Druk nr 3469

Warszawa, 28 sierpnia 2009 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia

2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny

i opiekuńczy.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy

upoważniamy panią poseł Małgorzatę Kidawę-Błońską.

(-) Urszula Augustyn; (-) Tadeusz Aziewicz; (-) Bogdan Bojko; (-) Roman
Brodniak; (-) Beata Bublewicz; (-) Bożenna Bukiewicz; (-) Andrzej Buła;
(-) Marek Cebula; (-) Zbigniew Chlebowski; (-) Janusz Cichoń; (-) Piotr
Cieśliński; (-) Andrzej Czerwiński; (-) Alicja Dąbrowska; (-) Grzegorz
Dolniak; (-) Ewa Drozd; (-) Artur Dunin; (-) Zenon Durka; (-) Janusz
Dzięcioł; (-) Waldy Dzikowski; (-) Jerzy Feliks Fedorowicz; (-) Magdalena
Gąsior-Marek; (-) Artur Gierada; (-) Paweł Graś; (-) Rafał Grupiński;
(-) Krzysztof Grzegorek; (-) Iwona Guzowska; (-) Andrzej Halicki;
(-) Agnieszka Hanajczyk; (-) Tadeusz Jarmuziewicz; (-) Leszek Jastrzębski;
(-) Andrzej Kania; (-) Sebastian Karpiniuk; (-) Grzegorz Karpiński;
(-) Jarosław Katulski; (-) Jan Kaźmierczak; (-) Małgorzata Kidawa-Błońska;
(-) Magdalena Kochan; (-) Ewa Kopacz; (-) Tadeusz Kopeć; (-) Jacek
Kozaczyński; (-) Jerzy Kozdroń; (-) Agnieszka Kozłowska-Rajewicz;
(-) Tomasz Kulesza; (-) Kazimierz Kutz; (-) Tomasz Lenz; (-) Arkadiusz
Litwiński; (-) Beata Małecka-Libera; (-) Katarzyna Matusik-Lipiec;
(-) Janusz Mikulicz; (-) Aldona Młyńczak; (-) Joanna Mucha; (-) Tadeusz
Naguszewski; (-) Stefan Niesiołowski; (-) Tomasz Piotr Nowak;
(-) Mirosława Nykiel; (-) Alicja Olechowska; (-) Danuta Olejniczak;
(-) Paweł Olszewski; (-) Maciej Orzechowski; (-) Witold Pahl; (-) Janusz
Palikot; (-) Agnieszka Pomaska; (-) Sławomir Preiss; (-) Tadeusz Ross;
(-) Grzegorz Roszak; (-) Jakub Rutnicki; (-) Sławomir Rybicki; (-) Bożena
Sławiak; (-) Jarosław Stolarczyk; (-) Michał Stuligrosz; (-) Miron Sycz;
(-) Grzegorz Sztolcman; (-) Jakub Szulc; (-) Iwona Śledzińska-Katarasińska;
(-) Krzysztof Tyszkiewicz; (-) Robert Tyszkiewicz; (-) Cezary Urban;
(-) Jarosław Urbaniak; (-) Monika Wielichowska; (-) Wojciech Wilk;
(-) Radosław Witkowski; (-) Norbert Wojnarowski; (-) Adam Wykręt;
(-) Renata Zaremba; (-) Marcin Zawiła; (-) Anna Zielińska-Głębocka;
(-) Marek Zieliński; (-) Jerzy Ziętek.
 [projekt na dzień 4 sierpnia 2009 roku]

USTAWA
z dnia ___________ 2009 r.
o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Art. 1. W ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wprowadza się następujące
zmiany:
1) w art. 6111:
a) dotychczasową treść oznacza się jako § 1,
b) po § 1 dodaje się § 2 w następującym brzmieniu:
„§ 2. Ustalenie macierzyństwa nie jest dopuszczalne wobec dawcy komórki rozrodczej innego niż
matka w przypadku rozrodu wspomaganego medycznie.“,
c) po § 2 dodaje sie § 3 w nastę§ującym brzmieniu:
„§ 3. Z zastrzeżeniem art. 6112 § 1, zgoda na zastosowanie metody rozrodu wspomaganego
medycznie wyklucza możliwość wytoczenia powództwa o zaprzeczenie macierzyństwa, jeśli
dawcą komórki rozrodczej nie jest matka.”
2) art. 68 otrzymuje brzmienie:
„Art. 68 § 1. Zgoda na zastosowanie metody rozrodu wspomaganego medycznie wyklucza
możliwość wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa, jeżeli dawcą komórki rozrodczej nie jest
ojciec.
§ 2. Ustalenie ojcostwa nie jest dopuszczalne wobec dawcy komórki rozrodczej innego niż ojciec
w przypadku rozrodu wspomaganego medycznie.”
3) po art. 86 dodaje się oddział 3 w brzmieniu:
„Oddział 3.
Ustalenie pochodzenia dziecka narodzonego wskutek rozrodu wspomaganego medycznie.
Art. 861. Dziecko narodzone wskutek rozrodu wspomaganego medycznie po osiągnięciu
pełnoletniości ma prawo uzyskania informacji o dawcach wykorzystanych komórek rozrodczych.
Art. 862. § 1. Informacje, o których mowa w art. 861 obejmują dane znajdujące się w rejestrze, o
którym mowa w art. 18a ustawy z dnia 1 lipca 2005 roku o pobieraniu, przechowywaniu i
przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. Nr 169 poz. 1411).
§ 2. W zakresie uprawnienia, o którym mowa w art. 861 nie obowiązuje tajemnica lekarska.
§ 3. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb
uzyskiwania informacji, o których mowa w art. 861 oraz odpłatność za uzyskanie tych informacji.”
4) w art. 128 dotychczasową treść oznacza się jako § 1 i dodaje się § 2 w brzmieniu:
„§ 2. Nie istnieje obowiązek alimentacyjny między dzieckiem narodzonym wskutek rozrodu
wspomaganego medycznie a dawcami komórek rozrodczych innymi niż matka lub ojciec ani ich
zstępnymi lub wstępnymi.”

Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.

 Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 2 lutego 1964 r.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy

1. Celem projektu ustawy jest uzupełnienie istniejących regulacji o kwestie związane z ustalaniem
rodzicielstwa oraz alimentacją będące wynikiem projektowanych nowelizacji ustawy z dnia 1 lipca
2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów oraz
wprowadzenia ustawy o podstawowych prawach i wolnościach człowieka w dziedzinie zastosowań
biologii i medycyny oraz o utworzeniu Polskiej Rady Bioetycznej, w szczególności wprowadzeniem
regulacji dotyczących metod rozrodu wspomaganego medycznie (tzw. „metoda in vitro”). W
istniejącym stanie prawnym brak jest odpowiednich regulacji w tym zakresie.

2. Projekt nowelizacji przesądza o braku możliwości ustalania macierzyństwa i ojcostwa wobec

dawców komórek rozrodczych innych niż matka lub ojciec dziecka. Zgodnie z obecnie obowiązującym
stanem prawnym matką jest kobieta, która urodziła dziecko, a ojcem jej partner (mąż bądź
konkubent). Ponieważ w myśl wskazanych powyżej projektowanych zmian dziecko urodzone wskutek
zastosowania metody rozrodu wspomaganego medycznie po osiągnięciu pełnoletniości będzie miało
uprawnienie do ustalenia danych dawców komórek rozrodczych, dla bezpieczeństwa praw stanu
cywilnego oraz z uwagi na kwestie alimentacyjne i spadkowe, a także z uwagi na wytworzone więzi
emocjonalne, należy jednoznacznie przesądzić o tym kto będzie uznawany za matkę i ojca takiego
dziecka.

Ustawa przewiduje umożliwienie dziecku urodzonemu wskutek zastosowania metody rozrodu

wspomaganego medycznie po osiągnięciu pełnoletniości uzyskania danych osobowych dawców
komórek rozrodczych (jeśli są inni niż matka lub ojciec). Uzasadnienie dla takiego rozwiązania stanowi
prawo do uzyskania wiedzy co do biologicznego pochodzenia przez każdego obywatela.

Ustawa wyklucza możliwość możliwości dochodzenia roszczeń alimentacyjnych przez dziecko

narodzone wskutek zastosowania metody rozrodu wspomaganego medycznie od dawców komórek
rozrodczych (jeśli są inni niż matka lub ojciec) i odwrotnie – ponieważ dziecko po osiągnięciu
pełnoletniości ma uprawnienie do ustalenia danych dawców komórek rozrodczych, od początku jest
przesądzone, kto jest obowiązany do świadczeń alimentacyjnych na rzecz dziecka (i odwrotnie).

Ocena skutków regulacji

1. Podmioty objęte projektowaną regulacją

Regulacje zawarte w projekcie ustawy dotyczyć będą rodziców i dzieci urodzone wskutek
zastosowania metody rozrodu wspomaganego medycznie.
2. Wpływ projektowanej regulacji na sektor finansów publicznych
Wejście w życie proponowanej nowelizacji nie będzie miała wpływu na sektor finansów publicznych.
3. Wpływ regulacji na warunki życia społecznego i gospodarczego w regionach
Projektowane regulacje nie powodują następstw w rozwoju społecznym i gospodarczym
4. Wpływ regulacji na rynek pracy
Projektowana regulacja nie będzie miała wpływu na rynek pracy.
5. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie
przedsiębiorstw
Przedmiotowy projekt nie będzie miał wpływu na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w
tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw.
6. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny
Przedmiotowy projekt nie będzie miał wpływu na sytuację i rozwój regionalny.
7. Konsultacje społeczne
Projekt ustawy był przedmiotem konsultacji międzyresortowych i uzgodnień z partnerami społecznymi,
w szczególności ekspertami ze wszystkich zainteresowanych środowisk, w tym Kościoła Katolickiego.
8. Zgodność regulacji z prawem Unii Europejskiej
Projektowana nowelizacja jest zgodna z prawem Unii Europejskiej.
 Warszawa, 21 września 2009 r.
BAS-WAL-1760/09
Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Małgorzata Kidawa-Błońska)
Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy

Projekt zakłada zmianę ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks
rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zmianami). Zmiana dotyczy
zasad ustalania pochodzenia dziecka narodzonego wskutek rozrodu
wspomaganego medycznie.
Należy zwrócić uwagę, że art. 1 pkt 3 projektu w zakresie
proponowanego art. 862 §3 zmienianej ustawy nie zawiera – wymaganych w art.
92 ust. 1 Konstytucji RP – wytycznych dotyczących treści przewidzianego w
tym przepisie rozporządzenia.
Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie trzech miesięcy od
dnia ogłoszenia.
2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Ze względu na przedmiot projektu ustawy należy wskazać dyrektywę
2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w
sprawie ustalenia norm jakości i bezpiecznego oddawania, pobierania,
testowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania i dystrybucji
tkanek i komórek ludzkich (Dz. Urz. UE L 102 z 7.4.2004 r., str. 48 oraz L 188
z 18.7.2009 r., str. 14; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne rozdz. 15, t. 8, str.
291). Dyrektywa ustanawia normy jakości i bezpieczeństwa dotyczące tkanek i
komórek ludzkich przeznaczonych do stosowania u ludzi w celu
zagwarantowania wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego (art. 1).
Dyrektywa ma zastosowanie do oddawania, pobierania, testowania,
przetwarzania, konserwacji, przechowywania oraz dystrybucji tkanek i komórek
ludzkich przeznaczonych do stosowania u ludzi oraz wytwarzanych produktów
uzyskanych z tkanek i komórek ludzkich przeznaczonych do stosowania u ludzi
(art. 2).
 3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Artykuł 1 pkt 3 projektu stanowi, że dziecko narodzone wskutek rozrodu
wspomaganego medycznie po osiągnięciu pełnoletności będzie miało prawo
uzyskania informacji o dawcach wykorzystanych komórek rozrodczych. Przepis
ten nie narusza dyrektywy 2004/23/WE, która w art. 14 ust. 3 zobowiązuje
państwa członkowskie do zagwarantowania, że tożsamość biorcy nie jest
ujawniana dawcy lub jego rodzinie i odwrotnie, bez uszczerbku dla
ustawodawstwa obowiązującego w państwach członkowskich w sprawie
warunków jej ujawniania, zwłaszcza w przypadku oddawania komórek
rozrodczych.

4. Konkluzja
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie
narusza prawa Unii Europejskiej.

Sporządził: Zespół Prawa Europejskiego i Międzynarodowego

Akceptował: Zastępca Szefa Kancelarii Sejmu

Lech Czapla

2
Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, projekt ustawy, in vitro, kodeks rodzinny i
opiekuńczy, dziecko

3
 Warszawa, 21 września 2009 r.
BAS-WAL-1761/09

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu – czy
poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Małgorzata Kidawa-Błońska) jest
projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej

Projekt zakłada zmianę ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks

rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zmianami). Zmiana dotyczy
zasad ustalania pochodzenia dziecka narodzonego wskutek rozrodu
wspomaganego medycznie.
Projekt nie narusza prawa Unii Europejskiej.
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie
jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.

Sporządził: Zespół Prawa Europejskiego i Międzynarodowego

Akceptował: Zastępca Szefa Kancelarii Sejmu

Lech Czapla
Deskryptory bazy REX: Unia Europejska, projekt ustawy, in vitro, kodeks rodzinny i
opiekuńczy, dziecko