Wiktor Werner

Noc: czas diabła i czarownicy.

Czary w nowożytnej Europie.
 Praktyki
magiczne w
czasach
nowożytnych

Alchemia
Karta z alchemicznego rękopisu Izaaka Newtona
Astrologia
 Praktyki
magiczno –
medyczne
-położnicze
Korzystanie z roślin o działaniu magicznym
 Sporządzanie
pokarmów i napojów o
działaniu magicznym
Magia „sympatyczna” (podobieństwo i
styczność)

Diabeł wręcza
czarownicom
magiczne figurki
Nekromancja.
Przyzywanie
duchów.
Magia werbalna
(zaklęcia)
Wróżbiarstwo
Wróżbiarstwo
 Czary z perspektywy sądzących
• 1587, George Gifford: [Czarownica jest] "kimś, kto
działając poprzez Diabła lub dzięki pewnym
zdumiewającym diabelskim umiejętnościom zadaje
rany bądź je leczy, ujawnia sekrety lub przepowiada
zdarzenia mające nastąpić, a kogo Diabeł używa w
celu zwabienia w pułapkę i omamienia duszy
ludzkiej, aby ściągnąć na nią potępienie.
• 1599, Martin Del Rio: [Czarnoksięstwo to] "sztuka,
dająca, dzięki paktowi zawartemu z Diabłem, moc
czynienia cudów wykraczających poza granice
zrozumienia ludzkiego".
 Czary z perspektywy sądzących

• 1653, Sir Robert Filmer: "Czarnoksięstwo jest

umiejętnością czynienia cudów z pomocą
Szatana, w granicach, na jakie zezwolił Bóg".
• 1689, Cotton Mather: "Czarnoksięstwo jest
umiejętnością dokonywania rzeczy
niepojętych, zazwyczaj szkodliwych, dzięki
pomocy złych duchów, które zawarły pakt [...] z
występnymi synami człowieczymi".
 Akty prawne papieskie
• Bulla Jana XXII z 22 sierpnia 1320 roku:
upoważnia do wszczęcia postępowania
karnego przeciwko tym, którzy oddają cześć
demonom i zawierają z nimi przymierze,
sporządzają figurki woskowe bądź używają
przedmiotów poświęconych do uprawiania
praktyk magicznych.
• Bulle Sykstusa IV z lat 1473, 1478 i 1483
utożsamiają magię z herezją.
• Bulla Innocentego VIII z 5 grudnia 1484 roku,
nakłada na sądy świeckie obowiązek
„zwalczania diabła”
 Akty prawne (Europa kontynentalna)
• 1370 dekret królewski, na mocy którego za
heretyków uznano zarówno osoby zajmujące się
praktykami wróżbiarskimi, jak i tych, którzy
zwracali się do nich o radę. (Hiszpania)
1532 Constitutio Criminalis Carolina, wedle której
uprawianie praktyk czarnoksięskich winno być
karane śmiercią. (Cesarstwo)
• 1579 Synod kościelny w Melun orzeka: "Wszyscy
szarlatani i wróżę, a także ci, którzy parają się
nekromancją, piromancją, chiromancją i
hydromancją, mają być skazani na śmierć".
(Francja).
Procesy o czary w Europie kontynentalnej

• Brak ścisłego rozgraniczenia między

władzą duchowną a świecką
• Częste stosowanie tortur.
• Czary są definiowane prawnie jako:
„zdrada”, „obraza majestatu” i ścigane
bez względu na ich domniemany skutek
Specyfika domniemanego czarownictwa
według demonologów

• Wyraźnie
„satanistyczny”
charakter czarów.
Nocne zgromadzenia czarownic: sabaty
Kult szatana
Rozwiązłość
Dzieciobójstwo
Kanibalizm
Nocny lot
 Procesy czarownic w Anglii

• 1542 (Henryk VIII) każda forma

czarów karana śmiercią.
• 1562/63 (Elżbieta I) czarna magia
karana śmiercią.
• 1604 (Jakub I) czarna magia
przestępstwem kryminalnym.
• 1735 (Jerzy II) praktyki magiczne
uznane za aspołeczny zabobon.
 Procesy o czary w Anglii. Specyfika

• Od XVI w. „karny” charakter procesów o

czary.
• Wymuszanie zeznań torturami nielegalne.
• Ławy przysięgłych mogą orzekać na
podstawie dowodów cząstkowych (nie
wymagane przyznanie się do winy).
Pławienie: próba wody.
Procesy o czary w Anglii. Specyfika

• Czary mają charakter bardziej

„kameralny niż na kontynencie”.
• Większość procesów dotyczy
spraw o zabójstwo „z użyciem
czarów”.
• Istotna rola lekarzy jako
„ekspertów”
Dowody
widmowe
Poszukiwanie znamion
Egzekucja
przez
powieszenie
Specyfika domniemanych praktyk
magicznych w Anglii

• Pomocne
demony w
postaci
zwierzęcej.
Hipoteza „zakazanej religii kobiet”