Esquemas para entender a literatura galega contemporánea

As Irmandades da Fala
Rosalía de Castro: Follas novas
Curros Enríquez: Aires da miña terra
Lamas Carvajal: Saudades gallegas
E. Pondal: Queixumes dos pinos (1886)
POESÍA: XÉNERO PRIVILEXIADO
Movemento nado na Coruña que se estendeu Creación do Partido Galeguista e
por vilas e cidades e que tiña como obxectivo proclamación da II República
normalizar e prestixiar a lingua en todos os Española
ámbitos. Dan o paso ao Nacionalismo.
1931
1916

Primeiras obras teatrais Publícase en Ourense o nº 1 da

Cantares Aprobación do
e prosísticas. Estudo da revista Nós. Destacan Castelao,
gallegos, de Estatuto de
1880 literatura popular Risco e Otero Pedrayo.
Rosalía de Castro Autonomía

1863 Outros xéneros 1920 28-06-1936

Época das Irmandades e da Xeración Nós

O Rexurdimento (1863-1916)
(1916-1936)

Rexionalismo
Movemento sociopolítico que defendía a
personalidade hª diferenciada de Galiza, así
como a lingua e cultura propias. As súas
ideas actualizan os principios do
Provincialismo, iniciado en 1833.
Agrarismo 1923
Intensa mobilización labrega que Créase o Seminario de Estudos
esixía a abolición dos foros (1923). Galegos co obxecto de
Ligado ás loitas agrarias, Ramón desenvolver en galego
Cabanillas foi o autor ponte entre o investigacións universitarias en
Rexurdimento e o séc. XX. diferentes campos.

Estudo do idioma e 1936-1939

presenza na prensa 1906 1922
Guerra Civil
Aparecen as primeiras Española.
gramáticas e dicionarios, así Fúndase na Habana a Manifesto Máis Alá
como publicacións Real Academia A Xeración das Vangardas creou unha literatura
periódicas bi e monolingües Galega nova en liña coas estéticas renovadoras que se Román C. Landín
manifestaban en Europa Curso 2016-2017
 Na inmediata posguerra, dáse unha forte A poesía de temática social e de
represión sobre o galeguismo. Ábrese un longo compromiso ten continuación no exilio,
período sen actividade cultural e produción mais é con C.E.F. con quen o social-
literaria por mor do proceso de uniformización Convivencia de diferentes realismo alcanza unha repercusión
cultural e lingüística imposto pola Ditadura. correntes e autores fundamental a partir dos primeiros 60.
Comeza a LONGA NOITE DE PEDRA. continuístas ou renovadores.
Celso Emilio
Poesía de Posguerra Ferreiro
O baleiro da posguerra: o exilio interior Autores como Ferrín, Manuel
Recuperación
María, Nononeyra ou Xohana
Cómaros verdes, de paulatina do discurso
Torres renovaron o discurso
A. Iglesia Alvariño. cultural silenciado.
poético entre 1950 e 1975.

1947 Asociacionismo
Xeración Poética dos 50
cultural. Anos 60

Literatura de Posguerra Literatura de Posguerra

(1936-1950) (1950-1975)

Exilio Nova Narrativa Galega

1950 Ensaio e
teatro
A literatura galega floreceu no exilio americano, Créase a Editorial A finais dos 50 e comezos dos 60
sobre todo en Arxentina. Os exiliados crearon Galaxia, que restableceu a autores como Ferrín, Mª. X.
editoriais, publicacións periódicas, fixeron radio continuidade cultural Queizán e Casares renovan a prosa A revista Grial
e teatro. Destacan Luís Seoane, Blanco-Amor cortada pola Guerra Civil. de ficción seguindo especialmente (Galaxia) e outras
e Rafael Dieste. Castelao preside o Consello de aos novelistas franceses. coleccións dan cabida
Galiza. ao ensaio (hº,
Álvaro Cunqueiro económico, cultural,
sociolingüístico…) e
o teatro renace a
Figura central da literatura galega do séc. XX. Poeta, narrador e ensaísta,
través do
comeza a súa traxectoria en 1950 coa publicación de Merlín e familia.
Neste labor de recuperación da narrativa en galego viuse acompañado por asociacionismo.
autores como Ánxel Fole, que fusiona a novela de preguerra coa
Román C. Landín modernidade, ou Xosé Neira Vilas, representante da novela realista.
Curso 2016-2017
 Consolidación dun panorama literario que abrangue todos os
Aprobación do Estatuto de Autonomía e xéneros e que moderniza o seu discurso estético. Aparecen novas
creación das institucións autonómicas galegas, Sistema literario
editoriais, consolídase a crítica, amplíanse públicos, prolifera a
da CRTVG, etc. A lingua galega é recoñecida tradución, popularizase o teatro, diálogase con outras artes, etc.
por primeira vez como lingua oficial mais é a
Lei de Normalización Lingüística (1983) 1975-1985 1985-2000 Século XXI Literatura Infantil
quen desenvolve o estatuto legal do idioma e e Xuvenil
impulsa o proceso de promoción lingüística e
cultural, que tamén permite a reconstrución Diversificación Amplíase o Chegan con forza Forte impulso e
de xéneros e abano temático, as narradoras. consolidación da LIX e
dun sistema literario galego cada vez máis
recuperación dos xenérico e Toma pulo a formación dun amplo
autonómo. clásicos. formal. Gaña novela negra e da público lector. Ampla
Predomina a espazo o relato Guerra Civil. nómina de autores,
novela longa. curto Éxitos comerciais. títulos e coleccións.
1981
Narrativa Galega de 1975 á actualidade

A Galiza contemporánea (1975-actualidade)

Poesía Galega de 1975 á actualidade Teatro

1975 Xeración dos 80 Xeración dos 90 Século XXI Grupo Abrente

Fin da Ditadura Vinculados á Mostra de Teatro de Ribadavia

Extensa nómina de Eclosión de voces novas, Novos e variados
franquista. (1973), destacan Manuel Lourenzo, Euloxio
autores cunha obra de colectivos e dos rexistros e
Aprobación da de alto rigor formal tendencias: Lucía
Ruibal e Vidal Bolaño, innovadores na escena e
recitais. Aparecen
Constitución e culturalista: Pilar Novás, Antía Otero, nas temáticas.
numerosas voces
Española en Pallarés, X. Seoane, femininas: Ana Romaní, Xiana Arias,
1978. Álvarez Cáccamo, Alberte Momán, Promocións dos 80, 90 e teatro actual
Olga Novo, Chus Pato,
Fernán-Vello, Lois Yolanda Castaño, Mª Daniel Salgado,
Pereiro, Forcadela, Gonzalo Hermo, Do culturalismo dos 80 (Fernán-Vello, Inma A.
Lado, Enma Couceiro… Souto e Xesús Pisón) pásase nos 90 a unha clara
M. Rivas, R. Raña, Ismael Ramos,
Autores: Fran Alonso, vontade por escenificar os textos (Candido Pazó,
R. Fonte, Baixeras, Oriana Méndez,
Miro Villar, Estevo Dans, R. Salgueiro, M. A. Murado). Súmanse
Rábade, Fiz Rosalía Fdez. Rial,
Creus, X. Cordal, etc. hoxe R. Ruibal, T. Moure, P. Carballeira, etc.
Román C. Landín Vergara, H. Villar etc.
Curso 2016-2017