Professional Documents
Culture Documents
30
20 Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie – dynamiczny rozwój zachodniopomorskie
i ambitne plany
Co łączy województwo
24 Nieruchomości nie zdrożeją
zachodniopomorskie i Włochy?
27 Dodaj gazu na drodze
zachodniopomorskie
28 Bezrobocie w naszym województwie – jest gorzej niż rok temu
30 Co łączy województwo zachodniopomorskie i Włochy?
33 Made in Koszalin
O izbie
36 Klaster Budowlany ma nowy zarząd
39 Uchybienia zamawiających, a środki ochrony prawnej
w zamówieniach publicznych
40 Kobieta w biznesie - świadomy wybór, czy życiowa konieczność?
42 Małe firmy mają duże znaczenie
prawo
44 Planowanie spadkowe. Budowa Planu Sukcesji w rodzinie oraz w firmie.
Firmowe know-how
firmowe know-how
Firmo, zaangażuj się 46
46 Firmo, zaangażuj się!
48 Student potrafi się zrewanżować
50 Produkcja dokumentów papierowych a środowisko
biznes i sztuka
52 Sztuka się opłaca
pasja i sukces
54 Recepta na sukces? Tylko ciężka praca
Kącik językowy
57 Dla dwóch stron i w dwóch językach
Dookoła świata
58 Gdzie w województwie zachodniopomorskim warto rozwinąć żagle?
Biznes w dobrym stylu
60 Profesjonalnie i indywidualnie jednocześnie
pasja i sukces
Recepta na sukces? 54
Tylko ciężka praca
62 Nowa Kia SPORTAGE – dla ludzi z pasją
zainwestuj w siebie
64 Olśniewaj uśmiechem!
Kuchnia
66 Regionalne pyszności na zachodniopomorskich stołach
podpatrzone / podsłuchane
68 Wystrzałowy Szczecin
69 750-lecie Dąbia na pikniku nad wodą
70 Wielkie kraksy na MTS-ach
71 Sail Świnoujście 2010 za nami
Pod lupą
72 Absurd do usług kuchnia
Regionalne pyszności 66
na zachodniopomorskich stołach
Oferta dostępna u: Biuro Obsługi Biznesowej PLAY
ul. Kopernika 3-5 (pasaż A-Z), 70-241 Szczecin
Tel. 790 031 821
od redakcji
Od redakcji
D opiero co podziwialiśmy zachodzące słońce na plażach w kraju i zagranicą, a już trzeba będzie
pożegnać je na dłużej. Wakacje, jak wszystko co dobre, szybko się skończyły. Wypoczęci, opa-
leni i ze zdwojoną siłą prezentujemy najnowszy – powakacyjny numer magazynu Zachodniopomor-
ski Przedsiębiorca.
Nie zapomniałyśmy jednak o Panach i „męskich” tematach. Pokazujemy ile można zyskać wpro-
wadzając niewielkie innowacje do swojej firmy. Podpowiadamy jak zmniejszyć koszty, zarówno
w biurze, jak i za kierownicą. Przyglądamy się najnowszym trendom i szczecińskim firmom, które
starają się za nimi nadążyć. Udowadniamy, że sztuka i biznes powinny ściśle współegzystować, bo
dają sobie nawzajem wiele korzyści. Tematowi temu poświęcimy tegoroczną Herbatkę Izbową, którą
wypijemy już 9 września.
W magazynie znajdą Państwo dobre wiadomości - nieruchomości nie zdrożeją, i te nieco gorsze
- bezrobocie w naszym województwie jest wyższe niż rok temu. Mają Państwo również niepowta-
rzalną okazję zajrzeć do wnętrza nowej siedziby Północnej Izby Gospodarczej. Jednym słowem każdy
zachodniopomorski przedsiębiorca, bez względu na płeć, powinien znaleźć w tym numerze przy-
najmniej jeden interesujący go temat. Życzymy by treści wartych lektury było jednak o wiele więcej!
Agata Pasek
Karolina Wójcik
Przedsiębiorcy już wiedzą jak oszczędzać energię Firmy szkoliły się nad morzem
W spółczesna stomatologia
to nowoczesna i szybko
rozwijająca się gałąź medycyny.
W dniach 15 – 16 lipca w Licheniu odbyły się
uroczyste obchody Krajowego Święta Ban-
kowości Spółdzielczej zorganizowane przez Krajowy
W szczególności zauważalny Związek Banków Spółdzielczych. Nasz region repre-
jest postęp w dziedzinie implan- zentował m.in. GBS Bank z Barlinka. Po raz kolejny
tologii, implantoprotetyki oraz z sukcesami!
w technikach odbudowy kości. W trakcie obchodów przyznawano nagrody dla
Co kilka lat następują przełomy najlepszych banków spółdzielczych z całego kraju.
w nowoczesnych technikach W tym roku rozszerzono kryteria i po raz pierw-
leczenia, które są prezentowane szy przyznano Nagrody Specjalne Zarządu KZBS.
na różnego rodzaju sympozjach. Otrzymują je banki spółdzielcze wyróżniające się spośród konkurencji.
W czerwcu br. na Uniwer- Prestiżowa nagroda przyznawana jest w 3 kategoriach: banków spół-
sytecie im. J.W. Goethego we dzielczych zasłużonych w budowaniu pozytywnego wizerunku sektora
Frankfurcie, znanym z wysokiego bankowości spółdzielczej, banków spółdzielczych odnotowujących naj-
standardu oraz nowatorskich rozwiązań, odbyło się jedno z takich spo- szybszy rozwój oraz banków spółdzielczych mających największy wkład
tkań pod przewodnictwem profesora Hubertusa Nentwiga, prezentujące w umacnianie sektora bankowości spółdzielczej.
najnowsze osiągnięcia w implantologii i implantoprotetce firmy Dentsply GBS Bank z Barlinka został wyróżniony nagrodą za budowanie pozy-
Friadent. tywnego wizerunku banków spółdzielczych. To naturalna konsekwen-
Na zdjęciu: dr n. med. Stanisław Gajda właściciel Pierwszej Prywatnej cja działań banku, który od wielu lat intensywnie i skutecznie walczy
Kliniki Stomatologicznej w Szczecinie specjalizującej się od lat w zabie- o poprawę wizerunku banków spółdzielczych.
gach z implantologii i stomatologii estetycznej, wraz z prof. Hubertusem Nagrody Specjalne przyznano w tym roku po raz pierwszy, jednak
Nentwigiem kierownikiem Katedry Chirurgii na Uniwersytecie we Frank- Zarząd KZBS zapowiada kontynuowanie tych działań tak, aby wpisały się
furcie nad Menem oraz twórcą systemu implantologicznego Ankylos. one w tradycję bankowości spółdzielczej i samego Krajowego Związku
Banków Spółdzielczych.
Zareklamuj swoją firmę na stronie Izby Odwiedź Lifestyle Expo 2010 w Warszawie
SGI Baltis ma Rzecznika Klienta Biuro Obsługi Biznesowej Play już w Szczecinie
J ak optymalnie i bezpiecz-
nie ewidencjonować i roz-
liczać transakcje w walucie
obcej zgodnie z ustawami
o podatku dochodowym,
o podatku od towarów i usług
oraz ustawą o rachunkowo-
ści w obiegu unijnym, poza-
unijnym oraz wewnątrz-
krajowym? Jak wprowadzić
dodatkowe stawki VAT?
Odpowiedzią na te pytania jest System Symfonia dostępny w szczeciń-
skiej firmie Softlandia, która jest Złotym Partnerem SAGE. System ten,
to funkcjonalne i elastyczne programy, które usprawniają działanie wielu
firm w kluczowych dla jej rozwoju obszarach: automatyzują zachodzące
w firmie procesy, dostarczają niezbędnych informacji biznesowych i uła-
twiają zarządzanie.
N owo otwarta myjnia bezdotykowa BKF przy ul. Modrej w Szczecinie
jest przykładem zastosowania solidnych, sprawdzonych urządzeń,
jak również nowatorskiej konstrukcji, zawierającej w sobie oświetlenie
System Symfonia składa się z 9 modułów: Finanse i Księgowość, Ana- LED i wypukłe, świecące litery sprawiające, że tej myjni po prostu nie
lizy Finansowe, Środki Trwałe, Kadry i Płace, Płace, Handel, Faktura, da się przegapić. Cztery stanowiska mycia pozwalają uniknąć dużych
Mała Księgowość, e-Deklaracje. Ostatnio do rodziny programów Sys- kolejek, choć trzeba przyznać, że zainteresowanie myjnią jest spore, zaś
temu Symfonia dołączył moduł - Nasz Bank - ułatwiający współpracę świetna lokalizacja obiektu sprzyja dużej ilości klientów.
z bankami oraz program typu CRM - ACT!, umożliwiający efektywne Istniejąca od 20 lat na rynku mycia bezdotykowego w Polsce firma
zarządzanie kontaktami z klientami i wspierający budowanie trwałych BKF Myjnie wie jak sprzedać dobrą inwestycję – wg danych producenta
relacji biznesowych. postawili już na terenie kraju ok. 200 myjni. Możemy się tylko cieszyć
Oprogramowanie dostępne jest w firmie Softlandia, gdzie spotkacie z tego, że tak prężnie rozwijające się przedsiębiorstwo posiada siedzibę
się Państwo z profesjonalną obsługą i rzetelnym podejściem. w naszym regionie.
www.softlandia.pl www.bkfmyjnie.pl
B ywają momenty,
kiedy nie mamy
pomysłu, bądź mamy
problem z wybo-
rem odpowiedniego
prezentu na różne
okazje. Mogą to być
imprezy prywatne,
np. z okazji ślubu, czy
też służbowe, kiedy to
NA POCZĄTEK
N a początek wypada przywitać się po wakacjach. Witam zatem koleżanki, kolegów, wrogów, przyja-
ciół, znajomych i nieznajomych w nastroju lekkiej powakacyjnej depresji. Ciężko wrócić do niezbyt
słonecznej rzeczywistości, otoczenia o odrobinę jesiennym już posmaku, codziennej walki z przeciwno-
ściami naszego gospodarczego losu, smutku polskiej polityki i polityków. Będzie nam brakowało poran-
ków bez budzika i oślepiającego słońca, widoku szmaragdowego morza i lekkiej mgiełki nad taflą jeziora
tuż przed zmrokiem.
Nawet jeśli nasze odczucia nie są tak wyraziste, to warto być wyrozumiałym dla znajomych, przy-
jaciół, no a w szczególności dla pracowników. To oni muszą się zmagać z gorszym nastrojem już nie
Dariusz Więcaszek tylko swoim, ale również szefa lub szefowej. Niech więc ten koniec wakacyjnych wypadów będzie dla nas
– Prezes PIG wszystkich okresem wyciszenia i dystansu do otoczenia.
A jeśli już nic nie pomoże i rzeczywistość przytłoczy, przygniecie itp., zawsze możemy sobie powie-
dzieć, że wreszcie odetchniemy od tych cholernych upałów, komarów, meszek, os. Od upierdliwości
dzieci, tłoku na plaży, zgiełku wieczornych knajp i spacerniaków, tych wszystkich baloników, lodzików,
szaszłyków, spalonych kaszanek i dymiących grilli, natarczywych sprzedawców, uwierającego piasku,
paskudnych sandałów. Nareszcie jesteśmy u siebie, nareszcie wśród znajomych twarzy i codziennych
obowiązków.
A tak naprawdę można w końcu spokojnie usiąść i zaplanować pierwszy zimowy wypad na narty.
Nowa siedziba,
Już niedługo Północna Izba Gospodarcza będzie
mogła pochwalić się nie tylko odremontowaną,
nowe wyzwania
zabytkową siedzibą, ale i większą ofertą dla
przedsiębiorców. Szykują się zmiany, i to zmiany
na lepsze.
P o remoncie budynek przy al. Wojska Polskiego 86 będzie posiadał funkcję szkoleniowo – biurową. Jako Centrum Współpracy Nauki i Gospo-
darki Północnej Izby Gospodarczej będzie stanowił centrum logistyczno – informacyjne Izby. Naszym celem jest pełne utrzymanie willowego
charakteru budynku usytuowanego w otoczeniu parkowym z licznym starodrzewem, przy zachowaniu elewacji bogatych w detale XIX-wiecznego,
eklektycznego historyzmu (dekorowane gzymsy, opaski otworów okiennych i drzwiowych, płaskorzeźby elewacyjne itp.). Po remoncie willa
powinna przypominać w wystroju zewnętrznym zaprojektowaną kilkanaście lat temu przez „ARCO” i zrealizowaną willę „Rondo” przy pomniku
Józefa Piłsudskiego.
Przede wszystkim zamierzamy odtworzyć i odrestaurować dość dobrze zachowane elewacje posługując się starymi, zachowanymi w Archiwum
Miasta rysunkami elewacji. Ponadto istnieje możliwość odrestaurowania kilku par zapewne oryginalnych drzwi wewnętrznych. W trakcie dyskusji
jest problem wymiany starej, nie spełniającej współczesnych wymogów technicznych i termicznych stolarki okiennej, jednak wymiana ta musia-
łaby zachować historyczny podział okien i ich kolor. Pozostałe elementy historycznych wnętrz, już całkowicie przebudowane przez istniejący w
willi do 2007 roku Pałac Młodzieży, zostaną poddane remontowi i dostosowanie do nowych potrzeb.
Wyposażenie techniczne budynku będzie na wskroś nowoczesne, odpowiadające współczesnym potrzebom Inwestora (PIG) oraz obowią-
zującym obecnie przepisom budowlanym, ochrony przeciwpożarowej, bezpieczeństwa i higieny pracy. Obiekt po remoncie będzie odpowiadał
standardom XXI-wiecznej siedziby poważnej organizacji gospodarczej na wzór BCC.
Projekt Zagospodarowania Terenu będzie przede wszystkim zawierał nowe rozwiązanie w zakresie komunikacji. Sam zjazd o szerokości 6 m
będzie dwukierunkowy, ale jego włączenie w zachodnią jezdnię alei Wojska Polskiego będzie tylko na prawoskręty. W głębi działki kosztem części
istniejącego trawnika zostanie wydzielonych 10 nowych stanowisk postojowych dla samochodów osobowych. Przewidujemy, że po przeprowadzeniu
remontu w willi będzie obszerne pomieszczenie recepcyjne na parterze, wyposażone w duży monitor LCD służący do stałego monitoringu i prezen-
tacji informacji, multimedialna sala szkoleniowo – konferencyjna na 100 miejsc z możliwością podziału na 60 i 40 miejsc na I. piętrze, wyposażona
w ekrany, monitory, rzutnik itp., 8 pomieszczeń biurowych na parterze i na I. piętrze, wyposażonych w niezbędne meble biurowe, dwa pomieszczenia
gospodarczo – socjalne przy recepcji i sali konferencyjnej, a także pomieszczenie klubowe z zapleczem na poziomie niskiego parteru. Wszystkie
pomieszczenia zostaną wykończone w wysokim standardzie oraz dobrze wyposażone technicznie w odniesieniu do funkcji, jakie mają pełnić.
Projekt Budowlany remontu XIX-wiecznej willi położonej przy al. Wojska Polskiego Nr 86 oraz Projekt Zagospodarowania Terenu działki
gruntu o numerze ewidencyjnym 145/2 z obrębu 1023 w Szczecinie, jest przygotowywany przez projektantów i specjalistów szczecińskiej firmy
projektowej „ARCO” Spółka z o.o. na zlecenie Północnej Izby Gospodarczej.
Remonty, remonty…
finansowe dla Izby, która już w tym momencie i nowe technologie dla firm. Zachwyceni suk-
zadbała o znaczną część środków. cesem Klastra Budowlanego, planują wspierać
podobne inicjatywy. Izba zachęca do współ-
Centrum Współpracy Nauki i Gospodarki pracy w takiej formie, oferując warsztaty, spo-
tkania branżowe i bazę firm. W odpowiedzi na
Nowa siedziba to nowe wyzwania. Jednym zapotrzebowanie lokalnych przedsiębiorców,
będzie otoczenie willi, które stanowić będzie z nich jest projekt Centrum Współpracy Nauki Izba postanowiła wspomóc ich w pozyskiwaniu
piękny ogród z ławeczkami, choć najpierw i Gospodarki, które będzie oferowało nowe, nowych rynków poprzez wyszukiwanie ewen-
konieczne jest wyburzenie tzw. dobudówek. rozszerzone usługi dla przedsiębiorców zrze- tualnych kontrahentów, wyjazdy na targi mię-
– Pomieszczenia wewnątrz zostaną dostoso- szonych w Izbie. Usługi doradcze, nowe rynki, dzynarodowe, misje gospodarcze i tłumaczenie
wane do wymagań biurowych, zadbamy o to, klastry, zakładanie działalności gospodarczej ofert kooperacyjnych – Izba pomaga wypełniać
aby były nowocześniejsze i praktyczniejsze. i monitoring przedsiębiorczości, a także trans- wnioski o dofinansowanie takich wyjazdów. Do
Musimy jednak pamiętać, że obiekt ten jest fer technologii – to gama ofert dla obecnych tej pory 100 proc. uzyskało pomoc finansową –
zabytkiem i podlega ochronie konserwa- i przyszłych przedsiębiorców. Co kryje się pod informuje Mieczan.
torskiej – mówi Piotr Zaniewski, architekt tymi hasłami? – Będziemy przede wszystkim
z firmy „ARCO” Spółka z o.o. Nowa siedziba starali się, aby przedsiębiorcy mieli łatwy dostęp Konkretne korzyści
będzie miała blisko 500 m2 powierzchni użyt- do dokonań naukowców, aby uprościć dostęp
kowej, co jest dużą różnicą w porównaniu biznesu do nauki i wykorzystywać dokonania Północna Izba Gospodarcza się rozwija. Remont
z obecnym funkcjonowaniem w trzech wynaj- naukowe w praktyce. Wpłynie to na wzrost nowej siedziby planuje zakończyć przed cza-
mowanych pokojach. Ponadto, wszelka dzia- technologii i innowacyjności firm zrzeszonych sem i już kolejne wakacje spędzić na al. Wojska
łalność Izby będzie funkcjonowała w jednym – mówi Paweł Mieczan, Manager Projektów Polskiego 86. Rozszerzają się przestrzenie i pola
miejscu, co uprości obsługę i pomoc przed- Międzynarodowych PIG. Przyszli członkowie działalności. Izba nie próżnuje, ale wciąż stara się
siębiorcom. – W tym momencie brakuje nam dowiedzą się, jak założyć działalność gospodar- doskonalić swoje umiejętności i powiększać ofertę
miejsca na zebrania, na delegacje przybywa- czą, jak wprowadzić swoją firmę z pierwszego zgodnie z zapotrzebowaniem przedsiębiorców.
jące do Szczecina. Pomieszczenia większe, etapu, na dalsze stopnie rozwoju. Będą do dys-
w których odbywają się szkolenia musimy pozycji pracownicy uczelni wyższych i cały Agata Pasek
dodatkowo wynajmować. sztab doradców. Powstanie Bank Innowacyj- Fot. materiały PIG
Niezależność, jaką daje ności, który będzie stanowił łącznik między
nam nowa siedziba nowymi technologiami a przedsiębiorcami,
jest bardzo cenna którzy będą mieli szansę je wykorzystać.
– mówi Renata Izba chce skupić się na transferze tech-
Gryczka, skarb- nologii, który w praktyce oznacza wzrost
nik PIG. Remont konkurencyjności, promocję regional-
do duże wyzwanie nych placówek badawczo-rozwojowych
Adres w Szczecinie przy Wojska Polskiego 164 będzie mi się zawsze dobrze kojarzył. To tu
w dwóch (dużo później- trzech) niewielkich pokojach, wraz z grupą bardzo młodych ludzi , pla-
nowaliśmy dzisiejszy kształt Północnej Izby Gospodarczej. Piszę – planowaliśmy, bo w Polsce
nie ma dobrych wzorców. Samorządność gospodarcza jest młoda. Ma zaledwie dwudziestolet-
nią historię i nie wypracowała skutecznych metod działania w dłuższych okresach. Nie ma też
dostatecznie mocnego oparcia w polskim ustawodawstwie. Uczyliśmy się raczej zagranicą niż
Dariusz Więcaszek w kraju. Dla wielu moich kolegów z innych regionalnych samorządów tak dynamiczny rozwój
– Prezes PIG
PIG jest dużym zaskoczeniem. Nas zaskoczył już cztery lata temu brak miejsca dla kolejnych
zatrudnianych osób niezbędnych do realizacji zadań, które na siebie nałożyliśmy. Są następne wynajęte pokoje
w innym budynku, była myśl o przeniesieniu się w zupełnie inne, komercyjnie wynajmowane miejsce. W samą porę
z pomocą przyszli prezydent Szczecina Piotr Krzystek i Władysław Husejko – marszałek województwa. Podczas
konferencji prasowej powiedziałem, że dojrzeliśmy do tego, by mieć swoją siedzibę. Jeden z dziennikarzy ironicz-
nie napisał, że ta dojrzałość polega na wzięciu unijnych pieniędzy. Ja jednak sądzę, że dojrzałość to przedstawie-
nie wielu decydującym w tej sprawie gremiom spójnej koncepcji funkcjonowania ośrodka wspierającego rozwój
przedsiębiorczości w województwie. Ośrodka powstającego nie z nakazu państwa lub polityków, tylko woli i pracy
samych przedsiębiorców.
reklama
Innowacja
nie jest drobną poprawką
Nowa drukarka biurowa, nowocześniejsza koparka, kupno bardziej zaawansowanej technologicznie
maszyny do wytwarzania tych samych produktów. To innowacje, które otrzymały dofinansowanie
z programów na wprowadzenie innowacji w przedsiębiorstwach z Regionalnego Programu Opera-
cyjnego dla naszego województwa. Takie rozwiązania nie wpłyną na gospodarkę Zachodniopomor-
skiego.
W łodarze Szczecina nie wspierają innowacji i przez to traci zarówno miasto, jak i firmy innowacyjne. Magistrat przez
swoje powolne działanie stracił w ostatnim czasie dwa miliony złotych podawane na tacy. Miały być przekazane z euro-
pejskiego programu Life Plus na malowanie budynków farbą przez nas wynalezioną, działania te miały trwać dwa lata. Chodzi
o badania nad zastosowaniem farby fotokatalitycznej. Wojewódzki Urząd Ochrony Środowiska wraz z ZUT-em przygotował
wniosek o dotację, która miała być przeznaczona na malowanie budynków znajdujących się w zasobach miasta m.in. siedziby
Urzędu Miejskiego. Zadaniem wydziału inwestycji w magistracie było jedynie zaproponowanie lokalizacji, jednak sprawa
utknęła i termin składania wniosków minął.
Robert Bielak W Zachodniopomorskiem mamy paru mądrych chemików na uczelniach, jednak ich pomysły leżą w szufladach. Jeżeli
– prezes Pigment sp. j., lokalne władze nie udzielają wsparcia, to niestety szuka się innych rozwiązań, poza Szczecinem, bo tam stwarza się lepsze
zdobywcy Nagrody warunki rozwoju. Mamy kilka zleceń w Polsce, będziemy malować m.in. park naukowo-technologiczny w Gdańsku, znaki na
Gospodarczej Prezydenta polskich drogach, czy też siedzibę Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Szczecinie.
Szczecina za 2009 rok,
w kategorii
przedsiębiorstwo
innowacyjne.
I nwestycje mikro- i małych przedsiębiorstw współfinansowane z funduszy unijnych w większości nie mają istotnego przełoże-
nia na podniesienie innowacyjności gospodarki naszego województwa. Wynika to z rozumienia pojęcia „innowacji” używa-
nej w ramach funduszy unijnych, w której istotna jest skala innowacji. Aby spełnić wymogi definicji projekt nie musi wdrażać
innowacji w regionie czy w kraju, ale może się nią wykazać poprzez zaoferowanie nowych produktów lub usług wyłącznie na
poziomie samego przedsiębiorstwa czy rynku lokalnego.
Inwestycje najmniejszych firm, ze względu na ich niską zdolność inwestycyjną, z reguły nie wiążą się z wdrażaniem nowocze-
snych technologii, pozwalających na uzyskanie znacznej przewagi konkurencyjnej. Z drugiej strony przyczyniają się jednak do
tworzenia nowych miejsc pracy, gdyż jest to warunek ułatwiający uzyskanie dofinansowania. Jednakże są wyjątki od tej sytuacji.
Adam Lau
Obsługujemy obecnie małą firmę, która dzięki dotacji unijnej z RPO WZ oraz wykorzystując wsparcie naukowców, wdrażać
– global Ericsson będzie niestosowaną dotychczas w Polsce technologię produkcji elementów z tworzyw sztucznych, której koszt szacowany jest
consulting, na prawie 7 mln złotych.
Dyrektor Zespołu Odczuwalny wpływ na regionalną gospodarkę mają na pewno inwestycje średnich czy dużych przedsiębiorstw, takie jak np.
ds. Funduszy UE fabryka Bridgestone, które wiążą się z transferem najnowszych technologii, a poprzez łańcuch kooperacyjny przyczyniają się do
aktywizacji lokalnych i regionalnych firm.
Niewątpliwie istotnym czynnikiem do podniesienia innowacyjności regionalnej gospodarki jest zacieśnienie współpracy
świata nauki, badań i rozwoju z przedsiębiorcami. Jednak narzędzia do jej intensyfikacji i świadomość korzyści płynących
z takiej kooperacji natrafiają często na bariery organizacyjne, techniczne czy wręcz poznawcze. Wydaje się, że obie strony nie
zawsze rozumieją wynikający z niej wspólny interes. Przykład naszego klienta jest wyjątkiem potwierdzającym regułę.
S zczecin, stolica województwa, plasuje się na ostatnim miejscu w Polsce pod względem nakładów na pracę dotyczącą inno-
wacji – to udział w wysokości 0,27 proc. w PKB wytwarzanym przez miasto. Średnia krajowa to 0,65 proc., natomiast w Unii
Europejskiej kształtuje się na poziomie 2 procent. Jesteśmy daleko za Wrocławiem, Warszawą, Śląskiem. Inne województwa
zwiększały już od dawna nakłady na innowacje, w Zachodniopomorskiem dzieje się to dopiero teraz. Dzieje się tak, ponieważ są
dostępne dotacje na różnego rodzaju innowacje. Trzeba jednak pamiętać, że dominują u nas mikroprzedsiębiorstwa zatrudnia-
jące do 10 osób, które nie mają takich możliwości jak duże. Te z kolei są najchętniej przyciągane przez gminy, czego przykładem
są Bridgestone i Cargotec. Jednak wciąż jest ich niewiele. Transfer nowych technologii nie idzie z tego powodu do nas, tylko
w inne regiony Polski. Wykształcona kadra szuka właśnie takich pracodawców, w związku z tym brakuje jej u nas.
Andrzej Najda Pozyskanie Brigdestone do parku nowoczesnych technologii w Stargardzie Szczecińskim trwało ponad 2 lata. Jednak takie
prezes Najda Consulting działania się opłacają. Japończycy zastosowali do produkcji opon najnowocześniejszą technologię w Europie. Ważne jest także
rozumienie, co to jest innowacja. Czy jest to nowa maszyna w fabryce Cegielskiego, innowacja w domu weselnym, czy kapsuła
do ćwiczeń z patentem, po którą zgłaszają się klienci z całej Europy. W województwie dominują innowacje usługowe. Mi brakuje
cały czas nowego potencjału produkcyjnego, firmy z tego sektora rzadko do nas trafiają.
J est wielka praca do wykonania w naszym regionie. Choć trzeba pamiętać, że są firmy, które są bardzo innowacyjne, takie jak
Read Gene SA czy działalność naukowa Pomorskiej Akademii Medycznej. Badanie mutacji genetycznej i stosowanie profi-
laktyki zachorowania na raka to wysokie technologie. Działają też nieduże firmy internetowe jak notowane na giełdzie IAI S.A.,
czy ewidentnie innowacyjna firma Gremp działająca w Goleniowskim Parku Przemysłowym, produkująca oprogramowania
przeciwpożarowe. Szczeciński ZWiK zastosował najnowocześniejszą technologię przy programie poprawy jakości wody.
Definicja innowacji jest nieostra. Może to być nowy podmiot gospodarczy, produkt lub usługa. Dzieli się je na te, które nie były
znane wcześniej na rynku oraz na te kopiowane z dobrych rozwiązań, na tym również polega postęp. Opracowują je duże koncerny
międzynarodowe z potężnymi budżetami na badania i rozwój. Niestety działają one głównie w Europie Zachodniej. I tu mamy
dr hab. prof. US problem. W regionie nie mamy instytutów badawczych, Polskiej Akademii Nauk, ani spółek rozwojowych. Pytanie jest – jak je do
Dariusz Zarzecki, nas przyciągnąć. Medycyna to szerokie pole dla innowacji. Uważam, że to będzie ważny trend rozwoju w przyszłości.
Doradztwo Ekonomiczne Problemem jest także ograniczona świadomość tego, że warto zaryzykować i kupić np. maszynę nową, nieznaną niż tę spraw-
Dariusz Zarzecki dzoną od wielu lat. W ten sposób można zwiększać wydajność produkcji, zmniejszać koszty. Niestety nastawienie na innowacje
w regionie jest mizerne, związane jest to również z wzorcami kulturowymi – dzieci nie są uczone poprawiania starych rozwiązań.
Inaczej jest w Japonii, tam m.in., zaprasza się pracowników do unowocześniania procesów, produktów czy usług.
I nnowacje rozumiane są dwojako. To zastosowanie nowej technologii, ale i nowa usługa czy produkt. Urząd Marszałkowski
poprzez konkursy na projekty innowacyjne wspiera głównie małe i średnie przedsiębiorstwa. Z działania 1.1.3 Regional-
nego Programu Operacyjnego dla województwa zorganizowaliśmy już drugi konkurs na projekty innowacyjne. W pierwszym
zakończonym jesienią zeszłego roku przyznaliśmy 100 mln zł firmom z regionu. W tym roku mamy niecałe 30 mln zł.
Firmy w Zachodniopomorskiem są innowacyjne i mają znaczący wpływ na gospodarkę regionu. Muszą mieć taki wpływ,
aby mogły zostać wpisane na listę projektów skierowanych do dofinansowania. To przede wszystkim efekt dodany przedsię-
biorstwa, zwiększenie konkurencyjności, zakup środków trwałych i zwiększenie ilości zatrudnionych, których miejsca pracy
zgodnie z regulaminem muszą zostać utrzymane przez co najmniej 3 lata.
Marcin Szmyt Obecnie jednak nie mamy narzędzi do oceny faktycznego wpływu na gospodarkę regionu. Mogę jednak zapewnić, że są
Dyrektor Wydziału one przygotowywane. Opieramy się na dokumentach przedstawianych przez firmy, więc ciężko powiedzieć, czy innowacje
Zarządzania Regionalnym w składanych wnioskach są jedynie innowacjami na papierze. Według Komisji Europejskiej nawet zakup nowej maszyny jest
Programem Operacyjnym,
innowacją. Ale przedsiębiorca musi być świadomym tego, że kontroler Urzędu Marszałkowskiego przyjdzie do firmy i sprawdzi
Urząd Marszałkowski
efekty wprowadzenia innowacji, na którą otrzymał środki z RPO, jeżeli ich nie będzie to będziemy wyciągać konsekwencje.
Województwa
Zachodniopomorskiego
N asza firma wprowadziła innowacyjną usługę całodobowej obsługi kotłowni, która nas wyróżnia na rynku. Opracowaliśmy
indywidualne dla naszych klientów systemy elektronicznego powiadamiania o przekroczeniu parametrów lub o awariach
kotłów. Dzięki tym systemom nasi serwisanci otrzymują informacje sms-em, które pozwalają im na szybkie podjecie działań
naprawczych lub zapobiegających nagłym uszkodzeniom. Zaawansowane technologie wykorzystywane w nowych urządze-
niach grzewczych wymagają profesjonalnej obsługi, etatowi pracownicy nie zawsze mogą ją zapewnić, dlatego istnieje duży
popyt na outsourcing w tym zakresie. Naszymi klientami w połowie są firmy budżetowe, drugą część stanowią firmy produk-
cyjne. Zadebiutowaliśmy działaniami w Szczecinie, otworzyliśmy biuro w Toruniu, będziemy rozszerzać działalność o kolejne
miasta.
Renata Gryczka, Uważam, że w Zachodniopomorskiem jest wysoki poziom innowacyjności, szczególnie reprezentowany przez firmy funk-
członek zarządu cjonujące w strefach przemysłowych w Goleniowie i Stargardzie. To przedsiębiorstwa z bardzo zaawansowaną technologią,
Calesco S.A. zarówno z kapitałem polskim, jak i zagranicznym. Fabryka Bridgestone jest najlepszym przykładem. Choć trzeba pamiętać, że
nie ma ich tak dużo jak w Wielkopolsce, czy na Dolnym Śląsku. W regionie dominują małe firmy, które nie są nowoczesne. Jeste-
śmy trochę zapóźnieni w stosunku do lepiej rozwiniętych części Polski. Jednak zaczyna się to zmieniać, to nasza nowa droga.
Zachodniopomorskie firmy są stymulowane przez nowocześniejszy rynek niemiecki. Książkowym przykładem są gabinety sto-
matologiczne. Aby przyciągnąć niemieckich klientów muszą doskonalić swoją ofertę, aby być konkurencyjnymi dla gabinetów
po drugiej stronie granicy. Moim zdaniem nawet zakup nowej koparki jest innowacją, ponieważ jest ona wykonana w nowszej
technologii niż 10 lat temu. Daje to przewagę konkurencyjną przy wykonywaniu prac i zmniejsza koszty przedsiębiorstwa.
Spółki Spółki
Spółki krajowe Razem Spółki krajowe Razem
zagraniczne zagraniczne
Rynek Rynek
320 23 343 489 763,50 301 460,84 791 224,34
podstawowy podstawowy
Rynek Rynek
43 0 43 5 438,39 0,00 5 438,39
równoległy równoległy
RAZEM 363 23 386 RAZEM 495 201,89 301 460,84 796 662,73
Źródło: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (http://www.gpw.pl) Źródło: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (http://www.gpw.pl)
wmawianie nam, że potrzebujemy inwestora technologii - udostępni platformę UTP i będzie Giełda nieustanie pracuje nad ewolucją
strategicznego”. Mimo tych wątpliwości, wydaje współpracować z GPW nad rozwojem nowych organizowanych przez siebie rynków. Praca
się jednak, że decyzja kierunkowa o prywatyza- możliwości opartych na technologiach informa- GPW polega nie tylko na pozyskiwaniu nowych
cji GPW w Warszawie została podjęta i że nie tycznych w Polsce i regionie Europy Środkowo- Emitentów, ale przede wszystkim na rozwijaniu
ma już od niej odwrotu. Wschodniej. Działania te będą oparte na moż- zwiększania efektywności regulacji oraz zbioru
Ostatnio Warszawska Giełda Papierów War- liwościach dystrybucyjnych SFTI™ i poszerzą dobrych praktyk (widać to szczególnie po tem-
tościowych i NYSE Euronext zawarły partner- grupę rynków współpracujących w ramach tej pie zmian na NewConnect).
stwo strategiczne. W ramach partnerstwa bizne- platformy”. W Polsce jest wiele instytucji poddawanych
sowego warszawska giełda kupi platformę obrotu Pod koniec czerwca Minister Skarbu Alek- krytyce oraz mnóstwo niedoskonałości całego
instrumentami kasowymi i pochodnymi stwo- sander Grad poinformował, że GPW wybrała systemu społeczno-gospodarczego wynika-
rzoną przez NYSE Technologies. „W ramach NYSE Euronext na dostawcę nowego gieł- jących ze złych nawyków, biurokracji, braku
wieloletniej umowy handlowej NYSE Euronext dowego systemu transakcyjnego. Wcześniej reform itd. Wydaje się jednak, że giełda (wciąż
udostępni platformę UTP rynkom kasowym w czerwcu prezes GPW Ludwik Sobolewski należąca do Skarbu Państwa) jest jednym z nie-
i instrumentów pochodnych GPW. Obie strony poinformował, że nowy system transakcyjny ma licznych efektów transformacji w sferze gospo-
rozważą nowe inicjatywy z zakresu obrotu, dys- zastąpić Warset na przełomie 2011/2012 roku, darki, z którego możemy być dumni. Giełda
trybucji danych oraz rozwoju biznesu, które a w lipcu zostanie przedstawiony harmonogram doskonale się rozwija i jest świetnie zarządzana.
będą korzystne dla inwestorów i emitentów, zmiany. Obecny system transakcyjny Warset Dobrze spełnia więc swoją rolę instytucji wspie-
oferując im szeroką gamę instrumentów finan- funkcjonuje od 2000 roku (zob. http://forsal.pl/ rającej rozwój gospodarczy naszego kraju i ma
sowych. NYSE Technologies - jednostka NYSE artykuly/432743,nyse_euronext_zostala_part- niewątpliwie pozytywny wpływ na przyciąganie
Euronext odpowiedzialna za komercjalizację nerem_strategicznym_gpw.html). inwestycji.
reklama
nie zdrożeją
– Zapłacić za nie trzeba 160-180 tysięcy zło-
tych. Nie wydaje mi się, by w najbliższym czasie
podrożały. Nawet, gdy wejdzie wyższy podatek
VAT.
W ostatnim czasie na rynku nieruchomo-
ści zapanował zastój. Wciąż odczuwalny jest
strach spowodowany kryzysem gospodar-
czym, mimo że kryzys nie był dla nas aż tak
bardzo dotkliwy.
- Nie ma wielkich ruchów cenowych, ani
nadmiernego „wysypu” nowych mieszkań
– mówi Dariusz Juszczyński, prezes Zachod-
niopomorskiego Stowarzyszenia Pośredników
Obrotu Nieruchomościami. – Mogłoby to wpły-
nąć na poziom cen. Klienci kupują mieszkania
tylko w przypadku zaistnienia takiej potrzeby.
Najczęściej na taki krok decydują się ci, którzy
postanawiają się usamodzielnić, przeprowa-
dzają się w celach zawodowych czy rozpoczy-
nają dłuższą edukację w danym miejscu.
Juszczyński przyznaje, że brak zakupów
u pozostałych osób spowodowany jest kilkoma
czynnikami. Jednym z nich jest niepewność na
rynku pracy, który zniechęca do ponoszenia
ryzyka zaciągania kredytu na zakup mieszkań
inwestycyjnie.
- Potencjalni kupujący wolą trzymać rezerwy
na koncie niż kupować mieszkania bez „gwa-
rancji” wzrostu ceny – mówi.
Ekspert: Adam Orszulak, Właściciel firmy A.O. Nieruchomości, Współzałożyciel Północnej Izby Gospodarczej
Komentarz
syl
fot. Adam Słomski
Co łączy województwo
zachodniopomorskie i Włochy?
kowskiego, nie otrzymują nawet Włosi – podkre-
śla dyrektor Przewozów Regionalnych. Pojazd
jest wyposażony w dwa rodzaje toalet, wszystkie
w pełni zautomatyzowane, z dotykowymi urzą-
dzeniami. Toaleta dla niepełnosprawnych jest
na tyle duża, że można tam wjechać wózkiem.
Dodatkowo, matki znajdują w niej stanowisko do
przewijania dzieci. System odprowadzania nie-
czystości też wygląda inaczej, niż w znanych nam
pociągach. Są one izolowane w zbiorniku, a gdy
pociąg zakończy już bieg - próżniowo usuwane.
Technologiczne nowinki pomagają również
w egzekwowaniu całkowitego zakazu pale-
nia obowiązującego w szynobusie. Czujniki
rozmieszczone wewnątrz wychwytują nawet
najmniejszy dym. Natychmiast uruchamiają
u kierownika składu przekaz z kamery zlokali-
zowanej w pobliżu źródła dymu. – W tej sytuacji
kierownik mający obraz sytuacji może zwrócić
się za pomocą głośników bezpośrednio do kon-
kretnej osoby, przypominając jej o zakazie pale-
Nowoczesne szynobusy. – Takich pojazdów w Polsce nie ma nikt, prócz nia – tłumaczy Andrzej Chańko.
naszego województwa – zapewnia dyrektor Jak zapewnia dyrektor Przewozów Regio-
Do tej pory bydgoska Przewozów Regionalnych, Andrzej Chańko. nalnych, nowe autobusy szynowe już zaczynają
PESA produkowała – Pierwsze egzemplarze zostały wysłane do wpływać na zwiększenie frekwencji podróżnych
Włoch po wygranym przetargu na dostawę na obsługiwanych przez nie liniach. Decyduje
luksusowe autobusy pojazdów spalinowych – dodaje. Włosi zaczęli o tym nie tylko o klasę wyższy komfort podróży,
szynowe wyłącznie na je wówczas importować stopniowo po kilka lub lecz również rozmiar szynobusów. – Starsze
kilkanaście sztuk do różnych regionów swojego pojazdy tego rodzaju zabierają do 70 osób, zda-
rynek włoski, gdzie wygrała państwa. Choć są sporo droższe od zwykłych rzało się więc, że traciliśmy klientów – w ciągu
w konkurencji z kilkoma szynobusów kupowanych przez inne polskie roku szkolnego uczniów i studentów, w sezo-
województwa, to jednak Urząd Marszałkowski nie letnim turystów – bo woleli skorzystać
światowymi firmami. Województwa Zachodniopomorskiego zade- z innego środka komunikacji zamiast tłoczyć
cydował, że jeśli już ma wydawać fundusze się w przepełnionym szynobusie – tłumaczy
Obecnie cztery na transport, to niech to będzie zakup solidny Chańko. – Nowe zestawy trakcyjne, bo tak je
i komfortowy. – Różnica jest taka, jak gdybyśmy nazywamy, są dłuższe. W 55-metrowym, trzy-
takie pojazdy kursują porównali dużego fiata i mercedesa. Zarówno członowym składzie jest 157 miejsc siedzących
też w naszym w zakresie budowy, jak i wyposażenia – twierdzi i 150 stojących – wylicza. Możliwości zatem są,
Andrzej Chańko. a standard jak najbardziej zachęca, bo któż nie
województwie. Na czym polega luksus szynobusów? Prze- wolałby podróżować klimatyzowanym pojaz-
Do przyszłego roku będzie stronne wnętrze trzyczłonowego składu jest dem, w wygodnych siedzeniach. – Znam przy-
monitorowane przez kilkanaście kamer, zabez- padki takich podróżnych dojeżdżających do
ich już dwanaście. pieczone czujnikami przeciwpożarowymi pracy do Szczecina, którzy pracują od 7 do 15,
i w pełni klimatyzowane. Wygodne, odpowiednio a w tym momencie domagają się przesunięcia
wyprofilowane siedzenia ze skórzanymi zagłów- godzin pracy na godziny od 8 do 16, by móc jeź-
kami, przyjemną tapicerką i dużą przestrzenią dzić właśnie tym nowym składem – przekonuje
między rzędami foteli, zapewniają podróżnym dyrektor Przewozów Regionalnych.
wysoki komfort jazdy. – Takich siedzeń, jakich Wysoka cena pojazdów bydgoskiej PESY
wymagała specyfikacja nasza i Urzędu Marszał- nie bierze się jedynie z estetyki i wygody. W ich
reklama
Na scenie członkowie MADE IN KOSZALIN po otrzymywaniu pamiątkowych plakiet podczas I Gali Urodzinowej inicjatywy
Akcja charytatywna MADE IN KOSZALIN na rzecz Hospicjum im. Św. M. Kolbego w Koszalinie
na terenie Koszalina i okolic (do ok. 100 km), zowanych z udziałem MADE IN KOSZALIN mała Certyfikat Przedsiębiorstwa FAIR PLAY
wyróżniające się rzetelnością i jakością ofero- oraz o sukcesach, nagrodach i wyróżnieniach 2009 oraz tytuł LIDERA RYNKU – najlepsza
wanych produktów/usług oraz nie zalegające ze firm i instytucji koszalińskich. - mówi Monika w Polsce Usługa w 2010, I miejsce (2009 rok) i III
zobowiązaniami wobec ZUS i US. Kilijańska, konsultant CENTRUM BIZNESU miejsce (2010 rok) dla Świata Lodów w konkur-
Rozwój inicjatywy MADE IN KOSZALIN Fundacji CIP. sie na najlepsze lody organizowanym podczas
przyczynia się nie tylko do wzbudzenia patrioty- W ramach Grupy został wprowadzony Targów Expo Sweet w Warszawie. Ponadto sama
zmu lokalnego i zwiększenia lojalności klientów i działa z powodzeniem system wzajemnego inicjatywa i Grupa MADE IN KOSZALIN otrzy-
wobec lokalnych produktów i usług, ale przede przesyłania zapytań ofertowych i przetargowych mała wyróżnienie INNOWACYJNA ORGANI-
wszystkim do efektywnej współpracy przedsię- drogą emailową. Za pośrednictwem CEN- ZACJA w ogólnopolskim konkursie LIDERZY
biorców z Grupy oraz zwiększania jakości pro- TRUM BIZNESU w Koszalinie firmy z MADE INNOWACJI organizowanym przez Fundację
duktów i usług koszalińskich firm i instytucji. IN KOSZALIN informowane też są na bieżąco Innowacji i Rozwoju w Warszawie oraz zajęła II
Logotyp MADE IN KOSZALIN zamiesz- o najnowszych ofertach innych członków oraz miejsce w konkursie INNOWATOR ROKU 2009
czony jest na stronach internetowych członków przedsięwzięciach przez nich planowanych. organizowanym przez Koszalińską Agencję Roz-
i partnerów Grupy, produktach wytwarzanych Dzięki temu tworzą się silniejsze więzi bizne- woju Regionalnego S.A.
przez firmy z MADE IN KOSZALIN, siedzi- sowe pomiędzy lokalnymi przedsiębiorcami
bach i samochodach członków Grupy, ubra- z różnych branż oraz efektywna współpraca Działaj lokalnie
niach firmowych pracowników firm i instytucji pomiędzy nimi.
należących do MADE IN KOSZALIN. Logotyp Na szczególną uwagę zasługuje również Firmy należące do Grupy MADE IN KOSZA-
jest bardzo dobrze rozpoznawalnym symbolem współpromocja („cross-promotion”) – każda LIN aktywnie uczestniczą w pro-biznesowych
tego, z czego mieszkańcy Koszalina mogą być z firm będących członkiem czy partnerem wydarzeniach takich jak targi, festyny, akcje
dumni, dobrej jakości i rzetelności. MADE IN KOSZALIN, promując siebie pro- charytatywne m.in. dla Hospicjum im. Św.
muje także inne firmy z Grupy oraz samą inicja- M. Kolbego w Koszalinie, Koszalińskiego Klubu
‘Cross-promotion’ daje efekty ! tywę MADE IN KOSZALIN. „Amazonka”, Turnieju Judo Pamięci Larysy
Ewy Krause. Podczas targów (m.in. Koszaliń-
Zarówno inicjatywa, jak i jej członkowie pro- „Dobre, lepsze… koszalińskie!” skich Targach Budownictwa i Techniki Grzew-
mowani są na specjalnie przygotowanej stro- czej, Targów Zdrowia i Turystyki) prezentowały
nie internetowej. Dzięki stronie internetowej Wysoka jakość wyrobów i usług firm należących swoją ofertę pod wspólnym szyldem MADE IN
www.made-in-koszalin.pl, prowadzonej przez do Grupy często wyróżniana jest nagrodami KOSZALIN.
Centrum Biznesu, mieszkańcy Koszalina w lokalnych i ogólnopolskich konkursach: m.in. Firmy z Grupy uczestniczyły także dwukrot-
i okolic mają możliwość zapoznania się z pro- Zachodniopomorski Produkt Roku 2010 dla nie (w 2009 i 2010 roku) w „Dniach Przedsię-
filami firm i instytucji należących do MADE IN firmy Meden Inmed, Usługa 2010 dla Spółdzielni biorczości” w Zespole Szkół nr 1 w Koszalinie,
KOSZALIN oraz ich ofertami i akcjami promo- Unia, Inwestycja 2010 dla Miejskiej Energetyki dzięki którym młodzież licealna miała moż-
cyjnymi. Na stronie zamieszczane są także infor- Cieplnej w konkursie organizowanym przez liwość praktycznej nauki przedsiębiorczości
macje o najbliższych przedsięwzięciach organi- koszaliński NOT, Nord Nieruchomości otrzy- i marketingu.
KomentarzE
ma nowy zarząd
Budownictwa – Klastra
Budowlanego wyłoniono
nowy Zarząd, w skład
którego weszli:
instrukcji wnoszenia odwołań przez Izbę w pro- w Niemczech, sporządzanie umów o roboty
Dodatkowo powołano
cedurach zamówień publicznych (w związku budowlane).
ze zmianą przepisów ustawy Prawo Zamówień Wszystkich zainteresowanych zapraszamy Honorowych Członków
Publicznych), integracji branży budowlanej na kolejne posiedzenia Komisji Budownictwa Zarządu – Edwarda Osinę oraz
(na przełom września/października zaplano- – Klastra Budowlanego. Bieżące informacje o
Romana Rogozińskiego.
wano imprezę „Obchody Dni Budowlanych”), terminach posiedzeń i sprawozdania znajdą
rozbudowy serwisu internetowego Komisji. Państwo na stronie Izbowej www.izba.info.
Dariusz Więcaszek
Prezes Północnej Izby Gospodarczej
Bożena Hawrylczuk
Przewodnicząca Komisji Budownictwa - Klastra Budowlanego na lata 2010 -2011,
Mercurius-B. Hawrylczuk Sp.J.
O ceniając
dorobek
bardzo wysoko
dotychczasowych
Przewodniczących oraz Zarządów
nienia związane z zamówieniami
publicznymi. Dostrzegam tu wiele
wypaczeń, poważnie naruszają-
usług i produktów. Istotnym staje się zatem
przygotowanie oferty szkoleń obejmujących
tematykę fachową, związaną z funkcjonowa-
Komisji Budownictwa – Klastra cych słuszne interesy wykonawców. niem firmy budowlanej na rynku niemieckim,
Budowlanego zamierzam konty- O tych sprawach musimy i będziemy a także z zamówieniami publicznymi.
nuować wyznaczone przez nich rozmawiać zarówno w naszym gro- Owocna i wymagająca kontynuacji wydaje
wcześniej cele i zadania. Z defi- nie, jak i z zamawiającymi. mi się współpraca z jednostkami naukowymi,
nicji Klastra wynika, iż działania Rok 2011 to rok pełnego otwar- Zachodniopomorską Okręgową Izbą Inżynie-
jakie miałyby być podejmowane cia kolejnych rynków pracy w UE rów Budownictwa oraz innymi stowarzysze-
powinny służyć większości członków KB. dla polskich firm budowlanych. Ze względów niami i organizacjami, związanymi statutowo
Osiągnięcie tego jest możliwe poprzez jeszcze geograficznych naszym naturalnym rynkiem z szeroko rozumianą branżą budowlaną.
skuteczniejszą integrację naszego środowiska ekspansji są Niemcy. Chciałabym za pośred- Zapraszam wszystkich członków do aktyw-
i inicjowanie współpracy pomiędzy członkami, nictwem i z pomocą PIG, nawiązać kontakty ze ności w ramach Komisji Budownictwa. W nur-
co chciałabym uzyskać między innymi poprzez stosownymi organizacjami i przedsiębiorcami tujących Państwa sprawach jestem do dyspo-
rozbudowanie interaktywnego serwisu interne- niemieckimi, aby ułatwić naszym Członkom zycji pod nr telefonu: 0 601 936 441 lub pod
towego KB w ramach internetowej strony PIG. wejście na ten rynek. adresem: bohawrylczuk@plusnet.pl.
Uważam, że może to być także doskonałym źró- Musimy jednak pamiętać, że warunkiem
dłem wiedzy o oczekiwaniach członków i rze- koniecznym do osiągnięcia sukcesu, w szcze-
czywistych problemach w branży budowlanej. gólności na obcych
Niezbędne wydaje mi się kontynuowanie rynkach, jest posia-
konstruktywnego dialogu z odpowiednimi służ- danie stosownej wie-
bami Urzędów Miast, celem poprawy warunków dzy, dobrej organizacji
przygotowania oraz realizacji inwestycji. Tema- pracy oraz wysokiej
tem, który jest mi szczególnie bliski, są zagad- jakość oferowanych
Bożena Hawrylczuk:
Rok 2011 to rok pełnego
otwarcia kolejnych rynków
pracy w UE dla polskich frm
budowlanych. Ze względów
geografcznych naszym
naturalnym rynkiem ekspansji
są Niemcy.
Chciałabym za
pośrednictwem i z pomocą
PIG, nawiązać kontakty ze
stosownymi organizacjami
i przedsiębiorcami niemieckimi,
aby ułatwić naszym Członkom
wejście na ten rynek.
fot. A. Słomski
Uchybienia zamawiających,
a środki ochrony prawnej
w zamówieniach publicznych
Z amówienia publiczne stano-
wią dla wielu firm interesujący
rynek pozyskiwania zleceń. Ostat-
wskazanie typowych i często powta-
rzających się działań lub zanie-
chań zamawiających, naruszających
Ograniczenia zakresu rzeczowego odwo-
łań dotyczą jedynie postępowań o wartościach
zamówienia poniżej kwot określonych w przepi-
nie dwie nowelizacje Prawa Zamó- zasady udzielania zamówień i inte- sach wydanych na podstawie art. 11 ust.8 PZP, tj.
wień Publicznych z roku 2009 wnio- resy wykonawców, które w obec- w przypadku robót budowlanych poniżej war-
sły poważne zmiany w procedurach nym stanie prawnym, w przypadku tości 4 845 000,00 Euro. Przypominam także,
udzielania zamówień publicznych. zamówień podprogowych, nie pod- iż Północna Izba Gospodarcza jest organizacją
Do najistotniejszych zmian legają ochronie prawnej. wpisaną na listę organizacji uprawnionych do
z punktu widzenia wykonawców Najczęstsze uchybienia zama- wnoszenia środków ochrony prawnej. Zakres
należy zaliczyć znaczne ogranicze- wiających to, wadliwe lub stojące w jakim można korzystać z tej ochrony doty-
nie instrumentów ochrony praw- Bożena Hawrylczuk w sprzeczności z zasadą uczciwej czy ogłoszenia o zamówieniu oraz specyfikacji
nej wykonawców. Zlikwidowana Przewodnicząca konkurencji określenie przedmiotu istotnych warunków zamówienia. Wykonawcy,
została instytucja protestu oraz Komisji Budownictwa - zamówienia np. poprzez niezasadne zachowując swoją anonimowość, mogą w spra-
w przypadku zamówień pod- Klastra Budowlanego wskazanie znaków towarowych. Co wach słusznych korzystać z tego uregulowa-
progowych (tj. o wartości poniżej prawda w większości przypadków nia prawnego. Wniesienie odwołania wymaga
4 845 000,00 euro dla robót budowlanych), zamawiający dopuszczają złożenie oferty równo- uiszczenia stosownego wpisu. Wysokość tego
ograniczono możliwości korzystania przez ważnej, lecz nie określają konkretnych istotnych wpisu przy zamówieniach na roboty budowlane
wykonawców z odwołania tylko do czterech parametrów, jakie stanowią o równoważności wynosi w zależności od wartości zamówienia
przypadków dotyczących: oferty. Na szczególną uwagę zasługują niektóre 10 000,00 zł albo 20 000,00 zł. Pamiętać jednak
zapisy we wzorach umów naruszające zasady należy, że w przypadku zamówień podprogo-
1. wyboru trybu negocjacji bez ogłoszenia, zawarte w PZP lub Kodeksie Cywilnym, a któ- wych złożenie odwołania wobec ogłoszenia lub
zamówienia z wolnej ręki lub zapytania rych przy uporze zamawiającego i bez możliwo- specyfikacji istotnych warunków zamówienia
o cenę, ści odwołania się nie sposób zmienić. Nie pod- musi nastąpić w terminie 5 dni od zamiesz-
2. opisu sposobu dokonywania oceny spełnia- lega także ochronie prawnej naruszenie interesu czenia ogłoszenia w BZP lub siwz na stronie
nia warunków udziału w postępowaniu, wykonawcy w sytuacji, w której opis oceny ofert internetowej, zaś w przypadku zamówień o war-
3. wykluczenia odwołującego z postępowania narusza zasady uczciwej konkurencji. Bezsilni tości równej lub wyższej niż kwoty określone
o udzielenie zamówienia, i bez możliwości działania pozostają wykonawcy w przepisach wydanych na podst. art.11 ust.8
4. odrzuceniu oferty odwołującego. w okolicznościach, w których zostaje wybrana termin ten wynosi 10 dni od dnia publikacji
oferta konkurenta podlegająca w rzeczywistości w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Wieloletnia obserwacja procedur udzielania odrzuceniu lub złożona przez wykonawcę pod-
zamówień publicznych, z pozycji konsultanta legającego wykluczeniu. Zwracam uwagę, że art.
krajowego ds. zamówień publicznych Polskiej 180 ust.2 pkt. 3) i 4) PZP dopuszcza złożenie
Korporacji Techniki Sanitarnej Grzewczej odwołania na wykluczenie lub odrzucenie oferty
Gazowej i Klimatyzacji oraz bezpośredniego tylko w przypadku, gdy czynności te dotyczą
uczestnika wielu postępowań, pozwala mi na odwołującego, a nie innego wykonawcy.
Kobieta
w biznesie
- świadomy
wybór,
czy życiowa
konieczność?
- Do roku 1999 byłam || Od kiedy funkcjonuje Pani w biznesie? łam okna czy piach potrzebny do remontów,
byłam nawet zaopatrzeniowcem.
przykładną matką, W 1999 roku wraz z bratem Krzysztofem
gospodynią domową Kudybą, który już działał w branży okiennej,
postanowiliśmy otworzyć własną działalność
|| Czy po 10 latach ciężkiej pracy w biznesie
czuje Pani, że odniosła sukces?
i sumienną pracownicą i zająć się produkcją i montażem okien z PCV.
Po przeanalizowaniu wszystkich za i przeciw, Po dziesięciu latach poruszania się w gąszczu
na etacie. ruszyliśmy na głęboką wodę. Po zaciągnięciu kre- przepisów i walki o klientów mogę powiedzieć,
Moja historia to jak dytu i zainwestowaniu własnych środków, kupi- że odniosłam sukces. Prowadzenie biznesu
liśmy hale po byłym warsztacie mechanicznym pomogło mi przezwyciężyć kłopoty rodzinne,
zawirowania gospodarcze w Dzikowie i niezbędne maszyny produkcyjne. groźną chorobę, kupno i remont domu, a co za
w Polsce. Tak jak nie || Jak było na samym początku?
tym idzie zmianę miejsca zamieszkania.
i zaangażowani w pracę. Mamy świadomość, Jednak dziś jestem kobietą biznesu z świado- przed siebie. Uważam, że nie ma sytuacji bez
że zasługują na większe uznanie z naszej strony mego i przemyślanego wyboru. wyjścia. Pozdrawiam wszystkie kobiety biznesu
i będziemy robić wszystko, żeby ich zadowolić. – te, które już nimi są i te, które się nimi staną,
|| Co chciałaby Pani przekazać kobietom, czego im szczerze życzę.
|| Czy w Pani życiu biznes to świadomy wy- które nadal są niezdecydowane i boją się
bór czy życiowa konieczność? nowych wyzwań? || Dziękuję za rozmowę i życzę sukcesów
zawodowych.
Stanie się kobietą biznesu było początkowo Chciałabym zachęcić wszystkie kobiety, aby nie
wymuszone trudną sytuacją finansową bały się wyzwań, brały sprawy w swoje ręce i nie Rozmawiał: Zdzisław Barnaś,
i rodzinną. oglądały się do tyłu tylko pozytywnie patrzyły kierownik wałeckiego oddziału
Północnej Izby Gospodarczej
reklama
Małe
firmy
mają
duże
znaczenie
Planowanie spadkowe.
Budowa Planu Sukcesji w rodzinie oraz w firmie.
W ciągu ostatnich
20 lat w Polsce
doszło do wielkiego
pan Włodzimierz, większościowy udziałowiec,
prezes zarządu, założyciel firmy. Pan Włodzi-
mierz miał żonę, panią Małgorzatę oraz dwóch
do wyceny nieruchomości i udziałów w spółce
wchodzących w skład spadku. Takie procedury
są obowiązkowe i trwają zazwyczaj przynaj-
rozkwitu prywatnych synów, Jacek (lat 21) i Piotr (lat 16). mniej kilka miesięcy. Spadkobiercy nie mają
majątków, obejmują- Kiedy pan Włodzimierz nagle zmarł, nikt w tym czasie tytułu prawnego do spadku, nie
cych firmy oraz mają- nie spodziewał się, że może przełożyć się to na mogą zatem zarządzać składnikami spadku,
tek osobisty. To, co problemy w firmie. Przecież to spółka z o.o., w tym wystąpić na zgromadzeniu wspólników
inni budowali przez osoba prawna, udziały są dziedziczone i firma jako nowi wspólnicy. W umowie spółki istniał
kilka pokoleń, polscy działa dalej. Na pierwszy rzut oka jest to prawda, zapis, że zgromadzanie wspólników nie jest
przedsiębiorcy zbudo- jednak diabeł tkwił w szczegółach. władne podjąć ważnej uchwały, bez obecności
Łukasz Martyniec – wali nierzadko w ciągu Kiedy do spółki przyszła wiadomość na zgromadzeniu wspólników reprezentują-
prawnik, prezes zarządu niespełna kilkunastu o śmierci większościowego wspólnika, firma cych przynajmniej 50% udziałów. Pan Włodzi-
Wealth Management lat. Tak szybki rozwój funkcjonowała całkiem dobrze. Kilka miesięcy mierz miał ponad 50%, zatem nie było możli-
Group sp. z o.o. był możliwy dzięki ich wcześniej przyjęto spore zamówienia – kończyła wości w tak krótkim czasie podjęcia uchwały
www.wmgroup.pl talentowi, pracowito- się produkcja pewnych urządzeń, za miesiąc i przywrócenia spółce możliwości reprezentacji
Oddział Kancelarii ści i zaangażowaniu miały być odbiory, następnie wystawione fak- w wymaganym zakresie. Bank nie mógł odno-
WMGroup w Szczecinie w tworzenie biznesu. tury i spory zysk. Gdy spółka kończyła cykl pro- wić umowy kredytu – zajął należności spółki,
tel. 091 820 28 02 Często ten wysiłek dukcji, kredyt obrotowy był wykorzystany na spółka straciła płynność finansową i nie mogła
wiązał się z licznymi kilka milionów złotych. Pech chciał, że termin zakończyć zamówień. Umowy zostały zerwane
wyrzeczeniami. Teraz nadchodzi czas, aby pomy- odnowienia kredytu kończył się dokładnie dwa przez zamawiających, nałożono kary umowne.
śleć, w jaki sposób zaplanować zarządzenie tym tygodnie po śmierci pana Włodzimierza. Bank Spółka była zmuszona sprzedać część majątku,
majątkiem w perspektywie 10, 20 i więcej lat, chciał przedłużyć kredyt, ale okazało się, że zwolnić większość pracowników, aby zmniej-
jak w sposób świadomy i celowy przekazać go nie jest możliwe podpisanie umowy. Pan Wło- szyć koszty stałe. W tej chwili toczą się procesy
następnemu pokoleniu, jak zabezpieczyć przed dzimierz jako prezes zarządu był władny pod- sądowe z głównymi kontrahentami. Sytuację
pułapkami prawnymi i podatkowymi, z istnienia pisać umowę samodzielnie, pozostali wspólnicy, skomplikował jeszcze spór pomiędzy panią
których nie zdajemy sobie najczęściej sprawy. z funkcją wiceprezesów zarządu, reprezentowali Małgorzatą, a dotychczasowymi wspólnikami,
Z naszych kilkuletnich doświadczeń wynika, spółkę łącznie, ale tylko do kwoty 100.000 zł. którzy mają mniejszość w spółce. Nie wiemy,
że w większości firm i rodzin nie ma planu, Aby zaciągnąć wyższe zobowiązanie, niezbędna jakie będą dalsze losy spółki, ale najprawdopo-
który obejmowałby zarządzanie majątkiem była odpowiednia uchwała zgromadzenia dobniej zapadnie decyzja o jej likwidacji, jako że
w dłuższym okresie czasu, a nawet jeśli jest – nie wspólników. Okazało się jednak, że jest to nie- spółka nie ma w tych okolicznościach widoków
jest on kompletny. Nie uwzględnia wszystkich możliwe – udziały z ustawy dziedziczyła pani na przyszłość.
płaszczyzn prawnych i finansowych. Przeważ- Małgorzata oraz synowie, jednakże ze względu Ta historia wydarzyła się naprawdę, otrzy-
nie brakuje jednak świadomości zagrożeń, jakie na wiek małoletniego Piotra, konieczne było maliśmy tę relację od jednego z uczestników
przynoszą powszechnie obowiązujące przepisy przeprowadzenie pewnych procedur. konferencji dla przedsiębiorców, którą organizo-
prawne. Bywają one nie do końca spójne i nie Jeśli do spadku dochodzi osoba niepełno- waliśmy w Poznaniu. Skutków tego szczególnego
uwzględniają interesu firmy jako organizmu letnia, dziedziczy zawsze z tzw. „dobrodziej- zbiegu okoliczności można było w prosty spo-
gospodarczego, który wymaga nieustannego stwem inwentarza” – chodzi o ochronę majątku sób uniknąć. Konieczne jest jednak, aby stwo-
nadzoru i profesjonalnego zarządzania. dziecka przed ewentualnymi długami, które rzyć odpowiedni Plan Sukcesji, zanim dojdzie
W Polsce nie ma jeszcze zwyczaju, aby mogą być w spadku. Pani Małgorzata chciała do tragedii. Być może spółka działałaby dalej,
traktować śmierć kluczowych dla firmy osób przyjąć w imieniu syna spadek w inny spo- pojawiłaby się za to kwestia stosunków pomię-
jako ryzyko biznesowe. sób - „wprost”, aby uniknąć długich procedur, dzy dotychczasowymi, a nowymi wspólnikami.
Przyjrzyjmy się prostej sytuacji, jaka miała nie było to jednak możliwe bez zgody sądu Jak kształtowałyby się one rok, 5 albo 10 lat po
miejsce. Jeszcze niedawno w jednym z miast rodzinnego i opiekuńczego, jako że jest to czyn- śmierci pana Włodzimierza? Czy udałoby się
nieopodal Poznania działała spółka z ograni- ność przekraczająca zwykły zarząd majątkiem codziennie wypracowywać kompromisy, tak
czoną odpowiedzialnością, firma produkcyjna, dziecka. Zatem sąd spadku wydał postanowie- niezbędne w zarządzaniu firmą i podejmowaniu
ponad 15 lat na rynku. Miała spory majątek, nie o sporządzeniu spisu inwentarza, wyznaczył decyzji biznesowych? Czy potencjalnie przyszły
obroty i zyski, zatrudnienie na poziomie 75 do tego właściwego komornika, który z kolei mąż pani Małgorzaty albo małżonki synów pana
osób. W spółce było trzech wspólników, w tym powołał biegłego rzeczoznawcę, aby przystąpił Włodzimierza mieliby wpływ na spółkę? Pamię-
|| Czy warto planować sukcesję majątkową jesteśmy w stanie niewielkim kosztem wykre- finansów i spłaty zachowków oraz kredytów
– planowe przekazywanie majątku po- ować dodatkowy kapitał, którego nie udało czy innych obciążeń – możemy mieć problem z
między pokoleniami oraz zabezpieczanie się wprawdzie zgromadzić, ale który może utrzymaniem majątku, nie mówiąc już o zacho-
przed zdarzeniami nagłymi? być pozostawiony do dyspozycji naszych naj- waniu dotychczasowego poziomu życia rodziny
bliższych, poza spadkiem i zachowkami – aby i zapewnienia przyszłości dla dzieci.
Zdecydowanie tak. umożliwić im wzajemne rozliczenie się. Kapitał
Doświadczenie państw taki daje na przykład pewność, że syn, który np. || Od czego zacząć?
zachodnich uczy, że odziedziczy rodzinną firmę, będzie mógł (lub
tylko w rodzinach, musiał) szybko i we właściwej wysokości spła- W zdecydowanej większości sytuacji warto
gdzie z góry ustalone cić pozostałe rodzeństwo. Wówczas możemy zasięgnąć informacji i skonsultować swoją wła-
jest, co, kto i kiedy spać spokojnie, że 10 lat potem rodzina będzie sną sytuację. Warto sprawdzić jak od strony
ma otrzymać, relacje nadal sobie bliska, że unikniemy sporów sądo- finansowej i majątkowej wyglądałaby nasza
rodzinne są trwalsze, wych i wzajemnych waśni – bo o to wcześniej własna sytuacja na wypadek śmierci męża, żony,
a majątek mniej nara- zadbaliśmy. Nie bez znaczenia są także regu- partnera życiowego czy biznesowego.
żony na uszczuplenie. lacje prawne w tym zakresie. Od ponad 3 lat Służę Państwu moim doświadczeniem
Maria Olszewska Od kilku lat jestem współpracuję z wyspecjalizowaną w tym zakre- i radą, zdaję sobie bowiem sprawę, że analiza
– Specjalista Finansowy członkiem MDRT sie kancelarią prawną. Wspólnie udało nam się takich trudnych zdarzeń nie jest przyjemnym
– Dyrektor Placówki Million Dollar Round stworzyć i wprowadzić Plan Sukcesji w wielu zajęciem.
Partnerskiej Aviva Table – międzynaro- szczecińskich firmach, uwzględniając nie tylko Powołam się w tym miejscu na sentencję
tel. 091 489 80 10 dowej organizacji zrze- majątek firmowy, ale także osobisty. wygłoszoną przez jednego z właścicieli dużej
www.doradcyfinansowi. szającej najlepszych szczecińskiej spółki, w trakcie prac nad planem
szczecin.pl doradców finanso- || A jeśli nie mamy firmy? Czy o planowaniu sukcesji: „zwykle zajmujemy się sprawami PIL-
biuro@doradcyfinansowi. wych z całego świata. spadkowym musi myśleć młode małżeń- NYMI, gdyż to one wymagają naszych decyzji tu
szczecin.pl Na corocznych konfe- stwo z mieszkaniem, kredytem i małym i teraz – odkładając sprawy WAŻNE na potem;
rencjach w Kanadzie dzieckiem? pilnujmy jednak, aby sprawy WAŻNE nie stały
i USA od dawna podkreśla się rolę planowania się PILNYMI, gdyż wtedy już nic nie będziemy
finansów w pojmowanym szerzej zarządzaniu Wówczas tym bardziej potrzebna jest regulacja mogli zrobić”.
majątkiem. Od wieków funkcjonuje w tych finansowa, a i testamenty byłyby przydatne. Jeśli Warto przemyśleć plan sukcesji, samemu
państwach model planowania spadkowego, pozostanie tylko jeden małżonek – jego sytuacja zdecydować o losie naszej własności, właściwie
dzisiejsze pokolenie Amerykanów, Kanadyj- komplikuje się znacznie – współwłaścicielem zadbać o najbliższych, a zgromadzony majątek
czyków zna mechanizm otrzymywania majątku wszystkich składników majątku zostaje rów- uchronić przed ruiną.
po swoich dziadkach i rodzicach. Nie nauczyli nież niepełnoletnie dziecko. Poza przedłuża-
nas tego nasi przodkowie, zwykle nie posiadali jącą się procedurą spadkową nie jest w stanie
własności. Temat zaczynamy analizować, gdy dysponować majątkiem, w tym np. refinan-
w naszym otoczeniu umiera członek rodziny, sować kredytu – bez zgody sądu rodzinnego, Doceniając wagę tematu, PIG jako instytucja
często zostawiając swoją rodzinę bez wystarcza- który dba o dobro przede wszystkim dziecka, zrzeszająca przedsiębiorców zorganizowała
jących zabezpieczeń i narażając na długoletnie dopiero potem rodziny czy rodzinnego biznesu. dwukrotnie seminaria poświęcone tema-
spory sądowe przy dziedziczeniu majątku. W szczególnych przypadkach może to skutecz- towi planowania sukcesji majątku firmowego
nie utrudnić zarządzanie majątkiem. Współ- i osobistego. W związku z dużym odzewem ze
|| Jak zadbać o najbliższych i majątek? własność z dziećmi, szczególnie, jeśli są to strony uczestników, zapraszamy przedsiębior-
dzieci z różnych związków powoduje konflikty. ców na powtarzalne, cykliczne konferencje
Przede wszystkim samemu zaplanować losy Musimy przecież liczyć się ze zdaniem byłej o planowaniu spadkowym z udziałem Kance-
zgromadzonego majątku, a nie pozostawiać, aby partnerki lub partnera, jako rodziców współ- larii WMGroup oraz pani Marii Olszewskiej.
to sąd na mocy ustawy dzielił nasz majątek. Jeśli dziedziczącego dziecka – może być spory pro- Informacje o terminach konferencji i konsul-
zabierzemy się do tego odpowiednio wcześnie, blemem. Jeśli nie zabezpieczyliśmy wcześniej tacji na stronie Izby.
Jeżeli chodzi o dwie pozostałe szczeciń- stwa. Z kolei firma Ford w połowie lipca poszła wych, „wychowało” sobie ono rzeszę ponad
skie firmy ujęte w naszym badaniu, to można o krok dalej, organizując premierę swojego naj- 17 tysięcy świadomych ambasadorów marki
powiedzieć, że jeszcze nie odkryły one poten- nowszego (dostępnego narazie tylko w USA) (12 tysięcy fanów na Facebooku oraz 5 tysięcy
cjału social medial. Zarówno Unizeto, jak i ATS samochodu „Explorer SUV” na swoim profilu obserwujących na Twitterze).
narazie nie otworzyły się na swoich potencjal- na Facebooku, a nie podczas targów motoryza- Według opublikowanych w lipcu badań
nych fanów na tych platformach. Choć warto cyjnych jak odbywało się to do tej pory. międzynarodowej organizacji Worldcom PR
pochwalić tę drugą za możliwość skontaktowa- Obecnie Facebook zajmuje 11. miejsce Group, usługi e-PR oraz social media będą się
nia się z nimi przez Skype’a lub też GG – popu- w Polsce (tuż za Wikipedią) pod względem rozwijać w przeciągu najbliższych lat, stając się
larne komunikatory internetowe. miesięcznego zasięgu. Jego pozycja, jak (obok media relations) podstawowym instru-
Pojawienie się mediów społecznościowych pozostałych mediów społecznościowych, mentem w strategii komunikacyjnej marek. Jay
wprowadziło nową jakość w komunikowaniu będzie z pewnością zyskiwać. Według Briana Deragon – autor bloga „The Relationship Eco-
się firm z otoczeniem. Nie tylko zresztą firm. Solisa (jednego z amerykańskich guru social nomy” – mówi wręcz o Facebooku jako o miej-
Jednym z najbardziej „społecznościowych” poli- media) za trzy lata Facebook ma przekroczyć scu, które “agreguje społeczny kapitał”.
tyków ostatniej kampanii prezydenckiej w Pol- liczbę miliarda użytkowników. Natomiast Jakiś czas temu reklama internetowa (budże-
sce był Grzegorz Napieralski, który aktywnie Jesse Desjardins – online strategy consultant towo) przegoniła telewizyjną reklamę w Wiel-
działał na Twitterze, czy też na BLIP’ie. Zresztą paryjskiej agencji C3 – powiedział, że „igno- kiej Brytanii. Czy więc podobna detronizacja
robi to do tej pory, choć nie z takim komuni- rowanie mediów społecznościowych jest tym, spotka tradycyjne media, których pierwszopla-
jakbyś olewał Google w 1999 roku. nowa rola bycia łącznikiem z otoczeniem zej-
reklama
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego
www.wiedza.eduportal.pl 0-801303030
Projekt „WIEDZA I UMIEJĘTNOŚCI TO NAJWIĘKSZY KAPITAŁ - STUDIA PODYPLOMOWE DLA PRACOWNIKÓW PRZEDSIĘBIORSTW” jest realizowany
przez Uniwersytet Szczeciński – Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług, w partnerstwie
z COMBIDATA Poland sp. z o.o. pod nadzorem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości
Program Operacyjny Kapitał Ludzki Człowiek - najlepsza inwestycja
FIRMOWE KNOW- HOW
Produkcja dokumentów
papierowych a środowisko
Jedynie 12,5 % redukcja zużycia papieru biurowego na przestrzeni 60 miesięcy, w firmie wytwa-
rzającej 50 000 dokumentów miesięcznie to zaoszczędzone blisko 32 drzewa, 8 200 m3 wody
i 14 200 kWh na korzyść dla środowiska naturalnego. Równie istotny wpływ na środowisko mają
odpady powstające w procesie produkcji dokumentów. Jakie efekty ekologiczne i ekonomiczne
może przynieść prawidłowa optymalizacja środowiska biurowego? Na to pytanie postaramy się
odpowiedzieć w poniższym artykule.
Aspekt środowiskowy – papier wymaga w procesie produkcyjnym wpływ na ilość zużywanego papieru: zasto-
biurowy zużycia blisko 17 drzew, 4 400 m3 wody sowanie systemów informatycznych w zarzą-
oraz 7 600 kWh energii elektrycznej. Jak dzaniu produkcją, archiwizacją i wewnętrz-
W procesach zachodzących
w przestrzeni biurowej przed-
siębiorstwa, papier stanowi najważ-
wskazane wartości odnieść do doku-
mentów powstających w mojej firmie ?
nym obiegiem elektronicznym dokumentów,
specyfika wytwarzanych dokumentów, funk-
cjonalność użytkowanego systemu produkcji
Gabriel
niejszy aspekt środowiskowy. Do jego Gasperowicz Czynniki redukcji zużycia papieru dokumentów oraz właściwa dyscyplina (dobra
produkcji wykorzystywane są zuży- HiCOPY biurowego praktyka) użytkowników systemu. Statystyczną
walne zasoby środowiska naturalnego wagę wymienionych elementów prezentujemy
w postaci drzew (do wytworzenia Zapotrzebowanie na papier biurowy na zamieszczonym diagramie.
celulozy), dużej ilości wody oraz ener- w procesie produkcji dokumentów sta- Jakie działania należy podjąć dla uzyskania
gii niezbędnej w procesie produkcyj- nowi statystycznie ok. 12% jego całko- efektywnej redukcji zapotrzebowania na papier
nym. Kalkulując składniki niezbędne witego kosztu. Możliwy poziom redukcji biurowy? Punktem wyjściowym dla wszelkich
do wytworzenia jednej kartki papieru ilości zużywanego papieru jest zależny czynności projektowych jest niezmiennie analiza
biurowego formatu A4 o gramaturze Piotr od wielu czynników i różny w przy- stanu bieżącego, która powinna objąć w pierw-
Lickiewicz
80g/m2, ilości przedstawiają się nastę- padku każdego analizowanego przedsię- szej kolejności ocenę występującej organizacji
HiCOPY
pująco: 0,00008499 drzewa, 0,0219 biorstwa lub instytucji. Przyglądając się wytwarzania dokumentów, a także charakter
m3 wody oraz 0,0379 kWh energii dotychczas wykonanym projektom opty- prac (przeciętną objętość w stronach, możliwość
elektrycznej. Zatem 1 tona papieru biurowego malizacji środowiska biurowego możemy wyod- wykonania dwustronnego). Następnie pozyskane
(200 000 arkuszy A4 = 400 ryz = 80 kartonów) rębnić kilka kluczowych obszarów mających informacje należy zestawić z funkcjonalnością
reklama
FIRMOWE KNOW- HOW
systemu produkcji dokumentów w zakresie reali-
zacji automatycznych wydruków dwustronnych
oraz możliwościami istniejącego systemu infor-
matycznego w zakresie archiwizacji i elektronicz-
nego obiegu dokumentów. Definicja wskazanych
wyżej parametrów pozwoli na określenie nie-
zbędnych zmian projektowych oraz wyznaczenie
celów projektowych, w tym wypadku zakładanej
redukcji zapotrzebowania na papier biurowy.
Co możemy osiągnąć w praktyce? W zależ-
ności od rodzaju przedsiębiorstwa prawidłowo
przeprowadzony proces optymalizacji powinien
skutkować redukcją ilości zużywanego papieru
w zakresie od 16,8% do 34,6% (na podsta-
wie statystyki procesów audytowych SPM).
Uwzględniając średnią ze wskazanych warto-
ści (25,7%), małe przedsiębiorstwo (wg kryte-
rium zatrudnienia – poniżej 50 pracowników)
zużywające 30 000 arkuszy papieru miesięcz-
nie (w przeliczeniu na format A4) zredukuje
zużycie papieru biurowego o ok. 7 700 arkuszy
w skali miesiąca. W okresie 60 miesięcy zakła-
dana redukcja pozwoli na ograniczenie zapo-
trzebowania na papier o 462 000 arkuszy (924
ryzy papieru = 184,8 kartonu). Korzyść eko-
nomiczna z osiągniętego celu redukcji zużycia 50-60% procentowej redukcji zapotrzebowa- ności (zarówno urządzenia jak i użyte materiały
papieru, wyniesie na przestrzeni 60 miesięcy nia oraz ponoszonych kosztów. Odnosząc się eksploatacyjne), powoduje znaczący wzrost
ok. 9 200,00 zł netto. Dla środowiska natural- do wskazanego wyżej przykładowego przed- ilości wytwarzanych odpadów (pojemniki na
nego korzyść z zastosowanych zmian to urato- siębiorstwa, ilość zaoszczędzonej energii elek- tusze, tonery, taśmy i inne części eksploata-
wanie 39 drzew, oszczędność 10 000 m3 wody trycznej w okresie 60 miesięcy użytkowania cyjne). Mogłoby się wydawać, że drogą do ogra-
oraz redukcja zapotrzebowania energetycznego może wynieść ok. 5 650 kWh (taka ilość energii niczenia ich ilości jest oparcie systemu na punk-
o 17 500 kWh. wystarczy do ciągłego zasilania żarówki 60W tach druku sieciowego (CRD), należy jednak
przez ponad 10,5 roku). pamiętać, że każde przedsiębiorstwo posiada
Aspekty środowiskowe – energia elektryczna Ostatnim ważnym aspektem środowisko- swoją charakterystyczną specyfikę a sposób
i odpady wym w produkcji dokumentów są odpady lokacji punktów sieciowych powinien odbywać
generowane z systemu służącemu do ich wytwa- się zgodnie z zasadami ergonomii użytkowania
Większość energii wytwarzanej na świecie rzania. Zastosowanie w systemie produkcji systemów produkcji dokumentów. I właśnie
pochodzi z konwencjonalnych źródeł – w sumie dokumentów struktury rozproszonej, opartej ergonomia będzie tematem kolejnego artykułu.
ok. 79,6%. Tylko 20,4% pochodzi ze źródeł na wielu urządzeniach lokalnych o małej wydaj-
naturalnych (w tym 0,4% z elektrowni wia-
trowych). Produkcja energii elektrycznej nie-
sie więc ze sobą ogromne zużycie surowców
naturalnych (węgiel kamienny i brunatny, ropa
naftowa, woda) oraz powoduje niekorzystną
dla środowiska naturalnego emisję dwutlenku
węgla (CO2). Dlatego kolejnym ważnym aspek-
tem środowiskowym w procesie produkcji
dokumentów papierowych jest zużycie energii
elektrycznej. Redukcja zapotrzebowania ener-
getycznego wymaga analizy obecnego systemu
służącego wytwarzaniu dokumentów, pod
kątem jego składników, sposobu ich wykorzy-
stania oraz zgodności z obowiązującymi nor-
mami energetycznymi (Energy Star). Uwzględ-
nienie w procesie projektowym obszaru zużycia
energii elektrycznej pozwala na osiągnięcie
R
(przezroczysta, gł. żywiczna sub-
ocznik ’39, absolwent PWSSP w Pozna-
niu. Grafik, malarz, pedagog scenograf stancja) i trawi odsłonięte płasz-
i … złotnik. czyzny metalu kwasem azotowym.
Uczestnik blisko 50 wystaw w kraju i za Odbitka tą metodą przypominać
granicą – od Niemiec przez Szwecję, Francję, może akwarelę lub rysunek wyko-
po Japonię. Jego prace graficzne znajdują się nany tuszem.
w muzeach Polski, Niemiec, Danii, Kanadzie Pierwszym wielkim artystą uprawia-
i Japonii. jącym akwatintę był Francisco Goya.
„Moją indywidualną wypowiedź plastyczną
realizuję w technologii i technice druku wklę-
słego. Na metalowej płytce pokrytej werniksem złudzenie, wyobrażenie powodują, że za każ-
narysowana igłą kreska ma wartość zerową. dym razem na tę samą grafikę spojrzeć możemy
Realna wartość ilościowa i jakościowa kreski inaczej.
powstaje w czasie trawienia metalu” – tak pisze Ceni sobie to, co w tworzeniu grafiki jest
o procesie tworzenia sam artysta. konieczne – wysiłek fizyczny, który ma wartość
Według niego „sztuka zanurzona jest wyzwania i doświadczania satysfakcji w proce-
w nauce i w codziennej egzystencji”. Głównym sie tworzenia.
wątkiem prac tego twórcy jest światło i świetli- Artysta posiada bogaty warsztat, dużo eks-
stość. W jego dziełach graficznych, w pierwszym perymentuje z technikami graficznymi, bowiem
odbiorze, zwraca się uwagę na kontrasty, które uważa, że tworzenie sztuki ma swoje źródło
wprowadzają dramatyzm i dynamizują prze- w sztuce i w niej pozostaje.
Ryszard Korżanowski, Wirt III, 2001 strzeń graficzną – zaskakują, przyciągają, zatrzy- Z pewnością grafiki Ryszarda Korżanow-
Akwatinta, 64x49cm mują, by dalej przez ciekawość własną dostrzec skiego należą do najlepszych i stanowią gwaran-
Kolekcja ZPAP, cena 1200zł harmonię w grze światła i przestrzeni. Iluzja, cję najwyższego poziomu twórczego.
Jolanta Gramczyńska
Specjalistka Public
Relations
Zachodniopomorski Przedsiębiorca I nr 04/2010 53
pasja i sukces
Recepta na sukces?
Tylko ciężka praca
|| ZP: Co zaintrygowało młodą kobietę w banko- jeszcze nawet nie rozpoczęłam studiów, a dopiero || ZP: Na którym z tych szczebli było Pani naj-
wości na tyle, że postanowiła związać z nią swo- skończyłam ogólniak. trudniej?
je zawodowe życie?
|| ZP: Przeszła Pani przez wszystkie szczeble Wszystkie szczeble były bardzo interesujące. Nie
Mój ojciec był finansistą, przez co, na co dzień kariery zawodowej - od stażysty do prezesa. powiedziałabym, że było trudniej bądź łatwiej.
dużo słyszałam o finansach. Dużą rolę odegrały Biorąc pod uwagę te doświadczenia czy może Niewątpliwie dawały satysfakcję i nowe doświad-
więc tradycje rodzinne, ale i cechy charakteru. Pani stwierdzić, że taka droga jest niezbędna, czenia. Najtrudniejszym i najciekawszym okresem
Będąc urodzoną pod znakiem byka, jestem osobą by osiągnąć sukces i stać się specjalistą w swoim był czas komercjalizacji działalności bankowej,
twardo chodzącą po ziemi. Lubię i potrafię liczyć, fachu? dlatego że wówczas należało wdrażać nowe rozwią-
zarządzać finansami i to było podstawową inspira- zania, nie mając sprawdzonych wzorców. To było
cją. Choć prawdę mówiąc ten wybór to był chyba Zawsze uważałam, że trzeba być rzemieślnikiem, budowanie bankowości komercyjnej od podstaw.
przypadek. Szukając pracy otrzymałam kilka pro- czyli przejść od najniższego szczebla kariery zawo- To było dla mnie wyzwanie.
pozycji, m.in. w Zakładach Chemicznych Police, dowej. Ja rozpoczynałam pracę od stanowiska tzw.
firmie farmaceutycznej Cefarm i Narodowym kontystki, dziś nazwalibyśmy to młodszym refe- || ZP: Lubi Pani wyzwania?
Banku Polskim. Wracając z pośredniaka ulicą rentem pracującym w księgowości. Pracowałam na
Wojska Polskiego, pierwszym miejscem, które wszystkich możliwych stanowiskach bankowości, Bardzo! Cale życie zawodowe jest dla mnie
zobaczyłam był właśnie bank. Dodatkowo zachę- od kontystki przez specjalistę do spraw kredytów, wyzwaniem i wciąż podejmuję kolejne. Po
ciła mnie rozmowa z ówczesnym dyrektorem aż do prezesa Regionalnego Banku Kredytowego okresie tworzenia bankowości komercyjnej na
- Tadeuszem Żywczakiem, który przedstawił mi (Pomorski Bank Kredytowy). Osobiście uważam, Pomorzu Zachodnim, był czas restrukturyzacji,
pracę w bankowości jako interesującą i przyszło- że przechodzenie przez wszystkie szczeble kariery a potem tworzenia nowych instrumentów i insty-
ściową. Oczywiście nie mówił jeszcze o komercyj- zawodowej po kolei, bez szokujących awansów, jest tucji finansowych wspierających przedsiębior-
nym podejściu, bo to były lata ’70, lecz mimo to, jak najbardziej korzystne dla człowieka, dlatego, że czość. Od 13 lat zajmuje się wspieraniem rozwoju
tak zainspirował mnie do tej pracy, że już w niej pozwala zgłębić specyfikę danej działalności i rze- mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, two-
zostałam. Mój pierwszy dzień w banku to był czywiście stać się fachowcem. rząc i rozwijając lokalne i regionalne programy
1 sierpnia 1974 roku, to już 36 lat temu. Wtedy wspierania przedsiębiorczości i innowacyjności
Jeżeli młody człowiek || ZP: Ciężko było młodej kobiecie zyskać szacu-
nek starszych kolegów i koleżanek?
|| ZP: Czy wbrew obiegowej opinii, Szczecin jest
przyjaznym miastem dla ludzi przedsiębior-
zaczyna działalność czych?
Prawdę mówiąc nigdy nie miałam problemów
gospodarczą po to z autorytetem. Być może ta ciężka praca u pod- Z uwagi na to, że od kilkunastu lat zajmuję się
nie odniesie sukcesu. cji i charakteru. Tak się stało, że nie miałam z tym
problemu.
ludzi, którzy stąd wyjeżdżają. Spotykam się czasem
z przyjaciółmi z mojego pokolenia i okazuje się, że
ich dzieci wyjechały. Ja osobiście zawsze uważałam,
Musi przez okres, || ZP: Dlaczego powinno się wspierać przedsię- że moje dzieci powinny pozostać w tym mieście.
co najmniej 3- 5 lat biorczość? Nie wywierałam na nich presji, ale starałam się tak
je inspirować by pozostały w Szczecinie, chciały
czynić nakłady na to, Żeby rozwijała się gospodarka. Być może jest to się tu uczyć i podejmować pracę, jednocześnie
slogan, ale wystarczy popatrzeć na nasz kraj, by wspierając to miasto- wciąż pracują w bankowości.
żeby firma zrozumieć, że taka jest prawda. Sam rozwój eko- Bo jest to dobre zarówno dla nich, dla otoczenia,
reklama
Najbardziej popularne pytanie na rozmowie kwalifikacyjnej. To niejako The most popular Job interview question – somehow it is a basis for all that
podstawa do wszystkiego, co zamierzamy powiedzieć. Odpowiadając na to what we would like to say next. Answering this question we do not give the
pytanie nie udzielamy informacji o naszym miejscu urodzenia lub rozmia- information about our place of birth or size of our shoe, but we show we
rze buta tylko udowadniamy, że nadajemy się do tej pracy i opowiadamy suit the job and show our professional achievements.
o naszych sukcesach zawodowych.
Możemy zacząć od: We might start with…
„Jestem doświadczonym ________ z rozległą wiedzą na temat „I’m an experienced ____________ with vast knowledge of
________ i ________. Zaprojektowałem i zrealizowałem ________, __________ and __________. I’ve designed and implemented
____________, ____________ oraz ___________. Jestem zawsze ______________, ______________, ______________ and
gotowy poznać nowe metody i sposoby ________ . Lubię pracować jako ______________ . I’m always ready to learn new ways and methods of
członek zespołu, ale nie mam nic przeciwko pracy indywidualnej. Moje __________. I like working as a team member, but I don’t mind working
cele to ________ i ________ .” on my own. My goals are to ________ and ________ . ”
Można poprosić kandydata o podanie kilku przykładów z przeszłości. Sta- Give some examples of stressful situations you’ve dealt with in the past.
rający się o pracę powinien opowiedzieć jak wykorzystywał planowanie Tell how you use time management, problem-solving or decision-making
czasu i swoje umiejętności do rozwiązywania problemów i podejmowania skills to reduce stress.
decyzji. We might start with the following:
Możemy zacząć w następujący sposób. „When I was working for __________ we had a problem with
„ Kiedy pracowałem dla ______ mieliśmy problem z ______, __________ and I was on my own at the time. So I made a ‘to-do’ list,
a w tym czasie pracowałem sam. Tak więc zrobiłem harmonogram rzeczy which was a very helpful item and started following it, after while of work
do wykonania, co okazało się rzeczą bardzo pomocną i zacząłem je reali- I stopped and took a break for some stretching exercises, then got back
zować. Po chwili pracy przerwałem ją i zrobiłem przerwę na ćwiczenia to my tasks. I actually managed to do the job on time with the least stress
rozciągające, po czym wróciłem do moich zadań. W rzeczywistości udało possible. ”
mi się wykonać założoną pracę, działając pod jak najmniejszą presją.”
Należy zastanowić się nad dwoma lub trzema rzeczami, które naprawdę The first thing you should do is figure out 2-3 things about yourself that
w sobie lubimy. To przygotuje nas do udzielenia jak najlepszej odpowiedzi. you really like about yourself and elaborate. This should put you in good
Zawsze należy podpierać się przykładami wziętymi z życia. shape to answer this commonly asked interview question. Always support
Możemy powiedzieć: your strength with a real-life example
„Jestem dobrym organizatorem, potrafię zarządzać czasem i ustalam You might say:
priorytety zadań, ale moja najmocniejszą stroną jest prowadzenie złożo- „I’m good at organizational skills, prioritization and time management.
nych projektów i terminowe ich wykonywanie”. But my greatest strength is my ability to effectively handle multiple pro-
jects and deadlines. ”
Gdzie
w województwie
zachodniopomorskim
warto rozwinąć żagle?
Szczecin i jego okolice to znakomity teren do uprawiania spor-
tów wodnych. Dolina Dolnej Odry wraz z dwiema jej odnogami:
zachodnią i wschodnią (zwaną również Regalicą) oraz położone
w granicach administracyjnych miasta Jezioro Dąbie to akweny,
które umożliwiają nie tylko malownicze wycieczki kajakowe, ale
przede wszystkim dłuższe rejsy jachtami żaglowymi i motoro-
wymi. Do zdobycia jest całe jezioro z ciekawymi zakątkami, nie-
zliczoną ilością wysp i wysepek oraz urokliwymi zatokami. Nie
pozostaje nic innego – ruszamy na żagle!
komentarz
Wodniaków przybywa!
P odobnie jak autor tekstu uważam, że nadszedł czas kiedy Polacy zaczynają coraz bardziej masowo uprawiać sporty wodne.
Walory naszego województwa będą przyciągały coraz liczniejsze grono wodniaków. Już obecnie brakuje miejsc postojowych
dla jachtów. Dlatego uważam za znakomity pomysł budowę przystani na Wyspie Grodzkiej w rejonie Wałów Chrobrego. Można
tam pomieścić kilkaset jachtów, a to spowoduje, iż rejon ten ożyje i stanie sie nie tylko najpiękniejszym, ale i pełną codzien-
nych zdarzeń wizytówką Szczecina. Bardzo w tym pomoże także program Zachodniopomorski Szlak Żeglarski. Obecnie w wielu
miejscowościach brak dobrych przystani, a jeszcze częściej brak sanitariatów oraz podłączeń wody i prądu. Na sporty wodne
należy również spojrzeć z punktu widzenia ekonomii, zapewnią przychody przystaniom, restauracjom, sklepom oraz pracę wielu
mieszkańcom zachodniopomorskiego. Wielu z żeglarzy pływających po naszych wodach to obcokrajowcy. Starajmy się możliwie
Piotr Stelmarczyk szybko budować bazę żeglarstwu żeby chcieli przypływać do nas jak najczęściej. Z punktu widzenia organizatora Regat Unity Line
Jacht Klub Akademic- widzę, jak z roku na rok Niemców, Szwedów, Duńczyków oraz żeglarzy innych bander jest coraz więcej na naszym wybrzeżu.
kiego Związku Sporto-
wego w Szczecinie
Profesjonalnie
i indywidualnie jednocześnie
Codziennie rano stajemy przed lustrem, zadając sobie pytanie: „w co ja mam się ubrać?”. Pytanie
staje się jeszcze trudniejsze, gdy szykujemy się do pracy. No bo jak ubrać się do biura by nie wyglą-
dać nudno, a jak na plac budowy by nie ugrzęznąć szpilkami w piasku? I jak w tym wszystkim zacho-
wać swój indywidualny styl? Zapytaliśmy o to profesjonalne stylistki wizerunku z firmy R&M.
reklama
Olśniewaj uśmiechem!
Jeżeli natura nie obdarzyła Cię garniturem prostych, białych
i zdrowych zębów nie martw się. Twoje problemy ma trzy czwarte
społeczeństwa. My wspólnie ze specjalistami postaramy się je
rozwiązać.
Zdrowy uśmiech to podstawa gnięć techniki, również w zakresie znieczulenia. – W naszym gabinecie mamy do dyspozy-
– Do znieczulenia miejscowego używamy cji anestezjologa, który w razie potrzeby oce-
Implanty – metoda XXI wieku natomiast przy bezzębiu protezy całkowite. z pojedynczymi, jak i rozległymi brakami zębo-
W każdej z tych kategorii istnieje wiele wymi. Implantologia i implantoprotetyka to
Braki w uzębieniu zdarzają się nawet osobom rodzajów konstrukcji i materiałów, które można silnie rozwijająca się dziedzina stomatologii.
w bardzo młodym wieku. Jeśli ten problem wykorzystać. Rozwiązaniem szczególnie god- Pozwala stworzyć doskonałe oparcie dla odbu-
dotyczy właśnie Ciebie warto zapoznać się z kil- nym polecenia, stosowanym praktycznie przy dowy protetycznej ubytków zębów. Poprawia
koma metodami, dzięki którym odzyskasz kom- wszystkich ubytkach zębowych, także przy cał- znacząco kosmetykę, daje poczucie komfortu,
fort, pewność siebie i ładny uśmiech. kowitym bezzębiu, są implanty. To najbardziej jest funkcjonalna.
– Istnieje kilka metod, pozwalających uzu- zbliżony do fizjologicznego sposób odtwarzania Dzięki implantom można skutecznie i trwale
pełnić braki zębowe – tłumaczy dr Stanisław utraconych zębów. odtworzyć uzębienie nawet u osób z proble-
Gajda, z Kliniki „Dr – Gajda”. – Do odbudowy – Implant, czyli wszczep, to nic innego jak mami paradontologicznymi.
pojedynczych stosowane są mosty ceramiczne, substytut korzenia zęba – mówi dr Gajda. – Jest
przy znacznych brakach protezy szkieletowe to rozwiązanie polecane pacjentom zarówno syl
fot. Materiały klinik
reklama
Regionalne pyszności
na zachodniopomorskich stołach
Nie tylko oscypki i kluski śląskie muszą kojarzyć się z regionalnym dziedzictwem kulinarnym Polski.
Każdy rejon kraju może pochwalić się swoimi frykasami. Również zachodniopomorskie stoły zasy-
pują potrawy, których receptury chronią pokolenia rodzinnych tradycji.
E uropejska Sieć Dziedzictwa Kulinarnego to szlak podróży dla smakoszy tradycyjnych regionalnych potraw. Zachodniopomorskie jest w niej wpisane
od 2008 roku. Władze województwa zachodniopomorskiego postanowiły wykorzystać potencjał smakołyków, robionych często w zaciszu własnego
domu i promować przez to nasz region. Poznajcie kilka pyszności, które są dostępne tylko w naszym województwie.
Miód Drahimski – Perła 2008 – Grzegorz Fujarski. Ogórek kołobrzeski – Perła 2005 – Elżbieta Kuczma.
P
cie. Dopiero teraz, wspólnie z Północną Izbą Gospodarczą, chcemy promować
rzepis na rybną
produkty regionalne na szeroką skalę i wprowadzać je powoli do zachodnio-
przekąskę pocho-
pomorskich restauracji. Ponadto, nasze województwo należy do Europejskiej
dzi z początku XX wieku.
Sieci Dziedzictwa Kulinarnego, którego znak jest rozpoznawalny w całej Euro-
Koreczki wytwarza się
pie. Jeżeli dana restauracja ma taki symbol, oznacza to dla turysty, że tu właśnie
z filetów świeżych śledzi
otrzyma oryginalny produkt z tego regionu. W tym momencie jest kilka skle-
bałtyckich. Śledzie należy
pów, w których na stałe pojawiają się produkty regionalne, organizujemy także
odmoczyć, wyfiletować
cały szereg akcji promocyjnych, uczestniczymy w wystawach i jarmarkach,
i oskórować. Filety zawija
gdzie z łatwością można kupić i spróbować naszego kulinarnego dziedzictwa.
się ze śliwką z kompotu
- węgierką, cebulą i kwa-
Wystrzałowy Szczecin
Pokaz z Chin najlepszy, drugie miejsce zajęli Koreańczycy, trzecie Francuzi, którzy otrzymali także
wyróżnienie za najlepszą ilustrację muzyki Chopina. Taki był werdykt jury III Międzynarodowego
Festiwalu Ogni Sztucznych Pyromagic 2010, który odbył się w dniach 7-8 sierpnia w Szczecinie.
Na zachodniopomorskim rynku pracy mamy poważny dysonans między jej niedostatkiem, a jako-
ścią wykonywanych obowiązków. Największym wysiłkiem dla naszego regionalnego człowieka
pracy jest dotrzymanie terminów, kompetencja i sumienność. Świetnie wychodzi mu wyprowadze-
nie z równowagi i w pole własnych, wyrwanych z gardła konkurencji klientów oraz przełożonych.
NOWY CITROËN C3
40 100 zł teraz od 37 900 zł
Oferta w autoryzowanych punktach sprzedaży biorących udział w promocji. Oferta zarezerwowana dla klientów indywidualnych. Promocja dotyczy samochodów rok prod. 2010, zamówionych od 30.08.2010
do 30.09.2010 i wydanych do 15.10.2010. Liczba samochodów, modeli i wersji objętych ofertą jest ograniczona. Niniejsze ogłoszenie nie stanowi oferty w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego.