca chronione
przed edycją od miejsc, które się jej poddadzą.
• Pierwszy etap oddzielania pierwszego planu od tła przypomina nieco pracę
z narzędziem Odręczne zaznaczanie obszarów. Kursor przybiera postać lassa.
Dostępne są dwa sposoby rysowania: swobodnego zakreślenia zaznaczenia oraz
wstawiania punktów zaczepienia, czyli wstawiania prostych linii obrysu.
• Linię obrysu, podobnie jak w przypadku Odręcznego zaznaczania obszarów, na-
leży skończyć w tym samym miejscu, w którym została rozpoczęta. Gimp roz-
poznanie tego miejsca ułatwia wyświetleniem kółeczka w pozycji nałożenia się
punktu startowego i końcowego.
• Po zamknięciu linii otrzymamy wypełniony przezroczystym, niebieskim kolorem
obszar, pokrywający się kształtem wykonanej przez nas obwiedni. Od tej chwili
kolejne działania będą ograniczane do tego obszaru (Rysunek 5.29 A i B).
2. Etap drugi to wskazanie zakresu kolorów będących podstawą do wyznaczenia obszaru

zaznaczenia. Jeżeli np. we wskazanym przez nas wcześniej obszarze znajduje się barwa
czerwona i niebieska, a teraz wyznaczymy tylko barwę czerwoną, Gimp w trakcie two-
rzenia zaznaczenia nie uwzględni barwy pominiętej – niebieskiej.
• Wybór barw następuje poprzez narysowanie linii zaznaczenia za pomocą pędzla
dostępnego w trakcie realizacji etapu drugiego (Rysunek 5.29 C i D).
3. Trzeci etap to zamiana edycyjnej powierzchni zaznaczania w obszar zaznaczenia:

• realizacja tego etapu następuje po wyborze klawisza ENTER.
Ćwiczenie 5.11 Narzędzie Zaznaczanie pierwszego planu
Ćwiczenie czyni mistrza. Przetrenuj tworzenie selekcji za pomocą narzędzia Zaznaczanie

pierwszego planu, nie jest to aż tak trudne, jak może się wydać na początku.
A B
Rysunek 5.30 Etapy tworzenia zaznaczenia narzędziem Zaznaczanie pierwszego planu
1. Otwórz dokument „05-11-start.xcf ”.

2. Z Przybornika wybierz narzędzie Zaznaczanie pierwszego planu.
3. Zrealizuj pierwszy etap tworzenia zaznaczenia za pomocą narzędzia Zaznaczanie
pierwszego planu – obrysuj gwiazdę.
4. Zrealizuj drugi etap – pociągnięciem pędzla wzdłuż czerwonego, zielonego oraz nie-
bieskiego obszaru gwiazdy wyznacz obszar przeznaczony do zaznaczenia (Rysunek
5.30 A).
5. Zrealizuj trzeci etap: zamień edycyjny obszar w zaznaczenie – z klawiatury wybierz
klawisz ENTER (Rysunek 5.30 B).
Modyfikatory narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu

Przyglądając się modyfikatorom narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu, zauważymy
polecenia typowe dla wszystkich narzędzi rysujących linie zaznaczenia, takie jak: Tryb,
Zmiękczanie krawędzi, Wygładzanie oraz listę modyfikatorów występujących tylko tutaj:
Sąsiadujące, Interaktywne zachowanie, Rozmiar pędzla, Wygładzanie, Podgląd koloru,
Czułość nacisku (Rysunek 5.31).
1. Modyfikatora Sąsiadujące używamy, jeżeli w polu edycyjnym zakreślenia aktywnego

obszaru znajdują się oddalone od siebie obiekty o jednakowej barwie. Narzędzie działa
na zasadzie przełącznika:
• rysunek 5.32 A przedstawia zrzut ekranowy gwiazdy podzielonej na trzy odrębne
obiekty barwne – dwa czerwone oddzielone od siebie szarym elementem;
• rysunek 5.32 B przedstawia gwiazdę zakreśloną aktywnym obszarem edycyj-
nym z wyznaczonym obiektem o barwie decydującej o zakresie zaznaczenia;
• rysunek 5.332 C przedstawia działanie narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu
przy wybranym modyfikatorze Sąsiadujące. Zwróć uwagę, że wybrany został tyl-
ko obszar czerwieni, na którym pozostawiono ślad pędzla;
• rysunek 5.32 D przedstawia działanie narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu
przy zwolnionym modyfikatorze Sąsiadujące. Zwróćmy uwagę, że wybrane
zostały wszystkie czerwone obszary gwiazdy, nie tylko ten, na którym pozosta-
wiono ślad pędzla.
tryb
zmiękczanie krawędzi
sąsiadujące
przełącznik wyboru formy pracy narzędzia
rozmiar pędzla
wygładzanie
podgląd koloru
czułość koloru
Rysunek 5.31 Modyfikatory narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu
A B
C D
Rysunek 5.32 Tworzenie zaznaczenia narzędziem Zaznaczanie pierwszego planu

2. Modyfikator Interaktywne zachowanie pomocny jest w trakcie precyzyjnego wyzna-

czania obszarów zaznaczenia:
• domyślnie wybrana opcja Oznacz pierwszy plan służy do wyboru kolorów sąsia-
dujących z rysowaną linią zaznaczenia;
• opcja Oznacz tło służy do usuwania z wyboru zaznaczenia wskazanych kolorów.
3. Modyfikator Rozmiar pędzla służy do ustalenia szerokości linii zaznaczenia, wyzna-

czającej zakres barw biorących udział w tworzeniu końcowego zaznaczenia obszaru.
4. Modyfikator Wygładzanie służy do usuwania niewielkich dziurek wewnątrz zazna-

czenia. Ustawienie suwaka na wartości zero dołącza do zaznaczenia dziurki do wielkości
jednego piksela, natomiast ustawienie suwaka na wartości 7 dodaje do zaznaczenia
dziurki o średnicy do trzech pikseli.
5. Modyfikator Podgląd koloru służy do wyboru koloru podświetlania obszaru wyzna-

czającego zakres zaznaczenia. Do dyspozycji użytkownika dostępne są trzy kolory:
czerwony, zielony oraz niebieski. Modyfikator ten jest narzędziem pomocniczym i jego
ustawienia nie wpływają na dokładność tworzonego zaznaczenia, natomiast pomagają
w przypadku obrazków o chromatycznej kolorystyce.
6. Korzystając z suwaków modyfikatora Czułość koloru, ustalamy zakres barw i tonów

branych pod uwagę przez program w trakcie generowania obszaru zaznaczenia.
Omawiane narzędzie wykorzystuje model kolorów L*a*b (Lab) oparty na komponentach:
• komponent L – określany jako jasność,
• komponent a – zawierający barwy zielono-czerwone,
• komponent b – zawierający barwy niebiesko-żółte.
Proces tworzenia zaznaczenia za pomocą narzędzia Zaznaczenie pierwszego planu nie jest
skomplikowany, uwagi wymaga jedynie modyfikator Sąsiadujące. Dlatego przygotowałam
dwa ćwiczenia poświęcone temu zagadnieniu: jedno, na przykładzie znanej Ci już dwuko-
lorowej gwiazdy; drugie na – przykładzie fotografii.
Ćwiczenie 5.12 Stany modyfikatora Sąsiadujące narzędzia Zaznaczenie pierwszego

planu
Zadanie, które jest przed Tobą, to poglądowe ćwiczenie dotyczące dwóch stanów modyfi-
katora Sąsiadujące.

3. Stan z odznaczonym modyfikatorem Sąsiadujące.
• W części Opcje narzędzia odznacz modyfikator Sąsiadujące.
• Z menu Podglądu koloru wybierz pozycję Zielony.
• Za pomocą narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu obrysuj gwiazdę.
• Pociągnięciem pędzla wzdłuż czerwonego obszaru wybranej strony gwiazdy
wyznacz obszar przeznaczony do zaznaczenia.
• Zamień edycyjny obszar w zaznaczenie – z klawiatury wybierz klawisz ENTER.
• Z menu Zaznaczenie wybierz polecenie Brak (SHIFT + CTRL + A).
A B
z wybranym modyfikatorem ze zwolnionym modyfikatorem

sąsiadujące sąsiadujące
Rysunek 5.33 Stany modyfikatora Sąsiadujące dla narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu
W odpowiedzi na wybrany stan modyfikatora Sąsiadujące zaznaczony został pełen obszar

gwiazdy w zakresie barwy czerwonej (Rysunek 5.33 A).
4. Stan z odznaczonym modyfikatorem Sąsiadujące.

• Ponownie z Przybornika wybierz narzędzie Zaznaczanie pierwszego planu.
• W części Opcje narzędzia zaznacz modyfikator Sąsiadujące.
• Za pomocą narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu obrysuj gwiazdę.
• Pociągnięciem pędzla wzdłuż czerwonego obszaru wybranej strony gwiazdy
wyznacz obszar przeznaczony do zaznaczenia.
• Zamień edycyjny obszar w zaznaczenie – z klawiatury wybierz klawisz ENTER.
5. Zamknij dokument, nie zachowując zmian.
W odpowiedzi na zwolniony stan modyfikatora Sąsiadujące zaznaczony został pojedynczy

obszar gwiazdy w zakresie barwy czerwonej (Rysunek 5.33 B).
Ćwiczenie 5.13 Modyfikator Sąsiadujące oraz Interaktywne zachowanie
Poprzednie ćwiczenie przeprowadziliśmy na graficznym przykładzie. Przyznaj, że niezbyt

często spotkasz się z tak prostym zadaniem do rozwiązania. Przyznaj również, że doświad-
czeni Gimpowcy rozwiązaliby je, korzystając z innego narzędzia do tworzenia zaznaczeń
– z Różdżki. Ale my się dopiero uczymy.
Następne ćwiczenie będzie dedykowane sytuacji typowej, dla której zostało stworzone na-
rzędzie Zaznaczanie pierwszego planu. Podzielimy je na dwa etapy: pierwszy poświęcony
modyfikatorowi Sąsiadujące, drugi modyfikatorowi Interaktywne zachowanie. Gotową
pracę ilustruje Rysunek 5.34 B.

3. W części Opcje narzędzia odznacz modyfikator Sąsiadujące.
4. Z menu Podglądu koloru wybierz pozycję Niebieski.
A B
Rysunek 5.34 A – Tworzenie zaznaczenia narzędziem Zaznaczanie pierwszego planu

B – Gotowa praca
5. Za pomocą narzędzia Zaznaczanie pierwszego planu – zakreśl obszar zajmowany

przez różę z listkami.
6. Pociągnięciem pędzla wzdłuż róży i listka wyznacz obszar przeznaczony do zaznaczenia
(Rysunek 5.34 A).
Ćwiczenie 5.9 a Modyfikator Interaktywne zachowanie
1. W części Opcje narzędzia dla modyfikatora Interaktywne zachowanie zaznacz opcję

Oznacz tło.
2. Ustal wygodną wielkość pędzla i zamaluj niedokładności obszaru zaznaczenia wykracza-
jące poza obszar róży i jej listków. Jeżeli usuniesz zbyt duży obszar, powróć do opcji Oznacz
pierwszy plan modyfikatora Zaznaczanie pierwszego planu i zamaluj obszar ponownie.
3. Zamień edycyjny obszar w zaznaczenie – z klawiatury wybierz klawisz ENTER.
4. Z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Zmniejsz. W wyświetlonym oknie dialogo-
wym Zmniejszenie zaznaczenia w polu Stopień zmniejszenia zaznaczenia wprowadź
wartość 1 px. Wprowadzone do okna zmiany zatwierdź przyciskiem OK.
5. Z menu Zaznaczanie wybierz polecenie Zmiękcz. W wyświetlonym oknie dialogo-
wym Zmiękcza zaznaczenie w polu Zmiękcza zaznaczenie pozostaw domyślną war-
tość 5 px. Zamknij okno przyciskiem OK.
Nie będziemy modyfikować obrazka, utworzymy nowy, na podstawie wykonanego zazna-

czenia.
Ćwiczenie 5.13 d Tworzenie nowego dokumentu na podstawie zaznaczenia
1. Z menu Edycja wybierz polecenie Skopiuj (CTRL + C).

2. Z menu Edycja wybierz polecenie Wklej jako > Nowy obraz (SHIFT + CTRL + V).
3. Twoja praca powinna przypominać tę z rysunku 5.30.
4. Nowo utworzony dokument zapisz pod nazwą „05-13-zaznaczanie.xcf ”, korzysta-
jąc z polecenia Zapisz jako znajdującego się w menu Plik.
Krzywe Béziera
Krzywe Béziera to linie narysowane za pomocą narzędzia Ścieżki – wykorzystywane
są między innymi do tworzenia zaznaczeń obrysowanych obszarów warstw. Metody ich
tworzenia oraz edycji poznasz w następnym tomie podręcznika, teraz pokażę Ci, jak je wy-
korzystać, tworząc zaznaczenia na podstawie przygotowanych krzywych Béziera.
Aby wykonać zaznaczenie na podstawie istniejącej krzywej Béziera, należy:
lista dostępnych ścieżek
przyciski poleceń
ścieżka na zaznaczenie
Rysunek 5.35 Dok Ścieżki
• Uaktywnić dok Ścieżki poleceniem Ścieżki wywołanym z menu Okna › Dokowalne

okna dialogowe.
• Zaznaczyć pasek nazwy ścieżki (Rysunek 5.35).
• Z paska skrótów wybrać polecenie Ścieżka na zaznaczenie (Rysunek 5.35).
Ćwiczenie 5.14 Tworzenie zaznaczeń na podstawie ścieżek Béziera
Ćwiczenie, które rozpoczynamy, kończy prace nad zdjęciem, w którym wymieniliśmy

widok zza okna szyby samochodu. Dowiesz się z niego, jak z krzywej Béziera utworzyć
zaznaczenie oraz poznasz metodę tworzenia warstw na podstawie zaznaczeń.
obszar zaznaczenia
Rysunek 5.36 Przesunięcie zaznaczenia
Ćwiczenie 5.14 a Tworzenie zaznaczenia na podstawie ścieżek Béziera
1. Otwórz dokument „05-10-zaznaczanie.xcf”, który wykonałeś samodzielnie lub „05-14-start”.

2. Przejdź do okna dokowalnego Ścieżki (jeżeli nie jest wyświetlone, wybierz polecenie
Ścieżki z menu Okna › Dokowalne okna dialogowe.
3. W doku Ścieżki (Rysunek 5.35) z listy dostępnych ścieżek wybierz ścieżkę Lusterko.
4. Z listy przycisków poleceń wybierz polecenie Ścieżka na zaznaczenie.
Gimp wykona Twoje polecenie – obrysuje ścieżkę zaznaczeniem, które wykorzystamy

do stworzenia nowego odbicia w lusterku samochodu.
5. Zaznaczenie przesuń w miejsce, z którego pobierzesz źródło obrazu dla nowego

odbicia w lusterku:
• z Przybornika wybierz narzędzie Przesunięcie, zastosuj modyfikator Przesunię-
cie typu Zaznaczenie;
• przesuń zaznaczenie w miejsce, które uznasz za nadające się na odbicie w okula-
rach kierowcy. Ja wybrałam to, które widzisz na rysunku 5.36.
Ćwiczenie 5.14 b Tworzenie warstwy na podstawie zaznaczenia
1. Utwórz warstwę na podstawie zaznaczenia;

• przejdź do okna dokowalnego Warstwa, zaznacz pasek warstwy – „05-06-umiesc.
jpg”.
• z menu Edycja wybierz polecenie Skopiuj (CTRL + C);
• przejdź do doku Warstwa, zaznacz „Tło”;
• z menu Edycja wybierz polecenie Wklej jako > Nowa warstwa (CTRL + C);
• zmień nazwę warstwy ze „schowek” na „lusterko”.
2. Z menu Zaznaczenie wybierz polecenie Brak (SHIFT + CTRL + A).

3. Poleceniem Cały obraz w oknie z menu Widok > Powiększenie (SHIFT + CTRL + J)
wyświetl obrazek w pełnym widoku.
Ćwiczenie 5.14 c Przesuwanie warstwy
1. Warstwę „lusterko” przesuń tak, by jej zawartość pokrywała się z odbiciem w lusterku:
• z Przybornika wybierz narzędzie Przesunięcie, zastosuj modyfikator Przesunięcie
typu warstwa;
• upewnij się, że zaznaczona jest warstwa „lusterko”;
• przesuń warstwę tak, by jej zawartość mniej więcej pokrywała się z obszarem
zajmowanym przez lusterko.
2. Powiększ widok pracy tak, by móc precyzyjne nałożyć na siebie zawartość warstw:
• z Przybornika wybierz narzędzie Powiększenie (Z);
• zakreśl prostokąt nad obszarem lusterka.
3. Popraw ułożenie warstwy „lusterko”.
Ćwiczenie 5.14 d tworzenie warstwy okulary
1. W doku Ścieżki zaznacz pasek nazwy ścieżki „okulary”.

2. Z listy przycisków poleceń wybierz polecenie Ścieżka na zaznaczenie.
3. Zaznacz warstwę „05-06-umiesc.jpg”, następnie przesuń zaznaczenie w miejsce, z któ-
rego pobierzesz źródło obrazu dla nowego odbicia w okularach.
5. Ponownie przejdź do doku Warstwa, ze stosu wybierz warstwę „lusterko”.
6. Z menu Edycja wybierz polecenie Wklej jako > Nowa warstwa (CTRL + C).
7. Zmień nazwę warstwy „schowek” na „okulary”.
8. Z menu Zaznaczenie wybierz polecenie Brak (SHIFT + CTRL + A).
9. Przesuń warstwę „okulary” tak, by jej zawartość pokrywała się z powierzchnią zajmo-
waną przez okulary kierowcy.
Ćwiczenie 5.14 e modyfikacja warstw
Nasza praca jest prawie gotowa. Zostało nam jeszcze tylko opracowanie utworzonych przez
nas warstw tak, by odbicia widoku morza w lusterku i na okularach były naturalne.
1. Przejdź do doku Warstwa, zaznacz warstwę „lusterko”.

2. W pasku poleceń Grupa Blokowanie wybierz przycisk Blokada kanału alfa dla
warstwy „lusterko” oraz „okulary”.
3. Z Przybornika wybierz narzędzie Rozjaśnianie/przyciemnianie, dla którego zastosuj
następujące modyfikatory:
• pędzel – Hardness 050 o wartości 200 jednostek;
• typ – Wypalanie;
• zakres – Półtony.
4. Przyciemnij odbicia morza w lusterku i w okularach.
5. Dla obu warstw zastosuj filtr Rozmycie Gaussa (menu Filtry > Rozmycie > Rozmycie
Gaussa).

Metody oddzielania obszarów chronionych od edycyjnych w obrębie warstwy, które po-
znałeś w tym rozdziale, to niejedyne techniki tworzenia kolaży w programie Gimp. Jak się
wkrótce przekonasz, do dyspozycji dam Ci jeszcze potężniejszy warsztat pracy, oparty na
obróbce warstw i kanałów.
06. | WARSTWY
I KANAŁY
Warstwy i kanały
Z lektury rozdziału „Warstwy” znasz podstawowe rodzaje i techniki tworzenia warstw wy-
stępujących w plikach programu Gimp. Podsumujmy: każdy plik zbudowany jest z przy-
najmniej jednej warstwy. Nowe pliki i nowe warstwy mogą być wypełnione kolorem lub być
w pełni przezroczyste. Praca z warstwami przypomina nakładanie arkuszy przezroczystych
folii z barwnymi elementami wypełnień.
Z lektury rozdziału „Narzędzia do zaznaczeń” znasz metody pracy z narzędziami do sepa-

racji obszarów edycyjnych od chronionych przed edycją.
Następny rozdział „Warstwy i kanały” poprowadzi Cię przez takie zagadnienia, jak: tworze-
nie nowej warstwy poprzez umieszczanie, duplikowanie i kopiowanie zaznaczonej zawarto-
ści obrazu, ustalanie wymiarów warstw, wyrównywanie ich względem siebie oraz względem
obrazu, przekształcanie warstw za pomocą narzędzi: Kadrowanie, Obrót, Skalowanie, Na-
chylanie, Perspektywa, Odbicie, Przekształcanie klatki. Następnie zapoznam Cię z me-
todami zarządzania przezroczystością warstw, czyli z kanałami alfa. Wszystko po to, byś
zdobył umiejętności tworzenia kolaży fotograficznych w programie Gimp.
Tworzenie kolaży
Technika tworzenia kolaży w projektach graficznych polega na komponowaniu elementów
zaczerpniętych z różnych zdjęć w jedną, nową całość. W programie Gimp wykorzystujemy
następujące techniki pracy:
• import warstw z zewnętrznych plików graficznych;
• metoda kopiuj i wklej.
Niezależnie od zastosowanej techniki chodzi o to, by z kilku fotografii wybrać fragmenty,

a następnie umieścić je w projektowanym obrazie jako odrębne warstwy nadające się do
edycji. Proces importu zewnętrznych plików przebiega następująco:
Tworzenie nowej warstwy – umieszczanie zewnętrznych plików

Aby do dokumentu dołączyć warstwy z zewnętrznego pliku, należy:
• otworzyć docelowy dokument, do którego chcemy zaimportować warstwy zewnętrz-

nego dokumentu;
• z menu Plik wybrać polecenie Otwórz jako warstwy.
Lista plików nadających się do umieszczenia jako warstwy wydaje się nieograniczona,
importować możemy dokumenty bitmapowe z rozszerzeniami: *.bmp, *.png, *.gif, *.jpg,
*.tif oraz dokumenty wektorowe: *.svg, *.ai, bez problemu umieścimy również dokument
typu przenośnego formatu dokumentu PDF (ang. Portable Document Format). Najwy-
dajniejsza jest jednak praca z dokumentami utworzonymi w programie Gimp oraz Pho-
toshop. Umieszczane pliki metodą Otwórz jako warstwy zachowują nie tylko oryginalną
wielkość, ale również układ warstw.
Tworzenie nowej warstwy poprzez kopiowanie

Aby skopiować fragment warstwy z zewnętrznego lub z bieżącego dokumentu, należy:
• dowolnym narzędziem do separowania zaznaczyć fragment warstwy;
• z menu Edycja wybrać polecenie Skopiuj (CTRL + C);
• z menu Edycja wybrać polecenie Wklej (CTRL + V).
Po wykonaniu wymienionych poleceń Gimp umieści na górze stosu nową, tymczasową

warstwę o nazwie „Oderwane zaznaczenie” (wklejona warstwa). Jej zachowanie nie jest
typowe, warstwa ta blokuje edycje pozostałych warstw dokumentu i dopóki nie zamienimy
ją w zwykłą, możemy pracować tylko na niej.
Warstwy i kanały | 161
Aby zamienić tymczasową warstwę „Oderwane zaznaczenie” (wklejona warstwa), należy:
• z menu Warstwa wybrać polecenie Do nowej warstwy lub kliknąć na przycisk Nowa
warstwa znajdujący się na pasku skrótów poleceń okna dokowalnego Warstwy.
Aby umieścić skopiowane piksele, nie tworząc nowej warstwy, lecz wkleić zawartość
Oderwanego zaznaczenia do warstwy, z której kopia została pobrana, należy:
• z menu Warstwa wybrać polecenie Zakotwicz warstwę lub kliknąć na przycisk Zako-
twicz warstwę umieszczony na pasku skrótów poleceń okna dokowalnego Warstwy;
• można również kliknąć na obrazku poza pływającą selekcją (przy kursorze pojawi się
mała kotwiczka).
Tworzenie nowej warstwy poprzez duplikowanie
Aby duplikować warstwę znajdującą się w dokumencie, należy:
• w oknie dokowalnym Warstwa zaznaczyć warstwę przeznaczoną do powielenia;
• z menu Warstwa wybrać polecenie Duplikuj warstwę lub kliknąć na przycisku Dupli-
kuj warstwę, umieszczonym na pasku skrótów poleceń okna dokowalnego Warstwy.
Ćwiczenie 6.1 Tworzenie nowej warstwy na podstawie warstw zewnętrznych doku-

mentów oraz dokumentu wewnętrznego
Rysunek 6.1 to kompozycja zbudowana na podstawie jednego elementu graficznego –

zdjęcia frezji. Ćwiczenie, które jest przed Tobą, wyjaśni, w jaki sposób osiągnięto ten cel.

Rysunek 6.2 Kopiowanie wybranego fragmentu warstwy
Dzięki niemu poznasz techniki tworzenia nowych warstw na podstawie warstw doku-
mentu, w którym pracujesz, oraz za pomocą importu warstw z zewnętrznych plików.
1. Z folderu „06-Warstwy-i-Kanaly” otwórz dokument „06-01-start.xcf ”.

2. Zapisz dokument pod nową nazwą „06-01-przetwarzanie”.
3. Dostosuj widok obrazka poleceniem Cały obraz w oknie z menu Widok > Powiększenie
(SHIFT + CTRL + J).
Ćwiczenie 6.1b Import warstw z zewnętrznego dokumentu
1. Z menu Plik wybierz polecenie Otwórz jako warstwy.

2. Z folderu „06-Warstwy-i-Kanaly” wybierz dokument „06-01-umiesc.xcf ”.
Gimp umieści importowaną warstwę na górze stosu, nazywając ją nazwą umieszczonego

pliku, natomiast obrazek wklei pośrodku Edytora obrazka.
3. Zaimportowaną warstwę przesuń do prawej strony kadru obrazka za pomocą narzę-

dzia Przesunięcie.
Ćwiczenie 6.1 c Tworzenie nowej warstwy przez kopiowanie
1. Zaznacz wszystkie piksele warstwy „Frezja”;

• w oknie dokowalnym Warstwy zaznacz warstwę „Frezja”;
• z klawiatury wybierz i przytrzymaj klawisz ALT, kliknij na miniaturce warstwy
umieszczonej na pasku nazwy.
3. Z menu Edycja wybierz polecenie Wklej (CTRL + V).
Tak jak jest to pokazane na rysunku 6.2., Gimp umieści kopiowaną warstwę na górze stosu,
nazywając ją „Oderwane zaznaczenie” (wklejona warstwa).
4. Zamień warstwę Oderwane zaznaczenie (wklejona warstwa) w zwykłą, wybierając

przycisk Nowa warstwa umieszczony na pasku skrótów okna Warstwy.
5. Za pomocą narzędzia Przesunięcie ułóż wklejoną warstwę pośrodku kadru.
Ćwiczenie 6.1 d Tworzenie nowej warstwy przez duplikowanie
1. Zaznacz warstwę „06-01-umiesc.xcf ”.

2. Z menu Warstwa wybierz polecenie Duplikuj warstwę lub kliknij na przycisku Dupli-
kuj warstwę, znajdującym się na pasku skrótów poleceń okna dokowalnego Warstwy.
3. Zawartość warstwy „kopia: „06-01-umiesc.xcf ” ułóż pośrodku kadru za pomocą
narzędzia Przesunięcie.
Ćwiczenie 6.1 e Zakończenie ćwiczenia
1. Zaznacz warstwę „Wklejona warstwa”.

2. Z menu Tryb okna dokowalnego Warstwy wybierz polecenie Przesiewanie.
3. Zapisz zmiany wprowadzone do pliku.
Wymiary warstw
Każda warstwa utworzona w programie Gimp lub zaimportowana z zewnętrznego pliku ma
kształt prostokąta. Jej wielkość jest niezależna od wielkości dokumentu, może być mniejsza,
większa lub jemu równa. Do podglądu wielkości warstwy służy tzw. markiza, którą możemy
wyświetlić lub ukryć poleceniem Wyświetlanie granic warstwy z menu Widok. Polecenie
to działa na zasadzie przełącznika – gdy widoczny jest ptaszek obok nazwy w menu, markiza
jest widoczna. Markiza w oknie Edytora obrazka wyświetlana jest jako czarna, przerywana
linia z żółtą obwódką (Rysunek 6.3).
markiza
Rysunek 6.3 Markiza

A B
Rysunek 6.4 Ćwiczenie 6.2
Ćwiczenie 6.2 Wymiary warstwy
Ćwiczenie, które teraz zrealizujemy, zapozna Cię z zasadami i konsekwencjami edycji wiel-
kości warstw. Zwróć szczególną uwagę na różnice między wielkością warstwy a wielkością
dokumentu. Ważne, abyś zauważył i zapamiętał, że program blokuje, czyniąc go niedo-
stępnym, obszar wykraczający poza granicę warstwy. Pamiętaj – poza jej granicami nic nie
narysujesz ani nie namalujesz.
1. Utwórz dokument o wymiarach 600x600 px, o rozdzielczości 72 px/in z białym wy-

pełnieniem.
2. Zapisz dokument w folderze „06-Warstwy-i-Kanaly”, o nazwie „06-02-wielkoscWar-
stwy.xcf ”.
Ćwiczenie 6.2 b Tworzenie nowej warstwy o innych parametrach niż dokument
1. Utwórz nową warstwę o wymiarach 400x400 px:

• z menu Warstwa wybierz polecenie Nowa warstwa (SHIFT + CTRL +N). Jeżeli
wolisz, możesz wybrać przycisk Nowa warstwa z paska skrótów okna Warstwy;
• w wyświetlonym oknie dialogowym Nowa warstwa, w polach Szerokość i Wyso-
kość wpisz po 400 px. Wprowadzone zmiany zatwierdź przyciskiem OK.
2. Z Przybornika wybierz narzędzie Pędzel, na warstwie narysuj kilka pionowych kresek
(Rysunek 6.4 A).
Ćwiczenie 6.2 c Edycja rozmiaru warstwy
1. Zmniejsz wielkość warstwy:

• z menu Warstwa wybierz polecenie Wymiary granic warstwy. Jeżeli wolisz, mo-
żesz wybrać polecenie z menu kontekstowego wywołanego kliknięciem prawego
przycisku myszy nad paskiem nazwy warstwy;
• W wyświetlonym oknie dialogowym Ustawianie wymiarów granic warstwy
w polach Szerokość i Wysokość wpisz po 300 px. Wprowadzone zmiany zatwierdź
przyciskiem OK.
Wielkość warstwy została zmniejszona do ustalonych wartości. Rysunek znajdujący się na

warstwie, a wykraczający poza nową wielkość, został przycięty (Rysunek 6.4 B).
Ćwiczenie 6.2 d Wyrównanie rozmiaru warstwy z rozmiarem dokumentu
1. Wyrównaj rozmiar warstwy z rozmiarem dokumentu:

• z menu Warstwa wybierz polecenie Dopasuj warstwę do wymiarów obrazu.
Jeżeli wolisz, możesz wybrać polecenie z menu kontekstowego, wywołanego klik-
nięciem prawego przycisku myszy nad paskiem nazwy warstwy.
Od chwili, gdy wielkość warstwy pokrywa się z wielkością dokumentu, do dyspozycji

rysownika jest całe pole dokumentu.
Edycja wielkości warstw

Rozmiar warstw można zmieniać na dwa sposoby: powiększając lub zmniejszając obszar
edycyjny warstwy lub skalując warstwę. W pierwszym przypadku rozmiar obiektów znaj-
dujących się na warstwie pozostaje bez zmian, w drugim odwrotnie – wielkość warstwy
podąża za rozmiarem obiektów.
Polecenia i narzędzia, za pomocą których ustalamy wielkość warstw, dostępne są w Przy-

borniku oraz menu Warstwa (niektóre z nich znajdziemy również w kontekstowym menu
paska warstwy w oknie dokowalnym Warstwy).
Zanim przystąpisz do zmiany wielkości warstwy, zastanów się nad doborem narzędzia.
Tabela 6.1 wylicza wykaz dostępnych narzędzi i ich poleceń kierowanych odpowiednio do
edycji obszaru lub skalowania warstwy.
Miejsce Edycja obszaru warstwy Skalowanie warstwy
Przybornik Kadrowanie Skalowanie warstwy
Górne menu programu • Wymiary granic warstwy Skaluj warstwę

Warstwy + konteksto- • Dopasuj warstwę do
we menu paska nazwy wymiarów obrazu
Warstwy
Menu warstwy • Kadruj według zaznaczenia

• Automatycznie przytnij
warstwę
Tabela 6.1 Edycja wielkości warstw

kadrowanie
Rysunek 6.5 Narzędzie Kadrowanie
Kadrowanie warstwy
Kadrowanie warstwy za pomocą narzędzi ustalających matematyczną wielkość nie zawsze
spełnia swoje zadanie – projektując grafikę często zależy nam na wizualnym ustawieniu
kompozycji, opartym na intuicyjnym doborze proporcji jej elementów. Do realizacji tego
zadania służy narzędzie Kadrowanie (Rysunek 6.5).
tylko bieżąca warstwa

umożliwienie powiększenia
powiększanie od środka
proporcje
położenie
rozmiar
podświetlenie
prowadnice
automatyczne zmniejszanie
wszystkie warstwy
Rysunek 6.6 Modyfikatory narzędzia – Kadrowanie

Aby skorzystać z narzędzia, należy:
• wybrać z Przybornika narzędzie Kadrowanie (SHIFT + C);
• określić parametry w oknie Opcje narzędzia;
• przy pomocy kursora zakreślić prostokątny obszar kadru;
• ewentualne poprawki proporcji narysowanego kadru przycięcia należy nanieść za

pomocą udostępnionych przez program uchwytów kontrolnych;
zatwierdzenie i wykonanie kadru nastąpi po wybraniu klawisza ENTER lub po kliknięciu

wewnątrz obszaru kadrowania.
Modyfikatory narzędzia Kadrowanie

Przypisane do narzędzia Kadrowanie modyfikatory pozwalają przyciąć każdą warstwę
z osobna lub wszystkie warstwy jednocześnie, z uwzględnieniem warstwy tła. Niestety, jak
do tej pory Gimp nie oferuje opcji kadrowania wybranych warstw spośród warstw pliku.
Rysunek 6.6 przedstawia okno dokowalne Opcje narzędzia – Zaznaczenie prostokątne,

natomiast tabela zawiera wyjaśnienia jego modyfikatorów.
Modyfikator Opis
Tylko bieżąca Modyfikatorem tym decydujemy o zasięgu działania narzędzia. Jeżeli jest on
warstwa odznaczony, obszar kadrowania obejmie cały obrazek. Jeżeli jest on zaznaczony,
skadrowana zostanie tylko warstwa wskazana w oknie Warstwy
Umożliwienie Zaznaczenie tego modyfikatora umożliwia kadrowanie warstwy wykraczające

powiększenia poza obszar aktualnego kadru warstwy lub obrazka
Powiększenie od Modyfikator ten umożliwia rysowanie i skalowanie obszaru kadru od środka

środka
Stałe Rozmiar Modyfikator ten umożliwia wprowadzenie liczbowych wartości szerokości

i wysokości, względem których warstwa lub obrazek zostanie skadrowany
Proporcje Modyfikator ten umożliwia wprowadzenie stosunku proporcji szerokości do

wysokości, w ramach których warstwa lub obrazek zostaną skadrowane
Szerokość Modyfikator ten umożliwia wprowadzenie liczbowej wartości szerokości kadru
Wysokość Modyfikator ten umożliwia wprowadzenie liczbowej wartości wysokości kadru

Modyfikator Opis
Położenie Za pomocą tego modyfikatora wyznaczamy odległość górnego lewego punktu

kadru przycięcia, liczoną od górnego lewego punktu obrazka
Rozmiar Modyfikator ten służy do liczbowego określenia wielkości warstwy lub obrazka
Podświetlenie Przyciemnienie obszaru zewnętrznego względem zaznaczenia
Prowadnice Modyfikator ten umożliwia wyświetlenie prowadnic dzielących prostokąt

kadru na części układu: wyśrodkowane linie, jedna trzecia, jedna piąta, złoty
podział, przekątne
Automatyczne Używając tego modyfikatora, dopasowujemy obszar kadrowania do obiektu.

zmniejszanie Warunkiem prawidłowego działania narzędzia jest wyraźny kontrast między
obiektem a tłem
Wszystkie warstwy Wybór tego modyfikatora zmusza program do uwzględnienia wszystkich

warstw podczas kadrowania, pozostawiając oryginalną wielkość obrazka.
Tabela 6.2 Modyfikatory narzędzia Kadrowanie
Ćwiczenie 6.3 Kadrowanie warstwy
Rysunek 6.7 A przedstawia oryginalny plik, na podstawie którego pokażę Ci metody kadro-
wania warstw. Rysunek 6.7 B to przykład przyciętej – skadrowanej warstwy.

2. Zapisz go pod nazwą „06-03-kadrowanie.xcf ”.
Ćwiczenie 6.3 b Kadrowanie warstwy
1. W oknie Warstwy zaznacz warstwę „Kadr”.

2. Z Przybornika wybierz narzędzie Kadrowanie, w oknie Opcje narzędzia wprowadź
następujące parametry:
• zaznacz modyfikator Tylko bieżąca warstwa;
• zaznacz modyfikator Stałe, z menu wyboru zastosuj polecenie Proporcje. W polu
wartości wpisz 1:1.
3. Przejdź do Edytora obrazka, narysuj dowolnej wielkości kwadrat.
4. Korzystając z edycyjnych uchwytów kształtu oraz z narzędzia do przesuwania, ustal
wielkość i położenie obszaru kadru.
Wybierz interesujący Twoim zdaniem fragment grafiki, nie musisz martwić się proporcjami
kwadratu, modyfikator Stałe – Proporcje, ustawiony na wartość 1:1, utrzyma je za Ciebie.
A B
Rysunek 6.7 A – oryginalny plik, B – przykład przyciętej – skadrowanej warstwy
5. Zatwierdź ustalony kształt warstwy klawiszem ENTER lub kliknięciem wewnątrz obsza-
ru kadru.
Wymiary granic warstwy

Kadrowanie warstwy narzędziem opartym na intuicyjnym ustalaniu wielkości warstwy nie
zawsze spełnia swoje zadanie, często zależy nam na precyzyjnym wpasowaniu wielkości
warstwy do pozostałych elementów grafiki. Do realizacji tego zadania służy okno dialo-
gowe Ustalanie wymiarów granic warstwy, wywoływane poleceniem Wymiary granic
warstwy z menu Warstwa (Rysunek 6.8). Okno dialogowe Ustalanie wymiarów granic
warstwy spełnia funkcje: informacyjną i edycyjną.
1. Pole poleceń Wymiary warstwy po wyświetleniu okna podaje aktualny rozmiar war-
stwy. Dostępne w nim pola tekstowe Szerokość i Wysokość służą wprowadzeniu no-
wych wartości w dostępnych jednostkach miary. Przycisk Proporcji (łańcuszka) po-
zwala na proporcjonalne lub swobodne wprowadzenie parametrów warstwy względem
oryginalnego rozmiaru.
2. Pole poleceń Przesunięcie służy do ustalenia szerokości marginesów powiększo-

nego lub pomniejszonego obszaru warstwy. Wartości wprowadzone do pól tekstowych
Przesunięcie X oraz Y obliczane są przez program względem Punktu odniesienia prze-
sunięcia (lewego górnego punktu kadru obrazka).
3. Przycisk Wyśrodkuj automatycznie wyrównuje szerokość wszystkich marginesów.
4. Pole Okna podglądu należy traktować nie tylko jako informację zmian wprowadzo-
nych w polach Wymiary warstwy i Przesunięcie, ale również jako aktywną powierzch-
nię, za pomocą której można zmienić położenie warstwy względem powierzchni obrazu.
wymiary
warstwy
przesunięcie
punkt
odniesienia
przesunięcia
pasek poleceń
Rysunek 6.8 Okno dialogowe Ustawianie wymiarów warstwy
Ćwiczenie 6.4 Kadrowanie warstwy za pomocą polecenia

Wymiary granic warstwy
Narzędzie Kadrowanie i polecenia zebrane w oknie dialogowym Ustalanie wymiarów

granic warstwy służą do realizacji innych celów. Narzędziem Kadrowanie pracowaliśmy
jak artysta, którego miarą poprawności jest wizualna ocena, natomiast za pomocą poleceń
okna będziemy pracować jak introligator, którego miarą poprawności jest równe przycięcie
ram passe-partout.
1. Z folderu „06-Warstwy-i-Kanaly” otwórz dokument, nad którym przed chwilą praco-

waliśmy „06-03-kadrowanie.xcf ”.
2. Zapisz go pod nazwą „06-04-wymiary.xcf ”.
Ćwiczenie 6.4 b Wymiary warstwy
1. W oknie Warstwy zaznacz warstwę „Obraz”.

2. Z menu Warstwa wybierz polecenie Wymiary granic warstwy.
3. W wyświetlonym oknie dialogowym Ustalanie wymiarów granic warstwy, w polu
Wymiary warstwy wprowadź następujące wartości:
• z menu Jednostek miary dla parametrów Wymiary warstwy wybierz pozycję cen-
tymetry;
• włącz funkcję proporcjonalnego wprowadzania zmian;
• w polu Szerokość wpisz wartość 15.
4. W części okna Przesunięcie wybierz przycisk Wyśrodkuj.
5. Zatwierdź wprowadzone zmiany przyciskiem Zmień rozmiar.
6. Porównaj swoją pracę z rysunkiem 6.7, czy oba obrazy wyglądają podobnie?
7. Zapisz zmiany wprowadzone do pliku, korzystając ze skrótu klawiaturowego CTRL + S.
8. Nie zamykaj dokumentu, będzie on nam za chwilę potrzebny.
Dopasuj warstwę do wymiarów obrazu

Dopasuj warstwę do wymiarów obrazu to polecenie wchodzące w skład menu Warstwa,
odpowiedzialne za automatyczne dopasowanie wielkości warstwy do wielkości dokumentu.
Polecenie honoruje ułożenie pikseli na warstwie, nie przesuwa ich oraz nie skaluje.
Zagadnienia poruszane w podrozdziale Obraz rozdziału Przetwarzanie obrazów drugiego

tomu podręcznika podadzą Ci sposoby dopasowania wielkości obrazów do rozmiaru
warstw lub elementów występujących na warstwach. Na chwilę obecną podam funkcję
Automatycznie przytnij obraz z menu Obraz jako polecenie wykonujące odwrotną
czynność w stosunku do polecenia Dopasuj warstwę do wymiarów obrazu. Po jego
wskazaniu to płótno obrazu zostanie dopasowane do wielkości aktywnej warstwy, a nie
warstwa do obrazu.

Ćwiczenie 6.4 c Dopasowanie warstwy do wymiarów obrazu
1. Jeżeli dokument „06-04-wymiary.xcf ” został zamknięty, otwórz go.

2. W oknie Warstwy zaznacz warstwę „Tło”.
3. Z menu Obraz wybierz polecenie Automatycznie przytnij obraz.
Twoja praca powinna przypominać tę z Rysunku 6.9.
5. Możesz już zamknąć dokument, pracę zrealizowaliśmy do końca.
Kadruj według zaznaczenia

Kadruj według zaznaczenia to kolejne polecenie wchodzące w skład menu Warstwa.
Polecenie to kadruje warstwę według zaznaczonego obszaru. Na początku rozdziału
napisałam, że kształt warstwy nie może być inny niż prostokątny; wiemy też, że kształt
zaznaczenia może być dowolny. Załóżmy, że utworzyliśmy zaznaczenie w kształcie koła
o średnicy 10 cm, jako wyznacznik kadru warstwy. Jak Gimp zinterpretuje ten problem?
Otóż skadruje on obszar, uwzględniając najbardziej wysunięte piksele wchodzące
w skład zaznaczenia. W rozpatrywanym przez nas przykładzie będzie to kwadrat
o dziesięciocentymetrowych bokach.
Ćwiczenie 6.5 Kadruj według zaznaczenia
Na potrzeby ćwiczenia otrzymujesz plik „06-05-start.xcf”, złożony z dwóch warstw.

Zadanie do zrealizowania to utworzenie zaznaczenia, na którego podstawie należy
skadrować warstwę. Po zakończeniu ćwiczenia Twoja praca powinna wyglądać jak ta
z Rysunku 6.10 B.

2. Zapisz go pod nazwą „06-05-zaznaczenie.xcf ”.
Ćwiczenie 6.5 b Tworzenie zaznaczenia
1. W oknie Warstwy zaznacz warstwę „Zebra”.

2. Z Przybornika wybierz narzędzie Różdżka.
3. W oknie Opcji narzędzia ustaw modyfikator Progowanie na wartość 100.
4. W oknie Edytora obrazu ułóż kursor nad białym paskiem pod okiem zebry. Kliknij,
by utworzyć zaznaczenie. Porównaj swoją pracę z tą pokazaną na rysunku 6.10 A
– powinny być podobne.
Ćwiczenie 6.5 c Kadrowanie według zaznaczenia
1. Z menu Warstwa wybierz polecenie Kadruj według zaznaczenia.

2. Usuń zaznaczenie, stosując skrót klawiaturowy SHIFT + CTRL + A.
A B
Rysunek 6.10 A – zaznaczenie, B – przykład skończonej pracy
Automatycznie przytnij warstwę

Polecenie to używamy w przypadku jednolitego tła warstwy wokół narysowanego
obiektu. Po wybraniu przez nas polecenia Automatycznie przytnij warstwę, program
wykona następujące czynności:
• rozpoczynając od krawędzi warstwy, wyszuka piksele jednakowej barwy,
• skadruje warstwę, przycinając ją do pierwszych napotkanych pikseli o odmiennej bar-

wie lub nasyceniu.
Rysunek 6.11 ilustruje działanie polecenia. Część A to zrzut ekranowy oryginalnej warstwy,
zbudowanej z czarnego okręgu na białym tle. Część B to zrzut tej samej warstwy po wyko-
naniu polecenia Automatycznie przytnij warstwę.
A B
Rysunek 6.11 A – Oryginalna warstwa, B – Warstwa po transformacji
Skalowanie warstw
Do dyspozycji są dwa narzędzia o zbliżonym działaniu: jedno to Skaluj warstwę,
wywoływane z górnego menu programu Warstwa; drugie to Skalowanie – narzędzie
uruchamiane z Przybornika. Zadaniem obu poleceń jest powiększanie lub pomniejszanie
warstwy wraz z graficzną zawartością. W tej chwili pominiemy narzędzie Przybornika
– Skalowanie. Wkrótce znajdziemy dla niego specjalne miejsce przy innych narzędziach
przekształcających warstwę. Realizując ćwiczenie, skoncentrujemy się na poleceniu
z menu Warstwa > Skaluj warstwę.
Ćwiczenie 6.6 Skalowanie warstwy
Przygotowany plik składa się z trzech jednakowych warstw. Wykonanie ćwiczenia polegać
będzie na zmniejszeniu i obrysowaniu ramką dwóch z nich (Rysunek 6.12 B).
1. Z folderu „06-Warstwy-i-Kanaly” otwórz dokument „06-„06-start.xcf ”.

2. Zapisz go pod nową nazwą „06-„06-skalowanie.xcf ”.
Ćwiczenie 6.6 b Skalowanie warstwy
1. W oknie dokowalnym Warstwy zaznacz warstwę – „40 %”.

2. Z menu Warstwa wybierz polecenie Skaluj warstwę.
3. W wyświetlonym oknie dialogowym Skaluj warstwę, w polu Wymiary warstwy, wybierz
Procent jako jednostkę miary. W okienkach tekstowych dla Szerokości i Wysokości wpro-
wadź wartość 40%. Wybierz przycisk Przeskaluj, aby wykonać transformację warstwy.
4. Warstwę „70” zmniejsz tak, by jej powierzchnia zajmowała 70% powierzchni warstwy.
5. Skrótem klawiaturowym CTRL + S zapisz zmiany wprowadzone do pliku.
A B
Rysunek 6.12 A – Oryginalna warstwa, B – Warstwa po transformacji
Główny cel ćwiczenia – skalowanie warstwy – mamy już za sobą. W tej chwili zajmiemy
się tworzeniem graficznych wyróżników warstw: obrysowanie warstwy białą ramką oraz
efektem cienia.
Ćwiczenie 6.6 c Obrysowanie warstwy białą ramką
1. Korzystając ze skrótów klawiaturowych D (przywrócenie domyślnych barw dla narzę-

dzia i tła) oraz X (zamiana barwy narzędzia z barwą tła), ustal kolor biały dla narzędzi.
2. Z Przybornika wybierz Pędzel (P). Modyfikator Rozmiar ustaw na wartość 5.
3. W oknie dokowalnym Warstwy zaznacz warstwę – „40%”.
4. Wprowadź zaznaczenie całej warstwy. W oknie Warstwy kliknij na miniaturce
warstwy – „40%” z przytrzymanym klawiszem ALT.
5. Z menu Edycja wybierz polecenie Rysuj wzdłuż zaznaczenia. W wyświetlonym oknie
dialogowym Rysowanie wzdłuż zaznaczenia wybierz pozycję Rysuje za pomocą na-
rzędzia rysowanie. Z menu Narzędzie rysowania wybierz polecenie Pędzel. Przyci-
skiem Rysuj zatwierdź wprowadzone zmiany.
6. Skrótem klawiaturowym SHIFT + CTRL + A usuń zaznaczenie.
7. Te same czynności powtórz dla warstwy – „70%”.
Ćwiczenie 6.6 d Obrysowanie warstwy efektem cienia
1. Zaznacz warstwę – „40%”.

2. Z menu Filtr > Światło i cień wybierz polecenie Rzucanie cienia. W wyświetlonym
oknie w polach Przesunięcie X oraz Przesunięcie Y wpisz po 5. Wprowadzone zmiany
zatwierdź przyciskiem OK.
3. Zaznacz warstwę – „70%”.
4. Z menu Filtr wybierz polecenie Powtórz „Rzucanie cienia”.
wyrównanie – Q
Rysunek 6.13 Narzędzie Wyrównanie
Wyrównanie warstw
Narzędzie Wyrównanie wyrównuje warstwy względem wybranych warstw, obiektu lub
względem kadru obrazka. Uaktywniamy je kliknięciem na ikonie Wyrównanie, umieszczo-
nej w oknie Przybornika (Rysunek 6.13) lub wybierając klawisz – Q.
Kluczowe etapy w trakcie pracy przy użyciu tego narzędzia to:
• Etap pierwszy – wybór odniesienia, względem którego program ma wyrównać warstwy,
• Etap drugi – wybór warstwy lub warstw przeznaczonych do wyrównania,
• Etap trzeci – wyrównanie warstwy lub warstw.
Modyfikatory narzędzia Wyrównanie

Modyfikatorów narzędzia Wyrównanie używamy, dopasowując opcje modyfikatorów do
poszczególnych etapów wykonywanych czynności przy równaniu i rozmieszczaniu warstw:
• Do etapu pierwszego – wskazania punktu odniesienia, względem którego program

ma wyrównać warstwy – przydatne są opcje modyfikatora Odniesienie.
• Do etapu trzeciego – wyrównanie warstwy lub warstw – przydatne są opcje modyfika-

torów: Wyrwnaj obiekty, Rozmieść obiekty oraz Przesunięcie.
odniesienie: pierwszy obiekt,

obraz,
zaznaczenie,
aktywna warstwa,
aktywny kanał,
aktywna ścieżka
wyrównanie obiektów
rozmieszczanie obiektów
przesunięcie
Rysunek 6.14 Modyfikatory narzędzia Wyrównanie
Wyjaśnienia modyfikatorów i ich opcji znajdziesz w poniższej tabeli:
Modyfikator Opis
Odniesienie Pierwszy Warstwy wyrównywane są względem pierwszej zaznaczonej

obiekt warstwy
Obraz Warstwy wyrównywane są względem kadru obrazu
Zaznaczenia Warstwy wyrównywane są względem obszaru zaznaczenia
Aktywna Warstwy wyrównywane są względem aktywnej Warstwy

warstwa
Aktywny Warstwy wyrównywane są względem aktywnego kanału

kanał
Aktywna Opcja ta nie jest jeszcze obsługiwana

ścieżka
Modyfikator Opis
Wyrównanie obiektów Kliknięcie na jeden z przycisków wyrównuje warstwy do

lewej, prawej, górnej, dolnej krawędzi lub horyzontalne albo
wertykalne względem wybranego wcześniej odniesienia
Rozmieszcze- Przesunięcie Modyfikator Rozmieszczenie obiektów powiązany jest z opcją

nie obiektów Przesunięcie. Podanie numerycznej wartości (w pikselach)
przesuwa obiekty względem wyznaczonej przyciskiem
metody o podaną odległość.
Jego domyślna wartość wynosi – 0 px, może być jednak
dodatnia, jak i ujemna.
Tabela 6.3 Modyfikatory narzędzia Wyrównanie
Ćwiczenie 6.7 Wyrównywanie warstw
Zanim przećwiczymy szczegółowe opcje narzędzia, zachęcam Cię do wykonania bardzo

prostego ćwiczenia, które zapozna Cię z etapami równania warstw.

2. Zapisz go pod nazwą „06-07-wyrownanie.xcf ”.
3. Dostosuj do wielkości ekranu widok obrazka poleceniem Cały obraz w oknie z menu
Widok > Powiększenie (SHIFT + CTRL + J).
Ćwiczenie 6.7 b Wyrównanie warstwy względem obrazu
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Wyrównanie.

2. W oknie Edytora Obrazu kliknij na prostokącie oznaczonym cyfrą 1.
Wybór warstwy został potwierdzony przez program wyświetleniem w rogach warstwy

niewielkich kwadracików.
Zauważ, przygotowany plik składa się z czterech warstw: „Tło”, „Warstwa 1”, „Warstwa 2”,
„Warstwa 3”. W oknie Warstwy zaznaczona jest „Warstwa 3”. W oknie Edytora obrazu
wskazaliśmy grafikę znajdującą się na warstwie „Warstwa 1”. Wniosek z tego jest oczywisty:
wybór warstw przeznaczonych do wyrównania jest niezależny od układu stosu warstw
w oknie Warstwy.
3. Przejdź do okna Opcji narzędzia Wyrównanie. Z menu Odniesienie wybierz pozycję Obraz.
4. Z pola Wyrównanie wybierz przycisk Wyrównuje górną krawędź.
5. Twoja praca powinna wyglądać jak ta z Rysunku 6.15.
Rysunek 6,15 A – Oryginalna warstwa, B – Warstwa po transformacji
Ćwiczenie 6.7 e Wyrównanie kilku warstw względem wybranej warstwy
1. Przejdź do okna Opcji narzędzia Wyrównanie. Z menu Odniesienie wybierz pozycję

Pierwszy obiekt.
2. W Edytorze obrazu, za pomocą narzędzia Wyrównanie, kliknij na prostokącie ozna-
czonym cyfrą 1, z klawiatury wybierz i przytrzymaj klawisz SHIFT, następnie kliknij
na prostokącie oznaczonym cyfrą 2, a następnie 3. Zwolnij klawisz.
3. Z pola Wyrównanie wybierz przycisk Wyrównuje górną krawędź.
Wszystkie warstwy pliku zostały wyrównane do górnej krawędzi obrazu.
Ćwiczenie 6.8 Wyrównywanie warstw w praktyce
Zagadnienia związane z wyrównaniem warstw przećwiczymy, tworząc jesienną pocz-

tówkę (Rysunek 6.16).

2. Dostosuj do wielkości ekranu widok obrazka poleceniem Cały obraz w oknie z menu
Widok > Powiększenie (SHIFT + CTRL + J).
3. Zapisz dokument pod nową nazwą: „06-08-Wyrownanie.xcf ”.
4. Zaimportuj do pliku trzy dokumenty:
• z menu Plik wybierz polecenie Otwórz jako warstwy;
• w wyświetlonym oknie dialogowym Otwarcie obrazu z przytrzymanym klawi-
szem SHIFT zaznacz trzy dokumenty: „06-08-umiesc-01.xcf ”, „06-08-umiesc-02.
xcf ”, „06-08-umiesc-03.xcf ”.
Ćwiczenie 6.8 b Wyrównanie warstw
1. Z przybornika wybierz narzędzie Wyrównanie.

2. W oknie Opcje narzędzia z menu Odniesienie wybierz pozycję Obraz.
3. W oknie Edytora Obrazu kliknij nad powierzchnią warstwy przedstawiającej park,
oznaczonej na rysunku 6.17 jako element 1.
4. Z zestawu przycisków Odniesienie wybierz przycisk Wyrównuje lewą krawędź oraz
przycisk Wyrównuje dolną krawędź.
5. W oknie Edytora Obrazu kliknij nad powierzchnią warstwy przedstawiającej psa,
oznaczonej na rysunku 6.17 jako element 2.
1 – element do wyrównania
z lewej strony obrazu
2 – element do wyrównania
z prawej strony obrazu
3 – element do swobodnego
wyrównania
Rysunek 6.17 Wyrównanie warstw

6. Z zestawu przycisków Odniesienie wybierz przycisk Wyrównuje prawą krawędź

oraz przycisk Wyrównuje dolną krawędź.
7. Z przybornika wybierz narzędzie Przesunięcie.
8. W oknie Warstwy zaznacz warstwę „06-08-umiesc-03.xcf ”.
9. Wzorując się na rysunku 6.16, ułóż liść we właściwej pozycji.
10. Usuń linie pomocnicze poleceniem Usuń wszystkie prowadnice, wywołanym z menu
Obraz > Prowadnice.
Narzędzia przekształcania
Narzędzia przekształcania zgrupowane są w Przyborniku i występują kolejno: Obrót,
Skalowanie, Nachylenie, Perspektywa, Odbicie, Przekształcanie klatki (Rysunek 6.18).
Jest to zestaw narzędzi, za pomocą których dokonujemy transformacji kształtu wskazanej
warstwy, zaznaczenia lub ścieżki. Podobnie jak i inne narzędzia z przybornika, tak i te posia-
dają zestawy modyfikatorów zwiększających ich edycyjne możliwości. Część z nich jest wspól-
na dla wszystkich, część charakterystyczna dla poszczególnego narzędzia przekształcającego.
narzędzia do przekształcania:
obrót shift + r
skalowanie shift + t
nachylenie shift + s
perspektywa shift + p
odbicie shift + f
przekształcenie klatki shift + g
Rysunek 6.18 Narzędzia do przekształcania
Modyfikatory wspólne dla narzędzi grupy Przekształcania

Rysunek 6.19 to ekranowy zrzut okna dokowalnego Opcje narzędzia – Skalowanie.
Został on wybrany, ponieważ zawiera wszystkie polecenia występujące przy pozostałych
narzędziach przekształcających. Wyjaśnienia zasad ich działania znajdują się poniżej.
1. Modyfikator Przekształcenie to ikonowe menu wyboru elementu przeznaczonego

do edycji między: Warstwą, Zaznaczeniem lub Ścieżką. Pracując z tym narzędziem,
musimy wiedzieć, że Gimp zapamiętuje wybrany tryb pracy, aż do czasu zamknięcia
programu.
wspólne modyfikatory dla

narzędzi
przekształceń
Rysunek 6.19 Modyfikatory narzędzi – Przekształcanie
2. Modyfikator Kierunek określa metodę pracy narzędzia pomiędzy Kierunkiem znie-

kształcania Zwykłym (przednim) a Korekcyjnym (tylnym). Ostateczny efekt trans-
formacji jest niezależny od wybranej metody wprowadzania zniekształcenia, decyzję
podejmujemy, kierując się wygodą pracy. Jeżeli wybrana jest opcja Zwykłe (przed-
nie), program zniekształca wskazany element zgodnie z jego położeniem. Zwróć
uwagę, że w trakcie przebiegu transformacji (Rysunek 6.20 A) siatka zniekształcenia
pokazuje kąt, pod jakim zostanie zniekształcony obiekt, natomiast podgląd obrazu
ostateczny efekt transformacji.
• Jeżeli wybrana jest opcja Korekcyjne (tylne), obrót transformacji przebiega w od-
wrotnym kierunku (Rysunek 6.20 B). Obiekt w trakcie procesu wprowadzania
zmian transformacyjnych pozostaje nieruchomy. Siatka będąc wyznacznikiem
transformacji poddaje się zniekształceniom. Na rysunku pokazano linię, wzglę-
dem której zastosowano kąt nachylenia oraz jego kierunek.
3. Modyfikator Interpolacja to lista wyboru jakości przekształcenia pikseli wybranej war-

stwy lub zaznaczenia. (Zagadnieniem tym zajmiemy się w drugim tomie podręcznika).
4. Modyfikator Przycinanie służy do określenia metody przycięcia – względem obrazu

wyjściowego lub wybranego elementu po dokonanej transformacji:
• jeżeli wybrana jest opcja Dostosuj, Gimp zmieni tylko piksele wskazane – prze-
znaczone do transformacji (Rysunek 6.21 A);
• jeżeli wybrana jest opcja Przytnij, Gimp zmieni piksele wskazane do transfor-
macji oraz przytnie obiekt do wymiarów wyjściowej warstwy (Rysunek 6.21 B);
A B
kierunki transformacji
linia siatki względem której

dokonano transformacji
Rysunek 6.20 Zastosowanie modyfikatora Kierunek. A – Zwykłe, B – Korekcyjne, dla narzędzia Obrót
• jeżeli wybrana jest opcja Kadruj do wyniku, Gimp zmieniając obiekt, uwzględ-
ni jego kształt przed transformacją, dodając piksele wypełniające powierzchnię
(Rysunek 6.21 C);
• jeżeli wybrana jest opcja Kadruj z proporcjami, Gimp postępuje podobnie jak
w przypadku opcji Kadruj do wyniku, uwzględniając dodatkowo proporcje znie-
kształcanego elementu (Rysunek 6.21 D).
5. Modyfikator Podgląd służy do podglądu edycji, jego ustawienia nie wpływają na sposób
transformacji obiektu.
• Włączona opcja Wyświetlanie podglądu obrazu uaktywnia widoczność trans-
formowanego obiektu przy wybranej opcji Zwykłe (przednie) dla modyfikatora
Kierunek w zakresie wyznaczonym suwakiem Krycie obrazu.
6. Modyfikator Prowadnice służy do ustalenia rodzaju i ilości linii pomocniczej siatki wy-
świetlanej w trakcie transformacji.
A B
C D
Rysunek 6.21 Opcje modyfikatora Przycinanie
Narzędzie Obrót
Narzędzie Obrót służy do obracania obiektów metodą opartą na intuicyjnej ocenie lub na
matematycznie podanej wartości.
Aby obrócić obiekt, korzystając z metody ręcznej transformacji, postępuj zgodnie z instruk-
cją podaną poniżej:
Punkt centralny transformacji
Rysunek 6.22 Punkt centralny transformacji
• zaznacz obiekt przeznaczony do transformacji;
• z Przybornika wybierz narzędzie Obrót (SHIFT + R);
• ustaw opcje modyfikatorów dla narzędzia w oknie Opcji. Jeżeli chcesz ograniczyć kroki
transformacyjne do 15 stopni, zaznacz modyfikator 15 stopni;
• kliknij wewnątrz okna Edytora obrazu;
• znajdź odpowiednie położenie dla środka transformacyjnego. Domyślnie jest on poło-

żony w centrum płaszczyzny transformującej (Rysunek 6.22 A);
• ułóż kursor w wygodnym miejscu, kliknij, przeciągnij;
• transformacje zatwierdź, wybierając z klawiatury klawisz ENTER.
Aby obrócić obiekt, korzystając z matematycznej metody transformacji, postępuj zgodnie

z instrukcją podaną poniżej:
• Zaznacz obiekt przeznaczony do transformacji,
• z Przybornika wybierz narzędzie Obrót (SHIFT + R);
• kliknij wewnątrz okna Edytora obrazu;
• w wyświetlonym oknie dialogowym Obrót wprowadź stosowne wartości dla pozycji

określającej stopień obrotu: Kąt oraz określ położenie punktu odniesienia transforma-
cji w polach tekstowych: Środek X, Środek Y;
• transformacje zatwierdź, wybierając przycisk Obróć.

uchwyt jednoczesnej edycji

szerokości i wysokości
uchwyt edycji szerokości punkt centralny

transformacji
uchwyt edycji wysokości
Rysunek 6.23 Punkty edycji transformacji wielkości elementu
Narzędzie Skalowanie
Narzędzie Skalowanie służy do zmniejszania lub powiększania obiektów. Modyfikatory, jak
i funkcja ręcznej edycji kształtu, są bardzo zbliżone do innych narzędzi przekształcających.
Różnica związana jest ze specyfiką dokonywanej transformacji. Rysunek 6.23 przedstawia
układ oraz funkcje punktów transformacyjnych.
1. Aby zmniejszyć lub zwiększyć obiekt w pionie, należy:

• umieścić kursor nad punktem edycyjnym wysokości;
• kliknąć i przeciągnąć kursor w żądanym kierunku;
• wybrać klawisz ENTER, by zatwierdzić wprowadzoną transformację obiektu.
2. Aby zmniejszyć lub zwiększyć obiekt w poziomie, należy:

• umieścić kursor nad punktem edycyjnym szerokości;
Rysunek 6.24 Okno Skalowanie

3. Aby zmniejszyć lub zwiększyć obiekt jednocześnie w pionie i poziomie, należy:

• umieścić kursor nad narożnym punktem jednoczesnej edycji wysokości i szerokości;
• aby utrzymać proporcje pomniejszanego lub zwiększanego obiektu, należy
w trakcie przeciągania wybrać i przytrzymać klawisz CTRL lub w oknie Opcji
narzędzia zaznaczyć modyfikator Stałe proporcje;
4. Aby zmniejszyć lub zwiększyć obiekt w oparciu o polecenia zamieszczone w oknie

Skalowanie (Rysunek 6.24), należy:
• w wyświetlonym oknie dialogowym Skalowanie w polach Wysokość, Szerokość
wprowadzić odpowiednie wartości;
• aby utrzymać proporcje pomniejszanego lub zwiększanego obiektu, należy przed
wprowadzeniem wartości w oknie Skalowanie wybrać przycisk Stałe proporcje;
• by zatwierdzić wprowadzoną transformację obiektu, należy wybrać przycisk
Przeskaluj.
Narzędzie Nachylenie
Narzędzie Nachylenie zniekształca obiekt, pochylając go wzdłuż osi pionowej lub
poziomej o ustalony kąt. W odpowiedzi na kliknięcie narzędziem Nachylenie na obiekt
wyświetlana jest prostokątna ramka. Przesuwając kursor, tworzymy nowy kształt obiektu
(Rysunek 6.25).
1. Aby nachylić obiekt w osi X lub Y, należy:

• umieścić kursor w dowolnym miejscu Edytora obrazka, w zależności od potrzeb
przesunąć z przytrzymanym przyciskiem myszy kursor w górę lub w dół
(by zmienić nachylenie obiektu na osi Y), czy też w prawo lub w lewo (by zmienić
nachylenie obiektu na osi X);
Rysunek 6.25 Okno Nachylenie

• należy zwrócić uwagę, że w trybie ręcznej transformacji nie można jednocześnie

wprowadzać nachylenia w osi X i Y. W takim przypadku najpierw należy dokonać
jednej transformacji, następnie powrócić do edycyjnego trybu i dokonać drugiej
transformacji.
2. Aby zmniejszyć lub zwiększyć obiekt w oknie Nachylenie (Rysunek 6.25), należy:
• w wyświetlonym oknie dialogowym Nachylenie w polach Nachylenie X, Nachy-
lenie Y wprowadzić odpowiednie wartości;
• by zatwierdzić wprowadzoną transformację obiektu, należy wybrać przycisk
Zetnij.
Narzędzie Perspektywa
Narzędziem Perspektywa zmieniamy układ perspektywiczny obiektu. Po kliknięciu
na obiekt narzędziem Perspektywa, wyświetla się prostokątna ramka z uchwytami
w rogach. Zmieniając położenie uchwytów, tworzymy nowy kształt obiektu (Rysunek
6.26). Informacje o przekształceniu odczytujemy w oknie Perspektywa. Okno nie posiada
poleceń edycyjnych.
Ćwiczenie 6.9 Perspektywa
Na podstawie fotografii okna drewnianego domu przeprowadzę Cię przez proces znie-
kształcania warstwy poprzez edycję perspektywy, lustrzane odbicie oraz swobodne
zniekształcanie. Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia zapoznaj się z przykła-
dem gotowej pracy, znajdziesz go na rysunku 6.31.
Rysunek 6.26 Okno Perspektywa

1 4
2 3
Rysunek 6.27 Edycja Perspektywy – Punkty wyrównania siatki z framugą okna
1. Z folderu „06-Warstwy-i-Kanaly” otwórz dokument „06-09-start.xcf ”. Dostosuj

widok obrazka poleceniem Cały obraz w oknie z menu Widok > Powiększenie
(SHIFT + CTRL + J).
2. Zapisz dokument pod nową nazwą: „06-09-Perspektywa.xcf ”
Ćwiczenie 6.9 b Edycja perspektywy warstwy
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Perspektywa.

2. W oknie Opcji narzędzia dla modyfikatora Kierunek wybierz opcję Korekcyjne
(tylne).
3. Modyfikator Przycinanie ustaw na pozycji Kadruj do wyniku.
4. Kliknij wewnątrz okna Edycji obrazka.
5. Przeciągając punkty edycyjne, ustaw linie siatki tak, by były równoległe do zewnętrz-
nych krawędzi framugi okna (Rysunek 6.27).
6. Zatwierdź ustawienia Perspektywy klawiszem ENTER.
Narzędzie Odbicie
Narzędzie Odbicie odwraca w lustrzanym odbiciu wybrany element pionowo lub poziomo.
Modyfikatory dla tego narzędzia to:
1. Modyfikatorem Element wskazujemy rodzaj obiektu przeznaczonego do edycji między

Warstwą, Zaznaczeniem lub Ścieżką.
2. Modyfikatorem Typ zniekształcenia decydujemy o trybie pracy narzędzia, przecho-
dząc z odbicia pionowego do odbicia poziomego.
3. Wybranie klawisza CTRL podczas pracy z narzędziem pozwala na tymczasową zamianę

Typu zniekształcenia.
Ćwiczenie 6.10 Lustrzane odbicie warstwy
Obecne Ćwiczenie to kluczowy punkt realizacji celu, do którego dążymy. Potrzebujemy

ujęcia drewnianego domu z dwoma oknami, a do naszej dyspozycji jest fotografia tylko
jednego okna.
1. Z folderu „06-Warstwy-i-Kanaly” otwórz dokument „06-09-perspektywa.xcf ” lub do-

kument przygotowany przeze mnie – „06-10-start.xcf ” w folderze „06-Warstwy-i-Kanaly”.
2. Z menu Obraz wybierz polecenie Wymiary płótna.
3. W wyświetlonym oknie dialogowym Wymiary płótna:
• Z menu jednostek miary wybierz %. W polu szerokość wpisz 200;
• Wprowadzone zmiany zatwierdź klawiszem ENTER, następnie wybierz przycisk
Zmień rozmiar.
4. Dostosuj widok obrazka poleceniem Cały obraz w oknie wywołanym z menu Widok
> Powiększenie (SHIFT + CTRL + J).
5. Przejdź do okna dokowanego Warstwy. Zaznacz warstwę „Tło”. Z paska skrótów pole-
ceń wybierz przycisk Duplikat warstwy.
6. Zapisz dokument pod nową nazwą: „06-10-Odbicie.xcf ”.
Ćwiczenie 6.10 b Lustrzane odbicie warstwy
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Odbicie.

2. Upewnij się, że w oknie Opcji narzędzia dla modyfikatora Element wybrana jest opcja
Warstwa, a dla modyfikatora Typ opcja Poziomy.
3. Kliknij wewnątrz okna Edycji obrazka (Gimp wykona polecenie, odbijając obrazek
w trybie poziomym).
Rysunek 6.28 Przesunięcie warstwy „kopia: Tło”

4. Z Przybornika wybierz narzędzie Przesunięcie.

5. Przesuń warstwę „kopia: Tło” w prawą stronę tak, by warstwy lekko nachodziły na sie-
bie. Zadbaj o równoległość nachodzących warstw, pracę ułatwisz sobie, jeżeli w trakcie
przeciągania przytrzymasz klawisz CTRL.
6. Zapisz zmiany wprowadzone do pliku. Twoja praca powinna przypominać tę z ry-
sunku 6.28.
Narzędzie Przekształcenie klatki

Narzędzie Przekształcenie klatki to jak do tej pory najnowsze narzędzie przekształcające
programu Gimp. Za jego pomocą zniekształcamy dowolny fragment warstwy. Obszar
przeznaczony do edycji ustalamy, wstawiając punkty kontrolne (podobnie jak przy
narzędziu Lasso), natomiast edycji kształtu dokonujemy, przesuwając punkty w nowe
miejsce. Zasadę działania narzędzia wyjaśnia poglądowy rysunek 6.29. W części A
znajduje się oryginalny obiekt – prosta linia otoczona siatką złożoną z punktów kontrolnych
kształtu, w części B punkty kontrolne umieszczone zostały w nowych miejscach, a linia
przyjęła nowy kształt.
Modyfikatory narzędzia są ściśle związane z kolejnością wykonywanych czynności

tworzenia i edycji siatki kształtu.
1. Modyfikator Utworzenie lub dostosowanie klatki to narzędzie rysujące siatkę kształtu.

Za jego pomocą ustalamy kształt siatki oraz wyznaczamy ilość punktów ją budują-
cych. Po wybraniu z Przybornika narzędzia Przekształcenie klatki, modyfikator ten
jest zawsze aktywny, dlatego nie musimy pamiętać o jego uaktywnieniu. Natomiast gdy
chcemy zmienić kształt siatki lub dodać nowe punkty kontrolne, należy go ponownie
zaznaczyć.
2. Modyfikator Zniekształca klatkę, aby zniekształcić obraz służy do zniekształcania ob-

razu wyznaczonego granicami siatki. Gimp automatycznie przechodzi do trybu pracy
omawianego modyfikatora po zamknięciu rysowanego obszaru.
A B
Rysunek 6.29 Narzędzie Przekształcenie

A B C D
Rysunek 6.30 Edycja kształtu narzędziem Przekształcenie klatki
3. Modyfikator Wypełnia pierwotne położenie klatki odpowiedzialny jest za wypełnienie

jednolitym kolorem obszarów powstających w wyniku zniekształcenia obiektu. Kolor
wypełnienia definiowany jest przez piksele umieszczone na początku linii siatki.
Ćwiczenie 6.11 Przekształcenie klatki
Zastosowany zabieg lustrzanego odbicia, który zastosowaliśmy w poprzednim ćwiczeniu,

jest zbyt widoczny. Aby zdjęcie drewnianego domu wyglądało naturalnie, musimy
wyrównać deski ułożone pomiędzy oknami. Do tego celu wykorzystamy narzędzie
Przekształcenie klatki.
1. Z folderu „06-Warstwy-i-Kanaly” otwórz dokument „06-10-odbicie.xcf ” lub doku-

ment przygotowany przez nas – „06-11-start.xcf ” w folderze „06-Warstwy-i-Kanaly”.
2. Zaznacz warstwę „kopia: Tło”, następnie z menu Warstwa wybierz polecenie Połącz w dół.
3. Z menu Obraz wybierz polecenie Dopasuj płótno do warstw.
4. Zapisz dokument pod nową nazwą: „06-11-klatka.xcf ”.
Ćwiczenie 6.11 b Przekształcenie klatki
1. Obrysuj siatką kształtu wybraną linię łączącą dwie deski:

• z Przybornika wybierz narzędzie Przekształcenie klatki;
• upewnij się, że w oknie Opcji zwolniony jest modyfikator Wypełnia pierwotne
położenie klatki;
• Wzorując się na rysunku 6.30 A, obrysuj siatką wyrównania złożoną z czte-
rech punktów wybraną linię łączenia dwóch desek. Pamiętaj, że program wymaga
zamknięcia siatki kształtu, tzn. że ostatni punkt kliknięcia musi pokrywać się
z punktem pierwszym;
• po wykonaniu tej czynności program automatycznie przełączy narzędzie Prze-
kształcenie klatki do trybu pracy modyfikatora Zniekształca klatkę, aby znie-
kształcić obraz.
• jeżeli jesteś niezadowolony z efektu obrysu, ponownie wybierz modyfikator
Utworzenie lub dostosowanie klatki, dodaj lub przesuń punkty;
• zaznacz dolny lewy punkt siatki, wybierz i przytrzymaj klawisz SHIFT, zaznacz
prawy dolny punkt (Rysunek 6.30 B);
• przesuń punkty we właściwą stronę (Rysunek 6.30 C);
• zatwierdź transformację wybranego fragmentu warstwy klawiszem ENTER;
• zniekształcona linia powinna wyglądać tak, jak ta na rysunku 6.30 D.
2. Powtórz czynności opisane w poprzednim punkcie dla pozostałych linii łączących
deski tak, by Twoja praca przypominała tę z rysunku 6.31.
3. Narzędziem Kadrowanie przytnij obraz tak, by usunąć przezroczysty obszar obrazka.
A B
Rysunek 6.32 Kanały A – Szary, B – RGB
Kanały pliku graficznego

Tworząc nowy dokument, deklarujemy dla niego tryb barwny. W programie, w którym pra-
cujemy, do dyspozycji są dwa tryby: skala szarości i RGB. We wprowadzeniu do podręcznika
pisałam, że barwa obrazka rozłożona jest na odpowiednią ilość kanałów, które mieszając się,
dają wynikową barwę. Pisaliśmy również, że skali szarości przypisany jest tylko jeden kanał,
natomiast RGB trzy: czerwony, zielony i niebieski. Przyjrzyjmy się tym zagadnieniom.
Wszystkie informacje o zapisie barwnym obrazka przechowywane są w oknie dokowalnym

Kanały. Rysunek 6.33 przedstawia kolejno: A – fotografię w skali szarości wraz z rzutem
ekranowym okna dokowalnego Kanałów, B – barwną fotografię wraz z oknem dla trybu
RGB. Jak się wkrótce przekonasz, okno to jest również kontenerem dla dodatkowych kana-
łów, takich jak: kanał alfa, kanał szybkiej maski oraz dla kanałów masek. Wymienione ter-
miny są specjalistycznymi nazwami zapisu zaznaczeń (selekcji) w formie obrazków ujętych
w skalę szarości. Metody i specyfikę pracy z wymienionymi typami kanałów pokażę Ci
krok po kroku, ale naukę rozpoczniemy od budowy okna Kanały.
Budowa okna Kanały

Okno dokowalne wyświetlamy poleceniem Kanały wywołanym z menu Okna > Dokowal-
ne okna dialogowe. Okno dokowalne Kanały podzielone jest na cztery części:
pasek nazwy doka kanały
barwne kanały dokumentu
kanał alfa
kanały zaznaczeń
pasek poleceń
Rysunek 6.33 Okno dokowalne Kanały
• Pole paska nazwy dokumentu, którego wyświetla zawartość.
• Grup kolorystycznych kanałów obrazka (Rysunek 6.30 to zrzut ekranowy dokumentu

zapisanego w trybie RGB, z widocznymi kanałami: czerwonym, zielonym i niebieskim.
Do tej grupy wliczany jest również kanał alfa warstwy).
• Grupa kanałów zaznaczeń utworzonych przez autora pliku.
• Pasek skrótów poleceń okna dokowalnego Kanały.
Pasek każdego kanału składa się z:
• Ikony oczka – przełącznika włączającego i wyłączającego widoczność kanału.
• Miniaturki kanału.
• Pola nazwy kanału.

A B C
Rysunek 6.34 Okno dokowalne Kanały z wyświetlonymi kanałami: A – RGB, B – RG, C – R
Specyfika pracy nad barwnymi kanałami pliku

Kanały barw pliku generowane są automatycznie podczas tworzenia nowego dokumentu
lub w trakcie konwersji z jednego do drugiego trybu barwnego. Rysunek 6.34 ilustruje
mechanizm łączenia kolorów kanałów barwnych.
• Przykład A to zrzut ekranowy pliku z wyświetlonymi kanałami RGB: czerwonym, zie-

lonym i niebieskim.
• Przykład B to zrzut ekranowy pliku z wyświetlonym czerwonym i zielonym kanałem
• Przykład C to zrzut ekranowy pliku z wyświetlonym kanałem czerwonym.
Ćwiczenie 6.12 Konwersja barw pomiędzy RGB a skalą szarości
Proces zamiany barwnego dokumentu RGB w dokument z jednym szarym kanałem trwa
niespełna kilka sekund. Jeżeli zagapisz się i nie zapiszesz kopii barwnego dokumentu,
następnie zamkniesz przekonwertowany plik, zachowując wprowadzone zmiany, bezpow-
rotnie stracisz informacje barwne obrazka.
Dokumenty zapisz w podanej przeze mnie kolejności – ona nie jest przypadkowa. Pierwsze
polecenie, które zastosujemy, to Zapisz kopię. Wykonując je, program zachowa nowy doku-
ment w tle, nie wyświetlając go. W Edytorze obrazu pozostawi oryginalny plik.
2. Z menu Plik wybierz polecenie Zapisz kopię. W wyświetlonym oknie dialogowym w polu
Nazwa wpisz: „06-12-RGB.xcf ”.
A B
Rysunek 6.35 Okno dokowalne Kanały dla: A – Skali szarości, B – RGB
Drugie polecenie, które za chwilę zastosujemy, Zapisz jako, zachowa aktywny obraz pod
nową nazwą. Wykonując to polecenie, program zamknie oryginalny plik, jednocześnie wy-
świetlając w Edytorze obrazu nowo utworzony dokument.
3. Z menu Plik wybierz polecenie Zapisz jako. W wyświetlonym oknie dialogowym

w polu Nazwa wpisz: „06-12-sklala-szarosci.xcf”1.
Ćwiczenie 6.12 b Konwersja barw pomiędzy RGB a skalą szarości
1. Dysponując aktywnym dokumentem „06-12-sklala-szarosci.xcf ”, z menu Obraz >

Tryb wybierz polecenie Odcienie Szarości.
2. Zapisz zmiany wprowadzone do pliku, stosując skrót klawiaturowy CTRL + S, następ-
nie z menu Plik wybierz polecenie Zapisz jako. W wyświetlonym oknie dialogowym
w polu Nazwa wpisz: „06-13-kanaly.xcf ”.
3. Dysponując aktywnym dokumentem „06-13-kanaly.xcf ”, z menu Obraz > Tryb wy-
bierz polecenie RGB.
Rysunek 6.35 przedstawia okno dokowalne Kanały dla pliku „06-12-sklala-szarosci.xcf”

oraz „06-13-kanaly.xcf”. Na pierwszy rzut oka widzimy różnice – plik w skali szarości
wyposażony jest w jeden kanał o 255 próbkach szarości + czerń. Plik w trybie RGB
zbudowany jest z trzech takich kanałów. W naszym przypadku, w wyniku konwersji
pliku na skalę szarości, piksele utraciły informacje barwne, stały się szare. Konwersja na
skalę RGB nie pomogła, nie odzyskaliśmy informacji o pierwotnej kolorystyce obrazka.
Wszystkie trzy kanały są takie same. Za chwilę zmienimy tę sytuację.

1
W podrozdziale „Zapis i formaty plików” rozdziału „Przetwarzanie obrazów” tomu drugiego powrócimy do zagadnień
zapisu dokumentów.
Ćwiczenie 6.13 Zaznaczanie i edycja kanałów barwnych
Nie ma obowiązku pracy ze wszystkimi kanałami jednocześnie. Przeprowadzimy doświad-

czenie, w którym porównamy działanie filtru zniekształcającego warstwę metodą edycji, na
wybranym kanale barwnym oraz na wszystkich kanałach.
1. Otwórz dokument „06-13-kanały.xcf ” lub przygotowany „06-13-start.xcf ”.

2. Przygotuj interfejs programu tak, by wyświetlone były jednocześnie dwa okna doko-
walne: okno Warstwy i Kanały:
• jeżeli samodzielnie nie zmieniłeś interfejsu programu, okno Kanały znajduje się
w doku za oknem Warstwy;
• uaktywnij kartę Kanały, z menu okna wybierz polecenie Odłącz kartę. Ułóż okno
tak, by nie zasłaniało widoku pracy;
• uaktywnij okno Warstwy.
Ćwiczenie 6.13 b Zaznaczanie wybranego kanału barwnego
Przyzwyczajeni jesteśmy do tego, że – aby uaktywnić funkcję w programie – należy na nią

kliknąć. W przypadku okna Kanały jest trochę inaczej – pasek Kanału należy traktować jak
przełącznik: kliknięcie na aktywnym wyłącza go, na uśpionym uaktywnia.
1. Wyłącz aktywność kanałów: „Zielony” oraz „Niebieski”:

• kliknij na kanale „Zielony”;
• kliknij na kanale „Niebieski”.
Ćwiczenie 6.13 c Edycja wybranego kanału barwnego
1. Dla aktywnego kanału „Czerwony” zastosuj filtr Zawinięcie strony.

2. Z menu Filtry > Zniekształcenia wybierz polecenie Zawinięcie strony:
• w wyświetlonym oknie dialogowym Efekt zawinięcia strony suwak Krycie ustaw
na wartość 15, pozostałe parametry pozostaw bez zmian. Wybierz przycisk OK.
3. Zapisz dokument, stosując skrót klawiaturowy (CTRL + S).
Zauważ zmiany, jakie zaszły po zastosowaniu polecenia Zawinięcie strony.
W oknie Edytora obrazka widoczny jest efekt zawinięcia strony. Wirtualna kartka jest
w kolorze czerwonym – kolorze, za który odpowiada wybrany do edycji kanał „Czerwony”.
W oknie Warstw znajdują się dwie warstwy – warstwa oryginalna i „Warstwa zawinięcia”,
utworzona przez program w trakcie wykonywania filtru. Obie warstwy otrzymały atrybut
przezroczystości, za który odpowiedzialny jest kanał alfa.
Na chwilę obecną zostawiamy problem przezroczystości warstw; wyjaśnimy go w kolejnym

ćwiczeniu.
Ćwiczenie 6.13 d Zaznaczanie wszystkich kanałów barw
1. Włącz aktywność kanałów „Zielony” oraz „Niebieski”;

2. Kliknij na kanale „Zielony”;
3. Kliknij na kanale „Niebieski”.
Ćwiczenie 6.13 e Edycja wybranego kanału barwnego

2. Z menu Filtry wybierz polecenie Wyświetl ponownie „Zawinięcie strony” lub
zastosuj skrót klawiaturowy SHIFT + CTRL + F:
• w wyświetlonym oknie dialogowym Efekt zawinięcia strony w polu Położenie
zawinięcia wybierz funkcję Górny lewy, suwak Krycie pozostaw na ustawionej
wcześniej wartości 15, wybierz przycisk OK.
Ćwiczenie 6.13 f Dokończenie edycji pliku
Rysunek 6.36 to przykład wykonanego ćwiczenia. Jak widzisz, większość prac mamy już
za sobą, zostało nam tylko wstawienie tła do obrazka.
1. Z menu Plik wybierz polecenie Otwórz jako warstwy. W wyświetlonym oknie

dialogowym Otwarcie obrazu odszukaj i wskaż dokument 06-12-RGB.xcf. Przy-
ciskiem Otwórz zaimportuj dokument.
2. W oknie Warstwy przyciskiem Obniża tę warstwę (strzałeczki skierowanej w dół)
z wybranym klawiszem SHIFT umieść zaimportowaną warstwę na dole stosu.
3. Zapisz zmiany wprowadzone do pliku (CTRL + S).
Kanał alfa
Kanał alfa to przestrzeń cybernetyczna odpowiadająca za proces zarządzania przezroczy-
stością warstwy. Jak działa? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w kolejnym ćwiczeniu.
Ćwiczenie 6.14 Kanał alfa
1. Otwórz plik „06-14-start.xcf ”.

2. Wyświetl okno dokowalne Kanały. Polecenie wyświetlające okno kanały znajduje się
w menu Okna > Dokowalne okna dialogowe.
3. Narzędziem Zaznaczenie prostokątne narysuj dowolnej wielkości prostokąt.
4. Z klawiatury wybierz klawisz Delete.
Bez przypisanego dla warstwy kanału alfa nie da się uzyskać przezroczystości, a wszelkie
próby usunięcia zaznaczonych fragmentów warstwy kończą się jednym – wypełnieniem
zaznaczenia kolorem tła.
5. Cofnij ostatnio wykonaną czynność poleceniem Cofnij wyczyść z menu Edycja

(CTRL + Z).
6. Z menu Warstwa > Przezroczystość wybierz polecenie Dodaj kanał alfa.
7. Ponownie z klawiatury wybierz klawisz Delete.
8. Zamknij dokument, nie zapisując zmian w pliku.
Już wiesz do czego służy kanał alfa – odpowiada za wprowadzenie przezroczystości do war-
stwy. Zaobserwuj, że po przypisaniu kanału alfa do zestawu kanałów wchodzących w skład
pliku RGB, wykazanych w oknie Kanały, dołączony został kanał alfa.
Maski
Maski to potężne narzędzie, niezbędne przy tworzeniu graficznych kolaży i fotomontaży.
Ich podstawową zaletą jest możliwość trwałego dołączenia do pliku wszelkich form za-
znaczeń. Do tej pory dostęp do utworzonej selekcji mieliśmy tylko do określonego czasu,
np. wystarczyło zakreślić nową, by po poprzedniej nie było śladu. Maski zmieniają rady-
kalnie tę sytuację – możemy je zapisywać, duplikować i edytować w nieskończoność. Pro-
gram przechowuje je w formie obrazka w skali szarości, jako odrębny kanał, gdzie biel jest
odpowiednikiem zaznaczenia, a czerń obszaru chronionego. Szarość zapisuje częściowo
zaznaczone fragmenty oraz wtopione krawędzie. Elastyczność obróbki obrazów narzę-
dziami malarskimi i graficznymi Gimpa to gwarancja trwałego zapisu zaznaczeń swo-
bodnych o różnych poziomach ostrości od ostrych krawędzi po płynne przejścia tonalne.
Rodzaje masek
W programie Gimp do dyspozycji otrzymaliśmy trzy rodzaje masek zgrupowanych w dwa
zestawy: pierwszy zestaw to tzw. Maski wielokrotnego użytku (składa się z masek zapisy-
wanych w postaci Kanałów) oraz z Masek warstwy. Drugi zestaw Maski jednokrotnego
użytku tworzą tzw. Szybkie maski.
Maski typu: kanały

Maski zapisane jako kanały należą do grupy masek wielokrotnego użytku. Zapisuje się je
jako odrębne kanały dołączone do pliku. Pierwszą metodą jest metoda tworzenia maski od
podstaw, od utworzenia nowego kanału, drugą tworzenie maski poprzez zapis zaznaczenia
wybranego fragmentu obrazka.
Aby utworzyć maskę od podstaw, należy:
1. W pasku menu okna dokowalnego Kanały wybrać polecenie Menu kanałów > Nowy
kanał.
2. W wyświetlonym oknie dialogowym Opcje nowego kanału wyznaczyć następujące

opcje (Rysunek 6.37):
• w polu tekstowym Nazwa kanału wpisać nazwę dla nowo tworzonego kanału;
• kliknięciem na przycisk Kolor nowego kanału uruchomić okno dialogowe Kolor
nowego kanału. Domyślnie wypełnieniem maski jest kolor czarny z przypisaną
przezroczystością 50%.
• jeżeli tworzony kanał ma uwzględnić występujące w pliku zaznaczenia, należy za-
znaczyć funkcję Inicjowanie z zaznaczenia;
• zatwierdzić wprowadzone zmiany do okna dialogowego Opcje nowego kanału
przyciskiem OK.
pole tekstowe
nazwa kanału
przycisk okna
dialogowego
krycie Kolor nowego
wypełnienia kanału
inicjowanie
z zaznaczenia pole
przycisków
Rysunek 6.37 Okno dialogowe Opcje nowego Kanału
Aby utworzyć maskę z zaznaczenia, należy:
1. Narysować zaznaczenie.
2. Z menu Zaznaczanie wybrać polecenie Zapisz do kanału.
Aby edytować maskę, należy:
1. Narzędziami malarskimi dostępnymi w Przyborniku malować, rysować lub wypełniać

obszary zgodne z ich przeznaczeniem:
• obszary przeznaczone do zamiany w zaznaczenie muszą być tworzone za pomocą
narzędzi z wybranym białym kolorem;
• obszary przeznaczone do zamiany w obszary chronione muszą być tworzone
za pomocą narzędzi z wybranym czarnym kolorem;
• obszary przeznaczone do zamiany w płynne zaznaczenie muszą być tworzone
za pomocą narzędzi z wybranym szarym kolorem.
Aby zamienić maskę w zaznaczenie, można zastosować jedną z podanych metod. Od razu
uprzedzam, druga metoda jest znacznie szybsza i prostsza w wykonaniu.
1. Metoda pierwsza wymaga zaznaczenia paska Kanału, na podstawie którego zostanie

utworzone zaznaczenie. Po spełnieniu tego warunku należy zastosować polecenie Kanał
na zaznaczenie z menu Kanał, wywołanego z listy poleceń menu okna dokowalnego, lub
skorzystać z przycisku Kanał na zaznaczenie, umieszczonego na pasku skrótów poleceń.
Następnie odznaczyć kanał maski, włączając kanały dokumentu RGB.
2. Metoda druga, do której stosowania zachęcam, polega na kliknięciu miniaturki kanału

z przytrzymanym klawiszem ALT.
A B
Rysunek 6.38 Fotomontaż
Ćwiczenie 6.15 Tworzenie masek
Pierwsze punkty ćwiczenia zapoznają Cię z techniką tworzenia kanału maski. Następnie
zamienimy kanał w zaznaczenie, za pomocą którego wyodrębnimy fragment obrazu, który
z kolei posłuży nam do fotomontażu. Rysunek 6.38 przedstawia fotografię, od której roz-
poczniemy ćwiczenie oraz gotową grafikę.
Przed przystąpieniem do pracy zapoznaj się z zebranymi skrótami klawiaturowymi w po-

niższej tabeli – korzystanie z nich znacznie ułatwi rysowanie kanału maski.
czynność polecenie skrót
Nawigacja Powiększenie (narzędzie) Z
Dalej -
Bliżej +
Tymczasowe przesunięcie widoku SPACJA
Malowanie Pędzel (narzędzie) P
Powiększenie rozmiaru pędzla ]
Pomniejszenie rozmiaru pędzla [
Zarządzanie kolorami Przywrócenie domyślnych barw dla narzędzia D

i tła
Zamiana barw pomiędzy tłem a narzędziem X
Tabela 6.4 Pomocne skróty klawiaturowe w trakcie tworzenia masek


2. Zapisz dokument pod nową nazwą: „06-15-maski.xcf ”.
3. Z menu Okno > Dokowalne okna dialogowe wywołaj następujące okna dokowalne:
Warstwy, Kanały, Kolory:
4. W oknie Kolory wybierz zakładkę Paleta.
5. Powiększ widok obrazka tak, by móc precyzyjnie obrysować kształt liścia.
Ćwiczenie 6.15 b Tworzenie maski
1. Z menu okna dokowalnego Kanały wybierz polecenie Menu kanałów > Nowy kanał.
2. W oknie dialogowym Opcje nowego kanału wpisz nazwę tworzonego kanału „Listek”,
nadaj masce czerwony kolor z pięćdziesięcioprocentową przezroczystością.
Ćwiczenie 6.15 c Edycja maski
Zapamiętaj: tam, gdzie na obraz nałożona jest maska, po zamianie jej w zaznaczenie, pikse-
le będą chronione przed edycją, tam, gdzie maska została usunięta, piksele będą dostępne
do edycji. Jeżeli maska jest przezroczysta, piksele będą chronione/dostępne odpowiednio
do zastosowanej przezroczystości.
1. Obrysuj liść linią półprzezroczystej maski:

• z Przybornika wybierz pędzel Hardness 025;
• w oknie Opcji narzędzia wielkość pędzla ustaw na wartość: 20;
• przejdź do okna Kolory, w którym w zakładce Paleta wybierz jasną szarość;
• obrysuj liść (Rysunek 6.39).
Pracując, staraj się nie wychodzić poza rysunek liścia. Pamiętaj, jeżeli wykroczysz poza gra-
nicę jego kształtu, zmień kolor narzędzia na czarny, następnie pociągnięciami pędzla zlikwi-
duj niedokładności. Hołduj zasadzie: do selekcji nie może przedostać się żaden piksel tła.
Rysunek 6.39 Malowanie półprzezroczystej maski – obrysu liścia

A B
Rysunek 6.40 Malowanie maski
2. Nie zmieniaj wprowadzonych w poprzednim punkcie ćwiczenia ustawień narzędzi.

Ogonek pokryj półprzezroczystą maską.
3. Usuń maskę z kształtu liścia:
• w oknie Kolory wybierz biel dla narzędzia;
• w Przyborniku uaktywnij Wypełnienie kubełkiem;
• kliknij wewnątrz powierzchni liścia;
Jeżeli starannie obrysowałeś półprzezroczystą maską liść, Twoja praca przypomina tę z Rysunku
6.40 A. Liść jest obrysowany półprzezroczystą maską, z jego powierzchni usunięta maska.
Pomiędzy półprzezroczystą maską a powierzchnią wolną od maski pozostała cienka linia
maski.
• z Przybornika wybierz Pędzel;

• upewnij się, że wybrany jest kolor biały dla narzędzi;
• usuń linię maski (Rysunek 6.40 B).
4. Nie zmieniaj wprowadzonych w poprzednim punkcie ćwiczenia ustawień narzędzi.
Ze środka listka usuń maskę.
• ustaw narzędzie w połowie szerokości ogonka liścia;
• przeciągnij pędzlem wzdłuż długości ogonka liścia.
Ćwiczenie 6.15 d – Tworzenie zaznaczania na podstawie maski kanałów
1. Przejdź do okna dokowalnego Kanały, kliknij na przycisku umieszczonym na pasku

skrótów poleceń Utwórz zaznaczenie.
2. Ukryj maskę, odznaczając ikonę Przełącznika wyświetlania kanału (oznaczoną sym-
bolem oczka).
3. Zaznacz barwne kanały dokumentu RGB, przechodząc w tryb pracy Gimpa z edycji
masek w tryb edycji warstw. (Jeżeli wolisz, możesz pominąć zaznaczanie kanałów,
ten sam efekt osiągniesz, klikając na pasku warstwy w oknie Warstwy.)
A B
Rysunek 6.41 Przekształcanie warstwy. A – Perspektywa, B – Obrót
Ćwiczenie 6.15 e Tworzenie nowej warstwy na podstawie zaznaczenia
1. Używając skrótów klawiaturowych, przechwyć zaznaczony fragment warstwy do

schowka systemowego oraz usuń zaznaczenie:
• wybierz CTRL + C, by przechwycić do schowka zawartość zaznaczenia;
• wybierz SHIFT + CTRL + A, by usunąć zaznaczenie;
2. Z menu Edycja > Wklej jako wybierz polecenie Nowa warstwa.
3. Korzystając z narzędzi do przekształcania, zmień kształt liścia tak, by różnił się od
pierwowzoru.
• Z Przybornika wybierz narzędzie Perspektywa, następnie Obrót. Wzorując się na
rysunku 6.41 lub według własnego uznania, wykonaj zniekształcenia.
• aby grafika wyglądała naturalistycznie, zmniejsz powielony listek;
• narzędziem Przesunięcie przesuń liść w odpowiednie miejsce obrazka tak,
by ostatecznie zakomponować wykonywany fotomontaż.
4. Tworzenie cienia obiektu warstwy.
• W oknie Warstwa zaznacz warstwę „Schowek”;
• z menu Filtry > Światło i cień wybierz polecenie Rzucanie cienia;
Gimp uruchomi okno dialogowe Rzucanie cienia, które najprawdopodobniej nie zostanie
wyświetlone nad oknem Edytora obrazka. Aby uzyskać do niego dostęp, kliknij na przyci-
sku Rzucanie cienia, umieszczonym w Pasku zadań systemu operacyjnego.
• w wyświetlonym oknie Rzucanie cienia przyciskiem OK zatwierdź domyślnie

ustawione parametry cienia;
Utworzona zostanie nowa warstwa z cieniem „Drop Shadow”. Zwróć uwagę, jest to powięk-
szona o ilość pikseli podaną w oknie Rzucanie cienia kopia warstwy, dla której zastosowano
filtr. Jej cechą charakterystyczną jest jednolite wypełnienie w kolorze czarnym o pięćdzie-
sięcioprocentowej przezroczystości. Zgodzisz się ze mną, utworzony cień nie wygląda
dobrze. Musimy zamienić jego regularny kształt w kształt cienia rzucanego przez liść.
• narzędziem Perspektywa zniekształć warstwę „Drop Shadow” tak, by powiększyć

lewą, a zmniejszyć prawą część cienia;
• narzędziem Przesunięcie ułóż cień liścia tak, by jego położenie było zgodne
z kierunkiem cienia oryginalnego listka.
• jeżeli zajdzie taka potrzeba, narzędziem Gumka usuń zbędne piksele warstwy.
Ćwiczenie 6.15 g Ponowne wykorzystanie maski

2. Przejdź do okna Kanały, kliknięciem na ikonce kanału „Listek”, z przytrzymanym
klawiszem ALT, utwórz zaznaczenie na podstawie kanału maski.
3. Zmień barwę liścia z żółtego na brązowoczerwony:
• z menu Kolor wybierz polecenie Barwa i nasycenie;
• w wyświetlonym oknie dialogowym Barwa i nasycenie przesuń suwak Barwa do
pozycji minus 8;
• zatwierdź wartości okna przyciskiem OK.
4. Wybierz SHIFT + CTRL + A, by usunąć zaznaczenie.
Maski typu: maska warstwy

Maski warstwy należą do grupy masek wielokrotnego użytku. Przypisane są do jednej war-
stwy i mają tylko jeden cel – udostępnić pełną kontrolę nad przezroczystością warstwy,
jednocześnie nie usuwając z niej żadnych danych. W praktyce wygląda to tak, że maska
warstwy zakrywa i odsłania obszary warstwy wraz z pociągnięciami pędzla z odpowiednio
dobranym kolorem. Pamiętaj: dzięki czerni uzyskujemy pełną przezroczystość, dzięki bieli
przywracamy widoczność pikseli, natomiast szarość wyznacza półprzezroczystość – zgod-
nie z zasadą – im bliżej czerni, tym piksele są bardziej przezroczyste, im bliżej bieli, tym
piksele są bardziej kryjące.
Aby utworzyć maskę warstwy, należy:
1. Z menu Warstwy > Maska wybrać polecenie Dodaj maskę warstwy.
2. W wyświetlonym oknie dialogowym Dodanie maski warstwy wybrać jedną z nastę-

pujących opcji:
• Biała (bez przezroczystości) – wypełnia maskę kolorem białym, pozostawiając
widoczne piksele warstwy;
• Czarna (pełna przezroczystość) – wypełnia warstwę kolorem czarnym, ukrywa-
jąc piksele warstwy;
• Kanał alfa warstwy – tworzy maskę na podstawie obrazu warstwy, zamieniając
kolor na skalę szarości. Po wybraniu tej opcji maska honoruje istniejący podział
obszarów przezroczystych i kryjących kanału alfa;
• Przeniesienie kanału alfa warstwy – działa podobnie jak opcja Kanał alfa war-
stwy, z tą różnicą, że przenosi informację o przezroczystości nie tylko z kanału
alfa, ale i z samej warstwy, wypełniając czernią przezroczyste obszary;
• Zaznaczenie – zamienia utworzone wcześniej zaznaczenie w maskę warstwy;
miniaturka maski
miniaturka warstwy
Rysunek 6.42 Pasek z miniaturką warstwy oraz miniaturką maski warstwy
• Kopia warstwy w odcieniach szarości – konwertuje warstwę do maski. Opcja

szczególnie przydatna, gdy naszym celem jest utworzenie zaznaczenia z maski
na podstawie odcieni kolorów warstwy. Wybierając tę opcję, musimy pamię-
tać, że Gimp, wykonując polecenie, zmienia strukturę warstwy, dlatego warto jest
wcześniej utworzyć jej kopię;
• Kanał – tworzy maskę warstwy na podstawie istniejących kanałów masek
dokumentu.
Zarządzanie maskami warstwy

Po dołączeniu maski do warstwy, obok miniaturki maskowanej warstwy, pojawia się minia-
turka maski (Rysunek 6.42). Od tego momentu miniaturki należy traktować jako przyciski
udostępniające edycje, odpowiednio na warstwie lub masce warstwy.
Polecenia do edycji warstw zgrupowane są w podmenu Maska menu Warstwa. (W nieco

uproszczonej formie znajdziemy je również w menu okna dokowalnego Warstwy oraz
w kontekstowym menu paska warstwy.) Twórcy programu w zależności od funkcji podzie-
lili polecenia na trzy grupy:
1. Grupa podstawowych poleceń:

• Dodaj maskę warstwy – po wybraniu tego polecenia zostaje utworzona maska
warstwy;
• Zastosuj maskę warstwy – po wybraniu tego polecenia Gimp likwiduje maskę,
stosując efekty jej działania;
• Usuń maskę warstwy – po wybraniu tego polecenia Gimp usuwa maskę wraz
z efektami jej działania.
2. Grupa poleceń działających na zasadzie przełącznika włączającego lub wyłączającego

funkcję:
A B
Rysunek 6.43 Malowanie maski warstwy
• Wyświetlanie maski warstwy – po zaznaczeniu tego polecenia Gimp wyświetla

maskę, ukrywając zawartość warstwy, po odznaczeniu wyświetla warstwę, ukry-
wając maskę. Skrótem uaktywniającym przełącznik jest kliknięcie na miniaturkę
maski z przytrzymanym klawiszem ALT;
• Modyfikowanie maski warstwy – po zaznaczeniu tego polecenia Gimp uak-
tywnia maskę, po odznaczeniu uaktywnia warstwę. Skrótem uaktywniającym
warstwę jest kliknięcie na miniaturce warstwy, natomiast skrótem uaktywniają-
cym maskę jest kliknięcie na miniaturce maski;
• Wyłączanie maski warstwy – po zaznaczeniu tego polecenia Gimp wyłącza maskę
warstwy, po odznaczeniu ponownie włącza maskę. Skrótem uaktywniającym prze-
łącznik jest kliknięcie na miniaturkę maski z przytrzymanym klawiszem CTRL.
3. Grupa poleceń tworzenia zaznaczeń:

• Maska na zaznaczenie – tworzy zaznaczenie na podstawie maski warstwy;
• Dodaj zaznaczenie – dodaje kształt zaznaczenia na podstawie maski warstwy
do istniejącego zaznaczenia;
• Odejmij od zaznaczenia – odejmuje kształt zaznaczenia na podstawie maski
warstwy od istniejącego zaznaczenia;
• Przetnij zaznaczenie – znajduje wspólny kształt zaznaczenia wynikającego z maski
warstwy i kształtu istniejącego zaznaczenia.
Ćwiczenie 6.16 Tworzenie i edycja maski warstwy
Obecne ćwiczenie zapozna Cię z technikami tworzenia i edycji masek warstwy. Przykad
gotowej maski warstwy znajdziesz w rysunku 6.43.

2. Zaimportuj do pliku dwa dokumenty:
• z menu Plik wybierz polecenie Otwórz jako warstwy;

• w wyświetlonym oknie dialogowym Otwarcie obrazu z przytrzymanym klawiszem
SHIFT zaznacz dwa dokumenty: „06-16-umiesc-01.xcf ”, „06-16-umiesc-02.xcf ”.
3. W oknie Warstwy zmień nazwy umieszczonych warstw:
• warstwa „06-16-umiesc-01.jpg powinna nazywać się – „Samochód”;
• warstwa „06-16-umiesc-02.jpg powinna nazywać się – „Niebo-2”.
4. Uporządkuj zawartość okna Warstw tak, by widoczna oraz zaznaczona była warstwa
„Samochód”:
• kliknij przycisk Pokaż/ukryj warstwę (ikonka oczka) na warstwie „Niebo-2”;
• zaznacz warstwę „Samochód”.
Przystępujemy do narysowania maski wokół samochodu. Nasza praca będzie wymagała

precyzji. Przygotuj odpowiednie powiększenie widoku dokumentu. Dla porządku przypo-
minam, że do przesuwania zakresu widoku wyświetlanego obrazka służy klawisz SPACJA.
6. Powiększ widok obrazka tak, by w oknie Edytora obrazka wyświetlona była górna
część samochodu z lewej strony.
• Z Przybornika wybierz narzędzie Powiększenie.
• Zakreśl prostokąt obejmujący obszar lewej strony górnej części samochodu.
Ćwiczenie 6.16 b Tworzenie i edycja maski warstwy
1. Z menu Warstwa > Maska wybierz polecenie Dodaj maskę warstwy. W wyświetlo-
nym oknie dialogowym Dodanie maski warstwy wybierz opcję Biała (bez przezro-
czystości).
2. Czarnym kolorem zakreśl krawędzie samochodu na zewnątrz jego kształtu:
• z Przybornika wybierz pędzel Hardness 025;
• zastosuj skrót klawiaturowy: D, by przywróć domyślny zestaw barw: biały dla tła
i czarny dla narzędzi malarskich;
• czarnym kolorem zakreśl krawędzie samochodu na zewnątrz jego kształtu;
• wypełnij czernią pozostałą powierzchnię warstwy, wykraczającą poza samochód.
3. Wewnątrz samochodu namaluj półprzezroczystą maskę warstwy tak, by wprowa-
dzić nieco efektów malarskich do obrazka.
• Pracując, pamiętaj o umiejętnościach zdobytych podczas realizacji poprzednich
ćwiczeń. Stosuj skróty klawiaturowe zwiększające i zmniejszające rozmiar pędzla,
przechodź między kolorami narzędzia i tła, zmieniaj barwę narzędzia.
• Rysunek 6.43 przedstawia maskę warstwy wykonaną na potrzeby realizacji ćwi-
czenia. Zrzut ekranowy A ukazuje maskę w normalnym trybie pracy, natomiast B
w trybie Wyświetlania maski warstwy uaktywnionym kliknięciem na miniaturkę
maski z przytrzymanym klawiszem ALT.
Ćwiczenie 6.16 c Tworzenie maski warstwy na podstawie gradientu
1. Dostosuj widok obrazka poleceniem Cały obraz w oknie z menu Widok > Powiększe-
nie (SHIFT + CTRL + J).
2. Wyświetl i zaznacz warstwę „Niebo-2”.
A B
Rysunek 6.44 Malowanie maski warstwy na podstawie gradientu
3. Z menu Warstwa > Maska wybierz polecenie Dodaj maskę warstwy. W wyświetlonym
oknie dialogowym Dodanie maski warstwy wybierz opcję Biała (bez przezroczystości).
4. Utwórz maskę na podstawie gradientu.
Gradient to płynne przejście między barwami (w naszym przypadku od czerni do bieli).

Utworzy on maskę, która pozwoli zlikwidować ostrą krawędź zarysowaną pomiędzy nakła-
dającymi się na siebie fotografiami.
• Z Przybornika wybierz narzędzie Gradient. Skrótem klawiaturowym D przywróć

domyślny zestaw barw dla narzędzi i tła. W oknie modyfikatorów wybierz Linio-
wy rodzaj gradientu w kolorze: Kolor pierwszoplanowy na przezroczystość.
• Wzorując się na rysunku 6.44 A, przeciągnij kursorem od góry do dołu. Rysowanie
rozpocznij nieco poniżej górnej krawędzi warstwy tak, by czerń nakładana na ma-
skę w pełni narzuciła przezroczystość likwidującą krawędź styku nakładających się
fotografii. Przeciąganie skończ mniej więcej w jednej trzeciej wysokości warstwy.
• Jeżeli jesteś niezadowolony z osiągniętego efektu, wykonaj ponownie operację
tworzenia maski na podstawie gradientu.
• Wzorując się na rysunku 6.44 B, przeciągnij kursorem od dołu do góry. Również
w tym przypadku rysowanie rozpocznij wewnątrz warstwy tak, by czerń nakłada-
na na maskę w pełni narzuciła przezroczystość likwidującą krawędź styku nakła-
dających się fotografii.
Rysunek 6.45 A przedstawia maskę dla warstwy „Niebo-2” tuż po nałożeniu gradientu.
Jeżeli chcesz ją porównać ze swoją, kliknij na miniaturce maski umieszczonej w pasku war-
stwy z przytrzymanym klawiszem ALT. (Ponowne kliknięcie na miniaturkę z klawiszem
ALT przywróci widoczność warstwy.) Rysunek 6.45 B jest zrzutem ekranowym tej samej
maski po nałożeniu korekcyjnych pociągnięć pędzla o różnych stopniach szarości.
5. Wykonaj korekcje maski dla warstwy „Niebo-2”.

6. Z Przybornika wybierz Pędzel, dostosuj do potrzeb korekcyjnych jego rozmiar,
wybierz odpowiedni kolor dla narzędzia i maluj w miejscach wymagających korekty.
7. Zapisz pracę.
A B
Rysunek 6.45 Malowanie maski warstwy na podstawie gradientu
Przypominam: czerń rysuje maskę nadając, przezroczystość, biel wycina – usuwając prze-
zroczystość, szarość tworzy efekt półprzezroczystości. Stopień szarości decyduje o stopniu
przezroczystości warstwy – im szarość jest jaśniejsza, tym stopień przenikania jest słabszy.

Rysunek 6.45 B przedstawia korektę maski, zastosowaną przeze mnie. Wprowadziłam

pełną przezroczystość na części szyby oraz maski samochodu, półprzezroczystość i krycie
w miejscach przenikania się maski z chmurami. Szczególnie zadbałam o efekt wtopienia
zderzaka z oryginalnego zdjęcia.
Ćwiczenie, które zrealizowaliśmy, jest przykładem stosowania masek warstwy na potrzeby

edycji obrazów bitmapowych. Możliwości drzemiące w tej technice są olbrzymie. Warto,
pracując z programem Gimp, o niej pamiętać i nabrać biegłości w jej obsłudze. Reszta
zależy już tylko od wyobraźni. Powodzenia! Rysunek 6.46 to przykład gotowej pracy po
wykonaniu ćwiczenia nr 6.16.
Maski typu: szybka maska
szybka maska
Rysunek 6.47 Przycisk uruchamiający Szybką maskę
Maskę jednorazowego użytku tworzymy, gdy jesteśmy pewni, że będziemy potrzebować

jej tylko raz. Przycisk do uruchomienia trybu pracy dokumentu w Szybkiej masce znajduje
się w dolnym lewym rogu okna Edytora obrazka (Rysunek 6.47). Można przejść do niego
również wywołując skrót klawiaturowy SHIFT + Q.
Po uaktywnieniu systemu Szybkiej maski podgląd obrazu zostaje wypełniony znaną Ci

już czerwoną półprzezroczystą nakładką – maską chroniącą obszar obrazu przed edycją.
Wskazanie powierzchni edycyjnej, podobnie jak przy maskach wielokrotnego użytku,
polega na usunięciu części maski.
Aby przejść do standardowego trybu pracy programu, ponownie należy wybrać przycisk
Szybka maska lub skrót klawiaturowy SHIFT + Q.
Okna dokowalne Warstw i Kanałów w trybie pracy Szybkiej maski

W standardowym trybie pracy wybrana warstwa oraz wszystkie kanały składające
się na obrazek są aktywne. W środowisku edycji Szybkiej maski warstwa zostaje
automatycznie wyłączona, natomiast tworzony jest gotowy do pracy nowy kanał Szybka
maska (Rysunek 6.48).
kanały rgb w trybie

pracy szybkiej maski
warstwa w trybie
pracy szybkiej maski
kanał
szybkiej maski
A B
Rysunek 6.48 Okna dokowalne: Warstw i Kanałów w trakcie edycji obrazka w trybie Szybkiej maski
Ćwiczenie 6.17 Tworzenie i edycja szybkiej maski
Rysunek 6.49 zawiera dwa obrazki – pierwszy, od którego zaczynamy, i drugi finalny.
Obydwa składają się z dwóch warstw – zdjęć kota i psa. Plik startowy jest tak przygotowany,
by po wycięciu fragmentu warstwy z psem wszystko pasowało do siebie tak, by nikt się nie
domyślił, że zdjęcia kota i psa wykonane były w zupełnie innym miejscu i czasie.

2. Wyświetl i uaktywnij warstwę „Pies”.
A B
Rysunek 6.49 Plik startowy i finalny ćwiczenia nr 6.10

A B
Rysunek 6.50 Edycja szybkiej maski
Ćwiczenie 6.17 b Tworzenie i edycja Szybkiej maski
1. Przy wyświetlonej i aktywnej warstwie „Pies” kliknij na przycisk do tworzenia Szybkiej

maski lub wybierz skrót klawiaturowy SHIFT + Q.
Edycja Szybkiej maski nie ma przed Tobą żadnych tajemnic, pracujemy tak samo jak przy
tworzeniu Masek wielokrotnego użytku typu Kanały i Masek warstw.
2. Z Przybornika wybierz pędzel Hardness 025.

• Skrótem klawiaturowym D przywróć domyślny zestaw barw dla narzędzia i tła;
• Skrótem klawiaturowym X uaktywnij biel tak, by była przypisana jako kolor
narzędzi.
Naszym celem jest usunięcie górnego fragmentu warstwy „Pies” obejmującego las oraz
część polany do linii cieni drzew i sylwetki psa. Opisany przebieg styku warstw „Pies”
i „Kot” ułatwi nam osiągnięcie celu – połączenia obu fotografii tak, by widz nie zauważył
różnic zabarwienia śniegu (Rysunek 6.49 B).
3. Wytnij część maski opisaną w poprzednich punktach:

• małym pędzlem obrysuj zewnętrzną krawędź sylwetki dalmatyńczyka. Szczegól-
ną staranność utrzymaj przy łbie psa (Rysunek 6.50 A);
• dużym miękkim pędzlem wyznacz granicę maski przebiegającą wzdłuż cienia
drzewa na śniegu (Rysunek 6.50 B);
• wypełnij białym kolorem górną część warstwy.
4. Skrótem klawiaturowym SHIFT + Q zamień Szybką maskę w zaznaczenie.
5. Klawiszem Delete usuń zaznaczony obszar.
6. Skrótem klawiaturowym SHIFT + CTRL + A usuń zaznaczenie.
Nabrałeś biegłości swobodnego tworzenia cyfrowych kolaży i fotomontaży. Najwyższy
czas, abym zapoznała Cię z technikami retuszu zdjęć.
07. | RETUSZ
OBRAZÓW
Retusz obrazów
Stara, zniszczona fotografia, zbędne lub brakujące elementy na obrazie – to powód, dla
którego sięgamy po narzędzia retuszu obrazów: Klonowanie, Łatka oraz Klon perspektywy
(Rysunek 7.1). Strategia pracy z tymi narzędziami polega na zastępowaniu pikseli obrazu
pikselami pochodzącymi z innych jego fragmentów.
narzędzia do retuszu:
klonowanie c
łatka h
klon perspektywy
Rysunek 7.1 Narzędzia do retuszu
Narzędzia klonujące zbudowane są z dwóch części: próbnika – Punktu źródła oraz Pędzla
malowania (Rysunek 7.2). Prawidłowa synchronizacja wymienionych elementów decyduje
o powodzeniu retuszu.
punkt źródła pędzel malowania
Rysunek 7.2 Narzędzia do retuszu: Klonowanie, Łatka

A1 A2
B1 B2
Rysunek 7.3 Narzędzia do retuszu: A 1 – Punkt źródła narzędzia Klonowanie, A 2 – Pędzel narzędzia Klonowanie, B 1 – Punkt źródła
narzędzia Łatka, A 2 – Pędzel narzędzia Łatka
Narzędzie Klonowanie
Narzędzie Klonowanie uaktywniamy, wybierając jego ikonę w Przyborniku lub literę C
z klawiatury (Rysunek 7.1). Rozpoczynając retusz obrazu, należy najpierw wybrać źródło,
z którego pobrana będzie próbka, następnie przenieść go w miejsce przeznaczenia. Drogę tą
pokonujemy w dwóch etapach:
1. Aby pokonać pierwszy etap – pobrać Punkt źródła – należy:

• ułożyć kursor w miejscu przeznaczonym do pobrania pikseli;
• kliknąć z przytrzymanym klawiszem CTRL (Rysunek 7.3 A 1).
2. Aby pokonać drugi etap – malować pędzlem o zdefiniowanym źródle – należy:

• ułożyć kursor w miejscu przeznaczonym do zamalowania;
• przeciągnąć Pędzlem klonowania (Rysunek 7.3 A 2).
Narzędzie Łatka
Narzędzie Łatka łączy w sobie cechy narzędzia Klonowanie z funkcją przenikania
nakładających się na siebie pikseli. Różnicę działania narzędzi pokazuje rysunek 7.3
A 2 oraz 7.3 B 2. Klon kopiuje obraz ostro, natomiast Łatka miękko, mieszając zawartość
źródła z tłem podłoża. W przypadku ilustracji B 2 podłoże pod narzędzie było idealnie
białe, dlatego kolory są w nim stonowane, wtopione w biel.
Retusz obrazów | 221
Cecha przenikania nakładanych pikseli wykorzystywana jest najczęściej przy usuwaniu

nierówności z fotografii. W czasach, w których programy graficzne oferowały jedynie
narzędzia do klonowania, najtrudniejsze do usunięcia były skazy na obiektach o przejściach
z jednej barwy w drugą (np. niebo). Graficy radzili sobie różnymi metodami, aktualnie cały
ten problem rozwiązuje narzędzie Łatka.
Praca z narzędziem przebiega w identyczny sposób jak w przypadku narzędzia Klonowanie.

Wybieramy ikonę Łatki z Przybornika lub literę H z klawiatury. W obrazku wskazujemy
Punkt źródła i we właściwym miejscu pociągnięciami pędzla zamalowujemy wybrane
obszary (Rysunek 7.3 B 2).
Modyfikatory narzędzi Klonowanie oraz Łatka

Większość modyfikatorów dla Klonowania i Łatki pokrywa się z opcjami narzędzi malar-
skich, takich jak: Tryb mieszania nakładanych pikseli, Stopień Krycia, Wybór, Rozmiar,
Twardość, Proporcje, Kąt oraz Dynamika Pędzla (Rysunek 7.4). W poniższej tabeli zawar-
te są modyfikatory i ich opcje dedykowane tylko narzędziom klonującym.

krycie
kształt pędzla
dynamika śladu
pędzla
A B
Rysunek 7.4 Modyfikatory narzędzi: A – Klonowanie, B – Łatka

Modyfikator Opcja Klonowanie Łatka
Próbkowanie wszystkich Wybranie tego modyfikatora włącza do edycji wszystkie

warstw warstwy. Możliwe jest pobranie źródła z jednej warstwy,
a malowanie na drugiej.
Wyrównanie Domyślnie Konsekwencją wyboru tej opcji jest zaczepienie Punktu źródła
aktywne w stałym miejscu.
Jeżeli przerwie się proces malowania, Gimp materiał do
nowych pociągnąć będzie ponownie pobierał ze źródła punktu
początkowego.
Wyrównany Zaznaczenie tej opcji wymusza utrzymanie stałej odległości

między źródłem a pędzlem malującym.
Zarejestro- Opcja zarezerwowana do pracy na wielu warstwach. Pierwsze

wany kliknięcie (z CTRL) na warstwie źródła będzie zawsze ustawiało
punkt wyrównania w lewym górnym rogu, natomiast wstawia-
nie zawartości na warstwie docelowej może być nanoszone
w dowolnym miejscu.
Stały Pędzlem klonowania jest zdefiniowany kliknięciem (z CTRL)

obraz źródła.
Tabela 7.1 Typowe modyfikatory dla narzędzi klonujących
Narzędziem Klonowanie nie tylko powielamy wybrane obszary obrazu, ale również ma-
lujemy wzorami desenia. Klonowanie desenia polega na nakładaniu powtarzających się
kafelków zdeklarowanego wzoru. Wybór trybu pracy narzędzia Klonowanie dostępny jest
w oknie Opcji narzędzia:
Modyfikator Opcja Klonowanie Łatka
Źródło Obraz Źródłem dla malującego Dla narzędzia Łatka zawsze

(opcja pędzla jest zawartość źródłem jest obraz.
domyślna) obrazu.
Deseń Źródłem dla malującego

pędzla jest deseń wybrany
spośród listy zawartości
ikonowego menu.
Tabela 7.2 Modyfikator wyboru trybu pracy narzędzia Klonowanie – Źródło

A B
Rysunek 7.5 Retusz fotografii
Ćwiczenie 7.1 Narzędzie Klonowanie
Rysunek 7.5 A przedstawia oryginalne zdjęcie zebry Hartmanna razem z mało atrakcyjny-
mi elementami naszej cywilizacji. Nie przeniesiemy jej z łąki Borysewa pod Poddębicami1
do gór Namibii, ale trochę posprzątamy wokół niej. Usuniemy spod jej nóg węża ogrodowe-
go, znikną sztachety płotu oraz linie wysokiego napięcia (Rysunek 7.5 B). W przedsięwzię-
ciu tym pomogą dwa narzędzia Gimpa: Klonowanie oraz Łatka.
1. Z folderu 07-Retusz otwórz dokument 07-02-Start.xcf.

2. Zapisz dokument pod nową nazwą: „07-02-Klonowanie.xcf ”.
3. Wyświetl okno dokowalne Nawigacja (Okno > Dokowalne okna dialogowe > Nawi-
gacja), w którym za pomocą dostępnych narzędzi powiększ obrazek tak, by na ekranie
widoczny był jego lewy dolny róg.
Ćwiczenie 7.1 b Narzędzie Klonowanie
Najczęściej popełnianym błędem, przed którym od razu chcę Cię ostrzec, jest efekt przecią-
gnięcia klonowanego źródła. Rysunek 7.6 ilustruje tę sytuację. Zrzut ekranowy 7.6 A wskazuje
na źródło, którym został pomalowany fragment obrazu 7.6 B. Zrzut 7.6 B to zatrzymanie
chwili, w której należałoby zwolnić przycisk myszy. Zrzut 7.6 C pokazuje konsekwencje prze-
ciągnięcia klonowanego źródła.

1
ZOO Safari Brysew.
A B C
Rysunek 7.6 Najczęściej popełniany błąd – „przeciągnięcie”
4. Z Przybornika wybierz narzędzie Klonowanie.

• W oknie Opcji dla modyfikatora Źródła pozostaw domyślną opcję Obraz, dla
modyfikatora Wyrównanie wybierz opcję Wyrównany.
• Za pomocą skrótów klawiaturowych: otwierającym nawiasem kwadratowym
[ oraz zamykającym nawiasem kwadratowym ] ustal wielkość pędzla.
5. Zlikwiduj wąż ogrodowy. Przykryj go kępkami trawy pobranymi z dolnych partii
obrazu:
• skieruj kursor nad kępkę trawy, znajdującą się pod żółtym wężem ogrodowym;
• z klawiatury wybierz i przytrzymaj klawisz CTRL, następnie kliknij w miejscu
ułożenia kursora (Rysunek 7.7 A);
• przesuń kursor nad żółtą plamę węża, kliknij i maluj (Rysunek 7.7 B);
• pamiętaj, by w miarę potrzeby przerywać pociągnięcia pędzlem tak, by nie popeł-
nić błędu i nie przesunąć ogrodowego węża w inne miejsce;
• gdy osiągniesz cel i fragment Twojej pracy będzie przypominał ten z rysunku 7.7
C, przejdź do kolejnego punktu ćwiczenia.
6. Korzystając z narzędzi nawigacyjnych okna Nawigacja, przesuń widok obrazu w pra-
wą stronę tak, by widoczny był fragment pęciny lewej przedniej nogi zebry.
A B
punkt źródła
pędzel malowania
C
Rysunek 7.7 Retusz fotografii wykonywany narzędziem Klonowanie

A B
C D
Rysunek 7.8 Retusz fotografii wykonywany narzędziem Klonowanie
Oceńmy sytuację, w jakiej się znajdujemy. Element przeznaczony do usunięcia – wąż ogro-
dowy – graniczy z elementem, którego nie możemy naruszyć – z nogą zebry. Jedynym wyj-
ściem z tej sytuacji jest obrysowanie obszaru przeznaczonego do edycji narzędziem selek-
cyjnym tak, by noga zebry znalazła się w obszarze chronionym.
7. Podziel obraz na obszary edycyjne i chronione, aby zabezpieczyć nogę zebry przed
deformacją:
• z Przybornika wybierz narzędzie Odręczne zaznaczanie;
8. Wzorując się na rysunku 7.8 A, obrysuj obszar trawy z ułożonym na niej wężem tak, by
ominąć nogę zebry. Powróć do narzędzia Klonowanie, pobierz źródło klonowania
i zamaluj obszar zaznaczenia.
• Musisz dopilnować, by cień rzucany przez zebrę wyglądał dobrze, niedopuszczal-
ny jest nienaturalny uskok, jego linia musi być płynna, taka jak na rysunku 7.8 B.
• Zamaluj resztę powierzchni (Rysunek 7.8 C), aż osiągniesz efekt taki, jak widzisz
na rysunku 7.8 D.
• Zlikwiduj zaznaczenie.
9. Usuń cały ogrodowy wąż z fotografii. Poniżej w podpunktach wymieniam miejsca,
które wymagają szczególnej uwagi:
• pierwsze miejsce to granica pomiędzy prawą przednią nogą zebry a żółtą plamą
ogrodowego węża. (Powtórz czynności z punktu 4.);
• drugie miejsce, cień ogona zebry, rzucony na trawę, musi przebiegać płynnie. Zli-
kwiduj jego „wybrzuszenie” na wężu;
• trzecim miejscem wymagającym uwagi jest granica węża ogrodowego i końca
ogona zebry. (Nie używaj narzędzi do zaznaczania, pobierz źródło z innego miej-
sca ogona);
• czwartym miejscem jest wąż przy prawym i lewym boku zebry.
A B
10. Praca samodzielna:

• usuń słupy ogrodzenia oraz słup linii wysokiego napięcia znajdujący się po prawej
stronie zebry;
• usuń również słup wysokiego napięcia umieszczony nad zebrą. Linie wysokiego
napięcia pozostaw na razie bez zmian;
• pamiętaj, że kluczem do sukcesu jest właściwy dobór źródła względem malowa-
nego obszaru.
11. Skończyliśmy pierwszy etap pracy.
Ćwiczenie 7.1 c Narzędzie Łatka.
Tak jak już pisałam, narzędzie Łatka świetnie nadaje się do retuszowania nieba.
1. Przygotuj widok obrazka tak, by była wyświetlona część nieba z liniami wysokiego
napięcia.
2. Z Przybornika wybierz narzędzie Łatka.
3. Pobierając źródło, zamaluj linie wysokie napięcia (Rysunek 7.9 B).
5. Zamknij dokument, zakończyliśmy ćwiczenie.
Przygotowałam dla Ciebie jeszcze jeden plik do przećwiczenia narzędzi do klonowania,

lecz tym razem zachęcam Cię do samodzielnej pracy (Rysunek 7.10 A i B). Plik starto-
wy i plik przykładowej, skończonej pracy zajdziesz w katalogu „07-Retusz” pod nazwami:
„07-02-Start-wersja-b.xcf ” oraz „07-02-Retusz-wersja-b.xcf ”.
A B
Narzędzie Klon perspektywy

Kształt powielanych fragmentów obrazów za pomocą narzędzia Klon perspektywy podlega
regułom wyznaczonym przez perspektywę zbieżną. Wszyscy pamiętamy ze szkoły, że
w perspektywie zbieżnej linie poziome spotykają się w punkcie lub punktach zbiegu. Rysu-
nek 7.11 A i B przedstawia prosty przykład efektu osiągniętego za pomocą omawianego na-
rzędzia. Zwróć uwagę, że wszystkie linie perspektywy przebiegają prawidłowo, tzn. spotykają
się w punkcie zbiegu położonym po prawej stronie już poza ramami grafiki (Rysunek 7.12).
Narzędzie Klon perspektywy uaktywniamy, wybierając ikonę w Przyborniku (Rysunek 7.1).
A B
Rysunek 7.11 Przykład zastosowania narzędzia Klon perspektywy. A – oryginalna grafika,

B – grafika po zastosowaniu narzędzia Klon perspektywy
Rysunek 7.12 Perspektywa zbieżna obiektu
Modyfikatory narzędzia Klonowanie perspektywy

Zdolność podporządkowania powielanych elementów względem kompozycji zbieżnej
to cecha odróżniająca narzędzie Klon perspektywy od narzędzia Klonowanie. Pozostałe
właściwości obydwu narzędzi działają podobnie, dlatego zostały powtórzone modyfikatory
kształtu i pędzla oraz Źródło i Wyrównanie.
modyfikacja perspektywy
klon perspektywy
Rysunek 7.13 Wybrane modyfikatory narzędzia Klonowanie perspektywy
Rysunek 7.13 przedstawia modyfikatory różniące to narzędzie od pozostałych, są to: Mody-

fikacja perspektywy oraz Klon perspektywy.
• Pierwszym z nich, Modyfikacja perspektywy, określamy kształt siatki perspektywy

oraz położenie punktu zbiegu.
• Drugim Klon perspektywy retuszujemy wybrane partie obrazu.

1 3
1
3i4
2 4
A B

Ćwiczenie 7.2 Narzędzie Klonowanie perspektywy
Pierwsze ćwiczenie krok po kroku pokaże proces ustalania kształtu siatki perspektywy oraz
właściwy retusz obrazu na przykładzie prostego, schematycznego rysunku.

2. Zapisz go pod nazwą 07-02-Perspektywa.xcf.
Ćwiczenie 7.2 b Ustalenie kształtu siatki perspektywy
1. Z Przybornika wybierz narzędzie Klon perspektywy.

• Upewnij się, że zaznaczony jest modyfikator Modyfikacja perspektywy.
• W Edytorze obrazka kliknij wewnątrz pola grafiki.
Gimp wyświetli prostokątną siatkę perspektywy o wielkości zgodnej z wielkością doku-

mentu (Rysunek 7.14 A).
• Przeciągając punkty narożne, ustal przebieg perspektywy o kształcie zgodnym

z propozycją przedstawioną na rysunku 7.14 A i B. (Zachowaj kolejność układa-
nych punktów.)
Ćwiczenie 7.2 c Retusz obrazu
1. Upewnij się, że w oknie Warstwy zaznaczona jest warstwa „perspektywa”.

2. W oknie Opcji Klon Perspektywy wybierz modyfikator Klon Perspektywy.
• Ustal wielkość pędzla, np. 80 px.
• Rozwiń menu modyfikatora Wyrównanie, z którego wybierz pozycję Wyrównany.
A B

Naszym celem jest duplikowanie prostokątów nie tylko z uwzględnieniem ich perspekty-
wicznych kształtów, ale i z uwzględnieniem prawidłowej odległości pomiędzy nimi. Dla-
tego zmusiliśmy narzędzie do utrzymania stałej odległości pomiędzy Źródłem a pędzlem
Klonowania.
3. Przejdź do okna Edytora obrazka, namaluj pierwszy klon prostokąta:

• skieruj kursor w lewy górny róg czarnego prostokąta. Postaraj się być precyzyj-
nym. Kliknij z przytrzymanym klawiszem CTRL, by pobrać Źródło;
• ułóż kursor na górnej linii określającej perspektywę po prawej stronie od orygi-
nalnego prostokąta;
• kliknij przytrzymaj i maluj.
4. Namaluj drugi klon prostokąta.
• Skieruj kursor w lewy górny róg drugiego czarnego prostokąta (Rysunek 7.15 A).
• Kliknij, przytrzymaj przycisk myszy i maluj (Rysunek 7.15 B).
Dzięki temu, że wybraliśmy opcję Wyrównany dla modyfikatora Wyrównanie, Gimp au-
tomatycznie ustawił pozycję pędzla we właściwym dla nas miejscu.
5. Dokończ pracę, wstawiając kolejne klony czarnego prostokąta tak, by Twoja praca
przypominała tę z rysunku 7.11.
Ćwiczenie 7.3 Praktyczne zastosowanie narzędzia Klonowanie perspektywy
Kolejne ćwiczenie pokaże Ci, jak wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce na przykła-
dzie fotografii. Celem naszej pracy będzie wypełnienie białej, dolnej partii zdjęcia faktu-
rą śniegu zaczerpniętą z jej fragmentów (Rysunek 7.16). Przykład skończonego obrazka
znajdziesz na Rysunku 7.19.
Rysunek 7.16 Dokument przeznaczony do edycji

2. Utwórz nową warstwę, którą przeznaczymy jako kontener dla tworzonej zawartości.
Warstwa powinna być przezroczysta oraz tej samej wielkości co dokument. Nazwij ją
„Klonowanie”.
3. Zapisz dokument pod nazwą 07-03-Perspektywa.xcf.
Strategia pracy, którą teraz przyjmujemy, pozwoli na większą kontrolę efektów uzyskanych
za pomocą używanego narzędzia. Ewentualne błędy będziemy mogli usunąć narzędziem
gumka, bez konieczności zaczynania wszystkiego od nowa.
Ćwiczenie 7.3 b Retusz fotografii
1. Ustalenie kształtu siatki perspektywy:

• w naszym przypadku Siatka perspektywy nie będzie się mieściła w granicach ob-
razka, dlatego pomniejsz widok obrazka tak, by mieściły się jej wszystkie punkty
edycyjne (Rysunek 7.17). Przypominam: skróty do szybkiego zmniejszania i po-
większania widoku dokumentu to klawisze + oraz – ;
• z Przybornika wybierz narzędzie Klon perspektywy;
• upewnij się, że zaznaczony jest modyfikator Modyfikacja perspektywy;
• w Edytorze obrazka kliknij wewnątrz pola grafiki;
• przeciągając punkty narożne, ustal przebieg perspektywy o kształcie zgodnym
z perspektywą fotografii oraz propozycją przedstawioną na Rysunku 17.
2. Retusz obrazu:
• powiększ widok tak, by na ekranie widoczny był cały obrazek (SHIFT + CTRL + J);
• w oknie Opcji Klon Perspektywy wybierz modyfikator Klon Perspektywy;
• ustal wielkość pędzla, np. 100 px.
Rysunek 7.17 Siatka perspektywy
Tym razem zduplikujemy obszary nieregularne, wymagające artystycznego, wrażliwego

podejścia, dlatego zrezygnujemy z arytmetycznego obliczania odległości pomiędzy Źró-
dłem a pędzlem Klonowania, na rzecz elastycznego trybu pracy narzędzia.
• Rozwiń menu modyfikatora Wyrównanie, z którego wybierz pozycję Brak.

• Zaznacz opcję Próbkowanie wszystkich warstw.
• Skieruj kursor na lewą linię perspektywy na wysokości pokazanej na Rysunku 7.18.
• By pobrać źródło malowania, wybierz z klawiatury klawisz CTRL.
punkt źródła
pędzel malowania
Rysunek 7.18 Retusz fotografii wykonywany narzędziem Klonowanie perspektywy

• Skieruj kursor wzdłuż linii perspektywy, na granicę pomiędzy zdjęciem a białą plamą.
• Kliknij i maluj. Nie puszczaj przyciska myszy, jeżeli proces klonowania przebiega
prawidłowo. Jeżeli zauważysz jakąkolwiek nieprawidłowość, pobierz źródło od
nowa i popraw błędnie namalowany fragment obrazu. Pamiętaj, że pracując na
nowej warstwie, nie niszczysz oryginalnego obrazka, możesz w każdej chwili wy-
mazać Gumką nieudane pociągnięcia.
3. Po skończonej pracy zapisz zmiany wprowadzone do pliku. Twoja praca powinna przy-
pominać tę z Rysunku 7.19.

W tym rozdziale poznałeś narzędzia do retuszu zdjęć, potrafisz usunąć zbędne lub dodać
brakujące elementy do obrazu. W poprzednich nauczyłeś się korzystać z narzędzi progra-
mu, dowiedziałeś się, czym są i do czego służą warstwy i kanały, poznałeś techniki zazna-
czania wybranych obszarów obrazka. Jest to podstawowa wiedza na temat programu.
Jeżeli chcesz, przed Tobą drugi tom podręcznika, z którego dowiesz się, w jaki sposób zarzą-
dzać dokumentami bitmapowymi, jak poruszać się po historii ich tworzenia, dowiesz się,
jak i po co tworzyć niedrukowane elementy pomocnicze. Przede wszystkim zdobędziesz
umiejętność rysowania krzywymi Béziera. Pokażę Ci również, jak korzystać z narzędzia do
pisania tekstu.
Zapraszam.
wydawnictwo
Primum Verbum
www.primumverbum.pl
ISBN 978-83-62157-90-7

Warsztat Wilbera

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Warsztat Wilbera

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NIU

WARSZTAT WILBERA TOM 1

Copyright © 2014 by Zofia Władyka-Łuczak

INTERFEJS PROGRAMU GIMP 29

NAWIGACJA PROGRAMU GIMP 45

PODSTAWY PROGRAMU GIMP 55

Modyfikatory narzędzia Rozsmarowywanie 87

NARZĘDZIA DO ZAZNACZEŃ 115

WARSTWY I KANAŁY 157

Narzędzie Przekształcenie klatki 191

RETUSZ OBRAZÓW 217

Pierwszy tom składa się z siedmiu głównych rozdziałów:

1. Interfejs programu Gimp – nauczysz się poruszać po mapie interfejsu programu;

Drugi tom składa się z trzech głównych rozdziałów:

Różnice pomiędzy systemami Windows i Mac OS

Klawisz PC Klawisz Maca

Gdzie szukać plików do ćwiczeń?

Pliki niezbędne do wykonania ćwiczeń znajdziesz pod adresem:

Z czym mamy do czynienia? – słowo o grafice rastrowej

Rysunek II Separacja barwna

Kładziemy błonę światłoczułą za drobno naciętą płytą do rastrowania (dawniej wykonaną

Rysunek III Wpływ rozdzielczości na jakość obrazka

Rysunek IV Zapis grafiki rastrowej

Komputerowy zapis obrazu

Cechy grafiki rastrowej – jednostka miary

Parametry grafiki rastrowej – rozdzielczość

materiałach przeznaczonych do Internetu i prezentacji. Najczęściej spotykane monitory

Parametry grafiki rastrowej – wielkość obrazka

Rysunek V Zapis piksela

Parametry grafiki rastrowej – zapis piksela

Rysunek VI Tryb – Skala szarości

Parametry grafiki rastrowej – tryby kolorów

• RGB – tryb pracujący na potrzeby Internetu i prezentacji multimedialnych, oparty

Rysunek VII Kanały trybu – RGB w programie Gimp

Za nami… przed nami…

Rysunek 1.1 Domyślny interfejs programu Gimp

Domyślny układ okien programu Gimp 2.8

• Edytor obrazów – okno obrazu poddawanego edycji;

• Przybornik – zbiór narzędzi przeznaczonych do edycji obrazu;

• Domyślny zestaw okien Dokowalnych.

Edytor obrazów Gimp

Rysunek 1.2 Okno Edytora obrazu

• Dok Przybornik z zestawem narzędzi.

• Dok Opcje narzędzia z opcjami dostosowanymi dla wybranego narzędzia.

• Trzecią część stanowi zbiór przycisków – poleceń służących do zarządzania ustawie-

Dok Przybornik to zestaw narzędzi do zaznaczania, rysowania, malowania, edycji

Rysunek 1.3 Dok przybornik

• Pierwszą grupę tworzą narzędzia do zaznaczania (wskazania obszaru przeznaczonego

• Trzecią grupę stanowią narzędzia do przekształcania warstw, zaznaczonych obszarów

• Czwarta grupa to samotne narzędzie Tekst służące do tworzenia i edycji warstw

• Piąta grupa to narzędzia do rysowania, malowania, wypełniania, wymazywania,

• Szósta grupa to narzędzia do edycji barwy.

grupa pierwsza – narzędzia do zaznaczania

grupa druga – narzędzia o niepowiązanej specyfice działania

grupa trzecia – narzędzia przekształcania

grupa czwarta – narzędzie tekstowe

grupa piąta – narzędzia rysowania i malowania

grupa szósta – narzędzia do edycji barwy

Rysunek 1.4 Grupy przycisków doka przybornik

Zestaw dokowalnych okien dialogowych

• Drugi zestaw okien dokowalnych: Pędzle, Desenie, Gradient.

Budowa okna dokowalnego

pasek nazwy okna dokowalnego

Rysunek 1.5 Budowa okna dokowalnego