Układy cyfrowe

Funkcje logiczne
AND

A B X = A·B
0 0 0
0 1 0
1 0 0
1 1 1

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 2/55
 Funkcje logiczne
OR

A B X = A+B
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 1
NOT
A A
0 1
1 0
K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 3/55
 Twierdzenia algebry Boole’a

A+B=B+A Prawo przemienności

A·B =B ·A Prawo przemienności

A + B + C = A + (B+C) = (A+B) + C Prawo łączności

A · B · C = (A · B) · C = A · (B · C) Prawo łączności

A · (B + C) = A · B + A · C Prawo rozdzielczości

A + (B · C) = (A + B) · (A + C) Prawo rozdzielczości

A=A

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 4/55
Twierdzenia algebry Boole’a

A+1=1
A·1 = A
A+0=A
A·0=0
A+A=A
A·A=A
A+A=1
A⋅A=0

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 5/55
 Twierdzenia algebry Boole’a

A · (A + B) = A
A + (A · B) = A
A · ( A + B) = A · B
A + ( A ⋅ B) = A + B
A · B + A · C = A · (B + C)
(A + B) · (A + C) = A + (B · C)
A⋅B+B⋅C+A⋅C=A⋅B+A⋅C
(A + B) ⋅ (B + C) ⋅ (A + C) = (A + B) ⋅ (A + C)

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 6/55
 Twierdzenia algebry Boole’a

A⋅B+A⋅B=B
(A + B) ⋅ (A + B) = B

A + B + C + ...= A ⋅ B ⋅ C ⋅... Prawo de Morgana

A ⋅ B ⋅ C ⋅ ...= A + B + C + ... Prawo de Morgana

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 7/55
 Bramki
Trzywejściowa bramka AND

A B C X = A·B·C
0 0 0 0
0 0 1 0
0 1 0 0
0 1 1 0
1 0 0 0
1 0 1 0
1 1 0 0
1 1 1 1
K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 8/55
 Bramki
Trzywejściowa bramka OR

A B C X = A·B·C
0 0 0 0
0 0 1 1
0 1 0 1
0 1 1 1
1 0 0 1
1 0 1 1
1 1 0 1
1 1 1 1
K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 9/55
Bramka NOT

A A
0 1
1 0

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 10/55
10/55
Bramka NAND

A B C X = A·B·C
0 0 0 1
0 0 1 1
0 1 0 1
0 1 1 1
1 0 0 1
1 0 1 1
1 1 0 1
1 1 1 0
K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 11/55
11/55
Bramka NOR

A B C X = A+B+C
0 0 0 1
0 0 1 0
0 1 0 0
0 1 1 0
1 0 0 0
1 0 1 0
1 1 0 0
1 1 1 0
K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 12/55
12/55
Bramka ExOR

A B X=A+B
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 0

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 13/55
13/55
 Układy TTL
W technice TTL są produkowane obecnie następujące serie:

 podstawowa – 74

 Schottky’ ego – 74S (ang. Schottky)

 Schottky’ ego małej mocy – 74LS (ang. Low power

Schottky)
 szybka – 74F (ang. Fast)
 ulepszona Schottky’ ego małej mocy – 74ALS (ang.
Advanced Low power Schottky)
 ulepszona Schottky’ ego – 74AS (ang. Advanced
Schottky)

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 14/55
14/55
 Parametry układów TTL

• Napięcie zasilające +5V (+4,75V do +5,25V)

• Sygnał wyjściowy: H > 2,4V L < 0,4V
• Sygnał wejściowy: H > 2,0V L < 0,8V
• Fan Out (obciąŜalność wyjściowa) 10
• Współczynnik dobroci: 5-100 (D = tp·P)
• Czas przełączania (częstotliwość):
• TTL (35 MHz)
• TTL-L (10 MHz) 10x mniejszy pobór mocy w stosunku do TTL
• TTL-H (58 MHz)
• TTL-F (125 MHz)
• TTL-S (125 MHz) diody Schottky'ego 2x pobór mocy
• TTL-LS (40 Mhz) trochę mniejszy pobór mocy

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 15/55
15/55
Bramka NAND

A B F
0 0 1
0 1 1
1 0 1
1 1 0

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 16/55
16/55
Bramka NAND w stanie wysokim i niskim

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 17/55
17/55
Przełączanie bramki NAND

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 18/55
18/55
ZaleŜność strat od częstotliwości

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 19/55
19/55
Schemat bramki NAND z otwartym kolektorem

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 20/55
20/55
Schemat bramki NAND Schottky’ego

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 21/55
21/55
 Diody Schottky’ego

Dioda Schottky'ego stanowi w większości wypadków alternatywę dla diod

germanowych, gdy niezbędne jest niskie napięcie progowe. Wynosi ono ok. 0,4 V.

Diody te działają na nośnikach większościowych, odznaczają się zatem bardzo

krótkimi czasami przełączania i nadają się doskonale do zastosowań w układach o
bardzo wysokiej częstotliwości i układach przełączających.

Diody Schottky'ego są powszechnie stosowane w zakresie częstotliwości do 100 GHz.

NaleŜy zwracać uwagę na warunki pracy tych diod, poniewaŜ przy wzroście
temperatury od 25 do 100º C, prąd wsteczny moŜe wzrosnąć nawet stukrotnie.

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 22/55
22/55
Schemat bramki NOR

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 23/55
23/55
Schemat bramki NOT

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 24/55
24/55
 Układy CMOS

• Napięcie zasilające 3-15V (-0,5 +18V)

• Dla zasilania 5V:
•Sygnał wyjściowy: H > 4,95 L < 0,05
•Sygnał wejściowy: H > 3,5 L < 1,5
• Dla zasilania 15V:
•Sygnał wyjściowy: H > 14,95 L < 0,05
•Sygnał wejściowy: H > 11 L<4
• Czas Przełączania: ok. 12-125 MHz
• Fan Out: 50
• Współczynnik dobroci: 0,01-0,2

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 25/55
25/55
 Sprzęganie układów TTL i CMOS

Układ z: a) kluczem tranzystorowym, b) rezystorem podciągającym

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 26/55
26/55
Przerzutniki

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 27/55
27/55
 Przerzutniki

Wejścia: zegarowe C
programujące: set S i reset R

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 28/55
28/55
 Asynchroniczny przerzutnik RS
R S Qn Qn+1
0 0 0 0
0 0 1 1
0 1 0 1
0 1 1 1
1 0 0 0
1 0 1 0
1 1 0 ?
1 1 1 ?
Zbudowany jest z dwóch bramek NOR, stan zmienia się natychmiast

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 29/55
29/55
 Synchroniczny przerzutnik RS
R S Qn Qn+1
0 0 0 0
0 0 1 1
0 1 0 1
0 1 1 1
1 0 0 0
1 0 1 0
1 1 0 ?
Qn+1=Sn +RnQn
1 1 1 ?

Na wejścia S, R podaje się odpowiednie stany.

Po wystąpieniu impulsu zegarowego następuje zmiana stanu K.M.Gawrylczyk...
przerzutnika.
... 30/55
/55
K.M.Gawrylczyk 30
 Synchroniczny przerzutnik RS

schemat logiczny wykres czasowy symbol graficzny

CLK
R Q
Q R
S
CLK
CLK Q
R S
S Q
Q

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 31/55
31/55
 Synchroniczny przerzutnik JK
J K Qn Qn+1
0 0 0 0
0 0 1 1
0 1 0 0
0 1 1 0
1 0 0 1
1 0 1 1
1 1 0 1
Qn+1=JnQn +K nQn 1 1 1 0

Stan J=1 i K=1 jest dozwolony i powoduje zmianę stanu wyjścia na przeciwny
K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 32/55
32/55
 Przerzutnik D

D Qn Qn+1

0 0 0

1 0 1

0 1 0

Qn+1= Dn 1 1 1

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 33/55
33/55
 Przerzutnik D

schemat logiczny tablica prawdy symbol graficzny

D CLK Qn+1
Q D Q
D S 0 0 Qn
CLK CLK 0 1 0 CLK Q
Q
R 1 0 Qn
1 1 1

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 34/55
34/55
 Przerzutnik T
T Qn Qn+1

0 0 0

1 0 1

0 1 1

Qn+1=TnQn +TnQn = Tn ⊕ Qn 1 1 0

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 35/55
35/55
 Przerzutnik T

schemat logiczny tablica prawdy symbol graficzny

T Q
Q T Qn+1
T J
CLK
0 Qn CLK Q
CLK
Q
K 1 Qn

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 36/55
36/55
Kombinacyjne układy cyfrowe

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 37/55
37/55
Sumator z bramkami AND + Ex-OR

Schemat logiczny tablica stanów symbol graficzny

A B C S A B
A S
B 0 0 0 0
0 1 0 1

C 1 0 0 1 C Σ
1 1 1 0

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 38/55
38/55
Sumator jednobitowy - dodawanie trzech bitów
A B

Yi = Ai + Bi + Ci
Ci+1 Σ Ci

Ci+1 = Ai Bi + Ai Ci + Bi Ci
Y

Ai Bi Ai Bi
Ci Ci 00 01 11 10
00 01 11 10

0 0 1 0 1 0 0 0 1 0

1 1 0 1 0 1 0 1 1 1

Yi+1 Ci+1

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 39/55
39/55
 Komparator

Schemat logiczny symbol graficzny

A>B
A>B
A

III
A A=B
A=B B A<B
B

A<B

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 40/55
40/55
 Liczniki

Układ sekwencyjny

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 41/55
41/55
 Licznik asynchroniczny modulo 8

a )schemat połączeń
b) przebiegi czasowe
c) tablica stanów K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 42/55
42/55
 Dzielniki

Ogólny schemat realizacji dzielników przez 2n+1

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 43/55
43/55
 Dzielnik przez 3

a) schemat połączeń
b) przebiegi czasowe w układzie
K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 44/55
44/55
 Dzielnik przez 4

a) schemat połączeń
b) przebiegi czasowe w układzie
K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 45/55
45/55
Scalony licznik asynchroniczny 7490

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 46/55
46/55
 Scalony licznik asynchroniczny 7490

b) przebiegi czasowe w układzie, gdy sygnał

wejściowy podano na wejście A

c) przebiegi czasowe w układzie, gdy sygnał

wejściowy podano na wejście BD K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 47/55
47/55
 Multipleksery
Sposób połączenia dwóch multiplekserów

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 48/55
48/55
 Demultipleksery

Demultiplekser:
a) symbol ogólny
b) schemat układu 74154
K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 49/55
49/55
 Scalone przerzutniki monostabilne

Przerzutnik monostabilny 74121:

a) schemat
b) zasada działania
c) przebiegi czasowe

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 50/55
50/55
Komparator
A = a3a2a1a0 B = b3b2b1b0

A=B

A<B

A>B

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 51/55
51/55
 Komparator
a3
b3 A = a3a2a1a0 B = b3b2b1b0 ik = a k ⊕ bk
a2
b2

a1
A eq B = i3i2i1i0
b1

a0

A < B = A eq B + A gt B
b0

A > B = a 3 b3 + i3a 2 b2 +
+i3i2a1b1 + i3i2i1a0 b0

ak ≠ bk ⇒ A < B, gdy ak = 0, bk =1
A > B, gdy ak = 1, bk =0
K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 52/55
52/55
 Prosty rejestr
Rejestr zbudowany z przerzutników
– ładowanie (load) i pamiętanie

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 53/55
53/55
Rejestr przesuwający

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 54/55
54/55
Koniec wykładu

K.M.Gawrylczyk...
K.M.Gawrylczyk... 55/55
55/55