JAK CZYTAĆ PO ŁACINIE?

Język łaciński liczy sobie, biorąc pod uwagę całą jego historię, co najmniej 2700 lat; do ok. V
w. n.e. był „językiem żywym” - takim, którym mówiono na co dzień; przez kolejne niemal
1500 lat pozostawał językiem nauki, literatury i Kościoła Katolickiego. To zrozumiałe, że nie
pozostał przez cały ten czas niezmienny; dotyczy to również jego wymowy.

Chociaż jesteśmy w stanie odtworzyć mniej-więcej to, jak mówili starożytni Rzymianie, taka
historyczna wymowa jest rzadko używana poza gronem specjalistów. W Polsce najczęściej
można spotkać się z polską tradycyjną wymową łaciny (czasem zwaną „szkolną”).

Do zapisu języka łacińskiego używamy tych liter:

A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, X, Y, Z

„Brakuje” tu kilku liter - nie ma w łacinie ą, ć, ę, j, ł, ń, ó, ś, w, ź ani ż. Mamy też w łacinie

nastepujące dwuznaki:

AE, AU, CH, EU, OE, PH, QU, TH

CH, K, PH, TH, Y i Z występują bardzo rzadko - najczęściej w wyrazach pochodzenia

obcego (np. greckiego). Litera Q występuje wyłącznie jako część dwuznaku QU, nigdy sama.
Większość liter i dwuznaków wymawia się tak, jak po polsku. Oto wyjątki:

AE - wymawiamy jak polskie „e”,

OE - wymawiamy jak polskie „e”,
C - wymawiamy jak polskie „c” jeśli po niej mamy E, I, OE lub AE, w pozostałych
przypadkach wymawiamy jak polskie „k”,
I - wymawiamy zazwyczaj jak „i”, ale połączenia IA, IE, IO, IU wymawiamy jako
„ja”, „je”, „jo”, „ju”,
QU - jak polskie „kw”.

Czasami AE i OE należy wymawiać jako dwie samogłoski (jak w polskich wyrazach

„maestro” i „poezja”; oznacza się to za pomocą dwóch kropek (tzw. „trema”) - AË, OË.

Warto też wiedzieć, że łacińskie samogłoski mogą być długie i krótkie, ale na razie nie
będziemy się tym przejmować.
Spróbuj przeczytać na głos następujące wyrazy:

rosa 'róża'

aula 'sala'

Europa 'Europa'

vinum 'wino'

Aemilius 'Emiliusz'

poena 'kara'

iam 'już'

aqua 'woda'

questio 'pytanie, kwestia'

Cicero 'Cyceron'

canis 'pies'

Caesar 'Cezar'

comoedia 'komedia'

poëta 'poeta'

aër 'powietrze'

pax 'pokój (przeciwieństwo wojny)'

LECTIO PRIMA

Ecce est Marcus. Marcus puer est. Marcus in aula est. Marcus discipulus est.

Ecce est Iulia. Iulia quoque in aula est.

Iulia discipulus non est. Iulia discipula est. Iulia puella est. Iulia et Marcus puella et puer sunt.

VERBA

aula – sala
discipula – uczennica
discipulus – uczeń
ecce – to, oto
est – jest
et – i
in – w
puella – dziewczynka
puer – chłopiec
quoque – też
sunt – są

EXERCICIUM

Przetłumacz na łacinę:

To jest sala.
___________________________________________________________________________

To jest uczeń.

___________________________________________________________________________

Dziewczynka jest uczennicą.

___________________________________________________________________________