PAGINA LEWA
CZASOPISMA
WYDAWANE NA KASZUBACH PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
ADAM ŁUCZYŃSKI
Z
a najtrudniejszy czas dla wydawania prasy kaszubskiej
można uznać okres PRL-u. Cenzura mocno utrudnia-
ła publikowanie i rozpowszechnianie treści prasowych
w języku kaszubskim, uważanym wówczas za gwarę polszczy-
zny. Na pierwsze kaszubskie pismo ukazujące się w tym okre-
sie (po likwidacji „Zrzeszë Kaszëbsczi”) trzeba było czekać do
1957 r.1.
W drugiej połowie roku 1956 nastąpiła zmiana władz Polski
Ludowej i wiążąca się z nią liberalizacja systemu politycznego.
Kaszubi wykorzystali ten moment i jeszcze w 1956 utworzyli
Zrzeszenie Kaszubskie. Pierwszym organem prasowym Zrze-
szenia był dwutygodnik „Kaszëbë”, który ukazywał się regu-
larnie od 15 października 1957 r. (w lipcu i sierpniu wyszły
dwa numery specjalne)2. Redaktorem naczelnym periodyku
był Tadeusz Bolduan (1930–2005) – publicysta i działacz ka-
szubski. Czasopismo poświęcało sporo miejsca historii, lite-
raturze, sztuce i zwyczajom Kaszubów, jak również na bieżąco
informowało o sprawach związanych ze współczesnym życiem
w powiatach kaszubskich. Przedstawiało też działalność roz-
wijających się oddziałów i kół Zrzeszenia oraz zachęcało do
zapoznania się z wydawnictwami książkowymi przygotowa-
nymi przez organizację3. Większość tekstów dwutygodnika
„Kaszëbë” była pisana w języku polskim. Wynikało to z tego,
że władze PRL usilnie wypierały kaszubszczyznę z życia pu-
blicznego i codziennego. Po ciężkich przeżyciach z przełomu
lat 40. i 50., kiedy Kaszubów oskarżano o rzekomą współpra-
cę z Niemcami i separatyzm oraz poddawano represjom, ro-
dzice przestali przekazywać ten język kolejnym pokoleniom.
Dodatkowo na ziemie kaszubskie przybyło po wojnie dużo
ludności nieznającej miejscowego języka (m.in. Ukraińcy
i Łemkowie przesiedleni w ramach akcji „Wisła”)4. Kaszubsz-
czyzna pojawiała się w „Kaszëbach” głównie w felietonach,
które pisali Tadeusz Bolduan, Rajmund Bolduan (1929–2006)
i Jan Kiedrowski (1932–1989)5. 22 felietony (m.in. Gôdko mar-
kotno, Wezdrzeta kąsk w dół), 19 wierszy (m.in. Moje stronë,
Gôdka o tobace) oraz jeden utwór prozatorski6 w całości po
1
E. Pryczkowski, Język kaszubski w działalności publicznej i obrocie prawnym, a zwłaszcza w reklamie, prasie, radiu i telewizji oraz ad-
ministracji, [w:] Biuletyn Rady Języka Kaszubskiego, Gdańsk 2007, s. 73.
2
[J. Treder], Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, hasło [w:] Język kaszubski. Poradnik encyklopedyczny, red. J. Treder, wyd. 2. poprawio-
ne i poszerzone, Gdańsk 2006, s. 282.
3
D. Szymikowski, Kaszubi w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, <http://kaszebsko.com/uploads/historia/Histori%C3%B4%20
Kasz%C3%ABb%C3%B3w%20%2814%29.pdf> [dostęp: 17.06.2015].
4
Tamże.
5
E. Pryczkowski, dz.cyt.
6
J. Piepka, Macej Wanoga mô głos,„Kaszëbë”, nr 1–5, 1957.
7
D. Szymikowski, dz.cyt.
8
K. Ostrowski, Od biuletynu do nowoczesnego czasopisma, [w:] 50 lat z Pomeranią, opr. E. Szczesiak, Gdańsk 2013, s. 5–17.
42 / / STYCZEŃ 2017
CZĘŚĆ
1
kaszubsku opublikował na łamach „Kaszëb” Jan Piepka (1926–
–2001).
Od początku istnienia Zrzeszenie Kaszubskie było pod ści-
słą obserwacją komunistycznej Służby Bezpieczeństwa.
Próbowano za wszelką cenę udowodnić jego członkom anty-
polskie nastawienie. Doprowadziło to do likwidacji dwutygo-
dnika „Kaszëbë” w grudniu 1961 r.7.
Zrzeszenie jednak nie zrezygnowało z wydawania własnego
organu prasowego. W  miejsce dwutygodnika „Kaszëbë”
wszedł „Biuletyn Zrzeszenia Kaszubskiego”, którego pierw-
szy numer ukazał się na przełomie stycznia i lutego 1963 r. Od
roku 1969 pismo zaczęło wychodzić co dwa miesiące jako
„Pomerania”. Dopiero 10 lat później redakcji udało się wpro-
wadzić cykl miesięczny wydawania. Redaktorami naczelnymi
„Biuletynu” i później „Pomeranii” byli kolejno: Izabella Tro-
janowska (1929–1995), Wojciech Kiedrowski (1937–2011),
Stanisław Pestka (1929–2015), Cezary Obracht-Prondzyński
(ur. 1966), trzykrotnie Edmund Szczesiak (ur. 1942), Artur
Jabłoński (ur. 1970), Iwona Joć, Dariusz Majkowski i Sławomir
Lewandowski (obecny redaktor naczelny)8.
Język kaszubski zawsze był nieodłącznym elementem pi-
sma. Początkowo można było w nim przeczytać prawie wy-
łącznie utwory literackie (na łamach „Pomeranii” publikowa-
li swoje dzieła m.in. Jan Trepczyk, Stanisław Pestka,
Aleksander Labuda czy Eugeniusz Gołąbek). Teksty dotyczą-
ce aktualności, historii czy tożsamości Kaszubów oraz publi-
cystyka pisane były po polsku (z drobnymi wyjątkami, tu np.
kaszubskojęzyczne felietony Labudy, Trepczyka i Gołąbka).
Taki stan utrzymywał się aż do początku XXI w. Dopiero po
2000 r. zaczęły się sukcesywnie pojawiać teksty oraz wywiady
publikowane w całości po kaszubsku. Od 2002 r. do miesięcz-
nika zaczęto dołączać dodatek „Najô Ùczba”, służący nauce
języka kaszubskiego. Całkowicie kaszubskojęzycznym dodat-
kiem do „Pomeranii” jest „Stegna”, która wychodzi co trzy
miesiące od 2006 r. Można tam znaleźć wywiady, sylwetki oraz
dzieła współczesnych kaszubskich pisarzy, teksty utworów

muzycznych, a także fragmenty tłumaczonych na język ka-
szubski wielkich dzieł literatury światowej, takich jak Romeo
i Julia czy Ania z Zielonego Wzgórza.
W 2011 r. „Pomerania” stała się pismem dwujęzycznym,
połowa tekstów jest polskojęzyczna, połowa kaszubskojęzycz-
na. Zespół redakcyjny zasilili dziennikarze, nauczyciele oraz
tłumacze od wielu lat działający na rzecz kaszubszczyzny.
Wszystkie numery z 2011 r. zawierają publikacje tłumaczone
z języka polskiego na kaszubski (można przeczytać obie wer-
sje). Od 2012 r. jednocześnie po polsku i po kaszubsku druko-
wany jest jedynie cykl felietonów Kazimierza Ostrowskiego:
Z południa/Z pôłnia. Czasem także inne teksty są tłumaczone
na język kaszubski, lecz są to pojedyncze przypadki. W tym
samym roku wprowadzono możliwość odsłuchania niektórych
kaszubskojęzycznych artykułów na stronie internetowej mie-
sięcznika9. Obecnie zbiór zawiera 137 plików dźwiękowych.
Przez dłuższy czas poza „Pomeranią” trudno było znaleźć
samodzielne czasopismo kaszubskie. Periodyki w całości po-
święcone tej tematyce, takie jak „Tatczëzna” oraz „Òdroda”, nie
utrzymały się na rynku.
Oba pojawiły się w okresie transformacji ustrojowej. Pierw-
sza była „Tatczëzna”, która zaczęła wychodzić w maju 1990 r.10.
Wydawanie tego pisma było inicjatywą studentów trójmiej-
skich uczelni, uważających ówczesną działalność miesięczni-
ka „Pomerania” w kwestii kaszubskiej za zbyt bierną11. Inicja-
torami powstania „Tatczëznë” byli Jarosław Ellwart i Wojciech
Etmański, do redagowania pisma włączyli się Piotr Dzieka-
nowski, Eugeniusz Pryczkowski, Mariusz Szmidka, Dariusz
Szymikowski oraz Artur Jabłoński, którzy do dziś działają
w  ruchu kaszubskim. Brak zaplecza finansowego oraz do-
świadczenia u redaktorów nie pozwoliły za długo utrzymać
się czasopismu. Do lipca 1991 r. zostało wydanych 9 numerów.
Periodyk nie miał stałej redakcji. Pierwszy numer przygoto-
wano na maszynie do pisania w jednym z akademików Poli-
techniki Gdańskiej. Kolejne drukowano w Żukowie, w Zakła-
dzie Małej Poligrafii Henryka Leśniowskiego. Autorzy
próbowali dystrybuować pismo sami przy pomocy zaprzyjaź-
nionych nauczycieli i księży. Początkowo proces wydawania
był finansowany z kieszeni założycieli czasopisma, później
z reklam oraz wpłat sympatyków12.
Omawiając powstanie „Tatczëznë”, trzeba wspomnieć o roli
ks. Franciszka Gruczy (1911–1993), kapłana, który pierwszy
raz w dziejach odprawił mszę świętą po kaszubsku. Tłumaczył
on także pieśni kościelne oraz przełożył na kaszubski cztery
ewangelie (z języka polskiego). Grucza był również ostatnią
żyjącą po roku 1989 osobą, która redagowała niegdyś „Zrzesz
Kaszëbską”. Jeszcze przed ukazaniem się pierwszego numeru
9

<http://www.miesiecznikpomerania.pl/audio> [dostęp: 8.12.2016].
10
Niewielkich rozmiarów monografię „Tatczëznë” napisał D. Majkowski, Tatczëzna. W miono Bòsczi nôrodni wzénik, Gdynia 2010.
11
D. Kalinowski, Czarno-złota tożsamość. Kaszubocentryczne periodyki „Tatczëzna” i „Òdroda”, „Porównania”, nr 14, Poznań 2014,
s. 140.
12
W. Pepliński, Tatczëzna. Skra Ormuzdowa ’91, „Pomerania”, nr 7–8, 1991, s. 40–41.
13
D. Kalinowski, dz.cyt., s. 140–141.
14
E. Pryczkowski, Historia normalizacji pisowni w latach 1990–1996, [w:] Biuletin Radzëznë Kaszëbsczégò Jãzëka / Biuletyn Rady Języ-
ka Kaszubskiego, Gdańsk 2008, s. 168.
15
Tamże, s. 164.
16
D. Kalinowski, dz.cyt. s. 142–143.
HISTORIA MEDIÓW KASZUBSKOJĘZYCZNYCH CZ. 2
„Tatczëznë” wokół księdza Gruczy gromadzili się działacze
studenccy, którzy czuli się spadkobiercami idei zrzeszińców.
To właśnie ks. Grucza zachęcał ich do tworzenia własnego
czasopisma, wnioskował o stosowanie pisowni języka kaszub-
skiego opracowanej przez zrzeszińców i  później w  dużym
stopniu decydował o tym, jaki materiał ma być publikowany
w periodyku13.
„Tatczëzna” była pisana po polsku i po kaszubsku. Wielo-
krotnie można było przeczytać na łamach pisma, że choć ist-
nieją różne gwary kaszubskie, to jednak można stworzyć
wspólny dla wszystkich model kaszubskiego języka literackie-
go. W pierwszym numerze pojawił się tekst pod tytułem: „Czy
chcemy się uczyć w szkole po kaszubsku?” (tekst bez podania
nazwiska autora), w którym apelowano o wprowadzenie lek-
cji języka kaszubskiego do szkół działających w ówczesnych
województwach gdańskim i słupskim. Sporo pisano również
o wymarłych nadbałtyckich ludach słowiańskich, takich jak
Obodryci czy Słowińcy, i ostrzegano, że nie można pozwolić
na to, aby ten sam los spotkał Kaszubów. Konsekwencja, z jaką
autorzy „Tatczëznë” używali swojej pisowni, sprawiła, że zo-
stali docenieni przez twórcę powstających w tym czasie roz-
mówek kaszubskich i słownika języka kaszubskiego (nazwa-
nego przez autora „normatywnym”) – Eugeniusza Gołąbka.
Także poeci Alojzy Nagel i Jerzy Łysk twierdzili, że pisownia
zastosowana w „Tatczëznie” rozwiązuje wiele dylematów or-
tograficznych, chwaląc najbardziej zaznaczanie labializacji „o”
i „u”14. Warto przy tej okazji dodać, że kaszubszczyzna stoso-
wana w „Tatczëznie” różniła się od ustaleń komisji ortogra-
ficznej Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego z 1975 r., wyda-
nych później w książce Jerzego Tredera i Edwarda Brezy pod
tytułem Zasady pisowni kaszubskiej (Gdańsk 1976 i 1984).
Twórcy czasopisma uważali, że te postanowienia zbliżają ka-
szubską pisownię do polskiej i kłócą się ze wcześniejszymi
opracowaniami leksykograficznymi Aleksandra Labudy, taki-
mi jak: Zasady pisowni kaszubskiej ze słowniczkiem ortogra-
ficznym (Toruń 1939), Słowniczek kaszubski (Warszawa 1960)
i Słowôrz kaszëbsko-polsczi, Słownik polsko-kaszubski (1982)15.
Pismo miało również swój dodatek literacki „Wjitrznjô”,
w którym publikowano m.in. utwory Franciszka Gruczy, Aloj-
zego Nagla, Jerzego Łyska i Idy Czai. Swoje wiersze zamiesz-
czali tam również redaktorzy, a w szczególności Eugeniusz
Pryczkowski. „Tatczëzna” wiele pisała również o historii Ka-
szubów i  ich współczesnej tożsamości, mocno eksponując
takie symbole, jak kaszubska flaga i herb z gryfem16.
STËCZNIK 2017 / / 43
CZASOPISMA
WYDAWANE NA KASZUBACH PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
ADAM ŁUCZYŃSKI
P
oczątki miesięcznika „Òdroda”, ukazującego się
z przerwami przez 7 lat, były podobne do począt-
ków „Tatczëznë”. W grudniu 1999 r. pojawił się
pierwszy numer noszący nazwę „Pòmòranijô. Pismiono
wòlnich Kaszëbów i Pòmòrzanów” z podtytułem „Òdro-
da Pòmòrza – Òdroda Kaszëbizné”, który został wydru-
kowany za pomocą amatorskiego sprzętu i powielony na
kserokopiarce. Liczył sobie dwie strony i był w całości
napisany po polsku. Dopiero od drugiego numeru pisma
zaczęto używać nazwy „Òdroda”, zwiększono liczbę stron
i  pojawiły się w  nim pierwsze kaszubskie publikacje.
Z  każdym kolejnym numerem wzrastała liczba stron
i ilość kaszubszczyzny, tak że od siódmego numeru pi-
smo już stale miało 20 stron i znaczną większość tekstów
napisanych po kaszubsku. Poprawiła się również jakość
wydawania periodyku, kiedy w 2001 r. zajął się tym Ja-
rosław Ellwart (ur. 1967), założyciel i właściciel wydaw-
nictwa Region. Funkcję redaktora naczelnego pełnili
Paweł Szczypta i Grzegorz Schramke. W skład redakcji
wchodzili zaś: Adam Kleina, Sławomir Formella, Michał
Borzyszkowski i Stanisław Geppert. Z czasopismem rów-
nież współpracowali: Dušan-Vladislav Paždjerski, Marek
Kwidziński, Roman Drzeżdżon, Anna Cupa, Dariusz
Szymikowski i Tomasz Fopke1.
„Òdroda” i „Tatczëzna” powstały z podobnych pobu-
dek z tą różnicą, że „Òdroda” była początkowo pismem
bardziej radykalnym niż jej poprzedniczka. W publicy-
styce ukazującej się na łamach miesięcznika szeroko
była poruszana kwestia narodowości kaszubskiej, nie-
kiedy w sposób mocno roszczeniowy wobec Polaków
i polskiej administracji na Pomorzu. Jak twierdzi Daniel
Kalinowski, tego typu wypowiedzi publikowane w pi-
śmie „Òdroda” wychodziły głównie spod pióra pierw-
szego redaktora naczelnego – Pawła Szczypty, a za przy-
kład podaje m.in. tekst z numeru 8 pt. „Samòrządzëna
ë autonomijô”, w  którym autor pisze o  konieczności
wprowadzenia samorządności i autonomii Kaszub wo-
bec innych regionów. Krytykowano Zrzeszenie Kaszub-
1
G.J. Schramke, Pòwiôstka ò pismionie, „Stegna”, nr 4, 2009, s. 26–27.
2
D. Kalinowski, Czarno-złota tożsamość. Kaszubskocentryczne periodyki „Tatczëzna” i „Òdroda”, „Porównania”, nr 14, Poznań 2014,
s. 145–146
3
Ibidem, s. 147–148.
4
N. Dołowy-Rybińska, Języki i kultury mniejszościowe w Europie: Bretończycy, Łużyczanie, Kaszubi, Warszawa 2011, s. 462.
26 / / LUTY 2017
CZĘŚĆ
2
sko-Pomorskie i  Instytut Kaszubski za zbyt pasywne
działania oraz niewystarczającą liczbę książek wydawa-
nych po kaszubsku (np. tekst „W jaczim jãzëkù” z dru-
giego numeru)2.
W późniejszych numerach, kiedy redaktorem naczel-
nym został Grzegorz Schramke, pismo złagodniało
w prezentowanych opiniach. Zamieszczano w nim głów-
nie doniesienia z terenu Kaszub i Pomorza, artykuły pu-
blicystyczne o przejawach życia społecznego, teksty hi-
storyczne, rozmowy, wywiady, fragmenty dzieł literackich,
anegdoty, krzyżówki oraz reklamy. „Òdroda” publikowa-
ła również wywiady, m.in.: z liderem zespołu rockowego
Chëcz Michałem Pieperem, z reprezentantem młodego
pokolenia piszących po kaszubsku Romanem Drzeżdżo-
nem, z właścicielem wzorcowni kaszubskiej sztuki ludo-
wej Waldemarem Rudzieckim i z organizatorem pierw-
szej kaszubskiej szkoły społecznej Witoldem Bobrowskim.
Zaczęto też publikować kaszubskojęzyczne wiersze mło-
dych i nieco starszych poetów, wśród których należy wy-
mienić utwory wspomnianego już Romana Drzeżdżona,
Tomasza Fopkego, Anny Marii Bartkowskiej, Stanisława
Jankego i Hanny Makurat. Drukowano ponadto fragmen-
ty Słownika gwar kaszubskich na tle kultury ludowej Ber-
narda Sychty oraz tłumaczenia na kaszubski dzieł literac-
kich, które przygotowywali Wojciech Walkusz i Roman
Drzeżdżon3. W 2002 r. przy okazji pierwszego w wolnej
Polsce powszechnego spisu ludności „Òdroda” starała się
uświadamiać swoim czytelnikom możliwość wyboru na-
rodowości kaszubskiej4.
W 2004 r. zmieniła się nazwa czasopisma na „Kaszëbskô
Òdroda”. Dwa lata później zaprzestano jego wydawania
właściwie z tych samych finansowych przyczyn, jak to
 MEDIA KASZUBSKOJĘZYCZNE część 2

było w wypadku „Tatczëznë”. Przez 7 lat istnienia „Òdrodë” Wśród kaszubskojęzycznych pism ukazujących się po II woj-
ukazało się w sumie 40 numerów w nakładzie od 500 do nie światowej należy wymienić jeszcze „Zwónk kaszëbsczi”,
2000 egzemplarzy5. który wydawali studenci z  Klubù Sztudérów Kaszëbów
w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. W latach
Zastój, jeśli chodzi o czaso-
2004–2009 (9 numerów) pismo to w całości wychodziło w ję-
pisma pisane w  większości
zyku kaszubskim. Więcej na ten temat w: D. Majkowski,
po kaszubsku, próbują prze- Słownictwo religijne w czasopiśmie „Zwónk kaszëbsczi”, w:
łamać młodzi redaktorzy Biuletyn Rady Języka Kaszubskiego 2012, s. 233–237; D. Maj-
periodyku „Skra – pismio- kowski, Literatura w „Zwónkù kaszëbsczim”, w: Biuletyn Rady
no ò kùlturze”. Od kwietnia Języka Kaszubskiego 2014, s. 288–293; Më trzimómë z Bògã.
2014 r. ukazało się 5 nume- Księga jubileuszowa 100 lat Klubu Studentów Kaszubów
rów tego nieregularnika, w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie 1908–2008,
które są dostępne na stronie red. Komitet Redakcyjny pod kier. ks. Anastazego Nadolne-
internetowej pisma. Począt- go, Pelplin 2008.
kowe plany były takie, aby
drukować „Skrę” w około 50
Kończąc omawianie współczesnej prasy kaszubskoję-
egzemplarzach i wysłać między innymi do bibliotek na
zycznej, nie można pominąć innych regionalnych pism
Kaszubach7. W późniejszym wywiadzie dla kwartalnika
bądź kaszubskich dodatków do większych tytułów, któ-
„Stegna” Maciej Bandur zdradził, że może być to trudne
re co prawda redagowane były w większości po polsku,
zadanie, gdyż młodzież, do której kierowane jest pismo,
ale zajmowały się przede wszystkim tematyką Kaszub.
coraz rzadziej sięga nie tylko po papierowe wydania ga-
Można wśród nich wyróżnić dwumiesięcznik regional-
zet, ale również po tradycyjne książki. Dodał jednak, że
ny „Naji Gòchë”, który w 2001 r. założył Zbigniew Ta-
będą próbowali wydawać „Skrę” w wersji papierowej8.
lewski. Czasopismo o  profilu społeczno-kulturalnym
Wydania liczą od 36 do 56 stron. Przeważa tam język
przekazywało przez 9 lat swojego istnienia informacje
kaszubski. Pojedyncze teksty są przygotowywane w ję-
z Gochów – południowo-zachodniej części Kaszub. Do
zyku polskim; jak tłumaczą twórcy, po to aby zaciekawić
dziś wraz z „Dziennikiem Bałtyckim” ukazuje się „Nor-
również tych, którzy mają problemy ze zrozumieniem
da. Pismiono kaszëbsczi zemi” – cotygodniowy, prze-
„rodny mòwë”. Redakcję tworzą młodzi ludzie pocho-
ważnie jednostronicowy, dodatek. Pierwotnie był to
dzący nie tylko z  Kaszub, ale również ze Szczecina
samodzielny tytuł. Jednak z powodu kłopotów finanso-
i z Mazur. Wszystkich łączą zainteresowania związane
wych został odkupiony przez „Prasę Bałtycką” i od paź-
z kaszubskim życiem kulturalnym. Redaktorem naczel-
dziernika 1997 r. jest dołączany do „Dziennika Bałtyc-
nym jest Macéj Bańdur. Gracjana Pòtrëkùs odpowiada
kiego” w kaszubskich miastach, w których można dostać
za szatę graficzną periodyku. Adóm Hébel przygotowu-
gazetę. Z kolei w słupskim „Głosie Pomorza” ukazywał
je teksty o tematyce sportowej. Pismo redagują również
się w  latach 1997–2002 tygodniowy dodatek „Głos
Dôwid Miklosz, Pioter Szatkòwsczi i Jan Jablonsczi9.
Kaszëb”, redagowany po polsku z elementami po ka-
W założeniu „Skra” powstała po to, by odnaleźć i ze-
szubsku, który prowadził Jerzy Dąbrowa-Januszewski.
brać młodych Kaszubów, którzy publikują swoje utwory
Kaszubszczyzna pojawia się również w takich pismach,
na blogach internetowych czy na Facebooku i połączyć
jak: „Gazeta Kartuska”, „Gazeta Kościerska” „Głos Ka-
ich we wspólnej działalności. W  czasopiśmie można
szub” „Kurier Kartuski”, „Kurier Bytowski” czy „Lesôk”11.
znaleźć m.in.: relacje z podróży, wiersze, komiksy, foto-
grafie artystyczne, szkice malarskie, recenzje literackie,
felietony i wywiady. Dużą wagę autorzy przykładają do
tematyki europejskich mniejszości narodowych, etnicz-
nych i  językowych. Ponadto publikowany jest cykl
„Kaszëbsczi nié do pòczãtników”, służący jako pomoc
w nauce języka kaszubskiego10.

5
D. Kalinowski, Czarno-złota tożsamość..., s. 148.
6
Skra – pismiono ò kulturze<http://pismiono.com/skra/archiw/> [dostęp: 16.09.2016].
7
Z drugiej ręki: Młodé pismiono ò kùlturze, „Pomerania”, nr 6, 2014, s. 37 (za: Radio Kaszëbë, TeaTER, 14.04.10).
8
D. Majkòwsczi, Niech le bądze nas wicy!, „Stegna”, nr 3, 2014, s. 30.
9
Ibidem, s. 29.
10
Ibidem.
11
W. Pepliński, Prasa lokalna na Pomorzu w dwudziestoleciu międzywojennym i po 1989 roku,„Pomerania”, nr 6, 2006, s. 10–15.

GROMICZNIK 2017 / / 27