Professional Documents
Culture Documents
,‚ ' ‚ ‚ ‚
PRIEFATIO." " is.
Purpumni'di.
ïi-iß'. Iralícum l
l
is „mafe'
VÍÓl’Ol'dCPcr. ‘l
sfifa *îëtï‘f‘faäasee
~ ‘1 t* î e* “‘D
AD EGREGIVM' D04
MINVM ТНОМАМ DE DRAG,
175g@ ’ PERSONALIS PRIESENTIÍE sERENissIMi
Limb' DoMxNI MA1-H115,HvNcARriÉ,BoHEMi/£&c.RE
mmm. gis canccllatium , Prœf'atio magíiìri I о н А N N i s de Thwrocz:
IS Тдт.
in primum libtum Chronica: Hungarorum fœ- “ ‘f
F81, u. - licitei‘ incipit. î Vc'
ßcliccn
‚
ibíiiruiß f a@— 1/0! aria [au anni; nobis‚фирмы torpcntz'biu, dvar-9i'
1Com _ ‚ rerum ordi-nes cum occurrrßent,/uuucx intera'um lite:
media inter col/aguiußcrrexere, Ú'lcuia dz/ßuratiauum
" iurgiufepiu: emerf’ruut : Dum elcprimuußk H/mgarica
' „мы; rebus: deque parte типа’), ум Huugaros auf
` germi/nuit, aut in haue regiouemgu‘e antiquities Рап
поп/щштс fvero Huugarp's ab ezßícmHuuguriu dz'c‘îa ф,
_ ` fudit: taurus fvtumur/ententijs experiendz'mmlemgru
` ‘ ‘дар/ат!‘ dudum/u//crbis иди‘ cìitextus reuoluere ln'
» ~ Логи‘. „Quadсулит: a'um diligemi [eéîioneperlußra
1 fo,
uimuc, multa in eifa’em a'e parte типа/Лайма, 'vnde
Ó' Huuguri emer/zßèper/Jibeuturßut oêmzßì auf ueg/eäîdßarfumz, ab alzarum auöì'orxî
foßtiom'bu: czmßr/'ptd upparebauh Em'muero‘ Ó' Magni regzàc/{tti/«egeßurumgloria re
rumßj/ipuruitate compreheußßigno lauu'umprucorzio поп minus quujzfubticere 'vide
batur. Mc criminedehoc Huugarorum ‘шифм argueudu eff, quodßcarum memoriam
_ rerum ahum дышат} inpclagu/f а/ф’игп’рс’тфх. Насgenus hominum, фри/‘т ‚ем‘:
. —- пттм’таттршш/Мрйи quam literarum /Èimtiujefê штат. Num d‘lmc
nqßro ‚шарм: штат?‘ ciu/dem quedar», Тruu/ñluamk regnipoßta in are?, char/:Heres
quo/¿lum lignofêuévit, Ó tallà‘fâulptum гид /itemrum adinßur щи. Externarum nu
,_ o ticuum inuidzumexuc'ì'uper Vith/4m regem fvióì‘ory's, caudiguum ‚мастурб
1
“ traxißèßjlum, ё- eìa'em regi ¿Milug/mum Imperia/¿s nomina"dem/fr/jefuto: шум
Per gcßarum rerum in dccugquzppiampmterquam ì//atucper elk mzß’riuc,
Planíŕuißcarmz'm's adm/lar, [платит/т Vnu'e Paulus Orq/i'ucßarum fultimo
lz'laro /J/ßoriarum : Huuorum de crulvtz'ane mentiouemfàcz'em : tredecimo íuquit annо
imperij Valcntis,radix illa miferiarum nofirarum copioiiílimos Íimul frutices
germinauit. Et c/{nt//ouiuuc Florentiuw urchiepzfcopu/s? iuß’cuudu [une/uz' cbromci
арт!‘ ‚ш, Gentis barbaries me filete facetet, nifi illud Farnofum Galliarum
8c Italiarum excidium me loqui cogetet. N E M о mundanam, miferia abfque
alieaa,adeptus еП: gloriam. Щит Aßjriorum rex'reguu quadra: alie/14 violenza: im
3 о iecit тати, rw1¿ucr/¿rum orz'gz'ucm bz/t'ariarumpeperit. Et „И quand/am Agamemnon
Gr‘et‘omm imperator Troiauum I/iau ттф: ; ¿Magnus quoße/ílexundcr Лифт’
. armé” orlaem штат‘, i/lorum nominupuriter cum (пройди: cecidtßent. Зайти igi
rurpurtes, regis quoque Attila ‚винт,йпзетёищдствттрт magnitudine, immorta
litatedzguumßmp/imßyla tvt defcribercm‘ фиг/11% Ófuá/equmtium Huugunle re
Хит Íaißoriuc,olim editfmpercurjitarcm, Ó' in ¿ll/lfßquz'ducglzgemiaßrzftorum ’vuur/l
ßtuyiiguremuuu uuz'matzuperßmßouibzunm merk „мы; baud/wcm, aggredi pru
/ump/ì. Dulce' mim tuum d” udmodum delec'laßile el0quium,me „шт : quam/uk tamara?
1\\`
magnitudo rerzîmuiori/ìt digna wte',tua mrueuperßm/lb cum erga me шт haben тап
datgtiblî, mmdum per/uadeutipruumerim;per/uau'euti eo mages отт’т lvim mmm de
4 o dicauz'. Еттиет m pr‘efumente, 'vt arbitrar, /Lccpruß/mptia, :mud/u ‚шахт, luc/:bri
umfuriet: Ólmgua,7uu Parcm’fcit ner/sini, in detruóïiouem iÍ/¿us аду/Нити. Nofci
`. ‚ A
„
~ ‘С! ° ь . s l
v’* f: ` . ’
i M. Iori/DE THW/Rooi.
mua'jnq'uienßbune bominem.
accept/zt patria : cum Veriim
tomen rebios guia/emi
in blk шт Eneige/imm
ex mefecerim lee'ì'ionem,
nihil, 'venres meÁ’um
in omnibus/emilio
SoLILoqivIvM.
L IM antigua auíîomm 'vetri ‚и, Hummm/fue H/mgoromm differ/imode
originem a'eßri/ßße inuenitur: quibuo tam moa'emorum ‚штрихи/‘атм
tem/10mm ÍJomir/esß'iueißsß’nßu accìmodantes, non ритм in luc re dlßre
fazione ‚Малыш. Duo mim 'vo/lamina Cbroniei operi'gpro/Jogwem/i'mih
torir Ó'ge ‘i i//orum e/ueidamiaß (‚шт auŕì‘oribue, ae etiam in ß'ipßs maxime in de 2l
шпагат‘ i//orumgerminif dijß’idemid,iemporiów quand/im diuorum Karo/i ф" Lodor/i
ci H/m‘gariz reg/im, 'Ut dicipriefìimitur, edita reperiuntur : quorum allerumдуг’ libro
Gmúßdeeimoßlterumfìiper lwia/eamo rapitu/i'sÃ/ùmfìmdauerunt origines. Com аи
tem huigguodpoìŕ ‚шт: lvimiie‘ïam 'unizar/è caro à Noe Ú (та/9112:,puta Sem, Cдат,
d“ Iaphetmouam receperitgeneretionem, «тиф/д; Cbrgßiam re/igiomlr natio eea’at :'
alienarumproloter Hungarieom, quod volummibue i): суд/ст deelarauemnt generatio
nemJiiperfluimti P_otiiu
)mic operi qui/:Fiom ‚мат quamпртдтда’,
лифт‘! aßribi i//ommdebere
ßguemdinofeiiur. „Мг
fvolzimimim т’ ilo/e ex
auéîores, meile’
propo/iii;idemprincipium fono.
‚О
CAPVT I.'
‚Е fumgeneraciones Noz ôe'fìliorum íl'lius Semßharn 8e i'aphcr:
de quibus pofìdiluuii ciadê,L X х. duœ generaríones, puta de Sem,
х х V 11. de Cl1am,x х xfôz de I'aphegxv. proceñiffe perhibemur.
Hz gcnerationes diffeminarœ funt in orbe rcrrarum: 8e fccu nd um
quofdam'Sem,A{iam; €ham,Aŕ`ricam°,8c Iapher,Europam, forniti-4Q“
ñlnLSecundum vero Hicronymum de Hcbraieis quœfiionibusmecnon 6e Io
fephum, ŕi-lii Iapher poIfediÍTe dicuntur Seprenrrionalemregionem àTauro 85
lmao, monribus Scyrhiœ, vfque ad Huuium Tanaim, quieandem mcdiä (cín
dir. Vnde primus ñlius Iapher Gomer,à quo nominati (unt Сами; pofìea Gal
Ii,quos noßfra zras à quodam Francone,ŕilío olim Paridis {ilii Priami, vlrirni
regis Troianorum,duec vidclicer eorum , denominaros Francos vocar. I-Iic
Franco poil: Troian'ae vrbis excidium in Pannoniam, qua: olím magni Alc
xandri œuo fuperior Grecia vocabarunmàgno cum populoveniífeßc (ub mö
гс Sycan,(ecus Buuiu‘m Iůrü, qui 8L Damjbius dicitur, eiuirarem ampli Hi mam
zdiñcaífe, ôcilli nomen à monte Sycan prxdiâ'o, Sycambriam ímpofuifie : 8c so;
tandem Orientalium meru narionum, abinde ad partes Occidentales decli
naf{`e,& regionem circa-Huuium Sycana occupaffe : illamque à prœfáto Fran
cone duce eorú,Francíam appellafierôc regione in eadem ciuiratcm cödidiíiiz:r
8c illam in memoriam paterni nomínis París denominafle rraditunSecůdus Н
_lius Iaphet Magog,à quo defccndeì‘unt Scyrhxfecundů fanäum Hicronym ú:
._ `
ôeMaи
U ` ' ’ Ã " rz
в "' г‘
d \ .h
.‚ .
’f
o i ŕ .
А.
i ’i I , .
_ 'f
Ч
И СНКОЫГСАМНУЫСАКОКУМ. 301%1111011
’om/fd ’8с'М:1‹1а1‚:1 quo diâi (unt Medi: Iauamà quo Grzci: 8сТц baLàquo defcende- HWfgd~
@mmf Írunt Hifpani: 8: М010011,;1 quo deriuati (unt Cappadoces; vnde 80 nine habe'nt rom’11i-‘ n
CAPV’I' VII.
‘V A R 1 A s gentes auétores ima Scythiœ incolere pofuerunt ё quas inter eac'
teras tum Iulius Solinus de mirabilibus mundi {cribens : tum vero Pom*
‘Ó ponius Mela clarius exptimunt. Ponunt enirn in parte Scyrhiœ Afiaticœ Neu
ros :eofdemquezi’catis temporibus in lupos transformari : 8: reliquo annicur
fu rurfus in priiiinam faciem reuerti. Marremq; pro deo,8cenfes pro iimula
cris colere: diifque pro vióiimis homines immolare. His propinquos Geloni
os zipfofq; dcinimicorum cutibus ôciibiipiis indumenra 8: equis tegmina fa
cere. Iuxta hos Agatirfos liomines cçruleo piâos colore : 8: qui cœteris dignio
res (unt , hos magis hoc colore vti. Tandem antropophagos ,interquos 8: efe
dones connumcrant. quibus execrandi cibi humana dicuntur effe vifcera : 1р
ptereaillis nullam gentem eontiguari: fed ob nepharium illorum ritum соп
¿tas fìnitima's nariones ab illorum (ìuibus profugifle: 8: оЬ hoc totam terra:
3o pattern vfque ad mare quod Thybin vocant ‚ рег longitudinem illius orae,~ que;
azí‘tiuo orienti fubiacet , vfque ad Seres in чайат {olitudinem redaétam abfq;
i
homine effe. Eofdem etiam efedones parentum funera folennibus profequi
Hui-1
cantibus 8: viâimis : congregatifque ptoximis eadem dentibus laniare,ac
ouinis cum carnibus mifcendo iibiipiis efcas facere :capita quoque cute 8: саг
nibus nudata auro circumdare, 8: illa glorioiis pro poculis deferre. Chalybes
vero 8: Dacos à cxteris Scythis crudelitatis immanirate modicum aut nihil
difcrepare. ScitoT A v R о s, Пси: 8: Neuros pro hoitiis aduenas езде
ге. Saccos quoque 8: Nomadas vicinis infeitari : pabulaque pecorurn fcqui.
In parte чего Scythiœ Europea Georgianos agros colere. Aiiaticos vero nec (ua
46 diligere , nec aliena fur'arí. öcideo пес fua cuitodirc nec aliena attingere. Sa
4°. tharcos autem vfum auri 8: argenti afperriari , 8: auatitia quid fit , ignorare : 6c
eofdem cum proximi (int Riphzis montibus pre ailidua hyemis auiieritate in
fpeluncis 8: fub foilis terraneis habitare : totumque corpus ac etiam ora prceter
folum vifum vefìire ponunt. Fatentur etiam prœter has nonnullas alias in Sey-V
thia effe naciones , vltirnas autern ad iuga Riphxorum montium Arimafpos
gentem vnoculamßc рой hos ac iuga montium eorundem partem mondi дё
naram , 8: in illa continuarum cafum niuium effe afferunt : ita quod hxc pars
orbis œteruxnubis caligine obfeiïaíola (it terrarum,quae`nouit vices tempo
rum: nec aliud de cœlo accipiat, niÍi tantum hyemis rigorem (empiternum :
S0 neque ей homo, qui hos niueos рой montes 8: hanc perpetuam рой caligi
nem,ii quippiam terrœ aut humi iit,dicere queat s cum illa pars mundi _morra~
libus ignota eunâis elle perhibeatur. Nonnulli auâorcs ôcm‘axime Strabo:
Gnelìus z Oceanum Borealcm vel Scythicum propter frigoris contiguam
inremperiem concretum acin perpetuam glaciem verfum : 8: prœterea inna
uigabilë fore putauerunt.. Plinius :amen Veronenûs dicit , q, Indice“i naues c6:
OriginesS ` M. 10H. DE THWROCZ.
„MÓ dem introifi'ent diuifa extitiii'ct habereeab orienteq; Scythico regno Iurian'ó-g
"m"- rum regnum 8: рой hœc Taríiam tandem Mangaliam iungi : ibiq; 8: Europam
\ terminati : 8: rurfus ex plaga œfiiuali (ub folari gentem Corofminam ôeÁîthio
piam , Чиж minorlndia vocaretur , vicinari : inter meridiemq; 8: curfum Don
Huuii defertum immeabileeiie : ibiq5proptetintemperië aeris illius zona: fer
pentes cliueriigcneris ôcranas velut porcos fore: baíilifcofqmc plura toxicata
animalia, nec non vnicornem ibidem generati. Preeterea in Scythia grandem
Huuium Don vocatum от! : 8: illum ab Hungatis Ethewl nuncupari :8: hunc
Huuium montes niueos,quiScythiam cingerent tranfcurrere: öeamiífo nomi
neEthevvl Don vocari: iuxtaipfumque verfus meridiem gentem Cytanorü , x 0.
8: gentem Alanorum iacere : 8: Huuium eundem tribus ramufculis in mare ro
tundum cadere. Alterum quoque Huuium Togatha diâum valdemagnum
in regno nafci Scytliarum : illumque per íiluas defettas paludefque 8: montes.
niueos , vbi fol nunquam luceregdífcurrere : tandemin Hircaniam intrare : 8C
ibidem in mare aquilonis vcrgere :longitudinemq3 Scythia: patria: trecentis 8:
fexaginta: latitudinem vero centum nonaginta йадйз extendi : Бшт etiam
eiufdem tam munirurn , vt in vno tantum loco paruiffimo introitus illac repe- 0
riatur exii‘cerc : 8: шгГыз ab oriente Scythiœ BeÍTos 8: Comanos albos vicinari:
ac circa mare aquilonis ab occidente vfque Sufoaliam defertum effe (yluefire
humano generi immeabiie : 8: iilud ad magnum fpacium extcndi :ibique per 26
nouem menfes continuam nubium íacere den (iratem : 8:тспГс5 pereofdem
ibidem folem niÍi tantum in meníibus Iulio,Iunio 8: Auguůo à fexta folum lio
ra vlquc ad nonam cernere minime рейс: ibidemq; in montibus huius defer
ri gríphones nidifieare, 8: aues legisfaick, quae vulgo kerecheth vocantur , pul
los generare pofuerunt.
t/.ÍLÍÁ DESCRIPTIO SCTTHIÄE SE'
cundumauáîores.
CAYv'r VI.>
V N x v в к s r s auêioribugquorum cura fuit partes defcribereorbisdwec 3!
Scythiae dcfcriprio contraria effe videtur. Cum Seythiaillorum iuxta рой
tiones non vnum tantum {itrcgnum : (ed magnam mundi partem fuis ambiat
limitibus. nec сайт negati poteů Scytliiam in Europa efienam Iiidorus illam
maxim am fore regioneni,partemq; eius t'uperiorcm in Aiîa,inferiorcm verò in
Europa ponit. Sed quod in illa (it Нищая Erhevvlûue Don : ac ab oriente Iu~
riauorum regno : рой hoc Tliaríix: tandem Mangalise Corofminçq; genti 8:
Ethiopiœ vicinetur: quodque Scythia alium tiuuium Togatha nomine habe
ar :fi czteris auâoribus, qui de his rebus fcripfere locus сй dandus,multum ab
illorum pofitionibus hœcdefcriptío difiidet. Cum ipfi in eorum voluminibus,
de quopiam regno , quod Iurianorú effet : aut de Huminibus Ethevvl Бас Don 4Q
8: Togatha in Scythia: vel totius orbis defcriptione nullibi mentionemfeciiï'e
reperiantur. Autfi Seytliia tantummodo in Europaeß: quomodo Ethiopia,
qua: ŕneridionalis сй :ас Tharíia 8: gens Corofmina,quae regna [unt Afiatica,
Ш! vicinaripofïunt е Enimuero Scythia, vt aut‘ft'oribus placuit, parti'm in Afia,
i partim in Europa ей ‚ eamq; Tanais Huuius Riphxis in montibus ortus : nobi
lifiimus amnium :qui 8: Afiam ab Europa diuidit,vaiias per folitudines decur
rens medíam interfecat : tandem in paludem Meotidem lapfus illius viidas‘au
get. Dionyiius 8: Paulus Orofius Scythiam tanrummodo in Aiia intra 8: extra
Imauum montem,hoc efhimum Caucafum collocant: 8: inter carteras natio°
nes Hunos in illa Гсдё natalis foli habere dicunt. ôeípfe Dionyfius Hunos eof- $0
dem cum Cafpiis 8: Alb anis vicinaril,populofque feroces 8: bello aptos effe po
nit. Prolemaeus verò ac Strabo ôcPlinius Afiaticam Scvthiam ab oriente Hu
mine Rab: ab occidente autem Tanai amne claudi (лёгких-‚8: Ш! ab orienta
Seres populosloeant :quos Iulius Soiinus arborum fronclesaquarum afper
gine humidare :ex hocque frondibus in eifdë teneras пай! lanugines : 8: ipfos
Seres
Шц.
СНКОЪПСА НУЫСАКОКУМ. 9 Origines
Seres eafdem depeëtere :ac exinde fericum illud , quod iam in vl'um commu- Hung"
nem damnofœ vanitatis admiiïum el`t : facere dicit , ex quo (etico nunc huma "атт
na oltenduntur potius corpora quam veltiuntur. Deinde vero Scythiœ Alîati
cz meridietenus Candeůa: Mardia : Hircania: Apia: Decerbia: 85 Baótria re- ’
giones z diůtis licut placuit auâoribus conterminç (unt. (bircquid autcm Ger
mania ad Oceanum feptemtrionalem 85 Humen Tanaim Meotidemque palu
dem feiungit : Iiidorus omnino partem Scytliiœ inferiorem dicit t 85 illam , Vt
fupradié'tum eihin Europa collocat : ac illi circa mare Ponticum Thraciam vi
cinam elle,in eademq; parte Scythia: Alaniam,Gotiam,Daciam, Rhetiam , re
I0 1‘0 gna hominibus notiora ponit. I-lanc partem Scythia’. Trogus Pompeius pro to
ta Scytln'a pofuit : 85 illam ab vno latere Ponto : аЬ altero Riplixis montibus :à
tergo Alia 85 Phafi ilumine claufa’tn elle arbitratus ell.
DE GE :UVB Vs sc TTHIAE HU'ERIORÁ INCO
lmtihm: d“ de riiihzof earundem: dei, aura á' lapidihiu precio/ís in ¿lla
ahuhdantihiu,óf ilefluwinihm illamirrigmtihm;
CAPVT VII.
A R r .A s gentes auëtores ima Scytbiœ incolere pofuerunt : quas inter eac'
Vtcras tum Iulius Solinus de mirabilibus mundi fcribens : tum vero Pom’
‘о ponius Mela clarius exprirnunt. Ponunt enim in parte Scythia: Afiaticœ Neu
ros :cofdemque xltatis temporibus in lupos transformari : 85 reliquo anni cur
fu rurfus in ptillinam faciem reuertil Martemq; pro deo,85enfes pro limula
cris colere: diifqne pro viôtimis homines immolare. His propinquos Geloni
os zipfofq; deinimicorum cutibus ôcfibiipiis indumenta 85 equis tegmina fa
cere. Iuxta hos Agatirfos liotnines cçruleo piétos colore : 85 qui cœteris 4181150‘
res (unt , hos magis hoc colore ‘т. Tandern antropophagos ,inter quos 85 efe
dones connumerant. quibus execrandi cibi humana dicuntur elle vifcera : 1p
ptereaillis nullam gcntem contiguari: fed ob nepbarium illorum ritum cun
âas iinitimas nationes ab illorum {ìuibus profugifl‘e: 85 ob hoc totam terra:
30 pattern vfque ad mare quodTliybin vocant'j per longitudinern illius otre, Чьи;
œítiuo orienti fubiacet , ‘(Час ad Seres in vai’cam folitudinem redaëtam abfq;
homine elfe. Eofdem etiam efedones parentum funera folennibus profequi
eantibus 85 viëtimis : eongregatifque proximis eadem dentibus laniarc, ac
ouinis cum carnibus mifcendo ñbiiplis el`cas facere :capita quoque cute 85car
nibus nudata auto circumdare, 85illa gloriolis pro poculis cleferre. Clialybes
vero 85 Dacos à czteris Scythis crudelitatis immanitate modicum aut nihil
difcrepare. ScitoT A v к o s , Бои: 86 Neuros pro hol’ciis aduenas czde
re. Saccos quoque 85 Nomadas vicinis infeftari : pabulaque pecorum (equi.
In parte vero Scytliiae Europea Georgianos agros colere. Afiaticos vero nee [ua
46 diligere , nec aliena' furari. 85ideo nec (ua cullodlre nec aliena attingere. Sa
tharcos autem vfum auri 85 argenti afpern'ari , 85 auaritia quid (it , ignorare: 8c
.r\
eofdem cum proximi lint Riplizis montibus pre aflidua hyemis aul’ceritate in
{peluncis 85 (ub foilis terraneis habitare : totumque corpus ae etiam ora praeter
l'olum ‘Щит veilzire ponunt. Fatentur etiam prœter has nonnullas alias in Sey_
tbia elle nationes , vltimas autem ad iuga Riphœorum montium Arimafpos
gentem vnoculam.85 pol’t hos ac iuga montium eorundcm ракет mundi dâ
natarn , 85 in illa eontinuarum cafum niuium effe aíl'etunt : ita quod hœc pars
orbis aeternaenubis caligine obfeflaiola- (it terrarum, Чиж-110111: vices tempo
rum: nec aliud de carlo accipiat,nifi tantum hyemis rigorem fempitcrnum :~
5 О neque cil homo, qui hos niueos poll montes 85 hanc perpetuam poll caligi
nem,li quippiam tetra: aut humi iit,dicere Часа: z cum illa pars mundi _morta
libus ignotacunólis elle perhibeatur. Norinulli~ auó’tores 85m’axime Strabo г
Gnelius s Oceanum Borealcm vel Seythicum propter frigoris` eontiguam
intemperiem coneretum acin pcrpetuam glaciem vcrfum :85 prœterea inna-i
_uigabilë fore putauerunt. Plinius samen Veroneniis dicit , q, Indice naues «zó-_
Origines 1o M. IOH. DE THWROCZ.
Hlmgd- inercii'caui'a nauigantes tempefiatibus ventorum arreprœin Gcrmanicis litoí
f0770/1. ribus inuentç ac per regem Sueuorum Metello Gallia: proconfuli donata: fuif'
fent. 8: fuperhis Cornelii Nepotis vtitur teitimonioë quod accidere minimê
potuiifeßii {eptemtrionale pelagus congelatum, 8: innauigabile fuiffet. Ferunt
eriä in' Aiiatica Scythia terras auro 8: argento effe locupletes, (ed inhabitabiles.
Nam,cum auto 8: argento,ac gemmis aliluant griphes , perti nax fazuumq; gc
nus animalium, 8: alites ferocitiitnœ illas cuilodiunt : nec quempiarn illac adi
re pariuntur. Qlippe illac attingere fatagentes cum vident: mox vltra otimem
rabiem fxuienres illos difcerpunt. quamobrem aduenis diŕlicilis 8: rarus aut
nullus aceeffus illac clatur. Lapides eríam preciofos : cryitallum videlicet ac I0
Cerauneum cœruleo corufcantem colore. Item , fmaragclum peroptimum ,
cui Theophraiius inter lapides preciofos tertiam dedit dignitatem,eafdë par
tes Scytliia: gignere perliibent. Non ramen ad hos [ine difcrimine perueni
tur : cum ôceofdemipii griplies cuflodiant : propter quod 816105 Arimafpos
homines monoculos cum illis decertare dicunt. Scythz quanto magis interio
res, tanto afperio'ri magis ritui dediti, incultiorefque 0110: bella prœterca 8: ca:
des amare : ac con fuetudinem bellantibus cruorem illius,quem primum inter
em'erint recenti de vulnere ebi bere : plurefq; (e inreremiffe enarrare maximam
-illis gloriam afiîerre : inter epuias quoque quis eorum quotinterfecerit men
tionem {xpius lattifiimä facere: 8: 1115 qui plures interfecerunt fefiiones {upe ¿0.
riores 8: bina pocula dare'. expertes vero necis (510s inter focios inferiores elle:
idque illis inter iurgia maximo pro opprobrio ab aliis obiicete: pacis autë con
dimcnta öefœdera mutui 8: permixti fanguiuis dcguítatione fiabilire 11281111
tur.l Im meniis montium culminibus ima Scythiae ad feptemtrionem vergentia
ampleëtůtur. 8: varios Huminú fundunt decurius. Inter quos,vtcli&um eft,
Тanais Ripliazorum montium in latere natus multas faxofas Caucaii montis
per vallesimmurmurans brumali parte ingentes glacierum moles fecum tra
hens media per Seythiam decurrit : ас Aiiam ab Europa diuidit: tandem plu
rimorum Huminum recipiens aq uas ingens 8: mitior paludes ingreditur Meo
tidas. Prœtereain Scythia Aiiatica flumen, quod Boryilhenes vocitarur, (atis
grande apud Neuros 0г11‘1:8: 1100 р1Гс05 egregii faporis quibus nnllateneras .
‘ч ъ.
przter cartilagi nes effent olla nutrire : Hyppanem quoq; amn'cm omniů Scy
thicorum amnium nobililiimumße cœteris limpidiorcm potnic’l; {aluberrimů
â quibufdam Scyrhicorum amnium principem denominatum:v ac etiam Pan
tecapcn : Gerrum : Phaiim : 8: Iaxarrem iluminay Seytltiœ fatis celeberrima il
11115 intra terminos dccurrere : illamq; inter cuné'tas terrœ partes aqua pifeibus
que ac virentium herbarum campis nec non arborum frondofis iiluis 8: ne
moribus foecunclifiimam effe perhibentfupradiéti auétores.
DE LAVDE scfTHaRVM, ЕТ DE GENL 4o
l.
tiaua de Stjtbia ama.
CAPVT VI'II.
A 0 N A auů'tores de Scytliia fcripfere :' [ed muito maiora fcripiill'engíi illa
Mauthoiiilis manus peruagari potuiiiet: vel barbaricae gemis illam incolë
tis pluí'quam humana fcrocitas 111111181раг10511111гап11Ь11з111ас tutum iter рис
Ь11111`01. Summus cnitn pontifcx pins in fuarum libro l’tiiioriarum inquít: Igno-~
ta {[Íŕtnoi-i113" гепатит maximapar: à ni/iRomanarumprintiaatua d' „иди t/l/axan
drilootentiaoraemaperuzfet. Strenua enim fuit femper Scytharum manus :nec
illam Romänorum dam natio aut Alexandri magni vel cuiufuis imperii pore
ílas concuiliiielegitut. Ес fi limites Scyrhiœ quifpiarn hoffium adiíTe 101100111 i?
tui' : non tamcn'illius acl interiora aliquis extraneorum principum fua extende
re valuit arma. Darius rex Perfarum Scythis bellum intulit: ad intimaq; illorů
peruenire fatagcns,aueni,murem ,ranam ôéfagitras quinque pro muncre rc
cepit : 8: tandem turpi fuga ё medio {ubmorus eli. Tliomyris Seytharum regi
na Cyrum Perfarum regem cum omni pasne exercitu deleuit: 8: шпршаго il?
1
lius
‚ s
s lito.`
11 EÈRONICA iiVNCARoiwi/i. 11 Origines
liui‘ capite in v trem humano fanguine plenum ‘proiecít inquiens,'l1ilîmo221¢m ¿mi „Мёд
e fuif.
.émper/Ítiwßi fingoioom , adv/imam de i//oßifjícienter b_iôe. Soph irianum magni шт
nimè
crunt
Alexandri ducem Scytluœ с1111&151111115 cum copiis (œua morte trucidarunr,
_Vefoiimque /lîgyptiorum regcm omni bellico appáratu fpolia tum Scyrliae (u
biles.
isdelimitíbus repnlerunt: 8: magno cum dedecore fugarn capefcere coege
1i ge runt. Arma quoque Romauorum magix audierunt quam fenferunt. Scythiea
г adi
quidemarma virumque maior pars orbis experta ей: quocunque gladíus cpt-_
inem renfus : fagitta quoque Scytbarum porreéra ей :non fine vulnere rediit. Scythe
1s aut ч рг1т1 omnem Afîam armis domitanerunt: ac per mille quingentos annos vfq;
er ac 1o l0' ad Nini regis Aflyriorum rempora principatu eins potiti illius tulernnt cenfusi
ôcnííi buie genti inuidia ltylum fubtraxifl'et : propterea primi imperii nomen'
par Parthi digna
fortiri enim 8: Ba&riani,vtantiquitas
fuíi'fet. voluit
Multas gentes claro auóìorunLfScytharum
dignas (unt (obo
nomine liœe regioenixa
С A P v т I X.
A V l. v M Orofiumôc Dionylium Alexandrinum Philofoplium fupradi
Рдюз fequi': idque quod Huni liuc Hungari primam in Alìatica Scythia na
talis {olifedem'liabuerinume referto non pudct. Anthoninus etiam, qui tum
Sigebertum,tum Vincentium in his rebus imitatus eli, omnemque , qui mun
danarum rerum in quantum (низ comprehenderc potuit liylusferiem con
fcripiit : Hunos ducentibus venatoribus Afiatica de Scytliia in Europam mi
graíle , 8c Gothos Scythiae partibus de Europazis deq; propriis illorum {edibus
expuliffeà denique auëta tum audacia: tum armorum virtutein Pannoniä ve
niífe: ad alias диод; nationes terroris manum vt infra fcribeturextendiiïe :ina 2.0
ne pofuifle creditur minime. Nec priores Hunga'torum hifioriae huic {enten
да‘: contradicum: cum Hunos iiue Hungaros primum in Periide, tandemin ‚
palude Meotide com moratos elle , ac duce cerua terras in alicnas , vt {upra di
âumelhtranfmealle tradant. Zeliobrern olim I-Iunorum in Aiiatíca Scytliia
manentium tegemz' Chofroae Pcrfarum regi contra Iufiinianum Romanotů
imperatorem cum viginti millibus Hunorum in auxilium veniil'e Romanze
commemoranthilìorix. Pius etiam Romanus Pontifex in fuis hif’coriis, Hu
nos Meotide palude ttanfmifl'ain Eutopam migraíl‘e: omnemque barbariem
inter Tanaim ¿Se Danubium occupaffe tradit. Et rurfusidem dicit fe hominem
30
Verona ortum,qui hoc noûro çuo Scythicas luiìraifet partes,allocutum fuifle:
illumque БЫ afiirmaíie : quod in Aiiatica Scythia ad ortum Tanais amnís ho
mines eiufdemlinguae cum Hungaris Pannoniam incolentibus inueniiïcntan
demq; rediens cum plerifque fiera: pagina: profelforibuswiris religioíis de or
dine (дабы Francifci, qui linguam illorum nouí(l`ent,illac proficifci 8c [anärum
Cliriíti Euangelium (cum idolattiae едет: dediti) prœdicare voluiflet : fed do
minus de Momqua, qui Grccœ perfìdiae fubditus ei’c , Aiiatieos Hu ngaros Ro
mana: coniungi eccleiiz,ac (acris imbui ritibus :egrè ferens , ipfos illac traniire`
prohibuiffet.
l
angina 14 м. 10H. DE THWnocz
Ш’34-
"mm dominiilimites
bellicisinfotmatus‘.
penetraffe
Hiecumimmenfam
, 8: ad ripam Titia:
multitudinem
сайга pofuiile:
ignota’gentisintta
manumq; in dif»
\|
ц‘
'Attila is.. ’ м. tou. DE THWRocZ
lex. Chaloni,Mailicon, Швеции‘, Burgundiam 8e Lugdunum , ciuitatcs munitiä'
ac fortes,opibu(q; 8c vito diuites expugnando diripere ac humotenus дети
re fecit. Tandem per omnes Gallias difcurrendo omnia euertebat. nec aliqui
ciuitatem vel callellum aut oppidum à manu illius quœpiam turari potuit mu
nitio i fed velut farua quxdam tempeilas in igne 8c gladio omnia confumpût.
Inter hatcignorabatrex Attila Etliium Romanum Patricium cum innumera
bilibus occidentalium nationum copiis ad Galliarum fu bfidium aduenifle.
Tertiam ergo partem fui cxercitus contra Soldanum Mirmammon denomi
natum,principem potentiflimunuqui tunc Сашей: dominabatur, deflinauit.
(lugs dum Soldanus contra (e venire perfeniit, cum effet ad commirtendum x o
confliëlum imparatus , de vrbe Sibilx fugicns ante illos bracliio maris, quod
í’triâum Sibilœ dicitur, tranfnauaro in Marocliiam (c reccpit. Attila vero Ro
dano ilumine tenus progrediens , ¿Se omnia dcmoliens: tandem vrbem Aure
lianam obfedit. In cuius oblidlone Patricium praeduîlum contra (e armati gen~
tefque conducere audiuxt. Neigitur Willegothi, 1d ell, Gotlii occidentales
in Galliis manenres,ipii Patricio iungerentur : íibique ex hoc lioflilis manus
grauior íìereutimuit. (mamobrem aitutia quadam amicum Gorhis (e iimu
lans : ad Tbeodoricum illorum regem nuncios deltinauit: ôt fe cum illo ami
citiam feruare velle : tantum modo cum Romanis li bi agerc debere intimauit.
Ethius vero Patricius in hac te Attila folertior , prius regem Theodoriců ador- zo»
tus el’t,íllique antiquis Hunorum inimícitias,quas ínfuam gentem ‚ in eiul'dem
de propriis fedibus expullione ,~ intulerant,reducensin memoriam: eundem
ab Attila: amicitia difcindens (uam conti'axit in iocietatem. Attila autcm со
gitans quanto magísdiiïerret bellum tanto magis inimica manus augmenta
i-etur : qua propter Aurelianatciuimtisab obfidione fuis copiis remotis , vt Ьо
litem minus promptumadoriretutailluc vbillofìis manebat, accelerare ‘сш
nabat. ' eremita vitœ idonea: in montium abru«
In traulîtu autcm cum quidam
ptis repertusöead A т т r L A M regem addu&us:quodque futura praedicerc
feitetaccufatus fuillet : rex A т т I L A Щит humane (ufcipiens {uarum re- so'
rum euentum ab illo (cifcitatus ell. Ille mulram poil: taciturnitatem infelio
regi dixit : tal/[axime princelor ‚ hominem ignarum diuin‘am cogis exprimere «volun
шет. uidPuta; in me efe de cale/libtmquì fuermiculuaftm terra ? Std ‘ut .ipatentia
dei mei , quem tu ignara.: , quemqueperßauerigte nihiltenere aat me tibi dejim/rit dice
re aliquid nanpoßê arbitrario , magie ‘ut deberem ,in lingua minßeria a'ißolutut aa' te
luc foerlafacio. Tandem inquit: Deu: omnipotent, qui tantarumgentium regir im
lperium , /Jac шел“ außeritatia glaa’ium или dedit in manus. Тu tnim es „аудит
dei. Ó- tua_feueritate д /iia declinantium мат impz'etattm dem corrigen’ lvalu
it. лифт tame” laune <glaa'ium lì te dum valtterit, d* Щит alteri ‘май’. Vt autcm
[дм lie/lo стада шт non lmmanz'tatuß’d ‚гашиша; eßê loatentiam , hac ft/ice Ro- 4C,
manta‘orœlioinferior ma. non tanzen infra temfua tili‘araßxum tuta de manióu:loer
fêcutionlsgladiiu cadet; nec tuum laat fvice omnino extinguetur imperium. Stupefa
¿tus admodum rex A т т 1 L A in eremita: relatione ; Щит amouens, ac (ub
cui’todiateneri prœcipiens: vniuerfos anrufpices 8c diuinarores, quos ad in
itar paganorum magna futurarum rerum dicendi pro (pe {ecum deferebanad
fe vocariiuflit :` ¿e illos,»lî eremita: fcquerentur iudicia tentauit. Ш! quidem
cxtis pecotum vt barbarorum etat confuetudinis perfpeâ'is : aliarum etiam
rerum ad id idonearum fcrutiniis diligentei' examinatis: diâ'a eremitz appro«
barunt. nihilominustamen contrariœ partis (ummum ducem in prœlio cal‘u
шт pratdixerunt. I so
Rex Attila cum Omnium principum elle: [i1perbiili mus : omnia quae pra:
díëlaerantin fe conti-ngere , quam Fugœ pratlidiofeôefuum-populum faluum
eñicere prœoptauit. Eremita-tum contubernia Attila: , tum munera refugiento
per Attilamin pace dimiffo :ipfe Attila cum cunéla fua expeditione Cathala`
ynicos agros, vbi Romanus congregatus eratwexetcůitus, deuenit , munitufpquo
' lca tu
l
а
‚ . I CHRONICA HVNGARORVM. „ими
а’ ` rurfus nauibus oneratis fe ad infulam quaeriuios alim dicebatu t, tranlluleruut; д“
s’ __ {equeibiabimpetu Hunorum, quibus non etat copia nauiurn, illœfos perma
г: __ _ nere poile cogitantes, БЫ manůones munierunt, 85ex communi prioris agri
l’ _ ‚ _‘ VOCílbLllO Venetias appellauerunt. Licet quorundam fuerit opinio, Venetos
de Sabatia duxiile originem : ramen quia Sabariam Latinos Longobardos in
habitaíle: in illaque tam iplis Longobardis quam cœteris nationibus (cholam
generalem multis philofophorum, poetatum, ac caeterarum atrium dogmati
busluculenterillultratam faille: 85 illam per Alaricum quondam Gotliorum `
regem diurna oblidione fatigatam minime ramen captam, tandem vero per
i io 1 ° regem Attilam expugnatam extitiii'e: 85 рой сйцГдеш expugnationem per re
gem Attilam fat‘lam ciues illius in Italiam (e tranftulifle, 85 in ciuitate Papia iu
‚ xta HumenTicinum fundata incolatum recepifle tradunt hilloriœ: ob hoc Ve
_ neti,in quantum Aquilegia: illos comitati funt ciues, potius Troiani, quam do
_ Sabaria oriuncli dici merentur.
3 DE OBTENTV ЕТ DE DITIONE
3 ` ¿iuitatls Кяитт.
CAPVT XX.
CAptaigitur,85 ineinerata, ac humotenus deiiruâa Aquilegia ciuitate, rex
` и 10 Attila nondum vindi✠fatur,circumflantes vrbes aggrefilis omnia,velut
_ fulgur quoddam, quxque Ш’! occutrere demolitus ей. (щтргйпшт enim
Concordiam in dilirió’tu fori Iulii fituatam,dehinc in ducatu Longobardia:
Pi6lauiam,quaz пойга :crate Padua vocitatur: рой hzc Veronam, Vincenti- ’
am, Brixiam, Cremonam,Mantuam, Pergamam 85 Ferrariam ciuitates ma
гс gnarum abundantia rerum aHluentes cœpit, 85 (un: fubdidit ditioni. Deliinc
venenofo gladio in agrum ./Emilianum fe ingeflit; 85 illius ciuitates ad йпйаг -
aliarum,pofl multarum direptionem rerum, i n deditionem recepit. Tandem
Rauenuam ad ciuitatem appropinquauinipfam eadem aulleritate domi turus.
l.“ Etat ciuitate in hac eifdem in diebus archiprazful quidam Iohannes vocitatus, ‘
50 Arriana perŕidia pollutus. Hic in (edis Apoltolica: pariterque Еда! Chriftia
na: contrarium,duodecim cardinales (uae feôrz imitatores conilituiíle; the
‹ faurumque ingcntis copia: liabuiiIe narratur. Archiprzeful ille aduentanti re
0, p gi Attilœ (uo iimul cum clero albis amiâus lt‘olis obuiam venir. ac illum, vt ci
1G ища paritet 85eiuibus parceretfupplex deprecatus ей : pr'omittens niliilomi- \
Í- nus illi, ii (ux adhzereret l'idei, Chril’tianofque perfequeretur, quod iple effice
Ё ret: vt гсх Attila omnem Italiam ac vrbem Romanam, pariterque 85 Afi'ieam
fil г iinedillìcultate,gentii`que [ua: iineinteritu ůbifubiugaret. Rex vero Attila
is magis dominandi cupidine,quamvt feëtam illius fequeretur permotus ad ar
t- ` cliiprxliilemita dixit : I’drcefe quidam h/lmilihu: bomma oíhfca' ne ciues mide con/ì
l- _ 40 lio am* fw'rihoof, ушёл‘ mylmparamnt oh/t'aroporentiiegloriemur ; 'vo/umfaßt „pag/l
»- 4Q, L: portomm стих/1‘ depommunnohifqne in ilofàm timidi?introitmpateat : фут“!
i- „ум exercim:cquomm 'virgule hohl;inzramihißill.: саммит. Placuit Rauenna
nis ciuibus regis voluntas. (@propter diifolutis vndique eiufdem ciuitatis
portis,regemipfum cunâumque illius exereitum ciuitatem in eandem intro
miferunt.- Traníiuit igitur omnis Hunorum exercitus cuiufuis hominum
abfque oflenlione perciuitatem: 85ipi`c rex in illa [шип ad beneplacitum com
la"
moratus ей. Abinde moto exercitu in Liguriam tranliens, Mediolanum ac
д Ticinum vrbes nominatiflimas aggrediens contriuit: ac рой in illis habitan
tium ciuium captiuitatem vel oceiiionem direptioni dedit. Nouillimè tau
Е 5 о dem tanquam humani fanguinis effufione rerumque przeda [atiatus: coin lo
sa ‚ со quo Minutiusfluuius Padum amnem inHuit {tatiua firmauit cal’tra: reuol
uens dietenus in mente, an Romanam deberet aggredi vrbem. Sed Àlaríci
Gotliorum regis exemplum {emper pra: corde prxque oculis ferens,qui ca- ._
pta pariter 85 expoliata vrbe Roman'a,amplius non {uperui
i xit,illac ire dilïerebat.
0
C
.ina-ñ. IH-Il-glgn‘: l
.l __.. '_ '
'—‘мня-д‘,. .
paia.. ze M. Ion. DE THWROCZ.
Rex.
DE “эх/висту LEONIS PAPAE
ad Идиш; regem.
CAPVT XXI.
а} ' Mnes itaque Italiz per fines,maximè in Romana vrbe regis Attilae per
Oilrepuitvoluntas. Qlareingens timor vniuerfos inuafit. Romani ergo
l' confultantcs quid facetent,vltimatim coniiderata regis erga Rauennenfem
cpifcopum habita beniuolentia,l.eonem papam iplis apud eundem gratiam
obtinere poile atbitrantes,illum adierunnapud eumque hate verba fecerunt: x о
МпЛЁ/Йтерл’ег¿tama 'vltio ine noßrir exigentiltua demerititpropinqua eff : nec а!!!“
i/lamloreterquamperte euaderepoße cogitamua. Задает igitur идём tais :loro quibu:
C/Jrgßtes/anguinem ‚дм/Ц, d“ mie/lam тратим!“ metu fvrbem (шт i//iua‘l
cumacci tone ne deß’raa машут. Tu/olua et, qui no it gratiam inuenire poterie: /i
“Щит regemlora nobis мм non мифа. Ita igitur almepater,d~,ßnon aliter,etiam
‘ шт no/Írarum exliibitiane cenßmm Щит noßisplacatum redde. lnter hœc rex Atti
la magna parte [ui exercitus coaptata, prazliciendo illi capitaneum Zovvard de
l’ genere Zovvard oriundum : illum in Apuliam deltinauit. qui omnem Apuli~
l am,nec non Terrain laboris pariter 8c Calabriam, vfque ad regionem 8L ciui
tatem Catonam : olim à Catone philofopho, vt dicitur, fundatam: percurfi- zo
s _ tantes астмы (unt: magna quoque cum prarda ad regem redierunt. Tan
l
dem Leo papa cum cleri multitudine mulroque apparatu eccleiiailico, (1101
О
»is illum prœcedentibus vexillis ad Attilam venir. Cui rex Attila obuium [e
pratbuit. Et dumconuenerunt,dignos rex illi ex'hibuit honores. Equis душ:
iniidentes colloquio vii (unt. Et licet petitiones apoflolicœ Attila: regi diipli
_ cuerint,per omnia ramen Leo papa (uam erga Щит aílecutus eli voluntatem.
6c non tantum vrbi Ronianœ,quin 8c omni ltaliae {alutem reportauit. Et cum
rex Attila papa: licentia dataillum dimiůilet, (uis cunólis, qui cum ipfo etant,
de honore per драм“ pontilici exhibito, petitionibufque tarn facile admillis
‘~ iìupentibus : 8c ipfum, cur extra {olitumin papam benignitatis officio vfus fu- 3o
illet,interrogantibus; Attila ita refpon dit : Non ego, i nq uit, illius, ‚мы me fvene
rat, per/imam /Jonarauiialter ibi файл‘ rair, ßiterdotali habita amic'im:ßrrna ó“ in
tuitiifeuerua, 'venerandaque canitiefeqrufu : qui Еще/шт euaginatumfua tenebat itz
manu,freuten/¿lue á dentióue/irident in mani/ipetita aa'mitterem, mortem in/laiati/ï
ßmamétrylepeifòna mea exitiurn minabatur. Poil hate rex Attila diflblutis са
ílris Rauennam ell: regrelllisvbi archiptœfulem Arrianorum fupradiëlum, ра
pac fequens conñliuin,lin1ul cum cunötis (um (cette (equacibus captiuare, exa- ‘
¿lifque tandem ab illis fexaginta marcarum auri millibus ipfumarchiprxfulem
iugulare fecinôe cum cunůa poil hatc (ui exercitus copia ingenti mole italica
rum opum onerata,reuetfus ell in Pannoniam. Nondum autcm Pannonia: ŕi- 46
nes attigeratzcum eunuchus Honoria: fororis Valentíniani imperatoris, quam
dem imperator ob dotem pudicitia: фанат Гсгцаьацад ipfum venir : idque
vt ipfam rex Attila à Fratte [ibi coniugem expeteret , detulit. Rex vero Attila.
cum iam Italia: Hnes excefli iI`et,nec nili farigato exercitu ruri'us ad ltali'am redif
re poterat,nuncii verbis motus ad Valentinianum imperatorem legationem
milit: vtque {ororem (uamin coniugium (Эти! cum imperii dimidietate БЫ;
traderet,aut occidentale imperium rurfus deualtatutus rediret,illi intimauit.
quodôcf'ecill'et, Íieilongior vita [прибить
DE morts' REGIS UITTILÄE $5
nuptiir, Ó' de.; morte Ищет.
CAPVT XXII.
RE X A т т I L A in Pannoniam rediens poli tantorutn tazdium laborum Si
cambria intrata : illic,licet membra multisv bellorü i’trepitibus afïeëta quie»
tem
CHRONICA HVNGARORVM. _ 2.7 Vinilo
сет орсаиегйпг‚йр!`ес1ие fui regalis fceptri nomen ôc gloriam in altum fufìule~ Rex
i’it,öcillius fama cunó’tas orbis per partes diffufa remotas etiam terras 8e regi
ones rigoris fui terrore concufferit: ambitiof'us ramen princeps cupiditate
gloriœ feruens,magnis maiora appetens fe ad maxima ingeri non formidabat.
Et qui iam fui imperii manum in magnas mundi partes longe Мечи: quali v
niuerfas Europa.’ per regiones extenderat, vt gladius {низ in Afiatico pariter 8€
Africano agro notus effet; mare tranfire,ac fßgyptios, Affyrios, carrerafque i1
Iis adiacentes regiones inuadere,ô¿ fuo principatui fubiugare (no in animo di@
ponebat. Aliter ramen indicia difponunt diuina. Nam cum rex ipfe plurirna
ro l O rum contlioralium fuarum, quarurn numerus non etat, contubernio conten
tus minime, virg'mem quandam (арка отпст bumanam formîm ôcpuleri
tudlnem fpeciofam, vt ferrur, Baârianorum regis gnatam, cui nomen My
kolth fuit, fua ad connubia adduci feciffet: tandem gloriofis nuptiis celebra
tis,dum rex ipfe in conuiuio vfui vini, inque thoro Veneri,fuarum fupra viri
шт: potentiam [e exhibuiffet, vtroque hof’te fenex fatigatus, refupinus obdor
miuit. Cuius tandem de naribus fanguis egreifus,in os öegurtur illius ingre
diens,coagulatus illum fuffocauit. Mulier autom illa adlatus ipfius iacens, de
fomno euigilans,du1n in dominum {щит amplexibus vti voluiifet, corpus ex
anime,rigidum parirer, 8c infrigidatum tangendo perfenfit : 85 cum pluries tal
и; 7-0 ¿turn motum non rcddidiffet, iuuenis puella perterrira , ingenti cum clamore
magnos diffoluta in vlulatus,regis acclamabat cubicularios. Ш! clamore mu
Iieris excitati, lucernis accenůs, regem ipfum exanimem repererunt. P1011y
dolor, gloria mundi f'uperis difponentibus quo dirigitur calle! Rex,°qui mul
tarum ЕЩЁ“! fanguinem gentium, ipfe proprio f'anguine fuŕfocatus eff. Ingens
rumor omnem per Pannoniam excitatur : 8c ipf'a Sicambria multo planâtu vf
Час ad aetbera refonabar; Sepelierunt tandem illum regia: dignitatis cum l10
nore: circa f’tatuam memoratam cum Kewe,Kadycha8c Bela czterifque ca
pitaneis fupradiëris. Eadem etiam noëre, qua A т т 1 1. 2. mortuus efr, impera
юг Martianus tune in vrbe Confiantinopolitana commorans, (орет! deditus,
30 in fomno Attila: regis arcum fraëtum vidiffe, ex lrocque mortem illius agno
uiffe perliibetur. Pofrquam autem Huni Ticia: applicuerunt vfque ad procli
um Keefmawnfluxerunt anni quinque. âprœlio autem Keefmavvr ‘(Час ad
regnumAttilœ euolutus ell: annus ‘таз. Attila vero regnauit annis quadragin
ta quatuonducatum гений: annis quinque. шт: autem centum 8e идти qua
\“‘\
tuor. Pofl: ingreffum vero Hungarorum in Pannoniam feptuagefimo fecun
do: ab'incarnatione autem domini quadringentefimo quadragefimo quinto
anno diem claufit extremum. '
DE BELLO POST MORTEM QÄTTILÄE КЕ
40 gif шеф/ш ciufdemgcßo, Ú‘dercdim Cboboß/ii regir
...s Vinilein Sgr/rior».
\v
CAPv'r XXIII. ‚,`
DE Sinatra
CAPVT XXIV. ’ 4°
HO S etiafn praeter Hunos, qui Cliabam comitati (unt, trïa millia virorum
cadetti de natione prœlio de prxdiäo per fugaz prœfidium erepti, in Pan
nonia remaniiffeaßt quam primum in campo Czyglamezew Vocato libi federn
feciil'e; tandem occidentales nationes,quibus viuente Attila infefii etant, me
tuentes,ad Erdevvelwe confinia, videlicet Pannonice tegíonis, fe tranlkuliffe, ’
8c non Hunos iìue Hungaros; (ed, ne illorum agnofcerentur effe reiidui, Sicu
los: ipforum autem vocabulo Zekelfe denominalfe perliibentur Hi Siculi,Hu
norum prima fronte in Pannoniam intrant'ium, etiam hac nolira tempel’tatc
refidui effe dubitätur per neminem. cum in ipforů generatione extraneo non- 5o
dum permixta fanguine, ôcin motibus feueriores, «Se in diuiiione agri cœteri-s
Hungaris multum differte videantur. Hi nondum `Sclvtliicis lit‘ëris obliti,ei 11
dem non encauft'iôc papyri miniiierio; (ed in baculorum exciiionis artificio
dicarum ad inßar, vtuntur. Hi etiam poliea in gentem non modicam сх
_crefcentes, Hungaris rutfus de S'cytliia in Pannoniam venientibus, cum de
111о‹—
CH'RONICA HVNGARORVM. 29Min/a
illorum aduentu rumor ad Cofoem delatus fuill'et, magno cum gaudio in Ru К“
thenia oecutrerunt. Poli lute autem Hungaris de nouo regno Pannonia: poti-`
tis in conquelirationceiuldenniidcm Siculi eandein iplius regni, quam antea
propriispro fcdibus elegeranr,Hung-aris volcntibus partem lortiti fuerellii Si
culi Chaban in Grreia penile putarunt.Nam 8: nunc vulgus illorum ad luü al
teruin viam capeleenrem ¿eriloric dicei'e folct: Тune reáeaaa’uni C/iaba a'e Gracia
reuertetuÁChaba vero legitimus Attila fuit lilius, vt diëium eli: ex lilía Hono
rii Grzcorumimperatoris generatus.' E_tcum rediens in Seythiam nobilitate
genitrieis lua: (e in communi extollerl'x, Hunorum nobilitas illum lpernendo
1o l О contemptui habebat. 8: illi id,quocl non elïet verus Scythize alumntis,{ed qua
li pcrmixto de fanguine natus obiieiebat: 8: nec minus Scythis Chabam gene
ratione de aliena confortem БЫ duxille opprobrio etat. Cum autem Hunga
ri rurfus Pannoniœ [olum repetierunt lilium Chabat in Scytliia remanlille: E
demen vero fratrem eiul'dem magna cum familia Hungaros vl'que ad Panno- '
niam comitatum НАШЕ, 8: ex illoAbz generationem procellille tradunt. Sed
haud dignam liuic traditioni docet adhibere H dem : potillirnè, quial-lungari
poli Али]: mortem tantis annorum curriculis euolutis rurfus in Pannoniam
'lñ
l veuille perhibentur. quod zuum nepotis illius tanta ad te'mpora durare po
tuillet mini me. Fidelium ramen leëtorum arbitrium detinetnemo. li id quill
ï
D
'i' 2.o LO piam lieti poile iudicat: propria, vt vult,vtatur voluntate. Poliquam autem
tanti populi multitudinem mutuus in diícoi'diam deduûusgladius aut dcleuit
aut dilperlit,Pannonicus agertantz liumanœ cœdis poll: crnentationt‘m habi
tusexoliis: longo per temporafine rege lictille dicitur. Cum auteinl lungari
rutlusin Pannoniam redierunt: quendam principem nomine Swathepolug
iilium Marorliy natione Polonum, Bulgaris, мешали, tumqucin Ptinnonla
ab Attila tanquam optimo leone domitis, третьи; imperitantem repete
runt. Hunc variorum exhibitione munetum (vtferies infra fcripta: hill-orizz
plenius exprimer) alleéìum pariteröcexploratumHungari [u bita irruptionein
quodam oppido circa pontem Boni,euius antiqualia hunc vfque in diem du
50 rant,circumuentum,omni line militias cum virtute deleuille perhibentur. V0
luere ramen nonnulli, quod Hungari in fecundo i pforurn introito, non Zwa
thepalug,l`ed Marotum pattern illius in Pannonía inuenillent dominantem.
Hos eorum opinio liaud fallit. ‚ Nam cuml’ilius (ene patte militari virtnte prae
_
ltantior Шес-
. . _ _ . parte laborans, отце (tu_ . princi
_ ipfe Marothus ‘Дата (их rtatis
. ._
_
parus po ndus lilio velut viro bellicum ad onus habiliori concellerat. Ille Ma
nothus cadem tempellrate in сайте Wczprein denominato morabatur.
cumñlium viribus Hungarorum paritet 8: morti limul cum eunéto (по po
pulo fuccubuille audiuit; veliementi p12 dolore
vita excellit.
40
Finir primapar: @iranien Hungarorum.
s' .9u
ma@ 4" м *i "Ё’ёь ЁХЁЁЕЁЫ «en_/atm... »eam m ÍfXl
INCIRIT PROLOGVS IN SE
CVNDAM PARTEM cHRoNic/a
HVNGARORVM.
‚ С A Р V 'r I. i
‚ Orto Eleud ŕîlius Vgek ex iilia Enodbilíi in Seythia genúit lilium;
5 :_ quem ex euentu Almum denominauit. Nam mater illius,dum
effet grauida,vidit in {omn'çauem quandam in forma aliuris ad fe
" venite: fuoquein gremio eaput reclinare: quodque ex vtero illius I (Í
torrens petfplendidiflimus ortus Тайга: decutrenfque in terra a
aliena extitiflet multiplicatus : quod 8: fatílum eli. Nam рейса de lumbis eius
glotioli reges ptopagatifunt. (xii poi’tmodum in terra aliena, hac in Panno
nia,ingentem populorum (upermultituclinem {umma cum gloria regnauere.
Qn/ia autem fomnium Hungarico idiomate alain dicitur; ôcillius natiuitas per
(Omnium fuit prœnoliicata; ideo ipfe vocatus fuit Almus. fuit Vgek ; qui
fuit Ed; quifuit Ethele fine Attila; qui fuit Bendekum; qui fuit Turda; qui fuit
Scemen; qui fuit Ethei : qui fuit Opos; qui fuit Chadicha; qui fuit Berend; qui
fuit Sulthan ; qui fuit Bulchu; qui fuit Bolug; qui fuit Zambur; qui fuit Za
mur; qui fuit Lcel; qui fuit Leuentc; qui fuit Kulehe; qui fuit Ompud; qui fuit 2 d'
Miske; qui fuit Mike; qui fuit Bezter; qui fuit Rudli: qui fuit Chanad; qui fuit
Bukem; quifuit Bondofard; quifuit Tarkans; quifuit Othmar; qui fuit Radar;
quifuit Beler; qui fuit Keat; qui fuit Keue; qui fuit Kcled; qui fuitDama; qui
fuit Bor; qui fuit Hunor ; qui fuit Nemroth; qui fuit Chus; qui fuit Cham; qui
fuit Abat. Alm us tandem genuir Arpad; Arpad genuit Zoltan; Zoltan genuit
Toxun. Anno igitur ab incatuatione domini I1: s v Chril’tifeptingenteiimo
quadtageiimo quarto, à motte vero Attila: regis anno trecenteiimo primo,
vulgaritet magari бис Huni;latine vero Hungari rempoteConliantini quin
ti impetatorisße Zachariae papa: denuo ingteili (unt Pannoniam. Tranfeun
tes igitut'pet reguum Beflorum alborum, Cumanorum, Sufdalium öcciuita- 50"
tem Rio похищают;с1е1ш1еггапбешш Alpes in quandam prouinciam: vbi
viderunt aquilas innumerabiles: 8:1Ь1 propter aquilas eafdcm manete nö ро
tuerunt: quia de arboribus tanquam mufca: defcendebant aquilœ: ôeconfu
mebantdeuorando pecora eorum 8: equos. Volebat enim Deus, vt citius de
fcenderent in Pannoniam. Exinde montes tranfcenderunt per ttes menfes.
tandem deuenerunt iu conŕiniu m regni Pannonizr: ad terrain, quae nunc Er
dcl vocitatur : inuitis gentibus mernotatis.
CAPvT V.
E R т r v s vero capitaneus Gyula fuit: vnde Gyula filius Ladillai dcriua
Ttur. Eratq; ilie Gyula dux magnus 8: potens , qui ciuitatem magnam in Er
dtleu in venatioueluainuenerat : qua’. iam pridcmà Romanis conliruâa fue
rat. Habe‘oa! ¿priliam' nomine Sarolt pulcerrimam. de cuius pulcritudine Jp
uinciales duces diutius loq uebantur: quam Gcyfa dux coníilio 8: auxilio Beli
ud,qui terrain Канат pollederat,duxit in vxorem legitimam. Iltí Beliud Kulä
dedit liliam fuam,vt contra fratrem fuum Keam Ьс11агег:8: рой obitum fuum
terrain fuam idr-.m Beliudhetcditauit. Tandem cum Gyula Hungarisin Pan- ‚о
noniahabitantibusinfeíluseffet, 8: multiplicitet moleltus, per fanëtum Ste
phauum regeminPannoniam ей dedué‘tus: non tamenille Gyula capitane- °
’ us: fedab illo tertius.
'DE ,2j/¿RTO CAPITANEo.
. CAPVTVI.
V A к т 1 liquidem capitanei vocabulum fuerat Cund': cuius filius Kulid
8: Cup-.1n :qui prope Nyr lixere (на caflra,ibique рой baptifmum mona
'Iierium fundauere.
D12 „2g/INT0 CAPITANEO. 4o
CAPVT VII.
E D quintus Leel ей nominatus. qui Mellianos fcilieet Bohemicos de par
Stibus Golgarae expulit : ibiq; diuti us cal’rrametatus fuiíle perhibetur. Ex ifto
quidem‘Zuard oritur generatio {iůe profapia 8: origo.
DE SEXTO CÁPITANEÜ.
CAPYT VIII.
SE х т ч s capitan eus Verbulchu nomen habuit : qui circa Palatinum (на ta~`
bernaculaiixiill` probatur.
D5 SEPTIMO CAPITAQEO. SQ
C A 1’ v т ~I X.
S E P т I M ч s capitaneus Vrsdicitur. Iltius Iïquidem generatie circa Sevo lo-`
cum habchat. Alix verò gencrationes , quae genere (unt ifiis pares 8: conti
miles, acceperunt libilocum 8: defcenfum acl eorum beneplacitum. Cum igi
' tur
'cHRoNtc A HvNGAaoRvM. ,3 anni;
l‘li'rtodices quidam contineant,quod illi capitanci feptemPannoniar'n introie- IWW”
`rint, 85 Hunganaexipiis (olis edita lit ac plantata i vnde ergo чет: generatio
Altus,Bonhhzealiorumq; nobilium Hungarorum :cum omnes il’ti non holpi
tesfed de Seyt hia del'eenderunt ë Allignant cn'im banc rationem folam , quam
n vulgusdicit, V ll. Hungaros. Siergoleptem (oli liintHungari cum familia 85
non plures ŕamiliœyxores, lilii, liliœJaccipi polliint ferui 85 ancillze. Nunquicl
enim cum tali familia regna/pollunt expugnari? ablit. Aecidit autem tempori
bus ducis Toxun Hungarorum exercitum verfus Galliam pro accipiendis fpo'- °
liisai'cendiile. (lui cumin reditu Rbenotranl'meatmdiuilìellentin tres раг
lo tes,duœ line h on ore,vna cum honorein Hungariam delcendebant. quam dux
Saxoniœ apud Il`nacam Tutingiœ ciuitatem demptis V I I. Hungaris interfc- .
cit. Septem autem ex iplis releruatis, amputatis auribus milit in Pannoniam :
Ile, i nq u i nader/iro: Hungaror talitermarrantes : fut dmpliuo non 'veillant in hun: lori?
rormmiomm. Dux vero partes,quae iam Sueuiam introierant,audito, quod ac
ciderat eorum (ociis 85cognatis,dimilerunt lpolia acciperein Sueuia :85quid
quid eis occurrit à ilumine Illytici vlq; llumen Saar flue Leytah occiderunt ab
nomine Ш]; ad pecus. Hnngatis autem V II. line auribus , pro со quod viuí re
dierunt,& le occidi cum lociis non elegerunt, communitas pœnalem l'erìtenti
am дефис рсгЫЬсгиг. Nam omnia qua: habcbant, amilerunt ram in гс йаЫН
no quam mobili.85 ab vxoribns 85 pueris illos feparantes, pcdites line calccis pro
prium nil habere permifcrunt. leper etiam in limul de tabernacolo in taberna
culum mendicando vlq; dum viuerent ire eompulerunt. @i quidem leptem
ob olienlam huiulmodi fJ/[argyorkah 85 Gjoîliue Laäiri [unt vocati; Ex illis ita
Час licclamnatis vulgus dicit , non de feptem capitaneis illis primis. Przterca
cum litquodammodo proprium mundanorum,atrogantiae plaufum plus de Гс
аШппсгс quam ex alienis componere : ideo il’ti capitanei leptem : de l'eiplis câ
tilcnas fcceru'ntinter le decantari ob plaufum fecularem 85 diuulgationem (ui
nominis: vt quali eorum polleritas his auditis , inter vicinos 85 amicos маю
arrogantia le valetent. Сопйаг itaque non tantum feptem capitaneos Panno
50 n-iam conqucllralled'ed etiam alios nobiles, qui de Scytbia dclcenderuntVníi
in iplis vencrari poteli nomen dignitatis plus aliis 85 potentiœ: nobilitatis vero
çqualiter. Cum ergo quidam lint holpites iplo tempore nobilitate pates Hun
garis : inquirendum сй, quare iliud elle liabuit: cum Hungari numero ad irn
plendam Pannoniam lulïeciilent. Geyclia namquc dux inter alios фото pre
monitus oraculo connettere cepit Hungarorum gentem ad Едет Cbriltianä.
85 dum monitu illos connettere non pollet, paganorü ritibus deditos 85 inten'
tos, oportebat quofdam armis edomare. ad quodfaciendum quia plures fuere
Еда tepugnantes quam adliazrentes; nccellarium liabuit deliderium (num cli
uulgare rcgibus 85 principibus Chril’tianis. @o audito , huiulmodi deûderio
¿o non folum ínuamen tranlmiferunt .> fed etiam perlonaliter adierunt: quibus(
fu‘erat Hungarorum crudelitas nociua ac exola.
.D-.EI’LVRÍBVS GENERÀTÍONHI
‚ Ьшрфтаа’ит regnum Hungariœ intrantihuo'. Ú'
prima degeneration Tau.
CAPvr X.
Ni" n A v 1 т ergo primo Deodatus decomitibus fanâi Seuetini de Apulia.`
qui fundator ext'itit ŕnonalìerii de Tata 85 parat'ot. Ille ctiam cum lanëto
Adalberto Pragenli cpilcopo' lanâum regem Stepbanum baptizauit. Cuius
‘о quidem monallzerii nomen pro eo Tata appellatur : quia cum beatus rexSte-
pbanusiplius nomen ob reuerentiam nonexprimeret, led eum T A т A appel
laret :` abolitum сй nomen Deodati , 85 T A т A extitit vocatus :vndc et'iam
iplius monallerium taliter сй vocatum. Huius quidem gcneratio in Panno‘nia>
non babctur. quia quamuis vxorem habuillet, tamen line hzredibus fimuui
bvitam (ваш.
Genera 54 M. IOH. DE THWROCZ
tiene:
DE GENERÁTIONE FILIORÍ/M
quaran
Hedericli.
dam.
CAPV-r XI.
О s т haze de Almania Volphgerus cum fratre (uo Hedrico de comitibus ’
Р Hemburg ottus,cum trecentis dextrariís phaleratis introiuit. Cui dux Gey
cha monte' Kifcen 8: infulam Danubii circa Iaurinum dedit pro defcenfu eter
no : vbi caitrum ligneum faciensfecit quoq; in eodem monte cœnobium : чЫ
8: ей tumulatus. De illis Hedrici generatio deriuatur.
DE GEILERÁY'IÜNE P’VEYLCZELLINI IQ
a'et/ílmania.
C A P v т Х I I.
~ S c E N n i т quoq; de Bauaria Wencellinus, videlicet de Vazunburg. qui
ей (ап&о Stephano in Symigio Cupan ducem interfecit. capitaneus enim
exercitus extitit illo die. Ex illis Iako nafcítur principium 8: origo.
.".O perator: Еду“ fuooikm’ortenil qualem lvu/rir. Cui Leel ait à /ijfèratnr fri/ibi tuba mea :
шт диар’дтит bueeinanspoßea tibire/ßondebo. Allataq; eli ei tuba. 8: appropians
Ca’fari,cum fe ingereret ad buccinandum,ipfum Cœl'arem lic fortiter in fronte
cum tuba fertur perculliffe ; vt illo folo iâu imperator moreretur. Dixitque ей:
tupraioi': ante me : ini/21% in alioßeu/o eruferuiturue. Е Р: nam que fides Scythico rü ;
vt quofcunque viuentes oeciderent, in alio feculo iplis feruire teneanrur. De
tentique funt line mora , 8: Ratifponx patibulo fulfocati. Alius autem exerci
tus Hungarorum , in quo etant bene virorum armatorum quadraginta millia,
calirametatus eltlonge ab Augul’ca ciuitate,qui fentientes focio‘s (nos tam cru
delitet arö’tari, captiuari ôzoccidi s feorfum in quandam liluarn fe reccperunt,
’ i9 expe&antes,vtfe ab inuicem imperatoris exercitns fepararet. Et dum maior
pars Cœfaris exercitus iret verfus Rhenum,llungari in campo quodam illos in
uadentes (щит primitus illorum equos occiderunt: tota die ipfos nee defecti
dere, nec quoquam fugerc permittendo. Tandern vero dum le monete non
polfenueaptiuari fe dederunt. cum' quibus focids fuos Ratílponae detentos re
demerunt. _ " _ ` h _ _
lplì vero exinde reuerlî tali fortuna eis occurrente monalterium de “(а
сотЬЩТегипг. чЫ multum de auro haurientes , abinde Rheno tranfpall‘ato
Lotharingenfem ducatum igne 8: gladio valiauerunt. Vbi circa Strasburg,
фиг in Latino dicítur Argentina, in quodam prœlio Erhardum ducem Lotha
мадам: Bettoldu'rnl ducem Brabantia; qui ei venetat in auxilium , captiuan
4o tes dccollauerunt. Inde vero Galliani atrociter aHIigentes , criudelitcr in eccle
Ваш dcifteuientes, Metenfeq; ,Treuirenfe 8: Aquifgran'c'nfe territorium {дне
deualtantes: dein'de per abrupta montium Senonen'lium populos extermini
tes,viam БЫ gladio aperientes parziuerunt :' yibi liquidem Segufam Taurinamq;
ciuitates deliruxerunr. Montel'q; przfatos perforantes , planum Lombardia:
cum vidilfent, totana paene ptouinciam concit‘is curlibus valiauere. «Seita ad
propriurn regnum cum идти reuerli ,~ annis vigintiimmobiles in regno per-v
mánferunt.
DE 035112102555 CONSTANT!
li. ‚‚:
тратим ‘ПУЬЙ.
~ l??
‹ ‚‚ .
»
‚а?‘ ... C A г‘ v т Х Х V I.
f IC в s 1 M o` autem primo’ anno egrelli Bulgaríam засыпают 58:1п8е‘
Hydropolirn vení'entes,íp,l`a expugnat'a Conlìantino‘polim tandë obl'ede
mnt. In oblidioneigitur vrbis memoratz Hungaris eonllitutis quidam Graf-f
.. I г D>
0.711458 M. 10H. DE THWRocz
то!“ cus licut gigas emii'fus de vtbe ad luäandum cum eo, duos Hungaros трасс-3
v’fßßi bat altercari , dicens : quod ii ambos non deuinceret Grœcorum imperator cëA
fu Hungaris tenetetut. cum Huugaris infel’tus elle: vltra mod um , vnum
contrarlum ei inuenetunt. qui oppofitus Grarco ita ait: Ego/¿im Bat/fand „Ли:
Hungarua, minimiza Hungarorum. adiungfu tibi duos Guru: , quorum ‘шш: ron/¿raam
deban animar/1 тат exituram ; alter fuero сайте’ tuumßibterrandum. quid terri/finì
cen/imlemßuiam Gmcarum imperatarem genti тел. Vnde capita neus Hungaro
rum nomine Opout , qui illi exercitui de communi voluntate fuerat conlltitu
rus : iuflit Bothond cum dolabro (uo pergere contra portam vrbis,quç etat me
:а111:1а:8:111 porta declarate vites (uns cum dolabro. Veniens autem "(чае ad I о
portam , talem iëtum 8: cenfuram in ipl'a porta fecifle perhiberur, quod рис:
annorum quinque per ipfum foramen exire 8: intrate {atis large potuifl'et. Fa
¿ioitaque (peétaculo Hungarorumöc Graecorum , parata area ad certandum
ante portam vrbis, parua hora nimium {imul dimicantes Gtatcus in terrain per
Hungarum ей dettufus : 8: fiatim line mora ipiritum exhalauit. @od faêìum
Grazcorum im peratot,qui lltabat in vrbis propugnaculo , cum coniuge (ua pro
ingenti verecundiareputantes,auetteruntfacies fuas, pergentes in palatium.
Veruntamen cum Hungari cenfum tepetiifent, pro quo certamen сотый:- .
[um fuerat 8: pugnatum, dum rifum faceret Grarcotum impetator de cenfu
poliulato, recedentes Hungari de oblidione ciuitatis, depopulati (unt totam 2-0
Grœciam haurientes cx ea aurum , gemmas 8: armenta infinita. iicque ad pro
pria (unt reuetli. Communitas itaque Hungarorum cum fuis capiraneis liuc
ducibus haze 8: alia huiufmodi vfque ad tcmpora Toxum ducis geflilfe per-5
hibetur.
DE GENERÁTIDNE ET REGNO
ß/iái‘i reg/lf Sttphaniprimi regi:
Hungarorum.
CAPv'r XXVII.
О r. 1’` o Toxum genuit Geycham 8: Michaelem. Michael Vero genuit 3G`
Р Caluun1,l.adiilaum ôcVazul. Geycha vero diuinopratmonitus otaculo,an
no dominicae incatnationis nongenteiimo {cxagelimo nono, quemadmodum
in legenda fanäi Stephani regis {criptum ей , genuit (anäum Stephanum tegë
ex Sarolth ŕilia Gyulç. Ar tex Stephanus plures quidem genuit iìlios , (ed inter
alios habuit vnum lilium nomine Emericum deo amabilem 8: hominibus 110
norabilem : cuius memoria in Ьспе111&10:1еей. Hic enim per 111Гс:11:аЬ11е di
uini coniilii iudicium raptus ей de medio,ne malitia mutaretintelleótum eius:
8: ne liâio deciperet animum eius quemadmodum de immatura morte (cri
bitur in libro fapientix. Vt ergo ада neagamus , 8: expoiita ne exponamus; `
quot 8: quantis virtutibus floruerit, 8: quam feruens 1:1 dei {eruitio fanâus cö« 40
feilor Chtiiii Emericus dux fuerinfcribere fuperfedimus. .'
Quiii'quis enim hoc (cire voluerit,ex legenda eiufdem beatiilimi confeil
foris plenam (anâiilima: conferuationis eius notitiam habere poterit. Nos ea
potius,quz ab aliis fcriptoribus prxtermifla funt,breuiter ac fummatim fcribe»I
reintendimus. .
‘м
|.
Рети 46 ."M. lOl-l. DE THÜVROCZ `
ё’х- Abhinc ройеа in Rufciä 11111: р:01`е&1. Eo tempore quidä magnates Hungarian'
defolationem regni gementesßz liberationem Hungarie à tyrannide Petri:cu
pientes Endtœ, Bela: 8: Leuentx,qui de genere S.Stephani regis progeniti erär,
intemetatîi fìdelitatem feruabantzôc eis per nuncios bona qua: habere potcrant
mittendo fidelitct fcruiebant. Etant autem if’ti maguates Vifca,Bua,& Bulma,
8: alii eorutidem eognati; qui fempet cum fufpiriis 8: gemitib. expec‘labant op
portunum tempus , quando Andrcam , Belam 8: Leuentam pofl'ent rcducere
in Hungatiamße tegnum generi fanůi Stephani regis, qui eos dilexerat 8: ех
altauerat, omnibus vitibus fuis reliituete laborabant. Petrus vero rex per po
teliatem regis Theutonicorum elatus , non iam regnabatfed potius tyrannidis I O
[uz ctudelitare Hungariam deprimendo ilagellabat. (Mbufdä autem petfidis
Buda (cilicetůcDenecher (uggetentibus audiuit Perrus,quod ptrediâi nobiles
Hu ngatiae, fcilicerVifca, Bua 8: Buh na, 8: eorů cognati cogitabant qualitet гс
gnum regio femini poflent teliituere; 8: Andream,Belam arq; Lcuentam cötta
Petrum tegem in regnum reducere. Petrus vero rex vehementi furore (песен
fus fecit eos comprehendi, 8:11‘: eculeo 111Греп105111:е:11с1:с111о1с1ат autem ct”
follis oculis tormentarißc totaml-Iungatiä tam magnis afllixit angulliis,vt ma
gis eligetent тогда 1:а т11егаЬ111ге: viuere. Tune uobiles Hungariœ videntes
mala gëtis 1112111 Chanad in vnú conuenerunt,conlilioq; habito totius 111111521
riz nuncios miferüt folenues in Rul'cii adAndream 8: Leuenram dicëtes eis,q. 2O
tota Hungaria eos iideliter expcótatetßc vniuerfum tcgnum eis,iicut regali le
mini,libentet obfequerctur : tantů modo ipû in Hungatiä defcenderennôc eos
âñirote Theutonicorü dcfcn'detët: hoc etiam eis iuramëto Hrmauerunt,quod
liatim ut ipli in Hungatiam introireut,omnes Hungari vnanimiter ad iplos сб
1111е:ег1:,8: eorum dominio 1`е 111Ьс1е:ё:. Endre vero 8: Leuente timentes palli
а:а51:111с11а5‚с1:111с111й miferunt nuncios in H ungariamCum autë veuillent ad
nouum calirum , quod tex Aba conflruxerat; ecce, vniuerfa multitudo Hun
garotum careruatiin confluxetunt ad ipfos s 8: 1пй1:1&11 diabolico inllammati
peruicaciter petietút ab Endre 8: Leuëte,q, permitterët vniuerfum populum
ritu paganotíx viuere: epifcopos 8: clericos occidere; eccleiias defiruete; Chri- 5 o
l’tianam lidë abiiccreße idola colerepetmifetuntq; eos fecundü defideria cot
dis eorů,vt ircnt 8c perirent in adinuëtionibus antiquorü partum fuorů. Aliter
enim non pugnabaut cötra Petrum regë pro Endre 8: Leuente. Primus autem
a inter Hungaros nomine Varha de сайго Ве1115 dedicauit fe dxmoniis: radens
' Caput l'uü,& cinciunos dimittês БЫ ре: ttes partes ritu paganorum —: cuius iilius
nominelanus,multü polimodů tempore ritum patris fequëdo,congregauit ad
(e mult'o's magos 8: pithonillasßc aurufpiecs,pet quorů incätationes valde gra
tiofus etat apud domi nos. De multis autë deabus fuis vna nomine Rafdi capta
fuir à'Chriliianillimo rege Ве1а:8: t5. diu in carcere fuit reclufa',donec recome
dctetpedes propriosńbídeni'q; moreretunlîfi ай: [criptum in antiquis libris de 4o
geliis Hungarorum, quod om nino prohibitum erat Chtiliianis vxorë ducere
de cölänguiueisVatha 8: Ianus,quia iicut Dathan 8: Abiron in vetet'i lege 1`е
ditionë mouerant contra Dominum : iic 8: 1111 tempore iflo Hungaricü popu
lum à fide Chrilii auertetüt. Tuncitaq; detefiabili 8: execrabiliammonitione
illius Уайт omnes populi libauerunt (e dœmoniisße ceperüt comedere equi
nas р111ра5,8: omnino pellimas facete culpas :'tam quippe'clericos quam laicos
eatholicœ 11:1е1Гегиагогез1пгег1’есег1111г:11115 plures ecclelias dei deilruitetunt.
Deinde contra Petrum regem rebellantes vníuerfos Theut'onicos 8c' Latinos,`
qui in ofliciis diuerlis prefeâi ре: Hungariam [parli fuetannturpi neci t'radideß
runt: mittentefq; in Petri сайга 111 equis velociilimis noâ'e tres prazcones , qui 5 o
deberent proclamare edic’rum 8: verbum Dei Endre 8: Leuente: «w cpzßopi сй’
elem/mtnecati: дышат’ trucidetunpagahifmm abolz'ru/.r rcfèmatun/ìc ‘(Я/еда :17j/iik
TlJeutanicir Ó' Байт} : Petripermt memoria in .elem/1m d* 'z//tra~Mane igitur facto, ‚
fcifcitatus ей tex rei faôtů, 8: cettiflimc experiës, q, illi Fratres redifl‘ent, eorúq;
intuitu fui prœfeâi per Hungaros fuillent trucidati, nö i2: ollendit perterritii de
tumo
CHRONICA HVN'GARORVM. 47 Pima
Yrtnn‘oribns: l'ed lœrum l'e demonltransßc l`uo сайго de loco remutato tranliuit REX;
Danubium in ciuiratêAlbam cupicns inrroire.llungari autem prçfcientes eius
velle,pr:euencrunt, occupantes campaniliaôc turr'es ciuitatis, 8: feratis ianuis
illum excluferunrlntcrlisec autem Endre 8: Leueute cum eadem multitudi
пе procedentes per medium Hungariat, appropinquauerunt ad portum qui
vulgo dicitur Pellh. @o audito,Gerardus Beztrirus, Buldißc Benetha epifco
pi; öcZonuk comes de ciuitateAlba egrelli [uur obuiam Endreôc Leuente du#
cibus; vreos honorilice fufciperent. Cumque fellinanter ptaediël‘iepifcopi ad
loeum venill`ent,qui dicitur Gyod,ibiin ecclelia fanâae Sabinas, priufquam ad
ro dominos irent,mill`am audire voluerunt.
DE CMÄRTTRIÖ SÁNCTI GER
ardiepifcopi.
C A P ч т Х L.
В Eatus iraq; Gerardus cpilcopus facerdotalibus vellibus ad celebrandñ mi (
111111111дщ115‚ех11огга11о1115 genera locurus ей eis dicens: Frutres Ú“ coepißopi
money" omnes aliißde/es ‚шаг infritote nos bod/'e oddominfînoßrnrn Iefiinz Cbri um
cum corona „шут in .eternagaudiopement/eros. Е¿o enim „отпусти lvobis лимит
Dei,quodnii/1i in but noóïe roue/unidi. Vidi enim dominiïnoßrum Ießem шуму/„
" 2O teoßznèïiß‘ifnre matr/¿ffm ß’mper шт»: Marieeßdentern: nubi/Z, odß' voe/reir de manu'
fica corporel; Ú'ßnguinießài ещё/туши’ cîirnunieantern. Beneto rvero epifeopus cri/1dшт
лифт‘, rezruxit eiCbrßus eucburzßirï: rz/nde bodie тянут noßrieonfortiopriu‘dà
bitur. Poll: hatc ай: beatus Gerardus admonuit eos, vt côliterentur ínter (e pec‘
cata l'ua, ôcaudita milla otationi ineumbentenôc certa (pe тетя: beatirudinis
per marryriîi adipifcëdum lattilicari omnes cômunicaueru nt.Deinde perrexc
růt pariter verfus portü Danubii in РейЬ. Beatus aůrGerardus epifcopus ей ей
fet breuis Ilatutapmnefq; vires fuas in feruirio Dei funditus côl`umplill`cr; cur-ß
rus l‘ubueëtione vtebatur. Cumq; ad praediâů portü veuillent;l ecce viti impii,
› fcil. Varha 8: cöplices eius dœmonibus pleni,quibus feipfos dedicauerât,irrue
_ 3o' ritt in epifcopos 8: 111 omnes focios еогй,8: lapidibus eos obruerůt. Bearus vero
Gerardus epileopus eos,qui (elapidabant indelinërer crucis Ggno iulìgniebat.
At illi hoc vi{o,multo magis l'çuientes impetû fecerůt in eurn: 8: eucrrerüt cut
rü eius in ripä Danubii. ibiq; аЬйга‘йо eo de curru eins, in biga polirü, de möre
Kelcnfeld (ubmiferüuôc du adhuc palpitater in peótore lancea percullus;l`u per
vnu lapide contriuerunt cerebrt'l eius. Sicq; gloriofus martyr Chrilii ab œrûnis
' můdi huius ad eterna beatitudine' tranliit.Danubius (epe redundis {uper mole'
lapidis,in quo cötritů ей caput S. Gerardi, nö potuit {anguinë diluere per l'eptè'
-‘ annos; donec recollcetus elta lacerdoribus; 8: lapis ille nunc ей Chanadini in
fuperlicie fui altaris.Nůc in eodë loco vbi cöttitir ей capur eius in honore beati
4o Gerardi martyris ecclelia (ub möte apparet fabricata.Hic liquide Gerard’ пю
nachus de Rolario natione VenecenlÍ qui in Pannoniä veniens primus in Beel
‘шаги ducës eremiticâ; tandem inChanadieufern cathcdtam in epifcopum ей
сгап51аш5.Вц1‹11 quoq; epilcopus lapidibus obrurus rranliir ad gloriíßeztrirus
aurë 8: Bencta ců tranûllent Danubiû nauigio ad Endre 8: Leuchte; haeretici,`
qui in vlteriori littore erär, Beztritů epil`copum vulnerarůt : qui tertia die рой4
modü morruus elbEndre autë dux interim fupcrueniës Benetä epil‘copů à та‘
nibus eorů liberauiLEt lic prophetia S.Gerar'di implcta ей. Omnes enim prx
tet Benerä martyril'ati funt. Zonuk quoq; comes fuper dextrarit'x [num Бать
bio inliliens natabar: que in naui vcniens quidam nomine Murthmur leuauit
50 in nauim,vt eu à morte liberarer. Etat enim 1йе Murrhmur baptizarus à comi
te Zonuk. Qui cum pratdiétů comité faluare vcller; ceperunt ei haetetici mor-
tem c6rninari,nili ipfe Zonuk comitem interliccret: quoríi minas Murthmut
metuensdpfum comirem in nauigladio interemit. Tanta ergo multitude clc=
ricorum 8: laicorum pro Chril’ti lidc eodem die martyrium pertulit, vt eoruufi
numeros Deo tantum 8: angelis lit cognirus. \
‘t
Petrus 48 M. 10H. DE THWROCZ
Rex.
DE шахт: PETRI REGIS.
CAPV'r XLI.
Etrus autem rcx videns Hungaros vnanimiter adhzliíI-'c ducibus Endrc 8:
Leuente,ipfc cum fuis Theutonicis fugaminiit verfus Mu fi m; vt abinde in
Au йг1ат pertraniirct, (ed cuadcre non potuit. Interim cnim Hungari portas
8: cxitus regni primo occupaucrunt: fed 8: legatus ducis Endre reuocauit Pc
trum rcgcm fu b pract‘cxtu pacis 8: honoris {ibi congrui: qui credens ci vertcba
tur,vt dicitur i fed maxime coaâte: quia cxcrcitum (ibi iam abfconditum co
gnouerat: 8: volcbat reuerti fel’tinantcr in Albani. Qui cum diuertillet in vil IO
lam Zamur,pr:edi&us legatus inlidiis voluit cum capere 8: ч1п61ат ад Andre
ducem ducere. Petrus autcm pratnofcens hxc,collcgit fein quandam curiam,
8: рег triduum viriliter dimicando fcmctipfum dcfcndebat. Tandem milites
eius omnes à fagittariis funt interempti: ipfe чего viuus captus ей 8: obcœca
tus. Albamque duítus prz nimio dolore vitamin breui ñniuit'. fcpultufquc ей
Од1пчаесе1ей1здаат ipfe fundauerat in honorem beati Petri аройо11, anno
regni fuifccunda vice tcrtio.
DE CORONÁTIONE LÄNDREÃE RE
gi: primi Endre diéïi. 2.0
‹ С A P v т Х L I I.
РОгго дах Andreas à perturbationibus hol‘tium fecurus cñ`e6tus,in regia ci
uitatc Alba regalcm coronam ей adeptusàtribus tantum cpifcopis, qui in
v4.0. illamagna fitage Chrifìianorum cuafcrant. Coronatus ей anno domini M.
их: п: х L ч I t. Ptxcepit itaque vniuerfac genti [ах [ub pœna capitalis fententix, vt
dcpofito paganifmo prius cis concello ad vcram Chril’ti Едет reuerterentur:
8: in omnibus fecundum legem illam viucrcnt, Чай faniîtus rex Stephanus cos
clocucrat. Leuente vero in eifdcm diebus mortuus ей; qui й diutius vixiil'ct 8:
regni рогейагст obtinuiffct; fine dubio totam Hungatiam paganifmo 8: ido
latria corrupill‘ct.- Et quia ipfc Lcucntc catholice non vixit; ideo circa villam 30
Тохат vltra Danubium ей fepultus, vbi iacerc dicitur Toxů auus eius more
pagano. Tradunt quidamńiios tres fratrcs fìlios fuiife Vazul ducis, ех quadam
puclla de genere Tatunße non de vero thoro ortos effe: 8: оЬ hanc coniunâti
onem illos de Tatun nobilitatem acccpiil'c. quod falfum pro certo ей, 8: ре111
me enarratum. abfque hoc namq3funtnobiles; quia 1й1 filii (unt Calui Ladis
lai,qui vxorem de Ruthenia dicitur acccpifle: ex qua tres 1й1 fratres generati.
1йе quidcm rex Albus Andreas 8: catholicus ей vocatus. Tribus cnim annis
Polonosßohemos 8: Аайга1е$ Hungaris fuis armis fecit cenfualcs. Rex au
tcm hicAndrcas fratrc orbatusimilit inPoloniam ad altcrum fratrem fuum Be
lam cum magna dilcëtionc vocans cum 8: diccns: Магда! quondampenuria[1ar 4o
ticioesfiiimn/s Ó labornm; „Кати:te di/eéîi/l’imeßater, 'vt идти non tardes venire):
quaienios conßriesßmnsgandiorum ; bonn’ regni corporali pm_ß‘ntiagaadentes tom
municomiis. Neg/ie neredem cnim babeomeegermanumpreter te : mßs mi/ii here: : tu
in regnam/ìicreeátr His itaque vcrbis Bela admonitus,cum omni familia (ua ve
nit ad rcgem. Qudem rcx videns,gauifus ей gaudio magno; quiafraterno fulci
tus ей robore. Рой hate autë rex 8: fratcr eius Bela habito conlilio diuiferůt re
gnum in tres perfonas,quarü дах in proprictatcm regiœ maicílzatis {ах manfc
runt; tcrtia чего pars in proprictatcm ducis ей collata. Hœc'i‘git'ur prima regni
liuius diuilio feminariü fuit difcordiœ 8: gucrrarum inter d'uccs 8: reges Hurr
gariz. Ео tempore rcx Andreas iuxta lacum Palatinrconíi'ruxit monaí’terińm
in honorë fanëti Aniani,in loco qui diciturTylion'. Duxit autem'libivxorë fili
am ducis Ruthcnorum,dc qua genuit Salomonem ôeD‘auid'. de concubina au
tem,quä habuit де villa Mototh,genuit Georgium. Porro dux Bela in Polonia
genuit libcros Geyfam 8: Ladislaum; in Hungaria autcm genuit Lampertum
8: Elias : viuebantq; rcx 8: дах in magna pacis tranquillitate.
DВ
и
_ 1
‘ч ——. ‚1
re P oterant. Oues
_ ‘.1 uo.q58: boues feu. ecudes . af'cuales,_ 8: vini
. co. . iam Го. er
Huentem. Plurimi etiam Theutonicorum de immoderata clbotu mgeflione,
8: potus in gurgitatione crapulati 8: infufi,mortui (unt. 'refidui vero à faucibus
mortis mifcratione Hungarorum liberati; relie'tis tentoriis,&clypeis,&vni I0, ‚
uetfis fupelleôrilibus fuis abieëtis adeo concitato curfuinTheutoniam redire
P toP erarunt
. _ ’ vt nec retro
. P ro( icerent.
. . Ех. hoc autcm
.‚ euentulocusille,vndc
.
Theutonlci tam turpiter dedecorati abiet'îhs clypeis fugerunnvfq; liodic [Ufer-_
~ 4 te/s’hegienuncupatur: Theutoniciverolocum eundem Schjlpergvocant.
DE CORONÁTIONE REGISl SALOMO
ntlf, á' de nuptiit его/дат.
CAPV-r XLIVJ
O
‘CAPv'r XLVII.
Ex autem Salomon audiens mortem Bela: regis, aeceflit ad focerum {nutri
Rlmperatorem Theutonicorum, rogauirque сыпь": regnum Hungarian ii*
bi rel’titueret. Cuius precibus imperator libenter acquieuit; 8: cum illo nobili
Romana: artis exercitu, 8: illullri cœtu imperialis gloria: Salomonem in Hun- 56€
gariam reduxit. Interim Geyfa lilius regis Belta, licut etat prudens 8: circum
fpeâus, cum duobus fratribus fuis adolefcentibus afliimptis fe contulit in par
tes Poloniae. non enim poterat impetum Salomonis öcTlieuto‘nicorum tune
fullinere. Rex itaque Salomon cum imperatore fine difficultate intrauit'iu
Hungariam rege orbatatutôc fecurus venir in ciuitatem tegiamAlbam; ibiq; ab
' ‘x
omni
cHaoNicA HVNGARORVM. „suma
_ lemmi clero 8: popolo totius Hungariae honorilicentillime fufceptus ей. Con~ Rexx i
cionatus eliautê imperator ad vniuerfum coetum Hůgarorum pro genero fuo ` l
rege Salomone; paeëq; inter eos reformatam iuriliurandi religione interpolita . Í
c ъ nfirmauit. Regeln autë Salomoneni in paterno folio gloriole coronatine'um
al'fenfu 8: acclamatione totius Hungarizledere fecit. lpfe vero imperator di- ‘_
nite gaza Hnngariae à rege Salomone largillime remuneratusi profpere rediit
ad propria. Statim autem vtimperator difcellit, Geyfa illinc,quo le cautecon- `
tulerat,irì Hungariam
‚ ейггйегггщбс iiondum inaccellit. Rex autem
regno roboratus: Salomon
timens tanqGeyfa
ne forte uam nouus 8: поп
cu in exercitu ‚ i ‹
1 О Polonico fuper cum írrueret; paulifper retrocellit cum fuis; 8: йп сайго Mofon
munitillimo tuta llatione refedi't. Porro epifcopi, 8: alii viri religioli, in liariter
fatagebantinter eos pacem componere: maxime autem Deliderius epifcopus
delinitiuis ammonitionibusße dulcibus allocutionibus fuis mitigauit animum
Geyfx ducis;vt Salomoni,quamuis iuniori,regnum cum pace redderet; 8: ipfe
ducatü,quí_pater eius prius habuerat,pacilice teneret. Cuius falubrib’ perina-v
lionibus Geyfa depolito rancore paruit. 1n fello autem fanó‘torum Fabiani 8:
$еЬаййапйтаггугпт rex Salomonôe Geyfa dux coram Hungaria in GeWr pa
cem ŕitmauerunt. Deindefeltum dominicœ refurreálion-is ambo limul cit ple
na curia @inqueccleliis celebrauerůt : чЬй гсх Salomon iplo die pafchae alii-_
?«O liëtibus regni proceribus per manus Geylœ ducis lionorabiliter ей coronatusá'
8: in regiam beati Petri prineipis ap'olìolorum balilicam ad audiêdam mill-am
gloriol'e dedu&us.Vniuerl`a ergo côgregatioHungatorumvidëtes pacem regis
8: ducis; 8: mutuatn inter eos dileerionê, laudauerunt Deum pacis amatorem;
8: fatïta
diœ ей laetitia magna
8: turbationis in populo. enimeccleliä
prouenitiTotam Noâe ей: lecuta'Jpgnoliiců
illam, 8: omniafuturœ
palatia,difcor
caste? l
raq; :edilicia ei apperidêtia,llamma corripuinöc vniuerfa vallante in'cëdio cor
ruerunt. Accepit Ай: omnes timor pra: nimia cöcullione Hammarů liridêtium,
' ôctetribili furore campanarü ex turribus ruentiůznec l'ciebat quilq u'ä quo le di.
uerteret.Rex 8: сйих vehemëti йироге attonitißc fufpieione mali doll' perterri
3 О ti=quanto ocyus in diuerfa l`e tranl’tulerůnMane autë faâo per lideles пйсйо$,8:
ш VCL'lîíii'C rerů eognouerunt; q, nihil mali eX vtraqj parte perniciofa fraude fu
erat exeogitatü; fed forte inopin'atii euenerat incëdiilm: rex dux ей b_ona pa~
ce it erîi cöueniůt.Milit iraq; rexZolomerus Daln1aciç,qui fororiusGeyfœ etat,
'nu i .c i »as ad regë Salomone 8: ducem Geyfam, 8: rogauit eos, vtlpipria perlona
ecru cötra aduerfarios (поз, fcil. Corinthios ipfum adiuuarêt, qui tüc marchiä
Dalmacia: occupauerät.Rex igitur 8: dux colleâo exercituiuerüt in Dalmaci-V
am; 8: ablatä ei reltituerût integré. Regi igitur duciq; dona regalía ac preciola
palatia,aurů «Scargentnm multíi donauit. In reuerlìone autê eorum Atha Pala
tinus rogauit regê 8: ducem,vt in conliruâione monalierii fui, quod in honoÄ
4.0 rem fanóli Iacobi œdilìcaueranin Zelyz interellent. quod 8: faöturn ей.
15E Eo, ,Qi/0D REX SALOMON ЕТ 12a.'
пай/‘Ми’ eiua liberos non habuerunt.
__ CÁPVT XLVIII.' _54
f- .
Е Х‘ autem Salomon 8: Dauid frater eius liberos nunquam habuetůt, 8: in
iplis femë regisAndreç defecit'. q, ideo diuinitus faöh'i elle eredimus,quod,‘
quädo Andreas primoin Hungariä reuerfus ей cum Leuëte fratre luo,propter
hoc vt ip’fere'gnïi> pellet obtinere,'permilitV_atam prophanumßc alios pellimos
fanérů Gerardfnße~ multosCliriliianos interl'icereiDux ай: Geyfa genuit Colo-__
5o manû 8: А1тй,ас ййййаё. Viguic autë tranquilla pair inter regem 8: сйцсё circiter
annos tredecim. Interim autê Bohemi fuperbia inllati irruperůt verfus vrbem
Trenchenße magna predam hominů 8: Vcçtero'r'um animaliü rapiëtes abduxe
runt. Rex autê 8: dux pro'mag'n'a iniuria hoc reputantes,cü fuis exercitibus Bo'
hemiam inualerůnôe Bohemis adiconßiäü venire nö audentibus,Hungari fe- .
re totam Bohemiam igne 8: gladio valiauerunt. Ibi Bator Opus Martini liliiis,"l е
‚ Е 3
' l
‘l
DI
eHRoNtcA HvNGARoRvM. ,7 .vom
DEDISCQRDIAREGISSALU- "х
mon/Í: Ó' a'ucum Сеул} Ó' мыл/‚2.
CAPVT LI.
I Nr в n в A imperator Grazcorum audira liberalitate ducis Geyfa:,milit ad
cum nuncios ad firmandam pacem 85 amiciriâ. Dux autem remilit ei omnes
captiuos,85 om ncs,qui ab arce delcenderantad regem autê Salomone nequa
quam militrex Grœcotum. vnde 85 rex Salomon l'uper Geyfam ducem inui
f dia: facibus magis ac magis exarlir. Comes etiam Vid pcruicaciter inlligabar
70 regem, vt ducem Geyfam expellerer, 85ducarum eius libi vendicatet; 85 hoc
facile fieri dicebar, со , quod rcx mulro plures milites quam dux haberet. nec
differendum, (ed magis accelerandum elle , fuggerebat. l'educebatque regem
h oc prouerbio :ßcut duogladiiacutiin ¿adem 'vagina гамме’! nonpoßëht ; 1c пес 'vos
in eodem regno oohrcgnorepotrßis. Rex ergo venenolis verbis comitis Vid infe
âus, odium 85 rancorem concepit. Exinde iraq; quatrebat oportunitarem aut
capiendi ducem Geylam perinlìdias ,aurdebellandi Dillimulabartamen rex'
85 limulata amicitia dimilîr ducem abire in ducatum. '
DE DOLOSÍTÄTE REGIS, BELLIS
‚о qucduohum'utum contraregemó‘do fviëìofilà‘comndemt
CAPVT LII;
Р O s r hœciraq; milir rcx ad vttumque ducem; vt ambo limul ad regem ve
nirent,85 cum excrcitu 61рсг Nyr cal’trum Grœcorum ptolicifcetëtur. Rexl
enim dolole intendebar eos perdere; vr 6 ambos im prouifos capere poll'er, de
cçrero (courus fuillet. D uces autem inlidias regis percipienres , libi caute сб61
luerunt. Ladillaus cum medietare exercitus in partibus Nyt remanlit. Geyl'a
veto cum rege profeéìus ell: , nec а11661111 quidquam molefliœ ei infette : quia
Ladillaum in manu valida fratris vltorem fore non dubitabant. Inrerea viti de
' Nyr multû in auto 85 argento 85 preciolis palliis regi 85 duci Nyr abundäter ob- ’
30 tulerunt.deinde teuertenres ab vrbe Kene rex 85 dux ab inuicê l`unr diuili. La
dillaus autë cölilio l-‘tatris 611 de ciuitate Byhor iuit in Rulciëuquœrere auxilium'
amicorů 61огй,чг cörta machinamëra regis lele prçmuniret. Iam enim omnib.
innotuetat iniuria 85 difcordia regis 85 дней. Pollthec colleôtis exereirib. nun
ciis ftequè'rer millis, tandë tex 8: dux venerunt Strigoniů , ibiq; ex conduôlo v
то; eorů rantů cum 0&0 hominib. inter epifcopos 85 principes nauigauerüt in'
inlulä ciuitatiJrpximä ad colloquëdum. vbi dum diu femetiplos inculanr 85 ex
cul'ant,randem roborato fœdere pacis,Geyla rediitin ducatum. Rex autem ve
nirin Albam. Pollhatcmilirrex ad Geylam ducem Vid deo detcl’tabilem, 85.'
t Ernei man (uetumquos Geyla fecit caute с11й0‹11г1‚ргэг timore traditionis Vid.
40 Miliretiä dux ad regë epilcopů Waradienf85 nequä Vathaquos 85rex fecit 6
militer cul’rodiri. Rex autë de villa Megyer iuir vetlus Hume' Rapcha in eurlum
trium ducum Theutonicorum.quos in auxilium libi contra ducë Geyfam ex
pcólabar. (kia vero dux nec frarrem 6111111 prœfentem habebat, nec amico-
rum auxilium, milir Vid 85 Ernei ad regem data rreuga àfel‘to lanâi Martini vl`
que ad fellsum lanëti Georgii. quo audito tex remilir Vathä 85 epilcopü Wa
radienlÍ Porro ,eo tempore rex natalë cclebrauitin loco, qui diciturgemimim
‚фа/„мать venir Zalam,v bi Marcharrh duxTheutonicorum 85Vidinlli
i gauerunt regem vr ducem debellarer. Suggetebar enim Vid regi hoc85 liu-'
iufcemodi
5o eff : Ecce
omni auxilio , mmofacile
, фр dyn/m'.pole:
штá-aggredi
induhimmerducem deuimere.
‘иди: aa' dama inducida quia drßitutios
, mißt: eud
.l .- ' _ .
ram» во M. ion. DE 'rHW'R-ocz’v
"х: runt. Cumque Ladillaus fe armaret, in terrarnfe prolirauit, 8: omnipotentis
dei clementiam poltulauit; 8: beato Martino Votum vouit, vt,{i dominus ei vi
‚ &ог1ат concederet,in eodem loco eccleíiam in honorem beati Martini con- ‘
iìtueret. quod 8: faé‘tum ell. In medio iiquidemßihorienli agmine Ladillao
locato cx linilira parte, Ottonem ex dextera conltituerunt; Geyfam vero in l
Nitrienli agmine in medio collocauetůt : prœterea ex vtraq; parte ter tria agmi
na quaternatim conneötendo conferuauerunt. Cumqgrex de monte defcen
deret,exercitus Gey fx, qui in inferiori loco etat, videbatur elegantior cunólis
exercitibus Salomonis. (ДЕ) vifo,dixit Erney ad comitcm Vid ; mirü'eyL/fagmi
4 na ißaßigiant a‘fatie noßra,quia Danabiumpiyl a'orfim ватт non dimg'ß/fent :ßalpu- i 0
to диод! lpropoßierant 'vincere/ine mori. Dux autem Ladillaus ante exercitum
{щит fuper arduum equum relidens gtatia exhortandi (nos 8: animandi,in gy
rum Hexit habenas. Cu mque tetigilfet veprem lancea, quœdam hermellina al~
billimamirum in modum lancee eius infedit, ôcfuper ipfam difcurrendo in fi
num eius vfquedeuenit. Cum autem commiflum ell'et prœlium, comes Vid
8: Bachienfes in primoiůtu à Bohemis miierabiliter (от prolirati. Ladillaus
autem clux commntauerat ligna (на cum vexillo ducis Geyfae , eaintentione, ‘
quodSalomon audacius inuaderet illud agmen , in quo Папа Geyfœ gelraban- ’
tut,putans ell'eagmen Geyfe,quem nuper deuicerat. Dux autem Ladillaus af- А
feálabat cultodire fratrem (num Geyfam ducem ab infultu Salomonis ; 8: ideo zo
primos impetus belli in fe maluit'experiri. Rex itaque cumvenilletad agmê
Ladillai, ipl'o cognito, timore eius perterritus , prxcepit iigniferis declinare
agmina fuper agmina ducis Geylae. Ladiilaus autem videns regem prœ timore
diuertille a fe , ipfeprimus omniumirruit iuperagmina regis: cunóriq; milites
eius impetum fecerunt fupereum à tergo. Sed ex aduerfo Gcyfa dux cum (uis
aeriter inualit eofdem. Milites autem Ladillai agmina Salomonis tanquam in
cortinis retro refpicientia terribili tinnitu gladiorum fauciatain morte'conclu
ferunr crudeli. Sed ex tranfuerfo milites Geyfœ pocula dirx mortis eifdem pro
pinarunt. Caeduntur Theutonici, {изюм Latini, locumq; fugz non inuenif- i
unt, 8: cadunt ante Hungaros vt boues in macello. Rex autem Salomon fere ¿o
omnibus fuis interfeé‘tis aufugit,&tin ZigetfenDanubium tranlicnscum Opus
Martini lilio venir tandem in Mofonad matrem 8: vxorem: perfecutufq; ell:
.cum 8: (nos exercitus dncum à mane vfq; ad vefperam. ln prœfato nam q; рта:
lio nö folumTheutonici aut Latini ceciderunt , fed 8: maior pars milítize regni
Hungatia: dicitur cortuilfe. Duces autem Geyfa 8: Ladillaus triumpho viëto
riae diuinitusfublimati,fuper cadauera interfeâorum deo ter laudes procla
rnauerunr. Dux autem Ladiilaus , Пси: erat fempereximiœ pietatis , videns tot
millia interfeôìoruimquamuis inimici eius fuifl`ent,q„ui occili etant ; ramen c6
mota funt omnia vifcera eius fuperillos, 8: Heuit eos amare z fcindens-ûbi genas e,
‘ 8C Capillos planëtu magno tanquam mater in fn nere filiorum.- Pollea de fpoliis 4o
eornm conflruc‘la el’c eccleiia de Moniorod. Marcharth vero dux Theutoni
corumßc Semtepolug dux Bobemorum capri (от, militibus ipfotum interfe
âís, 8: ipiis graniter vulneratis. Cumq; Ladiílaus perambularet gemens in ca
daueribus mnrtuoru m widens cadauer Егпсу comitis,ll:atim de equo profiliit,
‚8: ipfum ampl‘exatus el’t, cui Hens dicebat: Erneieomespaeisamator; a'oleofiiper
zegmyißiperßalre meo : qui: тушат Cb' сел/Щит tuampaeeplenam eraf. @è ma
vnu propria leuans ofculatus ellt,`prœcepitque militibus fuis vt eum Bacia: hono
rifice fepelirent. сито; idem Ladillaus ex alia parte ambularet; vidit cadauer
Vid, 8: ait: Doleoßiper талии/1, quinze :robar/empor inimicuofnißët: ‘штат fvixiß _
f fes ó* conaeifiofßizßft, Ó'paeem inter лифт/фу. Seil mirorgqaia degenen alumni non 50
fof/,cur darai/im Ft/oleba/.t ŕ‘needepropagine regioni ; quare eor'onam приём ëfvialeo nunc
gaia conquoa’ aa'daeatum anbelabat, laneeaperforatum ш“: Ó-ealout, quod eoronam
° aprobar. Lglaa'io/ei//iim e/l: (ed 8: ipfum fepelire prœeepit.
A Milites ergo Geyfœ 8: Ladiilai, qui in bello de confilio Vid exorto de тог
te {кашпо vel filiorum amaritudine repleti fuerant, liatim de equis dcfccn
derunt,
4.!
i CHKONICA i-ivNG/iitoilvrl. 'e1 suma
íddfuntße peïrus cum cul tello (ci nd entes ad oculos fuos diuert'eruni58c 'terrain т‘
bculos eins proiici'entcs dixeru nt : Nunquìoculiiuireoiaf Ú' noôilitate/aciatifun/ ;
nunc autem oct/los :nos (§- peói‘ue terraрт‘. Dux autem Boliemor‘um Otho , qui
animam (uam pro eis pofuerat, copiole remuneratus repatriauit. Cumq5 Salo
hion venillet ad Мета; идем mater eius , fleuitfupcreum ,'lieutdebet fuper
vnicum lilium liiuimqui tantis bonis à deo priuat‘us fuerat 8: increpabat dicëshi
Fili cnarifime-,nmzquam conjílzum meum audßimec coiyilium Erneßneccon/ìlium alioi
rumßu'eliů'tuorum :ßalß'mper ага/11:15:64: conßlio Ил’; 0'“ ecce dcßruieyli te d“ tuo: i
nonncfemper [лифте á' dixgquoa'ßißícit tibi corona Hungarile, i» fut dares alueatum in
l0 'J О pacefratrfoua tui; г шт:autem Vialdux if? nonрам!‘ ; nec tuamp/ius (попадет.quo'
audito, rex iratus voluit matrem (uam in faciem percutere. cuius manum vxor
eius retinuit. Iam enim cognouerat rex Salomon, quod non auxiliaretur ei do
minus in bello. 8: in eadem nocïte collcgit le fellinanterin Melon 8: РоГоп;
quae сайга iam pridem muniuerat :matrem quoque 8: чхогет fuam , quando
in prœlium iuit , illicreliquerat.
,2__VOMOD0 DEI/ICTU FVGÁTO
que Salomone rege , rex Gejfaprimusextitit
eoronaius.
Cueva' LIII.
^ О к R о duccs Geyfaôc Ladillaus cum exereitu Albam Venetun't. Deiride
' Р callrum Portae, Bobuchöc Albam , 8: alia сайга fortillimorum militü prie
lidio munientes; diinill`oq5exercitu habitabant in Hungaria. Tune Geyl'adux
magnus compellentibus Hungaris coronam regni fufcepit. Рой согопагйопё
Vautem veniens in locum,vbi vilio faölafuerat; cepit cum fratre (по Ladillaojp
poneredeloco fundamentieccleliœ ad honorem virginis matris fabricandœ.
Et dumibi liarentiuxtaVaciam , vbinuncell: ecclelia beati Petriapolloli; ap
paruiteis cernus, habens сотня plena ardentibus candelis; cepirque fugere
coram eis verfus liluam; 8: йп loco vbi nunc ей топайегйит ŕixit pedes luos.
#5o @ein cum milites fagittarent, proiecit (ein Danubium, 8: cum vltranon vi-î
derunt. @i vifo,beatus Ladillaus ait: tverenon ceruus,fedangelus a'eierai : 8: dixit
~ Geyfa rex : Dic mini‘Май/Чаи’; quid/ieri симпатии candelaardente: гид’ i» cor
niou: сет: ŕ Refpondit beatus Ladillaus : Nqn/untcornuaß’dala; nonjuni cana'e
le ardentesß’alpennafuégentes species fveroßxit, qui.: ibi locum demonßrauit , tz/t сейф‘
am ‘мы virgin nonmißbic , ieellßcarifaceremus.i Vt autem locus pri ma: vilionis nö
rlit line aidilicio, à Geyfa rege 8: eius fratribus decretum ей; vt ibi Capella in ho
fnorem beati Petri ptincipis apoliolorum fundaretur. Rex igitur Geyfa funda`
.uit eccleliam Vacienlem,'8c dotauit cam prœdiis multis 8: pollellionibus: non
autem folum eccleliam illarn,verum etiam Budenl'em. cuiconliituit tributum
‘40' _de Pel’th «Serres villas in Simigio ac ornamenta preciola. Ео tempore Billeni
`vnanimiter rogauerunt regem Geyfam', vt li eos libertate donaret i ipli infultus
regis Salomonis omnin'o co‘ercerent д ita quod nec audcret exire Mofon 8: Ро
fon ad ’tentand am Hu ngariam. Rex autem Geyla fe petitioni eorum con delcê
‚(щит promilit,li ipli hoc , quod promil'etant , adimplerent. Bilfeni itaque
cum principe eorum Zultan nomine equitauerunt l'uper regem Salomonem.l
YRex autem Salomon marchionem Thenton'ic'orum promilla pecuniain au
~itilium afciuit. Cumq; obuiam ageret Billenis marchio,videns horribiles alpe
¿tu 8: terribiles timuit :pratfertim‘ quia fubiit in mentem ipli quam miferabili
t'cr perierant per Hungaros Villermusße Pot'h, 8: Marcliard duces. Dixitq, re
«50 gi limulatorie,quod in quadi'agelimali tempore bellum n0 n committeret. Sed
li rex vellet, conlligcret: 8: li ищет prfeualerent, гипс iple indubitanter regi
auxiliaretur. Et lic afcendit cum luoexercitu in montem Bachy,&inde pro
-fpiciebat confliélus prodi-annum. `
Cum autem veuillent ad conliiëlumßill‘eni fugerunt a facie Salomonis (й4
cut Huit ceraà facie ignis s 8: multis cx-eis-in'terfeäis '.aliis in litagno Fercenlub
— i r |
e. м. 10H. DE Tnvraocz
75x. merfis ; pauci cum Z ultan fugiendo euaferunt. “бы; itaque BífI'eriís inarcl‘liö
pecuniam petiuit à Salomone. cui ille nihil dedit. ipfe autê minabatur ei , quod
cum ante imperatorem accu farer , quia per timore fe ofìendere non efler auf'us
viliflimis BifIenis. Marchio iraq; przdiâtusmomine Hermich , i tatus voluit ve'
nire fuper Salomonem : fed timens imperatorem, cefI`auit,& trilìis reuerfus ей
ad propria.
DE ывгвщтг/ IMPERATORIS 1N
auxilium reg/lr Salomartis.
‚ CAPv'r LIV. n,
O s т E A autem tex Salomon metuens Geyfam regem 8e ipfius frarres, cum
rebusöcfamilia Stiriam inttoiuiuôein claufito Agmund , marre 8c vxore
dereli6lis,in Mofon ей teuerfuss volens colleâo exetciru inuadere frattes fu
0s. Cumque de die in diem Salomon deficerer ,fed illorum proceflils recipe
rer feliciaincrementa : confufus ad Cçfarem direxit greflus (поз ,Vt ei auxiliurn
tribueret in Hungariam reuertendi. Etlicerpecuniam dedilletafiluenterpro
militibus folidandis , Theuronici ramen 8c Latini cum ipfo ob meturnnon без t
‹ nerunt Hungarotum. Rex autem Salomon conquerebatur Czfari de amillio- .`
ne regni, dicens : „Qried deregnoßo 'vio/enter {Дай expul/iir; д-тт tantum[Иfed
magia imperio Ca/áru lue таит ejfèt Шли : Ó direôat ; tua qutppe Hungaria , ‘шт: re- 2d'
Ígrium , in quo me идет eort/litugßi , me regnante optima уши, regni illius tu.: mate/lati l
grammer ojìrelnmturarmua cenß ; ó'fe'cundum mandati?tuum tilrtferuiebatur. шик l
autem liuc omnia tibi denegarttur a6 lnk, qui imperio tuo detrtmenta murlrmaritur : „2:54 l
pro/rter 'venida in Hungarian; d' лит 'ulti/taria miuriamßrper llo/les tues , ó' ‘ездит `
tibi ‘игла/ш. I-lis душ: verbis imperatot motus ,cum magno exerciru inrrauit
Hungatiam. Alimenrum vero ad ‘Кит fui exetcitus abunde nauigio Ferebatut
in Danubio. Cumq; venifl`er imperaror ad flumen Vag ; Salomon accepris tri
bus agminibus equitauir de Sempre fupet Nirram. Exeunres autëiuuenes cô
filigebanrfecum :nunc his nunc illis fugientibus, 8c (На fine vulnete certanri
bus. Opus miles eleâus ex militibus , (едет fuper dexterarium fiium irruir fu- 5mi
per portam ciuiratis , 8e vnum de pugnantibus fulminauit. Nitrienfes vero de
motte focii fui rurbari acriter ingemebät; «Se in Opus iaculanreslanceasdexrra
tium eius intetfecerunr. lpfe autem fortirereis refiliens illazfus euafìt. Inde er
go reuertenres Theutonici nartabantimperatorl audaciam Opus , ¿Se incredi
bilem eius potenriam in prœlio. Imperator autem accerfirum eum magnis lau
dibus commendauinôe verbis dulcibus gtarifìcauir. @œfiuitque à Salomone,
fi apud Geyfam ôc Ladiflaum efl`enr multi tam boni milires. _ Salomon autem
inrendens laudare Hungaros , impraemeditate refponditmmltiДля‘, in quiens,
etiam multa meliom. Cui imperator,/1`itaeß , inquit , talibu: rui/tribut repugnant#
bunten reeuperabie „Едим. Rex autem Geyfa audiens imperatorem peruenifl'e 46*
Vacíam,prudenri “из confilio,iuil`1r attenrare 8e demulcere patriarch-â Aqui
legienf'em g cuiusconfiliis impetatot plutimum aufculrabanfimul etiam omnes
duces Theutonicorum promirtens eis multam peeuniam , f1 imperatorem re
uetti facerent. Patriarcha igitur ¿Y duces muneribus illeâiße auri amore capri,
fatagebant variis figmenris inducere imperatotem,vt reuertetetur. Patriatcha
enim finxit fe vidifIe fomnium cuius conieâura manifeliifli me totum exerci
rumimperatoris diuinavltione przfagiret perirurum ; nili quam citius reuer
teretur. Sed 8c duces ŕinxerunt fimiliter fe diuinirus attoniros; conquereban
tur quam imperaroti,nef`cio,quid maliimminete,fi non ciro reufettereutur. Se
quenti vero noůe, duces Theutonicotum inftruxeruntquofdam allturos mili-~ 5-6
res Гнев,“ ipfi vociferando 8c clypeos {поз alternatim percutiendo feditionë
ortam in exerciru fimularent. (Mod cum feeiflent milires, magnus horror ir
ruit fuperimperatorem 8c vniuerium exercitum excogirata: fraudis 8e Птиц
tionis inf`cium. Faóium ей i‘taque rota nor‘le illa rumulrus magnusin cailris.
Mane autem‘faôio conuocauit imperaror Parriarchä 8c duces in-coniilií1,vt de.
f libera`
cgetaufm h modis omnibus confuluetuntei,vt reuerteretur. Cat-far autem ingeniis dece- "x
Voluirvů ` ` ptus Iimu'lans fe Salomoni in poltcrum auxiliatutum ,' deltruetis nauibusin
“mais c“ Tlleutomam reuetfus cit.
FVGÁ REGIS SALOMONIS.
I 2y’ ¢ C A P v т L V.
АТ rex Salomon fpe fraudatus gemebundus ae mœítus collegit fe in Ро
ш I fon. Confortatumq; ей regnum in manu (.ìeyfœ regis ; «Se сх eo tempore
ms, cum ' о vocatus cil: magnus rex,ducatumq¿, йод‘: fratrl‘fuo Ladxílao. Dux autem La
а‘ vxoœ dil‘laus obfedit caíl‘rum Pofon multis dxebus. Milites vero Salomonis de cn (tro
шт“ eltibangôecum mxlitibus‘Ladiflal deccrtabant. Salomon autem 8c Ladillaus.
JS mfp@ aliquando exl'bant inlîgniu (ua mutantes; 8c velut milites Pugnal‘va‘nt. Contigit
auxümm autcm,vt Lndillaus m merldionell íîlentio ad ezllßrumvemtet. иди: autem Sa
mœrpm lomon venlentem mutatis отца, 8e lgnorabil’iter exiuit ad cum : (адрес cum
mon ve.. L_adillaus cogn olcebat; milxtes vero Salomoms {nper сайта fedentes,1llos afpi
ïamimoó ciebant. I_’utabatqä Salomon illum effe feruientemße ptopterea miera‘t decer
b, d ' tare cum illo. Stanmq; cum ad eum veniffet, 8c facxem eius refpexillet ; vidit
"1f ’ß duos angelos (uper capite lplîus Ladiflai igneo' gladio volantesßeinimicis eius
M_”’Í‘Í ш "-° minantes. @o "Ко Salomon fugit in cafirumßui milites eins dixerunt: дать
т” ‘т пе г guide/I hoc , quod vìdimm: „mgl/am ‘её dun/m4 wltribmfkgere via/¿mm : quid
”’° Щ" crga nunc .P quibus ipfe dixit : Nauerz'nlgquoa’homine: nonßgzßwL/edzße non effha
"f’ " "4 то; quidprafegum шт {gneo gladio angeli. Q10 audito mirabantur: vncleíp’fumI
VZW” magis timere cepcrunt. Milites veto eiufdem Salomonis neceflîtate compel
птиц lente ad Ladiflaum veniebant; ipfe vero eos давай libcttate 8c benigniiIìmat`
фа"? largitate refouebat, öc ad dominum fuum reuerti libere permittebat. Rex au
PUSU'H“ _ tem magnus eo tempore natale domini in Zugz'arcl eelcbrnuit. Q10 petent'e
“5f-1?“ Atchiepil'copus Delîderius {olennem mifläm celebrauit s öäfetmone lucidiílî
mm1' v _, mo animum regis deliniuit,.& ad bonum pacis ínclinauit. Celebrataq; miífa 8c
Ulf (‘1- $0 "3 о omnibus tite peraëtis przecepit rex,vt omnes egtederentur praeter epifeopos 85
fr0 ¿C abbates. Tune rex cum lach'rymis profltratus archie'pifcopo 8c aliis ccclefiafìi-l
rxtr2 cis petfonis (eu prœclaris, dicebat (e pcccaffe: quia regnum legitime cotonati
le Cl'- rcgis occupauetat : prornifîtq; regnum redditurum Salomoni cum p'aee firma
'edi- 'hoc modo , quod ipfe eoronam iure teneret, cum tettia ramen parte regni,quç
lau- ducatui appropriata etat. Salomon quoque duas partes regni coronatus tene
me, ret, quas prius det'inebnr. Epifcopi ergo lœtas deo gratias egerunt : quia ‚едет
tcm 'fpitituflänéli gratia viíìtatione compunëtum 8c illuftratum elle videbät. Tunc
ms, 'rex magnus mifïìs nuneiis ad regem Salomonem c_xplicauir ei per' litteras mo
„ml dû pacis ptœtaxatů. Intercurrentibusitaq; nunciis ,f 8c {upcrhac te diuerfis di
iifl‘c 4€' “40 uerfa fentientibugcońůlmmatio reconciliatíonis elfeâ'um {ortiri non potuit.
qui. Intctea rex magnus in gtaucm xgritudinem incidir ‚8: V I I. Kalendas Май viâ
mcg catnis vniuerfœ virtutibus adorriatus ей ingrefl‘us. Etat enim fide catholieus;
l rc. deo deuotilIîrnus, 8c princeps Chrifìianiílimus. Rcgnauít autem tribus annis, .
1P@ '8c Vacix tumulatus in ecclelìa beata: virginis ‚ quam ipfe conltruxit. In primo
[h3 ttiam anno regni fui validillima fames tegnum Hungarian’ afllixit. i ‘
_ l
DE CORQNÄTIQNB _SAQLCTIREGIS
ma Ladzslazprzmtßjxtru GejfeJ-YIH ßeldßmllitcrprimz' ,
ее‘ (у de ехп‘сши elußíem.
iliZfd so CAPVT LVI.
,nc V 0.11‘ A vero morte regis magni ', conuenit vniuetfa multitudo nobilinm
m Hůgariœ ad ftatrem eiusLacliilaumEteü communi confenfmpnrili voto,
î" 'confona voluntate nd (ufcípiendum regni gubernacula cöco rditer elegern nr;
immo fete magis affeítuofìilimis precibus compulerunt. Omnes enim noue#
5- А I* 2.
S. Ladis- 64 '
` M. 10H. DE THWROCZ
¿4M ffx» rantipfum elfe veliitum eonfummatione virtutum; lidc catholicum; pietaŕö
praacipuum ; largitate n1uniŕicum;charitatc confpicuumEmicuit quippe qua
f1 йе11а matutina in medio ncbulaafugans tœdia tcnebraru rn,& quali luna ple
nalucens in diebus fuis; velutctiam lol tefulgcns lic cffullit in populo fuos qua
li adeps l'cparatus à carne. Et cum leonibus 8: vrlislulit quali cum agnis ouium.
nunquid non occidit gigantem , 8: 'аЬйа111 opprobrium ex Ifrahel? Conuertit
eniminimicos fuos vndique, 8: extirpauitaduerfarios. Etat cnim magnus (ф
cundum nomen fuum maximum. Nam li ctymologiz nominis eius alluda
mus, Ladillaus quali Lans diuinitus data populo dicitur. Laus cnim populus
intcrprctatur : diffs autcm dans vel datio liuc datum. prima cnim fyllaba nomi IO
nis eius Laus ей рег paragogen. Et quamuis ipfum Hungari in regemabfque
voluntate (ua elcgcrunt : nunquam ramen in capite fuo coronam pofuit: pro
ptcr quod potins catlcl‘tem coronam optabat quam terrenam. Et ч1а1 regis co
ronam vfque dumlegitime coronarctur habere noluit: proponcns in animo,
vt,lilirma pax inter eos elle poll`et , regnum Salomoni rcddcrct , 8: ipfe ducatů
.liaberen v ‘
Poliquam autcm diuina difpcnfationc regni gubernacula fufccpit , non
mundanam gloriam,caducam 8: ггапйгогшщйд ca'lelìem patriam, 8: diuinä
gloriam toro cordis alfeeiu promereri йадай. Semper cnim timorcm domini
pra’. oculis habuitin omnibusiudiciis fuis', 8: maxime in caulis ctiminalibus, :.3
vbi vltio liue pœnafanguinis irrogatur. Diuina quidcm infpiratione illulltratus
fciebat, quod rcx non tam regar, quam regatur: vnde in omnibus iudiciis fuis
mitigata legů feuetitate fempet vtebatur mifeticordia: lenitate. Etat enirn con
folatio aliiiâorum, fublcuator opprellbruimpius pater orphanorum , à cunölis
cnim regnicolis mutato proprio nomine pius rex vocabatur. ctiam visitor
honoratus,inclytus,augul`tus extitit, non tam nominum proprietate , quam re
‚ rum veritate. Adauxit cnim rempublicam Hungarian Ipfe primus Dalmatiam.
acq; Croatiam lua: monarchiœ iure perpetuo lubiugauit. Cum cnim гех Zolo
mcrus line libcris dccellilfct, vxoreius , forot regis Ladillai ab inimicis viti fui
multis iniuriis prxgrauataßuxiliü fratris l`ui regis Ladillai in nomine lel`u Chri wf
й1 implorauit; cuius iniurias rex grauiter vindicauit , 8: Croatiam arq; Dalma
tiam intcgraliter БЫ гей1ш1с; quam ройеа prœdicl'a regina fno fubdidit domi
_nio : quod ramen rcx non fecit proptereupiditatem : fed quia fecundum rega
lem iul’ticiam БЫ competcbat hœredi tas : quoniam quidcm rex Zolomerus in
'primo 1‹;га1да aliinitatis eidem attincbat, 8: Ьзггедет non habuit. Porro Salo
mon etat in Pofon. Rcuerendiliimi autcm cpifcopi laborabant pácilicare cos.
Rex autcm Ladillaus , quamnis leitet Salomonem nimis elfe trucem 8: impa
cabilem,vi&us ramen pietate, 8: maxime iuflicia compellente; quia ius legiti
mum Ladillaus non habcb'at contra eum,fcd om nia de faâo fecit non de iure;
quarto anno regni fui paciñcatus ей сат Salomone; donans е1й1репд1а ad re- 4C’l
gales cxpenfas lullìcicntia. Оprimates autcm regni futura pericula bellica: cla
dis caute praccaucntes non patiebantur regnum partiti cum Salomone: ne no
uiliima Herent peiora prioribus. Salomonis autcm cauteriatam conl'cientiarn
prœconceptae iracundiat amaritudo laniabat. Cepit iraq; fremebundus агйаё
\ ti animo machinari dolosin pcrnicicm innoxii languinis Ladillai : fedincidit
in fouearn quam fecit.
Eodem'ctiam anno crux domini,- qua: Albœ conliituta fuerat , percullîa ей
àfulgure. Rex autcm Ladillaus dcprehcnfo Hagitio cepit S A L o M о N в M , 8:
in Wylfegtad retrulitin carcel-cm. Eratautcm apud S A L о M о N в м Bodus
filius Bokonin carcere. Hocautem non caufa timoris fecit : fed pro 001111111
guinitateregis,qui femper minabatur faccre peiora prioribus 3 8: v’t furor-il
lius paululum tcmperaretur.
Ipfe cnim alliduejp Salomone orabat , vt ad lege dei conuerteretur. Si vero
Salomon cöuerfus. fuili`et veracitcr, rcgnü plcnarieipli reliituilïet: ipfc ducatl'l
¿ibi _clegilTct
J : öcquäuis Salomon in carcere fuillet,Ladillaus multo magis dolc
ci cô
yCHRONICA HVNGARORVM. äyiadislauŕ
'd'oleban Sed pol'lmodum Salomon tex dimillus de carcere in cleuatione cor- ’fx
poris („пая Stephani regis beati Emerici confell'oris allitir regi paucis diebus â
85 tandem fugiens adiir ducem Cunorum , qui vocabatur Kutesk: cui iurauir,
‚- quod rranlliluanam prouinciam proprietario iure ipli traderet : 85 filiam eins
’ in vxorem acciperer , li ille in auxilium eius fuper Ladillaum veniret : Dux au
i‘ tern Kutesk'inani {ре feduétus , cum magna multirudinc Cunorum inuadens
Hungariä,deuenir vfq; ad prouinciam caltrorum Vng 85 Borfna. @o audito,
rex Ladillaus itrnir fuper eos,85 conrriti (unt à facie eius , cecidetuntque шаге
gladii multa millia Cunorum. Rex autem Salomon cum Kutesk, Пси! anares
‘o auullis pennis, ab vnguibus allutis fugienres euaferunt. Rexitaque Ladillaus
ш!!! fpolia eotum,85 in hymnis 85 confeilionibus betiedicebar deum, qui dedit
cigloriofam viäoriam. Fecir autem confrrui ibidem eccleliam ad honorem'
deiomnipotentis ob memoriam viétotiae; quarti ibi adiutorio dei obrinuerat.
At tex Salomon cumlattunculis Cunorum inualit Bulgariam 85 confinia Gre
cix: vbi ab exercitu Grazciz imperatoris mifctabiliter funr petculli :' ê quibus
pauci чаше euaferunLCü enim vidil'fenr Cuni magnâ mulrirudinë loticatotú,
timuerunt valde: ceperuntq; fellinar'e,vr tranlirër Danubiü priufquä ab holli`
bus cöcluderentunQui ergo loricas nö habebanr, celeri9 pre leuitare precede
bär.Salomö autê 85 fui arq; alii loticati armotú pondere prçpediti, prxcedentes
‚д focios tardius fequebätur, 85 hyems etat; ningebatq; denlillime : repleuerantq;
niues oculos eorum, 85 niuium clenlirate prxpedienre non porerant videre fo
cios fuos , qui prœeellerant. Errantefq; ferebätur perinania. Sed 85 holles per
fequebanrut eos cominus.Cumq; deuenill'enr ad quoddam callrum deferturń i
85 vacuum,inrrauerunr illuc,85 tota die 85 noëte ibidem manferunt. hol’tes au
tem circundederunt caltrum ‘таит; obfelli vero videntes (e periculo'famis
perire,elegetunr magis pugnando mori,quam fame petimi. Summo itaque di
uculo exierunr in holres, 85 limul cum interfeâoribus fuisinrerietunr :85 quì
° plures ex eis occidebantut,qui eos interliciebant. Rex autem Salomon fugiens
cum paucis vix eualit , 85 facili curfu rranlìuir Danubium , quia glaciatus etat. ‘
30 Cumque venilfet ad quoddam nemus magnum , dixit fuis, и рго recreandis
equis paululum repaufarent. Ipfe vero depolito fcuro {inxir fe confellrim re
uerfurum, 85 abiir in opacas pattes filuarum , fuifque nihil rale' opinantibus,ab
fentauir le ab illis : nec vnquam vlrra comparuit. Fraäus q'uippe tor aduerlis,
vilitarus à fpiriru falutari,ex iplis aduerlis non el’r elfeâus dutioŕ,nec contra iu
llcillìmam dei vetitarem libero pugnans arbitrio ё fed m'anum mifericordilii me
corripientis dei fenriens,in recotdarione commilforum ingemuit: 85 quantum
iullœ humanitatis arbitratu penfari porel’c , cum cordis cörritione 85 farisfaötio
ne dc peceatis luis pœniruir. Vere felix necellìtas, quas compellir ad meliora.
nam tenera necclfe ell:,vr quem mundus odit,diligarur à deo. En nobile corpus
"4o Salomonis regis regalibus deliciis educatum , iacet in puluere 85 cinere fatiga- Y
tum; 85 qui prius pugnabar pro temporalibus , nunc folum intendit carlel’ti
bus.
Torů enim r'e'pus ‘Аж (uae in peregtinatione 85 oratione, in ieiuniís 85vigi
liis,in laboribus 85 obfccrationibus confummauit. Vifus ell: etiam (еще! in Hü
garia tempore regis Colomani; fed llatim deliruit, nec vnquam amplins com- l
paruir. Migrauit autem ex hoc feculo ad dominum, 85 fepultus eli Polazin с!‘
uitate lllîrix. vxot autem eius, 85 materin Agmund requiefcunt.
DE SEC1/ELDA IRRÍ/PTIONE
Cunorum in Himgdriam , Ó' de hello/ànéii rc
‚Ф gll: Ladislai cum cit/Alem.
CAPvr LVII.
O s т hare autem quidam de Cunis nomine Copulch filius Krul, cum vali
Pda manuintrauirinI-Iungariam , vream debellaret, qui Vltrafiluanum re
gnum deprxclauit, 85pta'dam fecum ducebar. depopulata terra traniilua
3
Ladislaus 66 M. IOH. DE THWROCZ
76X. na tranfiens venir ad Bilionöt circa Humen Vnf'oeraliquantis diebus permòl‘i;
tus ей. Deinde tranfiensTyfciam in Chocoyd , exercitum fuumin tria agmina
diuifit. duo agmina vetfus 'fabulum чайаге propofuit :vnum vero circa ТуГсй+
am debellare dimifit. Debellantes veto 8: prœdantcs venerunt in loeum qui .""
dicitut Bechey cum multitudinc ptaedatum, 8:ад propria redire fiatuerunt.
qui dicebaut 'venimua debe/lando; nunc reuertamur venendo. Tantam ergo pratdâ
~ de Hungaria habuerunt,quatita vnquam aliquagens potuit habere; vxores et
iam 8: fìlios nobilium fecum in captiuitatem ducebant. Rex autcm Ladíflaus
cum f'uis in Sclauonia fuetat. Cumq; in reuetfione fua hate omnia nunciafl‘ent;
citius quam fciuerat reuerfus ей; 8:сот fuis militibus celeriter рой eos equi- lq
rauit,quos circa fluuium Temes inuenit : 8: illi putantes fe omnino efl`elibera
tos, plus affeäabant venationem quam bcllum. Rex autcm Ladiflaus militi
bus fuis dicebatçvtiliuae/l mihi mori ‘vobi cum , quam lz/xares пойти ó‘ßlias tvidere
in captiuitate. Hœc dicens lachrymabatur,& primus vexillo rubeo im petum fc
«_
citin caftraCunorum,conttiuitque dominus Cunos ante Растет Hungaro
rum.
Rex iraq; Ladiflaus militibus fuis clam ahatßïi interfciam9 homine: i/lot, edcai
pianura ш; eŕßconuetfifiierintfoiuant: Kopu Ich vero, 8: meliores m ortui funnôc
alii quam plures ca pti funt : 8: nemo ex eis euafit prœter vnum feruientem no
mine Efcembu. Rex autem cum fuis omnibus pto tanta viótoriagratias egit I@
omnipotenti deo, qui eripuiteos de manibus hoftium f'uotum , nominauitque
fluuium Pagani proptet Paganos vïque in ptœfentem diem. `Hoc audientes
Cuni deferuientc illo,qui euaferat, valdc coutrif’cati (от; qui etiam coniuran
tes promiferunt fe iniuriam Кори ich vindicaturos. Mif‘eruntq; ad regem nun
ciosße captiuos dimittete prazccpetunnverbis fuperbis 8: contumeliofis regë
deriferunnët flatuetunt diem in Hungariam intrandi. Cumq; rexaudifiet,(ub
rifit; 8: die qua in Hungariam venite propofuetant,rex prius obuiam illis equi- «t
tauit,timens depopulationem Hungaria: : 8: quodam fabbato fummo mane
prope Danubium impetum (орет Cunos fecit. In primo autcm ímpetu tex du
cem Cunorum nomine Akus percuflit : ôcenfem ‚ quem rex fibi infidelem pu- 3d
rabat, in eadem die feliciter ac viriliter fetuiuit. Contriuitque dominus Cunos
ante faciem Hungarorum ‚ 8: гех сот чй&огйа8: triumpho in Hungariam гс
дййг.
DE EXPEDITIONE saNcTI
regia' Ladislai contra Как/шт.
CAPv'r LVIII.
PO s т haze autcm tex а‹;1огйойхзйооа!йг Rufciam , eo' quod Cun'i pet confilii
от eorum Hungariäinttauerant. Cumq; vidifl`eut fe Rutheni male coar
&ati,rogaueruntregis clementiâ; 8: promiferunt regi fidelitatem in omnibus: 4d
quos tex piiflimusgtatanter fufcepit. Deindeirruitin Poloniam. Poloni чего
contra ipfum venientes pugnauerunt; fed Hungati iuuante deo viötoriam ha
buetunt. ExindeHungaricaflrum Krokow tribus menfibus obf'ederunt. In
terim obfefli 8: obfidentes ceperunt egere. Rex autem 8: princeps petierunt':
ab omnibus Hungaris noóltis filentio , vt portaret’vnufquifq; ocream folam de'
tetra plenam; quod 8: faétum ей. ‚
Fecetuut autem ante сайгот montem magnum de terra illa: quem def’uä
per cum farina coopetueruut. Videntes autcm obfefli, quod ob\fidentes abun~
datent vietualibus ,- 8: quod diu pofl'ent matiere ante c'aflŕrum s arcem cum vnl@`
' uerfis regi tradiderunt, 8: pacem ad voluntatem regis ordihauerunt f`cu com- 5a
pofuerunt. At inde tranfiuit in Bohemiam , 8: multos captiuos de Bohemis
duxerunt impune in Hungariam. Et fic rex viéiotiofiflimus ad prod
pria rcdiit cum gaudio.
De
'ci-I'RoNrca HVNGARORVM. "modau
lD-E CoN’sTRI/CTIONE EccLEsr/re WARA- М"
dieigßs, dra'eelee‘lioneregu in eopimueumpißzgii °
trou/marini.
Carvr LIX.
РО s т hxc in paroehiacaftri Bihor inter Humë Kewres in venatione {на inl'
uenitlocun2,vbi angelico admonitu propofuit conltruere monafterium in
honorem virginis Marias, quem locum Warad nominauit. At rex Ladislaus
in ampliora femper fe extendens, 86 de ‘типе in virtutem profieiens, non fo
i o lum in Hungariam; fed бей п omnia regna Chriftianitatis fuse refperfit fuauita
tis odorem: vnde mortuo Romanorum imperatore duces 86 tetrarcha: Theu
tonicotum,cunc`tique barones 86 optimates communiter 86 concotditer ro
gauerunt ipfum,vt lufciperet imperium. Quia vero tempore (по пб folum (на,
fed quze Iefu Chrifti funt, quœrebat; 86 illud diuinum oraculum mente fedula
reuoluebat: non zmn/àredioru terminospfirrum tuorum: fuis ter'minis eontentus
effe maluinquarn fupra menfuram iuris augere. alienigenarum itaque 86 igno
tarum gentium regimen (ufeipere recufauit. Vix autem in Hungaria Deo pie —
ac fideliter feruiendo,86 leges conuenienti vigore fanciendo, porerat remane
re. Cumq; celebralfet pafcha domini in Bodrog, ecce nuncii de Francia 86 de
ao Hifpania,de Anglia 86 Britannia ad cum venerût, 86 pratcipue de Villermo f'taà
tre regis Francorum,86ei omnipotentis Dei iniuriam fe vlcifci manifeftaue
runt; 86 fanétam ciuitatem, 86 fanëtiffnnum fepulchrum de manu Saracenorû
liberare penfauerunt: vnde gloriofum regë rogauerunt, vt eis reötor 86 guber
' natorin exercitu Iefu'Chrifti exilteret. Rex autem hoc audiês gauifus elt gau
dio magno,86 in eadem Решайте à nobilibus Hungaria: licenciatus ей; triftan
baturque tota Hungaria propter çum ; fed ipfe quod inceperat,n11llo modo di
mittebat. Mifitq; nuneium ad Cörardum ducem Bohemorum lilium Otho
nis; 86 petiit ab illo ac prxcepir, vt fecum vltra mare ire pro iniuria Iefu Chrifti
properaret. Ille autem libenti animo promifit; Interim cognatus Conratdi
'5o ducis nomine Sentapolug noötis filentio Pragam veniens, ipfam eiuitatem. ce
pit. Marie autem faëto ab epifcopo Pragenfi in folio ducali ledit; 86 à quibufl
darn honoriñce fufceptus elt. Conrardus autem ad gloriofum regem auuncu
_ lum (авт venir: 86 quae' ei acciderant,narrauit;86 regem in auxilium БЫ veni
rein propria perfona rogauit. Rex autem eonfenfit ei ita, quod de [eruitio Dei
dux non remaneret. Et quia conlanguinitatis vinculo illi iungebatur; etiam
memor aötionis ducis partis еще, qui ipfi in auxilium contra Salomonem ve
nerat; promifit fein propria perfona cum adiuturum. Habebatrex feeum fra
tres fiios filios Cieyfa.l regis Colomanum 86 Almum ; prognofticatufq; 'era't 'rex
de Colomano; quia fufot fanguinis fieret. Voluit сайт Agrienfem epifcopum
40 eumfacere. (li/indem noiítc feceflit in Poloniarn, audiens quod pater eius 86
auus Polonix honoriŕice fufcepti effenufecutique funt cum del-lungaria Mar- .
cus 86 Vgra 86 alii. Rex autem congregato cxercitu (по cepit ire contra Bohe-`
mos propter iniuriam nepotis fui. Cum autem решетке: in cvonfin'ium Bo-`
I1emorum,grauis inŕirmitas inualit eurn. Conuocarifq; principibus fuis ad Co
lomanum nuncios mifitf'anótum Marcellum prœpofitum, 86 Petrum comité,
vtad l-lungariam reuerteretur. Beatus autem Ladislaus fic ordinauit, vr poll:
ipfum Almus regnaret; qui finceta fimplicitate duétus honorauit fratrem fu
um Colomanum przcferendo ipfi coronam regni, tanquam cui iure primoge
niturœ videbatur competere. Siquem autem (circ dele¿tat,quot 86 quanta
S0 bona genti luz beatus Ladislaus fecit, de geftis eiufdem plenam poterit habe
re notitiam. Sanétitate igitur 86 gratia plenus tranfiit ad confortia angelorurn,`
Anno regni fui х 1 Lx. öefepulrusW/aradini in monalterio 6.10. Anno с‘
domini M. x с v. tertio kalendas Augufti.~ MX C P',
feria prima.
l
Ё 4
Coloma 68 M. to н. DE Tnvo'aocz
nue Rex.
DE coRoNaTzoNß Re Gis coLoMA
nidíliiregi? (др/‚Едут!Ё /ílii Bela regia/ì
rniliter primi.
CAPVT LX.
Olomanus iraq; ŕilius regis Geyfœ de Polonia fellinanter rediit,8c corona-r
Crus ей: 8: duci Almus ducatum plenarie conceilit : In cuius etiam tempo
ribus multa mala (unt perpetrata, vtinferius patebit. Brat autë habitu corporis
contemptibilis, fed af‘tutus 8: docilis,hifpidus,pilofus,lufcus,gibbofus,elaudus
8: Ь1асГи$.Сшг1Ч; pratdicìi peregríni lefuChrilli audifl‘ent de morte glorioii re IO
gis Ladislai, valde condoluerût; ac inde miferůt nuncios ad regem Colomani'i,
vt quemadmodů gloriofum Ladislaum rogauerant,ita 8: de ipfo petieranupu
tantes ipfum efl'e de eadem pietate, quia ipfe de eodem fanguine fuerat. Colo
manus autem rex hoc audiens,non folû non ire cum eis promiíit; fed etiam per
terrain fuä viam illis minime côcellit. Exereitum autem contra eos milit, vt ad
regnů introire nö permirterent,putans ipfos elle tyrannos 8: пб peregrinos. lllì
autem fpem in Deo ponentesßc cuius lìgnů portabant Iefu Chrilti in illo cöiig
dentes Hungariä audacïlzer intrauerünöc exHungaris multos intetfecerüt.Hoc
audito rex congregauit exercitü fuum circaTemes,& illos fimulata pace ire di ô
miferunnCumq; ad Zemlin peruenifl`ent,(e in pace effe fperantes cal’trametati ZO
funt.Cal`trû autem Zemlin ceperût, ne rex alias inlidias faceretßc peiora prio
ribus ŕierët.Deinde marchiâ illam tota deualìabant propter viétů; 8: quicquid
rapere poterät,ad сайгй portabant. Rex aůt in Temes итог! conlilio ‘Жив, pa
сё cü illis firmauigôc multis muneribusßc viólualibus eos honorauitßt in pace
ire dimiiirllli ай: peregrini proiìcifcêtes ceplerütAntiochiä,&adiuuäteDeo Ie
rufalem abierůcCüq; rex ad propria reuerteteumôc duxAlmus ad ducatů iret,
quidä iniqui diabolico fteti cöfilio ceperüt inter eos accufate. Dicebant enim
duci: dominedax; rexin/idiatar Миф‘ са/геге lwilt te. Deinde regi dicebat: a'iix tibi
‚фа; inßdiae,(bjinon caßodierilt „фирмам te morituriî. Нос ай: audientes
ambo iuuenes 8: lafciui,eögregaueruntexereitus.Rex autê cum exercitu venit 50'
contra ducem in Уайт п,8: dux econtra veriit prope Warkun : Tifciam autë
inter eos dimiferunt. Fideles aurê Hungari treugas ab ipiis petierunt, vt collo
quium haberetundixeruntqg: дам: уиоа’пшрияттшЁ/йт: oploiignant, mo
штат: ó»шт шфпщадгмфш nua'iußertiiupatres nojlri ft/elfratret campa
мыeorunz fuelfratributpagnaaernnt; Ó' mortriißint; nec nos 'viderniu eau/ampu
gniaßdei'tßloagnaplacet,iißdaopagnent; á' qui eorampraaaliierit, pro a’omino
babeamnr. Qqo йашго conlilio principes tenerli (unt. Cumq; Grack regi сНхИ1
fet,quemadmodum йашсгёг,8: Ilia duci reuelaílet;I abfq; voluntate eorů uie
uerunLPol’t hec autë rex inuaiit Rufciam,ôc ducill'a Rutenorumznomineîan
ca venir obuiä regi; 8: eius prouoluta pedibus obfeerabat regë‘cum Iacli‘rymis, 4Q
ne difperderet gentë illam. Cumq; regem non audientë inl’can'tiflimis folieita
ret precibus, calcitrauit eam гсх,8: amouit à fe dicës: Nga opor'tet regale' motie/Ia
„тут maiala'a'eiarpari. Illa autëgemens tenerla ей tetrorfum : 8: rogabat о
mnipotêtisDei auxilium.Plutimi aüt Cuni cum Mircode cum precibus vene
rant in auxilium Rutenorü . de noéìe eonfurgêtes fummo mane perculle
runt cal’craregisßc vfq; ad interemptionë dillipauerunt ea crudeliter: nobiles
autëHungaria: communierunt regë circumq'uaqgfueruntq'; regi pro muro in
expugnabili. Kuni vero perfequëtes comite' Enzë de genere Almali ‘Щит for
tcm 8: alacrë,interfecerunt cum: 8: omnes qui cum eo erät; limiliter 8: срЯГсо-‹
pos Cupan 8: Lautentium, multofq; alios bellatores fortes fagittarů transfixio ,s
nibus ceciclerunt.Vnus autë ex Cunis nomine Monoch acriter perfequebatur
Hungaros, чист Matthœus miles regis Optimus volens com prehëdere, im pe
tum fecit in illum. illevero fugiës milla рой tergů fagitta pedê Matthazi transli~
xinůc nili focii multi infertis clypeis illurn protexilfennmortë non eualiffenPe
trus iraq; verfus ей ad Monoch. Cumq,~ ad Petrum fagittaffetfagittare non po
ruit;
CHRONICA `I-IVNGÄRORVM. 69сд1шш
init; ßcvfq; dum aliam fagittä acciperet, Petrus latus Monoch perforauit. què' „I“ RH
captum ad regê viu um perduxit. Tûc lula comes in pedibus vulneratus cualit:
de quo vulnere in Hungaria mortuus ой. Rex itaque,&: omnes fuiceleriterfu
giendo venerunt in Hiigariam: thefaurum ай: regis 8: omnes, qui ‘celeriter fu
gere non potuerunt,Cuni rapucrunt: tanta firages ibi fuit, quod raro Hungari
in tanta fitage fuerunt. autê ex Hungaris in liluis euaferât, prac neceflitate
' famis f`oleas calciamêtorum fuorü affando comedebant. @id plura? tanta tíic
pcricula faiîla funt, Чиж (cripta non funt,quœ dici non poffunt.Rexautê de pti- U! С
maillius,dorrnieratin
. tis vxoregenuitLadislaum 8: Stepl1anú,anno
palatiofuo, dominiEtecce
q,ibi asdificauerat. M. c. г.fané‘tus
Cumq; N.rex effet M
Zadn
'I0 in Dalmacia in ciuitate Zadunůccogitaretciuitatë fuccendere,prç duricia ge
riëlis epifcopus venir ad eum in horrido vultu: quem per capillos capiês traxit,
8: cum virgis laurèis valde verberauit. @è cum dimiûlfet, 8: excitatus fuiffer,
Щит поп vidit,fed dolorë fentiebat, 8: ielus virgarum fuper corpus fuum alpi
ciebat. Quapropterà molefiatione ciuitatis patienter ceffauit. Deinde tex vo С
qui
1еЬагpropter
irein Rufciâ.
regis timore
Annoilluc
domini
fugerat:
M. с.quem
vi. reuerfus
rex fufcepit
ей dux
ad pacem.Deinde
Almus de Patauia:
fu‘- M° . i
regni Hungarix vniuerfa. Ipfo vero Bela rege ad marc liagam facientc; Tarta
rivfque ibi iplum crudeliteritifequutitur. Manlerunt cnim iplî Tartati in re
gno Hungariaztribus annis. Et quia feminare illis tempotibus non potuerunt
Hungari; ideo muito plures pol’t exitum illorum fame pericrunr, quam illi, qui
in captiuitatem duâil'untöcgladio cecidcrunt. Poli hate autcm rex Bela re- 5o
цех-Швей de inaritimis partibus, 8: duccm Aul’triœ Eredericum virum belli
cofum ante nouam ciuitatcm gens occidit in prœlio Hungarorum: 8: transfi
xit per maiçillam. Licet idem dux ccciderit in hoc bello; Bela tamcn rcx ptœfa-v
tus triumplium ců Hungaris perdidit.
DE BELL 0 REGIS BELAE CVM
Ot/iocaro rege Bobemornm.
CAPVT LX'XV.
C# О s т haie idem rex anno domini M. c с. L х. congregauit exercituni copi
M» C С’ _ ol`um_contra Othocarum regem Bohemorum circa Morauiam ‘та cum 40
l L X- lilio {по S т в P H A N o, 8: A L P n A duccCumanorum. Sed vié'tus fngít circa
"а . Haymbutg tertio idus Iulii. Etat cnim vir pacilicus; 8: in excrcitibus 8: prœliis
minime fortunatus.
,@foMoDo PoPVLr/s видным REGIS
. in temporibusßjlag‘cäauer'ii.
CAVPvT LXXVI.`
uf» C. Plius ctiam tempore, an'no domin-í millelimo c с. Lx I t I. plebs Hagel-lis le
M. CC. y feriendo vníuerfaliter dil`cutrcbat. Obiit autcm anno domini millclimo
L XIU- C C. L x x v. Nonis Maij.- feria fcxta, in fcllo inuen-tionis lancia: crucis in In- 5o
uf-
M CСC fula
trumB minorum
v D в N s conllzruéìa
I i 8: fepultumy eli: corpusvirginis
ad honorem eius S тgloriofx
к I с o N,l 1quam
i in ccclelia fra-`
ipfe domi
J
LXXV. nus tex B E L A` adhuc viucns fumptuol'o opere 8: pulcliro feccrat inchoari.
vbicumdominareginaconfortc fuaM A в. 1 A nomine,liliaimperatoris Gra:
corums 8: duce Bela lilio l'uo cliarilIimo feliciter requiefcit: vit virtutibus ple
` nus ;
q ’ енкотсА нчысАкокчм. гэмтхг
nus; cuius memoria quali meldulcorofum vfq; in diem liodiern'um in ore о-’
' mnium Hungarorum 8c aliarum plurium nationum fuauefcit. Cuius corpus
lailippus arclliepifcopus Srrigonienfis де есс1е11а memorata auferri exhumä
do fecerat cötra inra , 8e in (ua eccleiia carhedrali indebire tumulari.Super quo
facto Coram fummo pontífice cqfadiutius ventilata; frat'res minores cum ho
note maximo relmbere ex integro meruerunt. ôecoram virginis ara glorioiius
condiderunt. Vbiliipulchrivcrius continentur. Aßicerem chammnresciugum‘
„шутит; Rex,dux,rcgina,quibue affini зашёл trim. Et fequitur: Dum limit;
tu.: dum 'wlguit rex BeÍapnte/hu, Freue letuißfaxßrmafuit, пути!’ hone/bu.
l‘O
DE coRoNATIoNE REGIS STE.
pbani quinti flu' regu Bela quarti.
. CAP_vTLXXVII.
` Ó s т 1рГ11т anno domini M. c c. L xx. ccpitrcgnare iiliu's eius Stephanus ¿1_ C,
Pfupertotam Hungariam ; quœ Othocarum regem Bohemorumin Hunga- W, CC,
riam cum Bohemis auliralibus , Branburgenûbus ,accazteris mixris gentibus L Xx
cum potentia venientem ante Huuium Rapcha deuicit viriliter ac fugauir. praz
terea Budam ciuitatem Bulgarorurn expugnauit ; 8c Bulgaros fuperauit, regem
eorum ВЫ сотр11111дейг111ге. Regnauit autem duobus annisßemortuus ей
in anno tertio regni (uiin magnainfula; ôc fepultus еййп есс1е11а beats;` virginis
Infulœ Budeniìs, in loco beginarum.
DE CORONJATIOJK'E REGIS LÁDIS
laiquartz' ф!!!regu' Stephani quinti,qui K‘111/„дача
‘ dxóïue ф‘.
CAPVT LXXVIII.
VIi'ucceilir Ladiflaus iilius eius; 8c coronarus ей eodem anno, quo rnorA
Ctuus ей pater eius: videlicet anno Domini M. Cc. Lxxvr. qui imperatore ¿,C,
adiuuante circa Morauiam occidit regem Otthocarum (upradiâum in prœ- LM, CC,
lio. Ройеа cum anno domin-i м. cc.1.xxx1r. Oldamurdux Cumania: cögre- LXXVI,
5° gato exercitu Cumanorum circalacum Hood vocatum,voluiil`ct 11ой1111еггеь А. с,
gnum inuadere Huugarorum, vt (по dominio fubiugaret; contra сот rex La- QM, сс,
diilaus,vt fortis Ioi'ue pro gente fua 8c regno pugnaturus acceilit._In cuius excr- LXXXH;
citu Lorandus Hlius Thoma: miles йгетшз contra Cumanoslanceauit cum
ímpetu virtutis (uz : êelaudabiliter percuiiit plurirnos 8e proürauit. Ройеа ců
proelium commirteretutinter partes fortiilìmurnfubito ôcinopinate ex diuina
clementia pluuiagrandis exorirut contra faciem paganorum; 8e qui in arcu
bus fperabanr 8e fagitta; propterimbrium deniitatem iuxta propheticum faâi
‘ _ (unt vt ftercus terras. Et fic rex Ladiilaus viâtoriä obtinuit diuino fretus auxilio;
DEsEcr/’NDARIOINTROI- '\'\
4° tu Tartararum'. ` `
0 C A P v т L X X I X. 4 y
Апдё ройеа pauci де ipiis Cumanis qui euaferant , ad Tartaros fugertint,
Tquorum inilcinöru Tartari anno domini м.сс. Lxxxv. fecunda vice intra- КАС
uerunr Hungariam ; 86 vfq; РейЬ vniuerfa miferabiliter cöbufferlmn 1йе enim ÚW- ccf
rex Ladiilaus filiam regis Caroli de Apuliain coniugiů habebat.Sed fpreto tlio~ LXXXVJ
ro coniugali fîliabus adhœlìt Cumanorum Ayduam Cupchek 8c Mandulä vo
catis , ac alias quam plures in concubinas babebat; quarum amore cor cius ей
merito deprauatum,& à fuis baronibus 8e regni nobilibus odio liabebatur;
5° DEADVEN'TVFIRMAN( SB.
f dieafa/felice legati.
\
yCAPVTLXXX.
l Н IN с1пй1ре1‘ contra eum, quia Cutnauice 8c non catliolice c`ô'uerfabatur;
3 Philippus Битва: fedis ap'oftolicx legatus aduenir. qui barbas radere,
4
"r,
Ladis/au: 8o M. ‘lOl-I. DE THWROCZ
ТЕХ.
crines detruneare contra mores Hungarícos,& pileos Cumanicos ; quorů vf’us
in Hungaria iam in cotifuetudine habebatur,abiicete demandabat; regem et
iam anathemaris vinculo feriens vt paganos odio haberer, rirum Chriflianorü
diligerer; 8: thoro viueret coniugali : fed nihil in rege proficiens repatriauir.
DE .st/Brita NECE’REGIS La
dttlaiper Cumanosfalïa.
CAPvT LXXXI.
М.СС.ХС. O s T hate in breui ipfe rex Anno domini M. C C. XC. Feria feeunclaptoxl 1
Р та ante fcfium faneirœ Margarita: virginis 8: Mattyris prope caflrum Kc I0
refzeg ab ipfis Cumanis,quibus adhœferar, ей miferabilirerinterfcetus. Tem
pore enim ifi:ius regis Ladiflai eepit Hungaria à fua magnifica gloria tcfleëti s vt
cafus flebiles 8: euentus inferius ойепдепг. Серегопг namque in eainteftina
bella confutgere 5 ciuitares eonfringi; villa: per com bu fliones ad nihilum redi
gi; рах8: сопсогд1а penitus conculearisdiuires defîcereiôc nobiles ruflicati
pra: inopia. Illo tempore biga fcilicer duarum totarum vehiculum i à regni in
eolis cutrus Ladiflai dicebarur. quia proptercontinuafpolia animaliavehicula
ttahenria defeeerant in regno; fed liomines more pecorum bigis iunâi vices
animalium impendcbanr.
DE drce от)! nepotte Andrea regisßcundßqui
CORONÄTÍONE REGIS á' Venema
dió't'uaeŕl.
CAPVT LXXXII.
РО s T cuius regis mortem eodem anno X V Ill. die Andreas dux de Vene
riis eotonarut; qui viuente adhuc Ladiflao rege adduâus in Hungai'iam
_ fucrat. Cuius Andrea: regis otrum 8: origincm videamus, vt qua tationeme`
ruerit coronam regni Hungariœ accipere , perfpieiamus. Cum eniт гех Ап
dteas feeundus pater quarti' Beli regis 8: Со1отап1 dueis,mottua prima vxore
fua vel potius interfeóta, vt fupetius diâum ей , mare ad mandatum ecclefiae
ttansfreraffer in terram fan&am,ad pugnandum pro fepulchro domini; ibi чй ‚О
@cor exiflens teuerrebatut feliciter cum honore. Tandem in Iraliam applicuir,
8: quadam vice apud marchioncm Eftenfem ей magnifice hofpirarus. Ille ve
го marchio eognofcens regem effe viduum g filiam fuam exeellenter pulchram
8: bene ornatam confpeëtui regis afiare fecit. Rex чего videns eam pulchram,
ô'cfuis oculis gratiofamicum abfque hoc dueere vellet vxorem; cunLeadem
domicellaeodem die eontraxit matrimonium 8: in Hungariam fecum duxit.
Mortuo чего rege Andrea,dominaifta volens redire ad patentes fuos; сопос
eatis principibus regni Hungarixatchiepifcopis 8: cpifcopis fe gtauidam pro
le; manifeflis indiciis детоойгаойг; 8: fie ей teuerfa in tetram fuam ЕйЬ vo
catam «, 8:1Ь1 apud pattern fuum puetum mafculum pepetit,qucm in baprifmo 40
Stephanum vocauerunt: quinutritus ôceduearus ей fubhoe titulo, quod effet
filíus regis Hungarian. Tandem ad atratem vltimam deueniens , vfurpare dolo
fe matehionarum` voluit aui fui: fed idem auus fuus ptçualens ipfum remorius
effugauit, 8: fic Stephanus fugiens abiirin Hifpaniam ad Iacobum regem Ara
goniat, qui habebat in vxorem forotem iftius Stephani ŕiliam regis Andreae re
gis-Hungariz,& ibi aliquamdiu commoratus iterum in Italiam veniens eleôius
ей рогейаз à eiuibus in Rauenna. inde fugatus venir Venerias. Ibi aurë vir q ui
dam ciuis Venecenfis ciuiraris potiorôcdiriot eognofcens 8: fciens veraciter,
hunceffefilium regis Hungariae; tradidit ei f'iliam fuam in vxorem ; «Seomnium SO
bonorum fuorum articipem eumconflituir.
Ex illa autcm abuit filium Stephanus,quem Andteam voctauit nomine
partis fui. (до Andreas auxilio ôöconfilio auunculorum fuorum , qui etant in
finitatum diuitiaruin vi uente adhue rege Ladiflao in Hungatiam fubinttauit :
ep quod effetdux,qui debeter habere porrionem in regno regis Andrex titulo
’ aui
_ PCI-IRÓNICA HVNGARORVM. _ 81 ¿mire/u"
v3mi-fui. Cum autern’rex Ladillaus fuilfet occifus à batonibus regni; Andreas Rex*
duxfelieiter coronatur. @i anno fecundo regni fui cum exercitu maximo
Aultriam debellauit. In cuius imperio quidam nobiles regni , Iohannes fcilicet
86 Henricus Banus lilii Henrici ac Vgemus lilius Poeh de Wylalqaliiq; quam
plures in praziudicium regis A N D n в À-ì à papa Bonifacio VIII. regem petic
runt.
„2j/0211090 1N PRAEIVDIcIi/M RE.
gie L/{ndmepupo odinßomiam quoruudam baromimfuerum Caro
lum in Hungarian; de/linauerit.
IÓ
CAPVT LXXXIII.
Vo, R v м inltantiam papa admittens qucndam puetum x 1. annorum no-l
Qmine Carolun2,anno domini M. с с. x с r x. viuente adliuc Andrea rege ¿.C.
in Hungatiam deltinauit. Cuius Karoli generatio86 origo tali modo habetur. (M. CC;
Rex Stephanus quintus lilius Bela: quarti regis Hungariç inter alias ŕilias habu XCÍX‘.
it vnammomme Mariam vocatam , quam Karolo Claudo lilio Karoli magni ,'
qui exdonatione ecclclia: fuit rex Sicili:e,tradiderat in vxorem. rex Karo
lus Claudus ex illa lilia Stephani regis genuit Karolum Marcellum nomine:
Karolus vero Marcellus ex ŕilia imperatoris Rodolphi Clementia nomine ge
’ LO nuit lilium, quem primo in terra lua vocauerunt Carobertum , quali Karolum
Roberrum ; 111 Hungaria autem ablato Roberto ipl'um Hungari Karolum vo
cauerunt : vt autem ilte Karolus regnare valeret, 86 contra Andream rege' po
teltarê accipere,Papa legatos vnum 86alium de latere fuo contra regem Andre
am pro Karolo deltinauit ;qui nihil agere valentes ad propria redierunt. In
terim anno domini M. c с с. 1. 111 felto fanéti Felicis ide‘m rex Andreasin caltro А‘ с’
BudenlÍreq uieuit in domino,86 fepultus ей 111 ecclclia fanóti Iohannis euang‘e'- M’ CCC'
lilt~.e,apud fratres minores. L
DE t/rnnrc'rroaguî rrErLcEsL/rl
duri: ,jf/iiregu Bohemia in opprobriumfueri Karoli, (bale
corondtione еда/дат.
CAPVT LXXXIV.
I) O s т E A mortuo rege Andrea barones regni eodem anno in dua's partes ce
lerius diuiduntur.- ita quod Matthazus Omodeus 86 Vbrinus potentillimi
principes in rcgno,ac alii nobiles quam plures Karolo puero adhœferunt; 86 ей
regem nominabant verbo fed non faëto. Dominicus vero,lilius Stephani diâi
Porch magifier Thauarnicorum quondam regis Andreae Demetrius lilius Ni
colai,Hen`ricus lilius Henrici viti valde magnifici cum Iohanne archiepifcopo~
Collocenl'. 86 Andrea e i (copo Agrienli; Emerico epifcopo \Varadienf. I-Iaab
40 epifcopo Vacienlf Ant onio epifcopo Chanadienli 1 Nicolao epíl'copo Boz
nenů'; 86 Iacobo epifcopo Scepfenf cuivfq; vitam fuerat concellus epil‘copa
tus ; 111 menfe Iulio verfus Bohemiam procclferunt ad regemWencellaum; vt
regnifultipcretgubernacula Hungarotum: N E R в c N 1 L 1 в в n r L1~
BERTATEM AMr’rrrnr-:Nr IN SvscEPa-roNE P в к EccLE-sr
A м D A т 1 R в с 1s. Ad ipfum autê regë Bohemia’. ob hancrationem poluc
runt grellus fuos.quia rex Otthacarus,qui per regem Ladillaum fuerat interfe
¿tusJicurelt fuperius enarratum а habuit in vxorem liliam domina: Annzfiliœ
Belœ regis quarti : qui ex ea genuit lilium nomine Wencellaum; qui rcgnauñ:
in Bohemia parte mortuo multis annis. Wencellaus venire noluit; led fi
501111111 (num ex filia imperatoris Rodolphi procreatum 86genitum nomine limi-l
liter Wencellaum in quadam villa Godin vocata circa Moruam ex parte Bo
hemix,quo prœfati nobiles 86 epil'copiconuenerant, in regem Hungaris tradia
dit naturalem. 86ipli confeâtis infttumcntis litterarum, 86 roboraro fidei lit-f
mamento vnauimiter fufceperunt. Ab hinc Te a'eum laudamue, altillime pro-1
clamantes ad Albani ciuitatem regiam deuenerunt : vbi I o н A N N в s arf-1
M. llOl-l. DE Tl-IWROCZ
77mm- 8 1.
14'“ di’ chiepifcopus Colocen.cum epifcopis aliis fuperius nominatis honorifice cum
а“ L4' coronarunt. Sedes namque tunc а1с111ср1Гсораг115$1г13о111сп11УасаЬаъ111с1с
“h5/4'“ Budam venerunt; ibiq; Iohan nes archiepif'copus obdormiuit in с1от1поэ8:
rex. Iacobus epifcopus Sccpfenf‘. quieuitin pace. Tumulantur autë in ecclefia fan
âi Iohannis apud fratres minores.
l.'
,QÍVOMODO REX LÁDISLÁVS SII/E
Ví/enceslazu„шт: de Hungarìa, ó'in Bohemian:
кисти/1101:.
С А P v т L X X X V. l0
О 5 т E А rege iam diâo , чист Hungari Ladiflaum vocauerüt,in Buda de
Р gente; nullum caůrummulla potentia feu рогейаз, nullum ius regale fìcut
Karolo puero , ех parte baronutn refltituuntur : fed ‘та pars regni Karolum,al
tera Ladiilaum regem appellabant nomine tantum, (ed non re vel effeëltu regi
minis feu poteltatis. Tu nc rex Wenceflaus pater Ladiflai nouiter coronati, vi
“С dens 8: confiderans palliatas verfutias Hungarorum , anno domini, M. ссс.1п.
M. .ССС. cum multitudine exercitus Pannoniam сй11131с11`115;8:111х1а Danubium circa
III. Рсй11 aliquantulum reiidens; Ladiílaum Hlium fuum cum corona regni acci
piens, 8: Ladiilaum 111111111 Vernerii reâorem feuiudicem Budenfem, _in fuů
regnum 111 pace reuertitur. 2.0
,Q'VOMODO PAPA PER „â/VOSDÁM
Видел/‘радует: :xtitit excommunicatm.
CAPVT LXXXVI.
O D в м tempore Frater Nicolaus de ordine przedicatorum cpifcopus Но
EitienfÍCardinalis аройо11сз: fedis aué'toritate fuifultus in Hungariä pro Ka
rolo aduenit. @i Buda', гейdendo diebus aliquot videns fe nihil poile prof‘ice
re,reueri`us ей 111 С1111ат.8:1Ь1то1’111о Bonifacio v 1 I 1. in f'ummum pontifi«
ccm eligitur 8: сгеашг,8: Benediâus appellatur. In (uo autem receflu ciues ci
uitatis Budenfis pro quodam cafu in interdifto reliquerat. Inrerdiötum quippc
religiofis 8: plebanis ftrié'te feruantibus; furrexerunt pfeuclofacerdotes 8: рег ‚О
` D E
`CHRON'ICA HVNGARORVM. s, caro/u.
.,l'g’roMoDo KARoLI/s REXDOMI- Rex’
шт Eli@bezbjî/¿am regir Polonia ‚шт;
in ronjârtrm.
CAPva' XCII.
АЫ N O domini M. с с с. х х. accepit rex Katolus fìliam Ladiilali regis Po- AC.
. lonorum Elizabeth nominesde quaanno domini M. ссс. xxLhabuit rex M. CCC.
lilium nomine Karolum,quipuer morruus ей eodcm anno,quo natus ей; 8: ХХ.
in Alba iepultus,Anno domini M. с с с.х x 1 v.in Wyifegrad in felto fanéii Re- М. ССС.
1 Q migii. de eadem regina rex genuit Hlium nomine Ladiilaum. XXI.
DE FVNDATIONE
inLxppa. CLAVSTRI ' '
XXI V.
C A P v т Х С I I I. '
AN N O domini M. с с c. х x v. inchoauit dominus ’rex fratribus minori- UL @_
bus zdiíicare eccleiîam in Lippa ad lionorë beati Lays noui {antíti epifco- M, CCC,
pi Thololani 8: сопГейогЕз; qui fuit Frater carnalis partis fui, fcilicet primoge- XX к
nitus regis Sieiliœ; ŕilius Matiz regina: Elia: Stephani regis Hungariœ; iïlii Bela».`
quarti, profeifor voto 8: habitu ordinis fratrum minorurn.
2.0
‘DE NÁTIVITATE LODOVÍ/ÍCI
ffii regla Kafolì.
CAPv'r XCIV.
N N O domini M. с с с. х х v 1. rertio nonas Martii ; natus ей eidem regi ‘АС
A6lius,quë nomine huius fanâi confefforis confanguinei fui Lays pra: gau- M CCC»
dio appellauit anno domini M. c c с. xxvn. feria quarta ante dominicain Ra- XX VÍ
mifpalmarum , eccleiia beata: virginis de Alba regali ; quamuis plumbo teâa м- ССС
{иййессошгайпсепдшщщГцрегйцз inemini», ramen iiebiliter ей сотЬцйа; XXV”
ôcrota plumbea materiam in laminas produâa де teâo eius à facie ignis vehe
50 menris Huxit liquide [icut cera: excepto vno campanili, quod (upraiàcrifiiam
ей: УЫЬПСЁОПЛП reliquiœ quam plurimz appoiita: conferuantur: quod пе
mo du birat, corum meritis remaniiil'e; fed nihilominus eandem eccleiiä рой
caiterum plumbo texir.
DE :1r/111711475 VINDRRÄR Dy. `
cia'fbi ez‘ufdem regia.
C A P v т Х С V.
O D E Manno in Рейс fanéti Andreœ apoi’toli natus ей ŕilius ei , quem An
Edreamappellauit.
4° DE IMPIETATEETFEROCI
дым Feliciani.
C A P v т Х С V I.
N N O domini M. ccc.x х i х. morruus ей Ladiilaus filius eius. Cum au- Je.
А tem hiidem tem oribus regnum Hungariz pacis органе träquillitate gau- M_ C С С.
derer, 6: йсишт еП‘Е: аЬ hofiibus circumquaque; pacis zmulus 8: inuidix XXL“
iìminatordiabolus, miûtin cor cuiufdam militis nomine Feliciani de genere
Zaaeli inueterati dierumßecanicie iam refperii , vt dominum (num regê Ka
rolum 8: dominam Elizabeth reginamßc duos iìlios eius Lays 8: Andream ос
50 cideret gladio vno die. qui Felicianus per Matthœum de Trinchino quondam
Palatinum fuerat exaltatus.Tandem reliëto Martbato venerat ad regem. Huic,
quod eurn rex regio fauore ptofequeretur , feeuro ingreiîii'l regis ianua abfque
obice patebat. Porro cum rex vna cum regina 8: iìliis fuis pratfatis anno domi- ‘11-6
ni M.ccc.xxx.xv.Kalendas Maii , feria quarta рой о&аиа$ Pafcha: , in fu bur- M- CCC#
bio caiiri Wyifegradin domo (ua pranderet , ante regis menfam clam fubin- XXX#
H
Caroli“ 86 М. IOH. DE THWROCZ
Вехи rranclo idem Felicianus 2111111: 8: euaginaro acutiflì mo gladio vehemenrillln‘iö
impetu more Canis rabidi im mifericordirer rcgem,regi nam , fìliofq; voluit iu~
’gularez [ed mifericordia mifericordis dei prohibente quod voluit non potuif
effeâui mancipare : ramen regis manum dexreram leuitervulnerauit :fed prolx'
dolor fanâillimç regime dcxrrœ manus quaruoŕdigiros, quos panpeńbus 8:
miferabilibus arq; abieóris perfonis mifericorditerin elecmofynis extendebat,
protinus amputauit. Cum quibus eriam digitis innumerabilibus ecclcliis ра
гагпета varia confuebar ; 8: а11аг1Ь115 facercloribufq; ornamenta de preciolis
purpuris rranfmirrebar, 8: са11се5 indefelfe. Cum eriam pueros regios ibidem
a'l’canres vellctoccidere ; paedagogi puerorum, videlicet filíus Gyvvla 8: Kene lb
fichôc Nicolaus l'îlius Iohannis Palarini fcinrerponentes, euadentibus pueris
memoratis,lethaliter vulneranrur in capire. Tune lohannes 1111115 Alexandri de
comiraru Porokienli bona: indolis iuucnis vicedapifer regina: rune exil'lens,
in ipfum Felicíanum quali in cruentam beltiam irruir,8c cum bicello inrercol
lum 8: fcapulam forriter feriendo rransfixir , 8: ad terram deiecir hinc 8: inde.
Per olria gladiatores milites regis gladiis tcrribilibus membratim mil'erum la
nianres, quoddam quali monlìrum gladiis effecerunr. Caputeius Budam mit
rirur,manus 8: рес1е5 aliis ciuiraribus delli nanrur : deniq; fìlius eius vnicus ado
lefcens,& vnus ei lidelis famulus fugam capientes,euadere minime potuerunt:
8: 111 cauclis equorum vitz terminum perceperunt. @0mm omnium cadaue 2.6
ra canes in platea cum olli bus corroferunt. Etdignum quippe erat, vr Felicia
nus, Ч1111111111о5с11г1111со|а5 membris fuis feraliter murilando príuauerat; ipfe i
membris omnibus iuPco dei iudicio priuarerur: 8: qui fuerar torror pauperurn
indefelfus,ìcommt1ni morte hominum exclufus,canina 8: 111Ь11апеа morte'
moreretur,vr quali Canis cum canibus perciperer portionem. Filia quoq; eius
Clara vocabulo virgo pulcherrima de aula regia extrahirur; 8: паг1Ь115 cum la
biis rurpiter murilarisfolum denribus patefaóris 8: 01910 digitis ambarum ma
nuum ampuraris, pollicibus [altem remanenribus per plurium ciuirarum vicos
8: plateas perdué’ta in equo femiuiua 8: mil-era proclamare compellitur i 11 hœc
Verba : quiregi 111/Мед: e/Àpef amniapercxfiat talianê'. Alrera 111111рег 11112 1pfius Fe ‚О
liciani maior Sebe nomine,cuidam nobili nomine Kopai marrirnonialiter nu
ptaante cal’trum Levva 1111111 Е111е1’1с1 diäi de Bcchey ,caliellani iplius cafìr'i
capite rruncarur : 8: 1р1а Корау 111 captiuitaris vinculo mortis debirû foluit. Fí~
111 eiufdem inl'upcr in infularn marinam per cruciferos rranfportanrur nunquä
сенат nariuam reuifuri. Multi deniq; de ipli us genere Feliciani nobiles truci
dantur. Sicígitur Felicianus infelíx lœfœ maiel’tatis crimen incurrir, rurbauir
regnum,extinxit {стен ргорг111т,111агп genrcm infarnauit 8: perdidit,efca са
1111111 effeërusJblutus à fecu1o,ligatus elle in barathro ac fepultus in inferno, mü
do exririr fabula ôcinfidelibus difciplina. Tam enorme faél'um vno die Vix cre
ditur accidilfe hucufqbquo illud accidir. Rex Karolus v_enris profperis nauiga- 4d
uit , 8:: crifpantia maris :equora (ux fortuna: carina ad vorum fulcauir. Sed iam
fortuna vertibilis auerfa facie`valef`aciens rerga verrit: quia vndique bellis in«
furgenribus (ua expeditio vincebatur : pedum etiam ac manuurn dolore nimio
torquebarur. '
DE BELLO KÁROLÍ REGIS CVM
Шкала’ iff/queda Тип/24111210 111/211%
Iergç/i'o.
CAPv’r XCVÍL
I N anno eodem,quo Felicianus indigna: memoria: periir , vídelice‘r anno до; yb
fuûmini M. quia
с с с.adx contînia
х х. cumregni
rex copiofum exercitum cögregallee,
cötranó ramë totů
poffe; 1111 111 diuerfas elrpeditionesl aduerfarios
eiufdë regni quä plurimos delrinnuerat pugnarores; ipfe vero períZërim in mê
fe feprembri tranlìulir (e in terram Bazarad Wayuodz Vla'chorů :ad induâio
nê Т11о1пе\Уау11ос1‹;ТгапП1111ап18:1)1о11у11111111 Nicolai,ñliiAneha,quç terra
di:
‘ CHRONICA HVNGARORVM. _ 87Carolu:
ей ínhabitabilis genti ignota: : vtde ipfa terra ipl'um Bazarad rcx expelleret,aut R‘x
certe rerram iplìus vm' ipl`oruminl`ulrantium tráderet pollidendam. cum tamë
ipie ptinceps cenfum debitum regia: maieltati l'emper lìdeliter perloluillet. Ců
autem rex Zenrin 8: сайшт iplius recepillet; Dionylìo tradidit memorato о
mnia cum dignitate banatus. @o facïto Bazarad regi he mandauit nuncios
per h опейоз : @in vos dornz'ne,mi rex , labor/Wu in connotazione exertitu: , («диет
fue/Irun: recompenfàbo VII. millo/nos marearnrn argenti. фри» etiam Zenrz'n cur/:fuk
видит!!!‘ nunc /Jaberokpm manz'bwperporenliom : paclßee 'vobis traden; : mßpef cen
fumquo teneormeßne eoronejîdeliterperfòluzfzeiam omnianno. Et ni/n'lomz'nm таит
I О exjîluknoßro's 'veßneшт: adféruienduns depurabo merlrperuniu ó' exloenß: :tantum
modo reuertz'rninz'infact'ardire,Ú‘peúnarunzpericulnpremuete :quia/ì fz/eneritok 'vl
teriue,perieulu minime сила/ст. @o audito rex clara mente i n tale verbum pro
rupir, nunciis Gc dicens :Sic dicite Bazarad : Ipß’e/Ipaßor ouium rnearurn, de
latr'bululoer barbfußmr extra/yarn. Tune quidam ŕìdelis baro Donch nomine, со
nies de Zolio 8: де Lipton lic ait regi : Domine, :um mz3/nu nurnilz'tatefvobu, дм:
honorem fueßrum B/:Qrmdloguitur : idcirco regie áenzgnitutußzuorem , ¿vp/enum
dŕ/eéîionenz grazie ez' r1re/iro:per fueßruelitem/f fernandare. Tuncrex verbum (орех
bix 8: cöminationis luperius propolìtum irerauitßc reliëìo conlîlio faniori Jp
tinus vltra pugnaturus procelht. Et cum libi,ôe (1115 1п terra ignota 8: inter alpes
20 8: montes шпагат ч1&11а11а inuenire nequiret, famis inedía iple rex,milites 8:
equi fui laborare protin us ceperunt. Qqo faëto, treuga ordinata cum Bazarad,
8: data lide,vt ipfe regi pareret 8: fecuritatcm regi cum (1115 omnibus redeundi
praeberetßc iter reötum ойепдегес. Rex reucrtebatur fecurus: 8: conlidens in
lïde perlidi {chilmatici venir in quandarn viam cum toto exercitu : que via erat
in circuitußc in vtraque parte ripis promin'entibus circumclufa , 8: ante , чпде
erat diäa via patentior, indaginibus in pluribus locis fortiter fuera: circumfe
pta per Vlachos. Rex autem 8: (111 omnes cum nihil tale quid penitus opinarë
tur,in ripís vndiq; Vlachorum multitudo innumerabilis fuperius dilcurrendo
iacula iacientes (прет regis exercitum,qui erat in fundo deprellaz via: :` quae nec
3° via д1с1рогей : (ед quali nauis йг1&а;чЬ1 propter prelluram cedebant dextra
rii fortillimi cum militibus circumquaque: quia nec ad ripas vtriufque lateris
via: propter prœcipitium afcendere poterant contra Vlachos; nec vltra proce
dere,nec fuga: locum habebant propter indagines ibi faâas : (ед etant om nino
licut pilces in gurgultio vel in reti comprehenli. cadebant iuuenes 8: fenes,
principes 8: potentes line deleó’tu. Durauit quippe licilte milerabilis спеша:
àfexta feria vfque ad {ecundam feriam. In quibus diebus collidebantur inui
cem milites eleóìi lîcut in cunis mouentur 8: agitantur infantes , vel lìcut harů
diues , qua: vento mouentur.
Faëta ей autem ibi lìrages maxima,& cecidit militum 8: principum ac no
40 bilium incomputabilis multitudo. Feria V I. in vigilia beati Martini, 8: рой in
(ед uenti ibi etiam occubuerunt tres pracpolithvidelicet magilter Andreas pre
poůtus Albenlfeeclelîaryir valde venerabilís, vicecancellarius regine maieltatis
сх1йеп$,с11т lìgillo regis periit. Item Michel prazpolitus de Polega 8: Nicolaus
prxpolìtus de Alba tranlliluana. Item Andreas plebanus de 5:1111Ь,8: frate: Ре
trus de ordine prœdicatorum , vir honellzus dirœ mortis poculum acceperunt:
quia in cerebra capirum eorum ligneos clauos milerabiliter añîxerunt. (lu/ida
cti-am lacerdotes , qui erançcapellani regis , l'untoccili. Cumanorurn dcnique
corruit inçllimabilis multitudo. Cadauera enim Omnium tam virorum eccle
liall‘icotum , quam laicorum nobilium in loco certaminis ibidem tempus re
« 5° furrccliouis gcneralis expeé’tant: nec cari eorum potuerunt (поз д11е&о$ рго
ptet hol’cium incurlus aliquatenus rehaberc. Tuleruntergo Walachi multos
captiuostam vulneratos quam illœfos, 8: acceperunt plurima arma , vcllefque
preciolas, omniumque elilorum pecuniam in auro 8: argento , 8: vala preciola
8: baltheos. Multaque marfupia grollorum 8: florenorum э ac equos multos
cum (ellis 8: frenis,quae omnia portauerunt 8: tradiderunt iplì Bazarad Way
H z. _
./
Сити 83 M. ion. DE THWRocZ
Rex. uodae. Reit autcm mntauerar armorum fuorum infignia: quibus induei'altlñel-î
feo lilium Dionyfii , quem putantes elfe regem crudeliret occidetunt. Rex ve:
ro ipfe cum paucis per tuitionem fuorum aliquorum fidelium vix euafit. Stabäé
enim in eircuitu eius quali muri lapidei : magifler Donch cum Ladillao filio
(по 8: сот militibus aliis de familia regis; 8: magiflter Martinus filius Bereud ,
qui omnes iëlus gladiorum 8: fagitrarum fuper fe recipiebant,velur imbtes plu
uiarum,vr regis vitaàmortis ímpetu feruaretunCadebantetiam in circuitu ex
ercitus de canina multitudine Walachorum quafi mufcx,quœ perdidcrunt
fuauitatem vnguenti, сот СЬгйй1апот роро1от 8: чп&о$ СЬгйй1 facerdotes
immifericorditer pei'eullerunr. (Qi/0mm Walachorum numerum ibi per Vn
gatos occiforum fubtilis folummodo infernalis compotifla collegir. Rex autë
cum ralieuenru venitadTemefuar: 8: fine mora venir deinde ad Wyflegrad.
Porro cum Hungari fortiflima 8: duriflima prœlia vbiq; gefliffent; ййод eifdë
aecidit, ne propter virîioriam frequentem fuperbirent: vel cette рой fuperbi
am prxcedenrem corriperentur: vt humilitarem difcercnt 8: docerenr,quate~
nus diuinie dileëlionis gratiam per paterna: correëtionis flagella vberius mete~
LAC. rentur: quiaillos eorrigitdeus parer,quos diligir. Anno domini millefimo rte
М.ССС. centefimotrícefimofecundo in fef’to fané‘ti Stephani regis habuit гех filium ,
XXXI I. quem Stephauum nuncupauit. Anno domini millefimo rrecentefirno tricefi
ILC. morerrio egreffus ей гех де Wyflegrad cum Andrea filio fuo puero fex anno
‚М. CCC. rum,in тете Iulii, 8: рсггех1г сот bona comitiua militum рег Zagrabiam
XXXIII. vltramare: vt lilium fuum per voluntatem fummi pontificis ,domini feilicer
Iohannis viccfimifeeundi, 8: ad inf’cantiam 8: petitionem inclytiflimi Roberti
regis Siciliz regni eiufdem coronaretin regem. In cuius regis comitiua profe
@ci Гоп: Chanadinus arcliiepifcopus Strigonienf Andreas epifcopus Waradi«
enföc Iaeob. Longobardus Phyfieusepifcopus Chanadienf. 8: magifler Döcll
fupta nominarus : 8: alii nobiles plurimi de regno. Qui rex rediir cum fofpirare
in menfe Martii сот fanitare Omnium fuorum,qui ipfum fueranr comitati . fi
lium autcm fuum ibidem reliquit,non ramen coronatum fic'ut optabat; fed fub
tutamine 8: ргогебНоое regis Roberti patruelis fui. ui Robertus etat rex Si
cilix,vir magna: fciëtia: 8: fanâitatis :fed decrepitus iam :trate , volebar renun
ciare feculo 8: regia: dignitati , vr eonternplationi vacaret ‚8: роег memorarus
in regnum fuccedeter. Sed tandem faniori vfus confilio, noluit culmini regia:
maieflatis cedere,dum viueret ; fed рой mortemipfius confiitui‘tpucruin in
regno fuceeflorem; quia hzres,quem habuit rex Robertus mortis debito pre
VLC". propere obediuir. Anno domini M. с с с. tticefimoquinto circa feflum fanëh'
M CCC. Martini,lohannes rex Bohemorumcum Karolo filio fno , 8:гех Polonorum
XXXI/_ veneruntad regem Karolum in Hungariain ad caflrum Wyffegrad, pto per:
a petuat pacis coneordiacomponcnda. quod 8: faelum ей. Omni enim die ad
prandium regis Bohemorum ex magnifieentia regis Hungariœ expendeban- 4o;
tur duo mille 8: quŕngenti рапез,8: де eibis regalibus eopiofe: pabulum etiam
equis eius per fiugulos dies vígintiquinq; garletœ. Ad prandium vero regis Po
lonorumГоп:
cxpenfat millecenrum
8: quingenti panes,de
8: oëloginta cibariisRemunerauirautem-rex
runnellx. etiam abundanter. De vino autê'
Hunga»
ria: regem Bohemorum çliuetfis 8: preeiofis clinodiis : videlicet quinquaginta.
vafis argenteis,duabus pharetris,duobus baltheisßc vna tabula pro fcacis mira--v
bili,duabus [ellis inœf’cimabilis precii ,vno bicello v ente ducentas marcas ar'
genti , 8: vna concha margaritarum mirabili opere compofita. Item, quia tex
Poloniœ etat regi Bohemorum cenfualisßc quia rex Hungariat Karolus habe
bar fororem regis Polonia: in vxorem,dedir ei rex Hu ngariœ idem Karolus ad we
redimendum eundem regem де folurione cenfuali regi Bohemorum quingê
ras marcas auri puriflimi , 8: ibi ordinatum ef`t,vt fi qucnq uam ipforum regu m, ‚
vel regna eoruimhofltis inuaderencœreri in eius adiu tori u т 8: iuua
men fefìinarent. Ег1йод fuiteonfirmatum inter cos
cum magno foedoreiuramenti.
O
D E
CHRONICA HVNGARORVM. 89 Carolus
_ DE INCIDEMTIBi/s .2j/121 rsp‘AM. R’x"
' CAPVTXCVIII.
ANNO domini м. с с с. xxx v 1 1 1. circa feltum apoltolorum Petri 86 Vic’.
Pauli,dominus Lochka dux Rutenorum venir in Wylfegrad cum eleéto M_ CCC,
populo militum {uorum ad regem Karolum Hungarix,ptomittens ei omuis ххх’ш.
а1111с111:е111с1с111е11111111. Anno domini M. с с с. x x x 1 х. Kazmyrus rex Po` 1/1. C.
‘100121111111е111с111111че1111111 Wylfegrad ad Katolum regë : cum epifcop'is Hun- М- ССС
garia: : cum epifcopis 86 baronibus regni 1111 : 86 de confenl'u 86 voluntate omni- XXXIX.
,Q10 umillorum regnum Polonia: libere relignauit domino Lodo'svico 11110 regis
Karoli,lilio fororis fue : eo quod non haberet lilium,86 adhoc confccerunt eui- d C
dens
tibus,inltrumentum.
videlicet х L 1. 86Anno
x 1. 1 1.domini M.111111г1шдо1ос11йа111111111511411
infinita c с с. x 1.. 86duobus annis fnbfequë-N
elt per XL'CCI-Cn
Syrmiamin omnem pattern regni Hungariar, tranliens turmatim volitando 86 M_ .CCC-_
vgradiendo in terra , fnper omnia virentia in arboribus fegetibul'q; acgramini- XL [_
bus poteltatem accipiens,pra:terfolia vinearum. Polt triennium autem in cir- M_ CCC
cumiacentia regna, [ed PoloniaaBohemia: 86 Aultria: rccedentes (e diu'lf‘erunt XL [1_
vill; ad Italiam86Francia1n,86 lic morte pericrunr. ‘1
l
f 'CHRONxcA HVNGARORVM. 91 carb/„a
‘_i'çgisiiipct-ipfos tegebantur. (lirios vt,d'urn cuiufcunque conditionis honiines RW
агргыььаш дгйа ligna regaliaintuebâtur,eo q1idë dominus rex haâe'nus im
реп: regni l-I‘ungatiœ habitis ptçmillîs lîgnis 8: dextrariis felicitergubernaue
'rigmox protüpebantin Hetus validillirnis :ethera vlulatibus propulfantes. Per~
`'aâìis tandê diuinis inliitutionibus 8:тйй`агй folënitatibusmö more aliorü quo
'r’tmdä regum du дй дейгпйошщчиоз fcliciilìmz recordationis fcriptura: ali
'àrgm epiitolarum venerabilis cömendat auëtoritas; velata fÍicie; nec согроге
eius alicuius diei (patio celato; prout abufiua cöfuetudo aliis vicibus q_uorundii
‘im rçgů Funeribus perhibeturaůruxîlfe:
ad ŕacviömaniielìe ccrnëtibus adAlbam fedciuitatem
manifeftedcfercbatur
omnibus prçfentibus facie
diâtü corpus ш‘
mnlädumlnde autê ferëdo corpus ipíius ad quäcunq; manfionis villä deueni-
lëb'atz' omnes liomines tam viri @i mulieres lachrymarü fletu cödolentesŕlamof
rcma'ximo in amaritudinë conuetii :ethera propulfando refonabät.Dumq; ad
Albëf ciuitatë difturn corpus pcrueniret uitidillimů,rnodo, quo fupetius alle#
' gatur,prçlati,presbyteri,clerici aliiq; regnicolç; ac ciues diů‘œ ciuitatis extra ci
uitarë celeriter pergentesńpfumq; corpus viuificaro fpiritu (poliatum amarilïì-`
me circumfpiciêtcsjn inenarrabiles Hetus,eo vif'o,prorumpötes; illud intra ci
uitatè' detulerunt; llli quoq; iacerdotes 8: Clerici per totä побгё hymnos 8: pfal
mos Deo decantantes,in vigiliis paufando deduxerût noé‘tis prolixitarë. Dieqg'
‘до lucefcentei'nceptis diuinís 8: miífarumfolënitatibus; quoufq; diuina туйегйа
` incepta,8c mill‘arum folennitates more debito еодё die peragerëtur: antcdiŕli
trini dèpëtrarij ipiius domini regis modo ргетййо phalerati,purpureifq; coope
A' rinîëfgfsf decorati; Гцper quos prazfati milites йгеп ui arma eiufdem domini regis
indu'ëte's ante fores ipiìus monalìerigvt ей ргетййцщйегешггг pcrdurà'tes. Et
demum' eifdem digne cöpletis 8: cöfummatis, Чех йп еодё die celebrati debe
`banr,in fummo топайегйо‚чЬй Гатййййтй regis Stepbani 8: Етегйсй ducis ñlii
eius fanc‘tilli ma corpora diuerlîs corufcantia virtutib9 8: miraculis, in domino
féliciter requiei‘cüt; 8: fummapietatis opera ipf'a benigneimplorantib. miferi
_ «egrdjrerpartiuntun iuxta altare magnů in чсййтерго regali ad hoc {ibi debito
_ за? . ŕ'fídißos enurratos dominos 8: archiepifcoposßpifcopos, prœlatos 8: abba
' "_fàcrfs‘vellrim Eris indutos extitit tumulatů; 8: omnes vnanimiter planxerunt
"'íîn'lul in vnum diucs 8: pauper, in tantum, vt marmorei lapides dcniitate
~. lirj marů plurimum fuel-int humefaäLTůc enim гат тахйто clamore ge
: . u» _nmniů circumlìantium fauces raucse'faé'tœ [от : oculiq; ipforü pra:
’ _ _ ër‘yi-nis viiìbus naturalibus ferc defecerüt. Vbi etiä venerabílis in Chri
‚- _ 'r'DnCli-.madinus Strigonienfis archiepil'copus de obitu ipiius domini
` 'falubriac pio (ermone intentos animos 8: pia corda circumfìantiů liniuit
__ _' _ret. Cuius quidë lachrymoiitatis 8: йпепитегаЬйййз тсеййгйе ргегехш
"шй‘роздцй reges rumulari nö confpexerunnde acerbitate doloris inftilla~
"" `,cbtyrnarum quaiì im‘participes 8: infcios fore 8: extare. Attamen nö
_',fquod omnes creaturae carne 8: pelle чеййгг: ч г ей рггегаййдегйарйгт
_’È‘arentis ргогорйайй in culpäßnt n1oritutœ.Na_tn in om ne' ройегйгагет
" _ 'di -legem condidill'e videtur generalem 8: incommutabilem: adeo vt ‘
ашщгц ' ,pprio filio {uo,licet дейгагечеййго parcerc noluit, (ed di nobis omni
" idit illö;Nö igitur quifquäindignâdo creatori propter faâů mortis in
.- _ ff,& incömutabile рогей obuiare; 8: q, nö ей fapientia,neq5 prudentia, r
, дмещгшаомф cöiilium cörra dominů; (ed potins ferëdus ей ёгапйеепепч
„ _ __ .- ‘ждет patientenquia qsdonauerat dominus; ac‘cepit: 8: in die illa furreóìurů
«._.'»".` ' _ "'_ig'o'.Tunc ibi‘dè' prœdiëìum fuprernum monalìeriurn cum aliis cc'clefìis, in-
'y qlbŕabilibusmuneribus regalibus ôcoblationum maximis quantitatibus ех-=‚
'l " ‘ i, ` a, ’ ‹ . _—’‚".‚- ‚ .. " ‚
_.- f _, andoremuneratumôctantleantediéh trim deittrarnfolenncs cum ar#
`. Ё: „ . ~ ifi. .‚. rinìentisomnib'usipforixrnglo‘riolillimis, u attinentiis, cum farta~
_ ‘ Y mQbiliaut ofìilario'reg'nali
‚ . ‚
Iign'qégèäiïoádìàfuper forma auis lim.:
_flioniùsfdefjâfujîrâtqgôe gemmis adornato орт йер‘ёеггйеёодйййз globaribus argerx~
_ffůcfiîii'lilîggigeatwatis
I I ‚ Y i. в \k ‚
ob planäus
› Y ‚ `
мешает
‚
йпейаьйййз 48: йидшз ama-î_
AMiorrDE THWmocz
_Carolus 9 z.
Rex. ritudinem iam diůi domini regis in ройешт femper in memoriam reuocan
di cum innumerabilibus fupradiótarum quantitatum pecuniis diâo топайе
гйо dati 8: сопсейй extiterunt. Cuius quidem donationis 8: oblationis maxima
quantitas ibidem die tumulationis farla, data 8: сопеейа in praefenti (criptura
feriatim non poniturzne calamis fetibentiü pariterq; legenribus faliidium mul
tiplicationis generarer (ua prolixitate. Deinde vero potentiflîmi regis obitum
famofiilim us rex Kazmirus Polonix proximus eiufdem; 8: marchio Morauiz
inWyíTegrad venientes,condolenti animo celebrauerunt.Demumque trigim
ta die bus completis; quarta feria proxima ante affumptionem virginis glorio
fz : triceiî mum diem iplìus regis Caroli cum magna folennitate miffarum per- l О
абйшгй; vt fuperius extitit enarratum , praelati, epifcopi cum baronibus quam
pluribusAlbamybi corpus ipiî us domini regis Caroli (olenniter in domino re
quiefcens,extiterat tumulatum,accedentes. ibiq; Alba: 8: inWiÍfegradienCci
uitate domina regina cum ŕìlio fuo Lodovico, tune rege coronato (ibi przdi
leâmaliifq; prœlatis,cpifcopis,presbyteris,baronibus 8: plurimis Chrifti fideli
bus funeris obfequias deuotiilìme celebrarunt. 8: totius regni vniucrfales eti
am in toto regno diffufae : еодет folennitatis voto ôcmiffarum (olennitatibus
diâum oflìcium celebrantes compleuerunt. Imploranda ergo ей vnanimi сб
{enfu elementi-.i Dei omnipotentis pro еодё domino rege Carolo c vt cu tn ani
maiplius clementerdifpenlet,eidem indulgendo; 8: in numerum ipiius ani- 2-0
mam ac cœtum fanftorum cöfellorum Omnium, ac regü Stephani 8: Ladislai
dignetur collocare : 8: prout,quod in prœfenti feculo regali triumpho vixerit,
ita etiam in futuro feculo cum angelis valeat exultare.
Finitßeundafart Chronic; Hungarofum.
iNcwrrPRoLoGvsiN CHRONL
ca, Qvic 'EST DE LvDovico RE- за
GE,PARTEM TERTIAM.
-CAPVT I.
A N E, cum idem rex Lodowieus, gloriofo principe CaroIo, rege
__ H ungarorumße eius genitore,beatç memoria: ex hac vitaper do
l minum vocantê migrante; dominicaeincarnationis M. ccc. XLII.
(их VCI'O œtatis decimofeptimo anno, die dominico proximo рой
fef’tum diuifionis apoftolorü in yrbeAlbz regalis magnarum,pro
cerum,baronum,militum ac cömunitatis nobilium regni Hungariç ‘оптике
vnanimiôc fauore prœeedente (olenniteröc feliciter in regem coronatus exti
tifl`et; 8: eidem genitori [uo in regni (olio iure naturœ debito fuccefliffet; ac in
iuuenili flore regnare cepifl`et; maturitatemque iuuentuti praeferens crefcen
3o do bo ns: indolis iuuenis difcretionis rationem amplexatus fuiflet: magno vir
tutum creuit augmente: reminif'cens, quia multi ‘т! fortes pro patria {angui
iicm fuum fundendum effe dixerunt, nec funderedubitatunt, quod gloriarn'
etiam apud pofteros рой mortem haberent; cogitare cepit, 8: in animo difcu#
rere,quomodo ôequaliter iura regni fui per confines vicinos ôtprincipes occu
para; ас рег rebelles feu infideles de regno temeraria prxfurnptione in praziu
dicium (acre corona: д1йга&2,8: vfurpara ad йашт debitum diuino fretus auf
xilio reuocaret 8: etiam reintegraret.
DE PRIMA EXERCITVALI EXPEDITI@
т марша regis comm Заход“.
4o
CAPVT Il.
' Nterea aecidit,vt quzdam gens Saxonů in eius regno in partibusTranflilua#
nis quafdä cömotiones feciifetßc cëfum confuetii ac iura regaliafoluere де
negaffet. Copiofo igitur moto exercitu idem tex cum luis baronibus, militibus
nobilibus,& regnicolis ad conterendam ipforil proteruiä perfonalitet acceflit:
8: eis refrenatis ac ad obedientiä reduâis laudabilitet triumphando remeauit.'
DE OBEDIENTIA t/ÍLEXÁNDRI
I/Vaiuodg Тпт а! im'. ` v
P .
sò ’ С A P V т 1 I I. Ч
V M autë effet in partibus memoratis; quidä prineeps feu baro potëtiflim’l'
С Alexander WaiuodaTranfalpinus,ditioni eiufdê мыса“ qui tempor'c'
quödä Caroli regis partis fui, à via Hdelitatis diuertëdo rebellauerat, 8:р multa`
tëpora in rebellione pmäferar, audita pietatis ac etiäpotefìatis eiufdê Lodovvil
ci regis fama,ad ipfum fpöte pfonaliter veniês circa cöhnia ipfarü partiu ad рсн
‚4 м. 10H. DE THWRocz
des regiœ maielliaris humotenus ell р1о111а1115: 8: ad obedientiam ac ñdelítatë
debitam 1ес111&115,8: integratus folennia munera, Xenia 8: clenodia prellanclo,
8: funm dominum ac fanátam coronam recognofcendo cum gaudio 8: laetitia
ad propria remeauit: ôcab 1110 tempore fidelitatem conferuanit.
DE PEREGRINATIONE REGINAE ELIZABETH
mamà Ladowicz' ragù; á' dercbwperz'pßm tum in curia Roma
:mmm {пл/111243411}.
C A 1’ v т I V.
E x autem Andreas inApulia nondü regnabat. domina igitnrElizabeth re- l О
R gina Hungariœ mater regü prçdiëtorumpolt mortë regisCaroli habës de
uotionë vilîrandi l‘anâorů reliquias,& apolltolornm Ре1118: Pauli honorädi li
mina,§ïr nö retraxit femineus (exusmec terrnit prolixus labor itineris,nee timo
rê 111с111111 е1 11111111р1ех maris pericnlr'l; fed virili animo fulcita ac diuino plîdio
rapta,cxlell:iq; defidetio incëfa,de Wilfegrad i11 1`е11о beatiflimç Triniratis an
gÃ. C. no domini M.ccc. x 1.111. iter arripuit verfus Italia ей 110пе11а familia 8: 11111111
M.CCC.
tudine dominarü 8: 110Ь11111111 puellatü,baronum,militü 8: clientnm,ců multo
XLIII.
8: magno appatatu iuxta magniñcentiä regiam init 8: р10ее1111, 11:1Ьё5 fecü pro
expenfa 1.7. millia matcatů puri argëtißc 17.millia marcarů puriliimi au ri. Do
min ns aurê Ludovicus rex Hungariç,fìlius eius 1111111 poll ей 4. millia matcarů 2.0
auri elcëtLl-Iabuit etiä (ecnm de Horenis fere ей media garleta,de denariis vero
parnis vlq; ad exitum regni multfLCui regine etiäVeneti lionelrnm valde,& v
tile feruitiů prœbncrunt. nä cum duabus galeis propriis (umptib9 in toro trâlitu
maris dietz domine diligëtius famulati 111111. Trälito ай: mari mulrum pacifice
peruenit in Apnliä; cui obniauir rexAndreas 611115 е1115 ей conforte fua domina
lohanna reginaaßc domina Elizabeth regina cum magna folënirate ôcgloria re
ceperůt: 8:1111 Neapolim cunâis gaudêtibns in vigilia S.lacobi apofloli perdu
xerunt.Cú igiturin Neapoli hate regina Hungaria’. reliderenduâo cölilio ad a
pollolicä fede folennes nnneios Nicolaů Palatinum, Paulů comité' cutie regie,
Thomä Rnphum,FratrëVitnm,epifcopů Nitriëfem,Thomä lilium Petrisnec 30
nö 8: а1е111ер11`с0р11 Beneuëtanů; ac alios "q'Í plures nobiles deftinauit; vt clomi
11115 аро11о11с’ (ua benediâione Dn. Andrei rege' faceret corona regia decora
ri.1ntetea domina Elizabeth regina,`volës conceprä deuotionë ad Deum 8: ad
fanôros elfcötui mäcipare,ad vilitäda beatorů Petri 8: Pauli apoltolorü limina;
in fel’to exaltationis 1211611; crucis deNeapoli egrell`a,ců tota familia 8: archiepi
fcopo Neapolitano,ac pluribns nobilibus deApuliaJpgreditnrverfus Romam.
Trälibat aût per ciu i rates 8: са11с11а ců magna ttäquillitare 8: pace, nullo fnorü
cniquä violêtiam (en 1111011111111Ь1с111е.А11‹11с111е5 antë terrigena: regina Eliza
beth virruti bus,tnorů honeftate, 8: с1е11о11о11е cötinua vt [yd us przfulgidú ra
diare; ac fuos ей omni modellia pertrâliremurrebät in vicos 8: plareas ad ipl'am 4o
afpiciendä,&tliligêtius intuencläsôc vidêtes cam ей admiratione öcgaudioDeü
vnanimiter collaudabant; q, tam nobil is до111111а,8:1а1111111111115 regina, reliöto
regno 8: domo, venit à l-inibus 111011111, tanqnam regina Sabba ad quxrendä 8:
prorncrëdam clemëtiä Saluaroris. Cum aůt Romarn infra paucos dies feliciter
perr1enill`et,c6mota 1:1’: 1111111е11`а ciuitas in eius adnëtu : illi etiam de Colima ex
vna parteTybctigůcVtlini cui alia parte receperunt reginä maximo ей honore.
Vulgus antë reliqu'ú ac populares magni 8: parui,mnlieres 8: pnellz,currebant
vbi tranlibat regina: 8: alta voce clamabät,vinat regina Hungariçßc refonabat › 5
terrain voces eorü:&propter rë alias infolitä,videbant omnes populi eômuni
ter ex afpeé’cu eius quoddä {píritnale iubilü reportare.Perueniês antë ante fores 50
eccleliae beati Perri apolloli,totů Collegium Romanů recepit reginä procellio
naliter ей magna gloria 8: honore. Obtulit deniq; ad altare beati Petri apolloli
8: ad reliquias folênia muncra in calicibus, 8: 0111а111ё115 11111gn ibus, 8: 1101е1115
inxta magnilïcêtiam reginalë.Multaetiam monalteria, ecclelias 8: (111610111 11
mina vilitauit: qnœ largis donariis ôcoffertoriis honoranitlmaginê etiä Chril’ti
‚ feu
CHRONICA HVNGARORVM. ¿SLM/m.“
feu Vcroniêam bis per fcalâ afcendè'do permilfa ей clarius vilitat’e; ‘ad qua-'Í cum "helix
deuotione accedens fummo honore 8: humiliter adorauit. His’itaq; geliis arq;
perfeétisyalcfaciês infra oe'tauas (111611 Ё15с1(с1 reuerfa ей Neapolim ей exu1
tatione 8: gaudio_:fua enim dcuotio cunâis clatuitin exemplü. Cum igitur hec .
regina in Neapoli rclîderet; 8: vidilfet nurum fuam, dominam Iohannä (прег
bam 8: ambitiofumac vltra humanů modum côfuetum incedete;müdanil1o
noris auidam; nec reg‘i Andrea: marito fuo cxhibere honoré regium ac totum
vellc; imo,vltra poile fuümifa ей ipfum corona 8: regno priuate: licut ройто
дй exitus rei probauitf cômota funt omnia vifcera eius acti doloris aculeo cô
ï 0 pungenteCú itaq; ambaliatores 8: nu ncii longä moram contrahcrët inAuini=
one, proptet cliili mulationë domini papa: nolentis przbere cöfënfum díâi te
gis coronariom; vifumq; ей ipli dominx regina: ôcfuo côlilio,fore vtilius repa- lv
triare,quä ibi incalfumßc frul’tra,ac ей tedio permanere; anno domini м.ссс. Vf- C'- _
х L I v. relinquês lilium fuů regem Andreä in Apulia fanum 8: 1пео111тё,е11еа М- все‘
(сйит $‚Ма11111е аройо11 recelfit de Neapoli ей omnibus fuis verfusl-lungari- XL 17‘
а111;8:д111е11е1151п Batum;adorato ibi beato Nicolao 8: до1115 8:т11пе11Ь115 h
houorato; circa mediů quadragelìma: peruenir Manfordiä: 8: propter defeâů
nauium 8: galearum cöpulfa ей,("ей11т pafcha: ibidë fo'lenniter celebrare. Sc
quenti autë die venerunt quatuor galeae milfs: per regem Andreä pro feruitio
‘l0 illullêris regime Hungaria: matris eius. qua: in eis recepta ей omnibus rebus fuis ‚
8: familia ac aliis pluribus nauibus mareAdtiaticü transfretauit,& venir Vifcc#
niñ domino cöcedente. Rediitautë regina de Apulia in Hungariä tempore fu
pracliâo; & peruenit in дотй fuam in Wilfegrad in anniuerfario fui recelfus;
8: receperunt eam lìlii eius,fcilicetDn.Lodovvicus rcx Hungarimôc dornin'us
duxStephauus,ac procercs regni ей magna exultatione ôegaudiolnterea nun
cii Dn.regis Lodovvici 8: domina: matris eius: apud domiпй paparn Clemen
të v I. A ndreae regis iura eccleliallica ac leges ciuiles in côlillorio proponëtes;
ac corä aliis iudicibus delegatis per omnia iura probätesq, regnum Siciliiœ iure
fuccellionis regalls ad dominutn regë penitus pertinebat, laborätes tamê nihil
30 de negociis profecerůt: quia nö poterant,vt volebâgantediöti nuncii eotü amà
ballata per viäiulticiat terminate : fcientes q, munera öcdona alliciunt etiäani'
mos fapientů,ignorâtibus Dn. Lodovvico 8: domina regina marre eius fpopö
dcrůt date fc, ôciutamêto lirmius cöftringentes, ad carnerä domini papa: 44.-.
millia marcarü, vt permitt'eterurrex Andreas regni Siciliœ gubernacula polli'
дсге. Currente ай: hac relatione in Hungariä,ad Dn.regë 8: ад dominam regi~
nä peruenir hoc paëtü з qui hoc percipientes nö modicum turbabätur; quiaius
, rcgni,q. ad ipfos fccundů Deum 8: 111й1115 pertinebat, libi per pecuniä vêdica~
rët: fed ne malignis 8: peruerlìs hominibus daretur occalio 8: materia, 111111йе
cos in aliquo iudicädi ô'cnihilotninus detrahê'di,quod ad regiú honorë peraua~
4o riciam cupidítatêimpenderët,folt1tionë antediäta: pecuniat fieri permiferunt:
ne etiam nuncii crimine mendacii notarentur. Cucurrerüt igitur exaëtores ad
omnes comit-.uns 8: villas tcgias, 8: reginales per totû regni circulü,praedi6l:am
pecuniamexinteg'ro exegerunt: 8: exaêtam per ccrtos nuncios ad cameratn
domini papœ Clementis fexti lidelitet tranliniferunt,fperätes lirmiter de coro
natione regis Andreae linedilatione promillionis lieti complementum.Occu-
paris autem frepe 1116115 nunciisinAuinione circa caulam eis commilfam deter
minandam,i uterim dominus Lodovvicus inclytus rex Hungariç decëti comi- u! C.
tiua,anno domini мс C с.х L V`.tranliuit in Poloniam ad focerum fuum,cuius M G
I
liliam iam aeceperat,nomine Margaretham; 8:д11&о conlilio cum rege Polo- Х}, y. ï
5C' norum antiquo 8: diâo foccro fuo prœdiëti regis fìlio, congregauetunt militi- f“
am fortem ôcvaltdam: 8: circa (ейцт beata: Maria: virginis tranlier'unt pela
gus fuperglacic, vno die naturali contra Lithuanos paganos, volentes eorum
terram igne 8: gladio децайагс; (ед llantc aultro dilfoluebatur glaciesßc ex
moraillis periculum imminebar: ideo quam cirius retrocelferunt,
8: йпе (1116111 vacui redierunt.
10:10:12 96 M. IOH. DE THWROCZ
tu: Rex.
DE SVBSIDÍO PER REGEM LODO
‘гл/[шт regi Polâmkßzóì‘a.
CAPVT V.
Tem, pro clefeníîone regni Polonia: in fublîdium Kazmytii regis contra ex
I celfum principcmdominurn Iohannem regem Bohemiz, cum magna poL
tentia ipfum regnum 8: ciuitatem Cracouiz inuadentem; йгепоот militem
Nicomë де Zeech cum Petro Paharos, 8: aliis militibus cum exercitu copiofo
träfmilît; qui ab inuafione ac impugnatione 8: деоайаоопе eiufdem regis Bo
hemiœ regnum íp(um,ac ciuitatem de oblîdione liberando defenfarunt , 8: in I0
рогейаге eiufdem regis cum profperitate reuertentes teliquerunt.
DE EXERCITV CONT-RA TARTAROS.
р CAPV-r VI.
Tem,cum gentesTattatorum in regnum Hungariae fœuientes conñnia par
Itis Tranllìluaniç 8:51со1оз1аср1оз mfeltarent ; rex ipfe йгспоот 8: bellico
fum virum Andream lilium Laczk Waiuodarn tran [Blu an E1 contra ipfos Tar
taros сот Siculis nobilibusß: valida gente deltinauit. Qlíiterram, in qua ha
bitabant,potenter fubinttantes cum principe еогот, nomine Athlamos ad ге
Бйепдй eil'dem сот magno exercitu in campo obuiantes dcbellauit: 8: ipfum 1.0
principem eorû десар1гао1г,ас multa banderm 8: captiuos Tartaros regiœ та
1ейаг1 in Wil'fegrad ггаоГт16еРой Ьэес etiä Sicnli Tartaros {zpius inuaferunt,
8: сот magna ptœda ад propria reclierunt. Qldiautem ex ípůs Tattaris reman~
ferunmd partes maritim as longe дййаогез, ад alios Tartaros fugerunt.
DE EXERCITV CONTRA CROACOS.
CAPv'r VI.
Andem communicate conlîlio fuorum principum, militum 8: batonum
Tdifpofuit contra (nos infideles 8: rcbellesGregorium 611от Cyriaci 8: Ni
liptium Croacos,qui regna Croaciç 8: Dalmatix : ac magnam partem Sclauo 30
nia: vfurpandoín prseitidiciutn (acrz corona: detinebant,cum exercitu copio
Го 8: principibus aliarum partium; {pecialíter cum magnifico 8: potente prin
cipe Stephane bano Boznenf. Cuius pratclaram ŕiliam dominam Elizabeth
nunc reginam; ройеа duxit matrimonialiter in confortem; рго obtinendo 8:
Ъхроапапдо еодё regno Croacix',proceílît, 8: vfq; opidum Byhegh peruenit:
propeq; fupta Caput riuuli Kolkothfew vocati сайгатегагоз ей. In quo loco
diutius cum fno exercitu paufandomec vlterius (c mouendo , iidern tyranni 8:
rebelles, Gregorius 611u's Суг1ас1,8: lwatlfilius Nilipczii; mortuo patre fuo ад
obedientiatn (acrx corunz venirefunt compulů._ Et сот 6де11гагет (eruáre
iuraffent; aliqnibus relìitutisxege cum fno exercitu ад ргорг1а гедеопге; idem 40
Gregorius 611us Cyriaei rebellauit ; сопгга quem altera vice 1детгех Lodo
wicus barones fuos 8: milites cum exercitu ingenti tranfmiíît: qui eíufdem ге
bellis ргогегойат conterendo ; ipfum cum aliis fuis adhzrentibus regno Croa
со: гей1гого; regte maiellati obedire, 8: (e gtatiœ fubmittere compulerunt, 8:
сот laetitia ad propria remearunt.
DE EXERCITV cóNTRA VENETOS
in Dalmacz'am.
I
CAPv'r‘VII.
С Onfequenter tempore procedente ídem rex ad expugnandum 8: recupe- so
tandum Dalmacia: regnum,quod per Venetos à diuturno tempore deti
nebatur oecupatum; exercitů mouit copiofu m; 8: сот multis principibus cit
согпро6гагот regionum ас baronibus,militibus 8: regnicolis fuis vfq; ciuita
tem Iadrenfem petuenit: qua: (e prius ad obedientiä reddiderat regiœ maielìa
ti. Et quiaVeneti eandem ciuitatem per (uos‘lhpendiariosTheutonicos,Galli
cos
cHRoNrcA HvNGARoRvM. „ru/0u..
cos 86 Latinos obfidebant;86 contra ipfam quandam munitionemßeel’aeb vo- ‘щ Re*
catä,lirmauerant, gentibus armigeris inipfa collocatis': 86 diuerlis machinis 86
ingeniis tam in ipla munirione-,quarn etiam in galcis per mareipfam ciuitatëla
drcnlem Fortillime expugnabät. Circa quäidem rex in campo cum l`uo exerci
tu fedit; 86 machinis ac aliis diuerlis ingeniis applicatis 86 ere£tis,i fam muniti
onë Venetoru m,volens oblidionem ciuitatis IadrenIÍremOuerQlPOrtiter expu
gnabar,86 milites ac gentes regis continuis infultibus holtes aggredicbantur 86
acerrimeinuicem pugna committebänEt quiaholtes intra munitionem etant
incluli; periôtus baliltarum multos de gente regis vulnerabant: ac etiä gentes
J O regis НЧ; ad muros apptopinquâtes iplis vices rependebant. Et cum oportuni
ratem captabant,clam gentesVeneto'rum de munitione fubito egrellae сй mili
tibus 86 gentibus regis dimicabant186ex vtraq; parte multi corruebant. vbi eti
am ltrenuimilites Bartholomzeus lilius Laurentii Tot,86 Harfandorfcr Theu
tonicus de partein pugna l'unt occiliíäramuis ай: exercitus regis ad expugnä
dum iplàm munitionëfottiterlaboraflet, ipfam tamen,quia nimi rum ста: ŕ'or
tilic_ata86 munita, expugnare minime potuerunt. Et hoc videns idem rex, non
line magno damno perfonarum 86 return, cum (uo exercitu ad propria re
uerfus ей. Gentes autem Venetorum tarn in ipfa munitione, quam etiam per
mare,in galcis oblidionë continuantes,per traditionem aliquorum de ciuitare,
a0 eandem ciuitatem obtinuerunt; 86multos ciues 86 nobiles de eadem decolla
uerunt,86 diuerlis rormêtis,cruc1atibus 86 poenis aliiixerunt. multos tam viros
quam etiam feminasmobiles 86 puellas,Venetias in captiuitatem deduxerunt:
86,heu,mil`erabiliter, Deum non verentes, nec œrati, nec l'exui compatientes,
ipfas feminas 86 puellas,86 alios captiuos in perl‘onafamc 86 liti, f'olurn vita iplis
miferrima referuata,cruciarůt; 86 poltea fuccelliue in carceribus 86 poenis ipfos
peremerunt. De quo faëto idem rex anxie dolens, le vindicaturum lirmillime
propofuit,dum tempus [с adhuc olferret. \
DE LMORTE LÄNDREÁE REGIS
fratrie Lodofufuiei.
CAPVT XIII.
Olteavero breui tempore decurfo; quia nihil pœnein l`eipf`o manet ltabile;
Р led cutrit tempus lcmper multas euoluens immutationes, quas neq; prœui
dere facileeltmeq;ptardicere;86nihilelt,quod mutabiliratem non lentiat, 86 д
bellum in media pace confurgit: accidit cafus lamentabilis 86 enormisdc mor
te quondam inclyti principis dominiAndreae,Hierofolymç 86 Sicilia regis fra
tris vterini eiufdem LodowiciI-Iungariœ regis; qui per l'celera’mCorrardum
de Kathanciis,86 alios proditores ex procuratione militis Chenf'a in aula ipfius
regis Andreae morantis in ciuitateAuerl'a,(quz vtinam fuilfet l'ubmerfa) extitit>
4o iugulatus 86 intercmptus: 86 f'aétus elt lutïtus 86 planétus magnus in Hungaria.
lpli ramen proditores reatus ipf`orum poenam 86 nepharix proditionis ржан
um fumpferunt. Qioniam potens 86 magnificus comes Nouelli, cognatus re
gis 86 lidelis,ipl`os l'upercurrum ligari fecit; 86 per omnes vicos comitatus pro
trahi,86 eorum corpora cum Forcipibus ferreis ignitis euelli fecit, carnilicari 86
laniari morte turpilìima extremo fupplieio perimëdo. Super quo спеши mor
tis frattis lui, idem rex Lodovvicus vltra modum dicendi vehementi dolore
cordis l'aueiatus condolens 86 anxius cepit cogitare, 86 ttaétare de vindi1€ta,ne
tam execrabile fcelus impunitum pertranliret,86 primo Nicomem lilium Lau
rentiiToht,qui poltea Konth fuit cognominatus ad traëtandum cum magna
'50 tibus,comitibus,86 baronibus illarum partium illuc deltinauit. Qui in Aqui
lam eiuitarem famolam luperueniens; cum Lallo ‘то prudente, 86 de morte
iplius regis Andreze multum anxio, capitaneo iplius ciuitatis habito tracl'aru
dominium iplius obtinuit; 86 protratta mora ibidem quam plurimos vna cum
ipfo Lallo ad regis Hungaria’. obedientiam confortauit 86 perduxit,hœc cum
eidem regi per lireras 86 nuncios intimalfet. ‚‘ „ I _
l
1.04m. ,s M. 10H. DE THWROCZ"
шт" 15E EXERcITV REGIS LoD'oI/I/Icf
inNcapalim.
G A P v' 'r I X. i
Ex congregato valido exercitu per partes Italia: traniitum faciens,in quali-1
R bet ciuitate per dominos 8: cömunitates honoriiice fufceptus 8: largißuo
incranfitu (uo hofpitatus,verf`us ciuitatem Neapolim fciiinauit. Ех quibus do
minis ciuitatum dominus Maletefia de Maleteůisfrancifcus de Furliuo, Phi
lippus deMantua,& quidam alii cum pulchra gente armata ipfum НЧ; Neapo
lim funt fecuti; 8: ab ipfo honore 8: cingulo militari infigniti. 1o
DЕ гусл IOHANN/IE RE GINAE, Е 7‘ L 0'
do'vw'ri ¿im mariti. д
С A P Y т X.
Vditoq5eiu's aduentu, Iohanna regina cum Lodovvico deTarento ciu‘s
Amarito,qui regem fe gerebauclâdefiine fugientes, in tribus galeis per ma
re verfus prouinciam Auinionë ob metum regis properarunt. Rex autem Lo
dowicus ciuitatcm Neapoli tanam intrauit; vbi cum magna folennitate 8: gau
dio {uf'ce‘ptus cih Ех tunc titulo regnorum Hungarix, Hierufalem,&Sicilia:
vtebatur; 8: ibidem moram faciens ccpitinuefiigare, qui efl'entparticipesöc zo
culpabiles in morte fratris fui Andreae regis praznotati; 8: capi fecit regulos in
frafcrip'tos. D‘ucem Duracii, cum duobus fratribus eius Lodovico öcRober~
to. Item etiam alios,videlicer principem Tarcntinum 8: Philippum,pucrü fra
tris diâi Lodow ici,mariti regime Iohannœ. @ein quidê ducem Duracii,tan
quam culpabilem in Auerfa ciuitate in domo diäti regis Andrex, in qua tunc
habitabatßc (шага: iugulatus 8: occifus,decollari fecit. Et diéios alios regulos
in comitatu Caroli, puerifilii prœdiéii regis Andreae in Hungariam per cerros
barones 8: milites deftinauit; pro eo,quia reos criminis Ixix maiefiatis punire
heglexerant, prazfumebantur aliqualiter tanto fceleri confenfum pra‘buiile:
iuxta illud: Non carctfcrupu/a/òcŕetaièocculta,quimanŕßoßuinori daßmì oóuiarc. да
(ЩЁ deputati fueruntin caiiroW/yffegr'adienf cu ftodiendi. Et cum magna di
iigentia 8: honore bene ôalaute fuerunt conferuati, ficut dccuit fanguiue con-l
iundos regia: maiefiati.
DE REDIÍT'ÍVl .REGIS LODOVVICI
in Hungarian
. CAPVT XI.
` Emut'ñ idemdominus rex Lodovvicus, volens redire in Hungariam cuna'
gente eopiofa; ibi magnifìcum 8: fircnuum virum,Stephanů lilium Laczk
Waiuodam Tranfiiluanum capitaneum regni 8: Wolŕfatdum de Wolffard 4„
Theutonicutn ; 'capitaneum in ciuitate Neapolitana, in perfona (ua: maiefiatis
prz'fecit, 8: ad Hungariam remeauit'.
DE P11 oELIa ET VICTORIA STE
p/zam' ffl/amada.
C A P v т X I I.
Р Ofi: recefI'um autem regis quidam Neapolitani, 8: ibidem milites Capuam'
feditionem concitantes,Wolŕi`ardum’expnlctunt pratdiâum capitaneurn;
8: fupetbia inHati,ad expcllendum ipfurn Steph anum Waiuodam infurgentes
interAuerfam 8: Мсаро’йш habito congrefïu, fortiflimum prœliů ей commif» 5 o
[u m. In quo volête Deoipfo StephanusW/aiuoda ай exercitu domini regis vi
&oriäobtinëdo,multos comites,barones,milites, nobilesßc cities de Ncapoli,
штата-ад captiuauit; 8: fpoliaipforum maxima obtinuit,& gëtibus regis
cum largitate dififribuinöí captiuos in magna fummapecuniarum pagando 1!
beros abire permifit. fretus autem vióioria in ipfo regno fecurus permanfit.
DЕ
_ CHRONICA H’VNGARORVM. 99 Ludmi
DE CAPTII/lT/ITE РУСЬ? VERNERII. :ш Rex.'
С А P ч т Х I I I. _ .
,lTerum aliquibus diebus tran(a&is,idem Stephanus Waiuodaducem Vene
riu m,capitaneum exercitus Lodo'wici cum quingentis armatisfocietati ipli
us adiu i1&is,in ciuitate Cornechii captiuauit.
D E PVGNA s TBPHANI WAH/0D ‚и; CVM
gente Laa'ovw'cimariti [al1/imm firm Nupolim
саттф. h
‘ро САгчт XIV.
Р Ой hœc,pars eiui'dem Lodowici aggregata (ibi appreciatzr gëtis multitudi
пе‚8: quam
6:is,ipfum pluribus\Y/aiuodgam
Stephanum дййй re niSiciliç inŕidelibus
exterminare in eius
cupiens, focietatem
ante ciuitatcmadiun
Nea
politanä difpofitis aciebus, conferto bello,ô¿ (onis bellieis perlìatis aggtedi рго
curauit. Et quamuis longe plures idem Lodovvicus de Tarento pro parte (ua
gentesinfuo exercitulmberet;` ôcvtrimtpholìiliter adinuicem prteliů cömi
iill`ent: tamen idem StephanusWaiuoda zelo fidelitatis armatus,volcns porius
рой mortem viuere per fama: gloriarn, iîterga hoůilitati vertere: viâoriä obti
nuit optati. In quo quidë prœlio idem StephanusWayu'oda ¿i plures comites,
‘2.o magnates ôcpotiores multos cap'tiuauinůc cömuniterilœpius quä plures exerci
tus ipíius Lodowici debellauit; ciuitates plurimas expugnauinac grauia homi
сйдйа,8: peri'onarü periculaeidë Loìovvico adhœrëtibus irrogauit; Íicq; poti
ores 8: nobiliores ipfius regni ad Hdelitatë regis Hůgariat add uxit, 8: йрйиз (er
uitioapplicuit. licut hec 8: alia à; plura gefta fua,öcferuitia,etiä priuilegio ipiius
regis {uper donatione сайгогй Oztrogo 8: Chakthornya vocatotů inter Huui
\
os Draua 8: Mura ехййепгйй йп гетцпегагйопё ргетййогй [ibi cöceffo plenius
cötinentur.Gentes etiä (eu incolç diëti regni quofq; ex Hungaris cöprehende
bant,viuos ехсогйаЬапг,8: aliis tormentis feu eriflime aßìigebant.
DYE REDITV IOHÁNJI‘LAE REGINÄE
50 ` ó‘ez'w mariti.
` C АIohanna
Едйо autem tempore,ipfa p' ч тregina
Х 8:
V._Lodovvico
‚ de Tarento eius
marito, in Neapolim redeuntibus, 8: regnum (ibi (ubiugare nitentibus:
ipfe Stephanus Waiuoda дййпт regem Hungariç ad defendendum ipi'um rc
` _gnum {uum contra ipfos euocauit.
DE SE сшчро ÍNTROITV L onori/ICI
regi:in t/IPu/iam.
_ _ C А Р‘ ч т X V I.
4o Vi quidem dominus гех iin'e aliqua retardationc, nec expeâata exercitus
Qcôgregatione,cü quibufdä fuis baronibus 8: тй1йгйЬ°‚йпсег quos erât prin
ci pales Nicolaus ŕilius Gileti,Pa'latinus сй Iohanne ôeDominico militibus fìliis
fuis:ac iohanne filio Gileti fratre {uo.ItemNicolaus ñlius Laurëtii,Toth сй fra
tribus fuis Leuk’es 8: Ваггййойот‹.;о:1гё Stephanus 8: Georgius fìlii BebeekzNi
eolaus de Seech,Konia ŕiliusThomœWaiuodx; Andreas Waíuodacü fratrib.
eius,Nicola°,Paulus 8: Michael filii Lac'zleitê ex' prçlatis,reuerëdus inChriPto
pater Dn. Nicolaus epifcopus Zagrabienii qui fuit ibi in ciuitate Au'etfana in
epi Í‘copum cöi'e'cratus: 8: venerabilis vir Dn.Stephanus p'rœpoiîtus BudenÍÍ ей
ftatre fno Iohäne йгепио milite Elio Laurentii de Kanifa' repëte in Apuliä trâf
'5o fretauit: 8: ad por‘tů Mäŕ'rodonie applieuit. ipfam ciuitatë pacifice de confenl'u
comitatis ingrellusTheanů 8: Barletů fubiugauignecnö ciuitatö Barii,vbi fan
ûus Nicolaus pontifex requiefcir`_,obûden`clo obtinuit 8: intrauit: ac сайго ci
uitatis munitiili mo 8: fortiilimo iibi геййшго in eadë геГедйг.8: ййрепдйцт {ol
datis Theutonicis numero 4.millibus barbutorů, quorů capitaneus etat Cor--v
rardus de Wolifard Frater dióti Wolfard copiofe 8: largilli me diuiût.
I z
Lodoui- I o о M. 10H. DE THWRocZl
cua Rex. DE PRoDITIoNE FACT/1 PER sfr'.
рыдать‘.
C A i5 v r X V I I.
Nterim autem gentes (ux de Hungaria per nauigia ad ipi'um confluebant; Bé
» Iexercitus eius nimium multiplicabatur. @od videntes Theutonici (oldati
` _ abfq; voluntate eiufdem Corrardi Wollfatd eorum capitanei ac aliorum priri
cipalium proditionetn 8: infultumfecerunt contra regemßcgentë fuam Hun
gariam 8: ciuitatem volenres eam fpoliare. Contra quos Hungari infurgentes
ac ciuitatëfes cum cathenis per vicos 8: plareas, quœ (ub terra inter muros late
bant,con ßringentes,magnam multitudinem (oldatorum inter cathenas com w.
primendo оссйдешпг‚8: multos ex eis decapitaueri'mequos,baliiias,arma,bal
reos, 8: res ipforum abiìulcrunt. 8: niii vnä portam ipii {oldati pro (e occupa-tà'.
8: сийодйгатййаьиййепсуйх aliqui ех eis euaiiflcnt; fed tandë extra ciuitatem
fugiëtesßc in campo iacentes per multos nuncios interpoiìtos gratiam (ub tali
pat‘lo à domino rege obtinuerunt; vt de ipfo regno omnes ехйгёг‚8: aduerfariis
regis nunquam adhœretent: 8: hoc {ui-s literis 8: йпйштешйз Hrmauerunt. Ех
йрйз ramen aliquos dominus rex,qui ipfi videbantut elle inculpabiles in (editi
one cöcitata,ad (uum feruitium refetuauit.
‚’ DE EXPVGNATIOTCE CAS‘I'RI CAMOSII.
2.0
CAPV-r XVIII.
Ойтодцт rex,qui in proceffu exercitus F ilis diebus continuatis inter
Pcateruas inilitum in armis equitare folebatl imo exercitu calirum Cano
Ш оЬГедйг,8: expugnädo obtinuir,vel potius геййшепдо. Sed ibidem cum ipfe
armatus per {calam afcendere fcitinaret, it‘libus lap 'dum grauiter pereulfus i-n
folfatum ей prolapfus,grauem in corpore (uo Гийй ens lœlîonem,de quo ba
rones 8: milites iplì nimium improperabant,quod ad talia [e ingeiTit, qua: non
decent regiam тайейагет.
DE CÄPTIVITÁTE STÍPEND'IÄRIORVM ‘
Lodofufvici de Такт‘. 5°“
CAPvr XIX.
AB I N D в certa сайеййа occupans ‚ Lutheriam , cuius muri erant diritti',
ей ingreffugprope quam etat сайшт fortillìmum pro Lodovvico mari
to Iohannz regine conferuatum. In' quaciuita'te rege exilìente,Nicon-s 8: Pau
’ lus iìlii Laczk vix cum quinquaginra fripendiariis Hungarîs, centum 8: vigimi
{oldatos armatos gentis permixtae Lodovviei de Tarëtoin campoin pugna ca
pientes,ligatis рой tergum manib'us equires armis indutos introduxcrunt an»>
te regem; quos rex illo die in refeötorio fratrum in сйаийго hofpitari fecit, 8:
refici in eœna;ac die craiìina ablatis equis 8: armis,[icut confuetudo ей ййреп 4°.
.›
:..l__l_ _ "1_5,
"'Y-u»
DE coNßTRVcTIoNE cLAVsîrzlN'
f
. i ` 1' CAPVTXLIL
l
"-0 ITE M rex L__odowicus pro ordine ргавдййо ейаийгпт folenni opere confitu-`
__ xitin Nozt‘rei
DE т
CONSTRVCTIONE CLÄVSTRI
,g ' ¿n Le'v'veld. .
CAPVT XLII'I.
IT в к v' M aliud clauftrum pro ordine fratrum Carthufieniium in Levveld
in Bokonio œdilîcauit 8: fuñîcienter dotauit.
DE FVNDATIoNß DVARVM CÁPELLARVM
,o CAPVTXLÄIV.
‘ITB M , vnä capellâ' Aquifgrani; ôcaliam Cellis ad beatam virginem pulchr'ó
8: тйго ореге ебйгихйцйгййсйепгег 8: largiter dotauit, ac preciofis vtcnfilib.
ad cnltum dininii,va(is,calicibus,libris 8: ornamentis diueriìs; ac calice de pu.
rg auto decoraui't. Рой hate autê propterliberalitatem (uam ‚8: boni exempli
r_;p¢:ration¢'e,multos traxit ad deuotionis йпдйй impendendů : barones, milites ,
ńobilesßc quoidam ей: prœlatis,qui loca diéto ordini eremitarum contulerunt,
8:’с1апйга ебйгцхегцщ,8: dotauerunt ad laudë dci' 8: gloriam (anóti Pauli. f
‘ DE CONVERSIONE CHoMfiNoA
`¢,
_... б‘ .~ _ filmati/ídem.
Q C А P v т Х L V.
' Ic etiä gentê' Chomanorů ritui Tartatico inuolutä, apud (едет аройоййсй.’
"* ' й_
r deuotius йпййепдо ; exemplo
‘попа: Бдеййтдатепгй beatilIimi
in regno regis Stephani,quë ad componë
I-Iuiigatixprouidentiadiuina elegit;8c
. ' " гдасгедепгййрой аройойоз fpiritualiterimbribus сейеййЬ. irrigauit, ad
4'Iandöriominis diuini,vt ampliareturreligio Chriůianaadñdë catholicä côtier-_
ti Jpcurauit. Cuiquidem genti iamin fide Chriiìiana eruditasfratrcsde ordino
mmorum,au6rotitate eis à fede apoiìolica cömilfa, curä animarü , йога pontiíi..
cali'aßc {acramëta ессйейаййса адтйпййгйг i 8: де die in dië in fide cöfottanturi
5° DE cozßrßxsloißß PAQZERINoy .t
fum in Balma. _ ,- `
C A T X L V L ,at
T‘E M, Patcrini ‘де Bozna ,qui nimium etant multiplican , 8: diueriis erro
_ ribus implicati,pcr dominum Percgtinum epifcopû Boznenßordinis mine
l
идей-‘108 › `M. lOl-I. DE THWROCZ
т’ Rfx- rum,virum таят: deuotionis ôcfcientiz ad Едет rege commonente conuer-A`
tuntur 8: baptizantur.
DE BAPTIZATIONE ,QÍVORVAL
dazSclauorum.
CAPVTXLVII. 'i
T в м , Sclaui diûriŕl'us de Lipna,durae eeruieis populus , ad (idem etat eon.
Iuerfus 8: baptizatus: cui facerdotes Catholiei fecundum tranilationê beati
Hieronymidoâoris fanâa: matris ecclefia: (acramenta eccleiialìica тйпййга
bant ; (ed nunc , vt narrantunin аройаййат 8: ргйййпцт errorem (unt relapii , t0’.
8: multo peiores effeâi.
l
‚ах/смола MOLDAVIA, ,2j/1E PRI
‚v uadeßertafiut, nouum incolatum recepmt.
a" ‘
CArvi'r XLVIII. ‘.d.
' l
V I V s etiam tempore BogdamWayuoda Olachorum de Maramoroiio;
Hcoadunatis (ibiOlachis ciuíìlem diiìriötus in terräMoldauiç corone:l regni
Hungatiœ fubieâam: [ed à multo tempore propter vicinítatcm Tartatorum
habitatoribus deiritutam сйапдеййпе гесеЛйг‚8: qùamuis per exercitum ipiîus
i regis fzpius impugnatus extitiílet', tamenoreicente magna numeroiîtate Ola- 1C»l
chorum inhabitantium illam terrain iin regnum ей dilatata: Wayuodz vero,
qui per Olachos ipfius regni eliguntunfeeife vafallos regis Hungariasprofìten l
CAPVT XLIX,
T в M,etiam tempore (ui regiminis peiiilëtiœ perloca particularia, 8: etiä per
Itotum regníi Hungarix, ¿italia regna conuicina viguerunt; 8: fames diuer
iis tempotibus per йосийав 8: mures {picas frugum, 8: aliarum {egetum cotro- ‚о
dentes inualuerunr, 8: pluribus vicibus terra: motus per loca faëtus ей magnus.
DEEXEMTIONE P'DVVÁRILICORVÀL. i
j Ú‘aliorum conditionariorum. i l
CAPv'r L. l
HV t v s etiam tempore multi ex Ocluranicis, 8: aliis eonditíonatîis curia: ad
diuerfas feruitutes ai’triâi,i'unt exempti,&in cœtum regni nobilium aggre
gati : quia in donarionibus poffeflionů gratus ad omnes, largusque 8: benignus
habebatur; 8: pro eo ab omnibus vltra moduni diligebatur.
regi? Ludofvfvici.ETLIBERIS
DECOTCSORTIBVS (г;
. CAPv'rLI. .5.
Stimo etiam narrarione foredignurmquod prçfatus rex Lodovvicus дна:
coniuges habuifle dinofcitur : primam vìdelicet prœclaram Margarethä , 4*'
liliarn excellentiilimi domini Karoli tune marchionis Morauiz: qui ройфо
Г dum adimperium fuitfublimatus r 8: ййа line prole defunâa ей. Айй‘ат ina
clytarn dominä Elifabeth iiliam Stephani bani pramotatí : ex qua tres ñlias ge'- ‚
nerauit : Catliarinä,Mariä ôchdiugälpfa autê Catharinain puerili aetate morte
extitit prçuenra. Et'quia ad regalis propaginis йп‘рет clara (unt connubia ехчг’
renda; fucceilîo claris fulgebat nature; tiru‘lis infignita. Ipfam Mariíuclaram au- $0
gens profapiam, illußzri principi Sigifmundo'm archioni Brandenburgeniì , in
\‘ puerili шаге vtroq; exilientmquem de ййгре Carfatea pater eduxerat , imperia
libus radiis illuiìratü: cömunicaro cöiîlio (ereniiiimarû dominarü reginarü ge
nitricis ac confortis fuarum :I nec non praelatorum 8: baronü regni prxcedênte
in Ternauiaprœi'ente imperatrice marre eius , 8: eius baronibus de Bohemia ci'i ‘
t __ й magna
.si ,f
l a
i .v_- и
contemplatiua. ~
д‘ CAPVTLIII.
czîßngumeßmdm:,hanarcßpulc/Jripq/írcmoßo/iarw,01ml?cac/Jalan: tab?irl/:umana
lunga? tîpara nuda in „дым/‘т:prob ‘Могли in „заalla: дат/под, mandi/fafa!
mz'mwt; d“ balrmaaprincipzîgußematarille omnipotÈs/íc ‘стрелы. Hui/u Karoliraßul
mi erabil? , domine amamlffzmzgw д‘флмтзшг me феи! : merk пишет 'viribuc
[кат/7bume'ra тса a'rbili imponía : llaudißanexîprrlfßi ingcniü. Магда/14 cnim regla»
gcß.: exiguos airfares nä expo/inlaat : пес alla ‘шт/‚11110 deleá‘aturfàma. mnr‘ëtamm
hmgerereарии)iußz‘oni,¿fr нш (‚майтины „шт ‘varrà :ponß'ime пе „м“ in
gratu;iudz'ccr,mcßf¿?ere cog/'t : nä mim nifzfoúïtfu ‘их/лифт’?шйшмгфетгк lia ю
'agé/fediaufm/12m. Neczamen тго ißuidù'inttrpretë'labori dteßêßero. I//za'e het inqui
емрпфтрш Ílorm'm' irzßuc'îa 'vem't , fut c’drmim riöa'rret : Ó-prœ/lantußj/a Agra/fi rc:
шпаги : amrzëfw‘nï immuni,”ŕamßlaudè'mereatur,odiigratia detraít'ia com/mmf: ó'
lingua :mkdir-4 ‚ем‘!‘Зайди! ‘ив/мг‘)! ‘хм/11 : cfm/:me Mmmpondmgualrcumg,/1`t,mi
tim remit : (Этим/6:20: babemjniuriaß ç/ÍтЁти. Huim regis Karoli lugubre шт:
qui à' Laurentius de mamar/’1 Venema/:ama haua'z'rldoäîm ; фр‘ gtßarů' fm2' dat@ c3
pë'dioßpariter ó' metrico сат/муфтий. 0%?!” magnafuiparteßcutru, maxime,
ne ex me aliquidfmre шт’, га qu.: сбил-н!’ : шт fuero :'Íla melk mami/¿5M qu irl _
mm2; à «мг mdfepariter ó'ßdeplemlf s gf: ширмы/дума dgitatvs aiebant , rtg@ de
‚панда audz'ui ampliw,c5fc`rz`bereruraui.Leg: igimr ó'- dlfccrne : exa/tdß'c’prime, ¿5x/[ui )d
/Jaminê':gm:rá'inßcrgsangarùrefßlmß/hfàrrim:jp/ë [aud/¿r fz/elfvz'tu/Jeriigcquia'refcrre ‘ .
«videbonpartireps g/Iqgflilleautem fw ÚPIMÜ'uQ/Hm bmw Karo/i regi: ‘vim exz'zum ‚ Ó д
rcgimrum Hungarìijqebilefxáìummlmu ardirmrayóu lang/â'animumßcìamquerclis' 'ce
mutauîgin uúkaltfimmiuuetaß/pp/cx oro. ».
DE coRoNAT'IoNJE' Racing/1E LMA
ш á' а’е odivßbfeculo. и
_ А С A P v т I. _ _ _ _
Ex Lodovvicus ima (ui rcgiminis per. gens ;‘ ínops Ilirpis ‘ЕЩЁ- dnas Щ}:
v natas. Qi/arü alterain ordine ge'niturœ fenior Maria denominatag‘iomß _
dum thoro matura; puero impubi Sigil'mundo marchiońi Brandëbun- 49?
ge'nli filio Karoli Romani Cœfatis 8: regis Bohemiœ,genitore ad hucin liuma ' —. i
nis agente tali paäo; vt dû virg'o nubiles venir'et ad añ‘os nuptlas litnu‘l ôcde l'pö- t ‚ l
fo regë facetet matrimoniali ftŕdere ir'retita e{l:.Vniuerlis regni nobilibliçc et'iß~ ‘
ditio placuit. Fernebät millorû ante'oculos retten-tia merita patris.multos liqui- »1°
dè' rugurio de agrelti ad fumi-num culmë fublitnauer'at; alios ecclelial’cicislalios
{ecularibus clignitatibus adornans. nobilel`q;cutiales ad diuerfa regalis Мая
- feruitia côditionaliterillaqueatos abomni eòditíonis vinculo foluensßadë‘quw
meripobile'sfungeba-ntur,ditauit libetrate. Quid plura ?regniì in pace (etuauit,
8c Huggaros'amplius quamantea gemibus externis tremendos ,-arnplamq; vil-`
lo'rumfamä
eipis liitxcinde
in populo acceptidiffufam lidera краска:
beneficii-amor tangere fecit: nee
: от nis dumconcordi
vulgus vita Funtíìianimo
prin-f5" фv
lmnc vi rgi nem reginâ appellar :fzmineum hoc celebri fexů- nomine illullrrant:
‘ illä alto parentis infolio‘locantes facto virgineum caput diademate coronanr.
Etat linie puellz mater {nperfles nomine Elifabet‘h mullet Eigax _8: ingeniiifa ‚
dil'cretionifq; hand parue'. Hçc in'pri‘ncipatu 8: regimine vices liliç matur'irate
› Ч" fimi d
cHRoNIcA H_vNoAitoRvM. {umm-i
fçminea gercbat. Etat 8: Nicolaus de Gara vir in regno fpeél‘atilfimus fanguine Rex
lac au'ri pariterque 8: agri pollellione nobilis : quem rex Lodovvicus libi inhie
ůum apice honoris palatinatus regni fui fublimauerat. Hic acceptorum nondů
oblltus beneliciorumfe totum qua poterat arte pictatis imagine quadam regi
nzobfequiisdedicarar. hanc fuis` dirigebat eonfiliis. Tu, inquir. liuz‘uoregnirno- ’ _
deraru lmôenne. tu regina Hungarorurn procerestuo: de te curare ni/alÍ/.m non ron/'picos ?
ii’lz' banarnrngßi ron/¿rerum aufer: ne Дайте 41146?! :imm te eo/citrent : tua nu à qui tuo
lateriфри‘,ôentfrzlzßarge: obliquo; in ze ocu/ie reßirr'unt : aba/¿tue eos tibi (оп/14’:jn
Лаёшцф regina/e/,ôernereßeplrunzßz/ßicor.dúrnöîiingenuo regu qui' rerordetur meri- ‘
__!_0 tapretermeçßnußw. Sexum vbi гаснет 8: libi credentem ad fua vota perduxit,
, extorralicentia ad libitumregi‘nale exercer fceptrum. regina fuggeltionis` cor
rußa vicio teëium defert in proceres odium ì 8: iura patriae labefaâar. Quod
` ‘т’ "primores regnifenfere; paritate confufa crudelís difcordia liirgit; metus ‚
' ^ nas barones in partes diuidit‘; plcbs fcindituromnis; totis regnum viribus
_ t; rebelliq; terras Marte 'excoluntz 8: virginale dedignantur fceptrum:
iadcmate puellare ~Caput fpolient,modum quœritant. N ö ramen ‘интег
» ì; acinus teg'nícolis cordierat ё pars quœdam hocfcelere intumucrat. Za
g 'lí ‘Ё?
‚ enf przful Paulusßc ilie Italiens per regem Lodovvicum ipfa dignita te
in'lîg'nitus ltantů omnibus paratior ad nephas', Stephanus 8: Andreas НМ Larzl:
20 dè Debregezth 4: ipfe videlicet Stephanus Wayuoda Tranlfiluanus; alter Ste
phanus de Symonthornya~,lohannes de Horvvathi banus , 8: Iohannes prior
Auŕanxmullus ramen ex his erat , q'ui prxtatli regis Lodovvici bencliëia cou
fec'utus nö liiilfet. Nam prœfatum
3. t (.Íliakthornia<‘.i_>cZtrego Stephanum
polfeliione dotaucrat;lilium Laczk ampla
pratfcriptocpin cal’trorum'
regno fpeëian`
tioris titulo ollïcii exaltauerat. diërum quoq; Iohannem de I-Iorvvathi inlimae'
cònditionis nobilem extollensapieem dignitatis ad altum banatus regni Dal- '
_ е!сиап$,Гца nominatillìmos fecerat in aula.Et quid inter cçteros де prio~ '
o re Autant; dicendum ell:.?qucrn idem rex tugurioin humili popularibufq; par
tim in tcnebris iacentë fuliulit s tantoq; honoredignum for@ arbitratus; humi- `
_. 3° lem naturaquem iacere pratcipiebanvirum eonl’tituit potentem. Hi conceprů Q
' euomuere virus , per quod quali tota Hungaria infeéiaeli. nam cum ad tantas
peragendas res fe haud idoneos cernunt i quœrunt focios 8: aditos crebris fati
. ant perfualionibus ; delinuntq; fuadereminime,donec inuentos ipforum He
â‘ere faeiunt votis. Inquiebant enim : „Quidmennlr:nope: de/iramns .2 quid cogna
)mar ?_ quoufgfkmineumfaeile ápronum adlramferenzueimperium ? noßra армии
` f filent : roruonos aßee'ì‘u ŕntuetuńnoßri quem quondarnpii regis inß’ruitiu[тушат
" .Í _ :nu: : guantaquedi/¿rirnind, quentos've ldboreißdunz rex'Loa'ofufviru: nationes eon- ‚
Н y {,myíro¿14:50,?eregrinnopertulimus,ob/ita ; de no/Íri's,quious давайerurnus/ub- '
' _'ÍJonorůnosalienosfàcerefâtagir : regina quepriuspatebat nobis : no/ìrurn ad in
.__ _ inìanuärec/uderefàcit.pmterquepalatinů' Garenfempluret ei nemo; Ó* rvt nojlriî
re repensßxus eruorem/ìrnuló' animi non eßìrno'aggrauiterg, степи}: arqnrßtns
_ lßdorilrus м/шм vermt,remediurn adbibendun; e/ì.
Íâìïf-.n в вдвстчощв REGIS K‘ARÓL!
‘Ё "1_ cognornentoParugádenuncioadillum migo.
CxPvrII.
igitur fe cohortern ad non modicam adunaros confpiciunt: propoli
as anitnolius res aggrcdiuntur ; 8: cebris vicib. conuenientcs pro rege Ka
_ vo cognomine Paruo in Apuliam mittere deliberantllte Karolus 8: nata Lo
qvv‘ici re is Maria vnius etant fanguinis. Nam ipfum Karolum quondam do
I "nusAnâreas Sicilia:
etat: öchunc quidemrex Karolů
',frater quondam dominiHungarian
velut alta regum Lodovvicideregis carnalis
profapia or..
__ Í_un&i,quibus hzc res placcbat,ipforů regitnine dignů iudicabant. P_ari tan
' ‘.'ÜÉrń-voto pi'çfulê Zagrabienfvt Siciliä regemq; Karolt'i pariter adiret,_rogatu rn'
_ _ _çfeccrunt :fnöinultis precibus pulfatus lleâitur non lolqgae farcina via: сиди‘
l '-_.. ’ . z' .
- ' a.
mari» т; M. 10H. DE TH‘WROCZ
Rex. tus,cuil1oc nephas pra: cœteris cordi erat; annuit, (щ; tanti fceleris plus quà' di
ci poteß: hilarem faótorem obtulit. Ne autcm nondum peraäarum notaretuŕ
feries rerů ; reprazbeníiq; (celeris auäores „дата debita prçuenti prouiiìone'
fuis fruíltrarëtur votis,palliatisfpcedunt in tinnitibus; 8c cœco omnia vclaminc
cötcgunt; prœfatumq; epifcopú limina fanéìorü apoûolorü iimul 8c curiä Ro
manä voto captů vifìtarc dim ulgant. Nec adhuc rcxfemz'nezu paterno in (olio
duos per annos {ederancum prœful ipfe via: neceflariis przparatis terra ac mari
pergit: {ecunclaqg comitatus fortuna,v bi tu nc ipfe rex demorabatur,incolumis
Neapolitanam ad vrbcm venít:ô¿l1of`pitio capto mora ad hibita nulla,neclaf1îs
tantum рой laborem mem bris quieti datis : placebat enim ipfi prœterquä rem WÍ
inceptam ad finem deducereniliilfolis fuis fuorumq; ornatibus veftium recti
ficatis concitus properat ad regem. (bem cum adiit, depreílàa eum,vt eût mo
ris Italicoru m.genuum veneratur curuatione s deinde,Ma‘gna, inq uinßluf/àrr.:
fit ‘езде maitßatßquampmlfui,barone: ‚рискует, regni Hungarie 'z/n.i1¢er]i,pzß фри;
fdc/¿naomi7 forum bumŕlem recommmdationem fwßrzfêrmz'mti те dicerc mandará?.
Iìmul 8c litteras multis munitas Íigillis offert. repentina de nouitate rex ßtupet.
paululum q; ocu lis in pauimentum defìxis infperatum quae fors attulerit БЫ nü
cium mirabundus cogitat. Rurfufq; luminibus in prœfulem eleuatis,cum illum
hilari vultu (ibi aliantem refpicit: nil eundem mali portafI'e arbitratunmox quà'
oblatä in (alutantes falutê reddidinôc vt folus teftib. remotis portatarû experia zd
tu r ferië rerum prazter nnnciů om nes de aula exire iubet : litterafq; aperir. dû in
illis {olú epifcopů in legatione confifum; vtq; ei in diöìis ñdes adhibeatut,fe ro
^ gatû comperit, vtrifq; feílìone penes (efe recepta, vtnuncius vtatur núciatis rex
expetiri Antiftesv ígitur ante dióìus ad regë Karolum ita verba fecit: Magnanimc
‚им/щиты!”ш remmgßê'zmprogmitoriapudnof nona’zîingmtïabolita ip дышал?’
пф‘т: adre dzrigere rerurfm nos ‚штат. Те alto regi? Hůgarbe астмы duren’ ori
gin?: ф?!” te no/Íri/Eelprra regni ¿potere/faim” „мы.“ 12o/fron? wirf/ir dinan?¿op/1go
regů'fßrenä' ger/.fÈ/feminozïìzcqrziz regen’ imptrz'zï. leuzltßxu/x qufu/u/ìz'tauit Злата ro'
ponere mßz'Li//iquodigmta штдщмидгш’ул Hzïgarz'rîfeao/t‘at Marte Диеты.
«tr/Í; cocußießimzà @des m'grao redzáìe infàcesjlfbllia 'vçßigia moßrantdominorů' mdc; 50
«gros/fehle: „из“.plooi mahgrM/fßnít'lßïma infartos totolt regniin 'v1/¿cra @frió/1r[e
„и :ßgÍ omnes inteßz'mr more regm‘colœ rorluntquia'z'nqmî'? ìgniloedes fùelutrfz’trîtzk equi
i@reta [атак 'veëîor/Ífß douioßarßoroê'quoudâimplouerantßuz'Í/ok :ßcgrauzh regnum
jre/libros vndzg, ¿mp/euere. Fraé'fü igz'mr fut (Броши: regmï; a'zfcardcf шт dures ; re
gnicolafg, bumz'les rranqui//apaak amœm'tatcgaudereßcere: : mßrosÉ/u/u'rcsguos diri
gere „651mm [abort: : á“ rex domino@î no/Íer #ci no „сайте: te 'voc/1mm ; N121' ¿ure de
lzctur „goil-,tibi nos .eterna/¿s гида/мам; ôorzaßdefubiirimm, 'Ut Моды! quos атама
’ера’?:е:‚ ó» ш amato. Т/м1т2,/ёгт/!м шт ; nos quo?! #Indy шт; di“ adres rom
ponëdfu лифт?eritjdeliter eyjíciem". Sienimfiud/'czu.-Jfororzlf, qui, 'vt noßßfo/¿o ъ‘е
nemrzßìmmloarerno tu.: majo/fari; mordere! conßientirìpmter/o/inï й‘ там/шт- 4o
тш; пес dato onerlfemineafufßìit/agacitm.maturi mk? ‚ем; fom' tamoßlépona'ere f4
‹1‹и.щ„3т.‚popu/w antiguo expofcmteßagitìo fund@ medios inter [lyk: ¿oo/im: eff.
Odißfterea imrin/êr/Ãrpotè't/Ãf adгида’рейд/91167114; : Ú' 'vt1pcgrin/Í: al? infin/trom mea
т’ marëcxpo/Íu/ar.‚215041, nvm' había regni virgo ‘фон’! ardua т ç‘ß, rebus in tallo’
magnam'mi тдти 'vin' interdů'nutare «мам. „2192!amp/iu: dijfêrì г tilu' d» illimode;`
rami/1e‚мат/„17121“.тату;Hung/trie. Recepta hac oratione Karolus (ub
ricuinôc meditabund9 relationë difìulit : remiifoq; ad hofpitiú epifcopo intra fe
noue rei euentů vertit. CE1 ígitur diutius cogitatione vacat; dira сайта!nis Hап
garici ambitione capiturßc mente acre duellít premit з ratioq; fuperat , in regni
cupidine viâa cadinn‘ec diŕfert :‚ reginam in pen'etralibus man-eurem aggtedi` so
tur,& ei fui morbum animiinhœc verbapandit :Inßerata тг/‚тшш olv/ata ф‘;
Hungarzle шт’ ad regimen. Сда’фтас0п1ипх‚1’е‚саттипет%‚' mmm durer@ ‚ф
di/ßo/zhl' rebus ei diadema dama: regimen cedere ,. ó' mrfm Italia'mpotere Инта. Ви
"а: /Jac „туфли laborespertulimw; nedum 'vt cx :Lf/¿f reßira/fâmm : тгтт gramo
м тёшпшг. Seur/Vina domus nolulf inimica ç/l : Ó' gramk рвут! [aa/miro: in за:
irafm" —
‘М
‚ CHRONICA HVNGARORVM. n; шт;
‘ä‘raßëlmìnat : Gaßarumquepopu/úr liuorc tur/ridad, fut vitampdriter ńdůë ó' ¿gri diffé; Ё“
Jacco. NqßrQßß/:eriaa'«vomeummßperduxcringó-
mtlvoßêßînnem regni ждёт‘байтаmigra;
атшмт apta! numm, (yillam qu ¿mnh/¿cua nos engi;pauper??
г ‘l „ . ‘
Iohannesno M. IOI-l. DE THWROCZ
Hor'vfva- _ ‚ _ М m
fow- ЁЁЁЁЖ ääîëäââmämëää
INCIPIT PRAEFATIO IN CHRONI
CAM SIGISMVNDI, REGIS ЕТ IMPERATO
m“ decantárt'riùmphum з barone:
ч' L.'
sigifmz 12.8 M. юн. DE TI-Iwkocz
df“ Rex» eorum in ipfum iníecerunt ;86 niiì ifìorum,qui amabant eum,fibi`iniil'et'dill`ua¢
fio : ibidem Iulii Czfaris ad inflar multis vulneribus confoil‘us fanguincm Ii
rnul 86 anim am fudiflet. Etant diebus in eifdc’m Garenfî in domo duo grate in«
dolis iuuenes
À narum ad latus; auötore quondam
interfeâus Niconedé-.Gara
elbgeniti :quorum alterpalatino : qui quondä
eli paternum regi.
nomen forti
tus : alter Iollannes vocabatur. Hos iuuenes captores regis in illum grauem, ра
tet-nam propter necem,cum maxime propter illum poenas dediilet , animü ha
bere rati,ipfum regem iuuenibus eifdem in сайте eorum Soklos vocato, {crua
dum aiIignarunt.
l) I? .L 1'.B 1;.K el 7'.Í О 1V I? J?.E (Ё I S lo'
Szlgzfmzmdi.
C A P v т Х.
‘ Ege Sig'ifmundo captiuitaris çrûna aH‘eâo; illi qui in eundem amaro erant
Rcorde; abdit‘efgnte hate in illum conflatas inlidias in lucem deduxeruntlä
que nullo obice-fevotis fuis potiri cogitabant. Magna ígitur in agmina palam
conuoluti fuperba ceruice gradientes ; cleuato ipfius regis Ladiflai vexillo , re
lgni per climata fe rebantur. Et cum ciuitatem ad quamcunq; ipfo vexillo co
miteveniebant,i`acratus cleri ordo illis procellionali cum veneratione obuiam
ire compellebatur. Inter hre iplî regi Ladillao (e omnia ad vota.illius compla- _
nafl‘e,vtq; acceleraret, inti ma цехе. Dum autem ipfe rex Ladiflaus Sigifmundů zo
captumßaamq; ракет inualelccrc audiuit 5 quali promptas res adepturus ‘ю
еашйцт Hcâitur votis : 86 celeri apparatu fu mpto Hungatiam verfus iter con
tinuauit. Rex vero S igifm undus molelta captiuitatis (ub culIodia сайт in prç
d iéto lugubres duceb'at dies : regalibufq; ê luminibus crebro oborta: lachrymz
pallidas illius inundabant maxillas. I-Iuíus regis continuam cordis amaritudinë
aflîduofq; lachrymarum decurfus iam (“дога m iuuenum genitrix ; cußodia
i'píius regis,quornm curx erat,cum fxpius intuita Fuillencompaflionis erga illů
vifceribus mota: liquido ea peftore , prout muliebris exigit natura , corde toto
recipiens filios adiit,illoiq; ita alfara el’t : Gran' milnfliz',m fuolnlf in lm [famine md- l
ier/â' quam смен} regnico/¿r ofen/fe muß ф ; quadri/ii cum (‘фойе eiufdëßluzi 'U05 gb
illius шмт adconf'mationè' эту/ш deoeatlk. Maxime de quondam genitorà тиф’!
recorder me cora/n differ. Aiebat me'myrgem [сушке corommmßetiam штата 63”;
faraoni/on We deßrmdzî. Rcóus in bis quicquidfcccrint alii, fvor experte! habre fueßê'.
ZiL'íßi/lumpro/ct in wbr? ciucßerfït aduerfarz'ijntcrfeceritis,nota effe/ioni: regali:
guinos 'vcylneßloetm qßcriôet/cr дней/мг}. El lccet eieren' in adducendo noue rege под};
I fëmperßercmgaudere munyícê'cic's : rvos apudi/lum exo/ferilli. l,23d/celere? ушли} rei
gumfìmdereßmguinemhâríre шуму/ш nefàndo crimine vc/Ímcpoduerit/k тапш‘,
»volulr aut 'ueßrlrßecceßóribm quandocuny‘,in .regno тетей/ш’ ? Ш: coronato/c tanto: per
almos'ororege Идти : ¿llepro mim reôm душ’, попу rex ту?” ф’; fuorum nondum
regnum 11o/cit. Daß/liteígiturmelf/¿Aff` gdm necem мы;дат/2112 con/birq/lic ‘,Ó'teïallá' 4o
'veßm domus
laußer/¿itis туши»; hoc enormzfàcmore
qui'martemßcbiìl comaminare caueatlâ'.
:mc 'vos nomgnorare‘d/cbito, tßlern, Regepro то (сайт:
decil/er regl: inter-l
‚ fèô'z‘i лат: e/ÍÈ..,Qgßregni Hungarie/ceptra „рт; anfora/'J i/lü' epaterna nece maxi- `
me ‘vcßnem‘ocrgmitакт/ритм non recordari Ufa/ero caítiuzu We 'ulterioriregi/nine
pot/'mer :figz w:id/èccrinàqua perfeadeoyvcyi‘rúin re w/emperßzë bomecßòcra
bitur : á' «Pude/coman quogenitor fueßeranimìfìcdigóenemeriti erinlffempcr. Audie
гс liaec iuuenes ipíì ; 86 itupidi longahora fleterc diffoluti : tandem materno de
f " _ col [очи io m agnas inciderunt’in curaslllis ígitur variis cogitationib.inde часа
ribus; m uliet illa fagax rege' adiens Sigifmu ndů ita allocuta'ëlì: Rex .S'igffmurlg`l A
/Eico tuo:adueojàrio: nonode reggdez, ma exterminationcurare. Маши?‘те lac/„y“ _ 39
‘ш inde/@zomerшаре’ ora decurrenter э ó'ßeiuc me: continuo: toto recept' corde : ‘идя;
iuuenili.aan canmia amdrimdineßleóîmltfitompuzior. 1pfr'fem meflienqme/ola maffe ú
Метис labora :ßdm quâä‘de hoc epe coyiq‘fäŕoterrimf, дружит”. 'Timeo mim,
fite lióerauero,duos, _ „ ’ ' . .Ao: me'orïìmìfterc.'SiMmeefdelicerpromßr/¿cum de
_ reo/eo ccpcroporz'mf днём»! сдмй/шфттапа’е ercrgq'uam ac:
'/' l cum
|_v_.-'-__‘__ we *vive-‘v ’ ’тг——ч7———_'т fr* rv" ’
ZO
DE BELLIS szcisMt/NDI K_BGIs
contra Ива/14446111‘, ф‘ combo/lione Io
bannù Haß’.
С А г’ v т Х V.
RE X чего Sigifmundus,qui ех (ul'cepti Romani тушат officid‘fìdem cal
tholicam tutari renebatur,m axime autem s quia natalem eiufdem terrä di#
¿Ii Huzil’ta: magnam in vim conglomerati чайа bant: contra fuse feâae alienos
igne 8: gladio atrociter dimicantes,contra сойдет armatum tum Hungaricz ,
’ tum vero Germanica: gentis non fcmel fufcitauitroburffoloq; 8: populo hatre
ditario non parcens,magnas in regno Bohemiz edebat чаййгагез. Non ergo illi
50 Heâebantur : (ed femper quali in nomine fanguinis Chrifti cettaturi, pro at
rnorum inligniisin vexillis 8: fcutis ac clypeis; aliifq; bellicis vteniìlibusimagi
nem calicis arte piûoria fcribi facicntes duce quodam Syska , homine robufto'
8: monoculo turmatim procedebant; 8: in fe faeuientes acrius fœuicbant. 8: гй
in religionc,tum vero rebusinhumanis confuûo regno in eodem etat ingens.
Pugnatumellteade caufa partesinter vtrafque cum magno difcrimine perfo
narum fœpius. maxime autem cum' vna dictum vterque holh's in cam’po non
remote ad ciuiratem Vrburarum Kothumbanya vocatam conuenill'en't; pa'rs'
non cellitlineingentilìrage parti. Diu igitur populo in vtroque ancipitibello‘
feruente, 8: multis ex vtraq; parte cadentibus-,vltimatim Syska fuperioreireit
40 campum deiereris,terga vertit; 8: iimul cum (uis,qui (uperlìites etant, fugiens,
` lioili tum restum animi ferocitatê reddidit. Cum igiturrex Sigil‘mundusl hu
ius rabiem perñdia: vi (e compefcere minime poile arbit-ratus ей i vniuerfalis
’ dogmate concili'i tantarri (ulfocare рейет (atagens , illam Conltantienfem ce
leberrimam vniuerfalis Chriltianœ religionis Synodum celebrati ptocurauit.
_ Vbi‘prazfatus lohannesl-Ius , 8: Hieronymus difcipulus eiufdem , hazreliarcha:
videlicct prardifti concilio in eodem limul cum dogmatibus reptoba‘ti , dänati
8: ignis incendii fupplicio exterminati fuere. Non ergo regno Bohemia:
in prœdiâo per iplos feminatatl рсййз fomes celfauit hanc noltram vfque ad
ertatem.
5° 1n Е ЕхЕле1Тгне1чсАхо1г1/л -I'N'
partibut Вещи dtbeßato.
‚С А P V т Х V I. n
MVlt'a 8: varia bella huius regis indiebus nö' fem'per fine optato‘ela'ufa flirt:
' puere. Sed quis tanti prin-cipistotper annos regnantis xuum йуйо queag` ~
Sigifmü'- 132. M. lOl-I. DE THWROCZ
duaRex. peritringere г Inter cazrera enim bella,dominicx incarnarionis, cum quindeci
LÄ-C. mus рой mille quadringentos йпйагес an nus; magna vis armorum gentis I-Iů
M~CCCC« garicœ aduerfus ducem Spalethi Hervvoya denominarů motaefr. Dux enim
XV. ййе апге hare regi Hdelis; cifdem in diebus proteruia: Ptimulo duäus , lapfus in
periîdiam regno Hungariae vim infette conatus , ad fuas partes roborandas in
genti'aTurcorum agmina conduxit; 8: parribus regni Bozneníis regi fubieâis
ingens prxdo fuit. Animauerat hunc hominem longzua regis abfenria. Rex'
enim ipfe eifdem fub annis in diëto Conftantienfi concilio contra lier-'elim iam
diâam, proq; facrarum Romani regiminis coronarum adeptione agebat. Viri
igitur in regno potenres,quibus regia de commiilîone id curx etat nouarií rerů l0
йгерйш pulfati; Iohannem de Gara, alterum Iohannem де Maroth s Paulum
Chvvpor de Monozlo banos; cœreros etiam quam plures viros przliantiores
duces fui exercitus efficienres robur Hu ngaricum fatis grande,in regnum Boz
nenfe contra illum mifere. Ille vero ех aduerfo tum [на tumq; conduäa gente
munîtusillis campo fe oppofuir. Collatis igitur iîgnis bellicis, 8: rubarum vo
cibus vtraq; ex parte magno clangoris infonitu taratanrarizanribus , vrerq; ho
ййз muruam in ruinam iitibundus bellum ingrediturzůc in magna virtute lacer
torum vitibus prœliatur totis. clamor ingens exuberat; franguntur lancez , 8:
йп earü fraůione multi deiiciunrur ab equis , cadunt hincinde cadauera mor
tuorum parte ex vtraqg. Sed quis Bozneniîum altutiœ fe prœferre valet? Cum LO
Hungarorum viresillorum potentia: eo in certamine multo fuperiotes cerne
rentur; mox illi monrium per culinina,qui ех eis ad id coniìiruri erantßantes,
ita dorïri,I-Iuiigaros fugere proclamabant. Hrec vox magnam Hungaris edidit
confuiionem. Nam cum prœlio virilitcr inûiierenr, hoc rumore audiro , partë
ipforum fugze datam arbitrari,campü deferentes terga verrerunt. propter quod
8: magnam l’cragem 8: йюйхЬцз prœdam ibidem dedere. Nec duces ipiì tanti
periculi expertes fucrunt: quin alii ibidem capri, alii perempti. Iohannes enim
де Gara captus,ô¿ dire vinculatus,poil: multos [их captiuitatis dies libertate po
rirus,pondus fcrramentorum ingens,quibus viné’rus erat; in топайегйо де Ba
tha ad gloriam precioiilfimi fanguinis domini redemptoris пойгй, pro illius, 50
quodibidem vouerar,redemptione voti fururam ad memoriam reliquit. 10115.
nes vero de Maroth рго fuilibertateinimico magnam auri fummamfuclit. Et
quid de Paulo Chvvpor bano dicendum ей г qui bouinam crudam in pellem
infutus vlreriorem duce ab ipio vitä non meruit. Nam cum perfìdiä ante hanc
dux ipfe I-Iervvoya regi Sigi(mundo obediencia: iunôius oiiîcio eiufdem curiä
fre ueuaret z 8: шт vita сито; regimine morú brutalis cernererurs'ipfe Pau
lus‘banusillumludibrio habens, dum illi obuius fìebar ,dill‘olurus in derifum
mugitubouino рго falutationis veneratione dignitatem illius deturpabat. Sie
öcipfe dux Hervvoya, cumidem Paulus banus ab ipfo чеййтешо дйбйге pellis
bouinœ honorarus fuilfet,aieb.^.r: (Min forma humana voce bouis йпйаг vre~ 4o
n baris; vtereiam ôeformaôcvoce eiufdem.
DE BELL о PER sTEPHaNI/M' KANJI/M
de Lrßnelî’in partibue Тranja/Pinie commi o.
CAPv'r XVII.`
S T etiam pugnatum hui'us regis in diebus, Tranfalpinis in parribus pluries
fem‘per illius gentis requirente rebellione. maxime ramen prœlium illud q,
duce vito magnifico Stephane de Lofonez bano parribus in eifdem cömiifum
ей, quamuis trii’tem liabuerit ŕínem s viuaci ramen memoria dignum. Etant
enim diebus in illis terrain hac duo principes,alter Daan, alter Merche: ambo go.
еодет fanguine nati :qui patitare eonfufa fingulari vri dominio laborabant.
Et cum Daan fuas partes debilirari agnouir, princeps Turcorum quaefîuir {ub
fidiumßc illo potitus partem alteram coegit in fugam. Merche vero cum vites
frias ad arcendum extraneum Ьойё debiles feniir,regis$igifmundi petiuit auxi
lium.
\
` In hu-V
ч‘! . l
I7 adeptus;4 illud terra mariq; adauxillet, öcquandam partem Mœlia’., quam nos
-I ‹ 5v lupetiorem Boznam,vel vulgo vocabulo Werhbozanyä vocarnus, luo lubdi
dillet dominio; placuit illi,vt nouum terra in hac regem crearet. lgitnr quendä
tum parui cenlus,tum humilis ortus pariter 8: lama: hominem Ikach vocatum
regem Boznenlem denominauinlliengui gloria nominis led uâtus,vim,quam
potuinlibicommiffx gentis omnem tiîòuigêc partes prafdiöias prœdabundus _
inuafit. Fu mantibus igitur vndi'q; prœdiisßc pra: timore cuniïìis tettz illius ho- `
M »t ‘
,_
’ — .3i
n
M 2. 'DE
l
CAPV-r XXIV.
l Via regnum Bohemia: principe'remoto non minoribus guerrarum arde
_, bat incendiis; maxime,quia I-Iuzíl’rœ Chrii’riano rebelles regi catliolicarn
fidë fubuertere fatagentes; res pariter öcfanguinë fecü'diffentientiü {iriebâ‘rsůc
ей illis vis Iimul 8: habilitas cöueniebantznö tantä‘ Cl'irifìian9 in paganü,quanrä
i'pli Huzii’tçin Chriiiianos fasuitiä exercebant. Mouir igitur Сййгйййапй princi- s.
pë natalis regni difcordia; nec illů (их ztatis gratuitas> detirrui't. @oma arrepto
verfus Bohemia itinere,vt illis расё conderet,difeeptantëq;populi fìdë vnirct ;
g Pragenfem vrbë intrauir. Dü igitur fenex princeps xtare curifq; pariter 8: para
lyfis infirmitate laboraret; magna infirmitatis1‹;гапйсасе occuparut :‚ fuäqi feniliîV
успеет extremos [их vita: ad limites appropinquare fui corporis-ex debilitar;
' agrio '
CHRONICA I-IVNGARORVM. ' `— l57Szlgif'mzî.
agnol'cens; Hungarorum potioribus,quœ illum comitabantunclarnI ad le 'voca- di“ Кий
'tis illos ita ai’fatus ей: Cbari ‚МЫ/7111 ;ßammum rerum cwoa'itorcm mea rvita а’:diebus,
"»vi met corporirßntio ex ‚ат/ат, commtaßê arbitrar : jij, bic‘morte prauentua
fuero : timeo ne Bobcmi, qui mc Ó“ FVuosßfmper од?!’ babuerc iu «vos irruant ; lzio/:g7 Cb' fue
jlra/.r rcs rafaciprada expomwt. Sedqui дне/‚й, ws dilexi s ‘и! Ó- iiunc me fuor mtime ali
аул/ат; а maximampropter «vos шла гл curam : iia гш óf languoribua , дадим/ж’
urgeor, Ó cateri: rebus omiß’ià‘filum‘ fucft‘ra de'ltbertate die пайки, curem. „Qiaizdi igi
ш’ fve/ira/alutir tviam inuem , pcrquam 'vos 'z/¿ßric [ай/ли iucolume: mc reddcrepoßê
cogito. Cт.‘ enim barba Ó' „мы“ meif солдаты: cariiciem capiti? mei crinali adama
l о te : [ватт me imperiali irtßdeßmu/_qf in дует’ me‚от: ; Ú' тайм’ liu’r ciuitatem
furia mecum tran/¿urites,me ó- fuos è medio t/lorum , qui «wßrumßtiuntßuguinê' ‘Лис!
te: pariterq; рой Verba imperialibus дышать"; madida‘: obottae lachrymœ lu
as delIuxere vlq; ad maxillas. Placuit Hungatis imperialis beneuola perluafio.`
(luamobrem lublequentis noäis tenebris,qujaz` fIellas reddit clariores , per lo
lis ortnm 51:32:15;ашйррзйдогат cacuminibus Titaneo radianti perlufis Да
mine; Hungari vniuerlis ad viam neceflariis pr'arparatis omniaiuxta imperato
ris conlilium leeerunt. Et cum lenex princ'eps veneranda canicie tumq; fiori:
do adornatns crinali rnediam perciuitatern leteba'tur, vndiq;` lexus vtriulq; in
uenuin f'enumque lit concurlus : ôllachry‘m'an‘tibus intnenres еат luminibus,`
10 quali illum amplius non viluri ì g'en'uum curtiatione pariterq; ôciocundo lalu
tationis oraculo cum venerabantur. Ille citcumquaque oculis irituitul depafìis
cildem imperialis rantummodo capitis inclinatione relpo'ndebat. Egrellus igi
tur Pragenlì~ de ciuitate optatatri venire ad patriam печати’: led in Znoyma‘m C
ciuitatem Morauiç delatus,domini M. Cece. xxxvit. anno, in felIo cöceptio- M_ ¿fcc
nis gloriolillimz virginis Maria* ; aztatis lux leptuagelîm'o; regnoi‘um autê (по; ХХХуд
'rum Hungariae quinquagelimo primo :Romanorü leptimo 8: vigelimoz' Bo
hernia: decimoleptimo ; imperii vero anno quinto', diem obiit'. (дн ройтодй
luorum non fine vbeŕtimo lletu in Hungariam portatus; 8: in' ecclefia Wara
dienli honorilice luorum pratdecellorum adinflzar traditus ей Герайагаг. Fuit
f 3 o iinperator Sigilmundus horno in lui vultus qualitate 8: perlońaé quantitare la
:is idoneus; pulchra lacie; crinibus crilpis 8: glaucigac lereno intuir-n à lummo
rerum conditore adornatus. Hic in fauore'm Hungatorum quondam longas
barbas delerentium prolixam barbam delerebar. '
DE coRoNATIoaQE ALBERTI REGIS,
ó'prada ia стиха Budenßfac‘ïa.
C A P ч т Х X V.
Iquerat im perator Sigilrnundus regni pro lixrede vnicam tantum natä Eli
Lzabeth denominata; Чай ex illuliri regina Barbaramata quondilpeâabilis
40 Hermanni comitis Cilixfecunda lcilicet conforte lua genuerat. Hanc ipleim
perator Alberto duci Aufiria: adhucinhumanis agens hac lub conditione, vt
БЫ gener pariter 8: iilia in regno luccedcrent‘, ritu Chrifiiano legitima Jp con
lorte Iocauerat. Егсат hœc dilpolitio populo Hungarico dilpliceret minime,
imperatore tumulato,iple dux Albertus mox introduóius ей , primaq; noni tůc
lublequentis die anni,dominicz lcilicet circumciûonis celebri in fel’to,domi _
ni autem M. с с c с. X х х v x i i. anno: eadem ,qua primi reges, Hungariz'glo- КАС
ciuitare
ria: cumingens
pompaexortum Fuif dif’turbium.
feliciter extitit coronatus.Cum enregis
Huius im ipla ciuitas ex bino
primoannol popuin
Budenli
DE ExEir'CI'Tr/¿L'I EXPEDITJONE
ngi; Alberti contra Huîiílß.
CAPVT XXVI.
R Ex Albertus imperatore vitafnnórońlli nö folum in regimine fuccellit r: tt-v'
-garico;vverum etiä poli impolitä~ in Hungaria libi corona mox in regö Ro
manorů 8c Bohemiœ eleâus eli. Cû igitnr poll imperatoris fublationë in regno
Bohemia: Huzilias eo acriu'sin catholicos fœuire audiuit:ingentë Hungari 8: 4.6
Штат populi cötra illos топ]: expeditionë. Illi autë,licet 8c Polonicales man’
habuerint in anxiliû ; tamê cum cäpelirë regis expeditionè' ipfotü vites paritate
potentiaq; eminere aduertcrê't; intra mœnia ciuitatis Thabor denominata feA
receperunt. Ell enï ciuitas laœc in Bohemia capnt 8c nutrix I-luzillzarü : per ipfos
dudü nouella adhuc illorů crefcente fnperliitioneßäpellralibus eorû ex call‘ris «A
nona murotüxdificatione in loco natutaliterfqrti cöçlít‘aluxta qua-rex fua cà'
. рсРсгаНа Exit сайта. Illi antë'frzpius de cinirate; ‘regius’veroexerci'tus de cal'trís
erüpentes vicillim graui mortelaborabant. Cöpleuit hœc dimicatio mëfes tres.
Interim autë'vt‘raq; de parte tii mutuo in cöfliëiu : tú vero excu llione machina
rů necati fuere plutimi. Er cîl rex Albertus folâ famë БОШ inimicä aduertit: tâ sßÍ
ro populo efcam demereßevias opemviérualiumferentes illis fe recludere non
polfe arbitratus : dilfolutis сайт bolli cellit znobilifq; {На expcditio illull‘rium
ducum,comitum,aliorumq; potentum nobilium in euertendam Huzillarum
vim 8c praniratem conliata :v viroque 8e armis admodum poten-s dill'olutaipû's
Huziltis locum ccllit : animumq; 8c (pcm maior‘em,quamprius erat,dedit_.
‘ D- 'E
n
‘cHRoNieÄ HvNGARoRvM. 1,9 ¿lima
l DE EXPE DITIoNE REGIS _ „лавин“! 111’ Y Rm'
Zj’defvfvervv confunzrnata, d' вы)‘: ein/Hem.
l) Ó‚ s т hate anno regisC_APVT
Alberti fecundoXXVII. _
ingens exuberauit fama, quod Arti#
rates Turcorum Caefar magnam fua: gentis vim mouiller; regnumq; Hun
garia: inuadere con arerur,p'ropter quod rex Albertus fui regni procetum celeï
rata congregatione ‘т; cum eifdem conclulit; holiem non_debete fpeëiarè
i'egní ad penettalia; fed elfe illi in forti brachioobuiandum. Cömotaigiturto
ш regni Hungatix militari virtute; magnů cong'tegauit exetcitumßc in loco
'l 0 vulgati appellatione Tyddewrew vocato fua tentotia locauiLCœfat veroTur
corum regem in regni defenlionem fulhcieńtibus militum atmorumue prœli- `
diis gaudete audiëszexpngnato сайт Zendtevv, 8: omni parue Rafciana: agro`
fua: potëtix fubietïto,Dezpotoq; regni eiufdem domino in Hungariä profugaf
to; frameâ 8: omne fu um robur in Grœcos conuettit,ac illam ampliflimäTheff
falonicëfem egregiä Grxcia: ciuitatem,antiquitatc,opibus ac populi celebrita
te: 8: ptasliantia dignitateq; ciuium inhgnê öcnominatillimä, vi cepit 8: ехри‘
gn atä penitus diripuir. Deinde Epitum 8: Áîtoliam prouincias nö obfcuras ag'
grelfus eli; eafq; in deditionem recepit,ôe reliquo regno addidit. Hungati veto
ex longa cäpefiralis hofpitii mota taedio alfetíìi; maxime cum multi ex illis fan
10 guinis iluxu gtauarentut; lupo iuxta antiquam ipforum-cöfuetudinem procla- '
mato: inuito rege lparlim 8: confu fe reliólis tegiis сайт receden tes, abierunt.
Rex autêAlbettus veniens ad Budam inlirmitate pra'ruenrus elhEt ей in animo
Wiennam inttare haberer; fua: minime parcens debilitati verfus Auliriäcon
rinuabat iter. Tandem cum in villam Nefmel in fell:o beatorum Simonis 8: Iu-~
dat apoliolorů defcendilfet; inualefcête zgri'tudine, poliquä annum t ‚8: men-" (j,
fes 9.diefq5 a8. in Hungaria regnalfet; M. c с c c. x x x t it. domini anno ibidem м. сс‘ссё
villa in eadem vita funë'ius; in eeclelia Albœ regalis fuorum pr'œdecelforutn ad XXXL“
inlianvlrimo fepulchrihonore regali in pompa extitit tumulatus. Etat tex Al
bertus homo competentis proceritatis; facíei plus ad nigredinem quam albe'
30 dinem tendentis,mitium moru'mßc' petitioiii fuorum llexibilis.
DE ` IIU'ROD VcTIoIvE IzE'GIs VLADIsL/II, __
ó'rebiuinteripfiim Ú'reginam Eli/"Laberbaóïà ' _ ‘
С A г y т ХХХУ11Ь‹
` Efunéio tege Albetto,regina Elizabeth, praegnanti ‘чего ab illo relifia, de
fe,deq, regno cogitans; vt viduatû moris elhmœllos ducebar dies. Abun-
dabat tune in regno magnatú copia humanitate prœclata,vittuteq; tum cöfilii,
tum miliriœ ptrfulgida. Ad hos regina de futuro rege folicitos ita vetba fecit:
Domini ó'frairende ‘её/и regni f:fobia non minus qui mibi сайт”: ineumbit. Ip/Ízßim,
40 'w шум biere: regni. non ergo an' dirigencia: regni babenia: ‘кит/111%”: arbirror fvir
i eurem. Si adproiem ex me падет/ат вас/6614113;feminea in qrnïrum experiri rvaler т:
riim,/ï[iam magi: nuanaß/iu'терапии’: arbitrar. дм“ igitur fuobisprincifärluiail
portano/ae tantiregni curaafërnina magi: icioneiu/it. nec mimi: mei genitori: benejîcia
jme cordepreque ocuii:ferenie:, me in regno illim, equo уши/‚т, experte’nefaciati:._~
Et his diâis poll: emilfafufpiria lachg'manria limul lu штата. terlit. I-“Iasc regime
orario ingentë multos per annos in ůgaria ardente face pepetit.l_\la magnates>
ipli ex his regina: verbis quad-5. leuitate cölilii du&i~,de nouo tege íntroducedo
vnanimi voto cötulerüt. Etat tůc in regno Polonia princeps'quida iuuenis nor
mine Vladislausmagnus dux Lith vvaniat:` frater regis Kazymetii.I-Iuius ‘под?
i0 peroptime vit-tutes dum in Hungaria cömendantunplaeuit ille costui magnatu
vninerfoßöuentů eli igitur de illo,vt inttoduceretur 8: regnareLQuapropter.
viti in regno potentes (актер ЪопеШ; epifcopus Tininienûs ac Mathko Dal-p
matiœ,Croatiœ 8: totius Sclauonix banns, Emericus lilius Wayuodœ де Маг-5 д.
_F"-
-T'
l ‘Ё
`
1
l
MLHMH M. 10H. DE THwRocz
“ш!” us,frater eiufdem ; Emericus lilius Wayuodx de Marczali ianitorum купит
5'5"”4‘ magiliet'; Kayvvoldus de Rozgon,Thomas de Zeech; Franko de Tllalovvcz
"т regnorum Dalmatiz 8c Croatia: banus; Iohannes Zekel domini gubernato
ris cöfanguineus 5 Benediûus de Lol‘oncz , Stephanus lilius bani de Alfolidvva,
8L alii quam plures virrute militari perfpicui, andacefq; in bello multis armotů
przlidiis inlignes. Nec minus Cœfar Turcorum Amrates , qui tantam МОЩН
tatis manum contra fe moueri audiebat,ad protegendû fe erar folicitus. Omnë
cnim fui principatus manum,quç ad arma extendi poffe videbatur, commouit;
armauirq; cunóìum lua: gentis militem , 8c ad bellum inlìruxit , ac mouens in
gentia fui populi agmina aduenienti holii contrarius obuiam init. Inliabant l О
menlis oâobris medii dies, cum Hungarorum сайт Rafciani agri tranfueëfa
er oras Bulgariz CzfariTurcorum fu bieâas terras attigerant. 8c in expeŕftan
so holltein campo Merulœ quod Hungarico idiomate ~Rigomezrye vocatur,
lixamanebant. Vencum ей tandem ad feriam quinta, fella Чиж fanâorü Galli
confellbris 86 Luca: euangelilix mediabat : cum Cxfar ipfe Turcorů veniens'
âcaltris domini gubernatoris (шип поп remote pofuit hofpitium. Leuis ergo
armatura: vtriulq; partis milites, quos effrena ducebat iuuentus; quibufue ma
nus conferereanimierat; hincinde campo dediti 5 concurfu mutuo non line
mortalitatc feparabantur. Cum autem illa cunâum per aeuum memorabilis,
fellziuitatis fanöti Luca: euangelillœ dies illuxit; folq; infra metidianas czli per zo
atria delatus venit ad horas; vterq; holiis om nem armorum virtutem,cun&üq3
(их expeditionis militem campi przdxöiri effundit per planicies. nec erat vllus
parte in vtraq5, quem formido morris tanti difcriminis in forte , tanta hoftium
vila multitudine,non occupall‘et. Оптика: funt per dominum gubernatorem
omni (на de genre, quam ducebat , acies 0&0 8c triginta ; lignaq; liuc vexilla il
larum in medio claro depic‘fta auro ferebantur. 8c vnaquçq; acies primain fron
te radiantibus munita armis ll'abat. ac duces illarum ealdem circumquaq; gy».
rantes corda militum monitis 8e perfualionibus ad bellum acuebant. Econuer
fo veto CœfarTurcorum omne gentis fue robur ingentiain agmina cöponens,
collaris lignis ‘еще murus quidam continuus omnem campi partem afpeâui ‚о
Hungarorum oppolitam oecupans lentis pallibns propiabat. Cum autë ad vni
us (арка йадшт ventum ella cunëta mox vtriufq; partis tympana pereulfa ter
ribilern ecliderunt fonum. tubarumq; hincinde refonantinm ad clangorë cun
ôtz vtriul'q; partis acies in multatum llexione lancearum omni virtutis eorum
cum ímpetu concurrentes ;vniuerfo campo tanto ex motu gemitum quendam
едете mutuä irruerunt in cardêlngens ergo exotitur lancearum fragor :multi
hincinde przcipites bellantium inter pedes faucii deiiciuntur ab equis , horrë
doq; clamore moricntium altum intonabant aera: denlatur ambarum partium
\populus :nec pars fciebat cedere parti : magnaq; ex denlitate multorum manus
holiem libi propinquum magnam perhoramferire nequibat. Fortiori tandem 40
impetu Hungaris in hollem vrentibus, Turci plurimas dilTolutíin turmas ab
Hungaris longäcampi per partë cœde continua propellebantunôe rurfus Tur
ci nouis agminibus ex сайт Czfareis adiuti ; Hungaros eorum vfq; ad сайт
in manu occílionis grauabanr. Inter haze 8e fagittarum denlillimi im bres Tur
eorum per'peditatum exculli a altum obumbrantes czli lumë s Hungaros atro
citer feriebant. Et quamuis Hungaris hollem plufquam ducentis armatorum
millibus tumentem : vigintiquatluor vel paulo plus millium pugnatorů in bra
chio fuliinereimparöeonerofumfuerit :non ea propter tanta hol'tium multi
rudo; tantusarmorum lirepitus ,tantaqg vulnerum inlixio,ipfa die eifdem fugâ
perluadere poruit ; fed folis vfq; ad occafum inuiůi animo, quanto durius cse- 505
debantur, tanto magis cedere nefciebant.
Magna igitnr virtute,maiori ramen pertinacia aduenientis proximenoäis
vfq; ad tenebras pugnantes,maiorem in holìe fac'iebant llragem», quam ab illo
fulcipiebant. Conlumptus eli dies totus magno belli in feruore :_ 8c innumera
bilibus ex vtraq; parte czlis,carnpoque eertaminis toto recentibus repleto ca
' daue
_ CHIRONI‘CA HVN'GARORVM. marini
daneribus, nox ipfa fupetuenicns furorem limul 8: arma partis v't'rinfql fuis di- mdd“ '
remit vmbris. Vbietli eadem noâe patumpet acies belli à labote refederìnt; Süßen?"
totam ramen per nofìem machinis 8: ingeniis extitit decettatu'm. Poliquä au- “д i
temimmediate aduenientis fabbatidies orientis folis pet radios illulitata elfi
тек]; Ьой1з Ьейсгпо liirote tumidus otdinaris aciebus rutfus ptoliliit in carn
pum. Concuttitutde поио,8: dutiilimü ex vttaq; parte bellum committitut i
in magno диод; tumultu fextam eiufdë diei vfq5 ad hotä decettatut. Iritet hec
CœfarTu rcorum dum milite Hungarico admodum pauco felloq; fua agmina
turbari vidit ; omnem (‘их genris multitudinem,equitatum fcilicer, 8: peditatt'i
to mouit; 8: in magna tabie fupetacies fupetq; agmina Hungatotum itruit; 8: nö
minus velut multarum quœdam inundatio aquarum obtuit t eos ac callta corů
euertens infcios fugete ad fugam coegit. Fugiebat quifq;,nec in fugiendo quif
piam otdo fetuabatur. Petfecuti funt eos Turci magna cum attocitate , donee
fol occiduis demetfus ей in oris. Sed poll: hxc non minus acerba Hungaris fuc
ceflit pe'tfecutio. Nam dietenus fugientium Rafciani quos in initoitu offende
tant,occutrentes,eofdemq; itinere feffos omnibufq; atmotum prarfidiis nuda-_
tos, velut à lupis tertitas oues omni abfq; miferatione fpbliabannttucidabannôe
petimebaut.
L@
DE una GzsIJa‘I'IBi/s', „ài/*I IN Hoc BEL-_
lo cecia'ere; ci” deшутите dmaaguimmrzfpffDezpotumfàóîa ,
_ éd: шаг?!‘ prapx‘ereapunir.l
Carvr XLVII.
Eciderütbello in hocdo'mini fupiïadiâi Emericus de Pelfevvcz, Ladillaus
’ frarer eiufdê; Emeticus lilius Wayuoda: de Matczalis Thomas de Zeechà '
Franco banus-,Iohannes Zeknl: Benediötus de Lofoncz; 8: Stephanus ŕilius' ›
Ьап1 де Alfolindvva; 8: quali cunöta regni Hungaria: militia extinâa ей. Doi
minus autem gubernatot cum in celeri curfu fui equi tanta belli cx confulione
procul à campo cettaminis elongalfet; omniq; milite defertus ; tutticibus de#
,o politis armis errabundus per deuiaferretur; duorů Tutcorum incidilfe dicitut
in manus. Dum veto agnitio eiufdem illis nota elfet minime; abieâiis in tettam'
ftameis manutenus inlilierunt in cum ; ipfumq; fuis fpoliatunt veliitnentis. РЕ‘
debat aurea crux domini gubernatoris in collo. hanc alter Tutcorum eotundë
cum tapete voluillet, mox dilfenlio inter illos orta ей : mutuumq, itrueruntin'
luöìamen. Inter hare dominus gubetnatot,iplis luôiantibus, vnaipfarum fra#
meatum arrepta,ittuit in eos, in vittute‘q; fui brachii altetum corum tarn graui~
" tet p'etcullit, vt ille prceceps in tetram tuens extinéius fuetit. Cumq; 8: alterii
ferire vellet,ille fuga elaplus,eius eualit manus. Рой hate dominus gubetnator
amplius procedens quendam Rafcianum obuium libi ñabnit. Hic licet rapinat`
¿o gratialulitauetit filuas ; dum ramen hominem forma intuituq; ptlœliantem Гц;
i am in prçfentiam emerlilfe confpexineiufdemab offenfaomnino abltinuievel
quia dominus gubernator atteptam ftameam nondum abiecetat , ide Rafcia-l »i
nusipfum inuadere aufusfuitminime. Cogitabundi ergo lietere ambo.> Tanà ‘
dem dominus gubernator eundcm Rafcianum , vtlibi Nandoralbenfèvfq; adl
`ealirum conducium ptqberet,togatum elfecit; nihilominus illi condignä pro
mittens temunerarionem. lllcmox id fe faéìurum obtulit. non namen locû ad
optatum,vt promiferat,fed ad' calirnm Zenderevv ipfum deduxinPoliquä au v
rem Gcorgio Dezpotum dominů gubernatorë fui caliti intra portas elle inno
tuit : immemot, quod virtus 8: opera hominis huius ipfum paucos tune pt'çreä
j o ritos ante annos expulliouis calamitatealieóiů (по in regno nouü elïecerat do_ _
mini:4 : ingtatitudinis duet’ vicioingtatú fc illi exh'i buit hofpitë. Detineri enim“ l«_
illů iullitße nec eůl-Iungatiz dominisup'illius li'betationefo‘licite la'borantibus,l
tefiituit : donec idëdominusgubetnator liliü fnum nomine Ladillaů natu mai
iorë erga man9 illius fua in perfonalp oblide locauit. (biamuis autë ipfe domi-S`
nus gubetnatot bello in hoc frnill‘ra comitatus (ней: fortuna :ramen quia‘poë'
_l
Ich. Hu „e M. 10H. DE THWRocz
nieder tius armorum quam animorum defeâu illum арт! hollem viâor'iam reliquif
guberm;d fe con lIabat :grato ergo animo Hungariae proceres cunôti illius l'peâabant ad
nf. uentum. Huic rei documento ell; quod eodem domino gubernatore erga fe
lla domini natalitia reueniente : magnus nobilium cœtus in ciuitate Egedienlî
congregatusillius l'peé’tabat aduentum,appropinquantiq5 illi hilatiin vultu fe
obuiumdediLPolì hœc dominusgubernatotingratitudinë Dezpotinö minus
Чай (uz captiuitatis calamitatë ponderans ; rel'umptis armis 8c milite,Dezpoto
ab eodem eius deliäi condignas exigere pœnas proceliìt ‚ inueäulque forti in
manu eius dominii in agtum magnas in illo edidit valìitates' , om nibu fqg сайт
8c dominiis illius,quç regni Hungariz ambitus cingebat,illum fpoliauit.8¿am l0
plius illiuslaboralfetin deltruâione; nili Dezpotus lilium eius ipli incolumem
reltituillet : Hungarixq; primores tumentem eiuldem domini gubernatorisin
vindiâam animum per Dezpotum peti non compefcuillent.
DE BELLIS DOMINI GVBERIKÁTO
rà intra limite: regni geßclr.
CAPv'r XLVIII.
Vlta 6e varia рой hac dominus gubernatonßohemis in regni opprellio
Mne agentibus,eiuldem regni intra limites cum eifdem Bohemis gellìt bel
la.& multas eorundem Bohemorum munitiones Hungarici agrijn delolatio 1C
nem variis ererîta in locis,alias deditione,alias vi cepit. omnemq; fuarum expe
ditionum direëìionem contra eofdem Bohemos l'ìne felici conlummalfet; nili
opera proditionis inipfum dominum gubernatorem per primores Hungaria’.
conliata eifdcm Bohemis auxilium pr'zllitilfet. @anto enim res iplius domi
ni gubernatoris via profperiori dirigebatur; tanto magis plurimidominorum
inillum occulta tumebant inuidia. Aâum ell: enim dominicœ incarnationis
МС. M. C c с с. L ranno :cum idem dominus gubernator multo tumllipendiario,
м. cccc. turn populari milite armatus munitionë per prœfatum Iohannë Izkra ad murů
LI. claul’tri fanâi regis Stephani deprope ad oppidůLofoncz eret‘ìâr oblidione cin- '
xit : dictenufq; forti expugnatione illä expugnando illius culìodes liti 8c armis
in tantum graualfeuquod iam de illius obtentione finis optatus fperaretur; fafa
tus tandë Izkra ciuitatů regaliů regni partibus in luperioribus habitarum' (апо
re luperbus,tum vero proditorum motus perlualione proprio 8e auxiliariorum
non modico munitus armatorum prœlidio,l`uis,qui munitionein praa‘taâa cir
cumucnti erant,allaturus opë venit zl`ecufq; сайт íplius domini gubernatoris
ordinatis aciebus lìetit. Sed quid nequitiofa rebus in bellicis valeatproditio,
tunc patuit, cum nondum manus pugnatorum confertœ etant, 8e iam agmina I'
proditorum domini gubernatoris de сайт prœcipitem pror'uperant in fugam.
@gre 8c ipl'edominus‘gubernator campů 8c сайт deferere‘ell coaâus. Hanc
quidem proditionem vir magnificus Stephanus de Pell'evvcz munitione fub 4°
praetaéra fortuito iâu bombarda: ad mortem vulneratus; antequä moreretur
proprio ore extitit conlíell'us. Interfeëtus ell: ibi przterea nobilibus regni de po
tioribus Iohannes Kompolthy de Naua.- Epifcopus autcm Agrienlîs Ladillaus
de Hedervvara,cum ellet clauduseuadereq; nequiret,ibidem extitit captiuat’.
Sicq; Iohannes Izkra campo 8c cal’tris Hungarorum pariterq; 8c' virïtoria poti
tus; tandem callrum Gede lïliorum Lorandi dura tentauit opp'ngnatione. fed
eallellanis eiufdem viriliter relìllentibusyot'o' frulir'atus Agrienfe venit lub ca'
lìrum. Cumq; ibídem даем Ladillaus epifcopus ídem calì'rum propriat pet'fo‘d
,nx pro redemption'e man'ibus iiplîus Iohannis lzkraallignare voluilfet ; capita
nei c iul`dem callri cum elfent regnicolç illarum partium; calamitatemq'uç ex ‘О
inde (equi potuilfetvniushominis praefer'entes mil'eriaz, ipfum Iohannë Izkra
{по à propolito vacuum abire voluerunt. Pol’t hzc dominus gu bernator nouis
affumptís armis ; gentibufq; l`uis,quaepartes tutabantur inferiores (quorum mi
litare' virtutë tumq; lidelitatis conltantiatn priorum bellorum in tentamine ex
pertus erat)addu£l:is:munitiones iplius Iohannis Izkra ad claullrum de Saag
(ecus
CHRONICA HVNGARORVM. 157 ui. ш.
fecus Huuium 1ро1,8: 111 montem Galchur oppidoq;` Rol'navva 8: Seepli nono “ш!”
сге&а$ a’diñcio inuadens5graui 'oblîdione vexauit, aeád deditionem coegit. KMU/14’ '
_Munitionem vero eiuldem Iohannis lzkrain Dcrenchen 11:11э1гатъчиат Bo- ’"
hemus quidam Walgatha voeitarus~,illius lub nomine de'tinebar,obledi't, 8: cû
elle't in valle ; nouo in eantlem genere oppugnationis excogitato,vallem ipfam
dclubrus einl'dem munitiohis alto aggere recludifaciens; l'luuium per eandë .
vallem deeurrentem altas retoi'lìrin aquas. Cumque illar'um diluuium mœnia
munitionis eiuldem 'tranleenderetà eunëtilq; in illa exiltentibus lullbcationis- i
mortem minarerur‘; hi,quiinilla erant,Bohemi perlonasin captiuitatê 8: mu
!0 nitionem iplam ad manusíplius domini gnbernatoris dedere. Tandem ciuira
tem Zolienlem tanta: perniciei nidnm 8: altricem adiens , eandem vehementi
exullit igne, callrique Zolienlls in contrarium magnam erigere faciens muni
tionem armis militeq; refertarn relinquens,iplum Iohannê izkra armorü l'tre
pitu interim angulliauit , enndemq; ad paeis condimentum impulir.
DE BOHEMIS REGILV'M' думал
‘rie дела/14111101“, qui fruire: narni
марше.
_’ С R г v т Х L I X.
‘zo TVne przterlohannem Izkram plurimœin regno etant exrranea: nationesi
Чиж отпет vimipl'arum regnieiuldem dedicauerant in molelliam. Pe
trus Komorovvzki eomitatum Liptonienlem vniuerfum lua: l'ubegerat ditio
ni. Pancratius vero horno,vt l'npra д1&ип1ей,111 Hungarianatus,toto comita
tui de Thvvrocz dominabatur ; cafttaq; Ovvarßerench 8: Zrrechen vlurpäs;
in чайапдо regno non minus c'œteris atrox etat. Hi mutuis le perlequebantur
odiis : comitatul'q; pratdiâosß: omne quodiplîs vieinum e'rat, alternatim gra
uibus fpoliis excolebanr. Erat öcaliud genuslatronum, partes regni {uperiores ‚
чайаийит. Hi ex colleâiuo quodam 8:gregarío milite armorů prœlidiis gral'
lari,plurima lîbí domicilia,alia proditione 8: armis acquilieranr,alia nouo xdi
.' 3 o lìcationis opere adaptaueranr. fraternuŕn quoq; nomen claullxaliurn ad inll‘ar
monachorur'nlibivl'urpantexl‘eipl`oturnlingua bratrik vocitabant. Hiconl'ti
tutis inter le capitaneis, omnes regni iplius conriguaspartenmaiori exteris de
prazdationumeaedinmt'l;l aelìammarum grauamine' quallabant. Tantaiam in `
regno illis ereuerar audacia ,- vt palam connubia tanquam perpetuo in regno ‚ ‚
manfuri eontraherent. Nam 8: dominus gubernator, poltquam l'upcriorû re
gni partium magnares proditionis inlidias lîbi tendere, 8: illos magis erga cum
inuidia quam reële corde duci animaduertir; in earundem partium rutamen`
pol’tmodumtepidiorfuit.
DE BELLO DOMINI GVBERJCAT'ORIS
4° " in terra Rq/cie{шеи cig/Irun; Cru/ën'vcî‘tornmißë. ‚
С It if v т Ь . I
" Adern tempellate Catl‘ar Turcorum' Amrates Georgium Rafciae Dezpotü '
Efua in vieinitate‘ dominio potiri tgr'e ferens ( graue enim in illum propter
- emillîonem domini gubernatoris conceperat ddium) magnam lua: gentis par- „ I
tem ad arma commouit; 8: illam c'uiufdam Wayuoda: l'ui Friezbeg denomi- ` l
nati homínis bellicolî lub duäu Ral'cianas in partes direxitz' ac illi ,- vt caltrum ‘
СгиГочче: ад litus Huuii Mura: litua'tum antiquâ per ruinâ oecupatum repara
ret; 8: ех 1110 Georgie Dezpoto hollis Eeretßtiótius mandauir‘ Нас re audita
5o Dezpotus contremuit ;' cogitabundulq; quid facerer,diu intra le reuoluir. Suas
enim vires tanto poile relilfere hollzi impares fciebat. Mox де iniuria domino
gubcrnato ri illata pœnit’nir.- Sed cum nulli (ibi tanto in dilcrimine redemptio
nem prxterquam aut bolli cedere aut auxilio vti animaduertir ; ад quem pro
auxilio refugeret ignorabat. Dicebat enim ad luoslßdarnini gubernatorù erga me'
non @fendiß’rn wlumatcrn :- hic ф: делит‘!rne'pericliiantem tantorunz maior/7 eruJ
O
lob. Hu „s M. loir. DE Tuv‘raocz
fiiades ¿ret душем}. Cum ergo,cuius fe commendaret prreiidio,prazter dominu m
guberna betnatorem inuenit ncmi ne : facie quali rubore perfuia,ad illius diuertit auxi-`
for. lium. Dominus vero gubernator,cui cum Tutcis bellarexriagis quam iocun~V
dasiuilir,
`ri adirecoaptatifq;
choreas animo
armiscrat; moxpropria
Dezpori plurimum fui exereitus
in perfona iuit in militem conclama
fuceuriurn'. Sciebät
etiam’furcnquod Dezpotus ad fe defendendum arma paraiiet : ignorabant га
men,quod dominum gubernatorem fuiim conduxeratin auxilium. pacato er
go animo aduenienrem expeöiabant hoilrem. Dominus autem gubernator, vt
ео celerius Ьойет адог1г1 poilet; cum cunëiis fuorum armatorum 8: Rafcia
nz gentis _agminibus in tranfeundo totam noélem coniumpiitExaëlaeil: igítur l0
iìmul nox 8: via; dieiq; iolis ad огшт,8: dominus gubernator ad hoilem pro
pinquarunt. Infurrexit inter hœc nebula qtiœdä,quœ vtriufq; hoiiis , пе fernu
tuo eernerent,tenebat oculostandè' cum nebula eadë orientis radios per folis
fu bleuata ей in alti'i : тох ferrata: refplenduerunt acies. Agmina vero Turcorů
cum eafdem БЫ propinquas effe 5 8: inter eafkdem vexilla domini gubernatoris‘,
quae dudů cóg'nou etant; ventilari vider'unt; tei‘ga verterunt : 8: armis minime
confettis fubitae fe commiferuntfugœ. Perfequebatur eos fugientes cunëlum
dominigubernatoris leuis armatura: robur; 8: quifque perfequentium multa
pugnandi cum auiditate illos perimebar. (lqare cœdes maxima fecuta ей де il
lis ventutam viq; ad noéiemmultoq; maiorfuiifet fubiecutaa ii eoidem adue~
nientis так tenebre fugiêtes nö oëcultail'ent. Vbi öílprçfatus FriczbegWay
uoda multis iibicommiiiœ gentis cum potioribus captiuitatis calamitate affe
óìi; 8: domino gubernarori magno cum gaudio 8: folennitate prçfentati fuere.
(kiapropter ipfe dominus gubernator 'viâoria potitus , in‘reditu ciuitatem Bi
dinienfem totius Bulgariaelocum capitalem exuri fecit. Tandem vniueriis ca
ptiuis Dezpoto ailignatisfelix cum triumpho venir in Hungariam.
DE REDVCTIOJ‘LE REGIS LÄDISLÁI,`
dr de creation: dorninigabernatorè дара-решит comitenz.
CAPv'r’ LI. 50’
Nter hate cum Romanorum rex Fridericus regem Ladiilaum fuis regnicolis
Ipacato animo ii bi reddi petentibus dimirterc n egaret; mox nonnulli regno
rum eiuidem regisLadiilai рг1тоге$‚8: 'cornes Cilit Vlricus cu m illi-s , minaci
bus armis 8: militibus ad inferendas iniurias promptis magna in copia eoadu‘
natis,ciuitatem nouamôL грот
quaq; obiidionecinxerunr. regem Romanorum
l(@ipropteripfe Romanorumin illarex
moleila circum
turn metu tum'
penuria viélualium admodum laborans 5 regem Ladiilaum fuorum regnorurn
.peeribus reddere ей coaélus. Recluâus ей igítur puer princeps ;'8: сайг1 Wi
enneniis conueriabaturin palatiis.Multiad illum coniluebant tum de fuis,tum
de' alienis regnis nobiles. Cum enim tarn excellentißus tam‘q; pore'rnibu's effet
natus de parentibus,magnum iu hominem illum euafurum fperabant. Con
uentum fuit ergo,vt 8: dominus gubernatonregniq; дот1п1,8: magnates cun -
ё11ад exhibendos puero regi condignos honores iìdelitatifq; homagium prz
iianciurn llluc irent. Necdila'rutn exritiequin omnis dominorü Hungaria: pui
chritudo in Wiennenfem ciuitatem conuoluta ей. Ег ipfa regis curia veneran
до дотт‘огот cœtu feruens s dominis Hungariae przdiâis, cunélos czterorů
eiufdem regisLadiilai regnorum inter prlmores l-ocutn eminentiorem deditôe
rex ipfe fuos pueriles in illorum aipeëtionedepafcens oculos , tätorum magna
tum lœtabatur de fauore. Confumpti funtideo tantel curialitatis in honore dies'
piurimi. Vbi 8: dominus gubernator onus fui oflicii , quod iam 0&0 per annos f6
LA. c. felici gei’ramine direxerar [ponte exuit :"ôcmilleii mo quadringenteiir-no quin
M. CC CC. quageiimoiecundoiniianteclominianno;I regnum Hungaria: fanguinolentis
LII. fuis iuorumtplaboribus omniinduilriafolicitudine 8: bellicis artibus prefer
uatum regi Ladiilao reilfituit. Propter quod ipfe rex Ladiilaus, ipium domi
num gubernatorcm exaâarum viëtoriarum longas o'rbis per partes diifulis in
clytis
_ cHRoNtcA HVNGARORV‘M. ,wma/.il
`clytis prœconiis,prœltantiumq;operum laude dignis meritis erga fe commeti- ш Кт
darum,alto in fano regali quoq; in liabitu 8: тайсйагйз fua: in throne (едет, af
filicntibus libi quam pluribus ducibus,marchíonibus,ac regnorum fuorû pre
latis 8: baronibus,'magna cum folennitate in comitem perpetuû Biztticenfem
fublimauinôc temporalem gubernationis dignitatë práediäaimquam vfq; tune
fuis meritis 8: regni necellitate exigente tenucranin perpetua coin'mutauit hx
reditatem. Armorum quoq; inligniis; putacoruo, gieliami'rie an nuli de colore
llauoin clypeo de'pìâo : que ipfe dominus comes vfq; rune gcltauerat; alia' cla
'ra inlignia,tubeů fcilicet leonë, coronâvngiiibus гареге Volentê s’ albo in fcuto
l ° defcriptum fuperaddiclit à 8: maioris excellentiae 8: dignitatis рго h onore eun
dem dominum comitem Biztticenfem inligniis eifdem adornauit; Рей-3815::
dem magno cum gaudio cunfiis йplius fublima’tionis cerimoniis ; idem rex La'
dillauseundem dominum comitem' multis muner'ibus 8: donariis regali lar
gitate honoratum э vna cum cœteris dorninis prxlatis 8: baronibus paucos рой
dies remilit in Hungatiam. ` `
15E ADI/ENT? FRATRIS
de серфинга in Hungarz'arn. IOHAN'NI'S y
I C А P v т L I I.
2O DOminoígiturcomiteBiitricenfeßc cuné‘tis regni I-Iungaria:` magnatibus`
ad propria feliciter redeuntibus : чйг religiofus frater Iohänes de Capilira
no fratru m fanöii Francifci regulari redimitus amiëtu; vita` quoque fanciitate
perfulgidus; dominis cum eifdem in Hungatiam venir. Sümus enim Romanze
eccleûa: pontifex Nicolaus, Turcoruinra ie Chril’cianac religionis in perfecu
tione acrius inliftente' , populo catholico tanti periculi in procellis fluóiuanti
auxiliari, 8: 'cötra eofdem Turcos chrilficolarum adunari fatag'ens expeditioé
nem ; сшцййз ад йд fe olfetentibus veniam deliótorum futuratq; remillionern
poena: omnes per prouincias pratdicari : 8cillis quidem rubeam ac defubtus al ‚
ba cum lindon'efubduóiam parte peóiotisiti liniltra applicandam crucis ima
30 ginem dil’tribui debere apoltolica bulla mediante йашегаг. Huius quoque in
tentionis fuae'idem dominus apoli'olicusprzfatum frattem Iobannem de Ca
рййгапо еопййшегагорегагйцт. щаргоргег ipfe frater Iohannes cum facto
in dogmate magna: elfetauâoritatis ; non modicaq;l fuorum virtus meritot um
ad cœcos,claudos 8: йпйгтоёдс fpiritus immundos habentes humano in con
fpeâtu clarcret; multam in Almanie ôal’oloniz partibus,8c in Hungaria multä,
maxime popularis conditiotiis’,plebem_ praéfatum' contra Нойет ad arma exci
rauit. Paulo quidem hanc ante гетрейагеггй Cœfare Tuŕcorum Amrate fu pra
diéì'o vita funtíto , Mahum etes lilius eit'ifdem illi fuccelferat : parte cacterifque
cunëiis eius prœdecelforibus in effundendo. Chriliiano fanguine , щ; agtorů
40 direptione truculentior: öcdifciplinarei militaris peritior;copiis ac bellico ap
paratu opulentior; щ; fuos domelìicos feuerior. Hic poltquam regni potitus
ей gubernamiiie; Conltantinopolitanam vrbem; dum libi effet vicinagalie
namq; teneretut рег manu m а opprobriohabuit-,öc illam fœuo femрег intuitus
ей oculo : ac de illius oblidione diuin animo reuoluit: aliudq; quam faciebat
dillimulans,tnunitionem quandamiuxta litus maris ad оййпт Bosfpori vrbe
ab eadem non magnain diftantia mira 8: incredibili celeritate extruxit. Hœc
res magnam mouit' in Chrifiian'it'ate turbationem: cumipfa munitio non ali
ud, nili vtbi prartaëiœ‘ venturam minari videret'ur ruinam.
‚ DE aDI/EMT'i/'KEGIsLaDIsL/II‘
,d in Hungarian'. ‘
С A P V r L I I I.
Orto rex Ladillaus fuat' ae'tatis tredecimo; d'o'minicaz autem incarnationis Uf.' C,
M. с с с c.1.rii.anno,cornitis Vlrici aliorůq; multorü fui principatus nobiliů M- CCCCÃ'
in eonduäueiufdem anni ea in parte cum carnes pifcibus dominorum metilis L UL'
0v z ‘
‘I
.I
vLadislaua i60
M. IGH. DE THWROCZ
.Rexx cedere parabant ; venir in Hungariamßudenli q; ciuitare intrata‘: in illa admóI
dum lœrus manebat. Eifdem чего in diebus, dominus comes Biztricenfis par
tes regni inferiores lulìrabat. Sciebat enim plurimos dominos de Hungaria , cY
'maxime comirem Vlricum; non reó’ta ad ipfum elfe voluntare. Meruebar igi
tur ne apud regem caccas ipfi infidias tenderent,in quas li incautus gradererur ,
de facili cadere poller. Salui randë conduäus fub fecuritate ea гетрейаге anni
prçdiâi cum Titanei axis duëlror veris inûantib’ primitiis Pifciu m hofpirio re
liâo ad Arieris cornua (поз colligauerat equos , iplis fcilicet facris quadrageli
malibus diebus,dominus comes Biztriceniimc magnifici potentefq; in regno
viri Thomas Zekel Prior Auranœ': “изд Tranfalpi'narum parriumW/ayuo I0
da,Ladillaus de Kanifa , 8: ЗеЬаййагшз де Rozgon; nobilefq; Hungatiœ multi
radianribus liipariarmis , Íplendida in agmiiia dil’rin&i,in forti brachio armo
rumq; rutrici in prœlidio potius quam diâti falui conduâus conñdenres in affe
curatione pariter ad regem venerunt. Amabanr hi magnates dominum comi
гет‚8: рго illius vita vitam fuam in difcrimine ponete non formidabant. Cö
uerfatus ей igitur dominus comes apud regem dies per plures. tandem recedë
di licenriá obtenta ad Thcmefvvar defcendir.
DE EXP VGNATIOQLE мы“: CON
ßantinopolitame per Ca/irem Тurto ï.’
rumfaíia. —
CAPvT LIV.
î' Iufdë anni fub decurfu,quo rex Ladill aus in Hungariam venerat; primum
Extatis circa menfemßaefar Turcorum , Mahumetes armis in Grzcos con
uerfis,conrrainita cum imperatore illorum fœdera , 8: contra iufinrandum;
omni Graeci'ae formidolofum bellum intulit : ac innumeris vndique copiis co
a&is,cun&oq; fui regni bellico apparatu moro; vrbem illam famoliifimä Con
Prantinopolim olim Byzantium vocitatam , veterum alumnamimperatorum,
8: orbis dominarricem tumentis animi cum ímpetu геггейгй marinaq; oblidio
ne aggrelfus ей: mœfltamq; vrbem à Chrilìianis regibus auxilia mendicantë , 5.0
ab omnibus ramen diferimini 8: euerlioni derelicìamßrmis 8: йпЫгйЬиз con
tinuis адео vexauit ; чг 8: muliebris fexus defenlioni adhxtcre cogeretur. Sed
quid profuit Grazeis tam innumerabiles contra Ьойез imparem extendere ma
num г cum Carfar ipfe nouo expugnationis genere excogitato,cuniculos 8: fof
{as fubterraneas egerere faciens, illis inlidias rendebat; matique tum cathenis ,‚
`шт ponte iunëto', ас rurribus ligneis eo vfq; ereâis, vt muros vrbis ,qui altilli
mi erant,excederent, illarůque de fum mitaribus,Turci omne quod invrbe ad
arma mouebatur,imbribus fagirtarum deniilIimis offendebant,adhibiro prae
terea machinarum ac tormentorum multiplici 8: inuifz magnitudinis genere
murosillius praecipirem per ruinam dillipari faciebat. Mœnibus tandem illius 461
in magna parte humorenus prolìratisßzfaripfe cunâum (их expeditionis ro
but adinuadenda'. vrbis eiufdem inreriora nimio tympan-orum 8: tubarum in
fono mouit; ac рой quartum 8: quinquagefimum obiidionis eiufdem dié vrbë
ipfam fummavi 8: extrema pugna cepitac illius imperatore inipfo liofiium‘in
greffu multis vu'lneribus confoiio pariter 8: ехгйпйо; omne quod in illa pul
chrum repetir diuinum pariterôc humanum foedas Turcorumper manus di
reprioni dedit. optimates illius captos 8: libi adduétos (гена: princeps miferri
meiugulare, fepulchra fanäorum euerrere , 8: yillorum reliquias marin-is aqui's'
immergere fecit. (luis tanta: vrbis cafum , tantopere deiìendam Chriliiana:
religionis calamitarem ,torranraque ab Ьойе rabido in fa'cr‘a arq; prophana, in. y@
viros ac mulieres per immanitatem ac fcelus paflim patrata facinora pro#
merito rei vel verbis exprimere,vel l'achrimis profequi,
au:narratione perlrringere valet?
DB
_ eHaoNieA r'ivNeARoRvM. le. „мм
DE ORsIDIONß' CASTRI' :LA_N‘DOR- R‘x'
alberi/irpef Cie/¿rem Turcorumfizcïa.- `
-C A P v т L Vi
Grabatnrrex Ladifl'aus еайг‘о in Budenli : ôtannu's domini м. ecce. Lv. Vf. C.
voluebatur; cum Cœïarem Turcorum Maliumetem regno шагам lf' fcc“
inualionem т1паг1,8: quam primum ealirum Nandoralbenle expugnare vel- L к
le auditum ей. Hare fama non lolum На_ngariz plebem,_ve‘rum etiam спада:
vicinas regiones, 8: quali omnem Chrillzianiratem magnas inuolnitin curas 8:
io eogitationes. Conl’cantinopolitanac enim vrbis truculenta expugnatio totius
catholicaî plebis ferebatur ante oculos : cunätilq; terrori non modico e'rat. Ipfe
fiqnidern Сей: Turc‘orumhabita in Graacis vi6toria,quali alium hominem in
dutus,ambitione& lupetbiaalriori tumeleens ; magni quondä Alexandri Ma
cedonû triumphalia ad iplum redille tem рога arbitrabatur. Fertnr enim dixil
legt/uae deuc dominatur in cali; з competen: фр: ‘шлиtamumprincep: ‚штат ter
ra. Hi rumores cum ad =regem Ladiflaum delati lunt; moxiuuenis prineeps in
timeexpauit,8ccomes Vlricus Almanieo qui dueebatur bellica: virtutis ani
‘то; quiq; luis regem eonliliis dirigebar, non minus turbatus ей. Non ergo re
gnidetutelatraäarunt; 8:пес ад obuiandnm 11ой1 arma pararunt; led velut
r2.o rumorum ignari vnius noöiis lub tenebtis Budcnfi de сайго exeuntes in г:1
ennenlem ciuitatem via immorata le contulerunt; 8: Budenle calirum irre
clulum plus quam medium permenlem debita line cufiodia lìetit; dietennlq;
horrendaaduemus tanti hol’cís crebrelcente fama , illius in eontrarium ad ar
ma mouebatur nemo. Tandem‘lublequentis œllcatis ea parte ad ne niente,cu in
legetum lpiez virentibu's produëra'. ex celpitibus iam eroeelcebant : Phœbulq;
Гаага geminorum per eampum moueri faciebat currutn â сат videlieet prefa
tus Czlar Turcorum horrendo 8: multiplicibellico cum appara'tu, ac millibus
Tureorumvltra quam quatuor centenis cafir'um Nandoralbenle praediélnm
terribili oblidione cireumquaq; adorlus ей. Innumerabilium ergo cerneban
30 tur altis еайг1 де mœnibus culmina tcntoriorum longe 1агес1;е1геат adiacen
tes campi per planicies extenlornm. hof’tis vero multitudinem vilu cöprçhen
dere poterat nemo. Multas prœ'terea naues,marinarutn nanium ad inf’tar fabri
catas,ípfe Cœlar addnxerat: 8: his qnidem Danubii 8: Sani ilumina lecus idem ›
сайгат decurrentia adeo munierar ; vt ad ferendam сайго eidem opemfnaui
li ollieio vti valeret nemolugcnia quidem,ac machinas,& tormenta tot 8: tan
ra in quantitate,qualis 8: quantaíri nullius сайг1 deflruâionem _aliquando сб
portatafuille credi poll'unt; iuxta сайгат Crvvlovvcz mira agilitate conflata;
propter lui enim magnitudinêlonginquis де partibus apportati nequiuillent';
maximis cum laboribus adduxerat. (Mx tandem ea parte сайг1 , qua campum
4o relpieit appolita ; а11а ех illis lolidos cal’tri eiuldem quatiebant muros :alia vero
altum in aerem lapides magnitudinis modii excutiebät; 8: hi qnidem deorlum
caliri intra muros formidololo ímpetu eadentes,omne viuens nod attingebät
adinfìarfulminis lubita morte extinguebant. Tonabant ergo ie noâeq; cre
brius excull'ae machinagac terri’biles illarum tonitus vlq; ad ciuitatem Zegedi
сайт, 8: aliis eircumquaque plus qui ad l-lungarícalia vigintiquatuor mil
líaria audiebatur. Nihilorninulq; continua luccenfio machinarum fumü ern
¿tans alliduum, nobilem lolis iubarerutilante aerem denla nubiů ealigine ob
urnbrabat.aduolantelq;aurae‘ůilphureo milcebanturfcetore :‘ 8: пес feruidus
çfiatis dies,neq; noeiis oblcura caligo oblidentibns 8: oblellis quieti etat; ч: nö
5o omne tempus funebri deeertationeexpenderetur. Ruebant tanto eximpnllu
nobilium turrium culmina :diilipabantur parietes,& alta mœuiahominem ca'
йгат ve tutätia humotenus llzernebantur.- @d атр11аз‘д1с1 рогей Э nili quod
oblefli intima mortis formidine pcrcufli ‚ diem tantum expeäabant exrremîi.
Cunëìas regni per partes tam acerbç tamq; potentis oblidionis fama ferebaturi \
Hungaria: ramen domini quadam delidiauquafi grani lomnolaborantes f peri
О э
Laalislam r 6 t M. IGH. DE THWROCZ
Rex. tuta: arci armorum auxilium ferebant minime. Adiit tandem hoc rremenduñî
oblidionis genus virinnata't virtutis 8: militia: dominus comes Bi'ztricenlis (i1J
pradiëìus : modico ad deeertandum cum tanto holie llipatus milite. Conlluůt
Hungaricz plurime per diâum fratrem lohannem de Capilirano cruce ligna
tœ gentes pro Chrilìi nomine pugnarurz: 8: de partibus Polonicalibus cruei
feti quali trecenti venere. Quapropteripfe dominus comes, quamuis , vt (при
diâum ell:,cura gubernaminis exutus fuerit; ramen alfueta in illo agente lire
nuitatis virrute fulltiuere non valuit; quin holiem adoriretur. Viam ergo Чих
6ийс,чпаЬоШит naues à decurfu fluminnm prçdiâorum remouere; oblidio
neq; laborantibus armorum prz‘lidium ferte poll'et. Conquilitis tandem панд xd
bus; illas militibus armatis 8: cruce lignata gente limul onerauit. tandem per
Rumen Danubii holìiles contra naues milit. Propter quod так]; hollis nauali
iungiturcertamine. Ищет exuberat in Turcis clamor: 8: Hungari quoq; vo
cibus altisdominum Iefum pro auxilio inuocabant. Via igitnr ad fugam vtriq;
holii dempta: acerrimnm committitur bellum. Feruntur hincinde altas Da
nubii per aquas vtríufq; partis nauesi 8: multi ex illis morralibus lanciati vul
neribus cadenres ibant in profundum: tantiq; fanguinis ex effulione clara Da
nubialis aqua im mcnl'a: cœdis cruenta ollendcbat vel’cigia : 8: recentibus pu
gili de vtroq; pifcibus efca: parabantur. Tandem longum belli poll: laborem vi
cerunr Hungari , acriufq; irruentes in Turcos; naues eorum ferreis iunâas ca
thenis dilfecantes : vchementes fuccëderunt in llammas. @ed poIìquâTur
eorum Caefari i nnotuit,dixill`e fertur :iamgrauiw: mßra potiemßrvolimiate. Do
minus vero comes nauali in eettamine glotiam vifloriœ adeptus ; mox eallrum
adiit,8¿capitaneos illius iam mente conlrernaros , 8: przter mortem nulla ali
am fortem expeâantes cofolatus ell; ‚2514, in quiте”!!! ф!‘ з’Апßlimi mme lvi
di/lik Turcos ? Hißirit illi,quorfepiuefìigauzmfu r nuff/)1; interdumßigimue ante illos. Ст’
illorum драм/‚ив: multoiieri: eidißirao: turba: К Щит’ arma ó- шт‘: illorum ex
рт! e/lir .9 Coryîdamueigitur/ília/i in Cbri/Ío :рт шт nomine ‘идти тф'ттfadi
rnm/ànguinem : d“ шт i//im rio/frog, 11o/le eoßiriiw decertemiie. Norme Cbri ш‘ mor
шш e pro nobis г ó' по: quoiz, mori/:mur[1ro Щи. E/loie ergo animo conßariter , Cb» fár 5.0i
tes in bel/o. Timiduefui „фа, eß boßir. Si?, dem nobißumßierindefèrili corrieri po
ie/Í Nam Ó' forgo fueriereсварки!‘ : ф Щит irzfìigam Iabißigientemí, in Ритм: re
ueriinonpudet.„Qiy‘damplius ф dißrendum .P шт bar á «vos tering/lio meuf/ib d/ieïu
longe bellitediaß'rentes.
Per hzc itaq;,8¿ horum plurima verba; perq; fuam przfentiädominus co
mes non modicae illos animolirati relìituit. Firmauit infuper callrum nono mi
lite.cruce lignatam quoq; gentem plurimam in illud introd'uxir. 8: cum popu
laris еде: conditionis,armaque vertere effet ignara: dominus comes 8: illos, in
quantum potuit,~bcllo adaptauit. Audierat ante hœc Cxl'ar Tu rcorum prœdi
¿ius,quod genitor funs Amrates,dum viueret,fnb eodem сайте Nandoralben .po
li feptern menlium confumpůllet oblidionem: 8: eodem potiri valuilïet mi
nime; ac abfque viâoria cum decore defub illo recellilfct. @proptcr idem
Cxfar Turcorum alìantibus libi fui exercitus duâoribus, ipfum genitorem fu
um vituperami _ne non modico alfecinfequcidem calìrum dies per quindecim
expugnare polfe dixit. (Её cum Wayuoda Narulix fuorum fuptemus Wav
uodarum fe lic iaâantem audinit, impetrata prius dicendi licentia ad verba il
lius ita refpondir s шахте Caf”, iocuiidum oliquid fue/Ir.: дадим“; inprafentia
me Шаг’: expediret : timeoramen rie inpoßerum rei exime me fveßram apua'clemmtiane
„Лидии : ac tomen/Eire debemiif,Hurigaros ipforù'caßragrouiui cederoquâ' Спаси. Ců
'igituriam nobilium culmina turrium deieëia mœniaque in magna parte hu
i’.
motenus profi rata iacerem ;- ac valles 8: foll'œ caliri repleta: 8: terrx adequata:
elfenr , ita vc hol‘tis'irrnptioni nil penitus obl’taret; 8: prœfcriptus qu-intuf
decimus dies prarfatz oblidionis elnxilfet , mox С .E s A R iple adhoc ruti
lante aurora cunäam gemis lnx multitndinem pulfantiu-m tympanorum ш
barumque hinc inde refonantium in voce commouit : fnriofoque in impe
" tuiden‘a
Y"
i 165
снасти nvNGARoRvM. _
'tu idc-m eaftrutn aggtcfl'us efbac cruenta per cçdë illius penetran it in medium. Rex'
Hungati vero, licet tanto ců 11ойе ipfos cögredi im-patfuerit; viribus ramen fé
defcndebät totis,auxiliumq; domini Iefu ûepius acclamantes, hofiis in ruinam
acri'teri nfificbatit. Infiauratur ergo mortale Ье1111т;8: с2й11 decettatur in plaà
‘е15. Gadunt hinc inde multorum cadaueta interfeâorû, multoq; ех clamore
ac innu merabiliû enfi um ex tinnitu ingens in aete confufio reboabatzöc facpius
vtriq; 110йе5 ,tum ifie rum ille,terga date coguntut. Aderat 8: frarer Iohannes
de Capif‘trano. hic velutin ecliafi pofitusße cœteri ftattes cum illo humotenus
prouoluri; leuata ad fummum auxilium mente manibufq; 8: oculis in czlů de#
l‘O fìxis gcmebundi orabantßc cum propheta q uidê dicete potuiffent ; Leuaui ocu#
lo: тем т машет/па’: fueniet лил-Щит mibi. Dominus veto comes Biztricenfi
hic minis,hic vt pugnarent,in(iabat monitis. Michael quoque Zilagy capita#
пе115,8: Ladislaus de Kanifa iuuenes militari vittute ptzltantes; 8: ас1е5 arma#
torû, quas dominus cornes adduxetat cum illis, nec nö 8: 131111111 сшсе fi‘gna»
torum ditutis fiantes с2й11 111 parietibus attoeitet pugnabant. Iam Turci zpi'
us de сайго expulfi, 8: tutfus dirü per certamen in illud ingrefli, Hungaris pol
tentiotes etant. Iam plutimae domus in callto fuccenfz vehemcntcs etuâa
bant flammas. Iam Caefaris vcxilla in fignum viáicorix plurimacaf’tri in mœni-A ‚
bus eleuata tenebantur. Iam Hungari omni fpe refificntiae defl:ituti retrocel
ao dere (fi quo etat) cogebantut. Crudefcebat enim vnicuique imminentis mot
tis afpe&us._Tädem cum fugä falutis libi opem fette poffe nullam; fed tanti dif'
ctiminis folam mortem effe redemptticem cöfpexerůt; tutfus nomine domini
lefu altis vocibus in uocato; atm is coaptatis 8: clypeis innáiis; fortiori, vt pote
rant,ců ímpetu irruerunt in hof’tem. Funebte ergo tenouatut cettamen,multi
hincinde fanguínem limul 8: animam fundunt. Nec abell auxilium Dei.Nam
rnox cunëlzaTurcorum agmina tam fortë tamq; animofumHungarorů per im
petů turbata; verfa fnnt in fuga. Hungari ergo animofitate tefumpta ; 8: quali
nouo potêtia: fpititu cœlitus adiuti,in ore gladii petfecuti funt illos tam din, do
nec cuné’ta: machinze czeteraq; tormenta per illos caf’tri ad ruina adhibita, fuo~
30 tum funt nudata cuftodiisPropter q, Hungari omnes,quasTutci confiituetät,
munitiones ignc fuccenderunr,fottiufq; clauis fetr'eis ad immittendum igncm
apta machinarum claufetunt fotamina. Nec ergo diei durante luce ceffatů ей
à bello; fed illud quod prius cafiri artis in plateis agebatut: lato ройеа in campo
intctim,doncc nox fupetucniens vttumq; hoflzem fua difiunxit caligine multa
cum feueritate extitit continuará. Qialitet autem Caefatipfe profundis eiufdë
noâis fub tenebris сайго defub eodem fuga lapfus fit : pro comperto haber di
cere nemo.ad laudcm ramen Dcißc Cçfaris ein fdem confufionë fufbcinquod
011116115 Ье111с15 fpoliatus apparatibuspmnibufq; machinis, 8: cxteris totmenJ
tornm generibus,qu`as, 8: quœ illuc aduexerar, reliítis; immenfatn fua: gemis'
4o рой cçdem propriam in patriam recliinSed 8: in ройешт huius caf’cri memoJ
ria per quempiä fui in ptzefentia faâa, grata fuit ei nunquam. Qlidä ramen de'
eiufdem Czefatis fuga ita dixere,q5 videlicet ipfe Cœfat feruente atrociori bello‘
'dum fuos ad certamen cogeret,fagitta in peäore fuiffet vulnetatus; cecidiffetf'
que mox femiuiuus. ac fui eum rapientes inter manus fua ad tentoria detulif
fent. Vbi autem ad notïtem ventum fuiffet,Turci 8: Natuliae Wayuodâ 8: ро‘
tins cůétos ipforum optimates bello con fumptos, feque maximam firagem ae
сер111`е‚8: ipfum Caefatem velut exanimem vix palpirare profpexiflent, tetriti;
ne mane farlo per Hungatos adoritentutfugam iniffent: Cœfatemque fecurn _
deferentesmeidem exitineris laboribus magis gtauaretur: ex alia parte çalh'ì
fo corum Sarno vocati eondefcendiflennCumque ibi Cœfar ipfe ad fe tediffetìae
vbi iam effet intertogafTen-illiquoq: eidem locu m denotaffent, dixiffet Catfar:
Et cur aut qua/iter „111/шт loeum deuenimiu? Deuie’iißimue, inquiu nt,per Hungarog.
ф- Nain/ie Vífajuoda, ac qua/i' onine: tuiexercitu: duHore: interfeó't'lßnt.» no: quoque‘
magnam “сертификат. ac quodmaiu.: eff, tuam/Ereniiatempotiue mori quain *vi-j‚.
nereßißicabarnur. Fugimii: ergo bunc fufgue adlocum,
04 _i
L4dèl4ue164 M. lOl-I. DE THWROCZ
д‘х- Et cum rurfus,li etiä machine 8: cztera ingenia ibidem dereliëta effent, CQ»
far quaeliuillet: llli quidë omniaibidcm remäftlfe dum refpödilfcnt; Cœfar ipl'e
mox intima cordis amaritudine exacerbatus dixil'fet : фёт ‚мы fvenemî, fulgu
/ìengó' rnoriarpotiuc quam cidedecore тшт reuer'tar in regmZTali ígitur exitu Cz
l`ar Turcorum (ub caliro Nandoralbenû ců Hungaris prœliatus ell; 8: qui ш
mida mente luperboq; oculo lolus cunél'o terrarû otbi dominati volebatziudi~
cio diuino ru llicanam per manů, quœ potius l'arculúuquam arma traâauit, de
uiâ'us ell: 8: qui multarum tubarů multorumq; tympanorumin fono admo
dumlxtus venerat; trillis noäis fub lilentio turpiter fugit. t
I.
DE OBITV DOMINI IOHANNIS DE,H_VVNTÁD
comités’ BiKrricenßs.
C A P v т L V I.
Oli hœe dominus comes Bíztricenlîs,qui tot tantol'que luz iuuentutis pri
Pmaeuo à tempore bellorů exegerat labores : nödum leneâutis xtate demo
litus; fed continuo armorů gelìamine curarumqj diteötione fatigatus 8: virib’
exhaulìusnbidê aegrotauit: paucil'q; diebus ipfa zgritudine laborans: tandem
in oppidumZemplen delatus in recommendatione prazfati fratris Iohannis de
Capil’rrano,viri Dei,fuo faluatori fuumrel'tiruit fpititumOritut-ergo planäus
magnus ornnê per Hungariamuìe quali eunéìa Chril’cianitas nimío dolore шг- 1.
bata ell; dum (ш: m propugnatorë vita funâum elI'c audiuit. Nam 8: alta in cz
lo lixaeius obitum lidera prœnunciauerät.admirandum lìquidem fublimi in
xthere lidus comatu m eius ante lublationë apparuerat. Iple etiam Cœfar Ma
humetes, quamuis per eundê dominum comitem prope Гид ante mortem de
l`ub сайт Nandoralbenli prçdié’to fugatus fit: cum tamen per Georgiü Ral‘cía:
Dezpotû eidê Cœfari pro cöfolatione mors iplius domini comitis núciata ell”,
Czfarem eundë delixo capite longä per horä fubticuilie; feq3(quäuis ei inimic’
eli‘et) lìlblatíonê eiuldem cödolerez' 8: ГссЩогй ab initio hominê l`ub principe
nůquam talë fuilfe ad nunciů dixille perhibetur.lll:ehomo,quä quondam S0.
lonCrœfo regiLydorú omnium regů ditillimo percuntanti primä negauit bea- 3a
titudinë,cun&os nolìri qui inter mortales l'olus шт. Nöne velut Tellus homo
omniů Athenienlium prçliantillimus,quê
beatitudincantetulit;liberis,de Solon l'pesy
quib9 erga omnes Crœfo vilìsillius
optima thefauris in
habebatur,l`um
то rerů conditore prouifus ell? Nonne 8: vitä multa vndiq; fama:gloria redo
lentem traduxit.> obitufq; illi perfplendidillimus tanquä ipli Tello obtigiucum
tanto Czl'are deuiólŕo 8: fugato,magnilìca viâoriae (quä femper appetebat) (ub
laude,triumphi dulcedine nondum Гид; è faucibus lapla bono cum nomine di
em claulît extremum. Cuius tandem corpus vbere fuorum in Hetu ad Albam
d c Tranlliluanienfem delatů honorilice extitit tumulatum. Obiit autcm ipfe do
м 'Ccèa minus cornes millelimo dominica: incarnationxs, limulq; quadringentelimo 40
L ,/L . quinquagelimo l‘exto anno: virgine (uo œthereo folem hol`pitante in‘ cubili.
(Q1/em cum przfatus frater Iohannes de Capil‘trano “Мята refpiraminibus la
borantem intuitus elhpoll illius recommendationcm Deo faâtam, hoc llebile
carmen dixilfe fertur: salue aureola (‚г/‘дам:corona regni. Excinóïa es lucerna or
b/lr. дед сап‘иршт eiîßeculurng'dquodÍnßicereÁbera/Mmeß. шт: ш deuicîo inimica
regna/r cum Вщё‘тимрйм шт angeln, О bone Io/aannes. Erat quidem dominus
comes homo mediocris llatutx; magna: ceruicis; crifporum crinium,colorem
nucum calianearum feruantium,magnorum oculorum, fereni intuitus, rubi
cunda: faciei. 8: in creteris fuis membris tam ccsmpetenter, tam que ornate'
difpolitus; vt inter mille eius principalis agnofcereturperl‘ona. Duo ei etant so
nati: ad quos non modico deliderio cunäa refpiciebat Hungaria. Paterna e
nim merita'hosquemque amare cogebant; 8: поп minus virtutem natura m
que paternam in hos defcendere fpec'tabant. Horum in ordine geniturae ma
ior Ladislaus vocabatur; genitori in ltatura hand dillimilis. vittute quoque
militariůcmorumhoneliateliberalitatifquchumanitateiuuenis cunâos (nos
inter
_ ÈHRONICA HVNGÀRORVM. -‚ 'infill/duur'
ińt'ereoxïtaneos prazltantiliîmus. Iunior vero Matthias ракет: fublationis in Rf"
diebus nondumannis folutus ста: de puerilibus. Hunc genitor dum viuebat,
intimo cordis amore amplexabatur; hunc 8c aetatis (‘из agilitas Omnium in 0
culis com mendabat; cunétique illum intuentes, magnum eum hominem fu
turum prœl'agiebanr.
DE OBIT'I'/ пытки IOIIANNIS
_ deCapßmno.
C A Р V т L V I I.
rо Tqui mutuum vita iplis comite in Chrill:o amorë confouebant; hi nec in
‚1 b lœuienris diro examine mortis ab inuieem l'unt leparatíi Nam ô: przl‘cri
ptus vir catalogo lanétorumcondigne al'l'cribendus frater Iohannes de Capi->
itrano,prçl`ato domino comiti Biztricenlì ñncera eharitatis iunëtus dileâione;
poll decel'fum iplius domini comitis non multos l'ub fole dies duxitzalltrale ma-
gis quam terrenum peroptans atrium inhabítare: lpiritu ad catlum euolante,
humo, de qua conditum etat diuilum ab anima, fuum reltituit corpul'culum:
quod in elaulrro fratrum minorum de obl'eruantia, quorum fub habitu 8': ipl'e
vitam (anëri patris Franeifci imitatus ell , in oppido Туш: fundato , debita
, conditum l'epulturainnumeris claruitmiraeulis, clarereque non delinit diem
"o vfque in pratfentem»
DE REDITV REGISv LADISLA'Il IN HVN
\ ' gariurn, Ó' comite Cili.: in cg/lre Nundaralbenfi
decaduto.
` Otro eů tanta: ‘Мода: Fama longas mundi per partes diffu l'a,c'un&at @bri-4
Plliana: religioni gaudio ellet; pratfatus rex Ladislaus,dum Cxl'arem fugatů,
dominum vero comitem vita excellìlfe audiuir,mox in Hungariam redire lla
tuir. Inter hœe comes Cilia: Vlricus dudum eoncepram in quödam dominum
j о comitem Iohannem inuidiam, qua via illam defunâo parte in illius lilios par
turire pellet', multo Газ: mentis in feruore reuoluebat. Cogitabat enim eofdem
iuuentutis mente duci; 8e ea propter l`uas per inlîdias eo citius illos l'ubuertere
polie arbitrabatur.Nam iple comesVlricus,dum omnium hominum ell'et am
bitiolìlhmusfuperbiaq; humanam l`upra natutam tumidus ; zgrê ferebat ante
haec dominů comitem Iohannem regni Hungariae gubernamine potiri. Hune
quidem titulum conlanguinitatis iure {БЫ fupra om nes competere iudicabat.A
Alia vero caul‘a in uidiœ exhinc orta etat, quod iple quondam dominus co
mes Iohannes ea tempeltate, cum adhuc gubernaminis fungeretur ol’lîcio, â
Romanorum rege pro non reltitutione corona: 8L pueri regis pœnas exigens:
¿o in iplius comitis Vlrici tanquam eiuldem Romanorum regis pattern tenentis
le ingellerat offen lam. Tertius quidem raneoris {отвез inter pratfarum comi
tem Vlricum 8e diótos lilios iplius quondam domini comitis Iohannis exinde
’ caufabatur; quod idem comes Vlricus, tum regium latus, tum omne, quod in
Hungaria pingue,pulchrum 8:: luaue etat; садах iplorum iuuenum comitum
dirigebat man us,velnt homo ambitiofus, 8L intime l'uperbus in fuam potelta
tem redigere laborabat. Hœceomitem Vlricum mentaneis corrolìonibus in
trinl'ecus non modicum mordebanr. hxc ipfe ad lìnem deducere peroptabat.
Fertur enim,quod dixill‘et : egofàrn homo ille, qui hac canile lingnugiurn liuc de term`
extirpuômNon larebat iuuenes eomitesVlrici comitis venenata rerum ‘1111850.
'5 o Q`u3proprer amara ergaillum ducebantur reçordatione. nec minus таит
Hungariz vulgus delpeôto illumintuebarurlumine. ‘
Elapfus ell: tandem {ublationis iplius domini comitis Iohannis annusf temá
pulque etat cum miras autumno appropinquant'e [nos vltimos properabat ad
limites; cû rex Ladislaus 8c cornes Cilia: Vlricus populari Almanicagente cru
eigera plurima ltipati пацан officio altaDarnubii lulca'ites magno ci: lrrepi-tu va'
Lad/klare 166 M. IOH. DE THWROCZ
Rex. nerunt in Hungariä. 8: рг1то Budeniis сайг1 atriis dies per aliquot inhabitatis;
tandem ad oppidů Futhak denominatum defcêdetunt. Ей autem hoc oppidů
campei’trale fecus decurfum iluminis ptzdiâi in eomitatu Baehienii pingui in.
tellurelonge lateq; plateatim locatů.Ad hoc oppidum poiiquam vêtum ейзге
gio ex ediól‘o folënis ibidem totius regni nobiliü congregatio extitit celebrata.
Ег hac quidem cögregatione multorum aduëtu procerum in dies crebrefcen
te; comes Ladislaus,qui regis Ladislai leuem animü comitifq; Vlrici metuebat
iniidias; more paterno multo armati militis tutamine vallatus ad regem venir.
Plaeuir рой hate regi Ladislao сайго in Nandotalbenii potentiac Caefaris Tu t
corum eonfpicete veiiigia. Pariter ergo rex ac comites Vlricus 8: Ladislaus il- x o
luc traniierunt. crucigetiq; cun€ti,qui de Almania venerät, nauigio fecuti func
illos;Inter hœc hi,quibus tegium patebat coniilium,comiti Ladislao dicebaut:
detui: rebut male agitur. comes enim Vlrici/aregium animurn erga примет‘: ind/.xn
que illum,~vt tu следи, omnesHungari of/fciolatuü'dignitatiloiu,quos haöì'enue tenui it,
fjloliernini: Ó' eaa'em dignitates Т/oeutonit (qui regia: fvohîtati magi: quam 111/42134"!pla
cent) [аист/л‘. tug, quamprimum de/Ioc c/ylro тали}. Ú' Ionic „придет! te/Íimonio
eft’,quod/It` Alma/ii стиха’! штат ea a'e rauf: liuc aa'duc'ì’ißint. His auditis, iuuenis
horno admodum perturbatus ей ', ac cogitabundus vbiq; incedebat; fuiq; per
fuadebant; vt cornes Vlricus captata tempotis 8: loci habilitate interiicetetur.
Continuarumeil: occultum fupet his rebus coniilium; 8: regni ex proceribus zo
multi,quos iimilis cura mordebat, haec ita fieri laudabant. luuenem ergo ho
minem magna audacix virtute feruentem, qui eifrenum iuuentutis (их impe
tum vix continebat, crebris perfuaiionibus grande ad facinus impulerunt. ln
ftabant eiufdem anni dies cum inclytus prœful Martinus dudum humili rugu
rio fublatus de terreno,altai`que cxlorum translatus ad manůones, dulciiluum
muiiíi boni faporis vertebat in vinum:8c dies luna: feitum eiufdem fant‘li Mar
tini fubfequens otta ей; in qua cornes Ladislaus fummo mane рой repulfum
per folis radios eiufdem diei diluculů,domum ipii comiti Vlrico сайго in prx
diâo рго hofpitio ailignaram, pariterque 8: ipfum comitem pro habendo, vt“
fertur,mutuo colloquio adiit. Sed ô inimica fatorum feriessô longa рег tempo- до
ra peôtoribus in intimis cœcis alimentis nutrita fceleratiilima inuidia.' qua:
quam primum in anguem noiirum veterem tranfuertens hoitem; noilros lo
corum de amœno 8: alto vertice boni protoparentes deiicere fecifii ; 8: qua:
vtror‘um'q'ue' comitum corda tanto inundaueras rancore ; vt alter alterius
abditis appetitibus intime anh :latent in necem. que tuis voluuntur in imis
tune p‘atuir: cum ambo comites, Vlricus fcilicet 8: Ladislaus vna eademque
teéii domo poiiibus clauiis colloquio mutuam verfo inI itam, primum verbis
minaeibus,tandem radiantibus decertantes armis;alterin alterius madidarunt
сгиоге enfes. Dum autem ante oitium iiantium ipiius cornitis Ladislai fideli
um aures intrinfeci rumor belli delatus ей; in tardi diifoluto domus ой1о cau- 4o
fam dubii fcrutantur' rumoris. Cum igítur comites vtro'fque bello' infu'dare
viderunt ; mox eduélris en_fibus irruerunt in comitem Vlricum, fe fuotum viti- „
um omnicum virtute defendentem : fltrauetuntque illum frameze iëtu in pe
де grauiter vulneratums ac tandem profiratum ibidem' dec'ollarunt. Qlim
tus autem regem baronefque regni, 8: Almanos regi annexes ibidem concuf
ferit timor,quanrave formidine intimaipfor'um trepidarinr vifcera, dum enfes
nudos fanguine tinëios humano", cai’tri per plateas radiate viderunt,ipfi fenfe
re. omnes enim idem poculum,quod cornes Vlricus bibit',fe' bib‘ere cogitabät.
Fuit autem comes Vlricus homo condecenti's proceritatis,in vultuque 8: сог
роге condigne difpoiitus,macer facie,aetate quinquagenarius vel citta : iocun- 50
dus 8: admodum venereus, crines ornabar, 8: ne barba apud amatrices
œtatem coniimderet, illam radicirus euellere
faciebat.
т
J;
ŕ*
Mmbiß x76 м 10H. DE THwRocz
Bex. extulerat in altum,potiilime чего domini vterque Iohannes altet Strigonienñs'
archiepifcopus,altervero epifcopus Ql/inqueccleíienûs, in Sclauonia humi
lis (ub гегйо nobilitatis geniti; regia beneficia ingrata traótantes recordatione :
nedum res illius in Bohemia non perturbaffent; verum öcregem ipfum fceptro
regimineq; Hungarico fpoliare сопагй,йййййгет Каййтйгит Кайтйгй regis Po
loniz natum gente 8: armis Polonicalibus fuperbum; rcgium in opprobrium
per terram Scepes in regnum induxere; 8: еайшт Nitrienfe illius tradidere ad
manus. Нине dominus гех Matthias {ufpeé’ti militis fretus prxlìdio еайгойп.
еодет оЫедйг à obfeífumq; рой пйтшт Polonorumintcritum armis 8: fame
adeo fatigauit; vt fîmul cum fuis defalutc деГрегагег; 8: ргоргйй capitis датой I О
magis q гегй гйтеге cogeretur. Ег amplius dominus гех йййй fatigaffet: f1 in (no
milite non dubitaifet : ipfumq; Kalìmirum noâis obfcuritas (ux regie obůdio
nis êmedio non fubtraxiifet. Tali ergolforte Kafìmirus Gmul cum (uis in Нй
gatia militans : nedum fceptro potitus fuiiTet Hungarico: verum (uo in reditu
(пот ад genitorem vix ptopriam {alutem reportauit. Рой hanc tandê tam {o
lennem (uam чй‘йогйат , dominus rex fuper munitiones Polonorumin Zem
рйетепСб: де Saros comitatibus per сойдет earundem partium in тойеййат
еге‘йаз irruit: expugnauitq; eafdem , 8: funditus euertit: ac Polonos , qui ill-as
tutabantur grauicalamitatis captiuitate mancipando ad declarandum (ui tri~
um phi gloriam Budam vfq; mifit. Dehínc ad cxigendam (ual-um iniuriarü ta- 1°
lionem in Poloniam exercitum (их gentis copiofum in magno armorum йге
рйш деййпаийг : infandafq; regno in еодет in flammìs direpti'oneq; гегй mul- i
ta , fui opprobrii pœnas exigere fecit. Audiuit demum regem Polonia: Kaíìmi
rum fupradiëtum in Sleíianas partes попав res moliri. Congregato igitur tum
aulicorum fuorum,tum чего ййрепдйагйй militis exercitu haucl Íimili,quem гех
Polonia: contra eurn ducebat: progreil'ufq; intrauit Sleñam: 8: ciuitatis Vra
tiflauicnfis iuxta muros йагйпа pofuit caßraEconuerfo vero гех Polonia; отпё
fui dominii ad arma valentem manum; Polonos fcilicet,ac Ruthenos,LithWa
nos ôcTartaros, in vnam redigens expeditionem venit; ôcà еайгйз Hungaricis
рег vnum miliare vel citta cuné’tam fuorum сайгогцт vim locauit. Ег quam- 30
uis tantus populus domino regi Matthiœ eiufq; genti terrori effet; non ergo in
fugamlapfus ей: (ed quid Íibi ййоййз przfumeret, cogitabundus reuolnebat. ‘
Tran Íîetunt igitur certi dies , 8: пес ейй'дет cutrentibus , rex Polonia:` ail't eius `
miles Hungarica adoríri vel чйдеге еайга aufus fuit.- Dominus чего гех non
çqualiter cum illo (uz expeditionis nauauit oñìcium. Nam тох, ройчпат re- _
gem Polon'íœ erga arma clefïclia cluci vidit,campo deditus ййоййййа гигЬаЬаг ca
йга. Equidem 8: milites eius de еайгйз velut vefpa: quœdam cgredientes,Polo
nos viâ'ualium qureftui deditos interñciebant 8: captiuabanr. ac glomeratim
regia ad еайга адео 8: in tanta quantitate impellebant , quod captiuati capti
uantibus Гаййдйо егапг. СоттййГum fui t ergo рег dominum regem , ne capti- 4o
uarêtutniíi quos ргагйапгйа c'aptiuitatc dignos iudicaret. еаггегй чего captiui, (i
qui occurrerentginaltera tantum parte faciei [ecarißc tandem di'mitti деЬегёг:
чг cum ad propria reńíren't , quod Hungaros viderint, cicattix illis teflimonío
fieret. Bina prœterea dominus гех regis Poloniœ сайга ейдет орет viâualiů
ferentia profligauit pariter 8:дйййй’рапйг. Miffoq; inter hœc magnifico чйго Ste- '
phano de Zapolia comite Scepuficnfi perpetuo fummo (из: ехредйгйопйз capi
taneo; fui exercitus quadam cum partein Poloniam tunc'militis спйодйа ог‹
batam , in illa maximas чаййгагез ferri 8: ignis тйпййегйоедеге fecit.. Talium
igiturincurfuum procellis dominus rex Matthias regem Poloni-:e` agitatů адео
£1tígauit,vtipí`c rex Poloniœin рорийо, 8: equis prç fame macerie aflìceretur; 5g,
pacemq; potius,q uam bellum expeteret. Ройеа чггйГЧ; regibus in cam po ; ten
toriorum haue folum ргоргег caufam extentorum (ub vm bra; pari cum milite
conuenientibus : pax illa peroptirna,quœarmis componi nequiuit, regum ео
rundem prxfentia сотроййга ей. Vbi 8: dominus гех Matthias regem Poloniç
fuumin papilionemintmduäum,cunó'tis eiufdem regis Polonix comiribns,
Ройо
r ' Ñ