Tomasz Kunda
Profilowanie fenyloacetonu (BMK)
Polska, Belgia i Holandia s¹ g³ównymi producenta-
mi amfetaminy wytwarzanej laboratoryjnie metod¹
Leuckarta. Co wa¿ne, narkotyk ten pozyskiwany jest
w laboratoriach nielegalnych, których likwiduje siê kil-
kanaœcie w ci¹gu ka¿dego roku.
Zabezpieczana w wyniku dzia³añ operacyjnych am-
fetamina jest poddawana profilowaniu w Centralnym
Laboratorium Kryminalistycznym Komendy G³ównej
Policji w Warszawie. Bardzo czêsto oprócz amfetaminy
przy jej syntezie pozyskuje siê prekursor, czyli BMK.
W zwi¹zku z powy¿szym zosta³ on objêty ochron¹
prawn¹ i wymieniony w wykazie „Substancji sklasyfiko-
wanych w rozumieniu art. 2 lit. a Kategorii I”. Wykaz ten
stanowi Za³¹cznik I do Rozporz¹dzenia (WE)
Nr 273/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady Euro-
pejskiej z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie prekursorów
narkotykowych.
Ze wzglêdu na prost¹ budowê chemiczn¹ BMK
mo¿na syntetyzowaæ na wiele sposobów. Z uwagi
na ró¿norodnoœæ próbek BMK, a tym samym mo¿li-
woœæ porównywania ich ze sob¹ i rozró¿niania, opraco-
wano i wdro¿ono program jego profilowania.
Charakterystyka BMK
Uznany za substancjê sklasyfikowan¹ w rozumieniu
art. 2 lit. a Rozporz¹dzenia (WE) nr 273/2004 Parla-
mentu Europejskiego i Rady Europejskiej
z dnia 11.02.2004 r. w sprawie prekursorów narkotyko-
Zestawienie w³aœciwoœci fizykochemicznych BMK
Physical and chemical properties of BMK
Fenyloaceton (BMK, P2P)
Inne nazwy 1-fenylo-2-propanon; benzylometylo keton
CAS 103-79-7
Masa molowa 134,18
Wzór sumaryczny C9H10O
36
wych 1-fenylo-2-propanon, znany jako benzylometylo
keton (BMK), g³ówny prekursor przy produkcji amfeta-
miny metod¹ Leuckarta, jest substancj¹ bezbarwn¹ lub
lekko ¿ó³taw¹ ciecz¹ (BMK z nielegalnej produkcji ma
kolor od ¿ó³tego do brunatnego) o gêstoœci zbli¿onej
do gêstoœci wody i o przyjemnym zapachu. Jest to naj-
czêœciej wykorzystywany prekursor do produkcji amfe-
taminy.
Zestawienie w³aœciwoœci fizykochemicznych BMK
zamieszczono w tabeli 1, a widmo masowe BMK i jego
wzór strukturalny ukazuje rycina 1.
Produkcja, zastosowanie
legalne i nielegalne BMK
Obecnie wskazanie krajów, które s¹ legalnymi pro-
ducentami BMK przysparza pewnych problemów, po-
niewa¿ ró¿ne Ÿród³a podaj¹ odmienne dane. Z informa-
cji Europejskiego Biura ds. Oszustw (OLAF) wynika, ¿e
BMK legalnie produkuj¹ Francja, Indie, Japonia i Chiny.
Z kolei z danych przekazanych przez Miêdzynarodow¹
Radê ds. Kontroli Narkotyków (International Narcotics
Control Board – INCB) podczas spotkania implementu-
j¹cego Projekt PRISM w Waszyngtonie w 2002 r. wyni-
ka, ¿e legalnym producentem BMK s¹ równie¿ Stany
Zjednoczone Ameryki Pó³nocnej. Brak jedynie informa-
cji dotycz¹cych rocznej produkcji BMK na œwiecie.
Na podstawie analizy sytuacyjnej dotycz¹cej niele-
galnej produkcji narkotyków syntetycznych mo¿na
Tabela 1
temp. topnienia –15oC
temp. wrzenia 214oC
gêstoœæ 1,0157 g/cm3
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecieñ–czerwiec) 2008
Ryc. 1. Widmo masowe i wzór strukturalny BMK
Fig. 1. BMK – mass spectrum and structural formula
przypuszczaæ, ¿e legalna produkcja BMK (mimo braku
oficjalnych danych) odbywa siê równie¿ na Ukrainie i w
Federacji Rosyjskiej.
Legalne wykorzystanie BMK w przemyœle chemicz-
nym i farmaceutycznym jest ograniczone do produkcji
amfetaminy i metamfetaminy i ich pochodnych. BMK
u¿ywa siê tak¿e w syntezie organicznej do otrzymywa-
nia rodników benzylowych na drodze fotolizy – do pro-
dukcji propyloheksedryny. Z informacji przekazanych
przez Stany Zjednoczone i Turcjê wynika ponadto, ¿e
BMK jest równie¿ stosowane jako sk³adnik w substan-
cjach czyszcz¹cych oraz jako œrodek do usuwania
plam. W Polsce mo¿e byæ wykorzystywane legalnie je-
dynie do badañ naukowych.
Nielegalnie BMK jest stosowane do produkcji amfe-
taminy i metamfetaminy. Z tego prekursora produkuje
siê odpowiednio ok. 100% i 10% ww. narkotyków na
œwiecie. Cena 1 kg BMK na rynku legalnym wynosi
ok. 100 euro, a na rynku nielegalnym w Europie, we-
d³ug danych Europolu, ok. 900 euro.
Metody syntezy BMK
BMK jest substancj¹ kontrolowan¹, a ze wzglêdu
na brak mo¿liwoœci szerszego, legalnego zastosowa-
nia owego prekursora trudno kupiæ go na legalnym ryn-
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecieñ–czerwiec) 2008
ku. W zwi¹zku z tym od wielu lat rozwijaj¹ siê nielegal-
ne metody (znanych jest ju¿ kilkadziesi¹t) syntezy BMK
w nielegalnych laboratoriach.
BMK najczêœciej produkuje siê z:
– kwasu fenylooctowego,
– cyjanku benzylu,
– benzaldehydu (metoda nitrostyrenowa).
Synteza z kwasu fenylooctowego
W ostatnich latach jedn¹ z najpopularniejszych me-
tod produkcji BMK stosowanych w nielegalnych labora-
toriach sta³a siê synteza z kwasu fenylooctowego
– substancji kontrolowanej, która ze wzglêdu
na powszechne zastosowanie w przemyœle jest produ-
kowana w olbrzymich iloœciach i stosunkowo ³atwo do-
stêpna. W niektórych przypadkach nielegalne laborato-
ria wykorzystuj¹ zamiast kontrolowanego kwasu feny-
looctowego niekontrolowany chlorek kwasu fenyloocto-
wego, który po zmieszaniu z wod¹ daje po¿¹dany
kwas.
BMK mo¿na otrzymaæ w reakcji kwasu fenyloocto-
wego z kwasem octowym lub bezwodnikiem kwasu
octowego (obie te substancje s¹ tanie i ³atwo dostêp-
ne). Istotnym utrudnieniem produkcji BMK z kwasu fe-
nylooctowego s¹ nie³atwe do spe³nienia warunki reak-
cji i jej niezbyt du¿a wydajnoœæ, mimo to jest to proces
37
op³acalny i stanowi wa¿ny element nielegalnego rynku
prekursorów.
Synteza z kwasu fenylooctowego i kwasu octowego
Synteza BMK z kwasu fenylooctowego i kwasu
octowego (ryc. 2) jest procesem jednoetapowym, wy-
magaj¹cym jednak wykorzystania specjalistycznej apa-
ratury.
Ryc. 2. Synteza BMK z kwasu fenylooctowego i kwasu octowego
Fig. 2. BMK synthesis from phenylacetic acid and acetic acid
Wydajnoœæ procesu wynosi oko³o 50%. Z 1 kilogra-
ma kwasu fenylooctowego mo¿na otrzymaæ oko³o 500
ml BMK.
Cechy charakterystyczne zwi¹zane z produkcj¹
– kwas fenylooctowy i kwas octowy maj¹ charakte-
rystyczny ostry zapach,
– niezbêdny jest specjalny stalowy reaktor i urz¹-
dzenia do ogrzewania i kontroli temperatury w za-
kresie 300–400oC oraz butle z azotem do regene-
racji katalizatora,
– du¿e zu¿ycie pr¹du elektrycznego (proces prowa-
dzony w wysokiej temperaturze),
– zamiast kwasu fenylooctowego mo¿e byæ stoso-
wany chlorek kwasu fenylooctowego (substancja
niekontrolowana).
Niezbêdne wyposa¿enie
– stalowy reaktor umo¿liwiaj¹cy pracê w wysokiej
temperaturze i pod zwiêkszonym ciœnieniem (naj-
czêœciej wykonywany na zamówienie),
– wyposa¿enie do ogrzewania i kontroli temperatury
w zakresie 300–400oC,
– butla z azotem,
– zestaw do destylacji,
– zestaw do ekstrakcji,
– drobny sprzêt laboratoryjny.
Niezbêdne chemikalia
– kwas fenylooctowy – prekursor (substancja kon-
trolowana),
– kwas octowy – prekursor,
– chlorek kwasu fenylooctowego – prekursor (za-
miast kwasu fenylooctowego),
– wodorotlenek sodu,
38
– tlenki toru lub manganu naniesione na pumeks
– katalizator.
Synteza z kwasu fenylooctowego i bezwodnika
octowego
W odró¿nieniu od syntezy BMK z kwasu fenyloocto-
wego i kwasu octowego reakcja z bezwodnikiem octo-
wym (ryc. 3) nie wymaga zachowania tak drastycznych
Ryc. 3. Synteza BMK z kwasu fenylooctowego i bezwodnika octowego
Fig. 3. BMK synthesis from phenylacetic acid and acetic anhydride
warunków. Proces jest prowadzony w temperaturze
wrzenia mieszaniny reakcyjnej ok. 150oC i wymaga za-
stosowania podstawowej szklanej aparatury.
Wydajnoœæ waha siê w granicach od 50% do 70%,
co oznacza, ¿e z 1 kg kwasu fenylooctowego mo¿na
otrzymaæ 500–700 ml BMK.
Cechy charakterystyczne zwi¹zane z produkcj¹
– kwas fenylooctowy i bezwodnik octowy maj¹ cha-
rakterystyczny ostry zapach,
– do produkcji zu¿ywane s¹ znaczne iloœci soli kwa-
su octowego (octan sodu, octan potasu lub octan
o³owiu),
– w trakcie syntezy wydzielaj¹ siê du¿e iloœci gazu
(dwutlenek wêgla).
Niezbêdne wyposa¿enie
– zestaw do ogrzewania pod ch³odnic¹ zwrotn¹,
– zestaw do destylacji,
– drobny sprzêt laboratoryjny.
Niezbêdne chemikalia
– kwas fenylooctowy – prekursor (substancja kon-
trolowana),
– bezwodnik octowy – prekursor,
– octan sodu, octan potasu, octan o³owiu lub pirydy-
na (jedna z tych substancji) – reagenty.
Synteza z cyjanku benzylu
Cyjanek benzylu jest czêsto stosowan¹ substancj¹
w przemyœle farmaceutycznym. Nie jest kontrolowany
ustaw¹ o przeciwdzia³aniu narkomanii i dlatego chêtnie
wykorzystuje siê go do produkcji BMK. Synteza BMK
z cyjanku benzylu przebiega dwuetapowo (ryc. 4–5).
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecieñ–czerwiec) 2008
 – alkohol etylowy bezwodny – reagent, rozpuszczal-
nik,
– kwas siarkowy – reagent (substancja kontrolowa-
na),
– kwas fosforowy – reagent,
Ryc. 4. Pierwszy etap syntezy BMK z cyjanku benzylu – produkcja α-fe-
– kwas octowy – reagent.
nylo-acetonitrylu
Fig. 4. First stage of BMK synthesis from benzyl cyanide – production of Synteza z benzaldehydu
α-phenylacetonitrite

Produkcja BMK z benzaldehydu przebiega w dwóch

etapach, przy czym przerwa pomiêdzy nimi mo¿e byæ
dowolnie d³uga (ryc. 6).

Ryc. 5. Drugi etap syntezy BMK z cyjanku benzylu (zamiast kwasu siar-
kowego i wody mo¿e byæ stosowana mieszanina kwasów siarkowego
i fosforowego)
Fig. 5. Second stage of BMK syntesis from benzyl cyanide (mixture of
sulfuric and phosphoric acid can be used in place of sulfuric acid and
water)
Ryc. 6. Pierwszy etap syntezy BMK z benzaldehydu; otrzymywanie feny-
lo-2-nitropropenu
Fig. 6. First stage of BMK synthesis from benzaldehyde: receiving of
Wydajnoœæ produkcji BMK t¹ metod¹ wynosi phenyl-2-nitropropene
ok. 80%, tzn. ¿e z 1 kg cyjanku benzylu mo¿na otrzy-
maæ oko³o 900 ml BMK.
Cechy charakterystyczne zwi¹zane z produkcj¹ Drugi etap syntezy BMK, czyli redukcja fenylo-2-ni-
– do produkcji u¿ywany jest metaliczny sód, który tropropenu, mo¿e byæ przeprowadzony na dwa sposo-
zapala siê w kontakcie z wod¹ (tak¿e reakcja so- by (ryc. 7 i 8).
du z etanolem przebiega gwa³townie), powoduj¹c
du¿e zagro¿enie po¿arowe, Uwaga. Zamiast kwasu octowego mo¿e byæ stoso-
– na etapie hydrolizy i dekarboksylacji mo¿e byæ wy- wany rozcieñczony kwas solny.
korzystywany kwas fosforowy, który nie ma innych
zastosowañ w nielegalnych laboratoriach,
– niezbêdne jest wyposa¿enie umo¿liwiaj¹ce ch³o-
dzenie reakcji (lód lub suchy lód),
– ze wzglêdu na koniecznoœæ pracy w warunkach
bezwodnych potrzebne s¹ œrodki susz¹ce, np. tle-
nek wapnia lub piêciotlenek fosforu,
– produkcjê musi prowadziæ chemik lub osoba do-
k³adnie przeszkolona i doœwiadczona w pracy Ryc. 7. Redukcja fenylo-2-nitropropenu do BMK za pomoc¹ borowodorku
sodu
w warunkach bezwodnych. Fig. 7. Reduction of phenyl-2-nitropropene to BMK by means of sodium
borohydride
Niezbêdne wyposa¿enie
– zestaw do ogrzewania pod ch³odnic¹ zwrotn¹,
– zestaw do destylacji,
– zestaw do sch³adzania mieszaniny reakcyjnej (lód
lub suchy lód),
– drobny sprzêt laboratoryjny.

Niezbêdne chemikalia
Ryc. 8. Redukcja fenylo-2-nitropropenu do BMK za pomoc¹ py³u ¿elaza
– cyjanek benzylu – prekursor,
w œrodowisku kwaœnym
– octan etylu – prekursor, Fig. 8. Reduction of phenyl-2-nitropropene to BMK by means of iron dust
– metaliczny sód – reagent, in acid environment

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecieñ–czerwiec) 2008 39

 Cechy charakterystyczne zwi¹zane z produkcj¹
– do produkcji u¿ywane s¹ ma³o popularne zwi¹zki
chemiczne: nitroetan i butyloamina,
– fenylo-2-nitropropen (produkt pierwszego etapu
syntezy) jest cia³em sta³ym o charakterystycznym
¿ó³tym kolorze,
– z produktu pierwszego etapu mo¿na bezpoœred-
nio otrzymaæ amfetaminê; wymagane jest wtedy
zastosowanie silnego reduktora, takiego jak glino-
wodorek litu,
– drugi etap wymaga pewnego doœwiadczenia
od prowadz¹cego go chemika i musi byæ stale
nadzorowany.
Niezbêdne wyposa¿enie
– zestaw do ogrzewania pod ch³odnic¹ zwrotn¹,
– zestaw do destylacji,
– zestaw do sch³adzania mieszaniny reakcyjnej (lód
lub suchy lód) – tylko w pierwszym wariancie dru-
giego etapu syntezy,
– zestaw do ekstrakcji – tylko w drugim wariancie
drugiego etapu syntezy,
– drobny sprzêt laboratoryjny.
Niezbêdne chemikalia
– benzaldehyd – prekursor (substancja kontrolowa-
na),
– nitroetan – prekursor (substancja kontrolowana),
– butyloamina (lub inna wy¿sza amina) – katalizator,
– alkohol etylowy – rozpuszczalnik,
– borowodorek sodu – reagent (wariant pierwszy
drugiego etapu syntezy),
– nadtlenek wodoru (perhydrol) – reagent (wariant
pierwszy drugiego etapu syntezy),
– wêglan potasu – reagent (wariant pierwszy dru-
giego etapu syntezy),
– metanol – rozpuszczalnik (wariant pierwszy dru-
giego etapu syntezy),
– py³ ¿elazny – reagent (wariant drugi drugiego eta-
pu syntezy),
– kwas octowy lub kwas solny – reagent (wariant
drugi drugiego etapu syntezy),
– eter dietylowy, toluen, benzen (jedna z tych sub-
stancji) – rozpuszczalnik (wariant drugi drugiego
etapu syntezy).
Badania kryminalistyczne
Identyfikacja BMK z analitycznego punktu widzenia
jest bardzo ³atwa i nie sprawia ¿adnych k³opotów. Naj-
lepsze i najszybsze wyniki daje analiza metod¹ chro-
matografii gazowej z detektorem masowym – identyfi-
kacja BMK nastêpuje na podstawie czasu retencji
i widma masowego. Z punktu widzenia potrzeb policji
40
niezwykle istotn¹ informacj¹ jest ponadto stwierdzenie,
czy analizowane próbki BMK pochodz¹ z tego samego
Ÿród³a lub tej samej partii materia³u, a tak¿e jak¹ meto-
d¹ zosta³y wyprodukowane. Aby odpowiedzieæ na te
pytania, opracowano metodykê profilowania BMK sk³a-
daj¹c¹ siê z kilku etapów:
– przygotowania próbek do analizy,
– analizy próbek metod¹ chromatografii gazowej
z detektorem masowym,
– identyfikacji zanieczyszczeñ,
– analizy statystycznej wyników,
– wprowadzenia wyników do bazy danych.
Przygotowanie próbek BMK do analizy
Do opracowania metodyki profilowania BMK wyko-
rzystano 80 próbek (pochodz¹cych z konfiskat) otrzy-
manych ró¿nymi metodami syntezy.
Próbkê analityczn¹ przygotowywano przez zmie-
szanie 100 μl BMK i 1 ml chloroformu ze standardem
wewnêtrznym – difenyloamin¹ o stê¿eniu 0,3 mg/ml.
Tak przygotowane próbki poddawano analizie chroma-
tograficznej metod¹ opisan¹ poni¿ej.
Dobór parametru analizy na GC/MS
Badania wykonano metod¹ chromatografii gazowej
z detekcj¹ masow¹ (GC/MS) – na GC HP-6890/MSD
HP 5973 firmy Hewlett Packard z zastosowaniem ko-
lumny kapilarnej HP5 MS 30 m x 250 μm x 0,25 μm.
Warunki analityczne:
1. gaz noœny: hel,
2. nastrzyk: 1 μl,
3. split: 20:1,
4. sta³y przep³yw: 1,6 ml/min,
5. program temperaturowy (³¹czny czas anali-
zy: 15,67 min):
– 70oC przez 0,5 min,
– 70oC–290oC z przyrostem 15oC/min,
– 290oC przez 0,5 min,
6. detektor: MSD (TIC 40,5–550),
7. temperatura linii transferowej: 290oC,
8. wy³¹czenie detektora: w czasie 4,35–4,65 min.
W powy¿szej metodzie zastosowano czasowe wy³¹-
czenie detektora (Time Events). Czyni siê to w chwili,
gdy BMK – ze wzglêdu na du¿e stê¿enie w przygoto-
wywanym roztworze – daje sygna³ analityczny
(4,35–4,65 min). By³ to jedyny sposób pozbycia siê
owego dominuj¹cego sygna³u, zak³ócaj¹cego identyfi-
kacjê niektórych substancji w profilu. Przyk³adowy pro-
fil zanieczyszczeñ BMK przedstawiono na rycinie 9.
Powtarzalnoœci metody okreœlono na podsta-
wie dziesiêciu analiz dla jednej losowo wybranej prób-
ki BMK. Badania wykonano w jednym dniu. Obliczono
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecieñ–czerwiec) 2008
 W profilach próbek BMK synte-
tyzowanych z kwasu fenyloocto-
wego charakterystycznym zanie-
czyszczeniem jest pozosta³oœæ
nieprzereagowanego kwasu feny-
looctowego, a w profilach próbek
BMK syntetyzowanych z cyjanku
benzylu pó³produkt powstaj¹cy
w I etapie syntezy, czyli α-fenylo-
acetonitryl.
Ryc. 9. Przyk³adowy profil zanieczyszczeñ BMK
Fig. 9. Example of BMK impuriti profile Niekiedy partie BMK s¹ znako-
wane lub rozcieñczane acetofeno-
nem. Powstaj¹ce wówczas zanie-
odchylenie standardowe i wzglêdne odchylenia stan- czyszczenie nale¿y do elementów charakterystycz-
dardowe dla czasów retencji i powierzchni dla dwóch nych, nie ma jednak zwi¹zku z syntez¹. Z tego wzglê-
wybranych pików. Pierwszy pochodz¹cy od standardu du nie zosta³o uwzglêdnione w profilu BMK.
wewnêtrznego – difenyloaminy, drugi od kwasu fenylo- Podczas analizy 80 profili BMK zosta³y wy³onione
octowego. Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli 2. trzy charakterystyczne grupy profili, tzn. grupa z kwa-
Odtwarzalnoœæ metody okreœlono na podstawie 30 sem fenylooctowym, grupa z α-fenyloacetonitrylem
analiz dla ró¿nych losowo wybranych próbek BMK wy- oraz grupa bez wy¿ej wymienionych substancji. Wyni-
konanych w ró¿ne dni. Odchylenie standardowe ka z tego, ¿e wybrane markery profilu BMK dobrze ob-

Tabela 2
Zestawienie wyników do obliczenia powtarzalnoœci metody
Collation of results for calculation of method repeatability

Difenyloamina Kwas fenylooctowy

Parametr
Czas retencji Powierzchnia piku Czas retencji Powierzchnia piku
Œrednia 8,7179 207165059 5,5688 203856669

Odchylenie standardowe 0,001853 10983337 0,001549 4653705,3

Wzglêdne odchylenie standardowe 0,02% 5,30% 0,03% 2,28%

i wzglêdne odchylenie standardowe obliczono dla stan-

Tabela 3
dardu wewnêtrznego – difenyloaminy. Wyniki analiz
Zestawienie wyników do obliczenia
przedstawiono w tabeli 3.
odtwarzalnoœci metody
Otrzymane wyniki wskazuj¹ na to, ¿e metoda jest
Collation of results for calculation of method reproducibility
powtarzalna i odtwarzalna.

Identyfikacja zanieczyszczeń Difenyloamina

Nr analizy Czas retencji Powierzchnia

W 80 próbkach BMK zidentyfikowano 37 zanie-
piku
czyszczeñ, z których w dalszej drodze eliminacji wyty-
powano 13 markerów stanowi¹cych profil dla ca³ej po-
Œrednia 8,717867 224402574
pulacji próbek (ryc. 10–22).
Kryterium wyboru markerów: Odchylenie 0,001737 21425609
– czêstoœæ wystêpowania danego zwi¹zku w ró¿- standardowe
nych próbkach BMK – markery ogólne, niezale¿ne
od metody syntezy BMK, Wzglêdne
– metoda syntezy BMK – markery ró¿nicuj¹ce, cha- odchylenie 0,02% 9,55%
standardowe
rakterystyczne dla danej metody syntezy BMK.

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecieñ–czerwiec) 2008 41

Ryc. 10. Marker nr 1, czas retencji 3,44 min Ryc. 15. Marker nr 6, czas retencji 6,25 min
Fig. 10. Marker No. 1, retention time 3.44 min. Fig. 15. Marker No. 6, retention time 6.25 min.

Ryc. 11. Marker nr 2, czas retencji 4,00 min Ryc. 16. Marker nr 7, czas retencji 6,29 min
Fig. 11. Marker No. 2, retention time 4.00 min. Fig. 16. Marker No. 7, retention time 6.29 min.

Ryc. 12. Marker nr 3, czas retencji 4,98 min Ryc. 17. Marker nr 8, czas retencji 6,80 min
Fig. 12. Marker No.3, retention time 4.98 min. Fig. 17. Marker No. 8, retention time 6.80 min.

Ryc. 13. Marker nr 4, czas retencji 5,40 min Ryc. 18. Marker nr 9, czas retencji 7,00 min
Fig. 13. Marker No. 4, retention time 5.40 min. Fig. 18. Marker No. 9, retention time 7.00 min.

Ryc. 14. Marker nr 5, czas retencji 5,57 min Ryc. 19. Marker nr 10, czas retencji 7,31 min
Fig. 14. Marker No. 5, retention time 5.57 min. Fig. 19. Marker No. 10, retention time 7.31 min.

42 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecieñ–czerwiec) 2008

Ryc. 20. Marker nr 11, czas retencji 9,87 min
Fig. 20. Marker No. 11, retention time 9.87 min.
Ryc. 22. Marker nr 13, czas retencji 11,39 min
Fig. 22. Marker No. 13, retention time 11.39 min.
razuj¹ podobieñstwa i ró¿nice pomiêdzy poszczególny-
mi próbkami BMK.
Analiza statystyczna
Analizie statystycznej poddano profile 80 próbek
BMK pochodz¹cych z ró¿nych konfiskat, stosuj¹c kom-
binacjê wielu metod tworzenia skupieñ (complete linka-
ge, single linkage and Ward methods) i ró¿nych miar
odleg³oœci (odleg³oœæ euklidesowa, kwadrat odleg³oœci
euklidesowej, city-block Manhattan distance, odleg³oœæ
Czebyszewa, 1-Pearson r, odleg³oœæ potêgowa, pro-
cent niezgodnoœci) pomiêdzy poszczególnymi obiekta-
mi (próbkami BMK). Obliczenia wykonano, korzystaj¹c
z pól powierzchni wybranych 13 markerów po ich stan-
daryzacji.
Ryc. 23. Wynik analizy skupieñ 80 próbek BMK
Fig. 23. Result od cluster analysis of 80 BMK samples
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecieñ–czerwiec) 2008
Ryc. 21. Marker nr 12, czas retencji 10,46 min
Fig. 21. Marker No. 12, retention time 10.46 min.
Wiêkszoœæ zastosowanych metod daje podzia³ 80
próbek BMK na trzy klastry, jednak najlepiej widoczne
jest to w przypadku odleg³oœci 1-Pearson r z zastoso-
waniem metody Warda (ryc. 23).
Analiza danych statystycznych
Analizowane próbki BMK otrzymano trzema meto-
dami syntezy: z kwasu fenylooctowego, z cyjanku ben-
zylu oraz inn¹ nieznan¹ metod¹. Ka¿da z nich odpo-
wiada trzem klastrom bêd¹cym wynikiem analizy sku-
pieñ (ryc. 24).
Ryc. 24. Wynik analizy skupieñ 80 próbek BMK. Kolor czerwony oznacza
próbki otrzymane z kwasu fenylooctowego, kolor zielony z cyjanku benzy-
lu, a kolor niebieski BMK wyprodukowane nieznan¹ metod¹. Kolorem
czarnym zaznaczono próbki BMK zawieraj¹ce acetofenon.
Fig. 24. Result of cluster analysis of 80 BMK samples. Red colour means
samples obtained from phenylacetic acid, green – samples obtained from
benzyl cyanide, blue – BMK produced with unknown method. Black
indicates BMK samples containing acetophenone.
W ka¿dej podgrupie daj¹ siê wyró¿niæ grupy profili.
Œwiadczy to o tym, ¿e analiza skupieñ rozró¿nia nie tyl-
ko profile pod wzglêdem metody syntezy, lecz tak¿e
partie syntezy lub Ÿród³a. Dla grupy „cyjanek benzylu”
widocznych jest np. kilka skupieñ (ryc. 25).
Diagram dla próbek z grupy „kwas fenylooctowy”
przedstawiono na rycinie 26.
W tym przypadku widaæ tak¿e podgrupy profili ró¿ni-
cuj¹ce próbki. Przedmiotem dalszych badañ bêdzie
okreœlenie granicznej wartoœci odleg³oœci, dla których
próbki BMK bêd¹ przypisywane do tej samej partii (te-
43

Ryc. 25. Wynik analizy skupieñ dla grupy „cyjanek benzylu”
Fig. 25. Result of cluster analysis for „benzyl cyanide” group
Ryc. 26. Wynik analizy skupieñ dla grupy „kwas fenylooctowy”
Fig. 26. Result of cluster analysis for „phenylacetic” group
go samego rzutu syntezy) lub do tego samego Ÿród³a,
ale ró¿nych rzutów syntezy.
Wyniki badañ BMK znajduj¹ siê w dwóch bazach
danych – kryminalistycznej, prowadzonej przez CLK
KGP, i policyjnej, prowadzonej przez CBΠKGP. W ba-
zie kryminalistycznej umieszczane s¹ profile BMK,
szczegó³owe wyniki badañ analitycznych (czystoœæ,
dodatki, g³ówne zanieczyszczenia), numery spraw po-
e-mail: clkpk@policja.gov.pl
44
licyjnych i laboratoryjne, miejsce i data konfiskaty, oko-
licznoœci konfiskaty, wielkoœæ konfiskaty i informacja
o podobieñstwie do innych badanych wczeœniej próbek
BMK.
Druga baza danych zawiera szczegó³owe informa-
cje na temat konfiskaty, miêdzy innymi: imiona i nazwi-
ska osób zwi¹zanych z konfiskat¹, numery telefonów,
adresy, modus operandi, powi¹zania z innymi konfiska-
tami. Znajduj¹ siê w niej tak¿e informacje zawarte
w bazie kryminalistycznej, w tym numery spraw policyj-
nych umo¿liwiaj¹ce po³¹czenie obu baz.
Bazy BMK umo¿liwiaj¹ miêdzy innymi monitorowa-
nie rynku BMK w Polsce, identyfikacjê pochodzenia
BMK (produkcja legalna czy nielegalna), znajdowanie
powi¹zañ pomiêdzy poszczególnymi konfiskatami oraz
³¹czenie postêpowañ policyjnych dotycz¹cych BMK
pochodz¹cego z tego samego Ÿród³a.
Tomasz Kunda
ryc. i tabele: autor
Autor publikacji dziêkuje dr. Waldemarowi Krawczy-
kowi za pomys³ i pomoc w opracowaniu niniejszego ar-
tyku³u oraz za d³ugoletni¹ owocn¹ wspó³pracê.
BIBLIOGRAFIA
1. Krawczyk W., Kunda T., Perkowska I., Dudek D.: Im-
purity profiling/comparative analyses of samples of 1-phenyl-
-2-propanone, „Bulletin on Narcotics” 2005, t. 57, nr 1–2.
2. Background information on precursors used in the illicit
manufacture of the Amphetamine-type Stimulants (ATS),
1-Phenyl-2-Propanone (P-2-P) and 3,4-Methylenedioxyphe-
nyl-2-Propanone (3,4-MDP-2-P); INCB/ATS-P/2002/B. 1,
7 May 2002.
3. Krawczyk W.: Nielegalne laboratoria narkotykowe,
Wyd. CLK KGP, Warszawa 2005.
4. Krawczyk W., Perkowska I., Parczewski A.: Propaga-
cja b³êdu w profilowaniu amfetaminy. Monografia (materia³y
konferencyjne) II Konferencji Chemometria – metody i zasto-
sowania, Zakopane 2003.
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecieñ–czerwiec) 2008