BANGHAY ARALIN SA ARALING PANLIPUNAN

BAITANG 10 – MGA KONTEMPORARYONG ISYU

Cunningham, William at Mary

I. Layunin Cunningham. Environmental Science: A

1. Natatalakay ang siyentipikong Global Concern. Boston: McGraw-Hill
depinisyon at konsepto ng global
warming. Higher Education, 2008.
2. Natataya ang epekto ng global warming
sa kapaligiran, lipunan, at kabuhayan ng
tao sa pamayanan, sa bansa, at sa III. Pamamaraan
daigdig. A. Pang-araw-araw na Gawain
3. Nakapagmamasid ng mga gawain o
aktibidad sa pamayanan na maaaring Gawain ng Guro Gawain ng Mag-
magpalala sa global warming. aaral
4. Nauunawaan ang kahalagahan kung “Magandang hapon “Magandang hapon
bakit dapat ingatan, alagaan, at sa inyong lahat.” din po...”
protektahan ang ating kalikasan.
5. Nakabubuo ng output na naghahatid ng “Ating simulan ang (Isang mag-aaral
mensahe ng pangangalaga at ating klase sa isang ang mangunguna sa
pagmamahal sa kapaligiran. panalangin.” pananalangin.)

II. Nilalaman (Pagtatala ng (Itataas ng mga

Liban) mag-aaral ang
A. Paksa: Global Warming: Suliraning kanilang kamay
Pangkapaligiran habang binabanggit
ng isa-isa ang
B. Balangkas ng Aralin kanilang mga
1. Kahulugan at konsepto ng global pangalan.)
warming
2. Mga sanhi ng global warming Balitaan
3. Mga epekto ng global warming
Gawain ng Guro Gawain ng Mag-
4. Mga programa, polisiya, at patakaran aaral
ng pamahalaan at ng mga “Bago tayo (Isang mag-aaral
tumungo sa ating ang mag-uulat ng
pandaidigang samahan tungkol sa
paksa para sa araw kanyang balita.)
global warming na ito, ating
pakinggan ang ****
4.1 Rio Summit
balita mula sa isa P600M pondo, dapat
4.2 Kyoto Protocol gugulin ng
ninyong kamag-
pamahalaan upang
aral.” iwasan ang 'power
4.3 Hyogo Framework for
crisis'
Action Malaking bahagi ng
Katimugang Luzon ang
4.4 Climate Change Act of magdidilim kapag hindi
binuhusan ng
2009 pamahalaan ng P600
milyon ang rehabilitasyon
C. Mga Kagamitan: Mga larawan, at repair ng distribution
lines at “infrastructure
Talahanayan, Infographic, PowerPoint support” sa mga
lalawigang sinalanta ng
Presentation (opsyonal) bagyong ‘Glenda’ noong
D. Batayang Aklat: Hulyo.
 Dahil dito ay nanawagan Bukod sa personal tahanan.”
ang mga kaalyado ng
administrasyon sa
nitong epekto sa
madaliang pagpapatibay atin, ano pa kaya “Maraming mga
ng House Bill 4973 na ang maaaring negosyo at
humihiling sa Office of the mangyari kapag mamumuhunan ang
President (OP) na
maglaan ng P600 milyon hindi agad malulugi at
sa National Electrification natugunan ang maaaring lalo pang
Administration para sa krisis sa kuryente?” tumaas ang presyo
“reconstruction, repair
and rehabilitation” ng
ng bilihin kapag
power lines ng electric nagpatuloy ang
cooperatives na itinumba Paano mong nasabi mga brown-out.”
ng nagdaang bagyo. tataas ang presyo
ng mga bilihin?” “Sapagkat hihina
Ibinunyag ni 1-CARE ang produksyon
partylist Rep. Michael
Angelo C. Rivera na mula sa mga
tinatayang 18 electric pabrika at maaaring
cooperatives ang “Tumpak. Ngunit kapusin ang supply
nakaranas ng malaking ano ang inyong ng mga bilihin.
pagkalugi dahil sa
pagkasira ng power lines saloobin sa
at iba pang infrastructure paggastos ng P600 “Mukha po yatang
support ng power milyon na napakamahal ng
distributors. Binanggit ni magmumula sa kinakailangang
Rivera na sa inisyal na
pagsusuri ng NEA at ng
kabang-bayan?” pondo sa pag-
Department of Energy, papaayos ng mga
ang electric cooperatives nasirang linya ng
sa Region V ang “Kung titignan, may kuryente.”
pinakagrabeng apektado
ng bagyong ‘Glenda’. punto ang iyong
**** pahayag. Ngunit “Sa gitna ng mga
hindi rin natin sunod-sunod na
“Ang balita ay maitatanggi ang isyu ukol sa
“Maraming salamat tungkol sa pinsalang dulot ng pagnanakaw sa
sa iyong ulat. nakaambang krisis nagdaang bagyong kabang-bayan,
Tignan natin kung sa kuryente.” Glenda. Bukod rito, dapat suriin ng
inyong naunawaan bilang maiigi ang
ang ulat. Tungkol mamamayan, ano paggagalingan ng
saan ang balita?” ang iyong masasabi pondo at bawat
sa mungkahing proyektong pag-
“Tama. Ngunit ayon “Dapat daw proyektong ito?” lalaanan nito.”
sa ulat, ano raw gumugol ang
ang dapat gawin ng pamahalaan ng “Marapat lamang.
pamahalaan upang P600 milyon upang Sapagkat sa atin
tugunan ang ipaayos ang mga mismo bilang mga
nakaambang nasirang power nagbabayad ng
isyung ito?” line.” buwis nanggagaling
ang pondo ng
“Magaling! Sa pamahalaan.
inyong palagay, “Sapagkat maaari Maraming salamat
bakit kaya nitong muli sa ating
mahalagang maapektuhan ang tagapag-ulat at sa
matugunan ang ating pang-araw- inyong mga
suliraning ito sa araw na kabuhayan nagpahayag ng
kuryente?” dahil sa paggamit mga saloobin
natin ng mga de- tungkol sa balita.
kuryenteng Drill / Balik-Aral
kasangkapan sa
ating mga Gawain ng Guro Gawain ng Mag-
“Siyang tunay.
 aaral pagtugon, at
pagpaplano sa
“Ngayon, mula sa
tuwing panahon ng
inyong mga “...Ako po, sir!”
sakuna.
nagpag-aralan “...Sir, ano po
kahapon, tignan iyon?”
“Ano ang ibig
natin kung inyong
sabihin ng
nakikilala pa ang
NDRRMC? Ang
mga ahensya ng
sagot ay hindi “PAGASA!”
paaralan na may
dapat acronym.”
kinalaman sa
Disaster Risk
Mitigation. Sino sa
Magaling. Ngayon
inyo ang naglalaro
para sa ikalawang
o nakakaalam ng
logo:
larong “Logo Quiz”
“...Sir, Philippine
sa cellphone o
Atmospheric,
Android?”
Geophysical, and
Astronomical
May
Services
pagkakahalintulad
Administration po!”
ang ating gagawin.
Para sa hindi “Opo.”
nakakaalam, sa
Logo Quiz, may
“Sir, ito ang
ipapakitang logo ng
Philippine Institute
isang brand o
of Volcanology and
kumpanya at
Seismology o
huhulaan ang
PHIVOLCS.”
pangalan ng brand
na ito. Sa atin
namang Logo Quiz,
may ipapakita
akong mga logo ng
ahensya ng
pamahalaan na
may kinalaman sa
Disaster Mitigation.
Bibigyan kayo ng
clue kung ano ang
tungkulin ng
ahensyang ito saka
ninyo huhulaan.
“Department of
Handa na ba ang
Social Welfare and
lahat? “NDRRMC po.”
Development po
sir!”
Simulan natin:

“National Disaster
Risk Reduction and
Ito ang Management
pangunahing Council po!”
sangay na may
kinalaman sa
paghahanda,
 pamahalaan na
may kinalaman sa
pagbibigay ng
ayuda at tulong sa
mga nasalantang
komunidad
matapos ang isang
“Ito naman ang sakuna at
ahensyang nag- nangangalap ng
iisyu ng mga ulat- mga donasyon
panahon at mga mula sa mga may
babala tuwing may malasakit na
bagyo o malakas na mamamayan.”
ulan.

“Sino kaya ang “Tumpak. Ang mga

makakapagsabi ng nabanggit nating
buong pangalan ng mga ahensya ay
PAGASA?” ilan lamang sa mga
napakaraming
sangay ng
pamahalaan na
may kinalaman sa
Disaster Mitigation.
Bago tayo tumungo
“Napakahusay! sa
Tignan natin kung
masasagot ninyo
ang ikatlong logo:

panibago nating “Ito po ang

paksa, ano nga muli pagbawas sa mga
ang konsepto ng masasamang
Ito Disaster epekto ng isang
naman ang Mitigation?” sakuna sa ating
ahensyang nag- pamayanan.
iisyu ng mga babala “Sa konsepto ng
tuwing may Disaster Mitigation, “May mga sakuna
napipintong paano nasabing po na hindi na po
pagputok ng bulkan mababawasan ang natin mapipigilang
o di kaya'y epekto ng isang maganap dahil sa
nagsusukat kung sakuna?” pwersa ng
gaano kalakas ang kalikasan. Ngunit
isang naganap na mayroon tayong
lindol.” magagawa bilang
mga mamamayan
“Mahusay. Ngayon tulad ng
para sa huli nating paghahanda sa
logo: sakuna upang hindi
na lumala ang
“Tama. Bilang masamang epekto
panghuling nito sa atin.”
katanungan, gaano
Ito naman ang kahalaga ang ating “Napakahalaga ng
ahensya ng papel bilang ating papel sa
mamamayan sa Disaster Mitigation
 Disaster sapagkat kung hindi
Mitigation?” tayo kikilos at
maghahanda para
sa ating kaligtasan,
mabababale-wala
ang paghahandang
ginawa ng
kinauukulan sa oras
“Maraming na tayo mismo ay
salamat. Nawa sa hindi
mga darating na makipagtulungan.”
panahon ay lagi
kayong handa sa
sakuna at hindi “Opo!”
kayo maging mga
biktima ng mga
kalamidad.
Maaasahan ko ba
iyon?”

B. Paglinang ng Aralin
Lunsaran

Gawain ng Guro Gawain ng Mag-

aaral
(Think-pair-share)
“May mga ipapakita (Hahanap ang mga
akong mga larawan mag-aaral ng
sa inyo. Nais kong kanilang mga
humanap kayo ng kapareha .)
inyong mga
kapareha at suriin
ninyo ang mga
larawang ipapakita
ko.

Gawain ng Guro Gawain ng Mag-

“Nakahanap na ba “Opo.” aaral
ng kapareha?”
“Tapos na bang “Opo.”
“Magaling. Ngayon, (Susuriin ng mga suriin ang mga
sa loob ng limang pares ng mag-aaral larawan?”
minuto, suriin ninyo ang mga larawan.)
ang mga “Tatawag ako ng
sumusunod na ilang pares ng mag-
larawan: aaral upang tignan
ang inyong mga “Sa unang larawan
nahinuha.” po, para pong may
(Tatawagin ang bitak-bitak na lupa
unang pares ng na may hugis
mga mag-aaral.) kamay. Yung kamay
“Ano ang inyong po, tila inaabot
nakikita sa unang yung isang basong
larawan?” tubig.”
 “Doon po sa unang ninyo ang inuupuan, naging
“Sa inyong tingin, larawan, para pagkatuyot, tubig na lahat at
bakit kaya inaabot kasing tigang at kakulangan ng kakaunti na lang
nung tila hugis bitak-bitak yung tubig at ang natira.”
kamay yung isang lupa. Para bang pagkatunaw naman
basong tubig?” sinasabi na kulang ng mga yelo sa
na kulang at malalamig na lugar. “Tila po pabago-
natutuyo na ang Sa ngayon, ano ang bago na ang
pinagkukunan ng inyong napapansin panahon, minsan po
tubig kaya nagiging at nararamdaman mainit at
tigang at tuyot na ninyo sa ating napakaaraw tapos
ang lupa.” panahon?” bigla-bigla na lang
uulan.
“Maraming salamat. “Mayroon pong “Siyang tunay. Ano
Maari na kayong isang oso na naman ang
maupo.” nagbabasa. napapansin ninyo
(Tatawagin ang Tinatanong ng oso sa temperatura
ikalawang pares ng sa kasama niya natin ngayon?”
mga mag-aaral.) kung naniniwala ba
“Ano naman inyong siya dun sa “Tama. Ang pag-init
nakikita sa nabanggit sa binasa ng panahon ay hindi “Mas mainit na po
ikalawang niya na endagered lamang dama sa ngayon kumpara
larawan?” species na daw ating bansa kundi dati.”
silang mga oso maging sa ibang
ngunit walang panig ng daigdig.
sumasagot sa Ang pagkatunaw ng
“Bakit walang kanya.” mga yelo at
sumasagot doon sa pagkatigang ng “Global Warming
nagbabasang oso?” lupa ay ilan lamang po!”
“Kasi po nalunod na sa mga bunga ng
“Base sa larawan, yung kasama phenomenon na ito.
bakit kaya nalunod niyang oso sa Ano nga muli ang
yung kasama tubig.” termino para sa
niyang oso?” pagtaas ng
“Kasi natutunaw na temperatura ng
yung yelo na ating daigdig?”
“Maraming salamat. tinitirahan nila.”
Maari na kayong “Tumpak. Atin
maupo.” ngayong pag-aralan
(Tatawagin ang “Doon po sa kung ano ang global
ikatlong pares ng kaliwang larawan, warming at mga
mga mag-aaral.) may isang batang maaaring bunga
“Ano naman inyong nangingisda sa nito sa atin at sa
nakikita sa ikatlong isang butas sa gitna daigdig.
larawan?” ng napakakapal na
yelo. Doon naman
sa kanang larawan, Pagtatalakay
nakalutang na lang
Gawain ng Guro Gawain ng Mag-
yung isang tipak na
aaral
yelo kung saan
nakaupo yung bata Hahatiin ng guro
habang nangingisda ang klase sa apat Magpapangkat-
sa gitna ng na pangkat at iuulat pangkat ang mga
napakalaking ang mga mag-aaral at iuulat
“Mahusay na anyong tubig. sumusunod na ng mga mag-aaral
obserbasyon. Kumbaga lahat ng paksa: ang mga paksang
Ngayon nabanggit yelong dati niyang naibigay sa kanila
 Pangkat I – ng guro. aaral
Kahulugan at
“Bakit kaya tila “...sapagkat kulang
Konsepto ng Global
lalong bumibilis ang sa konkretong
Warming
paglala ng global aksyon ang mga tao
warming sa ating at mga bansa sa
Pangkat II – Mga
daigdig?” pagpigil ng global
sanhi ng global
warming.”
warming.
“Sa inyong palagay, “May mga naidulot
Pangkat III – Mga
may naibunga ba naman pong
epekto ng global
ang mga nasabing kabutihan ang mga
warming.
mga kasunduang kasunduang ito
pandaidig tungkol sapagkat
Pangkat IV – Mga
sa global warming? naipamulat na sa
programa at
buong mundo ang
polisiya ng
kalagayan ng ating
pamahalaan at
daigdig. Ngunit
pandaidigang
hindi pa rin
samahan tungkol sa
madadama agad
global warming:
ang epekto nito
a. Rio Summit
sapagkat
b. Kyoto Protocol
nakasalalay sa mga
c. Hyogo
bansang lumagda
Framework for
rito kung susundin
Action
nila ang kasunduan.
d. Climate
Change Act of 2009

Mungkahing rubric para sa Group

Reporting: Paglalahat
3 2 1
(Napakahusay) (Kainaman) (Pagbutihin) Gawain ng Guro Gawain ng Mag-
Kaalaman sa Lubos na batid May Hindi ganap aaral
Paksa ang mga detalye pangkalahatang ang
paksa kaalaman sa
paksa
pagkaunawa
sa paksa
“Sa inyong sariling “Ito po ang
pagkaunawa, ano naranasang pagtaas
Komunikasyo Malinaw ang pag- May kaunting Magulo at
n uulat at pag-aagam-agam hindi malinaw nga muli ang global ng katamtamang
presentasyon sa
klase
habang nag-uulat
sa klase
ang pag-uulat
at
warming?” temperatura ng
presentasyon mundo nitong mga
sa harap ng
klase nakaraang dekada.”
Paggamit ng Maganda at Sa Magulo at “Ano-ano ang mga
Visual Aids kaaya-aya ang
mga ginamit na
pangkalahatan,
presentable ang
hindi
presentable
nakikita ninyong “Yung mga
visual aids ginamit na visual ang visual aids mga gawain sa sasakyang
aids na ginamit
kapaligiran ang nagbubuga ng
Kooperasyon Bawat isang Isa o dalawang Tatlo o higit
ng mga miyembro ay may miyembro ang pang lalong nagpapalala maiitim na usok,
miyembro ng ginagampanang hindi gumawa ng miyembro ang sa global warming?” yung mga taong
pangkat tungkulin sa pag- tungkulin sa hindi gumawa
uulat kanyang pangkat ng tungkulin nagsisiga ng basura
sa kanyang
pangkat o nagsusunog ng
gulong, at mga
pabrikang
PUNTOS: ______ x 50 + 50 = ___________ % nagbubuga ng
12 “Sa iyong munting makakapal at
paraan, paano ka maiitim na usok sa
Pagsusuri makaiiwas na hangin.”
maging sanhi ng
Gawain ng Guro Gawain ng Mag- paglala ng global “...Sa pamamagitan
 warming at paano ng pagsunod sa IV. Takdang-Aralin.
ka naman mga alituntunin at 1. Hanapin ang mga kahulugan ng mga
makakatulong sa patakarang sumusunod na termino:
pagbawas sa pangkalikasan, sa a. Unemployment
masamang epekto hindi paggamit ng b. Underemployment
nito?” mga kemikal at c. Globalisasyon
produktong may d. Sustainable Development
CFC at naglalabas
ng CO2, sa hindi X–X–X–X–X–X–X–X–X–X–X
pagsusunog ng mga
basurang naipon....”
Inihanda ni:

EARL JOHN G. PAJARO

Paglalapat
BSE – 4I
1. PANGKATAN: Gumawa ng isang action Medyor sa Agham Panlipunan

plan para sa inyong pamayanan. Tukuyin ang

mga gawaing nakapagdudulot ng global
warming at magbigay ng tatlo hanggang
limang mungkahing programang tutugon sa
pangangalaga para sa kapaligiran.

2.INDIBIDWAL: Gumawa ng isang slogan na

nagpapahayag ng mensahe ng pangangalaga
at pagmamahal sa kapaligiran.
Mungkahing Rubrik:

Pagtataya / Ebalwayson
Sanaysay (Sampung puntos). Ano-ano ang
mga mahahalagang konseptong iyong
natutunan sa paksa ng global warming?
(Lima hanggang sampung pangungusap).