rimini.

,‚ ' ‚ ‚ ‚
PRIEFATIO." " is.
Purpumni'di.
ïi-iß'. Iralícum l
l
is „mafe'
VÍÓl’Ol'dCPcr. ‘l
sfifa *îëtï‘f‘faäasee
~ ‘1 t* î e* “‘D

AD EGREGIVM' D04
MINVM ТНОМАМ DE DRAG,
175g@ ’ PERSONALIS PRIESENTIÍE sERENissIMi
Limb' DoMxNI MA1-H115,HvNcARriÉ,BoHEMi/£&c.RE­
mmm. gis canccllatium , Prœf'atio magíiìri I о н А N N i s de Thwrocz:
IS Тдт.
in primum libtum Chronica: Hungarorum fœ- “ ‘f
F81, u. - licitei‘ incipit. î Vc'
ßcliccn
‚
ibíiiruiß f a@— 1/0! aria [au anni; nobis‚фирмы torpcntz'biu, dvar-9i'
1Com _ ‚ rerum ordi-nes cum occurrrßent,/uuucx intera'um lite:
media inter col/aguiußcrrexere, Ú'lcuia dz/ßuratiauum
" iurgiufepiu: emerf’ruut : Dum elcprimuußk H/mgarica
' „мы; rebus: deque parte типа’), ум Huugaros auf
` germi/nuit, aut in haue regiouemgu‘e antiquities Рап
поп/щштс fvero Huugarp's ab ezßícmHuuguriu dz'c‘îa ф,
_ ` ­ fudit: taurus fvtumur/ententijs experiendz'mmlemgru
` ‘ ‘дар/ат!‘ dudum/u//crbis иди‘ cìitextus reuoluere ln'
» ­~ Логи‘. „Quadсулит: a'um diligemi [eéîioneperlußra
1 fo,
uimuc, multa in eifa’em a'e parte типа/Лайма, 'vnde
Ó' Huuguri emer/zßèper/Jibeuturßut oêmzßì auf ueg/eäîdßarfumz, ab alzarum auöì'orxî
foßtiom'bu: czmßr/'ptd upparebauh Em'muero‘ Ó' Magni regzàc/{tti/«egeßurumgloria re
rumßj/ipuruitate compreheußßigno lauu'umprucorzio поп minus quujzfubticere 'vide
batur. Mc criminedehoc Huugarorum ‘шифм argueudu eff, quodßcarum memoriam
_ rerum ahum дышат} inpclagu/f а/ф’игп’рс’тфх. Насgenus hominum, фри/‘т ‚ем‘:
. —- пттм’таттршш/Мрйи quam literarum /Èimtiujefê штат. Num d‘lmc
nqßro ‚шарм: штат?‘ ciu/dem quedar», Тruu/ñluamk regnipoßta in are?, char/:Heres
quo/¿lum lignofêuévit, Ó tallà‘fâulptum гид /itemrum adinßur щи. Externarum nu­
,_ o ticuum inuidzumexuc'ì'uper Vith/4m regem fvióì‘ory's, caudiguum ‚мастурб
1
“ traxißèßjlum, ё- eìa'em regi ¿Milug/mum Imperia/¿s nomina"dem/fr/jefuto: шум
Per gcßarum rerum in dccugquzppiampmterquam ì//atucper elk mzß’riuc,
Planíŕuißcarmz'm's adm/lar, [платит/т Vnu'e Paulus Orq/i'ucßarum fultimo
lz'laro /J/ßoriarum : Huuorum de crulvtz'ane mentiouemfàcz'em : tredecimo íuquit annо
imperij Valcntis,radix illa miferiarum nofirarum copioiiílimos Íimul frutices
germinauit. Et c/{nt//ouiuuc Florentiuw urchiepzfcopu/s? iuß’cuudu [une/uz' cbromci
арт!‘ ‚ш, Gentis barbaries me filete facetet, nifi illud Farnofum Galliarum
8c Italiarum excidium me loqui cogetet. N E M о mundanam, miferia abfque
alieaa,adeptus еП: gloriam. Щит Aßjriorum rex'reguu quadra: alie/14 violenza: im
3 о iecit тати, rw1¿ucr/¿rum orz'gz'ucm bz/t'ariarumpeperit. Et „И quand/am Agamemnon
Gr‘et‘omm imperator Troiauum I/iau ттф: ; ¿Magnus quoße/ílexundcr Лифт’
. armé” orlaem штат‘, i/lorum nominupuriter cum (пройди: cecidtßent. Зайти igi
­ rurpurtes, regis quoque Attila ‚винт,йпзетёищдствттрт magnitudine, immorta
litatedzguumßmp/imßyla tvt defcribercm‘ фиг/11% Ófuá/equmtium Huugunle re
Хит Íaißoriuc,olim editfmpercurjitarcm, Ó' in ¿ll/lfßquz'ducglzgemiaßrzftorum ’vuur/l
ßtuyiiguremuuu uuz'matzuperßmßouibzunm merk „мы; baud/wcm, aggredi pru
/ump/ì. Dulce' mim tuum d” udmodum delec'laßile el0quium,me „шт : quam/uk tamara?
1\\`
magnitudo rerzîmuiori/ìt digna wte',tua mrueuperßm/lb cum erga me шт haben тап
datgtiblî, mmdum per/uadeutipruumerim;per/uau'euti eo mages отт’т lvim mmm de
4 o dicauz'. Еттиет m pr‘efumente, 'vt arbitrar, /Lccpruß/mptia, :mud/u ‚шахт, luc/:bri
umfuriet: Ólmgua,7uu Parcm’fcit ner/sini, in detruóïiouem iÍ/¿us аду/Нити. Nofci
`. ‚ A
„
~ ‘С! ° ь . s l
v’* f: ` . ’
 i M. Iori/DE THW/Rooi.
mua'jnq'uienßbune bominem.
accept/zt patria : cum Veriim
tomen rebios guia/emi
in blk шт Eneige/imm
ex mefecerim lee'ì'ionem,
nihil, 'venres meÁ’um
in omnibus/emilio

fiom lli/Iorio: ; Ó‘ßmentim auíiorum tranfgreßisßim in 11u/lo. Parte: ‚шт Sgt/Jie;

Ó' i/lamm/ìtum ;` Vini/‘e 714%, regilfge/la,pliiribiu C//rom'cis o/Ieribm en ‚парт‘ mda
gati'fJŕjloferilo ampliori qimmpriores Hungaricarum /J'g’íoriarum e/îeeemm aue'ì'om‘,
i/lorum fundila, poßtiones infermi condo, confiribere: ae mierorum diuorum Hungaria
regimi ÍJyIori/mdebi/zà‘ mei operi; infra limitegpum quona'am Karo/i regi; туши’ in
teq‘eüi,mißrabile fvfque ad earmen, quantum mei eff ingenii, dil/¿renter riz/ligure ш
raiii : alim/mie ißudolm me тает ordinare mimimi cali. Tu „цвет/24): штат а!‘
Mopelagi Штатами temonegemloerieg, rank, ae remigi: officio, ma ad def/'deria/ùl I0
штат. бйффщпуитдш tantum vo/u//tatifztifßieere fzio/emem : Óß/e'ioe me non
ex meßdexfvelemm im; res de/Erilzentium fuolummibiu aiiéïonim,gramm «121111190
rem „штат lec'ïum de eeßitibioßtue @fêremem domimztioni. Ifo/e. i

SoLILoqivIvM.
L IM antigua auíîomm 'vetri ‚и, Hummm/fue H/mgoromm differ/imode
originem a'eßri/ßße inuenitur: quibuo tam moa'emorum ‚штрихи/‘атм
tem/10mm ÍJomir/esß'iueißsß’nßu accìmodantes, non ритм in luc re dlßre
fazione ‚Малыш. Duo mim 'vo/lamina Cbroniei operi'gpro/Jogwem/i'mih
torir Ó'ge ‘i i//orum e/ueidamiaß (‚шт auŕì‘oribue, ae etiam in ß'ipßs maxime in de 2l
шпагат‘ i//orumgerminif dijß’idemid,iemporiów quand/im diuorum Karo/i ф" Lodor/i
ci H/m‘gariz reg/im, 'Ut dicipriefìimitur, edita reperiuntur : quorum allerumдуг’ libro
Gmúßdeeimoßlterumfìiper lwia/eamo rapitu/i'sÃ/ùmfìmdauerunt origines. Com аи
tem huigguodpoìŕ ‚шт: lvimiie‘ïam 'unizar/è caro à Noe Ú (та/9112:,puta Sem, Cдат,
d“ Iaphetmouam receperitgeneretionem, «тиф/д; Cbrgßiam re/igiomlr natio eea’at :'
alienarumproloter Hungarieom, quod volummibue i): суд/ст deelarauemnt generatio
nemJiiperfluimti P_otiiu
)mic operi qui/:Fiom ‚мат quamпртдтда’,
лифт‘! aßribi i//ommdebere
ßguemdinofeiiur. „Мг
fvolzimimim т’ ilo/e ex
auéîores, meile’

propo/iii;idemprincipium fono.
‚О

EXoRDIl/M :iQ/IRRATJONIS 111 PRI

mamракет Chroniœ Hungarorum.

CAPVT I.'
­ ‚Е fumgeneraciones Noz ôe'fìliorum íl'lius Semßharn 8e i'aphcr:
de quibus pofìdiluuii ciadê,L X х. duœ generaríones, puta de Sem,
х х V 11. de Cl1am,x х xfôz de I'aphegxv. proceñiffe perhibemur.
Hz gcnerationes diffeminarœ funt in orbe rcrrarum: 8e fccu nd um
quofdam'Sem,A{iam; €ham,Aŕ`ricam°,8c Iapher,Europam, forniti-4Q“
ñlnLSecundum vero Hicronymum de Hcbraieis quœfiionibusmecnon 6e Io
fephum, ŕi-lii Iapher poIfediÍTe dicuntur Seprenrrionalemregionem àTauro 85
lmao, monribus Scyrhiœ, vfque ad Huuium Tanaim, quieandem mcdiä (cín
dir. Vnde primus ñlius Iapher Gomer,à quo nominati (unt Сами; pofìea Gal
Ii,quos noßfra zras à quodam Francone,ŕilío olim Paridis {ilii Priami, vlrirni
regis Troianorum,duec vidclicer eorum , denominaros Francos vocar. I-Iic
Franco poil: Troian'ae vrbis excidium in Pannoniam, qua: olím magni Alc
xandri œuo fuperior Grecia vocabarunmàgno cum populoveniífeßc (ub mö
гс Sycan,(ecus Buuiu‘m Iůrü, qui 8L Damjbius dicitur, eiuirarem ampli Hi mam
zdiñcaífe, ôcilli nomen à monte Sycan prxdiâ'o, Sycambriam ímpofuifie : 8c so;
tandem Orientalium meru narionum, abinde ad partes Occidentales decli
naf{`e,& regionem circa-Huuium Sycana occupaffe : illamque à prœfáto Fran
cone duce eorú,Francíam appellafierôc regione in eadem ciuiratcm cödidiíiiz:r
8c illam in memoriam paterni nomínis París denominafle rraditunSecůdus Н
_lius Iaphet Magog,à quo defccndeì‘unt Scyrhxfecundů fanäum Hicronym ú:
._ `
ôeMaи
­ U ` ' ’ Ã " rz
в "' г‘
d \ .h
.‚ .
’f
o i ŕ .
А.

i ’i I , .
_ 'f
 Ч
И СНКОЫГСАМНУЫСАКОКУМ. 301%1111011
’om/fd ’8с'М:1‹1а1‚:1 quo diâi (unt Medi: Iauamà quo Grzci: 8сТц baLàquo defcende- HWfgd~ ­
@mmf Írunt Hifpani: 8: М010011,;1 quo deriuati (unt Cappadoces; vnde 80 nine habe'nt rom’11i-‘ n

jthilf; 01111121011'01111110Ма10011аЬ:8сТ11у1а5,51 q_uo nominati funtThraces. Gomer

inda autem genuit Afl`encs,à quo Troiani. Iauan genuit Elifa, à quo Elifœi, 8: 11011021
Wm', ‘111011005: 8c Т11а1115 à quo Cilices defcendille perliibentur: vnde 8c nunc 01111.
'garza ‘tas illorum metropolis 1100 vocabulo Tbariis denominator. In hac ciuitate na
’r ln `tus fuit beams Paulus Apoilzolus, prout babetur in-Aeìibus Apoi’colorum capi'
1’ m îtulo.x-X 1. Е1 111Ь11ё5 beatus Hieronymus,ah hzàinquitdz'uifeßmi z'nßilzgcniium
w al~ in regionih'io:[111 fvnuß/uz/hiie/ecimdum linguam/ìmmï фри/11101»; m matioìzihmr
ffl/_ 1o' flî‘ofèia. @od (116111111 ipfe beatus Hieronymus anticipailâe inuenitur. nam 1100
00)) pollea'tempore confulionis linguarum 216111111 01’1. Filii autemCbam, Chus, à
quoßc Aîthiopes. vnde in Hebraeoo‘Ethiopcs, Chuspominàntur: 80 М011а1111,
à quo .'¿Egyptik in Hebrazo enim' zEgyptus Mefraím clicitur: Phutli,à quo Phu
thei: 011 0111111 111 1110111 regione ŕluuius quidam, qui etiam modo Phuth vocita~
t'ur'z' 80 Cl1anaan,à quo diâi 111111 С11а11а1101,с1110111111 terra р011:0а1111151&:101 da'
ta fuit. Filii autem Clius,Saba,â quo Sabxi: Euila,à quo Gentiles: 80 $2Ьа111;1;Э1
quo Sabatheni proceilifle perhibêtur. Ex his poi’tea, propterlongi asui 11101111‘
111101 bilem vet'ullsatc’ni,mutata 111111 plurima, paucaque in 10 vel in libi 11111111 aut
propinquo р01111а11Г0111111.Е1110111111111Ь1ш1311110111115 Hieronymus:Porro Chus
‘1.0 ¿mail Mrńroth. lIteNcmrotli fuit qui induxít poileritatem Noa: ad ¿edifican
dum turrim öcciuiratern contra Dominum.' Vnde Iofeplius in libro de 211111
quitatibus rerum : dum inquitpm/Eripm m'hio: Soin, Cham á» .fa/:het wia d“ смет `
Hehraim werent/n lingual, duc'entçßmoprlmo poil ‚111/„шт domo Петли/1 Gigio: ce
р: t/lrrim con/lruoro шт omni создайте ß.: loffical/wi dil/mii difendendo: vt fi
contingeret diluuium iterari,turris in refugio, vltionis euadete 00110111 iudiei
um'. Diuinitameniudiciifententia, cui humanus non valet refii’cere 111101105
61115, fic illorum mutauit ôäconfudit loquelam,vt proximus à proximo non in.`
telligeretut: tandcmque opere non confummato 111 diuerfas 111100111 (unt 10
giones.v Han'c grandem 8c Cunótis 10011115 admirandam turris œdiñcationem
*5o alii inter­ Nubiam 8c Áigyptum 101110,:101111115 antiqualia per hos qui ab Inphis
in Alexandriarn ircnt vfq ue hodiecctní.' Alii vero in Chaldxa ad Humen Eu~
fraten,illo vide'licetinloco‘ vbi poflíea multas pol’c :ctates Serniramis, cunëtarů
famofillima regina'tum', v'rbem illam celeberrimam Babylonem, primi impe
rii genitricern condi«;lit,extití(I::­ ôcâ Babel, tutti quondam ptoptct 001111160
nem linguarumden'ominat'a, non tantum folam ciuitatennfed 8c Chglclat
am ipfam totam que Affyriam 8C Mefópotamiam magnam propter im perato
tum illaminbabitantiu'm facinorum gloriam, Babylonis nom‘en :xccépiife tra
duut. Multa 80 admiratione digna huius vrbis de conditione 8c :ediii010 Erbe».
iius 86 Clitharcus,Í item Hetodotus , necnon Diodorus Siculus 1011pferc : Чиж
40 poftmodum per'. quofdam tutti prœnotatse appropriata inueuientur'. I n vno
’ 0111111 (11610111111 du'orum volu 111111111111010р1111111 1010110 pofuerunt,quodNem«
10111111 1111111р11 ex auto' purifIimoDe‘orum 1001110110111р1а;ра1а11а0х110101005
precioiis azdiñcaflet; 80 columnas aureas in illis erexiíl‘et'; plateafque illius día
110111 0010115 1ар1д111115 pauime’ntaffet: cui hand adhibenda 011: fides. Nam po'fů
non cliu tune prxteritum vniuerfalc diluuium,nondum tantum auri in v'fu 111-г
ille eredi pote'ibquod cle illo öl templa :edificare 8L columnœ ctigi potux'il'ent’:l
8c nec tun'c Deorum etat cultus, quibus ipfa templa :edificati debuifl'ent 'o cum»
multa poils [ecula rex AIIyriorum Ninus’defunôto Belo rege patte 1110, 111 illius
memoriam
l ,o ludque tam & pro
ipfe fui coní'olatione',
001111110 quam etiamexcunâ'um
auto patri
111111111110
regni1001110 limulacrum
per populum : il
coli mä
. dalle: ůcnon poli: multum temporisin illud iimulacrum im mundum fpiriturn
intraffe 80 petentibus 101ponia exliibuiffe: exindeq; cun ¿iam idolatrxœ perni
010111 originem cepifI'e, multç doceant (cript‘urae'. Taudë Iequitur: Et mmlsz'pß
inquaa'rüßihleuahatur nh ‘woo angulo in .1li/lm ; habens long_itudinis pail-u um mille -›
X v. latitudinis totidem. quantitas vero alti'tudl'nis nondum finita etat: (ed.
" ‚
`.-‚‚.‚ь.
‚ А z
 ч ,_
f

Origine! 4- M. IOI-I. DE THWROCZ ‘ .

H’mgfl‘ íllorum propoiito lunarem víque ad circulurn fubleuari debebat. Groilitudd
Yäfllm. autem fundamenti tteccntorum erat paifuum: paulan'm quiclem {ubleuando
arötabaturzvt prçeminens pondus gtoffitudo fundamenti leuius fuitineret. E.:
rurfus in Geneii, capitulo vbi fupra, dicitur ‹: Ipß' videlicet Nemrorh «ум tßëpa
tens in terra. Nam per potentiam alios БЫ 1ЦЬ1Ц$ЗЬЗЕ$ 8: ad turns opus no
lentes compellebat. 8: ideo (ubiungituigód trat ralnßua ‘устный с11,орргс11`ог
hominum Coram domino. 8: cxinde prouerbium illucl exiuit: qua/i Nemrot/a.
Dum enim рейса aliquis oppreffor hominü videbatur, dicebatur alter Nem
toth vel iimilis Nemroth. Fuit autem fecundum fanâtum Hieronymum, ini
tium regni cius Babylon 8: in terra Scnnaar.
DE GENE’RÄTIONE HVNORVM
fitte Hungarorum ‘трио.
C A P v т ‘ 1 I.
HVnc Nemroth,quiclam voluerůt Hunorum Нас Hungarorum Fuifïe prœ
toparentem. Nam in vno diótorum voluminum poůtum eíhquod Нет‘
roth gigas, poli linguarum confuiionem,in terra Euilath,quz nûc Periida vo
catur, intraifet: 8: ibi ex cöiuge {ua,Enecl1 voeitata,duos generaiTet filios,quo­
rum alter Hunor,a1ter vero Magor denominati extitiflent: ex quibus tandem
vniuerfi Hunifiue Hungatßipforum generationis recepiifcnt propaginë. Di- zo
cituretiam, quodiclem Nemroth plures, prœter Enech ‚ VXOI'CS habuillèt, ex
quibus przter Hunor öeMagor plures filios procreafi'et: 1118: eorundem рой:
ritatcs Periidem regionem prœdiëlam inhabitarent: fiatura «Sccolore iimiles
Hunis: tantummodo in loquela, velut Saxones &Turingi,modicum differen
tes. In altero autem voluminum pratdiëtorů fubditur, quod Hunor 8: Magor,
pattes Hunorum Вис Hungarorum, non fuiifent filii Nemroth, qui fuit íilius
Chus,qui fuit Cl1am,qui fuit à Noe genitore {uo malcdiítus. tů ex eo,quia 1рГс
Ncmroth nunquam iuxta Huuium Tanairn habitaffet: tum vero, Чипы‘: fu
pra diâů ещё Magog ŕilio Iaplier defcendifient Scythœ 8:с. Nam fubditur ibi
dem: Ergayvtfàcrafìrzgotura душа: doä'ore: dicunt, Hungari defŕendemnt »i Magag 3 o
flt'a Iaphet. qui fait diluaixïanna 5 8. prout S. Sigi/berm:epi/¿aptos Antiothtnus in thra
пёс: Orientalium штат?rtfêrt,intrau1`t terramEui/at/J,d~ ex тайну/ш Entf/)gamut
Нила’ д‘ Magarßt‘oraa'iéîosnì guion: Hunt' ё‘ Magarigenerati Ú' denaminattfajënt.
DE .EODEM TRACTATV
' CAPVT III.
Nthoninus autemFlorentinus arcliiepifcopus,de quo {uperius mentionè'
me feciffe reco1o,Sigilbcrtum 8: Vincëtium {equens,in fecunda fui chro
nici opcris parte, Hunorum originem in antiquorú liifioriis (e fic legiifc ponit.
Silimer inquit rex Gotborum alias Get/aarumß/iiu magniGadtriti,pa/Í egnyjiim Sjtan- 4o.
ш ißfiala (Sqft/)Miam quinto loto tenonsfrintzìoatungcum terra: Sgt/ata tumßtagente
ìntraßèßqua/dam magna mulim’s inpopula ‘граф’, quaaßnnane Gotico aliriïnaa 'va
ca ent: eat/È laabensßtßeo‘ì'aaße medioßiiProturbaßêg/angeyf ab txertitußioßigatat in
ßlitudine сосёт‘ errate. „Q/¿fu tandem‘Лифт nomine: (quo: nanna/lt' Fauna:Дм
ra. fuotant : дойдет’: quana'amßmíío Ant/Jonio, шт eronziperuagaliaturß/itudinê;
obuiaßè legitur) cum de crtiper deuia affare „им/шт, in z'l/arum amplexua‘штатив
Ó'coitumß c'a'mtfêtu'jfênt. Ex/n'ntque, /Jocfêrattfimum aapauendum Ú‘terribi/e ha
mìnumgenua мифы: quadprimum inter Meott'diarpalua'es Camz, ingentom
creuißêngmox in fuz'tinamm душ/ё ingerentes, „мы“; edtdtßënt: oêßanttfijue,gaas
fatfitanfêrro nanßaperajfêntßai fUuItu/.f terriai/itatafitgßnt :l щ! d» inpignara[и 5o
prima die nata, dq/èutßi'nt . Nam maribnaß’rra удары/гиды antequanaßta
uia laóî/Ãr nutrir/tenta percipercnt, 'vulneria cagerentur/ùlzire talarantiana. Tali ar
go inquitßirpeprotreatz' Hunatxzgui“Мат/дитя fëdarguti, motions exloett'iti, ad e
quitandumfrompttfimgßapulú lati,ac arcuafigittafg; "Адлер/хм!¿,cefuitibxor/iìfmi,
ú‘fůftraiaßperetfcòïi. шла‘:шт: зетйли /aorrort'faritor Óvfàrmt'dinimit. Hzrc
Ambo:
 CHRoNiczE
Àhtbo'ninus. nIordanus HVNGARORVM.
autcm 8: quidam alii I-Iunos ab ineubis dœŕnonibus 8:50.15;,...
H'mg‘"
quibufdam mulieribus originem [amplifie dixere. Inuidia auftrice Iordanu's 70mm
liac d ucitur fententia. Nam cum Gorhorum de genere,q`uos Hungari propriis
expulere де fedibus,fuam ducat originemë progenitorù iniuriam praz corde f°e~
fens,l1oc opptobrio Hunorum aticciffe generationem credi poteß. Sacra ctiä
hanc fententiam reprobat fctiptura. Cum Euangeliea: 1е&1опсзпо1’сгшп ea
nät protuliffe (aluatorem : qoodmiminquir off de come, caro eff.- quodadzcm 4:11’!
rim сырым ей‘. Et rurfus: Spiritus сатгт ó'oßimon loubet. Contrari u n1 igitur
I veritati 8: erroneum eí’c,credere quod fpiritus,quibus naturalia,quœ vim 8: of
* О ŕiciurnhabent generandßconceifa non funt,generare poflent. Diodorus vero
Siculus,Scytharum gentem apudAraxim Hurnen originem habuiífe paruamq5
ab initio ac modica: terra: cultri‘cem fuiii'e à deinde regem naeìam potentem 8:
bellico{um,ac militari "так: przcipuum,patriam am pliaffe, montanam, víq,
ad Caucafum; campeftrem v vfque ad oceanum Scythieum 8: paludë Me
otidemliumenq; Tanaimfuimorici laboris tettio in libro pofuit. Et tam ipfc
Diodorus ibidem quam Herodotus in (ua clitonica libro quarto, fabulä indu
cunt quandam,dicentes:Q1Jod cum olim Hercules,prior illo qui polhnodum
rcs Troianas turbauít, Geryonis vaccas cuiiodiuili'et, 8: in terram, quam nunc
Scythiamvoeant,ttu1c omnino defertam,dcuenifl`et:deprehenfus tandé vehe
ao mentipluuia 8:gelufubíìrata [ibi pelle leonina obdormiuilfet : interim au tem
equa: illius à curru per pafcua errantes difparuilfent.wiexpergefaâus, omnë
o illam regionem perluiirans, eafdeni non inucnilfet: ‘Цитаты cum in _terrain
quandam,qua:I-Iy1ca dieitundeueniffent 1 ibidem quandam virginem де tel»
lute nntam ancipitis naturœ,humanœ videlicet ac ferpëtinœ: fuprafemora qui
dem feminam; inferius анкет viper-am, teperiflet : eamq; confpicatus atq5 ad~
miratusfr aiicubi {uas У1д111ё:сс1цаз1тепоёа11`сг:11121, [e eafdem {cirefcd inte
rim donec cum 1pfa concumb cret ipfas (ibi reddere nolle,refp0nclili`et. Hereu~
les igiturfub eamercedc cum illaconcubuiífet. Illa vero, cum Hercule ampli
oricupiens vti coneubitu,eidem equas non reftituilfet, donec ab illo (e grani
50 dam comperiifet. Tandem reltitutis Herculi equis, mulier illi dixiiièt : Нм ego
tibicqlmo, qu@ but fumeranßßruaui t tu quidcm miki/¿md im, tum .if/.1mm pmmium
pcffoluzßi. Confapienim ех щит tre: .­ quin/bi ширмы ё- odo/cachondailli: quid
ßmfu‘îura mi/ai dicito : И’; /J'ic debconf habere zlomieilium .P mim Imiuo regioni;
“то imperi/im : КА)‘ i//os adte minore debconf : quipoter Щит’); es. Cui Hercules
arcum vnum,duos enim deferebat,ae baltheu m,ad cuius commiífuram aurea
dependebat phialadeclifiet. 8: antcquam illi hec dona afiignaffenarcum teren-~
diii'et 8: Ьа1с11ео (e prœeinxiíïendixifiètque illi/z „24am il/orum brmcarcum ira zen
а’етет Ú-hoc balzbeoßcut mepmcino'î/im 'viderol : шт ш region/l5 или incolam offre.'
qui autom bio operiôuo, que рифм, impor crit, Щит al1/:gabian His igitur diöiis
`40 Hercules abiilet. Pol’t l10c,enixa mulicr illa, Hliis vni Agathirfo; alteri Gelono,­
' nouiiiimo autem Scytlia, nomina impofuiffet. Qui cum in virilem adoleuiß
[ст œtatem,mulier ipfa mandatorurn mem0r,ca quae (ibi iniu ада etant pere
giffet : 8: filiis tentatis, vltimum puta Seythanim, paternis pracccptis equitcm
fore comperiil‘et: quare duobus , Agathírfo videiice't 8: Gclono ublegatis ,~
Scytham `fui regni heredem coniìcituiíiet. à quo tandem tum populi tunique'
reges Scytllarum proceflilient, ipfaque regio nomen accepillet. Item Trogus
Pompeius Scythas cum/Egyptiis,tanquam llotnines gcntiles,q11i (amper mun`
dum line initio itetifi'e putarunt,de generis vetul’tate contendille fatur.- Dr'xere
enimfïîgyptii: terrarüquidem, alia {olis premirur ardore; al1'.1 veto там al
50 gore tiger in tautum,vt ne quidem bomines vel animantia generare poil`ct,vc­
rum 8: aduenas necat: ¿Egyptus vero, adeo aetis beneficio foret temperata,
quod nec aeihui (olis ardores, пес‘; 111еша11а frigora illius otïcnderent incolas.
Prœterea/Egypti tam fœcundus eifet ager, q, in Jpereatione .xêimentorîuilla ter
raferaciorclïet nulla .~ vnde de iure hommes prius natos ibi vidcri deberc, vbi
facilius educari poíIunLEcontra Scythz refpödiflent, q, cieli te'mperamcntum ‹
' ‘ . A 5 . — "
 i Origine: 6
M. 10H. DE THWpRocz
H’Wgß' propoiita: quœlìioni
ris 8: frigoris nulloregionibus
incrementa argumentofotct: quippeadcum
diuifit: ftatim primum
locorum natura
aurœ calo-T' n
tolerantid'
_.?-n:¿­.- ._­ ?=_u-Iz~_n fûfllm.
am 01112011;а111та11а801101а1111.\’11д0 8: falamädramignis', 8: cerros vetmes anid
ma vitali vegetantes,antiquœ niues gignerc pariter 8: nutrire perhibentur : 00
dem modo arbotum acq; frugum varietates pto regionum conditione naturaV
produxit. Quanto enim Scythis aura eff afperior quam /Egyptíis,tanto 8: 001
pora 8: ingenia Scytharü (unt duriota. Cçterumß mundi primotdia,vel aqua
rum illuuies tenuit; vel ignis(qui 8: mundum genuiife ctedebatur) poifedit: v
trumq; Scythis potius priorem prœfìare origincm potuerunt. Nam ii ignis pri
mas res poifedinnonne paulatim extinötusJeptëtrionali agro‘,qui fupra omnes l G
terras hiberno frigore alget,aeris tempetiem dedit: Aìgyptus veroßc totus 011
cns,qui 8: 1111110 torrenti folis calore œftuant, рой 0х11п6111т primœui 181119111
dorem',tardiß`1me temperamentum acris reccpcre.Si vero aquarum inundatio
omnes terras (ubmerfinprofeäo decurrëtibus uis,altior terrarum pars prius
dcreëta fuit; humilibus autem terra: in partib aquam diutifiime morata cit.
8: quanto prior quçcppars terrarum aut ab igne liberata, aut ab aquis Íiccata fit,
tanto prius animalia generare ccpit. Porro Scythia adeo altior om nibus tetris
cit, vt cunůïa Humina ibi nata, 1-11 mare Meoticum, deinde in Ponticum, 8:‚дс—
AW..
111д0 111 Áîgyptiumdecurrant. ./’Egyptus vero,fi ab aquarum in cam per vim de
currentium incutiibus,multis molibus aggerum munita non fuiii‘et', coli aliter 2,@
uiii exclufis Nili H'uâibus non valuiíiet. His igitur argumentis fuperatiâgy
ptii: Scythœ autiquiores viii fuere.
CONT'INV/ITIO ЛАКИ/11701975’.
CA 1’ v т IV.
Valicunq; â cardine ortu's Huui (iue Hungari procefferint: przclarum ‘га-
111011 illorum laudis pratconiurn lata muudi per climata prz geftarum та
gnitudine rerum longe diifufum: illos 8: Catholicam Едет non minus ample
íti: probitatis titulofulgcre: grataq; vigere morum h'onel'tate: tum vero mili
tari przf’cantia 8: armorum virtutecaeteras nationes longe euadere vbiquc cla- 50
mat. Ех hac gcneratione nedum regcs,verum etiam 8: plebciç conditionis 110
mines catalogo fanét'orurn aiïcripti (e fuper œthera confcendiílelœtantur. Nec
ille magnus-Attilafuam quomodocunq; deptaehendi potei’t neglexifï'e natio
nem. Nonne nepotê magni Мани-011110010 titulo fe {cripü fi'e inuenitur г Et in
fecundo libro chronici operis Hungaricarumrerum,dum de illorum fecundo
traötaturingreffu: ipii Hungarifuœ originis propaginem pergenerationis iine
am ad magnum Nemroth deduxifië repetiuntur. A Magog vero filio Iaphet
Scythas,qui prius Getaapofìca Gotiii funi vocati: quosI-Iuni propriis expulere
[edibus,vt infradicetur: tum Iíidori documêto,tum vero ccrtis ad id‘acceden
vtibus fcriptutis: procefiiffe negatinon potefì. Vnde ipfarum'Hungaricarum 40 "
chronicaru 1n primordiis {eqŕuitur : Dum ením Hunor 8: Magor Nemroth eil
[ent primogeniti: à parte 00111111Гсрагаг1т1п‘саье1‘паси11з habitabant. Accid it
tandem та dictum cum venandi caufa ad campum proceiîiffcnt: 8:11115 inde-v
{erto vna cerua occutriifet : quam cum fugientem infequentes in paiudes Mc
otidas deueniífent: 8: cerua eadem in crebris filuarum faltibus euanuiifet: ipfî
eandem diutius pcrquiíitam potuerunt inucnire minime. _ Peragratis tan
dem paludibus cifdem : cum ilias armentorum pro pafcnis optimas fore con
fpexifi'ent : redeuntes ad patrem ab ípfo licentia impetrata cum omnibus 1010-
rum rebus in ipfas paludes Meotides inttaucrunt ibidem moraturi. Hanc pa
ludem regionem cfi`e,& Perfidœ prouinciœ vicinam fore: pontoque illam in S0
gyro vallari : vnum tantum vadurn habere: aditumquc illic 8: exitum diffici
lcm przbere: herbis,íiluis, pifcibus, volucribus 8: Ь0Н’11з abundare :in 01110111
ca pof'uere Hungarica. Dionyfius autcm paludem banc matrcm pontiappei
lauit. Multas enim famofiiiimorum amnium aquasin illam deuehi: ac tan
dem eafdem ípfam paludem in mare Ponticum emittere dicit. Paludes er
О
go Meo
 CHRONIc/F. HVNGARORVM yougim
go Meotidas Hunor 8: Magor adeuntes quinque annisibi'demimmobiliter Hung"
petmanfetunt. Anno vero (exto exeuntcs dum per defertum vagarenturfoni»­ '9mm'
turn fymphonize audierunt :8: fctutinii gratia vltcrius procedentes vxores in: fil
lias Bereka line maribus in tabernaculis manenres ac feflum tubae colentesßc
clioreas ducentes cafu repcrerunt : quas celeri rapina comprelienfas Наш!
cum earum rebus in paludes Meotidas deduxcrunt. Contingir autem eqfdem
in hac rapinainter cœteras Dulz principis Alanorum dnas filias virgines forma
pracclaras comprehendere: quarum vnam I-Iunot, altera Magot in vxores re
ceperunt : ex quibus mulieribus tandem omnes Нил] line Hungari originem
l0 fumplilfc perhibentur. 8: hanc quidcm tapinam cunâarum prçdarum prima
nonnulli fuifle dixere. Faötum ell: autem cum diutius paludibus in eifdem per
manliffent in gentem creuerunt validillimam :ita quod pa’lus ipfa eofdem ca
‚ pere ac eifdem nutrimentorum alimenta prœfiare nequiret. Subtiliflima igitur
quaclam aílrutia: calliditate excogitata,in Scythiam iplis vicinam cxploratores
del’cinauerunt. redeuntes cum terram Scythiœ amplam pro armentifque
pafcendis valentem elle dixiffent : mox cum omni generatione ac rebus 8: ar
с mentis ipforum illam intrauerunt :ibidemque quofdam Alprofuros , quos in
príoribus chronicis Hu ngarorum nuncRuthenos vocari fcripferunninuenille
petliibentur. Deletís igitur eifdem öéexpulíis ac {ubiugutn redaóìis, regnum
2-0 illud inuitis vicinis pollidere dicuntur vfque in huncdicm. Anthoninus vero
_l Florentinus archicpifcopus Нunos ad limites Meotidis palu‘dis habitaffe aHir
mat. Dicir enim,quod cum venatores Hunorum fcquentes vel’tigial cerui per
paluclem Meoticl'am,quam prius inuiam elle putabanntranfìuiffcnt : 8: Scythi
cam regionem diligenter exploraflent: ac quicquid ibidem vidiflent Hunis o
mnia nunciaflcnt : 8: ad tranfeundum ipfas paludes eos animaffcnt : tunc Hu
ni horum venatorum duâu paludibusiplìs pertraníitis vclut quicli turbo Go
this 1n ipfa Scythia mancntibus incubuißènt‘, ac eos qui caeteris imperabant 8:
przeeminebant bello viůŕos de proptiis fedibus expulilfent. Paulus Otolius et
ia'm vt in prœfentis opufculi proœmio diâum ell in-fu'arum' hili‘oriarumlibro
50 vltimo de Gothorum expulfione mentioncm faciens :gensinqnit Hunorum din
iuaccqßif/êclußi mantiôuamir/apen: repentina rabiepertitn'cxarfìt in Cbt/10s , стул’
jím conturbatosab antiquikß'dibu: expulii.- Multa 8: varia de his Gothis in Roma~
norum (cribuntur hilïoriis. Magna hœc 8: antiqua genera-tioñlit : 8: multas
concullit fui terrore orbis partes. Vnde idem Paulus Orolius primo {uarum hi
доплат libro Alexandrum magnum' Gothos euitandos fore pronuncialïe,
Pytrum Epiri TheíTaliae Macedbniaequc' газет‘ cxliorruille : Cxfarem ve
ro qui cunâa armis ltrauit declinaffe ait. Hi igitur G‘othi, qui multas gentes vt
Vincentius in hilìoriis capitulo centeíimo duodecimo' fcribit fno {ubdiderant
feruitio : Hunorum (ubditi (untimperio. Матчи! Gothis feruieb'ant: expul
40 fis Gothis Hunorum parebant príncipatui. 8: (ic Huni omni pœne Scythia po
' titi : carteras Scytharum nationes fortitudine 8: principatu premcbant.
DESCRIPTIO SCTTHI/IE SECVNDVM PRIO
п: hfßoriu/:Hungararum
CAPVT V.
_ A N c Scythicam It‘luntoraricarurnv primœui" auâores lìil’roriarum in Euro
H pa pofucre :l illamque verfus orientem extendi,8¿ ab ‘то latere Ponto
aquilonarí,ab alio Riphaeis montibus,ab oriente vero Аба,8: аЬ occidente llu
uio Ethevvl : quem 8: Don vocari dixerunt z includi‘fcripfere: gentefque in il
go la procreatas vanitatibus deditas,ocia ampl'eél‘i : aâtibus Venereis intendere:
rapinas amare, 8: generalitercoloris plus n’igri quam albi effe dixerunt. Prazte~
' rea Scytllicam regionem vna cingi comprehenlione :l'ecl in tria'regna ,Bollat
(Мат l`cilicet,ac Dentiarn 8: Magariatn diuidi :centumqg- 8: 0&0 prouincias :
in quas olim per filios Hunor 8: Magor ob centum 8: 0&о progcnies eorunclë
que de illotum egreflœ fui'lfent femoribus cum de paludib us- Meotidis in сап
' А 4 щ
(Идёт: 8 M. IO H. DE THWROCZ.
НМ!" dem introiffent diuifa extitiffet habeteaab 0tienteq5Scythico regno Iurian‘ó;
„шт. rum tegnum 8: poli: hxc Tatliam tandem Mangaliam iungi : ibiq; 8: Eutopatn
\ terminati: 8: turfus ex plaga œliiuali fub folati gentem Cotofminam ¿dithio
piam , quae minor India voearetut, vicinati : inter meridiemq; 8: cutfum Dori
Huuiidefettum immeabileeíle : ibicpptopterintempetië acrisillius zona: fer
pentes diuetíigenetis 8: ranas velut porcos fore: bafilifcofcpac pluratoxicata
animalia, nec non vnicotnem ibidem generati. Ptatterea in Scytbia grandem
fiuuium Don vocatum от! : 8: illum ab Hungaris Ethcwl nuncupati :8: 11ш1с
Huuium montes niueos,qui Scythiam cingerent tranf'cutrere: 8: атИГо nomi­
ne Ethevvl Don vocati: iuxta ipfumque verfus metidiem gentem Cytauorů , w.
öcgentem Alanotumiacete : ôefluuium euudem tribus ramufculis in mare to
tundum cadere. Alterum quoque Huuium Togatha diâum чаше magnum
iu regno nafei Scythatum :illumque perůluas defertas paludefque 8: montes.
niueos , vbi fol nunquam lucctet,difcutrete : tandem in Hircaniam inttate : 8:
ibidem in mare aquilonis vetgere : longitudiuemq; Scythiœ рама: trecentis 8:
fexaginta: latitudiuem vero centum nonagintaltadiis extendi : fitum etialn
eiufdemtam munitum , vt in vno tantumloco patuii'fimointroitusillacrepe
riatur exiltere : 8: turfus ab oriente Scythiat BelTos 8: Comanos albos vicinati:
ac circa mate aquilonis ab occidente ví'que Suf'oaliam defettum effe {yluel’tte
humano generi immeabile: öcillud ad magnum fpacium extendi :ibique per 1-6
nouem meules continuam nubium iacere den (itatem: 8: тепГез peteofdem
ibidem folem nifi tantum iu meníibus Iulio,Iunio 8: Augufio à (exta folum l10
ta vlquc ad nonam cetnere minime polie: ibidemq; in montibus huius defer
ti gtiphones nidiŕicate, 8: aues legisfalck, Чиж vulgo kerecheth vocantut , pul
los generare pofuetunt.

L/ÍLIÁ DESCRIPTIO SCTTHIAE SE

curzdumauëîores. ’
CAPVT VI.
V N 1 v в к s 1 s au&oribus,quorum cura fuitpartes defetibereorbis,l1xc 5°_
Scythia:l defctiptiocontratiaeffe videtur. Cum Scythiaillorum iuxta роб
tiones non vnum tantum fitregnum : fed magnam mundi pattern fuis ambiat
limitibus. nec enim negati potefl: Scytliiam in Europa спешат Ifidorus {Наш
maximamfotercgionem,partcmf1; eius fuperiorem in Aíia,inferiorcm verò in
Europa ponit. Sed quod in illa fit Нищая Etlievvliiue Don : ac ab oriente 111
riauorum regno :pofìhoc'i'haríiaz: tandem Mangalire Corofminçc’l; genti 8:
Etliiopiœ vicinetur: quodque Scythia alium tluuium Togatba nomineliabe
at zficœteti; auâotibus, qui de his rebus [ctipferelocus ей dandus,multum ab
illorum pofitionibus hœcdeí'criptio difiidet. Cumipfi in eorum voluminibus,
de quopiam regno , quod Iurianorů еде: : aut de Huminibus Ethevvl Нас Don 4Q
8: Togatha in Seythix vel totius orbis defctiptionenullibi mentionem feciífe
reperiantur. Autíi Scyrhia tantummodo in Eutopaefì: quomodo Ethiopia,
quz meridionalis eft : ac Tharfia ůcgens C0rofmina,quaz regna fu nt Afiatica,
illi vicinari pofïunt э Enimuero Scythia , vt auôiotibus placuit, partiin in Afia,
~ partim in Europa ей, eamq; Tanais Huuius Rip11 zis in montibus ottus : nobi
lifiimus amnium : qui 8: Aiiam ab Eut0padiuidit,valias per folitudines decur
rens mediam interfecat : tandem in paludem Meotidem lapfus illius vndasau
get. Dionyfius 8: Paulus Otoiius Scythiam tantummodoin Alia intra 8: extra
Imauum m0ntem,l1oc efhimum Caucafum Coll'ocant: 8: inter cxtetas natio
nes Hunos in illa {edë natalis (oli habere (Мент. 8: ipf'e Dionyiius Hunos eof $0
dem cum Cafpiis ôcAlb anis vicinari,popul0fque feroces 8: bello aptos effe p0
nit. Prolemzus vetò ac Sttabo ôePlinius Aíiaticam Stytliiam ab oriente Hu
mine Rab : аЬ occidente autem Tanai :mme Claudi fatentur. 8: illiab oriente
Seres populoslocant :quos Iulius Soiinus atborum frondesaquarum afper
ginehumidate :ex lioeque frondibus in eifdê teneras nafci lanugines : 8: ipfos
Seres
 cHRoNrcA HvNGARoRi/M. 9 origin,
. Seres eafdem depetïìere :ac exinde fericum illud , quod iam in vi'um commu- „Мёд
nem damnofœ vanitatis adrniffum ей z facere dicit , ex quo {erico nunc huma- “шт
na oftenduntur potius corpora quam vei’ciuntur. Deinde vero Scythiaz Aûati
ca: meridierenus Can'defia: Mardia z Hircania: Apia: Decerbia : 8: Baéiria re- ‘
giones : 111611511е11ср1асийгацйогйьиз conterminç (unt. @icquid autem Ger
mania ad Oceanum feptemrrionalem 8: ilumen Tanaim Meotidemque palu
dem _fciungit : liìdorus omnino partem Scythize inferiorcm dicit t 8: illam , vt
fupradiëtum ей,1п Europa collocat : ac illi circa mare Ponticum Thraciam vi
cinam efle,in eademq; parte Scyrhia: Alaniam,Gotiam,Daciam, Rhetiam , ге
ю gna hominibus notiora ponit. Hanc pattern Scythia: Trogus Pompeius pro to
ta Scythia pofuit: 8: illam ab vno laterey Ponro s ab alrero Riphœis monribus :ì
tergo Alia 8: Phaiî ilumine claufa'm cile arbitratus ей.
DE GE :U75 Vs SCTTHIA'E MU'ERI‘ORA INCO
leutibus: ó' de ritz'buc earundem: deg; aura ú' lupiu'ilvu:precie/í: in z'ßu
abuudautibßu,á“deßumiuibuc Щитйгпзатёдшд 'i

CAPV’I' VII.
‘V A R 1 A s gentes auétores ima Scythiœ incolere pofuerunt ё quas inter eac'
teras tum Iulius Solinus de mirabilibus mundi {cribens : tum vero Pom*
‘Ó ponius Mela clarius exptimunt. Ponunt enirn in parte Scyrhiœ Afiaticœ Neu
ros :eofdemquezi’catis temporibus in lupos transformari : 8: reliquo annicur
fu rurfus in priiiinam faciem reuerti. Marremq; pro deo,8cenfes pro iimula
cris colere: diifque pro vióiimis homines immolare. His propinquos Geloni
os zipfofq; dcinimicorum cutibus ôciibiipiis indumenra 8: equis tegmina fa
cere. Iuxta hos Agatirfos liomines cçruleo piâos colore : 8: qui cœteris dignio
res (unt , hos magis hoc colore vti. Tandem antropophagos ,interquos 8: efe
dones connumcrant. quibus execrandi cibi humana dicuntur effe vifcera : 1р
ptereaillis nullam gentem eontiguari: fed ob nepharium illorum ritum соп
¿tas fìnitima's nariones ab illorum (ìuibus profugifle: 8: оЬ hoc totam terra:
3o pattern vfque ad mare quod Thybin vocant ‚ рег longitudinem illius orae,~ que;
azí‘tiuo orienti fubiacet , vfque ad Seres in чайат {olitudinem redaétam abfq;
i
homine effe. Eofdem etiam efedones parentum funera folennibus profequi
Hui-1
cantibus 8: viâimis : congregatifque ptoximis eadem dentibus laniare,ac
ouinis cum carnibus mifcendo iibiipiis efcas facere :capita quoque cute 8: саг
nibus nudata auro circumdare, 8: illa glorioiis pro poculis deferre. Chalybes
vero 8: Dacos à cxteris Scythis crudelitatis immanirate modicum aut nihil
difcrepare. ScitoT A v R о s, Пси: 8: Neuros pro hoitiis aduenas езде
ге. Saccos quoque 8: Nomadas vicinis infeitari : pabulaque pecorurn fcqui.
In parte чего Scythiœ Europea Georgianos agros colere. Aiiaticos vero nec (ua
46 diligere , nec aliena fur'arí. öcideo пес fua cuitodirc nec aliena attingere. Sa
4°. tharcos autem vfum auri 8: argenti afperriari , 8: auatitia quid fit , ignorare : 6c
eofdem cum proximi (int Riphzis montibus pre ailidua hyemis auiieritate in
fpeluncis 8: fub foilis terraneis habitare : totumque corpus ac etiam ora prceter
folum vifum vefìire ponunt. Fatentur etiam prœter has nonnullas alias in Sey-V
thia effe naciones , vltirnas autern ad iuga Riphxorum montium Arimafpos
gentem vnoculamßc рой hos ac iuga montium eorundem partem mondi дё
naram , 8: in illa continuarum cafum niuium effe afferunt : ita quod hxc pars
orbis œteruxnubis caligine obfeiïaíola (it terrarum,quae`nouit vices tempo
rum: nec aliud de cœlo accipiat, niÍi tantum hyemis rigorem (empiternum :
S0 neque ей homo, qui hos niueos рой montes 8: hanc perpetuam рой caligi
nem,ii quippiam terrœ aut humi iit,dicere queat s cum illa pars mundi _morra~
libus ignota eunâis elle perhibeatur. Nonnulli auâorcs ôcm‘axime Strabo:
Gnelìus z Oceanum Borealcm vel Scythicum propter frigoris contiguam
inremperiem concretum acin perpetuam glaciem verfum : 8: prœterea inna­­
uigabilë fore putauerunt.. Plinius :amen Veronenûs dicit , q, Indice“i naues c6:
OriginesS ` M. 10H. DE THWROCZ.
„MÓ dem introifi'ent diuifa extitiii'ct habereeab orienteq; Scythico regno Iurian'ó-g
"m"- rum regnum 8: рой hœc Taríiam tandem Mangaliam iungi : ibiq; 8: Europam
\ terminati : 8: rurfus ex plaga œfiiuali (ub folari gentem Corofminam ôeÁîthio
piam , Чиж minorlndia vocaretur , vicinari : inter meridiemq; 8: curfum Don
Huuii defertum immeabileeiie : ibiq5proptetintemperië aeris illius zona: fer
pentes cliueriigcneris ôcranas velut porcos fore: baíilifcofqmc plura toxicata
animalia, nec non vnicornem ibidem generati. Preeterea in Scythia grandem
Huuium Don vocatum от! : 8: illum ab Hungatis Ethewl nuncupari :8: hunc
Huuium montes niueos,quiScythiam cingerent tranfcurrere: öeamiífo nomi
neEthevvl Don vocari: iuxtaipfumque verfus meridiem gentem Cytanorü , x 0.
8: gentem Alanorum iacere : 8: Huuium eundem tribus ramufculis in mare ro
tundum cadere. Alterum quoque Huuium Togatha diâum valdemagnum
in regno nafci Scytliarum : illumque per íiluas defettas paludefque 8: montes.
niueos , vbi fol nunquam luceregdífcurrere : tandemin Hircaniam intrare : 8C
ibidem in mare aquilonis vcrgere :longitudinemq3 Scythia: patria: trecentis 8:
fexaginta: latitudinem vero centum nonaginta йадйз extendi : Бшт etiam
eiufdem tam munirurn , vt in vno tantum loco paruiffimo introitus illac repe- 0
riatur exii‘cerc : 8: шгГыз ab oriente Scythiœ BeÍTos 8: Comanos albos vicinari:
ac circa mare aquilonis ab occidente vfque Sufoaliam defertum effe (yluefire
humano generi immeabiie : 8: iilud ad magnum fpacium extcndi :ibique per 26
nouem menfes continuam nubium íacere den (iratem : 8:тспГс5 pereofdem
ibidem folem niÍi tantum in meníibus Iulio,Iunio 8: Auguůo à fexta folum lio
ra vlquc ad nonam cernere minime рейс: ibidemq; in montibus huius defer
ri gríphones nidifieare, 8: aues legisfaick, quae vulgo kerecheth vocantur , pul
los generare pofuerunt.
t/.ÍLÍÁ DESCRIPTIO SCTTHIÄE SE'
cundumauáîores.
CAYv'r VI.>
V N x v в к s r s auêioribugquorum cura fuit partes defcribereorbisdwec 3!
Scythiae dcfcriprio contraria effe videtur. Cum Seythiaillorum iuxta рой
tiones non vnum tantum {itrcgnum : (ed magnam mundi partem fuis ambiat
limitibus. nec сайт negati poteů Scytliiam in Europa efienam Iiidorus illam
maxim am fore regioneni,partemq; eius t'uperiorcm in Aiîa,inferiorcm verò in
Europa ponit. Sed quod in illa (it Нищая Erhevvlûue Don : ac ab oriente Iu~
riauorum regno : рой hoc Tliaríix: tandem Mangalise Corofminçq; genti 8:
Ethiopiœ vicinetur: quodque Scythia alium tiuuium Togatha nomine habe
ar :fi czteris auâoribus, qui de his rebus fcripfere locus сй dandus,multum ab
illorum pofitionibus hœcdefcriptío difiidet. Cum ipfi in eorum voluminibus,
de quopiam regno , quod Iurianorú effet : aut de Huminibus Ethevvl Бас Don 4Q
8: Togatha in Scythia: vel totius orbis defcriptione nullibi mentionemfeciiï'e
reperiantur. Autfi Seytliia tantummodo in Europaeß: quomodo Ethiopia,
qua: ŕneridionalis сй :ас Tharíia 8: gens Corofmina,quae regna [unt Afiatica,
Ш! vicinaripofïunt е Enimuero Scythia, vt aut‘ft'oribus placuit, parti'm in Afia,
i partim in Europa ей ‚ eamq; Tanais Huuius Riphxis in montibus ortus : nobi
lifiimus amnium :qui 8: Afiam ab Europa diuidit,vaiias per folitudines decur
rens medíam interfecat : tandem in paludem Meotidem lapfus illius viidas‘au
get. Dionyiius 8: Paulus Orofius Scythiam tanrummodo in Aiia intra 8: extra
Imauum montem,hoc efhimum Caucafum collocant: 8: inter carteras natio°
nes Hunos in illa Гсдё natalis foli habere dicunt. ôeípfe Dionyfius Hunos eof- $0
dem cum Cafpiis 8: Alb anis vicinaril,populofque feroces 8: bello aptos effe po
nit. Prolemaeus verò ac Strabo ôcPlinius Afiaticam Scvthiam ab oriente Hu
mine Rab: ab occidente autem Tanai amne claudi (лёгких-‚8: Ш! ab orienta
Seres populosloeant :quos Iulius Soiinus arborum fronclesaquarum afper
gine humidare :ex hocque frondibus in eifdë teneras пай! lanugines : 8: ipfos
Seres
Шц.
СНКОЪПСА НУЫСАКОКУМ. 9 Origines
Seres eafdem depeëtere :ac exinde fericum illud , quod iam in vl'um commu- Hung"
nem damnofœ vanitatis admiiïum el`t : facere dicit , ex quo (etico nunc huma­­ "атт
na oltenduntur potius corpora quam veltiuntur. Deinde vero Scythiœ Alîati
cz meridietenus Candeůa: Mardia : Hircania: Apia: Decerbia: 85 Baótria re- ’
giones z diůtis licut placuit auâoribus conterminç (unt. (bircquid autcm Ger
mania ad Oceanum feptemtrionalem 85 Humen Tanaim Meotidemque palu
dem feiungit : Iiidorus omnino partem Scytliiœ inferiorem dicit t 85 illam , Vt
fupradié'tum eihin Europa collocat : ac illi circa mare Ponticum Thraciam vi
cinam elle,in eademq; parte Scythia: Alaniam,Gotiam,Daciam, Rhetiam , re
I0 1‘0 gna hominibus notiora ponit. I-lanc partem Scythia’. Trogus Pompeius pro to
ta Scytln'a pofuit : 85 illam ab vno latere Ponto : аЬ altero Riplixis montibus :à
tergo Alia 85 Phafi ilumine claufa’tn elle arbitratus ell.
DE GE :UVB Vs sc TTHIAE HU'ERIORÁ INCO
lmtihm: d“ de riiihzof earundem: dei, aura á' lapidihiu precio/ís in ¿lla
ahuhdantihiu,óf ilefluwinihm illamirrigmtihm;
CAPVT VII.
A R r .A s gentes auëtores ima Scytbiœ incolere pofuerunt : quas inter eac'
Vtcras tum Iulius Solinus de mirabilibus mundi fcribens : tum vero Pom’
‘о ponius Mela clarius exprirnunt. Ponunt enim in parte Scythia: Afiaticœ Neu
ros :cofdemque xltatis temporibus in lupos transformari : 85 reliquo anni cur
fu rurfus in ptillinam faciem reuertil Martemq; pro deo,85enfes pro limula
cris colere: diifqne pro viôtimis homines immolare. His propinquos Geloni
os zipfofq; deinimicorum cutibus ôcfibiipiis indumenta 85 equis tegmina fa
cere. Iuxta hos Agatirfos liotnines cçruleo piétos colore : 85 qui cœteris 4181150‘
res (unt , hos magis hoc colore ‘т. Tandern antropophagos ,inter quos 85 efe
dones connumerant. quibus execrandi cibi humana dicuntur elle vifcera : 1p
ptereaillis nullam gcntem contiguari: fed ob nepbarium illorum ritum cun
âas iinitimas nationes ab illorum {ìuibus profugifl‘e: 85 ob hoc totam terra:
30 pattern vfque ad mare quodTliybin vocant'j per longitudinern illius otre, Чьи;
œítiuo orienti fubiacet , ‘(Час ad Seres in vai’cam folitudinem redaëtam abfq;
homine elfe. Eofdem etiam efedones parentum funera folennibus profequi
eantibus 85 viëtimis : eongregatifque proximis eadem dentibus laniarc, ac
ouinis cum carnibus mifcendo ñbiiplis el`cas facere :capita quoque cute 85car
nibus nudata auto circumdare, 85illa gloriolis pro poculis cleferre. Clialybes
vero 85 Dacos à czteris Scythis crudelitatis immanitate modicum aut nihil
difcrepare. ScitoT A v к o s , Бои: 86 Neuros pro hol’ciis aduenas czde
re. Saccos quoque 85 Nomadas vicinis infeftari : pabulaque pecorum (equi.
In parte vero Scytliiae Europea Georgianos agros colere. Afiaticos vero nee [ua
46 diligere , nec aliena' furari. 85ideo nec (ua cullodlre nec aliena attingere. Sa
tharcos autem vfum auri 85 argenti afpern'ari , 85 auaritia quid (it , ignorare: 8c
.r\
eofdem cum proximi lint Riplizis montibus pre aflidua hyemis aul’ceritate in
{peluncis 85 (ub foilis terraneis habitare : totumque corpus ae etiam ora praeter
l'olum ‘Щит veilzire ponunt. Fatentur etiam prœter has nonnullas alias in Sey­_
tbia elle nationes , vltimas autem ad iuga Riphœorum montium Arimafpos
gentem vnoculam.85 pol’t hos ac iuga montium eorundcm ракет mundi dâ
natarn , 85 in illa eontinuarum cafum niuium effe aíl'etunt : ita quod hœc pars
orbis aeternaenubis caligine obfeflaiola- (it terrarum, Чиж-110111: vices tempo
rum: nec aliud de carlo accipiat,nifi tantum hyemis rigorem fempitcrnum :~
5 О neque cil homo, qui hos niueos poll montes 85 hanc perpetuam poll caligi
nem,li quippiam tetra: aut humi iit,dicere Часа: z cum illa pars mundi _morta
libus ignotacunólis elle perhibeatur. Norinulli~ auó’tores 85m’axime Strabo г
Gnelius s Oceanum Borealcm vel Seythicum propter frigoris` eontiguam
intemperiem coneretum acin pcrpetuam glaciem vcrfum :85 prœterea inna-i
_uigabilë fore putauerunt. Plinius samen Veroneniis dicit , q, Indice naues «zó-_
Origines 1o M. IOH. DE THWROCZ.
Hlmgd- inercii'caui'a nauigantes tempefiatibus ventorum arreprœin Gcrmanicis litoí
f0770/1. ribus inuentç ac per regem Sueuorum Metello Gallia: proconfuli donata: fuif'
fent. 8: fuperhis Cornelii Nepotis vtitur teitimonioë quod accidere minimê
potuiifeßii {eptemtrionale pelagus congelatum, 8: innauigabile fuiffet. Ferunt
eriä in' Aiiatica Scythia terras auro 8: argento effe locupletes, (ed inhabitabiles.
Nam,cum auto 8: argento,ac gemmis aliluant griphes , perti nax fazuumq; gc
nus animalium, 8: alites ferocitiitnœ illas cuilodiunt : nec quempiarn illac adi
re pariuntur. Qlippe illac attingere fatagentes cum vident: mox vltra otimem
rabiem fxuienres illos difcerpunt. quamobrem aduenis diŕlicilis 8: rarus aut
nullus aceeffus illac clatur. Lapides eríam preciofos : cryitallum videlicet ac I0
Cerauneum cœruleo corufcantem colore. Item , fmaragclum peroptimum ,
cui Theophraiius inter lapides preciofos tertiam dedit dignitatem,eafdë par
tes Scytliia: gignere perliibent. Non ramen ad hos [ine difcrimine perueni
tur : cum ôceofdemipii griplies cuflodiant : propter quod 816105 Arimafpos
homines monoculos cum illis decertare dicunt. Scythz quanto magis interio
res, tanto afperio'ri magis ritui dediti, incultiorefque 0110: bella prœterca 8: ca:
des amare : ac con fuetudinem bellantibus cruorem illius,quem primum inter
em'erint recenti de vulnere ebi bere : plurefq; (e inreremiffe enarrare maximam
-illis gloriam afiîerre : inter epuias quoque quis eorum quotinterfecerit men
tionem {xpius lattifiimä facere: 8: 1115 qui plures interfecerunt fefiiones {upe ¿0.
riores 8: bina pocula dare'. expertes vero necis (510s inter focios inferiores elle:
idque illis inter iurgia maximo pro opprobrio ab aliis obiicete: pacis autë con
dimcnta öefœdera mutui 8: permixti fanguiuis dcguítatione fiabilire 11281111
tur.l Im meniis montium culminibus ima Scythiae ad feptemtrionem vergentia
ampleëtůtur. 8: varios Huminú fundunt decurius. Inter quos,vtcli&um eft,
Тanais Ripliazorum montium in latere natus multas faxofas Caucaii montis
per vallesimmurmurans brumali parte ingentes glacierum moles fecum tra
­hens media per Seythiam decurrit : ас Aiiam ab Europa diuidit: tandem plu
rimorum Huminum recipiens aq uas ingens 8: mitior paludes ingreditur Meo
tidas. Prœtereain Scythia Aiiatica flumen, quod Boryilhenes vocitarur, (atis
grande apud Neuros 0г11‘1:8: 1100 р1Гс05 egregii faporis quibus nnllateneras­ .
‘ч ъ.

przter cartilagi nes effent olla nutrire : Hyppanem quoq; amn'cm omniů Scy
thicorum amnium nobililiimumße cœteris limpidiorcm potnic’l; {aluberrimů
â quibufdam Scyrhicorum amnium principem denominatum:v ac etiam Pan
tecapcn : Gerrum : Phaiim : 8: Iaxarrem iluminay Seytltiœ fatis celeberrima il
11115 intra terminos dccurrere : illamq; inter cuné'tas terrœ partes aqua pifeibus
que ac virentium herbarum campis nec non arborum frondofis iiluis 8: ne
moribus foecunclifiimam effe perhibentfupradiéti auétores.
DE LAVDE scfTHaRVM, ЕТ DE GENL 4o
l.
tiaua de Stjtbia ama.
CAPVT VI'II.
A 0 N A auů'tores de Scytliia fcripfere :' [ed muito maiora fcripiill'engíi illa
Mauthoiiilis manus peruagari potuiiiet: vel barbaricae gemis illam incolë
tis pluí'quam humana fcrocitas 111111181раг10511111гап11Ь11з111ас tutum iter рис
Ь11111`01. Summus cnitn pontifcx pins in fuarum libro l’tiiioriarum inquít: Igno-~
ta {[Íŕtnoi-i113" гепатит maximapar: à ni/iRomanarumprintiaatua d' „иди t/l/axan
drilootentiaoraemaperuzfet. Strenua enim fuit femper Scytharum manus :nec
illam Romänorum dam natio aut Alexandri magni vel cuiufuis imperii pore
ílas concuiliiielegitut. Ес fi limites Scyrhiœ quifpiarn hoffium adiíTe 101100111 i?
tui' : non tamcn'illius acl interiora aliquis extraneorum principum fua extende
re valuit arma. Darius rex Perfarum Scythis bellum intulit: ad intimaq; illorů
peruenire fatagcns,aueni,murem ,ranam ôéfagitras quinque pro muncre rc
cepit : 8: tandem turpi fuga ё medio {ubmorus eli. Tliomyris Seytharum regi
na Cyrum Perfarum regem cum omni pasne exercitu deleuit: 8: шпршаго il?
1
lius
 ‚ s
s lito.`
11 EÈRONICA iiVNCARoiwi/i. 11 Origines
liui‘ capite in v trem humano fanguine plenum ‘proiecít inquiens,'l1ilîmo221¢m ¿mi „Мёд
e fuif.
.émper/Ítiwßi fingoioom , adv/imam de i//oßifjícienter b_iôe. Soph irianum magni шт
nimè
crunt
Alexandri ducem Scytluœ с1111&151111115 cum copiis (œua morte trucidarunr,
_Vefoiimque /lîgyptiorum regcm omni bellico appáratu fpolia tum Scyrliae (u
biles.
isdelimitíbus repnlerunt: 8: magno cum dedecore fugarn capefcere coege
1i ge runt. Arma quoque Romauorum magix audierunt quam fenferunt. Scythiea
г adi
quidemarma virumque maior pars orbis experta ей: quocunque gladíus cpt-_
inem renfus : fagitta quoque Scytbarum porreéra ей :non fine vulnere rediit. Scythe
1s aut ч рг1т1 omnem Afîam armis domitanerunt: ac per mille quingentos annos vfq;
er ac 1o l0' ad Nini regis Aflyriorum rempora principatu eins potiti illius tulernnt cenfusi
ôcnííi buie genti inuidia ltylum fubtraxifl'et : propterea primi imperii nomen'
par Parthi digna
fortiri enim 8: Ba&riani,vtantiquitas
fuíi'fet. voluit
Multas gentes claro auóìorunLfScytharum
dignas (unt (obo
nomine liœe regioenixa

les. Amazones quoque faeminas brachio fortes, quarum vltimam Troianum

bellum expertum ей virtutem Scythia peperitQiid autern de Gothis per Hu
nos, vt diä'um ей, де Scythía cxpulfis dicendum ей г qui ôc-Alanos vna (eeum
trahentes omni occidenti infelìiflimi fuere. Hi funr,vr11ifl:o'ria: tradunt, qui
Romana fortia rraufcenderunt mœnia: tantaeque vrbis folis facris referuatis
I' omnem gazam conuerterunt in prœdam. Romano infuperimperio terrori ex
10 ritere,ill0rumque pars alia Italicis in oris : alia occidentem verfus ferocibus ar
mis (ibi regnum eifecit. Vndeliioccicluas qui occupauerunt terras rite Go
thi Alani, tanquamex Gothis 8: А1а1115 (imul militanribus nominati, vocari
debuiffent : nunc qui Cathalani vocitantur. Hi quamuisbomines tunc bello
apri fuerint; nol’tra tamen шаге puto,­ quod vicino 8: imbelli perminxti {angui
ne,olim patria: moribus oblitis , labioqgmutato, ab armís diíîidere nofeuntur:
cum nulla deillis celebris per orbem pro praefenti refoner fama: piraticam fo`
lum prxt'et vitam : qua: potius famz offenfio quam nutrix'eß. Hunorum liuc
Hungarorum genitricem effe Scythiam nullus dubirat.quorum 8: 111 principio
exitus de Scythia virtus militia: prarclara eiferbuit: 8: nunc hoe пойго епо gla
3`0 dius illorum contraria: gentis fupra capita nitet. Wandali etiam Scytharů [unt
genus: qui рой Hunos iiue Hungaros paternis de babitationibus egreili par
tem mundi Africanam 8: ecclefîam perfecuti (unt. tandem multos belli {zuil
ciœq; рой йгер1ш5 _orbis parte in eadem regnum (ortiti (unt. Voluere n‘onnulf
li,maxime Frater Martinus,qui Rom anx liifrotiœ compendiů generauit, quod
11x tres nationes , puta Huni, 6011118: Wandaliynaeademque clientgenera
tio : 8: eiufdem fuiflentlabii {iue linguz , tanrummodoq; nominibus differrêt.
Nulla hare ratio admittit: nec illi quibus hate placuere,eulidenti fuam intentio
nem documento probant. Nam Huni Gothos propriis de fedibus expuliíïent
minimè, (i Наш 8: 601111 eadem generatio fuiffent. Pratterea Goth'ipriores
#D Hu nis, dum nec Huno'rum audiebätur fitepitus Romano imperio infelh' fue#
re. Wandali autem longe рой Hunorumegreli'um Scythicis de partib. crum-Il
pen tes,vt iam dicírum eIhAFric'ano in agrofedem libi fecere. Multas prçter has
Seytbia gentes (uo in gremio enutriras fudit: quarñ nouiiliml Turci cile per­`
liibentur : quamuis nonnulli illos Troiano de genere propaginem ducere ,‘ 8:
nomen' à'Teucro rege,qui Troiani belli inferuore ruiturœ vrbi auxiliaturus ve
nerat,n0men non' Thurcifed Teucri recepiile purent. Cum ramen Troianos
ab Italis deriuatos­ aetatem mundi circa tertiam' Plirygias adiile oras , regnumq;
fibiibidern' pariter ôcTroianam vrbem, qux mundo multas peperit fabulas,
condidiließc rurfus'poíìillins eitcidium , tum magnum’illů fEnea'm pattern 8:
jo auöìorê Romanarů rerum: tum vero Antenorem Paduanç vrbis 8: АЧ1111е510
еопдйогё rurfusin Italia tanquä vnde exiflenr rediffemultœbiltoriç tradant.
Turci, vt Heticus Plulol'opbus tradiditin Aii'atica Scytliia‘vltra Periccos mon
res ôcTracontas infulas contra aqfuilonis vbera (edes genitrices habuere. Ot
roautem hiflzoricus Friiingcnlis epifcopus tradit, quod imperantibus Grœcis ,
8e regnante apud Francos Pipino regerTurci Cafpias , prout autem 611111110‘
' b
Origines и. "’ м. lou. DE THwRocz. .
Hangt pontifici Pio multarum hiûoriarum lcëtori placuit, Caucalîas egreiii portas',
rerum. quid fecerint vicinarum fatetut miferia regionum. Hi antiquum tum in ami
âu,tum veto in armis Scytliica quem eduxerunt de patria tenent modü. Mul
ta de hac gente : deq; eius familia ac lucriferis illius {uccellibus Nicolaus Seců~
duri fìylo perbreui vfus ad /Eneam Senonum epifcopurn {cribens denotauit.
Cum autem ad przfens non de eorum agatur rebus: id quod illorum frame:
liis nofiris {eculis fatis nota lit in orbe,me deillis dixiífe fulïiciat.
VIRGVMENTVM ,QJ/0D scrTHIa, DE
quaegnjîißntHuni/iae Hungarijtinvíßa. l0

С A P v т I X.
A V l. v M Orofiumôc Dionylium Alexandrinum Philofoplium fupradi
Рдюз fequi': idque quod Huni liuc Hungari primam in Alìatica Scythia na
talis {olifedem'liabuerinume referto non pudct. Anthoninus etiam, qui tum
Sigebertum,tum Vincentium in his rebus imitatus eli, omnemque , qui mun
danarum rerum in quantum (низ comprehenderc potuit liylusferiem con
fcripiit : Hunos ducentibus venatoribus Afiatica de Scytliia in Europam mi
graíle , 8c Gothos Scythiae partibus de Europazis deq; propriis illorum {edibus
expuliffeà denique auëta tum audacia: tum armorum virtutein Pannoniä ve
niífe: ad alias диод; nationes terroris manum vt infra fcribeturextendiiïe :ina 2.0
ne pofuifle creditur minime. Nec priores Hunga'torum hifioriae huic {enten
да‘: contradicum: cum Hunos iiue Hungaros primum in Periide, tandemin ‚
palude Meotide com moratos elle , ac duce cerua terras in alicnas , vt {upra di
âumelhtranfmealle tradant. Zeliobrern olim I-Iunorum in Aiiatíca Scytliia
manentium tegemz' Chofroae Pcrfarum regi contra Iufiinianum Romanotů
imperatorem cum viginti millibus Hunorum in auxilium veniil'e Romanze
commemoranthilìorix. Pius etiam Romanus Pontifex in fuis hif’coriis, Hu
nos Meotide palude ttanfmifl'ain Eutopam migraíl‘e: omnemque barbariem
inter Tanaim ¿Se Danubium occupaffe tradit. Et rurfusidem dicit fe hominem
30
Verona ortum,qui hoc noûro çuo Scythicas luiìraifet partes,allocutum fuifle:
illumque БЫ afiirmaíie : quod in Aiiatica Scythia ad ortum Tanais amnís ho
mines eiufdemlinguae cum Hungaris Pannoniam incolentibus inueniiïcntan
demq; rediens cum plerifque fiera: pagina: profelforibuswiris religioíis de or
dine (дабы Francifci, qui linguam illorum nouí(l`ent,illac proficifci 8c [anärum
Cliriíti Euangelium (cum idolattiae едет: dediti) prœdicare voluiflet : fed do
minus de Momqua, qui Grccœ perfìdiae fubditus ei’c , Aiiatieos Hu ngaros Ro
mana: coniungi eccleiiz,ac (acris imbui ritibus :egrè ferens , ipfos illac traniire`
prohibuiffet.

DE .EGRESSV HVNORI’M .DI 49

i Sejtliia.
C A P V ’r X. l ‚
с’. N N o igitur incarnationis- domini trecentefimo {èptuageiimo tertio, die
ССС. bus Valentisimperatoris,vt diâum efhôc Damaii primi Romanz eccle- .
LXXIIL fla: Papaein fextaztate feculi Huni iiue Hungati in Scythia habitando magnů
creuerunt in populum: fuadentibufque eis ve‘natoribus fupradiâis in vnum
congregati foccidentales ínuadere regiones decreuetunt. ac capitan'cos, puta
Bela iilio Chelae de genere Истец orto : Keme 8c Kadicha frattibus eiufdem :
Attila Kevve 8c Buda filiis Bendeguck,de genere Kadat eligentes ВЫ praefece
runt. omni quoque cœtu fuz nationis computato, decentum 8c 0&0 tribubus 5o
decies centena 8c oâoginta millia de vnaquaq; tribu deeem millia armatorum
virorum connumeraucrunt. hofq; manu vti, 8e hoflem [i occurreret opprime
гс : fœminas quoque illorum ac familia popularemque gentem cunâam , quä
(сей ducebant pariter 8c armenta extraneo ab infultu tueri deputauerun t. Vnů
pretzrea reûorem nomine Kadar,virum fapientem,ôc ad id idoneum,quod li
tes
 _ CHRONICA HVNGARORVM. 15 Origines'
mf’ tes (opiret diflidentinm : Furefqne ac latrones caftigarenínterfe c'onflituerunt: НМ?‘
"и" cdicentes n:l1.l0rninus decreto generali: vt li reëioripfe immoderatam ditliniv fm‘m- ‘
“ful- ret fententiam °. com munitas illam in irritum reuocare,errantemque reâorem
eci" tu in corripere : .1e pariterôt: cnpitaneos dum vellet,cleponere pòllet. Ediůum'
“m- etiam f`uit,vtcnm res communitatem acquaforte tangentes ocqutrerenßaut
me* generalis expeditio exercitusincum beret,mucr0 {anguinis afpergíne tinëtus
media Hunorum per habitaeula callraque deferretur: vxorque fubfequetetur
prrconica diccns: Vox dei Ú' ‚десерты wmf/mum; 'vniuerßœ 'vt wnufilui/Èin
mii loro : en идет delignan do locum : Armatur fue! qualiterpateß , comparent : com»
" r о ,mum стр/ширмы Ú» pmrepfum aun/intrus. Hzc confuetudo inter Hunos
flue Hungaros vfquc ad tempora Geifaiducis filii dueis Toxon Hlii Arpadin- ­
adi- uiolabiliter extitit obferuata : &mult0s genetatione de hac pcrpetuam redegit
.na- in ruliieítatem. Nam fancitum etat, vt tranfgreffores huiufcemodi mandati,
tum nili rationabilef'n allignarent excufationemßultro media pervifcera diuiderë-ß
1un- tur .­ aut in defperatas cau’fas,vel communcm immifericorditet redigerentur in
30n- « fcruitutem~l-lœc fané’tioalios ex Hunis plebeiz perhibetur eifecille conditio
ymi. _ nis. Nam cum vna 8: eadem ñierintgeneratio,ôeàquodam HunorößMagor
libus vnnnimiter proeell‘erint , aliter fieri nequiílet,vt alter dominus, alter (c runs vel
jvc- tullicus efiiei potuiffet. His tandem comp0{itis,capitanei fupradiâti communi
25m, ш 1-0 voto cum omni ad hœc deputato populo ingentia mouentes agmina (non ergo
tcn- fedibus {он natalis vacuis reliâis : (ed illis exttaneo ab incurfu idonea firmatis
m in cullodia) quam primum,vt fupradiâum clhin venatotumduâ'u tranfitis palu
‚а di; dibus Meotidis,ac Gothis gente robuí’ta 8: famoliflima propriis de fedibus сх
[Ыд pullis : deinde auâa potcntia animoq; elati nihil (ibi obltarepoffe arbitrantes ъ
on', tanquam turbo vehementillirnus omnia euertentes : Beílo's ас Cumanos al
ma* bos,tandem Sufdalos : dehínc Ruthcnos crudeli {_‘ub dominatione pertranfe
{ш untes : in nigram Cumaniam , quae _nunc Muldauiaforte чести: , deuenerut.
cm perdomitis nihilomlnus m tranfitu ipforum a Tanat flumme vmuerûs _barba
ст l ricis regionibus :tandem venerunt 1n Pannoniam: 8: ad прав aluei Tina: (izati
ПЕ: 50 50 uañxerunt сайт.
l0- ‘РЕ II‘QG'RESSV HVNORVM »ITL PÁNZY‘ONI»
n- am : d» de ¿eL/a еотпа’ст in tampa Tamok
r- _ vurig/J саттф.
m C A P v т - Х I.
9‘ ’ ‚Е с regio olim , panis ab vbertate, Pannonia denominata elfe traditnr :
)è H qua: nunc ab lrlungaris ipfam incelentibus­ mutato nomine Hungaria v0-`
t citatur: rcgionum nobiliflima : famolillimorum amnium decurfu irrigua : câ
pis pariteröc montibus míxtim decora, auri ůtargenti nec non ezterorum me
49 4o tallorum ac falis peroptimigenitrixfœcundillima : terrarum fertiliflima: vino
abundantillima : liluarumque 8: ра‘ёпогит frequentillima : pro maiorifui
parte vndique aut ingentium molibus Alpium,aut potenti Huminum decurfu
i _ claufa. Hanc regionem plurimae nationes incoluille feruntur: 8: {empcr ро
:- tentiórfuperueniens generano agri fertilitate alleäainñrmiorem aut expelle
з- bat nationem aut fubdebat. Nam 8: Dacorumpopulus certain eiufdem regio
й nis partem olim inhabitafl'e :‘ tandem non line turbatione {ecellií'fe : ac reliâo
n pingui Pannoniœ tellure maritimaloca Noruegiae proxima occupalïc : 8: fibi
a ibidem perpetuam feciífe fedem,pethibetur. Confpeûa igitur hac regir) :o
в nini Hunorum cœtuivlterius nonl incedere: (ed cum vxoribus,& famili ,ac ar
i.. 5o ment1s,bigifque ôctabernaculis,cum quibus de natali folo de{ccnderant,terra
P in сядет permanere placuit. Incolebanteifdem temporibus Pannoniä Lon
Ё gobardigensaduena: at: Almaniöéltalici cum illis: 8: tetrarcha quidam Ma- _
' Y 5 trinus,vel,vtquibufdam plact1it,Martinus nomine natione Longobardus: de ‚
Ё _ Sabaria oriundus :tum eidem regioni,tum verò Mœli t¿,Achaix,vtrique Thra
5 cia', Dahnaciϙe Macedonia.: de Romanorurn gratia praserat: homo armis

l
angina 14 м. 10H. DE THWnocz
Ш’34-
"mm dominiilimites
bellicisinfotmatus‘.
penetraffe
Hiecumimmenfam
, 8: ad ripam Titia:
multitudinem
сайга pofuiile:
ignota’gentisintta
manumq; in dif»

reptionem rerum [ui populi exrendiffe audiuit s rotus'conttemuit: necillosiii

regiminis cum gente aggredi aufus fuit. Romanotum igitut petiuit auxilium;
Eadem tempcíìate Detricus de Verona natione Almauus , Romanorum p1 in
cipumdc voluntate omni Germani: przeiidcbat. Iiìe Detricus perRomanos
in Martini auxilium deleâus ей. (ёатоьгет Detricus congregato ingenti
Germanico Italicoque ac aliatum permixtarum gentium exercitu,defcendit
in Pannoniam :ôçin Zazalom caftrameratus ей. dehinc ad ciuitatem Poten
` tianam,vbi Martinus congregata Longobardotum multitudine relidebat , ve- 1 Q
nitiranmim hœc ciuitas,vt quidam aiunt,Latinorumadl1tus Humiuis Danu
bii inter Т11е1еп1 8: Zazalom liruata. Ad quam cum venir Detricus cum Ma
~ rtinomnßliabanrut: Littanliro Danubio Hunos in illorum defcenfu 8: taber
naculis ¿mindere dcbetent: vel ad committendum bellum alium competeutö
locumcïgîrenr : quiíq-ue modus cum tam ignota gemein conlliâtu cllet fer
uandul. На‘ igirut conlilii difceptatione inter Detricum 8: Matrinum diutius
protmâa: l-Lunis вошел‘ contrarias ipíis rcs difponete ignotum etat minime.
quaremagpa parte §11 gemis adßprœlium dilpolita , cxteris in ptimœuo defcë
iu pro culta/.lia rerum remancntibus venerunt fecus Danubium. Quos licet
Detricus 8: Mattinusíibi propinquos elle fçitent: non ramen illos ptopter 111- 10V
tetliantiam Danubii timebam, cum ces omnino nauium carere fcitent 11111111
gio. Ducebaßt'viturquietas noc’les. nec quippiamholl'em tanto ilumine à (e
diliunâü metuäßant. Hum' чего plurimaquiiâ ilumina рой difceílum ipforû à
,Scythia in vtrium ollicio tran-(natste aíueuerantinoůis tcnebtofo (ub ûlentio
vtribus eil'dë ittllatis Fe illorum nanigio commifetunt. Trafnatato itaque infra
Sicambriam Danubia inea parte vbi nunc villa Kelenfewld locata ей (propre:
quodôeeademlmc vocabuìndenominata dicitut) itruerunt tandem hofiilem
(прет exercitum in campo facu-s ciuitatem Potentianam: quem illa (ua intra
mœniacapete non potetat : in tentoriis quiefcentem. Ingens exuberat vocife
ratio: czdefq; maximacommittitut. Nam Martini 8: Dettici exercitusex {u- 3o'
bitainuaiinnc attonitusmedum in fui defeniionem armis vti valeret, vcrum ad
quam partemfugere debetet ignotabat. Petimebantur ergo per Hunos velut
etrabunclapecota : пес qurpiam fuga vitam redimebat. @are omni ea
parte Lombardici pariter 8: Almanici, caeretarutnque gentium cxercitus,quat`
extra muros ciuitatis etat fuga: intenta: 8: per Hunos crudeliter trucidata 8:
deleta : Huni,pa{l;quam dies i1luxit,in campo Tarnokvvlg de‘fcendetun't. De»
trieus autemper banc inuafionem admodum tutbatus , ‘та cum Matriuoôc
reiicluaparte exeteitut., quae tum in ciuirate Potentiana, tum vero in сайт ad
' Zazalom conßituta etat, irtuit {upet Hunos. Bellum igit-urcommittitutacer
rimum,l1ínc indecadunt cadauera mortuorum,magna tirages fit parte in vtta- 4d
que. Solis tandem circa occafum, Hunis tum ptœcedentis 11061215 infomnio,
tum continui; belli laboribus fatigatis, Romanorum exetcitus fit fuperior. Sed
cum non mínorem quamHuni accepiífct íiragermillos fugienres perfeeurus
ей minime. 1111 quidem fugientes traninatato rutfus Danubio peruenere ad
fuos. In hoc prœlio Kevve capitaneum intetifle: de Hunis quoque centum 8c
vigintiquinque millia: ex Detticivero 8: Mattiniexetcitu demptisillis, quon
noŕìurna in tentotiis pugna peremit, ¿incanta 8: decë millia cortuiffe: antiqug
Hu rorum ttadunt hifiotiœ.
'ma vero die DetricusßcMattinus cazde gemis eorum connumerata , ti-­
mentes ne altera vice {ìmiles lieten: viëtores : vt tantum ptopriis referuatis'per- 50
{onis f0li,fi polfent, incafira redlrent: cum cuneta ipforum exercitus telidui
tare vetfus Tulnam ciuitatemv procellerunt. Haze eiuitas пойх’о atuo ducatuí
Aul’criœ (ubieâa ей: 8: ttes гайаз diflsat à Vienna. Illa autem ciuiras ea tempe
йаге etat Latinotum : intetque ciuitates P A Ny N o N 1 .e computabatur.>
çum autem Huni hol’cem rerroceflille cognouerunt, ad campum eertaminis'
(unt
 cHRoNlcA HvNGARoRvM. у ¿gon-¿fm
um fu'ritreuerli,cadaueraque fuorumßc Kev/e capitanei recolligentes more Scy- ЕМ!"
u di.: thico iuxta IIratam communem decenti cum honore condignœ tradiderint “шт
)siii {ер111шг:‚е.8: nibilominus tanta: tei perpetua pro memoriaibidetn йашат iiue
ium.' columnam lapideam {oleimetn erexetunt : locuinq; illum Kevveoza vel Ke
vvchaza vocauerunt. Noltta quoq; artatelocum eundemcorrupto vel mutato
anos vocabulo : prout id apud Hungaros ñeti folet: Keazo appellari baud abfutdurri
genti ей arbittari. .
`ndi!
DE BELLO „4D LoCVM ¿Uv KRL
iо ma'vfvrdicitur corurmßò.
new
IDU CAPvT XII.
t O_'s т hate Huni liue Hungati,animolitare ai‘i‘notumq; direâione Romani
эег Р excrcirus experta: renouato eXercitu pattes Pannoniç Transdanubiales in
:ntë q uaferunt :8: 11115 obtentis ac 1111)111811т1е‹1а&15:го1щ;5ат111а1п eofdem trans
fer~ duâa : чегй15 Tulnam ciuitatem , vbi ipforum hol’res congregati manebant,
tius proceilerunt. Detticus veto 8: Matrinus cum omni apparatu Romani exerci
ne. tusguem habere potetantin campo Kefmavvr illis occurr'erunt. Acri ergo сб
c6 cutfu mutuo ambo 11ойе5 contrarias irtuerunt in tutmas. Huni vero magis
cet moti quam ради‘; cedere ptzoptantesßcytliica confuetudine clamores eden
in- zd a0 tes horribiles : 8: tympana р111Гаг1ге5,отг11агтошт genere maxime innume
rabiliurn emillione fagitrarurn in Ьойет vtebanrur. Tutbatis еа propter vndi
que Romanis agminibus,I-Iuni maxitnam in illis' cœdem eflîciebant. Рой bel
lum tandem mane inclioatum : 8: hotam vfque nonaiii acti certamine conti
nuarum,Romanus exercitus deui6ius,poil:immenfam fui fttagem terga vertit.
Fra Quos Huni infequentes in {ortem 8: ч111:11&ат fuorurn per illos in câpo Tar
nokvvlgiœ occiforum acriter perimebant; Cecidit prœlío in hoc Martinus \ ­
Hunorum enfe interfeâus : 8: Detrico fagitta in fronte vulnerato tanti fan
guinis euaiitdiluuium. Cuius tandem fagittx truncum ipfe Detrieus vrbë ad
Romanam dignitatis impet'aro riaz in curiam рго documento certaminis per'
3o ipfum cum Hunis commiiIi in fronte detulifl'e: 8: propter hoe im mortaliratis
nomen vfurpálle nartatur. Hungarorumq; in idiomatefHahtbalaude zreb dici
metuit prœfentem vfqgin diem.l­IuncDetricum galeam quandam habuiiTe :8:
illam quanto magis deferebat,tarito maiori clatitate refuliiile' fabulantut. In
hoc quidem prœlio
Ве1а,Кете,8: ex Hunis
Kadieha quadtaginta
cecidillie' milliaé nec
dicuntunquorum non illorum
tandem capitanei:
capitancorum ca ‚ ‘
daueraipii Huni ad itatuain memoratam detuletint: 8: ibidem eondignœ tra
didetint i'epulrurae.4 Chianti aurerri Romano de exetcitu cortuerint, pto com- ‚
регго valet dicete nemo. Suft'icit ramen certaminein'hoc tantam ipfos cladem`
accepiffe : quod peramplius illos contra Hunos congregari nullus omnino ho­`
40 mitium petfuadere potuit.
DE ELECTIONE L/{TTILAE IN REGEMÍ
dei.illius maribu: ó'urmorumge/Íaminiôuc,quibuc
’‘ ¿u bo/ìem Ivtebatur.
С A P v т Х I I I. - ’
CVM рой Ьэвс pacifica poll`eflione Pannonieae газами; pcititi:l dominicx V16",
incarnationis quadtingenr'eíimo' primo,ab ingteífu чего еогит inPanno- CCCC, [,
niam anno vigelirnmo oóiauo :' cœtetis capitaneiswt fupra dic'tu’m ей, vita fun
¿ris : Attila duntaxat, qui Hungatico idiomate Etbele diëìu's ей; 8: Buda ftatre .
5ое111й1ет fupetuiuentibus : eundem Attilam (uper fe vnanimi vof’o patiter 8:
SU conlilio
omniumregia dignitare
Hunotum extulerunt.
petacri Côpetcbat
fuetit ingenio huic‘quidern
:' tobo’re líomini hae'c
animi,dignitas : cum i
8: laborum
toletantia,difciplinaq; tei militarisI aciricluilriaöcy ambitione omnibus {прей
ог. 1п11ойе fallendoinlidiil'q; opptitr'iendo­ ac dolis fftuendiswerfutus 8: рег
‚са111:1115,согроге йгетшз, animo fortis patiter 8: audax
ÍBz. , in voluntate quidemŕl
шли «e м. Ion. DE THWRoci.
Rex. magnanimus , 8: in prœliis ailutiflimus, perfona egregius, peâore 8: humefls
latus,colore teter бис fu(cus,i ntuitu aufierus, barbam quidcm longam defcre-s
bat.venereus quoq; admodum fuiíle traditur. Attila principaru adcpto,tanquä
regio de germine natus omnia fuiregiminis negocia ferie peroptima 8: glorio­‘4
fa compofuit. Nam fe expeditionemque fuâ armis Politis prazrnuniuit. multa
quoq; ingenia,machinas videlicet 8: cetera tormenta ad frangendas ciuitatum
8: сайгошт munitiones prœparare pariger 8: adaptare fecit. Decem przterez
falcatorum curruum millia habuiile fertunôecum his (uns v biq; exercitus mu
niebatur. Tabernacula quidcm ac papilionesôetentoriailliusiuxta diuerfariî
regionum ritum 8: confuetudinem variis modis contexta habebat. Ex quibus I ó
‘щит pro perl-ouali eiufdem relidentia fericcis contextum де pannis, autoquc
(plendentiac lapidibus precioíis mtetmixtim adornatumße tam miriñce con-'
uintïtum 8: folidatum fuifle traditur: vt cxtendentibus illud 8: recolligentibus
faciles praeberet labores. Columnœ verò eiufdem tentorii auto duäili fabrefa
¿tz ; in illarum iunéiuris lapidibus adornatç preciofis fuifle dicunrur. Sua et-`
iam marilìallzuquam fuis exercitualibus in expeditionibus deferebat , pro ma
iori parte de purpura czterifq; {ericeis pannis etat prœparata. Hœclicet diuer
fatum'regionum equorum genere fœpius fucrit repleta: nö ramen largus prin- \
ceps illorum gaudebat de pluralitate : [ed illos tum principibus exercitus fuí д
tum vero fuis militibus abundanter difitibuebatin tantum,quod aliquando l@
duos vel tres proprio equitandi pro "Гц vix habebat. Sellœ quidcm 8: cœteri
equitandi apparatus multo tefplcndebant auto 8: gcmmis. Menfa quoq; , tum
vetò coquinaria vafa aurea faille dicuntur. Thalamus quidë 8: йгашт regale,
quibus {uisin expcditionibus propria vtebatur pro quiete: non fine аки-одет‘
mifq; ac cqterorum precioforum metallorü genere etant : in tantü quod amba
liatoresextranci illius câpeíiria dum veniebant ad hofpitia,eadem confpicien
tes,his,à quibus venerant, redeuntes mirabundi referre non valebant. 1йе гс’:
nötantum in his : fed 8: in cunâis feculi pompis abundans 8: gloriofus erata
uamuis etiä (euerus fuerit peregrinis : tamen à nationibus (uam propterlibe-­
ralitatë multum diligebatur. Conlluebant сайт ад illum mundide cardinibus 35
bellum quibus curœerat extrauernationesquibus ille in‘magna rerum diliti
butione liberalirer refpondebar. In expeditione vero {на decies centena millia
Hunorum extranea's prœter natio'nes , qui innunrctabiles etant , habere perlri­­
betur. Et cum vnus де iplis decies centenís millibus bello vel morte deliciebat,­
alter in illius locum mox dirigebatur. Nolebat enit?I rätus princeps , vt fuus ex-`
ercitus quandocunq; eclipfin pateretur. Arma quidcm tutricia H-unorum'de’
Scythia fecum apportata ex corio ferroq; deiiiper polito fuifi’eferu ntur. Arcuf
que 8: fagittas ac lanceas p'etacutillimas ad olfendenclum Нойет gelitabaneac'
clypeo vel {cuto te&i: culttoq; ad femur accinéli : vultu horridi,:' barba crini~
bufque indifpofiti , pellibus veliiti, cunâo populo terrori parirer 8: formidini 4d.
etant. Ip‘fe quoque Attila rex quamuisad fubieâas БЫ gentes liberalis fuerir :4
propterinnatam ramen [ibi (eueritatem fuiqueintuit'us aulierit'atem à fuis ni-`
mium timebat’ur. Suis qu‘oque bellicis pro iniigniís tum in fcuto tum in vexillo~
auis ímaginem ad modum afluris держат coronam in capite habentem gel
Rari faciebat. Hxe quidcm iniï'gnia per l-'Iunos liuc Hungaros vfquc ad tem--v
рога ducis Geyfœ filiiducis Тохоп gellata fuere. Titulus autem fuus hanc for
mam continebat: миг/„ям Втдеёш{: nepos „иди! Ngmrotb: mitritue in
Engadi; dei gratie rex Himomm, tß/[edoriom , Got/10mm , Douarum, теги: orßù óf'
„аудит dei.
,QIVOMODO' REX IITTILÄ BVD/4M FRA-Ä f6

tremfùumfìiiregni фей: participer».

C A P v т Х I V.
O s 'r щ A м autem A’ttila in regia: dignitatis gloria fublimatusextitit; Ro#
I1)manaque dellitit fe protegere manus n: ipfe A т_т 1 L A (едет {ibi in csiuitatc
ream
 cHRoNlcA HVNGARORVM. 17 МИН}
Umeŕii_ Sicambria fuperius nominata elegir. Tandern ex innata {ibiarnbitione vicina кг"
lcferc.; eonflituit inuadere regna. @amobrem ncipfo abfente holti lis quippiam (uo
аПчцё in dominio eHiceret manus : Bclam fratrem fuum fui regiminis efïecit partici
glorio.P pem. 85 illum à ilumine Titia: ‘Гонг ad amnem Tanain fuper vniuerfas barba
m ultay
ras fibifubieâtas nationes principem 85 reâorem conflituit. Polt bœc (ua: po
tatum tcntiat fama vndique diti`u{a,85 validis nationibus ad Щит concurrentibus ,1p
eterea ‘ uincias circumllantcs , Meliam {cilicet ac Achaiam , Macedoniam 85 vtramq;
is mu Thtaciarninuaiit. Tulerant enimha: regiones Mattino contra Hunos auxili`
erfarů um,85 regi Attilœ,propterea eafdem quam prim um inuadere curas etat. ui
uibus to 10 bus tandem regionibus rex Attilaperdomitis, 85fubiugum (ui principatus re
yOqlle daéiis : vitto: rediit Sicambriam. Hœc regis Attila: viâoria multas orbis per
con; partes dillufa : Marcianum Romanorum 85 totius orientis imperatorem terri
tibus tauit. Nam llatim poi’tquamÍtantarum terrarum Attila triumplio el’t potitus:
refa­­ timuit ne eo magis fui imperii penetraret ad interiora : cum Períis,qui tune illi
2 CC`­ us fines acriter perurgebant treugas fecit. Нас etiam regis Attila: forte maxime
ъ та partes mundi pulfatœ: multa: nationes , potifli me illa: , quarum dircptio rerum
ucr animi eratfponte illi fe fubdidcrunt . Inter quas Walmer orientalium rex Go
`rin- tliorum
Marcomani nobiliilimus, Ardaricufque
, Sueui, Sgnadi , Eruli,85Gcpidarum rex famoliilimusl:
Turingi populi prxterea
ex innata militia: virtutcl
fui;
ndo 25* 2-0 pcrllrenui , regi Attilx in feruitutem pariterque 85 focietatem (ponte (e де;
:teri derunt. ‚
tum D E' ¿MEMORABILI'ET шлема
gale, Vim/aregio hello in compils Catha
em-a lalzicllr commif.
Iba CAPvr XV.
’ E х igitur Attila tantarum fuperbus imperio ńationum , tantarurnq; viri
I'CX Rbus fretus gentium,omnia Чиж cogitabat, fe facile perŕicere poll'e arbitra
l‘âl'.' tus ell. (Джем diélum elhin Sicambriam rcdiens, cunâis (ui domi nii prin
;0 cipibús folennem curiam celebraturum promulgate prçcepit. Ediëto igitur rc
us 30' gio magnas circumftantium regionum per partes diuulgato : 85 ipfacuria mul
ri torum aduenarum nobilium aduentu tumefcente: tandem Detricus‘de Vero
lia. na,qui prius holiis etat: regis beneuolentia pariter85 liberalitate auditis: cum
multis Germaniaeprincipibus tanti regis ‘ют: incuriam : 85 non minus exte
«» ris {eilliexhibuitgratum85familîarem.. Rex vero Attila multa liberalitate illi
caeterifque principibus cum illo exillentibus refpondit. Cum igitur Detricus
principem erga (e beniuolum elle fenlit : perfuaiit illi,vt regiones occidentales
Romano imperio' fubclitas inuader‘et. Aieb'atenim , quod Omnium armorum
eilent ’dcllitutze prœlidio. 85E rex illas aggrederetur, non fine magni honoris
40 nomine exinde rediret. Qiapropterrcx Attila confilio Detrici duërus, ingen-J
tem mouittum [uae tum extraneœ gentis expeditionem. Egrelfus tandem de
Sicambria primo Illyricos dieitur inuaûife. Deinde omni pxne Germania per­`
uagata,ac cunëlis ciuitatibus 85 caliris,qu:e occurrebantfubuerlis :intrauit tä
dem in rcgnum Conltantiœ. vbi rex Sigifmundus eiufdem terrz prince'ps cir­'
ea Balileam magno cum exercitu illidicitur occurriife. Qtr/o per regem Ан!‘
lam cum om ni expeditione (из contrito 85 fugato : роГг liœc dum idem rex Si
gifmundus ad arcendum hoflcm fe viribus imparem vidit z' Attila’. dominio cíi
omni (ua {efubdidit gente. Deinde rex Attila [ecus Rhenumtranfeundo Ar
gentinam ciuitatem munitiiiimam,quam RomanorumCçfar nullus expugna
5o re potuif’ë traditur,obfedir expugnauitquoôc cun6ta,qnx in illa etant , diripu
it,ac muros illius in' m'ultis locis diruere fecit. vt cunŕlis intrantibus­ in illam li
SO
ber 85 line diliicultate prxberetur in’troitus. edicens nihilomin’us firmiilime ‚
ne illius murus rege ipfo viuente quandocunque repataretur. vt non Argenti
nafed propter viarum pluralitatë quas in muro illius> fecerat aperire Ь т R A 5
n v n c voeati deberet. Deinde amoto exercitu ,_ Luxonium , Byzantium y
B з

\|

ц‘
'Attila is.. ’ м. tou. DE THWRocZ
lex. Chaloni,Mailicon, Швеции‘, Burgundiam 8e Lugdunum , ciuitatcs munitiä'
ac fortes,opibu(q; 8c vito diuites expugnando diripere ac humotenus дети
re fecit. Tandem per omnes Gallias difcurrendo omnia euertebat. nec aliqui
ciuitatem vel callellum aut oppidum à manu illius quœpiam turari potuit mu
nitio i fed velut farua quxdam tempeilas in igne 8c gladio omnia confumpût.
Inter hatcignorabatrex Attila Etliium Romanum Patricium cum innumera
bilibus occidentalium nationum copiis ad Galliarum fu bfidium aduenifle.
Tertiam ergo partem fui cxercitus contra Soldanum Mirmammon denomi
natum,principem potentiflimunuqui tunc Сашей: dominabatur, deflinauit.
(lugs dum Soldanus contra (e venire perfeniit, cum effet ad commirtendum x o
confliëlum imparatus , de vrbe Sibilx fugicns ante illos bracliio maris, quod
í’triâum Sibilœ dicitur, tranfnauaro in Marocliiam (c reccpit. Attila vero Ro
dano ilumine tenus progrediens , ¿Se omnia dcmoliens: tandem vrbem Aure
lianam obfedit. In cuius oblidlone Patricium praeduîlum contra (e armati gen~
tefque conducere audiuxt. Neigitur Willegothi, 1d ell, Gotlii occidentales
in Galliis manenres,ipii Patricio iungerentur : íibique ex hoc lioflilis manus
grauior íìereutimuit. (mamobrem aitutia quadam amicum Gorhis (e iimu
lans : ad Tbeodoricum illorum regem nuncios deltinauit: ôt fe cum illo ami
citiam feruare velle : tantum modo cum Romanis li bi agerc debere intimauit.
Ethius vero Patricius in hac te Attila folertior , prius regem Theodoriců ador- zo»
tus el’t,íllique antiquis Hunorum inimícitias,quas ínfuam gentem ‚ in eiul'dem
de propriis fedibus expullione ,~ intulerant,reducensin memoriam: eundem
ab Attila: amicitia difcindens (uam conti'axit in iocietatem. Attila autcm со
gitans quanto magísdiiïerret bellum tanto magis inimica manus augmenta
i-etur : qua propter Aurelianatciuimtisab obfidione fuis copiis remotis , vt Ьо
litem minus promptumadoriretutailluc vbillofìis manebat, accelerare ‘сш
nabat. ' eremita vitœ idonea: in montium abru«­
In traulîtu autcm cum quidam
ptis repertusöead A т т r L A M regem addu&us:quodque futura praedicerc
feitetaccufatus fuillet : rex A т т I L A Щит humane (ufcipiens {uarum re- so'
rum euentum ab illo (cifcitatus ell. Ille mulram poil: taciturnitatem infelio
regi dixit : tal/[axime princelor ‚ hominem ignarum diuin‘am cogis exprimere «volun
шет. uidPuta; in me efe de cale/libtmquì fuermiculuaftm terra ? Std ‘ut .ipatentia
dei mei , quem tu ignara.: , quemqueperßauerigte nihiltenere aat me tibi dejim/rit dice
re aliquid nanpoßê arbitrario , magie ‘ut deberem ,in lingua minßeria a'ißolutut aa' te
luc foerlafacio. Tandem inquit: Deu: omnipotent, qui tantarumgentium regir im
lperium , /Jac шел“ außeritatia glaa’ium или dedit in manus. Тu tnim es „аудит
dei. Ó- tua_feueritate д /iia declinantium мат impz'etattm dem corrigen’ lvalu
it. лифт tame” laune <glaa'ium lì te dum valtterit, d* Щит alteri ‘май’. Vt autcm
[дм lie/lo стада шт non lmmanz'tatuß’d ‚гашиша; eßê loatentiam , hac ft/ice Ro- 4C,
manta‘orœlioinferior ma. non tanzen infra temfua tili‘araßxum tuta de manióu:loer
fêcutionlsgladiiu cadet; nec tuum laat fvice omnino extinguetur imperium. Stupefa
¿tus admodum rex A т т 1 L A in eremita: relatione ; Щит amouens, ac (ub
cui’todiateneri prœcipiens: vniuerfos anrufpices 8c diuinarores, quos ad in
itar paganorum magna futurarum rerum dicendi pro (pe {ecum deferebanad
fe vocariiuflit :` ¿e illos,»lî eremita: fcquerentur iudicia tentauit. Ш! quidem
cxtis pecotum vt barbarorum etat confuetudinis perfpeâ'is : aliarum etiam
rerum ad id idonearum fcrutiniis diligentei' examinatis: diâ'a eremitz appro«­
barunt. nihilominustamen contrariœ partis (ummum ducem in prœlio cal‘u
шт pratdixerunt. I so
Rex Attila cum Omnium principum elle: [i1perbiili mus : omnia quae pra:
díëlaerantin fe conti-ngere , quam Fugœ pratlidiofeôefuum-populum faluum
eñicere prœoptauit. Eremita-tum contubernia Attila: , tum munera refugiento
per Attilamin pace dimiffo :ipfe Attila cum cunéla fua expeditione Cathala`
ynicos agros, vbi Romanus congregatus eratwexetcůitus, deuenit , munitufpquo
' lca tu
 l

'CHRONgCA HVNGARORVM. www.

'È‘aiiris curruum falcatorum liofiem expeäabar. Sed cum Ethium Patricium Rfxf
mulroextranearum nationum prxfidio gaudere audiuit: mox illum tetti-am'
pattern (ui exercitus contra Soldanurn mififTe pœnituit. Afiutifiimus princeps
adinuenta occa'fione àPatrieio (ub pace fienda inducias pugnandi petebat;
non vr terga verteretfed vt dimifla fui exercitus pars interi m ad illum remeal
_ret. Cognouit Parricius regis Attilx af’tutiam, 8c inducias fe dat'u'rum negauit.
ingenti enim tu m Romani exercitus, turn vero extranearum nationum arma
ta expeditione gaudebat. Antique enim Hungarorum biftorix cum illo de
cem reges occidentales cum cuneta illorum potentia fuiiferradunt. Antho
ì@ 1o ninus verò 8c Sigibertus przfatum Gotliorum regem Thcodoricum , Bur'
gundiones quoq ue ac Alanos, Francos cum rege ipforum Meraneo, Saxones‘,
/ Ripariolos, Lam briones,Sarmatas,Brirones, Luterianos, ac poene omnem po
pulurn folis ad occafum manentem Etliio Patricio auitilio fuiffe: Attilam ve
­ ro regem cum quingentis millibusdePannonia egrefl'um extitiffe, fuis pofu
erein chronicis. Et quamuis ipfc Attila diuinationibus prazdiâis admodutń
turbatus fuerit: ramen quia (u premum dueem hofiilis exercitus in ptxlio mo
riturum prredixerant: de interitu Ethii Patricii, cum ille totiusRomani eiterci#
tus efl`et dux, cogitabat. Nam illius necem cum (ibi fupra omnes n'iolefrus fo'
ret permaxime optabat. Нас ergo intentione Attila etiam cum interit'u fui
ю i0 populi bellumcommittere nonformiclabat. Conuenerunt igiturvterqueho
llis in campis Catl1alanieis,qui in longitudine ducenta, ôcin latitudine feptuas
ginta ad milliariaextendiperliibentur. Et dum БЫ дЩагстДсийЬиз vfi ат:
certaminibus. Tandem ventnm ef’t ad locum, ‘(Ы certamen amplius diiierri
nequibat; Attila vero rex turn eremitae turn diuinatorum refponfa prx men
te ferens : de exitn belli dubius occafionem dedir, vt bof’tem maturo die con
ueniret, vt fi viti armorumque inferioreflet prœfidio,f`altem {uperueniens nox
' illi adiutorio fierer. (ëapropter aduefperaf‘cente iam die omnis multitudo
ytriufque partis commota ей. Concurrunt hinc inde fortiflimae natiories:
belluminchoatur afperrimum, uale vix vlla narratliifitoria. clamoribus til
30 barumque ac tympanorum ­r nantiis «Y eníiurn tinnitibus altus ref'onat
aer. multa millia hominum hincinde profiernuntur. Omnifque illa earn
pi planicies cadaueribus adeo repletur, vt neceffe effet pugnantibus f'uper ос
eiforum corpora decertare . Tanta ibi liominum equorumque multim-‘
do corruiffe, tantufque fanguis effufus extitiffe traditur, vt riuulus exigui mo
menti medium certaminis decurrens per campum,ex liominum считат
que occif'orum cruore tantum inundationis cepiffet incrementurn, quod ca'
dauera {ecum traherer perernptorum. Cecidit in hoc prœlio rex ille Gothd
rum praeftantiilimus Tbeodoricus inter fortiflimos boflium cuneos interfe
ëìus. Prartetea ex vtraque parte «гасит ot‘ìogintamillia hominuiri peŕ billo
40 ricos, qui bello dehoc fcripfere, quali vna voeis confonantia in boe turbine
lo belli perifle traduntur. Et quamuis in cbronicis HungaricisAttilam viâorein
fuifl`e,cœterofque reges, qui Etbio Patricio in fubíidium venerant,audita mor
te regis Theodorici fugifle pofuerint, Sigibertus ramen ac Anthoninusßc qua
Б vniuerfa Romanorum opera bifroriarum, Attilam bello inferiorem (МНЕ:
narrant. Dicunt enim Sigibertus 81 Antboninus, quod cum (Пи œqu'o Marte
liofiem inter vtrumque pugnatum fuiflet: tandem exercitus Attila: cefiiffet,
8c (с plauflrorum inter munimenta continuif'fet i {equenti vero die Tori(
mundus Tlieodorici regis Gothorurn filius, qui cum parte contra Hunos pu- ‚
gnaturus in (ubfidium'l’atr'icii vencrat,patris mortemHunorum fanguine vin
‚ $0 dicare,Attilrquecafrra cum fuis Gotlais expugnare dif`p0f`uifl`et. @d poff
° quam Atrilaeintonuiffet, idem dum omnino de victoria iam defpcrarende e
quitum (ellis fìruem compon-i iuflifle't,inquiens: Si hr1/icm prono/ere foia’cbitif',
bom' ßruem ofc‘endam: шадгпетдррмш. E/rgi enim рощи à fuoůmquimîi
ijligcremorèquam 12o/humglodiis interire : aut er1/mir, qui rcx tantaru'mfům notiamo,
in momo: Romanorum 'ucl Got/10mm deumire, d*- ißo': iudibrio fori. Etliius aureus
B 4
‚ i
«QI/Tik 2.o M. IOH. DE THWROCZ.
Rex. Patricius Tliorifmund9 voluntatis confcius, timebat,ne deleto Attila: exercitú
ipfeThorifmundus viâoria (uperbus illi,cui nunc auxilio ellz, 1101115 fierct: ar
maqiie in Romanos vertens, illos de facili opprimeret. (maproptcr Thorill
mundo quali де rebus [ibi necellariis confulens ait: Tliorifmana'e,d~pairem I‘uin
dicare, d" /aq/Íem (‘Р/штere cum ad Íiiec runanimi wie cangregatißmm, efe! optimum.
Sed camp/:terna maß, abß’i//iia animlim таит т bona r11o/umide tibi annexuerint: fuel
lem tibi de wat rebiiradmodiimp/acenlibm aliejuidperßmdere. Stir enim geniiorem tu
nm iam rvitae efinc'i‘am, ó- ‘с germanien: domi/iabere liominem regnandi Peria’nne
um. Timeo igiiarnea/idita mariepatris regnarnßlii vßirpet. Ta ушам/"Нила: 43321’
definan lieri «viti/ii ( шт bef/i daban/it exitiaf) llaa/ie vinti poteri: : фри‘! /JaefraíI/a I0
'virili/u domeßieamgerere bel/am taagermano impar erik : acerbiiifgae ziôi mm .fai-5,711.2'
elim alien/Ã: erit dimieandlim. изв ¿git/ir [fe/fina : fut potins praaeniaa, quam/amue
„дм. Thorifmundus quaii {alubre 8e libi neceflarium Etliii amplcó‘cens con
{ilium,ita putauitfaciendum. Q10 abeuntercliduus Romanus exercitus iimul
cum auxiliariis dif'perfus eů. Tertiaquoque pars exercitus Attil:e,quç huic bel
lo interefle non poterat, ipfo ‘диете Pannoniam redire au [a fuit nu nquam.
Sed ibidem Catlialanicis in oris permaniiíleßc eiufdem terrze incolatum rece
piil'e; ipfos autem Huhos, quos rex Attila contra Solclanum defkinauerat, pra:
ter ext-raneas nationcs (exaginta quinque millia fuifle: 8L liorum quidem ca
2.o­
pitaneos ipforu m lingua Hifpanos vocatos extitiffe: ôé exinde Hifpaniam no
men accepiíle tradunt. ’
¿VOMODO L/{TTILÁ REX FLÁGBLLVM
Вар weari iaßèrit: Ú'de deßrae'ïione Re- ­
men i: ‚миль.
CAPVT XVI.
011 hœc rex Attila cum vidit Romanorum exercitum dilabi, maiorí feuetî
Р tate intumuit: arbitratufq; amplius Romanos cum illo congredi non aude
re dixifle fertur: Sie/la radii: tel/a5 Нет); : en ego mal/eus orb/à'. Seq ue 1uxta eremi
ta’. diůumßage//am Dei 111111 t appellari. Tandem tantas belli poft fatigationes in 50`
campo proelii fupradiéto aliquos per dies commoratus eil. deinde mouens a
gmina( populus ením adliuc reůabat inŕinitus) iterü maioti cum rabie Gallia’.
ciuitates aggreii'us eik. Demum igitur ad Trecas venit, vbi fanôtus Lupus erat
epifcopus. Hic curnAttilam appropinquare audiuit, pontifìcali mox indutus
habitu,cum omni fui cleri cœtu illi obuiam procefiit. Cumque Coram illo че
millet & ad illum admiilus fuill'euait epii‘copusztii quie es, qui terram dißipae @"e'ö
шт ? С111 Attila :' egoßim, inquir, Attila rex Han0ram,ßage//am Dei. Ad quam
vocem fanétus Lupus epifcopus portas ciuitatis iulIit aperire. 8c ad tegem ait:
.Bene тем/щит domini mei. Introduxitque ill os in ciuitatem. Illi vero aut
laumanitate ipiius epifcopi exigente: vel,vt quidam volunr,diuino obumbran~ +°Í
te numine abfque cuiuslibet offeniione mediam traniicrüt per ciuitatem. De
inde in Tholofanam venit ciuitatem. in quam per ciues eiufdem honorifice 8c
fumma cum laude­ [ufceptus eli. propter quod ciues ipii tum in perfonís tu mq;
in rebus gratiam illius rneruerunt. Ро1’с lirec Remenfem ciuitatem ‘пьет Gal
lorum capitalem obfedir. Ingentem enim rex Attila hanc cötta ciuitatem con
ccperat itam : propterea quod ciues eiufdem illi in Catlialanicos campos cun
ti vehementer relìitcrant. Depopulata igitur vniuerfa illi'circumlìante regio
ne,acri illam obfidione circurnueniens : adhibitis cuxi‘âis tormentorumgene
ribus : qua: fua ducebat expeditio, muros illius diruere faciebat. fagittari‘orum
ptxterea multitudo mœnia illius denfiilimis fagittarum caiibus inundabat : ita so
quod ne dum homo ibidem fui ad proteâionem aflillcere : verum'ôz minutilli
ma line vulnerc auicula illac euolare non valuillet. Etat ciuitate in hac epifco
pus fanůae vitae Nícafius nomine, vir maximis 1 niignis virtutibus: 65 fotorem
Eutropiam deuominatam, virginem fpecic 8e forma pra’elaram liabebat : Чиж
(uam cleo dedicauerat pudicitiam. lfie epifcopus iìmul ců íororeafliduis tem
POI'C
Ú
 хегсвщ ~ ` ÍÍI‘ÍRONICA HVNGÀRÖRVM. mäßig..
mi är- рог: obfidionis vacabantorationibus. Acrius igitur Hunis ciuita‘tis атм- 1?“
Пюгдд rioni inlifientibus : cum miferi cines nullam falutis opem, (ed tanti difcriminis
j” ш- folam mortem elle redemptrieem confpieiunt: lacrimantes cum mugitibus
ttm/inl. ëcfufpiriis ad fantfrum Dei cucurrerunt: illumque in oratione repertum his
т: ‘ш‘!— verbis pu l fnuere : Sub/teni,paterßinò’îe,ßiôrteni: auf con/Me под: :ßgentium/êruitu
fem tu- ti tefuóiieiamur: aut pra file/:roque „титры“ '1J/uut ad {тент/“аист alecerteL
‘Ищи. mue.Vitautem Dei ante ha:c ex diuina reuelatione vrbem penitus fubuerten
мази- dam fore cognouetat. De oratione igitnr eleuatus, quali de grani fomno euí­`
'frag/'5 ю _ gilalfet, ciuibus cum magna eonl’tantia ita refpondit: Indignationem han: iu o
„13,7“; ЁО Dei iudieio гиф’шЗ/Ее/епЬш‘ exigentib/as ve/Íra/u‘per capita ¿oranotatam non ignoraui.
WM5 >gaapropierfÍage/Ia Dei, qua :ji/imei prouve/taunus,patienter @non maite/uli делай:
,s con, @"deuotzfs‘ime etiam cuni nzartlltpericuloßifcipiam/u: fut mors tantum emporia/it
i (l mul ' ‘ рулит ; .eterna .intern fuite/iat remediunz. L/Ittenu'ite me Риф'а’ет ‘ифтт.ß
,C Ьc[_ Pro il/a, qlaefiiarum me eonßituitlpa/Íorem oui/m1 admartemParatuf/um, Ó' ws, Далее
тел eßik de oui/i, qua.: eogno/Eitpaßor, fve/i'rurn imitaripa/Iorem non negligatu : fiaÍ pa
_ rati/[tir „мы que oecurrerint pro amore СИ) i to/erare. fic enimfìatres cari/finzi
_ [ma ¿turadiylra. In/t'antißu‘ igiturnon tantumlo‘ra eorporuni _!ibeŕatitme, quantum pro ani;
n ca_ maruin qua: i/leeebro/a fvitape//uim1u,/alute,pra inimicu qu'aque izo/iris: i//orum tan#
3 no_ w _ _ quam amieorurnßilutem optantes,oremue. His verbis vir Dei ciues vfquc ad mor
1 O tem turbatos confolabatnr. Nec minus fanëta virgo Entropia expaniis in
cœlum manibus cines ipfos ad [ufcipiendam inliantem martyrii coronam am'
mabat. Inter hre Huni dilfolutis ciuitatis' munitionibus peripl'am eiuitatem
dífeurrentes furibundi, omne viuens, quod -illis occurrebat, gladio valta
bant. ‚ `
Nicalius vero epif'copus (Эти! ci'i Entropia forore fua ad valuas balilicz `gl0~`
'CTL 'rioliilimae virginis Mari:e,quam idem vir Dei in arcern fedis epifcopalis eiufï
а‘? dem ciuitatis fundaue'rat: hymnis 8: canticis fp_iritualibus vacantes cucur'rc
Inl-_ runt; moxque vt _ferratas acies fanâus praeful vidit: manu lìlentium indicens
s in 5 о _ ait ad i_llo_s : 0 _diuina voluntaria' ming/t'rafbmtua’o: quare contra naturam humana ca_
_ :__ ; 5o eliminar fwóîorianz 'vejlra dignitatu/_euißimam in rabiem conuefiitu _? 7eme тату“:
“а: Zaandam mbz/lum beßatorum iuris tztuluaßbferiptut ем‘: burnt/:lua: parure, dje
‚ eláirefuperbos. EccePlebs Cbnßtana' Dea/uo burnt/u' di' deuotafve/irie in conßeóîibua
mc -— fra/lratagvßue admortem одел/[ем veniarnpetit. Si eninnoues meaeferfeuerante irn
ms ‚шт quariiíißepfimumpro fuirfìimam ‚шт maiejìati libaie.His ditïiis: cum
'L' ' pater fanëius rurfus ad orationem proliratus hunc verliculum diceret: ail/1a“
'0' fit fa’uimento anima mea, continuo gladiatoris fequítur ietus, 8: vir Dei capite
m . ß'truncatur.
j Non ergo ab ore decollati verbum [anâiitatis deltitit: fed ímmortalitateni,
__ +6 40 quam (emperoptabatnmpetrauit dicens: Ушфм те dominefieundunifuerôum tu;
__ ’ um. Sanéìa autem virgo Entropia videns circa fe omnem impietatis illorum fe;
{с ueritatern mitigatam,& (uam puleritudinem quaii paganorum litibus cogno
(сет referuari: malens mori potins _quam illis aflentire, 8: in illorum contu
5 b'ernio viuere, adinterfeâorem epifcopi ait: Heu tjfanne i22ßdelu,magnum Dei
` tiamina/Ignis manibue iugulaßi, ó'nie tibi abutendarn reßruae : ‘profiter quod мы:
iam teß'ntentia damnat.
Etmox his diâis non feminea virtute, fed diuinavlti-one, {altu repentino
inilluminliliens: raptis illius palpebris,oculos eius vindex eunllit: ¿Secontiì
nuo gladios perfeqnentiumin fe prouocauit r ac cum fratre cœterifqueíibi ad
je hxrentibusilico palmam martyrii promeruit. Traditur etiam in quibufdam
so ‘ hifioriis, quod poli completam martyriiczdem,Hunos ipfam ciuitatem cle
populantes terror {ubitus inuaiiffet. vidi~fl`e`nt enim quali aeies cçlclles dimi-­
cantes,ipfa quoque balilicahorribili fonitu reboailet, propter quod ipii Huni
reliëtis ciuitatis fpoliis aufugifi'ent. Poil haze ipfa eiuitas (На abfque homiud
folitaria,angelica (ub cul’todiafifmul cum martyrum eorpotibus permanfiflîety
n' " \. a
„там и. М. IOH. DE THWROCZ
R‘x- ardentiaque luminariain noáiiů obfcuritate à remotis ‘Ка, саг1сШ$ etiam car'ii
tus harmonia audita fuiíletßc tandem eiul‘dem vrbis ciues: qui per fuga: prxii
dium ipforum feruauetant animas,temoto hofie vrbem in eandcm redill'ent :
ipfotumque martyrum corpora eondignê fepeliuilfent.
DE PASSIONE sANcT/ilt VM VNDECIM
mißium virginum ; ó» dcäßuda pere/Ittilamfìatrcm
fiumi mterfeóïo.
CAPVT XVII.
Ntet hœc rex Attila quenclam fui exercitus prasfeâ‘um nomine Iulium vel I Ó
IGyvt/lam cum magna parte fuatexpeditionis ad obfidionem ciuitatis Colo
nienfis : quae prius Agrippina vocabatur: del’cinauit. @dum eiul'dem ciuita
tis vacaretin obfidione: 6: cœtus ille vndecim millium virginum przclatiÍli-i
mus, nullum БЫ à fazculorum primordio habens íimilem, duce fanâa Vrfula
Btitannotum regis ŕilia, Ищи! cum illu liti duce Etheto Anglorum regis nato
fponfo (uo, ac CyriacoPapa,multifque aliis fpiritualium 8: fçcularium dignita
tum perfonis: nauigii oHicio,Rheni fluminis alta fulcantes,illac aduenill’et :
mox dióius prazfeétus quorundam Romanorum duâu in geritilitatis ettore
infec'torum co'nlilio, (im ul cum Hunis obíidioni diôtae ciuitatis infifientibus,
ingenti cum clamore fetitatis aul’tetitate in tam Íacrum virginum Collegium 20,
truculentus velut hollis irtuit, omnefque vfq; ad ínternicionem deleuit. Ha
rum fanötarum virginum pallionem plures defcribunt hifioriœ.’ Et quamuis
de eladis illarum tempore difcordent,tamen ,quia nulla Hunorum potencia
prœtet Attilanam aliquädo Coloniam obfediile ttaditurs' 0b hoc hanc {ancia
шт virginum paflionem eiufdern Attila’. regis tempotibus faûam {ЦЕНЕ acl
mirri condignum eli. Rex autem Attila рой expugnationem ciuitatis Remêiis
omnem Galliam 8: Flandriam demoliens: deinde venit inTuringiam; ibique
apud Ifmacum ciuitatem pro extollentía fui nominis, ac fi Romano ab exerci
tu {uus nullum paflus fuillet populus detrimentumŕ folennem curiam celebra
uit. Ad quam nounulli vicini princi pes ex affecuratione Attilx regis con Hu- 5 ф
xiffe feruntur. Defiderabant enim illius vultum, qui tanto fui terrore orbem
concuteret,intueri. (Q1/os rex Attila magna cum liberalitate (ufeipiens : multi
formibus donorum muneribus honoratos quieta [ub tranquillitate remifit.
Tandem fuperDacos,Normannos,Frifones,Lituanos, 8: Prutenos: deleëios
capitaneos 8c exercit'um c'opiofum deíiinauitßceofdcm fue fubdi fecit ditioni.
Audiuit:­ poll: [пес rex Attila Romanos 8: Gothos rutfus contra ipfum copias
зашла-6,8: armatam cong'ríelgare manum. (@ptopier timuit, ne pofl: tantoriiw
bellotutri laborem milite fe o per illos circumueniretur: teliétis Galliis felli
nantet venitin Pannoniam.- Et cum Sieambriœ demoraterur, Buda frater fu
11s terminos (ui reci'oratus БЫ per Attilam deputatos tranfgteflum fuiíl'e, 8: il- 46
lius in abl'eritia tegnum [ibi vfurpate voluill‘e, erga illum accufatus ей. Et his
rebus,id quod rex Attila [uo in receífu Sicambriarn , vrbem Attila: prxceperat
vocari, Buda vero illä vocabulo fui nominis Budawata denominauerat: apud
Attilam magna comprobatione etat. Qi/are ipl'e tex Attila eundem frattem fu
um dolo circumuentum captiuauitßc propriis fuis manibus occidit, cadauet
que illius in Danubiutn demer‘gi fecit'. Quo interfeôio Все: ipfe' teit Attila in
itite'ritße rurfus nouo fub ediâo liatuerinquod ipía Sicambria: ciuitas non ali
ter; fed vrbs Attilç debeat appellati : Huni ramen fiue Hungati interdiëtů mi#
nus obferuantes illam Budawara vocauerunt, Vocantq ue Obucla vfq; in hunc‘
diem. Theutoni veto ediâtum regis ttanfgredi magis fotrnidantes, ciuitat'em 50
ipfam ficut tůc ob metum illius Eqflvurgid ell: vrbs Attilœ vocauere: fic 8: mo- ’
do illam eodem nomine vocant. Tandern rex Attila fratre interf'eâo Sicam»
briz quinq ue an nis quieuir. Voluit ramen, vt quicquid mundus ageret: ipfe
confcius lieret. Quate (peculatores ad cunetas li bi neceffarias partes prout fuis
expediebat rebus ordinaire dicitunQyrurn ‘та Ratio Colonia: in Germania;
altera
 ` cnaoNicA HvNGAaoRvM; ц „anni
'itlt'cra inLitliwania:tertiaíuxta iluuium Tanain: 8c quarta iii Iaclria Dalma~ R‘x»
tia: ciuitatc conltitutzerant. Et harum liationum cuilibet homines relatu di
gni à locis (npradiétis deinceps vlque ad Sicambriam continué in tanti dillan~
_tiafpacii locati 8c conllituti etant: vt dum alter eotum de nouis rebus regi re
ferendis clamaret: propinquiorilli id competenret audiret, 6c rurfus ad alte
tum БЫ viciniorcm reclamaret: quo dum поп! rumores, li qui forent, ad re
gcm peruen irent, 6c rurfus voluntas regia, prout illi placebat, partibus in prat
diél'is declararetur. Ptrtctea rege quieti dato, non ergo quiefcebat cutlitan
di alliieta Hunorum {став , quin 6c colßiguarum prouinciarum dcpopula#
l o rioni dediti, maxime ptouincias Мсбат‚МассдопйащАсЬяйат’ГЬсПЪМат,
ôtctiam vttalq ue Thracias armis infellis 6c continuis incurlibus grauabant;
Qiaproptcr non l'olutn earůdern regionum, [ed etiam Pannoniz ciuitates per
ipios Hunos crcbris inlultibus fatigarar, cum tantam nequirent continuam to
lerate vexationem: iugumque dominii regis barbari exofum haberent: natali
lolo dereli6to,ab ipl`oque tege Attilalicentia impetrata, dimillis armentisfolis
Walachis ipforum, qui etant paliores, (ponte in Pannonia rcmanentibus, per
mare Adriaticum in Apuliam (e tranllulctunt.
DE 5x1» VGN4 TroNE wär/I_
за leghe ‚таит. `
CAPVT XVIII.
" Vnque rex Attila onetofa poll; bella in Germania, Galliaque ôzcattei'is [ui
Cpradiâis regionibus maxime in campis Catalanicis peraäa, quinquen-~
nem peregilïetquietem: interea {emper Romanum per exercitum inlidiofe
(ibi illata de iniuria reminileebatur : totoque vindiäam appetebat corde.y
(@aproptetomni fui exercitus defeâu tum atmis hoßilibus delero, tum in
partibus Caralanicis ex caufa, fuperius rnemorata, remanente, in armis 8c no
no milite reparato, curia tandem lolenni celebrata, egrellus elle de Pannonia
3o per Stiriamac CatinthiamöLDalmatiam. шт quidam regiones crudeli fu
‘ rote magna cum depopulationeperuadens,a uclïSalonam ¿Sc Spaletum ciui
tates mari Adriatico fe coniunxit. 8c has qui m ciuitates contriuit diripuit-L
que pariter 8c lucccndít. Dehine iuxta mareprogrediens Traguriam, Sardo-r
niam, Sibinicum, Iadriam, Nonam, Sccniam, Putcntiam , Polam, Chapilteri
am,Terrellruiam,limilircr ciuitatcsrcbus patírcr ¿c populo non minus detto-`
ras,murilque ôcatmis lirmatas, multa prxtcrca oppida in montibus (ituata de
niolituselt,luamque ac fuorumin dircptionem солист‘; 6c мы: leo turba
tusinlaniens {uam’iniuriam à Romano lufccptam excrcitu, Romani populi
in fanguine vindicabat. proptet quod omnia Чиж illi occurrebant, quali in
40 gentium inundado aquarum,{ui exercitus in ptofundum fubmcrgi faciens,
tandem peruen'it ad Aquilegiam. '
f Hze сайт ciuitas in introitu Itali: fituata, 6c ìquodam Antenore Tro'l
ianorum duce, vt P A D v A, originem accepilfe dicitur. Vrbs etat magna,ôc
ob mecum A т т i L Aa tum vallibus turn verornuris militeque 8g armis admo­
dum communita. A т т 1 r. A tex confpeâ'a illius magnitudine: cunâńfquc
inunitionibus quañ ad refiltendum БЫ praeparatis : totus incalu‘it. öe'úi'zcon
Работ аПЪгЁЫ poll'eiudicans, li poll: шпагат ciuitatum expugnationcm il`>
lam {olam quali tertitus intacìam relinquerer. Obledit igitur illam,& mul-l
tis macliinarum catterorum que ingeniorum adfrangendum mutum aptis c
jo neribus illiusmunitionibus adhibitis (quia ciues ciufclem illam in'multo ua
rum tunique liollis diferi mine perlonarumI protegebant) trienni oblîdi'one in
illius vacauit cxpugnatione.- _ ­/
Et cum tantus populus tanti temporis per fpaciü vniuerůs citculiantes ter-`
ras,maxime in rebus ad cibů necelfariis l'polialfemc omnia, quatvicina erigexf
longa obli'dione ad inliar loculiatum cölumpûlfetin tanturmq, oblidentes nô‘l
I
 M. lOl-I. DE THWiROCZ.
Миф :.4
Rex. minori quam obf'efli penuria laborarent: id regis Artilx animum : vt ab illius
obficlione rccctleret,{.epitis monebat. Elatum ramen principê innata fuperbia
ì propolito deliltere non linebat. @apropter cum vnadierum ipfe rex fui ex
crcitus cum priucipibus confcëíis equis ciuitatem eandem circumambularct,
8: muros illius,vudc БЫ oportunior ciuitatem ipfam inuadendi daretur famili
tas,confpiceret ciconiam: quae alto vnius turris eiufdem ciuitatis in culmine
nidif'icauerat'. pullofque procreauerat,vnum ex pullis fuis roftri miniflerio ca
pere: ac ad arundinetum ipli ciuitati propinquum deferre: 8: шгГцз рой alium
redire,ac in cœteris pullis fuis idem,quod in primo feceratfacere viclit. uo vi
fo,rex illis qui eum comitabantur ait: Vlßirifeaaemfìitaroram prie/riem. Sentir I0
mim eiaitazem mßmal12er mames ruituram, ne tiem ciuibiis interiret,fe d*‚пи/10512!
uarefatagenglociim murat bai'iitafio/iis. Simios igiturßirtes in lie/lo, ne lut /o/a ciu/'tal
dicere fvaleat: qui: nu//apernos от}: диска/411111. Нis igitur verbis rex Attila о
mnem fui exercitus animum ad ipfius ciuitatis expugnationem fortius irrita
uiLQiíipropter die crallina ingens fit concurfus agminum: omnique cum im
petu iufelix ciuitas vexatur. Ciues veto illius dum etiam рой captain ciuitatê'
nihil aliud quam morte (e redimere рейс vidercnt: in ipfius ciuitatis 8: fui pto
teůione mori malentes, mœnibus ciuitatis inñllenres acriter dimícabant: 8:
Hunos ab ingreffu ciui tatis eo magis arcebant. Cunque rcx Attila co die fe ni 2.o­
hil proŕicere potuiffe confpexit, die altera aliud genus periculi in ipfam ciuita
tcm excogitauit. Pratcepit enim, vt omnis (ux expeditionis in numera multi
rudo (ellas,de quatuor dumtaxat cquitibus vnam añerrcnt, 8: illasiuxta muros
obfellìe ciuitatis proiicerent. Fipigitur ingens (ellarum congcries. cui tandem
ipfe rex ignern fupponi mandauit. Qliibus ardentibus, ciuitatis eiufdcm mu
rus cx ignis vehementia in ca parte debilitatus, 8: prœcipiti'ruinae datus fuifl'e
dicitur: @bus vifis,rexipfe rurfus coaptato ad bellum innumerabili populo:
mil'eram 8: pauitantem ciuitatem aggreditur. Perdurante quoque pugna, in
iplius ciuitatis cxpugnatione fellis agminibus recentia ingerebauex quo оЬГс!2
iis vniuetfaliter in fui defeníionemlaborantibus nulla dabatur requies. Tan
dem fera Hun otum multitudo praeualuit, intrauitque in ciuitatem, ac om ne 30
viuens,quod humanum eratfenes ôeiuuenes abfque fexus difcretione crude
liter trucidauit. Omnes infuper tantœ ciuitatis diuitias direptioni mancipando,
folas feminas,quas illarum à morte redimebat pulcritudo referuauit. Etat runs
ciuitate in eadem femina quœdam,tum parentum ab ortu, tum vero fi dei reli
gione pudicitiaque nobilis : pulcritudinis vero forma non minus cunélas ciuf
demciuitatis feininas excellens, nomine` Digna. Наш: femina: domus {upra
ripam Huuii ciuitarein eadcm delluentis ërat. Hate cum audiuit,l1ollem (olas
feminas forma dignas :i morte prxf'eruare, ingemuit; 8: potius mori,quam car
nalis ludibrii facinore tam à fœua natione contaminati prœoptans, flatím рой
quam illorum flrepitum (ua: domui appropinquare perfenlißaltiorem [uae do- 4o;
mus in arcem confcenden s,1nuoluta capite 8: oculis,di¿`ti Впиши alueum pre
ceps fe deiecit,mortuaq­, ibidem expirauít.
ДЕ ORIGINE VENETORVM.
CAPVT XIX.
HEC regis Attilœ (eueritas Venetiarum ciuirarem пойго œuo multi род
puli dominatricem,auri 8: agri poll‘eílione opulentam (vt veteres canunt
l1il`toriz)fundauit. Nam cum rex ipfe Italiam aggreffus год occidenti terrori
elfet,Venetorum populus temporein eodem, vt Anthoninus refert, in diœcc
íi,qux Caí’cellum dicitur,ciuitatem aediñcabat. Tandem pollquam regem At SQ
tilam Aquilegiarn oblidione grauaífe audierunt, Íimulcum quam pluribus A
quilegix ciuibus,qui БЫ’ ante ciuitatis obfidionem de {alute prouiderant, cum
prcciofa (upelleélili omnique familia ob mecum Attilae: propriis fedibus clerc
li&is,in quandam infulam Aquilegiz vicinam,quae nunc vetus Venetia vocari
dicituxyinttauerunt. Et cum nec ibi tutam БЫ manlionem effe arbitrarenrur,
e rurfus
 f. 'a

а
‚ . I CHRONICA HVNGARORVM. „ими
а’ ` rurfus nauibus oneratis fe ad infulam quaeriuios alim dicebatu t, tranlluleruut; д“
s’ __ {equeibiabimpetu Hunorum, quibus non etat copia nauiurn, illœfos perma
г: __ _ nere poile cogitantes, БЫ manůones munierunt, 85ex communi prioris agri
l’ _ ‚ _‘ VOCílbLllO Venetias appellauerunt. Licet quorundam fuerit opinio, Venetos
de Sabatia duxiile originem : ramen quia Sabariam Latinos Longobardos in
habitaíle: in illaque tam iplis Longobardis quam cœteris nationibus (cholam
generalem multis philofophorum, poetatum, ac caeterarum atrium dogmati
busluculenterillultratam faille: 85 illam per Alaricum quondam Gotliorum `
regem diurna oblidione fatigatam minime ramen captam, tandem vero per
i io 1 ° regem Attilam expugnatam extitiii'e: 85 рой сйцГдеш expugnationem per re
gem Attilam fat‘lam ciues illius in Italiam (e tranftulifle, 85 in ciuitate Papia iu
‚ xta HumenTicinum fundata incolatum recepifle tradunt hilloriœ: ob hoc Ve
_ neti,in quantum Aquilegia: illos comitati funt ciues, potius Troiani, quam do
_ Sabaria oriuncli dici merentur.
3 DE OBTENTV ЕТ DE DITIONE
3 ` ¿iuitatls Кяитт.
CAPVT XX.
CAptaigitur,85 ineinerata, ac humotenus deiiruâa Aquilegia ciuitate, rex
` и 10 Attila nondum vindi✠fatur,circumflantes vrbes aggrefilis omnia,velut
_ fulgur quoddam, quxque Ш’! occutrere demolitus ей. (щтргйпшт enim
Concordiam in dilirió’tu fori Iulii fituatam,dehinc in ducatu Longobardia:
Pi6lauiam,quaz пойга :crate Padua vocitatur: рой hzc Veronam, Vincenti- ’
am, Brixiam, Cremonam,Mantuam, Pergamam 85 Ferrariam ciuitates ma
гс gnarum abundantia rerum aHluentes cœpit, 85 (un: fubdidit ditioni. Deliinc
venenofo gladio in agrum ./Emilianum fe ingeflit; 85 illius ciuitates ad йпйаг -
aliarum,pofl multarum direptionem rerum, i n deditionem recepit. Tandem
Rauenuam ad ciuitatem appropinquauinipfam eadem aulleritate domi turus.
l.“ Etat ciuitate in hac eifdem in diebus archiprazful quidam Iohannes vocitatus, ‘
50 Arriana perŕidia pollutus. Hic in (edis Apoltolica: pariterque Еда! Chriftia
na: contrarium,duodecim cardinales (uae feôrz imitatores conilituiíle; the
‹ faurumque ingcntis copia: liabuiiIe narratur. Archiprzeful ille aduentanti re
0, p gi Attilœ (uo iimul cum clero albis amiâus lt‘olis obuiam venir. ac illum, vt ci
1G ища paritet 85eiuibus parceretfupplex deprecatus ей : pr'omittens niliilomi- \
Í- nus illi, ii (ux adhzereret l'idei, Chril’tianofque perfequeretur, quod iple effice
Ё ret: vt гсх Attila omnem Italiam ac vrbem Romanam, pariterque 85 Afi'ieam
fil г iinedillìcultate,gentii`que [ua: iineinteritu ůbifubiugaret. Rex vero Attila
is magis dominandi cupidine,quamvt feëtam illius fequeretur permotus ad ar
t- ` cliiprxliilemita dixit : I’drcefe quidam h/lmilihu: bomma oíhfca' ne ciues mide con/ì
l- _ 40 lio am* fw'rihoof, ушёл‘ mylmparamnt oh/t'aroporentiiegloriemur ; 'vo/umfaßt „pag/l
»- 4Q, L: portomm стих/1‘ depommunnohifqne in ilofàm timidi?introitmpateat : фут“!
i- „ум exercim:cquomm 'virgule hohl;inzramihißill.: саммит. Placuit Rauenna
nis ciuibus regis voluntas. (@propter diifolutis vndique eiufdem ciuitatis
portis,regemipfum cunâumque illius exereitum ciuitatem in eandem intro
miferunt.- Traníiuit igitur omnis Hunorum exercitus cuiufuis hominum
abfque oflenlione perciuitatem: 85ipi`c rex in illa [шип ad beneplacitum com
la"
moratus ей. Abinde moto exercitu in Liguriam tranliens, Mediolanum ac
д Ticinum vrbes nominatiflimas aggrediens contriuit: ac рой in illis habitan
tium ciuium captiuitatem vel oceiiionem direptioni dedit. Nouillimè tau
Е 5 о dem tanquam humani fanguinis effufione rerumque przeda [atiatus: coin lo
sa ‚ со quo Minutiusfluuius Padum amnem inHuit {tatiua firmauit cal’tra: reuol
uens dietenus in mente, an Romanam deberet aggredi vrbem. Sed Àlaríci
Gotliorum regis exemplum {emper pra: corde prxque oculis ferens,qui ca- ­._
pta pariter 85 expoliata vrbe Roman'a,amplius non {uperui
i xit,illac ire dilïerebat.
0
C

­ ­­ .ina-ñ. IH-Il-glgn‘: l
.l __.. '_ '
 '—‘мня-д‘,. .
paia.. ze M. Ion. DE THWROCZ.
Rex.
DE “эх/висту LEONIS PAPAE
ad Идиш; regem.
CAPVT XXI.
а} ' Mnes itaque Italiz per fines,maximè in Romana vrbe regis Attilae per
Oilrepuitvoluntas. Qlareingens timor vniuerfos inuafit. Romani ergo
l' confultantcs quid facetent,vltimatim coniiderata regis erga Rauennenfem
cpifcopum habita beniuolentia,l.eonem papam iplis apud eundem gratiam
obtinere poile atbitrantes,illum adierunnapud eumque hate verba fecerunt: x о
МпЛЁ/Йтерл’ег¿tama 'vltio ine noßrir exigentiltua demerititpropinqua eff : nec а!!!“
i/lamloreterquamperte euaderepoße cogitamua. Задает igitur идём tais :loro quibu:
C/Jrgßtes/anguinem ‚дм/Ц, d“ mie/lam тратим!“ metu fvrbem (шт i//iua‘l
cumacci tone ne deß’raa машут. Tu/olua et, qui no it gratiam inuenire poterie: /i
“Щит regemlora nobis мм non мифа. Ita igitur almepater,d~,ßnon aliter,etiam
‘ шт no/Írarum exliibitiane cenßmm Щит noßisplacatum redde. lnter hœc rex Atti
la magna parte [ui exercitus coaptata, prazliciendo illi capitaneum Zovvard de
l’ genere Zovvard oriundum : illum in Apuliam deltinauit. qui omnem Apuli~
l am,nec non Terrain laboris pariter 8c Calabriam, vfque ad regionem 8L ciui
tatem Catonam : olim à Catone philofopho, vt dicitur, fundatam: percurfi- zo
s _ tantes астмы (unt: magna quoque cum prarda ad regem redierunt. Tan
l
dem Leo papa cum cleri multitudine mulroque apparatu eccleiiailico, (1101
О
»is illum prœcedentibus vexillis ad Attilam venir. Cui rex Attila obuium [e
pratbuit. Et dumconuenerunt,dignos rex illi ex'hibuit honores. Equis душ:
iniidentes colloquio vii (unt. Et licet petitiones apoflolicœ Attila: regi diipli
_ cuerint,per omnia ramen Leo papa (uam erga Щит aílecutus eli voluntatem.
6c non tantum vrbi Ronianœ,quin 8c omni ltaliae {alutem reportauit. Et cum
rex Attila papa: licentia dataillum dimiůilet, (uis cunólis, qui cum ipfo etant,
de honore per драм“ pontilici exhibito, petitionibufque tarn facile admillis
‘~ iìupentibus : 8c ipfum, cur extra {olitumin papam benignitatis officio vfus fu- 3o
illet,interrogantibus; Attila ita refpon dit : Non ego, i nq uit, illius, ‚мы me fvene
rat, per/imam /Jonarauiialter ibi файл‘ rair, ßiterdotali habita amic'im:ßrrna ó“ in
tuitiifeuerua, 'venerandaque canitiefeqrufu : qui Еще/шт euaginatumfua tenebat itz
manu,freuten/¿lue á dentióue/irident in mani/ipetita aa'mitterem, mortem in/laiati/ï
ßmamétrylepeifòna mea exitiurn minabatur. Poil hate rex Attila diflblutis са
ílris Rauennam ell: regrelllisvbi archiptœfulem Arrianorum fupradiëlum, ра
pac fequens conñliuin,lin1ul cum cunötis (um (cette (equacibus captiuare, exa- ‘
¿lifque tandem ab illis fexaginta marcarum auri millibus ipfumarchiprxfulem
iugulare fecinôe cum cunůa poil hatc (ui exercitus copia ingenti mole italica
rum opum onerata,reuetfus ell in Pannoniam. Nondum autcm Pannonia: ŕi- 46
nes attigeratzcum eunuchus Honoria: fororis Valentíniani imperatoris, quam
dem imperator ob dotem pudicitia: фанат Гсгцаьацад ipfum venir : idque
vt ipfam rex Attila à Fratte [ibi coniugem expeteret , detulit. Rex vero Attila.
cum iam Italia: Hnes excefli iI`et,nec nili farigato exercitu ruri'us ad ltali'am redif
re poterat,nuncii verbis motus ad Valentinianum imperatorem legationem
milit: vtque {ororem (uamin coniugium (Эти! cum imperii dimidietate БЫ;
traderet,aut occidentale imperium rurfus deualtatutus rediret,illi intimauit.
quodôcf'ecill'et, Íieilongior vita [прибить
DE morts' REGIS UITTILÄE $5
nuptiir, Ó' de.; morte Ищет.

CAPVT XXII.
RE X A т т I L A in Pannoniam rediens poli tantorutn tazdium laborum Si
cambria intrata : illic,licet membra multisv bellorü i’trepitibus afïeëta quie»
tem
 CHRONICA HVNGARORVM. _ 2.7 Vinilo
сет орсаиегйпг‚йр!`ес1ие fui regalis fceptri nomen ôc gloriam in altum fufìule~ Rex
i’it,öcillius fama cunó’tas orbis per partes diffufa remotas etiam terras 8e regi
ones rigoris fui terrore concufferit: ambitiof'us ramen princeps cupiditate
gloriœ feruens,magnis maiora appetens fe ad maxima ingeri non formidabat.
Et qui iam fui imperii manum in magnas mundi partes longe Мечи: quali v
niuerfas Europa.’ per regiones extenderat, vt gladius {низ in Afiatico pariter 8€
Africano agro notus effet; mare tranfire,ac fßgyptios, Affyrios, carrerafque i1
Iis adiacentes regiones inuadere,ô¿ fuo principatui fubiugare (no in animo di@
ponebat. Aliter ramen indicia difponunt diuina. Nam cum rex ipfe plurirna
ro l O rum contlioralium fuarum, quarurn numerus non etat, contubernio conten
tus minime, virg'mem quandam (арка отпст bumanam formîm ôcpuleri
tudlnem fpeciofam, vt ferrur, Baârianorum regis gnatam, cui nomen My
kolth fuit, fua ad connubia adduci feciffet: tandem gloriofis nuptiis celebra
tis,dum rex ipfe in conuiuio vfui vini, inque thoro Veneri,­fuarum fupra viri
шт: potentiam [e exhibuiffet, vtroque hof’te fenex fatigatus, refupinus obdor
miuit. Cuius tandem de naribus fanguis egreifus,in os öegurtur illius ingre
diens,coagulatus illum fuffocauit. Mulier autom illa adlatus ipfius iacens, de
fomno euigilans,du1n in dominum {щит amplexibus vti voluiifet, corpus ex
anime,rigidum parirer, 8c infrigidatum tangendo perfenfit : 85 cum pluries tal
и; 7-0 ¿turn motum non rcddidiffet, iuuenis puella perterrira , ingenti cum clamore
magnos diffoluta in vlulatus,regis acclamabat cubicularios. Ш! clamore mu
Iieris excitati, lucernis accenůs, regem ipfum exanimem repererunt. P1011y
dolor, gloria mundi f'uperis difponentibus quo dirigitur calle! Rex,°qui mul
tarum ЕЩЁ“! fanguinem gentium, ipfe proprio f'anguine fuŕfocatus eff. Ingens
rumor omnem per Pannoniam excitatur : 8c ipf'a Sicambria multo planâtu vf
Час ad aetbera refonabar; Sepelierunt tandem illum regia: dignitatis cum l10
nore: circa f’tatuam memoratam cum Kewe,Kadycha8c Bela czterifque ca
pitaneis fupradiëris. Eadem etiam noëre, qua A т т 1 1. 2. mortuus efr, impera
юг Martianus tune in vrbe Confiantinopolitana commorans, (орет! deditus,
30 in fomno Attila: regis arcum fraëtum vidiffe, ex lrocque mortem illius agno
uiffe perliibetur. Pofrquam autem Huni Ticia: applicuerunt vfque ad procli
um Keefmawnfluxerunt anni quinque. âprœlio autem Keefmavvr ‘(Час ad
regnumAttilœ euolutus ell: annus ‘таз. Attila vero regnauit annis quadragin­­
ta quatuonducatum гений: annis quinque. шт: autem centum 8e идти qua­
\“‘\
tuor. Pofl: ingreffum vero Hungarorum in Pannoniam feptuagefimo fecun
do: ab'incarnatione autem domini quadringentefimo quadragefimo quinto
anno diem claufit extremum. '
DE BELLO POST MORTEM QÄTTILÄE КЕ
40 gif шеф/ш ciufdemgcßo, Ú‘dercdim Cboboß/ii regir
...s Vinilein Sgr/rior».
\v
CAPv'r XXIII. ‚,`

`Iv v т. с А т o regis A т т 1 ъ 2E obitu,eun&z nationes,quarum intererat,

D non modico pauoreperflïrepuerunt. 8c fi illius de morte dolere vel gaude
re deberent,ignorabant. cum illifiliorum effet mu1titudo,ex quibus aliquem
patte (eueriorem genitoris regno potiri cogitabant. Brant tune Sicambrix
principes Germanix multi regi Аида: ob metum illius coaé’ta feruitute alliga
ti. inter quos Detrieus de Verona excellentiam habebat non vltirnam. Et
ll
О.
5o ro
euminterńlios Attila: duo
ztatis maturitate: effentinlocum
fuccedere partis: tum animi
caeteris przfiantiores: ‘типе, denomi-v
alter Chaba шт ve
v»
natus ex Honorii Grœcorum imperatoris f'ilia progenitus: alter vero Alada
rius de illufiri prof'apia Germanix ducum orta domina Kremheylch vocita
ta fufceptus: hos tum Huni, tum nationes extraneaevnufquifque fuumiuxta;
libitum fequebantur: quilibet illorum fuam pattern pratponere fatagens.. De-f
. ‚ 5,
‚ L/{m‘la .s м, 1011. DE THWROCZ
Rex. tricus vero 8e ceteri Germania: principes erga Hunos reâo non etant cordel;
Hi Aladario tanquam ipf'otum patriotz, cum paucis Hunis adliatferant. vtquo
Hunos vnius animi homines fcindete, ac inteitinam in difcordiam deducerc
poffennomni intentionelaborabant. Necillosipforumfefellit opinío. Nam
vtrifque filiis regisindifcordia regnantibus, Detrico (иврите атЬо5 inter
l fratres ingenstantarum
lium. magna exorta eliagrninagentium
diffeniio. @gpropter liorrendum
Sicambriat inftauratur
ciuitatis 11115111 inter prœ
mœ

nia necnon adiacenti illi in agro prœliantur. ingens czdes committitur. Hu

ni quoque,qui
tum, extranearum
qui olim ydraconis nationum
сх dentibus perdelafonem,
ruina gaudebant,
dum aureiadvelleris
iniiar armato
pro ob- ld
tentu labotaffet, (eminatis exorti, fraterna езде confumptbfuiile dicuntut:
petcmpta prius omni Germanica cattetaque extranea natione mutuo (e bello
deleuete. ì
Scribitur cnim 111 antiquis Hungarorum chronicís,quod hoc fratcrnum
certarriemhzc inteiìina tanti populi clades,vix dies per quindecim confum»
mat'afuißentantul'que ibidem maxi me extrancarum nationum fanguís eifu#
fus extitiifet, quod li id Тlieutnm Hungarorum ob odium non celarent, dice
repoffenuvt Danubius (ecus Sicambriam deŕlucns ex Germanica cçterarum
que nationum cazde in ipfum decurrenti fanguine in tantum permíxtus fuif
fet,quod neque homincs, печи: animalia à Sicambria deinceps vfque ad Po 2.6
tentianam aquam illius putain line {anguine potare valuiifent. In hoc etiam
prœlio,[emper Chabz pattern {uperiorem fuiffe tradunt. Tandem ad ‘1111
mum Clraba cum fuis petartem Detrici dcuiäus fuilTe dicitur. @aproptcr
Cliabacum fratribus (uis шаге illoiunioribus (ibi adhaerentibus, qui fexagin
tafuiffe feruntur; nec non quindecim millibus Hunorum, de ipfa cxde refi
duis, ad Honorium imperatorem auuneulum [upm in Grzciam fugifle per
hibetur. (Q1/em ipfehonoriŕicefufceptum licet fui regni participem 8L Спи
ciœincolam tacere voluerit; ille ramen natalis partir dulcedine duó'tus, poli:
tredecím annos, quos in Graecia dicitut peregiile, Scythiam moraturus repe
tíuit. In quam,tum propter magnam illius diliantiamßum vero longaeui itine- 5dI
ris grauitate detentus,vix vnius integri anni infra reuolutionem deuenit. Adi
ta igítur Scytliia Chaba Bendegwz auum 11111111 viuum 8e incolumem,multo
ramen (enio confeótum inuenili‘eße de illius coniilío confortem libi non де
$су1111са11а11опе,1сд de CorofmanorumScythiae vicina generatione duxiffe
fettut. Ех hac tandem vxorc fua Cliaba genuit iilium nomine Edemen: 8c
fratrem illus Ед. 8L donec fuperuixitfcmper Pannonix pingui de tellure remiî
nifcens, (uae generationi,vt rurfus Pannoniam repeterent,perfuadebac.
\

DE Sinatra
CAPVT XXIV. ’ 4°
HO S etiafn praeter Hunos, qui Cliabam comitati (unt, trïa millia virorum
cadetti de natione prœlio de prxdiäo per fugaz prœfidium erepti, in Pan
nonia remaniiffeaßt quam primum in campo Czyglamezew Vocato libi federn
feciil'e; tandem occidentales nationes,quibus viuente Attila infefii etant, me
tuentes,ad Erdevvelwe confinia, videlicet Pannonice tegíonis, fe tranlkuliffe, ’
8c non Hunos iìue Hungaros; (ed, ne illorum agnofcerentur effe reiidui, Sicu
los: ipforum autem vocabulo Zekelfe denominalfe perliibentur Hi Siculi,Hu­
norum prima fronte in Pannoniam intrant'ium, etiam hac nolira tempel’tatc
refidui effe dubitätur per neminem. cum in ipforů generatione extraneo non- 5o
dum permixta fanguine, ôcin motibus feueriores, «Se in diuiiione agri cœteri-s
Hungaris multum differte videantur. Hi nondum `Sclvtliicis lit‘ëris obliti,ei 11
dem non encauft'iôc papyri miniiierio; (ed in baculorum exciiionis artificio
dicarum ad inßar, vtuntur. Hi etiam poliea in gentem non modicam сх
_crefcentes, Hungaris rutfus de S'cytliia in Pannoniam venientibus, cum de
111о‹—
 CH'RONICA HVNGARORVM. 29Min/a
illorum aduentu rumor ad Cofoem delatus fuill'et, magno cum gaudio in Ru­ К“
thenia oecutrerunt. Poli lute autem Hungaris de nouo regno Pannonia: poti-`
tis in conquelirationceiuldenniidcm Siculi eandein iplius regni, quam antea
propriispro fcdibus elegeranr,Hung-aris volcntibus partem lortiti fuerellii Si
culi Chaban in Grreia penile putarunt.Nam 8: nunc vulgus illorum ad luü al
teruin viam capeleenrem ¿eriloric dicei'e folct: Тune reáeaaa’uni C/iaba a'e Gracia
reuertetuÁChaba vero legitimus Attila fuit lilius, vt diëium eli: ex lilía Hono
rii Grzcorumimperatoris generatus.' E_tcum rediens in Seythiam nobilitate
genitrieis lua: (e in communi extollerl'x, Hunorum nobilitas illum lpernendo
­1o l О contemptui habebat. 8: illi id,quocl non elïet verus Scythize alumntis,{ed qua
li pcrmixto de fanguine natus obiieiebat: 8: nec minus Scythis Chabam gene
ratione de aliena confortem БЫ duxille opprobrio etat. Cum autem Hunga
ri rurfus Pannoniœ [olum repetierunt lilium Chabat in Scytliia remanlille: E
demen vero fratrem eiul'dem magna cum familia Hungaros vl'que ad Panno- '
niam comitatum НАШЕ, 8: ex illoAbz generationem procellille tradunt. Sed
haud dignam liuic traditioni docet adhibere H dem : potillirnè, quial-lungari
poli Али]: mortem tantis annorum curriculis euolutis rurfus in Pannoniam
'lñ
l veuille perhibentur. quod zuum nepotis illius tanta ad te'mpora durare po
tuillet mini me. Fidelium ramen leëtorum arbitrium detinetnemo. li id quill
ï
D
'i' 2.o LO piam lieti poile iudicat: propria, vt vult,vtatur voluntate. Poliquam autem
tanti populi multitudinem mutuus in diícoi'diam deduûusgladius aut dcleuit
aut dilperlit,Pannonicus agertantz liumanœ cœdis poll: crnentationt‘m habi
tusexoliis: longo per temporafine rege lictille dicitur. Cum auteinl lungari
rutlusin Pannoniam redierunt: quendam principem nomine Swathepolug
iilium Marorliy natione Polonum, Bulgaris, мешали, tumqucin Ptinnonla
ab Attila tanquam optimo leone domitis, третьи; imperitantem repete
runt. Hunc variorum exhibitione munetum (vtferies infra fcripta: hill-orizz
plenius exprimer) alleéìum pariteröcexploratumHungari [u bita irruptionein
quodam oppido circa pontem Boni,euius antiqualia hunc vfque in diem du
50 rant,circumuentum,omni line militias cum virtute deleuille perhibentur. V0
luere ramen nonnulli, quod Hungari in fecundo i pforurn introito, non Zwa
thepalug,l`ed Marotum pattern illius in Pannonía inuenillent dominantem.
Hos eorum opinio liaud fallit. ‚ Nam cuml’ilius (ene patte militari virtnte prae
_
ltantior Шес-
. . _ _ . parte laborans, отце (tu_ . princi
_ ipfe Marothus ‘Дата (их rtatis
. ._
_
parus po ndus lilio velut viro bellicum ad onus habiliori concellerat. Ille Ma
nothus cadem tempellrate in сайте Wczprein denominato morabatur.
cumñlium viribus Hungarorum paritet 8: morti limul cum eunéto (по po
pulo fuccubuille audiuit; veliementi p12 dolore
vita excellit.
40
Finir primapar: @iranien Hungarorum.

s' .9u
ma@ 4" м *i "Ё’ёь ЁХЁЁЕЁЫ «en_/atm... »eam m ÍfXl

INCIRIT PROLOGVS IN SE
CVNDAM PARTEM cHRoNic/a
HVNGARORVM.

Igtßiainprimaparte operi; /Juiua Hunorumßue Hungaroruin generatio

n/Ãr схемы: ; felino/¿fuite атм”; eorundern puliti: guarita/que loca
ifi А mutauerint; „татары: eorundem regni об”!!! : nunc fvidendum
` " __ ‚ ы ейцшв tempore rurfior in Pannoniaf» „акты; Ú- qui rea'euntiumfue
i ' rint c „Ритм: guantu.: numerur armorunn in exertitu illoruinßterit: d”
‚шт de лоно Pannoniropotiti agro in Щи regnent laune e/fque in diem.
C s
I’II. G4- 50 M. lOl-I. DE THW'ROCZ.
pinnen'. Nauta/1710 SECVNDAE PARTIS cHRoNl'caB
HVNG/IRORVIJ RVRSVS [N PANNONIAM REDE

штат : deg capitamvrum dumm regimi illarum/¿fé

/ùéfèquentium fuit.: ó' gef/lik.

‚ С A Р V 'r I. i
‚ Orto Eleud ŕîlius Vgek ex iilia Enodbilíi in Seythia genúit lilium;
5 :_ quem ex euentu Almum denominauit. Nam mater illius,dum
effet grauida,vidit in {omn'çauem quandam in forma aliuris ad fe
" venite: fuoquein gremio eaput reclinare: quodque ex vtero illius I (Í
torrens petfplendidiflimus ortus Тайга: decutrenfque in terra a
aliena extitiflet multiplicatus : quod 8: fatílum eli. Nam рейса de lumbis eius
glotioli reges ptopagatifunt. (xii poi’tmodum in terra aliena, hac in Panno
nia,ingentem populorum (upermultituclinem {umma cum gloria regnauere.
Qn/ia autem fomnium Hungarico idiomate alain dicitur; ôcillius natiuitas per
(Omnium fuit prœnoliicata; ideo ipfe vocatus fuit Almus. fuit Vgek ; qui
fuit Ed; quifuit Ethele fine Attila; qui fuit Bendekum; qui fuit Turda; qui fuit
Scemen; qui fuit Ethei : qui fuit Opos; qui fuit Chadicha; qui fuit Berend; qui
fuit Sulthan ; qui fuit Bulchu; qui fuit Bolug; qui fuit Zambur; qui fuit Za
mur; qui fuit Lcel; qui fuit Leuentc; qui fuit Kulehe; qui fuit Ompud; qui fuit 2 d'
Miske; qui fuit Mike; qui fuit Bezter; qui fuit Rudli: qui fuit Chanad; qui fuit
Bukem; quifuit Bondofard; quifuit Tarkans; quifuit Othmar; qui fuit Radar;
quifuit Beler; qui fuit Keat; qui fuit Keue; qui fuit Kcled; qui fuitDama; qui
fuit Bor; qui fuit Hunor ; qui fuit Nemroth; qui fuit Chus; qui fuit Cham; qui
fuit Abat. Alm us tandem genuir Arpad; Arpad genuit Zoltan; Zoltan genuit
Toxun. Anno igitur ab incatuatione domini I1­: s v Chril’tifeptingenteiimo
quadtageiimo quarto, à motte vero Attila: regis anno trecenteiimo primo,
vulgaritet magari бис Huni;latine vero Hungari rempoteConliantini quin
ti impetatorisße Zachariae papa: denuo ingteili (unt Pannoniam. Tranfeun
tes igitut'pet reguum Beflorum alborum, Cumanorum, Sufdalium öcciuita- 50"
tem Rio похищают;с1е1ш1еггапбешш Alpes in quandam prouinciam: vbi
viderunt aquilas innumerabiles: 8:1Ь1 propter aquilas eafdcm manete nö ро
tuerunt: quia de arboribus tanquam mufca: defcendebant aquilœ: ôeconfu
mebantdeuorando pecora eorum 8: equos. Volebat enim Deus, vt citius de
fcenderent in Pannoniam. Exinde montes tranfcenderunt per ttes menfes.
tandem deuenerunt iu conŕiniu m regni Pannonizr: ad terrain, quae nunc Er
dcl vocitatur : inuitis gentibus mernotatis.

DE SEPTEM cAPITaMCEIS III/NGfL

forum: (51de[грим caßri: earundem. ­ 46
C-APVT II.
Vnquetettam in eandem defeendiilent; irruptionem circumadiacenti
С um gentium formiclantes; vniuetfum ccxztum arm orum, quem ducebant,
in feptemexercitus diuiferunt. 8: vnicuique exercitui capitaneurn fpecialem
prxficientes,centurionefque ac decanos more (ото coni‘tituerunt. 8: vnuiï
quil'que exetcitus triginta millía virorum armatorum, nec non oâtingentos
quinquaginta feptem continebat. Nam in fecundo eotundem de Scythia e
greflu de centum 8: 0&0 tribubus dueenta 8: {edecim millia, de vnaquaque
feilicet tribu duo millía armatorumwxcepto familia: numero, eduxiile perhi- 56
bentur. Et his quidem feptem capitaneis ac iingulis exercitibus eorundem'
duâcuideputatis; pro conferuandis vxoribus 8: rebus ipfotum feptem сайта
terrea praepararunt. in quibus tandem caliris aliquandiu petmanferunt. 8: cx
hinc fecutum efhquod pars terra: eadem àTheutonis Sibenlzurg, id eli, feptem
caíira,vocatur vfque in hunc diem.
DE PRL
 ~ анкеты штатом/м. ,I VH. Coi
loitaneii
DE PRIMO CÄPITÄNEO, t/IC DE
Ví/bo equo ‚ nec nonß/Li, ó'fŕeà i
no deauratilr. ~
_ С A i» v т I I I.
'FV в a A т апгё exillis capitaneis ditiorôc potentior Arpad i ŕilius Almi ; НЕЁ
Elend; lilii Vgcg. Huius autem pater Almus in patriaErdeleu occil`us elhnô
enim potuitin Pannoniamintroire. In Erdeleu igitur quieuerunt, «Se pecora
lua rccreauetunt. Audientes autem terrae vtiliratem de liabitatoribus,quod
l o Optimus liuuius ell`et Danubiusßc шепот terrain mundo non effet partibus il
lis,accepto communi conûlio,miferunt nuncium nomine Kulid,liliurnKund,
vr iretßc totam terram prolpiceret; habitatorelq; terra: agnofcerer. Cum ergo
Kulid venill‘et in medium Hungariat; ôc circa partes Danubii dcfccndillet ; vi
dit locum amœn um ; 8C circumquaq; terram bonam ac fertilem;lluuiun1 bo
num 8c pratolum : placuitei. Deinde venit ad ducem prouinciœ , qui regnabat
рой Attilam vocatum Zvvatapolug : {alurauitque cum de fuis , 8c caufam , pro
qua venerantnanifeliauit. Hœcaudiens Zvvatapolug gauil'us eli gaudio naa
gno. Putabat enim illos elle rullicosße venire vt terrain eius colerent. proptet
lloc nuncium delicaturn remilit. Kulid autcm de aqua Danubii lagenam im­­
zo plensßc hetbarn periarum ponens in чист ‚ 5C de terra nigri fabuli accipiens ,
ad (nos rcucrfus ell. Cumc’l; narrallet om nia,qua: audierat 8c viderat,valde pla
cuit eis. «Sc lagenam aquz,terram, 8c herbam eis prarfentauit. De quibusipli fa
piendo bene coguoucrunt terram optimam elle , 8c aquam habere dulcem , 8c
pratum cum herbis foenilibus : qua: nuncius eis recitauit. Arpad verò cum fuis
de aquaDanubii cornu implens,ante omnes Hungaros l'uper illo Cornu omni
potentis dei clementiam rogauinvt dominus cis terrarn in perpetuum conce
deret. Finitis his verbis,omnes Hungari clamauerunt,dcue,dew,deue,tribus vi~
cibus.& ibi inuentus eli vfus ilteßc {eruatur apud Hungaros vfq; modo. Dein
де communi conlilio ad ptzdiëtum ducem eundem nuncium mifcrunt : 8c ei
30 equurn album magnum cum fella deaurata auto Arabia , 8c freno dcaurato
¢ mifcrunt pro terra (на. Qro vilo duxipl'e magis gauil‘us putabat,quod cipro
terra quadam hofpitalariimililfcnt. Nuncius ergo impetrauitibià duce terri,
herbamßc aquam.
Dux verò (ubridens ait : habcant quantumcunque volunt pro hoc mune~`
re. 8e lic nuncius ad (поз teuerlus el’t. Arpad autcm interim cum l'eptern du
cibus Pannoniam in trauit: non freut liofpites [ed Пси: terrain iure hœrcditario
pollidentcs. Tune nuncium alium ad duccm milerunr, 8c ci lianclegationcm
mandauerunt. L/{rfodcumßeis „шип, quodßeperzßorn terrain, quam u‘ te eme
runt diutiuc nudo modoßes: qui.: temen: лит cum equo тети’, berbam штfre
40r y 40 no ‚ aquam cum/edo. Ó» tuproloter empljteußrnjdefŕ, марши ó' cupiditarem , termen,
berbom Ó- oguom conccji’yfi. Cumque duci dirla ell'et legatio lubridens dixit:
аудит illum nza/leo ligneo штат ,fren/inn outem in proturn proiieiuna , fel/urn tve
ro deauratom in aquam Danubii ‚шт. Cui nu ncius : de'indedernine quid dar/mi
„ /mbebunt ?ßer]unm „шум, eanibusßnlf шмхм debi: : ßßenunz in berbam proie;
cies :beminesjui, quzfrnnmfolcant , oururnßeni штат; 'vere/illum in Danube;
mn abiicis ,peßutores illius aur‘urnß//nßeper [та exponent orque dornum reportabunt.
Si ergo ‘спит, berbam Ó'oquam Идет, totumbobent. Dux ergo ille bis auditis
exercitum cito congregauit, timens Hungaros, 8L auxilium ab amicis impe
trauit , ôc omnibus coadunatis eis obuiam venit. l _
50
Illi autem interea prope Danubium pcruenetunt: 8c in campo pulchetri
mo fummo diluculo pugnam inierunt. Fuit autem auxiliû domini cum Hun
garis : à quorum facie dux (azpe diól'us fe in fugam conuertit : рсгГссцгй funt~
que cum Hungari vl'que ad Danubium ,8c ibi praetimorein Danubium (eia
азы: : in quo prx aquarum vehementia lufïocatur. Retradit autem do
minus H v N e. A A r s Pannoniam з lient tradiderat liliis Ilrahel tempo?r
C4
VILCa-gz M. IOH. DE THWROCZ‘
Р’шт- rc Moyfi terratn Seon regis Arnorrharorů, 8: omnia regna Chanaan in haeredi
tatem. Dum ergo capitaneusilte Arpad vteretur fpecialiquadam dígnitate in
Scythía, 8: hanc haberet ipfa generatie confuetudinem Scythicam legitimam
8: probatam: vt vnusin expeditione gradientibus debeat anteire, in redcundo
vero retrocedere: ipii: pro eo alios capitaneos Pannoniam adeuntcs fertur prç
ceflilfe. coque Zvvatapolug , vt (uperius diâum ей, debellato 8: occifo Arpad
’ cum cazteris Hungaris сайта fixitin monte Мог ргоре Albam: 8: ille locus ей
primus,quem Arpad БЫ elegir in Pannonia: vnde ôcciuitas Alba per fanâum
regem Stephanum,qui de ipfo proceflit, fundata ей ibi prope.
lo
DE SECVNDO CÄPITANEO.
CAPVT IV.
O в o L с н vero alius capitaneus,vnde Chaackoriturgeneratio,defcen
Zdifl'e diciturin ipfo campo 8: loco, vbi Chaknara nunciacet difloluta. Il
lud cnim calirum Zobolch fundauit capitaneus :quod pof’tmodum Chak iplo
rnottuo (uo nomine a fuis cognatis 8: familia iuflit appellari. Primo quidê Zo
bolch dicebatur. lllud etiam eaiirumtemporibus Andree, Ве1з:,8: Leuenrae
ŕiliorum Zaar Ladillai per commune conlilium Hungarorum ей confraůlum.
DE TERTIO CAPITÃNEO. ,2.0

CAPvT V.
E R т r v s vero capitaneus Gyula fuit: vnde Gyula filius Ladillai dcriua
Ttur. Eratq; ilie Gyula dux magnus 8: potens , qui ciuitatem magnam in Er
dtleu in venatioueluainuenerat : qua’. iam pridcmà Romanis conliruâa fue
rat. Habe‘oa! ¿priliam' nomine Sarolt pulcerrimam. de cuius pulcritudine Jp
uinciales duces diutius loq uebantur: quam Gcyfa dux coníilio 8: auxilio Beli
ud,qui terrain Канат pollederat,duxit in vxorem legitimam. Iltí Beliud Kulä
dedit liliam fuam,vt contra fratrem fuum Keam Ьс11агег:8: рой obitum fuum
terrain fuam idr-.m Beliudhetcditauit. Tandem cum Gyula Hungarisin Pan- ‚о
noniahabitantibusinfeíluseffet, 8: multiplicitet moleltus, per fanëtum Ste
phauum regeminPannoniam ей dedué‘tus: non tamenille Gyula capitane- °
’ us: fedab illo tertius.
'DE ,2j/¿RTO CAPITANEo.
. CAPVTVI.
V A к т 1 liquidem capitanei vocabulum fuerat Cund': cuius filius Kulid
8: Cup-.1n :qui prope Nyr lixere (на caflra,ibique рой baptifmum mona
'Iierium fundauere.
D12 „2g/INT0 CAPITANEO. 4o
CAPVT VII.
E D quintus Leel ей nominatus. qui Mellianos fcilieet Bohemicos de par
Stibus Golgarae expulit : ibiq; diuti us cal’rrametatus fuiíle perhibetur. Ex ifto
quidem‘Zuard oritur generatio {iůe profapia 8: origo.
DE SEXTO CÁPITANEÜ.
CAPYT VIII.
SE х т ч s capitan eus Verbulchu nomen habuit : qui circa Palatinum (на ta~`
bernaculaiixiill` probatur.
D5 SEPTIMO CAPITAQEO. SQ
C A 1’ v т ~I X.
S E P т I M ч s capitaneus Vrsdicitur. Iltius Iïquidem generatie circa Sevo lo-`
cum habchat. Alix verò gencrationes , quae genere (unt ifiis pares 8: conti
miles, acceperunt libilocum 8: defcenfum acl eorum beneplacitum. Cum igi
' tur
 'cHRoNtc A HvNGAaoRvM. ,3 anni;
l‘li'rtodices quidam contineant,quod illi capitanci feptemPannoniar'n introie- IWW”
`rint, 85 Hunganaexipiis (olis edita lit ac plantata i vnde ergo чет: generatio
Altus,Bonhhzealiorumq; nobilium Hungarorum :cum omnes il’ti non holpi
tesfed de Seyt hia del'eenderunt ë Allignant cn'im banc rationem folam , quam
n vulgusdicit, V ll. Hungaros. Siergoleptem (oli liintHungari cum familia 85
non plures ŕamiliœyxores, lilii, liliœJaccipi polliint ferui 85 ancillze. Nunquicl
enim cum tali familia regna/pollunt expugnari? ablit. Aecidit autem tempori
bus ducis Toxun Hungarorum exercitum verfus Galliam pro accipiendis fpo'- °
liisai'cendiile. (lui cumin reditu Rbenotranl'meatmdiuilìellentin tres раг
lo tes,duœ line h on ore,vna cum honorein Hungariam delcendebant. quam dux
Saxoniœ apud Il`nacam Tutingiœ ciuitatem demptis V I I. Hungaris interfc- .
cit. Septem autem ex iplis releruatis, amputatis auribus milit in Pannoniam :
Ile, i nq u i nader/iro: Hungaror talitermarrantes : fut dmpliuo non 'veillant in hun: lori?
rormmiomm. Dux vero partes,quae iam Sueuiam introierant,audito, quod ac
ciderat eorum (ociis 85cognatis,dimilerunt lpolia acciperein Sueuia :85quid
quid eis occurrit à ilumine Illytici vlq; llumen Saar flue Leytah occiderunt ab
nomine Ш]; ad pecus. Hnngatis autem V II. line auribus , pro со quod viuí re
dierunt,& le occidi cum lociis non elegerunt, communitas pœnalem l'erìtenti
am дефис рсгЫЬсгиг. Nam omnia qua: habcbant, amilerunt ram in гс йаЫН
no quam mobili.85 ab vxoribns 85 pueris illos feparantes, pcdites line calccis pro
prium nil habere permifcrunt. leper etiam in limul de tabernacolo in taberna
culum mendicando vlq; dum viuerent ire eompulerunt. @i quidem leptem
ob olienlam huiulmodi fJ/[argyorkah 85 Gjoîliue Laäiri [unt vocati; Ex illis ita
Час licclamnatis vulgus dicit , non de feptem capitaneis illis primis. Przterca
cum litquodammodo proprium mundanorum,atrogantiae plaufum plus de Гс
аШппсгс quam ex alienis componere : ideo il’ti capitanei leptem : de l'eiplis câ
tilcnas fcceru'ntinter le decantari ob plaufum fecularem 85 diuulgationem (ui
nominis: vt quali eorum polleritas his auditis , inter vicinos 85 amicos маю
arrogantia le valetent. Сопйаг itaque non tantum feptem capitaneos Panno
50 n-iam conqucllralled'ed etiam alios nobiles, qui de Scytbia dclcenderuntVníi
in iplis vencrari poteli nomen dignitatis plus aliis 85 potentiœ: nobilitatis vero
çqualiter. Cum ergo quidam lint holpites iplo tempore nobilitate pates Hun
garis : inquirendum сй, quare iliud elle liabuit: cum Hungari numero ad irn
plendam Pannoniam lulïeciilent. Geyclia namquc dux inter alios фото pre
monitus oraculo connettere cepit Hungarorum gentem ad Едет Cbriltianä.
85 dum monitu illos connettere non pollet, paganorü ritibus deditos 85 inten'
tos, oportebat quofdam armis edomare. ad quodfaciendum quia plures fuere
Еда tepugnantes quam adliazrentes; nccellarium liabuit deliderium (num cli
uulgare rcgibus 85 principibus Chril’tianis. @o audito , huiulmodi deûderio
¿o non folum ínuamen tranlmiferunt .> fed etiam perlonaliter adierunt: quibus(
fu‘erat Hungarorum crudelitas nociua ac exola.
.D-.EI’LVRÍBVS GENERÀTÍONHI
‚ Ьшрфтаа’ит regnum Hungariœ intrantihuo'. Ú'
prima degeneration Tau.
CAPvr X.
Ni" n A v 1 т ergo primo Deodatus decomitibus fanâi Seuetini de Apulia.`
qui fundator ext'itit ŕnonalìerii de Tata 85 parat'ot. Ille ctiam cum lanëto
Adalberto Pragenli cpilcopo' lanâum regem Stepbanum baptizauit. Cuius
‘о quidem monallzerii nomen pro eo Tata appellatur : quia cum beatus rexSte-­
pbanusiplius nomen ob reuerentiam nonexprimeret, led eum T A т A appel
laret :` abolitum сй nomen Deodati , 85 T A т A extitit vocatus :vndc et'iam
iplius monallerium taliter сй vocatum. Huius quidem gcneratio in Panno‘nia>
non babctur. quia quamuis vxorem habuillet, tamen line hzredibus fimuui
bvitam (ваш.
Genera 54 M. IOH. DE THWROCZ
tiene:
DE GENERÁTIONE FILIORÍ/M
quaran
Hedericli.
dam.
CAPV-r XI.
О s т haze de Almania Volphgerus cum fratre (uo Hedrico de comitibus ’
Р Hemburg ottus,cum trecentis dextrariís phaleratis introiuit. Cui dux Gey
cha monte' Kifcen 8: infulam Danubii circa Iaurinum dedit pro defcenfu eter
no : vbi caitrum ligneum faciensfecit quoq; in eodem monte cœnobium : чЫ
8: ей tumulatus. De illis Hedrici generatio deriuatur.
DE GEILERÁY'IÜNE P’VEYLCZELLINI IQ
a'et/ílmania.
C A P v т Х I I.
~ S c E N n i т quoq; de Bauaria Wencellinus, videlicet de Vazunburg. qui
ей (ап&о Stephano in Symigio Cupan ducem interfecit. capitaneus enim
exercitus extitit illo die. Ex illis Iako nafcítur principium 8: origo.

DE' GENERATJOALE 11i/NT ЕТ PazN/mr.J

CAPVT XIII.
_ D I в к v N т etiam illis diebus Hunt 8: Paznan. qui fanötum Stephanum ш
regem in ilumine Garam gladio Theu tonico more. accinxerunt. Iitorúm
quoque generatio ab illis nominibus diltate non videtur. Iilorum itaque со
mitumdux Geycha cum fantíto rege Stephane Elio (по fretus auxilio , 8: diui
Ano potius : quoldam robclles armorum terroribus, nonnullos voluntariê con
uerterunt ad baptifmum. @os quidem comites tam dux Geycha quam ñlius
fuus latis 8: am plis hœreditatibus pro ipforum [eruitiis clitauere, prout apparet
nunc manifeile. quidem temporis in procell`u Hungaris per contraélus
matrimoniorum (unt immixti. ll’corum etiam conûlio 8: auxilio (uper Hunga
ros rex ей coniltitutus,plurefque nobiles Hungari дней Cupan adhaarentes ba
ptifmum lìdemque refpuentes ad turpia feruitia Гоп: detruii. In illis матч; ré- 30
bus gerendis iudicatus crat nobilior,qui ŕidei Chrilli citius adhzliflet.
DE GENERATIOIQE PÚTIÍ.
CAPvr XIV.
Р О т н чего generatio à Conrardo de Aldenburg deriuatur. Qu temporib.`
regis Salomonis l'ilii Andrea: regis venir in Pannoniä. Hic Hernißus ей vo
catus. lcd propterca Poth fuit appellatus , quia internuncius erat inter impera
torem Conrardum 8: Andream ac' Salomonem reges. Pat/1 enim Theutonicê
Latinè nuncius fonat.
4o
DE GENERATIONE ÚVÍERSAE .ET G'RE‘GORII.
CAPVT XV.
E R s at autemôe Gregoriigeneratio de Francia ей ех confanguinitatc
MGuilletmi diÜti Comes. Kyquini quidem 8: Rcnoldi origo ей de Hil'pa
nia : cum regina Margarítha coniuge Bela: regis lìlii Zaar LadiilaiPannoniam
atleuntium. Hic enim Bela primo vxorem de Polonia habuit.
DE GEMERATIONE GVTHKELED.
CAPVT XVI.
E generatione autcm Guthlceled plura enarrantur : (ed pro certo per Pe 5°.
Dtrum regem dum idemfugit ad Heinricum Catfarem in adiutorium funt
ei adduéti de сайго Sthoph. (unt exorti de Sueuia, vnde imperator Federicus
ottum haber. lita enim generatio de primatibus Sueuiat extitit. Pauperes enim
(unt haercditatibus , [ed probi 8: valentes (unt in patria memorata. litius Поиг
dem Guthkeled generatio temporibus Salomonis regis , Ladiilai 8: Geycha:
ducum
l
 .
g.. ‹ ЁнкошсА HVNGARORVM. „атм:
~ducurn ‘èxtitît exaltata. Nam tune ipfa generatio in dnas partes diuifa fuit. шт“
(ё1с1ат‘с1ис1ьцз adhœrebant , quidam vero Salomoni: 8c fpecialiter\Vyd. qumm"
quem Salomon oxaltaffe perhibetur fuper alios de generatione fupradiäa. ¿4me
DE GENERATIoNE OLII/2R11
ó'R-atoldi.
CAiPvT XVII.

Р О s 'r liœc intrant Oliuerius 8e Raroldus tempore regis Colomani , qui de

regno Apulorum de Caferta ortum habent. Illi vero de Sambuck de comi-1
ro tibus Campaniœ ex Francia oriuntur. ’
.DE GEMERÃTÍONE HERMANN!
Дек/110241114.
Car’v'r XVIII.
Н Е к м A N N 1 etiám generatie cum regina Keifla introiuit liberihomines
func de Nuremburgdiœreditatibus pauperes.
DE GENERATIONE BVZAD.
CAP'VT XIX.
20 D Egeneratione quidem Buzad efi: dicendum. Huius enim generatio per
regem Stephanumfilium fecundi Belœin Hungariam adduciturin adiu`
torium regis memorati. Ех comitibus enim Orlamundi fuit. Primitus enim
_ qui venít,Hadolch eftvocatus,cuius, filius fimilit'er I-Iadolch «Se Arnoldus. Ex
iliis origo proeedit Buzadbani. Hic enim Hadolch exprimi non potuitfed pa
ralogizando Hoholt dicitur. Generatio quidem Chaak cum aliis quibufdam
generationibus conf'pirauerunt contra Щит regem. quas per Hoholdum 8c'
fuam militiam ,quam cum ípfo adduxerat , dicitur contriuiffe.
DE GENERÁTIOÄE KELED.
30 CAPv'r XX.
ST в г’ 11 A N r, Ladiflai 8c Gregorii filiorü Keled profapia de prouincia Mgif.
nenfi ortů haber. Stephanus enim filius fuit fororis Meifnenfis Marehionis
ñlii comitis de Herfold : qui occifo Turingia.` Läthgrauio in Frägkfurtin [olënì
euria,vbi imperator eligi debuit per eum ac per alios , dû rooccidendi fententia
per Almaniz'principes contra ipfum lata efIet: dieb9 Geycha: regis filiifecundi
Belœ def'cendit in Pannoniä, cum dextrariis phaleratis f`exaginta, 8c à rege prz.
diéto receptus folenniter optimis 8c latis poffeffionibus inuefiirur. prout pa..
tet ipfo in Meifnenfem regionem ptofcriptionis poenamintrante. Eorum ve
ro , qui dicuntur de Bobocha, de Samberg dcfeendit in Pannoniam gene:
'4Q ratio.
DE GBNERATIOÑE “моли
Ú“ Wir/melia'.
CAPVT XXL
' ' I M 0 N 1 s autem ôcfratris eius Michaelis generatie quidem Mortundorff
Snominaturße temporibus Andreae regis lîlii Bela: tertii defcendit de Hifpa
nia. Caftraquidem multa habet in I-Iifpania illa generatie. ex quibus vnum,­
quod melius efhBoioth dieitur. Huius quidem Simonis auus dum cum rege
Aragonum an nis pluribus contendiffentandem per cundem regem captiuatus
50 in carcere detruditur. @10d Simon comes 8c Bertram9 formidantes cü fecun
da vxore prçfati regis Andretbqut,l fuerat de Cäpaniain Hungariä intrauerunt.
In Hifpania quidem nulla generatio in fcuto (по aquilarn Ferre audet,nífi Si­­l
mon 8c Michael : ea propter, quod exercitum Soldani de Tunifio,qniMaio-'
ricam 8L Minoricam in filuas per naues intrando 8c claffes occupauerant i
çazteris militibus regis Aragoniae deficientibus eorum generatie fertur ex#
Genera- 56 M. IOI-l. DE THWROCZ
mm” expulifl‘e. Vnde regis 8c communitatis militia: decreto el’c fìatutum, vt prio:
7'WW1' ri figno, quod fuerat totum rubeum,iinc aliqua expreila figurain aquilam u1u-_A
¿4m taretur.
DE IZ‘QTROITV DIVERSARVM
nationum in Hungariam.
CAPVT XXII.
R 2E ’r в R в A intrauerunt Hungariä tam tëpore regis Geychç 8c fanâiregis
PStephaní,quam diebus regum aliorum Boliemi, Poloni,Gta:oi,Hil`pani, `
Hi(malielitae feu Saraceni,Befli,Armeni,Saxones,Turingi,l\/iifnenfes, 8c Rlie- i o_
nenfes , Cumaniôc Latini, qui diutiusin regno commorando,quamuisillo­
rum generatio nefciatut, per matrimoniorum diuerforum contraötus Hunga-J
ris immixtinobilitatem patiter ¿Se defcenfum func adepti.
'DE CoNfz‘IaLr/ATIoNE
паштет}.
CAPV'I' XXIII.
Р О S т (ц! A M autem Z vvatapolug per Hungaros,vt fuperius dicitut,eft ne
catus, 8c Нашёл! дсГсспёсшпс in Pannoniam : per [ex annos eorum arma
8C equos meliorare curauerunt. Anno igítur (optimo Morauiam ôe Boliemiä, 2­0_
in quibus eo tempore dux Vratiflaus regnare videbatur,crudeliter fpoliaue
runt. Exinde cum viâoria redeuntes , treugis ordinatis cum prœfato duce ‘то
аппо quieuerunt. Рой hec Carintliiam lioliiliter adeuntes vltra сайта) Leo
pachdux Mor‘auix Gotlifridus nominatusße dux Carintliix Eberhardus , nec
non Gregorius Aquilegia: patriarclia ipûs occurrentes in íimul atrociter pu-`
gnauerunt. Et quamuis ex Hungaris plures ibi cecidiil'enutamen ambos du
ces Hungari occidernnt ; patriarcha tantum perfugam euadente. Abinde (po
. liata Carinthia, Corniola 8c Stiria,cum maxima prasda funt reuerii. Cœfar igi
tur Conradus audiens , quod Hungari imperii fui confìnia intrafl'ent; ducefq;
memoratos occidiíl'ent; decreuit venire in Hungariam. Et cum exiilet de Ita- ‚о
lia,venif{`etq; Auзайти Sueuiœ
Hungaros,d e{ceuderet,inter ciuitatem,
Romanos vt deinde
bellum in Pannoniam,inuafurus
generatum eli interea inteí`ti­­l ‘

num.propter quod ipfum retrocedere oportebat. Inter hœc Hungari irnmobi-ìv

liter annis tribus ad nullas partes perrexerunt. `
DE HÍ/'NGARIS BVLGÁRI/IM
fvaantibu/r.
CAPVT XXIV.
N N о autem quarto Hungari Bulgariam inuaferunt , 8c ex­ ea thefaurutrt
Aôcarmentainnumerabilia abduxere: сайта ipforum occupantes 8c ciui- 4d
rates eorum dei’cruentes, qua’. domino concedente 8c nunc habent 8c poilidët. d
Pof’cquam autem memorata regna deuicerunt, per forum Iulii vfq; in Marchi
am Longobatdiae intrauetunt. vbi ciuitatem Paduam igne ac gladio confum
pferunt. Ех Ь inc intrantes Lombardiam Lintliar Vercellinx ciuitatis epifcopů
impcratoris Caroliconíiliatium
faurum maximumy ŕideliflimum
rapuerunt i totamque pœneoccidëtes , exipiius
Lombardiam eccleiiatlie
fpoliantes , cum
maximo fpolioiu Pannoniam cum viâoria redierunt. Рой liœc decem annis
repauí'antes , anno vndecirno Saxoniam , Turingiam , Sueuiam Ftancofq; ori
entales 86 Burgundos demoliti , in coniîniis Bauariœ vltra caflrum Abah citta
Danubium Alemannorû exercitus ipfos in teditu oneratos inuaferunt ex ab- so
rupto. quos Hung-ari in fugam turpiter conuerterunt , cxiis multis millibus ex ‘
eifdem. f
in quo quidem confliö‘cu ex Hungaris tria millia virorum pcrierunt : qui
veto euafetunuad propria redeuntes ‚ annis fedecimimmobiliter in Hungaria
2 permanlferunt.
D F.
 снкошсА нчыещокчм. 57 Conra
‘DE Latorre LEEL ЕТ BVL dua I.
c/2u eapitaneorum.
CAPv'r XXV.
E с N A N т r. vero per Alemanniam Conradoprimo», decimooâauo an
В no Hungarí egrelli quibufdam partib us Theutoniœ дышат , cum ad vr
bem Augultam peruenilfent , Vlrico epifcopo cum eiuibus 8: Sueuia: primati
bus reliltentibus , tandem cum Hungari eanderrì oblidei'ent ciuitatem' obfii
natinolentes de vrbe recedere i millis nun'eiis ad Conradum memoratum vt
`to' cele'rirer vrbanis fuccurreret,idë non omilìtvenir'e. Hungaris igitur (e ineaute
'circa oblidionem ciuitatis gerentibus , Alemannicus 8: йайсиз exercitus illos
inualit ex abrupto: vt li fug'ere voluilfent, non potuilfent; ех ‘та parte Huuio,
qui illis diebus per canales mirabiliterinundauerat , impedimentum ‘тете;
ab altera vero exerc‘itibus prazdiâis circumuallatitibus,licut muris, illofq; con
lïringentíbus. Sicitaq; arölati ab hollibus quidam captiuati ab eis, aliq'ui cru
deliter funt necati. In quo loco Leel ôcßulchu illul’tres capitanei captiuati funt,
8: duâi ad Cœfarem. @dos cum сна: requireret,quare Chriliianis elfent
lic crudelès,dicunt : 1Q:fùnzu: rultioßnnnzi Dei, ab гул) ‘vobis infinge/[uni de/Iinati.
­Y’i'unc eniinper Fnos тридцати‘ Ó-oeeidirnur; eumperfequi raos eeßarniu. щгьщ im

.".O perator: Еду“ fuooikm’ortenil qualem lvu/rir. Cui Leel ait à /ijfèratnr fri/ibi tuba mea :
шт диар’дтит bueeinanspoßea tibire/ßondebo. Allataq; eli ei tuba. 8: appropians
Ca’fari,cum fe ingereret ad buccinandum,ipfum Cœl'arem lic fortiter in fronte
cum tuba fertur perculliffe ; vt illo folo iâu imperator moreretur. Dixitque ей:
tupraioi': ante me : ini/21% in alioßeu/o eruferuiturue. Е Р: nam que fides Scythico rü ;
vt quofcunque viuentes oeciderent, in alio feculo iplis feruire teneanrur. De
tentique funt line mora , 8: Ratifponx patibulo fulfocati. Alius autem exerci
tus Hungarorum , in quo etant bene virorum armatorum quadraginta millia,
calirametatus eltlonge ab Augul’ca ciuitate,qui fentientes focio‘s (nos tam cru
delitet arö’tari, captiuari ôzoccidi s feorfum in quandam liluarn fe reccperunt,
’ i9 expe&antes,vtfe ab inuicem imperatoris exercitns fepararet. Et dum maior
pars Cœfaris exercitus iret verfus Rhenum,l­lungari in campo quodam illos in
uadentes (щит primitus illorum equos occiderunt: tota die ipfos nee defecti
dere, nec quoquam fugerc permittendo. Tandern vero dum le monete non
polfenueaptiuari fe dederunt. cum' quibus focids fuos Ratílponae detentos re
demerunt. _ " _ ` h _ _
lplì vero exinde reuerlî tali fortuna eis occurrente monalterium de “(а
сотЬЩТегипг. чЫ multum de auro haurientes , abinde Rheno tranfpall‘ato
Lotharingenfem ducatum igne 8: gladio valiauerunt. Vbi circa Strasburg,
фиг in Latino dicítur Argentina, in quodam prœlio Erhardum ducem Lotha
мадам: Bettoldu'rnl ducem Brabantia; qui ei venetat in auxilium , captiuan
4o tes dccollauerunt. Inde vero Galliani atrociter aHIigentes , criudelitcr in eccle
Ваш dcifteuientes, Metenfeq; ,Treuirenfe 8: Aquifgran'c'nfe territorium {дне
deualtantes: dein'de per abrupta montium Senonen'lium populos extermini
tes,viam БЫ gladio aperientes parziuerunt :' yibi liquidem Segufam Taurinamq;
ciuitates deliruxerunr. Montel'q; przfatos perforantes , planum Lombardia:
cum vidilfent, totana paene ptouinciam concit‘is curlibus valiauere. «Seita ad
propriurn regnum cum идти reuerli ,~ annis vigintiimmobiles in regno per-v
mánferunt.
DE 035112102555 CONSTANT!
li. ‚‚:
тратим ‘ПУЬЙ.
~ l??
‹ ‚‚ .
»
‚а?‘ ... C A г‘ v т Х Х V I.
f IC в s 1 M o` autem primo’ anno egrelli Bulgaríam засыпают 58:1п8е‘
Hydropolirn vení'entes,íp,l`a expugnat'a Conlìantino‘polim tandë obl'ede
mnt. In oblidioneigitur vrbis memoratz Hungaris eonllitutis quidam Graf-f
.. I г D>
0.711458 M. 10H. DE THWRocz
то!“ cus licut gigas emii'fus de vtbe ad luäandum cum eo, duos Hungaros трасс-3
v’fßßi bat altercari , dicens : quod ii ambos non deuinceret Grœcorum imperator cëA
fu Hungaris tenetetut. cum Huugaris infel’tus elle: vltra mod um , vnum
contrarlum ei inuenetunt. qui oppofitus Grarco ita ait: Ego/¿im Bat/fand „Ли:
Hungarua, minimiza Hungarorum. adiungfu tibi duos Guru: , quorum ‘шш: ron/¿raam
deban animar/1 тат exituram ; alter fuero сайте’ tuumßibterrandum. quid terri/finì
cen/imlemßuiam Gmcarum imperatarem genti тел. Vnde capita neus Hungaro
rum nomine Opout , qui illi exercitui de communi voluntate fuerat conlltitu
rus : iuflit Bothond cum dolabro (uo pergere contra portam vrbis,quç etat me
:а111:1а:8:111 porta declarate vites (uns cum dolabro. Veniens autem "(чае ad I о
portam , talem iëtum 8: cenfuram in ipl'a porta fecifle perhiberur, quod рис:
annorum quinque per ipfum foramen exire 8: intrate {atis large potuifl'et. Fa
¿ioitaque (peétaculo Hungarorumöc Graecorum , parata area ad certandum
ante portam vrbis, parua hora nimium {imul dimicantes Gtatcus in terrain per
Hungarum ей dettufus : 8: fiatim line mora ipiritum exhalauit. @od faêìum
Grazcorum im peratot,qui lltabat in vrbis propugnaculo , cum coniuge (ua pro
ingenti verecundiareputantes,auetteruntfacies fuas, pergentes in palatium.
Veruntamen cum Hungari cenfum tepetiifent, pro quo certamen сотый:- .
[um fuerat 8: pugnatum, dum rifum faceret Grarcotum impetator de cenfu
poliulato, recedentes Hungari de oblidione ciuitatis, depopulati (unt totam 2-0
Grœciam haurientes cx ea aurum , gemmas 8: armenta infinita. iicque ad pro
pria (unt reuetli. Communitas itaque Hungarorum cum fuis capiraneis liuc
ducibus haze 8: alia huiufmodi vfque ad tcmpora Toxum ducis geflilfe per-5
hibetur.
DE GENERÁTIDNE ET REGNO
ß/iái‘i reg/lf Sttphaniprimi regi:
Hungarorum.

CAPv'r XXVII.
О r. 1’` o Toxum genuit Geycham 8: Michaelem. Michael Vero genuit 3G`
Р Caluun1,l.adiilaum ôcVazul. Geycha vero diuinopratmonitus otaculo,an­
no dominicae incatnationis nongenteiimo {cxagelimo nono, quemadmodum
in legenda fanäi Stephani regis {criptum ей , genuit (anäum Stephanum tegë
ex Sarolth ŕilia Gyulç. Ar tex Stephanus plures quidem genuit iìlios , (ed inter
alios habuit vnum lilium nomine Emericum deo amabilem 8: hominibus 110
norabilem : cuius memoria in Ьспе111&10:1еей. Hic enim per 111Гс:11:аЬ11е di
uini coniilii iudicium raptus ей de medio,ne malitia mutaretintelleótum eius:
8: ne liâio deciperet animum eius quemadmodum de immatura morte (cri
bitur in libro fapientix. Vt ergo ада neagamus , 8: expoiita ne exponamus; `
quot 8: quantis virtutibus floruerit, 8: quam feruens 1:1 dei {eruitio fanâus cö« 40
feilor Chtiiii Emericus dux fuerinfcribere fuperfedimus. .'
Quiii'quis enim hoc (cire voluerit,ex legenda eiufdem beatiilimi confeil
foris plenam (anâiilima: conferuationis eius notitiam habere poterit. Nos ea
potius,quz ab aliis fcriptoribus prxtermifla funt,breuiter ac fummatim fcribe»I
reintendimus. .

DE BELLO SÁNCTI REGIS

Stefhfmi contra Сирт duren; Si
migmf’m.
CAPv’r XXVIII. 5G `

A N c r v s autem rex S т в 1’ н А N v s iam ptidem in adolefcentia (из 5

scontra Cupan duccm fortem 8: potentem geflit bellum gloriofum. Etat au- .
tem Cupan iìlius Calui Zirind z' qui etiam viuente G в Y c н A duce parte -
11111611 S т в г н A N 1 regis ducatum tenebat. mottuo autem Geycha- duce,
_С11ра11 ,
 CHRONICA HVNGARORVM. „меры?
- . Cupan voluit marrern (anä-itegi'sñbi per incel’ruol'um copulare connubium , mßffx
«Sc l'anóìum Stcphanum occidere : ducatumque eius (ua: (ubdere porelltari. Hic
fuera: d ux SimigenlÍ Stephanus autem fanŕftus conuocatis proceribus fuis per
inrcruentum ~oeatillimi Martini confelforis diuinae mil`ericordiœ implorauit
auxilium. Polimodumvcro congregaro exercituporrexit obuiam holti (uo t
öcad arnhem Coton primitus aceinôtus ей gladio. Ibique ad cul’todiam cor
poralis falutis fuse duos principes Hunt 8c Paznan coniiiruit. Totius autem ex
ercitus fui principem 8c duäorcm Vencellinum holpitem Ala mannum gene#
re praefecit. Commilfoiraque prœlioinrer vtrumq; diuôc fortiter eli dimica
1 ° rum : (ed diuinae mile'r'ationis auxilio beatus Stephanus dux gloriolam obrinuit
vii‘loriam. In eodem autem prot-:lio Vencellinus comes intetfecit Cupan ducë,
ôclargillîmis beneŕieiis à beato Stephano tune duce remuneratus eli. Ipfum
vero Cupan beatus Stephanus in quatuor partes fecit maëtari : primam ракет
militin portarn Strigonienfem, 'fecundam in Wel'primienfem , teitiam in lau
rienl'em,quartam autemin Erdel. Beatus enim Stephanus dux,votum,quod
tune vouerat deo,lideliter reddidir. Nam vniuerfum populum in prouincia
Cupan ducis degenrem, dccimasliberorum frugum, ac pecorum fuorum coe
nohio {anóti Martini dare perpetuo iure decreuinPrxdiâus ещё Vencellinus
_ _ genuit Radi;Radi vero genuit Mifcä,Milca vero genuit Cupan «Sc Martinum.'
z. о ‚
DE PÍ’GNÁ SAÍ‘CCTI REGIS STE
pboni cum Суда duce Tranß’i/uuno.
vCrm1» XXIX.,
Onno beatus Stephanus, poltquam regia: ccllirudinis coronarn diuinitus
Pell adeptusfamofum ôclucrofum bellum gellir contra auunculum (щит
nomine Gyulam, quitunctemporis totius vltra l'yluam regni gubernacula pol;
lidebat Anno iraq; Domini millelimo (cciido beatus rex Stephanus cepit Gyu- ‚ ’
lam ducem cum vxore 8c duobus Hliis eius, 8c in Hungariam tranfmilit. Нос VLC'
autem ideo fecit,quia l'xpillimeammonitus à beato rege Stephano,nec ad lidê M'H'
3o Chril’ti conuerfus, nec ab inferenda Hungariœiniuria conquieuit. vniuerl'um
vero regnů eius larillim um 8c opulenrillimum monarchiae Hungariç adiunxit.
Dicitur autë regnum illud Hungaricœ Erdeeln,quod irrigatur plurimis fluuiis:
in quorum atenis aurum colligitunôc aurum terra: illius optimum eli.
DE Ex'ERcIT'e’ su'NcfrI REGIS
Step/Jani contra Bulgaro: ó- ‚Уши‘.
CAPVT XWXX.
" O s т hate autem mouit cirercitu'm l`u per Kean ducem Bulgarorum 8c Scla
Puorum,quae genres loca naturali litri munitillima inhabitant : vnde eriam
4o multis laboribus 8c bellicis {udoribus pratdiótum ducem vix tandem deuicit 8c
occidir , ¿c inzeltimabilem copiam theliiurorum,& prçcipue in auto 8c geminis
ae precioiislapidib. accepit. «Selocauit ibi vnum proauum {uu'm nomine Zol~
tan; qui poltea hereditauit illas pertes tranlliluanas : ¿Sc idco vulgariter dici folet
Erdclii Zoltan. Etat enim ille antiquillimus, qui vixcratvl'q; tem'pora lanëti re
gis : 8c ideo voluit ipl'um elle (прет genres opulentas. Ех hac iraq; gaza multi
plici l'ecundus rex Stephanus plurimum locupleratus ; Albenfem baûlicam,
quam ipfe fundauerat, aureis altaribus , cruclbus quoq; 8c calicibus, indumen
tis etiam pontilìcalib'us contexris auto purillimo 8c lapidibus preciolillimis' di
tauit пай: quoq; minilttaroria'ßc cetera vtenlilia eidem bafilicç necell`aria`,nec
jo non 8c' aliis ecc’leliis dei regali donauit largitate. Inter caetera vero dediteidem
Albenli eeclclia: quaedam donatia fernpiternœ memorize digna,duo fcilicet ra
tion alia, quorum ‘Матч; habebar or’am c'ontcirtam fcptu aginta quatuor mar->
cis авт! рцг1111т1,8с1ар1с111>п$ preciolis,quœ beatus Benedictus' fanfic; Romane
ccclclix pontifex ad preces famïti Stephani regis rantae aueloritatis priuilegio>
inligniuiuvt quicunq; in celebrando millam eis vtercrur legitimqpollet regeml
‘х D L
 .S’iepba- 4o M. IOH. DE THVROCZ
'"“m‘ inungere,coronare,&gladio accingere. Et quia pecuniaillius G/ulœ fuit mi» ‚
le acquiíita, ideo ipfa eccleiia frequenter ей райa incendium. In eadem autem
ecclelia ipfum auuneulum fuum cum tota familia fua abfq; velle cöpulit bapti
zarifedpol’reahonoriiice tenuitlicutpatrem. Regina vero KeHla vxor fanäi
regis dit am eccleiiam aureis crucibus, fuforiis , tabulis , calicibus , gemmisöá
ornamentis vltramodum ditauit.
DE L/ÍEDIFICATIONE ECCLE
file 'veter/à’ Bieden/ii'.
CAPYvT XXXI. m
‘к
E r N D в Гашйаз гех venir in ciuitatem , quœ vetus Buda vocatur vnacum
filio (uo fanó'to Emerico 8: regina. Et cum ibi non ínueniilet aliquod pium
opus in Chtilto, in quo poll’et laudari creatoromnium , ßatim fanéìillimus rex
de thefauro pratdiéti Kean ducis Bulgarorum 8: 5с1ааогат , quem occiderat,
cepit in medio ciuitatis :edificare grande cœnobium in honorem apoftolorů
Petriôe Pauli : ditandoilludmultis praediis 8: limili libertatc Romana: eccle
На: xfulciendo in memoriam 8: honorem curiz Romanze, quam corporalirer
viiitarat. Dum igitur :rdificaretur, magil’cri lapicidatde Grzcia duâi etant : 8:
fanâtiflimus rex cu m regina ratione deuotionís ibidem degcbant. Regina au
tem cruces,tabulas 8: ornamenta procurabat. Qua чего illud grande opus ín- 2. ,Q4
ceptum multos annos cöduxerat , ideo viuente {anâo Stephano rege illud cœ
nobíum non potuit co-nfummari: fed volente deo рой multum tem poris fan
¿iiflimus rex Ladiflaus nepos eiufdem beati Stephani , illud opus confumma
uit: vt fcilicet polfet adimplere votum proaui fui , licut inferius plenius decla
rabitur. Confuetudo завет fanŕli regis Stephani maiorillïa fuit , quod omnes
ecclelias,quas ipfe fundauerat, in quolibet anno ad minus tribus vicibus vilita
ret. 8: дат ад ipfas ecclefias deuenilfet, primo ad omnia altariapcrgebat,8c
{ingulis Iingulas preces erfundebat. Tandem exeundo totam eccleliam illam
' ­ circuibauôcfratfturas liuc fciíliiras parierum ac tee‘torum perfpicacibus oculis
8: morofe infpiciebat ; 8: Itatim remeliorari procurabat: nec à loco illius ciui- 3d
taris aut villç recedebatmiíi prius vidiflet renouari. (M9 experto regi na Keiila,~
dum ad aliquas ecclelias in Hungaria deueniílet‘, omnes apparatus in domo
domini exilientcs (ibi praefentari faciebat ;» 8: renouanda ram in {indone quam
in bylfo omni anno renouabat. Filius autcm ipforum beatus Emericus propri
as чейез purpureas ante altare deponebat, pro altaribus induendis: licut pater
inecclefiis regalibus vfque modo. Pater vero fanâiflimus burfam auream in
lumbis geliabat, refertam denariis puri argenti, 8: дат paupetes vidiífet, mox
ibi accedebat :­ 8: propriis manibus eis prouidebat. Illius ideo dextera mife
ricorsy ей in eorpore exterius coram oculis Hungarix vfque in hodiernum
diem. 4Q'
D E IÍILCEND Ils'.
CAPv'r XXXI-I.
“С;
N N о domini M. X XII. inmultis locisincendiamultaôe magna faâa
(unt. Ingens etiam terrz motus contigit quarto idus Maii. decima hora
ILXXII.
dieifexta feria рой afcenfionem domini quali duo foies viii funr decimo Ka
lend.Iu1ii.
DE шока‘: злмсттзгмг
Emerici ducis , á‘de orbatione ocu- . _'
lorum VaQil. Ё‘
¿ CAPv‘r XXXIII.
Р О s т @A M autem magnificauitdominus miferi'cordiam fuam cum bea-J
to rege S т в Р н A N o, vertendo dorfa reguminfugamàfaciegladiieius,
8: dominio eius principatus atque рогейагез fubiiciendo Omnium exterarum
natio?­
 - Y » v . -v 1
CHRONICA I-IVNGARORVM. Emerieios`
'nlíti'onum'circu madiacentiumi deliberauir {anëtus rex Stephanus, 8: 6ггг11ссг ffx» A
lllatuit , vt omnibus pompis mundana: glorize calcatis; 85 temporalis regni dia
demate depolitofolius dei {eruitio femetipfum manciparetà 8: ab exterioribus
cutis expeditus contemplatiuam vitam85 tranquillam pacem perageret. Co
ronam vero regix cellitudinis ŕilio (uo duci Emerico lanótiliimis moribus di
uinitus in ltrucro le daturum dilpoluit. Etat enim beatus Emericus in prima:
uo adolefcentia: flore l'upra communem naturam hominum diuino munerc
fublimarus; iullitia,prudentia,l”`ortitndine,temperantiafapientia,fcicntia, mä
l`uetudine,mil`ericordia,benignitate,largitate,l1umilitate, 85 patientia armatusí
Y0 Cxterisq; catholicis arq; politicis virtutibus adornatus ;~limiliter vt lanötus Ste'
phanus patereius. Cum iraq; lanótillimus pater fanólillimo 6110 curam admi
nil’tra'tionis 85gubetnandi regni folicitudinem intenderet commitrete ; beatus
dux Emericus propria morte prçuentus ей. Fleuit autem eum lanrîtus rex Ste
phanus 85 vniuerla Hungariainconlolabiliter planélu magno valde.I Tanta че-Ь
го doloris acerbitate fanôtus rex Stephanus exacerbatus in grauilli mam incidir
iulirmitatem. Ег рой multos dies vix qualemcunquc vitz' neparationem rece
pit; led ptiltina: [anitati nunquam plene potuit reltitui. Nam 85 pedum dolori- ‘
bus vrgebatur,85 trilliciaac gemiribus, aliic'iebatur; ptatfeŕtim propterea,quia ' 0
nullusvidebatur de conlanguineis eins idoneus ad hoc, vt eo mortuo regnum
zo inlide С11г1й1соп1`сша'гсг. Pronior'enim etat gens Hungarica ritui Paganico
‘ inclinati quam lidei Chriltia'nx. Interim veroviribus corporis cepit dellitui,
85 languore grauilli mo legr'auatum fentiens,milit fellinanter nunciumfcilicet
Budam lilium Egruth :qui Vazul patruelis lui lilium, quem reclulerat rex рго
pteriuuenilemlalciuiä 85 llultitiam, vt corrigeretur g de carcere Nitriœ educe
ret 85 ad le duceret, 85 eum antequam moreretur, regem conllitueret. Audi
. ens autem hoc­ Keiila regina, iniit conlilium cum Budo: vito nephando. Et fe
llinantillime mili't nuncium nomine Sebum,lilium ipfius Buda, ad carcerem , "
in quo Vazul detinebatnr. Sebus itaq; prçueniens nuncium regis,eil`oditocu
los Vazul, 85 concauitates aurium eius plumbo obturauit , 85 recellitin Bohe
ЁО miam. Рой hunc autem veniens nuncius regis vidit Vazul oculis orbatum , in
eildemque oculis vulneratis duxit ad regem :‘ quem lanâus Stephanus rex vi
dens tam milerabiliter del’tru¿l:um,in nimias erupit lachrymas : fed impedien
te atgritudinis molellia debitam pœnam malel'aëroribus infette non, potuit.cö­ . _'­
uocatis iraq; 61115 Са1и1 Ladillai patrui fui,l`cilicet' Andrea, Bela 85 Leuenta, cö- `
fuluit eis,vt quanto cirius pollennŕ‘uger'ent, vt lie libila'lute‘m 85 corporum luo
rum leruarentintegritatem. llli igitur lalubti conlilio lanóti regis асЧц1сГссп
tes,à facie malorum 85 dolorutn in Bohemiam fugerunt.
DE' (локтя 5А1(‚сТ1$51м1
¿Q . regir Stephmi, ó'de eleëlionc Ре
‚ .‹ triregik.
C A P v т Х Х X I V. à
E A т v s autem rex Srephanusfanrìitate 85 gratia plenus , fecundum quoi'
y dam,quadragelimo fexto,(ecundum autem hill'oriat in eiuldem laudem ab
eccleliaedita: veritatem,tricelimol‘eptimo fui regni,
l tionis,millelimotricelimooöifauoannminfelto dominicz bearillima:
allumptionis autem incarna-
Ma- VLC‚ -

riœ femper virginis à prœlenti leculo nequä eripitur, 85 lanérorum angeloruni ш‘ _

conlortioadiungitur. Sepultus ей autem in balilica Albenli', quam ipl`e in ho­` XXXVIII"
norem fanâillimœ‘genitricis dei femper virginia Mariœconl’truxerat ; vbi mul
'go ta ligna 8: miraeulafiunt, interuenientibus meritis eiufdë (anâillimi regis Ste
phaniadlaudem85 gloriam domini noliri Iefu Chrilii; qui ей benediâus in
lecula feeulorum Amen. ~
Confellim quoque totius eithara Hu ngariœ verla ей in lué’rum; 85 omnis
populus regni tam nobilis quam ignobilis,limul in vnum diues 85 pauper plan
xcrunt l'uper morte l‘anöliilimi regis , piillimi partis pupillorum , lachrymis"
Petrus 42. M. IOH. DE THVROCZ
"xl
vberrimisôtvlulatibus pltirimis : iuuenes 8: virgínes pra: tríflicia 8: mœrotë
fqualidis induti per triennium choream non duxerunt ; 8: omnia genera muli
corum dulcifona ñluerunt, planxeruntque cum planâu cordis Hdillimi; erat
que planc'tus magnus 8: inco'nfolabilis. At regina Keifla cum Buda fatellitc
fcelerum , Р в т в. ч M Alamannum vel potius Venetum , fratrcm regime praz
’ ficere flatuerunt. Hoc intendentes , vt regina Keifla motus {их voluntatis pro
libitu (uo роде: complete : vt regnum Hu ngana: amifla libertate Theutonicis
fubderetur fine impedimento.
Wilhelmus autcm pater Petri regis fìiít Frater Sigifmundi regis Burgůdio~
num , fed рой interemptionem (зад! Sigifmundi venerat ad imperatorem; IO
quem imperator collocauit Venetiisße dederat ei fororem (uam nomine Ger
rrud in vxorë.de qua genuit Keifläreginam. Mortuaautem Gertrud, W t L
н в L M ч s duxit in vxorem fororem lanéti regis Stephani , de qua genuit Pe
trumregem.
DE SAEVITIA PETRI REGIS.
CAPvr XXXV.
O s т @A M autcm Petrus faäus ей rex,omnem regia: fercnitatis benigni-l
tatem abiecit, 8: Theutonico furore i'œuiensmobiles Hungariz afpernaba- zo
tur,bona terra: fuperbo oculo 8: infatiabili corde cum Theutonicis beluina fe
ritate rugientibusße cum Latinis, hirundinum garrulitatc murmurantibus de
uorabar; munitiones, praefidia iSccallellaTheutonicis 8: Latinis cufl:odienda
tradebat. Erat enim ipfe Petrus nimium laiciuus , nullufque ео tempore tu.
tus elle poterat de pu dicitia vxoris (uz: vel iiliae (cu [ororis virginitate prç мы
tu fatellitum regis,qui eas impune violabanr. Videntes igitur principes Hun
gariae mala gemis (отдых contra deum cis inferebantutëcömunicato coniilio
rogauerunt regem,vt pratciperet fuis à ram deteltabili opere delillere. Rex au
сет faiiu {uperbiat infiatus peiliferum pratconcepti veneni fœtorem in propa
tulum effudit, dieens : Sialiquandiu/àmasfuero, omnes шт; tam clarißimot ó'jbe
c'i'abiles quam pedaneas , centuriones at «vi/[ico: , отца, principes (‘й-‘рифма: in regna
Hungaria Tlieutonicos conßituam, d“ terram ш ЬфтЬш imputa@ earn wziuerßli.
ter inpote/latam Theutanicorum redigam. Et dicebat, hoc nomen H ungari a deri
uatum ей аЬ angaria , 8: ipfi debentangariari. Hxc iraq; fuerunt fomenta dilly
cordize inter Petrum regem 8: Hungaros.
DE EXPVLSIONE PETRI
regia, ó' ele¿7ione Aaa in
regem.
CAPv'r X XXVI.
46'
AN N о ígitur regni Petri tertio principes Hungarorum , öcmilites conlilío
Y epifcoporum conuenerunt aduerfus Petrum regem; 8: folicitc quarre
bant , (i aliquem de regali progeniein regno tune inuenire poilent , qui ad яд
bernandum regnum ellet idoneus , 8: eos à tyrannide Petri liberaret. Cunqwc
neminem talem in regnomuenire potuiífentaelegeruntin {emetipiis quendä
comitem nomine Abam,fororium fanöti regis Srephani,& eum [прет fe regem
conitituerunt.
A в A igitur congregate Hungarorum exercitu contra Petrum regem, proa
сей]: prœliaturus. P E т n v s autcm rex videns [e Hungarorum auxilio de­­4
{iitutum , vehementer expauefcens transfugit in Bauariam Henrici regis so
Theutonicorum adiutorium imploraturus. P E т n о itaque per fugam де
manibus Hungatorum elapfo ,— Hungal'l {celeratiliimum Budam barbatum,
omniummalorumincentorem , cuius coniilio P в т к ч s Hungariam afili
xerat , in fruita concidentes interfeccrunt :‚ 8: диогнт filiorum eius oculos
çŕl'oderunt. Sebum autem,quioculos Vazuleruerat. confraâis manibus 8:
pedia»`
 pedibus peremeruntíli/of'dam
‚ CHRONICAveroHVNGARORVM.
lapiclibus obruenres,alios autem'in man-
»45 R00

ganis ferreis vafIantes occiderunt. Abavero regali potellate fu blimatus confe

eratus ей in regem. Omnes autem eonflzitutiones ôccreationes, quas Petrus
rex fecundum confuetudinem fuam conflituerat, Aba rex in irritum reuoca
uit. In his autem rebus gerendis tres de principibus regni praecipuifuerunt. V
nus vocabatur Vifce , fecundus Toyslan, tertius vero Pezli : qui libertatê gen
tis fux quacrebant , «Se regnu m regali femini refìituere fideliter nitebantur. In
tertio vero anno regis Abat Petrus cum Henrico rege Theutonicorum defcen
dit, cum exercitu magno contra Abam regem.Rex igitur Aba audiens Petrum
'1o ab Hungaris dereliérum , 8c ab Henrico rege Theutonicorum benigne fufce
ptum; anno Domini M. х 1. 1 r. mifit nuncios ad Cxfarem, vt perquireret,an
inimicaretur ei pro eo, quod Petrü de regno expulerat , an etiam pacem [labi
lem cum eopoffet habere. Cui Czfar in refpondendo fe inimieum effe ойеп
dit, dicens : .,Qgio moor iniuri/à‘ [drijf/int; quid fue!quantumpoßim pm”. Rex A
ba hisauditisuntcllexit, q, Cacfar inten derer Petro regnum refiituete : inlIarn‘
rnatufque in iram,congregato exercitu magno inuafit Aufiri am 8c Bauariami
ôcex vtraq; parte Danubii flumínis bipartitis alis pugnatorů fortium, percuf
fit eosin o're gladii. Тulit iraq; fpolia eorum, 8e plurimos captiuos ex eis fecum
trahens à ilumine, quod vocatur Trayfarna pertranfiuit captiuando vfq; ad 01‘
,to uitarem Tulnam,in qua pernoéìauit. Faétum ей autem hoc fecůda feriaà cre*
pufeulo vfq; noôlem. Mane autem faëro,curn innnmerabili multitudine ca- l
ptiuorum in Hungariam reuerfi [unt gaudentes. Рой haie mifit bellatores ("ог
tes in Carinthiam, qui plurimos captiuos receperunt,&Hungariam redierunt.
`Gotf‘ridus autem Auftriœ Marchio circa Petomam infultum faciens fupereos,
eorum fpolia ferturabftuliffe. Tune enim Aufiria non ducesfed habebatmar
chiones. Ео autem tempore Cœfar pafcha domini Coloniœ celebrauir: 8c cum
principibus fuis eonfiliarus ef’t,qualiter regno {по 111111йе illatamab Hungaris
iniuriam deberetvindicare. @iconeorditer eonfuluerunt ei, vt Hungaros,
qui fine caufa regnum eins hof’tiliter irruperant, atmis inuaderer , 8e captiuos
5o fuos ab eoru m feruitute liberaret. Mouit itaq3 expeditionem ingentemßc c6
filio Vraczlai ducis Bohemorum ex Aquilonari parte Danubii venir ad confì~
nium Hungarian Legati vero Hungarorum promiferant Caefari,quod Hunga
ri in omnibus fiarentad man'datum eins: nifi q uia Petrum in regem non fufci
perent. quod ramen Caefar fupremo opere perŕicere affeäabar. Obligatus е
nim erat Petro promiflione,quod ei regnum reftitueret. Hungari vero nulla»­ l
tenus confenferuntßc miffis muneribus,dederunt quoq5 fidem,quod captiuos
Theutonicorum abire permirterent. Carfar rediit feftinanter contra infultus
Gotfridi ducis Lotharingorum filii ducis Gozzilonis.
DE ADVEPQTV CÁES/IRIS IN SVBSIDIVM
49 Petri regir in Hfmgariom.
CAPV'r XXXVII;
_ Equenti anno Aba rex mifIis legatis ad Cœfarem, quae pacis funt', quatrebat,
Spromittens captiuorum dimiflionem, quos habebat: eorum autem quos
reddere non poterat,eondignam compenfationem. Czfar vero noluit com
ponere,donec in Bauariam veniret 1 vt qui per Hungaros iniufiê lzfi fuerant,
compofitioni pacis intereffent. Venit ergo Carfar ad terminos Hungarian, 8c in
craflinum expugnare difpofuit obflacula : qui Hungari fluuium Rabeha con- _ _, ‚
eluferant. Interim vero à legatis Aba’. regis rogatus ей Cœfar, vt competentem
50 terminum fìgeret, in quo omnes captiuos ei remitteret, ôcdonaria infuper ei
donarer. Catfaritaque allectus muneribus, 8c aliis grauioribus negociis prat
peditus rediit Byz‘antium,quod ей opidum Burgundix. Ех hinc iraq; rex Aba
fecuritate accepta, faâus ей 1пГо1ег15; 6c cepit crudeliter {xuire in Hungaros.
Arbitrabatur enim quod omnia communia effent dominis cum feruis: fed 86
iufiurandum violaffe pro nihilo reputabat. Nobiles enim regni eontemnen’sf
D 4 ‘
 .4 M. tonni: 'THW/Renz "
Rex. habuitl'empet cum rulticis 8: lgnOblllblIS commune. Hungati vero nobiles
nolentes id fultinere; 8: exacerbationem eius molellte ferentes, confpitauetút,
8: coniurauerunt,vt ipfum occiderent. Qridam autem сх iplis notificauit re
gi in necem eius coniuratos; ex quibus eos,quos potuit, captos fecit interlici ii
ne iùdiciiexamine : quod in magnum dettimentum regis verlum ell. Cum e
шт rex quadragefimam Chanadini eelebraret; in eadem quadrageii ma circi
ter quinquaginta viros nobiles (ub prxtextu conliliandi in quadam domo сб
cluiit: 8: ab armatis militibus fecit eos obtruncari, nec cötritos nec confeffos.
Vnde bcatus Gerard us Chauadiêlis epi(copus,canomca feueritate regem cor
ripuit 8: ci periculum imminere pratdixit. Quidam itaque ex coniuratis pro I0
pter lloc magis incitati fugientes : vener-unt ad Cafatem 8: oblocuti [unt con
t‘ra Abam dicentes : „215mlpra nibila i/iramentam repatarei.- nobile/ane qui exim rege’
ßiperfe eonßituerani caniemnermól tumraßieie ignolzi/ibii: ederetfquiiaregá' conti»
nue [ад/мент’. Quibus dixit impetator. фа enim tonßietualo non eff nobili; bemin/e;
feeieias appa/iii. Ipfum ergo Czfarem eñìcaciter inlligauerunt, vt fuper Abam
regeminiuriamvindicaret; quia nec captiuos (поз remiferat,iicut Cariati iu
rauerat; nec illata damna refarciebat. Cœfar itaque animatus inliigationibus
Hungarorum cum exetcitu Noricoöc Bohemico 8: plialangibus aulicorum
ñiorum venit in marchiam Aufiriœ; dillimulans (e intraturum Hun ariam; fi
rnulans autem (e paélum ab Aba rege ei'taâurum ôcreuerfurum. Tânc legati LO
Aba: regis venientes ad Czefarem repetebant Hu ngaros,qui ad Czefarem Fuge
rant; conqnerentes 8: dicentes; quod ipli eflent prœdones 8: latrunculi regni
Hungarizeôc prœcipui incentores guetrarum 8: difcordiae inter Cœfarem 8:
Hungaros; qui Cœfari ŕidcliter oblequerentur: ideoque huiulmodi feminato
res dil'cordiœ tradi o'portere in mauus Aba: regis Hungarorü. quod Catfar nul
lo modo fe faeturum refpondit. Concitato itaque curfu inualit fines Hunga
ria: intrans per Supronium. Et cumvellet per Bobuth Rabtha pettraniire, Hu
uium Rabtha l’tagnantibus aquis 8: denûilimis nemoribus 8: fcaturientibus
paludibus impermeabilern tranfire non potuit. Hungarí ergo, qui erant cum
Caei'are 8: Petro rege duxerunt exercitum tota noäe equitantes (urfurn iuxta 30
lluuios Raba 8: Rabtlia,quos illucel'cente folefacili modo tranfierunr.Qccur­
rit autem ei Aba rexin Menfew iuxta Iaurinum cum magna multitudine ar
matorummimium ptzfumens de vittoria: quia Bauari quidam intimauerant
ei,quod Caei'ar cum paucis (upereum veniret; Et vt dicitur, Aba tex vicloriam
habuiffet: nifi Hungari quidam amicitíam Petro regi releruantesfuper terram
fua yexilla proieeiflent 8: fugifl’ent. Tradiderunt autem Theutonici, quod
cum ad proelium appropinquaffent, cum caeleůi figno nebula tenuis apparu
it, tutboque veliemens diuinitus inciratus tertibilem puluerem obtutibus in
geflit Hungarorum'. quos iam pridem, vt dicitur,quia Petrum fuum regem
delionel’cauerant , dominus apollolicus anatli‘emate damnauerat ferien
do. Commíflo itnque prœlio,inter vtrunque diu 8: acriter pugnatum ell:
fed tandem Caefar diuino fretus auxilio felicem obtinuit viëtoriam. A B A
vero rex deuiëlrus (пёс verfusTiciam : 8: villa quadam in {crobe veteri ab
Hungaris,quibus regnansnocuerat,crudeliteriugulatur. Cuius quidem cor
pus ell fepultum in ecclefia,quae fuerat propeipfam villam. Poli aliquot autem
annos cum efl`et eilfolfum defepulclirofudarium 8: ipiius veûimenta inuene~
runt incortuptaße loca vulnerum refanataz» tandem fepelicrunt corpus in pro
prio monaiierio in Saar. Cxl'at autem reuerfus ad cal’cra' ante facrofanâum 11-
gnum {alutiferœ crucis fe humiliter ae’deuotê prolttauit dil'cal'c'eatus pedes:ci«
v.'
licio ad carnem indutus : vna cum omni populo fuo mifeticordiam вазы. SO
iicauinquod ipfum illo die liberauit de manibus Hungarorum. Ех Theutoni
cis illo die in loco ipfo infinita corruit multitude. Начав idem locus vfque lio
diefer/orampajer in lingua eotum; in lingua au tem nollra Veßnempti nomina
tur: ob Fœtorem nanque mortuorum per duos menl'es homo non poterat bo;
no modo per partes illas tranlire. Sagittarii сайт occiderant eos. interea Hun
‘ › gari
 _ EnitoNicA r-ivNGiRoRv‘i/L‘ ¿grana
2in-î dongregati fuppliccs vcnerunt ad Catfarem veniam 8: mifericordiam im- К?“
plorantes. Qms Cefar placido vultu 8: Ьеп igne ful'cipiens; quod rogabant сб
` есть Indeq3 cum omni moltitudine (на Albam venit,quae Theutonice VI/ei‘
:Q'nourg dicitur: qua: ей principalis fedes regni Hungarize. lbi ergo Catl'ar im
periali honore 8: latillimo prteparatu ab Hu ngaris honoratus,Petrus regem re
gali corona: plenarie relifitutum ‚8: facris inligniis fancii regis Stepliani more
regio decoratum in regale thronum manu (на deducens, in baliliea gloriofa:
genitricis Dei femper virginis Matiz regaliter federe fecit: 8: ibidem regem
Hungaris 8: Hungaros regi reconciliauit. Conceliirque petentibus Наш
l0 garis, Hungarica fcita feruari ôeconfuetudinibus indicati. His itaque taliter
ordinatis, Cael‘ar Petro rege cum prœlidi'o fuorum in Hungariam reliäo, cum
optata profperitate Ratifponam rediit.
DE REDITV CMHARLSIN HVNGARIÁM
ó' de duello-duci:l Bela' in Poloniar
CAPVT XXXVIII.
. Equenti vero anno reuerfus ей Caefarin Hungariam: cui Petrus 'rex in ipfa
Sfanëta pafchali folennitate regnum Hungarian cum deaurata lancea tradi
dit coram Hungaris; limul öcTheutonicis multis: etiam infuperôc magnilicis
i Ф muneribus Catlarhonorilicatus à rege, ad propria rediit cum gloria. :Interea
Endre, Bela 8: Leuente, qui fugerant in Bohemiam , inde propter inopiam
tranlierunt in Poloniam, 8: à Mil'ca duce Polonia: beni’gne (unt fufcepti ôchoà
notati. Tune vero Pomerani annuas penliones duci Polonorum, cui tene-y
bantur,reddere recufarunt. Dux vero cenfum libi debitumìPomeranis аг
mata manu cepit exigere. Pomcranis itaque paganis 8: Ро1опйз'С1ггййгатз
communiter placuit, vt duces eorum duello conliigerent: Seli caderet deuià
äus Pomeran us,confuetam perfolueret penlionem х li vero Polonus,tantum­'­ .
modo damna lleren Cum igitur Mifca dux 8: filii eius horrerent duellum all» A,
fumereimpolitumßela feipfum per verbum interpretis in medium introdu
50 eens lic dicebat : Si 'vo/2u Polonu Ú'dornino dueip/aeenquaniuiejirn под!!!”quanipa
ganurille; tamenlougnabopro regni fugßri commode á- /Jonoreducir. Placuit iraq; tam
Pomerano quam Polonis. Cumque armati cum lancea fe iunxilfent, tam viti
liter Pomeranurn fertur Bela de (uo dextrario detrulill'e, vt de loco (по fc mo-~
uere non potuerit, ôcgladio perfolfum prolirarit. Confellufque ей ipfe dux
Pomeranus fe culpabilem. @o vifo, Pomerani duci Poloniat humiliter (ub­`
diti,folirum tributum line contradiéìione perfoluerunt. Dux vero inde ге
uertens cum viítoria per Belam acq uifita, audaciam 8: potëtiam valoris in Be­‘
la duce collaudans cum toto cenfu Pomeranico ei tradidit liliam fuam in vxo~­­
rem zôevniuerfa, quae ei necelfaria fuerant, fufiici'enter 8: copiofe minil’trari
4o prxcepit, 8: cum in omnibus hoiioratum in ducatu l'uo tenuit: ac bona quan-1
tirate de terra eundcm hercditare non omilit.
DE BELa Duce BENjN Drcrœ ET DE Ra
duc‘ïione мифы é- Leuenta in Hungarian: ; Ó' quorn'odo Hunga
ri infa'eapoßatauerint.
С A г’ ч т Х Х X I X.
' Е 1. A vero dux ipfe in Polonia duos genuit lilies: quorum vrius Geyfis' al
B ter autem Ladislaus,nomine ат fui ей vocatus. Difplicuit autem Endrx 8:
Leuentœ, quod per Belam apud ducem Poloniz quali appendices degerent :
SÓ dedignatiq; funt occalione fui nominis in ducis curia permanere . 8: accepta â
duce licentia Bela fratre fno ibídë reliót‘o; euntes iuerunt ad regem- Lodome
riœ,qui ipfos non recepit. Cumq; non haberent vbi eaput fuum reclinarent;ab­'
inde ad Cumanos perrexerunt.Videntes ай: ipfos Cumani oprime perfonatosz‘
arbitrati Гены}, eorů terra aduenilfent explorare. Et та captiuus I-liígarus illos
cognouilfet,reuera occidilIennöc lic polimodíi aliquo têpore ipfos tenuerurm`
д

‘м
|.
Рети 46 ."M. lOl-l. DE ­THÜVROCZ `
ё’х- Abhinc ройеа in Rufciä 11111: р:01`е&1. Eo tempore quidä magnates Hungarian'
defolationem regni gementesßz liberationem Hungarie à tyrannide Petri:cu­
pientes Endtœ, Bela: 8: Leuentx,qui de genere S.Stephani regis progeniti erär,
intemetatîi fìdelitatem feruabantzôc eis per nuncios bona qua: habere potcrant
mittendo fidelitct fcruiebant. Etant autem if’ti maguates Vifca,Bua,& Bulma,
8: alii eorutidem eognati; qui fempet cum fufpiriis 8: gemitib. expec‘labant op
portunum tempus , quando Andrcam , Belam 8: Leuentam pofl'ent rcducere
in Hungatiamße tegnum generi fanůi Stephani regis, qui eos dilexerat 8: ех
altauerat, omnibus vitibus fuis reliituete laborabant. Petrus vero rex per po
teliatem regis Theutonicorum elatus , non iam regnabatfed potius tyrannidis I O
[uz ctudelitare Hungariam deprimendo ilagellabat. (Mbufdä autem petfidis
Buda (cilicetůcDenecher (uggetentibus audiuit Perrus,quod ptrediâi nobiles
Hu ngatiae, fcilicerVifca, Bua 8: Buh na, 8: eorů cognati cogitabant qualitet гс
gnum regio femini poflent teliituere; 8: Andream,Belam arq; Lcuentam cötta
Petrum tegem in regnum reducere. Petrus vero rex vehementi furore (песен
fus fecit eos comprehendi, 8:11‘: eculeo 111Греп105111:е:11с1:с111о1с1ат autem ct”
follis oculis tormentarißc totaml-Iungatiä tam magnis afllixit angulliis,vt ma
gis eligetent тогда 1:а т11егаЬ111ге: viuere. Tune uobiles Hungariœ videntes
mala gëtis 1112111 Chanad in vnú conuenerunt,conlilioq; habito totius 111111521
riz nuncios miferüt folenues in Rul'cii adAndream 8: Leuenram dicëtes eis,q. 2O
tota Hungaria eos iideliter expcótatetßc vniuerfum tcgnum eis,iicut regali le
mini,libentet obfequerctur : tantů modo ipû in Hungatiä defcenderennôc eos
âñirote Theutonicorü dcfcn'detët: hoc etiam eis iuramëto Hrmauerunt,quod
liatim ut ipli in Hungatiam introireut,omnes Hungari vnanimiter ad iplos сб
1111е:ег1:,8: eorum dominio 1`е 111Ьс1е:ё:. Endre vero 8: Leuente timentes palli
а:а51:111с11а5‚с1:111с111й miferunt nuncios in H ungariamCum autë veuillent ad
nouum calirum , quod tex Aba conflruxerat; ecce, vniuerfa multitudo Hun
garotum careruatiin confluxetunt ad ipfos s 8: 1пй1:1&11 diabolico inllammati
peruicaciter petietút ab Endre 8: Leuëte,q, permitterët vniuerfum populum
ritu paganotíx viuere: epifcopos 8: clericos occidere; eccleiias defiruete; Chri- 5 o
l’tianam lidë abiiccreße idola colerepetmifetuntq; eos fecundü defideria cot
dis eorů,vt ircnt 8c perirent in adinuëtionibus antiquorü partum fuorů. Aliter
enim non pugnabaut cötra Petrum regë pro Endre 8: Leuente. Primus autem
a inter Hungaros nomine Varha de сайго Ве1115 dedicauit fe dxmoniis: radens
' Caput l'uü,& cinciunos dimittês БЫ ре: ttes partes ritu paganorum —: cuius iilius
nominelanus,multü polimodů tempore ritum patris fequëdo,congregauit ad
(e mult'o's magos 8: pithonillasßc aurufpiecs,pet quorů incätationes valde gra
tiofus etat apud domi nos. De multis autë deabus fuis vna nomine Rafdi capta
fuir à'Chriliianillimo rege Ве1а:8: t5. diu in carcere fuit reclufa',donec recome
dctetpedes propriosńbídeni'q; moreretunlîfi ай: [criptum in antiquis libris de 4o
geliis Hungarorum, quod om nino prohibitum erat Chtiliianis vxorë ducere
de cölänguiueisVatha 8: Ianus,quia iicut Dathan 8: Abiron in vetet'i lege 1`е
ditionë mouerant contra Dominum : iic 8: 1111 tempore iflo Hungaricü popu
lum à fide Chrilii auertetüt. Tuncitaq; detefiabili 8: execrabiliammonitione
illius Уайт omnes populi libauerunt (e dœmoniisße ceperüt comedere equi
nas р111ра5,8: omnino pellimas facete culpas :'tam quippe'clericos quam laicos
eatholicœ 11:1е1Гегиагогез1пгег1’есег1111г:11115 plures ecclelias dei deilruitetunt.
Deinde contra Petrum regem rebellantes vníuerfos Theut'onicos 8c' Latinos,`
qui in ofliciis diuerlis prefeâi ре: Hungariam [parli fuetannturpi neci t'radideß
runt: mittentefq; in Petri сайга 111 equis velociilimis noâ'e tres prazcones , qui­ 5 o
deberent proclamare edic’rum 8: verbum Dei Endre 8: Leuente: «w cpzßopi сй’
elem/mtnecati: дышат’ trucidetunpagahifmm abolz'ru/.r rcfèmatun/ìc ‘(Я/еда :17j/iik
TlJeutanicir Ó' Байт} : Petripermt memoria in .elem/1m d* 'z//tra~Mane igitur facto, ‚
fcifcitatus ей tex rei faôtů, 8: cettiflimc experiës, q, illi Fratres redifl‘ent, eorúq;
intuitu fui prœfeâi per Hungaros fuillent trucidati, nö i2: ollendit perterritii de
tumo
 CHRONICA HVN'GARORVM. 47 Pima
Yrtnn‘oribns: l'ed lœrum l'e demonltransßc l`uo сайго de loco remutato tranliuit REX;
Danubium in ciuiratêAlbam cupicns inrroire.l­lungari autem prçfcientes eius
velle,pr:euencrunt, occupantes campaniliaôc turr'es ciuitatis, 8: feratis ianuis
illum excluferunrlntcrlisec autem Endre 8: Leueute cum eadem multitudi
пе procedentes per medium Hungariat, appropinquauerunt ad portum qui
vulgo dicitur Pellh. @o audito,Gerardus Beztrirus, Buldißc Benetha epifco
pi; öcZonuk comes de ciuitateAlba egrelli [uur obuiam Endreôc Leuente du#
cibus; vreos honorilice fufciperent. Cumque fellinanter ptaediël‘iepifcopi ad
loeum venill`ent,qui dicitur Gyod,ibiin ecclelia fanâae Sabinas, priufquam ad
ro dominos irent,mill`am audire voluerunt.
DE CMÄRTTRIÖ SÁNCTI GER
ardiepifcopi.
C A P ч т Х L.
В Eatus iraq; Gerardus cpilcopus facerdotalibus vellibus ad celebrandñ mi (
111111111дщ115‚ех11огга11о1115 genera locurus ей eis dicens: Frutres Ú“ coepißopi
money" omnes aliißde/es ‚шаг infritote nos bod/'e oddominfînoßrnrn Iefiinz Cbri um
cum corona „шут in .eternagaudiopement/eros. Е¿o enim „отпусти lvobis лимит
Dei,quodnii/1i in but noóïe roue/unidi. Vidi enim dominiïnoßrum Ießem шуму/„
" 2O teoßznèïiß‘ifnre matr/¿ffm ß’mper шт»: Marieeßdentern: nubi/Z, odß' voe/reir de manu'
fica corporel; Ú'ßnguinießài ещё/туши’ cîirnunieantern. Beneto rvero epifeopus cri/1dшт
лифт‘, rezruxit eiCbrßus eucburzßirï: rz/nde bodie тянут noßrieonfortiopriu‘dà
bitur. Poll: hatc ай: beatus Gerardus admonuit eos, vt côliterentur ínter (e pec‘
cata l'ua, ôcaudita milla otationi ineumbentenôc certa (pe тетя: beatirudinis
per marryriîi adipifcëdum lattilicari omnes cômunicaueru nt.Deinde perrexc
růt pariter verfus portü Danubii in РейЬ. Beatus aůrGerardus epifcopus ей ей
fet breuis Ilatutapmnefq; vires fuas in feruirio Dei funditus côl`umplill`cr; cur-ß
rus l‘ubueëtione vtebatur. Cumq; ad praediâů portü veuillent;l ecce viti impii,­
› fcil. Varha 8: cöplices eius dœmonibus pleni,quibus feipfos dedicauerât,irrue­­
_ 3o' ritt in epifcopos 8: 111 omnes focios еогй,8: lapidibus eos obruerůt. Bearus vero
Gerardus epileopus eos,qui (elapidabant indelinërer crucis Ggno iulìgniebat.
At illi hoc vi{o,multo magis l'çuientes impetû fecerůt in eurn: 8: eucrrerüt cut
rü eius in ripä Danubii. ibiq; аЬйга‘йо eo de curru eins, in biga polirü, de möre
Kelcnfeld (ubmiferüuôc du adhuc palpitater in peótore lancea percullus;l`u per
vnu lapide contriuerunt cerebrt'l eius. Sicq; gloriofus martyr Chrilii ab œrûnis
' můdi huius ad eterna beatitudine' tranliit.Danubius (epe redundis {uper mole'
lapidis,in quo cötritů ей caput S. Gerardi, nö potuit {anguinë diluere per l'eptè'
-‘ annos; donec recollcetus elta lacerdoribus; 8: lapis ille nunc ей Chanadini in
fuperlicie fui altaris.Nůc in eodë loco vbi cöttitir ей capur eius in honore beati
4o Gerardi martyris ecclelia (ub möte apparet fabricata.Hic liquide Gerard’ пю
nachus de Rolario natione VenecenlÍ qui in Pannoniä veniens primus in Beel
‘шаги ducës eremiticâ; tandem inChanadieufern cathcdtam in epifcopum ей
сгап51аш5.Вц1‹11 quoq; epilcopus lapidibus obrurus rranliir ad gloriíßeztrirus
aurë 8: Bencta ců tranûllent Danubiû nauigio ad Endre 8: Leuchte; haeretici,`
qui in vlteriori littore erär, Beztritů epil`copum vulnerarůt : qui tertia die рой4
modü morruus elbEndre autë dux interim fupcrueniës Benetä epil‘copů à та‘
nibus eorů liberauiLEt lic prophetia S.Gerar'di implcta ей. Omnes enim prx
tet Benerä martyril'ati funt. Zonuk quoq; comes fuper dextrarit'x [num Бать
bio inliliens natabar: que in naui vcniens quidam nomine Murthmur leuauit
50 in nauim,vt eu à morte liberarer. Etat enim 1йе Murrhmur baptizarus à comi
te Zonuk. Qui cum pratdiétů comité faluare vcller; ceperunt ei haetetici mor-­
tem c6rninari,nili ipfe Zonuk comitem interliccret: quoríi minas Murthmut
metuensdpfum comirem in nauigladio interemit. Tanta ergo multitude clc­=
ricorum 8: laicorum pro Chril’ti lidc eodem die martyrium pertulit, vt eoruufi
numeros Deo tantum 8: angelis lit cognirus. \

‘t
Petrus 48 M. 10H. DE THWROCZ
Rex.
DE шахт: PETRI REGIS.
CAPV'r XLI.
Etrus autem rcx videns Hungaros vnanimiter adhzliíI-'c ducibus Endrc 8:
Leuente,ipfc cum fuis Theutonicis fugaminiit verfus Mu fi m; vt abinde in
Au йг1ат pertraniirct, (ed cuadcre non potuit. Interim cnim Hungari portas
8: cxitus regni primo occupaucrunt: fed 8: legatus ducis Endre reuocauit Pc
trum rcgcm fu b pract‘cxtu pacis 8: honoris {ibi congrui: qui credens ci vertcba
tur,vt dicitur i fed maxime coaâte: quia cxcrcitum (ibi iam abfconditum co
gnouerat: 8: volcbat reuerti fel’tinantcr in Albani. Qui cum diuertillet in vil IO
lam Zamur,pr:edi&us legatus inlidiis voluit cum capere 8: ч1п61ат ад Andre
ducem ducere. Petrus autcm pratnofcens hxc,collcgit fein quandam curiam,
8: рег triduum viriliter dimicando fcmctipfum dcfcndebat. Tandem milites
eius omnes à fagittariis funt interempti: ipfe чего viuus captus ей 8: obcœca
tus. Albamque duítus prz nimio dolore vitamin breui ñniuit'. fcpultufquc ей
Од1пчаесе1ей1здаат ipfe fundauerat in honorem beati Petri аройо11, anno
regni fuifccunda vice tcrtio.
DE CORONÁTIONE LÄNDREÃE RE
gi: primi Endre diéïi. 2.0
‹ С A P v т Х L I I.
РОгго дах Andreas à perturbationibus hol‘tium fecurus cñ`e6tus,in regia ci
uitatc Alba regalcm coronam ей adeptusàtribus tantum cpifcopis, qui in
v4.0. illamagna fitage Chrifìianorum cuafcrant. Coronatus ей anno domini M.
их: п: х L ч I t. Ptxcepit itaque vniuerfac genti [ах [ub pœna capitalis fententix, vt
dcpofito paganifmo prius cis concello ad vcram Chril’ti Едет reuerterentur:
8: in omnibus fecundum legem illam viucrcnt, Чай faniîtus rex Stephanus cos
clocucrat. Leuente vero in eifdcm diebus mortuus ей; qui й diutius vixiil'ct 8:
regni рогейагст obtinuiffct; fine dubio totam Hungatiam paganifmo 8: ido
latria corrupill‘ct.- Et quia ipfc Lcucntc catholice non vixit; ideo circa villam 30
Тохат vltra Danubium ей fepultus, vbi iacerc dicitur Toxů auus eius more
pagano. Tradunt quidamńiios tres fratrcs fìlios fuiife Vazul ducis, ех quadam
puclla de genere Tatunße non de vero thoro ortos effe: 8: оЬ hanc coniunâti
onem illos de Tatun nobilitatem acccpiil'c. quod falfum pro certo ей, 8: ре111
me enarratum. abfque hoc namq3funtnobiles; quia 1й1 filii (unt Calui Ladis
lai,qui vxorem de Ruthenia dicitur acccpifle: ex qua tres 1й1 fratres generati.
1йе quidcm rex Albus Andreas 8: catholicus ей vocatus. Tribus cnim annis
Polonosßohemos 8: Аайга1е$ Hungaris fuis armis fecit cenfualcs. Rex au
tcm hicAndrcas fratrc orbatusimilit inPoloniam ad altcrum fratrem fuum Be
lam cum magna dilcëtionc vocans cum 8: diccns: Магда! quondampenuria[1ar 4o
ticioesfiiimn/s Ó labornm; „Кати:te di/eéîi/l’imeßater, 'vt идти non tardes venire):
quaienios conßriesßmnsgandiorum ; bonn’ regni corporali pm_ß‘ntiagaadentes tom
municomiis. Neg/ie neredem cnim babeomeegermanumpreter te : mßs mi/ii here: : tu
in regnam/ìicreeátr His itaque vcrbis Bela admonitus,cum omni familia (ua ve
nit ad rcgem. Qudem rcx videns,gauifus ей gaudio magno; quiafraterno fulci
tus ей robore. Рой hate autë rex 8: fratcr eius Bela habito conlilio diuiferůt re
gnum in tres perfonas,quarü дах in proprictatcm regiœ maicílzatis {ах manfc
runt; tcrtia чего pars in proprictatcm ducis ей collata. Hœc'i‘git'ur prima regni
liuius diuilio feminariü fuit difcordiœ 8: gucrrarum inter d'uccs 8: reges Hurr
gariz. Ео tempore rcx Andreas iuxta lacum Palatinrconíi'ruxit monaí’terińm
in honorë fanëti Aniani,in loco qui diciturTylion'. Duxit autem'libivxorë fili
am ducis Ruthcnorum,dc qua genuit Salomonem ôeD‘auid'. de concubina au
tem,quä habuit де villa Mototh,genuit Georgium. Porro dux Bela in Polonia
genuit libcros Geyfam 8: Ladislaum; in Hungaria autcm genuit Lampertum
8: Elias : viuebantq; rcx 8: дах in magna pacis tranquillitate.
DВ
 и
_ 1
‘ч ——. ‚1

~ сн110151оА нчыоакокчм. e ¿imma

DE VfDVENTV cAEs/z'itls slr/E 115015 ¿Rex?
Тhmtonicorum in Himgiiriam.
CAPv'r XLIII.
t O temporeTheutonicorum rex cum magno exercitu 'obl'editcaltrum Poi
ì fon: volens iniuriam Petri vindicate, 85 Hungariä 610 dominio l‘ubiugar‘e.
lìxtruxit ante' multas machinas bellicas ad expugnandum Cal‘trum : 8: рсг 0610
hebdomadas oblidendo nihil profecit. Venerat cnim` p'rœdiótus rex nauigiol
l'
ad oblidendum caltrum Polon. Tune Hungari, qui in сайго etant, natatoria':
11o lcientillimum inuenerunt ­hominem nomine Zothmund: quem 1106115 111 filé
.tio ad naues imperatoris milerut. qui lub aqua veniës,om`nes naues perforauitï.
_quze fubito aqua plena’. faëtai funt, _85 potëtia Theutonicorum cötrita ей; 85 lic
eil'eminati eneruatiq; viribus tenerli [unt ad propria. Multi enim militcs etant
in Polon; [ed prœcipui etant Moiotecli,Endre, Vilunga'rd, Vrola 85 Martinus :
qui quotidie cum Theutonicis dimicabant acriter. Sequenti vero anno Cazlar
cum magna multitudine bellarorum ob eafdem caufas venir inHungariä iuxta
fontes riuorum Zala: 85 Zelicze: led 85 naucs viäuales oneratas per Dan nbium
milit in Hůgariam; prœfecitq; eis epifcopum Gebarth fratrem. His auditis An
r.
dreas tex 85 dux Bela omnes aceruos fegetum 85 thyrlos herbarů igne combul
2.0 l'erûtxhabitatorelq; cum vniuerlis animalibus eorum de partibus, illis per quas
Cael‘ar etat tranliturus,procul abduxerunt.Cumq; Carfar intrall’et ad Hun gati
ŕam,85 venillet in regiones combultas; neq; militibu‘s 6115 inuenire poterat vi
t‘ftualianec equis; 85 nefcibatvbi naues çius client: nullumq; l'ubiidíuni ex eis
poterat habere. Tranliës autë filuas appropinquauit mötibus Bodohath omni
_ um viâualium penurialaboräs. Interea autë Gebarth epifcopus venir in lauri
num,85 mittens epiltolä ad Henricum Caefarë, l`cil`citabatur ab co, vbi deberet
ipl`um expetïtate. Is aůt,qui ferebat litteras,Deo lic volente,captus сй à latrun
,culis Andreae regis 85 ad eu duétus. Cumq; Nicolao epifcopo interpretante te
norem litterarůpercepillent, refcriplerunt epilcopo Gebafth litteras, quas per
,so quendä holpitem eidem miferü t.Ille aut limulâs le à СеГаге 11111111гг1,о1)11111г lit
teras Gebarth epifcopo talia continëtes : Notiert? opt'imeßarcr Семи/муфта?
magna Ú» ard/Ai negocia „фу! imperii nos ah Hungario in Тheutoniam iro (‘бра/1102:: mí
¿nim/'ei noßri imporiiïno/Inî ho/ìllitef atrapar/Zt. Ergo agcfeßina, ó- a'oßruíll: nauibus
91mm citiuapoierlgnohok Rari/)dome occorra/f : ш’: mim fihi mnì'cfŕ amp/¿ua in Himgiiria
(371207471.Н1$1(а(1;С08п1:1$ Gebarth epifcopus fellinanter fugitinTheutoniam.
Cazlar igitur l'pe lullëtationis,quam à nauibus expeëtabat', fruliratus, ad mortë
cepit agere. Similiter 85 vniuerl'us exercitus eius cum equis 85 lubueâ’torib” mi
{erabiliter fame pcriclitabantur. Inluper etiam Hungari 8: Billeni lingulis no
tïtibus acriter eos infeltabanntoxicatis lagittis eos interliciêdo, 85 funes exten
40 dentes inter papilioncs eorum,quarn plures aliqua­ feruitia facientes rapiebant.
Pra: timore autem imbrium lagittarum,quibus Theutonici complu'ebantur 85
conlumebanturfodiebant libi tertam,85 delupcr inlertis clypeis etiam viui ců
mortuis iaccbant in fepulchris.Nam l'cpulchrum quod mortuo fodiebatur, vi
uus iacebat in со de noélezôc quod viuo fodiebatur­ pro no&e,mortuus libi vê
dicabat de die.Cael`ar ergo videns tot 85 tantis periculis le elle perplexum; milir
acl Andream regem 85 Belam clucem,rogans per'petu'œ pacis Hrmitatem. Dice
bat enim,quod li rex Andreas lecurum ei iter prœber‘et ad reuertendum,85 ex
` ercitui 610 fame opprcllb {ubûdiavitaz largiretur g iple nuquam Andrez regi 85
fuccellbribus eius inimicaretur: 85 nunquam à modo~ regë Hůgarorum vel di
..5 о ëtis vel 616115 vel cölilio ledere attentaret.Sed etiam li quis de fuccellor‘ibus 6115
ас1 debellandumHungariam arma mouetet,inclignationem 'omnipotentis Dei
incurrerer,85 perpetuo eins anathemati l'ubiaceret;v liliam quoq; (uam, Sophi
am nomine,Salomoni 6110 regis Andreœ daretin vxorem: quam primiru’s lilio‘
regis Francia: cum maximo dederat facramento : proptcr perpetua: pacis fe‘- '
'dera lirrnius го boranda. Hate autem omnia lideliter feruaturum iuriliurandì
 naamw "' м. tou. DE тнчг/косз
Ref“ reli ioueinte ofitaconŕirmabaeRexíta ;Andreas&dux Bela ma is amai@
g . . ~. .
res pacis,quam difcordiat (eminatores effe volantes, pacem сот Cœfare com'
pofuerunt. Cazf‘ar autë in propria perf'ona fua iureiurando confirmauit omnia,
quœ dixeratfìdeliterfaelurum. Tune rex Andreas f'olita regum Hu ngariœ lar
gitate vtendo,mifîtCçfari quinquaginta corpora ímmenfo'rů hufonum,& d_uo
millialardorum mille taurosin ratesde anibus autcm lus 'uam {ecumfer
, u

re P oterant. Oues
_ ‘.1 uo.q58: boues feu. ecudes . af'cuales,_ 8: vini
. co. . iam Го. er
Huentem. Plurimi etiam Theutonicorum de immoderata clbotu mgeflione,
8: potus in gurgitatione crapulati 8: infufi,mortui (unt. 'refidui vero à faucibus
mortis mifcratione Hungarorum liberati; relie'tis tentoriis,&clypeis,&vni­ I0, ‚
uetfis fupelleôrilibus fuis abieëtis adeo concitato curfuinTheutoniam redire
P toP erarunt
. _ ’ vt nec retro
. P ro( icerent.
. . Ех. hoc autcm
.‚ euentulocusille,vndc
.
Theutonlci tam turpiter dedecorati abiet'îhs clypeis fugerunnvfq; liodic [Ufer-_
~ 4 te/s’hegienuncupatur: Theutoniciverolocum eundem Schjlpergvocant.
DE CORONÁTIONE REGISl SALOMO
ntlf, á' de nuptiit его/дат.
CAPV-r XLIVJ
O

Oftquam autem Cœfarl-Ienricus cum tanto dedecore {пай in terram fuam 2 è

Р де Hungaria,rex Andreas vmittens adeum lcgatos,petiuit ab ео vt Sophiam
filiam (uam Salomoni ŕilio fuo matrimonio copulandam,vt promíferat,con­
cedereeCatfatautem,qucmadmodum iureiurando promiferat, lîdelitercom­>
plcuit. Regalibusitaq; nuptiis iuxta fiuuium Moruä celebratis,& foederibus
pacis ŕirmiter roboratis,Cae(ar 8: rex cum gaudio [unt teuerü. At rcx Andreas
рой hate cito incidir in paralyfin, 8: гат hyemali quam xfliuali tempore fupér
traba ferebatur. Рой mortem iraq; {anëti regis Stephani tranfac'ti (unt an ni vn
decim,menfes quatuor vf`que ad annum primum imperii Andreae regis. Inter-~
ea vero Petrus Theutonicus, vel verius Venetus , primo 8: fecundo, regnauit
‘ ‘ annis quinque cum dimidio.Aba vero regnauit annis tribus. uia vero carna- 3G
g _ ‘ a lis атог,8: confanguinitatis alietîlio folet impedire veritatcm t vicit amor filia
lis in Andrea rege iuf’ciciam; 8:горго fœdere {ох promiflionis,quod in regibus
efi'e nö deberet, lilium f`uum Salomonem infantulum adhuc дойти}; annorum
fuper toram Hungariam anno imperii fui duodecimo confeötus fen io in regè'
fecit inungi 8: coronari. Simulabat enim,quod pro perd itione regni hoc face
ret; quia imperator Штат (uam fìlio (uo Salomoni non dediflet, fi сот non со
s ronarer.8:Cum
Atuorum; autcm
hoe per in coronatione
interpretem Salomonis
Belœ duci caneretur,Eßa
innotuifl‘et, dorninuefratrü'
quod Salomon infantu
lus ipfi dominus conítitueretur; grauiter ей indignatus. Dicunt alii quod Be
la досе 8: filiis eiu_s,Geycha (cilicet 8: Ladislao, cunäifque regni optlmatibus 40
confentientibus Salomon vnélus effet in regem z poflmodum f'eminarium dif
cordiç quorundam infiigationibus ortum ef’tinter eosSufurrones enim,qua­
les nollris temporibus complacent prxcipuefuggerebant regimô pofl`e regna#
re Salomonem,nifi fratre eius Bela extinelto. Ab alia veto parte duci perfilado
\ ' ‘ bant Bcl:e,quod tempus oportunum efl`et,regnñ acq uitete, dum Salomon ptr
erulus efl`et,&t pater eius fenio confeäus ac inualitudinarius. Venerunt iraquo
rex 8: dux in Varkun.Rex autë' cognofcens, quod filius [uns abfque voluntate
ducis рой оЫшт fuum regnare non pofl'et; vocauit ad confilium duos fideles
fuos; ей quibus cöfilium iniit dicës : Vala attentare ducem Ó- in duobiu interrogare a
‘ ßfwaf habere corana'a/ela'ucatů'. Fecitq; rex ei coronam iacere ante (e fuper rubeů' fd
flramentum; 8: gladiü iuxta,qui ducatum defignat. Лист? elux cum bonaloace
habere 't/oluerit.' habeatf/ifve‘ro coronam ;ßatim 'vor duoprinci/1er„идём: ё‘ eoelenagla
dia elucëb’elam deca/late: 8: illi promif‘erunt (с faólurosßmn autê hocconfiliů irt
irêt; comes prœconů Nicolaus tenës ofiium palati i deforis liaec omnia audiuit.
сито; ducë ad regem vocafl`eu t,ô¿ in of’tio intraret, dixit citiflimê duci comes
PPE?
 CHRONICA HVNGARORVM. $1 Ändreiú
praeconum. Si ‘ишт optfußccioeglodiü'. 86 plus dicerc nö potuit. Ců aut'e' dux in- Кт
traret; vidit coronam iacentem cum gladio ante regem, ё: 1111гаЬа1111’. йа11тс1;
cum fediffet,rex iacens fe leuauit 86 in leëlco fedcns dixit : Dua/,ego :ormoni/Mum ~
meuf/¿non tomen coa/ß: cupidimtis,/i'a'rouen:perdition?regain/1.oтш’лфт‘дш al: im
Peratoreacîofiiil.Sedia wúmratë'tuom liberilmbaasje/135 regnum‚миреcoromïd/i
catumßctiloe gladium. Ex loir a/iua'rontea'iu/í/io mem/¿daarom a7 inßiria ma ей‘. Sta
tim dux coguouit de verbis Nicolai comitis, 86 dixit: hobmtß/¿M шш соптат,
qui amiko: eff: ó-da mi/Jidiicotrï; ftatimq; gladium accepit.Rex iraq; inclinauit fe
ad pedes eins. q, tamë nunquä vel raro folebat facere. Putabat enim eadë 11 т
! О plicitate dediffe corona filio 1110; ficur fibi Leuente dederat : fed dux pra: timo
re hoc fecerat.Tandem finifrris fuggefìionibus malorum hominum rex 86 duit
difcotdauerunt. Dux autê' fieut etat fagaciffimus, prœcauens fìbi ab inñdiis re
gis,­cum omni familia f`ua feceffrt in Poloniam ad focerum fuum. Quíod audiës
'rex Andteas,timensillius machinamenta,ñliu1n fuů Salomonem tranfmifit ad
imperatorem focerů eius. Secuti funt autem cum plurimi primates Hungariœ.'
lnterea dux Bela omnê iniuriä, quam ei Frater eius rex Andreas intulerat,noti­
ficauit focero 1110 duci Poloniœ: dux autem Polonia; auxiliatus ей е1 fideliter 86
eŕiicaciter. Dux iraq; Bela tribus agminibus f'oeeri fui munitus reuerfus ей in
Hungariam. Rex aut Andreas praenofcens eum cum cxercitu intraffe iti На r1
до gariam,ab imperatoteTheutonico'rum duos duces,videl.Wilhelmun1 86 P0111
in auxilium 11111111 fecit adduei.Ducem quoq; Bohemorů, qui confanguinirate
eidem attinebat,mercede côduxit,86 eonfìdebat in multitudine cöduôtorumi
Hungaros autë non multos habebanQiaplurimi enimSalomonem filium eius
fecuti fuerant: 86 ex his,qui in regno manferät,plurimi ad ducem Belam cöHu
xeranLNunciatum ей autem Belt; duei,q', rexAndreas maxima haberet multi
tudinem côduétorů ; elegitq; magis mori in bello, о; fine pugna ab exercitu ге
gis declinare. Tüc intrepidus cöcitatum duxit exercitum 111рсг An dreä regem
vetfus Tyf'cianLWilh'elmus vero В: Poth duces Theutonicotum furore cöci
tati ců agminibus 11115 f'ef’tinäterTyfciam tranfierür.86 cômiffo prazlio ab vtraq;
30 parte fortiter ей pugnatum; fed adiuuanteDeo dux Bela viéroriä obtinuitzfere
omnib.Theutonicis ibidë interfeëtis,86 ducibus eorü comprel2ëfis.Porro Hú
gari,qui erät apud regë Andream, videntes viëroriä feciffe ducë Belam, dimif
fo rege Andrea verfi [unt ad duce' Belam. Rex autê Andreas fugit verfus Theu
toniamfed euadere nö potuit.- Captus ей enim ad portas Mufim: 86 negligen
ter detentus in filua Bokon ad crucern f'uam', qua: dicitur Stirem, mortuus ей.
Sepultus ей autë in monafterio fanôti Aniani confefforis; quod idem rex con
flzruxit in Tliihon iuxtalacum Balaton. Sed 86 dux Bohemorum captus ей, 86
fine fcitu ducis Belœ exoculatus. Wilhelmus vero 86 Poth duces adducfti funr
ad Belam ducem; qui eos liberos abite permifit.
‘o DE CORONATIONE ET VITA REGIS
Belo loïiivli, ó' cxerritiis oiufa'em.
C A P ч т Х L V.
`“ V х igitur Bela,voeatus Benim,vi6ror cum triurnplio venir in eiuiratë Al
bam; ibique regali diademate, inungëtibus cum epifco‘pis, feliciter ей со
ronatus.Tenuit autem regnum paciŕiee fine moleftatione hoftium,86 quaefiuit
bona genti f'uae. Inter caetera liquidem peritiae (use argumenta fecit fabricari
num 1n os magnx moneta: ex purifIimo argento ;' 86 precium re'rů venalium fe
eunduxn certam quan'titatem :~ iul‘to moderamine diferetœ rationis conftituit.
go Non enim pcrmittebat mercatores 86 nummularios per'detefiabilem auaricia:
voraginem fimplicibus 86 ruflzicis fuperñuum lucr'um eögregare. Hee ей enim
caufa,qux maxime (oler populos paup'ert'atis­ 86 inopiç periculis obuoluere; fed
fecundum fi‘atutum precium vnufquifq; vëdebat 86 emebat fine iniuria 86 cir
cumuentione. 1йе enim omnia fora die fabbati conflituit pro vendendo 86e;
metido. Byzantiof'q; mifit currereper difìriótum‘regni'fui'. Argëteos etiam dei.
~ Е 2.
Raimi. M. ion. DE THW/’Roca
narios,vt fupra fcriptum eli, сад! fecit: quorum quadraginta Byzantius Èeiiï
fus eratzvnde 8: nüc denarii numero quadraginta aureus appellätur. non quod
` o На: aurei, fed q, tot denarii Byzantium valere illo tempore videbautur. Omni
bus enim diebus vitae fuse in tota Hungaria non eft mutata moneta. Multa etia
am alia fecit fempiterna digna memoria. Omnium enim qui fecuti fuerant Sa-ò
lomonem regem,vxores 8: filias, 8: omnia Чиж habebant in [сага 8: illatfa fecit
cullzodiri,vt ad cum fponte reuerterentur: 8: cum bonis fuis in pace degerent:
‘пёс plutimi de illis Рас}! lideles redierunt. Alleuiauit hie etiam aifeetu pietatis
onus Hungarorum à debito feruitio; relaxans eis confuetas 8: antiquas exaâi
ones. Quapropter Hungatia quam plurimum locupletata fuper omnes circü- lg
adiacentes regionescaput extulít,eas diuítiis vincens 8: gloria: tune in ea pau-J
peres locupletabantur 8: diuites gloriabantur.
D_E HÍ‘fNG'ARIS RVRSVS IN FIDE
apiyiataretonaiù.
CAPVT XLVI.
MIÍit etiam rex clemëtillimus per totam Hungariâ' prazcones, vt de Новый:
villis vocarenrur duo feniores, facundiam habentes, ad regis conlîlium.
(ДЕ) audito non tantum l1i,qui voeati ñaerant; fed etíam omnes rultici 8: ferui
cum vniuerfa plebe Hungariç venerunt ad regem in AlbanLRex ай: 8: epifco- 2.o?
pi,cun&iq; proceres videntes immenfam multitudinë,timuerüt, ne forte irru­­
erent in eos: 8: intrantes ciuitatem obferauerunt eam.Plebs autê c „мыши (ibi
przpolitos,quibus prxparauerůtorcillrä de lignis, vnde ab liominibus pollent
videri 8: audirí: praepoliti vero miferunt ad regë 8: ad proceres nuncios dicen
tes: Coneedenobis ritapam?niylroram inpaganifr'no waere; Blog/¿opor lapidare; ¿presby-`
ню.‘ exterminare; tlerieotßrangulare; detimatoresfaßiäa'ere; eceliyi'aa alißruere; campa
nao tonßingerel-Iís auditis contriliatus ell: гсх‚8: petiuit inducias dierů trium ad
deliberandú fuper negocìolnterim vero prœpoiiti plebis in eminenti fuggeftu
reiidentes praedicabant nephäda Carmina contra iidë. plebs autem tota cögra
tulanter affìrmabatfagjîat. Cum autem tertia die refponfum expeclarenumi- 5o
lires armati ex praeceptu regis irruerunt fu per со$‚8: aliquot ex eis obtruncaue-I
runt; prœpolitofq; eorum ab altis prœcipitando cötriuerunt, reliquos autem li
gatos duris verberibus llagellaueruntzôc fic occidendo,ligando, ilagellâdo fe- ’
ditionem eorum milites vix edomueruntPof’tquä enim S.rex Stephanus con~j
uertit Hungariä ad Chrillum,bis ad paganifmů verfa eli: (ста! tempore regis
Andrcxfecüdo tempore regis Belx,licut niic {criptů ellt.PiiHimus ай: rex Bela
completo regni fui anno tertio,inDemes regali all-odio corruente folio confra<
¿ius corpore itremedialiter cepit :.egrotare;­ duxeruntq; eum feminecë ad riuu
lum Kanifa, ptopter quafdam regni necellitates ; 8: ibi migrauit ê feculo. Se
pultus eli aut Ein monallzerio fanëti Saluatoris, quod ipfe conflruxerat in loco, 435
qui dicitu rZew/kzard. Hic enim Bela etat caluusßc in colore brunus: propter-j
ea fuum monal’cerium ad fuam difpoli'tionem Zewk‘zard appellauit.
.DE LÄDVEZ‘CTI’ IAVPERÁTORIS CVM REGE.
Salomonegenerofilo. ­
i

‘CAPv'r XLVII.
Ex autem Salomon audiens mortem Bela: regis, aeceflit ad focerum {nutri
Rlmperatorem Theutonicorum, rogauirque сыпь": regnum Hungarian ii*
bi rel’titueret. Cuius precibus imperator libenter acquieuit; 8: cum illo nobili
Romana: artis exercitu, 8: illullri cœtu imperialis gloria: Salomonem in Hun- 56€
gariam reduxit. Interim Geyfa lilius regis Belta, licut etat prudens 8: circum
fpeâus, cum duobus fratribus fuis adolefcentibus afliimptis fe contulit in par
tes Poloniae. non enim poterat impetum Salomonis öcTlieuto‘nicorum tune
fullinere. Rex itaque Salomon cum imperatore fine difficultate intrauit'iu
Hungariam rege orbatatutôc fecurus venir in ciuitatem tegiamAlbam; ibiq; ab
' ‘x
omni
 cHaoNicA HVNGARORVM. „suma
_ lemmi clero 8: popolo totius Hungariae honorilicentillime fufceptus ей. Con~ Rexx i
cionatus eliautê imperator ad vniuerfum coetum Hůgarorum pro genero fuo ` l
rege Salomone; paeëq; inter eos reformatam iuriliurandi religione interpolita . Í
c ъ nfirmauit. Regeln autë Salomoneni in paterno folio gloriole coronatine'um
al'fenfu 8: acclamatione totius Hungarizledere fecit. lpfe vero imperator di- ‘_
nite gaza Hnngariae à rege Salomone largillime remuneratusi profpere rediit
ad propria. Statim autem vtimperator difcellit, Geyfa illinc,quo le cautecon- `
tulerat,irì Hungariam
‚ ейггйегггщбс iiondum inaccellit. Rex autem
regno roboratus: Salomon
timens tanqGeyfa
ne forte uam nouus 8: поп
cu in exercitu ‚ i ‹
1 О Polonico fuper cum írrueret; paulifper retrocellit cum fuis; 8: йп сайго Mofon
munitillimo tuta llatione refedi't. Porro epifcopi, 8: alii viri religioli, in liariter
fatagebantinter eos pacem componere: maxime autem Deliderius epifcopus
delinitiuis ammonitionibusße dulcibus allocutionibus fuis mitigauit animum
Geyfx ducis;vt Salomoni,quamuis iuniori,regnum cum pace redderet; 8: ipfe
ducatü,quí_pater eius prius habuerat,pacilice teneret. Cuius falubrib’ perina-v
lionibus Geyfa depolito rancore paruit. 1n fello autem fanó‘torum Fabiani 8:
$еЬаййапйтаггугпт rex Salomonôe Geyfa dux coram Hungaria in GeWr pa
cem ŕitmauerunt. Deindefeltum dominicœ refurreálion-is ambo limul cit ple
na curia @inqueccleliis celebrauerůt : чЬй гсх Salomon iplo die pafchae alii-_
?«O liëtibus regni proceribus per manus Geylœ ducis lionorabiliter ей coronatusá'
8: in regiam beati Petri prineipis ap'olìolorum balilicam ad audiêdam mill-am
gloriol'e dedu&us.Vniuerl`a ergo côgregatioHungatorumvidëtes pacem regis
8: ducis; 8: mutuatn inter eos dileerionê, laudauerunt Deum pacis amatorem;
8: fatïta
diœ ей laetitia magna
8: turbationis in populo. enimeccleliä
prouenitiTotam Noâe ей: lecuta'Jpgnoliiců
illam, 8: omniafuturœ
palatia,difcor
caste? l
raq; :edilicia ei apperidêtia,llamma corripuinöc vniuerfa vallante in'cëdio cor
ruerunt. Accepit Ай: omnes timor pra: nimia cöcullione Hammarů liridêtium,
' ôctetribili furore campanarü ex turribus ruentiůznec l'ciebat quilq u'ä quo le di­.
uerteret.Rex 8: сйих vehemëti йироге attonitißc fufpieione mali doll' perterri
3 О ti=quanto ocyus in diuerfa l`e tranl’tulerůnMane autë faâo per lideles пйсйо$,8:
ш VCL'lîíii'C rerů eognouerunt; q, nihil mali eX vtraqj parte perniciofa fraude fu
erat exeogitatü; fed forte inopin'atii euenerat incëdiilm: rex dux ей b_ona pa~
ce it erîi cöueniůt.Milit iraq; rexZolomerus Daln1aciç,qui fororiusGeyfœ etat,
'nu i .c i »as ad regë Salomone 8: ducem Geyfam, 8: rogauit eos, vtlpipria perlona
ecru cötra aduerfarios (поз, fcil. Corinthios ipfum adiuuarêt, qui tüc marchiä
Dalmacia: occupauerät.Rex igitur 8: dux colleâo exercituiuerüt in Dalmaci-V
am; 8: ablatä ei reltituerût integré. Regi igitur duciq; dona regalía ac preciola
palatia,aurů «Scargentnm multíi donauit. In reuerlìone autê eorum Atha Pala
tinus rogauit regê 8: ducem,vt in conliruâione monalierii fui, quod in honoÄ
4.0 rem fanóli Iacobi œdilìcaueranin Zelyz interellent. quod 8: faöturn ей.
15E Eo, ,Qi/0D REX SALOMON ЕТ 12a.'
пай/‘Ми’ eiua liberos non habuerunt.
__ CÁPVT XLVIII.' _54
f- .
Е Х‘ autem Salomon 8: Dauid frater eius liberos nunquam habuetůt, 8: in
iplis femë regisAndreç defecit'. q, ideo diuinitus faöh'i elle eredimus,quod,‘
quädo Andreas primoin Hungariä reuerfus ей cum Leuëte fratre luo,propter
hoc vt ip’fere'gnïi> pellet obtinere,'permilitV_atam prophanumßc alios pellimos
fanérů Gerardfnße~ multosCliriliianos interl'icereiDux ай: Geyfa genuit Colo-__
5o manû 8: А1тй,ас ййййаё. Viguic autë tranquilla pair inter regem 8: сйцсё circiter
annos tredecim. Interim autê Bohemi fuperbia inllati irruperůt verfus vrbem
Trenchenße magna predam hominů 8: Vcçtero'r'um animaliü rapiëtes abduxe
runt. Rex autê 8: dux pro'mag'n'a iniuria hoc reputantes,cü fuis exercitibus Bo'
hemiam inualerůnôe Bohemis adiconßiäü venire nö audentibus,Hungari fe- .
re totam Bohemiam igne 8: gladio valiauerunt. Ibi Bator Opus Martini liliiis,"l е
‚ Е 3
' l
‘l

Salomon S4 M. IOH. DE THWROCZ

Rex. quendä Bohemů inflar gigantina: magnitudinis corpus habentë,in сенат!!!‘
fingulari viriliter proftrauit; ptoptet quod memorabile fac'iü femper pollmo­
dum apud regem 6c omnes optimates Hungarix gloriofus emicuit. Rex iraq; 86
dux iniuriam fuorum fuper Bohemos grauiter vindicätes, cum maxima praeda
captiuorum Bohemorum in Hungariam gaudentes funtreuerfi.
DE IRRVPTION-E CVNGRVM 1N HVNGÄRÍ*
armó' de della regis Salomomlr Ó' dumm Gcjße4c Ladis/ai mm еще”).
С A r v т X L I X.
Ofi hare autem pagani à (uperiori parte portae Mcfes ruptis indagînibus it- l Q
Pruperuntin Hungariä,totamq3 ptouinciam Nyr vf`que ad ciuitatcm Byhor
ctudeliter deprçdätesjnlinitam multitudinem vitorum ac mulierum, cartero
rumq; animaliù fecum trahentes per am nem Lapus 8c Huenta Zamus iuopiua- ‚
bilitet tranf'euntes remeabät. Rex igitur Salomon 8c dux Geyfa cum fratre (uo
Ladislao,colle6io exercitu fef’cinantillime accelerauerůt per portä Mefes träfl
euntes priufquä Cuni mötes tranfcenderët in vrbë Debuka c pœne per totä fe
ptimanam ibi aducntů pag-.morir expeûarunt. Quiidam ай: de fpeculatoribus
nomine Ftanciska,qui etatiu nouo сайт, certificauit regë 8c duces, q, quinta
feria exercitus C unoru appropinquaret~Rex autê 8c duces cü exercitu equita
uerůt illuc vfq; properantes: 8e in noeie illa defcëderunt prope Cun0s.Surgen­ 1 »QJ
tes autê fummo diluculo fexra feria omnes eucharifliç comunione feipfos mu
niuerü t,8c ordinatis agminibus fuis ad cölligendum cötra paganos perrexerüt.
под cum­vidifl`et princeps militiœ paganorum nomine ОМ, qui fuit feruiës
Gyulasducis Cunorů,ficut etat plutimü inflatus fuperbia,ac nimiů de fe prxfu
mës,inquit fuis: 'vada’t iuumefßzper inerme: Vngaros, Ú ciì'eilr ludi/îmile bel/um ram
„шт. Nullos enim credebat efl`e,qui cum eis cögredi auderent. Procedentes
autë pagani cötta Hungaros,viderunt tetribilia eorum agmina: 8c perpropero
renunciauerunt Oful principi (uo. Quicoadunato cöduóio exercitu Cunorü,
feftinäter collegit (ein fupercilium mòtis altillì mi; putans hoc БЫ fieri pro ma
ximo tutamëtoEfl enim afcëfus grauillimus mötis illius,qui ab incolis vocatur 5 ot
Kyrieleys.Congrega1us ell: autë vniuerfus exercitus Hungarorum ad radicem
mötis eit1fdë.Milites enim regis Salomonis omnes pariter geflabant vexilla lua
faëla de (yndone. Pagani autem in cacumine montis iam collocati fuetant; ex
quibus fortiores ôcaudaciores fagittariî defc'e'detunt in medium deuexi топ
tis,vt Hungatos ab af'cenfu montis ptocul areetent.Ceperuntitaq; tempef’tu'œ-`
fis imbribus denfiflimar'ů fagittarum in turmas legionum regis ¿ley ducis defaeui
reQi/idam autem inclyti militesl-lungarorum irruerunt fuper illos fagitrarios,
8c @i plures ex eis in latere eiufdem mötis occiderunt; 8c Чаше pauci eq поз fu os
arcubus fuis verberando vigentes Их ad (ocios afcenderc potuerunt.Rex autë
Salomon acerrimœ animofìtatis audacia fremebundus, per gtauiflimum afcê- 4o:
film cum agminef'uo quali reptando ad paganos afcëdit: qui fuper eum denlif
limos f'agittarü imbres elfundebäLDux autêGeyfa,lîcut etat femper prouid us,
per leuiotë af'cenfum afcendësfagittis itruit fuperCunoszcuius fraterLadislaus
quatuor ex fortiflimis 'pagańoríl primo ímpetu interfecirßc à quinto eorum fa
gitta grauiter ей VLlll’lCl‘atilS, eodë moi: ibidê interf'eéto. Pofimodů diuina mi
f'eratio'ne à vulnere illo cito ef’t fan atus. Pagani ergo atrociflima mortis illationo
abHůgatis coart‘lati mif'etabiliter fugiebänquosHungari celerius perfequêtes',`
acutiflimos gladios (поз fitibüdos in fanguinib’ Cunorum inebtiauetút. Capi­­
ta quippe Cunorum nouirer rafa tanquam cucurbitas ad matutitatë nondum
bene perduc’cas gladiorum ic‘ribus difciderunt. ЧМ}: deniq; beatiflimus Ladis- gq'
laus dux vnum paganorû,qui fuper dorůim equi fui ducebat vnam puclläl-Iun- `
gatä f'peciofam. fanůlus ergoLadislaus putans illä elle filiä epifc‘opiw’atadiëfis,
ôcquäuis effet grauiter vulneratïtamê illum celerrime pieeutus ей Гирсг equoy 'a9

illo,quê Zug nominabat.Cum aut attingeret,vt eum läcearet,minime potetat:

1
вида nec eq низ eius celerius currebat, nec equus illius aliquantulů remanebat‘;
led
s
\
 CHRO‘NÍCÀ l “Зайти”
~ fed quali brachium hominis etat inter lanceam 8: догГцт eius. Clamauit iraq; "х
fanélus dux Ladillaus ad pucllam 8: dixit :ßror/Peeiofaßceioe Cunum imingu/aá*
iue‘htein temen: : quod 8: fecit. Curnq; beatus Ladillaus dux pro'cul illû lance
' 1111111111с1‘га1асе11геп1,чо11111ецт111гег11сегс;ЧцёриеНа valde rogauit,ne cum
interl'icercnled vtdimitrerer.vnde in ho'enotatur, quod lidesin mulieribus nö
lit; quia forte amore llupri illum liberare voluit. Sanâus autë dux cum eo diu
luäando 8: аЬГсШо neruo illum interfceit: led illa filia epilcopi non fuir. Rex
‚ igiturôcglorioli duces fete omnibus paganis interfeâis , 8: omnibus Chrillia
nis à captiuirate liberatis vna cum felice embola totius Hungariat cü triumpho
lo victoria: gaudenres redicrunt. Faóta ей igitutlœtitia magna in tota Hungaria,
ôchytnnis 8: confellionibus bcncdiccbanr deum, qui dedir cis vieloriam.
DE IRRVPTIONE BISSENORVM
in Hungarian; : Ö' de ob/idione L/I/be Bulgoricnper regeln
d” dueesßb de cnptione eiufdern.
e CAPV-t L. _
F A с т ч м ell: autem rerrio anno рой aduenrum Cunorum, VtBilIenipei‘
Albam Bulgaricamvenientes tranlnatauerint llumen Zaua in campů Ba
zias; 8: 11011 modicam gentem capriuorum 8: prxdarum diripientes in luä ter- _
10 tam abduxerint. Rex autem 8: dux impofuerunt crimen rtaditionis Albœ Bul'
garicse; со quod pace defraudata voluntario petmilillct latrunculos Bellorum
depracdare Hungariam. Colleâis iraq; exerciribus conueneruntin Zalanke
men, vbi conlilio deliberanres decreuerunt,Albam tradirricem oblideri орог
tere ôcexpugnari. Inde caltra mouentes defcenderunt circa llumen Zauam in
dir_cólo Nandorfc'yvear. Exiit autem ediötum à rege 8: duqe, vt vniuerfus exa-o
‘ercitus Hungarorum quanto ocyus tranliret Huuium Zauam in В1113аг15.6га1:ь
ci autem 8: Bulgari nauiganresin celocibus fuis , peringcnia lulliabant ignes
fulphureos in naues Hungarorum; 8:еа5 in iplis aquis incendebant. Viäi funt
autem igniuomiGrxci ab Hungaris prœ multitudine nauium, quibus llumcn
50 operuerant.Fugienribus autem Graccis ac Bulgatis,tranlierunt Hungari 8: ter
minos Bulgatorum occupaucrunr. Rex autem 8: dux fecunda feria tranlicrüt
Zauam; 8: mane faëto otdiuauerunt acies luis; 8: plcnis manipulis fuis vnià
uerl‘aliter per rurmas [nas inferris vmbonibus obfcdcrunt ciuitatem. 612126181
­tur 8: Bulgari rimenres ex oblidione periculů libi imminere; rogauerunt Bille
nos per clandeltinos nuncios,vt line pauore venircnt in adiutoriurn ipforii ',eo
quod nec rex,nec dux ciuitarem corum obl'cdillet: fed tantum comesVid cum
Bachienlibus miliribus eosinuaûllet. Belli ergo fraudulenris verbis corum l`e‘­_
duéti feltinauter venerunrin adiuror'ium iplorum, ůccupiditate prardsealleâi,
_ cuius de comite Vid deuicîto {perabant le elle participes ‚ irruerunt fuper 1181111
40 na Soptonienlium э quorum rector etat comes Ian nomine. l-lic autem 1111111
tus Bellorum virilitcr 8: forritcr cum Sopronienlibus fuperauit: plurimis eorii
in ore gladii prollzraris; reliduis autem eorum in captiuitatem abaölis : princeps
Bilfenorum nomine Kazar ‘cum paucillimis fugiendo manus Hungarorum
vix eualir. Rexigirutôcdux eidem militi I A N munera regalía condignalque
grates liberalitate re ia contulerunt s eo quod ipfe multa millia Billcnorum tä
quamlapis limpidi imus vala lietilia contriuill‘et priulquam tex 8: dux cum
excrciru (uo de ientaculis capita I_cuallent. Regi autem 8: ducibus Geyl'a 8:
.Ladillao fuper rupcm,quae eidem ciuitati proxima ей ‚ relidentibus s ceperunc „.'_ IL.I_.`JAx.4_­._‚ —,_A„..|—_ 4

Hungari praelentare captos Billenos, 8: capita interf'eé’torum,l ac equos , 8:

5 O fupelleftilia при: 111 quarta feria à mane vlquc ad inclinarionem meridiei ple»J
‘ пе perliccrc non potuerunt. _
Нос autêidco faäumelhvt Greci 8: Bulgari,qui oblidcbätur, videntes _Bill
fenos,in quib.l”perabät,tam crudeliter ab Vngaris obtrücatos; timerenr , 8: le~
metiplos cůciuitate regi 8: д11с1Ь115 côtraderenr. Porro , rex 8: duces ad exptv
gnandü ciuitatë cöucnientioralocaJpl'picientes,ptc¿ceperüt carpentariis , vt ibi
’ 4
Salomon 56 \ ‘ M. ion. DE THWRocz t
rex. turrcs ligneas o&o,altitudinem murorum duplo (u perantes fabricarent; vndé
milites inmcdium ciuitatis lapides 8: {agittas iuper homines iacularêturlntcr
turrcs vero totidem tormenta ad дейгаепдат muros crexerunt, longos etiam
pluteos ad dcfendend os introitus turrium : cartcraque iníirumenta bellica c5
pofuerunt. In quibuldam itaquc locis дейгахегапгтагоз е1а5 vfque adfun
damcntum,fed ciuitatcm ipiam caperc non poterant,quia cam intrinfecus for
tiflimi bcllatorcs defendebät. Obfcdcrunt itaque ciuitatcm duobus menfibus,"
infra quos fatpius congreÍIi (unt cum Saracenis де ciuitate egrcdientibus z 8: ех
eis alios occiderunt , alios autcm fugaucrunt. Рой hxc .tres Saraceni fortiílimi
8: audaciflimi de vrbe proliliunt,iaculis,lanceis,& fagittis duram plagam Hun l0
garis propinantcs.
S A L o M o N autcm baliiiarius regis vnum illorum iá'iu balifiae fulminauit;
cuius cadauer Hungati nitebätur raperc ; focii vero eius de pratdiůis acritcr
dimicantes dcfendcrunt. Rex autcm 8: дах videntes eorum conliitïtum , cir
cumliantibus aiunt militibus : 'vtinamßngun‘ó'eoreMac/Jaßaorum ejfêrbefieret
in militibm,qui riefen/arent Hangaros ab lnk Saraeennpriemunitione arcas audaè'ler ри
gnaniilmefvt Hangari сайте’ Saraceni треки. Нос audito Opus ‚ Gregori us, 8:
Bors , milites bellicofi , concitato ímpetu in modumfulgurisirruerunt fuperil
los. @9s quidcm Opus nimium audaâer perfcqucns, vfque ad vrbis portas
fugauit ­, pugnatorcs iaé’tabant lapides 8: fagittas de propugnaculis ciuitatis. 2.0
Opus ramen line laalionc rediit. Intcrea autcm, Georgius 8: Bots exhortati
[unt Hungaros , qui corpus Saraceni rapucrunt, 8: in turpitudinem proiecc
runt.
In tcrtio vero mcnfe obíidionis quzdam puella Hungarica olim illuc per
, captiuitatetn abduéta, in quarta feria ciuitatcm fucccn dit.Fla bat autcm fubfo
lanus vehementillime , cu nëìaque zdif'icia occupauerunt incendia. Exercitus
itaque Hungarorum irruitin ciuitatcm ca parte, qua muri eius per tormenta
iam corrucrant, 8: Gratcos,Saraccnos atque Bulgaros crudeliter trucidarunt :
qui autcm relidui fuerant cum Nicota duce eorum , fugcrunt in arcem. Hun
gari ergo capra ciuitate fequenti die pofiquam ignis refederat, videntes [cro 39
bcs Gtrecorum,defccndcntes tulerunt cxinde aurum multum 8: argentum,la­
pides preciofos,gemmafque prŕlucidas; 8: thefaurum {его 1пхй1таЬ11ет. in
cuius partitione otra ей difcor iainter regemôcducem : nullufque fuit ex Hú
garis, qui ibi locupletatus non fuiífet. Porro, in arce rcclufi rogauerunt regem
ôeduces', vt eis vitam 8: libcrtatem donarcnt, arcem ôevniuerfa 11 bi vendica
rent. Manibus itaque regis 8: ducum in fidci pignus extenfis , quod eos ampli
us nonlatderent, omnes, qui in arcc etant, defccnclcrunt.l At dux Nicota por
tans argenteam’ iconë fanâiflimat gcnetricis dei fem per virginis Marias cum
magna multitudine populi vcnieus,in рогейагё дас15 Geyfœ fe contulit. Scie
bat cnim Gcyfarnduccm dcuotum deo, 8: captiuos feu afliiâos mifcricordia: 40
vifceribus refouentcmAd marins autcm regis Salomonis pauci vcnerunt,quia
nouerant ipfum elle außerum 8:pellimis conliliis Vid co'mitis in omnibus au
fcultantcm : qui Vid део8: Ьот1п1Ьа5де1ейаЫ15 etat. Cumque vidiifet rex
plures ad ducem exillis confugifl'c', paucos autcm ad fe, plurimum indignatus
сй. Сат autcm reuerii eilent cum thefauro inxí’timabili , veneruntin villam
Buzias in pratdiutn Vid: volcbantque diuiderc thefaururn 8: captiuos , 8: illos
едят ‚ qui ad E dem illorum vcncrant дееайго. Duce autcm rcgiin hoc- con#
tradicentc diuidere nonpotuerunt. l m
Hate ergo caufa fuit malorum , ôcfeminarium difcordiae inter eos. Przter
ea cum thefaurum diuiderent , rex cum confilio Vid,ö¿ Franck epifcopißclìa s0
doan filii Burgarße Iliç generi Vid in quatuor partes diuiiit,dedítque quartam
partem duci,lvt de reliquis tribus íi bi vnam habcret cum militibus,fecun­
_dam autcm Vid, tcrtiam autcm I he : vnde dux
valde moleßatus ей.

DI
 eHRoNtcA HvNGARoRvM. ,7 .vom
DEDISCQRDIAREGISSALU- "х
mon/Í: Ó' a'ucum Сеул} Ó' мыл/‚2.
CAPVT LI.
I Nr в n в A imperator Grazcorum audira liberalitate ducis Geyfa:,milit ad
cum nuncios ad firmandam pacem 85 amiciriâ. Dux autem remilit ei omnes
captiuos,85 om ncs,qui ab arce delcenderantad regem autê Salomone nequa
quam militrex Grœcotum. vnde 85 rex Salomon l'uper Geyfam ducem inui
f dia: facibus magis ac magis exarlir. Comes etiam Vid pcruicaciter inlligabar
70 regem, vt ducem Geyfam expellerer, 85ducarum eius libi vendicatet; 85 hoc
facile fieri dicebar, со , quod rcx mulro plures milites quam dux haberet. nec
differendum, (ed magis accelerandum elle , fuggerebat. l'educebatque regem
h oc prouerbio :ßcut duogladiiacutiin ¿adem 'vagina гамме’! nonpoßëht ; 1c пес 'vos
in eodem regno oohrcgnorepotrßis. Rex ergo venenolis verbis comitis Vid infe
âus, odium 85 rancorem concepit. Exinde iraq; quatrebat oportunitarem aut
capiendi ducem Geylam perinlìdias ,aurdebellandi Dillimulabartamen rex'
85 limulata amicitia dimilîr ducem abire in ducatum. '
DE DOLOSÍTÄTE REGIS, BELLIS
‚о ­ qucduohum'utum contraregemó‘do fviëìofilà‘comndemt
CAPVT LII;
Р O s ­r hœciraq; milir rcx ad vttumque ducem; vt ambo limul ad regem ve
nirent,85 cum excrcitu 61рсг Nyr cal’trum Grœcorum ptolicifcetëtur. Rexl
enim dolole intendebar eos perdere; vr 6 ambos im prouifos capere poll'er, de
cçrero (courus fuillet. D uces autem inlidias regis percipienres , libi caute сб61
luerunt. Ladillaus cum medietare exercitus in partibus Nyt remanlit. Geyl'a
veto cum rege profeéìus ell: , nec а11661111 quidquam molefliœ ei infette : quia
Ladillaum in manu valida fratris vltorem fore non dubitabant. Inrerea viti de
' Nyr multû in auto 85 argento 85 preciolis palliis regi 85 duci Nyr abundäter ob- ’
30 tulerunt.deinde teuertenres ab vrbe Kene rex 85 dux ab inuicê l`unr diuili. La
dillaus autë cölilio l-‘tatris 611 de ciuitate Byhor iuit in Rulciëuquœrere auxilium'
amicorů 61огй,чг cörta machinamëra regis lele prçmuniret. Iam enim omnib.
innotuetat iniuria 85 difcordia regis 85 дней. Pollthec colleôtis exereirib. nun
ciis ftequè'rer millis, tandë tex 8: dux venerunt Strigoniů , ibiq; ex conduôlo v
то; eorů rantů cum 0&0 hominib. inter epifcopos 85 principes nauigauerüt in'
inlulä ciuitatiJrpximä ad colloquëdum. vbi dum diu femetiplos inculanr 85 ex
cul'ant,randem roborato fœdere pacis,Geyla rediitin ducatum. Rex autem ve
nirin Albam. Pollhatcmilirrex ad Geylam ducem Vid deo detcl’tabilem, 85.'
t Ernei man (uetumquos Geyla fecit caute с11й0‹11г1‚ргэг timore traditionis Vid.
40 Miliretiä dux ad regë epilcopů Waradienf85 nequä Vathaquos 85rex fecit 6
militer cul’rodiri. Rex autë de villa Megyer iuir vetlus Hume' Rapcha in eurlum
trium ducum Theutonicorum.quos in auxilium libi contra ducë Geyfam ex
pcólabar. (kia vero dux nec frarrem 6111111 prœfentem habebat, nec amico-­
rum auxilium, milir Vid 85 Ernei ad regem data rreuga àfel‘to lanâi Martini vl`
que ad fellsum lanëti Georgii. quo audito tex remilir Vathä 85 epilcopü Wa
radienlÍ Porro ,eo tempore rex natalë cclebrauitin loco, qui diciturgemimim
‚фа/„мать venir Zalam,v bi Marcharrh duxTheutonicorum 85Vidinlli
i gauerunt regem vr ducem debellarer. Suggetebar enim Vid regi hoc85 liu-'
iufcemodi
5o eff : Ecce
omni auxilio , mmofacile
, фр dyn/m'.pole:
штá-aggredi
induhimmerducem deuimere.
‘иди: aa' dama inducida quia drßitutios
, mißt: eud

dendi. Cumquc rex S A L о M о N venillet ad Zegzard , 85 сайгатсгашз el; ‚_

Гес61рег locum Keltelci , venir audire vefperas in monall‘erio fanâi Saluato
ris. рой velperas vero in monalterio V 1 D 85 alii eonfuluerunt regi , dicen
tes : Domine : nourrir, quodLadis/am in Rufêiamiuii , d“ L A M l’ в n т V s in Polo­` l _
„im , conducen’ exereiium from' comm duri G в Y s льду: conßiluimuo fihi ,­ ó"
4
 Salomon 58 M. IOH. DE THWROCZ
"x- nunc veniarninfitper ducern,qui foenatur in Inga/foam : nat'ïir in/ilentio impetumfaciti‘»
mue ieper cum : слрштш шт d" oculos ein: eruamua, 'vt cum Ladis/aua Ó Lampertue
‚ fuenerint velexercitum/ecurn duxerint, contra nasßare non Ptßint. Еt cum hec audie
rint, etiam regnunzintrare non aua’ebunt. ó' pattjlirfacere; quia omnes тир/1471:ßti
tibißdelesßint ; ej- ducatum пай/11141113 , eb ita carfrrnabit coronam tuant. Rex autcm l
hoc audito promifit (e cogitaturum vfq; ad matutinas, 8: placuit conlilium an- ›
te oculos eius. Abbas autcm eiuf‘dem loci nomine Villerínus Latinus , qui etat
in abf`condito loco claufus, quafi deum precans in топайегйо, audiuit confili
um quod faâtum ей. Quiftarim nuneium mifit ad ducem , 8: literas , vt fibi де
rege caueret. Cum autem nuncius ad ducem venifl`et,erantibi iniqui confilia- I °
rii,öcipfius ducis traditores,Petrud fcilicet,Zounuk 8: Bykas,qui dixerunt:Do~
mine dux,ne“тем ; quoniam дыни ebrio/‘ua ф ‚ ó' in ebrietato/iea adfvor nuncitîrntßt,
ó'nefiitquid loquatur. Нос autcm dicebant , quia volebant tradcre ducë in ma
nus Salomonis. Dux autë in illis confìdens,ibidem , f`cilicetin Ingvvä,venaba­
tur. (ed fratrem (uum Ladiflaum mifitin Bohemiam: quia iam tune reuerfus
etat de Rufcia fine fubfidio,vt rogarct Othoncm ducem Bohemorum , vt ipfis
in ncceflitate pofitis auxiliaretur. In eodem mane, quando rex f`e cogitaturum
ltatuerancum veniflent ad matutinas, Abbas idem abfcondit fe in monaf’cerio,
vt audiret conlilium ; eo q, fìdelis etat duci : quia ñlius fundatoris ecclefix fua:
fuerat. Cantatis ígitur matutinis cum omnes exiuiflent, гех 8:\’йд ibidë remä- 210
Гегопг,8: tale confilium flatuerunt, ficut Vid regifacerelaudauerar. Hoc au
tem pratdie‘tus abbas audierat,monaehalemque fiatim deponens habitum , 8:
laicaleminducns,gladiumque accingens,afcendit equum , 8: чепйг citiflime
ad ducem,quem mane dormientem inuenit, 8: excitauit dicens :Page dux, Ó'
_/inonfi4gerir,_/latim milite: Salamanca adcalaiendurn teappraloinquant. D ux чего col
l
v
lecito exercitu fuo voluit citiflime ire in partes Bohemiç pro fratrc {uo Ladiflao;
fed rex obuiam ей veniebat. Regebatautem Vid/ic regem , tcut magi/ier dißipulum :
. eratgßbi de iurefine omni iure Мыши. quod cauena'urn ф omnibus harninibua~­fed
maxime прёт :laêtatufqg pefli mo Vid perfidi confilio mouit exercitum fuper
sducem. Dux чего сот exercitu (uo obuiauit regi in Kemey. Principes autcm 3o
ducis,immo traditores,miferunt clanculo nuncios ad regem dicentes : „Quad/i
rex ear in душам teneret,eb» ingratiam/u/itqoeret, in bel/o reliéì'a duce ad regem
‘оп/Мент.
f Rex autcm certificauit eos (орет йюсрггййгойогатепго, 8: Гесогоз tune
tranfiuitTyfciam glaciatam (орет досет. Cumq; appropinquaflent ad prœli
um , rex арок! ccclefiam filii Nog armauit fe , 8: соадопаойг agmina (ua ad di
micandurmôc impetum fecit fuper ducem: ac ducem auxilio fuorum fraudu
lentet dellitutum fuperauit. Principes autcm Geyfç, Реггод8: Bykas in ipfo
prœlio сот tribus agminibus cafl'rorum verterunt fe ad Salomonem, ficut ei
promiferant. D'ux vero Geyfa , quamuis maxima parte exercitus (ой ейГег дейй- 40
tutus, non ramen abhorruit vno tantum agmine f’tlpatus contra triginta Salo
monis agmin'a­ fatuifli mum prœlium committere. Traditores autcm fugientes
leuabantclypeos fuos in fignum , quod regi dederant, quemadmodum lucias
traditor, quided'erar fignurn; ne milítes regis eos perfequerentur. Exercitus
autcm regis ignar'us proditionis Ggni , 8: videns agmina ducis fugere; perfecu
tus ей еа vfq; ad interemptionem :ita , vr vix pauciflimi ex illis traditorib. тог
гет еоаГегйт.8: vtinam ex eis nullus euafiflet: qui dominum fuum benefaölo
rem {celeratifli me tradiderant. Omnibus'autem’ militibus [uis pereuntibus de
In.
clinauit dux à bello; tranfiuitq; T‘yfciamv in Ch'otoyd', 8: Georgium Nigrut‘ri,`
capellanum (uum ad fratrem {uum Ladiflaum tranf'mifir,.vt quam ci tius pofl'et, 5o
ad сот fefizinaret. Iuancam vero clerieum f'uum literatum mi'fit ad Lamper
tü. Cumq; Geyfa equitafl'et vfq; Vaciam ; obuiauit fratri fuo Ladiflaoßt Ото
пй досй fotorio eotum, сот auxilio valido venicntibus. Cumq; dux Geyf'a vi
differ fratrem fuum Ladiflaum, prac nimio dolore Hebat; quia bonos 8: iideles
(поз атййййе:‚8: de traditoribus conquerebatur. Lacliflaus autem animo fortis
‘l . fratrem
Ч
 ._àveŕ L.. »___- .__w,r­r__ ‚ „_

. ‚ 'CHRONICA' HVNGARORVM. ,asuma

fratrein' {шт confotrabat ne fleret , fed potius omnipotentis dei clementiam "х
exoraret; vt lvitftorem viétis fubiugaret: quemadmodum forma bellorum eft.
Rex autem 86 dux ante quadragelimam pugnauerant in Kemey quarta feria
рой: dominicam,qua eantatur, Exurge. Inhoc autem bello Opus f'ilius Martini
de genere Vecellini'miles gloriofus,militem ducis, nomine Petrum , audaciffi
mum fu per equum fubmirteum , caeterofquefprxcedentem radiante loriça86
deauratagalea pe rfpicuum,atque ad confliâtum milires prouoeantem,fìngula­
ri certamine fuperauit. Мат de agmine Salomonis ad prœditîtum militem fo
lus Opus fuper giluo equoin lorica cutullata euulf'us , in modum fulminis iétu
te lancea: tuptalorica Petrum per medium cot transñxit. In eodem autem bello
tantam ftragem crebris iétibus gladii fui fecit О pus,quod pre nimia reciproca
rione iëtuum dextera eius obriguerat , 86 capulo gladii fui adhœf'erat. Rex autë
Salomon , 86 maxime Theutonici mirabantur de potentia 86 audacia Opus in
prœlio. Rex igitur victoriam potitus tranfiuit Tyfciam congelatam in Tho
roycl, 86 defcenditin curiam БЫ Petri, ibiq; audiuit Geyfam obuiaffe Ladiílao
86 Othoni ducibus,cum valida multitudine pugnatorum ad fe venientem. Vid
vero deteftabilis vrgebat regem his verbis : Нам/‘е’ exereitum eiusconß’cimue;
nobiliores ortie/linux», zimorem ei ¿mm2/imm; Ú‘uuucferuos eougreguuit; тети’; соа
dumuii, ó' eorum „дтмфщши. agli/ergo debemru dubitare, qui” eo: in momen
2 O lo rleuorabimus. Bobemieum Avero ¿gruen omnibus ron/odolibue iu eis oequiefeemibue ego
:um Bacbieußbue ритм/те татнЗ'ргЛш/Ь‘ u/jïciam. Erney autem femper pacis
amatorcum hoc audiuit fiebat. quem cum Salomon vidiffet Here, dixit: Comes
­ Erueyfuiâletur „2i/21',(‚наши/9414113}: a'uei ; iautummodo aloudmeßmulaius moms. Cui
Erncy refpondit : @quoq/mm domine ;/eduo/lem, quodeumfrazribu: tri/lf puguares;
ó» fw militer iumyîeerent/e inuieem „ям fairer/1 , wlputer/ìlium. Deindc Vid co- "
miti dixit: Erney, tu [dudu/s domino pugnure rurufratribus ф‘ elif/ls; “гад/стоп.‘ d“
ßireautes condi-mujer , lvide quiu millefileíles „дышит, deeem millioßireatorum
eorigregore nou potueruut , Ó' obfg? deo numerare non ‘ил/едим. nobu aptum фри rege
mori ф’а/(ДЕ: melius, трат’! шегетш cou/ilio. Rex ergo in verbis Vid con ŕidês,
30 feftinauit cum exerciru Ню , 86 in quarta feria defcendit in Rakus. fed 86 duces
Geyfa,LadifIaus,86 Otho,ac torus exercitus Hungarorum,qui etat cum eis,cIe-­
{cenderunt circa VaciamFuit autem ibi magna filua,86 nemo in ea manferat,
prœter vnum eremitam nomine Vacz fan'ëtaz vita: : 86 cuius nomine dux Geyfa
illiciuitati poftea ibi eonftrutïta: nomen im pofuit. Cum igitur exercitus praadi
¿tus Salomonem contra fe expet‘laret; duces quodam mane in equis caufa cö-`
filiandi Ítabant inloco, vbimodo ей capellalapidea beati Petri apoftolisrta‘
6tantes,qualitcr едет pugnaturi~86 dum ibi ftatent, clara die, идя: beatus La'
diflaus vifionem de 011110,86 ai t ad Geyfam ducem, fratrem fuumwidißialiquid?
l quirefpondit,uibil. Tune beatus Ladiflaus fubiunxit ; Dumßoremusbieinc'á
40/1`lz`o,eeee ange/us dominielefeeudit dec¢lo,porfans eorouom штат in manu ua , d» im
prejfit rapiti mo : funde eertusfum,qieodnob[e шагам donabitur, d“ Salomon миф/9131“
abbe/lotus extra regnum : regnum fuero á спит tibi падет’ fì domiuaCui Geyfa ait:
fìdominus deusfuerit nobye'um , d“ eidlodierit nos ab iuimiru шут; ‚ Ó «vißo bucßierit
adimplem, .edi/italia bie iu loro #lo eeeleßum frierutíf'imu шут 014m.. „мы
nur.
Hocdiëto caftra mouer'unt ; 86 defeenderunt in allodium, quod dicitut
Zingota. Mons autem quidam nomine Moniorod interiacebat exercitum. _
86lucef`cente quinta feria volebant prœliari; fed denfif'fima obfcuriras f'uper'
nenientis nebulœ eos impediuit. Noéte vero infequentidextrarios (nos per
5o habenas in manibus tenentes; ortum folis prçftolabantur. In diluculo autem
f'extœ ferire rex ordinatis agminibus fuis equitauit trans verticem montis M о
N 1 o к o D ; 86 pra‘cepit falinariis , vt in latere eiuf'detn montis remane
rent ; quatenus hoftes videntes rurmas illorum , non farcinas , (ed in рыб‘
dio conltitutos effe putarent. V r D autem dicebat : ßatim w exereimm
nq/lrum fuideriut figuur. fed 86 duces fummo mane fuas acies ordinarie-1
f

.l .- ' _ .
ram» во M. ion. DE 'rHW'R-ocz’v
"х: runt. Cumque Ladillaus fe armaret, in terrarnfe prolirauit, 8: omnipotentis
dei clementiam poltulauit; 8: beato Martino Votum vouit, vt,{i dominus ei vi
‚ &ог1ат concederet,in eodem loco eccleíiam in honorem beati Martini con- ‘
iìtueret. quod 8: faé‘tum ell. In medio iiquidemßihorienli agmine Ladillao
locato cx linilira parte, Ottonem ex dextera conltituerunt; Geyfam vero in l
Nitrienli agmine in medio collocauetůt : prœterea ex vtraq; parte ter tria agmi
na quaternatim conneötendo conferuauerunt. Cumqgrex de monte defcen
deret,exercitus Gey fx, qui in inferiori loco etat, videbatur elegantior cunólis
exercitibus Salomonis. (ДЕ) vifo,dixit Erney ad comitcm Vid ; mirü'eyL/fagmi
4 na ißaßigiant a‘fatie noßra,quia Danabiumpiyl a'orfim ватт non dimg'ß/fent :ßalpu- i 0
to диод! lpropoßierant 'vincere/ine mori. Dux autem Ladillaus ante exercitum
{щит fuper arduum equum relidens gtatia exhortandi (nos 8: animandi,in gy
rum Hexit habenas. Cu mque tetigilfet veprem lancea, quœdam hermellina al~
billimamirum in modum lancee eius infedit, ôcfuper ipfam difcurrendo in fi
num eius vfquedeuenit. Cum autem commiflum ell'et prœlium, comes Vid
8: Bachienfes in primoiůtu à Bohemis miierabiliter (от prolirati. Ladillaus
autem clux commntauerat ligna (на cum vexillo ducis Geyfae , eaintentione, ‘
quodSalomon audacius inuaderet illud agmen , in quo Папа Geyfœ gelraban- ’
tut,putans ell'eagmen Geyfe,quem nuper deuicerat. Dux autem Ladillaus af- А
feálabat cultodire fratrem (num Geyfam ducem ab infultu Salomonis ; 8: ideo zo
primos impetus belli in fe maluit'experiri. Rex itaque cumvenilletad agmê
Ladillai, ipl'o cognito, timore eius perterritus , prxcepit iigniferis declinare
agmina fuper agmina ducis Geylae. Ladiilaus autem videns regem prœ timore
diuertille a fe , ipfeprimus omniumirruit iuperagmina regis: cunóriq; milites
eius impetum fecerunt fupereum à tergo. Sed ex aduerfo Gcyfa dux cum (uis
aeriter inualit eofdem. Milites autem Ladillai agmina Salomonis tanquam in
cortinis retro refpicientia terribili tinnitu gladiorum fauciatain morte'conclu
ferunr crudeli. Sed ex tranfuerfo milites Geyfœ pocula dirx mortis eifdem pro
pinarunt. Caeduntur Theutonici, {изюм Latini, locumq; fugz non inuenif- i
unt, 8: cadunt ante Hungaros vt boues in macello. Rex autem Salomon fere ¿o
omnibus fuis interfeé‘tis aufugit,&tin ZigetfenDanubium tranlicnscum Opus
Martini lilio venir tandem in Mofonad matrem 8: vxorem: perfecutufq; ell:
.cum 8: (nos exercitus dncum à mane vfq; ad vefperam. ln prœfato nam q; рта:
lio nö folumTheutonici aut Latini ceciderunt , fed 8: maior pars milítize regni
Hungatia: dicitur cortuilfe. Duces autem Geyfa 8: Ladillaus triumpho viëto
riae diuinitusfublimati,fuper cadauera interfeâorum deo ter laudes procla
rnauerunr. Dux autem Ladiilaus , Пси: erat fempereximiœ pietatis , videns tot
millia interfeôìoruimquamuis inimici eius fuifl`ent,q„ui occili etant ; ramen c6
mota funt omnia vifcera eius fuperillos, 8: Heuit eos amare z fcindens-ûbi genas e,
‘ 8C Capillos planëtu magno tanquam mater in fn nere filiorum.- Pollea de fpoliis 4o
eornm conflruc‘la el’c eccleiia de Moniorod. Marcharth vero dux Theutoni
corumßc Semtepolug dux Bobemorum capri (от, militibus ipfotum interfe
âís, 8: ipiis graniter vulneratis. Cumq; Ladiílaus perambularet gemens in ca
daueribus mnrtuoru m widens cadauer Егпсу comitis,ll:atim de equo profiliit,
‚8: ipfum ampl‘exatus el’t, cui Hens dicebat: Erneieomespaeisamator; a'oleofiiper
zegmyißiperßalre meo : qui: тушат Cb' сел/Щит tuampaeeplenam eraf. @è ma
vnu propria leuans ofculatus ellt,`prœcepitque militibus fuis vt eum Bacia: hono
rifice fepelirent. сито; idem Ladillaus ex alia parte ambularet; vidit cadauer
Vid, 8: ait: Doleoßiper талии/1, quinze :robar/empor inimicuofnißët: ‘штат fvixiß _
f fes ó* conaeifiofßizßft, Ó'paeem inter лифт/фу. Seil mirorgqaia degenen alumni non 50
fof/,cur darai/im Ft/oleba/.t ŕ‘needepropagine regioni ; quare eor'onam приём ëfvialeo nunc
gaia conquoa’ aa'daeatum anbelabat, laneeaperforatum ш“: Ó-ealout, quod eoronam
° aprobar. Lglaa'io/ei//iim e/l: (ed 8: ipfum fepelire prœeepit.
A Milites ergo Geyfœ 8: Ladiilai, qui in bello de confilio Vid exorto de тог
te {кашпо vel filiorum amaritudine repleti fuerant, liatim de equis dcfccn
derunt,

4.!
 i CHKONICA i-ivNG/iitoilvrl. 'e1 suma
íddfuntße peïrus cum cul tello (ci nd entes ad oculos fuos diuert'eruni58c 'terrain т‘
bculos eins proiici'entcs dixeru nt : Nunquìoculiiuireoiaf Ú' noôilitate/aciatifun/ ;
nunc autem oct/los :nos (§- peói‘ue terraрт‘. Dux autem Boliemor‘um Otho , qui
animam (uam pro eis pofuerat, copiole remuneratus repatriauit. Cumq5 Salo
hion venillet ad Мета; идем mater eius , fleuitfupcreum ,'lieutdebet fuper
vnicum lilium liiuimqui tantis bonis à deo priuat‘us fuerat 8: increpabat dicëshi
Fili cnarifime-,nmzquam conjílzum meum audßimec coiyilium Erneßneccon/ìlium alioi
rumßu'eliů'tuorum :ßalß'mper ага/11:15:64: conßlio Ил’; 0'“ ecce dcßruieyli te d“ tuo: i
nonncfemper [лифте á' dixgquoa'ßißícit tibi corona Hungarile, i» fut dares alueatum in
l0 'J О pacefratrfoua tui; г шт:autem Vialdux if? nonрам!‘ ; nec tuamp/ius (попадет.quo'
audito, rex iratus voluit matrem (uam in faciem percutere. cuius manum vxor
eius retinuit. Iam enim cognouerat rex Salomon, quod non auxiliaretur ei do
minus in bello. 8: in eadem nocïte collcgit le fellinanterin Melon 8: РоГоп;
quae сайга iam pridem muniuerat :matrem quoque 8: чхогет fuam , quando
in prœlium iuit , illicreliquerat.
,2__VOMOD0 DEI/ICTU FVGÁTO
que Salomone rege , rex Gejfaprimusextitit
eoronaius.
Cueva' LIII.
^ О к R о duccs Geyfaôc Ladillaus cum exereitu Albam Venetun't. Deiride
' Р callrum Portae, Bobuchöc Albam , 8: alia сайга fortillimorum militü prie
lidio munientes; diinill`oq5exercitu habitabant in Hungaria. Tune Geyl'adux
magnus compellentibus Hungaris coronam regni fufcepit. Рой согопагйопё
Vautem veniens in locum,vbi vilio faölafuerat; cepit cum fratre (по Ladillaojp
poneredeloco fundamentieccleliœ ad honorem virginis matris fabricandœ.
Et dumibi liarentiuxtaVaciam , vbinuncell: ecclelia beati Petriapolloli; ap
paruiteis cernus, habens сотня plena ardentibus candelis; cepirque fugere
coram eis verfus liluam; 8: йп loco vbi nunc ей топайегйит ŕixit pedes luos.
#5o @ein cum milites fagittarent, proiecit (ein Danubium, 8: cum vltranon vi-î
derunt. @i vifo,beatus Ladillaus ait: tverenon ceruus,fedangelus a'eierai : 8: dixit
~ Geyfa rex : Dic mini‘Май/Чаи’; quid/ieri симпатии candelaardente: гид’ i» cor
niou: сет: ŕ Refpondit beatus Ladillaus : Nqn/untcornuaß’dala; nonjuni cana'e
le ardentesß’alpennafuégentes species fveroßxit, qui.: ibi locum demonßrauit , tz/t сейф‘
am ‘мы virgin nonmißbic , ieellßcarifaceremus.i Vt autem locus pri ma: vilionis nö
rlit line aidilicio, à Geyfa rege 8: eius fratribus decretum ей; vt ibi Capella in ho
fnorem beati Petri ptincipis apoliolorum fundaretur. Rex igitur Geyfa funda`
.uit eccleliam Vacienlem,'8c dotauit cam prœdiis multis 8: pollellionibus: non
autem folum eccleliam illarn,verum etiam Budenl'em. cuiconliituit tributum
‘40' _de Pel’th «Serres villas in Simigio ac ornamenta preciola. Ео tempore Billeni
`vnanimiter rogauerunt regem Geyfam', vt li eos libertate donaret i ipli infultus
regis Salomonis omnin'o co‘ercerent д ita quod nec audcret exire Mofon 8: Ро
fon ad ’tentand am Hu ngariam. Rex autem Geyla fe petitioni eorum con delcê
‚(щит promilit,li ipli hoc , quod promil'etant , adimplerent. Bilfeni itaque
cum principe eorum Zultan nomine equitauerunt l'uper regem Salomonem.l
YRex autem Salomon marchionem Thenton'ic'orum promilla pecuniain au
~itilium afciuit. Cumq; obuiam ageret Billenis marchio,videns horribiles alpe
¿tu 8: terribiles timuit :pratfertim‘ quia fubiit in mentem ipli quam miferabili
t'cr perierant per Hungaros Villermusße Pot'h, 8: Marcliard duces. Dixitq, re
«50 gi limulatorie,quod in quadi'agelimali tempore bellum n0 n committeret. Sed
li rex vellet, conlligcret: 8: li ищет prfeualerent, гипс iple indubitanter regi
auxiliaretur. Et lic afcendit cum luoexercitu in montem Bachy,&inde pro
-fpiciebat confliélus prodi-annum. `
Cum autem veuillent ad conliiëlumßill‘eni fugerunt a facie Salomonis (й4
cut Huit ceraà facie ignis s 8: multis cx-eis-in'terfeäis '.aliis in litagno Fercenlub
— i r |
 e. м. 10H. DE Tnvraocz
75x. merfis ; pauci cum Z ultan fugiendo euaferunt. “бы; itaque BífI'eriís inarcl‘liö
pecuniam petiuit à Salomone. cui ille nihil dedit. ipfe autê minabatur ei , quod
cum ante imperatorem accu farer , quia per timore fe ofìendere non efler auf'us
viliflimis BifIenis. Marchio iraq; przdiâtusmomine Hermich , i tatus voluit ve'
nire fuper Salomonem : fed timens imperatorem, cefI`auit,& trilìis reuerfus ей
ad propria.
DE ывгвщтг/ IMPERATORIS 1N
auxilium reg/lr Salomartis.
‚ CAPv'r LIV. n,
O s т E A autem tex Salomon metuens Geyfam regem 8e ipfius frarres, cum
rebusöcfamilia Stiriam inttoiuiuôein claufito Agmund , marre 8c vxore
dereli6lis,in Mofon ей teuerfuss volens colleâo exetciru inuadere frattes fu
0s. Cumque de die in diem Salomon deficerer ,fed illorum proceflils recipe
rer feliciaincrementa : confufus ad Cçfarem direxit greflus (поз ,Vt ei auxiliurn
tribueret in Hungariam reuertendi. Etlicerpecuniam dedilletafiluenterpro
militibus folidandis , Theuronici ramen 8c Latini cum ipfo ob meturnnon без t ­
‹ nerunt Hungarotum. Rex autem Salomon conquerebatur Czfari de amillio- .`
ne regni, dicens : „Qried deregnoßo 'vio/enter {Дай expul/iir; д-тт tantum[Иfed
magia imperio Ca/áru lue таит ejfèt Шли : Ó direôat ; tua qutppe Hungaria , ‘шт: re- 2d'
Ígrium , in quo me идет eort/litugßi , me regnante optima уши, regni illius tu.: mate/lati l
grammer ojìrelnmturarmua cenß ; ó'fe'cundum mandati?tuum tilrtferuiebatur. шик l
autem liuc omnia tibi denegarttur a6 lnk, qui imperio tuo detrtmenta murlrmaritur : „2:54 l
pro/rter 'venida in Hungarian; d' лит 'ulti/taria miuriamßrper llo/les tues , ó' ‘ездит `
tibi ‘игла/ш. I-lis душ: verbis imperatot motus ,cum magno exerciru inrrauit
Hungatiam. Alimenrum vero ad ‘Кит fui exetcitus abunde nauigio Ferebatut
in Danubio. Cumq; venifl`er imperaror ad flumen Vag ; Salomon accepris tri
bus agminibus equitauir de Sempre fupet Nirram. Exeunres autëiuuenes cô
filigebanrfecum :nunc his nunc illis fugientibus, 8c (На fine vulnete certanri
bus. Opus miles eleâus ex militibus , (едет fuper dexterarium fiium irruir fu- 5mi
per portam ciuiratis , 8e vnum de pugnantibus fulminauit. Nitrienfes vero de
motte focii fui rurbari acriter ingemebät; «Se in Opus iaculanreslanceasdexrra
tium eius intetfecerunr. lpfe autem fortirereis refiliens illazfus euafìt. Inde er
go reuertenres Theutonici nartabantimperatorl audaciam Opus , ¿Se incredi
bilem eius potenriam in prœlio. Imperator autem accerfirum eum magnis lau
dibus commendauinôe verbis dulcibus gtarifìcauir. @œfiuitque à Salomone,
fi apud Geyfam ôc Ladiflaum efl`enr multi tam boni milires. _ Salomon autem
inrendens laudare Hungaros , impraemeditate refponditmmltiДля‘, in quiens,
etiam multa meliom. Cui imperator,/1`itaeß , inquit , talibu: rui/tribut repugnant#
bunten reeuperabie „Едим. Rex autem Geyfa audiens imperatorem peruenifl'e 46*
Vacíam,prudenri “из confilio,iuil`1r attenrare 8e demulcere patriarch-â Aqui
legienf'em g cuiusconfiliis impetatot plutimum aufculrabanfimul etiam omnes
duces Theutonicorum promirtens eis multam peeuniam , f1 imperatorem re
uetti facerent. Patriarcha igitur ¿Y duces muneribus illeâiße auri amore capri,
fatagebant variis figmenris inducere imperatotem,vt reuertetetur. Patriatcha
enim finxit fe vidifIe fomnium cuius conieâura manifeliifli me totum exerci
rumimperatoris diuinavltione przfagiret perirurum ; nili quam citius reuer
teretur. Sed 8c duces ŕinxerunt fimiliter fe diuinirus attoniros; conquereban
tur quam imperaroti,nef`cio,quid maliimminete,fi non ciro reufettereutur. Se
quenti vero noůe, duces Theutonicotum inftruxeruntquofdam allturos mili-~ 5-6
res Гнев,“ ipfi vociferando 8c clypeos {поз alternatim percutiendo feditionë
ortam in exerciru fimularent. (Mod cum feeiflent milires, magnus horror ir
ruit fuperimperatorem 8c vniuerium exercitum excogirata: fraudis 8e Птиц
tionis inf`cium. Faóium ей i‘taque rota nor‘le illa rumulrus magnusin cailris.
Mane autem‘faôio conuocauit imperaror Parriarchä 8c duces in-coniilií1,vt de.
f libera`

' I " l' s' l'

imma.
nel', qu“ _. l quldnam
'lxberzhirent __eHRoNIcA HvNGARoRvM.
effet agendum. Patriatclia 650.gif.
ergo 8e duces Pecunia corrupti ‘Март

cgetaufm h modis omnibus confuluetuntei,vt reuerteretur. Cat-far autem ingeniis dece- "x
Voluirvů ` ` ptus Iimu'lans fe Salomoni in poltcrum auxiliatutum ,' deltruetis nauibusin
“mais c“ Tlleutomam reuetfus cit.
FVGÁ REGIS SALOMONIS.
I 2y’ ¢ C A P v т L V.
АТ rex Salomon fpe fraudatus gemebundus ae mœítus collegit fe in Ро
ш I fon. Confortatumq; ей regnum in manu (.ìeyfœ regis ; «Se сх eo tempore
ms, cum ' о vocatus cil: magnus rex,ducatumq¿­, йод‘: fratrl‘fuo Ladxílao. Dux autem La
а‘ vxoœ dil‘laus obfedit caíl‘rum Pofon multis dxebus. Milites vero Salomonis de cn (tro
шт“ eltibangôecum mxlitibus‘Ladiflal deccrtabant. Salomon autem 8c Ladillaus.
JS mfp@ aliquando exl'bant inlîgniu (ua mutantes; 8c velut milites Pugnal‘va‘nt. Contigit
auxümm autcm,vt Lndillaus m merldionell íîlentio ad ezllßrumvemtet. иди: autem Sa
mœrpm lomon venlentem mutatis отца, 8e lgnorabil’iter exiuit ad cum : (адрес cum
mon ve.. L_adillaus cogn olcebat; milxtes vero Salomoms {nper сайта fedentes,1llos afpi
ïamimoó ciebant. I_’utabatqä Salomon illum effe feruientemße ptopterea miera‘t decer
b, d ' tare cum illo. Stanmq; cum ad eum veniffet, 8c facxem eius refpexillet ; vidit
"1f ’ß duos angelos (uper capite lplîus Ladiflai igneo' gladio volantesßeinimicis eius
M_”’Í‘Í ш "-° minantes. @o "Ко Salomon fugit in cafirumßui milites eins dixerunt: дать
т” ‘т пе г guide/I hoc , quod vìdimm: „mgl/am ‘её dun/m4 wltribmfkgere via/¿mm : quid
”’° Щ" crga nunc .P quibus ipfe dixit : Nauerz'nlgquoa’homine: nonßgzßwL/edzße non effha
"f’ " "4 то; quidprafegum шт {gneo gladio angeli. Q10 audito mirabantur: vncleíp’fumI
VZW” magis timere cepcrunt. Milites veto eiufdem Salomonis neceflîtate compel
птиц lente ad Ladiflaum veniebant; ipfe vero eos давай libcttate 8c benigniiIìmat`
фа"? largitate refouebat, öc ad dominum fuum reuerti libere permittebat. Rex au
PUSU'H“ _ tem magnus eo tempore natale domini in Zugz'arcl eelcbrnuit. Q10 petent'e
“5f-1?“ Atchiepil'copus Delîderius {olennem mifläm celebrauit s öäfetmone lucidiílî
mm1' v _, mo animum regis deliniuit,.& ad bonum pacis ínclinauit. Celebrataq; miífa 8c
Ulf (‘1- $0 "3 о omnibus tite peraëtis przecepit rex,vt omnes egtederentur praeter epifeopos 85
fr0 ¿C abbates. Tune rex cum lach'rymis profltratus archie'pifcopo 8c aliis ccclefiafìi-l
rxtr2­ cis petfonis (eu prœclaris, dicebat (e pcccaffe: quia regnum legitime cotonati
le Cl'- rcgis occupauetat : prornifîtq; regnum redditurum Salomoni cum p'aee firma
'edi- 'hoc modo , quod ipfe eoronam iure teneret, cum tettia ramen parte regni,quç
lau- ducatui appropriata etat. Salomon quoque duas partes regni coronatus tene­
me, ret, quas prius det'inebnr. Epifcopi ergo lœtas deo gratias egerunt : quia ‚едет
tcm 'fpitituflänéli gratia viíìtatione compunëtum 8c illuftratum elle videbät. Tunc
ms, 'rex magnus mifïìs nuneiis ad regem Salomonem c_xplicauir ei per' litteras mo
„ml dû pacis ptœtaxatů. Intercurrentibusitaq; nunciis ,f 8c {upcrhac te diuerfis di
iifl‘c 4€' “40 uerfa fentientibugcońůlmmatio reconciliatíonis elfeâ'um {ortiri non potuit.
qui. Intctea rex magnus in gtaucm xgritudinem incidir ‚8: V I I. Kalendas Май viâ
mcg catnis vniuerfœ virtutibus adorriatus ей ingrefl‘us. Etat enim fide catholieus;
l rc. deo deuotilIîrnus, 8c princeps Chrifìianiílimus. Rcgnauít autem tribus annis, .
1P@ '8c Vacix tumulatus in ecclelìa beata: virginis ‚ quam ipfe conltruxit. In primo
[h3 ttiam anno regni fui validillima fames tegnum Hungarian’ afllixit. i ‘
_ l

DE CORQNÄTIQNB _SAQLCTIREGIS
ma Ladzslazprzmtßjxtru GejfeJ-YIH ßeldßmllitcrprimz' ,
ее‘ (у de ехп‘сши elußíem.
iliZfd so CAPVT LVI.
,nc V 0.11‘ A vero morte regis magni ', conuenit vniuetfa multitudo nobilinm­
m Hůgariœ ad ftatrem eiusLacliilaumEteü communi confenfmpnrili voto,
î" 'confona voluntate nd (ufcípiendum regni gubernacula cöco rditer elegern nr;
immo fete magis affeítuofìilimis precibus compulerunt. Omnes enim noue#
5- А I* 2.
S. Ladis- 64 '
` M. 10H. DE THWROCZ
¿4M ffx» rantipfum elfe veliitum eonfummatione virtutum; lidc catholicum; pietaŕö
praacipuum ; largitate n1uniŕicum;charitatc confpicuumEmicuit quippe qua
f1 йе11а matutina in medio ncbulaafugans tœdia tcnebraru rn,& quali luna ple
nalucens in diebus fuis; velutctiam lol tefulgcns lic cffullit in populo fuos qua
li adeps l'cparatus à carne. Et cum leonibus 8: vrlislulit quali cum agnis ouium.
nunquid non occidit gigantem , 8: 'аЬйа111 opprobrium ex Ifrahel? Conuertit
eniminimicos fuos vndique, 8: extirpauitaduerfarios. Etat cnim magnus (ф
cundum nomen fuum maximum. Nam li ctymologiz nominis eius alluda
mus, Ladillaus quali Lans diuinitus data populo dicitur. Laus cnim populus
intcrprctatur : diffs autcm dans vel datio liuc datum. prima cnim fyllaba nomi IO
nis eius Laus ей рег paragogen. Et quamuis ipfum Hungari in regemabfque
voluntate (ua elcgcrunt : nunquam ramen in capite fuo coronam pofuit: pro
ptcr quod potins catlcl‘tem coronam optabat quam terrenam. Et ч1а1 regis co
ronam vfque dumlegitime coronarctur habere noluit: proponcns in animo,
vt,lilirma pax inter eos elle poll`et , regnum Salomoni rcddcrct , 8: ipfe ducatů
.liaberen v ‘
Poliquam autcm diuina difpcnfationc regni gubernacula fufccpit , non
mundanam gloriam,caducam 8: ггапйгогшщйд ca'lelìem patriam, 8: diuinä
gloriam toro cordis alfeeiu promereri йадай. Semper cnim timorcm domini
pra’. oculis habuitin omnibusiudiciis fuis', 8: maxime in caulis ctiminalibus, :.3
vbi vltio liue pœnafanguinis irrogatur. Diuina quidcm infpiratione illulltratus
fciebat, quod rcx non tam regar, quam regatur: vnde in omnibus iudiciis fuis
mitigata legů feuetitate fempet vtebatur mifeticordia: lenitate. Etat enirn con
folatio aliiiâorum, fublcuator opprellbruimpius pater orphanorum , à cunölis
cnim regnicolis mutato proprio nomine pius rex vocabatur. ctiam visitor
honoratus,inclytus,augul`tus extitit, non tam nominum proprietate , quam re
‚ rum veritate. Adauxit cnim rempublicam Hungarian Ipfe primus Dalmatiam.
acq; Croatiam lua: monarchiœ iure perpetuo lubiugauit. Cum cnim гех Zolo
mcrus line libcris dccellilfct, vxoreius , forot regis Ladillai ab inimicis viti fui
multis iniuriis prxgrauataßuxiliü fratris l`ui regis Ladillai in nomine lel`u Chri wf
й1 implorauit; cuius iniurias rex grauiter vindicauit , 8: Croatiam arq; Dalma
tiam intcgraliter БЫ гей1ш1с; quam ройеа prœdicl'a regina fno fubdidit domi
_nio : quod ramen rcx non fecit proptereupiditatem : fed quia fecundum rega
lem iul’ticiam БЫ competcbat hœredi tas : quoniam quidcm rex Zolomerus in
'primo 1‹;га1да aliinitatis eidem attincbat, 8: Ьзггедет non habuit. Porro Salo
mon etat in Pofon. Rcuerendiliimi autcm cpifcopi laborabant pácilicare cos.
Rex autcm Ladillaus , quamnis leitet Salomonem nimis elfe trucem 8: impa
cabilem,vi&us ramen pietate, 8: maxime iuflicia compellente; quia ius legiti
mum Ladillaus non habcb'at contra eum,fcd om nia de faâo fecit non de iure;
quarto anno regni fui paciñcatus ей сат Salomone; donans е1й1репд1а ad re- 4C’l
gales cxpenfas lullìcicntia. Оprimates autcm regni futura pericula bellica: cla
dis caute praccaucntes non patiebantur regnum partiti cum Salomone: ne no
uiliima Herent peiora prioribus. Salomonis autcm cauteriatam conl'cientiarn
prœconceptae iracundiat amaritudo laniabat. Cepit iraq; fremebundus агйаё
\ ti animo machinari dolosin pcrnicicm innoxii languinis Ladillai : fedincidit
in fouearn quam fecit.
Eodem'ctiam anno crux domini,- qua: Albœ conliituta fuerat , percullîa ей
àfulgure. Rex autcm Ladillaus dcprehcnfo Hagitio cepit S A L o M о N в M , 8:
in Wylfegtad retrulitin carcel-cm. Eratautcm apud S A L о M о N в м Bodus
filius Bokonin carcere. Hocautem non caufa timoris fecit : fed pro 001111111
guinitateregis,qui femper minabatur faccre peiora prioribus 3 8: v’t furor-il
lius paululum tcmperaretur.
Ipfe cnim alliduejp Salomone orabat , vt ad lege dei conuerteretur. Si vero
Salomon cöuerfus. fuili`et veracitcr, rcgnü plcnarieipli reliituilïet: ipfc ducatl'l
¿ibi _clegilTct
J : öcquäuis Salomon in carcere fuillet,Ladillaus multo magis dolc
ci cô
 yCHRONICA HVNGARORVM. äyiadislauŕ

'd'oleban Sed pol'lmodum Salomon tex dimillus de carcere in cleuatione cor- ’fx
poris („пая Stephani regis beati Emerici confell'oris allitir regi paucis diebus â
85 tandem fugiens adiir ducem Cunorum , qui vocabatur Kutesk: cui iurauir,
‚- quod rranlliluanam prouinciam proprietario iure ipli traderet : 85 filiam eins
’ in vxorem acciperer , li ille in auxilium eius fuper Ladillaum veniret : Dux au
i‘ tern Kutesk'inani {ре feduétus , cum magna multirudinc Cunorum inuadens
Hungariä,deuenir vfq; ad prouinciam caltrorum Vng 85 Borfna. @o audito,
rex Ladillaus itrnir fuper eos,85 conrriti (unt à facie eius , cecidetuntque шаге
gladii multa millia Cunorum. Rex autem Salomon cum Kutesk, Пси! anares
‘o auullis pennis, ab vnguibus allutis fugienres euaferunt. Rexitaque Ladillaus
ш!!! fpolia eotum,85 in hymnis 85 confeilionibus betiedicebar deum, qui dedit
cigloriofam viäoriam. Fecir autem confrrui ibidem eccleliam ad honorem'
deiomnipotentis ob memoriam viétotiae; quarti ibi adiutorio dei obrinuerat.
At tex Salomon cumlattunculis Cunorum inualit Bulgariam 85 confinia Gre
cix: vbi ab exercitu Grazciz imperatoris mifctabiliter funr petculli :' ê quibus
pauci чаше euaferunLCü enim vidil'fenr Cuni magnâ mulrirudinë loticatotú,
timuerunt valde: ceperuntq; fellinar'e,vr tranlirër Danubiü priufquä ab holli­`
bus cöcluderentunQui ergo loricas nö habebanr, celeri9 pre leuitare precede
bär.Salomö autê 85 fui arq; alii loticati armotú pondere prçpediti, prxcedentes
‚д focios tardius fequebätur, 85 hyems etat; ningebatq; denlillime : repleuerantq;
niues oculos eorum, 85 niuium clenlirate prxpedienre non porerant videre fo
cios fuos , qui prœeellerant. Errantefq; ferebätur perinania. Sed 85 holles per
fequebanrut eos cominus.Cumq; deuenill'enr ad quoddam callrum deferturń i
85 vacuum,inrrauerunr illuc,85 tota die 85 noëte ibidem manferunt. hol’tes au
tem circundederunt caltrum ‘таит; obfelli vero videntes (e periculo'famis
perire,elegetunr magis pugnando mori,quam fame petimi. Summo itaque di
uculo exierunr in holres, 85 limul cum interfeâoribus fuisinrerietunr :85 quì
° plures ex eis occidebantut,qui eos interliciebant. Rex autem Salomon fugiens
cum paucis vix eualit , 85 facili curfu rranlìuir Danubium , quia glaciatus etat. ‘
30 Cumque venilfet ad quoddam nemus magnum , dixit fuis, и рго recreandis
equis paululum repaufarent. Ipfe vero depolito fcuro {inxir fe confellrim re
uerfurum, 85 abiir in opacas pattes filuarum , fuifque nihil rale' opinantibus,ab­
fentauir le ab illis : nec vnquam vlrra comparuit. Fraäus q'uippe tor aduerlis,
vilitarus à fpiriru falutari,ex iplis aduerlis non el’r elfeâus dutioŕ,nec contra iu
llcillìmam dei vetitarem libero pugnans arbitrio ё fed m'anum mifericordilii me
corripientis dei fenriens,in recotdarione commilforum ingemuit: 85 quantum
iullœ humanitatis arbitratu penfari porel’c , cum cordis cörritione 85 farisfaötio
ne dc peceatis luis pœniruir. Vere felix necellìtas, quas compellir ad meliora.
nam tenera necclfe ell:,vr quem mundus odit,diligarur à deo. En nobile corpus
"4o Salomonis regis regalibus deliciis educatum , iacet in puluere 85 cinere fatiga- Y
tum; 85 qui prius pugnabar pro temporalibus , nunc folum intendit carlel’ti
bus.
Torů enim r'e'pus ‘Аж (uae in peregtinatione 85 oratione, in ieiuniís 85vigi
liis,in laboribus 85 obfccrationibus confummauit. Vifus ell: etiam (еще! in Hü
garia tempore regis Colomani; fed llatim deliruit, nec vnquam amplins com- l
paruir. Migrauit autem ex hoc feculo ad dominum, 85 fepultus eli Polazin с!‘
uitate lllîrix. vxot autem eius, 85 materin Agmund requiefcunt.
DE SEC1/ELDA IRRÍ/PTIONE
Cunorum in Himgdriam , Ó' de hello/ànéii rc
‚Ф gll: Ladislai cum cit/Alem.
CAPvr LVII.
O s т hare autem quidam de Cunis nomine Copulch filius Krul, cum vali
Pda manuintrauirinI-Iungariam , vream debellaret, qui Vltrafiluanum re
gnum deprxclauit, 85pta'dam fecum ducebar. depopulata terra traniilua
3
 Ladislaus 66 M. IOH. DE THWROCZ
76X. na tranfiens venir ad Bilionöt circa Humen Vnf'oeraliquantis diebus permòl‘i;
tus ей. Deinde tranfiensTyfciam in Chocoyd , exercitum fuumin tria agmina
diuifit. duo agmina vetfus 'fabulum чайаге propofuit :vnum vero circa ТуГсй+
am debellare dimifit. Debellantes veto 8: prœdantcs venerunt in loeum qui .""
dicitut Bechey cum multitudinc ptaedatum, 8:ад propria redire fiatuerunt.
qui dicebaut 'venimua debe/lando; nunc reuertamur venendo. Tantam ergo pratdâ
~ de Hungaria habuerunt,quatita vnquam aliquagens potuit habere; vxores et
iam 8: fìlios nobilium fecum in captiuitatem ducebant. Rex autcm Ladíflaus
cum f'uis in Sclauonia fuetat. Cumq; in reuetfione fua hate omnia nunciafl‘ent;
citius quam fciuerat reuerfus ей; 8:сот fuis militibus celeriter рой eos equi- lq
rauit,quos circa fluuium Temes inuenit : 8: illi putantes fe omnino efl`elibera
tos, plus affeäabant venationem quam bcllum. Rex autcm Ladiflaus militi
bus fuis dicebatçvtiliuae/l mihi mori ‘vobi cum , quam lz/xares пойти ó‘ßlias tvidere
in captiuitate. Hœc dicens lachrymabatur,& primus vexillo rubeo im petum fc
«_
citin caftraCunorum,conttiuitque dominus Cunos ante Растет Hungaro
rum.
Rex iraq; Ladiflaus militibus fuis clam ahatßïi interfciam9 homine: i/lot, edcai
pianura ш; eŕßconuetfifiierintfoiuant: Kopu Ich vero, 8: meliores m ortui funnôc
alii quam plures ca pti funt : 8: nemo ex eis euafit prœter vnum feruientem no
mine Efcembu. Rex autem cum fuis omnibus pto tanta viótoriagratias egit I@
omnipotenti deo, qui eripuiteos de manibus hoftium f'uotum , nominauitque
fluuium Pagani proptet Paganos vïque in ptœfentem diem. `Hoc audientes
Cuni deferuientc illo,qui euaferat, valdc coutrif’cati (от; qui etiam coniuran
tes promiferunt fe iniuriam Кори ich vindicaturos. Mif‘eruntq; ad regem nun
ciosße captiuos dimittete prazccpetunnverbis fuperbis 8: contumeliofis regë
deriferunnët flatuetunt diem in Hungariam intrandi. Cumq; rexaudifiet,(ub­
rifit; 8: die qua in Hungariam venite propofuetant,rex prius obuiam illis equi- «t
tauit,timens depopulationem Hungaria: : 8: quodam fabbato fummo mane
prope Danubium impetum (орет Cunos fecit. In primo autcm ímpetu tex du
cem Cunorum nomine Akus percuflit : ôcenfem ‚ quem rex fibi infidelem pu- 3d
rabat, in eadem die feliciter ac viriliter fetuiuit. Contriuitque dominus Cunos
ante faciem Hungarorum ‚ 8: гех сот чй&огйа8: triumpho in Hungariam гс
дййг.
DE EXPEDITIONE saNcTI
regia' Ladislai contra Как/шт.
CAPv'r LVIII.
PO s т haze autcm tex а‹;1огйойхзйооа!йг Rufciam , eo' quod Cun'i pet confilii
от eorum Hungariäinttauerant. Cumq; vidifl`eut fe Rutheni male coar
&ati,rogaueruntregis clementiâ; 8: promiferunt regi fidelitatem in omnibus: 4d
quos tex piiflimusgtatanter fufcepit. Deindeirruitin Poloniam. Poloni чего
contra ipfum venientes pugnauerunt; fed Hungati iuuante deo viötoriam ha
buetunt. ExindeHungaricaflrum Krokow tribus menfibus obf'ederunt. In
terim obfefli 8: obfidentes ceperunt egere. Rex autem 8: princeps petierunt':
ab omnibus Hungaris noóltis filentio , vt portaret’vnufquifq; ocream folam de'
tetra plenam; quod 8: faétum ей. ‚
Fecetuut autem ante сайгот montem magnum de terra illa: quem def’uä
per cum farina coopetueruut. Videntes autcm obfefli, quod ob\fidentes abun~
datent vietualibus ,- 8: quod diu pofl'ent matiere ante c'aflŕrum s arcem cum vnl@`
' uerfis regi tradiderunt, 8: pacem ad voluntatem regis ordihauerunt f`cu com- 5a
pofuerunt. At inde tranfiuit in Bohemiam , 8: multos captiuos de Bohemis
duxerunt impune in Hungariam. Et fic rex viéiotiofiflimus ad prod
pria rcdiit cum gaudio.
De
 'ci-I'RoNrca HVNGARORVM. "modau
lD-E CoN’sTRI/CTIONE EccLEsr/re WARA- М"
dieigßs, dra'eelee‘lioneregu in eopimueumpißzgii °
trou/marini.
Carvr LIX.
РО s т hxc in paroehiacaftri Bihor inter Humë Kewres in venatione {на inl'
uenitlocun2,vbi angelico admonitu propofuit conltruere monafterium in
honorem virginis Marias, quem locum Warad nominauit. At rex Ladislaus
in ampliora femper fe extendens, 86 de ‘типе in virtutem profieiens, non fo
i o lum in Hungariam; fed бей п omnia regna Chriftianitatis fuse refperfit fuauita
tis odorem: vnde mortuo Romanorum imperatore duces 86 tetrarcha: Theu
tonicotum,cunc`tique barones 86 optimates communiter 86 concotditer ro
gauerunt ipfum,vt lufciperet imperium. Quia vero tempore (по пб folum (на,
fed quze Iefu Chrifti funt, quœrebat; 86 illud diuinum oraculum mente fedula
reuoluebat: non zmn/àredioru terminospfirrum tuorum: fuis ter'minis eontentus
effe maluinquarn fupra menfuram iuris augere. alienigenarum itaque 86 igno
tarum gentium regimen (ufeipere recufauit. Vix autem in Hungaria Deo pie —
ac fideliter feruiendo,86 leges conuenienti vigore fanciendo, porerat remane
re. Cumq; celebralfet pafcha domini in Bodrog, ecce nuncii de Francia 86 de
ao Hifpania,de Anglia 86 Britannia ad cum venerût, 86 pratcipue de Villermo f'taà
tre regis Francorum,86ei omnipotentis Dei iniuriam fe vlcifci manifeftaue
runt; 86 fanétam ciuitatem, 86 fanëtiffnnum fepulchrum de manu Saracenorû
liberare penfauerunt: vnde gloriofum regë rogauerunt, vt eis reötor 86 guber
' natorin exercitu Iefu'Chrifti exilteret. Rex autem hoc audiês gauifus elt gau
dio magno,86 in eadem Решайте à nobilibus Hungaria: licenciatus ей; triftan
baturque tota Hungaria propter çum ; fed ipfe quod inceperat,n11llo modo di
mittebat. Mifitq; nuneium ad Cörardum ducem Bohemorum lilium Otho
nis; 86 petiit ab illo ac prxcepir, vt fecum vltra mare ire pro iniuria Iefu Chrifti
properaret. Ille autem libenti animo promifit; Interim cognatus Conratdi
'5o ducis nomine Sentapolug noötis filentio Pragam veniens, ipfam eiuitatem. ce
pit. Marie autem faëto ab epifcopo Pragenfi in ­folio ducali ledit; 86 à quibufl
darn honoriñce fufceptus elt. Conrardus autem ad gloriofum regem auuncu
_ lum (авт venir: 86 quae' ei acciderant,narrauit;86 regem in auxilium БЫ veni
rein propria perfona rogauit. Rex autem eonfenfit ei ita, quod de [eruitio Dei
dux non remaneret. Et quia conlanguinitatis vinculo illi iungebatur; etiam
memor aötionis ducis partis еще, qui ipfi in auxilium contra Salomonem ve
nerat; promifit fein propria perfona cum adiuturum. Habebatrex feeum fra
tres fiios filios Cieyfa.l regis Colomanum 86 Almum ; prognofticatufq; 'era't 'rex
de Colomano; quia fufot fanguinis fieret. Voluit сайт Agrienfem epifcopum
40 eumfacere. (li/indem noiítc feceflit in Poloniarn, audiens quod pater eius 86
auus Polonix honoriŕice fufcepti effenufecutique funt cum del-lungaria Mar- .
cus 86 Vgra 86 alii. Rex autem congregato cxercitu (по cepit ire contra Bohe-`
mos propter iniuriam nepotis fui. Cum autem решетке: in ­cvonfin'ium Bo-`­
I1emorum,grauis inŕirmitas inualit eurn. Conuocarifq; principibus fuis ad Co
lomanum nuncios mifitf'anótum Marcellum prœpofitum, 86 Petrum comité,
vtad l-lungariam reuerteretur. Beatus autem Ladislaus fic ordinauit, vr poll:
ipfum Almus regnaret; qui finceta fimplicitate duétus honorauit fratrem fu
um Colomanum przcferendo ipfi coronam regni, tanquam cui iure primoge
niturœ videbatur competere. Siquem autem (circ dele¿tat,quot 86 quanta
S0 bona genti luz beatus Ladislaus fecit, de geftis eiufdem plenam poterit habe
re notitiam. Sanétitate igitur 86 gratia plenus tranfiit ad confortia angelorurn,`
Anno regni fui х 1 Lx. öefepulrusW/aradini in monalterio 6.10. Anno с‘
domini M. x с v. tertio kalendas Augufti.~ MX C P',
feria prima.
l

Ё 4
Coloma 68 M. to н. DE Tnvo'aocz
nue Rex.
DE coRoNaTzoNß Re Gis coLoMA
nidíliiregi? (др/‚Едут!Ё /ílii Bela regia/ì
rniliter primi.

CAPVT LX.
Olomanus iraq; ŕilius regis Geyfœ de Polonia fellinanter rediit,8c corona-r
Crus ей: 8: duci Almus ducatum plenarie conceilit : In cuius etiam tempo
ribus multa mala (unt perpetrata, vtinferius patebit. Brat autë habitu corporis
contemptibilis, fed af‘tutus 8: docilis,hifpidus,pilofus,lufcus,gibbofus,elaudus
8: Ь1асГи$.Сшг1Ч; pratdicìi peregríni lefuChrilli audifl‘ent de morte glorioii re IO
gis Ladislai, valde condoluerût; ac inde miferůt nuncios ad regem Colomani'i,
vt quemadmodů gloriofum Ladislaum rogauerant,ita 8: de ipfo petieranupu
tantes ipfum efl'e de eadem pietate, quia ipfe de eodem fanguine fuerat. Colo­
manus autem rex hoc audiens,non folû non ire cum eis promiíit; fed etiam per
terrain fuä viam illis minime côcellit. Exereitum autem contra eos milit, vt ad
regnů introire nö permirterent,putans ipfos elle tyrannos 8: пб peregrinos. lllì
autem fpem in Deo ponentesßc cuius lìgnů portabant Iefu Chrilti in illo cöiig
dentes Hungariä audacïlzer intrauerünöc exHungaris multos intetfecerüt.Hoc
audito rex congregauit exercitü fuum circaTemes,& illos fimulata pace ire di ô
miferunnCumq; ad Zemlin peruenifl`ent,(e in pace effe fperantes cal’trametati ZO
funt.Cal`trû autem Zemlin ceperût, ne rex alias inlidias faceretßc peiora prio
ribus ŕierët.Deinde marchiâ illam tota deualìabant propter viétů; 8: quicquid
rapere poterät,ad сайгй portabant. Rex aůt in Temes итог! conlilio ‘Жив, pa
сё cü illis firmauigôc multis muneribusßc viólualibus eos honorauitßt in pace
ire dimiiirllli ай: peregrini proiìcifcêtes ceplerütAntiochiä,&adiuuäteDeo Ie
rufalem abierůcCüq; rex ad propria reuerteteumôc duxAlmus ad ducatů iret,
quidä iniqui diabolico fteti cöfilio ceperüt inter eos accufate. Dicebant enim
duci: dominedax; rexin/idiatar Миф‘ са/геге lwilt te. Deinde regi dicebat: a'iix tibi
‚фа; inßdiae,(bjinon caßodierilt „фирмам te morituriî. Нос ай: audientes
ambo iuuenes 8: lafciui,eögregaueruntexereitus.Rex autê cum exercitu venit 50'
contra ducem in Уайт п,8: dux econtra veriit prope Warkun : Tifciam autë
inter eos dimiferunt. Fideles aurê Hungari treugas ab ipiis petierunt, vt collo
quium haberetundixeruntqg: дам: уиоа’пшрияттшЁ/йт: oploiignant, mo
штат: ó»шт шфпщадгмфш nua'iußertiiupatres nojlri ft/elfratret campa
мыeorunz fuelfratributpagnaaernnt; Ó' mortriißint; nec nos 'viderniu eau/ampu
gniaßdei'tßloagnaplacet,iißdaopagnent; á' qui eorampraaaliierit, pro a’omino
babeamnr. Qqo йашго conlilio principes tenerli (unt. Cumq; Grack regi сНхИ1
fet,quemadmodum йашсгёг,8: Ilia duci reuelaílet;I abfq; voluntate eorů uie
uerunLPol’t hec autë rex inuaiit Rufciam,ôc ducill'a Rutenorumznomineîan
ca venir obuiä regi; 8: eius prouoluta pedibus obfeerabat regë‘cum Iacli‘rymis, 4Q
ne difperderet gentë illam. Cumq; regem non­ audientë inl’can'tiflimis folieita
ret precibus, calcitrauit eam гсх,8: amouit à fe dicës: Nga opor'tet regale' motie/Ia
„тут maiala'a'eiarpari. Illa autëgemens tenerla ей tetrorfum : 8: rogabat о
mnipotêtisDei auxilium.Plutimi aüt Cuni cum Mircode cum precibus vene
rant in auxilium Rutenorü . de noéìe eonfurgêtes fummo mane perculle
runt cal’craregisßc vfq; ad interemptionë dillipauerunt ea crudeliter: nobiles
autëHungaria: communierunt regë circumq'uaqgfueruntq'; regi pro muro in
expugnabili. Kuni vero perfequëtes comite' Enzë de genere Almali ‘Щит for
tcm 8: alacrë,interfecerunt cum: 8: omnes qui cum eo erät; limiliter 8: срЯГсо-‹
pos Cupan 8: Lautentium, multofq; alios bellatores fortes fagittarů transfixio ,s
nibus ceciclerunt.Vnus autë ex Cunis nomine Monoch acriter perfequebatur
Hungaros, чист Matthœus miles regis Optimus volens com prehëdere, im pe
tum fecit in illum. illevero fugiës milla рой tergů fagitta pedê Matthazi transli~
xinůc nili focii multi infertis clypeis illurn protexilfennmortë non eualiffenPe
trus iraq; verfus ей ad Monoch. Cumq,~ ad Petrum fagittaffetfagittare non po
ruit;
 CHRONICA `I-IVNGÄRORVM. 69сд1шш
init; ßcvfq; dum aliam fagittä acciperet, Petrus latus Monoch perforauit. què' „I“ RH
captum ad regê viu um perduxit. Tûc lula comes in pedibus vulneratus cualit:
de quo vulnere in Hungaria mortuus ой. Rex itaque,&: omnes fuiceleriterfu
giendo venerunt in Hiigariam: thefaurum ай: regis 8: omnes, qui ‘celeriter fu
gere non potuerunt,Cuni rapucrunt: tanta firages ibi fuit, quod raro Hungari
in tanta fitage fuerunt. autê ex Hungaris in liluis euaferât, prac neceflitate
' famis f`oleas calciamêtorum fuorü affando comedebant. @id plura? tanta tíic
pcricula faiîla funt, Чиж (cripta non funt,quœ dici non poffunt.Rexautê de pti- U! С
maillius,dorrnieratin
. tis vxoregenuitLadislaum 8: Stepl1anú,anno
palatiofuo, dominiEtecce
q,ibi asdificauerat. M. c. г.fané‘tus
Cumq; N.rex effet M
Zadn
'I0 in Dalmacia in ciuitate Zadunůccogitaretciuitatë fuccendere,prç duricia ge

riëlis epifcopus venir ad eum in horrido vultu: quem per capillos capiês traxit,
8: cum virgis laurèis valde verberauit. @è cum dimiûlfet, 8: excitatus fuiffer,
Щит поп vidit,fed dolorë fentiebat, 8: ielus virgarum fuper corpus fuum alpi
ciebat. Quapropterà molefiatione ciuitatis patienter ceffauit. Deinde tex vo С
qui
1еЬагpropter
irein Rufciâ.
regis timore
Annoilluc
domini
fugerat:
M. с.quem
vi. reuerfus
rex fufcepit
ей dux
ad pacem.Deinde
Almus de Patauia:
fu‘- M° . i

git i n Poloniam, 8: accerlito Polonorum 8: Hungarorü confilio 8: auxilio re

uerfus ей in Hungariä: 8: cepit nouum сайшт 8: intrauit illud. Rex ar'it hoc
l
10 audito obfedit cal'lríi. Cumq; in crallinů pugnare vellet, ecce, dux fubito equi'i
al'cendës,portas сайгй exiens cítiflime equitauit folus ad caflrum regis. 8: cum
ad tentorium regis veniffet, llatim de equo defcendës, ad pedes regis venir, 8:
йп ore Omnium fe culpabilem proclamauìt. Rex aut fraterna motus pietate du
ci indullit. Nâ 8: indignationê fuam ab Hungaris,qui in caflro erant perinter
ceflionê ducis amouit. Deinde dux Hierofolymam profcâus ей,8: ců profpe
ritate redeuntem rex fufcepit ad pacë. Deleäabatur autë duxin ven ationibus,
8: afliduus eratin ей$,8: dabat ei rex omnia ad venandum neceffaria.
DE CONSTRVCTIONE ECCLESIÁE
_'50
Deme/ienßs.
yClipv'r LXI» '

V х autem conflruxit monaflerium de Demes, rogauitq; regem,vt ad сб=

Dfecrationem veniret: 8: fic faëtum ей. Poflquam Palatini accufabant du
cem, quod infidias przparaflet, vt interl'icerct regë in confecratione топайе
rii fui. Qlgd ôcfortefeciffennifi amici regis ipf'um vigilantiflime cullodiffenrl
Rex autem iratus voluit capere cum; fed reuerendillimi epifcopi, 8: alii boni
principes (cientes falfum elle,quod ex confeâione inimicorum duci impone
batuninterceflertint pro eo apud regem,& pacificauerůt eos iuramento; dimi
litq; ducem in pace,- vtin Bolton venaretur, mifitque cum eo duos iogabiones
4o f`ub praetextu honorandi cum: quos tamê clanculo infiruxerat, vt aniinum du
cis folertius explorarentfi dux quid mali aduerfus regem machinaretur,vt regi
nunciarent. Cumq; venifl`et dux in Chour, 8: allure millo cornicem cepiflet,
lirnplici animo dixitiogabionibus : Nonne cornix фа iuraret a/luri, 'vt ß cam cliń
mitteret,decetero non fuoeiferaretur? Illi autem refponderuntímod nec айцг di­
mitterct cotnicem propter iur'amêtum,nec cornix iurare pollet,cum efi`et ani~
m al irrationale. Eadem vero noéle Verba ducis regi nunciauerunt.Dux autem
veniens in Bolton caufa venandi : йагйт abfentauitfe ab illis, 8: fugit iterum ad
Batauos,regis Theutonicorum auxilium imploraturus.- Anno domini' M. c. Uf. C,
х 1 1.\N. filius regis Colomani mortuus ей. Ег гех fecundam duxit vxorem de M. (LXIL
S О Rufcia,quam in adulterio deprchenfam peccantem nec violenta temeritate
pimiliLSciebat enim quia fcriptum ей: Deuequos еапйипхйд/гатепап/Будете’,
fcilicet fine lege 8: abfque ratione. Ideo non ipfe ab ea fe feparauit,fedlex ab ea
cum feparauit: quam reatus accufauit,culpa damnauit, maleficium-coarŕ’tauit.
Remifit ergo earn lex in terram fuam. (Две ех adulterio peperit lilium nomine
Borich. _Borieh autem genuit Calomanum.
Cola/‘1m 7o M. IOH. DE-THVVROCZ`
ти Rex. oQ_,Í’OJVODO DVX LÄLMVS ЕТ BELA FP
" lila eizufìaerint exoculati.
С A 1» v т L X I I.
LÁC. Nno domini,M.c.xuLimpcratotpropterducë Almum mouit cxercitum
JLCZXIII. linter eos pacë ñrmaret. quod 8C faůl'û ейКех aůt imperatoriей
Aingentëßz venit in conñniů Hungarian vt colloquium rege haberet,
plurima dona mi8c
fit,& Не honorífica repatriauiLPoů htcc rex reduxir ducë Almum ad pacêCö
firmata autê pace tandë rex cepít ducemßc fìliů eius Belä infantulüßc obcœca
uit eos: fed 8C Belä infantulů prxccperat сайгаге. Sed obcœcator timês Deum
8( regni ßerilitatëßaßrauit catulurn,cuius teiìiculos tulit regi. Et де nobilibus ID
regni obcœcauit Vros,Vachan 8c Paul. Nihil tamê ci profuit innoxii fanguinis
profufio, que' diuina "Мопс prœmaturœ mortis dcglutiuit dira forbitio, 8L pu
ñiuit temporalis regni дейшбНо. Vnde diéh'i ей: Nôßcimpii in omnes ôcc. Du
äus ей autë dux Almus in monaf‘terium (num in Demes. Рой hzc autë rex се
pit œgrotare grauiter, 8c habebat quendä mediců Latinum nomine Draconë,
cui nimiů credebat. hic appofuit em plai’crů fuper aures regis, qui ех capitis do
lore v_rgebatur,& per cöcauitates autiü vis emplafizri nö medic-am extraxit par
tem cerebri eius. Remoto autë emplafìro,quod diutius tenere nö рогегаг,ойё
dit Othmaro comiti; comes Othmarus infpiciës empla&rü,vidit in eo cerebtů»
exttaéhlm: dixitq; regi : Domine,expeditlibiwtprfepares te adw'aticrî. Q10 audito Z0
tim uit rcx бс ingemuit. Ройеа aůt iniit rex conůlium cum {celeratiiiimis Mark
Elio Simœßc Achille fiiio Iacob, &: ей aliis comitibus, quorum cöiilio ducë, 8c
ñliů eius de gremio m arris (ux extraóìum excœcauerat.Mi[itq; ех eis quendam
nomine Benedi&ů,ŕìlium Both apprehcndere ducê,ne forte mortuo rege ipfe
ei (uccedetet.Rcx autem in morte prœcepitfilio (uoßc principibus,vt ipiî рой _
morte {uam fuper Rufciam vlcifcerenturiniuriam,quäipß feceräLCumq; Ве
nedióìus reccilifïcgdux ante mon aßerium fedebat plangens dolorë proprium.
@cum audiifet, q, eq uites feiì'inätcr veniffennprœfeniìt animo БЫ periculů
imminereßc fecit feintroduci in monaůeriůßc tencbat manibus :iltare fanâç
Margatitç virginis. vt faltë pro reucrëtia Dei 8c fanä'otů eius, cum inde аЬйга 30
here nö prœfumerent. Benediétus ай: perantiphraiim diéìus, facrilegas manus
iniecit in eíi,& tencntë altaria violenter extrahebatDů quoq; (ic conarctnr ех
trahere,diuulfa ей cutis шипов ducis',&t inf'eâtů ей al tare (визите. Sacerdotes
autë obferuabät oßia eccleůçßcvolebär illúBcnediëìû capcreJlle ай: hoc per`
cipiës corde fu'ribůdo,quolnodo potuit, exiuit. &: dum feftinäter equitaret per
íiluä Pelys,cecidit де ечцо,& ceruice fraâa mortuus ей:& canes cius,ç¿ (eque
bätut ipfurn,deuotauerůt carnes eius 8c oiI`a.IíieColomanus`,{icut quidä dicür,
fuit epifcopus Waradieniï [ed quia frarres,quos habebat,morte fu nt prxuenti,
ideo fummo pontífice ей eo dii'pëfante regnare cöpellitur: qui ab Húgaris Си
шт Calmîappeliatur; eo q, libros 11a bebar,in quib’ horas canonicas, vt epifco- 4o
us,per{oluebatlůeDalmaciœ regnü occifo [uo rege Petro nominato in möti
gus Petergozdia Hůgariae adiunxit.Galeas quoq;Venetorů,& naues folidäsßc
elocäs, pecunia maxima exercitum copiofum in Арина? деййпацйеСДЁАрийа
fpoliata per tres mëfes pcrmäferunt in ea. Vbi etiä Monopolin 8c Brunduûú ci
uitates expugnätes,Venetis ad tenëdumjp vtilit'áte regis Colomani reliquerůt:`
ipů autê ad Hungariä abinde (unt reuetíì. (ДЕ: quidem _ciuitates per {oldatos
И. С.
Parifanorum miffos per Caifarë cxpuliis Venetis (unt rehabitœ. Regnauit au
M.C.XIK
tem annis 2.5. menfibus 6. cliebus у. Anno domini M. с.х 1 v. tertio nonas Fe-`
bruarii. feria tertia migrauit ex hoc feculo,cuius corpus Albœ quiefcit.
(MORTI/0 REGE COLOMÄNO S'TEI’H'ÁN'Í/Sv _yé
ßcundwjliw еда/Нету’; regni: вы!!!‘ convenus.
CApvT LXI‘II'. ‚
Otentiores regni Stephanutn Colomani {Щит in regë coronaucrunt. Etat
Р enim adhuc impubes,(ed fpiritus eius in manibus eius. Anno autë 1 х. regni
(ui
 CHR-omc a lHVNGARolzvlvf. . 71st-@1a
Ш in мы: Dalmaciam 8e à Dalmacienlibus honorifìce ей ГиГссршзь Inde re- т" ММ‘
uerfus mi His cxereitibus fuis fines Polonicos deuaftauit. Placuit autem regno,
vt rex Stephanus cum duce Bohemorum colloquium habetet: Cumque vev
nif-l'et ad confìniu m I-Iungatìz prope Huuium Orfanaße dux Bohemorumob‘ i
uiam illi veniffct; Huuius tameneos interiacebat. Etat ай: Solth femper iniqua. . f
cogitationis auůor, qui propter iniquitatem fuarn de Hůgaria ñ1erat expullus;
qui tunc ibi cum Bohemis prazfens erat. Antequam vero rex cum duce collo
quiů haberet: mißt Solth nuncium ad regê clanculo dicens : Fia'eúlfßm domino
так}? noia' de Bahama? ez'notlßcofwzdcßatimfum rol/aquiù'habeßit шт duce,dux ей’
l О „рт: „шaudìuz't tuo: omgßêßnearmé. At reuerfus idem duci duccbanßazim cù'
co//oqumm Ímáuerir cü'regerex te :apiciJedpotz'zu атм то: Ú- дм in ‘ММ/Мед‘. В о
hemi ergo lïcut furibundi 8C bibnlí fecetu nt,qnemad modum illisSolth lauda
uerat. Et alium nuncium mifit ad regem dicens: тётя nxßgimfm circa сфт
¿même tifo adcaßm/Im equimrefmualeam. Rex autê,vt fuit impetuofusfecit (ic-y
ut Solth dixerat line fuotů conlìlioßoh emi vi dentes fagíttarios venire-,fine du
bio {cíucru nt verirarem efI`e,quod audierät. impetum fuper (agittarios fe»
ceru nt x Biffeni arq; Siculi vililïìmi vfq; ad caltrum regis abfque vulnere fuge
runt. Rex autem hoc audiens,cü paucis celeritet equitauit verfus Hungariam:
quia (ui abl'q; armis venerân 85 qua arma habebant, armate fe nö potetät : quia
по infcii regis conlìlii etat. Putabatq; rex in conlîlio aequalem (e Salomoni; in for
titudine Samfoni i in audacia Dauid: (ed illis arqualis non erat. Bohemi autem“
acriter deuaßabant сайга regis. Ianus vero lilius Vrofa; 6L Balatinus comes lö
ge defcëd etat de rege. (l1/ieu m audiflennfîlenter vnarìimiter fuos armauctůt,
8c impetů (uper Bol1emos,qui сайта deuaftabantfecerunt. Contriuitq; domi
nos eosin ore gladii Hungatorumßí dira morte fauciauit. Mifitq; Lanus poils
regem nunciu mßc manifeltauit illi viéltoriamquam dominus ei dederat. Rex
iraq; reuerfus gauifus сй gaudio magno; fed чаше doluit : quia Solth in eodem
przlio morruus non fuit,q ui tanta mala mendaciis fìmulabat. Rex autem Ste­~
phanus legitima nolebat ducerc vxorem, (ed concubinis meretricibus то“:
‘ 5o etat. (Q1/are barones 8c optimares dolentes de regni defolatione,& regis {terili
tate,duxerunt ei vxorem dominatn nobilillîmamßliam regisRobertiVifcardi
de Apulia. Venit iraq; duxTl1eutonicotü,nomine Bezen ad regem,8c_ conque*
~ ilus ci efhquod Frater (uns cum ducatu eíeciifet; rogäfq; regis clementiam,vt in
propria perfona (ua ipfum adiuuaret.Rcx ай: Stephanus volens iniuriam patris
[ui regis Colom ani vindicate,promiût ducë adiutu rů : 8c colleâoexercitu iuit-y
in RufeiamCumq; perueni (Ict ptimus,obl`edit сайшт. Contigit autë fummo
diluculo,q, przdiâtus dux Bezen ambulabat circa сайшт prouidëdoloca cx*
pugnandi mu nirionesDbfelIî чего cxiuerant de сайго сацГа viíîtandi HungafÍ
ros.Cumq; dux vidifl'et illos,impetů fecit fuper illos,qui vitilit'er pugnàntes dui
*o cem vfq; ad mortem vulnerauerant. Cumq; rex audiífet de motte ducis, indi#
gnatus ей valde, ůé‘ptxcepit omnibus Hungat'is, vt сайшт oppugnarent, 8G
eodem die eligerent munitiones pofïîdete vel mori. Principes autë Hungarian
h abuerůt со n lilium 86 dixe‘ru nt:- „Qríidó‘ quarz marz'mur :ßducatfïvmdicabim/u,
quem rexcx ‘10613 conßimet ducem _? ямы/„щит; inter »05,52 nul/1u cfg/1mm oppu
'gneßá‘ dimi/1M regßquz'a hat omnia abn@ corg//Íz‘ofàorum primipum'fzcit. Cumiveto
pri ncipes veuillent ad confilium regis, omnes in duas partes le tranftulerunt.
Sed Cozma de genere Paznam erexit (e dicens regi: Domi/ze, quia/¿el? quodßzc/Í: ?
fifum multa marte miliitum Marum caßrum capzàqutm ducem сон/Шин? Si intefpria
c1170; tlm diga?, тЩш reìnanet. щита! то: ‘им/ш regno rcliéío haben’ ducatum ? nos
5 0 Ьм’опе: cafz‘mm пал oppugmbimua :ßappugnare тиф/Маразм : по: ищет in Hunga
шт reced4mm,é~ nobis regemelzgemw. Vnde ex prœcepto principum przcones
in сайт clam 1bant,vt Hungari quam citiílîmein Hungarian» reuerterentur.
Rex iraq; cum vidiffetfe fuotum auxilio Шйс дсййшсй, reuerfus сй in Hunga-ů
riaml’ofl liœc tertio anno fines Polonicos millìs exercitib" deuaftaluitDeindc­
miíîtexercitů (olii modo phalangas aulfico'rů fuorůßc partesßulgariz ôc Sctuiç
anni- 7i M. 10H. DE THWRocz
т“ Rex' deuallzauit. Interea imperatrix Conllcantinopolitana, lîlia regis Ladislai‘n omiA
ne Pyrisk nunciauit regi Stephano, quod imperator ipfe, vidclicet maritus fu
us,in eius opprobrium ipli regi im ptoperarct,dicens,regem Hu ngaria: elle Ьо
minem faeuum,quam ctiam contradicentë im pe tarot cal’tigalTeLCum ай: Ьатс
audilfetrcx,pro11imia reputauit i niuria; 8c collcâo cxcrcitu in ímpetu fpititus
fui inuafit partes Greciaaatq; aliquas ciuitatcsGtaeciç ignc 8c gladio deual’cauit:
8c cecidit Итог (u per omnes cinitates prouincia: illius. Tiniebantq; om ncs reisr
ges Stcphanum regë,tanquam Щит fulminis: vnde infantes vagientcs cömi
natione nominis regis Stephani quicfcerc compcllcbätu t. Habebatq; rex (сей
l'eptingentos milites Francos, cum quibus Bulgaria deuaflîabat : 8: per cotů in- I 0
genia muros calirorů Gracciç dclirucbat. Ea de caufa,quod im petator ad con
Hieium non venicbat ad ipfum, milit rex nunciu m ad imperarorcin Grœc'orii,
8c vituperauit cum dicens: quodnon tßët dignas fuocari imperator, nog, rex,Ё!‚шт
d” rz/emla; quia/ieu! vetulaß’mloer effet in ocio. Quo audito i mpetator refpondit,di­
ccns: Indubieanier eredat rex,quod/fia шрифт‘! annoßmul cum rumbilico fvirilia in
(Мат. Еа de caula milit imperator cxercitu m ingentem in Hungariam in Ha
ram: 8e Hungari aliquem impetum facere non potuerant. @a Gratci perin
gcnia inliammabant ignes fulphuteos in naues Hungarorum, 8e eas in iplis a
quis incendebant. ММ‘; ita'quc rcx om ne robur regni fui contra Gratcos, qui
bus prtefecit Stephcl. (lu/ivenicntes pugnaucrunt cum Grxcis vltra riuulum zo
Karafo verfus Boron. Fuitque manus domini cum Gtœcismec potuerüt Hun
gari relil’tere. Tanta ergo llrages raro faůa ell-,quanta ibi contigit. Riuulus e
nim Karafu humano fanguinein tantum mixtus fuerat, quod omnino fanguis
elle putabatur. Iacebantq; loricati h omincs in Huuio tanquä trunci, fuper qui
bus fugientcs 8c perfequcntes ttanñ bant riuulum quali fuper ponte. Maéìabä
tur autcm l-lungati tanquä boues,nec ста: qui rcdimeret eos de manibus Сж
eorum. Ciz vero comes, 6c alii boni milites ibidem occubuerunt. Poli hatc
imperator «Se rex per Едет; nuncios conucnerunt ad colloquendummauigan
tes in inli1lam,quae ciuitati Borouch proxima eli. Ibi vero inter principes fuos
(1й1 (e excufantcs ôeincufantestandcm pace roborata redierůt ad propria. Rex 3€?
ítaque Stephanus multa mala faciebat, qua: non debebar, in im petu animi fui.
Nam Chril’tianam combullinôc fuper homines cotîiuras cum lietcore equino
faciebat fieri: cercos magnos arclcntcs in fundamcntum hominis liillare facie
bat. Dux Almus feueritate regis Stephani minoris mediam capitis fui diminu
tionem pallils fuerat. @amuís НАШЕ: obcœcatus, ramen mortem timens de
все? Stephano fugcrat in Gratciam. ab imperatore honorilicc fufccptus,
impofuit llbi nomen Conliantinus: qui ¿Se ibi iam pridem aedilicauerat ciuita
tem Conllzantinam in Macedonia: 8e multi Hungari atrocitate regis Stephani
fugetant ad ipfum. (Q1/o mortuo, corpus eius >praecepto regis Fulbertus epi
fcopus rcportauit; ôcin Albenli eccleliafepeliuit. Bela vero lilius eius in Hun- 4o
garia occulte tenebatur à principibus,proptcr futorem regis. @omnes inito
conlilio regi manifeliauerunt, quem poli excaccationem mortuum credebat.
Qliem cum rex veraciter l`ciuill`et viuere,à Paulo epifcopo 8c Othmare comi
te: quorum confcientia retcntus crat, gauifus cf’c4 gaudio magno. quia abl`que
du bio fcicbaßfc heredcm non habere. llatimque milit nuncios in Seruiam,ôc
Hliam Vros comitis magni in legitimam vxorcm Belae traduxcrunt, quae non
poli multos dies procreauit Geycham. (Qro audito rex gauifus eli valde. (Иро
fucrat cum rex viuere inTalna: 8c dabantur ci regalía liipendia. Antequam vc
ro rex Belam fciuil'l`et,coniurauerat rcgnum, vt poll: cum lilius fororis eius So
phia: nomine Saul regnarct. Contigitautem, vt rex incidcrctin gtaucminlir- 510“
rnitatem Agriat; ita vt omnes illi mortem imminere viderent. Bots vero comes
8c Iuan inani l'pc dui‘li à traditoribus in regem eleâi funt. Cum autcm Deo vo
l’lente rcx conualuifl`et,luani caput dceollauit. Bots vero comitem turpitcr de
curia rciecit inGrçeiam. 8c ita fìatutum elhquod dc propaginc eius am plius ad
curiam regiam nullus dignus ell`eiudicarcturintrarc. Proptcr hoc autcm prin
. I cipes
\
 cHRoNtcA HVNGARORVM. ¿33e/.m
cipes aufi (unt regë Belam ma nifeftarmquia Горе: hoc rcx valde Cödolebánq ui “и На"
{ibi (uccederet. Rex autê Stephanus diligebatGunos tunc tem'poris plus quam
decebat.'quorum dux nomineTatar,qu1 à cœde imperatoris cum paucis ad re
gem fugerat,cum rege morabatur~Rex autë incidit 111 dyfenteriam. Kuni vero,
qui permiilionibus regis fuerant affueti feeleribus, nec tu nc minus fœuiebit in
Húgaros.I-I ungari vero cum audiffengq, rex`in mortis effet articulo,interŕ`ece­
runtCunos,qui corû bona diripiebant.Tata'r ай: dux Cunorû cöqueltus ей re
gi de nece fuorum .Rex autë putabat fe aliquätulumalleuiatů elle ab œgritudi
ne. Cumq; vidil'l'et Tatar lachry'mantë‘. caeterofq; Cu nos circu mfufos lamen
1 о tantes; quia (upm modurn diligebat eos ; infremuit 8c dixit: шутит „www
_fee/¿pro 'wing/40% quem ex »vabè ¿nterj‘ecerunt,deeem inteffa'am: ттс de fuit/1 mea ne
deßerenk,quz`a comm/uz'. 8e his diétis extendit manus fuas in Cunos. ptaecipi
tes irrueru nt ad ofculandum manus eius: 8c рис nimia preffu ta defatigaue
runt regem ; vnde etiam recidiuo dolore correptus fiiblatus ей dc medio. Sed
cum ell`et in artículo mortis,monachalem habitum reliâo regno fufcepit i ап
no regni fui х ч x I 1.8¢: {epultus ей Waradini.- Migrauit autem ab humanis :inà Vf. C_
no domini мс. х xxx; M_ a
DE REGNO SEC1/NDI ВЕ_ЬАЕ слвсг, PILU XXXL
dunk L/ílmiflii LamPertz',/ïli¿ regi; Вг/‚е primi. `
zó
С AIP v т L X X I V.
REgnauit autem рой eurn Bela cazcus,filius ducis Alr'ni cœci. om ncmq; nu
merum malorum deuitans,bonorum operum exercitationi li'umiliter ad~
hxrebat. nec pofuit carnem brachii fui in adiutorium: nec liabuit Hducinm in
hominc; fed ад altiflìmum pofuit refugium fuum, 8e faûus ей dorninus prote
äor eiusße deduxit eum in multitudine mifericordiz (ux, de fruótu ventris (ui
pofuit fuper (едет (uam. In eo enim ей cöpletû illud proplieticû vcrbů : domi
mee/àluit eöpedŕtos,daminue ißuminat eecoLEt iterůJnite' Meß/¿17Ú-dzfzpabimnlaqui
miniwerb17,ó~ пап/е’. Cteuerat enim puer cœcus regnante Stephano ŕìlio regis
5o Colomani. Coniirmatů ей ergo regnů in manu' eius;& inimi'cos cius dedit do
minus in opprobriů vfq; in prçfentë diem. genuitq; quatuor lìliosfcilicet Gey
fam,Ladislaum,Stephanü ôcAlrnů. то regnante; regina Helena habito cöíì-­ "
lio regis 8c baronů fecit congregationê generale in regno iuxta' Arad. Illa igitur
diediótœ cögregationis,dum rex {ediffet fuper folium regni fni: venit regina ей
Hliis fuisßc feditcircarcgem. Dixit autem ad populum vniuerfum: Оман/
a'eles, nobiles,/e`nes, ó'ìuuenes; dz'uiles :ze pauperr’s, nudite: Cum mique пфтт Ваш ‘
wfàm шт; ш2ига1ет, lvola audire, ст‘ dominee; :zo/ler rexЛи? @mills/it priaatus; (Э- -
quorum conf/i0 Ime/it aá't'um, made „zi/n'prapalale. ó' соя/Майн’ in 110e loro @indican
tes noble de z'pßsßm'm date. Ecce enim Dew regi Izq/infra duabue neu/:Í: dedz'tßlios que
4o fuor. Fatih душ: hac voce,irruit om nis populus (орех-11105 barones,quorů con
fllio rex obcxcatus fueratß( quofdam ex ipßs ligauerunt; quofdä vero detrun
cauerů; (exnginta autë 8e 0&0 prophanos ibidë crudeliter occiderůtf 8c omnes
fucceflbres eorů tä viti q mulieres еодё die (unt regi l'ttati. Infuper omnis illo-l
rum pofïeilio eceleiiis cathedralibus ей diuifa. 8c Не omnes villœ cöditionales
dc Hungaria donationes regů nominätur. @a vero Hungari femper Huâuät
iniu1'ia,l`1cut marc falfumzlìlii Leuiatä per nuncios inuitabätßorich adulterinů,y
_ vt veniretße eorů adiutorio regnü libi vëdicaret: credè'tes ipfum effe {ìliů regis
colomanißoricli itaq; afcito Rutlienorů Polonorůq; auxilio venir in confìni~
um Hůgnriœ in direëìo loco qui dicitur Seo. Rex ай: со11е61о exercitu ibat ob
‚о uiam ei. Plurimi autë ex nobilib9 in parte Borichii declmauerunt. Proceres au
~ tê Hungaría: vocati (unt ад colloquendum ей rege.1nterrogauit autë eos rcx,fì
{cirêt Borichium adultcrinů effe че1 lilium regis Colomaní. Fidelcs autë regni
rcfpôderunnq, iudubitätet fcirêt, Boricliium elle' adultcrinü, 6c nullatenus di
_ gnum corona regis. lnfîdelcs autë 8c cötradiâtorcs muflitabät inter (e incerta _"
8e titubantes in duas partes claudicabant. Rex autem 8c cöliliarii cius, quätum
G
 Bela ce; 74 M. lOl-I. DE THVROCZ
ш‘ Rfx'» in ipfis etat, fcgregauerunt liœdos ab agnis. 8: firmitet ftatuerůt, vt ibidê' йоге!д ~w

ficetëtur proditores,ne forte,fi diutius diifertctur, traditores transferrent fe ad

Вогйс11‚8: hoc regni vettetetur i n periculů.Orta ей ígitur feditio. 8: ibidem ее‘
perunt Lampertum comitem. @ein cum extraxiflent à rege, frater eius ger
manus cum fedili quodam fcidit per medium caput cius, 8: cerebtů per f'cifli'i
ram exiuit. Nicolaumcomitem lilium eius ibidem deeollauerunt. Moynolth
dc genere Akus, 8: alios ibidem occiderunt. Refidui veto ex tradirotibus fe
cefl'etunt in partes. 8: со11ебйй5 viribus fuis voluetunt regem inuadete. Fi
deles autcm occurterunt eis. Etat autem caput traditorum Tyodor de genere
Simadßc Folcus ac Titus, 8: ргагсйрооз Sanfon. Laudauit autcm Sanfon, qui YQ
etat pater comitum Thomœ 8: Thurdo; quod iret in cöuentum regis;&ipfum
Coram multis vituperarct. Quo audito,omncs laudauerůt. Ег ipfc ßorich inani
ipe feduó‘tus grates ei magnas rctulit. 8: quod inceperat hoc adimplere non fi
mulauit: putans еот де vitu perarione regis regnü habere. Rex autë defcende
rat prope Huuium Seo. 8: сот feder-et in papilione fua cum fuis principibus 8:
militibus. ecce Sanfon inti‘auit, 8: regi dixit : .,Quidßcie ‘ой/фиг canitŕcum regna
'uti/¿uaeff dominio tuo, Вот/1 regnum habere. á' tu ‘идтит manaßerio люфт: мы:
Ioater tutta. Cum vero principes regni 6.1 bitò commoti fuiffent; Iohan nes filius
Othonis notatius regisßymigienfis prœpofitus dixit ad comitê Bud: „Qua/ex
peóì'amwi’qaaren'a’ apprebë'dirnua earn? Cuq; appreliëdere volu ifl`ent,ille citiflime 1 Ф
equum afcendês fugiebatllii autë ad ptœfens equum non liabcbant,qui де cir
culo regis ad côiilium pedites venetant. f'cd ramen clamor magnus fuit.Cû au
tcm fetuiens comitis Bud clamorem audiffenequum fine (ellaafcêdinöc ipfum
cum lancea vfq; Seo petfecutus ей. Туодог autcm 8: alii focii cius volebät па
оет intrarc 8: illum citi Ш те traducere. fed vfq; huc nö potuerunLSanf'on че
го equitans cecidit in Huuium. que pietfecutor in fluuio laneeauit. Habebatq;
Sanfon fub tunica panceriä. 8: pre grauamine lorica: natai'e nö poterat. Borich
autë сот magna multitudineRuthenorum ôcPolonotů caflrametatus ей pro
pe ad regem. Proceres autë regni Hungatiae mifetuntad ducë Ruthenorum 8:
Polonorum,qui ptoBorichio venerant dicëtes:Non decet vos cîitra iußiciam qua- 5‘;
rere regnaJhominiлай/‘игла. No: enimfiimue,fqi de iure regnum haberedebeat Bela. á'
фр regna! czîcanßn/ii totiiosregni. His auditis duces Ruiciœ 8: Polonia: деййгегййг
amplius adiuuare Borichium,& reuerfi flint finguli in fuas prouincias. Borich
autcm cum multitudine populorü venir pugtiare cötra tegenLRex autê diuino
fretus cöfilio 8: auxilio cötriuit omne robut Borichii in prœlioßc fugauit Щит
in gladio. cöclufitq; exercitum Polonotum in morte: in ipfa fef’tiuitate Maria:
Magdalenœ; accipiês (polia eorum. 8: геоегГоз ей сот magna viâoria. In ipfo
autcm proelio acriter 8: ptaecipue pugnauetunt Mykfa,Gaab 8:Ваг11ог:8: той
ros ex illis ceperunt 8: intetfeeerunecrantq; eotů lorica: fanguine humano сб
feétae. In hoc ptœlio Mykfa cepitTyodorium intentorë malotum. Vofos cepit 40
Vitalë. Gaab vero frattem comitis de Cracouia Polonum. Batur cepit Endte.
@os cum ad regë duxiffenngtates multas tetulit ейз,8: elegantifiìme remune
rauit eos. Poftquam autem regnum confirmatum­ ей in manu regis Belae: vte~­
batur ex vino multum: cui aulici affueti, quicquid in ebrietate regis petebant,
liabebant: 8: рой ebtietatem tex tecipere non poterat. Pocli 8: Saul vitos reli
LÄ- С; giof'os in ebrietate (на tradidit in manus inimicorum fiiotum. qui abf`quc cau«Í
‹М.С. fainterfeâi Гонг. Regnauit ígitur ipfe Bela caecus annis noucm,mëfibus 9. die
XLI. bus duodecim. Migrauit autem ad dominum, anno domini M. c. х L i. idibus
Februatii: feria quinta. cuius corpus Albee quicfcit. ‹‚
"О
DE CORONÄTIONE .REGIS GETS/4E SECVN
di ф!!!regir Bebetaci lorirnogeniti; d' de eiußlem geßù .
‚ C A P v T L X '
R Ef‘pexit autem dominus Hungariama‘kdedit propugnatotem gradiente' in
multitudíne fortitudinis fuae.Dedit enim dominus regnüGeyfç puero (uo.
qui in
 CHRoNieA HvNoARoRvM. naar.
qui in die lanéta: Cçciliœ vi‘rginis coronatus elt. cuius dexteram apprehëdit 86 Rex'
confortauit; lubiecitq; ei gentes multas, 86 dorfa regurn vertit in fugam à facie
gladii eius.Rapolth vero milesAhnanus caltrum Pofon ex indultria 86 probi
‚ tate Iuliani comitis ceperat. quod Hungari nö pro mod ica habuernnr penuria.
Sed rex adolefcens ea non filenter acq uieuit.Duxit enim rcx exercitum contra
furorë Theutonicorum infultantiů 86 Hungaria: conlinia deualtantíů. 11am
Iuis enim Carfar in propria perfona non venerat l'uper regem: vniuerl'um fete
l'robur regni Theutonicorum ad extirpandam Hungariam commoueraLl-Ien
ricus autem quidam dux Au ltriz principalis aduerfarius regis, omnes bellato
1 о «res de Saxonia 86 de Bauaria feců adduxerat. erat enim tutor pupilli ducis Hen
rici Leonis. cui Saxonia 86 Bauaria iure hereditario competebanr. Congregati’
{untiraq;Theutonici, in moltitudine fortitudinis (ux confidences; à’ lieut gi
gantes lteterunt contra Hungaros. Rex autem cum vniuerfo exercitu (uo po
4`fuit fpem (uam in Doo: 86 ordinatis agmi nibus cepit ire contra holtes fuos. Sed
86lacerdotes 86 Leuitae eunôtiq; clerici, qui aderant in {piritu contribulato, 86
cordecontrito implorabantadiutorium domini noltri Iefu Chrilti, 86 pra-lidia
-fanétorum angelorum: 86 maxime inuocabant clementiam Dei geni trieis vir
ginis Mariœ,cuius patrocinio beatus rex Stephanus Hungariä l`pecialiter com
mendauit. Rex autem accinetus ей gladio,86 gloria domini apparuit fu per ей =
-’2.—о confortatumq; leltilico cor eius diuinitus, 86 i ple robultior fac‘tus quam prius,
exhilarata eltlaeies eius:86totus alaceribatad prœliurr1_.Cumq; appropinquaf- ‘
{et,Guncel quidam Autentieus,qui vtramq; linguäeorum bene nouerar,nun­
ciauit regi, q под exercitusTheutonicorum appropinquaret. 86 dixit optimum
tempus elfe regi,vt irrueret l'uper eos,quia pauci elfent, 86 non omnes, quos in
adiutoriû vocauerant venilfent.Tüe rex cum omniexercitu fuo accelerauit lu
per eos trans metas Hůgariœ~Theutonici vero quali gigätes obltabantin equis
arduis 86 optimis: in fuperbia 86 abufione infultantes impetebât Hung-aros, vt
`cötumeliis fuis terrorem eis incuterët. Hungari vero ex aduerfo appropinqua
luerunt ad ptœlium. 86intonucrunt buccinis 86 clanxerůr clafIicis,86clamaue­
30 runt ad Deum. 86 clamor vocil'etantium al'cendir in caelum, 86 commilfum ей
proeliů. Billeni vero pelfimi,86 Siculi viliflimi,omnes pariter fugerůt ficur ones
à lupis; qui more folito praeibant agminaHungarorum. Tue etiam priul'quam
I-Iungari cölligere cepilfent,quœdä agminaI-Iungatorů perterrita [от à furore
Theutonicorů. PrxualuerütTheuronici Hůgaris in initio bellici cölliétusqui
licuthç'retiei circa prineipia
domini regis Bela:­ femperferuefcút,86in
Ban nominatus ŕinetepefcüt.Tůcauüeulus
gloriofus in millibus fuis irruës (пр agmina
Theutonicorum percullit eos ex aduerfo grauiter;86 magnä ltragë fecit in illis.
Sed 86 eleëti milites regis impetü fecerůt in holtes, grauatüq; ell: prœliü contra­
­Theutonicos,86 fortitude eorü dillipata ей. 86 corruerüt in ore gladii plufquâ
40 feptë millia bellatorů. relidui vero fugerůr. Saluauit igitut Deus Hungaros in
die illa de faucibus dracon'ucrudeliter l'œuientiůlbi vlq; adeo cötrirů elt robur
4'.Fheutonicorîuq, nec rulticis Hungaris in cöfinio eorú habitätibus aliquä in
iuriä feu quodcunq; grauamë infette ptçfumpferint. Rex ай: diuina. gratia fe
lici potitus viötorialimulcû vniuerfa gête lua benedixit 86 gloriŕicauit Deum.
In eodë aut prœlio comesVros cepit comitë RapoltTheutonicü :qui ia 1n pridê
nocturnis inlidiis caltrum Pofon occupauerat,86 Gabriel Ottonë. Рой haze in
dieb° illis fames afilixit Hůgariä; que magna partê hominü in morte abl‘orbuit.
` ,Q1/muovo cursar co N11/2D Vs РЕК HI/N
gariom шум Hieroß/jmom диет!’ .
'5° .
. CAPVT LXVI.
. Irca etiam ead‘e' tempera Con radus Cefar iter fecit I-Iierofolymä per Hun- ’ — -
; gariä. Hungaria: vero nö Chrilti peregrinus apparnit: in qua non pacê,fed
potins irä tyranni 86 prœdonis exercuit. Nâ petitionis limulatione i nuenta, pro
aditu,à regno Hungariç pecuniam nö modicâ extotl1t,ita,vr nulla ecclelia hue
.r . _ G 2.
 agp’ 76 м. 10H. DE THW/'Rocz
Rex' monai’cerium totius Hungariœ rcmancret,de quo peeunia nö eittra‘heŕetuŕ; а:
peregtinäti Cçfari pta: timore nö offerretunCuius счет ргосейТцт egregius
rexFräcorü venerabiliterßc vt decet,Chrif}:i peregrinû fubfecutus,à regeGeyl
fa honorabiliter fufceptus ей. apud quê aliquandiu cömoratus cöpaternitatis
vinculo regi Geyfx fociatunôe rali dileôìionis nodo internexo multis muneri
bus à rege Geyfa Ьопейе conducitur. 8e prazter omnem regni тойеййатНun
garia: fines cum (по ехегейш йп Grœciä penetrauiePolìmodum autë rcx Geyfa
referente quodam milite fuo nomine Gurk audiuit, quod Borich adulterinus
regis Colomanieffet in comitatu regis Franciz. miiîtq; ad cum dicens: Ng» ef?
bonorumfedderè „Митра bano : nee inßdiantem 'vim mae 'veßm erit defl'ndere. His l Q ‘
auditis, farla ей contentio inter reges Francorum. (àrrebant enim milites
eius,quiiì1am effet inter создай mortem regi machinaretur; vt inuëtus ab his
interficeretur. Borich autem venerat conûlio qnorundam Hungarorum, vl‘îî
ipfe regnum intrate pofler,tunc à multis pro domino habgretur; «SC reliâo rege
ei multi ad hxrerentíäiivero cum taliaaudifl'egfiatim ad pedes regis Franco
шт (e proilrauigvitam ab ео 8€ veniam rpgaturus: vt eum abfq; lœfîone extra
regnum cum ео ire permitteret. Cumq; rex Geyfa audiiïet Borich effe apud
regem Francorum,rogauiteutn,vt pro amicitiafua Borichium ei vinâtum re- ‘
mitreret. Cu тоне hoc rex Franeorum audiilet, dixit : Щит: rex, guna' damur
regie eff qmg/ìecc/eßa;ptdr: eine quaßaltare. ё’ quemadopfff/4m redder: fuz'nc'ì'um шт, zo'
qui adder/wm reg/:lem quq/ìadeerle/ìam; d” adpedes reges, quafìnd alfareß'prq/Zmuit г
Cui nuncius ait, quaniam ждут шуму:interpremmur, fut иди/хита”; fragen#
em сейфа mm rammunirat. Borich autem videns {ibi mortem imminere; ea no
@te rapuit vnum dextrarium regisLodoWici Se aufugiLQuidam autem de aga
{onibus oecurrens ei,voluit cum tenere, quem Boriclh cuin gladio percuticns,
à vertice vfque ad medium peëhis eiusdifcidit, 8e ipi'e manus fequenti's euaiir.
Рой hire autem rex Geifa dedit ducales expenfas fratribus fuis Ladislao 6c Ste»
phano: duxirqueexercitum in Rufciam fuperLodomerium ducem; vr vindi
caretiniuriam foceri fui Minosloi. pro quo etiam iam pridem miferat exerci
tum; qui male rraäatus fuera: à Rutenis 8c Cunis. Regnauit autem annis zo. 30;
gl' meniibus 3. diebus i 5. Migrauir autem ad dominum anno domini M. c. i. х i.
`L ' pridiekalendas Íuniifferiaquarta: cuius corpus Alba: quiefcir.
DE CÖRONÁÍÍ'IONE REGIS STEPHAN] TER
tii ;/îlii Ggfèfecundhflz'i regllr Be/«e neri. фа’: ‘v/ùr «tiene свитера’
einem Ladlà‘laumßrundum,jílium ein dem п’
¿à Bela: acci.
Capv'r L'XVII.
Oco eius co'ronatur Stephanus ŕìlius eius; ôcrcgnauit :innis vndecim,men'­ — ‘
à libus nouem, diebus tribus. In cuius imperio dux Ladislaus filius regis 4d
Uf- С- Belae catci vfurpauit БЫ coronam dimidio anno. 'Migrauit autem ad domi
LM- C­ num anno domini milleiìtno centeiìmo feptuageümo fecundo, kalendis Fe-A
L XXII- bruarii, feria prima. cuius corpus Albx quiefcit. ‹
DE VSVRPATIoNE со к oNAB PE1: ST1-'.
pbamm; „тиф/шт Bela reg/lram'.
CAPV? LXVIII.
Ройъ hu'nc autem Stephanus Frater eins vfurpauit (ibi coronafm menÍÍBuá
‚ quinque. Coronarus ей autem tert'i'o idus Februarii; in dominica Ei‘curge.
deuió’tus ей autem in feßo fanäorum Gerualîi 8c Prothaiiiferia tertia. vbi no~ р
С. biles Hungarian corrucrunt. Рой ййагсехрпй'ййз ей de regno. Obiit in сайт
„и С. Zemlem,anno domini millefimo centcfimo feptuageiîmo terrio, idus Aprilis,
LXXHL feria quinta. cuius corpus Alba: quiefcit. Idem vero rex Stephanus ŕìlius Geyiïç '
` ' ` migrauit ad dominum anno domini millefimo ccntelîmo fèptuageiîmotertio,`
quarto nonis Marriiferia prima,cuius corpus Strigoni-i quicfcit. i
DB
 cHRoNicA >HV'NG'ARoai/M. 77m
" DE соком/“Чаи: REGIS ВЕЬАЕ TERNI, к“
framk Step/unißmz'liter„тыл; Gejfeß'cuna'i..
CAPv'r LXIV.'
Р Ойеа regnauit Bela fratereíus, qui fares 8: latrones petf‘eeutus ей; 8: ней
‘ tionibusloqui traxit origin ё; vt Romana haber curia 8: imperii. Qui coro­'
natus ей in diebus Ianuariiferia prima. Regnauitautem annis 23. тспй: vno, J C,
diebus i 9. Obdotmiuit autem in domino, anno eiufdem M. с. х с. kalendis Маха
Maij,f`eria tertia,cuius corpus Albœ quiefcit honoriiice tumulatum.
io ~
DE CORONA'TÍONE EMERICI REGIS; ‘
' l fihi Ве/в regis tertii.
CAPv’r L‘IXX.

V I fuccefiitEmericus filius eius, 8: regnauit annis 8. mcnfibus 7. diebus

6. Huius vxor Conf’c'antia filia regis Aragoniœ Cxfari Frederico per coniì- 'JL ¿v_
Наш аройопсаг copulatur. Migrauit autem ad dominum,anno domini M. с с. .M_ C С‘
pridie kalcndas Decêbferia tettia,cuius corpus requiefcit in eccleiia Agrienii.
DE coRoNATloNE REGISi LADIsL/zi
£6 ‚ ‘ гепйфйётедйЕте’дсд
С А Р v т L X X I.
, РОй cum rcgnauit Ladislaus filius eius; 8: coronatus ей 7.kalendas Septem
bris; Feria quinta. Regnauit autem meniîbus (ex, diebus quinque. migrauit
autem ad dominum anno eiufdem millefimo ducentefìmo primoznonis Maij, LÃ' C' »
cuius corpus Alba: quiefcit. M' CC“ I'
DE CORONJÁTIONE REG’ÍS Q_/ÍNDREAE SE~
cundijlii regir Bale term ;patria/¿mik EliQzbeth,qui d" Hie
rq/ô/jmit/mua dz'èîau eff.
so' CAPv'r LXXII. °
HVic fucceiiit Andreas,filius Bela: terrii; qui Andreas coronatus ей 17. dic
рой obitum regis Ladislai; quarto kalêdas Iunii: in pentecoi’tes. Eius ухо:
fuit domina Gertrudis de Almania: de qua genuit Belam, Colomanů, Andre
ат 8: beatä Elizabeth; Sed, proh dolor, [штат generis inimico proculdubio
[uadenre,vxorem Bankbani magnifici viri domina memorata ttadidit cuidam
(uo fratri lioi'piti deludendam. @am ob caufam idem Bankbanus de genere
Bor oriundus (num gladium in reginœ {anguine mifetabiliter cruentauinôc di- Vf. a
ro vulnere fauciatam anno domini M. с с. x i i. interfecit. cuius Corpus in mo- м.сс. XII.
naüerio grifeorum monachorum de Pelis tumulatur. Pro cuius nece vox Hc
40 bilis infonuit in tota Pannonia: 8: in omni genere Bankbani exccrabilis 8: hor
renda fanguinis effuiio fubfecuta ей.
DE PEREGRIN/ITÍOKE .EÍÍ/SDEM
_ inHiero/ôljmam.
. CAPVTi LXXIII. ‚ _
Ой hxc rex Andreas terrain {ané’tam viûtauit ad mandatum domini Papz.
Pquod mandatum acceperat dum effet adhuc dux; ficut habetur extra de 'w
tb (fj-fuori redemption; lice: fwziuefßs. @a ipfe compleuit 8: redcmit voturn pa'
tris. 8: ibi in terra fanéìaí'uper exercitumClirifiianorum contra SoldanumBa
5‘0 bylonia: capitaneus 8: dux praf'ŕicitur ; 8: тох viâor eiñciturgloriofus. Maníit
autem tribus menlibus. regali denique tliefauro expoiito diuerforum {ané‘to
rum per ipfum reliquia: comparantur. Caput videlicetfanóìi protomartyris
Stephani. 8: caput beats: Margarirliœ virginis 8: martyris; dextera beati Tho
mœ apoftoli 8: fanc‘fti Bartliolomœi. item de virga Aaron, 8: vna дс (cx hydriis
illis,in quibus Chriiius muta-uit aquam in Vinum: 8: alia: mulrœ, quas potuit'
t. G 3
 ц
-BelaRex-.78 M. IOH. DE THWROCZ
tune cqngrcgare. Reucrfufque in Hungariam cum preci'olis tlicfauris lancio:
rum; regnum (шип reinucnitin profpeto Наш: поп ramen lioc fuis meritis; (ed
fanâorumquor'um reliquias alfcrcbat, all`cribi voluit. In occurfum ergo rc
gis Beneditïtus lilius E iga cancellarius reginz omnes przlatos eccleliac com
‹ pellebat. Modo autem illas reliquias {anéìas fpccialiter ille ccclcliœ habens:
qua‘rum prcelati regi venienti obuiarn occurrerunt. Tranfaéìis itaquc nouem
annis: rex generolam Elizabeth Hliam fuam nobili vito Ludovico Thuringiç
Lanthgrauio copulauit.' Qkui poll: multos annos limiliter cruce lignatus dc
uote Hierofolymam pergens ibidem migrauit ad Chriliummuius felium Hic
Vf С 'rofolymis denote cclcbratur. Migrauit autcm tex Andreas ad dominum an- l@
м. no domini millelimo с с. х х х v. tricelimo anno regni [ui;cuius corpus in mo
XXX y; nalierio de Egrus fclicitet rcquiefcit.
@E CORONÄTIONE REGIS BEL/1E cQ_VÄR'T'I;
jílii Andree rogůßeandi, á' de [пиши Та’м’оттрггтщф de miß
‘412111а’фтдйотгсётНипга’ирсгеще)».
С A P V т L X X I V.
' " E it Bela pollŕcum lilins eius Coronatus cli: ptidie Idus Oól'obris;feria pri
f‘.' Rma,qua cantatur Dapacem Domine,in catliedrali ccclclia beati Petri Albœ,
' _ quam ipfe confecrati fecit,Colomano duce,ftatre eiufdë,enl`em rcgalcm ad la- 1_0
‹ tus iplius honorilice tenëtc: Daniele vero duce Rutcnorum cquum eius ante
1» JAC ipfum fumma cum reuerentia ducente. Rcgnauit autcm 2.5. annis. Anno do- l
M 'C mini Mz ос. х L i. ipl'o Bela regnante Mangali liueTartari cum quinquies cen
XLI' ' rcxiuxta
tenis millibus armatorum‘regnum
llumen ._l-Iun'gariz
Sco proelians vincitur. in quo inuaferunt. Conrraquosmilitia
ptœlio fete extinguitur

regni Hungarix vniuerfa. Ipfo vero Bela rege ad marc liagam facientc; Tarta
rivfque ibi iplum crudeliteritifequutitur. Manlerunt cnim iplî Tartati in re
gno Hungariaztribus annis. Et quia feminare illis tempotibus non potuerunt
Hungari; ideo muito plures pol’t exitum illorum fame pericrunr, quam illi, qui
in captiuitatem duâil'untöcgladio cecidcrunt. Poli hate autcm rex Bela re- 5o
цех-Швей de inaritimis partibus, 8: duccm Aul’triœ Eredericum virum belli
cofum ante nouam ciuitatcm gens occidit in prœlio Hungarorum: 8: transfi
xit per maiçillam. Licet idem dux ccciderit in hoc bello; Bela tamcn rcx ptœfa-v
tus triumplium ců Hungaris perdidit.
DE BELL 0 REGIS BELAE CVM
Ot/iocaro rege Bobemornm.
CAPVT LX'XV.
C# О s т haie idem rex anno domini M. c с. L х. congregauit exercituni copi
M» C С’ _ ol`um_contra Othocarum regem Bohemorum circa Morauiam ‘та cum 40
l L X- lilio {по S т в P H A N o, 8: A L P n A duccCumanorum. Sed vié'tus fngít circa
"а . Haymbutg tertio idus Iulii. Etat cnim vir pacilicus; 8: in excrcitibus 8: prœliis
minime fortunatus.
,@foMoDo PoPVLr/s видным REGIS
. in temporibusßjlag‘cäauer'ii.
CAVPvT LXXVI.`
uf» C. Plius ctiam tempore, an'no domin-í millelimo c с. Lx I t I. plebs Hagel-lis le
M. CC. y feriendo vníuerfaliter dil`cutrcbat. Obiit autcm anno domini millclimo
L XIU- C C. L x x v. Nonis Maij.- feria fcxta, in fcllo inuen-tionis lancia: crucis in In- 5o
uf-
M CСC­ fula
trumB minorum
v D в N s conllzruéìa
I i 8: fepultumy eli: corpusvirginis
ad honorem eius S тgloriofx
к I с o N,l 1quam
i in ccclelia fra-`
ipfe domi
J

LXXV. nus tex B E L A` adhuc viucns fumptuol'o opere 8: pulcliro feccrat inchoari.
vbicumdominareginaconfortc fuaM A в. 1 A nomine,liliaimperatoris Gra:
corums 8: duce Bela lilio l'uo cliarilIimo feliciter requiefcit: vit virtutibus ple
` nus ;
 q ’ енкотсА нчысАкокчм. гэмтхг
nus; cuius memoria quali meldulcorofum vfq; in diem liodiern'um in ore о-’
' mnium Hungarorum 8c aliarum plurium nationum fuauefcit. Cuius corpus
lailippus arclliepifcopus Srrigonienfis де есс1е11а memorata auferri exhumä
do fecerat cötra inra , 8e in (ua eccleiia carhedrali indebire tumulari.Super quo
facto Coram fummo pontífice cqfadiutius ventilata; frat'res minores cum ho
note maximo relmbere ex integro meruerunt. ôecoram virginis ara glorioiius
condiderunt. Vbiliipulchrivcrius continentur. Aßicerem chammnresciugum‘
„шутит; Rex,dux,rcgina,quibue affini зашёл trim. Et fequitur: Dum limit;
tu.: dum 'wlguit rex BeÍapnte/hu, Freue letuißfaxßrmafuit, пути!’ hone/bu.
l‘O
DE coRoNATIoNE REGIS STE.
pbani quinti flu' regu Bela quarti.
. CAP_vTLXXVII.
` Ó s т 1рГ11т anno domini M. c c. L xx. ccpitrcgnare iiliu's eius Stephanus ¿1_ C,
Pfupertotam Hungariam ; quœ Othocarum regem Bohemorumin Hunga- W, CC,
riam cum Bohemis auliralibus , Branburgenûbus ,accazteris mixris gentibus L Xx
cum potentia venientem ante Huuium Rapcha deuicit viriliter ac fugauir. praz
terea Budam ciuitatem Bulgarorurn expugnauit ; 8c Bulgaros fuperauit, regem
eorum ВЫ сотр11111дейг111ге. Regnauit autem duobus annisßemortuus ей
in anno tertio regni (uiin magnainfula; ôc fepultus еййп есс1е11а beats;` virginis
Infulœ Budeniìs, in loco beginarum.
DE CORONJATIOJK'E REGIS LÁDIS
laiquartz' ф!!!regu' Stephani quinti,qui K‘111/„дача
‘ dxóïue ф‘.
CAPVT LXXVIII.
VIi'ucceilir Ladiflaus iilius eius; 8c coronarus ей eodem anno, quo rnorA
Ctuus ей pater eius: videlicet anno Domini M. Cc. Lxxvr. qui imperatore ¿,C,
adiuuante circa Morauiam occidit regem Otthocarum (upradiâum in prœ- LM, CC,
lio. Ройеа cum anno domin-i м. cc.1.xxx1r. Oldamurdux Cumania: cögre- LXXVI,
5° gato exercitu Cumanorum circalacum Hood vocatum,voluiil`ct 11ой1111еггеь А. с,
gnum inuadere Huugarorum, vt (по dominio fubiugaret; contra сот rex La- QM, сс,
diilaus,vt fortis Ioi'ue pro gente fua 8c regno pugnaturus acceilit._In cuius excr- LXXXH;
citu Lorandus Hlius Thoma: miles йгетшз contra Cumanoslanceauit cum
ímpetu virtutis (uz : êelaudabiliter percuiiit plurirnos 8e proürauit. Ройеа ců
proelium commirteretutinter partes fortiilìmurnfubito ôcinopinate ex diuina
clementia pluuiagrandis exorirut contra faciem paganorum; 8e qui in arcu
bus fperabanr 8e fagitta; propterimbrium deniitatem iuxta propheticum faâi
‘ _ (unt vt ftercus terras. Et fic rex Ladiilaus viâtoriä obtinuit diuino fretus auxilio;
DEsEcr/’NDARIOINTROI- '\'\
4° tu Tartararum'. ` `
0 C A P v т L X X I X. 4 y
Апдё ройеа pauci де ipiis Cumanis qui euaferant , ad Tartaros fugertint,
Tquorum inilcinöru Tartari anno domini м.сс. Lxxxv. fecunda vice intra- КАС
uerunr Hungariam ; 86 vfq; РейЬ vniuerfa miferabiliter cöbufferlmn 1йе enim ÚW- ccf
rex Ladiilaus filiam regis Caroli de Apuliain coniugiů habebat.Sed fpreto tlio~ LXXXVJ
ro coniugali fîliabus adhœlìt Cumanorum Ayduam Cupchek 8c Mandulä vo
catis , ac alias quam plures in concubinas babebat; quarum amore cor cius ей
merito deprauatum,& à fuis baronibus 8e regni nobilibus odio liabebatur;
5° DEADVEN'TVFIRMAN( SB.
f dieafa/felice legati.

\
yCAPVTLXXX.
l Н IN с1пй1ре1‘ contra eum, quia Cutnauice 8c non catliolice c`ô'uerfabatur;
3 Philippus Битва: fedis ap'oftolicx legatus aduenir. qui barbas radere,
4

"r,
Ladis/au: 8o M. ‘lOl-I. DE THWROCZ
ТЕХ.
crines detruneare contra mores Hungarícos,& pileos Cumanicos ; quorů vf’us
in Hungaria iam in cotifuetudine habebatur,abiicete demandabat; regem et
iam anathemaris vinculo feriens vt paganos odio haberer, rirum Chriflianorü
diligerer; 8: thoro viueret coniugali : fed nihil in rege proficiens repatriauir.
DE .st/Brita NECE’REGIS La
dttlaiper Cumanosfalïa.
CAPvT LXXXI.
М.СС.ХС. O s T hate in breui ipfe rex Anno domini M. C C. XC. Feria feeunclaptoxl 1
Р та ante fcfium faneirœ Margarita: virginis 8: Mattyris prope caflrum Kc I0
refzeg ab ipfis Cumanis,quibus adhœferar, ей miferabilirerinterfcetus. Tem
pore enim ifi:ius regis Ladiflai eepit Hungaria à fua magnifica gloria tcfleëti s vt
cafus flebiles 8: euentus inferius ойепдепг. Серегопг namque in eainteftina
bella confutgere 5 ciuitares eonfringi; villa: per com bu fliones ad nihilum redi
gi; рах8: сопсогд1а penitus conculearisdiuires defîcereiôc nobiles ruflicati
pra: inopia. Illo tempore biga fcilicer duarum totarum vehiculum i à regni in
eolis cutrus Ladiflai dicebarur. quia proptercontinuafpolia animaliavehicula
ttahenria defeeerant in regno; fed liomines more pecorum bigis iunâi vices
animalium impendcbanr.
DE drce от)! nepotte Andrea regisßcundßqui
CORONÄTÍONE REGIS á' Venema

dió't'uaeŕl.
CAPVT LXXXII.
РО s T cuius regis mortem eodem anno X V Ill. die Andreas dux de Vene
riis eotonarut; qui viuente adhuc Ladiflao rege adduâus in Hungai'iam
_ fucrat. Cuius Andrea: regis otrum 8: origincm videamus, vt qua tationeme­­`
ruerit coronam regni Hungariœ accipere , perfpieiamus. Cum eniт гех Ап
dteas feeundus pater quarti' Beli regis 8: Со1отап1 dueis,mottua prima vxore
fua vel potius interfeóta, vt fupetius diâum ей , mare ad mandatum ecclefiae
ttansfreraffer in terram fan&am,ad pugnandum pro fepulchro domini; ibi чй ‚О
@cor exiflens teuerrebatut feliciter cum honore. Tandem in Iraliam applicuir,
8: quadam vice apud marchioncm Eftenfem ей magnifice hofpirarus. Ille ve
го marchio eognofcens regem effe viduum g filiam fuam exeellenter pulchram
8: bene ornatam confpeëtui regis afiare fecit. Rex чего videns eam pulchram,
ô'cfuis oculis gratiofamicum abfque hoc dueere vellet vxorem; cunLeadem
domicellaeodem die eontraxit matrimonium 8: in Hungariam fecum duxit.
Mortuo чего rege Andrea,dominaifta volens redire ad patentes fuos; сопос
eatis principibus regni Hungarixatchiepifcopis 8: cpifcopis fe gtauidam pro
le; manifeflis indiciis детоойгаойг; 8: fie ей teuerfa in tetram fuam ЕйЬ vo
catam «, 8:1Ь1 apud pattern fuum puetum mafculum pepetit,qucm in baprifmo 40
Stephanum vocauerunt: quinutritus ôceduearus ей fubhoe titulo, quod effet
filíus regis Hungarian. Tandem ad atratem vltimam deueniens , vfurpare dolo
fe matehionarum` voluit aui fui: fed idem auus fuus ptçualens ipfum remorius
effugauit, 8: fic Stephanus fugiens abiirin Hifpaniam ad Iacobum regem Ara
goniat, qui habebat in vxorem forotem iftius Stephani ŕiliam regis Andreae re
gis-Hungariz,& ibi aliquamdiu commoratus iterum in Italiam veniens eleôius
ей рогейаз à eiuibus in Rauenna. inde fugatus venir Venerias. Ibi aurë vir q ui
dam ciuis Venecenfis ciuiraris potiorôcdiriot eognofcens 8: fciens veraciter,
hunceffefilium regis Hungariae; tradidit ei f'iliam fuam in vxorem ; «Seomnium SO
bonorum fuorum articipem eumconflituir.
Ex illa autcm abuit filium Stephanus,quem Andteam voctauit nomine
partis fui. (до Andreas auxilio ôöconfilio auunculorum fuorum , qui etant in
finitatum diuitiaruin vi uente adhue rege Ladiflao in Hungatiam fubinttauit :
ep quod effetdux,qui debeter habere porrionem in regno regis Andrex titulo
’ aui
 _ PCI-IRÓNICA HVNGARORVM. _ 81 ¿mire/u"
v3mi-fui. Cum autern’rex Ladillaus fuilfet occifus à batonibus regni; Andreas Rex*
duxfelieiter coronatur. @i anno fecundo regni fui cum exercitu maximo
Aultriam debellauit. In cuius imperio quidam nobiles regni , Iohannes fcilicet
86 Henricus Banus lilii Henrici ac Vgemus lilius Poeh de Wylalqaliiq; quam
plures in praziudicium regis A N D n в À-ì à papa Bonifacio VIII. regem petic
runt.
„2j/0211090 1N PRAEIVDIcIi/M RE.
gie L/{ndmepupo odinßomiam quoruudam baromimfuerum Caro
lum in Hungarian; de/linauerit.
IÓ
CAPVT LXXXIII.
Vo, R v м inltantiam papa admittens qucndam puetum x 1. annorum no-l
Qmine Carolun2,anno domini M. с с. x с r x. viuente adliuc Andrea rege ¿.C.
in Hungatiam deltinauit. Cuius Karoli generatio86 origo tali modo habetur. (M. CC;
Rex Stephanus quintus lilius Bela: quarti regis Hungariç inter alias ŕilias habu XCÍX‘.
it vnammomme Mariam vocatam , quam Karolo Claudo lilio Karoli magni ,'
qui exdonatione ecclclia: fuit rex Sicili:e,tradiderat in vxorem. rex Karo
lus Claudus ex illa lilia Stephani regis genuit Karolum Marcellum nomine:
Karolus vero Marcellus ex ŕilia imperatoris Rodolphi Clementia nomine ge
’ LO nuit lilium, quem primo in terra lua vocauerunt Carobertum , quali Karolum
Roberrum ; 111 Hungaria autem ablato Roberto ipl'um Hungari Karolum vo
cauerunt : vt autem ilte Karolus regnare valeret, 86 contra Andream rege' po
teltarê accipere,Papa legatos vnum 86alium de latere fuo contra regem Andre
am pro Karolo deltinauit ;qui nihil agere valentes ad propria redierunt. In
terim anno domini M. c с с. 1. 111 felto fanéti Felicis ide‘m rex Andreasin caltro А‘ с’
BudenlÍreq uieuit in domino,86 fepultus ей 111 ecclclia fanóti Iohannis euang‘e'- M’ CCC'
lilt~.e,apud fratres minores. L
DE t/rnnrc'rroaguî rrErLcEsL/rl
duri: ,jf/iiregu Bohemia in opprobriumfueri Karoli, (bale
corondtione еда/дат.
CAPVT LXXXIV.
I) O s т E A mortuo rege Andrea barones regni eodem anno in dua's partes ce
lerius diuiduntur.- ita quod Matthazus Omodeus 86 Vbrinus potentillimi
principes in rcgno,ac alii nobiles quam plures Karolo puero adhœferunt; 86 ей
regem nominabant verbo fed non faëto. Dominicus vero,lilius Stephani diâi
Porch magifier Thauarnicorum quondam regis Andreae Demetrius lilius Ni
colai,Hen`ricus lilius Henrici viti valde magnifici cum Iohanne archiepifcopo~
Collocenl'. 86 Andrea e i (copo Agrienli; Emerico epifcopo \Varadienf. I-Iaab
40 epifcopo Vacienlf Ant onio epifcopo Chanadienli 1 Nicolao epíl'copo Boz
nenů'; 86 Iacobo epifcopo Scepfenf cuivfq; vitam fuerat concellus epil‘copa
tus ; 111 menfe Iulio verfus Bohemiam procclferunt ad regemWencellaum; vt
regnifultipcretgubernacula Hungarotum: N E R в c N 1 L 1 в в n r L1~
BERTATEM AMr’rrrnr-:Nr IN SvscEPa-roNE P в к EccLE-sr
A м D A т 1 R в с 1s. Ad ipfum autê regë Bohemia’. ob hancrationem poluc
runt grellus fuos.quia rex Otthacarus,qui per regem Ladillaum fuerat interfe
¿tusJicurelt fuperius enarratum а habuit in vxorem liliam domina: Annzfiliœ
Belœ regis quarti : qui ex ea genuit lilium nomine Wencellaum; qui rcgnauñ:
in Bohemia parte mortuo multis annis. Wencellaus venire noluit; led fi
501111111 (num ex filia imperatoris Rodolphi procreatum 86genitum nomine limi-l
liter Wencellaum in quadam villa Godin vocata circa Moruam ex parte Bo
hemix,quo prœfati nobiles 86 epil'copiconuenerant, in regem Hungaris tradia
dit naturalem. 86ipli confeâtis infttumcntis litterarum, 86 roboraro fidei lit-f
mamento vnauimiter fufceperunt. Ab hinc Te a'eum laudamue, altillime pro-1
clamantes ad Albani ciuitatem regiam deuenerunt : vbi I o н A N N в s arf-1
 M. llOl-l. DE Tl-IWROCZ
77mm- 8 1.
14'“ di’ chiepifcopus Colocen.cum epifcopis aliis fuperius nominatis honorifice cum
а“ L4' coronarunt. Sedes namque tunc а1с111ср1Гсораг115$1г13о111сп11УасаЬаъ111с1с
“h5/4'“ Budam venerunt; ibiq; Iohan nes archiepif'copus obdormiuit in с1от1поэ8:
rex. Iacobus epifcopus Sccpfenf‘. quieuitin pace. Tumulantur autë in ecclefia fan
âi Iohannis apud fratres minores.
l.'
,QÍVOMODO REX LÁDISLÁVS SII/E
Ví/enceslazu„шт: de Hungarìa, ó'in Bohemian:
кисти/1101:.
С А P v т L X X X V. l0
О 5 т E А rege iam diâo , чист Hungari Ladiflaum vocauerüt,in Buda de
Р gente; nullum caůrummulla potentia feu рогейаз, nullum ius regale fìcut
Karolo puero , ех parte baronutn refltituuntur : fed ‘та pars regni Karolum,al­
tera Ladiilaum regem appellabant nomine tantum, (ed non re vel effeëltu regi
minis feu poteltatis. Tu nc rex Wenceflaus pater Ladiflai nouiter coronati, vi
“С dens 8: confiderans palliatas verfutias Hungarorum , anno domini, M. ссс.1п.
M. .ССС. cum multitudine exercitus Pannoniam сй11131с11`115;8:111х1а Danubium circa
III. Рсй11 aliquantulum reiidens; Ladiílaum Hlium fuum cum corona regni acci
piens, 8: Ladiilaum 111111111 Vernerii reâorem feuiudicem Budenfem, _in fuů
regnum 111 pace reuertitur. 2.0
,Q'VOMODO PAPA PER „â/VOSDÁM
Видел/‘радует: :xtitit excommunicatm.
CAPVT LXXXVI.
O D в м tempore Frater Nicolaus de ordine przedicatorum cpifcopus Но
EitienfÍCardinalis аройо11сз: fedis aué'toritate fuifultus in Hungariä pro Ka
rolo aduenit. @i Buda', гейdendo diebus aliquot videns fe nihil poile prof‘ice
re,reueri`us ей 111 С1111ат.8:1Ь1то1’111о Bonifacio v 1 I 1. in f'ummum pontifi«
ccm eligitur 8: сгеашг,8: Benediâus appellatur. In (uo autem receflu ciues ci
uitatis Budenfis pro quodam cafu in interdifto reliquerat. Inrerdiötum quippc
religiofis 8: plebanis ftrié'te feruantibus; furrexerunt pfeuclofacerdotes 8: рег ‚О

ñdi , qui manifefte diuina populo celebrabant, 8: Гасгатепга ссс1с11ай1са mi

niftrabant publice interdiótis. Infuper malum malo cumulantes perniciofius
conuocato populo , accenñs lucernis , fummum pontifìcem С11г1й1 vicarium,
archiepifcopos 8: epifcopos vniuerfos regni Hu ngariç,ac viros religiofos com
muniter excommunicatos,altis vocibus prom ulgabant. Hocfaâtum сй,сай1й
Budenfe quodam dióto Petermano regente , quem pro Ladiflao captiuato rex
prxfecerat Wenceflaus.
DE INTRODVCTIOZCE OTTHONIS
duc/Í: Bam/:ric in ‘ездит Hungaric contrapuerum Сидит ,per 4o
qmßáxm baramsßzëîa : ac de (оплатив, captiuimlc
' Ó- expuyione eiußlem.
CAPVT LXXXVII.
N т в n 1: А verofilii Henrici , 8: quidam alii mobiles, Otthonem ducem Ba
I uaria: fubintroducunt in regem Hungariœ. (дн veniens coronä regni à “дё
ceflao abiatarn petiuit fibi dari : ac fecum ferons anno domini M. с c с. V. Albä,
g/LC regalem ciuitatem petiit,vt ibi coronareturlegitime in regem. @ein Benedi
M.CCC. 8:115 epifcopus Vefprimienff ac (rater Anthonius epif'copus Chanadienfin rege'
к inunxerunt , 8: diäa corona regia coronarun г. Inde Budam veniens , 8: in die
folenni in decore regio coronam fané’tam habens in capite , per omnes plateas s0
8: vicos incedebat eques cum populo copiofo, vt cunétis fe effe regem legi 11
mum publicaret. in breui terrarn Erdeln cum Bela: Elio Thomœ ccnluit
vifîtare.vbi Ladiílaus Wayuodaipfum captiuauit; 8: 111 сайго fuo tenuit vin
culatum multis diebus. tam miferabili fortuna БЫ occurrentes‘ de regno
expe1litur_ Hungarorum. ­
DE
 „ß »u
»n .

CHRONICA HVNGARORVM.’ ’ Sgonba

DE INI/»ENTIONE REGALIS co- Rex'
rome in via миф. /
см“ LXXXVIII.'
‘N E С hoc praetcrmittendum ей; quod cum fanâa corona per diôlum Gt
thoncm ducem ad Hungariarn portarci-.us5 ргоргег гйтогет Ьоййит fer
cit illam includi per artcm tornatoriam in Hafconem. Cum autem cquitarer ci
fuis (ub noótis iìlentio in йгага publica, in qua plurimi viatores tranlibant, cafu
Aro lo
de'vidente
fella,cotriviis,quibus
cotllapfus ей. erat flafco ille чего
Ройтодцт ligatus,re(olutis,quafï vas vinarium
luce clarefcente dum пай
vidilfent non

. adefl`etl1efatirum illum preciofum ; quo citius potuerunttimore pcrcullî retro

celcriter cucu rrerunt.atq; coronam inter multos rranfeuntes in terra iacentem
in medio publica’. i’cratœ inuentam à neminc repererunt. Fotlîtan ce'ciderat in
prima vigilia noäis; ­reinuenta ей autê fequenti die circa tempus, nö dubium,
vefpertinum. Mirum certe 8: miraculurn non taccndum. Quid enim per hoc
quod illa corona ceciditintelligo; niñ quia dux ille vfq; vitatn fuam portare nö
potuit hanc coronam ё fedamiiit де capite coronam ipfam pariterôchonorem.
O\u/id ей quod à nullo inuenta fed ab ipiis qui portabant г nifl quod ne Panno
та дага (ibi согопа аЬ angelo priuaretur. Q99 faâo in cifdetn cuentibus La
).o dißaus fìlius Vernerii de captiuitate regis Wenceflai anno fete tcrtio liberatur;
8: cum lohanne iìlio Chaak сайшт Budenfe per portam , qua: ей iuxta Тупа
gogam Iudxorum feria quinta рой Гейцт Ьеагэе Petronellœ virginis noâis in
iìlentio fubintrauit; 8: quofdam ciues Budenfes fuos aduerfarios 8: przdatorc's
inuaiit fubito 8: дейгихйг. Pcturmanus autem iudcx ciuitatís, nudus fugicná
vix euafìt. Duos enim cx ipiis ciuibus , fcilicet Martunhermarn 8: 'magiflrum
Martinum iuratos ciues de duodecim ; in caudis equorum per vicos 8: plateas
ciuiratis crudeli tet trahi fecit; 8: еогцт ойГа lgl‘llbuî concremari; bona eorurn
obtinuit 8: ройедйг; facerdorcs infupcrillos perfidos fuperius nominatos , та
nibus catlicnatis 8: pedibus Thomz Strigoniêfarchiepifcopo delìinauit. Чао:
‚ '3 о йдет arclliepifcopus carceri mancipauit,ôc in eodcm ггййё Грйгйгй emifcrunt.
DE ¿DI/EMTV FRATRIS GENTILIS
Czirdinalzà‘ in Hungariamá de caronatz'one Karoliуезд.
CAPV-r LXXXIX.
' V M igitur puer Karolus abfq; regni folatio in Hunga'ria morarctur 5 Frater
CGentilis tituli (anéli Martini in montibus prcsbyter, cardinali's de ordine х
йаггцт minorum ех auâorit'ate [unimi Pontificis plenaria , anno domini M» о! с
с с с. чг г r. Pannoniam intrauit : vno liquidcm anno in pace tranfafro anno' М С‘
дотйпй м.ссс.гх. сопййшгйопе terribili promulgata nobiles regni anathema- ул” ’
'4o tis vinculo innodauit. Pauperibus чего diuitibus vniuerfis diuinafcriäiusin- И С’
tuere
гегдйхйг.
regiÈtliœc
Carolofecitillis
fupradióto;
nobilibus
8: qui ей
quiiura
regê minime
regaliaôcappellarët.
rcginalianolcbant
Ladiflaüгейй-
чего MI '
тёг/аугюдй Träililuanú (peciali excömunicatione feriens; со, q, coronä regni,
Чай ab Ottl1oncduce,dum cum captiuauerat,recepcrat,indebite detinebaLEt
quia filiâi‘uä idë Ladiilaus tradiderat fìlio Stcphani regis Scruiœ fchifmatico
in vxorêQmpropter cum prçfati nobilcs extra cœmereria corpora iacëtia' cö- И c,
` p'icerentdcfunâorů,­amaro fpiritu perturbati, anno dominiM. ccc. х. cögre- M с‘
gati in cäpû raptus circa РейЬ Karolü (вере дййй йп regë concorditer fufcepe- X" ­‘
ru nt ; 8: Albä propel-antes feria quinta in ойапйз fanäi regis Stephani folenni- °
5° ter cum lœtitia coronaru nt , cum Гашйа corona à Ladillao Wayuodœ геййшга.
Anno eodê papa Clemens q uart° per crnciferos fancïri Iohânis inter Chrißico
las mundi huius inael’cimabilë thefaurü fecit {agaciter procurari,ad paffagiů Ее‘
ncralc pro terra (auth expugnäda.- Tradens diâís cruciferis gratiä Íìngularem
pecuniâ largientes ab omnibus criminib. abfoluendi vfq; ad continuos quinq;
annos , (ed ройеа dc illo tanto thefauro niliil faâum vidimus cffeâiuc.
 Carola@ 84 M. IOH. DE THWROCZ
Rex.
DE BELLO CAROL! REGIS Plror'iiâl
ciuitatem Caßòrvw'enfëm contra шип/мат de
Trim/1min comfmßò. '
CAPv'r XC. ‚
(АС. N N O domini M. с с с. х r'r. Cum rex Carolus regale сайшт Sarub vo»l —
M. CCC. catum,ì Demetrio filio Nicolai ex mandato Matthœi potentiilîmi princi
XII. pis poffefl`um fuis vitibus obiideret : idem Matthzus íìlius Petri de Trinchinio
mille 8: feptingentos milites lan ceatos conduâitios , 8: omne penirus (ой pof
fe contra regem in adiutorinm Demetrii деййпацйг; vt ipfum regem defub ca- ю
йго procul pelleret ptzpotentenPrincipes autem exercitusDemetrium fupra- ‘
дй&цт,8: Albam dic’tum Pulchrum iîue Magnum coni’tituit. (Q1/ritum aduë
tum rex audiens,putauit (e non poile геййеге,йп Scepes fe recepit. Cui Sccpen
fes , equires pariter 8: редейгез felicitar conceilerunt; cum quibus rex hoi‘tes
(поз audacius ей aggreifus. quidem interdum ciuitatem Calla vocatam
expugnare ceperuntfp morte Umodei Palatini,quë in Calla Caffenfes Theu
tonici vel Saxones potius peremetant innocentem. Qiibus cum explotatores .Y
clamarent regis aduentum; dimiffa ciuitate inttepidi obuiam regio excrcitui
proceilerunt; 8: ад locum pugnandimagis aptiorem, rex 8: йрйй plutimum fe
iìinabant. Quem locum йрйй ptimitus occuparunt. Rex interimin quadä val 2.0
le circa Harn-ad cum exercitu confeilione facramentali prœmiflaßc abfolutio
ne accepta, fufceptoq; dominici corporis facramento , âcrucifetis fupradiůis
mori (e per omnia parauetunt. At iplì duriiliini pacis Ьойез bellica arma indu
ti де montis cuinldam vertice vallem prœfatam protinus certatu ri obuiam regi
def'cendebant. Et in latere diät' montis , feria (cxta in fefio {aneìorum Viti 8:
Модейй,рш:1йцт duriflîmum ей соттййГцт :quale de temporcTarrarorurn
in Hungaria non contigircelebrarí. In quo prœlio de familia regis Kakas Hlius
Stephani diäi Роге11,8: Stephanus ñlius Bageri ;Ladiflaus ŕilius Thomœslaco
bus iìlius Aladarii , Michel iìlius Petri; Gurke 8: Micheliilii Gurke; 8: Petrus
caßzellanus de Bereg prœclarinobiles corruerunt: Gurke (ub vexillo regis ve
xillarius ехййепз occifus; vexillo regis cadente [ub vexillo eruciferorum rege 30
pugnante.
Ex parte vero altera Demetrius Hlius Nicolai, 8: АЬа principes exercitus ,
ac duo iilii Omodei mortis iaculo vulnerati prœpropere ceciclerunt ­,&: alii quì
plurimi lethaliter (auciati ibidem 8: alibi morris debita perfoluerunt. Licet au
tem ех parte regis plures ceciderunt; ramen rex­ viäoriam obtinuir gloriofe!
@ed faůum à deo effe credimus 8: fatex‘nur.
DE oBzTI/ DOM'INHAE (MARI/1E
prima ron/¿mk Caroli regis. ‚
CAPVT XCI. 4o
JL'. NNO domini M. с с с. x v. domina Maria prima confors domini regis
M. CCC. natione Pol'ona ; filia ducis Kazmerii , tettio die рой feíium beata: Lucia:
XV. virginis 8: Martyris in Themefuar vita: curfum feliciter term'inauit; 8: йп Alba
regali in eccleiia beatœ virginis terrx gremio commendatus ей. Anno. domini
‘АС’. M. с с с. xv I I i. accepit rex dominam Beatricem ŕiliam regis Romanorum
M.CCC. fororem regis Bohemorum de terra Lucumburgenfì : que­ in reuolutione eiuiî.`
‘XVIIL dem anni obdormiuit in domino, 8: Waradini in cathedrali ecclelia tumula
ta ей. Еодет anno eccleiîam beatx virginis Albenfem, quae frequenter in
cendio vaůabatugincepitrex tegere plumbeis tegumcntis,8c cum glo- 5°
riofa teliudine decorareinfupetetiam columnis firmiilimis
fìabilire. Еодет anno morruus ей Mat
thœus Palatinus.

` D E
 `CHRON'ICA HVNGARORVM. s, caro/u.
.,l'g’roMoDo KARoLI/s REXDOMI- Rex’
шт Eli@bezbjî/¿am regir Polonia ‚шт;
in ronjârtrm.
CAPva' XCII.
АЫ N O domini M. с с с. х х. accepit rex Katolus fìliam Ladiilali regis Po- AC.
. lonorum Elizabeth nominesde quaanno domini M. ссс. xxLhabuit rex M. CCC.
lilium nomine Karolum,quipuer morruus ей eodcm anno,quo natus ей; 8: ХХ.
in Alba iepultus,Anno domini M. с с с.х x 1 v.in Wyifegrad in felto fanéii Re- М. ССС.
1 Q migii. de eadem regina rex genuit Hlium nomine Ladiilaum. XXI.

DE FVNDATIONE
inLxppa. CLAVSTRI ' '

XXI V.
C A P v т Х С I I I. '
AN N O domini M. с с c. х x v. inchoauit dominus ’rex fratribus minori- UL @_
bus zdiíicare eccleiîam in Lippa ad lionorë beati Lays noui {antíti epifco- M, CCC,
pi Thololani 8: сопГейогЕз; qui fuit Frater carnalis partis fui, fcilicet primoge- XX к
nitus regis Sieiliœ; ŕilius Matiz regina: Elia: Stephani regis Hungariœ; iïlii Bela».`
quarti, profeifor voto 8: habitu ordinis fratrum minorurn.
2.0
‘DE NÁTIVITATE LODOVÍ/ÍCI
ffii regla Kafolì.
CAPv'r XCIV.
N N O domini M. с с с. х х v 1. rertio nonas Martii ; natus ей eidem regi ‘АС
A6lius,quë nomine huius fanâi confefforis confanguinei fui Lays pra: gau- M CCC»
dio appellauit anno domini M. c c с. xxvn. feria quarta ante dominicain Ra- XX VÍ
mifpalmarum ­, eccleiia beata: virginis de Alba regali ; quamuis plumbo teâa м- ССС
{иййессошгайпсепдшщщГцрегйцз inemini», ramen iiebiliter ей сотЬцйа; XXV”
ôcrota plumbea materiam in laminas produâa де teâo eius à facie ignis vehe
50 menris Huxit liquide [icut cera: excepto vno campanili, quod (upraiàcrifiiam
ей: УЫЬПСЁОПЛП reliquiœ quam plurimz appoiita: conferuantur: quod пе
mo du birat, corum meritis remaniiil'e; fed nihilominus eandem eccleiiä рой
caiterum plumbo texir.
DE :1r/111711475 VINDRRÄR Dy. ­`
cia'fbi ez‘ufdem regia.
C A P v т Х С V.
O D E Manno in Рейс fanéti Andreœ apoi’toli natus ей ŕilius ei , quem An
Edreamappellauit.
4° DE IMPIETATEETFEROCI
дым Feliciani.
C A P v т Х С V I.
N N O domini M. ccc.x х i х. morruus ей Ladiilaus filius eius. Cum au- Je.
А tem hiidem tem oribus regnum Hungariz pacis органе träquillitate gau- M_ C С С.
derer, 6: йсишт еП‘Е: аЬ hofiibus circumquaque; pacis zmulus 8: inuidix XXL“
iìminatordiabolus, miûtin cor cuiufdam militis nomine Feliciani de genere
Zaaeli inueterati dierumßecanicie iam refperii , vt dominum (num regê Ka
rolum 8: dominam Elizabeth reginamßc duos iìlios eius Lays 8: Andream ос
50 cideret gladio vno die. qui Felicianus per Matthœum de Trinchino quondam
Palatinum fuerat exaltatus.Tandem reliëto Martbato venerat ad regem. Huic,
quod eurn rex regio fauore ptofequeretur , feeuro ingreiîii'l regis ianua abfque
obice patebat. Porro cum rex vna cum regina 8: iìliis fuis pratfatis anno domi- ‘11-6
ni M.ccc.xxx.xv.Kalendas Maii , feria quarta рой о&аиа$ Pafcha: , in fu bur- M- CCC#
bio caiiri Wyifegradin domo (ua pranderet , ante regis menfam clam fubin- XXX#
H
Caroli“ 86 М. IOH. DE THWROCZ
Вехи rranclo idem Felicianus 2111111: 8: euaginaro acutiflì mo gladio vehemenrillln‘iö
impetu more Canis rabidi im mifericordirer rcgem,regi nam , fìliofq; voluit iu~
’gularez [ed mifericordia mifericordis dei prohibente quod voluit non potuif
effeâui mancipare : ramen regis manum dexreram leuitervulnerauit :fed prolx'
dolor fanâillimç regime dcxrrœ manus quaruoŕdigiros, quos panpeńbus 8:
miferabilibus arq; abieóris perfonis mifericorditerin elecmofynis extendebat,
protinus amputauit. Cum quibus eriam digitis innumerabilibus ecclcliis ра
гагпета varia confuebar ; 8: а11аг1Ь115 facercloribufq; ornamenta de preciolis
purpuris rranfmirrebar, 8: са11се5 indefelfe. Cum eriam pueros regios ibidem
a'l’canres vellctoccidere ; paedagogi puerorum, videlicet filíus Gyvvla 8: Kene lb
fichôc Nicolaus l'îlius Iohannis Palarini fcinrerponentes, euadentibus pueris
memoratis,lethaliter vulneranrur in capire. Tune lohannes 1111115 Alexandri de
comiraru Porokienli bona: indolis iuucnis vicedapifer regina: rune exil'lens,
in ipfum Felicíanum quali in cruentam beltiam irruir,8c cum bicello inrercol
lum 8: fcapulam forriter feriendo rransfixir , 8: ad terram deiecir hinc 8: inde.
Per olria gladiatores milites regis gladiis tcrribilibus membratim mil'erum la
nianres, quoddam quali monlìrum gladiis effecerunr. Caputeius Budam mit
rirur,manus 8: рес1е5 aliis ciuiraribus delli nanrur : deniq; fìlius eius vnicus ado
lefcens,& vnus ei lidelis famulus fugam capientes,euadere minime potuerunt:
8: 111 cauclis equorum vitz terminum perceperunt. @0mm omnium cadaue 2.6
ra canes in platea cum olli bus corroferunt. Etdignum quippe erat, vr Felicia
nus, Ч1111111111о5с11г1111со|а5 membris fuis feraliter murilando príuauerat; ipfe i
membris omnibus iuPco dei iudicio priuarerur: 8: qui fuerar torror pauperurn
indefelfus,ìcommt1ni morte hominum exclufus,canina 8: 111Ь11апеа morte'
moreretur,vr quali Canis cum canibus perciperer portionem. Filia quoq; eius
Clara vocabulo virgo pulcherrima de aula regia extrahirur; 8: паг1Ь115 cum la
biis rurpiter murilarisfolum denribus patefaóris 8: 01910 digitis ambarum ma
nuum ampuraris, pollicibus [altem remanenribus per plurium ciuirarum vicos
8: plateas perdué’ta in equo femiuiua 8: mil-era proclamare compellitur i 11 hœc
Verba : quiregi 111/Мед: e/Àpef amniapercxfiat talianê'. Alrera 111111рег 11112 1pfius Fe ‚О
liciani maior Sebe nomine,cuidam nobili nomine Kopai marrirnonialiter nu
ptaante cal’trum Levva 1111111 Е111е1’1с1 diäi de Bcchey ,caliellani iplius cafìr'i
capite rruncarur : 8: 1р1а Корау 111 captiuitaris vinculo mortis debirû foluit. Fí~
111 eiufdem inl'upcr in infularn marinam per cruciferos rranfportanrur nunquä
сенат nariuam reuifuri. Multi deniq; de ipli us genere Feliciani nobiles truci
dantur. Sicígitur Felicianus infelíx lœfœ maiel’tatis crimen incurrir, rurbauir
regnum,extinxit {стен ргорг111т,111агп genrcm infarnauit 8: perdidit,efca са
1111111 effeërusJblutus à fecu1o,ligatus elle in barathro ac fepultus in inferno, mü
do exririr fabula ôcinfidelibus difciplina. Tam enorme faél'um vno die Vix cre
ditur accidilfe hucufqbquo illud accidir. Rex Karolus v_enris profperis nauiga- 4d
uit , 8:: crifpantia maris :equora (ux fortuna: carina ad vorum fulcauir. Sed iam
fortuna vertibilis auerfa facie`valef`aciens rerga verrit: quia vndique bellis in«
furgenribus (ua expeditio vincebatur : pedum etiam ac manuurn dolore nimio
torquebarur. '
DE BELLO KÁROLÍ REGIS CVM
Шкала’ iff/queda Тип/24111210 111/211%
Iergç/i'o.
CAPv’r XCVÍL
I N anno eodem,quo Felicianus indigna: memoria: periir , vídelice‘r anno до; yb
fuûmini M. quia
с с с.adx contînia
х х. cumregni
rex copiofum exercitum cögregallee,
cötranó ramë totů
poffe; 1111 111 diuerfas elrpeditionesl aduerfarios
eiufdë regni quä plurimos delrinnuerat pugnarores; ipfe vero períZërim in mê
fe feprembri tranlìulir (e in terram Bazarad Wayuodz Vla'chorů :ad induâio
nê Т11о1пе\Уау11ос1‹;ТгапП1111ап18:1)1о11у11111111 Nicolai,ñliiAneha,quç terra
di:
 ‘ CHRONICA HVNGARORVM. _ 87Carolu:
ей ínhabitabilis genti ignota: : vtde ipfa terra ipl'um Bazarad rcx expelleret,aut R‘x
certe rerram iplìus vm' ipl`oruminl`ulrantium tráderet pollidendam. cum tamë
ipie ptinceps cenfum debitum regia: maieltati l'emper lìdeliter perloluillet. Ců
autem rex Zenrin 8: сайшт iplius recepillet; Dionylìo tradidit memorato о
mnia cum dignitate banatus. @o facïto Bazarad regi he mandauit nuncios
per h опейоз : @in vos dornz'ne,mi rex , labor/Wu in connotazione exertitu: , («диет
fue/Irun: recompenfàbo VII. millo/nos marearnrn argenti. фри» etiam Zenrz'n cur/:fuk
видит!!!‘ nunc /Jaberokpm manz'bwperporenliom : paclßee 'vobis traden; : mßpef cen
fumquo teneormeßne eoronejîdeliterperfòluzfzeiam omnianno. Et ni/n'lomz'nm таит
I О exjîluknoßro's 'veßneшт: adféruienduns depurabo merlrperuniu ó' exloenß: :tantum
modo reuertz'rninz'infact'ardire,Ú‘peúnarunzpericulnpremuete :quia/ì fz/eneritok 'vl
teriue,perieulu minime сила/ст. @o audito rex clara mente i n tale verbum pro
rupir, nunciis Gc dicens :Sic dicite Bazarad : Ipß’e/Ipaßor ouium rnearurn, de
latr'bululoer barbfußmr extra/yarn. Tune quidam ŕìdelis baro Donch nomine, со
nies de Zolio 8: де Lipton lic ait regi : Domine, :um mz3/nu nurnilz'tatefvobu, дм:
honorem fueßrum B/:Qrmdloguitur : idcirco regie áenzgnitutußzuorem , ¿vp/enum
dŕ/eéîionenz grazie ez' r1re/iro:per fueßruelitem/f fernandare. Tuncrex verbum (орех
bix 8: cöminationis luperius propolìtum irerauitßc reliëìo conlîlio faniori Jp
tinus vltra pugnaturus procelht. Et cum libi,ôe (1115 1п terra ignota 8: inter alpes
20 8: montes шпагат ч1&11а11а inuenire nequiret, famis inedía iple rex,milites 8:
equi fui laborare protin us ceperunt. Qqo faëto, treuga ordinata cum Bazarad,
8: data lide,vt ipfe regi pareret 8: fecuritatcm regi cum (1115 omnibus redeundi
praeberetßc iter reötum ойепдегес. Rex reucrtebatur fecurus: 8: conlidens in
lïde perlidi {chilmatici venir in quandarn viam cum toto exercitu : que via erat
in circuitußc in vtraque parte ripis promin'entibus circumclufa , 8: ante , чпде
erat diäa via patentior, indaginibus in pluribus locis fortiter fuera: circumfe
pta per Vlachos. Rex autem 8: (111 omnes cum nihil tale quid penitus opinarë
tur,in ripís vndiq; Vlachorum multitudo innumerabilis fuperius dilcurrendo
iacula iacientes (прет regis exercitum,qui erat in fundo deprellaz via: :` quae nec
3° via д1с1рогей : (ед quali nauis йг1&а;чЬ1 propter prelluram cedebant dextra
rii fortillimi cum militibus circumquaque: quia nec ad ripas vtriufque lateris
via: propter prœcipitium afcendere poterant contra Vlachos; nec vltra proce
dere,nec fuga: locum habebant propter indagines ibi faâas : (ед etant om nino
licut pilces in gurgultio vel in reti comprehenli. cadebant iuuenes 8: fenes,
principes 8: potentes line deleó’tu. Durauit quippe licilte milerabilis спеша:
àfexta feria vfque ad {ecundam feriam. In quibus diebus collidebantur inui
cem milites eleóìi lîcut in cunis mouentur 8: agitantur infantes , vel lìcut harů
diues , qua: vento mouentur.
Faëta ей autem ibi lìrages maxima,& cecidit militum 8: principum ac no
40 bilium incomputabilis multitudo. Feria V I. in vigilia beati Martini, 8: рой in
(ед uenti ibi etiam occubuerunt tres pracpolithvidelicet magilter Andreas pre
poůtus Albenlfeeclelîaryir valde venerabilís, vicecancellarius regine maieltatis
сх1йеп$,с11т lìgillo regis periit. Item Michel prazpolitus de Polega 8: Nicolaus
prxpolìtus de Alba tranlliluana. Item Andreas plebanus de 5:1111Ь,8: frate: Ре
trus de ordine prœdicatorum , vir honellzus dirœ mortis poculum acceperunt:
quia in cerebra capirum eorum ligneos clauos milerabiliter añîxerunt. (lu/ida
cti-am lacerdotes , qui erançcapellani regis , l'untoccili. Cumanorurn dcnique
corruit inçllimabilis multitudo. Cadauera enim Omnium tam virorum eccle
liall‘icotum , quam laicorum nobilium in loco certaminis ibidem tempus re
« 5° furrccliouis gcneralis expeé’tant: nec cari eorum potuerunt (поз д11е&о$ рго
ptet hol’cium incurlus aliquatenus rehaberc. Tuleruntergo Walachi multos
captiuostam vulneratos quam illœfos, 8: acceperunt plurima arma , vcllefque
preciolas, omniumque elilorum pecuniam in auro 8: argento , 8: vala preciola
8: baltheos. Multaque marfupia grollorum 8: florenorum э ac equos multos
cum (ellis 8: frenis,quae omnia portauerunt 8: tradiderunt iplì Bazarad Way
H z. _
./
 Сити 83 M. ion. DE THWRocZ
Rex. uodae. Reit autcm mntauerar armorum fuorum infignia: quibus induei'altlñel-î
feo lilium Dionyfii , quem putantes elfe regem crudeliret occidetunt. Rex ve:
ro ipfe cum paucis per tuitionem fuorum aliquorum fidelium vix euafit. Stabäé
enim in eircuitu eius quali muri lapidei : magifler Donch cum Ladillao filio
(по 8: сот militibus aliis de familia regis; 8: magiflter Martinus filius Bereud ,
qui omnes iëlus gladiorum 8: fagitrarum fuper fe recipiebant,velur imbtes plu
uiarum,vr regis vitaàmortis ímpetu feruaretunCadebantetiam in circuitu ex
ercitus de canina multitudine Walachorum quafi mufcx,quœ perdidcrunt
fuauitatem vnguenti, сот СЬгйй1апот роро1от 8: чп&о$ СЬгйй1 facerdotes
immifericorditer pei'eullerunr. (Qi/0mm Walachorum numerum ibi per Vn
gatos occiforum fubtilis folummodo infernalis compotifla collegir. Rex autë
cum ralieuenru venitadTemefuar: 8: fine mora venir deinde ad Wyflegrad.
Porro cum Hungari fortiflima 8: duriflima prœlia vbiq; gefliffent; ййод eifdë
aecidit, ne propter virîioriam frequentem fuperbirent: vel cette рой fuperbi
am prxcedenrem corriperentur: vt humilitarem difcercnt 8: docerenr,quate~
nus diuinie dileëlionis gratiam per paterna: correëtionis flagella vberius mete~
LAC. rentur: quiaillos eorrigitdeus parer,quos diligir. Anno domini millefimo rte
М.ССС. centefimotrícefimofecundo in fef’to fané‘ti Stephani regis habuit гех filium ,
XXXI I. quem Stephauum nuncupauit. Anno domini millefimo rrecentefirno tricefi
ILC. morerrio egreffus ей гех де Wyflegrad cum Andrea filio fuo puero fex anno
‚М. CCC. rum,in тете Iulii, 8: рсггех1г сот bona comitiua militum рег Zagrabiam
XXXIII. vltramare: vt lilium fuum per voluntatem fummi pontificis ,domini feilicer
Iohannis viccfimifeeundi, 8: ad inf’cantiam 8: petitionem inclytiflimi Roberti
regis Siciliz regni eiufdem coronaretin regem. In cuius regis comitiua profe
@ci Гоп: Chanadinus arcliiepifcopus Strigonienf Andreas epifcopus Waradi«
enföc Iaeob. Longobardus Phyfieusepifcopus Chanadienf. 8: magifler Döcll
fupta nominarus : 8: alii nobiles plurimi de regno. Qui rex rediir cum fofpirare
in menfe Martii сот fanitare Omnium fuorum,qui ipfum fueranr comitati .­ fi
lium autcm fuum ibidem reliquit,non ramen coronatum fic'ut optabat; fed fub
tutamine 8: ргогебНоое regis Roberti patruelis fui. ui Robertus etat rex Si
cilix,vir magna: fciëtia: 8: fanâitatis :fed decrepitus iam :trate , volebar renun
ciare feculo 8: regia: dignitati , vr eonternplationi vacaret ‚8: роег memorarus
in regnum fuccedeter. Sed tandem faniori vfus confilio, noluit culmini regia:
maieflatis cedere,dum viueret ; fed рой mortemipfius confiitui‘tpucruin in
regno fuceeflorem; quia­ hzres,quem habuit rex Robertus mortis debito pre
VLC". propere obediuir. Anno domini M. с с с. tticefimoquinto circa feflum fanëh'
M CCC. Martini,lohannes rex Bohemorumcum Karolo filio fno , 8:гех Polonorum
XXXI/_ veneruntad regem Karolum in Hungariain ad caflrum Wyffegrad, pto per:
a petuat pacis coneordiacomponcnda. quod 8: faelum ей. Omni enim die ad
prandium regis Bohemorum ex magnifieentia regis Hungariœ expendeban- 4o;
tur duo mille 8: quŕngenti рапез,8: де eibis regalibus eopiofe: pabulum etiam
equis eius per fiugulos dies vígintiquinq; garletœ. Ad prandium vero regis Po
lonorumГоп:
cxpenfat millecenrum
8: quingenti panes,de
8: oëloginta cibariisRemunerauirautem-rex
runnellx. etiam abundanter. De vino autê'
Hunga»­
ria: regem Bohemorum çliuetfis 8: preeiofis clinodiis : videlicet quinquaginta.
vafis argenteis,duabus pharetris,duobus baltheisßc vna tabula pro fcacis mira--v
bili,duabus [ellis inœf’cimabilis precii ,vno bicello v ente ducentas marcas ar­'
genti , 8: vna concha margaritarum mirabili opere compofita. Item, quia tex
Poloniœ etat regi Bohemorum cenfualisßc quia rex Hungariat Karolus habe
bar fororem regis Polonia: in vxorem,dedir ei rex Hu ngariœ idem Karolus ad we
redimendum eundem regem де folurione cenfuali regi Bohemorum quingê
ras marcas auri puriflimi , 8: ibi ordinatum ef`t,vt fi qucnq uam ipforum regu m, ‚
vel regna eoruimhofltis inuaderencœreri in eius adiu tori u т 8: iuua
men fefìinarent. Ег1йод fuiteonfirmatum inter cos
cum magno foedoreiuramenti.
O

D E
 CHRONICA HVNGARORVM. 89 Carolus
_ DE INCIDEMTIBi/s .2j/121 rsp‘AM. R’x"
' CAPVTXCVIII.
ANNO domini м. с с с. xxx v 1 1 1. circa feltum apoltolorum Petri 86 Vic’.
Pauli,dominus Lochka dux Rutenorum venir in Wylfegrad cum eleéto M_ CCC,
populo militum {uorum ad regem Karolum Hungarix,ptomittens ei omuis ххх’ш.
а1111с111:е111с1с111е11111111. Anno domini M. с с с. x x x 1 х. Kazmyrus rex Po` 1/1. C.
‘100121111111е111с111111че1111111 Wylfegrad ad Katolum regë : cum epifcop'is Hun- М- ССС
garia: : cum epifcopis 86 baronibus regni 1111 : 86 de confenl'u 86 voluntate omni- XXXIX.
,Q10 umillorum regnum Polonia: libere relignauit domino Lodo'svico 11110 regis
Karoli,lilio fororis fue : eo quod non haberet lilium,86 adhoc confccerunt eui- d C
dens
tibus,inltrumentum.
videlicet х L 1. 86Anno
x 1. 1 1.domini M.111111г1шдо1ос11йа111111111511411
infinita c с с. x 1.. 86duobus annis fnbfequë-N
elt per XL'CCI-Cn
Syrmiamin omnem pattern regni Hungariar, tranliens turmatim volitando 86 M_ .CCC-_
vgradiendo in terra , fnper omnia virentia in arboribus fegetibul'q; acgramini- XL [_
bus poteltatem accipiens,pra:terfolia vinearum. Polt triennium autem in cir- M_ CCC
cumiacentia regna, [ed PoloniaaBohemia: 86 Aultria: rccedentes (e diu'lf‘erunt XL [1_
vill; ad Italiam86Francia1n,86 lic morte pericrunr. ‘1

2.o Dsc/'1602175 REGIS 164.11061'. _

CAPVTXCIX. ‘Г

Е Vme;quial1uius mundi decus 86gloria âprimaruo temporis l'pacio nü

quam in vno ltatu permanens; led femper variando verfaliter arq; caduco
>le prt-)tendens in nihilum tanquam aqua decurrens incedit. Nam omnia qua:
à terrœ gremio vl'q; ad circumferentias caeli ambitu orbis'continentur , (1113011
‚1111111 terrain. Et quia nec vlli mors impia parcendo: nullaq; pacis conditione
-limulando mifereturî` cadit vita humana pra: timore iplius , dum йаге putatur`
quali llos 86 protinus aret. О 111015, quae per excelfus deliótorum vereris paren
» до 115 protoplalli,morl`u pomi noxialis diabolica’ fraudis inltigante nequitia p12
concepta,ferpentino veneno virus iniqnitatis infundens in orbem tei-rx. lilios
`eiufdem protoplalti impauida non­ timens neq;­ verens dolo fraudis repleta di
ripiendo ac deuorando inttandil'cmitas' primitu's quacritalti а mirum ей ,quod
tanta guloütate infatiabili ;‘ rapacitatelatrocinali; cadauera mortuorum deglu
v-tiendo non latiaberis: 86 cur de corpore fœridillimo mortuorum quam ‘11110
rum Congaudenclo gratularis é Non enim ad domum conuiuii 86 cuiulli bet {o
-lennitatis felturnJed adlocum luítus plus feltinas temere proper'are. neq; ca
l'as pauperum , neq; aulas feu atria regum nullo nuncio mediante adire' fortni
das: nec non coniugatos ex vera dileôtione matrimoniali inuicem‘ copulatos
40 diuortionis vinculo innodare non pauefcis,lilium à patre,patrem à lilio feparä
do. Nonne amaram,duram,crudelem86impiam te fore oltendebas , dum an
no dominiM. ccc. quadragclimofecundo fequenti die diuilionis apoltolorů
x v 1 1. Kalendas Augulti caltrum fortillimum inaeltimabilis' altitudinis 86 mu
ros eiuldem inexpugnabiles, cui nec vis nec potëtiahuins mundi poterat quo
quo modo dominati ,tux vulpina: dololitatis altutia clandeltinœinuifibiliter
inttoire non expauens , 86 ibidem holtilitatis arma in anima potentilli mi prin
ci pis domini Karolidei gratia regis Hungariœ; cuius potentiam altillimo'tali
ter difponëte,Dalmatia,Croatia, Rama, Seruia, Gallicia , Lodomeria ,» Cuma
niaßulgaria; totaq; Hungaria, Salernaque ac mons fanóti Angeli; alia quoque
l 5o regna ; рига ‚ Polonienfe, Bohemienf. Aultrienf. ac circumquaq;adiacentia
rrepitandq abhorrebanr, immittete non metuenssipfum quadragmtaduobns
annis 86 non pluribus vita: comitem regnare permililti: (ed acriter tua dololi
-tate coniueta de medio regnicolis manifelte cernentibus felicillimç recorda
tionis pium regem noltrum famoliffnnum ac potentillimum; non gazis ac pre
ciolis veltimentis, geminis 86 preciolis, l'plendidis margaritis adornatis auto 86
H s
Carolin 9o M. IOH. DE 1THVíROCZ
Rex.
argento defuper contextis: fed fpiritu viuificato fpoliando (ubtraxiûi : 8: ipfi-il
us fplendentes honoresin nihilum in terram humando obumbrafti. 1`1оо11114
me vero videntes ipfum regnicolœ с1Гс pium ac exaltatum , iicut cedrum Liba
ni,tranfeuntibus,& quœrentibus сот fuis regnicoliss 8: ecce non erat. Неод
ptet tuum grande faéìu 111 nephatium , omnibus reuera dileâiflimis catholicœ
fìdei cultoribus pai-iter fìdelitati femitarum aclhœrentib. pium сй=1шпс1рйш1
dominum regem Karolü Here; 8: ipiius morti proh dolorlamentabiliter con
dolere.O quantus fletus,quantalamenta prçlatorum,ptocerum,baronum,no~
bilium,virginum,domi narum,& cuiufuis йагоз 8:сог181110п15 11от1г1от,1`ре
cialiterq5dominx Elizabeth ferenifïima: reginœ chariiïìmz confortis eiuf'dë : Щ!
8: domini Lodovvici nunc regis ac Stephani ducis ŕiliorum eius г О , quis con
fiderafïetôcconfiderare antea przmcditando debuifl'et, quod tam ineffabile
и gaudium 8: hilaritas,vultus fcilicer fcreniilimœ dominœ regina: tam crudelitet‘
afpcritatelachrymarum 111 iam mutatus :ôcriuulis gurgitum acl 111йа1 aquarum
ab oculis eiufdem vfq; ad tcrram a tempore obirus ipiius inccfl'anter currenci
bus humefa@cus,&' organica vox clamoris 8: gemitus eiufdem 8: fuorü regni
colarum ad orbis czli f'ummitatë pcrueniendo , xthcra quafi compari cöpule
ritÈin tantum,vt fol fui optirni coloris radios plurimum vifus fuerit obfufcare.
Tandemcpdie fequenti ob‘praeceptum diëi’a: dominx regina: archiepifcopis,
epif'copimprœlatigbaronib. presbyterisfratrib. clericis omnib9 Íïmulcöueni- l’
е1111Ь.8: lachrímabiliterlpcefliue pergentib’ ad diâů сайгй deuenitur,vbi pre-
cioÍilIì mum caput eius iuxta decentiä regni,fui honoris corona aurea,corpuf`q;
ipfius fplendidifiimu'm tunica fcarletina, ac etiam caligis {alutaribus geminis
preciofiflimis contextis :8: dcfupet calcaria aurea pulcherrimis pedibus fue схЁ’ "
cellentiœ anneêtendo induentes „de prçdiëto сайго inexpugnabili in eccleiii
parochialem virginís gloriofœ in Wyifegrad ciuitate confìruââ plâëtu magno
deferebant. Р1апх11ч;сот vniuerfus populus с11111аг15р1а11&о magno valde.
Peraëiis autem ibídem diuinis 111й1ш110111Ь115‚8: 111111111’11111 folennibus,corpus
ipi'um fuper cimbarn per decutfus aquœ Danubialis in ciuitatem famoiiflimñ,
Budam videlicet ‚ ей delatum. Antecedebat autem iicbiliter ipfam multitudi­_ 3 d
nem prçlatorü,baronu m 8: regnicolaru 111,8: vexillo triumphali miles famofif- '
fim s,atq; manu fortis Laurentius‘Sclauus ; cuius intercrat tempore vitae ipfius
dq 'ni regis ex oHìcio eidemincumbenti vexilla regalía ferreloco oportun'o.
Vb mnes ciues 81612 ciuitatis famofifiimœ , facerdotes 8: cleriei; ac viri reli
giofi; ipfamq; inhabítantes alii proceflîue pergentes,condolcndo oculis lach ri
mantibus,vefiimentalugubria portantes,obuiam ipfius corpori vfque ad Da
nubium procefferunt. Et dum in díäam ciuitatem adduxifientfupracorpus
ipfîus cantica pfa'llereiâz alia diuina ofiiciawt mos ей,р10 expiratis eorundë per
totam noëiê prcccs offerte cantando non ceffant fummo creatori. Tertio ац
tem dievel
obitus ipfius,in eadernmiffarum
ciuitate,medio tempotis fpacio, quoufq; diuina 46
oH'icia myfìeria inceptaßc folennitates modo debito peragererijv
tur, tres folennes dextrarii ipfius domini regis Karoli fuis phalerari putpureis
opctimentis , fuperquos militcs й1’с11111 armis eiufdem domini regis induëri Ге
асьапцапге fores ecclefiac йсгегопг. quorum quidem militum vnus armis tory
mentalibus regia: excellentiŕ'conuenientibus erat ornatus; 8: alter ad hai’tilu-a
dium aptus ¿'tertius ve‘ro armis bellíeis regia: maiefiari competentibus erat cir
cumf'ep‘tus.- In quorum quidem militum diâis regalibus equis infidentium
' galeis aureis coronis circumdatís ‘, infignia fub forma l'ìruthionis auis ; quze' ß 1- ‘
peripfum dominiiìn rege’m vita fibi comite haberiße ferri confueuerant , ha­­' .
bebantur.
feu V N 1, у8:вalia
rudibularum n sadipfu'tn
А 11ат11ос1`ег1а111с111а f’treparum- 8: habenarum-
fpeiîìantiade ‘argentolinaurat‘o iux-ta de so
centiam regiac excellentiat fabricata exifìebant. corrígi‘arumque cingnli 8:
frena ac fimilía alia cum thevniisçôe poftenis f_ericae fiibi'ìantiecontexta fue
rant. Ыо11111111т15 патооёЁЁЁёйй purp'ufgäis- ,~ gemiíiîsäz lapidibns prof
ciofifiìmis diétitri'ni dexttaìrii В: 1111111с5.111„ре5[011;18:ф111с11 eiufdem 80111101 ,— „55
= ‘ '­' f ‘ régis. -fr .;r.

l
 f 'CHRONxcA HVNGARORVM. 91 carb/„a
‘_i'çgisiiipct-ipfos tegebantur. (lirios vt,d'urn cuiufcunque conditionis honiines RW
агргыььаш дгйа ligna regaliaintuebâtur,eo q1idë dominus rex haâe'nus im
реп: regni l-I‘ungatiœ habitis ptçmillîs lîgnis 8: dextrariis felicitergubernaue
'rigmox protüpebantin Hetus validillirnis :ethera vlulatibus propulfantes. Per~
`'aâìis tandê diuinis inliitutionibus 8:тйй`агй folënitatibusmö more aliorü quo
'r’tmdä regum du дй дейгпйошщчиоз fcliciilìmz recordationis fcriptura: ali
'àrgm epiitolarum venerabilis cömendat auëtoritas; velata fÍicie; nec согроге
eius alicuius diei (patio celato; prout abufiua cöfuetudo aliis vicibus q_uorundii
‘im rçgů Funeribus perhibeturaůruxîlfe:
ad ŕacviömaniielìe ccrnëtibus adAlbam fedciuitatem
manifeftedcfercbatur
omnibus prçfentibus facie
diâtü corpus ш‘
mnlädumlnde autê ferëdo corpus ipíius ad quäcunq; manfionis villä deueni-­
lëb'atz' omnes liomines tam viri @i mulieres lachrymarü fletu cödolentesŕlamof
rcma'ximo in amaritudinë conuetii :ethera propulfando refonabät.Dumq; ad
Albëf ciuitatë difturn corpus pcrueniret uitidillimů,rnodo, quo fupetius alle#
' gatur,prçlati,presbyteri,clerici aliiq; regnicolç; ac ciues diů‘œ ciuitatis extra ci
uitarë celeriter pergentesńpfumq; corpus viuificaro fpiritu (poliatum amarilïì-`
me circumfpiciêtcsjn inenarrabiles Hetus,eo vif'o,prorumpötes; illud intra ci
uitatè' detulerunt; llli quoq; iacerdotes 8: Clerici per totä побгё hymnos 8: pfal
mos Deo decantantes,in vigiliis paufando deduxerût noé‘tis prolixitarë. Dieqg'
‘до lucefcentei'nceptis diuinís 8: miífarumfolënitatibus; quoufq; diuina туйегйа
` incepta,8c mill‘arum folennitates more debito еодё die peragerëtur: antcdiŕli
trini dèpëtrarij ipiius domini regis modo ргетййо phalerati,purpureifq; coope
A' rinîëfgfsf decorati; Гцper quos prazfati milites йгеп ui arma eiufdem domini regis
indu'ëte's ante fores ipiìus monalìerigvt ей ргетййцщйегешггг pcrdurà'tes. Et ­
demum' eifdem digne cöpletis 8: cöfummatis, Чех йп еодё die celebrati debe
`banr,in fummo топайегйо‚чЬй Гатййййтй regis Stepbani 8: Етегйсй ducis ñlii
eius fanc‘tilli ma corpora diuerlîs corufcantia virtutib9 8: miraculis, in domino
­féliciter requiei‘cüt; 8: fummapietatis opera ipf'a benigneimplorantib. miferi
_ «egrdjrerpartiuntun iuxta altare magnů in чсййтерго regali ad hoc {ibi debito
_ за? . ŕ'fídißos enurratos dominos 8: archiepifcoposßpifcopos, prœlatos 8: abba
' "_fàcrfs‘vellrim Eris indutos extitit tumulatů; 8: omnes vnanimiter planxerunt
"'íîn'lul in vnum diucs 8: pauper, in tantum, vt marmorei lapides dcniitate
~. lirj marů plurimum fuel-int humefaäLTůc enim гат тахйто clamore ge
: . u» _nmniů circumlìantium fauces raucse'faé'tœ [от : oculiq; ipforü pra:
’ _ _ ër‘yi-nis viiìbus naturalibus ferc defecerüt. Vbi etiä venerabílis in Chri
‚- _ 'r'DnCli-.madinus Strigonienfis archiepil'copus de obitu ipiius domini
` 'falubriac pio (ermone intentos animos 8: pia corda circumfìantiů liniuit
__ _' _ret. Cuius quidë lachrymoiitatis 8: йпепитегаЬйййз тсеййгйе ргегехш
"шй‘роздцй reges rumulari nö confpexerunnde acerbitate doloris inftilla­~
"" `,cbtyrnarum quaiì im‘participes 8: infcios fore 8: extare. Attamen nö
_',fquod omnes creaturae carne 8: pelle чеййгг: ч г ей рггегаййдегйарйгт
_’È‘arentis ргогорйайй in culpäßnt n1oritutœ.Na_tn in om ne' ройегйгагет
" _ 'di -legem condidill'e videtur generalem 8: incommutabilem: adeo vt ‘
ашщгц ' ,pprio filio {uo,licet дейгагечеййго parcerc noluit, (ed di nobis omni
" idit illö;Nö igitur quifquäindignâdo creatori propter faâů mortis in
.- _ ff,& incömutabile рогей obuiare; 8: q, nö ей fapientia,neq5 prudentia, r
, дмещгшаомф cöiilium cörra dominů; (ed potins ferëdus ей ёгапйеепепч
„ _ __ .- ‘ждет patientenquia qsdonauerat dominus; ac‘cepit: 8: in die illa furreóìurů
«._.'»".` ' _ "'_ig'o'.Tunc ibi‘dè' prœdiëìum fuprernum monalìeriurn cum aliis cc'clefìis, in-­
'y qlbŕabilibusmuneribus regalibus ôcoblationum maximis quantitatibus ех-=‚
'l " ‘ i, ` a, ’ ‹ . _—’‚".‚- ‚ .. " ‚
_.- f _, andoremuneratumôctantleantediéh trim deittrarnfolenncs cum ar#
`. Ё: „ . ~ ifi. .‚. rinìentisomnib'usipforixrnglo‘riolillimis, u attinentiis, cum farta­~
_ ‘ Y mQbiliaut ofìilario'reg'nali
‚ . ‚
Iign'qégèäiïoádìàfuper forma auis lim.:
­ _flioniùsfdefjâfujîrâtqgôe gemmis adornato орт йер‘ёеггйеёодйййз globaribus argerx­~
­
_ffůcfiîii'lilîggigeatwatis
I I ‚ Y i. в \k ‚
ob planäus
› Y ‚ `
мешает
‚
йпейаьйййз 48: йидшз ama-î_
 AMiorrDE THWmocz
_Carolus 9 z.
Rex. ritudinem iam diůi domini regis in ройешт femper in memoriam reuocan
di cum innumerabilibus fupradiótarum quantitatum pecuniis diâo топайе
гйо dati 8: сопсейй extiterunt. Cuius quidem donationis 8: oblationis maxima
quantitas ibidem die tumulationis farla, data 8: сопеейа in praefenti (criptura
feriatim non poniturzne calamis fetibentiü pariterq; legenribus faliidium mul
tiplicationis generarer (ua prolixitate. Deinde vero potentiflîmi regis obitum
famofiilim us rex Kazmirus Polonix proximus eiufdem; 8: marchio Morauiz
inWyíTegrad venientes,condolenti animo celebrauerunt.Demumque trigim
ta die bus completis; quarta feria proxima ante affumptionem virginis glorio
fz : triceiî mum diem iplìus regis Caroli cum magna folennitate miffarum per- l О
абйшгй; vt fuperius extitit enarratum , praelati, epifcopi cum baronibus quam
pluribusAlbamybi corpus ipiî us domini regis Caroli (olenniter in domino re
quiefcens,extiterat tumulatum,accedentes. ibiq; Alba: 8: inWiÍfegradienCci
uitate domina regina cum ŕìlio fuo Lodovico, tune rege coronato (ibi przdi
leâmaliifq; prœlatis,cpifcopis,presbyteris,baronibus 8: plurimis Chrifti fideli
bus funeris obfequias deuotiilìme celebrarunt. 8: totius regni vniucrfales eti
am in toto regno diffufae : еодет folennitatis voto ôcmiffarum (olennitatibus
diâum oflìcium celebrantes compleuerunt. Imploranda ergo ей vnanimi сб
{enfu elementi-.i Dei omnipotentis pro еодё domino rege Carolo c vt cu tn ani
maiplius clementerdifpenlet,eidem indulgendo; 8: in numerum ipiius ani- 2-0
mam ac cœtum fanftorum cöfellorum Omnium, ac regü Stephani 8: Ladislai
dignetur collocare : 8: prout,quod in prœfenti feculo regali triumpho vixerit,
ita etiam in futuro feculo cum angelis valeat exultare.
Finitßeundafart Chronic; Hungarofum.

iNcwrrPRoLoGvsiN CHRONL
ca, Qvic 'EST DE LvDovico RE- за
GE,PARTEM TERTIAM.

. ‚ l EX‘взят, Ö' dominios dominantz'um 4vniueifle terrmquzßpra runáì‘a te

_ l nel in excel/is тред’?;dat ф renna, d“ dißêfztprout ‘vult culmina digni
' ‘ _., tazzina; Úßifientia,(y'vfortitudo eine/unt: d» i/ofe mutat têîoora ó“ietates;
'a transfert regna fuí, C2i/limit, дошли/{1921113 dfporens, dommuspoten: in
_ pmi/io; .i quo omnespote/iates ŕr/eluit ex/â/e radii deriuìtunßxb ruim' impe
rio reges regnìt,ó‘prinrzpes лишат. Iffê уши/бей‘ exereizuum dominua; aries „фт
enf, rolvorans animos; docent manu: adprœluîsó" ¿u/lgßrationesß/mpotäti «virtutepurz ­
cans,quos roolueru[ifbarrerafubgrirprineiou'ponßati. oponer ergo princz'pemß’rialuer 4o
примет б‘viäîorioß triumpban.'ê'culminupote/late è Deofore exaltan?i odore ¿one
fama: exornatum: смета miliziadecorati: 'vtpneeeyieiusnominzkfama дури/‘Эра’ or
lvem, Ó“ :2ï/Eenden: degie/lis [шт/451126114 м excel/umdaudari mere/:tur aloud Der?, ё‘ ex
to//ilaudz'bu: diueißrrì'nationumHinc eñ/qßperitißmuaprinLeppin/Milonorde/fri ote
lesin libro/uo deрт”;ßcretonîadAlexandrum {га/МЫ‘: Pri mum inl’trumentum
intelleäus ей defidcriů bonœ f‘amac: quía qui vere defìderat bonä fama, famo
fus crit 8: glorio(us .fama ergoprinczpalieer @per appetiturin ‘ездите : guia
regni?nonappetitufloro/)terß',fedpro/:ter bonamfamií. мат ,gimfßpnua ф- infel
leńì’uf e?! ‚там: bonnßama'. Efferfuadëdofuòiungz't. Stud e igit ur ô Alexan der 8:
dilige dclìcleriü bona:` famœ: quia nö ей preeium, nö ей thefaurus,qui ii bi pof- 5o
[it redimere bonä famam. Praterea тащит á‘ßzeundzfimua Идти in libro de
remilitarzßperomnia c'o'mendare fvidelur militia' d» [гс/[атм indußriam. Hor enim[ё
cundü'ip/um eíhquo Romani maxime exalnïtur: quia maxima dederunt oper/ïreou: bel
liris, Ó/ùmmopere/Iuduenît, quomodopoÜZ/ntßbzßóyïrere nai/iones. propiergoßnïdum
eundë/Jocdebet eyepfincioali/ämů'in intentioneprincllou,'vt abundet in ‚па/душам,Ó'
‘ viper
 eHRoNicA HvNGARoRvM. „мм
Ё"?рт‘mmßbi/ùbiiciat ndi/'ones'. Ruff“alibilici queridâ'prudmtÈ/¿ribiturr Dum for- n“ RM'
tia laudäda,ae digne memoranda principii ac militú gelta ötbellicofa exercitia,
triu mphos,calus fortuitosßt: euentus ad memoriä po йегош m fcribimus,q uid
aliud agim изд“; q, incitamentů bellicum promotiemus г per quod virtuofos
anim os auditor-um ad bellorů exercitia accendimus; vt hoc exëplo fortiores 8:
ardëtiores reddantur ad labores 8: bellici“ рай] ones tolerädas:quia prœterito
' ri'i exhi bitio ей йпйшдсйо pofieriorü. „Qiíählzrëdegißùillzßrysimiprincyik domi
ni Lodofzwici ex regumßmiîifimanîprqßipia типа; pagina Hiigariae ó‘c. d* bello
п?exercitia/liegend: (ŕ militia», quammkpauta expluribmßefer neg/elixir intuir/ïin
Í О oôliuionem: lign [alunne: mmc ari/aidiaconu: а’: Kik/illam), in сейф‘: ТпШ/штл 'vica
riiu Stngonie/zfinßbirma/ibizagenera/i5; uit, licei indigna/sßiorlî/ëcretorù'notarim;po1
)Yer/'afín@tinaI a'zixi сбтепа’йш’л ordine/¿q/iíiizïtätinuä'doper capitula ó‘parlituliw ier- `\
miliardi/àl: ceri/'J titular; w inl:‘Эры ¿miliari/1r[çi quiefitur‘pro [взглядutilizan; d» in
quatfiorpfzrticu/M twt iii/94,4% qualiôetparticulaperßpúta clfzrim дураки‘; diuidë'da
ß'u dyiinguëda. Si quid/nii mima rcóî'e штат, ‘ив!йтбигтём’ртрфгй,[едш’ртг
мм Cá» liemgnwfiipplmdaßippleat, Ó corrigagquiefafine {типа corrigmda. ,
DE c0RoNATI0NE,LAc VITA ET EXEÈ
“17‘118 LODOl/VIC‘I REGIS.

-CAPVT I.
A N E, cum idem rex Lodowieus, gloriofo principe CaroIo, rege
__ H ungarorumße eius genitore,beatç memoria: ex hac vitaper do
l minum vocantê migrante; dominicaeincarnationis M. ccc. XLII.
(их VCI'O œtatis decimofeptimo anno, die dominico proximo рой
fef’tum diuifionis apoftolorü in yrbeAlbz regalis magnarum,pro­
cerum,baronum,militum ac cömunitatis nobilium regni Hungariç ‘оптике
vnanimiôc fauore prœeedente (olenniteröc feliciter in regem coronatus exti
tifl`et; 8: eidem genitori [uo in regni (olio iure naturœ debito fuccefliffet; ac in
iuuenili flore regnare cepifl`et; maturitatemque iuuentuti praeferens crefcen
3o do bo ns: indolis iuuenis difcretionis rationem amplexatus fuiflet: magno vir
tutum creuit augmente: reminif'cens, quia multi ‘т! fortes pro patria {angui
iicm fuum fundendum effe dixerunt, nec funderedubitatunt, quod gloriarn'
etiam apud pofteros рой mortem haberent; cogitare cepit, 8: in animo difcu#
rere,quomodo ôequaliter iura regni fui per confines vicinos ôtprincipes occu
para; ас рег rebelles feu infideles de regno temeraria prxfurnptione in praziu
dicium (acre corona: д1йга&2,8: vfurpara ad йашт debitum diuino fretus auf
xilio reuocaret 8: etiam reintegraret.
DE PRIMA EXERCITVALI EXPEDITI@
т марша regis comm Заход“.
4o
CAPVT Il.
' Nterea aecidit,vt quzdam gens Saxonů in eius regno in partibusTranflilua#
nis quafdä cömotiones feciifetßc cëfum confuetii ac iura regaliafoluere де
negaffet. Copiofo igitur moto exercitu idem tex cum luis baronibus, militibus
nobilibus,& regnicolis ad conterendam ipforil proteruiä perfonalitet acceflit:
8: eis refrenatis ac ad obedientiä reduâis laudabilitet triumphando remeauit.'
DE OBEDIENTIA t/ÍLEXÁNDRI
I/Vaiuodg Тпт а! im'. ` v
P .
sò ’ С A P V т 1 I I. Ч
V M autë effet in partibus memoratis; quidä prineeps feu baro potëtiflim’l'
С Alexander WaiuodaTranfalpinus,ditioni eiufdê мыса“ qui tempor'c'
quödä Caroli regis partis fui, à via Hdelitatis diuertëdo rebellauerat, 8:р multa`
tëpora in rebellione pmäferar, audita pietatis ac etiäpotefìatis eiufdê Lodovvil
ci regis fama,ad ipfum fpöte pfonaliter veniês circa cöhnia ipfarü partiu ad рсн
 ‚4 м. 10H. DE THWRocz
des regiœ maielliaris humotenus ell р1о111а1115: 8: ad obedientiam ac ñdelítatë
debitam 1ес111&115,8: integratus folennia munera, Xenia 8: clenodia prellanclo,
8: funm dominum ac fanátam coronam recognofcendo cum gaudio 8: laetitia
ad propria remeauit: ôcab 1110 tempore fidelitatem conferuanit.
DE PEREGRINATIONE REGINAE ELIZABETH
mamà Ladowicz' ragù; á' dercbwperz'pßm tum in curia Roma
:mmm {пл/111243411}.
C A 1’ v т I V.
E x autem Andreas inApulia nondü regnabat. domina igitnrElizabeth re- l О
R gina Hungariœ mater regü prçdiëtorumpolt mortë regisCaroli habës de
uotionë vilîrandi l‘anâorů reliquias,& apolltolornm Ре1118: Pauli honorädi li
mina,§ïr nö retraxit femineus (exusmec terrnit prolixus labor itineris,nee timo
rê 111с111111 е1 11111111р1ех maris pericnlr'l; fed virili animo fulcita ac diuino plîdio
rapta,cxlell:iq; defidetio incëfa,de Wilfegrad i11 1`е11о beatiflimç Triniratis an
gÃ. C. no domini M.ccc. x 1.111. iter arripuit verfus Italia ей 110пе11а familia 8: 11111111
M.CCC.
tudine dominarü 8: 110Ь11111111 puellatü,baronum,militü 8: clientnm,ců multo
XLIII.
8: magno appatatu iuxta magniñcentiä regiam init 8: р10ее1111, 11:1Ьё5 fecü pro
expenfa 1.7. millia matcatů puri argëtißc 17.millia marcarů puriliimi au ri. Do
min ns aurê Ludovicus rex Hungariç,fìlius eius 1111111 poll ей 4. millia matcarů 2.0
auri elcëtLl-Iabuit etiä (ecnm de Horenis fere ей media garleta,de denariis vero
parnis vlq; ad exitum regni multfLCui regine etiäVeneti lionelrnm valde,& v
tile feruitiů prœbncrunt. nä cum duabus galeis propriis (umptib9 in toro trâlitu
maris dietz domine diligëtius famulati 111111. Trälito ай: mari mulrum pacifice
peruenit in Apnliä; cui obniauir rexAndreas 611115 е1115 ей conforte fua domina
lohanna reginaaßc domina Elizabeth regina cum magna folënirate ôcgloria re
ceperůt: 8:1111 Neapolim cunâis gaudêtibns in vigilia S.lacobi apofloli perdu
xerunt.Cú igiturin Neapoli hate regina Hungaria’. reliderenduâo cölilio ad a
pollolicä fede folennes nnneios Nicolaů Palatinum, Paulů comité' cutie regie,
Thomä Rnphum,FratrëVitnm,epifcopů Nitriëfem,Thomä lilium Petrisnec 30
nö 8: а1е111ер11`с0р11 Beneuëtanů; ac alios "q'Í plures nobiles deftinauit; vt clomi
11115 аро11о11с’ (ua benediâione Dn. Andrei rege' faceret corona regia decora
ri.1ntetea domina Elizabeth regina,`volës conceprä deuotionë ad Deum 8: ad
fanôros elfcötui mäcipare,ad vilitäda beatorů Petri 8: Pauli apoltolorü limina;
in fel’to exaltationis 1211611; crucis deNeapoli egrell`a,ců tota familia 8: archiepi
fcopo Neapolitano,ac pluribns nobilibus deApuliaJpgreditnrverfus Romam.
Trälibat aût per ciu i rates 8: са11с11а ců magna ttäquillitare 8: pace, nullo fnorü
cniquä violêtiam (en 1111011111111Ь1с111е.А11‹11с111е5 antë terrigena: regina Eliza
beth virruti bus,tnorů honeftate, 8: с1е11о11о11е cötinua vt [yd us przfulgidú ra
diare; ac fuos ей omni modellia pertrâliremurrebät in vicos 8: plareas ad ipl'am 4o
afpiciendä,&tliligêtius intuencläsôc vidêtes cam ей admiratione öcgaudioDeü
vnanimiter collaudabant; q, tam nobil is до111111а,8:1а1111111111115 regina, reliöto
regno 8: domo, venit à l-inibus 111011111, tanqnam regina Sabba ad quxrendä 8:
prorncrëdam clemëtiä Saluaroris. Cum aůt Romarn infra paucos dies feliciter
perr1enill`et,c6mota 1:1’: 1111111е11`а ciuitas in eius adnëtu : illi etiam de Colima ex
vna parteTybctigůcVtlini cui alia parte receperunt reginä maximo ей honore.
Vulgus antë reliqu'ú ac populares magni 8: parui,mnlieres 8: pnellz,currebant
vbi tranlibat regina: 8: alta voce clamabät,vinat regina Hungariçßc refonabat › 5
terrain voces eorü:&propter rë alias infolitä,videbant omnes populi eômuni
ter ex afpeé’cu eius quoddä {píritnale iubilü reportare.Perueniês antë ante fores 50
eccleliae beati Perri apolloli,totů Collegium Romanů recepit reginä procellio
naliter ей magna gloria 8: honore. Obtulit deniq; ad altare beati Petri apolloli
8: ad reliquias folênia muncra in calicibus, 8: 0111а111ё115 11111gn ibus, 8: 1101е1115
inxta magnilïcêtiam reginalë.Multaetiam monalteria, ecclelias 8: (111610111 11
mina vilitauit: qnœ largis donariis ôcoffertoriis honoranitlmaginê etiä Chril’ti
‚ feu
 CHRONICA HVNGARORVM. ¿SLM/m.“
feu Vcroniêam bis per fcalâ afcendè'do permilfa ей clarius vilitat’e; ‘ad qua-'Í cum "helix
deuotione accedens fummo honore 8: humiliter adorauit. His’itaq; geliis arq;
perfeétisyalcfaciês infra oe'tauas (111611 Ё15с1(с1 reuerfa ей Neapolim ей exu1
tatione 8: gaudio_:fua enim dcuotio cunâis clatuitin exemplü. Cum igitur hec .
regina in Neapoli rclîderet; 8: vidilfet nurum fuam, dominam Iohannä (прег
bam 8: ambitiofumac vltra humanů modum côfuetum incedete;müdanil1o­
noris auidam; nec reg‘i Andrea: marito fuo cxhibere honoré regium ac totum
vellc; imo,vltra poile fuümifa ей ipfum corona 8: regno priuate: licut ройто
дй exitus rei probauitf cômota funt omnia vifcera eius acti doloris aculeo cô
ï 0 pungenteCú itaq; ambaliatores 8: nu ncii longä moram contrahcrët inAuini=­
one, proptet cliili mulationë domini papa: nolentis przbere cöfënfum díâi te
gis coronariom; vifumq; ей ipli dominx regina: ôcfuo côlilio,fore vtilius repa- lv
triare,quä ibi incalfumßc frul’tra,ac ей tedio permanere; anno domini м.ссс. Vf- C'- _
х L I v. relinquês lilium fuů regem Andreä in Apulia fanum 8: 1пео111тё,е11еа М- все‘
(сйит $‚Ма11111е аройо11 recelfit de Neapoli ей omnibus fuis verfusl-lungari- XL 17‘
а111;8:д111е11е1151п Batum;adorato ibi beato Nicolao 8: до1115 8:т11пе11Ь115 h
houorato; circa mediů quadragelìma: peruenir Manfordiä: 8: propter defeâů
nauium 8: galearum cöpulfa ей,("ей11т pafcha: ibidë fo'lenniter celebrare. Sc
quenti autë die venerunt quatuor galeae milfs: per regem Andreä pro feruitio
‘l0 illullêris regime Hungaria: matris eius. qua: in eis recepta ей omnibus rebus fuis ‚
8: familia ac aliis pluribus nauibus mareAdtiaticü transfretauit,& venir Vifcc#
niñ domino cöcedente. Rediitautë regina de Apulia in Hungariä tempore fu
pracliâo; & peruenit in дотй fuam in Wilfegrad in anniuerfario fui recelfus;
8: receperunt eam lìlii eius,fcilicetDn.Lodovvicus rcx Hungarimôc dornin'us
duxStephauus,ac procercs regni ей magna exultatione ôegaudiolnterea nun
cii Dn.regis Lodovvici 8: domina: matris eius: apud domiпй paparn Clemen
të v I. A ndreae regis iura eccleliallica ac leges ciuiles in côlillorio proponëtes;
ac corä aliis iudicibus delegatis per omnia iura probätesq, regnum Siciliiœ iure
fuccellionis regalls ad dominutn regë penitus pertinebat, laborätes tamê nihil
30 de negociis profecerůt: quia nö poterant,vt volebâgantediöti nuncii eotü amà
ballata per viäiulticiat terminate : fcientes q, munera öcdona alliciunt etiäani'
mos fapientů,ignorâtibus Dn. Lodovvico 8: domina regina marre eius fpopö
dcrůt date fc, ôciutamêto lirmius cöftringentes, ad carnerä domini papa: 44.-.
millia marcarü, vt permitt'eterurrex Andreas regni Siciliœ gubernacula polli'
дсге. Currente ай: hac relatione in Hungariä,ad Dn.regë 8: ад dominam regi~
nä peruenir hoc paëtü з qui hoc percipientes nö modicum turbabätur; quiaius
, rcgni,q. ad ipfos fccundů Deum 8: 111й1115 pertinebat, libi per pecuniä vêdica~­
rët: fed ne malignis 8: peruerlìs hominibus daretur occalio 8: materia, 111111йе
cos in aliquo iudicädi ô'cnihilotninus detrahê'di,quod ad regiú honorë peraua~
4o riciam cupidítatêimpenderët,folt1tionë antediäta: pecuniat fieri permiferunt:
ne etiam nuncii crimine mendacii notarentur. Cucurrerüt igitur exaëtores ad
omnes comit-.uns 8: villas tcgias, 8: reginales per totû regni circulü,praedi6l:am
pecuniamexinteg'ro exegerunt: 8: exaêtam per ccrtos nuncios ad cameratn
domini papœ Clementis fexti lidelitet tranliniferunt,fperätes lirmiter de coro
natione regis Andreae linedilatione promillionis lieti complementum.Occu-­­
paris autem frepe 1116115 nunciisinAuinione circa caulam eis commilfam deter
minandam,i uterim dominus Lodovvicus inclytus rex Hungariç decëti comi- u! C.
tiua,anno domini мс C с.х L V`.tranliuit in Poloniam ad focerum fuum,cuius M G
I
liliam iam aeceperat,nomine Margaretham; 8:д11&о conlilio cum rege Polo- Х}, y. ï
5C' norum antiquo 8: diâo foccro fuo prœdiëti regis fìlio, congregauetunt militi- f“
am fortem ôcvaltdam: 8: circa (ейцт beata: Maria: virginis tranlier'unt pela
gus fuperglacic, vno die naturali contra Lithuanos paganos, volentes eorum
terram igne 8: gladio децайагс; (ед llantc aultro dilfoluebatur glaciesßc ex
moraillis periculum imminebar: ideo quam cirius retrocelferunt,
8: йпе (1116111 vacui redierunt.
10:10:12 96 M. IOH. DE THWROCZ
tu: Rex.
DE SVBSIDÍO PER REGEM LODO
‘гл/[шт regi Polâmkßzóì‘a.
CAPVT V.
Tem, pro clefeníîone regni Polonia: in fublîdium Kazmytii regis contra ex
I celfum principcmdominurn Iohannem regem Bohemiz, cum magna poL
tentia ipfum regnum 8: ciuitatem Cracouiz inuadentem; йгепоот militem
Nicomë де Zeech cum Petro Paharos, 8: aliis militibus cum exercitu copiofo
träfmilît; qui ab inuafione ac impugnatione 8: деоайаоопе eiufdem regis Bo
hemiœ regnum íp(um,ac ciuitatem de oblîdione liberando defenfarunt , 8: in I0
рогейаге eiufdem regis cum profperitate reuertentes teliquerunt.
DE EXERCITV CONT-RA TARTAROS.
р CAPV-r VI.
Tem,cum gentesTattatorum in regnum Hungariae fœuientes conñnia par­
Itis Tranllìluaniç 8:51со1оз1аср1оз mfeltarent ; rex ipfe йгспоот 8: bellico
fum virum Andream lilium Laczk Waiuodarn tran [Blu an E1 contra ipfos Tar
taros сот Siculis nobilibusß: valida gente deltinauit. Qlíiterram, in qua ha
bitabant,potenter fubinttantes cum principe еогот, nomine Athlamos ad ге
Бйепдй eil'dem сот magno exercitu in campo obuiantes dcbellauit: 8: ipfum 1.0
principem eorû десар1гао1г,ас multa banderm 8: captiuos Tartaros regiœ та
1ейаг1 in Wil'fegrad ггаоГт16еРой Ьэес etiä Sicnli Tartaros {zpius inuaferunt,
8: сот magna ptœda ад propria reclierunt. Qldiautem ex ípůs Tattaris reman~
ferunmd partes maritim as longe дййаогез, ад alios Tartaros fugerunt.
DE EXERCITV CONTRA CROACOS.
CAPv'r VI.
Andem communicate conlîlio fuorum principum, militum 8: batonum
Tdifpofuit contra (nos infideles 8: rcbellesGregorium 611от Cyriaci 8: Ni
liptium Croacos,qui regna Croaciç 8: Dalmatix : ac magnam partem Sclauo 30
nia: vfurpandoín prseitidiciutn (acrz corona: detinebant,cum exercitu copio
Го 8: principibus aliarum partium; {pecialíter cum magnifico 8: potente prin
cipe Stephane bano Boznenf. Cuius pratclaram ŕiliam dominam Elizabeth
nunc reginam; ройеа duxit matrimonialiter in confortem; рго obtinendo 8:
Ъхроапапдо еодё regno Croacix',proceílît, 8: vfq; opidum Byhegh peruenit:
propeq; fupta Caput riuuli Kolkothfew vocati сайгатегагоз ей. In quo loco
diutius cum fno exercitu paufandomec vlterius (c mouendo , iidern tyranni 8:
rebelles, Gregorius 611u's Суг1ас1,8: lwatlfilius Nilipczii; mortuo patre fuo ад
obedientiatn (acrx corunz venirefunt compulů._ Et сот 6де11гагет (eruáre
iuraffent; aliqnibus relìitutisxege cum fno exercitu ад ргорг1а гедеопге; idem 40
Gregorius 611us Cyriaei rebellauit ; сопгга quem altera vice 1детгех Lodo
wicus barones fuos 8: milites cum exercitu ingenti tranfmiíît: qui eíufdem ге
bellis ргогегойат conterendo ; ipfum cum aliis fuis adhzrentibus regno Croa
со: гей1гого; regte maiellati obedire, 8: (e gtatiœ fubmittere compulerunt, 8:
сот laetitia ad propria remearunt.
DE EXERCITV cóNTRA VENETOS
in Dalmacz'am.
I
CAPv'r‘VII.
С Onfequenter tempore procedente ídem rex ad expugnandum 8: recupe- so
tandum Dalmacia: regnum,quod per Venetos à diuturno tempore deti
nebatur oecupatum; exercitů mouit copiofu m; 8: сот multis principibus cit
согпро6гагот regionum ас baronibus,militibus 8: regnicolis fuis vfq; ciuita
tem Iadrenfem petuenit: qua: (e prius ad obedientiä reddiderat regiœ maielìa
ti. Et quiaVeneti eandem ciuitatem per (uos‘lhpendiariosTheutonicos,Galli
cos
 cHRoNrcA HvNGARoRvM. „ru/0u..
cos 86 Latinos obfidebant;86 contra ipfam quandam munitionemßeel’aeb vo- ‘щ Re*
catä,lirmauerant, gentibus armigeris inipfa collocatis': 86 diuerlis machinis 86
ingeniis tam in ipla munirione-,quarn etiam in galcis per mareipfam ciuitatëla
drcnlem Fortillime expugnabät. Circa quäidem rex in campo cum l`uo exerci
tu fedit; 86 machinis ac aliis diuerlis ingeniis applicatis 86 ere£tis,i fam muniti
onë Venetoru m,volens oblidionem ciuitatis IadrenIÍremOuerQlPOrtiter expu
gnabar,86 milites ac gentes regis continuis infultibus holtes aggredicbantur 86
acerrimeinuicem pugna committebänEt quiaholtes intra munitionem etant
incluli; periôtus baliltarum multos de gente regis vulnerabant: ac etiä gentes
J O regis НЧ; ad muros apptopinquâtes iplis vices rependebant. Et cum oportuni
ratem captabant,clam gentesVeneto'rum de munitione fubito egrellae сй mili
tibus 86 gentibus regis dimicabant186ex vtraq; parte multi corruebant. vbi eti
am ltrenuimilites Bartholomzeus lilius Laurentii Tot,86 Harfandorfcr Theu
tonicus de partein pugna l'unt occiliíäramuis ай: exercitus regis ad expugnä
dum iplàm munitionëfottiterlaboraflet, ipfam tamen,quia nimi rum ста: ŕ'or
tilic_ata86 munita, expugnare minime potuerunt. Et hoc videns idem rex, non
line magno damno perfonarum 86 return, cum (uo exercitu ad propria re
uerfus ей. Gentes autem Venetorum tarn in ipfa munitione, quam etiam per
mare,in galcis oblidionë continuantes,per traditionem aliquorum de ciuitare,
a0 eandem ciuitatem obtinuerunt; 86multos ciues 86 nobiles de eadem decolla
uerunt,86 diuerlis rormêtis,cruc1atibus 86 poenis aliiixerunt. multos tam viros
quam etiam feminasmobiles 86 puellas,Venetias in captiuitatem deduxerunt:
86,heu,mil`erabiliter, Deum non verentes, nec œrati, nec l'exui compatientes,
ipfas feminas 86 puellas,86 alios captiuos in perl‘onafamc 86 liti, f'olurn vita iplis
miferrima referuata,cruciarůt; 86 poltea fuccelliue in carceribus 86 poenis ipfos
peremerunt. De quo faëto idem rex anxie dolens, le vindicaturum lirmillime
propofuit,dum tempus [с adhuc olferret. \
DE LMORTE LÄNDREÁE REGIS
fratrie Lodofufuiei.
CAPVT XIII.
Olteavero breui tempore decurfo; quia nihil pœnein l`eipf`o manet ltabile;
Р led cutrit tempus lcmper multas euoluens immutationes, quas neq; prœui
dere facileeltmeq;ptardicere;86nihilelt,quod mutabiliratem non lentiat, 86 д
bellum in media pace confurgit: accidit cafus lamentabilis 86 enormisdc mor
te quondam inclyti principis dominiAndreae,Hierofolymç 86 Sicilia regis fra
tris vterini eiufdem LodowiciI-Iungariœ regis; qui per l'celera’mCorrardum
de Kathanciis,86 alios proditores ex procuratione militis Chenf'a in aula ipfius
regis Andreae morantis in ciuitateAuerl'a,(quz vtinam fuilfet l'ubmerfa) extitit>
4o iugulatus 86 intercmptus: 86 f'aétus elt lutïtus 86 planétus magnus in Hungaria.
lpli ramen proditores reatus ipf`orum poenam 86 nepharix proditionis ржан
um fumpferunt. Qioniam potens 86 magnificus comes Nouelli, cognatus re
gis 86 lidelis,ipl`os l'upercurrum ligari fecit; 86 per omnes vicos comitatus pro
trahi,86 eorum corpora cum Forcipibus ferreis ignitis euelli fecit, carnilicari 86
laniari morte turpilìima extremo fupplieio perimëdo. Super quo спеши mor
tis frattis lui, idem rex Lodovvicus vltra modum dicendi­ vehementi dolore
cordis l'aueiatus condolens 86 anxius cepit cogitare,­ 86 ttaétare de vindi1€ta,ne
tam execrabile fcelus impunitum pertranliret,86 primo Nicomem lilium Lau
rentiiToht,qui poltea Konth fuit cognominatus ad traëtandum cum magna
'50 tibus,comitibus,86 baronibus illarum partium illuc deltinauit. Qui in Aqui
lam eiuitarem famolam luperueniens; cum Lallo ‘то prudente, 86 de morte
iplius regis Andreze multum anxio, capitaneo iplius ciuitatis habito tracl'aru
dominium iplius obtinuit; 86 protratta mora ibidem quam plurimos vna cum
ipfo Lallo ad regis Hungaria’. obedientiam confortauit 86 perduxit,hœc cum
eidem regi per lireras 86 nuncios intimalfet. ‚‘ „ I _
l
1.04m. ,s M. 10H. DE THWROCZ"
шт" 15E EXERcITV REGIS LoD'oI/I/Icf
inNcapalim.
G A P v' 'r I X. i
Ex congregato valido exercitu per partes Italia: traniitum faciens,in quali-1
R bet ciuitate per dominos 8: cömunitates honoriiice fufceptus 8: largißuo
incranfitu (uo hofpitatus,verf`us ciuitatem Neapolim fciiinauit. Ех quibus do
minis ciuitatum dominus Maletefia de Maleteůisfrancifcus de Furliuo, Phi
lippus deMantua,& quidam alii cum pulchra gente armata ipfum НЧ; Neapo
lim funt fecuti; 8: ab ipfo honore 8: cingulo militari infigniti. 1o
DЕ гусл IOHANN/IE RE GINAE, Е 7‘ L 0'
do'vw'ri ¿im mariti. д
С A P Y т X.
Vditoq5eiu's aduentu, Iohanna regina cum Lodovvico deTarento ciu‘s
Amarito,qui regem fe gerebauclâdefiine fugientes, in tribus galeis per ma
re verfus prouinciam Auinionë ob metum regis properarunt. Rex autem Lo
dowicus ciuitatcm Neapoli tanam intrauit; vbi cum magna folennitate 8: gau
dio {uf'ce‘ptus cih Ех tunc titulo regnorum Hungarix, Hierufalem,&Sicilia:
vtebatur; 8: ibidem moram faciens ccpitinuefiigare, qui efl'entparticipesöc zo
culpabiles in morte fratris fui Andreae regis praznotati; 8: capi fecit regulos in
frafcrip'tos. D‘ucem Duracii, cum duobus fratribus eius Lodovico öcRober~
to. Item etiam alios,videlicer principem Tarcntinum 8: Philippum,pucrü fra
tris diâi Lodow ici,mariti regime Iohannœ. @ein quidê ducem Duracii,tan­
quam culpabilem in Auerfa ciuitate in domo diäti regis Andrex, in qua tunc
habitabatßc (шага: iugulatus 8: occifus,decollari fecit. Et diéios alios regulos
in comitatu Caroli, puerifilii prœdiéii regis Andreae in Hungariam per cerros
barones 8: milites deftinauit; pro eo,quia reos criminis Ixix maiefiatis punire
heglexerant, prazfumebantur aliqualiter tanto fceleri confenfum pra‘buiile:
iuxta illud: Non carctfcrupu/a/òcŕetaièocculta,quimanŕßoßuinori daßmì oóuiarc. да
(ЩЁ deputati fueruntin caiiroW/yffegr'adienf cu ftodiendi. Et cum magna di
iigentia 8: honore bene ôalaute fuerunt conferuati, ficut dccuit fanguiue con-l
iundos regia: maiefiati.
DE REDIÍT'ÍVl .REGIS LODOVVICI

in Hungarian
. CAPVT XI.
` Emut'ñ idemdominus rex Lodovvicus, volens redire in Hungariam cuna'
gente eopiofa; ibi magnifìcum 8: fircnuum virum,Stephanů lilium Laczk
Waiuodam Tranfiiluanum capitaneum regni 8: Wolŕfatdum de Wolffard 4„
Theutonicutn ; 'capitaneum in ciuitate Neapolitana, in perfona (ua: maiefiatis
prz'fecit, 8: ad Hungariam remeauit'.
DE P11 oELIa ET VICTORIA STE
p/zam' ffl/amada.
C A P v т X I I.
Р Ofi: recefI'um autem regis quidam Neapolitani, 8: ibidem milites Capuam'
feditionem concitantes,Wolŕi`ardum’expnlctunt pratdiâum capitaneurn;
8: fupetbia inHati,ad expcllendum ipfurn Steph anum Waiuodam infurgentes
interAuerfam 8: Мсаро’йш habito congrefïu, fortiflimum prœliů ей commif» 5 o
[u m. In quo volête Deoipfo StephanusW/aiuoda ай exercitu domini regis vi
&oriäobtinëdo,multos comites,barones,milites, nobilesßc cities de Ncapoli,
штата-ад captiuauit; 8: fpoliaipforum maxima obtinuit,­& gëtibus regis
cum largitate dififribuinöí captiuos in magna fummapecuniarum pagando 1!
beros abire permifit. fretus autem vióioria in ipfo regno fecurus permanfit.
DЕ
 _ CHRONICA H’VNGARORVM. 99 Ludmi
DE CAPTII/lT/ITE РУСЬ? VERNERII. :ш Rex.'

С А P ч т Х I I I. _ .
,lTerum aliquibus diebus tran(a&is,idem Stephanus Waiuodaducem Vene
riu m,capitaneum exercitus Lodo'wici cum quingentis armatisfocietati ipli
us adiu i1&is,in ciuitate Cornechii captiuauit.
D E PVGNA s TBPHANI WAH/0D ‚и; CVM
gente Laa'ovw'cimariti [al1/imm firm Nupolim
саттф. h
‘ро САгчт XIV.
Р Ой hœc,pars eiui'dem Lodowici aggregata (ibi appreciatzr gëtis multitudi
пе‚8: quam
6:is,ipfum pluribus\Y/aiuodgam
Stephanum дййй re niSiciliç inŕidelibus
exterminare in eius
cupiens, focietatem
ante ciuitatcmadiun
Nea
politanä difpofitis aciebus, conferto bello,ô¿ (onis bellieis perlìatis aggtedi рго
curauit. Et quamuis longe plures idem Lodovvicus de Tarento pro parte (ua
gentesinfuo exercitulmberet;` ôcvtrimtpholìiliter adinuicem prteliů cömi
iill`ent: tamen idem StephanusWaiuoda zelo fidelitatis armatus,volcns porius
рой mortem viuere per fama: gloriarn, iîterga hoůilitati vertere: viâoriä obti
nuit optati. In quo quidë prœlio idem StephanusWayu'oda ¿i plures comites,
‘2.o magnates ôcpotiores multos cap'tiuauinůc cömuniterilœpius quä plures exerci
tus ipíius Lodowici debellauit; ciuitates plurimas expugnauinac grauia homi
сйдйа,8: peri'onarü periculaeidë Loìovvico adhœrëtibus irrogauit; Íicq; poti
ores 8: nobiliores ipfius regni ad Hdelitatë regis Hůgariat add uxit, 8: йрйиз (er
uitioapplicuit. licut hec 8: alia à; plura gefta fua,öcferuitia,etiä priuilegio ipiius
regis {uper donatione сайгогй Oztrogo 8: Chakthornya vocatotů inter Huui
\
os Draua 8: Mura ехййепгйй йп гетцпегагйопё ргетййогй [ibi cöceffo plenius
cötinentur.Gentes etiä (eu incolç diëti regni quofq; ex Hungaris cöprehende
bant,viuos ехсогйаЬапг,8: aliis tormentis feu eriflime aßìigebant.
DYE REDITV IOHÁNJI‘LAE REGINÄE
50 ` ó‘ez'w mariti.

` C АIohanna
Едйо autem tempore,ipfa p' ч тregina
Х 8:
V._Lodovvico
‚ de Tarento eius­
marito, in Neapolim redeuntibus, 8: regnum (ibi (ubiugare nitentibus:
ipfe Stephanus Waiuoda дййпт regem Hungariç ad defendendum ipi'um rc
` _gnum {uum contra ipfos euocauit.
DE SE сшчро ÍNTROITV L onori/ICI
regi:in t/IPu/iam.
_ _ C А Р‘ ч т X V I.
4o Vi quidem dominus гех iin'e aliqua retardationc, nec expeâata exercitus
Qcôgregatione,cü quibufdä ­fuis baronibus 8: тй1йгйЬ°‚йпсег quos erât prin
ci pales Nicolaus ŕilius Gileti,Pa'latinus сй Iohanne ôeDominico militibus fìliis
fuis:ac iohanne filio Gileti fratre {uo.ItemNicolaus ñlius Laurëtii,Toth сй fra
tribus fuis Leuk’es 8: Ваггййойот‹.;о:1гё Stephanus 8: Georgius fìlii BebeekzNi
­eolaus de Seech,Konia ŕiliusThomœWaiuodx; Andreas Waíuodacü fratrib.
eius,Nicola°,Paulus 8: Michael filii Lac'zleitê ex' prçlatis,reuerëdus inChriPto
pater Dn. Nicolaus epifcopus Zagrabienii qui fuit ibi in ciuitate Au'etfana in
epi Í‘copum cöi'e'cratus: 8: venerabilis vir Dn.Stephanus p'rœpoiîtus BudenÍÍ ей
ftatre fno Iohäne йгепио milite Elio Laurentii de Kanifa' repëte in Apuliä trâf
'5o fretauit: 8: ad por‘tů Mäŕ'rodonie applieuit. ipfam ciuitatë pacifice de confenl'u
comitatis ingrellusTheanů 8: Barletů fubiugauignecnö ciuitatö Barii,vbi fan
ûus Nicolaus pontifex requiefcir`_,obûden`clo obtinuit 8: intrauit: ac сайго ci
uitatis munitiili mo 8: fortiilimo iibi геййшго in eadë геГедйг.8: ййрепдйцт {ol
datis Theutonicis numero 4.millibus barbutorů, quorů capitaneus etat Cor--v
rardus de Wolifard Frater dióti Wolfard copiofe 8: largilli me diuiût.
I z
 Lodoui- I o о M. 10H. DE THWRocZl
cua Rex. DE PRoDITIoNE FACT/1 PER sfr'.
рыдать‘.
C A i5 v ­r X V I I.
Nterim autem gentes (ux de Hungaria per nauigia ad ipi'um confluebant; Bé
» Iexercitus eius nimium multiplicabatur. @od videntes Theutonici (oldati
` _ abfq; voluntate eiufdem Corrardi Wollfatd eorum capitanei ac aliorum priri
cipalium proditionetn 8: infultumfecerunt contra regemßcgentë fuam Hun
gariam 8: ciuitatem volenres eam fpoliare. Contra quos Hungari infurgentes
ac ciuitatëfes cum cathenis per vicos 8: plareas, quœ (ub terra inter muros late
bant,con ßringentes,magnam multitudinem (oldatorum inter cathenas com w.
primendo оссйдешпг‚8: multos ex eis decapitaueri'mequos,baliiias,arma,bal­
reos, 8: res ipforum abiìulcrunt. 8: niii vnä portam ipii {oldati pro (e occupa-tà'.
8: сийодйгатййаьиййепсуйх aliqui ех eis euaiiflcnt; fed tandë extra ciuitatem
fugiëtesßc in campo iacentes per multos nuncios interpoiìtos gratiam (ub tali
pat‘lo à domino rege obtinuerunt; vt de ipfo regno omnes ехйгёг‚8: aduerfariis
regis nunquam adhœretent: 8: hoc {ui-s literis 8: йпйштешйз Hrmauerunt. Ех
йрйз ramen aliquos dominus rex,qui ipfi videbantut elle inculpabiles in (editi
one cöcitata,ad (uum feruitium refetuauit.
‚’ DE EXPVGNATIOTCE CAS‘I'RI CAMOSII.
2.0
CAPV-r XVIII.
Ойтодцт rex,qui in proceffu exercitus F ilis diebus continuatis inter
Pcateruas inilitum in armis equitare folebatl imo exercitu calirum Cano
Ш оЬГедйг,8: expugnädo obtinuir,vel potius геййшепдо. Sed ibidem cum ipfe
armatus per {calam afcendere fcitinaret, it‘libus lap 'dum grauiter pereulfus i-n
folfatum ей prolapfus,grauem in corpore (uo Гийй ens lœlîonem,de quo ba
rones 8: milites iplì nimium improperabant,quod ad talia [e ingeiTit, qua: non
decent regiam тайейагет.
DE CÄPTIVITÁTE STÍPEND'IÄRIORVM ‘
Lodofufvici de Такт‘. 5°“
CAPvr XIX.
AB I N D в certa сайеййа occupans ‚ Lutheriam , cuius muri erant diritti',
ей ingreffugprope quam etat сайшт fortillìmum pro Lodovvico mari
to Iohannz regine conferuatum. In' quaciuita'te rege exilìente,Nicon-s 8: Pau
’ lus iìlii Laczk vix cum quinquaginra fripendiariis Hungarîs, centum 8: vigimi
{oldatos armatos gentis permixtae Lodovviei de Tarëtoin campoin pugna ca
pientes,ligatis рой tergum manib'us equires armis indutos introduxcrunt an»>
te regem; quos rex illo die in refeötorio fratrum in сйаийго hofpitari fecit, 8:
refici in eœna;ac die craiìina ablatis equis 8: armis,[icut confuetudo ей ййреп 4°.

‚дйакйошт, abire permiiìr.

DE OBTEZU'V' SALERNI, ВТ oa‘srnroNE
миф amata.
q v C A P v т Х X. Ji
DE quac'iuitate vlterius procedens, Deoauxiliantqßc vias eius in proiperi
tate dirigente Salernum 8: сайейит Stafach obtinuit; 8: inde verfus Не‘
apolim opidum Sumpníam vocatum munitum,in quo multi erant brigancii
pedites,expugnauit. 8: dehinc tecedens, ciuitatcm Aueriäm obfedit; ‘рт ad
hucin muros non etat totalitereonfummata, fed dedi-e in diem per defendi so
cula ingeniorum conlìruebatu r, 8: ад perfeilionem deducebatur, vbi rex са
pitaneum exercitus NiconemKonth,virum in coniìliis prudenritlîmum amo
со Stephano W/:iíuoda prœfecit. quod facìum-mulris di(plieuit;.& ipfum
Stephanum Waiuodam exacerbauit,ac procelïurn» negotiorum
' regis multum perturbauit.
DE
 c‘H‘RoNicA HvNGARoRvM. 10mm»
DE VI/LNER/ITIONE REGIS CIRCA CI- ‘Идт
uitatem L/Iueißm Ú'de obicntu citi/Elem.
C A P v т Х Х I.
CV M autem ipfam ciuitatë Auerfàm rex cum (uo exercitu expugnare cepif
Гег‚8: (e ad pugna ingeflifïetfagirta balifia: in pcde fuit lethaliter vulnera
tus;& их diuino fretus auxilioßc medicorum cura mortem euafit.Durauir au
tem obfidio bene per tres menfes; 8: quotidie armatiTheutonici foldati Lodo
‘Пей де Tarenro circa trecentas barbutas de ciuitate inopinatc 8: repente ех
сише$,8: йпйдшт facientes,cum gentibus regis Theutonicis 8: Hungaris pu
1 ° gnam côniittebant: 8: mulrís cx vtraq; parte vulneratis iterato ad ciuitatem fu
giebantQqa obfidione durante,vi€tualiain ciuitate defccerunt; 8: propter fa
misinediam multicxpellebantur de eadem, 8: рег exercitum regis eapieban
tur. propter quod foldati vlterius durare non valenres, ciuitatem vna cum ca
йго fortifiìrno,in quo erat capitaneus ôecaftellanus Iacobus de Pi nathariis fub
paiïl’o (ecuritatis perfonarum 8: rcrů fuarum refìituützôe dominus rex cafirum
8: exercitus ciuitatë ingreffi extiterunt. In quo loco multas donationes in po(
leffionibus,baronibus,militibus 8: nobilibus f'ecum exifientibus in regno Hü
gariœ fecit 8: eontinuauit: quorum agilitates 8: feruitia in literis donationnm
eis conceiI‘arum ena'rrantur. Tädem mora ptotraûa in сайго rex bene conua- '
"О lefcens recuperata fanitate audacem 8: bellicofum ‘Агат AndreamWaiuod-ä,
lilium Laczk capitaneum generale in regno,Nieonem Drugech fratrem Wil
helmi Palatinicapiraneum ciuítatis Salemi öcfratrë monialem militê ordinis
{anâilohannis Hierof'olymitaniPriorè', Auranz capitaneum in eadë ciuitare
Auerfana; qui pof’ceainŕideliter agens,eandê ciuitatem cum сайго in рогейагё
Iohannz regina: refignauit in fuaperfona prœficiens: 8: ibidem dimittens pro
pter annů iubilœü, zelo deuononis accêfus,verfusRomä per eiuitatem Capua
nam,in cuius porta ей turris altifIima ac folenni opere fabricant, 8: lub monte
CafIìno,cuius muri per terrœmotum corruerunnôc per Cäpaniä ей profeâtus.
DE HONORE REGÍ LODOVÍ/ICO [N VR
30
‚ be Romana ex/Jiôito.
CAPV'r XXII.
` «VI tribunus cum Romanis potioribus per quatuor milliaria Gallicana,ve­
Cliibus feu pannis purpureis ad hoc {pecialiter fub 'vniformitate aptatis, fo- ‘
lenniter in trummetis,& diuerñ generis muficorum apparatibus,circa centum
perfonas de vna veliitura bene induti obuiam venientes, 8: сипдет honorifi
се ГцГс1р1епсе$,ад vrbem Romanam, cuius plateat pannis pulchre йгаюе 8: де
corata: fuerannintroduxerunnôc in dominum Romanorů fui'ceperunt. @ed
«ramen rex acceptare recufauiLQii quidê in palatio domini pape hofpitabatur.
40 Singulis ай: diebus tribunus cum potioribus Romanis ipfum vifitabanöc reue
rentiam eidë exhibebar,ad domos fuas, 8: ад conuiuia ей magno gaudio inui
tantes.Rex autê quotidie in bafilica S.Petri principis apofiolorů mii'fam audie
batzôe eidê fingulis diebus fudariů vultus domini ofiendebatunad magna con
folationê peregrinorum 8: multitudinis gentium coniluentiů. Pluribufq; die
bus ей deuotione lic deduâis; rex auâoritate domini papx abf'olurus (u per al
tare fanâti Petri quatuor millia florenorum auri offerti fecit ac prœfentari.
DE REDITV REGIS LODOÍ/'VICI
in H/mgariam.
CAPVT XXIII.
,O
Xinde cum fuo exereiru per partes Italie teuertebatur; 8: in qualibetciuitaf
Есе gaudenter fufceptus 8: bonoratus,inVcronä peruenit.DimifI`aq;`ibidem
gente fiipendiariotû Theutonicorñ, 4. millium barbutarů cum Woliiardo 8:
Cörardo capitaneis,quia nondů erant f’cipëdiis (uis plene pacati; ad expëfas ad
regis rationë cöputaudas,ad I-Iiigariam ей gaudio rcmeauitl: 8: abinde iiipëdia
3
Lodoui- 1oz. M. IOH. DE THWROCZ
u“ Rfx- ipforů cöplete remilit. prœdiâros vero тонами 8: Cörardů capltaneos ad fe
vocauit; 8: pro remunerarione fuorum obfequiorum largilluis regiis donatiuis
ipfos exaltauit : quorum gelra 8: (etuitia in priuilegiis conceflis explanantur.
DE RESIGNATIONE REG'NI SICILIÄE
аа’тлти duminipapz.
CAPVT XXIV.
Vm autë fere tribus annis Andreas Waiuocla capitaneus regni generalis;
CNicon Drugetli Frater Wilhelmi Palatini capitaneus ciuitatis Salcrni; cü
aliis militibus principalibus ac gête domini regis copiofa in regno 8cm partibus lo
illis remanlillennmultaq; bella exercuillent; ac gentesLodoWici {aapius debel
lall`ent,8¿ q nali annihilallennita vt folů in muniriom'b" 8: callris (e inclufillent:
licut de geltis 8£exercitiis eiul'dëAndreçWaiuoda:,quç caul'a breuitatis ad prt;
iens obmitto,in prinilegio ei luper poll`ellionů donationib9 cöcell`o,poterit,qui
voluerit,experiri,vt fides certius pollit adhiberi. Dn. papa Innocentius v. per
fuum legatînprimo per rcnerëdillimum in Chrillo patrê Dn. Guidonem tituli
fan✠Caecilia1 presbytetů cardinalê de latere milfum; ac deinde plnrib. viei
bus per nuncios folënes virosjp liberationc агата rcguiorti trîifrnillis;& poll:
ea perDnßartholomç-um Gmiliter eins nunciů decretoru m doérorë principa
liter falutaribus monitis inllitit apud regë,vt gëtem (nä de regno illo reuocaret. z o
Ad cuius inllantiä tanrïdeuotus 8: obediês lilius ipfum regnůmecnô cal’tra,ci­
nitares,tnunitiones,8c terras,quas tencbat,per {поз ambalìatotes,videl.Dn.Io­
hannë eleétumWel'primienCín iure canonico licêtiatínôcalios ad manus pape
allignauit; iure tamë (uo in regno ¿ibi cöpetenti {aluo referuato~Regnlos eriam
prœdiéìogquos in сайт Wilfegradienll tenebanliberauit: 8: vfq; Venetias cû
fecuro cöduólu honorifice del’tinauit ad propria remeâteslbicum magna le
titia per mare in Neapolin träsfretätes,cum maxima folënitate 8: honore (unt
recepti,8c ad iplorum clominia 8: principatus,ac clucatus reltituti: hoc nó prr
termilfqq, t5 luculëtcr 8: Clare rerü gelltarum feriem per dilìinéìiones annorů
8: dierum prçpediëtibus interuallis rëpornm dill'erere nö potuisquia aliqua per io
meipfum didicißc aliqna per alios fide dignos rerum notitiam habentes intel
Iexi;& lic venia tribuatur rite excufanti: ců fnliiciat rerum gellarum fer-'i5 enar
rare. cœrera fcribencla vel narrancla,illis telinquo,quiplnra (щит, quam hic
(cripta (нигде gellzís eius tam profperis quam aduerûsfcriberc vel traëtare.
DE REoQŕVÍSITÍUÍiLE VENETORÍ’M SV
per rqßituenda regno Вадима.
С к P v т Х X V.
HIS iraq; geltis 8: expeditis adJppolirum casptç materias cle regno Dalmatiœ,
8: ciuitatnm maritimarü ей neceflario redeůdum. Cü cnim rex principaï 4Q
tus,tenutas ôcdominia regni fui (acta: coronat l'ubdita vellet cöferuarc; 8: УГЩ
para ad l’tatum priftinů reuocate; inclytnrn principë Andrea de angulo duccm
Venetiarú per ambaliarores folënes literafq; 8: nůcios {peciales pluries,vì zela
юг pacis,requiliuit 8¿monuit,ad rellituëdû (ibi 8: Гасгае corone regnůDalma
tiçßceiuirates marítimas in toto occupatum 8: detentas. @se quidem dux 8:
dominiVenetiarnm negarunt; 8: afiztuentes fe oppofueruntßc refillere decre
uerunt {сайт maielìati.
DE EXERCITV REGIO CONTR/1
Venetasmoto.
\` CAPVT XXVI. f 5o
SVper quo faâo rex cum fuis vicinis conliliariis,ptincipibns,regnicolis,mar­
chionibus,8¿ clueibus contraducemVeneriarnmqìcommunitatë de tali in
iuria grauiterellcôqneftus; ne videretur eos indebite 8: йпшйс impugnare,ad
vindicanclnmq; 8: propugnandů iniuriä (ibi 8: regno illatä, cum valida porêtia
l,p recuperädis iurib9 regni fui peripfos à mnlto tempore occupatis verlas ltaliâ
contra
 HVNGARORVM. lógl’udouià
contra ducê Vcnetiarum cum Jppria gente (на; nec nö Comitib’;militib.Theu~ “и К‘х‘
tonicis,exttaneis ipfl fauentibus,ôcauxilium prœlìâtibugquos prœeipueTheu'
tonicos idiomatis eorum confcius multum diligebat; 8e eifdö de liipendiis ac
donax‘iislargillue prouidebat : ex coq; ad ipfum libenter cöliuebaut,eíq;.fidelia
feruitia exhibebant : perfonaliter ell profee’tusße per terras ac tenutas Veneto
rum circa calirum Seravval tranlìens , Coniglanü obtinuit , 8e abhinc ad ciui
tatë Teruifii veniens,ipfam obfedit; сайта 8e terras fuarum tenutarum , fpecia~
.- '_ liter Afulum ců Rotkauernis,vbi eli: abbatia CrifpiniacúKevverd,Gorgoniä 6c
Forgoniä,ac alias quä plures expugnandoße gentes in eifdê çollocädo ; ö.: lic in
1o Hungariä dimilfo ibi lirenuo milite Thoma fratre venerabilis fratris domini
Nieoni archiepifcopi Strigonienf Jp capiraneo gentis fue armigerell: reuerfus.
DE’ UBSIDIONE 'CÁS'TRI CÁSTEL‘
ßranrl’ votati.
Carv'r XXVII.
Р O s т в A vero maguilicum «Se potentem virum Nicolaum Konth prxdiât't,
tunc regni Hungarix palatinum ad partes illas tranfmilit. Од! calirum Ca~
ltelfranek d ucis 8c Venetorum cum magno exercitu obfedit , 8c cötinuatis ibi~
dë pluribus dicbus,quia calttum bene fottiŕicatumßc gentibus armatis muni*
2.o tum etat , nil proliciens in Hungariam eil rcuerfus 3 ibidem diëto Thoma mili~
te remanenre.qui quidê Thomas miles 8a gentes domini regis,primo ante por-'_
(ё ciuitatis Teruilinae,& fecunda vicein campo prope eandë, cum gentibus at
migeris Venetorum bcllú «Se cögrelfum habueruunneis deuiétis «Se multis capti~
uatis. Item tertia vice circa fluuium Brëtham nouigale contra Theutonieos öc
llipendiarios Vcnetorurn tranfpaifato ilumine fuper equos cum magno peri- ‚
culo proprcrliuminis profuuditatems de mane fubitoirruentes eofdem liipen
diarios deuiceruußöccaptiuos abduxerůt. q'uos fecundů morern ltipen diario
rů equis öearmis receptis,libere abire permiferünln quo ilumine Paul’ Getmai
nus,1ohänis lilii Cheel miles cum quibufdâ aliis Huugaris [щи fubmerli. Quo
50 quidëThoma perregë reuocato,&ßenedido,lilio Hem,milite illic tranfnulfo
eide furrogato; idë Benechët’ miles fuрастет plurima bella cötra gentes Ve
netorů cötinuauir,öc eas fu perauitlterü autê diät’ Thomasilluc eli träfmilfus;
8e viriliter ac potentercalira 8c terras acquilitas fub dominio regis conferuauir
rädiu,donec expuguataôl. recuperata ciuitate ladrcnli; quae per llrenuů militê
Elderboh nomine Theuronicû,cum деть. domini regis quadâ notie muros
ciuitatis afc'êdendo per pugna maximâcum genrib.Ve-uerorû armigetisTheu­~
tonicis 6e Gallicis durillime cömillam g vbi idem miles lethaliterextitit vulne­'
ratus,ex quo vulnere vitä liniuit tëporalem s comite Venetorum feu capitaneo
in eadë cöliiruto cum fuis gentibus cleuiôtis 8L fugatis i capta fuit 8e expugnata,
¿o 8e in partibus maritimis in Dalmatia regia poteltas firmata extitit. Cuius regni
‘ Напиши, 8‘! ciuitatum pleno regimine cöfeeuto,rex nolens vlterius occupata
de tenutis Vcuetorum cöfetuareßalira 8c tenutas,quas tenebat , iplis reliituit,
gentes fuas reuocando,& ipfas in pace di mittendo: fub paéto iuramenti per du
cem 8L conliliarios Veneroru гид, neminem in tetris, eis per regë relìitutis , of
fenderentlp lidelitate regis,vel punirent. Sed tame poliea ipli Veneti, milites,
potellates,& potiores terrarum ipfarumfpccialitcr vero de Coneglano, deca
pitauerunt 8¿rrucidauerunt,iuramêto pdiâo violato,ac bona eorundë cölifca
uerunt in difplicentiâ regia.- maieltatis. Practereaduräte guerra inter eos 8c do
. mini! regem s ducem eorů nomine Mariníi in palatio ducali Vcnetiis ců plutib’
5o cius cöiìliariis de ad hxlione regis inculpantes fufpenderůt; 8e quì plures etiam
'I'etuifinosl‘pptcrfufpicionil intetfecerůt,&: in exiliů eifugauet ür. Polt rellzitu
tionë autëipfarů terrarû ciuitasTeruilina demñ p traëiatus ad man’Lepoldi du
cis Aul’triç cognati eiufdë regis fe tradidir ôe fubiecit. Cuius dominiû ipfe dux.
Lepold" apphëdëgper certa têporaobtinëdo,tandë limilitet p traâat’ меню
de Cartaria dominoPaduano allignauitlub eertis,gentêlfuâ de eadê reuoeädo.
" 4 12 l?
«à^ Ju

.›

:..l__l_ _ "1_5,
 "'Y-u»

Ludo щ м. 10H. DE THWRocz

‘v'vicm DE EXERCITV'COILTRA
'#Hmäl-i
Q_." _-m2nu90m дек. Lizhfvvanas.
САгчт XXVIII.
JE т в R v м, contra Lithvvanos С1тг1й1ап1з‚8: maxime regno fuo Rufciç,
Cinfultantes perfonaliter cum exercitu copiofo 8: militia (ua proptia,nec nö
aliis nationibus ad eum confluentibus,proficifcens ,terris ipforum feu tenutis
in magna parte деоайаг15,досе еогот сарго , (ed incontinenti (ibi promiilîo
nem de fidelitate 8: obedientia faciente liberatofeliciter ad Hungariam ей re- ‘i
ucr fus . lo
DE EXERCITVg/ÍD RVTENIÄM
‚ . CAPv'r XXIX.
O s т в А Ыоа vice cum valida gente (ua etiam extranea ad regnum Rufciœ
facrx corona: H'ungariœ fubiet‘ìü рго defeniione eiufdem regni сбгга Lith
vvanos ей profeâus : 8: fugatis holìibus , ac fretus viátoria , potentes viros Pe
trum banum primo , nec non venerabilem in СЬг1йо раггет дот1пот Eme
ricum epifcopum Agrienfac Georgium Zudar , confequenter fratres eins : 8:
рой hec Emericum Bebek,ac рой еот Iohannem de Capol ad regendů ipfum
regnum Wayuodas feu capitaneos prœfecit: qui regnum prœdiétum bene 8:
1аодаЬ111гег defenlàntes ‚ (ub titulo fanótz corona: 8: regimine eiufdem domi- 2.o
niregis conferuauerunt.
DE EXERCITV ITLSVBSIDIVM
domimpaptetrina'vicedßinata.
C A P V 'r X X X. `
Т в м, ad infìantiam fummorum pontifìcum Romanorum Innocentii,Gre­
Igoriißc Vrbani V. beata: memoria: ; prima vice Niconem filium Laczk , qui
multas ciuitates,oppida 8: сайеНа ад obcdientiam {acrœ Romana: eccleiìœ re
duxit,ac etiam rebellantes expugnauit,ad manus domini Egidii cardinalis apo
ftolicœ fedis legati allîgnando; 8: рой eum Simonem 611от Маог1г11 ‚ qui ni ‚О
hil profecit, 8: ргоргег hoc difplicentiam regiœ maießzatis incurrit; fubfequen
ter etiam eundem Petrum banum tempore domini Vrbaqi papz in defeníîo
ne ciuitatis Bononieniìs contra Barnabonem 8: Galiacium dominos Mediola- ,
nenlÍeandem ciuitatem impugnantes deftinauit; 8: 1дет Petrus banus ciuita
tem eandetn рго domino papa retinuitßc defenfauit , 8: сот honore ad regnů
Hungarix гетеао1г.
DE EXERCITVIN SVBSIDIVM
dunk Anylrìiede/linalo.
C A 1’ v т Х Х Х I.
Ойтодот auteminfubfidium antiquae Albertiducis Auftriœ Paulü 61111 4o
Р Laczk ad obiìdendû ciuitatê Tu regů cum magno exercitu deliinauit; quä
perlongam obiìdionem obtinuit , 8: dominio ciufdem ducis (u biugauit.
DE EXERCITV IMPARTES BOZNAE
mittendmó'deamg'ß’iom duplicùßgi//z' dominirege?.
_ C A P v т Х Х Х I I.
ITem,ad terram Boznz,fimiliter regiœ coronœ fu bíeâä, ad conterendä pro
teruíam quorundam rebellantium,magniŕìcum virutn Niconë Konth pala
tinum regni 611,8: чепегаЬ11ет in С1тг1йо раггет дот1пот Niconem archi
epifcopum Strigonienilcum quibufdam aliis baronibns 8: militibus regni (ui ,
cum magno exercitu deftinauit. @i intrantes сайгот Zrenck obfederunt ; 5°
fed minime eapere potuerunt,ac cum magno damno perfonarů 8: rerů difcef?
ferunnIn quo quidem exercitu,quadam п0&с,де tentorio ciufdem domini аг
chiepifcopi cancellariißgillum domini regis duplex autlienticum , per quofdä
61105 Ье11а1 furtiue ей {ubtraâum э 8: рой aliquot _tempus peripfos fures in Bin
tricia cuidam aurifabro venditum, 8: сопйабйот,6сог veraciter ей сотрег
‹ tum:
" а.
48’- ‘г
 y cHRoNlc-,A HVNGARORVM. гаммы:
Ы :de quo ramen Faâto cx fortuito cuentu accidente rex minime cuŕauit : alíud ‘W’ Rex
\,­ Íìgill'um aurbcnticum prxparari faciendoßceidem domino archiepifcopo câ
ccllario aflìgnandofub quo iîgillo omnia priuilegia fculitteras cum alio 6811
10 depcrdito cmanatas confirmauit.
" DE RXERCITV REGIS n@ в VLGRRMM.
_*J'.
n CAPI'VTXXXIII.`
i. _v ,S

‚ Oßzha’c regnum Bulgariœifacra: coronx Hungaria: fubieâůßtun magna

‚’ potentia intrauit; 8: Bodon ciuitatem capiens, regnů (ibi {ubiugauit : prin
4x o cipem ipíìus nomine Strach merum,qui (e ímperatorem Bulgarian nominabat,
cnpiens, 8: i n Hnngariam tranfmittens , per aliqua rem pora in Саше epifcopa
' :gs Zagr-„ibicnCGom noch vocatoifub cußodia decenter 8: honeßc conferuaà
I_ún‘gin Budonium ad rcgendumipfum regnum fub 4nomine ůßritulo (ua: ma
ießátís (ub ccrtis paäis 8: feruitiis cum gaudio remiiît. ficut tandem etiä idem
princeps fidclitatcm öcobedi‘entiä repromiflam [use maießati obferuauit.
._1_­ .DE EXERCITV REGIS CONTRA K4
-r-'li .__ _' . ':. ‘_ ` ` _. ` года» impmttorem.
‘­' CAPvT XXXIV.
10 AcÍariHîmum principem dominů Karolum imperatorÈ , pro qui-1y
bufd‘á difplicëtiís,rex perfonalit'er cü magno exercitu, 8: potëtía verfus тега:
Morauiç-pròceílit; ac ipfum domínů im peratorem per (ваз litera: díñidauit ; 8c
g; oppidum Trinchinium intrauit; 8: exercitus circumquaque in campo & pra
tis rcfedit. Interim vcro diu , donec cum (uo exercitu fe moucrct Morauiä in
ua{urus,dux Sidniccnf cum ccrtis baronibus 8: militibus ex parte imperatoris
" ' ad trziäandum de pace in Trinchinium (uperuenit , treuga firmata ad conclu
_çlendum de pace Nicon Konth palatinus : Stephan9 Bebeck, iudex curiz cum
óertismilitibus in Brodam ad imperatorer'n , vbi cum mágno exercitu , & múl
Ytis militibus fe collegerat , (u nt tranfmifïî; 8: interim exercitu regis difperfo И‘
3 eine concluíione pacis reuertuntur.
\ DE EXERCITÈ' u@ тали/мм
_;-‚:=`}‚1-—‚ с A р v т х х х v.
pOûea etiam dominum Ladiílaum ducem Apuliz 8: Petrum banum , cum
"1# Í gente (atis valida in Moraniam dcf’tinauit , qui inccndia 8: maxima damná
ibidemîn'tulerunrßc ad propria'reuerůfucrunt; ‚. ­.f
дн ,QJ/olimpo REX L 0D oìfVIcI/S 1N RE \` X4:

s z__; [my: ¿_­_,_ gem Paloniiefìant Леди: á“ (штата.

CAPVT XXXVI.
` Terßńgproccdcnte tempore mortuo Cafmerio rege Polonix , auunculo cíus ,
Ictgm íngen ti exercitu Poloniä intrauit; vbi in regem ex iure {ucceífotio eiùf
dem á‘uunculi eins extititfcliciter coronat'us. ’
" D15 EXER CITV «REGIS IN PARTES
‚И; ‘:_‘ —~ Тип/‚Этим. Y _ ­
A CAPV'T XXXVII.- i l`
'ITE' M,ipfe rex perfonaliterper IBulgs'gar’iam,partes Tranfalpíh'as facrz c'orohç
fubíeâas inuadens а cx aÍia parte vltra сенат Siculoru'm cum valido exerci
‚в tu,a`e nobilibus 8: Siculis partis Tranliïluanx tranfmîůtNiconem Vayuodam
Tranfflluanum cum Simone fìlio Mauricii~,& aliis ex potioribmilitibus [uis ad
lvidentziü partes Tranfalpínas contra Layk Wayuodâ partium przdiâarñ regis
mavieûati rcbellantem. @i nunc circa Danubium cum magno exercitu adim‘f
pediendü ingreiTum exercitus domini regis ex oppoûto regni Bulgaria: infidiâ'.
meíìdebát. quidem NicolausWayuoda cum exercitu przdiáìo Впиши’;
г .4
‚с А
Ludoui- 106 M. IOI-I. DE THWROCZ
fl“ Rex“ Ilumcza,vbifortalicia&propugnaculaerant, per Olachos firmata potëter eil
pugnando perträfiens cum exercitu ipfius Layk Wayuodz copiofo: cuius ca
pitaneus etat comes Dragmer Olachus cafìellanus еще de Domloyka bello
intonatoßccertamine fortiflîmo commiffo viëtoriam obtinuit ; ôcipfum capi
taneum multis interfcélis in fugam conuertit; fed pofimodum incaute vlterius
procedens,interindagines 8: veprium denfitatcs,ac paffus firiáiiliìmos côclu
fus, per multitudinem Olachorum de filuis 8: montibus inuaGs ; ibidem cum
firennuo иго Petro (по Vicewayuoda: nec non Defeu dit‘lo Vos : 8: Petro
Ruffo cafìellano de Kykyllevvar; Petro 8: LadiiIao Siculis viris bellicoiìs,öc
aliis militibus quam pluribus 8: nobilibus potioribus extitit interfeérus. Et ců IG
gentes Hungarorum deipf'o cxercitu terga vertiifent 8: fe in fugam conuertif
fent,inlocis lutoiis , 8: paludoûs , indaginoiis conclufi multi ex eis per Olachos
occifiextiterunt: 8: aliqui cum magno periculo perfonarum 8: rerum dam no
veuaferunt : ôcfunus eiufdem Niconis Wayuoda: cum magna pugna de mani
bus Olachorum creptumin Hungariam attulerunt ad clauiirum beate virginis
in Strigonio tumulaudum. Tandem huiufmodi infortunio aduerfitatis acci
dente,ôc fortuna iteríi profperante; Nicon de Gara,Bano de Macho, ‘то firë~
nuo 8: bellicofo; in manu potenti ipfum regium exercitum vltra Danubiů сб
tra infultus bellatorum 8: fagittariorum ipfius Layk Wayuodœ velut imbres fa
gittas emittentium Olachorum per nanigia mœnibus 8: fortaliciis firmatum zo
tranfducente: inimici infugam conucrii velut fumus euanuerunt : «Screiidui
totius exercitus terri verfus Zevvrinum intrauerunuůc eandem occupauerůt ;
8: tune rex ibidem cafirum Zevvri n prima vice,poPt aliquorum annori'i curri
cula,cafirum in Braffo fortifiìmum Therch vo catum,& circa terminos Тгап!1
alpinos xdificauit, gente armata , briganciis 8: Ьа1сРсгагй$ Anglicis cufiodiam
сайт! muniendo in potefitate (на referuauit.
DE DIVERSÍS REGIS LÍ/DOÍ/VICI .EX
' pedilzonŕbMó-pietate, ó' или} www ciu/dem.
CAPv'r XXXVIII.
‚О
TE М, fere fingulis annis,vel in quolibet anno,mouit exercitum cötraçmu
110s 8: rebelles; 8: fœpius contra Rachenos 8: Moldauos omnimodam diligë
tiam adhibendo :8: maxime circa regnumRachiaz: dominicus Вниз Ofi banus
de Macho cum Zemere vicebano fuo. 8: poíìmodum Nicolaus de Gara in iu
ueniliœtatc banus confiitutus militum agilis 8: Шстшв ac in bellis circum
fpcëìus, labores aiiiduos impenderunt ad cöferuandum ipfum regnum fub re
giœ ditionis potcf’tate. Item , ipfe rex prudens 8: largus admodum fuit; 8: bella
multa felicitcr geili t; multaq;| regno fuo recuperauir. Qiíietiâ рой bellicä glo
riam fcieritialirerarü clarus fuit; in afironomia auidiiIime laborauiuôë propter
virtutü perfeáiionê' e‘tiä apud Barbares fumme dileöiusmomë [ай apud multas 40
nationes exaltauir. Hic pins in religione catholica; in pauperes m'uniŕicus; iura _
feruauit ecclefiarů; 8: ссс1сПаШса offìcia plurimum honorauit.
. DE HIS ,2y/1E sro SVB REGIMI
neaáîaffere. ю
CAPvT XXXIX.y
‘V Е к V M,quia iuxta fapientis affertion'em', bonorurŕî Iaborutn gloriofus eff
fruâusßc recolenda memoria ; quae‘fuov tempore' ip'fo procurante ců pie
tatis fiudio funr peraöta hic digne nec immeriro anneäantur.
DYE IVDAEORVM EXPVLSIONE.
n CAPv'r XL. 59

P S E enim Iudœos ad Едет eatholicam conuerrere 8: Ch rif’ro luerari , tan

Iquam zelator falutis, defìderans s propter obfiinatä duriciä ipforü Iudreorum
l_,ppoiìtumad effeâů perducere nö Valens : omnes Iudazos per totíi rcgnů Hun
gariaz Iicëciauitßc expelli mandauit; bona 8: res ipforum per vfurœ voragínem
x
cumu
О
 I fC'HaoNieA HVNGARORVM. мы“);
еептйзгаз, vtlutum {pernens , noluit habere vel occupare : 8: fic omnes де ге- д“ RU“
gnoI-lungaria: in Auitriä 8: Bohemia recefl`erunt,&:dii`petii extiterunt.
DE ORDINE EREMITÄRVM, ET TRÄNSLÄ
time carpark beati P‘diprimi eremita.
C А г ч т X L I.
Eniq;` огдо fratrum eremitarum beati Pauli primi eremitœ in regno Hun
gariz fiorere incepitôc multiplicari. Item,corpus eiufdem beati Pauli pa
tris diari ordinis de Venetiis ad Hungariä ей ttanllatů 5 8: йп сйаойго егетйгагй
ю apud beatum Laurentium prope/Budam in vertice montis folenniter дерой
шт; in-quo loco 8: beati huius patris venerätur merita , 8: populorů laudantiů
deum cöcurritñ'equentía. Primo enim tex Karolus beata: memorize pater ipiî
_us regis fratres ordinis pdiôti introduxit ; 8: paucos habebät cöuentus'ôlloca':
_ ‘ч: ррга Гагмйй Laurentiů ; fanâä crucë, 8: (ашйй Грйгйгй, 8: Гапйй Ladiflaum in
‘ rima de Pelifo; 8: йп aliis loeis manebät laici (hb nomine eremitatü vagabundi.

DE coNßTRVcTIoNE cLAVsîrzlN'
f
. i ` 1' CAPVTXLIL
l

"-0 ITE M rex L__odowicus pro ordine ргавдййо ейаийгпт folenni opere confitu-­`
__ xitin Nozt‘rei
DE т
CONSTRVCTIONE CLÄVSTRI

,g ' ¿n Le'v'veld. .
CAPVT XLII'I.
IT в к v' M aliud clauftrum pro ordine fratrum Carthufieniium in Levveld
in Bokonio œdilîcauit 8: fuñîcienter dotauit.
DE FVNDATIoNß DVARVM CÁPELLARVM
,o CAPVTXLÄIV.
‘ITB M , vnä capellâ' Aquifgrani; ôcaliam Cellis ad beatam virginem pulchr'ó
8: тйго ореге ебйгихйцйгййсйепгег 8: largiter dotauit, ac preciofis vtcnfilib.
ad cnltum dininii,va(is,calicibus,libris 8: ornamentis diueriìs; ac calice de pu.
rg auto decoraui't. Рой hate autê propterliberalitatem (uam ‚8: boni exempli
­r_;p¢:ration¢'e,multos traxit ad deuotionis йпдйй impendendů : barones, milites ,
ńobilesßc quoidam ей: prœlatis,qui loca diéto ordini eremitarum contulerunt,
8:’с1апйга ебйгцхегцщ,8: dotauerunt ad laudë dci' 8: gloriam (anóti Pauli. f
‘ DE CONVERSIONE CHoMfiNoA
`¢,
_... б‘ .~ _ filmati/ídem.
Q C А P v т Х L V.
' Ic etiä gentê' Chomanorů ritui Tartatico inuolutä, apud (едет аройоййсй.’
"* ' й_
r deuotius йпййепдо ; exemplo
‘попа: Бдеййтдатепгй beatilIimi
in regno regis Stephani,quë ad componë
I-Iuiigatixprouidentiadiuina elegit;8c
. ' " гдасгедепгййрой аройойоз fpiritualiterimbribus сейеййЬ. irrigauit, ad
4'Iandöriominis diuini,vt ampliareturreligio Chriůianaadñdë catholicä côtier-_
ti Jpcurauit. Cuiquidem genti iamin fide Chriiìiana eruditasfratrcsde ordino
mmorum,au6rotitate eis à fede apoiìolica cömilfa, curä animarü , йога pontiíi..
cali'aßc {acramëta ессйейаййса адтйпййгйг i 8: де die in dië in fide cöfottanturi
5° DE cozßrßxsloißß PAQZERINoy .t
fum in Balma. _ ,- `
C A T X L V L ,at

T‘E M, Patcrini ‘де Bozna ,qui nimium etant multiplican , 8: diueriis erro
_ ribus implicati,pcr dominum Percgtinum epifcopû Boznenßordinis mine
l
идей-‘108 › `M. lOl-I. ­DE THWROCZ
т’ Rfx- rum,virum таят: deuotionis ôcfcientiz ad Едет rege commonente conuer-A`
tuntur 8: baptizantur.
DE BAPTIZATIONE ,QÍVORVAL
dazSclauorum.
CAPVTXLVII. 'i
T в м , Sclaui diûriŕl'us de Lipna,durae eeruieis populus , ad (idem etat eon­.
Iuerfus 8: baptizatus: cui facerdotes Catholiei fecundum tranilationê beati
Hieronymidoâoris fanâa: matris ecclefia: (acramenta eccleiialìica тйпййга
bant ; (ed nunc , vt narrantunin аройаййат 8: ргйййпцт errorem (unt relapii , t0’.
8: multo peiores effeâi.
l
‚ах/смола MOLDAVIA, ,2j/1E PRI
‚v uadeßertafiut, nouum incolatum recepmt.
a" ‘
CArvi'r XLVIII. ‘.d.
' l
V I V s etiam tempore BogdamWayuoda Olachorum de Maramoroiio;
Hcoadunatis (ibiOlachis ciuíìlem diiìriötus in terräMoldauiç corone:l regni
Hungatiœ fubieâam: [ed à multo tempore propter vicinítatcm Tartatorum
habitatoribus deiritutam сйапдеййпе гесеЛйг‚8: qùamuis per exercitum ipiîus
i regis fzpius impugnatus extitiílet', tamenoreicente magna numeroiîtate Ola- 1C»l
chorum inhabitantium illam terrain iin regnum ей dilatata: Wayuodz vero,
qui per Olachos ipfius regni eliguntunfeeife vafallos regis Hungariasprofìten l

tur; ad Hungariam obligantur ceni'urn (oluere tempore confueto.

DEPLSTILENJTLLFAMEET
îé’ïf'dmüfu. l

CAPVT XLIX,
T в M,etiam tempore (ui regiminis peiiilëtiœ perloca particularia, 8: etiä per
Itotum regníi Hungarix, ¿italia regna conuicina viguerunt; 8: fames diuer
iis tempotibus per йосийав 8: mures {picas frugum, 8: aliarum {egetum cotro- ‚о
dentes inualuerunr, 8: pluribus vicibus terra: motus per loca faëtus ей magnus.
DEEXEMTIONE P'DVVÁRILICORVÀL. i
j Ú‘aliorum conditionariorum. i l
CAPv'r L. l
HV t v s etiam tempore multi ex Ocluranicis, 8: aliis eonditíonatîis curia: ad
diuerfas feruitutes ai’triâi,i'unt exempti,&in cœtum regni nobilium aggre
gati : quia in donarionibus poffeflionů gratus ad omnes, largusque 8: benignus
habebatur; 8: pro eo ab omnibus vltra moduni diligebatur.
regi? Ludofvfvici.ETLIBERIS
DECOTCSORTIBVS (г;

. CAPv'rLI. .5.
Stimo etiam narrarione foredignurmquod prçfatus rex Lodovvicus дна:
coniuges habuifle dinofcitur : primam vìdelicet prœclaram Margarethä , 4*'
liliarn excellentiilimi domini Karoli tune marchionis Morauiz: qui ройфо
Г dum adimperium fuitfublimatus r 8: ййа line prole defunâa ей. Айй‘ат ina
clytarn dominä Elifabeth iiliam Stephani bani pramotatí : ex qua tres ñlias ge'- ‚
nerauit : Catliarinä,Mariä ôchdiugälpfa autê Catharinain puerili aetate morte
extitit prçuenra. Et'quia ad regalis propaginis йп‘рет clara (unt connubia ехчг’
renda; fucceilîo claris fulgebat nature; tiru‘lis infignita. Ipfam Mariíuclaram au- $0
gens profapiam, illußzri principi Sigifmundo'm archioni Brandenburgeniì , in
\‘ puerili шаге vtroq; exilientmquem de ййгре Carfatea pater eduxerat , imperia
libus radiis illuiìratü: cömunicaro cöiîlio (ereniiiimarû dominarü reginarü ge
nitricis ac confortis fuarum :I nec non praelatorum 8: baronü regni prxcedênte
in Ternauiaprœi'ente imperatrice marre eius , 8: eius baronibus de Bohemia ci'i ‘
t __ й magna
.si ,f
 l a

CHRONICA HVNGARoRvM. :09am-¿_

Íñagna foleimitate 8: lçtitia matrimoniali fœ'dere defponfauinôi apud fe ‘шт; ш‘ Rex
cndů côf'eruauit; q nunc conreg‘nant in regni folio fublimati. Adiuga vero рой
morte' partis in regina Polonia: extitit coronata: ройтодй per magnates,ba
ronesôc nobiles regni Poloniœ potentiliimo principi Lithuanorü, Iag'ulae no
mine ad [idem Catholicä conuerfoßc cum fuis fratribus baptiz'ato àextitir ma
u trirnoniali fœdere copulata. in regem Polonix folennitet per eos corona
tum Ladiflaum nominaueruntf qui fimiliter cum coniuge eonregnar 12:11:1
terregno in eodeiń.
DE РА CE ET lTRANQJILI.IfffiarïE4
'-‘lò
dimmi лимита:
CAPvT`LII.
.CV Mautem temporibns fueceiIiuis idem rex ampliflìma: poreůatis effet, 8:
florctet in regni folio: totam (uam felicitatem ponens in deo,’à quo cunöia
ç"bona procedunt; ac fuum principatum,ac regiminis curam illi fubmittens ; nö `
pafiìone ac voluntate cupicns principari s velut сийоз iufisiciaï схййепв , abfq ue t
` ratione ¿Stiege nihil voluit attentare; quia ‘уйдет indniizria 8: regnatiua prudë
`tia,v'_ii:tualiter dominatur gubernatione regni fecundu rn rationê 8: legem dili
` gentius circumfpeâapollens regimine naturali non infiinäu humanmfed po
zo tius diuino,fui_delidetii propofîtum ad hoc inclinauit,vt fequens fanâorum re
vgirth przdecefforum , 8: partis fui velìigia, in quibus petamplius 8: pcrfeötius
yigebanzelus fîdei 8: religio Chrifìiana regna fua,terras 8: inbietîitas fi bi natio
nesin (uis libertatibus , confuetudinibus 8: legibus in bona pace 8: tranquilli
ai tate conferuauit: maxime,quos in fide domino >rege'nctauit : 8: ab omnibus a:
mulorum infìdiis 8: incuriibus, prxcip'ne autë paganorum viélîoriofiflime de
fenfauit: nec non etiam ecclefìas regni fui in fuis iuribus 8: libertatibus гений
«Sein temporalibus bonis augmentauit. дай‘. ¿_
DE VITA R'Ediif‘»l `дошел/‘101
à .y ч

i .v_- и
contemplatiua. ~
д‘ CAPVTLIII.

Onfiderans autem 8: aduerteris,re`gna lua 8: дбттЁ vtidiq; (en circum

Cqnaq; quieto 8: tranquillo йаш Ногеге: quamuis ex confuetudińe 8: де1е—
&а:йопс a pueritia lolitas venationes nitniuin frequentarets' ad vltimnm ramen
rcrrenarum rerum occupationibus',quas diflìcile elhabfq; pecc'atis miniftrares
öccuris pof’tpofitis concu'pifcenria'r'n carnalem calcaréiac БЫ f'ubiicere ; 8: di
uinis'prarceptis parere volens : quia omnis lcaro foen'umße om'nis eoncupifcen
tia eins tanquam'ños {сет : conremplatiuam vitamâ tumultu multitudinis ho
minu'r'nfegregatusyt piis operibus iniìfiereßc orationibus vacare Ptndioiius 8:
gs öeuotius valeret,e1egit,& in his perfeuerauit.
a; —‚ '. .
.DE
.
OBITV ETÁÉEPYLTVRA
gli: Lodo‘v‘vici.
RE

"Ъ? dem hanc'vitamlabor'iofam

,_ CAPVT derelinquens , 8: ад vitam perpetua alpi"

‚ `ns,iuxtaillud pfalmifix; Mihiantë' adhxrete deo bonum ей, ponete in

1 -dòiñíno deo lpem mei : voeatione dinina ex hoc mundoinigrauit xLdie men- «_
liîsseptembris, 8: parum ante cometa apparnit mirabilis. Taurus autem luóins
eo mertuo inregno Байт: omnes quaú mortem (uam deflerent. Et {cpultus ей
" gegin vrbe Alba regali,in Capella, quam ipfe in latere ecclefiœ beata: virginis colle
giarziconf’cruxit i' fed ройеа eius confers regina Elizabeth ipfam dotauit х V r. _ l
Меха menlìs die,anno domini,M.c'cc.1.xxx1x. Regnauit autem quadragin- ­e/LC.
«темпам: vnoßc vigintiduobus diebus. Fui: анкет-Нота competen- M-C Cd
__ д @-5.- tisprocetitatis 5 oculis elatis ; crinibus 8: barba crilpis s feteno vultus LXXX’I"
3": Iabiofus 8: aliquantulum in humeris curuus.
‘_i _ _.. .‚ _ р‘
Д
'.'F
 naar. im м. тон. DE THWRocz

AD EGREGIVM DOMINVM MAGISTRVM

Srl-:PHANVM D в HAsEnHAc, Ivnxcrs Сим/в REGIA; PR0
ronotarium; prazfatio magi irri Iohannis deThwrocz in defcriptionem mi
’ (erabilis cafus Karoliregiscognom сто Parui , nec non lugubre fa- L,
¿tum reginarum Hungariœ feliciter incipit.
C
— Vcundum omnino luberctur ~, alien/7am expetcreßrtâtemporawrìdntu'r' ; ,_ l ­
тйolrd'unmrurum ìntcrdxîfortuna exim/J :á ínapirmra bomimïß'rëì'am- ‚д ‚ ‚
›‚ ‚ il Y» tvtá'terrore
la quandogfncIIa/¿Erancußërä'tfropri/Ãi
clauduntur. Karalua duo maxirm Mundi regna tenen:animi
пал :51mm:fníbm,infèlix ‚ que "

czîßngumeßmdm:,hanarcßpulc/Jripq/írcmoßo/iarw,01ml?cac/Jalan: tab?irl/:umana
lunga? tîpara nuda in „дым/‘т:prob ‘Могли in „заalla: дат/под, mandi/fafa!
mz'mwt; d“ balrmaaprincipzîgußematarille omnipotÈs/íc ‘стрелы. Hui/u Karoliraßul
mi erabil? , domine amamlffzmzgw д‘флмтзшг me феи! : merk пишет 'viribuc
[кат/7bume'ra тса a'rbili imponía : llaudißanexîprrlfßi ingcniü. Магда/14 cnim regla»
gcß.: exiguos airfares nä expo/inlaat : пес alla ‘шт/‚11110 deleá‘aturfàma. mnr‘ëtamm
hmgerereарии)iußz‘oni,¿fr нш (‚майтины „шт ‘varrà :ponß'ime пе „м“ in
gratu;iudz'ccr,mcßf¿?ere cog/'t : nä mim nifzfoúïtfu ‘их/лифт’?шйшмгфетгк lia ю
'agé/fediaufm/12m. Neczamen тго ißuidù'inttrpretë'labori dteßêßero. I//za'e het inqui
емрпфтрш Ílorm'm' irzßuc'îa 'vem't , fut c’drmim riöa'rret : Ó-prœ/lantußj/a Agra/fi rc:
шпаги : amrzëfw‘nï immuni,”ŕamßlaudè'mereatur,odiigratia detraít'ia com/mmf: ó'
lingua :mkdir-4 ‚ем‘!‘Зайди! ‘ив/мг‘)! ‘хм/11 : cfm/:me Mmmpondmgualrcumg,/1`t,mi­
tim remit : (Этим/6:20: babemjniuriaß ç/ÍтЁти. Huim regis Karoli lugubre шт:
qui à' Laurentius de mamar/’1 Venema/:ama haua'z'rldoäîm ; фр‘ gtßarů' fm2' dat@ c3
pë'dioßpariter ó' metrico сат/муфтий. 0%?!” magnafuiparteßcutru, maxime,
ne ex me aliquidfmre шт’, га qu.: сбил-н!’ : шт fuero :'Íla melk mami/¿5M qu irl _
mm2; à «мг mdfepariter ó'ßdeplemlf s gf: ширмы/дума dgitatvs aiebant , rtg@ de
‚панда audz'ui ampliw,c5fc`rz`bereruraui.Leg: igimr ó'- dlfccrne : exa/tdß'c’prime, ¿5x/[ui )d
/Jaminê':gm:rá'inßcrgsangarùrefßlmß/hfàrrim:jp/ë [aud/¿r fz/elfvz'tu/Jeriigcquia'refcrre ‘ ­ .
«videbonpartireps g/Iqgflilleautem fw ÚPIMÜ'uQ/Hm bmw Karo/i regi: ‘vim exz'zum ‚ Ó­ д
rcgimrum Hungarìijqebilefxáìummlmu ardirmrayóu lang/â'animumßcìamquerclis' 'ce
mutauîgin uúkaltfimmiuuetaß/pp/cx oro. ­».
DE coRoNAT'IoNJE' Racing/1E LMA
ш á' а’е odivßbfeculo. и
_ А С A P v т I. _ _ _ _
Ex Lodovvicus ima (ui rcgiminis per. gens ;‘ ínops Ilirpis ‘ЕЩЁ- dnas Щ}:
v natas. Qi/arü alterain ordine ge'niturœ fenior Maria denominatag‘iomß­ _
dum thoro matura; puero impubi Sigil'mundo marchiońi Brandëbun- 49?
ge'nli filio Karoli Romani Cœfatis 8: regis Bohemiœ,genitore ad hucin liuma ' —. i
nis agente tali paäo; vt dû virg'o nubiles venir'et ad añ‘os nuptlas litnu‘l ôcde l'pö- t ‚ l
fo regë facetet matrimoniali ftŕdere ir'retita e{l:.Vniuerlis regni nobilibliçc et'iß~ ‘
ditio placuit. Fernebät millorû ante'oculos retten-tia merita patris.multos liqui- »1°
dè' rugurio de agrelti ad fumi-num culmë fublitnauer'at; alios ecclelial’cicislalios
{ecularibus clignitatibus adornans. nobilel`q;cutiales ad diuerfa regalis Мая
- feruitia côditionaliterillaqueatos abomni eòditíonis vinculo foluensßadë‘quw
meripobile'sfungeba-ntur,ditauit libetrate. Quid plura ?regniì in pace (etuauit,
8c Huggaros'amplius quamantea gemibus externis tremendos ,-arnplamq; vil-`
lo'rumfamä
eipis liitxcinde
in populo acceptidiffufam lidera краска:
beneficii-amor tangere fecit: nee
: от nis dumconcordi
vulgus vita Funtíìianimo
prin-f5" фv

lmnc vi rgi nem reginâ appellar :fzmineum hoc celebri fexů- nomine illullrrant:
‘ illä alto parentis infolio‘locantes facto virgineum caput diademate coronanr.
Etat linie puellz mater {nperfles nomine Elifabet‘h mullet Eigax _8: ingeniiifa ‚
dil'cretionifq; hand parue'. Hçc in'pri‘ncipatu 8: regimine vices liliç matur'irate
› Ч" fimi d
 cHRoNIcA H_vNoAitoRvM. {umm-i
fçminea gercbat. Etat 8: Nicolaus de Gara vir in regno fpeél‘atilfimus fanguine Rex
lac au'ri pariterque 8: agri pollellione nobilis : quem rex Lodovvicus libi inhie
ůum apice honoris palatinatus regni fui fublimauerat. Hic acceptorum nondů
oblltus beneliciorumfe totum qua poterat arte pictatis imagine quadam regi
nzobfequiisdedicarar. hanc fuis` dirigebat eonfiliis. Tu, inquir. liuz‘uoregnirno- ’ _
deraru lmôenne. tu regina Hungarorurn procerestuo: de te curare ni/alÍ/.m non ron/'picos ? ­
ii’lz' banarnrngßi ron/¿rerum aufer: ne Дайте 41146?! :imm te eo/citrent : tua nu à qui tuo
lateriфри‘,ôentfrzlzßarge: obliquo; in ze ocu/ie reßirr'unt : aba/¿tue eos tibi (оп/14’:jn
Лаёшцф regina/e/,ôernereßeplrunzßz/ßicor.dúrnöîiingenuo regu qui' rerordetur meri- ‘
__!_0 tapretermeçßnußw. Sexum vbi гаснет 8: libi credentem ad fua vota perduxit,
, extorralicentia ad libitumregi‘nale exercer fceptrum. regina fuggeltionis` cor
rußa vicio teëium defert in proceres odium ì 8: iura patriae labefaâar. Quod
` ‘т’ "primores regnifenfere; paritate confufa crudelís difcordia liirgit; metus ‚
' ^ nas barones in partes diuidit‘; plcbs fcindituromnis; totis regnum viribus
_ t; rebelliq; terras Marte 'excoluntz 8: virginale dedignantur fceptrum:
iadcmate puellare ~Caput fpolient,modum quœritant. N ö ramen ‘интег
» ì; acinus teg'nícolis cordierat ё pars quœdam hocfcelere intumucrat. Za
g 'lí ‘Ё?
‚ enf przful Paulusßc ilie Italiens per regem Lodovvicum ipfa dignita te
in'lîg'nitus ltantů omnibus paratior ad nephas', Stephanus 8: Andreas НМ Larzl:
20 dè Debregezth 4: ipfe videlicet Stephanus Wayuoda Tranlfiluanus; alter Ste
phanus de Symonthornya~,lohannes de Horvvathi banus , 8: Iohannes prior
Auŕanxmullus ramen ex his erat , q'ui prxtatli regis Lodovvici bencliëia cou
fec'utus nö liiilfet. Nam prœfatum
3. t ­(.Íliakthornia<‘.i_>cZtrego Stephanum
polfeliione dotaucrat;lilium Laczk ampla
pratfcriptocpin cal’trorum'
regno fpeëian`
tioris titulo ollïcii exaltauerat. diërum quoq; Iohannem de I-Iorvvathi inlimae'
cònditionis nobilem extollensapieem dignitatis ad altum banatus regni Dal- '
_ е!сиап$,Гца nominatillìmos fecerat in aula.Et quid inter cçteros де prio~ '
o re Autant; dicendum ell:.?qucrn idem rex tugurioin humili popularibufq; par
tim in tcnebris iacentë fuliulit s tantoq; honoredignum for@ arbitratus; humi- `
_. 3° lem naturaquem iacere pratcipiebanvirum eonl’tituit potentem. Hi conceprů Q
' ­euomuere virus , per quod quali tota Hungaria infeéiaeli. nam cum ad tantas
peragendas res fe haud idoneos cernunt i quœrunt focios 8: aditos crebris fati
. ant perfualionibus ; delinuntq; fuadereminime,donec inuentos ipforum He
â‘ere faeiunt votis. Inquiebant enim : „Quidmennlr:nope: de/iramns .2 quid cogna
)mar ?_ quoufgfkmineumfaeile ápronum adlramferenzueimperium ? noßra армии
` f filent : roruonos aßee'ì‘u ŕntuetuńnoßri quem quondarnpii regis inß’ruitiu[тушат
" .Í _ :nu: : guantaquedi/¿rirnind, quentos've ldboreißdunz rex'Loa'ofufviru: nationes eon- ‚
Н y {,myíro¿14:50,?eregrinnopertulimus,ob/ita ; de no/Íri's,quious давайerurnus/ub- '
' _'ÍJonorůnosalienosfàcerefâtagir : regina quepriuspatebat nobis : no/ìrurn ad in
.__ _ inìanuärec/uderefàcit.pmterquepalatinů' Garenfempluret ei nemo; Ó* rvt nojlriî
re repensßxus eruorem/ìrnuló' animi non eßìrno'aggrauiterg, степи}: arqnrßtns
_ lßdorilrus м/шм vermt,remediurn adbibendun; e/ì.
Íâìïf-.n в вдвстчощв REGIS K‘ARÓL!
‘Ё "1_ cognornentoParugádenuncioadillum migo.
CxPvrII.
igitur fe cohortern­ ad non modicam adunaros confpiciunt: propoli
as anitnolius res aggrcdiuntur ; 8: cebris vicib. conuenientcs pro rege Ka
_ vo cognomine Paruo in Apuliam mittere deliberantllte Karolus 8: nata Lo
qvv‘ici re is Maria vnius etant fanguinis. Nam ipfum Karolum quondam do
I "nusAnâreas Sicilia:
etat: öchunc quidemrex Karolů
',frater quondam dominiHungarian
velut alta regum Lodovvicideregis carnalis
profapia or..
__ Í_un&i,quibus hzc res placcbat,ipforů regitnine dignů iudicabant. P_ari tan
' ‘.'ÜÉrń-voto pi'çfulê Zagrabienfvt Siciliä regemq; Karolt'i pariter adiret,_rogatu rn'
_ _ _çfeccrunt :fnöinultis precibus pulfatus lleâitur non lolqgae farcina via: сиди‘
l '-_.. ’ . z' .

- ' a.
mari» т; M. 10H. DE TH‘WROCZ
Rex. tus,cuil1oc nephas pra: cœteris cordi erat; annuit, (щ; tanti fceleris plus quà' di
ci poteß: hilarem faótorem obtulit. Ne autcm nondum peraäarum notaretuŕ
feries rerů ; reprazbeníiq; (celeris auäores „дата debita prçuenti prouiiìone'
fuis fruíltrarëtur votis,palliatisfpcedunt in tinnitibus; 8c cœco omnia vclaminc
cötcgunt; prœfatumq; epifcopú limina fanéìorü apoûolorü iimul 8c curiä Ro
manä voto captů vifìtarc dim ulgant. Nec adhuc rcxfemz'nezu paterno in (olio
duos per annos {ederancum prœful ipfe via: neceflariis przparatis terra ac mari
pergit: {ecunclaqg comitatus fortuna,v bi tu nc ipfe rex demorabatur,incolumis
Neapolitanam ad vrbcm venít:ô¿l1of`pitio capto mora ad hibita nulla,neclaf1îs
tantum рой laborem mem bris quieti datis : placebat enim ipfi prœterquä rem WÍ
inceptam ad finem deducereniliilfolis fuis fuorumq; ornatibus veftium recti
ficatis concitus properat ad regem. (bem cum adiit, depreílàa eum,vt eût mo
ris Italicoru m.genuum veneratur curuatione s deinde,Ma‘gna, inq uinßluf/àrr.:
fit ‘езде maitßatßquampmlfui,barone: ‚рискует, regni Hungarie 'z/n.i1¢er]i,pzß фри;
fdc/¿naomi7 forum bumŕlem recommmdationem fwßrzfêrmz'mti те dicerc mandará?.
Iìmul 8c litteras multis munitas Íigillis offert. repentina de nouitate rex ßtupet.
paululum q; ocu lis in pauimentum defìxis infperatum quae fors attulerit БЫ nü
cium mirabundus cogitat. Rurfufq; luminibus in prœfulem eleuatis,cum illum
hilari vultu (ibi aliantem refpicit: nil eundem mali portafI'e arbitratunmox quà'
oblatä in (alutantes falutê reddidinôc vt folus teftib. remotis portatarû experia zd
tu r ferië rerum prazter nnnciů om nes de aula exire iubet : litterafq; aperir. dû in
illis {olú epifcopů in legatione confifum; vtq; ei in diöìis ñdes adhibeatut,fe ro
^ gatû comperit, vtrifq; feílìone penes (efe recepta, vtnuncius vtatur núciatis rex
expetiri Antiftesv ígitur ante dióìus ad regë Karolum ita verba fecit: Magnanimc
‚им/щиты!”ш remmgßê'zmprogmitoriapudnof nona’zîingmtïabolita ip дышал?’
пф‘т: adre dzrigere rerurfm nos ‚штат. Те alto regi? Hůgarbe астмы duren’ ori
gin?: ф?!” te no/Íri/Eelprra regni ¿potere/faim” „мы.“ 12o/fron? wirf/ir dinan?¿op/1go
regů'fßrenä' ger/.fÈ/feminozïìzcqrziz regen’ imptrz'zï. leuzltßxu/x qufu/u/ìz'tauit Злата ro'
ponere mßz'Li//iquodigmta штдщмидгш’ул Hzïgarz'rîfeao/t‘at Marte Диеты.
«tr/Í; cocußießimzà @des m'grao redzáìe infàcesjlfbllia 'vçßigia moßrantdominorů' mdc; 50
«gros/fehle: „из“.plooi mahgrM/fßnít'lßïma infartos totolt regniin 'v1/¿cra @frió/1r[e
„и :ßgÍ omnes inteßz'mr more regm‘colœ rorluntquia'z'nqmî'? ìgniloedes fùelutrfz’trîtzk equi
i@reta [атак 'veëîor/Ífß douioßarßoroê'quoudâimplouerantßuz'Í/ok :ßcgrauzh regnum
jre/libros vndzg, ¿mp/euere. Fraé'fü igz'mr fut (Броши: regmï; a'zfcardcf шт dures ; re
gnicolafg, bumz'les rranqui//apaak amœm'tatcgaudereßcere: : mßrosÉ/u/u'rcsguos diri
gere „651mm [abort: : á“ rex domino@î no/Íer #ci no „сайте: te 'voc/1mm ; N121' ¿ure de
lzctur „goil-,tibi nos .eterna/¿s гида/мам; ôorzaßdefubiirimm, 'Ut Моды! quos атама
’ера’?:е:‚ ó» ш amato. Т/м1т2,/ёгт/!м шт ; nos quo?! #Indy шт; di“ adres rom
ponëdfu лифт?eritjdeliter eyjíciem". Sienimfiud/'czu.-Jfororzlf, qui, 'vt noßßfo/¿o ъ‘е
nemrzßìmmloarerno tu.: majo/fari; mordere! conßientirìpmter/o/inï й‘ там/шт- 4o
тш; пес dato onerlfemineafufßìit/agacitm.maturi mk? ‚ем; fom' tamoßlépona'ere f4
‹1‹и.щ„3т.‚popu/w antiguo expofcmteßagitìo fund@ medios inter [lyk: ¿oo/im: eff.
Odißfterea imrin/êr/Ãrpotè't/Ãf adгида’рейд/91167114; : Ú' 'vt1pcgrin/Í: al? infin/trom mea
т’ marëcxpo/Íu/ar.‚215041, nvm' había regni virgo ‘фон’! ardua т ç‘ß, rebus in tallo’
magnam'mi тдти 'vin' interdů'nutare «мам. „2192!amp/iu: dijfêrì г tilu' d» illimode;`
rami/1e‚мат/„17121“.тату;Hung/trie. Recepta hac oratione Karolus (ub
ricuinôc meditabund9 relationë difìulit : remiifoq; ad hofpitiú epifcopo intra fe
noue rei euentů vertit. CE1 ígitur diutius cogitatione vacat; dira сайта!nis Hап
garici ambitione capiturßc mente acre duellít premit з ratioq; fuperat ­, in regni
cupidine viâa cadinn‘ec diŕfert :‚ reginam in pen'etralibus man-eurem aggtedi­` so
tur­,& ei fui morbum animiinhœc verbapandit :Inßerata тг/‚тшш olv/ata ф‘;
Hungarzle шт’ ad regimen. Сда’фтас0п1ипх‚1’е‚саттипет%‚' mmm durer@ ‚ф
di/ßo/zhl' rebus ei diadema dama: regimen cedere ­,. ó' mrfm Italia'mpotere Инта. Ви
"а: /Jac „туфли laborespertulimw; nedum 'vt cx :Lf/¿f reßira/fâmm : тгтт gramo
м тёшпшг. Seur/Vina domus nolulf inimica ç/l : Ó' gramk рвут! [aa/miro: in за:
irafm" —

‘М
 ‚ CHRONICA HVNGARORVM. n; шт;
‘ä‘raßëlmìnat : Gaßarumquepopu/úr liuorc tur/ridad, fut vitampdriter ńdůë ó' ¿gri diffé; Ё“
Jacco. NqßrQßß/:eriaa'«vomeummßperduxcringó-
mtlvoßêßînnem regni ждёт‘байтаmigra;
атшмт apta! numm, (yillam qu ¿mnh/¿cua nos engi;pauper??

Hungarz'tù dfy‘èíl/.cm fuiribMßfp/ëlvimwdt шфттшт аттдгмпшт ‘ф! т

‚агента/шлем. In verbis mariti triftis regina zqtioris iimilitudine palluiràtur‘
baraque, ac (î illius mens maioru rñ prxfaga illam ftimularet,non гений: lachry
mas'.l Mœfta (ufpiriis intermixta voce ad regeln fic locuta ей: Вуёо’ёё’дойшй
йёрфтйзтшсйтуехрйфте, dimitte H/mgariam ; ìqßdiw, Ó' , 'vt шсатшт te
par: ibiтатар; ,ßßz‘cor.peat/621.541»genna" ‘ищи тшйтш‘. Hcupopulopallicitá adulte
í x o nxutipremr neteßámz'ttaa. Re: nab/'Sc'd'tmrim ommlpdtèn: Ш: ab alto; Оиапет Bax/aille,
quiprina'pem multo militcjîdentem,ó- /lußm'fzm armé' fain/È, „штат ; acpopulia ó
opibmßperbum ; te regno Ó'animaÁôo/iare volentcmL/ìne Ul/[arteßmuit : vario/Z, in
mmzcnk пф‘т: ‚мы boßes ¿Werff? ; 'ultra mzßrcbìmr,‘015%,dabit' , fundedura: 'Uin
ест/0 [46am ‘штаб/та‘. Reginœ precibus rex h aud motus­, quem' œí’tnans me»
duliatim inteftina ambitio fuccenderat :` contendenfq; in {emctipfumfœmine/k
in quit dgfuaßonibw alteramguz mibzßofm "peni: ,fortunam nonßemdm t пес Hun
garico мшт fulmine'dtßituam. Карт enimjìm [4i/amperидет ‘0014’ : а“ те 'vltra
guamßmzфлейта/бунт queŕùkco'nìugù lacllrjmů Щит dem. Accerlìto igitur
epifcokpo fe' vocanlr’tŕm offert votis : НЧ; ad reginam regia non deferatur volun-v
"2.o tas`,ve emenrer o eruare prazcepit"
DE FLETÍBV’S E2* ‚ах/51:19:13 com(
famà‘ Karakregi: inHfmgariam @miem/3'.
С A Р V т I I I.
-TErnpus erat,quo „дышат variis Horurn dc'píeîos coloribus , quos faena
aboleuerat pruina,cef`pites terra nouos germinauerat , ruptoq; dira: hiemis
~íîlentio,philomelainfomnem dueës noâem ,- 8: venturam (Мед modulamine
.œßatem propinquare nunciańs {cz'teras in ruBent'iauroŕa cum dormientium'.
oculi fuauitate capiunrur (omni :' vt [ibi rigidi ro'lris de aufìeritate eu‘aiìfie con
", o gratularentur fonorofa voce auículaà exeitabat. Quid etiam ver роты; fuorů
' graduum propinquat ad limites 38: ini etuoíisBoreç flatibus interdiôtís Buíîtu-n
antes xquoris vndas pace trariquillaa unaue'rat :` ac tu'tum remigantibus {alu
breq; iterpolliccbatur'. Curri rex Karolusres ad viam neceífarias difponere,pa­'­
riterq; 8: naues onerari itlßîgôc' fimul veßigia ad vrber'n ße'ötit. Hunc regina [i
Матч; fecum' dum traniîr'e videt,lacÍ1rymas quas Yfq'; fuderat, vertit in кат:
precibui'q;` :ŕeliótis
infelquitur amensThymbrçç
8:1:1 für virginis
amaritndine anima: ad inftar
fuppliccs , altisiungens,
rnanus ‘тип: clam'oribus
in cum his­
vetbiá vi'a' ей : 0mnìumßúiß`imepatrùmcuŕ¿acum mangfcßam мигает natur» im#
luk г/ìi//mgzmmсипд7г]д’т14ап:,папрт!тфй mortemfallu; Ó' /ì tui non :nf/ere
‘40 т, тефйгт mzjêrere :dtfalatxß buncparcntnßlatia lingue ; crinibwßar 1Sgerms
feral:[duraba wxguilmss' median: in 'urbain ŕucmgemebundaßetiôus 41:11‘ popúliauxili
um ‘иагфттimplorabo: »vt mc'um 'valut ëfàucibus baut/m'creptum à te mibijïlz'am re
ßimfmt. Tantis reir cIamo'riBus perturbatus; regínam vt taceret leui iurgio in
crepabat. Qin/ae duml non partit Voci: ille‘ totus exçandefcens in itam repentis
{exus non moderatil'r ímpeŕum :'quin illam` manibus pfulfat , 8: аЬ vrbe arceri
iubct', {alfasque maris iti aquas , МН taceref: eam demergere minatur. Illa Чет:
men_te capra eit'ińde nim'io' incendirur furore; totoq`; corpore przceps truc'nlë
tis ad inf’tar apri alta cla'uů indagine fr'ugif'eros con'antis euader'e in lu`cò$ mitu
ans,ocnlifq;fauillans 8c' Íabia concutiens ad egreífum inůat: 8: fui cordis con
1o ceptas dum nomini haber' exprobŕare querelas ,dolore torqueturnimioRez't
l tandem Karolus coniugali iußo ftimulatus amore ;` regime` tum fletus,.tů iurgia
vifceribxotis recipit‘menteq'; attonitiis,` lôg'o tempore arcano in peâore verba
cöiugis vertit : 8: inter fpëôl metum medias HutStuat.Cdr enim eius,q, tanto in
faniebat furorefuturi effe prçfciutn mali cogitabat. [ed truci captus am bitione
nullis “11111:‹11{ГааНоп1Ь.ё_‚рробг0ацеШ.МЬйотШщгатеп regina: fuccurmr
K з
мм; n4 м. тон. DE ‘mvaoez l
RUC;
bens amori,coniiderat quantos genetrici abfentia nati dolores pariat ; 8c huiìf
quidem dulcì promittit linquere parenti. Reginalicet tantis lucretur 8: eripia".i
{Щит lugubraminibus s erga fortem tamen',vicemq; mariti angitur : 8: mœto'f
re рт nimio dietirn ailidualachrymarum Huminafundit. `
DE VIDV'EI'YLTV REGIS KAIioLI
inZagrabmm.
CAPv'r IV.
Nrer haèc rex Karolus cunóìis moderata difcretione fuse domus 8: viatici re
I bus paratis; mœfiam in penetralibus lugenrem reginä adiit i 8: nedum illam, ‘d
vt optabat confolaretur,verü dum verba illius in prazfentia difI'eminat mitia: il
li veteres renouat dolores : iietufq; Hetibus crebris intermixtos fìngultibus ad
dit. Maritali tandem peftore motus coniugis pro parte placatis doloribus; na
tum matti commendat, vltimoq; vale non paruis regina: 8: fuis cum lachrymis
diâo,properat ad naues ­, iam carbafa ventis expoiita tendebantur. Ci'i rex Ka
rolus reginaque fimul marinum ad litus venerunt: 8: ‚ antequam ab inuicë fe
pararentur, regina ad rege ita dixit: Haminemirreaora[filmx/IIm’umgr адресе: au-f
re­,/b`âte aa' interztlîruemдуши’ te „изд: «vidi nemz'n?. En :ran/i613 : babitxîregi
пай: лтйдшquateрифмgiuria[zar depanà' ; dr 've/ic: mgm.: widuand/I parabaßper
/Iomìnê'nomì' expeóîabaqui mortè'tuîannëciar/rpauz'dMgraui титан тем dares wd- w
nere! : ¿rtm1/5 ‘па/1: 'vibes rumarilme imp/eat. Simul 8: his diëiis longa fufpiria i
mo de peârore eduxit. Rex quoq; cöfcenfîs nauibus Italicis fui regni primis ей
comitantibus,velis inHatis aq uis fe credidit: 8: optatis ventis fpirantib.alta ma
ria fulcat; vbiq; fortuna obfecundäte, quoufq; Segnienfe applicuit ad litus. Eli.'
enim Segnia maritimaciuitas in partib. Dalmatiœ fituata: in qua ipfe rex Kato
lus cödecenti hofpitio acceptus eirSegniëfes enim ciues Italico de principe lae
tabätunnä ipfi Italica potius,quâ veteri patria: lingua garriunt vfq; in hunc die.
Idë rex Karolns fe vocâtibus fceleris au ¿Ioribus , q illum in multa fortiq; militü
manu expe&abät,coniun&us eil-in eadë ciuitate,vt artus maris nauigationelafï
(ай recreamine potirentur parua mora adhibita. О ptata: enim rei vt citius cuI- 3o
men adipifceretur auidus princeps fefiinabat. Ab iilic igítur fuorum mouens
agmina : alpium conf-cen fus :ifpcritate minime tardatus,ad ciuitatem Zagrabi
enfem venir. vbi illum eiufdem ciuitatis epifcopus in multatů añi'uentia rerum
gratahofpitalitate receptû fouit. Plaeuit igítur regi Karolo interim , donec fui
Hungariä per omn'e' fama diifunderetur,ciuitate in eadê exfpeóiare. y fuas fuo
rumq; practerea aures,qu anti'i pIebi eius placeat aduentus,vt audiret , vndiq; la
­ xat: ôcambages vt fuafionibus rege' faemineum erga populum fpretum redde
rent,cun&as regni ad partes mittit. Altosv infuper, quos perfuafio corrompere
nequibat regnicolas,auro 8: munerib. fu bordi natos corruptionis vitio inficie
bat. Alios pollicitis,velut quondam Orpheus,'vocis qui dulcedine animalia fi- 46
mul 8: arbores mouifie fertur :paucis fidelibus fîmulata fronte fide in prii’rina
erga ракет regina: remanentibus , oneratos ad fe. trahebat. Humiles quoque
quid facerent, nifi vt fauerent , nobiles colla quorum regi Karolo adhserentes
domini graui mole premebant.
.DE NVP TIIS Uil/1R CHIOJLIS .S’IGIS
Mundi, ó' a'e introz'fu'Kafali in Budcnfciuitatem.
CAPVT V.
’CVm hx'c erga Karolum regem aguntur; Carfareus rratus rumoribus noui
ratumpropulfatus :fide paritet 8: thoro prius condiëias. nupti as Ermauit. 5,5
Hic enim rege Lodov vico fuperficite , vt in futurumregnarurus Hungarico in
formaretur idiomare ;­Gmulq; 8: mores hominů acciperet; per patentes domo
imperiali regina: in aula' träflatus erat. Ne igiturinfidiis aduenientis tyranni cô
nexiq; illi furia populi circůueniretur z‘deferra cöiuge patrios ad fines fugiLI-Ia- i
rünupriarů dum fama ad Karolutn delata eff; fp'e' eius res fecundas afpicientë `
_ l ‚ mgm I.
 ‘ Í

_ È'HRONICA HvÑ'GAiìoRvM; _ ы акта

I'x'iagńaih parte minuit. Cazfarem enim nati praciudicio excitari, 8: in fuas res д“
vim 8: arma infette cogitabat. Nec 'regihas callida Caroli latebant machinal
menta. Cbapropter nouarum velut мы: rerum nunciurrì ad‘eum mittuntâ
_ bcvtrum holpes an hol‘tis veniat (cifcitantur. Ille 'peétoreum nefas falfa grataè
pietatis imagine velate conatus nuncio ita refpondit t I//Mqmuquondafhobgenŕ
ioni: nig/Zn' lieg/nier ‘диет/1:2 дтогет rex Lodovvicm,euixu merita nylrek/ëm'p'er «wl
gilam in fwfc‘orz'bxogz'n amp/o cenßo fuz‘ribufì, mdgmk exegitpâ'm‘u : baud ingrato ánimo
шт; атм. Stimiolopmterea `cbaritatzls,fhitem.¢ á'dileéîiomà‘ йтйтёлшйт erga/à-I
пуст noßmmpleno elememlzepeeïì‘oregerimm,odid_pungimur: 'vt идти» _ciw дне":
Í'Ó „машут: admis del/mim eff, сотрат’етш: afford“ regni nobile: 'vniremzuâ
Ó-pammm уедет/дни‘! reda’eremm? flo/ln'oduentua" cau/Í: lue eff. ййе teginaru m
nuncius Caroli lpem propter nuptias Sigifmun'di collapfam reaèdificauiLNani
intimata arbitratus reginas credere : 8: occaiione ficïta quam fe gloriabatur ад;
йгшеггййе motus: iter concitum verfus Budam ver-tit. Regina: autem licet te-­ `
gia intimata non credant,vera tamê elle fronte velata tellzibus coŕam fe credere
limulabät, venientemq; innumeris ййрашт iniquis regnicolis holtem' cum vi
repellere nö ройе vident; illum ad facinus optatum [роте tutius admit'tere рад
tant. Quadam enim reginœ fiducia, qua: rebus in adueríìs humanas imita for-­`­
_ tes fœpe peridere folet,cap'tœ z' vltricem [ibi fortunam interdum tenerti cogita-ì
ïO bant. @are propinquanti Carolo graues deglutientes do1o`res,ii1 curru deau­`
rato,pompaq; ргоссгй (e comitantium fuperba,ambç regina: occurrunt: cum»Y
que accipierites (ecum intra ciuitatem veniunt. Et licet per reginas petatur: nö
tamen,vt ео amplius iniquitatem contegeret; сайгит йпггаге чойийсйед repre#
hcnlionis cauens à crimine; ómnino donec aptius ad fui voti cöplerr'ientû libì
tem pus prxberetur,à regalibus teétis abftinuit. Cum igitur hofpitium (ubin-À
tralfentßc Carolus inter reginas rriedius federet; fenior regina ad regem­ Cato--l
lum ita Verba fecit : Cbarlßz'mqjf/¿duleà ей ma bum/mime, magna дышит pien:-­
tereferia. qui' quondam regie Lodofufvici antique т defers ¿npeöì‘ore bemyîìia : ш: obli~`
tmfànguinb: tw', regnumloarlter reginamg, Ó' natos lìnquem, Hungoricos tumult/“fà
’3 C‘ fießîeimm minime:
dare ó'mylro: лит”:
[шаге laboresomnipotem tibipro
мтй deterres поди}talia'penfet.
‘итфй. На: mme тети!) Circa
ac hœc fìmiil 8:
lauf/ibm'

\ tacita fufpiria fequuntur. Ille тодейа сйгеитГреййопе intuitu fubdui‘lo ad re­`

ginœ Verba ita refpond it: Рл’ет 'venerà'da : ‘идите „ждут“rio/fro:¿mu olim!-I
geni/:gemía magnanimz' regelt Lodo 'vr/itz' merita/enfer cord! Ixo/Ifo berebum. Рой
hœc regina: ingrato hofpiti valediäo; regalía vnde exierant,intrauerunt ad pa-f
latia: abinceps nouas à Carolo circa fe res geri fpeötarites. ‚ .
DE INGRESSV CAROL-I REGIS 1N си
/Zrum Budenß, áde [иди reginarum.
4g C А P v т V I.­ —
" Ёх Carolus,cumvndique prdcerum cateruis ie late (lipari, gat'i'ulatn'que`
R gemein fibi fauere, 8: reginas contum'eliis palam aflìcere confpicit; calli­"
ditatis arte quod dam gubermztonk [ibi tiorx'ìen vfurpat; 8: потйпе fub hoc са-`
йгит regale iiigr'editur'.­ _ _ '
Рейййгй autem' Caroli regis complices, hu‘miles ŕeg'nicolas {iŕtiulöe popu-`
`‚ laris conditionis plebem mafculei nomine regis ludentes, aíebant : Hoe идти!
aßmf’ifwgozne тудагфефтша’е: igne late 'v4/lata): «vidz'mu'mgiturproprie 115 tml
tumpublieie rei quantum nos mouitpìofeó't'ùìxŕ‚мм/„т in bum Сам/ат, qui Jeregi;
nq/Íroïlîpngßpia детища ейдпфтт deßee‘ìerereßlgìum; tantamm rer'zïpbdlä 21o/ln?
g о amro/rdm advos дайте: leuarepŕejùmloßmm ; щшшврш: Ó шарм.‘
йе/ретта In quantum ищет tdntiejàreimef/ìbgmuitateа’с/йе’етш ; i/ludfueßroifo-i
flmziize/àpp/eremr. Scifi: enim res fio/lm@`inrejlinls eladibusß/zů'zu; ad qkm; compo;
nenddgdvegnum ab титры; ìncmßbus, ille magi: quamfemìna tuen' idoneo: eff.’
‘ Hase illi atfatim dicebant. @propter plebs ipià feduólagvelut (ibiipiî cor'igfaf`
tuläs loque batur: „6&0 dzîfemineoprememur „тете quißmizza diciturpmmlufí.'
. К
tMarù 116 M. IOI-I. DE Tl-IWROCZ
шт Ним Carolum omnipotentabaltonobis dedie: hun: marê'fvolumue у: regent. His proé
terua gens latratibus alta vrbis palatia pulfabat: nec minus talibus reginarurn
aures ingratis rumoribus infìciebat. (hi/are regina: formidine non modica at»
tonita: contremifcentes regno pariter 8: vita fpoliari timebant. Igitur regina
fenior eduûis imo de peâore fufpiriis in hane чосет prorupit : Ha,quoniam in
grata remini/c'entia erga no! дитя’ Нипза’йдё oblita ingenua quondam regu Lodo
‘ат/1:2merita,eiue in „шт impiaretributione ‘уши’. Simulque tu rn has tum alias
multas рой querelas prodeuntibus ê luminibus lachrymis pallida ora rigat.
­ Rex vero Carolus vulgi fauore fuperbus, Hungaricas habenas auidus inuadit:
8: velut paceni faâurusÄub айц colloquium edicens, nobiles vniuerfos ad ca- i o
йшт eonuocat; portai'que сайгй latino firmar. Nec аЬей facundz fuggefìio
ni in plebelocus, cum fautoribus regis (uadentibus : przter paucos fideles to
tus vulgus corruptus Hungarica illi fceptra tradere fpopondit; 8: ipû Hdeles ail
fenfere metti.` @mobi‘em reginas tanto feruente difcrimine acer nuncius
impia iuffa dcfercns aggteffus ей his verbis : Deprineipatua'n quo bum/que Deo ó
nobu' fvolentibuagloriabamini,contenta фа‘: .‘ атрйш parato animo corona paritef ó'
regimini udite). Nqlumue abbinc, 'vtßemina nobis imperet. Nee iure дебет’ 'vobis
regnum ;feminie ¿jl/lf: quae штамп; Hungaria Prater lvos nomine regio 'venerata ei?.
Neque 'veflrafagacim/r, fut tanti regni dirigat babenaaJußïeit. На: res ‘идти decet.
.Etenim haetempeßate ingerend/k rebue regni ardutk quantum ß’nfu/imul Ó' manta t. o
féxuefragilu Ivaleant tenta/lu. Het que dixi, орт/ат rvoluntaa eff. ИЛ: ef? igitur
communitatucedere fvoluntati : [лифтеiL/i, que in aliudeonuertinequit. Regine ad
l'izcverbaleuitatemuliebrimotae, fenfu pariter ôcviribus deíiciunt; öelethali
fauciœ formidine, vt non cadant, vix fe continent. Matte quoque fubticente
filia lachrymas {imul 8: haec verba fundir : Вйадетараптитmila iuredatumre
futare nolo : attamen fue/lm voluntatu quodeff, eadem qua ¿except/lu’ 014,43!“ : contra-
dicere enim tante сада”!nonfeminea eíipote/latu : nee aliua', ni/ìfut megenitrieemque
meam ob merita quondzmgenitoru meil/i que memoriafunt арт’ 'vos digna s firuetu
ìmorte: meque fut Hung/mam linquens ad expte/fum 'vadam ‘штат dimittite quie
quam rogo. 3o
Mater vero de lîliz relatione minime contenta nuncio ita dixit: Fili rbartfì
ßme, grani in nos nouitate fvteru. quod tibi ita cito, w fvel/es, reßonderemue defeä‘ua
muliebrie штат:non exigir. ‘vade cb' dicito illuqui teadnos deßinarunt : quoniam qu.:
tibicommi/_7afuere exeeutua es. Carolum enim regent, de „ш rebua agitar, Ú' no: ea
dem[Этимpalatia : adquem ea qua die‘ïuraßemueäoerßnaliterde eremua. Receden
tc nuncio reginxingemitus,quos eo praefente vix tenebant, diffoluuntur; mu,
tuofque ruentes in amplexus in multatuni effufîone lachrymarum Hetibus in
liitunt. Vtque viciilîm loquantur,aut nouas recentis doloris exprobrent que
relas,iingultibus peůora fuifocantibus non admittuntur.Nee minus domieel
Медная rcginale claudebat atrium tum gemitibus tum lachrymis infudabant. 4Q
Tandem multos рой inœrores regina feniori’ubticenre Elia ita verbafecit: 0 `
'uiduarumorpbanorumquetutoromnipotent: curtua obliuyc'eru шрам ŕquare ab alto
ingratum 'vinditì‘am dtfers inpmdonem.P „Qu mzfêrìa’aaßaßnguinufìminat,vt ma
trem ó'fòrorem eulmineßuro 'venerandaaßliu ab altu deine/lere, ó‘ßeptro iure dato
‚тайне/финише’. Et his diâis nondum terfas Huentes êluminibuslachry
mas duplicar. Et rurfus рой multarum genas inunda'ntium­ flumitialachrym a
rum: muliebris furoris {edato ímpetu natam ailïduis vacantem Hetibus alio
. quitur ita : Gratamibi, inquitjlia, iam tuumper/idw ißepradototu „мы;regnum
tenet : ó'pro/jero euentu tumefìenspalam diademapofcit : uoßrumqueinnoxium mina
turfunderecruorem. Ne igitur ‘шёл: nouolufu‚тиф: repenti roncitua дайте! ad 50
„дай: teó't'a та‘: d» noi­ alterno madejů¿laßnguineßmulregno 'vitaqueßo/iemur : rer
metuplenaa linquente: 'venientibua‘ootitu eedamue malilf. Hunдм: enimfuror f:Ju/gi
{punzante} apri rabz'em acpotentempelagifèuitiam interdum „титры; nec bo
norneg/¿xm maie/íatzfqt fuelmeritorum re/bee‘ì‘ue под/З veniampraßabunt. Gens enim
#la дат!!!umfaßteimagineßi‘oerbů'dqî'rt при: eapropter‘Яга м difcrimineтуда:
quali
 u

'CHRONICA HVNGARORVM. I i7 Card/ue

ìjiialitere'unq, tribu/ums mimfrI/êruareßif/'ïcih (_/Idperdiia regna alla áb/Ètui'lu'á'te1%’- R“
mILi/ifuimfuerii come: redirepufefl: „Идет enim Dei imi/tum mmpmiermittit quen
'qlmmn Ad hxc fìlia rauca pariter 8: conlu la voce ita rclpondit: Heu miÍIi champa
ŕës, regali genita deИдти/21918211‘ :am veneratapaiemieiamg. ¿miem agen: adultam:
quam aliena rognofcere „Я: d» quamfeeptro fvim mugfàperopiopriudri : Tunc iteru m
regina lenior gemi nata emittens lulpiria ad liliam ait: Regiu4,pdt¢jlaies ó' apes пб
V‘veniuiit cuiquum aal/:lilium: Imc arridemfartuna ‚шут. Exilium, 'viucula,pauper­
‘км/„Ям, ё‘ тип: титры“: llumameßrtisßmt dotes. Sars igitur ommpotens
qu.: „дм/„41“ «que т/г’етш anima : interim done: udnos eadem, à qua non deßera,
ю almfòrium reueriatur. Et bis di ¿iis velic li mul lachrymantia lumina liccans Ca
rol um regem petit: ad enmq; iocundo lermone orla: Hungarian, inquinßiper
bum ¿âge/item темпа/‘Этим nequii ‘его’: талии, шатт regna capeprogenitarü'i
iu iefcejoiru raduni: tui: relvue naquit ‚шт; liáidiue were. Recens regina: ad Caro
Ium laé‘ta relacio extemplo in ciuitatem delata ей: 8: quod nata Lodow‘ici re
gis lponte ceflillet corona: falla plateas per omnes fama telonabat.
DE CORONATIONE REGIS C_ARoLI.
CAPva­ VII.
Arolus in regina: admo'dutn deleó'tatus relatione amplias non diflert ;' led
20 Си fraudel _raprani citius adipilceretur coronam ; coetu procerum 8: turbis
" popularibus comitatns Albam regalem properat. Ей enim hate ciuitas humili
in planicie lituata Hanonatura praeter muros nelcio‘per quem conditos,limo
lis vadis,fiagnis circumiacentibus,limulq; calamis 8: paluflzribns tuetur. Nec
minus illam altum de lapide tem plu in medio decoranElI templo in hoc quon
dam regis nofìri Stephani, primitias regum Hungariœ qui tnlit; quiq; lacrœ li
deiadlimina,veterum extinguens limulachta deorum, gentem Hungaricam
conuertit,vcnerabile corpus lempet templo in iplo primus honor 8: ротра
nouillima reges Hungariœ extolle're lolet.Hoc templum Carolus,non,vt vete­`
_ res Hungariat reges auro micantes,togilque paciŕicis amiŕli intrabant', lcd hor
3,0 rendis mun itus armorum przlìdiis lubiit. Adlunt 8: reginœ dura ad lpeâacu
la vocataz. На: lanéìa prius altaria eircunnt. Рой hate lepulchralem Lodovvi
ей regis Capellam intrant.Dum marmoream pii regis conlpiciunt figuramicor
de lcinduntur. gelidoq; clin adlixrenres laxo,trifl:em deolculantur imaginem;
8: tubentem im bribus lach rymatum lapidem mnndant. Peâore tandem luf
ficienti mœrore дсрайо; iras limul 8: gemitus vilceribus in intimis claudunt:
madidalquelacb rimis genas liccanres, limul 8: altos dillimilantesŕìâa lì'onte
dolores lnblime lanum petunt. Vbi Carolus lacrata circumdatus veliemedi
us proccrum liabat; nec minus clero myfiica Dei verba cantate: lu minus Stri
gonienlis prxl'ul regale tenens prac manibus diadema; voce tet lenata de more
4o plebem interrogar, li Carolus placet in regem. Aliis fautorutn luggef’tu: aliis
metu piacere acclamantibus, illum in regem vngit: 8: lauclibus celebri lacer
dotum gutture relonantibus lacrum illi diadema imponit. Sed ô mira res.'
qua: prius omnibus piacere nolcebaru'r, cum linem cepit optatum, nemíni
‘ placere vila ей . Nam mox vulgus lpoliatis reginis mileretur, primorelque
fceleris,qui eran't au&ores,cornpun&i intrinleca con lcienria rodi videbantur.'
, Quare nonlœti firepitusmec gloriola,regalis qua: quödam coronationis porn
pas comitabantur gaudia leq uuntur: 8: iplì reginarum lìdeles, ingratů {идите
&угаппцт,Гап&цтсу Dei tem più illius cruore (ведете, ac vlrrices animas regis
madefaäas in languine per vulnera mille eHIare ardebant. Nec delunt ойепга
. . . . l . . ‚ . . . . . l
jo regi inimicatia. Nam,dum de con luerndine lacra: рой mifI'z lolennia regali m
fallu procerů caterua ltipatus templum egreditur,equum auro radiantë aleen
lurus,inligne lanóìi regisStephani vexillů,quo prima dies regni dudü fretafuit,A
юге‘; per annos pia religione futuris regibus leruatnrn, illum przcedens relin
dine valute taëiii in partes lrangitunôc regê lceptra fraude rapientë dedign‘at'ur.
>Cü vero lecurus calìro in Budenli manens nona gloriaretur de dignitatedllur'ä
Caroli“ 1x8 — М. ICI-I. DE THWRÓCZ
R'x- Deus atris ab alto portentis territat. Diebus сайт autumni mcdiis nimbus ori
ente de fubfole terribilis,qnalem exaé'ta per fecula fenes Hungaria: meminere
пиши/010 mine magno emergcns; denlillimos dilfolurus in imbres turrcs al
tas elatafq; domos im petuo (is Hatibus concutienss llzridorc 8: mugitu ingenti
rremnlari fecit: altaque tec'torum cacumina euertens, medias ‘ют: per auras.
Tremendum diän. Cum tam denli aquarum vapores,8c validi устают lla
tus triduana faeuill'ent ira;in chaos aeternum amplius putabant rediturum orbê'.
Et rurfus (‘их regalis circa occafum pompa: inopinatamq; eius vita: prope ante
ruinam,innumeracoruorum multitudo aduentans, humana, quz vi aut arte
nulla depelli potuit,regalibus teëtis inledit; 8: tnrmatim volitando cal’tri fere- ю
batur per partes, horrendoq; crocitami'ne lidera limnl 8: aures attonabat hu
manas.Nihilominus rolrris in vim 8: vulnera verlis mutuos artus depl umabät;
nigrafq; pennas paritenôèregalls cnlmè' cubilis purpureo cruentabät fanguine.
Mouebant haze prodigia Carolum; 8: l'entiens minitantia fata ipl'um gtauibus
territari ollentis: {ре ramen futura delufus le minime fentite dillimulabat.
DE TCECE ET ÍNTERITY CAR OLI
regi; Parla'.
C A P v r V I I I. Y
Nter hate regina Elizabeth tanto de vertice fallus deieâa grani amaritudine 1°
I torquetur: maiellatifq; nouiter abaäœ dulcedine capta; vltrici ardens furo
re rem cœca fraude ablatam teëtis reuocare inlidiis parabat. nec PalatiniGa
renlis fuggelicio deellz. Reginis cnim alto fpoliatis honore magis compatieba
tur nemo. Mouebat hunc tum luarum pietas reginarum; tum illi quxdam re
gis Lodovvici merita qordi etant. Ilie, quantum in tarn grandi facinore com- \.
mittendo feminea delrciebat magnanimitas; reginatn Caroli ad necem impu- '
lit; (щ; hominem,qui regê audax ferro aggrederetut habere aiebat. Brat cnim '
erga liunc palatinum homo condition: nobilis : viribus 8: animo fortis Blali
us Forgach denominatus,de cuius profapia dominos calìri Gymes eodem co
gnomineinlignitos nolira œtas deriuatos nö dubitat.Hůc reginaflimul 8: pala- 30
tinus in mortem Caroli conucnetunt; 8c,vt quidam dicunnq, callrnm Gymes
‘ prœdiâum eidë Blalio Forgach tanta: prœfumptionis precium fuilfet. Pollquä
“ autem de'rege aggrediendo inter regina 8: palatinum clam conuentů eli; viaml
quaerebannqua fccutius tanta res perlîci poll'et. @are palatinus calliditatis at
te quadam ad nata: (из: in proximis celebranda connubia fe pergere debere di- —
uulgansznouo honore limulato nouis le militibus l‘tipanlareribus eriam extrin
lècis ŕideles,qnos fnarum mordebat prœiudicium dominarů de rege попа; res
' pararis armis fpetí‘tare docuerar. Et cum fe tantum ad nefas aptos viderunt pala
tinus reginam inl’truit,vt regem (на ad penetralia fiera occafione adinuentavo- ì
cater. Eran: cnim rune rigidi menlîs Februarii dies: Рейс virginis facratœ, cui 40
Chriltus rol'as cum pomis fuo mifilfe de rofario recolitur,propinquäteszdpmi
niczq; incarnationis mille rrecentos oóroginta poliA annos quintus nono volu
mine currebat: cum regina Elizabeth illius diei circa occal'um àmarchione Si
gifmundo genero lilo nouaslibiallatas litteras regi Carolo intimauit; rogans
ipfum,vt fuam defcenderet in domum; 8: dilfolutionem limul 8: fecreta litte
rarum intuerenrur: ac occulta, quae fecum haberet, conferre audiret. Infelix
Carolus tetra peccati caligine obfelfus, cubili ab alto defcendens Iralicis comi
tatns anlicis; reginale adiit hofpitium. Eadem 8: palatin'us Garenlis hora, lice
nim conucntum erat,plurimam fecum rrahens cohortem сайта‘ regalein
trauit-,Tuil`q5 cate rnatim,prout illis commiferar, in portis calìri remancntibns: 50
ipfe ad palarium, quod regem ac reginam limul tenebar, lequenti luce ad liliz
nuptias fe tranliturum dillimulans; vt domino dominar-que fuis valediceret,
coniuratutn lub velre enfem accinéìú fecum deferens, intrauit. Regina igitur
8: palatino regis ad latera fedentibus 8: variis traôratibus incumbentibus; Ita
.lici (ponte confrlio cedunt; domoque egtelli bini 8: bini 5 vt eorum moris elif
Pc: l
 »` " ëHRoNic А HvNGARoRvM, im cmu.:
рсг ferunt'ur. Dum ergo palatinus‘congelium ad мы“; 'optatů tem# Re*
p'iisieexliibere vidit; Blalium Forgacli tätarn l'rem audax qui fufceperat, alian
tem' obliquo lu mine iutuitus cli. Ille accepto ligno de fub ch-lamyde,moir ruti`
lań'te'm ed'ucen'sglaäium Щит in regem in tantum fulminat': ôcïi‘tì fiorum vir
. tute btacliio'runi ipfurn graui iëtu aggrediens; verticem limul 8: Ю’регсШцтд
ltìrnenq; eius medium miferabili vul‘nére fcind‘inöe fcelere commilfo aulam е
grediens Italicis ingenti vndiq; clamore ¿È concurfu inualefcentibus enfe cru~
enratopalatinales vfq; ad rutinas libi viam aperir. Rex vero Carolus tanti vul-'
ñer'is acritateliifcepta minime cecidit: fedinfelici furgens in quo fedebat de lo#
`ctnletlto nurantiq; grelfu pro'ced‘ens per pauimentum cruore longa vellrigia li
griaba't': 8: c'ubi-le à quo fanus defcenderat œger adiit. Regina autem Elizabeth
iáfuetz rei vifu attonitatfuç domus ametis corruit in medio.Palatinus vero сб
cel’pmm nefas fe peperilfe lztatus,munimina caltri intrepidus aggteditur; por-'
táfque limul 8: arces Hungaricis reparar armis. Italici autem fine p_rincipe,line`
añnís medios fe volui inter holtes, ac regem fanguinem funders dum confpi
сады, fugœ prarlidium iplis tutius elfe putant; 8: vt refumpris armis, viroq; po'
teńtes in vindiâ‘am regis redirent,calirum egrelli totam percurrunt ciuitatem;
'Sed cum nullum regia moueri vltione,arcefque captas, 8: lioltili fatellite fe ab
гады“ caltriprohi beri aduertunt; prima: noótis fub tenebris regalibus comi
ï'Ö Iì‘ìiîaüìforibusßigientes Italicas tendeba't verfus oras. Eiufdem tandem noâis
'liibcbii‘ticinio,reginalcs 8: p_alatìni complices non line feritate regale irruen
te'sad'eubile", fublatifque pol’tibus regem faucium extrahunt , 8: captum altxï
tu'ri'i'feruandum tradunt. Heu, de genere humano quantis fortuna ludibriis
rriumphat .' proh dolor, regem turris iniqua excubias vigilantes паре: in qua
folebat habere, cai‘c'crar. Cedenre enim Deo/ica querng. crimini: тфо ponderepmci
firent. ,Quzßuà es/Ecundarumprimom rerumроте”; curщит?cur goude: de¿l/¿r Í
rum' 'incerta rerum/int momento: ó'fepeeafdemfxìu Миф cardinec/audant. Nec
minus noůis eiufdem obfcura fub profunditate linitimas reginarum gentes ad ­=
id‘feruatas; tantiq; auidas fpcéiaculi in ciuitatem introducenteswix indubii ad
3o uentum dici expeâtabant. Et cum titaneus axis rubentem aducirit auroram ; 8:
fplendor ille folis aureus humentes depulit tenebras i curnulatis viribus plateas
»3*.fr" ciuitatis vagantur per omnes ; 8: regem regnare Mariam clamitatit; ac vltrices
*per manus de Caroli fautoribus grauem talionem exigunt. Irrumpentefq; do
‘Моё 1:а|ошт‚сов3с&аз illorum gazas voraci prazda: exponuntâ noeentiurn'
_?vildique fanguinem in multa rabie fundentes. Et nili ille Iohannes Horwathii
's in fortifuoru m Croacorum manu portam fabbati cruento eerramine _li
' ` ndicalfet: ibidem graues fui demeriri pœnasluílfet. Rex рейса Carolti's
‚ 8: celfam ad areem Wilfegradi feruandus mirtitur,vbi vulneri, vt qui
шип: , Venen _ medela adhibita faucibus elilis 8: refpiramine elaufgì
'
gp imam
l
~Ъ‘.s
confumm uitvitam. Nunc quid opes, quid regna,quid profuit altas
`seguras potentibus fpoliare feeptris г dum fortuna illa omnipotens vrbibus cir
д i s ‘(Штат fepulchri pompa cunâlris mortalibus штат tibi negauinln сдан;
' genim fanéli Andreœ infra arcemWilfegradienfem prxdiâarn eonlìru'ëtoë
j _ rppaueos petannos tabidü in cadauer redaůus intumulatus iaccns, çrumnz`
Д7 L:nde
nz ingens fpeótaculumuegibufq;
przjbuiili; futuris
Enimuerorex ilie ante hazedocumentum 8: exet'nplum­
Romanam contra lit->
eccleliarix‘
. ._ ens, Sicilia: de regnö-debitum annualis homagii lifcum illi negar, pro-"7.
` › д fummus pontifexeiim (их calamiratis hunt: paulo ante diem aaai
crnatis vinculo innodauerat. 8: hzc fuit caula,regis membra
Ё: ".--1-5 iliius facratam‘quz humum attingere _i
â". _ "-.­.­”­_ l ‘. ‘ ` . .
Ё"Миши ‹‚'.9 -
i "ц" ­ в
" _. s
" ‘l l *_ c A

г ‘l „ . ‘
 Iohannesno M. IOI-l. DE THWROCZ
Hor'vfva- _ ‚ _ М m
fow- ЁЁЁЁЖ ääîëäââmämëää
INCIPIT PRAEFATIO IN CHRONI
­CAM SIGISMVNDI, REGIS ЕТ IMPERATO

. ' I Rls, SIMVL CVM

eiufdem geIIis.cA-:TERIS

‘ — Штат omi/fà llominum 4674; пеneglzgmtia cmcrgenteff'aôrxfùntur; tml'

i _ 'vonk ratiorzabz'li ocr/:frame тиф: ; ¿mo "vendía nondum laáeflzífa „таит
-. . идете; amplio” quam me rogatum cßì’rißiparere dum'. I’otys’ime ne {туд- I о
t- ‚ ‘_’ A ‹ /Íl tuo temere тара орт meojím'o drßkó- ter/:pom quomlfzm no/ìriprmcz
pia reg/'J Szgzfìmlrzdi Ú'Romam' Cœfiro'gqmï' uperimßrandenborgen/¿m nominali: rozar
cÍ/z'onem : que тео шт ехдЛа [Майами/911120610; ‘гс/1710 aliquali ¿maña humano; L4
banzur ex‘pmcordz'l'r; таит merk viribus; fut а'ететшт mori; ей’; aggredipm/ìlmcm;
ea que друг/й‘! rego; Caroli myhrxim regni Hor/gorie intra 'vz/Emiinfra ¿omc/.m7lmo
demìprirlci/uk ‘яд/1’! regimëgrßaßœre: maxl'mqqurc immortalilatu honore/im: digna:
pro/rt reims а’е ef'fà'emloermagmßcíídomimmr Mic/Melon; OrQmg/m/ntz'mï; r11/emprofa
ш: Ge/Ãzr río' claro[пе merito bumì/ù'nobi/itanl: de t//gurio мам/ты Ьлттгш ad
а „т : шт ŕveroper quoa'dî„сайт? ciu/¿lem (Lt/¿rok dŕebmpmßn'ptorum ‘стрипти
ттрт obß’ruatiorze coßrzptum сдам/‚Юрии: @xcußito Ú' mrmŕnepdnfiloquoper- 1 o
ргмдт: м noz' qui те’ tamil/1m; шум; штампа bomimm bmw opens adprmol
tiro: tolk arc'íare/Erzptis non dedicare cumul'. Vale).

DE P'INDICTA PERJOHANNEM HOR

VVATH BANVM А REG/NIS £7'
palati/1o exaáìd.
C A P v т I.

ginas arreptis;regis Caroli qui erant auxiliarii metu concutiun

tur non modico; 86 partes [ibi tutas quaeritantes nö minus regem 5°
' ‘ . extinëtum vindicare ardebant. Regínœ autë 86 palatinus omnia `
eis contrariaipfo rege ínterfeûo complanaffe 86 deuicifle arbi- 1
trantes; illa parte anni infìantqcum fol fcruidus Leonis ingrediens Íîgnum fer
uido meiTor'cs quaiïabat œítminfelices rcginx (Эти! 86 palatinus dementia du- l
Errico, aulicorurn tantum со mirati cateruis Budam egrediuntur; 86 partes re
gnilußtant inferiores. Et cu m celeberrimo die feíti beati Iacobi apoitoli ver
fus opidum Dialc'o nulla iniidiarum {ufpicione pulfati medium graderëtur per
campum;Iol1ann`es' de Horvath banus ingenti l1 ofiilitatis manu colleäas vl
tricizßuans animo fnribundus in agmina aulicorum irruit. graue certamen
committitur lioi’tes inter vtrofque. E_t cum reginales palatínalesve gentes im- 40
parirate liofìium [e excedi vídercnt; illi qui nondum ceciderant, terga dantes
prxcipiti fugazfe commiferunt. Blaiîus vero Forgach,vt erat audax, primitias
excipiens congrelïus, ex impulfu hoftilis lancea: ­medios inter bellantes дейс
¿his ab equo capitur : ôcintuentibus reginis decollatur. Garenfis autcm pala
tinus,dum tanti difcriminis prziidium folam effe mortem confiderat : defcen
dens ab equo,& reginarum íunt‘ìus currui in l1 oIIes gladio v titur; feque‘ac re
ginas viribus defendit totis. Sed quid proŕ'uit (olítatia.` manus defeniìo? cuml
vnd ique inimicum {падет ЬгасЫшп еит‹1ес11аНЬц$ {agittarum iâtibtïs fau
ciabat. quas ille (uo infixas corpori: ne [ibi feriens prœpediretur manus, arun
dinum ad iuftarconfringebatßc interim tanta’. cohorti obfiitindoncc per quë- ­ 50
dam militem reginali defub curru,­vncle non timebat'pcr pedes arreptus 1n ter
ram deij citur, ac reginis 86 earum pcdifl`equis futura;1 mortis m etu Ptridenti
clamore inualefcenti bus ibidem capite truncatu r. @o peren]pto, 86 regina
libus aulicis al iis deletis,aliisfì.1gatis, (став illa Croaco rum honoris ignara ré~
ginales currus inuadit pariter 86 euertit: ac regi nas Наш], 86 domicellas earum
fine
 CHRONICA HVNGARORVM. 'mn/mm
line venia fexus, öcabfque reginalis reuerentia dignitatis,curribus de eifdem Наши“
extrahemlo, 8: multis ailìciendo‘ conrumelii‘s,captiuas fui bani adducunt in tlm“
’ ,prxfentiam Qliiibusdumilleregis Caroli necem multis opprobrioíìs expro-I
brat diélis; regina (сто: mox genibusin humo defixis fupplices manus eleuat:
farce, inq uit, mi bdmgpar'cc." ó' illua'guodqllondam lì rege nq/Íro Laa'ofvfw'co bemyîcì
um MI5/h, п’т/пфс’е; ac ¿n тмт ели ìnnaxl'ezmfeuire noli. Ipfa perpetrati/Edera'
film идущим/„фунт ¿iu/¿lem rei opifex, qui Ú'me ad hlmc perduxz'tßnem ‚атм:
dediL/êxui zlgituïfìJgi/i taz' дату/394124 mi/êfergquoniam шт [zb/@ue cau/.ì delli/lui.
r Etcum regina ampliori veller vri fermone, illius è confpcölu ipfe' abiir. Dum
‘о autem nox {uperueniens illius diei fugata luce vndique fuas diffudillet rene-­
bras; regina Elizabeth tollitur; 8: frcnatis Faucib9 amnis Boz'wtha altas demer
giturìnaquas. Reginalis vero atriivirgines rum nobilitate, tumque pulchri
tudineiniignes;
vel 'noäeeadem
haber Едет, perhibenru r. dedecoris lecto найма:
Tandem diluculo ГЦШЪ:ort'um
propinqui quodfolis
apuddiem
me 'y
qui efl‘lcit clariorem nunciante; line mora confurgentes Croaciam verfus (uo
rum llet‘ìentes habcnas equorum, non (lne fellinatíone tranlìerunniuniorem
reginam {ecum capriuam ducentes. Proh dolor humana condicio quam ча
riis forrunx voluitur euentibus! Arridentem enim pridem reginiá fortcm tam
,_ ciroin aduerfas commutari quis puraílet? vt recens exaûam рой vindiâam
10 inopinatam fuidemeriti redderettam paruointempore talionem. Regina: e
nim ôcpalatinus де nece Caroli has pœnas dedere.Nam ille qui cunâ'a creauir',
cunëraöc refpicitßc (uo intaéìum iudicio omittit prxr'erire nihil.
DE REDITV SIGISMI/NDI tM'ARcH'IoNIS'
adВидит, д- du lz'áerationeregine. L
’ CAPV'r II.
Adem tcmpe[l:ate,qua rex C A R o L V s {anguínem fimul öcanirnam fudit;
_ Eregina Е L I z A B в т H’patratarum {eriem rerum ad marchionem Si с x s
30 м V N D v м noui gratiagaudii confcribi faciens; 8: vr feilinanter venirer,illum
fuos per nuncios rogatum eŕlecerat. (l1/are ipfe S r с i s м V N D v s marchio
enormis cal’us reginarum fama nondum audita; cum Bohemorum armata ma
nu plurima; multis etiam illum partium regni Hungaria:4 fuperiorum proceri
bus comitantibus intardus ad Budam defcendit; fponteque ad arcem immitti~
rur. Eifdem autem diebus regina iunior in сайт Erupa denominato in parti
bus Croacia: {ituato renebarur. Pollquam Io H A N N E S H о к w AT н i I ba
nus marchionem Buda: exiflcere, 8: proceres illi fauere audiuir; mente 8: ani
mo debiliratus graues incidir in curas. (h1/ate reginam adiens illi ita locutns
elli : De omm‘lme erga te, б‘шат gmffifm, «тихий/2:12digne „дышит du
40 cor : lire! ze eìdemßngcui Ó'gem'zrirem tuangexponereinpr'apzyfto lmßuerim'. Cum ma
fzÍ_/‘ZjÍe/Eiam,/1`tibi гитар/мышц eadem quandocunque mila'def/eener. Sed/ummm'
тег/диким Émefàóì'orßk тара/[штате dimittere a'e/z'beraui: im ramen, 'vt mii/:iß
dele ¿ummemum prie/les, me mmquam me liberationù решит-[п autem, [пара
шт mmm/:erfahre: к ó'omnia/ìmuífum ó'eadcm/ì oportuerit falu/zm идет’. Et his
diäis domum exiuit. Superba vox tyranni intima regina: peäoris fcindir.
(l1/are abundantes eins ё ­luminibus oriuntur lachrymae pallidas pergenas vn
dique deHuenresSuŕl'lcientem tandem poll mœ‘rorem nccatis oculis illum ad
fe vocari petit. dum all'duit, regina mertu concufl'a, non tantum iuramen
tumilli prœlrare; verum etiam,quiavitam illius feruauerar,_illum vr растет er
50 ga (e (emper elle venerandurn promittebat. Sanölç igitnr afferuntur reliquiz;
8: omnia, qua: ipfe banus exigebar per reginam facramento reali roborantun»
Quapropter ‘суше cnrrus coaptaritur; 8: ipfa regina velur è ilumine
erepra Budenfern optaram deducitur ad
ciuitarem.
L
'Sigi/'m17- Iii. м. ma. nl: 'ruvaocz'
du# Reni. DE coRo‘N/ITIGNE REGIS легли/Но:
С A P v т I I I. _
H/Ec omnia triennio vel paulo amplioris (patio tê'porls рой rcgisLodovvicì `
obitum crudeli impetu in multa fanguinis eifufione, multarumq; direpti
one rerum tranfiere.Tandem nobiles regni, quam graulbus torqueri guerris,
'lA-c. potins pacis grata amcŕnitate gaudere pe igëtes,anno' domini M .ccc. Lxxxvr.
M_ CCC-_ ea videlicetanni ipfius aztate,cú ver fuaui auicularuni modulamine gratiflimû
Lxxxw. 'polìeros fui curfus propinquans ad limites : venienti feruidç :fiati rubentibus
hofpitium decorauerat rolls: geminiq;­ currum vehentes Phœbi altiores azthe- x o'
ris confcëdebant ad gradins: ad magnum fcilicet diem Penteeof’ren in Albatn
regale eonuenerunt.Vbi regina Maria cunëro in vnum conuocato nobiliû cœ
­tu media fietit inter illos, ablutifq; prius genis lach rymari'i riuulis non grauibus
Iine fufpiriis a‘d populum banc vocem fecitzDomini Ú'{Ницца} meigenitori; re
mini rentes merita irI me beneuo/entifìii i: animo, d' meúmper Ívos mi/II dan?non labe
ffzéhßio imperium, Doo ç/J'fvobokgrotiorum imrmîßu refèro aò'i'ioner. Nlyìllf quantoguer
ŕamm turbine „шт e/opßs dieofo: no_/Irum agitimim eff regimen: ‚ритма, perio
[иди/010110711»:proce/IM. illo mi/Ii ‘шт’! in eoßeò’t'u njï’rre out volvi; oudm' шефу};
¿fi minime. Omnia enim tvel vidi/Z13 pela/mwa'. Nee жди: defeordiùputo (у: lap/12m,
quolipoóïogenitore meograta’ гасит/атм: nondumßIb/a'to, fveßro ad idaeredê'te fvoto, 2 o
Íiuirprinczpl (q ucm m an u ibidë' al’câtem о liend i t) motrimonialifa’dereßm ifretita.
Credo enim? {Дадим шт’pla'ouere vol/i5, ф‘ литр/лей}. Ecce xgIIurJe/ìon/o rogê'ef
‘На; zo@ „дарит /y diadema illi сем/трогайте шт necfemineum 'vos amare im
perium; пей. add/'rigida toni impetuoßegelztzà‘ informi/¿früh teßâ'tibuo i//ud/ùßfcere 4
nimooioertí Simul ôc'cunëio Coram populo m archionê iuxta fe Íhtuens ait. Hic
dominus Ú' marinos mem: hir rex außer es?. Partite Igitur regno: Ú' fueßma‘ mutua m
de ne deleotè‘perfmufr. Р 1x enim fvfIIZ, termmm optimum bomma Ú' concord/'ampo
puli ruicimzm rego/im mrtuit. Regi nx oratio ai’tätibus placuit vniuerfis. Igitur се
leberrimo die fcripti Рей! Pentecoffes infiante; ipfeSigifm индия marchio жа
tis (на: anno vigefîmo cœterorum Hungariz regum ad iniltar magno cum tri- 3o
pudioiri regem foienníte'riŕiunei‘us exritit pariter 8: coronatus. ­
DE POENIS' A I'OHANIVE DE HORÍ’VÁTH
bano exaëïio.
C A P v т I V.
'REge Sigifmunclo regni Hungariœ fceptro feliciter potitò: regina Maria du­­
dum c'onceptam fufceptaz calamitatis atfïuans in vindiëiâ s regem 31816116
diuvtin' offendentes manus ingerer'etvlrrices,fœpius alloquitur: 8: crebris illiì
­non fine Hetu fuggeliionibus fatigat; fufeeptœq; per i fam asrü‘nœ mille fpecies
illi exprobrat. Eifdë diebus Ioliannes de Horwathio‘ba'nus cafìrü regale Pofe- 4.0’
gawat appellatüfui capitis praz'tu tela fubintrauerat. Rex igítur Sigifmůdus af
fiduis cöiugis motus querelis copias aprataôl illasTräfdanubiales ad partesBuI
gariä verfus mittere diflimufans caßri'prœldiâi in obfidionë côuertit. Obfeflo
igítur сайт prazdiâo; dum idë machinis bellicis acrius' oppugnaretur; (рычаг
de cita e'ius obtentione erga oppugnätes indubia effenvna noe'ŕium,dü tenebre`
vbiq; terrarů diffufz rebus furtim gerendis tempus prœbent habile: Iohannes
Horvvathii banus ipfo'de сайте ea parte vnde Stephanus filius Laczk Wayuo..
da: alter Stephanus deS'iinothornanegiz dolofa fub Hdelitate im mixti expedi
rioni excubias tenebít profiliens; fugiendi libertate potitus efiìtrans fluuiumq;
Z yivve eadë no&e,ńef`citur fi nauali oflîcio, vel arte natatoria ve&us,in сайт;
s0
Dobor denominatů in Bozna- pa'rtib’,quae Vzora vocitäturgfituatii in ualitlvbi
prxfulë Zagrabienfem Paul'û plurefq; fui facinoris cöplices innenittEifdë tem
poribus Boznenfes-Dalmatini fimul 8: Croaci eiufdë Iohannis bani 8: fiiz со
h ortis magnatum fuafione viciati: à Edelitatqquam fccptro debebant Hunga
rico,defecerant: regniq; in oras non paruas in igne 8: ferro vafiitates edebanr.
liar@
 c

U_ ­ ._­ ;,._» P­.,_ .-

CHRONICA HvNGAaoRvM. 11g-signa:

Quare гех Sigii'mundus copias copiis cumulando, vtipfa regna I'uo lleëte- di“ Rex
'ret principatui: illud quoque calìrumfuos quod tutabatu'rinlideles, expug’na'
ret,magna vi armorum vndiquecinäus prœtaöìum flumen Zawe ttanliuit, 8:
ВошепГе regnum potentet intrauir. Iohannes vero banus regalis expediti
oonisterritns magnitudine; inilla, quzelibi prius arriferat fuga magis quamin
дат сайгй conŕifus monitione, antequam oblìdione clauderetur, de йрГо са
йго cum pluribus eadem рейс infeâis fuis complicibus exiuit. ôefugitiuus
per colles 8: montium abrupta ferebatur. Sed hœc fuga profuitei minime.
_Y Nam per regem ipli ordinatas incidir in iniidias,captu{que ей. Rex autem Si
10 gifmundus pratfato' сайго Dobor expugnato; re'geque Boznenfi lim'ul 8:ге
gnis
banumDalmacia: 8: (binquecclefîenli
in ciuitate Croaciœ iugo ñdelitatis
genereannexis, repatriauit:
exterminii 8: Iohannem
horrendo,prout regi-­ й
nalis expofcebat furor,necari iuiIit. Primitus enim equi llgatus ad ройега ей
uitatis per plateas circíilatus ей. tandem ignitis vexatus forpicibus ex рой qua
dripartitus,& ciuitatis portis patticulatim futuroru'm erudimento pto terribili
appenfus,illam,quam in alios exercuit feueritatem, confeeutus extitit. epifco
pus чего Zagrabieníìs,quamuis multis aliis necatis non lit interfeâtus; nunquä
tameneiufdem epifcopatus in federn quam diu vixit,tel`litui valuit.
2.0 DE EXERCITI/ REGIS напиши)!
йпша/ейийит
С А P v т V.
НАпе etiam ante tempel'tatcm,dum res Hungaricœ fxmina duce graui liu-1
¿tuabant guerra; Moldauiani pariter 8: partes Tranfalpinœ reginali dedi
{пасс fceptro: necdum reiipifcentcs,regi Sigifmïido fauebant. Ille igitur quar
го,рой‹] uam coronatus elhanno renouatis armis illos domandi gratia aggref- ^
fus ей. ЕйГдет temporibus quidam StephanusWayuoda Moldauianas mode
rabatur habenas. Hic vt regis ptaecluderet ingteffum, omnem (ua: gcntis vim
3o commouinalpefq; öcafpera viarum anfratîta tex vnde ingredi habebat,tum in
daginibus,tum fagittariorů muniuit prœiidioEt c_um rex inlidiarutn i'rii‘cius a1
pes condefcendiifeningenti mox fagittario'rum manu aggreditur. tela nec mi
nus homines equofq; feriunt: 8: pœne omnis dcnfatum imbribus fagittarfi re
galis expeditie grauatur. Regii aut em milites vitam in fotti brachio redimere'
conati, de equis defcëdunt, in magnaq; virtute bellandi irruentes in Volachos
multis ex eis interfeëlis illos retrocedere cogunt: fugientefq; alрйй per abrupta
grani mortalitate allìciuntur. Quare redê'pta (ibi gladio via rex prxfati Stepha
ni\Y/ayuodœvi`q5 _ad habitacula penetraui't; Ipfe autemWayuoda dum preter
quam veniam petere (ibi prodeífe aduertit nihil; ad regem venit, 8: fui gtauis
4o demeriti debitas vtnö daret pœnas, regecoram, fui dominii Volacliis cum ро
tioribus,in tetram procidens,regem his verbis deprecatus ей: Glorioßßimeprin
celosßna nab/Ã: fuent'ampetentt'bn: reg/illis clementz'a грифа‘. d* illzteltio/lm quon/prater
„м contmrinm[де/11411,quam debeznto: temereprn/Itrnpßt,grata explotar дедуш
te. „мы: enim ракете quam dnŕìeìem tonterere z'nobea'ientin regali dignitati non'
minnsgloriie aú‘eït. enimnero tuammßnnnspuluà planmmrn. Tn rex Ú' dominus no
Лет es. Illano @itung/mm шф’т non expo/lnlnntfitinom,gramm, «Je/lm noble regaltk'
pleitos [издания Et his diéIis vniueriì lìmul humiles fleâentes ccruices regiam
expeóìabant beneuolentiam. Ad haec rex Sigifmundus ita refpondit: Noßrtere
gall: eelßtnelt'nl: o_/jzbn/à qtwnut's digna fvltlonepenßlnda ejer : ne tornen crimineauße
l5 О ritate's „физ/„дайте ‘ийггешцрлпйтш fvobis parite'rç'y'“ igno/¿z'mu/I: d" fuor ш по‘
ßram reezpimn: gration: in ante non delinquentes. Prouolutì ergo regiis pedibus
Stephanus Wayuoda 8: fui: regii oras amit‘ìus deofculantur; ii ncera рой hœc>
iìdelitas 8: annualis cenfus folutio promittunturz- omniaque fideli iuramentd
roborantur. ргоргег гех Sigifmundus rediens milites limul 8:
arma vnius anni recreauit quiete.
_ _ .z
 Sigifmiî- i 3.4 M. Ion. DE Ti-nviio'cz
due Rex. DE ÈXERCITV REGÍS петли/КБ! “(5
A[zartes Tranßlpinae, Ú' de morte Щи!‘ regina.
CAPv'r VI.
" О s ­r hzc rex Sigifmundus (exto fui regiminis anno genribus Tranfalpinis
Parmaintulit. Hxc gens fuis non contenta potenriis ; vt fe defenderet, va
lidam Turcorum conduxerar manum.- Dum igitur 'regales copiz Alpibus
'tranlitis illius тете ад plana defcenderunr, aciebufque ordinati's ae {ignis belli
cis collatis‘, vterquehoitis rr`ia`r'iu vti vellent; mox Turci patite'r 8: Volahi radi
ántiurn armorur'n,quibus regalis tegebatur expeditio, fulgore rerriri7 tutrici fe l d
fugaz com miferunr. Regius vero exercitus quodum potuit , illos perfecutus
ей. Cadebanr Turci 8: Volahi ad dextram 8: ад ййййййгаш : 8: cadentibus mul
ro plures additi fuiffent», nifi regalium milirum equi чайо pondere armoruin l
ipiìs infidentium dep'rcili; fugienribus pares in curfu Fieri valuiilenr ; 8: nox fri
perueniens illis tutiorem Danubii tranfitum non prœbuiil'et. Rex igitur Sq'gif
mund us contrariis fuga'ris еорйй$,сайгит minus Nikapol ardua cinxir ob idi
óne. Tutabanrur tune illud Turci lìmul 8: Walohi. crebriufq; де muris crum
pentes regioni exerciru tumultus non m‘odicos edebant. Rex aurE bellicis ma
chinis adiunótis; сайгй idem in magnafui parte prazcipiri dedir rui'nœ 8: expu
‹ gnauit; 8: ейцГдет defenforibus aliis inrerf'eâis, aliis capriuatis illud Hungari- 2.0
со commendauit praeiidioïandem genti partium earundem iugo obedienriç
im polito cum triumphofelix venir in Hungariam. Nondum ramen redierat,
cum regina Maria grauipraeuenta zgritudine regnum pariter 8: vitam liquit.
Nec illius obitus regi Sigifmundo parum curœ peperit. Nam rex Polonorû La
dislaus defunâç regime fororem vterinam,Adiugam denominatam matrimo
riialis fœderis grato in conrubernio habebat. lpfam igitur coniugê (об. {ceptro
mortua: fororis potiri ratus,_contra regë Sigi fmunclů exercirum copiofum mo
uit. Er nifi pater reuerendill‘imus dominus Iohannes de Kanyfa archiepifcopus
Strigonienûs multo armarori'i cœtu regni cöñnia muniuiifet, ambitiofus prin
ceps abfente rege Sigifmundo regimen eius non minus turbare potuiífet. и"
DE DE coLL .afrlo :if TRIGINT.:
duorum milttum.
CAPvT VII.
FElices rerum eucntus nedum reges. verum 8: hi'i'rriiIes exig'ui ceni'us homi-`
nes,quos conditio filete mandat, extra folitum rapiuntße moribus mutant,
variafque per illecebras ducunt. Dum enim humana: fortes profpero tramite
dirigunrur,animu_rn eleuant prof'peranris i nec minus illum ardu is-ingeri rebus
cogunr. Rex Sigifmüdus,quou(q; fecunda comiratus fortuna {nl__ito magis ani- '
mo tumidus qiiofdam fuis де regnicolis mobilitare in lignes ante heee, dum fci'- 4d
licer reginarum за bernamen calle Нпййго vehebatur, in fe 8: reginas grauiter
delinquëtes: aut grata [ub ñdelitat'e (ibi iungere aut illos morte. añìcere farage- y
bat: illi quidem dementi duce'b'anrur p'roteruiratis obliinatiaßc mori potins, à”,
ingrato [ub principe viuere pratoptaranr. Hi erant nobiles illi, пойга quosxtas
duotum 8: triginta militum nomine vocat. Inter quos erat miles ille tam glori
ofus Hügaro'sinter omnes magno laudis prœconio in fignitus, Stephanus Köth
denominatus dominorum de Hederwara alto de fanguine ortus:quem пойгй
enum vitibus 8: virtute non min-us praeclarum- nedum loquirur verum 8: refo
a nanti lyra'­ еапйеййй milites dumvagabundi regni per climara {pacianturi regiq';
Sigifmundo id opprobrii non modicum generaret; nonas illos res aggredi fu'- 5o
fpicatusßatuit eos eíI'e círeumueniendos,virumq; non minus arte decepto'ria,
quam armis'potentê Georgium Waydañi [ibi Hd um, illos vr vi aut fraude ad [e
ducerer confiiruíeßi'rigitur milites hi (ecus Huenta Zawi li ofii'litaris fufpici n
ne fine omni cà/pelirali li'ofpitio dediri,przrer lohannem de Korpad,quö Горох‘
rubëtis aurore ‘шпона derinuii'fe ferrur; adueniêris diluculi dulei eifent occu
pari’
 ‘I

CHRONI'CA HVNGARORVM. Y magi-fifa.

_'pati lomno; iple Georg‘ius Wayda'lii dormiëte's irruii'luperill'os. Ipli vero' mori di“ @mi
cölurgentes arma capiunt. In‘l’catille pollicitationibns, 8: regë illis placatñ red
dcreJpmittit: nihilominus armis militeq; potêtior rettori illis erat. lpfi vero dû
in holte viribus vti impar elle cernñt,cedunt promiliis. Cum ай: in opidü Ka- f
rum denominatû ventur‘n elhdiris ctedütur vinculis: 8: Budenlem ad ciuitatë
. in cnt_rib’ dela'ti lunt. Cötulerât nobiles hi intra le,dů ducebätur à etlireg'is че
,_ "дате: in prçlentiinô ramen illů aliquo lalutationis oraculo deberët venerar'iz'q,
' 8: faůü ей. Ná' cum rex Sigilmůdus luorů cinërus corona regnicol'arü nied'ius.
__ lederen 8: ipfì nobiles illius cölpeéiui prarlentarëtun null'ns ex iplîs in lalutatio
`ï ° 'nê'illius os (ой aperuit: neccapitis aut gennů curuatione illi aliquä exhibnerût
hoń'eliatëI-Izc ignomina rege Sigilmundit in maiorem cöcitauir iti@ pro
ptc'rl‘ui fnroris duëlms vehemëtia,illos in ipla ciuitateßudenfi in platea S.Geor­
gii martyris fecit decollari. Ainnt quidä,q, dum Stephanus; Kon th ipla decolla
tio‘nis‘pœna pleâti debuillet: relupinus vultn (так iéiů verlus decübere prœ
elegifIë-t: leq; plurimas imminëtes БЫ mortes intrepidis oculis conlpexiile : 8:
" häcîquidern nö formidare,tû vero in tutti velle dixillet. Hos etiä nobiles non'
nblliifniißctriginta Fnilfe tradüt. Cü ай: exterminatis illis lpatharius Stephani
КошЬЮЬотКа vocatus, irreuocabiles diflolutus in lachrymas lIetib9 vaearet
rex illo cölpeëio dixilfet; cipefcejîli lac/:f_ymaa, á‘ßere мл: т do
“З. oiiiiiiià‚шт;tilziplura donarepoten:Для, quam ille quideco/[atmell. ad b :ec puerů
`rel'pondille ferunnego tibifuelutßrapha Bobemicalißruiiurm era uuaquam. Qn tä
deiniùllií regis eandem, quam dominus eins lententiam lubilletöc numetum
adimplenillet prœdiéìum. Pof’rquam autem languinë animalq; hi milites Вт“!
fuderefacratä capellae пойгй viatici in luburbio diâa: ciuítatis habitar: свете
гегй‘геицг‘ет habitatione pro perpetua,donee angelus tuba canet,cöprell`ere.­
a Horum mors militum illas,quat polieainter regem Sigilmundum 8: Hungaros
` llarñmis arlerunt ingenribus lcintillas, miro cinerum lub tegmine; 8: nüquam
_`_
luùm vltimnm infra diem tntnm propterea regimen praebnir.
emv.

d' DE BELLO REGIS SIGJSMVZQDI SVB CÁ

3C
ßro maior/Í: Nicapolis штат geßa.
.CAPv'rVIIL
Egnante leliciter quondä _rege Lodowíc'oßnter Grzcos ingens exorta dil
lenlìo inteftinis grauiter fluâuabat dilcordiis. Duo enim etat Grœcorum
demini; 8: fî non eildê parentib” orti,vterq; ramen le imperiali de' parêrela natu
ex hoe ius dominii ad le pertinere allerebaeNec minus сетей Grçci hos
qiifiq; {по рго libitu amabät pariterôc feqiiebantur: pro incerroq; imperatoris
Inaín'rneciuili bello pugnaciter dírnícabär. Et cû alter horü (шт parte delîcere
_ . afidîŕgvlcilcëdi libidine captus,Amratë primumTurcorü Cçlareinpof’tquî'i re
до БпЩЕерегйг tertiů ad luas partes adiuuädas precio pariter öclpgtñis' ex Aha in
Gŕàiáiä aecerfiniLNeqgenim трест: diliìeultatis Cœlari id perluaderœqui
adhère antea accenlus totis viribus inliabat. Hunc iraq; 8: eius copias per mare
¿Melponti ей ea cöditione inThraciä nauali oliìcio traduxit; vt eöfee’io bello
'Wits nauígio remitteretunI-Ioc paâoTnrcorů gens exAlia in Europa migra
дёшево trîiluerla Gtçcort'i opera горб inextinguibilë Europeas per partes alli
*_ "М‘Ёгапгё luceëdit: tioßzrarumq; mileriarû frutices lnolirisin agris alfatim
‘ " ' tes germinauit. lNä'iple' Amrates nö id, q', promilìt, led|quod libijp‘deile
.1r
— ‘Третья: __ ’ ’_ o voluebanfiêper enim bellum conferëdum per ocealionë
C' g ó‚ ri'îdies
cilibs‘lnpeŕarer
prottahêëvt
pariterGrçcos
8: opprimeret.Nec
mutua ездеillů
йадюз
lua lelellit
ille integer
opinio.V
adoriretunae
bi enimplf' _..

turnůï'belio Grœcosdelicere; domefìicilq;` opibus euacuatos БЫ iplis paruo'iú

elle lenfìi; mox occalîon'e adirâuëta in illos arma cöucrtit; occupatoq;
разврата: Gallipali opido ad Fretum-Iiiellelponti iituato, eœtqra G rzca opi
da oblidi'on’e petere,agrolq; val’t'are, öecůâra pallìm inuadere no'deflitir: quo
ulq; magna parte lua: ditioni lubiecit. E-xhin'c rebus Turcorü indies augelcen‘- '
L s
 'Sigi/iai'- 12.6 M.“ l'oH. DE THW‘ROCZ.
MRW' 'tibusarege'Lodow/ieo vita funâmhabenifq; I-Iungaticis in Sigifmundů regeñî
deuolutis: Pafaythes 8: ipfe Cœfar Turcorum patte Amrare peracri ingenio nä
_minus ìdoneusôc in tentandis rebus arduis magis audax; breui fpacio temporis
` Thraciz‘i vniuerfam Thell‘aliamq; ac Macedonia; Phocidë, Bœotiam 8: Attici
tum vi tum deditione capiês, fui dominii fecit. Milos quoq; quos nosBnlgaros
vocamus,reg`is Sigifmůdi fub ditione cölìitutos ar`mis infelìis aggrelfus eli. Ad
hunc Pafaytö rex fuos caduceatores milill'e; Укр ab inuadendo regno libi iuris
'vigore attinente delilìereneidëintimalfe: illum vero per occalionem interim
‘более t ora Bulgaria: terra potitus elhrelationë dillnlill'e: tandem diuerlitarem
armotum,framearů puta ac clypeornm necnö pharetrarů; quibusTurci in ho- ld —
lies vtuntur; lingnlos per parietes vniusdotnus appëdi fecille; introduôtifq; te
giis caduceatoribus ad illos dixilfe fetrnr: Reuertz'miniadregem lvcßmm, шва“
Ш), quomìïó-ega tcrram adímuc, fw widen?, im habeoßßïciem: pariterque 8:11115 in
parietibus pendë'gia'm'anu ollcendit arma. Haze res Sigifmundi regis animt'i non
¿Á C. . parů vlcifcendi i‘ń'timorem excitauit. Qguapropter fui regni io. dominica: aůt
M_ CCC incarnationis M. c с с. х с V 1. anno, commota чтит-{11111 principatus armo
хе yn rum virtute; ingente? conllauit exerciturn.- In quam quidcm regiam expeditio
nem tam gran Èdux Burgundiç inter alias nationes ac Fran eorum liueGallo
rum populus arma nö panca forriaq; virorum bellatorum a mina aduexerant.
Q‘uiorum nobilitatis armorû inligniaBudœ in claulìro fan iNicolaiconfell'o- 1,#
ris erga fratres praadicatorurn tabulis arte piëloria in fcripta ac parietibus aHixa'
meos vfque ad annos pro memoria liete‘re. Mota igitnr rex Sigifmundu‘s tarn
g'randi fui exercitus congregatíone Danubium tranliuit: 8: nedumTurcorum
"ti meret Czfarê; veru'm quidä ipfur'n dixilfe ferunt : „2151:!тсшта’ш eff nobisbof
то? fvq/Íurhfrxlorvîßper rzasporzdua rueret; i/ludno/Írllr, qufugerimu:baß/Ãf, ne' l.:
aleremarJù entarepoßëmm. Regno tädem Ralcix crudeli furore in magna гей‘!
direptioni
Aopidis borribi
Orifzo itatifq';aliilq;`
8: Bidinio ltrepítu nimio pertrâlitoßnlgariç
partiumearundë munirionibusvenir ad oras.
nönullis Iride
Turco
111 qnas
ne tutabatur
expugnatis; bellicola
ad vltimů ea manus : nö шаге
iplius anni line fuicü8:­vites
fuorůfuismulta fanguinis
frucìus effulio
dulciores cul- 5.o ..' „1_

toribus reddebant,circa feftum vid elicet, fan'ëìi Michaelis archangeli in cam-_” ›

po calirimaíoris Nicapolis (на calira lixir. Turci vero ycrebrius de caltro спит;
pentes,regium exercitum in fe prouocabant: nonnullofq; vulnetantes facpius
vulnerati rediban't. Cael'ar autcm Turcorum; quem nollri feniores Palaytli'em
fupradióirum nominauere, Nicolaus aurë Secundriniv de familia 8corigi ne Turf,
corurri
fuit: adzlìneam
dum Senarum
regëgrandi e'cutnapparatu
ifco um fcribens
‚р‹р‹д‚_‚
bellico l'ua ineundë Chala
domin'ia inum fuill’e
penet't‘alle 1 “‘
audiu-_irë
’ non minus omnegeutis goburin armaconcitanit; ôcin forti fuorum maiilú
regiz ob l ¿ ¿ врдйфщёбрршъарргофпч1121521. Galli vero liue Iì‘rt'ici-ad
uenientis vadeuntes, öceum belli primitias, quae
ioriferuere n raffdçqitatgillis in fe exciper‘egvt atïnuet‘e‘r‘, rogatur'n effecere.' ` ‘
Dum ig'iturCzlat ipfefrement'ibus vndiq; fuis agminíbus magnam vim paga'
nornm fecum't'ralîensiegiiâ _b' " y riti' _ç I ’„fívìhiuerlëi‘cgales'
nugnzinl'olenti AAvil'us‘pi'llìsrf’iox Franci pr'œ'cipíendiŕ
сора: ШИЩЁТ!
i ` ' vlîiixieilnê сайт prolilien'teszöcpriŕh“
¿gëgrdine aciebus _
eipìtes ab equisymoriiiîi etlit‘es`­‘cèttatfur‘i del'cendentes' contrarias
- lrruernntintnrma's.Diro li/ollvëfsi‘nt'ervÍroliji;vigente;curul-lungi-~
rifellatos I'irancorntïxn;> 'I' « fráńfuerfo rcîgiärpetereA allzrfac‘onl'pieiungä. ‹
l
l Q
ùQńdurn enimillgrgm 'ñíiis'iplisnotuse'ragillosdlj’àŕiinolioliile " _i i
@umg-¿galeras? c 1 _ ‘ ""açgslldillbluri‘in штат: сайта раггсег‘дцд;
’ .i "й ‘l ¿f ' aáa'fulticecidere d‘e таза-15,8: mul’t'i
туча‘: 3113‘;
¿..ifp-i» '
' " ‚ "ЩХйЁГсциц/ГсдЬЫЙа
L Ё1111111с11о111э1ад1рисп111’сг111111161!»
ar.- 'f'i'
“ a l Aî ч tusfuiffet. ’ ' ` 'Jé l
ISI.’ . q ' 'u
‚.‚ _ - = Dit
 êHRoNIcA rivNGARoRvi/i. _ ` n»,
.íafêafgnë ‘I N_IMICITJIS 1N R Е GEM­ irr-`
—’;- " .gfnundumeonßanlf,ó~rdpzìuitale где/{ем
C\Ä„._'P T ‘u’

dolor i res humanáè noti’e'readuétrice fortuna; in optatos per calles dfi

:d ditiguntunquam varias excitant nimicitias ‚ q uanturnuc раны: odium?
gratis etiam ex amicis _m a xime Hungaricx generationis in profapia intei
ofie’s elñeiaríiìkex Sigifrnundus hucufq; genti Гц: amabilis s poll: 68:8
I_J'è'ńl fui populi cladein odio fuit. Enimuer'o timebat , ne illis , quos male duxe'
¿b гад?‘ quondam rex Perfarum Xcrxes poll infelirpem belli in G_rœcia gelli linë;
fnac im prouilionis prŕnas dater. Qiapropter fugitiuo Iir'nilis altas Danubii 8:
œquoris per aquas remorum oflicio Conltantinopolitanam ad yrbem : inde ad
Rhpdum: poil: haze regnorum Dalmae'íœëc Croacia: ad oras nauigauieG-.omi
t. l’fliäìurillum viti in regnoggotcntcs dominus Iohatines ,_ arehiepifcopus Siri
Sreplianus de K'anyfa frat'ereiufdê; nec minus peririternuncios re
.Cffet optimum ap’ud primores lregni operabaritur. Inter Базе autë fuperius
~ Дары; Elius Laczk Wayuoda ; 8: alter Stephanus de Simonthor
{Ж __ М ‚1
_ _elei'e tumidi; non ipforů facinotis pluribus line fociis,quorů cor-L
­ .1 . . ­ . .-4 .r . ­ d - ' ‘ . s d ­ .a

д .‚ ‚и @fr usrc e Sigifmundu no regnare,adillui’tre iuuenem Ladiilau natu

щ ' 'n' .` d ­ s А‘ t . ­~ ‘ l ` ­ П.

ёд? . е. tcmpellcatis no multos ante annos,vt fuperius diůurn среди;

~f “W сёёпшщрышп _regna vices partis in „датам gereritëfuos mittente:
. g-pf’ïâse’fceptra regni Hungarici illi qui leuiter tradei‘e proniitrebät. Ille verd
mi ‚ЕЩЁ genitoris fortë,quaI-Iung'ari_co in regimine cornitatus erat,p_rç oculis
ptáecordeq; ferens : quamuis illi regë Sigifmuridü eliminareßc re 'mè' tranqrl.>
lum ci _c_lai'e Jptriitterent; ad capellendä's res Hungaricas patte tar йод fuit. Cü
lgir'urillů ‘войн moueri animaduerterunt; non ergo ab inceptis dcliiterun'tâ
{Èvilâáiëlâ’luŕnvoluntatis line' facilius coneludendü, ipli vterq; Stephanus ab
CQ #f fi _ e Ladillao per internurìcios iuramentü pariter öcliteras receperant;
_1,3 " 1 __i _I__iv'ice eiufdë in regno op'c'rárentur; id 4libi dum fceptr'o potiretur, gra
_ f ik“ Magna parte nobillń hate cöditioinlìdelit'atis per дам: traxit : mul;
` ` 7.} i' _ d il' - feeleris nota obfufcati: quorü propage eriä hac nolira шаге perpe
“что al? _ _ecutà' delict ru liicitatë. На: res е15 dirigeba‘tur; nö tameni'cgenì
.'\
_ .îcöfueto volumine tranlicrunt fub hac tempelìate quäplures; 8:
- i _ ‚ "'¿_i1ndus vnü 8: medium per annos maritimis in partibus demora
. = .il ‘же _ 4magriatii öp_e,tnaxi_me archiepifcopi Strigonienf ac dominorů _
` eIohannis де Maroth bani regale relìitutu's extitiŕin foliii." Etlicet
t g“ vttlíipq; Stephanüaduerfas libi res machinari 8: comp’òtierélenfiaî: ŕnö
_ ¿ljlibicoaçgnatä illis pijoprei‘` cohorte' in illes vindióiia "й par eraeTräliere
)gufi redî’ m regis t'resôe' rne’clius anni ;l 8: Гетрег interhaze in contrariis
.i_ .i
._ ’ ‚ _cońiutatorum crefcebaiiiumerus ;8: quali torus Hungatáç vulgus {11%ё
ц _ _
"д _ _vieiatus {iniliro Щит lúniirie inìuebatur. Cónciŕâtr‘erat'rìiaxirne Hú-`
' L‘"_S'Èîçì‘tltra Швей in o_dium : шт 8Lti'iginta mors militum : turn п;
i "д: P ‘311333111;ыйсоропгапеехредйдопйзехйшз: necminus iplèrex foluto ‚мы
_» _ ' "5:3ВЩПГоШЩзЯп1аГсЯпйат‘йг8йпцт violenta: deditus актрисы; I-líifA
îgf» pt_ltíbf‘ié'ei'atß Valcbatetiam prfz'ter h_œ'cin' populo p'rœfato'rum vtriuiî:
{53 “а B_antgr‘çisn pei‘ftialio.
4.
_ Contulereigitnr v‘niúerli, quorum id animi
'1_ чгзйёчфддше iilis'ïjŕempus’aciid p_rac'ber'eridoneun'i,captiuiŕari „А
„Q_
­ n»
rigê'telimo primo dòrninica:`
-`l."~'ï`­‘­ "'Í­ }‘­"'
iricartiationis
i ‹ ‚.
anno:. м,' ccgq.
,e1u_ ern,cum verillud fœcundilfnnum tauro duce medl- L
_ IinifÈral-iat dies arborefq; rigida auiierit'ate virentij i:

oridis v'eltieŕat'fr'ondihus : vide‘l" ci, die, дна mater eccleâ r.

m“ decantárt'riùmphum з barone:

ч' L.'
sigifmz 12.8 M. юн. DE TI-Iwkocz
df“ Rex» eorum in ipfum iníecerunt ;86 niiì ifìorum,qui amabant eum,fibi`iniil'et'dill`ua¢
fio : ibidem Iulii Czfaris ad inflar multis vulneribus confoil‘us fanguincm Ii
rnul 86 anim am fudiflet. Etant diebus in eifdc’m Garenfî in domo duo grate in«
dolis iuuenes
À narum ad latus; auötore quondam
interfeâus Niconedé-.Gara
elbgeniti :quorum alterpalatino : qui quondä
eli paternum regi.
nomen forti
tus : alter Iollannes vocabatur. Hos iuuenes captores regis in illum grauem, ра
tet-nam propter necem,cum maxime propter illum poenas dediilet , animü ha
bere rati,ipfum regem iuuenibus eifdem in сайте eorum Soklos vocato, {crua
dum aiIignarunt.
l) I? .L 1'.B 1;.K el 7'.Í О 1V I? J?.E (Ё I S lo'
Szlgzfmzmdi.
C A P v т Х.
‘ Ege Sig'ifmundo captiuitaris çrûna aH‘eâo; illi qui in eundem amaro erant
Rcorde; abdit‘efgnte hate in illum conflatas inlidias in lucem deduxeruntlä
que nullo obice-fevotis fuis potiri cogitabant. Magna ígitur in agmina palam
conuoluti fuperba ceruice gradientes ; cleuato ipfius regis Ladiflai vexillo , re
lgni per climata fe rebantur. Et cum ciuitatem ad quamcunq; ipfo vexillo co
miteveniebant,i`acratus cleri ordo illis procellionali cum veneratione obuiam
ire compellebatur. Inter hre iplî regi Ladillao (e omnia ad vota.illius compla- _
nafl‘e,vtq; acceleraret, inti ma цехе. Dum autem ipfe rex Ladiflaus Sigifmundů zo
captumßaamq; ракет inualelccrc audiuit 5 quali promptas res adepturus ‘ю
еашйцт Hcâitur votis : 86 celeri apparatu fu mpto Hungatiam verfus iter con
tinuauit. Rex vero S igifm undus molelta captiuitatis (ub culIodia сайт in prç
d iéto lugubres duceb'at dies : regalibufq; ê luminibus crebro oborta: lachrymz
pallidas illius inundabant maxillas. I-Iuíus regis continuam cordis amaritudinë
aflîduofq; lachrymarum decurfus iam (“дога m iuuenum genitrix ; cußodia
i'píius regis,quornm curx erat,cum fxpius intuita Fuillencompaflionis erga illů
vifceribus mota: liquido ea peftore , prout muliebris exigit natura , corde toto
recipiens filios adiit,illoiq; ita alfara el’t : Gran' milnfliz',m fuolnlf in lm [famine md- l
ier/â' quam смен} regnico/¿r ofen/fe muß ф ; quadri/ii cum (‘фойе eiufdëßluzi 'U05 gb
illius шмт adconf'mationè' эту/ш deoeatlk. Maxime de quondam genitorà тиф’!
recorder me cora/n differ. Aiebat me'myrgem [сушке corommmßetiam штата 63”;
faraoni/on We deßrmdzî. Rcóus in bis quicquidfcccrint alii, fvor experte! habre fueßê'.
ZiL'íßi/lumpro/ct in wbr? ciucßerfït aduerfarz'ijntcrfeceritis,nota effe/ioni: regali:
guinos 'vcylneßloetm qßcriôet/cr дней/мг}. El lccet eieren' in adducendo noue rege под};
I fëmperßercmgaudere munyícê'cic's : rvos apudi/lum exo/ferilli. l,23d/celere? ушли} rei
gumfìmdereßmguinemhâríre шуму/ш nefàndo crimine vc/Ímcpoduerit/k тапш‘,
»volulr aut 'ueßrlrßecceßóribm quandocuny‘,in .regno тетей/ш’ ? Ш: coronato/c tanto: per
almos'ororege Идти : ¿llepro mim reôm душ’, попу rex ту?” ф’; fuorum nondum
regnum 11o/cit. Daß/liteígiturmelf/¿Aff` gdm necem мы;дат/2112 con/birq/lic ‘,Ó'teïallá' 4o
'veßm domus
laußer/¿itis туши»; hoc enormzfàcmore
qui'martemßcbiìl comaminare caueatlâ'.
:mc 'vos nomgnorare‘d/cbito, tßlern, Regepro то (сайт:
decil/er regl: inter-l
‚ fèô'z‘i лат: e/ÍÈ..,Qgßregni Hungarie/ceptra „рт; anfora/'J i/lü' epaterna nece maxi- `
me ‘vcßnem‘ocrgmitакт/ритм non recordari Ufa/ero caítiuzu We 'ulterioriregi/nine
pot/'mer :figz w:id/èccrinàqua perfeadeoyvcyi‘rúin re w/emperßzë bomecßòcra
bitur : á' «Pude/coman quogenitor fueßeranimìfìcdigóenemeriti erinlffempcr. Audie
гс liaec iuuenes ipíì ; 86 itupidi longahora fleterc diffoluti : tandem materno de
f " _ col [очи io m agnas inciderunt’in curaslllis ígitur variis cogitationib.inde часа
ribus; m uliet illa fagax rege' adiens Sigifmu ndů ita allocuta'ëlì: Rex .S'igffmurlg`l A
/Eico tuo:adueojàrio: nonode reggdez, ma exterminationcurare. Маши?‘те lac/„y“ _ 39
‘ш inde/@zomerшаре’ ora decurrenter э ó'ßeiuc me: continuo: toto recept' corde : ‘идя;
iuuenili.aan canmia amdrimdineßleóîmltfitompuzior. 1pfr'fem meflienqme/ola maffe ú
Метис labora :ßdm quâä‘de hoc epe coyiq‘fäŕoterrimf, дружит”. 'Timeo mim,
fite lióerauero,duos, _ „ ’ ' . .Ao: me'orïìmìfterc.'SiMmeefdelicerpromßr/¿cum de
_ reo/eo ccpcroporz'mf днём»! сдмй/шфттапа’е ercrgq'uam ac:
'/' l cum
|_v_.-'­-__­‘__ we *vive-‘v ’ ’тг——ч7———_'т fr* rv" ’

е‘нксрше A Invilieiiaoiwlu. p9 Sigi-fag.

_infami/.Firmin cambi de libertari'. Ad hrec reir Sigifmundus mox humo ad pedes ¿10km
illius prouolu tus ; схрапБГЧ; braehiis iplius ruit pedum in am plexus : tremebü
дач; ac ilebili voeefzge; inquigdorniniz ё‘ maier mea :enirnxreroregnum ‚мыfedi#
¿it ;/ìnii/1i «nim cornes ¿rit :fig tibiÄtjîlxir wir 'guinda/mg, @Him/Ear, тайм‘! cri/ami#
tate дай/парт ф rnantibei‘: nec der@quandácungper amplifierni/Ji libertiitempne/let.
fragte in rndirÃiÍ/@S трат bar diedi to :fdeligr/ùb (им/панда: tibi 0“ ille/er
igàreprvmitio. Vieit poil hœc mulier “(а crebris perfnalionibus iilios; 8: I'CgCm
ipfum cmitti falcientes auido (uorü ad'ue‘riariorů à ipeiîlaculo liberauit,clande~
ltinaq; ill um {ub cöditione marelìíonatns Morauiae fecit deducere ad horas.
‘3° DERBDITVREG-IS SIGISMVND!
in Hungarian.
‚ C A Р V 'r X I'. l r
Vmor rcgíai liberationis eiufdè' aduerfariis non paruö tei'rori ЕЩЁ nee 'rndl
R dieum erga fecundas eiufdem res valuit. lNairn bi,eius Caprio quorum tedio
e‘ra't; principeliber’tate
foribus potito,qua(î
vindiâä exige'iŕe,¢3i¿l grani
regë ipfum alrůdereducere
fomho cxcita'ti de eiufdem
regni Hungarifz offen#
in foliuni
totis "МЫ: conati,vicos pariter 8: agros illorum,qui aliter fen'riebaŕir ,ingenti ’
дергёдагйопе vaflabant. Ínterquos e'rát vir ille inclemens magno aufteritaris
ш rigore tumidns Iohannes de Maroth banus. Cuius vafriraris editionern nofrraŕ
“i œtatis feneâus nondum oblita eil: ccontra pars altera tum in (ui próreâionern,
rum hoírilerńin offenfanr vires experiebatur. Feruentibus igitur Vndiq5guer
ris,&: rerum direptionibus
turn armigerz , magna
natalis (oli gemis; in rabie
tumq; inualefcenribus;
partium (uperiorum rex Sigifmundus
regni l‘ilungarizl
procerum fortibus comitatus agminibus,nondum enim partes fuperiores' ipli
ńâ'rßgni Hungaria: illius declin’aueranr à fìdelitate, potenrer adiutus , rurfus ve
nit in Hungariam. Non enim тип: diHicultatis erat , regem de nouo (серий
potiri ; cum сайта! Budenie , 8: quali cun'âa regni munimina fuorum fideli
pra: manibus habebantur. Eifdcm diebus rex Apulia: vocantium crebris (e
50 duâus pollicirationibuswt rebus potireturlp'miilìs ven'iebat : iamq; Dalmatiei
­regni veuerat ad limites; cum regem Sigifmundum fof'pitem Budae morari, 8:
rebus ad vota gaudere Hungaricis audiuit. Quare extcmplo ineepro delînens
ualairirzefxzererga vertit; 8: parentis petens regnum , tum paterna tumq; [ua mo-r
’gps iniuria i ad regem Sigifmundum literas {cripiilleßc ipfum pereafdem, vt il­`
lâ, quiyîpi'o fuperilite de nono (emper foliti {от gaudere rege, condignx retti-5
„ъщюшз munere compenfaret rogatum eiïecille Решив. »
Einf' Р oENIS PER SIGrSMVzLDi/M A'
â à., Step/:ano ffl/_’ayuada,ó­ mier/lf infile/¿bles exaóïù."
4o ­ C A P v т Х I I. i î
' Anta calamitatis mole rcx rotiens grauarus ; nö fiarim (шип рой reditii dei
l "linquentiü in perfonas grauiratis vindiétavfusel’eSolum n.illorü auferebar
,przdiag 8: fuis collocabat iidelibus. non tamê in ipfos БЫ fœpius oecurrëres fac-J
uiebat : nee gratiäperentibmegiaz benignitatis clemcntiâ (ubtrahebaLEnimuc
ro hamum dnlcedine iìmulatœ beneuolentia: tinäum humilibus tendebat re«-__r
gnicolise: vt altos (use atrumnç ИСК) maculatos eo facilius _comprçhendere poff
{étDillîmulzibat fag-ax reni graues animi dolores; 8: inter hate dietim numerus>
I
eins ůdelium rande patiebatur augmentum. @are rex ípfe poil: hœcanimó в

l jacior fide ibus fuis dietä vniuerfalem Яд oppido Rewrevvfvvdvvarhel de

5b, ` t minato in partibus Sclauonizï‘habito eelebrandam indii'tìt. Illaqgc’onílitutis`
’ in magnanobiliü tumultuolirat'e fcruenteßtephanus illius LaczltWay
деда; duce peccato; aut regia in clemetia aut agmiriibprmat'orůque (ccqm‘
O _ minus ä rex aduexeranñdes д iIIuc Vna igirur dierü ей rex primorefq;
l' IF­ ",n.daibidê
n " 18: ipierWayuoda iimulinter
medios conůlii eadêt-raŕìatuscaptus
cölìiîàtí in domo eil`ent,ipfe
parirer Step an’
8: decollatus eil.Way
Er cfrl
. _ . Y s ¢
Sigzfmiì'- 130 М. IOI'I. DE TI'IWROCZ
MRM» fama mortis eius ad fuos delata extitit ; mox vindié'tatumidi ruůt in armaEt'fu'i
iffet ibidem procul dubio fanguinis eifuiìo haud modica; nifì cadauer illius alta
de domo praecipitatum fuis graue fpeéiaculum ofìendiffet s 8: niiì etiam quidä
ad illos tanto difcrimini fc fubiicientes exclamaffet: deßniteinquiens mzß’n, de
jìniteperituri z en gidetlls extinéïumgmtid шт: атм :opere deberetolf. @o faâo ri
gor furoris illorum tepuit: 8: vnufquifque eoruin rutas БЫ partes fugibundus
quzerirauit. Hunc Stephanum Wayuodä prasrer "cœtetainfandafuafacinora
inlœfam regiœ dignitatis maiefiatë perpetrata : eadem tempeliate cum rex Si
gifmundus рой cladem fub Nicapoli receptam maritimis demorabaturin par
tibus talefcelus commififfe aceufabanr. Etenim illum ad Cœfarem Turcorum io
Pafaythem nuncios mififfe; fîliamq; illius regi Ladiílao, quem inducere cona
batur: ea conditione,vtillicontra regem Sigifmundum adiumento fieret,iu­
go matrimoniali ducere fpopondiffe : 8: in huius documentum ingentia Tur
corü agmina Hungarícas in partes inter ilumina Zavve 8: Travve fituatas in
duxiffezgrauefq; ibidem per eofdem depopulationes edicliffe dicebant. Ante
hœc Turci nondum Hungaricasluiìrauerant terras. 1йе fuit lngreffus Turco
rum in Hungariam primos: eo tuncilli ingentes quas cernimus in ciuitatibus
Sirimieniibus edidere vaflzirates :quas ciuitates etiam nunc loca illarum fuis or
bata aedificiis non paruas fuiiIe tefiantur.
DE ELEcTIoNE REGIS SIGISMVN- 2°
diin regem Romaozorum i Ó' de стадии: oo/Iri Galamboelìinfe
liciterterminom.
C A P v т Х I I I.
Ofìquamipfe Stephanus Wayuoda fuireatus nouiÍIimas дед]: ртпа$,Ги5с1;
Р fodales alii morte,alii exilio fuerant damnati; vniuerfa: in regem paratœ in
ídiz vndiq; tacuere : ipfe q uoq; rex ab illic quieto potitus fceptro infra vitae fue
limites [но in regimi ne inteflzino tumultu turbatus ей nunquä. Igitur cum tan
tis calamitatibus iuuenis princeps fazpius agitatus moribus 8: vita melioratus
efIet-,immobiliqg fui regni dominio etiam nationibus ab extraneis fungi pro
50
fpicereturßc iam tres 8: viginti in Hungaria regnaffet annos , in regem Roma
norum eleůzus ей, Qiamobrem rex tanti principatus magnanimitate motus;
vi non modica armorum coniiata rurfus vires Turcorum tentare aggreffus ей; ‘
arcemq; Galambocz vocatam alta in rupe fupra decurfu Danubii Rafceano in
agro lìtuatam tempefiate eadem illis fubditam multo milite cinxit. Dimicabät
vtriqghoflzes fimulße femper Sigifmundanœcopix fuperiores etant: donec il
le CasfarTurcorum Chalapinus oppreflione fuorum propulfatus, bellico ap
paratu cum ingenti veniens` rege hoIIis potentior'vifus efLQJ/apropter rex ipfe
рой non modicam fuorum vndiq; decertantium firagem campum deferens,
Danubium traniiit ; ôehoflzilem euaiit manum. In hoc prœlio licetmulti occu
buerintivir tamcn ille nominatillimus Zaniffa niger appellatus ; virtuteëear-4
morum direéiione infignis ibidem cecidiffe пойшт œuum nofiri nö fine tur
batione animi memoratur.
DE ORIGINE III/’ZISTfARÍ/M.
~ C A P v т X I V.
NEdum resmortaliii in heteroclifim collabuntur; verum etiam diuini cul- „
rus difpofitio cedentedeointer’dum eclipiìm patitur. Supradiâorü enim
ipfius regisSigifmunditempori'icircadecurfumńngens Chrif’cianainreligione ‘ '
ortaefì diffeniio, ¿crabes illa hxreticz prauitatis pefiifera humanas inlïciens s0Y
mentes aui‘loribus Iohanne Wykleffin Anglia ‚ 8: alteto Iohanne Hus in Bo
hemiafenfìm diffufacreuit. feäaccnius imiratores maxime in Bohemia 8: eius
partibus; cum nobis На: propinquiores, Huzißas vocamus. Hanc praerer ca
tholicae Еда! aemulä enormitatem,diebus in eifdem,quidä infandus ordo, fi or
dínis nomen vfurpare queat Adamitarů vocatusmefcio quo auëltore,inl’ritutus
emerferat'; fuaq; polluta ad facinora vtriufq; iexus hominesfenes fimul 8: iu-"
UCDCS
 _ CHRONICÀ HVNGÀRÓRVM. ipsigzf‘mf
'tienes t‘raliere non parux facultatis fuille dicitur: maxime , vt arbitror, ей: eo,q, ‘И’ ‘un
carneae voluptatis libidine illis vtifas etat. Huncenim ordlnem (ui imitat'ores
'liinmium creatore rerum circa originem inlìituille; omniaq; communia lieti,
8: vt crefcerent 8: liiulti'plicaretitur, prœcepilfe aiebant; Incedebant пидй,8:
(p’eluncarum latebras inhabitabant. Рейс]; facra,li (acta dlcere fas elhquz pet
agebant, cxtinëtis lueetms tenebris (e credebannöc feniorem fuum Bohemico
ididmatcßtbecfíid elhiuum patrem,vocabant. Illud verbü crefcite 8: multipli
camini dicebatu nabiq; difcretione xtatis mutuos in amplexus : parite'rq; ad ex#
plendum carnalis volu ptatis dellderium ruebant. In dilatíonë etiä 8: állgmßri
io tum fuorum retium , diabolus quae cxhinc humano tetenderat generi; huic fu-l
perltitiol‘a: adinue ntioni tanto auxilio fuilfe perhibetur; vt, dum huius Collor
tis fenior,i тег caetera prodigia,qux faciebat,auibus altum fulcantibus aera,vel
feris atris in nemoribus latitantibus , vt venirent imperabat, mox aderant: in
clinataq; ceruice illum venerabantur. Volebat enim mille artifex illos,quos fui
cultus voluptas non capiebanfaltem prodigiorum irretire ollentis :quod ¿cfa-'
éìu m ей. Nam heee perniciofa (acta: religionis {ubuerlio paucis in diebus tantů ,
ceperat incrementum,vt ройтодпт рег дй&о5 Ншгййаз magna vi,armorum­'
queillatioue non modica Vix deuiäa abolitaq; lit. _

ZO
DE BELLIS szcisMt/NDI K_BGIs
contra Ива/14446111‘, ф‘ combo/lione Io
bannù Haß’.
С А г’ v т Х V.
RE X чего Sigifmundus,qui ех (ul'cepti Romani тушат officid‘fìdem cal
tholicam tutari renebatur,m axime autem s quia natalem eiufdem terrä di#
¿Ii Huzil’ta: magnam in vim conglomerati чайа bant: contra fuse feâae alienos
igne 8: gladio atrociter dimicantes,contra сойдет armatum tum Hungaricz ,
’ tum vero Germanica: gentis non fcmel fufcitauitroburffoloq; 8: populo hatre
ditario non parcens,magnas in regno Bohemiz edebat чаййгагез. Non ergo illi
50 Heâebantur : (ed femper quali in nomine fanguinis Chrifti cettaturi, pro at
rnorum inligniisin vexillis 8: fcutis ac clypeis; aliifq; bellicis vteniìlibusimagi
nem calicis arte piûoria fcribi facicntes duce quodam Syska , homine robufto'
8: monoculo turmatim procedebant; 8: in fe faeuientes acrius fœuicbant. 8: гй
in religionc,tum vero rebusinhumanis confuûo regno in eodem etat ingens.
Pugnatumellteade caufa partesinter vtrafque cum magno difcrimine perfo
narum fœpius. maxime autem cum' vna dictum vterque holh's in cam’po non
remote ad ciuiratem Vrburarum Kothumbanya vocatam conuenill'en't; pa'rs'
non cellitlineingentilìrage parti. Diu igitur populo in vtroque ancipitibello‘
feruente, 8: multis ex vtraq; parte cadentibus-,vltimatim Syska fuperioreireit
40 campum deiereris,terga vertit; 8: iimul cum (uis,qui (uperlìites etant, fugiens,
` lioili tum restum animi ferocitatê reddidit. Cum igiturrex Sigil‘mundusl hu
ius rabiem perñdia: vi (e compefcere minime poile arbit-ratus ей i vniuerfalis
’ dogmate concili'i tantarri (ulfocare рейет (atagens , illam Conltantienfem ce
leberrimam vniuerfalis Chriltianœ religionis Synodum celebrati ptocurauit.
_ Vbi‘prazfatus lohannesl-Ius , 8: Hieronymus difcipulus eiufdem , hazreliarcha:
videlicct prardifti concilio in eodem limul cum dogmatibus reptoba‘ti , dänati
8: ignis incendii fupplicio exterminati fuere. Non ergo regno Bohemia:
in prœdiâo per iplos feminatatl рсййз fomes celfauit hanc noltram vfque ad
ertatem.
5° 1n Е ЕхЕле1Тгне1чсАхо1г1/л -I'N'
partibut Вещи dtbeßato.
‚С А P V т Х V I. n
MVlt'a 8: varia bella huius regis indiebus nö' fem'per fine optato‘ela'ufa flirt:
' puere. Sed quis tanti prin-cipistotper annos regnantis xuum йуйо queag` ~
Sigifmü'- 132. M. lOl-I. DE THWROCZ
duaRex. peritringere г Inter cazrera enim bella,dominicx incarnarionis, cum quindeci
LÄ-C. mus рой mille quadringentos йпйагес an nus; magna vis armorum gentis I-Iů
M~CCCC« garicœ aduerfus ducem Spalethi Hervvoya denominarů motaefr. Dux enim
XV. ййе апге hare regi Hdelis; cifdem in diebus proteruia: Ptimulo duäus , lapfus in
periîdiam regno Hungariae vim infette conatus , ad fuas partes roborandas in
genti'aTurcorum agmina conduxit; 8: parribus regni Bozneníis regi fubieâis
ingens prxdo fuit. Animauerat hunc hominem longzua regis abfenria. Rex'
enim ipfe eifdem fub annis in diëto Conftantienfi concilio contra lier-'elim iam
diâam, proq; facrarum Romani regiminis coronarum adeptione agebat. Viri
igitur in regno potenres,quibus regia de commiilîone id curx etat nouarií rerů l0
йгерйш pulfati; Iohannem de Gara, alterum Iohannem де Maroth s Paulum
Chvvpor de Monozlo banos; cœreros etiam quam plures viros przliantiores
duces fui exercitus efficienres robur Hu ngaricum fatis grande,in regnum Boz
nenfe contra illum mifere. Ille vero ех aduerfo tum [на tumq; conduäa gente
munîtusillis campo fe oppofuir. Collatis igitur iîgnis bellicis, 8: rubarum vo
cibus vtraq; ex parte magno clangoris infonitu taratanrarizanribus , vrerq; ho
ййз muruam in ruinam iitibundus bellum ingrediturzůc in magna virtute lacer
torum vitibus prœliatur totis. clamor ingens exuberat; franguntur lancez , 8:
йп earü fraůione multi deiiciunrur ab equis , cadunt hincinde cadauera mor
tuorum parte ex vtraqg. Sed quis Bozneniîum altutiœ fe prœferre valet? Cum LO
Hungarorum viresillorum potentia: eo in certamine multo fuperiotes cerne
rentur; mox illi monrium per culinina,qui ех eis ad id coniìiruri erantßantes,
ita dorïri,I-Iuiigaros fugere proclamabant. Hrec vox magnam Hungaris edidit
confuiionem. Nam cum prœlio virilitcr inûiierenr, hoc rumore audiro , partë
ipforum fugze datam arbitrari,campü deferentes terga verrerunt. propter quod
8: magnam l’cragem 8: йюйхЬцз prœdam ibidem dedere. Nec duces ipiì tanti
periculi expertes fucrunt: quin alii ibidem capri, alii perempti. Iohannes enim
де Gara captus,ô¿ dire vinculatus,poil: multos [их captiuitatis dies libertate po
rirus,pondus fcrramentorum ingens,quibus viné’rus erat; in топайегйо де Ba
tha ad gloriam precioiilfimi fanguinis domini redemptoris пойгй, pro illius, 50
quodibidem vouerar,redemptione voti fururam ad memoriam reliquit. 10115.
nes vero de Maroth рго fuilibertateinimico magnam auri fummamfuclit. Et
quid de Paulo Chvvpor bano dicendum ей г qui bouinam crudam in pellem
infutus vlreriorem duce ab ipio vitä non meruit. Nam cum perfìdiä ante hanc
dux ipfe I-Iervvoya regi Sigi(mundo obediencia: iunôius oiiîcio eiufdem curiä
fre ueuaret z 8: шт vita сито; regimine morú brutalis cernererurs'ipfe Pau
lus‘banusillumludibrio habens, dum illi obuius fìebar ,dill‘olurus in derifum
mugitubouino рго falutationis veneratione dignitatem illius­ deturpabat. Sie
öcipfe dux Hervvoya, cumidem Paulus banus ab ipfo чеййтешо дйбйге pellis
bouinœ honorarus fuilfet,aieb.^.r: (Min forma humana voce bouis йпйаг vre­~ 4o
n baris; vtereiam ôeformaôcvoce eiufdem.
DE BELL о PER sTEPHaNI/M' KANJI/M
de Lrßnelî’in partibue Тranja/Pinie commi o.
CAPv'r XVII.`
S T etiam pugnatum hui'us regis in diebus, Tranfalpinis in parribus pluries
fem‘per illius gentis requirente rebellione. maxime ramen prœlium illud q,
duce vito magnifico Stephane de Lofonez bano parribus in eifdem cömiifum
ей, quamuis trii’tem liabuerit ŕínem s viuaci ramen memoria dignum. Etant
enim diebus in illis terrain hac duo principes,alter Daan, alter Merche: ambo go.
еодет fanguine nati :qui patitare eonfufa fingulari vri dominio laborabant.
Et cum Daan fuas partes debilirari agnouir, princeps Turcorum quaefîuir {ub
fidiumßc illo potitus partem alteram coegit in fugam. Merche vero cum vites
frias ad arcendum extraneum Ьойё debiles feniir,regis$igifmundi petiuit auxi
lium.
\
` In hu-V
 ч‘! . l

` _ CH‘RLÜNICA HVNGARORVM. 13'; Sigifmů'

VIh'huius igiturluccurlum Stephanus de Lolonczbanusräultis armatorum d“ д“
cum agmini'bus per regem millus extitit. tandem cruento commiflo bel
Io,dum hoflzi impar ellet; рой multam partis vtriulq;` liragcm capitis lui damno
vítœpariter 8: bello ibidem linem dedit. Nam рой calum ducis diá‘ti in (агент
verllmagnam inimicis rerum 8: perlonarum pratdam dedere. Huius belli exi
tumingens lublecurumefl: miraculum. Enimuero, cum рой hanc cladem
duo `ielcitra prœterillent anni­,& quidam vilendorum oflium interleäorum
gratia in huius campum certaminis accellillent :dumqg mirabundi innumeras
‚ hominum pariteröc iumentorü ibidem occilorum admirarentur сойав: ene
7° litigio чосст quali liumanam,tenuem pariter 8: dilI'icilem audlerunt. Attoniri
igitnrhucatq; illuc relpiciunt,neminë ramen vident: quare le phantalmate ln
di arbitrantunnec minus pauote perculli din йесеге. Et cum чосст illam con
tinuari intcrque rumores , quos audiebaut , nomen cœlefìe domini nolirilelu
Chrilìhöc eins genitricis gloriolillimae Mariœ crebrius recitariaduerterunt, in
animum renerli,inquirentes quidnam hoc miraculi cllet; vlterius procellerûr. i
Tandem humana tabe l'poliata olla natis circumquaq; virentibus herbis intor- ‘
ta lolum сараг integrum innenerunt.O сей regina gloriolilllma tuum quolau
dum prxconio lancìum magnilicemus nomen г quas tibi gratiarum reieramus
_ a6`tiones г qua te veneremur gloria г дат саабгае tuasinlaudes humana: lulli
fb _eiant vires minime. Ille tuis cellet à laudibus , tuo laniîto qui nomine lnuocato
"1? tuam non lenlit beneuolentiamtua enim perens luŕfragiaße ad tua lancïia con-_
Раздел; pratlidia; àtederclió‘tus ей пето. Magno nobis exemple ей virgo la
crata,hoc ingens quod homine in hoc nobis oliendilii miraculum. Nam cum
. toturn corpus exanimatum tabidumq;. lolum caput viuere 8: lingua loqui cô
lpexerunt,l’tnpidi ingenti capiuntur admiratione, tantosquod per dies œlìatis
feruidus ardor,hyemilq; аайегаз rigor,ac i nedia 8: litis, totius corporis cölum
pta carne lolum сараг releruauere. Admirantibus igitur тети admiramiui,
inqnit,creatura a'ei ó: Cbriyliauuaßam , qui/i Cbri/i‘iaui ф‘: Шли рт namineprapier
fvas in crucequimartuusфлаг!!!‘ mibißzrerdoiem tvi сои/‘мг. Interrogatus tandë :
3o quomodo namq; illos vlq; ad dies vixillet,relpondir : Glarizßßima fuirgo шт“
ruefòuit Читай, 'vt//heperteptioue eccleßaßicarumfa'cramemarum aan deem/:femme
weßrunëv/Èaduentum canßruauii; ánüeanjîiear, mori трава. lnterrogatus rur
lus'zgua Aiera'tiime :Laß fuirga Едим; tama pra/equina bene/iria? relpondu. Vigilia:
feptêßßùiguiu'i/liuafëmpef трат‘ Ó'aqua Мишей; á' Миф/111121410.‘_fiamma cide
uatiane“Иди! : witaq. ó' mortis amuisßôes ф}: mibißiit. Accerlito tandë laeerdo
te 8: cölellîonqcçterilq; que lnblequi debebât paâis, dillolut’ quieuit трасс.
BELLIS :LICOLPII PETHER‘ISII
“зад-Ё bma fuiteдеда‘.
%‚5‚.-__1т:-_ С A P ч т Х V I I I.
Vltoties œuo eodem gens Turcorum quietis impatiens ‚ 8: continua liti
~ ' bunda rapinœ partes Cildanubiales, 8: terrä пойго vocabulo Themel
ke'lz` appellatan1,violentis irrnptionibus tril’cauit. @os vir йг’епаа: , magna ag
grediandax, Nicolaus lilius Petri de Macedonia,amicorum auxilio 8: milite
aggregario adiutus,binis profligauit vicibus; lpolia tulit , 8: Ьойет in fuga pa
.ritetqg 8: in przdam conuertit. Cum enim eadem tempefiate Mahumetes pti
mns,Ca:lar autem Turcorum quintus,delun&is lratribns vna lecum ex quon
dam lupr'adiéto Palaythe alias limiliter Cœlare Turcorum generatis regnum f_l

I7 adeptus;4 illud terra mariq; adauxillet, öcquandam partem Mœlia’., quam nos
-I ‹ 5v lupetiorem Boznam,vel vulgo vocabulo Werhbozanyä vocarnus, luo lubdi
dillet dominio; placuit illi,vt nouum terra in hac regem crearet. lgitnr quendä
tum parui cenlus,tum humilis ortus pariter 8: lama: hominem Ikach vocatum
regem Boznenlem denominauinlliengui gloria nominis led uâtus,vim,quam
potuinlibicommiffx gentis omnem tiîòuigêc partes prafdiöias prœdabundus _
inuafit. Fu mantibus igitur vndi'q; prœdiisßc pra: timore cuniïìis tettz illius ho- `
M »t ‘
,_
 ’ — .3i
n

Sigifmñ'- 134. ‘М. 10H. DE Tl-IWROCZ `

d“ R‘x' minibus , euadendi facultas,quorum erat fugientibus : Nicolaus HliusPetri fri-ì
Ypradiŕltusmon aequalis milite ad hollzem militari duůus temeritate,illi 110й15 flei-F
it. CommilTo enim prœlio cum anceps certamen ferueret ; 8: 1111 medios inter'
bellantes rex Ikach obuius fnillet; ille eo cognito , mox equi fui in illum vertié
habenas, 8: illum lancea fua tam viriliter aggrell'us ей , vt rex Ikach ex impulfu'
lancea: eiufdem non obl’cantibus fidelibus armis fuis grauitcr vulneratus pra:
ceps corruerit ab cquo.Non pepercit irarns miles homini prolisratos fed defcë
dens de equo,pe&ori illius armatum impegit pedem ; 8: viäi non curatis preci
bus illum enfe nudo ingulauit. Qtlo vifo,col1ors, quam ipfe Ikach conduxerat,
vniuerfain fugam conuerfa ей. -w
Ipfe vero Nicons lilius Petri limul cum fuis prazda locuples rediit i 8: regi
Sigifmundo in lignum viëloriç banderia liuc vexilla 110й15 holiemquecaptum
haud modicum milit. Pugnauit 8: altera vice cum Turcis conlinia in przdiâa
irrumpentibus miles 1йс. Et cu rn ad conterendum boltem vito pariter 8: armis
illi impar ell`et,noötem libi auxiliari arbirratus , militem , quem potuit , congre
¢ gauir. Addiditinfnperhomo fagax militiœ equarum cxterorumq;in agro de
pafcentium iumentorum vagabundos greges , vnicuique gregi tum tympan'i- _
lias,tum filleulatoresßc praeterea l1omines,qui clamores cderent prxponendo.
Tali adiutns p'txlidio in 110йсгп hofpitio campeliralimoólurnzq; quieri datum
irruit: turbauitq; 8: а1111х1г,ас fuga: przcipiti dedit: viâoriaq5 pariter 8: folen- 2,9,
ni potitus przzda, fuœ conditionis inter nobiles пойгаз Vfq; ad dies memorabi- '
lis,nomen optimum naé‘tus ей 111 œuum. Dixere quidam , quod hoc in cerra
míne miles prznotatus luz gentis pro cognitione, ne nocìurnis obumbrati te
nebris fui milites alter feritet alterum,vocabula, Шел, {ем/шум!belli feruenre
atrocitate prazccpill‘et clamanda ­,Cumq;, pugna eiufdem 1106115 fub obfeuritate ‘i
ferueretßcholiis holiem minus agnofcerer, Turci boe vocabulum vel apud
deum velerga 1101105 libiiplis non minus auxilio elle cogitantes,cum acriterab
Ьойс perfequerentur,ingenti cum clamore emilio vocabulo ¿fieri folum miba]
clamitallenr.
be coR'o’Na rrozßz R ¿als 510152114’?!
mundiiizregem Bohemia. 'n
l . . .in
_ Ех Sigifmundus quatuorôê triginta ann-os
CAP'VT regniHungarigpd‘eip-atusgloï
XIX.

Vf- C- Вы ftetus, M. с с c с. хх. dominicziììcarnationis anno regni-‘Bohemian in

“'XÍ‘ÍCCC‘ regem Coronatus сй‚ Hosenim anteannos рой fublatio'ńem Wëcellai fratrie
' fui , ipfe rex Sigifmun'dus regno in eodem non regio fed gubernatoris nominel
fungebatur. Ille rex` non folum humilis domus' nobiles; verum eriam plebeiz’
conditionis homines altç digniratis ad culmen quam plures fu blimauit,fuoqu'e
in regno potentes fecit. Domus cnim dominorurnde Palocz 8: de Rozgouaz@
ae quondam domini Michaelis Orzaagh palatini,de quo fuperius mentione’m `
me fecill'e recordor,ipfo rege auäore amplam deuenere agrornm ad poll‘ellio
nem,fuperlìites quorumnunc in regnoakp magnilicentia: titulo 2‹;:111дс111.С0
mes veto Pipo de Ozora nullo fui fanghiixis hœrede fuperllite defunâus ‚8:
Mathkobanus cum fuis fratribus Frankone , Perkone 8: Zowano : ройсй'
quorum paternis in rebus nunc baud magnam habent pottionem , Ragulia'ni_
fuerunt. Qui lieet vrbani llatus fuerinr,magnam ramen huius regis beneuolê
tiam habuerunt :y auriqîöc agri poll‘ellionelopulenti , quodum vixerunt poten
­ l... ' tes in regno fuere. Mediz autcm eminentiœ nobiles , quos rex ilìe aut ex ture
autobfcuronobilitatisextuguriofnl’tulit,mihiconnumerarehaud' .. ..59
prompium ей : legentibus quoque ta:dii faliidium, cum "
' ad has res nullius lint importantiœ,genera­
_ . . re arbitrer.
__is. l' wir.’ _ .., _
 cHRoNicA` HvNcARoRvM. :'gfsfgißmz.
D Е ­HIS, '„QVI RE Grs SIGISM Уж}! ‘шли’
frequentauerunz ‚шт; d" quomodo Dezpotuoccylrum Nana'or
a/oenfe eidem ceßèrir.
\
‘CAPv’r XX.
Суда principishuius magna nobilium claritate illam frequentantium re-ß
fullit; ingenriq; aduenarum inundatione femper gloriola fuit :multi Ger
manize 8: Italia: proceres hanc frequentan’eroNec minus regis Portugallix na
tus, multo fui regni nobile cint'îlus, occiduis terra: de l'inibus pro tanti venera
l o rione principis veniens ; curia: regis huius honori fuit. Eum ‚ tum,quod inftan
te hyemis diro rigore Danubium congelatum vidilfet admiratum extitilfe : 8:
genitori {по maiori pro miraculo , quod vnquam peregrinarum partium i n lu
liratione vidilfet,nuneiaffe ferunt Sigifmundo regi. Illuliris princeps Georgi~
us Rafciz Dezpotus fumma obcdientia fuir,calirumqne Nandoralbenie inter
concurfus potentium amnium Danubii ôcZaui lituatum: quod abolito :euo
Taurinum 5 noliros autem perfcniores Alba Bulgarica vocatum extitilfe per
hibetur, fuos per prxdecelfores 8: ipfum illa vfq; ad tempora inhabitatum ‚ до- Ví C
mini M. с с c c. x х v. circa annum mere lidelitatis pro oblide eidë eellit. Hoc м. сссс.
„o lo tangetnr
calirum breui,haud
poliea parure vtilitatis
rebus Turcorum fuit; Rex vero
inualefcentibus, agroSigifmundus illiinfra
Hungarico,vt propter
liy- XX

hoc non minoris munilicentiälargitatis exhibuir.Nam in regno fuo I-Iungntir

сайт Zalamkcmë,Kevvlpen,Bechey,Wylagofvvar,Thokay,Mvvkacl1,Tha~
lya,Regeg, ac opida Zathmar, Bezermen , Debreczen,Thur, Varian , 8: alia
nonnulla; in ciuitateq; Budenli domum egregiam illius dignitati fufl'icientem
pro defcenfu 8: hofpitio eidem donanit. Is etiam regalem frequentabat curiä;
8: apud regem apudq; Hungaricos gratus habebatur.
DE VÄSTITÁTIBVS PER BLAS
Íronemeditu‘.
CAPV-r XXI.
Ех Sigifmundus fanâam matrem eccleliam tum armis triliatam, tu m vero
Ringentibus fchilinatis 8: hatrelis procellis , 8: rurbinibus agitatam , crebris
vicibus confolatus ell; ruentcmqueerexit; 8:рго illa fuos fœpius thcfau ros fuo
rumque fanguinem limul 8: animam fudit. Tandern cum таз fualongas li bi
moras promittere videreturminime; ne morte prçucntus' imperialis nomi nis
honore frultraretur: illa in toto orbe terrarum nominatillima Romaniregni
' diademata; im perialifq; dignitatis infulas fufcipere fatagens : difpolitis in regno
_ ex viris prœliantioribus pro eiufdem tutela cufiodibus; verfus vrbem Romani
luorum llexithabenas equorum. Sed hi culiodes regnum Hungariat fui prat- и! C,
_4Q fentia principis orbatum hand bene ptotexere. Nam м. сссс. xxx1.falutis an- M_ ¿ICG
no ipfo rege peregtinis in regnis res luas dirigente: quidam Blasko exigui tum XXXL
cen‘lus,tum nominis ex colleé‘riuo milite, Hungarico videlicct 8: Bohemi‘co;
quorum pratda animi erat:ingenti manu conflata : pri mum opidum Ternauia;
turribns altis muro coëiiliiunötis cinéium : ciuibus eiufdem noëiurna quiete
foporantibns vi clandeliina fubintrauir: potitufque munitione arma auxit: 8:
quali turbo vehemenriiiimus in partes regnifuperioreszquas nos terram Mat
thias vocamus,feingereus,rebus etiam diuinis aut fexni vel так! parcens mini­
me vfq; ad Danubium igne 8: gladio omnia vaiiauit , rapaciq; expofuir prœdz;
8: altius feci lfet,niii culiodes prœdiäi vniuerfa regni Hungaria: cögregata по
50
bilinmmultitudine illius voracem appetitum compefcuiifent; 8: illurn fu
is in rebus,qnas aggrelfus etat, quoddam lilentium
pacis fub imagine tenere coegilfent.

M 2. 'DE
 l

„81510117- 13‘ ‘ >`M. ion. Dit ’ruw/Rooi

duaRex. DE RVSTICÍAS’ REGIBÍ'S Im
l
regnofubortu.
C A P v т Х Х I I.
О S ante annos in regno Hungaria: duo rußicana bella autoribus quibuiî
darn ruiiicis,alrero Anthonio,altero vero Martino vocarismon tamê vno
eodemq; tempore ftrepuere. Horum vnus puta Anthonius in _Tranililuanis re
gni .parribus,alrer aurem,videlicer Martinus, in terra Nyr 8: Zamoskevvz ma
gna ruůicorum vi eolleâa, 8: nomine regio Iibi vfurpato; ae vexillis eleuatis
ingentibus ; velut inundatio quxdam erumpentes vitibus 8: regnum ípiis fub- n
iiccre fatagentes,huc 8: illuc ferebantur; nobilefq; vniuerfos iibi oecurrentes
inrerficiebant: ad villas veto 8: oppida,vtillis adhxrerent nuncios cum (angui
nolentis gladiis mittebanr; nolentes vero inclinati , przdz parirer 8: morti ex
ponebant: 8: in tantum гцййсапа hœc potenria eteuerat ; quod 8: armati illos
aggredi pauirabant. Tandem multa procetum expeditione contriti 8: debella
ti (ат : pœnafq; condignas dedere. Мат regibus ipiîs morte mulâaris 5 cçtero
rum, qui euadere nequibant,alios oculis,alios nafo 8: labiis,alios vero manibus
damnificauere.
,QVOMODO REX SIGISMVNDVS PRI
mum in regemnandem in imperatorem Romanorumfeliciter а
тает саптагш.
CAPvT XXIII.
Nrer hzc rex Sigifmundus parribus Tufcia: öeLombardiz perluílraris; in ci
uitare Mediolanenfi fecunda Romani regiminis corona ; cum primam anto
hare in Aquifgrano fufcepiifet,per principes 8: eleâores eiufdem digniratis ех
titit coronatus. Deinde continuato itinere Romanam venir ad vrbem : vbi fa
crarum imperialis fal‘tus infularum honore, veneranda ranri‘principis canicies
per fanâiiiimumin Chril’co patrem dominum Eugenium papato I V. ingenti
cum folennirate laudabiliter extitit adotnara. Propter quod ipfe rex Sigifmun
dus iam non folum rex aut im pcratorsfed rex 8: йтрегаюг à fuis vocari digna` 5"
rus ей. Reuerfus рой hate per Italiani 8: Germaniam,& rebus tam Romane ес
cleiiœ quam fuis iìbioccurrentibus difcretionis moderamine ad votum corn
‚ poiìris,venit in Hungariam : от: (uam propter abfentiamtnulris iniuriis vndi
quelaceIIita ; 8: in fua’. quietis Pcaru grauibus alfeäa etat procetum difcordiis.
Figens igitur in ciuitare Pofonienii relidentiam; 8:ад illum regni fui Hungariç
principibusôeproceribus quali totumregnum rcprzfenranribus pro vifenda
попа дотйпй ipforum dignirate conŕluentibus ; omnem impetum 8: гигЬйпет
d‘ifcordiarum,quibus regnum fu um (на regali abfentia viduarü 8: interim agi
гасит lextitir,fagaciter complanauit: ôcinfuper pro euellëdis radicitus amplio- _
ribus regnicolarum difcordiiss proq; pace illorum йаЬйййепда , nouas in regno ‘l’l
coniiiturionesmouafq; leges , fui priuilegii patrocinio mediante perpetuo fer
uandas , I’ratuit 8: roborauir. '
DE oßla‘u 1MP Elta Toa 1s Marsan/NDI.
_ ц Ó

CAPV-r XXIV.
l Via regnum Bohemia: principe'remoto non minoribus guerrarum arde
_, bat incendiis; maxime,quia I-Iuzíl’rœ Chrii’riano rebelles regi catliolicarn
fidë fubuertere fatagentes; res pariter öcfanguinë fecü'diffentientiü {iriebâ‘rsůc
ей illis vis Iimul 8: habilitas cöueniebantznö tantä‘ Cl'irifìian9 in paganü,quanrä
i'pli Huzii’tçin Chriiiianos fasuitiä exercebant. Mouir igitur Сййгйййапй princi- s.
pë natalis regni difcordia; nec illů (их ztatis gratuitas> detirrui't. @oma arrepto
verfus Bohemia itinere,vt illis расё conderet,difeeptantëq;populi fìdë vnirct ;
g Pragenfem vrbë intrauir. Dü igitur fenex princeps xtare curifq; pariter 8: para
lyfis infirmitate laboraret; magna infirmitatis1‹;гапйсасе occuparut :‚ fuäqi feniliîV
успеет extremos [их vita: ad limites appropinquare fui corporis-ex debilitar;
' agrio '
 CHRONICA I-IVNGARORVM. ' `— l57Szlgif'mzî.
agnol'cens; Hungarorum potioribus,quœ illum comitabantunclarnI ad le 'voca- di“ Кий
'tis illos ita ai’fatus ей: Cbari ‚МЫ/7111 ;ßammum rerum cwoa'itorcm mea rvita а’:diebus,
"»vi met corporirßntio ex ‚ат/ат, commtaßê arbitrar : jij, bic‘morte prauentua
fuero : timeo ne Bobcmi, qui mc Ó“ FVuosßfmper од?!’ babuerc iu «vos irruant ; lzio/:g7 Cb' fue
jlra/.r rcs rafaciprada expomwt. Sedqui дне/‚й, ws dilexi s ‘и! Ó- iiunc me fuor mtime ali
аул/ат; а maximampropter «vos шла гл curam : iia гш óf languoribua , дадим/ж’
urgeor, Ó cateri: rebus omiß’ià‘filum‘ fucft‘ra de'ltbertate die пайки, curem. „Qiaizdi igi
ш’ fve/ira/alutir tviam inuem , pcrquam 'vos 'z/¿ßric [ай/ли iucolume: mc reddcrepoßê
cogito. Cт.‘ enim barba Ó' „мы“ meif солдаты: cariiciem capiti? mei crinali adama
l о te : [ватт me imperiali irtßdeßmu/_qf in дует’ me‚от: ; Ú' тайм’ liu’r ciuitatem
furia mecum tran/¿urites,me ó- fuos è medio t/lorum , qui «wßrumßtiuntßuguinê' ‘Лис!
te: pariterq; рой Verba imperialibus дышать"; madida‘: obottae­ lachrymœ lu
as delIuxere vlq; ad maxillas. Placuit Hungatis imperialis beneuola perluafio.`
(luamobrem lublequentis noäis tenebris,qujaz` fIellas reddit clariores , per lo
lis ortnm 51:32:15;ашйррзйдогат cacuminibus Titaneo radianti perlufis Да
mine; Hungari vniuerlis ad viam neceflariis pr'arparatis omniaiuxta imperato
ris conlilium leeerunt. Et cum lenex princ'eps veneranda canicie tumq; fiori:
do adornatns crinali rnediam perciuitatern leteba'tur, vndiq;` lexus vtriulq; in
uenuin f'enumque lit concurlus : ôllachry‘m'an‘tibus intnenres еат luminibus,`
10 quali illum amplius non viluri ì g'en'uum curtiatione pariterq; ôciocundo lalu
tationis oraculo cum venerabantur. Ille citcumquaque oculis irituitul depafìis
cildem imperialis rantummodo capitis inclinatione relpo'ndebat. Egrellus igi
tur Pragenlì~ de ciuitate optatatri venire ad patriam печати’: led in Znoyma‘m C
ciuitatem Morauiç delatus,domini M. Cece. xxxvit. anno, in felIo cöceptio- M_ ¿fcc
nis gloriolillimz virginis Maria* ; aztatis lux leptuagelîm'o; regnoi‘um autê (по; ХХХуд
'rum Hungariae quinquagelimo primo :Romanorü leptimo 8: vigelimoz' Bo
hernia: decimoleptimo ; imperii vero anno quinto', diem obiit'. (дн ройтодй
luorum non fine vbeŕtimo lletu in Hungariam portatus; 8: in' ecclefia Wara
dienli honorilice luorum pratdecellorum adinflzar traditus ей Герайагаг. Fuit
f 3 o iinperator Sigilmundus horno in lui vultus qualitate 8: perlońaé quantitare la
:is idoneus; pulchra lacie; crinibus crilpis 8: glaucigac lereno intuir-n à lummo
rerum conditore adornatus. Hic in fauore'm Hungatorum quondam longas
barbas delerentium prolixam barbam delerebar. '
DE coRoNATIoaQE ALBERTI REGIS,
ó'prada ia стиха Budenßfac‘ïa.
C A P ч т Х X V.­
Iquerat im perator Sigilrnundus regni pro lixrede vnicam tantum natä Eli
Lzabeth denominata; Чай ex illuliri regina Barbaramata quondilpeâabilis
40 Hermanni comitis Cilixfecunda lcilicet conforte lua genuerat. Hanc ipleim
perator Alberto duci Aufiria: adhucinhumanis agens hac lub conditione, vt
БЫ gener pariter 8: iilia in regno luccedcrent‘, ritu Chrifiiano legitima Jp con
lorte Iocauerat. Егсат hœc dilpolitio populo Hungarico dilpliceret minime,
imperatore tumulato,iple dux Albertus mox introduóius ей ­, primaq; noni tůc
lublequentis die anni,dominicz lcilicet circumciûonis celebri in fel’to,domi­ _
ni autem M. с с c с. X х х v x i i. anno: eadem ,qua primi reges, Hungariz'glo- КАС
ciuitare
ria: cumingens
pompaexortum Fuif dif’turbium.
feliciter extitit coronatus.Cum enregis
Huius im ipla ciuitas ex bino
primoannol popuin
Budenli

lo; Hungarico lcilicetôcTheutonicohabeatincolatum {Пишет lui idioma

50 tis principe tnmidi Hungaros omnino lux dir'ioni lnbdere , 8: illam conluetu
dinem ciuitate in eadem ab olim­ obler'uata'm , quod videlicet alсего annorum
Hungarugaltero­ veroTheutonus in iudicem p'rzlìceretunabolere latagentes:
interdum cum illis tempusidoneum prœlìab‘atur, Hungarostum opprobrio‘,
tum vero vi aliìciebant. Hungari vero,qui ab antiquis in lui vindiëiä tarde nio
нет led aliquando tatditatem vindiäz potefiat'is turbinis ad inl’tar (штат
М s
'Albertus 138 ‘А‚ - _ M. lOl-I.` DE THWRQCZ
Всю lnis grauîtatem in fui olfenl‘ores exercere folent :omnia,velut quodä grani forti-3.
no occupati dillimulabant: quidnam infulla Theutonorum pareret prœlunì
tio expeólantes. Etat tune ciuitate in eadem Hungarns quidam, I о н A N N в s
Èvvthvvevvs denominatus, homo praellantiœ non parure mec vltimus in ci
uitateà quifolus totius Hungaricae plebis opprobrium przter omnes` grauiter‘
ferebat: 8c quantum in illo erat, Hungarorum ciuium honorem voce 8e vi tu
tabatur. Cum igitnr in oculis Theutonicorum admodum grauis haberetur:
Thentoni opportunitare potiti,illum furrim captiuarunt-,ôc captum domus eo
rumin penetralibus diuerlis tormentorum generibus affecerunt; tandem ni
'miam tormentorum per torturam mortunm alligaro illius collo ingentis lapi 1d
dis molein Danubium illum demerferunt. Tacuithoc enorme fcelus ofiauů
infra diem : donec fcilicer cadauer illius ponderc folutum lapidis aqua fuis ex
pofuit ripis. Inuentumigitur corpus exanimatum 8c mulrum {их calamitatis
exhibens cicatrices credibile de fuis tellimonium prœbuit interfeâoribus. Ea
dem tempellate curia regis multo fetuebat nobile. Quapropter Hungari hoc
enormi fcelere vifo,frementes,vnanimiteringenti clamore cöcrepuerunt.ma
.gnoq; furoris cum ímpetu in fui vindiâam in ciuitatemirruentes,dum inter
feâores illius reperire nequeunt,illorum ingerunt fein palatia,8¿ tel’tudinum
ferrata confringentesolìia: thefau ros Theutonorum rapaci exponebant prae ь.
dae. Etat diebus in eifdem Budenli in ciuítate frater quidam nomine Iacobus ; L@
h omo deuotus 8c religionis perfeëìz : natione ltalicus :ordinis fanäi Francilc'i:
quem I-lungati prœdicationis in doóìrinalraud parum fequebantur. Hic 11186
tibus excitatus clamoribus ;cü eidem faëìi ínnotuit feries: arrepra diuina cru
cilixi imagine medius nudus pedib. inter Hungaros curlirabat. 8c Chrifti ima
Бюст illis ollzendens,ac illos,vt ab inceptis pro illo, qui pro eis ita crucilixus ef
fet,delil’terent : voce querulofa pariter 8e lamentabili rogabat. Illi eo magis cla
moribusinualefcentes dicebät : dew eriam nobißum Direptioniq; rerum de
diri deillius prccibus curabanr minime. Et cum frater ille nil prolicere :fed ma
gis tumultum fe facere
Vexierat,reintrauit. agnouit
Húgari vero ;tali
in clauftrů fanó’rifcelerati
àTheutonis Iohannis Euangelilix
illorů , vnde
facinoris exa @ta
s@
talione; cum amplius res eorü inuenite non valuerunt, à direptione earnndem
vcelfauerunt. i

DE ExEir'CI'Tr/¿L'I EXPEDITJONE
ngi; Alberti contra Huîiílß.
CAPVT XXVI.
R Ex Albertus imperatore vitafnnórońlli nö folum in regimine fuccellit r: tt-v'
-garico;vverum etiä poli impolitä~ in Hungaria libi corona mox in regö Ro
manorů 8c Bohemiœ eleâus eli. Cû igitnr poll imperatoris fublationë in regno
Bohemia: Huzilias eo acriu'sin catholicos fœuire audiuit:ingentë Hungari 8: 4.6
Штат populi cötra illos топ]: expeditionë. Illi autë,licet 8c Polonicales man’
habuerint in anxiliû ; tamê cum cäpelirë regis expeditionè' ipfotü vites paritate
potentiaq; eminere aduertcrê't; intra mœnia ciuitatis Thabor denominata feA
receperunt. Ell enï ciuitas laœc in Bohemia capnt 8c nutrix I-luzillzarü : per ipfos
dudü nouella adhuc illorů crefcente fnperliitioneßäpellralibus eorû ex call‘ris «A
nona murotüxdificatione in loco natutaliterfqrti cöçlít‘aluxta qua-rex fua cà'
. рсРсгаНа Exit сайта. Illi antë'frzpius de cinirate; ‘regius’veroexerci'tus de cal'trís
erüpentes vicillim graui mortelaborabant. Cöpleuit hœc dimicatio mëfes tres.
Interim autë'vt‘raq; de parte tii mutuo in cöfliëiu : tú vero excu llione machina
rů necati fuere plutimi. Er cîl rex Albertus folâ famë БОШ inimicä aduertit: tâ sßÍ
ro populo efcam demereßevias opemviérualiumferentes illis fe recludere non
polfe arbitratus : dilfolutis сайт bolli cellit znobilifq; {На expcditio illull‘rium
ducum,comitum,aliorumq; potentum nobilium in euertendam Huzillarum
vim 8c praniratem conliata :v viroque 8e armis admodum poten-s dill'olutaipû's
Huziltis locum ccllit : animumq; 8c (pcm maior‘em,quamprius erat,dedit_.
‘ D- 'E
n
 ‘cHRoNieÄ HvNGARoRvM. 1,9 ¿lima
l DE EXPE DITIoNE REGIS _ „лавин“! 111’ Y Rm'
Zj’defvfvervv confunzrnata, d' вы)‘: ein/Hem.
l) Ó‚ s т hate anno regisC_APVT
Alberti ­fecundoXXVII. _
ingens exuberauit fama, quod Arti#
rates Turcorum Caefar magnam fua: gentis vim mouiller; regnumq; Hun
garia: inuadere con arerur,p'ropter quod rex Albertus fui regni procetum celeï
rata congregatione ‘т; cum eifdem conclulit; holiem non_debete fpeëiarè
i'egní ad penettalia; fed elfe illi in forti brachioobuiandum. Cömotaigiturto
ш regni Hungatix militari virtute; magnů cong'tegauit exetcitumßc in loco
'l 0 vulgati appellatione Tyddewrew vocato fua tentotia locauiLCœfat veroTur
corum regem in regni defenlionem fulhcieńtibus militum atmorumue prœli- `
diis gaudete audiëszexpngnato сайт Zendtevv, 8: omni parue Rafciana: agro`
fua: potëtix fubietïto,Dezpotoq; regni eiufdem domino in Hungariä profugaf
to; frameâ 8: omne fu um robur in Grœcos conuettit,ac illam ampliflimäTheff
falonicëfem egregiä Grxcia: ciuitatem,antiquitatc,opibus ac populi celebrita
te: 8: ptasliantia dignitateq; ciuium inhgnê öcnominatillimä, vi cepit 8: ехри‘
gn atä penitus diripuir. Deinde Epitum 8: Áîtoliam prouincias nö obfcuras ag'
grelfus eli; eafq; in deditionem recepit,ôe reliquo regno addidit. Hungati veto
ex longa cäpefiralis hofpitii mota taedio alfetíìi; maxime cum multi ex illis fan
10 guinis iluxu gtauarentut; lupo iuxta antiquam ipforum-cöfuetudinem procla- '
mato: inuito rege lparlim 8: confu fe reliólis tegiis сайт receden tes, abierunt.
Rex autêAlbettus veniens ad Budam inlirmitate pra'ruenrus elhEt ей in animo
Wiennam inttare haberer; fua: minime parcens debilitati verfus Auliriäcon
rinuabat iter. Tandem cum in villam Nefmel in fell:o beatorum Simonis 8: Iu-~
dat apoliolorů defcendilfet; inualefcête zgri'tudine, poliquä annum t ‚8: men-" (j,
fes 9.diefq5 a8. in Hungaria regnalfet; M. c с c c. x x x t it. domini anno ibidem м. сс‘ссё
villa in eadem vita funë'ius; in eeclelia Albœ regalis fuorum pr'œdecelforutn ad XXXL“
inlianvlrimo fepulchrihonore regali in pompa extitit tumulatus. Etat tex Al
bertus homo competentis proceritatis; facíei plus ad nigredinem quam albe­'
30 dinem tendentis,mitium moru'mßc' petitioiii fuorum llexibilis.
DE ` IIU'ROD VcTIoIvE IzE'GIs­ VLADIsL/II, __
ó'rebiuinteripfiim Ú'reginam Eli/"Laberbaóïà ' _ ‘
С A г y т ХХХУ11Ь‹
` Efunéio tege Albetto,regina Elizabeth, praegnanti ‘чего ab illo relifia, de
fe,deq,­ regno cogitans; vt viduatû moris elhmœllos ducebar dies. Abun-­
dabat tune in regno magnatú copia humanitate prœclata,vittuteq; tum cöfilii,
tum miliriœ ptrfulgida. Ad hos regina de futuro rege folicitos ita vetba fecit:
Domini ó'frairende ‘её/и regni f:fobia non minus qui mibi сайт”: ineumbit. Ip/Ízßim,
40 'w шум biere: regni. non ergo an' dirigencia: regni babenia: ‘кит/111%”: arbirror fvir
i eurem. Si adproiem ex me падет/ат вас/6614113;feminea in qrnïrum experiri rvaler т:
riim,/ï[iam magi: nuanaß/iu'терапии’: arbitrar. дм“ igitur fuobisprincifärluiail
portano/ae tantiregni curaafërnina magi: icioneiu/it. nec mimi: mei genitori: benejîcia
jme cordepreque ocuii:ferenie:, me in regno illim, equo уши/‚т, experte’nefaciati:._~
Et his diâis poll: emilfafufpiria lachg'manria limul lu штата. terlit. I-“Iasc regime
orario ingentë multos per annos in ůgaria ardente face pepetit.l_\la magnates>
ipli ex his regina: verbis quad-5. leuitate cölilii du&i~,de nouo tege íntroducedo
vnanimi voto cötulerüt. Etat tůc in regno Polonia princeps'quida iuuenis nor
mine Vladislausmagnus dux Lith vvaniat:` frater regis Kazymetii.I-Iuius ‘под?
i0 peroptime vit-tutes dum in Hungaria cömendantunplaeuit ille costui magnatu
vninerfoßöuentů eli igitur de illo,vt inttoduceretur 8: regnareLQuapropter.
viti in regno potentes (актер ЪопеШ; epifcopus Tininienûs ac Mathko Dal-p
matiœ,Croatiœ 8: totius Sclauonix banns, Emericus lilius Wayuodœ де Маг-5 д.

çhali: 8: Ladislaus de Palocz : pro deferendo ad illum comitatis voto, proquä

illo introducendo eleóii paritetôc deliinati fuere. _ M_
_. I n 4
 "1..

Lada'flauc 14o M. 10H. ma THwRocz

Rex. Hi nondum
reginales ducemregina
per nuncios ad pracdiëtum ípforurnnunciantes
filium peperiiTe legationis detulerät
praeuenti:oñìciuimců
pariterqríne­
erga ducë [ufcepta vterenturlegationeuphibiti (unt. Illi autë quia Ctacouieiis
ciuitatís erant intra muros,regiq5 Kazymirio 86 fratri illius duci Vladislao, pto
_cuius rebus agebatur,illori1 manifefta erat itineratio,abi`q; executione ipiis cô
miili negocii reuetti haud au debant.PoIl:quä autcm ad eundë ducem ipforum
vii (unt oŕlicio; mox iuuenis princeps ambitione regnädi captus eltnec dilïert,
quin liatim praeparatis via: neceilatiis : adunataque tibi Polonicalis militia: de
centi comitiua venit in HungariíCui primores regni Hungaria:,quorů de 110
. uo principe gaudere cordi erat,multis regnicolarû cum agminibus obuiam ve IO
nere. Eifdem in dieb us Laurentius de Hedervvata palatinus, antiqua regni de
confuetudine Budenfe calìrum conferuabat. qui venienti nono principi non
minus obuiam exiuit; pottifque caltri eiufdem vltro patefaâis,illum regalía a1
ta ad atria,velut regem Hungariz introduxit.
DE ÍCATIVITATE ЕТ CORONÁTIONE
fuere' Ladd/az', d“ de a/ßortatione comme.
CAPV-r XXIX.
vf. C. " Oluebatur M. c c с с. х L. dominicœ incarnationis annus; 86 celebre fefiů
M. CCCC.
XL.
Pentecoilzes iniltabat: cum rex Vladíslaus Budenfem ad arcem introdu 2.0
âtus ей. Non ergo regina Elizabeth, quae his currentibus filium genuerat, ea,
qux fuam ad ракет pertinebant,ditígere negligebat. Multi enim magnatum,
quorum in pec’toribus imperatoris Sigifmundi nondum tepuerant beneficio
rum recordia reginam (equebantunöe res noui regis difplicebant illis omnino.
@propter regina Elizabeth fua baronů cum parte Albam regale petiit ­, 11110
lumq; [uil nomine Ladislaum, qui nondů quatuor (uz œtatis menfes côpleue
rar,multis tonantê vagitibus in regê fecit inungi pariteröe coronari. Cantabat
cleruscöfuetas landes; 86 regi na ailiduas fundebat lachrymas,nec minus baro
nů cœtus illi ailillens, reginales fletus vifceribus cöpaiIìonis recipiens lachry
_mabatun lnterfuit huius infantuli intëporanex coronationi vir prœclarus do~ ‚О
minus Dionylius deZecch cardinalis 86 archiepifcopus Strigonieniis. qui 86
puerulů ipfum (ux dignitatis oiiicio exigëte inunxinac illi facrum diademaim
pofuit. Etant etiä ibidem MatthiasWefpr-imienfìs,& Benediéìus Iaurieniis ec
clefiarů epifcopi. Vlricus comes Cilix: 86 Ídem proximus regine alïuit. qui pro
puero coronato ad inflar aliorü regum Hügariœ tempore coronationis pro ob
feruäda (ue plebis libertate factamentû przl’cantium reale przfiitit iuramentů.
Necnö 86 Nicola’ deWylak 86 Ladislaus de Gara bani,Machovviëf. Andreas
Bothos de eadëGara,Ladi~laus 86 Hêncus iìlii quondä IohannisWayuodae de
Thamafy,acThomas deZecb :aliis cû pluribus regni nobilibus tanti {peötaculi
pro videnda gloria proq; obferuäda regina: öeinfantulo regi iidelitate afl'uere. 4o
Poftquam ígitur talis coronationis perat‘la ей folennitas; regina Elizabeth ar
cem ad Wyifegradamßlaues 86 conferuatio cuius tune diâo Ladislao de Ga
ra bano eredita erant; pro reponëd‘a fuo in loco regali corona iter fuum direxit.
Ей enim сайшт hoc natura loci tutum: altoq; in monte {ecus decurfum Da
nubii,dele¿l:abiliq; afpeâu digna murorum arte ereůum: fuperioribus mœni
bus liquidum aerem errant'el'q; [ub czlo nubes: infima vero munitione decur
fus diâti fluminis tangens. ea propter veteres quondam Нu'ngarix reges hanc
arcem corona’. tuta pro conûeruatione elegere.Ad hâc arcem pofìquam regina
intrauit; in repolitione ipiius’cor'onaf barones íibi circumlìant‘es fefellit. Si
mulauit enim (e illam fuum in locum reponere;f`etninea tamen quadam aIIutia ‚О
eandern furripiens erga (e occultauit;l 86 per barones ipfos antiqua tanti thefau
ri c‘onferuatoria (uis vacua conferuare folitis rebus ligillare fecit. Diuertit tan
dem regina ac hinc iimul cum Elio 86 corona ad Fridericum Romanorum re
gem öcStyria: ducem; fraterenim puero etat: 86 vtrumq5, turn filium pro edu
catione,tum coronam pro conferuatione illi dedit».
' DE
 /O

enRoNicA nvNeAitoit'vM firma/m

DE дамп“: ,QI/IBI/'SDAM NoVo кво! AD- Вы’
­Íurientibue, á'curiupropane eiufdem Bude :ele/irate.
CAPVT XXX.'
HISl1abitis,'regi`na Elizabeth à rege Romanorum rediens; {uo'rllm (этот
l'ub eullodia per ciuitates 8: сайга,с1иае ад illam recio erant cordefereba
tur. 'multam ramen 'non tantum àrege alienígena 8: lua genre g quantum à [uis
rerrigenis perleeuti'onem patiebatur. Fauebant regi Vladislao magnates mul-‘
tí,& res illius prœ'ferre conabärur. inter quos Simon de Rozgò' epilcopusAgri- ,
` rn enlis primus omniů limul fuis cum frarribus 8: pœne omnibus partis fuperioris
regni Hungaria: baronibus nobilibulq; pro поп! regis parte laborabar. Et aum
Nicolaus de Wylak banus Vladislai regis fauentiü agmina crelcere ae reginalè‘
Partem paruípendi vidit; infanter‘nq; regem aut prodelle autobelfe ad tüc non
poile cogitauinà regina defeeit; 8: nouo regi adhaerens, exrollendä eiufdem in
partein caeteris acr‘ior fuit. Erat tune in regno miles magnanimns nobili 8: cla-­
roTranfalpinç gëtis de gremio natus Iohannes del-Iwnyad,homo bellic'ofus 8:
ad lleâendum arma dirigendafq; res bellicas natus. 8: licut pifcibus aqua cer
uilq; vm brofas lulìrare liluas: fie illi armorum belliq; expeditie vita erar. Hunc
hominem,vt dici prœfumirur, futura regni pro tutela rebus per iplum gelris гег
ao ltantibus fata ab alto elegerant: peregrinilq; de partibus regni Hungaria dedu
xeranr inria oras. Fertur enim,quod rex Sigifmundus virtutis nomine астм
ris miliris huíus pulfatnsiillů partibus deTranl'alpinis luum r‘raduxill'etin domi
niü': fuiq; regni illü incolam ell‘ecillet' i 8: nihilominus digna perperuaq; eu nde'
munitionis Hvvnyad poll`ell`1one,vbi nunc сайгй nobile alpeâuq; deleéïrabilel
ereâum elhdotalfet. Pr'çfatus igitur lohannes де Hvvn'yad lemper lui lnperio- '
ris lateri adhazrendqcum iam de virtute in virtutem creuill'et; à minoribufque
regni ollîciolatibus,quorum vlq; ad rüc fretus fuillet honore [uccellino incre
mento in tantum claruillet: q, ad Wayuodatum partium regni Tranllîluanarů
fuum extulilfet titulum: vir in regno non patum potens s 8: ipfe regi Vladislao
50 adhzlit. Fit igitur pro parte regis Vladislai cunóìorú regni procerum conuocaa e'
tio:& Budenlis ciuitas multorum aduentu nobilium feruetiplebfq; (emper no~y
uo de principe gaudere fo1ita,ciuitatis per plateas latta fronte ferebatur. Vene
ranr etiam ad haue congregationem falui conduâus (ub prerogatiua do'minus
Dionylius cardinalis (upradiôìusnSiELadisla9 deGara banus,plure"l`q5 magnates,`
quos reginalis magis q noui regis dileéîio trahebat. Hi czteris ей regnicolis ca-a
llrum regale ей adillenumox po rta:,quç illos fulceperät, eofdê remirtere негде
runt: tamdiu quoulq; nono regi lidelitatë feruandâ proprio lub iuramëro proà
miferůnQidib” perat‘ìis Ladislaus де Gara interim dimillus ей minimef dones
areë Willegradicn l. бы’: ртйй‘цт ell:,tenebat,cöpull`us regi Vladislao ref'tiruit.
4° DE coRozigATfoNE REGIS YLADISLAI,
d” deguerràfuêß’cutis.
C А P v т Х Х Х Ь
'P'Óllquam auŕemrex Vladislaus сайт Will'egradienli potitus ell:;­mox Га‘,
crœ tentata (unt conl‘eruatoriacoro'nx. In quibus res quaclita dum non in
uenitur; magna in regis Vladislai parte turbatio orta ей. Nö ergo regem iplum'
abfqne corona Бег! VOlllCl‘llnt. Commotus enim ей omnis спеша regni-cola.
rum,quos bcneuolentiœ animns regi íunxerat, 8: lìmul cum iplo rege venerûr
inAlbam.lbique ordine l'acerdotali Ландыш in concionem altis vocibus dillo
5 ò luto, regem eundem coronal'pro ornamento reliquiaŕum capitis lantli regis
Stephani olim miro operis artificio prœparara; magno cum tripudio coronai- *
runt. Tora inter hare plebs Hungarica l'cinditur: omnil'que dileërio dilloluta _i
mutuum ruirín damnum, 8: velut magno olirn Alexandre Macedonum vita
°ñin&o,dueesillius vnirate (qua ip‘fo Ищете поп minus quam armis valium
_ Lfulpegerant orbem) animi fpreta; illius latum dilaniauerunt imperium: Re
Hadith-14:. M. vIOI-I. DE THWROCZ
ж R‘x' duces dominiuePannonici agri regnum regibus fub diuis tranquillítatis amo:
nitate tutatum; magnarůq; rerum (от: concordia crefcerc folent) vbertate vn
dique refertû diro marte lacerarunt. Hi,qui colunt,quique metantur айга, ге
gnum Hungariz figno fubiacere fagittarii non vacue pofuere. Nam incolae il
lius,vt hoc veterum produnt przconiafemper trifiibus infudauerunt armiszôc`
cum extraneis rebus fanguinique parcunt peregrino, alternů fundunt сто-
rem : 8: in feipfos mutuo faeuientes: per patentes perque fe congefias gazas ra
pacem in praedam conuertunt. Huic tum antiquae tum nof’cri acui gefiz res fuf
iicientitefìimonio (шаг: nec minus таз regiminis diâi regis Vladislai his ге
bus credibile edidit documentum. Nulla enim fpiritualis fecularifque digni- r o
tas fuperfedit ab armis. omnifque atras nocere prompta ztati non patcebat: at
difcordia duärice cunůi diuilî regnicolœ pro incerto regis nomine pugnabät.
Hi regem fequebantur Vladislaû,illi reginam Elifabeth,illiufq; fìlium praeferre
conabantur.Et quibus in hof’rern йод domef’cica nö fuñiciebat manus: hofiem
extraneo de populo conducebant. Щ; ройтодит res in regno Hammas
non modicas fuccendit.
DE C'ÜNFLICTV BÁROZQVM C'ÍRCÄ
monaßerium Dezjk.
CAPvT XXXII.
1Q
Vnôiifq; igítur dominis feruifq; ditïrarum partium fequacibus pro fua par
Cte fe alternatim iiniiiro oculo refpicientibus: 8: faena mente confideranti
bus; viri in regno potentes Ladislaus de Gara banus: Iohannes Phylpes de Ko
rog', Andreas Bothos de Harapk: Hëricus filius Wayuodae deThamafy; omne ‚
robur fuum in arma concitantes; injurias regime fìliiq; illius propulfaruri fecus4
monaiierium Deczykador,quem locu m vu lgus Zek appellate folet,call;ratne
tari funt.Contra quos przfati dominus Iohänes de Hwnyad Wayuoda, 8: Ni
colaus de Wylak гипс banus Machouieniìs compofitis agminibus velifq; ex
tenfìs venientes in magna virtute bellandi illorum irruerunt fuper calirallu'a
propteringens clamor exuberat Ьойе in vtroque; nec minus tympana tubœq; 3o.
refonant partibus ex ambabus. Sed cum regis Vladislai pars animo pugnat fer
‚ uentiori; mox caftrapartis alterius pei-turbata funt; diifolutaq; per deuia fere
bantur; ac cuntfti eorůdem praefidio cafìrorum nudati,fparfim fugiebanr,den­
fitrumque fe filuarum latebris commendabant.Perf'equebantur eofdem\Y/ay­
йода: ac bani milites : 8: поп minus ac fi hofltem reperifl'ent vltramaritimum,
graui illos clade afiiciebant: vbi 8: Andreas Bothos homo feuerus (снега тог
teinteriit. Henricus quoque Hlius Wayuodae captus ей. Ladislaus autem de
Gara banus 8: Iohannes Phylpes de Korog, quam uis aliis grauiori corpore fu
erinté in hoflïe ramen fuga vincendo cœteris non fuere grauiores. elapfi enim
per fugam nunquam amplius eäpeftrali certamine hoiiibus fe fuis offerte prœ- 4°
’fumpferunn Dominus ergo I о н A N N в s de Hvvnyad \Vayuoda& N x c о- "
L A v S de VVylak> banus direptis hoflzibus, caßris fuis fimul cum agrninibus lo
cupletati: deinde amoto exereitu сайга Symonthornya 8: Soklos aggrefli ob
fidione granate tentarunt. Q13: cum expugnare nequiuiffent, difcedentes ab
ìllis per regn um ferebantur: 8: quofque regnicolas regis Vladislai iugo obe
dire cogebant.
DE ‘НМ’: TIßI/S EX CASTRO вписан!
„там:вылетит/‚ум.
CA'PVT XXXIII. so
Adem tempef’rate vir dignus viri nomine,formaq;&t corporis difpofitione;
Eintercatteros regni Hungariz primores non vltimus Thomas de Zeech,
frater domini Dionyfii Strigonienfis archiepifcopi calirum Comaron confer
uabat. Ното ййе regime obfequiis pra: cœteris magis deditus ex сайго Strigo-l с
nienfiin forti manu iiepius progrediens : in vicis reguicolarum à regina 8: illius
` " НПО
 Í ` _ .„

CHRONICA HVI‘JGARURVM.y I4 à Vbttůäla;

Èlio dlll‘ideńtium, in ferro 8: igne valìitates non modica: edebat: veiiienfque I“ R25"
`opidum Thermarum Hungarico idiomate Felhew'yz чосагй Budenlì ciuitati
aniicxum regis in confpeûu fuecendinaltafq; in flammasßc oblcutum redegit
in fumum. Rex vero Vladislaus cum fuam partem omniconamine рго fe де
settare animaduertitbaronefque regnilibi contrarios debellatos fore audiuit,
‘ ço'adunatís armatorum copiis audax proliliit in campum; primirufq; сайшт
ëtŕigonienfeexpugnare fatagens, illud circumquaque oblidione cinxit;acin
monte fanâi Thoma'. munitione praepatata, oblìdentes 8: obfcllî fatpius ludo
Martis concurrentes, mutuifque fe coiifodientes vulneribus animas lìmul 8:
Ш fanguinem fundebant. Qtr/od cum domi nus Dionylîus atchiepifcopus vidit;
homo enim etat innatz compalfionis: natutaque 8: moribus ac vita nobilis:
mox in fufpiriaöc lachrimas dilfolutus, Dei indicio fe puniendum‘ arbitratus
ell:,nili tanta: cladis compefceret lluâus. (ёаргоргег тох ад regem interlo'
__.cutores milit, laborauitque pro pace 8: tteuga, quam öcobtinuit. Rex igitur'
д 'Vladislaus amoto exercitu venit in comitatum Zaladien fem : duafque ibi ех
' pugnauit munitioncs, quas tuncTheutonorum pro-terna detincbat manus: A_‚ ._

qua'rum altera Paka,altera Kygyos vocitabatur. Quibus expugnatis felix rediit

adBudam.
` ‚о DE HIS „Qi/ais aait затаив: EXTRA
’ I. neiartnregnoaéîaßtere. _i è
, C A P V т Х X X I V.
Ontulerat regina Elizabeth Alberti regis рой mortem caltrum Zoli‘cnfe;
С8: caeteras illi annexas munitioncs cuidam Iohan ni Izktz,denominato de
Brandis; homini Bohemo 8: arma fleâere дойо, tapineq; гшйдо;8: illum cun
_ âis montanis ciuitatibufq;,Calfouiç fcilicet ôecatteris nondum àregina: ôclilii
А eins fidelitate difcrepantibus in tutorem pratfecerat. ййе loh annes lzkra, cum'
barones in feipfos altérnatim fzuire vidit; mox prxdabundus om nem tetram
Matthiz 8: prouincias comitatufve Calfouien'lì ciuitati чйсйпа$,8: ртпс гогат
jo pattern regni Hi'igatiac fu periorem przdabundus in'ualit. Nocebat,q uibus po
teranoùaéiis: hisquoquemaxime,quos ad tegitiam, Bceius lilium liniltro fcic­'
bat eßlìo'rdeConduâo igitur extraneo milite multo in forti manu palam gra-l
агеёйёшт lultrabat Hungaricum; callrametabaturque, ac omnia fibioc
grrÈÉfîÍa-:gra'uirerum direprione incendioque vallab'at. I-linc 8: Pancratius
вургёшеапз comitatus incola. ho то plus quam extraneus,hol’tis attox3ac Ред
гфёкотогочшйсуц necnon Altzamyth Тlialafvvz,Rybald,Kerczlty5`\Vryk66
_Zlovv'achko : aliiq ue nonnulli Bohemi,Poloni 8: Sclaui, quos prarda deleůta
bat,ag'gregario milite muniti, omnem vim ipfotum regni in pratdatio'netn ей‘
umi‘erii‘nt; paratifque multis munitionibus 8: сайгйз ligneis cunt‘ìae' iplìs vici
4-9 те regiìiri'is parti rettori etant. @promet res intelìinis nequibant con-`
” fumi guerr'is,has peregrina‘manus multa cum rapacirate diripiebat. Popularis
conditiograui premebatur ccnfu; nec eidem cr’ebra homagiorum folutio pa-Í
cem redimebar: fed fola capitum pro tutela deferti antra czeteraque nemorurti
latibula inhabitare cogebatu r. Ardebant ciuitafres 8: villae vicibus iteratis fuc-v
cenfat,altumque eruôìantes fumurn vicinumaerem confundebant. fœui cun
âam per Hungariam ferrea.` attatis anni'voluebantunac lIeriles agros domino
шт feruorumve cruentabat cxdes. Innocentes quot perfonz tuderuntcru-ß
огет гйпйтатче llmul г quot deftituta: fuis fuere rebus? quot mulieres fuis
fuerunt viduatx maritis г quot puellx virginali florentcs decore fuis inuitz'ca-`
jo'zdentibus fuertint fpoliatœ lili'is; temporibus in przdiâis: cum folum perfo;
’ nas rebus nundatas omnibus,futuraadtempora tanto in difcrimine vnicui->
que prœferuare fulficiebat? (Дгйд autem comes Ciliœ Vlricus regina' auuncu;
lus diebus in eifdem in illius vindiâam opcratu’s lit; fenes regni Sclauoniat` me- _
morarit ‘Ко; modo: 8: illagrauibus nö line fufpiriis ipforum narrant liliis. Neo
' fuit regno inttinfecis laboranti guertis vicinusquifpiam, quil'e illi hellem nent

_F"-
-T'

l ‘Ё
 `
1

I’ladula-I44 ' M. IOH. DE THVROCZ

ш R‘x- exhibuiIfeeI-Ixc fuerunt diiiurbia regni intra elimata magnis Huâìuanri'a pro
eellis,quç plus quam 0&0 8: viginri per annos fçuis morlibus’Pànnoniam lace
rarunt. Меч; tantos guerrarum turbines multi pluries conati comprimere va
luerunt. Sique eofdem modernus princeps пойег inclytus rex Matthias circa
millelimum quadringentelimum fexagefimum fecundum domini annum in
forti brachiotanto à feruore celfare non coegilfet, dici pollet, quod in multa
rabie bullirent eadem diflaurbia vfque hunc diem.
DE OBSIDÍOÍLE CÁSTRI NAN
doralben/is. l0
CAPvr XXXV.
Vltaôcvaria vna ôceadem гетрейаге aguntur,non ramen fimul 8: femel
Mqueuntenarrari. Nam eifdem annis, quibus prarfatus quondam domi
nus rex Albertus vita funtftus ей; Cœfar Turcorum Amrates omne Seruiœ' re
gnum,quod communi vocabulo Rafciamlvocanr, fuo dominio fubdiderat, ae
еайга 8: cunëìas munitiones illius detinebat. I-Iic cum audiuit,omnem regni
colarum regni Hung-aria: cœtum fe intefìinis guerrarum rodete moriibus, di
uifam plebem in fui defenůonem atbirratus ей valere nihil. Qiaproprer re
gnum Hungaria: inuadere,& ptimitus eallzrum Nandoralbenfe obiidione ten
tare cogitauit. Com moto igitur omni fui principatus armorum robore,cun­ z o
é’tífque bellicis appa`ratibus,machinis 8: torinenris edu6tis,veniens сайгй pra:
diötum expugnandi gratia aggreffus ей. Егаг tune еайго in еодет capitaneus
vir magnilieus,loliannes Prior,Aurançcognomento Zout/anus, Raguliana de
natione ortus: frater Mathkonis regnorum Dalinatiae, Croaciz 8: totius Scla
ironia: baui: vir йгепщйз8: апйто impauidus. I-Iic cum vidit holiem aduen
tantern,obuiam illi iuit; 8: пес line certamine in еайшт reuerfus ей; fed cum
holiilium copiarum ingcns elfer multitudo: longa decertarione manus illi cö
ferere impar etat. Rediens igitutin еайгпт, quae ad сийодйат mœniorum
fpeůabanudebite prouidebat. Cœfar чего Turcorum circumquaque agmini
bus diûributis,acexcubiis vndique огдйпагй$,сайго ейдет grani oblidíone ad- 3o
haerebat. Nihilomiiiufq; machinis 8: caeteris tormentorum generi bus adapta
ris, altas turrium munitiones 8: теепйа ргагейрйгет dillipabat per ruinam; hn
milique terrœ ada’quabat. Zovanus veroßcqui cum illo etant; ex tanti Ьоййв
vilione tamque dura expugnatíone minime fìupefaëii; ea quaeipforum curae
erant,agi`liter exercebannôe diurnis Czzfaris fatigationibus parietes еайгй рго
йгагоз noe/'turno labore muniebant: fxpiufque de сайго adinflarvefpium e
rumpenres magnum in ййойе tumultum faciebant. Cum igitur Caefar ipfe Zo
vvanum in caítrieiufdem tutela forriteríibi оЬйаге animaduertir: aliud genus
inlidiarum pro obtinendo сайго еодет excogitauit. Ей enim quidam colli
culus сайго ab eodem verfus inimicas terras in medio' miliari Hungarico vel 4@
› сйгга дййапз: refque ех altera fui parte gerunrur à confpeé’ru'cal’tri praediäi ос
cultare habilis. Huius igitur colliculi fub vmbra, Caefaripfe foII‘am fubrerrane
am сайгй eiufdem vfque ad interiora penetrantetn, longam laramq3, per quam
agmina рой refe progredi poffennegerere йагийг. Adhibitus ей igiturlabor
continuus: 8: tot millia hominum terram turn propriis in artubus,tum vero ca
melorum,equorum,onagrorum öeafinorum officio egerendo foifarn eandem
in breni tempore ad iplius еайгй muros nonlonge дййапгет perduxeru nt. In
ter hate Cœfaris inlidia: vel diuino nuru illis, qui де eiuídem сайгй conferuatio
ne potiorem curam habebannindieata: funt: vel,vt quibufdam dicere placuit;
quod fagitta,nefcitur per quern,emiffa in сайшт deuolaifet: cui Charta qux- go
dam circumuoluta reperta exritili‘et: quae foifam inloco memorato egeri, ca
IIroq; propinquam elfe manifelìailer. Vnde Zovvanus primo vel vltimo mo
do de Cœfaris voluntateinfiruäus : aliam de iplius сайгй согроге progredien
tem foifam c_onli militer fubterraneam foIfeCrefatis obuiam celeri cum labore
еййей ac faletro bombardarumque pulueribus : ac aliis rebus ardere Hammafq;
repen`
 CHRGNICA HVNGARORVM. ‘ `r45jfladfeläï
îë'pentinas ac fumum vehementem lubito едеге valentibus impleri': oril'ieiaq; l“ Rfx- ~
folle ciuldem intrinleca artiliciole fortitetq; reeludi: 8: tantunimodo pro luc
ëendendis rebus 8: pulneribus prçnoratis quod'rlam foramë itreclulum dimit
tit hofltemq; occnltas parantem iniidias mira lpeftatione iridelinëter plurimos
‘per сайодез lubaudire fecit. Cumq; bofiilis folla intra теста сайгй ад foflam
per cafirenles eg’efiam deduëia ей, 8: гатог elfodientium illam per сайедез
extitit auditus; mox ignis adhibitus omnes przdiâas res compolirás luecendit;
8: vehementi fiamma fumoq; omne viúens,homines lcilieet 8: pecora,quç in
tra eandë foilam erarrnlubita morte necauit; Qm‘propte'r Caelar iple, cum nec
’ 16 banc viam БЫ in obtentione calìrieiuldetri iuuamirii elle vidit; ami flis, vt fer
tur,decern 8: leptem lux gentis millibus,­& lep'tem menlibus oblidione in ea
dem exaätis eonfulusrepatriauit: ­
DE ‘BELL 0 PER D o_MINI/'M IOIIANNEM WA r
uodam circa caßrum Zßaucloralbeu/E commtlb.
CAPvr XXXVI.
' 1V M рой hxc eorundem temporum lub decnrlu, dominus Iohannes de
I-Iwnyad Wayuodatus Tranliiluani 8: banatus Sevverienlis honore cla
releeret; 8: in comitem ThemelienlÍ creatus, exigenteq; rerum necelii'tate ca
~zo йго Nandoralbenfì in przdiéto capitaneus fae’tus extitilletsac partes regni Нú
gariz inferiores НЧ; ад ilumeń Thitiae, rótaqg Sclauonia ac c_unéins ager inter
Sanz 8: Draua:` ilumina medius dira Turcorum rabie vafiarentur; ciuita
tes 8: villx ac opida vehemente's pei* flammas ëombur‘erenturs res diriperen
tur; homines line dilcretione lexus 8: çtatis aut interlicerëtnr,aut perpetue ler
uitutis iugo mancipandi abducereńtunomnib" regnicolis intrinlecis llnâuan
tibns odiis,ac partibus regni pratlcriptis manilelio dilcrimine reli&is,lolu's iple
Dn.lohannes Wayuoda штат ChrilIianœ religionis perleeurionem amaro
corde tulirQapropter рой multos cum iplis Turcis à in quibus lemper viâor
eualit, partiales congrelfus, dum eorundem dictum lub ‘volumine Wayuoda
jo quidam Turcorum Izak nomine, qui сайгат Zenderew; caeteralq; Ralciani с
regni arces 8: paene omnê Ralciam fine Seruiam ex dono prœfati Czlaris Tur- î
corum tenebat; lnorû magna vi lubditor‘ů colleëta: сайго Naridoralbeiilì cir
cumiacëtes vicos diripere exurereq; ac попа eapitanei añimum tentare aggrel
lus ей. Iple' dominus Iohannes Wayu‘oda holiilem lciens co'n‘át'um; садах ад
tantum Бойет traéìahdnm per'tineban't,corriponere­ non neglexit. Congre
gato enim peroptimo armatorum prœlìdio,ac` cx illo aciebus ordinatis hofIis le
hof’ci in campo obtulit. Fit igitur magno cum impetu congteflus vtriulque lio
fiis; 8: multi in belli primitiis йегпаашг ab equis: clamor exorituringens, mo
ribundutn inliat eertamen,innumeri parte ex vtraque cadunt intetfeâi. Izak
:4o ergo Wayuo‘da Hungaros _aut vincere aut mori peroptafle videns; inox terga
vertitßc' in veloci curlu lui equi verlus езйгат Zenderevv liniul cum luis,qui
l'upeŕerańt fugam­ iniit vehemen'tem.y Vnde dominus Iohannes Wayuoda 8:
omnis luarum mili-tum cœ‘tus {сена luntillds iii orogladiiŕ quo dum ipli us ca
firi Zcndei'evv теста intuitu lunt,m`ultos ex iplis in cadauera redigentes.
Tandem cum viâoria, 8: captar'um magna cum opulentia rerum in caflzrum‘
Nandoralbenle tedierunt.
' DE BELLO ET CONFLICT? DOMINI I0
bannirdeH'vfzmjadí’l/ajuodampartibua Tranßil
‚ s o. _ udma cdmmißo'.
CAPVT XXXVII.
Ой bane ipfi dom‘in‘nWayuodç' diuiriifus datam viëltör'iam ñon multo die`
Prum interuallo praztereunte; alter Turcor'ui’n exercitus gloria vióioriarurn~
ante hzc tum de Hu ngaria tum aliarum fibi vicinarum narionum de regnis re
portatarum rumidus; magna prœlnmens; magnoq;` luz generationis populo де
Íflailirld'- ц-Б M. IGH. DE Tl-IWRGCZ y
ш Rfx- armorum munimine nö modico ful‘fultus: duce qnodäWayuoda Meiethbeá'
I' vocato,homine auliermrefq; bellicas dirigere doâoíper terramTranfalpinanrl
clandeliinaquadâeruptione Alpibus tranlitis regni HügarixTranlliluanas ir
ruit in terras. Gens crudelis 8c cu nrïia offendere lolita; quœq; libi occu rrebant
pietate abfque aliqua ignis 8c ferri vim adhibendo omnia „мы“: ztafque
aut conditio cuipiam aliquam non minilirabat redemptionem. Hanc fune
l’tam eiufdem exercitus Turcorum ante eruptionem paucis diebus dominus
Iohannes Wayuoda in ipfas Tranlliluanas partes venerat: aditaq; ciuitare Al
benfe vulgari vocabulo Gywlafeyerwarvocata : quid de holle faceret,cogita
bundus praemeditabatur. Subitů cnim tanti inimici propter aduentum copias id
adnnareßeillioccurrere libiomnino negabatur. quaproptcr maxima preme
batur anxietate; ita vt ora illius ex nimiarum cogitationů impnlfu marcefl'eröt,
öclabiafcinderentur. Cum ай: ipliTurci multis iam diâiTrälliluani agripar
‚ tibus percurlitatis ingentem przdam liominů r'erumq; ac pecorutn trahentes
dir‘l'a: ciuitatiAlbenli propinquů ad campum venerunnlic vt inccndia fumum
eruôitantia illos non remote elle teliarentur; dominus Wayuoda lohannes ali
os full‘inere valens,fe fuliinere nequiuit: quin torus excandefcês in vindiäam,
tanto holii obuiandum elle liatuigmilitnmq; minus congruain comitiua con
Hitîiturus proliliitin campum.Etat eifdem in diebus epifcopus ciuiratis eiufdem
homo decentis reuerentiac: in rebus tamë rite agendis vebemens ; 8c hic ipfum L.
dominum Wayuodä comitatus ell. Progredientes igitnr cum incanti ad cam
pum villœ fancii Emerici peruenerunt; fubito силах circumadiacenres valles
ingentia holiiů agmina in abl'condito latentia tantummodo adnentü i plius do#
mini Wayuodœ expeäantia effuderunt. (Eid vltra? ipfe dominus Wayuoda
campum deferere, imparêq; libi holìem declinare coaéius el‘r. Fugiebant, qui
poterant,cun6li;qui autem in fuga de1’iciebant,per holiem aut eapiebantur aut
interliciebantur. Vbi 8c prœtaéìus Albenlis epil'copus in celeri curfu fui grada
rii,~dum fugiês Дно gradario trans dccurfum cuiufdam riuuli faltante in terram
decidill`et,decollarus ell. Extulit hate res cor Mezethbeg Wayuodzcipfumque
maiora aggredi animauir. Cëirapropter omni line timoreTranlliluanasfereba- 50
tur per partes. Gaudebat de prazda,maxime de illa,quam libi fors pugnœ obtu
lerar. hanc quidcm intaâam fno deferre Czfari cogitabat .' ergo 8c verfiores 8c
cul’todes curruum in idem feruabantur. Inter haze dominus Wayuoda lohan
nes omnemipfarum partium militem,quem tam repentini temporisin fpacio
conducere potuit,in magna celeritate congregauit: vlcilcique ardens mox e
grellus holiem feqnebatur. Cum autcm hzc Mezelrtbeg Waynoda: nu nciata
funt; fertur dixilfe : fumiai á» noli/¿plus quampridem [ил-1151021‘. Stabat ad runc
cum hœc diůa fu nt, fpeculator domini Iohannis Wayuoda: Turcorum (МЫ
Mezethbeg Wayuodx allantinm in medioiac omnia,qna: per i'pfos- de cömit
tendo bello collara‘funnaudiebat. Feliinzinter igitnr ad dominum Iolmnnem 40
Wayuodam rediês fecrete dixit illi : Tu ó' omnia iuorurn armomm шум, qui/:iu
propriepeifì‘riie lvi‘erifpro dife” :one: суши, tm' color шага/1%‘; г’ш]„„1‚‚ртд’1м;
Ó' „upm/¿riterobußif’imimiliterin armù титры/Идтиdrleëîi/àni: commißìim~
que с?! i/làfutquamprimum terircurrzueriianßó quam maximetuomfëßim’m adin
ieremptz'onem. Habebat DnWayuoda Iohannes inter alios milirë vnum Simo
në nomine ex generatione nobiliú de Kamonya ortú,à le in forma corporis nö
multů differëtem, militarifq; animi virture fuos inter focios nö minus valente.
Cü hociigitur milite ipfe DnWavuoda’arma8c equum'cömutâuit: ac ad еда‘:
‘dem defcnlionë milites nönullos viriů forritu dine,bellandiq5'deliderio perfpi
cuos depurauit; 8c tandë omnib’,quœ belli exigebat necellitas multa di(cretio- y o
ne ordinatis; holiê priori victoria tumidü,in q'uodâ'vico partium prxdiäarurn
Rias ad bellít côponëtem acies in magna auidirare bcllädi aggrellus ell; 8c rami'
turbo quidä vehemens irruitfuper illù,congrellu quoq; in primo omniaillorü
agmina pturbaninac varias in forti fuorü bracliio dillinxit in partes. Ferebatur
llol’tis vterq; per colles 8c vallcs:8¿ femper tito in certamine gladius Hügaricus
Turco
 CHRONICIA HVNGARORVM. ‚ 147 mail.
Tutcorum frameœ fuperferebatur. Sed quid profuit per dominů Way'uodam l“ Rex'
Simoni де Kamonia delignata culìodia? q ui mox in primitiis belli prodëtibus
illů domini fui armoruminligniis: loco eiufdê domini fui ipfa cufiodia 8: lide
'libus armis fuis non obl‘cantibus,Tntcis Wayuodz eorü ptœcepta etiam ей in
tetitu perfonatů lìdelitet exeq uenribus interfeftus ей: еа ptopter conuenit ex
ercituurn ducibus,vt (дат parte ab aduerfa abfcondant agnitionem. Nä faepius
cötingit,vt cadente duce duäi omnes cadanr. Fer'uente igitur atrocilli mo bel
10,8: Turcis magis in fui defenfionem,quam in vincendum holiem laboranti
bus; omnes captiui,quos ad villam fanäi Emerici illis obtëta v'iêioria dedetar a
‘Т x о liber ati,& mori potins quam illorů eaptiuitate torqueti parati: magna vi in fui
defenlioncm labotabant holies ctudelitet' petimentes. Dum igitur Wayuoda
Mezethbeg tantam fua: partis confpexit cazdë; cunâ'is (‘из partis agminibus fu
‘ga laborantibus: ôcipfe fugam i_niit;nec ramen hate fuga falutë ipli prxliitit. Ni
fugiens dû euadcre conatut,inrer alios fugientes,quos ipli Hungati in fequëres
perimebant; ipfe 8: lilius eins intetfeóti funt; captamq; prçdam cum prop rii ca- -
pitis damno innumcrabiliq; (их gentis fitage refudit. Dominus ergo Iohannes
Wayuodaomnibus captiuis liberatis,pra:daq5 ab Ьойе erepta hoflem magna
conuertens in preda; paucis admodumTutcis fugç prazlidio faluatis:felix 8: vi»
âor A_lpium vfq; ad iuga illos perfccutus ей; ас errabundum captiuando holië
’2-0 pluribus diebus campů tenuit cadauetibus refertum. Саше viâotiœ ingen tis
gloriœ famahanc regno a'ttulit vtilitatem, vt Ttanfalpinarum pa rtium 8: Mol
'dauizWayuodx,ptztetitis q ui tempotibus à regno regibufq; Надым: difeilli
facta’. coronz rebellantes Czfari Turcotum pratdiâo omnem vim fuam dedi
cauerant; domini Iohannis Wayuodœ aut eonlilio indu&i,aut metu с onculii,
ipforum limul cum dominiis in priltinam redierint lidelitatem; obfequia con
(дека regi Vladislao cxhibere iurando promittentes.
DE iBELLO DOMINI IOHANNÍS VVÄTVODÄE

adlocurn, qui P'Vmkapu dicitur comrnißò.

­C A P v т XXXVIII.
‘s Ф
Y Raster haec tarn gloriofa per ipfum dominum Iohâ'nern Wayuodam сбтН2
Pfa certamina; vbicunq ue Turcotü quœuis tutma particularis cöfuetam re
gni in deprxdationem quouis occulto tramite fe ingerebat: vbique fors illos li
nil‘tra comitabatur. Маги femper milires iplius domini IohannisWayuodx re
gni ad culìodiam deputati illos profligabant. Omnes ergo illorů femitae ad Яп
uadendum Hungarire agtum ab eifdem ademptœ etant: nec illis regnis eiufdë
intra otas micante folis iubare frameas eorů fulgurare fas etat. Cum igitur Cx
far TurcotumAmtates toricns in fuis at‘ìamliragemnantamq; fua: gentis mor
ta1itatë,ac terras Moldauiz 8: Tranfalpinamallorumq; dominos àfe difcellilfe
'4o cogitabůdus intra fe f'epiusteuoluit; animo admodum perrutbatus liatuit gra
uem de his,qui illum olfenderänexigete vltionem. (Qapropter oâoginta fua:
gëtis millia ex deleâo fui prineipatus milite virtutc bellandi peroptimo coadu- ..
nauit; ac Balfam hominem in getendarů fui regni rerum à fc fecundum illis in
ducë pt zfecit: ptarcepitq; illi,vt quam primů Tranfalpinas terras inuadetet; 8:
illas propterea,q,Wayuoda eotundë ab ipfo defecerat,quam prirnü depopula- \
tetur. Tandë inde inregni Hůgaria: Tranlliluanas partes copias traduceret: in
.5,
eifdemq; de iniuriis per dominů IohannemWayuodä libi illatis pœnas in igne
8: gladio dutiflimas,quas poli`et,exigctet,8c Чай arnarilli me vlcifcetetu r. Haze
Czfaris intentio non folú plebeize cöditionis illarum partium populù tremula
l5o re fecinverum etiä militaris oliicii homincs dnriliimis cogitationibus ищем:
Inter hecBalfa omni libi cömilfa cum gente fecns calitů Kyfnycapol Danubiû
nautatnm oilîcio traiiciës,in magno fuorum agminum fremitu cunëlü Tranf
alpinum agrum petuagatus el’nac отце quod ipfum per fugç remedium decli
nare nequiuit,aut in prçdíaut in cadauer redegir. poll: hec Alpes tranlitendere
iniunůamque libi per fuum Cçfarê fetuitutern exeq ui aggrelfus ей. Dominus`
‘ z.
Vlaar/1214448 M. IOH. DE THWROCZ
f“ де". VCI‘O Iohannes Wayuoda,§_ (ua: defeniioní commilfz plebis depopulatioriërñ
videre,mori potius paratus; prçcedentibus animatus vi&oriis,armorum prarli#
д115,86 militari manu adunatis,int1adere potius hoßem, ё; inuadi ab illo preop
tans; viribus 86 numero impar,illarum partii'l vfq; ad extremum petfeeutus eil:
illum.Cum ай: ad loců,q ui “(Ё/жюри dicitur, extitit ventü; arduů magnumqi,
86 cůéìis feculis memorabile in multo clâgore hincinde refonätiů tubarum ей
1110 bellum cömiiìt. Vndiq; fit concurfus holtiindecertatur virilitet parte ab v
traqißaifa in fue gentis fides multitudine terga vertere nö cogitabatDominus
vetoIohänesWayuoda mori aut vincereintêtus,omninofugç immemor erat.
Feruet ígitur bcllü ex vtraq; parte afperrimïrcçdes fit maxima: multi cadüt ho- bq
йе ех 1111005: [ed multo plu res ех Turcis: quapropter Baila 86 Turci câpurn de
ferere,& fubitœ fe cömittere fugx funt coaëti. Infequebantur illos Hungatißc
cun&os,ad quos peruenire poterat,nioribunda in cadauera redigebant : ita,vt
cůctus tanti cettaminis cäpus tanta ex crede hu'mano equorü ve cruore cöfper
fus,ac crebris cadaueribus refertus ройса incalefcente folis feruore olentë ex
halans tabem auras inficeret peregtinas: 86 liumanum illac aditum fieri nega
ret. Dominus iiquidem lohänes fufîs tot holiium millibus, multifqgillorů ma
ioribus captiuatis; amplo thefauro 86 0111111 preciofo exercitus eorum 111110110
«Stili in prœdä conuerlis; vir magnificus digno laudum przconio omne per z
uum recolendus; bello fortiter l'ufcepto; prudenter adminiilrato; feliciilime- u*
que geiio 86 conferito', memorabilem victoriana reportarit ; feque exhinc non
Мат regnicolis,ver_umctiam nationibus extraneis íincerœ dileötionis aifeéìu
exhibuerit toto corde amandum.
DE OBITV REGINAE ELIZABETH.
C A P v т X X X I X.
' [Ec д11Ё11дот1пП/1ад1з1а1 regis fub regimine; tam felici tamque profperò
euentu infra duotú vel citta annorum decurfum aéta fuerelnrer hasc autë
partibus regni in fuperioribus nö minus intrinfecus rancor graifabaturmec ea
rum partiů dominos regni proteétio tantů mutua, quâtum offenfa deleélabat.
56
Quapropter 86 curia Romana tantorum p'nlfata fremitibus malorum; virü re
uerendum dominum lulianum Cardinalem ad cöponcńdos diâarü Iirepitus
guerrarum fummi pontiiîcis mifetat delatere. Hic dum pro pace laborant-cgis
Vladislai 86 regina: Elizabeth cordibus non parum ad concordiam inclinatis ;l
paceipfa nondum compoûta,regina diem obiit: mots cuius plures ex baroni--A
bus illam {equentibus regis Vladislai relIituit in iinum.
DE ЕХАСТА А TVRCIS INIVR'IÄRVM TALIO#
»leperdomiflum I/’Vajuodam Iolmrmem, ó“ bell/'J eiufdemfelici
bus/ex wiribucgeßù.
CAPVT XL. I
' IS rebus occurentibus,regimê ipiìus regis Vladisiai in dies corroboraba
_ tur,&in augmentů tranú bat. Ců igiturrex ipfe regaliû atriorü altis (ub te
¿lis сайго 111 Budëii quietus reiideret, DnlohannesWayuoda illů ad inferëdů
Turcis bellü,»ad propuliandafq; peri pfQs crebris vicib’ Hügariz xllatas iniurias
animauit 86 induxit.Quare ipfe rexVlad. tertio fui regni anno,grädi 86 fumptu
«ofo egtegiorů m-ilitum cöflato exercitu,vna ей ipfo Dn.Iohâne Wayuoda plu.
ribu‘fqß (ui regni principib’öc Georgio regni RafciçDezfpoto iiue regeçls enim
ad tůc fui pri ncipat” de dominio eieâus erat)Danubiü träíìês puenit in Ra'l'ciä.
Ibiq; regiVladislao ůatiua Hgere сай1а,ае :сггазТигсотй dominio fubieél‘as ad
interiores fumm't'ifui exercitus capitaneů Dn. Iohannê de Hwuyad Wayuodä 50
mittere placuit. Difrunäa ígitur exercitus fui omni expeditione binas in par
tes-.partem illam,q~uœ armorů gcl’tamine militariq; virtute prazliabat, ipii Dnt ‘
Wayuoda: ailignauit. Ducebat ptœter hare ipfe dominus Wayuoda plurima
fuorů militurn agmina,quorů bello doâamanus viôtricibus armis iam pluries
bolìë verterat in fugamHis itaq; dominusWayuoda comitatus,regnoRa(cia-.
' no flue
 /

` CHRONICA HVNGARORVM. mél/ludiek

li'ô lìue Seruiat pertranlîro,eun6rum Bulgaria: regnum, quod annis ab antiquis l“ Rfxê
'iîiireorum detinet vlq; ad 'cöli nia Romaniœ pe'ragr'auir; omneqà ищем, quod
111318: luis occurrebar,ab homine vlqâ ad pecus aut 'cápiebatur aut interlicieba
tur. ciuitates,calìta 8: domieiliaTurcorů quœlibet expugnabantur,8c prœcipi
teni per штат euertebätur:Hágrantil`q5igi1isimpetu cölumebà'tur. lnrer qux
8: eiuiras illa famolillima Thermarü fophia denominata pupille 8: diuiriis re
ferta,capta 8: direp'ta ellnignitafq'; extitit redaöra in fauillas.Tot ergo eiuitatů 8:
öpidoru m incendia,alrum eruérantia ‘штатом: Котап1г,8: cun'énsru r
. eorum Crelaris dominiis, quae marinis non conl'idebant in aquis; terrori eran't;
IO Occurrebät inter hare dom'iiìo Wavuodemulta hollium millia, per Cœl'arem
'Iurcorum illius iti со ntrariu m del’tinata. (Qapropter Чите; ue vicíbus ей ho
йе lem per maiori in numero lìbi occurrentinpfe dominlísWavuoda atrociliîî
ma gellit Ье11а,8:Гет per viâlor euadens,dum iam l'uinma титры cum gloria
redeíido rurfus Ralcianurn attigiller agrurii, 8: in illo eallrame'tatus effet; nun-L
cíatum eltilli,innumera bilemTtircorü fuper iplum venire ти1г1Шд1петСае3
far enim Amrates prardiótus tanta l`ui dominii depopularione ad modů exacer
batus,omne,q`u'o`d erga сидят Гизт in arrńis optimum erat, 'totamqg regni fui
militia: lpeeiem, magno belli cum' apparatu exigende vltionis gratia conuenire
mandarati 8: haric (ui exercitus expeditionem Balle Natulienli affini (uo 'corn
zo m'ilerat diri endam. Hic dominum loliannem Wayuo'dä eadem via, quaiple
Bulgarieis (i: oris exierarfe‘quebatur. Et cum aliquos de Hunga ris aut vuln eri
bus confollbs, aut inlitmitare grauatos iplius domini Way'uoda: helrernorû in
loco eallrorum relifros inuenieba`t,iu bebaŕ illo's fuum ad Caz-{arem vinelos de
ferre,exprobrando nihilomi'nus illi,'uideu"t inquiens quà'mißmbi/eS/uum inirurc- '
gnuin territentperfônie. Ad hare iple Catlar ei ira fertnr relpöclill'e: Redmrfè
lixfvt opt0; cum uur?машет/т: i//eper/ònng’uulf' fugio, [д/ш niihi centinela/i
ces. Dum vero in tätum deuentû ей; vt vterq;` hollis noûurnœ declirus quieti il
lucelcente aurora mutuas tympanorü audiret r'elonätiasi pertimuit iple domi-`
nus lohannes Waiuodatrie liollis declinan‘s ab eo, regia irruerer lup'eŕ ical'rra.'
3o Males igitur impettís illius in Pe experiri, tanris belli ex laboribus felle milite vl­`
tro(ibi
lo (e illi obniam
opponi dedir.Cum
vidit; autë ingentem
p‘auo’re quodam cöeulliispaganorïi multitudinem
elll ; omnelq; ex aduerl
exercitus eins mili
tes timore non modico trepidabanŕ. мы ergo iple dominus Wayfuo‘daterga
vertinled timore percullas militis acies {eriatim 110й1 exhibens,animabat il
los di ееns: Coir/*Antes cß0te,á‘prius fvitìquum can/ueturnperddinui iranien niñera.
„Qriidzrepidaiis äußern „штат ттфетё? nonne дат/Эри: anim/ern i//ius tenm
ßiigó qui iotic'nsßtgir Deo noôùpropicio, ó' nunefuguripoteíi. Si autem cuipiurn ех 'va
bis mors „идете, п?’ furet. Nurnßm'ecü'uut cumßriispranfis ein? C/rrißocenabil. Et
his die‘tigmaius agmemquod (un: ‘deputauerat d uâioni mouës,irruit l'upeŕ ho-`
4o йет. (щ) vil'ocœrera' agmina’ducem eorum imitara funt. (Дате bellum per
vtramq5 partcm,in multo vi ncendi dellderio cömittitur. non ramen equal'orte'" ‘
,l pugnat‘u'm ей. Nam iple Balla, ôe'omnis iplî commill'aTurco’rum multitude;
то): in primol im peru eögrellus terga v'erteríinôe prateipiti le 4`eömilerunt fugas.“ '
Hungari vero hoe v'ifo"multa ей leueritate perlequebantur illos: 8: quem celer '
equi lui curfus ab inlranti nö er'ipieb'ar m'orreâcruentü per.examen vital excedeï
barPlurim'a ig'irur ibidëmillia pagaŕiorů ceci'dere. Ni Hungaris captiu'are illos
fallidio eraf; quaprop'te'rom'nes'q uos` fugienres pŕœuenire poteränmultis'con
folios vulneribu's interlleieban r.D urauit hec perl'eeutio à velpertin'a hora inei
piens mediam vl`q5` ад rioâä. Ball`a enim iple certamen ea diei in parte propter-l
go eacömittere pratele'gerativt li bello’luperareŕiir,'l`alrem n‘oötu'rnae obfcuritat'is
perremedium ab h’ollre'eripe'retur. Sed hate a'dinuentio profuit ei minime. N:î
lunari lìde're pleno n'oërem eandë luis так: iuu'ftmńre s' Balla' iple captus Бас in'
multa tubaru'm voce
inini W/aynoda: noeris‘circa
loll-annis medium
deduâlus in еайга
ей. $1се1; Hungarica
ipler dominus ad tentoriů
Wayuoda do:
lex bell
prçeip uis vna 8: eadem' via­ felici'exitu'gelrisgquinti m‘en'lis piollzquide Ной:
maan-1go M. 10H. DE THvrRocZ .i
ш hx» garia exieranr reuolutio'ne träia6ta,exercitü ingenti hominum rerumve prçdä
onuil'um regia ad сайга incolumem reduxitrin iignumq; viäorix multa hoilziâ
vexilla iiue banderia regi obtulit. I-Içc poiìmodum glorioiiilimz virgini Marit:
regni Hungaria: patronx oblata, in eccleiia eiuidë ciuitate in Budenii coniltru
âafutura pro memoria: proque eiufdem virginis gloriofa: laude, пойгпт vfq;
ad aeuum dependentia,tanris viêtoriis ipii domino Wayuoda: czlitus datis ii
dem perhibebantsôc hifi nioilem illorum pannü puluis vetuiiafve confumpiif
fet,fui`peni`a dependerent ibidem vfque in hunc diem.
DE псы/ст INTER REGEM шинам‘: Aral E2' IB
Türcorun'i Ca/aremfrmattlgó'ole‘фаната:regni Ra/Éia.
CAPvT XLI.
X his tot illuilribus triumphis, totq; prxclaris viâoriis id aceeiiit, vt Cœfar '
Eipie Turcorů Amrates tremefae’tus, miilis caduceatoribus erga regê 8: до
minumWayuodä pro treugisiniìanter laborarit. Rex igiturVladislaus folennë
fuorum magnatit confuetudinë in ciuitateZcgedieniì celebrati iltatuiLAd Чай
vndiq; muito regni nobili cöilucnte; venerůt ¿Sca Cffare miiIiWayuodzTur
corů duo ad cöponendas treugas praefcriptas idonei. Conuentum ей ergo, xo.
annorum de in duciis,& ex parte regis Baila Natuliêfis dimittitur. Czfar quoq;
Turcorů сайгй Zenderew czteraiq; cuné‘tas Raiciani regni munitiones, quot 2-0
8: quas ante hœc Georgio Dezpoto demerat eidé rei’tituit. Et hz quidem indu
ciç iuramentis firmata: extitere. Dominus enim lohannes Wayuoda pro rege,
8: рго fe,proq; omni Hungaricç plebis parte i dii‘li vero Turcorum Wayuodz
pro Caefareeorum ac cunâa domini eiufdë gente tarn diâarum decennali um
treugatum, q aliarum rerum tune iirmatarů pro obieruatione realia depoiue
runt iuramenta; quae vtinam nunquäl depoiita fuiil`ent.Nam ройеа treugis ей?
dem, per regem 8: Dn.f\Y/ayu'odam Iinducente prœfato Dn. Iuliano cardinali
ruptiswelut quondä Pompeio,qui omniîr hominum viëlorioiiiiìmus euaferat;
poiiquam equos in porticu templi l-lierofolymitani iiabulauit, gloria viâtoriaz
dempta ей: fic 8: bellica: res ipiius regis Vladislai, 8: domini Wayuodae in an- 3o
tea,aliam commutata: funtin fortem. Valuit tamë harum'com poiitio inducia
rumDezpoto.Cum enim Rafciani regni de dominio eieâufs fuiil'et penitus,his
treugis interuenientibus in domiuum,qui prius егацгейгшшзсй;
DE' BELL о` D GMINI VL A'ISI'SL/II REGIS IN
partibto: Romania circa oppidúm VVarna,propeadlittora marit
eornrntßì; да’: interim “идет.
‘ CAPV'T‘XLII.
` IS igítur rebus hac via in hunc iinem perduötis ;­ dominusl Iulianus car'di
Hnalis o'mni (по poile apud regem,apudque dominum Wayuodä ini’tabat; 4Q
'vt rupto induciarum foedere Turcorum Carfarern armis inuaderent. Dicebat
enim quodpromi/ßßdeSin/îdelibuo/ëruariдебет ‚шт :- Deoq; iniurioium aie
bat,quod ipfi nobilem illam eis diuinitus datam eccleiiailicœ religionis contra
hoiìesviâoriam ingrato traäatent corde; ac Dei voluntatem, qua: in hoi’tem'
exequi deberct,hoiiis commutail'ent in-voluntatem. Impulit ergo illoscrebris
periuaiionibus illicitum ad facinus ; ó' 'viros quo: marfferrumfve totien: lvincere
nequiuit , molli tantum lingua ‘идей.
— Multos enim Chriftianorü principes eifdem armorum ferte opem pollice
batur; де Bulgariaque ac de Albaniaßc deThracia; nec non 8: де illa famoiiil'-v
ma imperiali’vrbe Cöiìantinopolitana magna militum fubiidia ipfis venire di- y o
cebat. Idipl'umq-ue öeprincipes,idem ac diûorum regnorum incolœ promitte'
bant. Paruerunt tandem‘tanra follieitati fiducia; ae mox multo iiipendiario
milite conclamato, bellicifque cailsris coaptatis; 8: pluribus regni magnaribus
comitati; circa cai’trum Orfowa Danubio tranfnauato hoiiilem in rerram fe
ingeilerunt. Mouentur ergo еайга dietirn de loco in locum, 8: omnis hoililis
ager,
 CHRONI'CA HVNGARORVM. — ign/baan
Sgenqui oceurrebat,fumanti incendioßt гегй direptione vallabatiir; сайт 8: f“ КМ
mu nit‘ion'es alia deditione fubiugabätur , alia potenti incurfu ferroq; expugna
bantu t: quapropter magis ac magis introrfum progredl vilum fuit: donec re
gnis Bulgaria: 8: Romania: pertranlitis marina vencrunt ad littora,Romaniciq;
agri oppida Varna 8: Galata denominata , fe fponte offerentia in deditionem,
reccpere , 8: iuxta сядет сайгатегагй fpetïtabant promilfa iplis venire auxilia.
Sed proh dolor fxpius contig‘indumpraprt'arn domi quit из!!!” „шт ; ‚мам
znperegrt'nùrnalearmatnra/tena. Verum paulo ante multis comportatis fpoliis;
multis cœdibus illatis; ac magna parte diörorum regnorum in ignt".l 8: przdâ re
1 ‘о darla; damnifq; plurimis illatis; holtilë Швей poterant declinare congrellum :
przreritœ tamen ipfos holte ab еодё rcportatœ animabant чй‘йогйг: йдсйгсо ге
meritate quadä occupati,quäuisjpmill`is frulìrati lint auxiliis , incepto Jpptcrea
à propolîto nö Vifo holle reuerti ingloriů elfe iudicabät : 8: ob hoc vltimů ейа
tis menfemßc quali omnë autnmníi holtili in terrajptraâtarunt. Tandê menlis
nouem bris die dccima,qu:e fcilicet vigiliç felìi beati Martini afcripta ell:,Czfaŕ
Тигсогй Amrates innumerabilib. paganort'i cum agminibus inlìruâis acicbus
iignifq; collatis pugnaturus venir. Ecöuerfo vero rex 8: dornin’ Iohâncs Way->
uoda,catteriq;` Hungariae domini illic q, aderant,edu€ta omni еогй чй де callris;l
aciebus агтогй przlìdiis refplendentibus fuo ordine dilìributis 8: ordinatis ;8:
zo vnicuiq; aciei duce deputato,i`tatuerunt,vt vnamquäq; acië fui currus еадё че
locitate tempore congrelfus fequi deberent. Ьойй enim erantimpares; metue
bant ergo ne ante pugnantes per Ьойё vltima асйегй in parte inuaderentur.His
igitur hac ferie compolitis ­, deus ab alto ibidë ipfis futurz lignum oftendit cala
mitatis. Nam йагйт рой ё ligna liue vexilla auro micantia eleuata, 8: initium
ventorů tune гетреййие fufurrantium llatibus extenfa (от; тох ventis eifdë
impetuofum in turbinë concitatis 8: inualefcentibus vexilla eadë diuerfas fcif
fa 8: dilaniara in partes altů per aerë volabant. Tandë in multarů tubarum 86
tympanorü parte ab vtraq; refonantium fonitu , Turcorumq; magno clamore
exuberante; vterq; eongteditur holìis. Franguntur hincinde lanceaadc in еагй
30 fraétione multi Pternuntur ab equis. fcruet bellum afperrimllcçdes lit maxima
partibus ех ambabus ,muito tamë maior ex Turcis. Nnllü quippe agmen illorů
Hungaricç militaris virtutis impetü fultinere potcrat :quin fubiti conuerteba#
turin (изд. Sed quia Turcorülongelateq; dil’tenta agmina Hungarica: gentis
` exercitů in numero vltra qui fextenario excedebant s рагй igitur Hu ngaris fu
gitiuas illorü aciesp fequilpliciebat. Nam redeuntibus illis à perfecution'e попа
agmina occurrebant s ac in magno fremitu recenti illos bello „схемы; Соп
fumpta ей ergo moribundo in cettamine diei pars maxima; 8: campus vndiq;
multis refertus cadaueribus vtriq; hofli rettori erat. Qiaprop‘ter cunâo Tur-A
еогй equitatu nutante , 8: fugaz intento, folis сайгй5 Czfarcis innumerabilibus
4o peditum agminibus munitis fuoin loco magno cum timore ltantibus, чЬйгех
Vladillaus holtilê equitatû fugere Amratemq; Czfarem, 8: еайга illius terrore'
concuti vidit; mox lui capitisjp cullodia deputatü moult agmê; domino \Y/ay­`
вода 8: саегегйз parte ex altera feroci bello inlifìentibusßefaris calìrainuadere`
8: penitus opprimere aggtelfus ей. Cum igitur denfa peditů venir inter agmi
na,multitudine illorum lìmul cunäo [по cum agmine obrutus pariterq; 8: ор-`
prellus acibidem interemptus ей; 8: чй&й$ iam debellatifq; holizibus neq; БЫ
quicquam de viëtoria fperantibus infperatam prœbuit viâoriam. @are Hun-l
gari campo fimul 8:сайгй5 eorum Ьойй «пая; in fugam eonuerlî fuere i mul
tis ех eis,qui in perfecutioneholiium prius fugatorum occupati etant de caste#
‚о rorum lapfu ignorantibus : qui tandem perfecutione ab eadem regrellì calltis‘
ipforum in prœtaâis noâurnx fe quieri dedere. Cum autë immediate dië tam
mœlltä fubfequens nox ad uentäs tenebrarů vm bra cunëìů operuit orbem: qui ` . ‘
попдй per fuga parte ех vtraq; еогй reliqucrant еайга: m eifdem proxime ad
uenientis diei,vfque ad lucein nocturnas duxerun'texcubia‘s. Audiebantin
numerabiles czforum nec mori nec viuerc valentium : quibus cunâus cir-g
.N4
mutui,... M. гон. DE Tu’vkocz
ш КМ. cumadiacens campus mortua inter cadauera refertus erat-,gemebundas медь
8: vlulatus. attonitiqg lucem diei vix expeäabant. Tandem rubefcentem рой
auroram,quae noâtis tenebras 8: дйей lucem mediar s dum fol ille clarilIimus cíì
'6ta montium fupra cacumina euccius diem refìituitclariorcm iTurci de fuga
Ьоййэ dubii; compolitis agminibus quibufdam Catfareis de caftris egrelIi ca
йга Hungarica,aniint milite referta,lentis paflibus procedentes paularimqué
eifdem apptopinquantes diligenri fcrurinio rentarunt. Cum autem in illis exi
guain quandam hominum чосет immurmurare: nullumq; ad armamoueri;
aut caufa belli in campum prolilire animaduerterunt; omnis Ca'sfarex­ expedi
tionis peditatus irruit fuperillaŕ ôceadem qualibet defenfione orbataê velìigio i ol
conterens euerrità cunëtis viuenribu's, qui in eifdem reperti funt , aut captis aut
interfeôtis. Vbi 8: prœfarus dominus Iulianus Cardinalis; mulriq; alii rcligiofz
vitae viri,maxime de ordine fratrum Cheriei'ilium' сайга йпгег eadê vlrima fol- _
uiife debita feruntur. Et prxterea dominiloliannes Waradienfìs ac S 1 M о N
Agrienlis ecclefiarum epilcopi : n'ec non vir magnificus Stephanus de Bathor,
in curia regie тайейагйз homo militari lvirture perfpicuus : cui 8: vexillum regi
um tanti difcriminis in tremore (из exigente firenuirate, deferre conlifum etat;
liuius confliâus in lluötibus perempti exritere. I-Iůc igiturin modum dominus
rex Vladillaus,regum oprin'ius,homo condecentis proceriraris, fufca facie , ni
gris crinibus,in armis {irenuus,in (но: beneuolus,morumhoneftare ргагейагйй1 2.6:
L/LC. iimus,menreq; 8: animo compolitus,regni fui quatro,domini autem M. с с c c.
массе: х i. r i i I.anno,vita: parirer 8: regimini mœlium (inem dedit.
XLII’.
DE CAPTIVITATE DOMINI zo’.
bannia­ VVajuodn.
CAPvr XLÍII.
Vamuis in huíus difcrimine belli viâoria': gloriaápud Caefarem Amrateni
Qreman‘ferit; multo ramen illamfuorum ablutam fanguine reportauit. Plu
ra сайт vulnerafua gens ab Hungaris reeepill'e, quam eadem ill is inlìxiife : 8:
ipfe Czfar morralitatis fui populi czdem maior'em ab eis percepiffe relatione fi 5o:
de digna perhibetur. Huic rei' fufI-îcienri геййтопйо ей : quod fugientes рой
modum Hungaros fua' exgenre perfecutus ей nemo. Habebat enim illorum
quifq; pro fuHicicnti pro'prialambere vulnera. Inter hare dominus Wayuoda
Iahannes,dum redeun'do iti partes pe‘i'u'ehit Tranfalpinas , Ьойет vbi non ti
mebat,hofrisobuiauit illi. Nam Drakul p'artiumear'undem Wayuodadceuius
rronduciion'el fperabat violentas iri cum' manus iniecir: 8: nedum mœûů con
folarcrunhominem verum capriuiratis illum œŕun'inaaffecit. Tandem ей ipfe
Drakul dominum Wayuodam in' eundem caufam captiuitatis nullam fe habe
re przmeditarus ей s p'auco's рой dies multis cum muneribus ( чг iple fperabat)
placaturn regni Hungariz Tranliiluanas traduci fecit in partes. 4o
DE ELECTIONE DOMrNrlOHaiz(7
uit VИ‘juoda ingubernatorem, d» de talioneper eundem à Dra
‘ш! Vl/’ajuoda exao‘ïa.
й C A P v т Х L I V. ‚
Ой hanc tandem belli tempeliatem; p'oliq; regis Vladiilai' lugubrem intel“
ritum 5 ne quis in regiio in alterius offenfammoueretur ; per dominos prela
tos 8: barones regni inrerdiâum ей. 8: niliilominus vt adueriiente Гейо Реп-›
t/Í-C. гесойез in campo Rakos conuentiol fierer Omnium regnicolarum generalis,
М. СССС.
communi voto extitit Iìaturum. Voluebatur'M. C C с с.’х i. v. dominiannus‘, 8: s@
XL- у’ felium Репгееойез ргагдййотйпйаьацйрйач; согшепгйопе multorum aduö
tu nobilium in'un'dara ;` ac latas diéiiicampi­ Rako's per planicies vndiq; diŕfufa»,
omnes qui aderanr,voro vnar'iimi де regnicommoditare sdeq5eo, quem inte- ‚
rim,donec rex Ladillaus lilius regis Alberti puellus fua: aetaris quinrum agensI
annum тете ад coiilìliamanumq; ad arma exiendere valerer; eiufdem regni „ц
Ш
 CHRONICÀ I-IVNGARGRVM. 15pol/.Ha
in proteâorë, eligerent multa cum dilctetione traâabant. Pendebat totius cö- шт,“
‚ munitatis ante oenlos exaůarnm peri plum dominum Iohannem w/ayu'odam Идет”
clara memoria rerum; 8:1део mulrís hancdignitatem in le delcendere lperan- '"
tibus; banc eandô lolus iple dominus Wayuoda' tulit. Eleäus ей igitur omniü
regni 8: regis negocia tangentium rerum in gubernatorem. Quapt'opter cnn'
(‘га Hungarici regni plebs talifnltaproteëiore magnam mox diflolutain exul
tationem,alta voce deo laudes reddebat; campanarumq; 8: tubafum lonus vi
cinum per aerem ferebatur : регшйатч; tantfe eleâionis рой gloriä lolis his;
qui le hoe honore dignos effe eredebanneodë fruflratisiôccorde trifii,vnltu ta
l О men fimulata lub imagine lçtojncedentibus ; quilq; regnicolarum gaudenslp
pria reuerlus ей ad habitacula. Placuit tandem рой hxc domino gubernatori,
àDrakulWayuodaTranlalpino lux captinitatis exigere talionem. nondum
enim ingrata periplnm ei exhibita holpitalitas luo де corde dilcell'erat. Mota
igitur armata:gentis contra eundem copia non modica; acAlpibus tranlcenfis;
illius le ingellitin dominium,vniuerloq; eins principatus agro perdomito,­eum
eaptiuauit i 8: limul cum lìlio eius in ordine geniturz maiori decollati; quen
dam vero alterum partium earundem Wayuodam, puta lilium quondam Dan'
Waynodxlumine priuari fecit. Tali igiturà Drakul Wayuoda lux captiuita
tis pœna exaôta; terrain eadem alium conltituens Wayuodamicompos lui vo-I
zo tireuerlus ейт Hungariam:
DE RERETI'TIONE садами ET'
fvindiàîa pro/:temi exac‘ia.
CAPv'r XLV;
‚ Nter hzc domini Hungatia: pertrifìe ferebant; quod lacrum diadema , qnd
° Ireges Hungariœ coronari lolent; puerulůq; tegem,qui iure nature illis domi
nari debebat srex Romanorum Fredericus detinebat. Timebant enim ne puer'
aliena enutritus in terra à moribns 8: labio Hungarorum alter lîeret. Contien
tum ей igitur, vt repeteretur aut irerurin vltionem. Et dum rex Romanorum
30 peritis non llee‘lritur, ingentibus damnis pnllatur. Nam dominus gubernatot
fecundo luiollieiianno pluribus armatorum agminibus compolltis , omnem
Carinthiœ 8: Carneolœ agrum, 8: magnam partem Stiriœ crudeli cum leueri
tate peruagatus ей; res in prœdam ; homines in captiuitatem ; eiuitatelq; ac op
р1да,8: villas ardentes in llammas redigendo. Cum tandem iplum Romanotii'
regemfuotum regnorum depopulationc moueri vidit minime,multarnm rerü
8: captiuorum congerie опайаз felix rediiti
DE BELLO DOMINI GV'BERNA'I‘Qf.
ris in campo Rigomeîe‘v'ucommißô.
4o CAPVT XLVI.
Ой Ьагсдоттаз Iohannes de Hvvnyad gubernator,­omnes regni res" vri
Р десагпЧ; emergëtesaanquäimpolitů luishumeris onus peroptima difere
rione gubernabat; regnůq; hofiili tuebatur ab incurlu; nec annis in eildë Tur
cis Hungarici agri in offenlam ipforů extendere frameam facultas occurrebat.
Tandë quarto lui gubernaminis anno,iple dominus gubernator in virtute bel
landi lemper magna tentare pratlumës, Turcorů Cœ'larë noua armorů expedi
tione aggredi cogitauit. Cöllauit igitur mag-nä militü manii,& om ne , q, in l-Iü- '
garia in armis porens erat,vnä redegiti n expeditionêac cafl'ri’s bellicis , machi
narů,pixidü,ac aliorú tormentorú Ьойё feri'entinm ingeniis munitis ôcrefertis,I
'jo primů autum ni circa mëlem lupra cafltrûZevverini Dan'ubiii trâliinůe regnum
Ralcix eo , q, domin’ illius expeditionë ad eandë vocatus nö acceflera'nleuero'
incurlu perträfiens з Ьой11е$ le gellìt in terras; illalq; in igne 8: ferro domitabat;
8: nö ramen vt prçdä a&urus,led vt regnñ occupaturus tranlibat.Comitabätur' ‚
ч‘ . ńone
дот1пат gubernatorem
prçclari; ч1г1 inde
demini Emeric9 regno potentes,languineq;
Pellevvczt 8: vicorum poflell'
W’ayuodaTtällìluanus,Ladifla-f'

l
MLHMH M. 10H. DE THwRocz
“ш!” us,frater eiufdem ; Emericus lilius Wayuodx de Marczali ianitorum купит
5'5"”4‘ magiliet'; Kayvvoldus de Rozgon,Thomas de Zeech; Franko de Tllalovvcz
"т regnorum Dalmatiz 8c Croatia: banus; Iohannes Zekel domini gubernato
ris cöfanguineus 5 Benediûus de Lol‘oncz ­, Stephanus lilius bani de Alfolidvva,
8L alii quam plures virrute militari perfpicui, andacefq; in bello multis armotů
przlidiis inlignes. Nec minus Cœfar Turcorum Amrates , qui tantam МОЩН
tatis manum contra fe moueri audiebat,ad protegendû fe erar folicitus. Omnë
cnim fui principatus manum,quç ad arma extendi poffe videbatur, commouit;
armauirq; cunóìum lua: gentis militem , 8c ad bellum inlìruxit , ac mouens in
gentia fui populi agmina aduenienti holii contrarius obuiam init. Inliabant l О
menlis oâobris medii dies, cum Hungarorum сайт Rafciani agri tranfueëfa
er oras Bulgariz CzfariTurcorum fu bieâas terras attigerant. 8c in expeŕftan
so holltein campo Merulœ quod Hungarico idiomate ~Rigomezrye vocatur,
lixamanebant. Vencum ей tandem ad feriam quinta, fella Чиж fanâorü Galli
confellbris 86 Luca: euangelilix mediabat : cum Cxfar ipfe Turcorů veniens'
âcaltris domini gubernatoris (шип поп remote pofuit hofpitium. Leuis ergo
armatura: vtriulq; partis milites, quos effrena ducebat iuuentus; quibufue ma
nus conferereanimierat; hincinde campo dediti 5 concurfu mutuo non line
mortalitatc feparabantur. Cum autem illa cunâum per aeuum memorabilis,
fellziuitatis fanöti Luca: euangelillœ dies illuxit; folq; infra metidianas czli per zo
atria delatus venit ad horas; vterq; holiis om nem armorum virtutem,cun&üq3
(их expeditionis militem campi przdxöiri effundit per planicies. nec erat vllus
parte in vtraq5, quem formido morris tanti difcriminis in forte , tanta hoftium
vila multitudine,non occupall‘et. Оптика: funt per dominum gubernatorem
omni (на de genre, quam ducebat , acies 0&0 8c triginta ; lignaq; liuc vexilla il
larum in medio claro depic‘fta auro ferebantur. 8c vnaquçq; acies primain fron
te radiantibus munita armis ll'abat. ac duces illarum ealdem circumquaq; gy».
rantes corda militum monitis 8e perfualionibus ad bellum acuebant. Econuer
fo veto CœfarTurcorum omne gentis fue robur ingentiain agmina cöponens,
collaris lignis ‘еще murus quidam continuus omnem campi partem afpeâui ‚о
Hungarorum oppolitam oecupans lentis pallibns propiabat. Cum autë ad vni
us (арка йадшт ventum ella cunëta mox vtriufq; partis tympana pereulfa ter
ribilern ecliderunt fonum. tubarumq; hincinde refonantinm ad clangorë cun
ôtz vtriul'q; partis acies in multatum llexione lancearum omni virtutis eorum
cum ímpetu concurrentes ;vniuerfo campo tanto ex motu gemitum quendam
едете mutuä irruerunt in cardêlngens ergo exotitur lancearum fragor :multi
hincinde przcipites bellantium inter pedes faucii deiiciuntur ab equis ­, horrë
doq; clamore moricntium altum intonabant aera: denlatur ambarum partium
\populus :nec pars fciebat cedere parti : magnaq; ex denlitate multorum manus
holiem libi propinquum magnam perhoramferire nequibat. Fortiori tandem 40
impetu Hungaris in hollem vrentibus, Turci plurimas dilTolutíin turmas ab
Hungaris longäcampi per partë cœde continua propellebantunôe rurfus Tur
ci nouis agminibus ex сайт Czfareis adiuti ; Hungaros eorum vfq; ad сайт
in manu occílionis grauabanr. Inter haze 8e fagittarum denlillimi im bres Tur
eorum per'peditatum exculli a altum obumbrantes czli lumë s Hungaros atro
citer feriebant. Et quamuis Hungaris hollem plufquam ducentis armatorum
millibus tumentem : vigintiquatluor vel paulo plus millium pugnatorů in bra
chio fuliinereimparöeonerofumfuerit :non ea propter tanta hol'tium multi
rudo; tantusarmorum lirepitus ,tantaqg vulnerum inlixio,ipfa die eifdem fugâ
perluadere poruit ; fed folis vfq; ad occafum inuiůi animo, quanto durius cse- 505
debantur, tanto magis cedere nefciebant.
Magna igitnr virtute,maiori ramen pertinacia aduenientis proximenoäis
vfq; ad tenebras pugnantes,maiorem in holìe fac'iebant llragem», quam ab illo
fulcipiebant. Conlumptus eli dies totus magno belli in feruore :_ 8c innumera
bilibus ex vtraq; parte czlis,carnpoque eertaminis toto recentibus repleto ca
' daue
 _ CHIRONI‘CA HVN'GARORVM. marini
daneribus, nox ipfa fupetuenicns furorem limul 8: arma partis v't'rinfql fuis di- mdd“ '
remit vmbris. Vbietli eadem noâe patumpet acies belli à labote refederìnt; Süßen?"
totam ramen per nofìem machinis 8: ingeniis extitit decettatu'm. Poliquä au- “д i
temimmediate aduenientis fabbatidies orientis folis pet radios illulitata elfi
тек]; Ьой1з Ьейсгпо liirote tumidus otdinaris aciebus rutfus ptoliliit in carn
pum. Concuttitutde поио,8: dutiilimü ex vttaq; parte bellum committitut i
in magno диод; tumultu fextam eiufdë diei vfq5 ad hotä decettatut. Iritet hec
CœfarTu rcorum dum milite Hungarico admodum pauco felloq; fua agmina
turbari vidit ; omnem (‘их genris multitudinem,equitatum fcilicer, 8: peditatt'i
to mouit; 8: in magna tabie fupetacies fupetq; agmina Hungatotum itruit; 8: nö
minus velut multarum quœdam inundatio aquarum obtuit t eos ac callta corů
euertens infcios fugete ad fugam coegit. Fugiebat quifq;,nec in fugiendo quif
piam otdo fetuabatur. Petfecuti funt eos Turci magna cum attocitate , donee
fol occiduis demetfus ей in oris. Sed poll: hxc non minus acerba Hungaris fuc
ceflit pe'tfecutio. Nam dietenus fugientium Rafciani quos in initoitu offende
tant,occutrentes,eofdemq; itinere feffos omnibufq; atmotum prarfidiis nuda-_
tos, velut à lupis tertitas oues omni abfq; miferatione fpbliabannttucidabannôe
petimebaut.

L@
DE una GzsIJa‘I'IBi/s', „ài/*I IN Hoc BEL-_
lo cecia'ere; ci” deшутите dmaaguimmrzfpffDezpotumfàóîa ,
_ éd: шаг?!‘ prapx‘ereapunir.l
Carvr XLVII.
Eciderütbello in hocdo'mini fupiïadiâi Emericus de Pelfevvcz, Ladillaus
’ frarer eiufdê; Emeticus lilius Wayuoda: de Matczalis Thomas de Zeechà '
Franco banus-,Iohannes Zeknl: Benediötus de Lofoncz; 8: Stephanus ŕilius' ›
Ьап1 де Alfolindvva; 8: quali cunöta regni Hungaria: militia extinâa ей. Doi
minus autem gubernatot cum in celeri curfu fui equi tanta belli cx confulione
procul à campo cettaminis elongalfet; omniq; milite defertus ; tutticibus de#
,o politis armis errabundus per deuiaferretur; duorů Tutcorum incidilfe dicitut
in manus. Dum veto agnitio eiufdem illis nota elfet minime; abieâiis in tettam'
ftameis manutenus inlilierunt in cum ; ipfumq; fuis fpoliatunt veliitnentis. РЕ‘
debat aurea crux domini gubernatoris in collo. hanc alter Tutcorum eotundë
cum tapete voluillet, mox dilfenlio inter illos orta ей : mutuumq, itrueruntin'
luöìamen. Inter hare dominus gubetnatot,iplis luôiantibus, vnaipfarum fra#
meatum arrepta,ittuit in eos, in vittute‘q; fui brachii altetum corum tarn graui~
" tet p'etcullit, vt ille prceceps in tetram tuens extinéius fuetit. Cumq; 8: alterii
ferire vellet,ille fuga elaplus,eius eualit manus. Рой hate dominus gubetnator
amplius procedens quendam Rafcianum obuium libi ñabnit. Hic licet rapinat`
¿o gratialulitauetit filuas ; dum ramen hominem forma intuituq; ptlœliantem Гц;
i am in prçfentiam emerlilfe confpexineiufdemab offenfaomnino abltinuievel
quia dominus gubernator atteptam ftameam nondum abiecetat , ide Rafcia-l »i
nusipfum inuadere aufusfuitminime. Cogitabundi ergo lietere ambo.> Tanà ‘
dem dominus gubernator eundcm Rafcianum , vtlibi Nandoralbenfèvfq; adl
`ealirum conducium ptqberet,togatum elfecit; nihilominus illi condignä pro
mittens temunerarionem. lllcmox id fe faéìurum obtulit. non namen locû ad
optatum,vt promiferat,fed ad' calirnm Zenderevv ipfum deduxinPoliquä au v

rem Gcorgio Dezpotum dominů gubernatorë fui caliti intra portas elle inno
tuit : immemot, quod virtus 8: opera hominis huius ipfum paucos tune pt'çreä
j o ritos ante annos expulliouis calamitatealieóiů (по in regno nouü elïecerat do­_ _
mini:4 : ingtatitudinis duet’ vicioingtatú fc illi exh'i buit hofpitë. Detineri enim“ l«_
illů iullitße nec eůl-Iungatiz dominisup'illius li'betationefo‘licite la'borantibus,l
tefiituit : donec idëdominusgubetnator liliü fnum nomine Ladillaů natu mai
iorë erga man9 illius fua in perfonalp oblide locauit. (biamuis autë ipfe domi-S`
nus gubetnatot bello in hoc frnill‘ra comitatus (ней: fortuna :ramen quia‘poë'
_l
Ich. Hu „e M. 10H. DE THWRocz
nieder tius armorum quam animorum defeâu illum арт! hollem viâor'iam reliquif
guberm;d fe con lIabat :grato ergo animo Hungariae proceres cunôti illius l'peâabant ad
nf. uentum. Huic rei documento ell; quod eodem domino gubernatore erga fe
lla domini natalitia reueniente : magnus nobilium cœtus in ciuitate Egedienlî
congregatusillius l'peé’tabat aduentum,appropinquantiq5 illi hilatiin vultu fe
obuiumdediLPolì hœc dominusgubernatotingratitudinë Dezpotinö minus
Чай (uz captiuitatis calamitatë ponderans ; rel'umptis armis 8c milite,Dezpoto
ab eodem eius deliäi condignas exigere pœnas proceliìt ‚ inueäulque forti in
manu eius dominii in agtum magnas in illo edidit valìitates' ­, om nibu fqg сайт
8c dominiis illius,quç regni Hungariz ambitus cingebat,illum fpoliauit.8¿am­ l0
plius illiuslaboralfetin deltruâione; nili Dezpotus lilium eius ipli incolumem
reltituillet : Hungarixq; primores tumentem eiuldem domini gubernatorisin
vindiâam animum per Dezpotum peti non compefcuillent.
DE BELLIS DOMINI GVBERIKÁTO
rà intra limite: regni geßclr.
CAPv'r XLVIII.
Vlta 6e varia рой hac dominus gubernatonßohemis in regni opprellio
Mne agentibus,eiuldem regni intra limites cum eifdem Bohemis gellìt bel
la.& multas eorundem Bohemorum munitiones Hungarici agrijn delolatio 1C
nem variis ererîta in locis,alias deditione,alias vi cepit. omnemq; fuarum expe
ditionum direëìionem contra eofdem Bohemos l'ìne felici conlummalfet; nili
opera proditionis inipfum dominum gubernatorem per primores Hungaria’.
conliata eifdcm Bohemis auxilium pr'zllitilfet. @anto enim res iplius domi
ni gubernatoris via profperiori dirigebatur; tanto magis plurimidominorum
inillum occulta tumebant inuidia. Aâum ell: enim dominicœ incarnationis
МС. M. C c с с. L ranno :cum idem dominus gubernator multo tumllipendiario,
м. cccc. turn populari milite armatus munitionë per prœfatum Iohannë Izkra ad murů
LI. claul’tri fanâi regis Stephani deprope ad oppidůLofoncz eret‘ìâr oblidione cin- '
xit : dictenufq; forti expugnatione illä expugnando illius culìodes liti 8c armis
in tantum graualfeuquod iam de illius obtentione finis optatus fperaretur; fafa
tus tandë Izkra ciuitatů regaliů regni partibus in luperioribus habitarum' (апо
re luperbus,tum vero proditorum motus perlualione proprio 8e auxiliariorum
non modico munitus armatorum prœlidio,l`uis,qui munitionein praa‘taâa cir
cumucnti erant,allaturus opë venit zl`ecufq; сайт íplius domini gubernatoris
ordinatis aciebus lìetit. Sed quid nequitiofa rebus in bellicis valeatproditio,
tunc patuit, cum nondum manus pugnatorum confertœ etant, 8e iam agmina I'
proditorum domini gubernatoris de сайт prœcipitem pror'uperant in fugam.
@gre 8c ipl'edominus‘gubernator campů 8c сайт deferere‘ell coaâus. Hanc
quidem proditionem vir magnificus Stephanus de Pell'evvcz munitione fub 4°
praetaéra fortuito iâu bombarda: ad mortem vulneratus; antequä moreretur
proprio ore extitit conlíell'us. Interfeëtus ell: ibi przterea nobilibus regni de po
tioribus Iohannes Kompolthy de Naua.- Epifcopus autcm Agrienlîs Ladillaus
de Hedervvara,cum ellet clauduseuadereq; nequiret,ibidem extitit captiuat’.
Sicq; Iohannes Izkra campo 8c cal’tris Hungarorum pariterq; 8c' virïtoria poti
tus; tandem callrum Gede lïliorum Lorandi dura tentauit opp'ngnatione. fed
eallellanis eiufdem viriliter relìllentibusyot'o' frulir'atus Agrienfe venit lub ca'
lìrum. Cumq; ibídem даем Ladillaus epifcopus ídem calì'rum propriat pet'fo‘d
,nx pro redemption'e man'ibus iiplîus Iohannis lzkraallignare voluilfet ; capita
nei c iul`dem callri cum elfent regnicolç illarum partium; calamitatemq'uç ex ‘О
inde (equi potuilfetvniushominis praefer'entes mil'eriaz, ipfum Iohannë Izkra
{по à propolito vacuum abire voluerunt. Pol’t hzc dominus gu bernator nouis
affumptís armis ; gentibufq; l`uis,quaepartes tutabantur inferiores (quorum mi
litare' virtutë tumq; lidelitatis conltantiatn priorum bellorum in tentamine ex
pertus erat)addu£l:is:munitiones iplius Iohannis Izkra ad claullrum de Saag
(ecus
 CHRONICA HVNGARORVM. 157 ui. ш.
fecus Huuium 1ро1,8: 111 montem Galchur oppidoq;` Rol'navva 8: Seepli nono “ш!”
сге&а$ a’diñcio inuadens5graui 'oblîdione vexauit, aeád deditionem coegit. KMU/14’ '
_Munitionem vero eiuldem Iohannis lzkrain Dcrenchen 11:11э1гатъчиат Bo- ’"
hemus quidam Walgatha voeitarus~,illius lub nomine de'tinebar,obledi't­, 8: cû
elle't in valle ; nouo in eantlem genere oppugnationis excogitato,vallem ipfam
dclubrus einl'dem munitiohis alto aggere recludifaciens; l'luuium per eandë .
vallem deeurrentem altas ­retoi'lìrin aquas. Cumque illar'um diluuium mœnia
munitionis eiuldem 'tranleenderetà eunëtilq; in illa exiltentibus lullbcationis- i
mortem minarerur‘; hi,quiinilla erant,Bohemi perlonasin captiuitatê 8: mu
!0 nitionem iplam ad manusíplius domini gnbernatoris dedere. Tandem ciuira
tem Zolienlem tanta: perniciei nidnm 8: altricem adiens , eandem vehementi
exullit igne, callrique Zolienlls in contrarium magnam erigere faciens muni
tionem armis militeq; refertarn relinquens,iplum Iohannê izkra armorü l'tre
pitu interim angulliauit , enndemq; ad paeis condimentum impulir.
DE BOHEMIS REGILV'M' думал
‘rie дела/14111101“, qui fruire: narni
марше.
_’ С R г v т Х L I X.
‘zo TVne przterlohannem Izkram plurimœin regno etant exrranea: nationesi
Чиж отпет vimipl'arum regnieiuldem dedicauerant in molelliam. Pe
trus Komorovvzki eomitatum Liptonienlem vniuerfum lua: l'ubegerat ditio
ni. Pancratius vero horno,vt l'npra д1&ип1ей,111 Hungarianatus,toto comita
tui de Thvvrocz dominabatur ; cafttaq; Ovvarßerench 8: Zrrechen vlurpäs;
in чайапдо regno non minus c'œteris atrox etat. Hi mutuis le perlequebantur
odiis : comitatul'q; pratdiâosß: omne quodiplîs vieinum e'rat, alternatim gra
uibus fpoliis excolebanr. Erat öcaliud genuslatronum, partes regni {uperiores ‚
чайаийит. Hi ex colleâiuo quodam 8:gregarío milite armorů prœlidiis gral'
lari,plurima lîbí domicilia,alia proditione 8: armis acquilieranr,alia nouo xdi
.' 3 o lìcationis opere adaptaueranr. fraternuŕn quoq; nomen claullxaliurn ad inll‘ar
monachorur'nlibivl'urpantexl‘eipl`oturnlingua bratrik vocitabant. Hiconl'ti
tutis inter le capitaneis, omnes regni iplius conriguaspartenmaiori exteris de
prazdationumeaedinmt'l;l aelìammarum grauamine' quallabant. Tantaiam in `
regno illis ereuerar audacia ,- vt palam connubia tanquam perpetuo in regno ‚ ‚
manfuri eontraherent. Nam 8: dominus gubernator, poltquam l'upcriorû re
gni partium magnares proditionis inlidias lîbi tendere, 8: illos magis erga cum
inuidia quam reële corde duci animaduertir; in earundem partium rutamen`
pol’tmodumtepidiorfuit.
DE BELLO DOMINI GVBERJCAT'ORIS
4° " in terra Rq/cie{шеи cig/Irun; Cru/ën'vcî‘tornmißë. ‚
С It if v т Ь . I
" Adern tempellate Catl‘ar Turcorum' Amrates Georgium Rafciae Dezpotü '
Efua in vieinitate‘ dominio potiri tgr'e ferens ( graue enim in illum propter
- emillîonem domini gubernatoris conceperat ddium) magnam lua: gentis par- „ I
tem ad arma commouit; 8: illam c'uiufdam Wayuoda: l'ui Friezbeg denomi- ` l
nati homínis bellicolî lub duäu Ral'cianas in partes direxitz' ac illi ,- vt caltrum ‘
СгиГочче: ад litus Huuii Mura: litua'tum antiquâ per ruinâ oecupatum repara
ret; 8: ех 1110 Georgie Dezpoto hollis Eeretßtiótius mandauir‘ Нас re audita
5o Dezpotus contremuit ;' cogitabundulq; quid facerer,diu intra le reuoluir. Suas
enim vires tanto poile relilfere hollzi impares fciebat. Mox де iniuria domino
gubcrnato ri illata pœnit’nir.- Sed cum nulli (ibi tanto in dilcrimine redemptio
nem prxterquam aut bolli cedere aut auxilio vti animaduertir ; ад quem pro
auxilio refugeret ignorabat. Dicebat enim ad luoslßdarnini gubernatorù erga me'
non @fendiß’rn wlumatcrn :- hic ф: делит‘!rne'pericliiantem tantorunz maior/7 eruJ
O
lob. Hu „s M. loir. DE Tuv‘raocz
fiiades ¿ret душем}. Cum ergo,cuius fe commendaret prreiidio,prazter dominu m
guberna betnatorem inuenit ncmi ne : facie quali rubore perfuia,ad illius diuertit auxi-`
for. lium. Dominus vero gubernator,cui cum Tutcis bellarexriagis quam iocun~V
dasiuilir,
­`ri adirecoaptatifq;
choreas animo
armiscrat; moxpropria
Dezpori plurimum fui exereitus
in perfona iuit in militem conclama
fuceuriurn'. Sciebät
etiam’furcnquod Dezpotus ad fe defendendum arma paraiiet : ignorabant га
men,quod dominum gubernatorem fuiim conduxeratin auxilium. pacato er
go animo aduenienrem expeöiabant hoilrem. Dominus autem gubernator, vt
ео celerius Ьойет адог1г1 poilet; cum cunëiis fuorum armatorum 8: Rafcia
nz gentis _agminibus in tranfeundo totam noélem coniumpiitExaëlaeil: igítur l0
iìmul nox 8: via; dieiq; iolis ad огшт,8: dominus gubernator ad hoilem pro
pinquarunt. Infurrexit inter hœc nebula qtiœdä,quœ vtriufq; hoiiis , пе fernu
tuo eernerent,tenebat oculostandè' cum nebula eadë orientis radios per folis
fu bleuata ей in alti'i : тох ferrata: refplenduerunt acies. Agmina vero Turcorů
cum eafdem БЫ propinquas effe 5 8: inter eafkdem vexilla domini gubernatoris‘,
quae dudů cóg'nou etant; ventilari vider'unt; tei‘ga verterunt : 8: armis minime
confettis fubitae fe commiferuntfugœ. Perfequebatur eos fugientes cunëlum
dominigubernatoris leuis armatura: robur; 8: quifque perfequentium multa
pugnandi cum auiditate illos perimebar. (lqare cœdes maxima fecuta ей де il
lis ventutam viq; ad noéiemmultoq; maiorfuiifet fubiecutaa ii eoidem adue~
nientis так tenebre fugiêtes nö oëcultail'ent. Vbi öílprçfatus FriczbegWay
uoda multis iibicommiiiœ gentis cum potioribus captiuitatis calamitate affe
óìi; 8: domino gubernarori magno cum gaudio 8: folennitate prçfentati fuere.
(kiapropter ipfe dominus gubernator 'viâoria potitus , in‘reditu ciuitatem Bi
dinienfem totius Bulgariaelocum capitalem exuri fecit. Tandem vniueriis ca
ptiuis Dezpoto ailignatisfelix cum triumpho venir in Hungariam.
DE REDVCTIOJ‘LE REGIS LÄDISLÁI,`
dr de creation: dorninigabernatorè дара-решит comitenz.
CAPv'r’ LI. 50’
Nter hate cum Romanorum rex Fridericus regem Ladiilaum fuis regnicolis
Ipacato animo ii bi reddi petentibus dimirterc n egaret; mox nonnulli regno
rum eiuidem regisLadiilai рг1тоге$‚8: 'cornes Cilit Vlricus cu m illi-s , minaci
bus armis 8: militibus ad inferendas iniurias promptis magna in copia eoadu‘
natis,ciuitatem nouamôL грот
quaq; obiidionecinxerunr. regem Romanorum
l(@ipropteripfe Romanorumin illarex
moleila circum
turn metu tum'
penuria viélualium admodum laborans 5 regem Ladiilaum fuorum regnorurn
­.peeribus reddere ей coaélus. Recluâus ей igítur puer princeps ;'8: сайг1 Wi
enneniis conueriabaturin palatiis.Multiad illum coniluebant tum de fuis,tum
de' alienis regnis nobiles. Cum enim tarn excellentißus tam‘q; pore'rnibu's effet
natus de parentibus,magnum iu hominem illum euafurum fperabant. Con
uentum fuit ergo,vt 8: dominus gubernatonregniq; дот1п1,8: magnates cun -
ё11ад exhibendos puero regi condignos honores iìdelitatifq; homagium prz
iianciurn llluc irent. Necdila'rutn exritiequin omnis dominorü Hungaria: pui
chritudo in Wiennenfem ciuitatem conuoluta ей. Ег ipfa regis curia veneran
до дотт‘огот cœtu feruens s dominis Hungariae przdiâis, cunélos czterorů
eiufdem regisLadiilai regnorum inter prlmores l-ocutn eminentiorem deditôe
rex ipfe fuos pueriles in illorum aipeëtionedepafcens oculos , tätorum magna
tum lœtabatur de fauore. Confumpti funtideo tantel curialitatis in honore dies'
piurimi. Vbi 8: dominus gubernator onus fui oflicii , quod iam 0&0 per annos f6
LA. c. felici gei’ramine direxerar [ponte exuit :"ôcmilleii mo quadringenteiir-no quin
M. CC CC. quageiimoiecundoiniianteclominianno;I regnum Hungaria: fanguinolentis
LII. fuis iuorumtplaboribus omniinduilriafolicitudine 8: bellicis artibus prefer
uatum regi Ladiilao reilfituit. Propter quod ipfe rex Ladiilaus, ipium domi
num gubernatorcm exaâarum viëtoriarum longas o'rbis per partes diifulis in
clytis
 _ cHRoNtcA HVNGARORV‘M. ,wma/.il
­`clytis prœconiis,prœltantiumq;operum laude dignis meritis erga fe commeti- ш Кт
darum,alto in fano regali quoq; in liabitu 8: тайсйагйз fua: in throne­ (едет, af
filicntibus libi quam pluribus ducibus,marchíonibus,ac regnorum fuorû pre
latis 8: baronibus,'magna cum folennitate in comitem perpetuû Biztticenfem
fublimauinôc temporalem gubernationis dignitatë práediäaimquam vfq; tune
fuis meritis 8: regni necellitate exigente tenucranin perpetua coin'mutauit hx
reditatem. Armorum quoq; inligniis; putacoruo, gieliami'rie an nuli de colore
llauoin clypeo de'pìâo : que ipfe dominus comes vfq; rune gcltauerat; alia' cla
'ra inlignia,tubeů fcilicet leonë, coronâvngiiibus гареге Volentê s’ albo in fcuto
l ° defcriptum fuperaddiclit à 8: maioris excellentiae 8: dignitatis рго h onore eun
dem dominum comitem Biztticenfem inligniis eifdem adornauit; Рей-3815::
dem magno cum gaudio cunfiis йplius fublima’tionis cerimoniis ; idem rex La'
dillauseundem dominum comitem' multis muner'ibus 8: donariis regali lar
gitate honoratum э vna cum cœteris dorninis prxlatis 8: baronibus paucos рой
dies remilit in Hungatiam. ` `
15E ADI/ENT? FRATRIS
de серфинга in Hungarz'arn. IOHAN'NI'S y
I C А P v т L I I.
2O DOminoígiturcomiteBiitricenfeßc cuné‘tis regni I-Iungaria:` magnatibus`
ad propria feliciter redeuntibus : чйг religiofus frater Iohänes de Capilira
no fratru m fanöii Francifci regulari redimitus amiëtu; vita` quoque fanciitate
perfulgidus; dominis cum eifdem in Hungatiam venir. Sümus enim Romanze
eccleûa: pontifex Nicolaus, Turcoruinra ie Chril’cianac religionis in perfecu
tione acrius inliftente' , populo catholico tanti periculi in procellis fluóiuanti
auxiliari, 8: 'cötra eofdem Turcos chrilficolarum adunari fatag'ens expeditioé
nem ; сшцййз ад йд fe olfetentibus veniam deliótorum futuratq; remillionern
poena: omnes per prouincias pratdicari : 8cillis quidem rubeam ac defubtus al­ ‚
ba cum lindon'efubduóiam parte peóiotisiti liniltra applicandam crucis ima
30 ginem dil’tribui debere apoltolica bulla mediante йашегаг. Huius quoque in
tentionis fuae'idem dominus apoli'olicusprzfatum frattem Iobannem de Ca
рййгапо еопййшегагорегагйцт. щаргоргег ipfe frater Iohannes cum facto
in dogmate magna: elfetauâoritatis ; non modicaq;l fuorum virtus meritot um
ad cœcos,claudos 8: йпйгтоёдс fpiritus immundos habentes humano in con
fpeâtu clarcret; multam in Almanie ôal’oloniz partibus,8c in Hungaria multä,
maxime popularis conditiotiis’,plebem_ praéfatum' contra Нойет ad arma exci
rauit. Paulo quidem hanc ante гетрейагеггй Cœfare Tuŕcorum Amrate fu pra
diéì'o vita funtíto , Mahum etes lilius eit'ifdem illi fuccelferat : parte cacterifque
cunëiis eius prœdecelforibus in effundendo. Chriliiano fanguine , щ; agtorů
40 direptione truculentior: öcdifciplinarei militaris peritior;copiis ac bellico ap
paratu opulentior; щ; fuos domelìicos feuerior. Hic poltquam regni potitus
ей gubernamiiie; Conltantinopolitanam vrbem; dum libi effet vicinagalie
namq; teneretut рег manu m а opprobriohabuit-,öc illam fœuo femрег intuitus
ей oculo : ac de illius oblidione diuin animo reuoluit: aliudq; quam faciebat
dillimulans,tnunitionem quandamiuxta litus maris ad оййпт Bosfpori vrbe
ab eadem non magnain diftantia mira 8: incredibili celeritate extruxit. Hœc
res magnam mouit' in Chrifiian'it'ate turbationem: cumipfa munitio non ali
ud, nili vtbi prartaëiœ‘ venturam minari videret'ur ruinam.
‚ DE aDI/EMT'i/'KEGIsLaDIsL/II‘
,d in Hungarian'. ‘
С A P V ­r L I I I.
Orto rex Ladillaus fuat' ae'tatis tredecimo; d'o'minicaz autem incarnationis Uf.' C,
M. с с с c.1.rii.anno,cornitis Vlrici aliorůq; multorü fui principatus nobiliů M- CCCCÃ'
in eonduäueiufdem anni ea in parte cum carnes pifcibus dominorum metilis L UL'
0v z ‘
 ‘I
.I

vLadislaua i60
M. IGH. DE THWROCZ
.Rexx cedere parabant ; venir in Hungariamßudenli q; ciuitare intrata‘: in illa admóI
dum lœrus manebat. Eifdem чего in diebus, dominus comes Biztricenfis par
tes regni inferiores lulìrabat. Sciebat enim plurimos dominos de Hungaria , cY
'maxime comirem Vlricum; non reó’ta ad ipfum elfe voluntare. Meruebar igi
tur ne apud regem caccas ipfi infidias tenderent,in quas li incautus gradererur ,
de facili cadere poller. Salui randë conduäus fub fecuritate ea гетрейаге anni
prçdiâi cum Titanei axis duëlror veris inûantib’ primitiis Pifciu m hofpirio re
liâo ad Arieris cornua (поз colligauerat equos , iplis fcilicet facris quadrageli
malibus diebus,dominus comes Biztriceniimc magnifici potentefq; in regno
viri Thomas Zekel Prior Auranœ': “изд Tranfalpi'narum parriumW/ayuo I0
da,Ladillaus de Kanifa , 8: ЗеЬаййагшз де Rozgon; nobilefq; Hungatiœ multi
radianribus liipariarmis , Íplendida in agmiiia dil’rin&i,in forti brachio armo
rumq; rutrici in prœlidio potius quam diâti falui conduâus conñdenres in affe
curatione pariter ad regem venerunt. Amabanr hi magnates dominum comi
гет‚8: рго illius vita vitam fuam in difcrimine ponete non formidabant. Cö
uerfatus ей igitur dominus comes apud regem dies per plures. tandem recedë
di licenriá obtenta ad Thcmefvvar defcendir.
DE EXP VGNATIOQLE мы“: CON
ßantinopolitame per Ca/irem Тurto ï.’
rumfaíia. —
CAPvT LIV.
î' Iufdë anni fub decurfu,quo rex Ladill aus in Hungariam venerat; primum
Extatis circa menfemßaefar Turcorum , Mahumetes armis in Grzcos con
uerfis,conrrainita cum imperatore illorum fœdera , 8: contra iufinrandum;
omni Graeci'ae formidolofum bellum intulit : ac innumeris vndique copiis co
a&is,cun&oq; fui regni bellico apparatu moro; vrbem illam famoliifimä Con
Prantinopolim olim Byzantium vocitatam , veterum alumnamimperatorum,
8: orbis dominarricem tumentis animi cum ímpetu геггейгй marinaq; oblidio
ne aggrelfus ей: mœfltamq; vrbem à Chrilìianis regibus auxilia mendicantë , 5.0
ab omnibus ramen diferimini 8: euerlioni derelicìamßrmis 8: йпЫгйЬиз con
tinuis адео vexauit ; чг 8: muliebris fexus defenlioni adhxtcre cogeretur. Sed
quid profuit Grazeis tam innumerabiles contra Ьойез imparem extendere ma
num г cum Carfar ipfe nouo expugnationis genere excogitato,cuniculos 8: fof
{as fubterraneas egerere faciens, illis inlidias rendebat; matique tum cathenis ,‚
`шт ponte iunëto', ас rurribus ligneis eo vfq; ereâis, vt muros vrbis ,qui altilli
mi erant,excederent, illarůque de fum mitaribus,Turci omne quod invrbe ad
arma mouebatur,imbribus fagirtarum deniilIimis offendebant,adhibiro prae
terea machinarum ac tormentorum multiplici 8: inuifz magnitudinis genere
murosillius praecipirem per ruinam dillipari faciebat. Mœnibus tandem illius 461
in magna parte humorenus prolìratisßzfaripfe cunâum (их expeditionis ro
but adinuadenda'. vrbis eiufdem inreriora nimio tympan-orum 8: tubarum in
fono mouit; ac рой quartum 8: quinquagefimum obiidionis eiufdem dié vrbë
ipfam fummavi 8: extrema pugna cepitac illius imperatore inipfo liofiium‘in
greffu multis vu'lneribus confoiio pariter 8: ехгйпйо; omne quod in illa pul
chrum repetir diuinum pariterôc humanum foedas Turcorumper manus di
reprioni dedit. optimates illius captos 8: libi adduétos (гена: princeps miferri
meiugulare, fepulchra fanäorum euerrere , 8: yillorum reliquias marin-is aqui's'
immergere fecit. (luis tanta: vrbis cafum , tantopere deiìendam Chriliiana:
religionis calamitarem ,torranraque ab Ьойе rabido in fa'cr‘a arq; prophana, in. y@
viros ac mulieres per immanitatem ac fcelus paflim patrata facinora pro#
merito rei vel verbis exprimere,vel l'achrimis profequi,­
au:narratione perlrringere valet?

DB
 _ eHaoNieA r'ivNeARoRvM. le. „мм
DE ORsIDIONß' CASTRI' :LA_N‘DOR- R‘x'
alberi/irpef Cie/¿rem Turcorumfizcïa.- `
-C A P v т L Vi
Grabatnrrex Ladifl'aus еайг‘о in Budenli : ôtannu's domini м. ecce. Lv. Vf. C.
voluebatur; cum Cœïarem Turcorum Maliumetem regno шагам lf' fcc“
inualionem т1паг1,8: quam primum ealirum Nandoralbenle expugnare vel- L к
le auditum ей. Hare fama non lolum На_ngariz plebem,_ve‘rum etiam спада:
vicinas regiones, 8: quali omnem Chrillzianiratem magnas inuolnitin curas 8:
io eogitationes. Conl’cantinopolitanac enim vrbis truculenta expugnatio totius
catholicaî plebis ferebatur ante oculos : cunätilq; terrori non modico e'rat. Ipfe
fiqnidern Сей: Turc‘orumhabita in Graacis vi6toria,quali alium hominem in
dutus,ambitione& lupetbiaalriori tumeleens ; magni quondä Alexandri Ma
cedonû triumphalia ad iplum redille tem рога arbitrabatur. Fertnr enim dixil
legt/uae deuc dominatur in cali; з competen: фр: ‘шлиtamumprincep: ‚штат ter
ra. Hi rumores cum ad =regem Ladiflaum delati lunt; moxiuuenis prineeps in
timeexpauit­,8ccomes Vlricus Almanieo qui dueebatur bellica: virtutis ani
‘то; quiq; luis regem eonliliis dirigebar, non minus turbatus ей. Non ergo re
gnidetutelatraäarunt; 8:пес ад obuiandnm 11ой1 arma pararunt; led velut
r2.o rumorum ignari vnius noöiis lub tenebtis Budcnfi de сайго exeuntes in г:1
ennenlem ciuitatem via immorata le contulerunt; 8: Budenle calirum irre
clulum plus quam medium permenlem debita line cufiodia lìetit; dietennlq;
horrendaaduemus tanti hol’cís crebrelcente fama , illius in eontrarium ad ar
ma mouebatur nemo. Tandem‘lublequentis œllcatis ea parte ad ne niente,cu in
legetum lpiez virentibu's produëra'. ex celpitibus iam eroeelcebant : Phœbulq;
Гаага geminorum per eampum moueri faciebat currutn â сат videlieet prefa
tus Czlar Turcorum horrendo 8: multiplicibellico cum appara'tu, ac millibus
Tureorumvltra quam quatuor centenis cafir'um Nandoralbenle praediélnm
terribili oblidione cireumquaq; adorlus ей. Innumerabilium ergo cerneban
30 tur altis еайг1 де mœnibus culmina tcntoriorum longe 1агес1;е1геат adiacen
tes campi per planicies extenlornm. hof’tis vero multitudinem vilu cöprçhen
dere poterat nemo. Multas prœ'terea naues,marinarutn nanium ad inf’tar fabri
catas,ípfe Cœlar addnxerat: 8: his qnidem Danubii 8: Sani ilumina lecus idem ›
сайгат decurrentia adeo munierar ; vt ad ferendam сайго eidem opemfnaui
li ollieio vti valeret nemolugcnia quidem,ac machinas,& tormenta tot 8: tan
ra in quantitate,qualis 8: quantaíri nullius сайг1 deflruâionem _aliquando сб
portatafuille credi poll'unt; iuxta сайгат Crvvlovvcz mira agilitate conflata;
propter lui enim magnitudinêlonginquis де partibus apportati nequiuillent';
maximis cum laboribus adduxerat. (Mx tandem ea parte сайг1 , qua campum
4o relpieit appolita ; а11а ех illis lolidos cal’tri eiuldem quatiebant muros :alia vero
altum in aerem lapides magnitudinis modii excutiebät; 8: hi qnidem deorlum
caliri intra muros formidololo ímpetu eadentes,omne viuens nod attingebät
adinfìarfulminis lubita morte extinguebant. Tonabant ergo ie noâeq; cre
brius excull'ae machinagac terri’biles illarum tonitus vlq; ad ciuitatem Zegedi
сайт, 8: aliis eircumquaque plus qui ad l-lungarícalia vigintiquatuor mil
líaria audiebatur. Nihilorninulq; continua luccenfio machinarum fumü ern
¿tans alliduum, nobilem lolis iubarerutilante aerem denla nubiů ealigine ob
urnbrabat.aduolantelq;aurae‘ůilphureo milcebanturfcetore :‘ 8: пес feruidus
çfiatis dies,neq; noeiis oblcura caligo oblidentibns 8: oblellis quieti etat; ч: nö
5o omne tempus funebri deeertationeexpenderetur. Ruebant­ tanto eximpnllu
nobilium turrium culmina :diilipabantur parietes,& alta mœuiahominem ca'
йгат ve tutätia humotenus llzernebantur.- @d атр11аз‘д1с1 рогей Э nili quod
oblefli intima mortis formidine pcrcufli ‚ diem tantum expeäabant exrremîi.
Cunëìas regni per partes tam acerbç tamq; potentis oblidionis fama ferebaturi \
Hungaria: ramen domini quadam delidiauquafi grani lomnolaborantes f peri
О э
Laalislam r 6 t M. IGH. DE THWROCZ
Rex. tuta: arci armorum auxilium ferebant minime. Adiit tandem hoc rremenduñî
oblidionis genus virinnata't virtutis 8: militia: dominus comes Bi'ztricenlis (i1J
pradiëìus : modico ad deeertandum cum tanto holie llipatus milite. Conlluůt
Hungaricz plurime per diâum fratrem lohannem de Capilirano cruce ligna
tœ gentes pro Chrilìi nomine pugnarurz: 8: de partibus Polonicalibus cruei
feti quali trecenti venere. Quapropteripfe dominus comes, quamuis , vt (при
diâum ell:,cura gubernaminis exutus fuerit; ramen alfueta in illo agente lire
nuitatis virrute fulltiuere non valuit; quin holiem adoriretur. Viam ergo Чих
6ийс,чпаЬоШит naues à decurfu fluminnm prçdiâorum remouere; oblidio
neq; laborantibus armorum prz‘lidium ferte poll'et. Conquilitis tandem панд xd
bus; illas militibus armatis 8: cruce lignata gente limul onerauit. tandem per
Rumen Danubii holìiles contra naues milit. Propter quod так]; hollis nauali
iungiturcertamine. Ищет exuberat in Turcis clamor: 8: Hungari quoq; vo
cibus altisdominum Iefum pro auxilio inuocabant. Via igitnr ad fugam vtriq;
holii dempta: acerrimnm committitur bellum. Feruntur hincinde altas Da­
nubii per aquas vtríufq; partis nauesi 8: multi ex illis morralibus lanciati vul
neribus cadenres ibant in profundum: tantiq; fanguinis ex effulione clara Da
nubialis aqua im mcnl'a: cœdis cruenta ollendcbat vel’cigia : 8: recentibus pu
gili de vtroq; pifcibus efca: parabantur. Tandem longum belli poll: laborem vi
cerunr Hungari , acriufq; irruentes in Turcos; naues eorum ferreis iunâas ca
thenis dilfecantes : vchementes fuccëderunt in llammas. @ed poIìquâTur
eorum Caefari i nnotuit,dixill`e fertur :iamgrauiw: mßra potiemßrvolimiate. Do
minus vero comes nauali in eettamine glotiam vifloriœ adeptus ; mox eallrum
adiit,8¿capitaneos illius iam mente conlrernaros , 8: przter mortem nulla ali
am fortem expeâantes cofolatus ell; ‚2514, in quiте”!!! ф!‘ з’Апßlimi mme lvi
di/lik Turcos ? Hißirit illi,quorfepiuefìigauzmfu r nuff/)1; interdumßigimue ante illos. Ст’
illorum драм/‚ив: multoiieri: eidißirao: turba: К Щит’ arma ó- шт‘: illorum ex
рт! e/lir .9 Coryîdamueigitur/ília/i in Cbri/Ío :рт шт nomine ‘идти тф'ттfadi
rnm/ànguinem : d“ шт i//im rio/frog, 11o/le eoßiriiw decertemiie. Norme Cbri ш‘ mor
шш e pro nobis г ó' по: quoiz, mori/:mur[1ro Щи. E/loie ergo animo conßariter , Cb» fár 5.0i
tes in bel/o. Timiduefui „фа, eß boßir. Si?, dem nobißumßierindefèrili corrieri po
ie/Í Nam Ó' forgo fueriereсварки!‘ : ф Щит irzfìigam Iabißigientemí, in Ритм: re
ueriinonpudet.„Qiy‘damplius ф dißrendum .P шт bar á «vos tering/lio meuf/ib d/ieïu
longe bellitediaß'rentes.
Per hzc itaq;,8¿ horum plurima verba; perq; fuam przfentiädominus co
mes non modicae illos animolirati relìituit. Firmauit infuper callrum nono mi
lite.cruce lignatam quoq; gentem plurimam in illud introd'uxir. 8: cum popu
laris еде: conditionis,armaque vertere effet ignara: dominus comes 8: illos, in
quantum potuit,~bcllo adaptauit. Audierat ante hœc Cxl'ar Tu rcorum prœdi
¿ius,quod genitor funs Amrates,dum viueret,fnb eodem сайте Nandoralben .po
li feptern menlium confumpůllet oblidionem: 8: eodem potiri valuilïet mi
nime; ac abfque viâoria cum decore defub illo recellilfct. @proptcr idem
Cxfar Turcorum alìantibus libi fui exercitus duâoribus, ipfum genitorem fu­
um vituperami _ne non modico alfecinfequcidem calìrum dies per quindecim
expugnare polfe dixit. (Её cum Wayuoda Narulix fuorum fuptemus Wav
uodarum fe lic iaâantem audinit, impetrata prius dicendi licentia ad verba il
lius ita refpondir s шахте Caf”, iocuiidum oliquid fue/Ir.: дадим“; inprafentia
me Шаг’: expediret : timeoramen rie inpoßerum rei exime me fveßram apua'clemmtiane
„Лидии : ac tomen/Eire debemiif,Hurigaros ipforù'caßragrouiui cederoquâ' Спаси. Ců
'igituriam nobilium culmina turrium deieëia mœniaque in­ magna parte hu
i’.
motenus profi rata iacerem ;- ac valles 8: foll'œ caliri repleta: 8: terrx adequata:
elfenr , ita vc hol‘tis'irrnptioni nil penitus obl’taret; 8: prœfcriptus qu-intuf
decimus dies prarfatz oblidionis elnxilfet ­, mox С .E s A R iple adhoc ruti
lante aurora cunäam gemis lnx multitndinem pulfantiu-m tympanorum ш
barumque hinc inde refonantium in voce commouit : fnriofoque in impe
" tuiden‘a
Y"
 i 165
снасти nvNGARoRvM. _
'tu idc-m eaftrutn aggtcfl'us efbac cruenta per cçdë illius penetran it in medium. Rex'
Hungati vero, licet tanto ců 11ойе ipfos cögredi im-patfuerit; viribus ramen fé
defcndebät totis,auxiliumq; domini Iefu ûepius acclamantes, hofiis in ruinam
acri'teri nfificbatit. Infiauratur ergo mortale Ье1111т;8: с2й11 decettatur in plaà
‘е15. Gadunt hinc inde multorum cadaueta interfeâorû, multoq; ех clamore
ac innu merabiliû enfi um ex tinnitu ingens in aete confufio reboabatzöc facpius
vtriq; 110йе5 ,tum ifie rum ille,terga date coguntut. Aderat 8: frarer Iohannes
de Capif‘trano. hic velutin ecliafi pofitusße cœteri ftattes cum illo humotenus
prouoluri; leuata ad fummum auxilium mente manibufq; 8: oculis in czlů de#
l‘O fìxis gcmebundi orabantßc cum propheta q uidê dicete potuiffent ; Leuaui ocu#
lo: тем т машет/па’: fueniet лил-Щит mibi. Dominus veto comes Biztricenfi
hic minis,hic vt pugnarent,in(iabat monitis. Michael quoque Zilagy capita#
пе115,8: Ladislaus de Kanifa iuuenes militari vittute ptzltantes; 8: ас1е5 arma#
torû, quas dominus cornes adduxetat cum illis, nec nö 8: 131111111 сшсе fi‘gna»
torum ditutis fiantes с2й11 111 parietibus attoeitet pugnabant. Iam Turci zpi'
us de сайго expulfi, 8: tutfus dirü per certamen in illud ingrefli, Hungaris po­­l
tentiotes etant. Iam plutimae domus in callto fuccenfz vehemcntcs etuâa
bant flammas. Iam Caefaris vcxilla in fignum viáicorix plurimacaf’tri in mœni-A ‚
bus eleuata tenebantur. Iam Hungari omni fpe refificntiae defl:ituti retrocel
ao dere (fi quo etat) cogebantut. Crudefcebat enim vnicuique imminentis mot
tis afpe&us._Tädem cum fugä falutis libi opem fette poffe nullam; fed tanti dif­'
ctiminis folam mortem effe redemptticem cöfpexerůt; tutfus nomine domini
lefu altis vocibus in uocato; atm is coaptatis 8: clypeis innáiis; fortiori, vt pote
rant,ců ímpetu irruerunt in hof’tem. Funebte ergo tenouatut cettamen,multi
hincinde fanguínem limul 8: animam fundunt. Nec abell auxilium Dei.Nam
rnox cunëlzaTurcorum agmina tam fortë tamq; animofumHungarorů per im
petů turbata; verfa fnnt in fuga. Hungari ergo animofitate tefumpta ; 8: quali
nouo potêtia: fpititu cœlitus adiuti,in ore gladii petfecuti funt illos tam din, do
nec cuné’ta: machinze czeteraq; tormenta per illos caf’tri ad ruina adhibita, fuo~
30 tum funt nudata cuftodiisPropter q, Hungari omnes,quasTutci confiituetät,
munitiones ignc fuccenderunr,fottiufq; clauis fetr'eis ad immittendum igncm
apta machinarum claufetunt fotamina. Nec ergo diei durante luce ceffatů ей
à bello; fed illud quod prius cafiri artis in plateis agebatut: lato ройеа in campo
intctim,doncc nox fupetucniens vttumq; hoflzem fua difiunxit caligine multa
cum feueritate extitit continuará. Qialitet autem Caefatipfe profundis eiufdë
noâis fub tenebris сайго defub eodem fuga lapfus fit : pro comperto haber di
cere nemo.ad laudcm ramen Dcißc Cçfaris ein fdem confufionë fufbcinquod
011116115 Ье111с15 fpoliatus apparatibuspmnibufq; machinis, 8: cxteris totmenJ
tornm generibus,qu`as, 8: quœ illuc aduexerar, reliítis; immenfatn fua: gemis'
4o рой cçdem propriam in patriam recliinSed 8: in ройешт huius caf’cri memoJ
ria per quempiä fui in ptzefentia faâa, grata fuit ei nunquam. Qlidä ramen de'
eiufdem Czefatis fuga ita dixere,q5 videlicet ipfe Cœfat feruente atrociori bello‘
'dum fuos ad certamen cogeret,fagitta in peäore fuiffet vulnetatus; cecidiffetf'
que mox femiuiuus. ac fui eum rapientes inter manus fua ad tentoria detulif
fent. Vbi autem ad notïtem ventum fuiffet,Turci 8: Natuliae Wayuodâ 8: ро‘
tins cůétos ipforum optimates bello con fumptos, feque maximam firagem ae
сер111`е‚8: ipfum Caefatem velut exanimem vix palpirare profpexiflent, tetriti;
ne mane farlo per Hungatos adoritentutfugam iniffent: Cœfatemque fecurn _
deferentesmeidem exitineris laboribus magis gtauaretur: ex alia parte çalh'ì
fo corum Sarno vocati eondefcendiflennCumque ibi Cœfar ipfe ad fe tediffetìae
vbi iam effet intertogafTen-illiquoq: eidem locu m denotaffent, dixiffet Catfar:
Et cur aut qua/iter „111/шт loeum deuenimiu? Deuie’iißimue, inquiu nt,per Hungarog.
ф- Nain/ie Vífajuoda, ac qua/i' onine: tuiexercitu: duHore: interfeó't'lßnt.» no: quoque‘
magnam “сертификат. ac quodmaiu.: eff, tuam/Ereniiatempotiue mori quain­ *vi-j‚.
nereßißicabarnur. Fugimii: ergo bunc fufgue adlocum,
04 _i
L4dèl4ue164 M. lOl-I. DE THWROCZ
д‘х- Et cum rurfus,li etiä machine 8: cztera ingenia ibidem dereliëta effent, CQ»
far quaeliuillet: llli quidë omniaibidcm remäftlfe dum refpödilfcnt; Cœfar ipl'e
mox intima cordis amaritudine exacerbatus dixil'fet : фёт ‚мы fvenemî, fulgu
/ìengó' rnoriarpotiuc quam cidedecore тшт reuer'tar in regmZTali ígitur exitu Cz
l`ar Turcorum (ub caliro Nandoralbenû ců Hungaris prœliatus ell; 8: qui ш
mida mente luperboq; oculo lolus cunél'o terrarû otbi dominati volebatziudi~
cio diuino ru llicanam per manů, quœ potius l'arculúuquam arma traâauit, de
uiâ'us ell: 8: qui multarum tubarů multorumq; tympanorumin fono admo
dumlxtus venerat; trillis noäis fub lilentio turpiter fugit. t
I.
DE OBITV DOMINI IOHANNIS DE,H_VVNTÁD
comités’ BiKrricenßs.
C A P v т L V I.
Oli hœe dominus comes Bíztricenlîs,qui tot tantol'que luz iuuentutis pri
Pmaeuo à tempore bellorů exegerat labores : nödum leneâutis xtate demo
litus; fed continuo armorů gelìamine curarumqj diteötione fatigatus 8: virib’
exhaulìusnbidê aegrotauit: paucil'q; diebus ipfa zgritudine laborans: tandem
in oppidumZemplen delatus in recommendatione prazfati fratris Iohannis de
Capil’rrano,viri Dei,fuo faluatori fuumrel'tiruit fpititumOritut-ergo planäus
magnus ornnê per Hungariamuìe quali eunéìa Chril’cianitas nimío dolore шг- 1.
bata ell; dum (ш: m propugnatorë vita funâum elI'c audiuit. Nam 8: alta in cz
lo lixaeius obitum lidera prœnunciauerät.admirandum lìquidem fublimi in
xthere lidus comatu m eius ante lublationë apparuerat. Iple etiam Cœfar Ma
humetes, quamuis per eundê dominum comitem prope Гид ante mortem de
l`ub сайт Nandoralbenli prçdié’to fugatus fit: cum tamen per Georgiü Ral‘cía:
Dezpotû eidê Cœfari pro cöfolatione mors iplius domini comitis núciata ell”,
Czfarem eundë delixo capite longä per horä fubticuilie; feq3(quäuis ei inimic’
eli‘et) lìlblatíonê eiuldem cödolerez' 8: ГссЩогй ab initio hominê l`ub principe
nůquam talë fuilfe ad nunciů dixille perhibetur.lll:ehomo,quä quondam S0.
lonCrœfo regiLydorú omnium regů ditillimo percuntanti primä negauit bea- 3a
titudinë,cun&os nolìri qui inter mortales l'olus шт. Nöne velut Tellus homo
omniů Athenienlium prçliantillimus,quê
beatitudincantetulit;liberis,de Solon l'pesy
quib9 erga omnes Crœfo vilìsillius
optima thefauris in
habebatur,l`um­
то rerů conditore prouifus ell? Nonne 8: vitä multa vndiq; fama:gloria redo
lentem traduxit.> obitufq; illi perfplendidillimus tanquä ipli Tello obtigiucum
tanto Czl'are deuiólŕo 8: fugato,magnilìca viâoriae (quä femper appetebat) (ub
laude,triumphi dulcedine nondum Гид; è faucibus lapla bono cum nomine di
em claulît extremum. Cuius tandem corpus vbere fuorum in Hetu ad Albam
d c Tranlliluanienfem delatů honorilice extitit tumulatum. Obiit autcm ipfe do
м 'Ccèa minus cornes millelimo dominica: incarnationxs, limulq; quadringentelimo 40
L ,/L . quinquagelimo l‘exto anno: virgine (uo œthereo folem hol`pitante in‘ cubili.
(Q1/em cum przfatus frater Iohannes de Capil‘trano “Мята refpiraminibus la
borantem intuitus elhpoll illius recommendationcm Deo faâtam, hoc llebile
carmen dixilfe fertur: salue aureola (‚г/‘дам:corona regni. Excinóïa es lucerna or
b/lr. дед сап‘иршт eiîßeculurng'dquodÍnßicereÁbera/Mmeß. шт: ш deuicîo inimica
regna/r cum Вщё‘тимрйм шт angeln, О bone Io/aannes. Erat quidem dominus
comes homo mediocris llatutx; magna: ceruicis; crifporum crinium,colorem
nucum calianearum feruantium,magnorum oculorum, fereni intuitus, rubi
cunda: faciei. 8: in creteris fuis membris tam ccsmpetenter,­ tam que ornate'
difpolitus; vt inter mille eius principalis agnofcereturperl‘ona. Duo ei etant so
nati: ad quos non modico deliderio cunäa refpiciebat Hungaria. Paterna e
nim merita'hosquemque amare cogebant; 8: поп minus virtutem natura m
que paternam in hos defcendere fpec'tabant. Horum in ordine geniturae ma
ior Ladislaus vocabatur; genitori in ltatura hand dillimilis. vittute quoque
militariůcmorumhoneliateliberalitatifquchumanitateiuuenis cunâos (nos
inter
 _ ÈHRONICA HVNGÀRORVM. -‚ 'infill/duur'
ińt'ereoxïtaneos prazltantiliîmus. Iunior vero Matthias ракет: fublationis in Rf"
diebus nondumannis folutus ста: de puerilibus. Hunc genitor dum viuebat,
intimo cordis amore amplexabatur; hunc 8c aetatis (‘из agilitas Omnium in 0
culis com mendabat; cunétique illum intuentes, magnum eum hominem fu
turum prœl'agiebanr.
DE OBIT'I'/ пытки IOIIANNIS
_ deCapßmno.
C A Р V т L V I I.
rо Tqui mutuum vita iplis comite in Chrill:o amorë confouebant; hi nec in
‚1 b lœuienris diro examine mortis ab inuieem l'unt leparatíi Nam ô: przl‘cri
ptus vir catalogo lanétorumcondigne al'l'cribendus frater Iohannes de Capi->
itrano,prçl`ato domino comiti Biztricenlì ñncera eharitatis iunëtus dileâione;
poll decel'fum iplius domini comitis non multos l'ub fole dies duxitzalltrale ma-­
gis quam terrenum peroptans atrium inhabítare: lpiritu ad catlum euolante,
humo, de qua conditum etat diuilum ab anima, fuum reltituit corpul'culum:
quod in elaulrro fratrum minorum de obl'eruantia, quorum fub habitu 8': ipl'e
vitam (anëri patris Franeifci imitatus ell , in oppido Туш: fundato , debita
, conditum l'epulturainnumeris claruitmiraeulis, clarereque non delinit diem
"o vfque in pratfentem»
DE REDITV REGISv LADISLA'Il IN HVN
\ ' gariurn, Ó' comite Cili.: in cg/lre Nundaralbenfi
decaduto.

` Otro eů tanta: ‘Мода: Fama longas mundi per partes diffu l'a,c'un&at @bri-4
Plliana: religioni gaudio ellet; pratfatus rex Ladislaus,dum Cxl'arem fugatů,
dominum vero comitem vita excellìlfe audiuir,mox in Hungariam redire lla
tuir. Inter hœe comes Cilia: Vlricus dudum eoncepram in quödam dominum
j о comitem Iohannem inuidiam, qua via illam defunâo parte in illius lilios par
turire pellet', multo Газ: mentis in feruore reuoluebat. Cogitabat enim eofdem
iuuentutis mente duci; 8e ea propter l`uas per inlîdias eo citius illos l'ubuertere
polie arbitrabatur.Nam iple comesVlricus,dum omnium hominum ell'et am
bitiolìlhmusfuperbiaq; humanam l`upra natutam tumidus ; zgrê ferebat ante
haec dominů comitem Iohannem regni Hungariae gubernamine potiri. Hune
quidem titulum conlanguinitatis iure {БЫ fupra om nes competere iudicabat.A
Alia vero caul‘a in uidiœ exhinc orta etat, quod iple quondam dominus co
mes Iohannes ea tempeltate, cum adhuc gubernaminis fungeretur ol’lîcio, â
Romanorum rege pro non reltitutione corona: 8L pueri regis pœnas exigens:
¿o in iplius comitis Vlrici tanquam eiuldem Romanorum regis pattern tenentis
le ingellerat offen lam. Tertius quidem raneoris {отвез inter pratfarum comi
tem Vlricum 8e diótos lilios iplius quondam domini comitis Iohannis exinde
’ caufabatur; quod idem comes Vlricus, tum regium latus, tum omne, quod in
Hungaria pingue,pulchrum 8:: luaue etat; садах iplorum iuuenum comitum
dirigebat man us,velnt homo ambitiofus, 8L intime l'uperbus in fuam potelta
tem redigere laborabat. Hœceomitem Vlricum mentaneis corrolìonibus in
trinl'ecus non modicum mordebanr. hxc ipfe ad lìnem deducere peroptabat.
Fertur enim,quod dixill‘et : egofàrn homo ille, qui hac canile lingnugiurn liuc de term`
extirpuômNon larebat iuuenes eomitesVlrici comitis venenata rerum ‘1111850.
'5 o Q`u3proprer amara ergaillum ducebantur reçordatione. nec minus таит
Hungariz vulgus delpeôto illumintuebarurlumine. ‘
Elapfus ell: tandem {ublationis iplius domini comitis Iohannis annusf temá
pulque etat cum miras autumno appropinquant'e [nos vltimos properabat ad
limites; cû rex Ladislaus 8c cornes Cilia: Vlricus populari Almanicagente cru
eigera plurima ltipati пацан officio altaDarnubii lulca'ites magno ci: lrrepi-tu va'
Lad/klare 166 M. IOH. DE THWROCZ
Rex. nerunt in Hungariä. 8: рг1то Budeniis сайг1 atriis dies per aliquot inhabitatis;
tandem ad oppidů Futhak denominatum defcêdetunt. Ей autem hoc oppidů
campei’trale fecus decurfum iluminis ptzdiâi in eomitatu Baehienii pingui in.
tellurelonge lateq; plateatim locatů.Ad hoc oppidum poiiquam vêtum ейзге
gio ex ediól‘o folënis ibidem totius regni nobiliü congregatio extitit celebrata.
Ег hac quidem cögregatione multorum aduëtu procerum in dies crebrefcen
te; comes Ladislaus,qui regis Ladislai leuem animü comitifq; Vlrici metuebat
iniidias; more paterno multo armati militis tutamine vallatus ad regem venir.
Plaeuir рой hate regi Ladislao сайго in Nandotalbenii potentiac Caefaris Tu t
corum eonfpicete veiiigia. Pariter ergo rex ac comites Vlricus 8: Ladislaus il- x o
luc traniierunt. crucigetiq; cun€ti,qui de Almania venerät, nauigio fecuti func
illos;Inter hœc hi,quibus tegium patebat coniilium,comiti Ladislao dicebaut:
detui: rebut male agitur. comes enim Vlrici/aregium animurn erga примет‘: ind/.xn
que illum,~vt tu следи, omnesHungari of/fciolatuü'dignitatiloiu,quos haöì'enue tenui it,
fjloliernini: Ó' eaa'em dignitates Т/oeutonit (qui regia: fvohîtati magi: quam 111/42134"!pla
cent) [аист/л‘. tug, quamprimum de/Ioc c/ylro тали}. Ú' Ionic „придет! te/Íimonio
eft’,quod/It` Alma/ii стиха’! штат ea a'e rauf: liuc aa'duc'ì’ißint. His auditis, iuuenis
horno admodum perturbatus ей ', ac cogitabundus vbiq; incedebat; fuiq; per
fuadebant; vt cornes Vlricus captata tempotis 8: loci habilitate interiicetetur.
Continuarumeil: occultum fupet his rebus coniilium; 8: regni ex proceribus zo
multi,quos iimilis cura mordebat, haec ita fieri laudabant. luuenem ergo ho
minem magna audacix virtute feruentem, qui eifrenum iuuentutis (их impe
tum vix continebat, crebris perfuaiionibus grande ad facinus impulerunt. ln
ftabant eiufdem anni dies cum inclytus prœful Martinus dudum humili rugu
rio fublatus de terreno,altai`que cxlorum translatus ad manůones, dulciiluum
muiiíi boni faporis vertebat in vinum:8c dies luna: feitum eiufdem fant‘li Mar
tini fubfequens otta ей; in qua cornes Ladislaus fummo mane рой repulfum
per folis radios eiufdem diei diluculů,domum ipii comiti Vlrico сайго in prx
diâo рго hofpitio ailignaram, pariterque 8: ipfum comitem pro habendo, vt“
fertur,mutuo colloquio adiit. Sed ô inimica fatorum feriessô longa рег tempo- до
ra peôtoribus in intimis cœcis alimentis nutrita fceleratiilima inuidia.' qua:
quam primum in anguem noiirum veterem tranfuertens hoitem; noilros lo
corum de amœno 8: alto vertice boni protoparentes deiicere fecifii ; 8: qua:
vtror‘um'q'ue' comitum corda tanto inundaueras rancore ; vt alter alterius
abditis appetitibus intime anh :latent in necem. que tuis voluuntur in imis
tune p‘atuir: cum ambo comites, Vlricus fcilicet 8: Ladislaus vna eademque
teéii domo poiiibus clauiis colloquio mutuam verfo inI itam, primum verbis
minaeibus,tandem radiantibus decertantes armis;alterin alterius madidarunt
сгиоге enfes. Dum autem ante oitium iiantium ipiius cornitis Ladislai fideli
um aures intrinfeci rumor belli delatus ей; in tardi diifoluto domus ой1о cau- 4o
fam dubii fcrutantur' rumoris. Cum igítur comites vtro'fque bello' infu'dare
viderunt ; mox eduélris en_fibus irruerunt in comitem Vlricum, fe fuotum viti- „
um omnicum virtute defendentem : fltrauetuntque illum frameze iëtu in pe
де grauiter vulneratums­ ac tandem profiratum ibidem' dec'ollarunt. Qlim
tus autem regem baronefque regni, 8: Almanos regi annexes ibidem concuf
ferit timor,quanrave formidine intimaipfor'um trepidarinr vifcera, dum enfes
nudos fanguine tinëios humano", cai’tri per plateas radiate viderunt,ipfi fenfe
re. omnes enim idem poculum,quod cornes Vlricus bibit',fe' bib‘ere cogitabät.
Fuit autem comes Vlricus homo condecenti's proceritatis,in vultuque 8: сог
роге condigne difpoiitus,macer facie,aetate quinquagenarius vel citta : iocun- 50
dus 8: admodum venereus, crines ornabar, 8: ne barba apud amatrices
œtatem coniimderet, illam radicirus euellere
faciebat.
т

'canonica rivNeAaoavM. it; naa-aa.

be Venga PER RBGEM LaDIsLarM snafu ш”
тот comitis Vlriti сот!!! Ladislao data. `
CAPVT LIX.
Erac'ia tandem huiufmodi mora сайго Nandoralbenli in pŕxdiâo; 'rex 8è
Р comes Ladislaus,cc¿terique barones,comes fcilicet palatinus,LadislausGaè
ray vocitatus, Michel Orzag de ешь, Paulus ŕilius bani de Lyndwa ianitoä
rum regalium magiltri58c auli'ei regizmaiellatis,procerefque regni quam plu
~ res,qui regiam frequentabant curiam, cum illis verfus сайгит Themefvvar
ю fuum llexerunt iter. Ей enim сайгит hoc Vngarico in agro prœcipuum: par
tibus regni ininferiotibus ad litus aluei Themes in loco fatis amœno celebri
munimine œdificatum. Cum igitur calìrum ad hoc appropinquatum ей; co
mes Matthiasße domina Elizabeth genitrix illius, in lignum lu ¿lus fu blationis
diöii quondam domini Iohannis comitis, nigris amicïti йо1й5 regi venere in oc
curfiim. Indutfìo ergo illo fublimia сайгй eiufdem in palatia, excellenti illum,
vtregiam decebatdignitatem,hofpitio rraâauere. Vbi 8: ipfe rex Ladislaus
prxdiäis fui regni baronibus ad vtrumquelatus fuum l’cantibus; comiti Ladis#l
lao ad veniam ргойгаго; temeritatem,q`uam in occidendo comite \1'1гйеоейг1(2
dem regis,vt diólum elhconfanguineo commiferat,expiauit 8: indullit. Ernc
rex ipfe apud comitem Ladislaum quandocunque de exigenda mortis frater
na: vindiéla vfufpeélus haberetur: vtrofq; comites, Ladislaum fcilicet 8: Mat-'
thiam lìdcli fub iurameuto fu per facratiflimo corpore Chrillti prxliito in fra#
tres adoptauit; eodemque fub iuramentonunquamfuturis in temporibus ali­`
quam talionem comiti‘bus ab eifdem ratione prœuiafe exigere velle fpopon#
dit. Erin tam gloriofz fraternalis adoptionis lignurn ambos comites lugubri
velìimento,quod gaternae mortis in memoriam deferebant; exui iullit; ac cof
dem propria fua pro perfona rubea de purpura farcitis veltibus amicire fecit.`
Sed ô чеййз inamabilis rofeo defuper vernans rubore! dum intrinfecus manu-4
rinœ,quibus fubdut‘ìaeras,vulpinas ройеа transfiguratx fuerunt in pelles. O
30 aftutus 8: ab omni bono homine refutabilis fraternalis contraëtus. Heu ôeeùi
tabile,bonaque indignum memoria, рег te regem liiper tam caris, tam excel
lentibus,tamque fanôìsillimis 8: гат metuendis reliquiis iuramentum prœlii
tum. I-Ieu infandurn fcelusi dum antiquitus ditiorum Hungariz regum, quam `
tu tuum obferualli iutamentum, fimplieis verbi promillio firmius extitit ob
fcruata. An tue dilpendium vitae tuum per te ruptumfacramentum tibi non pe
pererit? dum per te ргтййгй iuramenti dies vltima anni primi non pratteriit di­'
ynina Vltione regnis pariter 8: vita exceflilii.
DE VINDIcTa PER твоем LADISLAVM
4,9 à camitibus Дай/м ó' шли/11‘ exaóïa.
CAPV-r LX.'
L I S itaq5'ferie przenotata inter regem 8: comites peraélís, rex 8: comes La-l
dislaus vcuerun't ad Budam; cum gaudioq; ibidem maricbant. Comes e­`
nim Ladislaus regio lidens in iurarnento; ad regem reâo corde erat. Ответ
quidem indignationis ardorem, li quem rex contra eum proptermortem со
mitis Vlrici concepilfenextinäum fore arbitrabatur. In comite pra:terea pala-A
tinoGarenfi Ladislao fu praditîlto; cuius filiñ adhnc viuente partein conforrcm
ducere difpofuerat; hac in re fpem non modicam fundanerat.Cogitabat enim,
‚о li гех aduerfum c_um in itam excitaretur: palatinus qui regeln dirig'ebat, illam
compefceret,iplique adiumento lieret.Hac igitur fpecomes Ladislaus decep-`
tns,cum regem continuaergaipfum videbat duci beneuolentia: illius de ma.'
lignitate fufpicabatur nihil. Sed quid ei profuit in comite palatino conlidere?
cum ipfepalatinus comitis Vlticide nece, qui ei auunculus etat, magis опят‘
гех L А n i s i. A V s .erudelcm exigere affeëtabat' vindiélzamlpfe ergo'eomcs рег
 Ladri/aua I68 М. 1ОН. DE THWROCZ
Rex. latinus,&Paulus Pauli, plurefqg, qui potins adularionibus :ï агтогй direôìione'
regi feruiebät; ac omnes illi,qui in parrë iplius comitis Ladislai cöceptû ranco
rem illo viuente euomere nequierät, ad exigendas à comite Ladislao facinoris
eius poenas crebris perfuafionibus regem farigabant. Inquiebanr enim: tu rex
с-
-$:_—-—
'-"я\'—l-
-­­-n\­
—.—.I-' es; d” illum eunó't’a/ëquitur ищут. Hieproeerum vulgiqfiuorefuperbuabac 'vicein
comite Vlrico conßnguineo tuo tuum adlatta: baeferit. Timendum er? neprießimptuofue
bomo de tua[ier/ina idemДеда‘. Rex es;fedinterim Hungaria in regno non regna/rindo
nec ip/êßiperuiuet. Motus ей crebris perl'ualionibns regis Ladislai iuucnis ani
mus: paruaq'ue fcinrilla,que in vindiëiam necis prxfati comitis Vlrici in peöto
re eiufdem regis velut in obliuionem demerfa vcrnabat ; crebris perfua'lionum IO
flatibus ardere cepit. Cum ergo regis ani mum ipforum votis inclinatum com
pererunt,q`uœrebanr oportunitarem, vnde fuis opratis eo celerius poriri vale
rent:­ rimebanr enim,ne inlidiœ per ipfos in occulto conflarœ deregerenrur.ln­
ter haze annunciarum ей, Turcos regni conliniis irruptionem minari. @a
propter comes Ladislaus paternam volös imitari naturam : plutimum milirem
liipendiarium parribus regni Hungarie de fuperioribus vfque ad ciuitatem Ре
йЬйепГет conducere faciens; à regeimperrara recedendi liccntiaTurcis oc
currere parabat. llli чего, qui de comitis Ladislai aduerlis gaudebant; regi, ne
illum patererur abire,anrequam comirem Matthiam loco lui in curia fua: ma
ieliatis aduenire faceret, incelfanter con lulebant. Econtra 8: comiti Ladislao 10
fu‚едеrebanr dicentes :fitibià rege ali/iedere lvoluntfuer?, antequam regi „мыть,
iubeadregem tuum 'veniregermanum liter enim,'vt alter fue/lrumfimper ‚ездит latu:
romitetur. Тu quoqueregia maiiylatu in furia tui <germani rebueßiaß’rie dii/)o/itil‘ abire
9
poterie: &'/iq'uandocunque te ab/inte apud regem quidpiam tibi eontrarium mouebitur,
germania: tutu „фигcum illo i/ludp/anabimue. Er hac quidem fub айцгйа inlidia
rum artifices vrr'ofq ue comites oporrunius circumuenire fe polie fperabanr:
nec illos eorum Гей: lit opinio. Nam йагйт, pollzquam comiti Ladislao his in
rebus regia declarara ей voluntas, ille i nfcius inlìdiarum, immemorque, quod
pater illi dixerar,vt caueret,ne limul cum germano aliquando domus regizin
ter limites clauderetur; anrequani abiret,comirem Marthiä illuc venire voluit. 50.
Quod poltquä dominx Elilaberh genitrici eorundë сотйгй innotuit,mox ex
pauit; 8: quali futura prxfciês; ne comes Matthias interim,donec frater eius re
gia in curia cöuerf-.iretur illuc acceleraret,inliabat. Sed quia fara fuarum feries
rerfi bonos vel malos ad exitus traliunr; comes Matthias fraternis mandatis po
tius qua maternis interdiôiis parens; à matte cum lachrymis dimill'us venir ad
regem. Geminis igitur fratribus curiae regia: intra ambitum exiftenribus: tem
pus inl’rabar‘,dum fcilicet quad ragelimale ieiunium fe obfer‘uantes fuum деце
xerar prope ad medium; 8: feria fecunda proxima рой dominicain Ueuli claro
folis radio illultrata meridiem confiituerat: cum comes Ladislaus rcgium ad
colloquium vocarus: Ladislao de Gara palatino focero iplîus ( in quo ipfe, vt 4o
diôtum elhinrime conlidebatlcaufam calamitatis eiufdem proferenre,ptatl`en
tibus Paulo lilio bam', Iohannelzkra, Benediól‘o де Thwrocz, 8: quodam Al
mano Lomberget vocirato,ibidem regia in domo extitit captiuarus. Comes
vero Matthias de his,qua: erga fratrem agebantur infcius, {па puerili innocen
ria nullam ei opem fcrente,in quadam domo, qua: ei рго hofpi'rio cal’rro in Bu
'denli delignata erat, reclufus ей. Ambo tandem feorfum peruigili fubieâi
funt culì‘odiae. Cum vero nox' fuperueniens eiuldein diei lucem commurauit
in renebras; Nicolaus de Wylak Wayuoda Tranlliluanus lorica indutus, tan
ta: rei fpeâ'aculi auidus ,fuorum familiarium in comitiua illuc venir:l ad ca
l’trumque Budenfe mox intromill'us ей. 1йе enim Nicolaus Wayuoda comi ‚О
tis Ladislai cafum non minus ardebat, 8: nec eíuldem in necem conflati con
lilii expers erar. Cum enim effet homo honoris cupidus, 8: ambirione non
modica mliuans; alroque parenruin де fanguine gcnitus, quondam dominum
eomirem Iohan nem öeeius natos in regno ac erga regem excellentiori nomi
ne «Sí titulo vtiagre ferebar. Ех hincque inuidia erga illos ducebatur non mo
dica.
 \

CHRONICA HVNGARORVM. rágLad-¿rlam'

'diemPof’tquam autë mox fubfequen's dies in lucem diffolutaefl, dominus Io- Rex
liannesWaradienfis epileopus,itê Sebaf‘tianus de Rozgonßc Ladislaus de Ka
nyfa,viri egregii,in regnoq; tum fanguine tum agtorů polleflionewirtuteq; mi
llitari prazf’cantes; necnon Calpar Bodo de Gyvvrgydiomo confilii lententia nö
vltimus: Georgius quoqne Modrar magna rerum opulentia prazdirus; vterque
Paulus Horvvath; ac quidam Almanus Frodnohar denominatus: milites ar
morum diteůione inligness _Si alii quidam,qui per quondam dominum comi
tem Iohannem aut prometí aut ab infantia educati erga comites Ladislaum 86
Matthiam fideli familiaritate 8c amicitia duceba'ntur: eaptiuitatis (шт affeëti
l О ealamitate. Dum tandem detentionis eorundem eomitum tertius dies vefpe
гасит horä peregillet; 8L ritaneus axis occiduas appropinquaflet ad horas, eo
mes Ladislaus indicis 8c iuratorum eiuium Budenfis ciuítatis ad manus, vt ea
pitis pleâeretur pœna allignatus; ac lub multorum cullzodia armatorum ante
-eafirum Bndenfe in oppofitum atrii Frylpalotha denominati deduftus, pari
terque ibidem deeollatus eli. Contigit autem eins decollationis in tempore
res non paruo pro miraculo narranda. Nam, cum iple comes Ladislaus deeol
lareturßc iam trinutn lua: deeollat'ionis БЫ impreffnm poll: vulnus profiratus
manibus ad tergum ligatis in terraiaeeret, mox pro riis in viribus erec‘ins fur
rexit; leq; prçter prœfcripta tria vulnera,in lua decollatione exa&a,de iure,ain­
*zo pliori fatisfaâione non teneri voce latis intelligibili dixit. Tandë omnibus eir
cumftätibus, rei ex nouitate liupentibus, dum repente procedens poll: aliquot
pallus veflë,qua indutus erat,calcall`et, in faciem ,ceciditgficqg iuflii quorûdam
altan'tium,quibns hœe res eordi erar,refiduum decollationis illius conlumma
tum ей. Sed heu dolor, heu mœfiitia, 8c heu quantas huius comitis exitiü dili- ‘
gentibus illü peperitangufiiasìlînimuero vidifl'esI-Iungaros quali cun&os,no­ '
biles fcilieet 8c rufiicos demiffo capite confettis manuů exttemitaribus cogi
tabůdos,quali grani lomno oecupatos,incedere. Vidilles 8c multorum per ora
recentia laehrymarum ilumina deeurrere. Dici enim potefhquod li popularis
Hungarieœ gentis tumnltus per crebras praeconieas proclamationes, perque
3 о horrendarû ineuflioncs minarum fcdatus non fuillet; НЧ; iple coniesLadislaus
cögrua diei in hora ad plateam lanóìi Georgii,vbi quödam trigintaduo milites
decollati extitere,luo pro exterminio eduötus fuillet; ipla plebeia: conditionis
manus illum lua’. dc difpendio vite eripuiffeeMulti'enim tune pro vinearü cul
tu in ciuitatem conuenerant: tantaq; erga illum alfeërione ducebantur; vt fan
_guincm fundere vltrieelq; animas per mille vulnera in illius vindiéìam elllare
Идет поп erndefceret. Et hee fuit eaufa,quare iple comes Ladislaus nö in lo
co alias eonlueto; 8c diei horam circa vlrimä extitit deeollatus. Poliquam autë
deeollatus ellt,mox atto inuoluitur tegumine : pofitufq; in feretro ad ecclefiam
lancia: Maria: Magdalenœ defertur,totamq; per noëiê vigiles per excubias cu
40 Гюдйшг. ас tandem prima aurorœlnee ernmpente in ecelefia facratillimi cor
poris Chrifihvbi pracfati triginta duo milites,quos quödam rex Sigilmüd'us fut,-î
irx in ímpetu deeollari feeerat,tumulati iaeennomni exequiarum ¿Se lepulturç
line honore tumulatur. Рай: autem iple comes Ladislaus, vt (Идиш) сРс, in fla
шт patri hand dillimilis ; facie rotunda 8c fulea; erinibus longis cafianearum
>eolorem imitantibus; intuitu pins; humeris latus; in armis firenuus : latis au
-dax,8ctam ad (поз quam ad alienos benignus.
.DEv VINDICTÁ ЕТ GVERRIS IN (jl/[ORTEl

comitis Ladislai in regno/icuii?.

C A P v т L X I. _
f6
Vid autem profuit tanti facinoris perfualio his, qui inuenilë regis Ladislai
animum,vt iuramentum tranfgrederetur,fuis eöliliis peruerterunr? Sidi
nino indicio plaeuifl'et, humanae fente'ntiz idoneum fore videretur, quod ipfi,
Ее поп rex Ladislaus,przmifli periurii fubillent talionem. Sed arbitrari poteli,
quod fata hoe tramite [щит rebus dilponebant lo‘cumÍ Nihilominus tame 8:
P
d
 Ladàlau: 17o M. 10H. DE THWRUCZ
Rex. lii,quihoe facinus eonllauerant, apud plebe' ignominiam 85 odium eońfecuti
funt,85 multi alii eriam harum rerů expertes . iplius comitis Ladislai fidelibus
де nece domini ipforum continuis in armis vltionem exigentibus = vitx paritet’
ßcrerum штат hac clecaufa fubierunt. Subortum ей quidcm moxin regno
acre diiturbium; 8: (ine difcretione, ipforum comitum de zrumna grauis exi
gebatut pœna. Enimuero Michael Zylagii cle Horogzeg,eorundem comitum
auunculus, multis tum domefticarum tum extranearû nationum coadunatis
libi bellicoforutn virorum prœiidiis,partes regni Tranililuanas aggrellhs eÍl»,85
breui dierum in {pacio omnes ciuitates 8: oppida tcrrx illius fuz (ubdidit ditio
ni. ac cunâos regales prouentus parte regni de eadem tegium ad fifcum petti I()
nentesfuos fìbiq; adliœtentium eonuertit in cenfus. @d autcm cxteri, quos
calamitas ipforum comitum m agis angebanregni per climata fortes pollidëtes
munitiones ferri 8: ignis minilterio perque rerum direptionem fecerinníi què'
ea futuram propter memoriam confcribere deleâatet, rem multis conclufam
fufpitiis (uorum ад notitiam dedueetet polterorum.
DE SORTE CAETERQRVM' CAPTIYGRVM,
ó- de obit# regi; Ladzlflai.
e C A P v т L X I I.
Р О s т exitiutn tandem iplius comitisLadislai paucis diebus elaplis dominus Ю
Watadienlîs epifcopus fuzz conditionis exigente merito, domino Diony
(ìo Sttigonienfc archieplfcopo" regium ‘(дне ad beneplacitum in captiuitate
feruandus extitit aflîgnatus. Comes quoque Matthias quadam arâa in domo
ad latus turris Ilìhwanwt :edificata ad inferiores thermas ptofpicienti peruigi
li fub cull'odia feruabatur. cztcri quoque captiui non minus leorlìm à comite
u1. C.
\ м. cccc. Matthia reclufi regium ad vorum teneban tur. Voluebatur dies,85 milleli mus
L VIII. quadri ngentelimus quinquagefimus oâauus domini annus inllabat: verque
anni eiufdem venufita Horum amiéìum tunica (nos iam pofleros tranfpaflauef‘
rat gradus: 8: fertili (ниш се11`егаг1ю1`р1г1ит œllati , fole {ubterraneos agente
grefl'us: noûe {cilicet illa, qua: feflum làcratillimi corporis Ch rilti immediate 3io'
fubfequitunnimiamin tenebroiitatem diífoluta; modicoq; nimbi ímpetu Bu
clenfe cafttum concutiente: omnes caprini eiufdem сайт excelfos liabiti intra
muros,comite Matthia,85 PauloModrar tantum regia in captíuitate remanen
tibus: ad aqua's calidas inferiores pendentibus caßri de mœnibus,quortrndam
duorum linteaminum in minifìcrio [e demittentes liberi abierunt. Dumais»
tem regi Ladislao [uorum captiuotum innotuit liberatio; limul cum» ill-is, qui
eorundem procurauerant captiuitatem admodum trifle tulit pertimuitqutt.y
Nam przfati Sebaltianns де Rozgon 8: Ladislaus deKanyÍ`a valebant in armis,
85 multa in regno gaudcbant parentela.Rex ergo 8: 1р11 annexi barones hos e
ofdem in` vindiólam fui eo Citius infurgere formidabant. Quaproptcr omni fue m,
partis gente cito armata; qualibet sbfque mora Wiennenfer‘n fe tranllulit ad
ciuitatcm. comitem quoque M A т т н 1 A M line aliquo vinculo, 8: Р A v L о
М o D R A n multis ferramentis çompeclitum ( locuples cnim erat auto, 85- fe
ab eodem ingentes thefauros extorq'uere pofl`e fperabat) vno 8: еодеш in
eutru locatos fecum abduxir: tandem modico tem poris interuallo Vienna: ha
bito in Bohemiarn’ tranfiit, 8: comitem Matthiam Wíennenli in сайт-Нина
fub culìodia reliquit.Dum autcm Pragenli in eiuitate regali in pompa conuer»
faret'ur; [ul'jita4 85 trifti zgritudine a'ggrefliis vitam pariter 8: periurium vltimo'
refpír'amine foluiLVtrü анкет,“ quibufdam plaeuif ordinäte Georgie de В0-‘
деЬгад,а11а$ eiufdem regni gubernatote, lethiferü per venenum,an vocatione fb
diuina occubuerinipfè pro comperto diceŕe nequeo. Sœpc enim multorü~ ora
multas difcoloratas in narrationes diffoluütur: omnibus ramen ñdem adhibe
re quis Часа: г Ctcuerat 1pfe rex- Ladi’slaus congruam fui corporis in procerita
tem. glaucos quidê 85 crifpos` habeba't crines. faciesquoq; illi alba etat rubenai
permixta colore; 8: nafus reâa diametro mediäxnter faciem defcendës ; parua
Q q'ua‘:
 CHRONICA HVNGARORVM. Vx7`t Малый
qnadam fui in medio turnefcebat eui'uirate'; morurn vero p'tobitate' 8e ptudenë Rf*
­tia fux xtatis inter iuuenes non minus etat vcnufius. Obiit autem i'pfe tex La~
dislaus an no domini millelìmo quadtingentefimo quinquage‘liniooöiauo fu
pradiâl‘oa‘ta‘ti's quidem «Se regnorum fuorum anno bis nono, cum fciliceteiuf
dem anniautumnus fua: vl'rimՍcompleuera't orbem lunψeadem die anni fub;
fequentis, qua cornitibu's Ladislao 8c Matthiaè,vt przditïl-um ef’t, p_tœmiffum
prxllite‘rat iuŕańieńturn. fepultufq; ibidem Praga: in eccle'fia paroc iali пони:
fimam loco in сдаст cxpeâatur'us. f ‚
u, 'DE ELEcTIoN'E ватт coMITIs
- (Matt/Jie in regeln.
C A t v 'r L X I I I.
CVM autem peregtinis ex telatibus fama obirus ipfius regis Ladislai in te#
gnum Hungaria: venir; multos contrifiauit. maxime autem illos, qui cidë
regi comitis Ladislai perfuafetät necem: cum vltotes effufi fánguin'is ipfius co
mitis Ladislai eo auidius, eo animofius живёт,“ inceptam finem ad оргий
petducete vindiââ dcfidetate v'idebanLQuod 8c {забит РцНГсцб p'ro compo
nendis regni tebus,proq;` cligendo rege,indi&a per tot'um r'cgnül‘lunga'ria: ge
_ netalis vniuerfttati nobilium cögregatio,eotundê vltotum œliuantein in vin
1 O diâam animum non teftœnaffenlpfa tandem generali ~c'ögregation'e fuis flatu
tis in diebus,cum fcilicet ecler ôeingenio'fus notariotů calamusn'u.'cc:'cc.t.vnt.` С‘
omnes
dominiciuitatis
annum Pefthienfis per plateas
de recenti fctiberc feruente,
inceperat, Michael
multa Zy'lagy
nobilinm fupradiäus,
tumultuofitate °

comitis Matthiae,vt diůum eli, auuneulus cü genitr'ice eiufdem vno водит};

de aluo natus,multam virorum armotumq; virtutê fecum ducens cögtegatio? -—
nem nobiliú ad e'andem vcnit.Et hunc quidem-Michaelê Zylagy viti in regno
potentes,quotů in pcóiotibus beneliciorů merita quödam domini comitis _fo
hannis viuaci mouebantur memoria: domini fcilicet Thomas Zekel ptiotAn
ranz,Scbafl:ianus de Rozgö,Ladislaus de Kanyfaßc Panctatius de Zenthmy
30 klos; cunflrufq; tarn Ttatìflilu’anatumaîF inferiorum regni partium cœtus nobi
lium comitabantunœldum in eandem ciuitatëPef’thienfem venientes com
rnodů libi cepill‘ent hofpitiurniôë nox corum poli: deeeffum prima fupetueniës
humano vifuidiei in дайте abditäs cçli palam fecit f’tellas: omnipotês ab alto
eiufdem поёт fub profunditate altum Danubii flumen tam dura шт Ч; folida
eonfirauit glacie; vt fubfe'quenfis diei lu‘ee otra сайт Danubium tr'anfire vo
lentes,ornninauigio remoto­ ­ipfiu's glaciei in` dotfo' velut quendatti continuum'
per campum nullo eos aquarum imp'cdimê't'o vetante incedctëtDomini vero
Ladislaus de Gara palatinus, Nicolaus de Wylak Wayuoda, Paulus ñlius bani
de Lyndwa;qui,vt diäû efl,t'egalibus ptzerat' ianitoribns,&'. catteti quidam n ö
4o таят momenti viti, qui fcilicet­ przfatotnrn comitů Ladislai 8c Matthias pro
curauerätìalamitatë Budenfi etant in caf’cro ;` 6e' смог crga comitis Matthias'
auuncnlû g'eŕebantut,animofottnidolofo fer'ebät'. @is ай: pu'taŕen’e'ofdê par
ua timoris anxietate cöcut‘iä dum ex'aék‘ores" talion'is per' ipfo‘s commiflì facino
ris multa virtute armorü maximaq; bellicoforum copia virorum vigete; ¿Se hos
quidem libi vicinos effe confpieinnt'. Et fi t'u'telarn aliqt'iar'n­ in (lumen Dariubii
ipfis lieti polfe fpetaffent; ipfa fruflr‘ati Едет Humeri fpiflis glaeierum molibus
conteëtum int'uebantur. Siqgiatii diâae‘g'enetalis cot'igtega't'ionis' praetogatiua
per ipfumq; Michaelem Zylagy eis _conceflit añidia illos eofdem non animaf
_ (undici p‘gffelgquod altorum сайт! Budenfis muroi‘um in fìtt‘nita'te кидайте сб
5o fifi,atro prima: noéftis infiäte‘ cliaos fortaflis d_ifpetfi loca pctiffent ipfis tutiora.>
Affecu'rati tandem ad eiuitatë Pelihienfem defcendeŕunt': 82: cuni his,qui ciui
tate in eadem etant,limùl iunöfi de regis датой: traâantes continuo in со!
loquio dies confum pferunt piures.lnf’t'ab`at Michael Zylagy eiq ue coadut‘iat'a
gens totalis,& quaG omnis nobilium Hungariç cœtus,vt comes Matthias in re
gern eligetetunSupradiéiis vero Ladis-laude Gara palatimÈNicolao de Wilalf'
‚ i 2.'
Mmlua 172. M. lOl-I. DE _THWROCZ _ ‚
Rex. Wayuodœßípaulo lilio bani de Isindwa,cun6la:que eorum cohortLnec id vf
comes Matthias regia p'otitetur dign irate annuere; dum cömilli per ipl'os fceleß
'ris grauiorem exinde arbitr'abantnr (e l'ul'cipere 'polie talionem ; пес]; eis o‘mni
rlo refutáre c'edebat ad libitutñ; du m vindiâa: mortis iplius comitis Ladislal
exigentium catetuis vndiq; circumdati eorundem medios voluebantur inter
tumultu's. Saniori tandemfreti conlilio'; imminens vitae aut rerum dil‘pendiu'ni
{щит cömittentes euentibus; acce pto prius à práefa'to Michaele Zylag‘y lideli
iüramento,quod nunquam futuroruin terripòrum in euolutione hoc crimen
iplis obiicietut: 8: nec aliquando necis iplius comitisLadislai ab iplis,& e'orum
hçredib" aliqua vltionis exigetur pœnaaâc ipli id,vt comes Matthias regale (ub rd
Iimetur in foliů annucrunt.Etquid facerennnift vt annucrët? dum om ne Hun~
garicum vulgus latas ciuitatis per plateas deambulâs; puerorur'nq; cœtus hinc
inde curlitans loqueteturßc alta voce clamarctötjvíattbiïwlumucßregë'. laune
nig/impro ‘шеи Ваш elegir. banc quidem ó'no: elrgamue.Tanto enim cu nélus eiulf
dem congregationis popultis,prœterillos,in quibus commilli in ваш c'rirniñis
timor laborabat,crga ipfum ducebatur amoris delìdetio, vt fupta omnes deli
cias ipfum regium' ad culmen peruenire opta ren't. Nobile ergo illud domi'n'o
`rum,prçlato'rü,batonum proc'erumq; regni conlilium vnitů eli. omniq; Hun
,garicz genti placuit,vt comes Matthias regia adornatu's dignitate regno Hůga
riz dominaretur: 8: nihilominus eiul‘d'em regale fceptrum prœliito fideliiura- 10
mento ищет: pariterôc metuere l'pop'onderunt. Et quia pueriles eiuldë co
mitis Matthiz artus tam ‘МН negocia regni occurrëtium rerum pra: magnitu
dine fuŕferre non valere cogitabant; iam давит auunculum eiu’s,donec phae
'thontis axis quinquies annu ales peragraret сайт, in eiufdë reg’ni 8: iplius ele
¿Ii regis gubcrnatorer'n praefecerant. Sed rnira res,adhuc here tam folennis ele
ûio in penetrali bus agebatur. nondum ad populů eiufdem deuenerat rumor:
8: iam Pel’thienlis ecclelia' folennem in­ cantum prorumpens de tam delidera
bili eleâione Deo laudes pfallebat. Curti autem cornmunis opuli deuenitad
` liotitiam: omiie Hungai‘icutn vulgus ma no pra: gaudio exuliabat: ac cam pa
narurn vbique e'cclcliarum pulfan'tium (Ёnitu; nimidque tubarum in' clango-v 5 or
r'e,& multarum' in' modulamine Eliularurnmecnon vocuin in laudern Dei ca
nentium patu'le laxatarum melodia ingenti lbnitu vicinus denfa'batur arther.
Currebant hincinde nuncii huius eleël'ionis gaudium his, qui abfentes etant
deferentes,multil`q; munei'ibus onulìi fedibant. Pofl'quaŕn autcm propinquat
hoäis aduen'it crepu'fculû, ipfa no`x in multorurñ accenlione ignium illuditurz'
8: quali in diem lìâicium multa co‘ngerie lignorum' ardente tranfmutatur.Di'~
‘й quidem pra'ffutnitunquod primœuo Hungaricarů rerum ab origine,alicuius`
regis ele&io tanto cum' gaudio,ta`nraq3` cum gloria celebrata fuit nunquam.
„2g/Quan@ DOMINI/s REX (MAT THe/1S es
de „ушам: liberati» in Hungarian: extitil '
reduiì'ue.
C a p- v т L X 1 v. _
P'Glìquam мы“ ip'fa tarn felix eleâio linem _exp‘eöŕatü lbrtita‘elhiam diélus
Michael Zylagyvulg'i fauore fuperbus,regalib’ Buda: habitis ab atriis ablii
r'iere nolens;mult'orû Hungatiç domino‘ru'rn in comitiùa laetu‘s i’ntra(1ït,öcprin_~
cipë occupaui't ad nouum.Ladislaus qu'oqäGarëli's palatinus:qui antiquo regnï
de more eîfdem' prœlidebat; 8: eadexn' БЫ vltrot’ieac voluntatis (ub (pecie, [МН
tatnenv intrinl'ecus corde,cellit`; feq'; inde clam tutiore'm‘libi ad partem tr'anlIu-f _
lieQilib'us peratïtigpraefatus' Michael Zylagytum Щит diöfi comitia Ladislai 5o
adiit,funufq; eiuldem exhumari'faeiê's: illud limul'cum cunâfis БЫ circûllan
ribus deplan'xiti ac ta'n‘dë Ttanllilu'anëfem ad Alb'ä transfer-re faciês, idë pater
nů iuxta fepulchrü in mulris obfequiis cöderefecitïifdê in diebus eleóium гс‘
gem fupta nominati Georgii de­ Pod'e'bradpotëtia terrebatlllfeln. Georgius de
Podebradin regnoBohemiç multarü polfeliione ciuitatů,rñultaq; cölanguin i
tatis
 CHRONICA HVNGARORVM. 175Munbiur
ltat'is parentela; cunëris eiul'dë terrx optimatibus ditiorerat. Et hic diä'o quon- д“
dam rege Ladislao œtate puerili occupato, eiuldem regni Boliemiœ guberna
minis moderatus ell: oHîciuuLpoll: mortem vero eiuldem omnipotens fortuna ‚
'regno in eodem regio in throno eundem ledere non veruit. Ad huius Georgii
manus eleetu regem quidä lub hac {orredeuenille ferunnquod videlicer,` dum
adhuc comitis Fungeretnr nomine: eundë rex Ladislaus, in diebus circa linem
regalis (ua: pompœ proximis, Wienenli de aree ad fein Pragenlcm vrbe',` defer
гс iullillet. 8è ea die дна rex Ladislaus obiillet diâiz Pragëlìs vrbi‘s intra r'n'œnia
I deduftus extitillet, iploq; tege Ladislao vita' funůo'ìcum czteris Bohem ieis re
I о bus in poteltatem eiul'dê Georgii dePodebrad extitilletdeuolutus. Alii autem
iplius noui regis liberationem ita faää faille mihi perfuadebät : quod videlicet
diôtus Georgius de Podebrad lltaftirn, poltquam iple rex Ladislaus lua vltima
claulîllet refpiraminapbitus eiul`dem lludiolius celaflet famam : ac morrui re
g'i‘s annulareeiuldem de digitis (urripuiller пунш s fecillerq; leriberelitteras;
quas tandem eodê ligillo eölìgnari faciens, iplius regis Ladislaí lìäicio lub no
mine his'iquibus comitis Matthiz culìodia iniunóra erat,mädall`et,vt mox eilÍ- I
dem literis vilis comité Marthiam iplarum litrerarû oltenl'oribus allignarent:
ipllq; limul cum illo Pragenlem vfq; ad cinitarë venirent. Rex enim Ladislaus
dumWienenle caltrum egrelllis ell; hoc ligillü culrodibus przdicîtis in comi
‘ zo tis Малые reb" indubitali pro lìgno reliqnilfe fertunCredidilIenr ergo ipli cu
llodes вен: litteratoriis mandatisßtleeorundë immoraros exhibuill'entfaâ'o
res.Nondum ай: comes Matthias in l‘upradielorum ducru nunciorů regni Bo
hemia: ad oras venill`er,cumßohemorü plurimi armis muniti tutricib°,per Ge
orgium de Podebrad milli occurrillent, quorů in medio ipl`e comes Matthias
Ptagävlq; tutus equiraller. Ой vero iple Georgius de Podebrad eundemvidir,
gauil‘us ell valde. non modica enim in eiufdê redemptionê auri parte le recipe
re poile cogirabat. Pollquam aůtaudiuít eundem comiremMatthiâ regni Hü'
garise in regë elet‘ftü ell`e;fuperbus in multis allocutionibus nouû regni Hügariç
regë aggreflus el’t,8c ей multa confabulatione viůrü [их natz ad cönubia ineli
`3о nauit.nec in polrerü repatriantë eutn­ plurimi au ri line lolurione' abirc шт. An
no randê elet‘ìi regis primo,ců l`eilicer rigidus hiemis' algor tepido perllat'us ze
phyro frigidis dillbluris niuibuss' excellìs montiü de Culminibus profundas de
lluxcratin valles s verifq; expeâ'ata temperies auicularů ot'a graro's dillol‘uebat
in cätus,ipl'e попав rex armato Bohemorum in eöduâu‘ ad oppidů Straznycze
denominatum in partibus Morauiat'iuxra deeurl’um lluminisMor'uat lituatum
magna cum lœtitia extitirdeduâus. vbi mox fuorum cœtus nobilium immen- “ ' .
lo perlìal'us gaudio cum circumdedit: quorum tandem lzrainteragmina lxrus
delîderatam ad patriam equitauit. Cum autem Budenle ad caltrum ventum
ell:,mox multorum eonlluentia nobilium aduëtnm delîderati regis pratllolan
4o tium,curia regis eiuldem magna cum gloria extitit decorata.
.SÍ/PER „QVIBVSDÄM EXERCITÍÍS DOMINI
eMail/Iieregikwmpendiurn quoddarnparuum.
CAPV-r LXV.
Vllahorninein hoc ell natura, qua: eundem regnare dedignaretur. nam`
cunetas Гц! zui Chríl’tianos~ inter' principes ipfe vnus clhqui alta facinorů
cum gloria fui regiminis dirigir o'fllcium. Nonne 8c Czlar Turcorum Mahn-
metes,qui hac nolltr‘a' шаге viuebat, lìliq; terrore omnem terrarum orbê qual
ц
(abat, quiqg'fuorum prx magnitudine facino'rů magnus Mahumetes nominati
. s o diguus fuit; rege de illo dixilfe lertur; ege Ú' fianzaomnes rniîdi interprin-ripa',
digneprinrzpßnornine'qui 'uoeurnun Nonne' elli (vr prineip'em elle decer) in coliliis
peridoneus: in delinquentes Clemens arq; permil'e’rico‘rsnn rebus regni admi
nillzrandis folers 8L prouidus;l animo llírenuus; magna 8c ardua' aggredi audaxa'
inlaboribus tolerandis infatig‘ahilis; in euentibus prœco'gitandis prxuenien-~
difque perl'pieuus; in p'ericulis euitandis cantus; in h‘o'ltisinlîdiis co'nlìliifq; де“
. p ,
 ' a»

Matthiaai74 М. lOl-l. DE THWROCZ

RW; nudandls ßcperuertendis fagax', in omni re militari, ac íncunôlfis fui regiminis'
exercitiismiro modo iniiruciundiilim ulädi magiiiengloriae vfq; ad infinitum
auidus'. 8: täquam regnare natus. Iiie rex à fuis rcgnicolis turbata habuit fui ref'
giminis primordia. poiiquä autem viribus 8: animi difcretione adoleuit ; quaii
quodam graui aquarum de diluuio emetgens omnia moderamine peroptimol
complanauit.Hic fui ptincipatus primos circa an nos,ingentem Turcorum ех
etcitum,qui comitatus Sirimieniis in depopulationem leingeil'eraucailxtaque
Kewlpen ôLZenthdemeter ad litusAlueizauœ vi ceperat, potenti Marte fudit.
‹ Hic annos circa eofdem,öc Frederici Romanorü imperatoris am bitiofam си
pidinem fc'eptra regni Hungariae ardentem, regemq5ipfum, quadam oportu IU
nitate per barones quofdam iibi atttibuta,culmine regio fpoliare volentë, rum
vi tum ingenio compefcuit 8: ехг1пх1г. Тапдет in Bohemos 8: Polonos,te
gnum qui maximis,vt fupradiötum ей, premebant rerum direptioriibus 8: in
cendiis,gladio conuerfo eofdem рой multam eorundem cœdem mira celeri
tate compreiliufortiaq; illorum domi cilia 8: munitiones рагио admodum ful»
tus milite euertit, à cœdeq; reiiduos per deuia ac iiluatů latebras еггаге,8: extra
regnum profugere coegit. Necnon 8: guerratum ptocellas,q uae pratfati quon \

дат Vladislai regis à tempotibus in regno graui fluâuauerant tumultuoiitate

pulchra quadä difcretione compefcuit paritet 8: fedauit: pacemq; petoptimä
tot per annos deiideratam omnes fui principatus per fines compoiuit. Рой hec 119
valida militum expeditione contlata,plurimam pattern Seruize peru agatus ей:
ac magna vailitate terrain eadem igne 8: ferro edita felix rediit. Hatum demû
rerum рой expeditionem nondum equorum fuorum fudore deiiccato, Boz
nenfe regnum,quod 8: Ramä vocamus, гипс Turcorum dominio (иЬ1е&ит‚
aggreifus ей. Calttumq; Iaicza tum loci natura,tum vero mœniorum altitudi
ne munitiiliinú vi: alia чего terrœ eiufdem сайт dcditione cepit. Omnefque
Cœfaris Turcorum milites fua de curia ad cuiiodiam eotunclê caiirorum de'
putatos, quos gladius Hungarorum non coniumpferat, ad gtatiam 8: fuam di
tionem tecipiens, purpureis iplendidos vei’timentis fecum deduxit,optimum­
que 8: nouum genus vi‘âorix reportauit. =.39`
DE FELICI CORONÄTIONE DOMINI REGIS
(‚й/идём; фушдша’ат ciu/¿lem expeditionibue.
­CAPv'r LXVI.
INterharc facto regniHungaria: diademate à manibus Frederici Romano­­
c. rum Caeiaris magna cum diiiicultate rehabito: rex Matthias fextofui regni,
м. vcccc. dominican autem incarnationis milleiimo quadringenteiimo iexageiìmo
LX1V» quarto anno,i­n d-ie cœna: domini,- totius fui principatus fpiritualis feculatifï
ve dignitatis dominis, regnique fui proceribus pratfentibus, 8: де eiufdem co
ronatione gaudentibus, more alias obferuato magna cum folennitate feliciter 4@ _
extititcoronatus.
Рой hœc Mahumetem Turcorum Cœfarem fuprad iâu'm in ex'pugna'tione
dii‘fti cailri Iaicza formidolofo belli cum apparatu infiitentemfolo exetcitua-l
lis (из: expeditionis i’trepitu territauit, cunä'aqg-machinarum 8: totmentorum
genera per eu-n'dem illuc apportata ibidem relinquere, ac ipfum cailrrodefub
eodem viëioriœ vacuum fugere coegit. Demum magna exhinc fuorů facir'io'
rum gloria fubfequëte,quendam Bohemum Swyhl'a denominatum, virum in
armis prxiianteimmulto aggregatio milite fortemiregni Hungarix in дергат
dationemad opidum Koztholian бис Zenthwyd munitione БЫ przparata,
nouas tes molientem, in forti manu circumuenit,expugnauitq.ue,ac captum i’
pluribus fuis cum'complicibus in furca fufpenfum ventorum iiatibus expoiu
it. cattetos etiam eins comites,qui capri fuere, plurimos tabido fuorum carce
rum fœtore fecit fuifocari. Tandem vniueriis parrium regni Tranilîluana'
rum nobilibus, omnique vulgo dementia duôi-rice fuum regium contralcul‘
men rebellione moto; dum iibi nouum principem elegiiient 3' multaque con
' uoluti
 *n

CHRONICÀ l-iVÑGÀRÖR'V‘M. i`75llfattbia."

i'ioluti in 'agmina aciebus ordinatis regir maieliatisintroitum prohibere nite- RM* '
rentur; mox dominus rex ex aduerfo,velut turbo quidam Vchemens,fuis {спад
tis cum aciebus,licet impar milite, irruit fuper illos. Ш! quidem manibus minif- `
me confettis terrore nimio perculfi, velutfera: quxdam indo‘mita'e vifo leone;
fugerunt. (bios tandem dominus rex fui atbitrii iuxta libitum domitauit. Pro
pter quod nonnullí illorum ea de caufa,quam fnbierunndeflent rullicitatë vfq‘,
in hunc diem. Abhinc vero milite quiete minime recreato,Moldauiam verfus,
puta regionem facrat coronas regni Hungaria’. fubieâam '; tunc rebellem luoríi
flexit habenas equorum. Dum igitur Alpibus tranlitis magnam terra: eiufdem'
I О partem in forti manu peragra lfenôc in quodam regionis eiufdê oppido Banya'
vocato,cuné`tafua cum gente hofpitium aceepillet, Stephanus Wayuoda , ea'
rundem partiů dominus,magna vifui populi coadunata,no&isin' cöticinio re
gium irruit Игре: exercitum, fuccenditq; oppidum,8¿ Hungaros tum fom no rfi
vino occupatos ad arma excltauit. Elegeratenim Stephanus Wayuoda no;
c'turna fub vmbra regiutn adoriri exercitum ; vt li in prœlio deficerenfaltë tem-Ä
poris obfcuritas illi auxilio lieret. Fefellit tamen eum fua opinio. Na fubito rex
eunéto (по exercituin tympanorum tubarumq; fono conuocato; 8c turn luna,
tum vero diei-i oppidi incêdiis radiantibus, furibundo cum ímpetu irruit (пред
_ illius agmina: ac poli типа vtriufq; partis decertationë,pol’tq; maximäv in Wa
1'0 lahis faétam ltragemßrephanus Wayuoda' terga dare ell coat‘lus. Q_iiapropter
rex triumphů prœclarů arq; memorabilem obtinuit. Vnde 8c vexilla­ plurima in
fignû inclytç vió‘t’oriae fua: Budä vfque adduxit; qux magna cum celebritatein
parochiali gloriofillimœ virginis Maria: ecclelia locata cernunturetiam hodie.
Hanc tandê viótoria: fua: pol‘t gloriä,dominus rex ad inllantiäfan✠matris ec
clelix, tú ad preces Frederici Romanorů imperatoris cötra hœreticos I-Iuzilias
in Morauia 8cm Bohemia feptenne cötinuauit bellírac femper viâor euadens,
omnê Morauiat marchionatů cunóiâq; Zlefiä,fed 8e Lufatiä fua: ditionis eflici
ens , in regë Bohemiœ eligi; 8e illart'i terrarů dominio 8c principatu (ш! dignus
fuir. Propter q, in tam celeberrima: eleëtionis eius decorë 8e dignitatë in ciuita#
5o te Olornucenli hymnus ilte infrafcriptus попа editione extitit decantatus.
¿Maximo culi/t 'veneranda tuiq‘, til/[ente pie Cbrißepro t(
,Egimus noni; Maiz' iacunde Flexua abedit:
Feßa мата crucis ó* beata Laudibtos dignita lolacito Matbids
Digna repente. им; ajf'nßa diadema regni
Congredi gentes prima Bobema, Prapotens : regna Útitulurnßaberni
I’raßtles verejfdeabaranes , l’annoniarurn.
Vrbiurn finds limit cobortcs XeniI/Ír Луи rtfèrarnus omnes
Cbryiicalarurn. Штат cantus фирм ё‘tubarnni
Clangar : 'vt nabia шли‘ fuir aquilaA
Colle can/Iridiumprominente temp/urn
40 Olomucenfê; laici] J, claros Terrorin btyles.
Perßrept't foot/'s domina rep/atom те rex ntßros animasßdeles ‚
Relltgiafe. L/f/leuetprej/bs: reprirnat%,ma¿îtf
Сredtturfacrurn precibus 'vacaturn Стили}ßéiis barefis iniqua/s
Pneurna :' tot rräì‘is anirnis dedxßë : ,Quanta lveberuenter".
— Publice rlarnant : ‚шт eligatur Xantusbur/tentent citiualiquarem
Ecce Маг/ш‘. Linquet : аудит} шт Ó'axern :
' Clara delee‘iua cito 'vata/umit. „Q/am dei ea'ußm popu/afa), primeira'
Сайт iußisprecibufq’, terra : Deßratobte.
­DE IoLFIDELIT/ITE
.2j o It V N D a м '
у“ dominorum Hungaria contra dominurn regem Matt'biarn cornrniß: ; á'
de мята eiußíe'rn darniniregis quibufdam.
CAPvr LXVII.
Omino rege'ea tempeliate res- (ваз erga regnum Bolrer'niœ forte felici ат;
gente.quidä dorninorú Hungariae s hi autê maxime, quos fua beneuolëtina
P. i

J;
 ŕ*
Mmbiß x76 м 10H. DE THwRocz
Bex. extulerat in altum,potiilime чего domini vterque Iohannes altet Strigonienñs'
archiepifcopus,altervero epifcopus Ql/inqueccleíienûs, in Sclauonia humi
lis (ub гегйо nobilitatis geniti; regia beneficia ingrata traótantes recordatione :
nedum res illius in Bohemia non perturbaffent; verum öcregem ipfum fceptro
regimineq; Hungarico fpoliare сопагй,йййййгет Каййтйгит Кайтйгй regis Po
loniz natum gente 8: armis Polonicalibus fuperbum; rcgium in opprobrium
per terram Scepes in regnum induxere; 8: еайшт Nitrienfe illius tradidere ad
manus. Нине dominus гех Matthias {ufpeé’ti militis fretus prxlìdio еайгойп.
еодет оЫедйг à obfeífumq; рой пйтшт Polonorumintcritum armis 8: fame
adeo fatigauit; vt fîmul cum fuis defalutc деГрегагег; 8: ргоргйй capitis датой I О
magis q гегй гйтеге cogeretur. Ег amplius dominus гех йййй fatigaffet: f1 in (no
milite non dubitaifet : ipfumq; Kalìmirum noâis obfcuritas (ux regie obůdio
nis êmedio non fubtraxiifet. Tali ergolforte Kafìmirus Gmul cum (uis in Нй
gatia militans : nedum fceptro potitus fuiiTet Hungarico: verum (uo in reditu
(пот ад genitorem vix ptopriam {alutem reportauit. Рой hanc tandê tam {o
lennem (uam чй‘йогйат , dominus rex fuper munitiones Polonorumin Zem
рйетепСб: де Saros comitatibus per сойдет earundem partium in тойеййат
еге‘йаз irruit: expugnauitq; eafdem , 8: funditus euertit: ac Polonos , qui ill-as
tutabantur grauicalamitatis captiuitate mancipando ad declarandum (ui tri~
um phi gloriam Budam vfq; mifit. Dehínc ad cxigendam (ual-um iniuriarü ta- 1°
lionem in Poloniam exercitum (их gentis copiofum in magno armorum йге
рйш деййпаийг : infandafq; regno in еодет in flammìs direpti'oneq; гегй mul- i
ta , fui opprobrii pœnas exigere fecit. Audiuit demum regem Polonia: Kaíìmi
rum fupradiëtum in Sleíianas partes попав res moliri. Congregato igitur tum
aulicorum fuorum,tum чего ййрепдйагйй militis exercitu haucl Íimili,quem гех
Polonia: contra eurn ducebat: progreil'ufq; intrauit Sleñam: 8: ciuitatis Vra
tiflauicnfis iuxta muros йагйпа pofuit caßraEconuerfo vero гех Polonia; отпё
fui dominii ad arma valentem manum; Polonos fcilicet,ac Ruthenos,LithWa­
nos ôcTartaros, in vnam redigens expeditionem venit; ôcà еайгйз Hungaricis
рег vnum miliare vel citta cuné’tam fuorum сайгогцт vim locauit. Ег quam- 30
uis tantus populus domino regi Matthiœ eiufq; genti terrori effet; non ergo in
fugamlapfus ей: (ed quid Íibi ййоййз przfumeret, cogitabundus reuolnebat. ‘
Tran Íîetunt igitur certi dies , 8: пес ейй'дет cutrentibus , rex Polonia:` ail't eius `
miles Hungarica adoríri vel чйдеге еайга aufus fuit.- Dominus чего гех non
çqualiter cum illo (uz expeditionis nauauit oñìcium. Nam тох, ройчпат re- _
gem Polon'íœ erga arma clefïclia cluci vidit,campo deditus ййоййййа гигЬаЬаг ca
йга. Equidem 8: milites eius de еайгйз velut vefpa: quœdam cgredientes,Polo­
nos viâ'ualium qureftui deditos interñciebant 8: captiuabanr. ac glomeratim
regia ad еайга адео 8: in tanta quantitate impellebant , quod captiuati capti
uantibus Гаййдйо егапг. СоттййГum fui t ergo рег dominum regem , ne capti- 4o
uarêtutniíi quos ргагйапгйа c'aptiuitatc dignos iudicaret. еаггегй чего captiui, (i
qui occurrerentginaltera tantum parte faciei [ecarißc tandem di'mitti деЬегёг:
чг cum ad propria reńíren't , quod Hungaros viderint, cicattix illis teflimonío
fieret. Bina prœterea dominus гех regis Poloniœ сайга ейдет орет viâualiů
ferentia profligauit pariter 8:дйййй’рапйг. Miffoq; inter hœc magnifico чйго Ste- '
phano de Zapolia comite Scepuficnfi perpetuo fummo (из: ехредйгйопйз capi
taneo; fui exercitus quadam cum partein Poloniam tunc'militis спйодйа ог‹
batam , in illa maximas чаййгагез ferri 8: ignis тйпййегйоедеге fecit.. Talium
igiturincurfuum procellis dominus rex Matthias regem Poloni-:e` agitatů адео
£1tígauit,vtipí`c rex Poloniœin рорийо, 8: equis prç fame macerie aflìceretur; 5g,
pacemq; potius,q uam bellum expeteret. Ройеа чггйГЧ; regibus in cam po ; ten
toriorum haue folum ргоргег caufam extentorum (ub vm bra; pari cum milite
conuenientibus : pax illa peroptirna,quœarmis componi nequiuit, regum ео
rundem prxfentia сотроййга ей. Vbi 8: dominus гех Matthias regem Poloniç
fuumin papilionemintmduäum,cunó'tis eiufdem regis Polonix comiribns,
Ройо
 r ' Ñ

CHRONICA HVNGARORVM; 177 Mankind

Polonis i'e‘dac Kurl1enis,Lithvvanis 85 Tartaris; domini regis Matthias [й cli- R‘x'
gniraris liberalirárem«,tuni (uidireál‘ionem admirańribusô£ iìupentib‘ust бей:
ста сгабЪацй hof'piralitate. Tandem abhinc recliens caflrrum Turcorů Sabacz
denominazum adlirus Huminis Zauc per eofdem ex Мята terraq; mulrü што
’ fe perforri opere prarparatum; turribufq; ac foÍT-a‘ris, 8c vallibus , nec non milite`
nö minus munirum diro hyemis (ub rigore obfedit 6c expugnauir. Nec aliquä»
do Mahumetes ille n1agnus,euius framea pepercir nulli ; vires regis huius eam
pelh'ali cerramine tentare aufus fuit. сыны clefub сайт 1ауйрад‘п prçmiffum
elhdeq; Moldauia eiufdern ante gladium Гиды-Е: vehemerirer; experfq; (ui vo
ïo ti (uam redieritin tex-»ram ; viäoriofum qnidem hunc hominem ‚ vt fecunclum
Atrilam, rcddidere Fara. Domus tauernicalis 85 menfa regis huius ‚ tamis orná'
tibus 8c clenodiis,tanris apparatibus tantifue aureis 85 argëteis икс: vaíis 8c po’
culis ; vt nullus regůHungariasinhis rebus tam gloriofus fuiffe creclatur. Huie
rei rellimonio eil nobilis illa фига; inter ipfum regem ac illußrem Vladillauni
regis Polonia: natum i in ciuirare Olomuceniì celebrara. Vbi idëdominus rex
tantas(cil.
Vvafis rerum nouitares
8e 'p'oculis in gemmìs
, caeterii'q'; 8c lapidibus
me'nfarum ac domprecioiìs , ac in giuro
orum regalium 8c argëtoiu5
ornamentis

moltitudine admirandaôcin'uifa eiufderh ciuítatis in palariisäzplatcis humano

vilìliexhibuitinruendas; vt quondam Perfarum Babylonixq; rex Afluerus Ш
¿o mcmorabiliïllo' conuiuiofuo fuiregniprincipibus ‘Ах tantarum gloriam ren'i
oßendiíi'e cogiterur. Innumeram autem mulrirudínem ihgeniorum 5 bombar
darum,machinarum ,ceterorumcp tormenrorum,q`uœ ipfe dominus rex in ш!
nam hofìilium munitionum 8c calìrorů in fua expeditione deferre (oler : quis
enarrare Часа: г Cum omnia Gmul vno ôceoclem in loco vifaiînt per neminë.
Dici ramen
diarur. porefhquoçl
Multa 8a varia deö;
hocin rege
his rebus om nes
narrancla rCl'irilìianitatis
сдаст , quie fui рт rcgeé (царей-8:‘:
magnitudine
prœ nouirateq; rerum viuacitare fun: digna: fed cum fuorum ingentium faci-‘f
norum gloria iingularem fìylum 8c hißoriam ‚ maioremq; me prxrer przcon'e'
expofìuler : ea qua: rege cle eodem amplius fcribentur; de temcritate 1qua: me
‚Ъ ad 'praemitla exaranda coegic, Veniam rogitans , meis auâoribus Ип
’ quo,quieadem {ìylo altiori dignioriq; peri'equentur omnia
particularim prout aâa fuere.
„„..„._ v Alwn" i ‘A
ЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЁЗ’ЁМ’
EPISTOLA Щ MAGISTRI RQGERII IN

MISERABILE CARM ENv Sv PER DEsTRvcTroNE

regni Hungariz per Tarraros fa<ïìa,editum ad Reuercndurn domi-l
num Ioliannem Petihenieniis ecclefîz epifcopum
fclicirerl incipit.~
L, ' _ i Íceì,f'vt Щит‘ Äominationi fucßmï’ ingreßìudvprorwu Tartaramm На’):
@um imrantinm in ignominia тиф“;рет1с1ет#т$ст%п0п minz'mà' v
= ­..\ populi сщлтрегI1am/em opufculum fuejlro nomini ММ! de cge/hir ip/òrum‘ '`
[пе/Этим} admz'xtíone coßeéïuŕn'; quon/mm ‚щели‘ perlegaìß. Multa'
qnidem {мешай т «2,7m meofrbz'amemnt ¿lìec'l'uiplurimaíproprlì: ¿va/pau? mam'
bßs : „anim/14g, fißde dig”im' día', in диет”! г/щётат ‚рт/шла perpetfatd. Sx'autê'
iiztcrdun'z n'frrietzlf a/iqua, qureßnßu' bominum ‘стати’ „ты/м ó- Íìorrmda ; ma'
fŕriptorem defies' minime admirç’ntur ; fed gra'u'mf referaat règiŕegùm, ушли ablimd
miß'ricbrdiœ/Íw‘ angariatopopu'lo доп/24:00:11. щ»: à rcgalibm /édibm‘ in exterminii
so terrà' pro/iliemibwJz'wo earl? oculos n'ó [inruil z' im'ó шт;3141212‘ Гид/14:19:41“): при‘:
-im'quitates еоштрй м ‘мм/‚драм fuìrga. ferrara 713fomentar lenibÄqúi'buaßos c75
/Ãreuz'rat cö/òla'rz' : /êdz'n ‘им/2016. ó' ¿n irq/ùôfannìda eogců'xl'frigrlìt calamita): repê'tìna;
fic/5v H12'¿ariaplenapopulo/¿detß/a. О dira crude/¿nußzŕîa aß Hů'gdnd liberaßb tributi:
,Prob dalonnäfùz‘t in шт exim, qui r'ó/ol‘zm‘ur ¿i ex omnibus am? Щи. Raga ‘Еда’ di
»yfÈíÍuq/ë а’ерфо , финиш , шт de rvim df ipforum mmbm‘ atquepugna deß’riluäf