BRATSKÝ ŽIVOT
V SPOLOČENSTVE
„Congregavit nos in unum Christi amor“
ÚVOD
„Congregavit nos in unum Christi amor“
1. Kristova láska zhromaždila veľký počet
učeníkov, aby boli jedno a aby tak ako on a
vďaka nemu mohli v Duchu Svätom po
stáročia odpovedať na Otcovu lásku a
milovať ho „celým svojím srdcom, celou
svojou dušou a celou svojou silou“ (Dt 6, 5)
a „blížneho ako seba samého“ (Mt 22, 39).
Medzi týchto učeníkov patria muži a ženy
„zo všetkých národov, kmeňov, plemien a
jazykov“ (Zjv 7, 9), zhromaždení v
rehoľných komunitách, ktorí boli a podnes
stále sú mimoriadne výrečným prejavom
tejto vznešenej a bezhraničnej lásky.
Rehoľné spoločenstvá, ktoré sa nezrodili „ani
z krvi ani z vôle tela“ (Jn 1, 13), ani z
osobných sympatií alebo z iných ľudských
dôvodov, ale „z Boha“ (Jn 1, 13), z Božieho
volania a z Božej príťažlivosti, sú živým
znamením prvenstva Božej lásky, ktorá koná
svoje zázraky, i lásky k Bohu a k bratom, ako
ju predstavil a žil Ježiš Kristus.
Kvôli významu rehoľných spoločenstiev pre
život a svätosť Cirkvi je dôležité preskúmať
život konkrétnych rehoľných komunít –
mníšskych, kontemplatívnych, i tých, ktoré
sa venujú apoštolskej činnosti – vzhľadom na
ich špecifický charakter. Pričom to, čo sa
povie o rehoľných komunitách, sa bude
vzťahovať aj na spoločenstvá zasväteného
života, avšak so zreteľom na ich charakter a
ich vlastné právo.
a) Téma tohto dokumentu vychádza zo
skutočnosti, že spôsob, akým sa dnes v
mnohých krajinách „bratský život v
spoločenstve“ prejavuje navonok, sa oproti
minulosti veľmi zmenil. Tieto zmeny, ako aj
nádeje a sklamania, ktoré ich sprevádzali a
ŻYCIE BRATERSKIE
WE WSPÓLNOCIE.
«Congregavit nos in unum Christi amor»
WPROWADZENIE
„ Congregavit nos in unum Christi amor”
1. Miłość Chrystusa zgromadziła wielką
liczbę uczniów, by stanowili jedno, aby jak
On i dzięki Niemu, w Duchu Świętym, mogli
poprzez wieki odpowiadać na miłość Ojca,
miłując Go „całym sercem, całą duszą i ze
wszystkich sił” (por. Pwt 6, 5) i miłując
bliźniego „jak siebie samego” (Mt 22, 39).
Ci spośród nich, którzy połączyli się we
wspólnoty zakonne – kobiety i mężczyźni
„każdego narodu, rasy, ludu i języka” (por.
Ap 7, 9) – byli i są aż po dzień dzisiejszy
szczególnie wymownym wyrazem tej
wzniosłej i bezgranicznej miłości.
Wspólnoty zakonne, zrodzone nie „z woli
ciała ani z krwi”, nie z osobistych upodobań
ani z ludzkich motywów, ale „z Boga” (71,
13), z boskiego powołania i z tęsknoty za
Bogiem, są żywym znakiem prymatu Jego
miłości, która dokonuje cudów, oraz miłości
do Boga i braci, jaką objawił i wprowadzał w
czyn Jezus Chrystus.
Z uwagi na znaczenie wspólnot zakonnych
dla życia i dla świętości Kościoła trzeba
przyjrzeć się bliżej życiu konkretnych
wspólnot zakonnych, tak monastycznych i
kontemplacyjnych, jak i tych które oddają się
działalności apostolskiej zgodnie z własnym
charakterem. To, co zostanie tu powiedziane
o wspólnotach zakonnych, należy odnieść
także do wspólnot stowarzyszeń życia
apostolskiego, uwzględniając ich
specyficzny charakter i ich własne
ustawodawstwo.
a) Temat niniejszego dokumentu
odzwierciedla fakt, że w wielu krajach kształt
„życia braterskiego we wspólnocie” uległ
licznym przeobrażeniom w porównaniu z
przeszłością. Te przemiany jak również
nadzieje i rozczarowania, które im
naďalej sprevádzajú, si však vyžadujú towarzyszyły i nadal towarzyszą, domagają
reflexiu vo svetle Druhého vatikánskeho się refleksji w świetle Soboru
koncilu. Viedli totiž nielen k pozitívnym, ale
Watykańskiego II. Przyniosły one
i niektorým diskutabilným dôsledkom. pozytywne rezultaty, ale także pewne skutki
Vyniesli na svetlo mnohé evanjeliové bardziej kontrowersyjne. Wydobyły na
hodnoty a dali rehoľnému spoločenstvu nový światło wiele wartości ewangelicznych,
elán, no zároveň vyvolali i otázky, lebo sa rozbudzając na nowo życie wspólnot
zahmlili niektoré typické prvky bratského zakonnych, ale stały się też źródłem
života prežívaného v spoločenstve. Niekde problemów, ponieważ przysłoniły niektóre
dokonca akoby rehoľné spoločenstvo v zasadnicze elementy życia braterskiego we
očiach rehoľníkov a rehoľníčok stratilo svoju
wspólnocie. Wydaje się, że w pewnych
váhu a už prestalo byť ideálom hodným przypadkach wspólnota zakonna straciła
nasledovania. znaczenie w oczach zakonników i zakonnic i
być może nie jest już dla nich ideałem, do
S miernosťou, ale i naliehavou vytrvalosťou którego warto dążyć.
tých, ktorí hľadajú Pánovu vôľu, sa mnohé
spoločenstvá usilovali prehodnotiť túto Liczne wspólnoty, pragnące poznać wolę
zmenu, aby čo najlepšie zodpovedala ich Bożą podjęły wysiłek spokojnej, ale zarazem
vlastnému povolaniu v rámci Božieho ľudu. niezbędnej oceny tych przemian, by lepiej
odpowiedzieć na swe powołanie wśród Ludu
Bożego.

b) Zmeny, ktorých sme svedkami, sú b) Na zmiany, których jesteśmy

podmienené viacerými skutočnosťami: świadkami, wpłynęło wiele czynników:

• „Neustály návrat k prameňom kresťanského – „Ustawiczne powracanie do źródeł życia

života a k prvotnej inšpirácii inštitútov“ (1).
Takéto hlbšie a plnšie stretnutie s evanjeliom
a s prvým uplatnením sa základnej charizmy,
bolo mocným impulzom na osvojenie si
pravého ducha oživujúceho bratský život a na
využívanie štruktúr a prostriedkov, ktorými
sa tento navonok primerane prejavuje. Tam,
kde bolo stretnutie s týmito prameňmi a s
prvotnou inšpiráciou len čiastočné alebo
nedostatočné, bol bratský život ohrozený a
akoby stratil svoj lesk.
chrześcijańskiego i do pierwotnego ducha
ożywiającego instytuty”.[1] To głębsze i
pełniejsze spotkanie z Ewangelią i z
pierwotną mocą ich charyzmatu
zdecydowanie pobudziło poszukiwanie
prawdziwego ducha, który ożywia
wspólnotę, oraz struktur i środków, które
mają go właściwie wyrażać. Tam gdzie
powrót do źródeł i do pierwotnej inspiracji
był częściowy i niezdecydowany, w życiu
braterskim wystąpiły określone zagrożenia i
nastąpił pewien spadek jego jakości.

• Zároveň však tento proces prebiehal v rámci
iných, všeobecnejších procesov, ktoré preň
tvorili akýsi existenčný rámec, preto sa ich
vplyvu rehoľný život nemohol vyhnúť. (2)
– Jednakże przemiany te dokonywały się
także w kontekście innych, ogólniejszych
procesów, które wyznaczały jak gdyby ich
ramy egzystencjalne, tak że życie zakonne
nie mogło się uchronić przed ich
wpływem.[2]

Rehoľný život je živou časťou Cirkvi a Życie zakonne jest nierozerwalnie związane
uskutočňuje sa vo svete. Hodnoty a z Kościołem i osadzone w świecie. Wartości
protihodnoty, ktorými je určitá epocha alebo i antywartości, które kształtują daną epokę
kultúrne prostredie prekvasené, rovnako ako lub środowisko kulturowe, oraz struktury
sociálne štruktúry, ktoré sa tam objavujú,
doliehajú na život všetkých, vrátane Cirkvi a
jej rehoľných spoločenstiev. Rehoľné
spoločenstvá sú v spoločnosti buď
evanjeliovým kvasom, ohlasovaním dobrej
zvesti uprostred sveta a nebeského
Jeruzalema v čase, alebo podliehajú dlhšej či
kratšej agónii jednoducho preto, že sa príliš
prispôsobili svetu. Naše zamyslenia a nové
návrhy ohľadne bratského života v
spoločenstve musia brať teda do úvahy tieto
vonkajšie rámcové podmienky.
Aj vývoj v Cirkvi hlboko zasiahol rehoľné
spoločenstvá. Druhý vatikánsky koncil, ako
udalosť milosti a zároveň najvyšší prejav
pastierskeho vedenia Cirkvi v 20. storočí,
mal na rehoľný život rozhodujúci vplyv, a to
nielen prostredníctvom dekrétu Perfectae
caritatis, venovaného rehoľnému životu, ale
aj prostredníctvom ostatných dokumentov a
koncilovej ekleziológie.
Pre všetky tieto dôvody ešte prv ako sa
predkladaný dokument začne zaoberať
priamo danou témou, prináša v úvode stručný
pohľad na zmeny v prostrediach, ktoré mohli
bezprostredne ovplyvniť kvalitu bratského
života a jeho formy v rozličných rehoľných
spoločenstvách.
TEOLOGICKÝ VÝVOJ
2. Druhý vatikánsky koncil zásadným
spôsobom prispel k prehodnoteniu bratského
života v spoločenstve a k obnoveniu vízie
rehoľného spoločenstva.
Bol to predovšetkým vývoj ekleziológie,
ktorý viac ako všetky ostatné skutočnosti
zasiahol do vývoja chápania rehoľného
spoločenstva. Druhý vatikánsky koncil
potvrdil, že rehoľný život patrí
„neotrasiteľne“ k životu a svätosti Cirkvi, a
umiestnil ho priamo do srdca jej tajomstva a
svätosti. (3)
społeczne na nich oparte, wpływają w sposób
nieunikniony na życie wszystkich, a więc
także Kościoła i wspólnot zakonnych. Te
ostatnie albo są ewangelicznym zaczynem
społeczeństwa, głoszą Dobrą Nowinę w
świecie, zwiastują dzisiaj Jeruzalem
niebieskie, albo prędzej czy później
zamierają po prostu dlatego, że
przystosowały się do świata. Dlatego
refleksja i nowe propozycje na temat „życia
braterskiego we wspólnocie” powinny
uwzględniać oddziaływanie tych
okoliczności.
Także rozwój Kościoła doprowadził do
głębokich przeobrażeń we wspólnotach
zakonnych. Sobór Watykański II, jako
wydarzenie łaski i jako najwyższy wyraz
pasterskiego przewodnictwa Kościoła w
naszym stuleciu, wywarł decydujący wpływ
na życie zakonne: udział w tym miał nie tylko
dekret Perfectae caritatis, jemu poświęcony,
lecz także eklezjologia Soboru i wszystkie
jego dokumenty.
Z tych powodów w niniejszym dokumencie
część poświęcona bezpośrednio
zasadniczemu tematowi poprzedzona jest
krótkim opisem przemian, jakie dokonały się
w środowiskach, które mogły wywrzeć
głębszy wpływ na jakość życia braterskiego i
na formy jego realizacji w różnych
wspólnotach zakonnych.
ROZWÓJ TEOLOGII
2. Sobór Watykański II przyczynił się w
sposób zasadniczy do ukształtowania nowej
oceny „życia braterskiego we wspólnocie” i
nowej wizji wspólnoty zakonnej.
Czynnikiem, który wywarł najgłębszy
wpływ na ewolucję koncepcji wspólnoty
zakonnej, był rozwój eklezjologii. Sobór
Watykański II stwierdził, że życie zakonne
należy nienaruszalnie (inconcusse) do życia i
świętości Kościoła, i umieścił je w centrum
jego tajemnicy komunii i świętości.[3]
Rehoľné spoločenstvo je teda súčasťou Wspólnota zakonna jest więc objęta nową i
obnovenej a prehĺbenej predstavy o Cirkvi, z pogłębioną wizją Kościoła. Wynikają stąd
čoho plynú niektoré dôsledky: pewne konsekwencje:

a) Od Cirkvi – tajomstva k rozmeru a) Od Kościoła-tajemnicy do wspólnoty

tajomstva rehoľného spoločenstva. zakonnej pojmowanej jako tajemnica

Rehoľné spoločenstvo nie je len skupinou
kresťanov, ktorí hľadajú osobnú dokonalosť.
Je niečím oveľa hlbším, je účasťou a
kvalifikovaným svedectvom o Cirkvi –
tajomstve, lebo je živým a privilegovaným
prejavom jej osobitného spoločenstva, veľkej
trojičnej koinonie, na ktorej chcel Otec
umožniť účasť všetkým ľuďom vo svojom
Synovi a v Duchu Svätom.
Wspólnota zakonna nie jest zwykłym
zgromadzeniem chrześcijan poszukujących
osobistej doskonałości. W znacznie
głębszym sensie jest udziałem w Kościele-
tajemnicy i jest świadectwem o nim jako
żywe odzwierciedlenie i szczególne
urzeczywistnienie jego „komunii”, wielkiej
trynitarnej „koinonii”, w którą Ojciec
zechciał włączyć ludzi w Synu i w Duchu
Świętym.

b) Od Cirkvi – spoločenstva ku b) Od Kościoła-komunii do wymiaru

komunitno-bratskému rozmeru komunijno-braterskiego wspólnoty
rehoľného spoločenstva. zakonnej

Rehoľné spoločenstvo prostredníctvom Wspólnota zakonna – przez swoją strukturę,

svojej štruktúry, svojich motivácií a
charakteristických hodnôt verejne
zviditeľňuje a neprestajne umožňuje vnímať
dar bratstva, ktorý dal Kristus celej Cirkvi.
Preto je jeho nevyhnutnou úlohou a poslaním
byť bunkou intenzívne prežívaného
bratského spoločenstva, ktoré je znamením a
podnetom pre všetkých pokrstených. (4)
swoje motywacje i swoje zasadnicze
wartości – sprawia, że dar braterstwa
ofiarowany przez Chrystusa całemu
Kościołowi jest dla wszystkich widzialny i
zawsze obecny. Dlatego też zadanie
wspólnoty zakonnej, od którego nie może się
uchylić, i zarazem misja polega na tym, że
ma ona być środowiskiem głębokiej
braterskiej komunii, a przez to znakiem i
bodźcem dla wszystkich ochrzczonych.[4]

c) Od Cirkvi oživovanej charizmami k c) Od Kościoła ożywionego przez

charizmatickému rozmeru rehoľného charyzmaty do wymiaru
spoločenstva charyzmatycznego wspólnoty zakonnej

Rehoľné spoločenstvo je bunka bratského Wspólnota zakonna jest środowiskiem

spoločenstva, povolaného k životu
prostredníctvom charizmy zakladateľa; je
súčasťou organického spoločenstva celej
Cirkvi, ktoré Duch Svätý neustále obohacuje
rôznymi službami a charizmami.
braterskiej komunii, która ma się kierować w
życiu charyzmatem leżącym u podstaw jej
powstania; jest częścią organicznej
wspólnoty całego Kościoła, nieustannie
wzbogacanego przez Ducha Świętego
różnymi posługami i charyzmatami.

Na vstup do takéhoto spoločenstva a na Warunkiem włączenia się w tego rodzaju

členstvo v ňom je potrebná osobitná milosť wspólnotę jest łaska szczególnego
povolania. Konkrétne to značí, že členov powołania. Konkretnie przejawia się ona w
jedného rehoľného spoločenstva spája tym, że członkowie wspólnoty zakonnej są
spoločné povolanie od Boha v zmysle
pôvodnej charizmy, typické spoločné
zasvätenie sa Bohu v Cirkvi a spoločná
odpoveď spočívajúca v spoluúčasti „na
skúsenosti Ducha“, ktorú prežíval jeho
zakladateľ i na jeho poslaní, ktoré sa v Cirkvi
ďalej odovzdáva. (5)
zjednoczeni przez wspólne Boże wezwanie
do życia wedle pierwotnego charyzmatu,
przez wspólną konsekrację eklezjalną i przez
wspólną odpowiedź na powołanie, którą jest
udział „w doświadczeniu Ducha”, przeżytym
i przekazanym przez założyciela, oraz w jego
misji w Kościele.[5]

Cirkev chce tiež s vďakou „priamejšie a Kościół pragnie także przyjmować z

všestrannejšie“ (6) prijímať charizmy, ktoré
Boh rozdeľuje svojim údom pre dobro celého
tela. Rehoľné spoločenstvo jestvuje pre
Cirkev, aby bolo jej znakom i obohatením (7)
a aby s jeho pomocou dokázala lepšie plniť
svoje poslanie.
wdzięcznością charyzmaty w „bardziej
ogólnym i szerokim tego słowa
znaczeniu”[6], które Bóg rozdziela między
swoich członków dla dobra całego Ciała.
Wspólnota zakonna istnieje dla Kościoła, ma
go wyrażać i wzbogacać,[7] aby mógł coraz
lepiej wypełniać swoją misję.

d) Od Cirkvi – sviatosti jednoty k d) Od Kościoła-sakramentu jedności do

apoštolskému rozmeru rehoľného wymiaru apostolskiego wspólnoty
spoločenstva. zakonnej

Zmyslom apoštolátu je prostredníctvom Celem apostolatu jest doprowadzenie

Božej lásky znovu priviesť ľudstvo k jednote
a k zjednoteniu s Bohom. Bratský život v
spoločenstve ako výraz zjednotenia
uskutočneného Božou láskou, má veľký
význam nielen preto, že predstavuje
podstatné svedectvo pre evanjelizáciu, ale aj
pre svoju apoštolskú činnosť a pre svoje
konečné zameranie. Odtiaľ pramení sila
bratského života rehoľného spoločenstva ako
znaku i nástroja. Bratské spoločenstvo stojí
na začiatku i na konci apoštolátu.
ludzkości do zjednoczenia z Bogiem i do
jedności dzięki Bożej miłości. Życie
braterskie we wspólnocie, jako wyraz
jedności, którą sprawia miłość Boga, jest nie
tylko świadectwem niezbędnym dla
ewangelizacji, ale ma też wielkie znaczenie
dla działalności apostolskiej i dla jej
ostatecznego celu. Dlatego wspólnota
zakonna jest tak mocnym znakiem i
skutecznym narzędziem komunii braterskiej,
która stanowi początek i cel apostolstwa.

Počnúc Druhým vatikánskym koncilom Magisterium Kościoła, począwszy od

Magistérium Cirkvi prehĺbilo predstavu o Soboru, pogłębiło i wzbogaciło o nowe
rehoľnom spoločenstve a obohatilo ju o nové elementy wizję wspólnoty zakonnej.[8]
prvky. (8)

VÝVOJ KÁNONICKÉHO PRÁVA ROZWÓJ PRAWA KANONICZNEGO

3. Kódex kánonického práva (1983) 3. Kodeks Prawa Kanonicznego (1983)

konkretizuje a spresňuje koncilové inštrukcie konkretyzuje i precyzuje zalecenia soborowe
ohľadne života v spoločenstve. dotyczące życia wspólnotowego.

Keď sa hovorí o „spoločnom živote“, treba
jasne odlišovať dva aspekty. Zatiaľ čo kódex
z roku 1917(9) akoby sa zameriaval skôr na
vonkajšie prvky a na uniformitu životného
štýlu, Druhý vatikánsky koncil (10) a nový
Kiedy mówi się o „życiu wspólnym”, należy
wyraźnie rozróżnić dwa aspekty: podczas
gdy Kodeks z r. 1917[9] mógł sprawiać
wrażenie, że skupia się na elementach
zewnętrznych i na jednolitości sposobu
kódex (11) trvajú výslovne na duchovnom
rozmere a na bratských vzťahoch, ktoré majú
v láske spájať všetkých členov. Nový kódex
urobil syntézu týchto dvoch aspektov, keď
hovorí, že „žijú bratský život v spoločenstve“
(12).
V komunitnom živote teda možno rozlišovať Można
dva prvky spájajúce a zjednocujúce jeho wspólnotowym dwa elementy zjednoczenia i
členov: jedności między członkami:
• jeden je duchovnejší: „bratstvo“ alebo
„bratské spoločenstvo“, ktoré vychádza zo
sŕdc oduševňovaných láskou, zdôrazňuje
„spoločenstvo života“ a medziľudské
vzťahy; (13)
• druhý je viditeľnejší: „život v spoločenstve“
alebo „komunitný život“, ktorý spočíva v
bývaní vo vlastnom zákonne ustanovenom
rehoľnom dome, a v zachovávaní spoločného
života podľa tých istých noriem, v
zúčastňovaní sa na spoločných úkonoch a v
spolupráci pri spoločných službách. (14)
Všetko toto sa uskutočňuje s ohľadom na
„vlastný spôsob života“ (15), vlastnú
charizmu a vlastné právo inštitútu (16) v
rôznych spoločenstvách. Preto sú dôležité
vlastné právne úpravy, ktoré musia dedičstvo
každého inštitútu aplikovať na komunitný
život a zároveň stanoviť prostriedky na jeho
realizáciu (17).
Je jasné, že bratský život sa nebude
automaticky uskutočňovať dodržiavaním
noriem upravujúcich spoločný život; no
zároveň je zrejmé, že život v spoločenstve má
za cieľ intenzívne podporovať bratský život.
VÝVOJ V SPOLOČNOSTI
4. Spoločnosť sa neprestajne vyvíja a
rehoľníci i rehoľníčky, hoci nie sú zo sveta,
predsa žijú vo svete, a preto sú týmto
vývojom zasiahnuté.
życia, Sobór Watykański II[10] i nowy
Kodeks [11] kładą wyraźnie nacisk na
wymiar duchowy i na więź braterstwa, która
powinna jednoczyć w miłości wszystkich
członków wspólnoty. Nowy Kodeks dokonał
syntezy tych dwóch aspektów, mówiąc o
„braterskim współżyciu we wspólnocie”.[12]
więc rozróżnić w życiu
-pierwszy, bardziej duchowy, to „braterstwo”
lub „komunia braterska”, która wypływa z
serc ożywionych miłością. Ten aspekt
podkreśla „komunię życia” i relacje
międzyludzkie.[13]
– drugi, bardziej zewnętrzny, to „życie we
wspólnocie” lub „życie wspólnotowe”, które
polega „na mieszkaniu we własnym domu
zakonnym prawnie ustanowionym” i na
„prowadzeniu życia wspólnego” poprzez
wierne przestrzeganie jego przepisów,
uczestnictwo i współpracę we wspólnych
dziełach i posługach.[14]
Wszystko to realizowane jest w różnych
wspólnotach „zgodnie z własnym sposobem
życia”[15] oraz według charyzmatu i prawa
własnego danego instytutu.[16] Stąd wynika
ważność własnego prawa, które ma określić
więź miedzy życiem wspólnotowym a
dziedzictwem każdego instytutu oraz
wskazać środki służące jego realizacji.[17]
Jest jasne, że „życie braterskie” nie zrealizuje
się w sposób automatyczny przez
przestrzeganie norm, które regulują życie
wspólne; ale jest też oczywiste, że życie we
wspólnocie ma być ważnym czynnikiem
sprzyjającym życiu braterskiemu.
ROZWÓJ SPOŁECZNY
4. Społeczeństwo przechodzi nieustanną
ewolucję, a zakonnicy i zakonnice – co
prawda nie należący do świata, ale żyjący w
świecie – odczuwają skutki.
Chceme tu pripomenúť len niektoré aspekty,
ktoré mali priamy vplyv na rehoľný život vo
všeobecnosti a osobitne na rehoľné
spoločenstvo.
a) Politické a sociálne emancipačné hnutia v
treťom svete a vzrastajúci proces
industrializácie viedli v posledných
desaťročiach k veľkým zmenám, pričom sa
pozornosť sústredila na rozvoj národov a na
situáciu chudobných a biednych. Miestne
cirkvi živo reagovali na tieto výzvy.
Najmä v Latinskej Amerike biskupi na
svojich plenárnych zasadnutiach v konferencjach ogólnych Episkopatu tego
Medelline, Pueble a Santo Domingu, dali na
prvé miesto „prednostné zasadzovanie sa v
prospech chudobných v súlade s evanjeliom“
(18), v dôsledku čoho sa dôraz preniesol na
sociálnu angažovanosť.
Rehoľné spoločenstvá to silne zasiahlo a s
ohľadom na bezprostrednejšiu službu
chudobným boli mnohé prinútené premyslieť
si nové spôsoby svojej prítomnosti v
spoločnosti, spočívajúce i v začlenení sa
medzi chudobných.
Znepokojujúci nárast biedy na perifériách
veľkých miest a schudobňovanie vidieka
zrýchlili proces presídľovania viacerých
rehoľných spoločenstiev do týchto
chudobných oblastí.
Všade tu sa vynára problém inkulturácie.
Kultúra, tradícia či mentalita určitej krajiny
vplýva aj na spôsob uskutočňovania
bratského života v rehoľných
spoločenstvách.
Navyše nedávne rozsiahle migračné hnutia
priniesli problém spolužitia rozličných kultúr
a rasistických reakcií. Všetko toto sa odráža
aj na rehoľných multikultúrnych a
multirasových spoločenstvách, ktorých je
Przypominamy tu tylko kilka jej aspektów,
które miały bezpośredni wpływ na życie
zakonne w ogólności, a zwłaszcza na
wspólnotę zakonną.
a) Ruchy emancypacji politycznej i
społecznej w Trzecim Świecie oraz
intensywny proces uprzemysłowienia
spowodowały w ostatnich dziesiątkach lat
wielkie zmiany społeczne, rozbudziły
szczególne zainteresowanie problematyką
„rozwoju ludów” oraz wrażliwość na
ubóstwo i nędzę. Kościoły lokalne
zareagowały żywo na te przemiany.
Zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej, na
kontynentu w Medellin, Puebli i Santo
Domingo postawiono na pierwszym planie
„opcję ewangeliczną i preferencyjną na rzecz
ubogich”,[18] czego skutkiem było
przesunięcie akcentu na działalność
społeczną.
Wspólnoty zakonne szczególnie mocno
odczuły wpływ tych procesów, które skłoniły
wiele z nich do poszukiwania nowych form
obecności w społeczeństwie, przede
wszystkim z myślą o bezpośredniej służbie
ubogim, między innymi przez życie wśród
nich.
Ogromny rozrost obszarów nędzy na
peryferiach wielkich miast i zubożenie wsi
przyspieszyło proces „przemieszczania się”
niemałej liczby wspólnot zakonnych w
kierunku tego rodzaju środowisk
społecznych.
Wszędzie pojawiają się naglące kwestie
inkulturacji. Kultury, tradycje, mentalność
kraju, wpływają także na sposoby realizacji
życia braterskiego we wspólnotach
zakonnych.
Ponadto wielkie ruchy migracyjne ostatnich
lat stwarzają problem współżycia różnych
kultur, ujawniają też postawy rasistowskie.
Wszystko to nie pozostaje bez wpływu na
čoraz viac.
b) Požiadavka na osobnú slobodu a ľudské
práva vznikla na základe širokého
demokratizačného procesu, ktorý podporil
ekonomický rozvoj a nárast občianskej
spoločnosti.
V období bezprostredne po Druhom
vatikánskom koncile sa tento proces – najmä
na Západe – veľmi zrýchlil a charakterizovali
ho združovacie a autoritu odmietajúce
tendencie.
Spochybňovanie autority neobišlo ani Cirkev Kontestacja władzy nie ominęła także
a rehoľný život, s evidentnými následkami aj Kościoła i życia zakonnego, z oczywistymi
na komunitný život. konsekwencjami dla życia wspólnotowego.
Jednostranné a vyhrotené zdôrazňovanie
slobody prispelo na Západe k šíreniu kultúry
individualizmu a k oslabeniu ideálu
spoločného života i úsilia o komunitné
projekty.
Za povšimnutie stoja aj rovnako jednostranné
reakcie: úniky do bezpečných autoritárskych
schém, založených na slepej dôvere v
upokojujúce vedenie.
c) Posilnenie úlohy ženy, čo je podľa pápeža
Jána XXIII. jeden zo znakov čias, malo v
živote kresťanských spoločenstiev
rozličných krajín viaceré ohlasy (19). I keď v
niektorých regiónoch vplyv extrémistických
feministických prúdov naďalej hlboko
vplýva na rehoľný život, prakticky všade sa
však ženské rehoľné spoločenstvá usilujú
nájsť formy spoločného života, ktoré by
lepšie vyhovovali obnovenému vedomiu
vlastnej identity, dôstojnosti a úlohy ženy v
spoločnosti, v Cirkvi a v rehoľnom živote.
d) Prudký rozvoj komunikačných
prostriedkov počnúc šesťdesiatimi rokmi
významne a občas i dramaticky ovplyvnil
všeobecnú úroveň informovanosti, zmysel
wspólnoty zakonne, coraz częściej
wielokulturowe i wielorasowe.
b) Rewindykacja wolności osobistej i
praw ludzkich była bazą szerokiego procesu
demokratyzacji, sprzyjającego rozwojowi
ekonomicznemu i postępowi społecznemu.
Bezpośrednio po Soborze proces ten –
szczególnie na Zachodzie – uległ
przyspieszeniu, czego przejawem była
skłonność do akcentowania roli zbiorowości
oraz postawy sprzeciwu wobec władzy.
Jednostronne i nadmierne podkreślanie
wolności przyczyniło się do
rozpowszechnienia na Zachodzie kultury
indywidualizmu, a w konsekwencji do
osłabienia ideału życia wspólnego i
uczestnictwa w przedsięwzięciach
wspólnotowych.
Należy tu też wspomnieć o innych reakcjach
jednostronnych, takich jak ucieczka w utarte
schematy posłuszeństwa, oparte na ślepym
zaufaniu do przewodnika, które daje
poczucie bezpieczeństwa.
c) Awans społeczny kobiety, uważany przez
papieża Jana XXIII za jeden ze znaków
czasu, znalazł szeroki oddźwięk w życiu
wspólnot chrześcijańskich w różnych
krajach.[19] I chociaż w niektórych
regionach ekstremistyczne nurty feminizmu
wywierają głęboki wpływ na życie zakonne,
prawie wszędzie żeńskie wspólnoty zakonne
skutecznie poszukują form życia wspólnego
bardziej dostosowanych do nowego sposobu
pojmowania tożsamości, godności i roli
kobiety w społeczeństwie, w Kościele i w
życiu zakonnym.
d) Gwałtowny rozwój środków społecznego
przekazu, rozpoczęty w latach
sześćdziesiątych, przyczynił się do
znacznego, a niekiedy wręcz gwałtownego
pre sociálnu a apoštolskú zodpovednosť,
apoštolskú mobilitu, kvalitu interných
vzťahov, nehovoriac už o konkrétnom štýle
života a atmosfére rozjímavého sústredenia,
ktorá by mala charakterizovať rehoľné
spoločenstvo.
e) Konzumizmus a hedonizmus spolu s
oslabením viery charakteristickým pre
sekularizmus v mnohých oblastiach neobišli
ani rehoľné komunity, pričom vystavili tvrdej
skúške schopnosť niektorých „odporovať
zlu“, no zároveň podnietili vznik nových
životných štýlov jednotlivcov i spoločenstva,
ktoré sú jasným evanjeliovým svedectvom
pre náš svet.
To všetko predstavuje výzvu i povolanie žiť
dôslednejšie podľa evanjeliových rád, aby sa
tým podporilo svedectvo celého
kresťanského spoločenstva.
ZMENY V REHOĽNOM ŽIVOTE
5. V uplynulých rokoch nastali zmeny, ktoré 5. W ostatnich latach w życiu wspólnot
hlboko poznačili rehoľné spoločenstvá. zakonnych zaszły głębokie zmiany.
a) Nové formy života v rehoľných
spoločenstvách. V mnohých krajinách viedla
narastajúca iniciatíva štátu v oblastiach, kde
dovtedy pôsobil rehoľný život, k poklesu
účasti rehoľníkov na dielach typických pre
apoštolské inštitúty.
Takto klesá podiel veľkých rehoľných
spoločenstiev na viditeľných apoštolských
dielach, ktoré dlhý čas charakterizovali rôzne
inštitúty.
Súčasne sa v niektorých regiónoch
uprednostňujú menšie spoločenstvá
rehoľníkov, zapájajúcich sa do diel, ktoré nie
sú inštitútu vlastné, hoci sú v súlade s jeho
wzrostu ogólnego poziomu informacji,
poczucia odpowiedzialności społecznej i
apostolskiej oraz aktywności apostolskiej,
wpłynął na jakość relacji wewnętrznych, a w
sposób szczególny na styl życia i atmosferę
skupienia, która powinna charakteryzować
wspólnotę zakonną.
e) Wpływ konsumizmu i hedonizmu, a
jednocześnie odejście od religijnej wizji
życia, typowej dla sekularyzmu, w wielu
regionach dał się odczuć także we
wspólnotach zakonnych, wystawiając na
trudną próbę ich zdolność do
„przeciwstawiania się złu”, ale zarazem
kształtując nowe modele życia osobistego i
wspólnotowego, które są przejrzystym
świadectwem ewangelicznym dla naszego
świata.
Wszystko to stanowiło wyzwanie i
jednocześnie wezwanie do bardziej
radykalnego życia według rad
ewangelicznych, również w celu umacniania
świadectwa wspólnoty chrześcijańskiej.
PRZEMIANY W ŻYCIU ZAKONNYM
a) Nowa struktura wspólnot zakonnych. W
wielu krajach wzrastająca aktywność
państwa w dziedzinach, w których
dotychczas działały zakony, takich jak
opieka społeczna, szkolnictwo, służba
zdrowia, a zarazem spadek liczby powołań
spowodowały zmniejszenie obecności
zakonników w dziełach typowych dla
instytutów apostolskich.
Zmniejszają się więc wielkie wspólnoty
zakonne, prowadzące konkretne dzieła, które
przez długi czas kształtowały fizjonomię
różnych instytutów.
Równocześnie w niektórych regionach
preferowane są mniejsze wspólnoty, złożone
z zakonników, którzy włączają się w dzieła
nie należące do instytutu, choć często zgodne
charizmou. To významne ovplyvňuje formu z jego charyzmatem. To wszystko wpływa
spoločného života a vyžaduje si zmenu wyraźnie na typ życia wspólnotowego i
tradičných životných rytmov. domaga się zmiany tradycyjnych rytmów.
Úprimná túžba slúžiť Cirkvi, priľnutie k
dielam inštitútu, ako aj naliehavé požiadavky
miestnej cirkvi môžu niekedy ľahko priviesť
rehoľníkov a rehoľníčky k pracovnému
preťaženiu s následným úbytkom voľného
času, ktorý by bolo možné venovať životu v
spoločenstve.
b) Pribúdajúce žiadosti o zasiahnutie a
pomoc v najnaliehavejších prípadoch núdze
(chudobní, drogovo závislí, utečenci,
marginalizované skupiny, osoby s osoby
postihnutím či s najrôznejšími chorobami)
vyvolali zo strany rehoľného života odpoveď
v podobe obdivuhodnej a tiež uznávanej
obetavosti.
Zároveň však z toho vzišla potreba urobiť
zmeny v tradičnom charaktere rehoľných
spoločenstiev, keďže ich niektorí považovali
za málo pružné v reakcii na nové situácie.
c) Spôsob chápania a prežívania samotnej
práce –, ktorá je, najmä v sekularizovanom
prostredí chápaná predovšetkým ako
jednoduché vykonávanie remesla alebo
určitého zamestnania a nie ako
uskutočňovanie evanjelizačnej misie – neraz
zatienil skutočnosť zasvätenia sa Bohu a
duchovný rozmer rehoľného života až do tej
miery, že sa rehoľný život v spoločenstve
začal považovať za prekážku samotného
apoštolátu alebo za čisto funkčný nástroj.
d) Nové chápanie osoby so silným dôrazom
na hodnotu jednotlivca a jeho iniciatívy,
ktoré sa rozvinulo bezprostredne po Druhom
vatikánskom koncile, oživilo cit pre
spoločenstvo chápané ako bratský život,
ktorý sa buduje skôr na kvalite osobných
vzťahov, než na formálnych aspektoch
dodržiavania stanov.
Czasem szczere pragnienie służenia
Kościołowi, przywiązanie do dzieł instytutu,
a także pilne potrzeby Kościoła
partykularnego mogą łatwo doprowadzić
zakonników i zakonnice do nadmiernego
obciążenia się pracą, co w konsekwencji
pozostawia im mniej czasu na życie we
wspólnocie.
b) Wobec coraz większej liczby
problemów domagających się pilnej
interwencji (ubodzy, narkomani, uchodźcy,
zepchnięte na margines,
niepełnosprawni, chorzy), świat zakonny
zareagował z podziwu godnym
poświęceniem.
Ta sytuacja stworzyła jednak potrzebę
dokonania zmian w tradycyjnej strukturze
wspólnot zakonnych, ponieważ zdaniem
niektórych nie były one dostatecznie
przystosowane do podjęcia nowych
problemów.
c) Sposób rozumienia i przeżywania
własnej pracy w zsekularyzowanym świecie
– pracy traktowanej przede wszystkim jako
zwykłe wykonywanie zajęć lub zawodu, a
niejako misja ewangelizacyjna, przysłaniał
czasem istotę konsekracji i wymiar duchowy
życia zakonnego, skłaniając nawet do
pojmowania życia braterskiego we
wspólnocie jako przeszkody dla apostolstwa
lub jako zwykłego narzędzia spełniającego
określoną funkcję.
d) Bezpośrednio po Soborze wyłoniła się
nowa koncepcja osoby, która bardzo
dowartościowała jednostkę i jej inicjatywy.
Doprowadziło to z kolei do ukształtowania
się bardzo wyraźnej świadomości wspólnoty
jako życia braterskiego, którego podstawą
jest raczej jakość relacji międzyosobowych
niż formalne przestrzeganie reguł.
Oba prístupy sa tu i tam radikalizovali (odtiaľ
protikladné tendencie individualizmu a
komunitarizmu), pričom sa doteraz
nepodarilo nájsť ich uspokojivú syntézu.
e) Nové štruktúry riadenia, ktoré sa rozšírili
prostredníctvom obnovených stanov, si
vyžadujú oveľa vyššiu spoluúčasť
rehoľníkov a rehoľníčok. Z toho pramení aj
odlišný spôsob riešenia problémov –
pomocou komunitného dialógu,
spoluzodpovednosti a subsidiarity. Všetci
členovia sú zainteresovaní do problémov
spoločenstva, čo významne ovplyvňuje
osobné vzťahy, no má to aj následky, pokiaľ
ide o spôsob chápania autority. Nezriedka je
v praxi ťažké nájsť si v novej štruktúre svoje
miesto.
Súhrn vyššie naznačených zmien a tendencií
poznačil veľmi hlboko, i keď rozdielnym
spôsobom charakter rehoľných
spoločenstiev.
Niekedy dosť značné rozdiely závisia – ako
si ľahko domyslieť – od odlišnosti kultúr a
svetadielov, od toho, či ide o ženské alebo
mužské spoločenstvá, od vlastného spôsobu
rehoľného života a inštitútu, od jeho
rozličných aktivít a tomu zodpovedajúcej
úlohy znovu sa vracať k charizme
zakladateľa a aktualizovať ju, od rozdielneho
spôsobu prístupu k spoločnosti a k Cirkvi, od
rôzneho prijatia koncilom formulovaných
hodnôt, od odlišných tradícií a foriem
komunitného života, ako aj od rôznych
spôsobov vykonávania autority a życia wspólnego, a także sposobów
podporovania permanentnej formácie.
Problémy sú v skutočnosti len čiastočne
spoločné, naopak, majú tendenciu čoraz
väčšmi sa diferencovať.
CIELE DOKUMENTU
6. Vo svetle tejto novej situácie si kladie 6. W kontekście tych nowych sytuacji,
predkladaný dokument za cieľ povzbudiť niniejszy dokument ma wesprzeć wysiłki
úsilie mnohých rehoľných spoločenstiev o podejmowane przez liczne wspólnoty
Te tendencje w niektórych środowiskach
stały się bardzo radykalne (stąd przeciwne
nurty indywidualizmu i komunitaryzmu),
przy czym nie zawsze udało się doprowadzić
do zadowalającej równowagi między nimi.
e) Nowe struktury władzy, wyłaniające
się z odnowionych konstytucji, wymagają
zwiększonego uczestnictwa zakonników i
zakonnic. Pojawiły się zatem nowe sposoby
podejmowania problemów, oparte na dialogu
wspólnotowym, współodpowiedzialności
oraz zasadzie pomocniczości. Problemy
wspólnoty dotyczą wszystkich jej członków.
Zmienia to w istotny sposób relacje
międzyosobowe, co wpływa także na sposób
patrzenia na władzę. Nierzadko zdarza się, że
władza ma praktyczne trudności w
odnalezieniu swego miejsca w nowym
kontekście.
Wszystkie zmiany i tendencje wyżej
przedstawione wpłynęły głęboko – ale także
w sposób zróżnicowany – na kształt wspólnot
zakonnych.
Łatwo się domyślić, że różnice, czasem
bardzo wyraźne, wynikają z różnorodności
kultur i kontynentów i są uzależnione od
tego, czy dana wspólnota jest żeńska czy
męska, od typu życia zakonnego i charakteru
instytutu, od rodzaju działalności i od
związanych z nią prób ponownego
odczytania i uaktualnienia charyzmatu
założyciela, od różnych postaw
przyjmowanych wobec społeczeństwa i Ko-
ścioła, od odbioru wartości proponowanych
przez Sobór, od różnorodności tradycji i stylu
sprawowania władzy oraz metod odnowy
formacji stałej. Problemy bowiem są tylko w
części wspólne dla wszystkich instytutów i
wykazują raczej tendencję do coraz
większego zróżnicowania.
CELE DOKUMENTU
zlepšenie kvality svojho bratského života.
Chce to dosiahnuť tým, že ponúkne určité
rozlišovacie kritériá, ktoré môžu byť
nápomocné pri opravdivej obnove v duchu
evanjelia.
Okrem toho dokument ponúka podnety na
zamyslenie pre tých, ktorí sa vzdialili od
ideálu spoločenstva, aby sa vážne zamysleli
nad nevyhnutnosťou bratského života v
spoločenstve pre osoby zasvätené Pánovi v
rehoľnom inštitúte alebo pre členov
spoločenstva apoštolského života.
7. S týmto cieľom chceme predstaviť 7.
nasledovné aspekty rehoľného spoločenstva: następujące tematy:
a) Rehoľné spoločenstvo ako dar: bratský
život v spoločenstve nie je v prvom rade
ľudským projektom, ale je predovšetkým
súčasťou Božieho plánu, pomocou ktorého
chce Boh človeku umožniť mať účasť na
svojom živote v spoločenstve.
b) Rehoľné spoločenstvo ako miesto, kde sa
členovia stávajú bratmi: najvhodnejšie
spôsoby, ktorými môže rehoľné spoločenstvo
budovať kresťanské bratstvo.
c) Rehoľné spoločenstvo ako miesto a nositeľ
poslania: konkrétne rozhodnutia, ktoré má
rehoľné spoločenstvo v rôznych situáciách
urobiť a s tým súvisiace rozlišovacie kritériá.
Aby sme mohli vstúpiť do tajomstva
spoločenstva a bratského života – ešte prv
ako urobíme náročné rozlíšenie potrebné na
obnovenie evanjeliového lesku našich
spoločenstiev – treba pokorne vzývať Ducha
Svätého, aby vykonal to, čo len on sám môže
vykonať: „A dám vám nové srdce a nového
ducha vložím do vás; odstránim z vášho tela
kamenné srdce a dám vám srdce z mäsa...
budete mojím ľudom a ja budem vaším
Bohom“ (Ez 36, 26 – 28).
zakonnic i zakonników, które pragną
polepszyć jakość swego życia braterskiego.
W tym celu przedstawia pewne kryteria
rozeznawania problemów, aby dopomóc w
autentycznej odnowie ewangelicznej.
Dokument ma także skłonić do refleksji tych,
którzy oddalili się od ideału wspólnotowego,
aby ponownie uświadomili sobie, że
braterskie życie wspólne jest konieczne dla
osoby, która poświęciła się Chrystusowi w
instytucie zakonnym albo wstąpiła do
stowarzyszenia życia apostolskiego.
W związku z tym dokument omawia
a) Wspólnota zakonna jako dar: życie
braterskie we wspólnocie zanim zostało
stworzone przez ludzi, zostało zamierzone
przez Boga, który pragnie dzielić się swym
życiem komunii.
b) Wspólnota zakonna jako środowisko
kształtowania więzi braterskich:
najwłaściwsze drogi budowania
chrześcijańskiego braterstwa przez
wspólnotę zakonną.
c) Wspólnota zakonna jako miejsce i
podmiot posłannictwa: konkretne wybory,
jakich musi dokonywać wspólnota zakonna
w różnych sytuacjach, oraz kryteria ich
rozeznawania.
Zanim wejdziemy w tajemnice komunii i
braterstwa, i podejmiemy trudne dzieło
rozeznania, które jest konieczne, aby nasze
wspólnoty mogły znów zajaśnieć
ewangelicznym blaskiem, musimy wezwać
pokornie Ducha Świętego, by dokonał tego,
czego tylko On może dokonać: „dam wam
serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego
wnętrza, odbiorę wam serce kamienne, a dam
wam serce z ciała (…) i będziecie moim
ludem, a Ja będę waszym Bogiem” (Ez 36,
26-28).
Časť I
DAR SPOLOČENSTVA A KOMUNITY
8. Rehoľné spoločenstvo je predovšetkým
darom Ducha Svätého, až potom ľudským
výtvorom. V skutočnosti má svoj pôvod v
Božej láske rozliatej v srdciach
prostredníctvom Ducha a z neho sa buduje
ako opravdivá rodina, zhromaždená v
Pánovom mene (20).
Nemôžeme teda pochopiť rehoľné
spoločenstvo, ak ho nebudeme považovať za
dar z výsosti a vychádzať z jeho vnútorného
tajomstva: z jeho zakorenenia v samotnom
srdci svätej a posväcujúcej Trojice, čo mu
umožňuje mať účasť na tajomstve Cirkvi pre
život sveta.
CIRKEV AKO SPOLOČENSTVO
9. Keď Boh stvoril človeka na svoj obraz a
podobu, stvoril ho pre spoločenstvo
(communio). Boh Stvoriteľ, ktorý sa zjavil
ako Láska, Trojica, communio, povolal
človeka, aby vstúpil do dôverného vzťahu s
ním a vytváral interpersonálne spoločenstvo
a univerzálne bratstvo (21).
Toto je najvyššie povolanie človeka: vstúpiť Oto najwznioślejsze powołanie człowieka:
do spoločenstva s Bohom a s ostatnými zjednoczyć się więzią komunii z Bogiem i z
ľuďmi, svojimi bratmi.
Tento Boží plán bol narušený hriechom,
ktorý rozbil všetky vzťahy: vzťah medzi
ľudským rodom a Bohom, medzi mužom a
ženou, medzi bratmi a sestrami navzájom,
medzi národmi, medzi ľudstvom a
stvorenstvom.
Vo svojej veľkej láske poslal Otec svojho
Syna, aby ako nový Adam, obnovil všetko
stvorenie a priviedol ho k plnej jednote. Po
svojom príchode medzi nás zhromaždil okolo
seba apoštolov a učeníkov, mužov i ženy, a
položil tak základ nového Božieho ľudu ako
živého obrazu v ňom zjednotenej ľudskej
rodiny. Jemu ohlasoval univerzálne bratstvo
v Otcovi, ktorý z nás urobil svoju rodinu,
svojich synov a dcéry, pričom sme sa
Rozdział I
DAR KOMUNII I WSPÓLNOTY
8. Wspólnota zakonna jest nie tylko
dziełem ludzkim, lecz przede wszystkim
darem Ducha Świętego. Z miłości Bożej
rozlanej w sercach przez Ducha wspólnota
zakonna bierze bowiem początek jako
prawdziwa rodzina zgromadzona w imię
Pana.[20]
Nie można więc zrozumieć wspólnoty
zakonnej, jeśli nie przyjmuje się prawdy, że
jest ona darem Bożym, tajemnicą
zakorzenioną w samym sercu Trójcy Świętej
i uświęcającej, która czyni z niej część
tajemnicy Kościoła dla życia świata.
KOŚCIÓŁ JAKO KOMUNIA
9. Stwarzając istotę ludzką na swój obraz i
podobieństwo, Bóg stworzył ją do komunii.
Bóg Stwórca, który objawił się jako Miłość,
Trójca, Komunia, powołał człowieka do
głębokiej więzi z sobą i do komunii
międzyosobowej, to jest do powszechnego
braterstwa.[21]
innymi ludźmi, swoimi braćmi.
Ten zamysł Boga został naruszony przez
grzech, który rozerwał wszelkie więzi:
między ludzkością a Bogiem, między
mężczyzną a kobietą między braćmi, między
narodami, między ludzkością a stworzeniem.
W swojej wielkiej miłości Bóg posłał swego
Syna, aby jako nowy Adam odbudował i
doprowadził całe stworzenie do pełnej
jedności. Przyszedłszy na świat ustanowił On
zaczątek nowego Ludu Bożego, powołując
apostołów i uczniów, mężczyzn i kobiety, i
czyniąc z nich jakby żywy obraz rodziny
ludzkiej zgromadzonej w jedności. Ogłosił
im braterstwo powszechne w Ojcu, który nas
uczynił członkami swojej rodziny, swoimi
navzájom stali bratmi a sestrami. Takto učil
o rovnosti v bratstve a o zmierení v
odpustení. Obrátil naruby vzťah moci a
vládnutia tým, že dal príklad ako slúžiť a seba
klásť vždy na posledné miesto. Pri Poslednej
večeri im zveril nové prikázanie o vzájomnej
láske: „Nové prikázanie vám dávam, aby ste
sa milovali navzájom. Aby ste sa aj vy
vzájomne milovali, ako som ja miloval vás“
(Jn 13, 34; porov. 15, 12); ustanovil
Eucharistiu, ktorá nám umožňuje mať podiel
na tom istom chlebe a na tom istom kalichu,
ktoré živia našu vzájomnú lásku. Vtedy sa
obrátil k Otcovi s prosbou o jednotu, ktorá je
súhrnom všetkých jeho želaní, o jednotu
všetkých podľa vzoru trojičnej jednoty:
„...aby boli jedno, ako sme my jedno“ (Jn 17,
21).
Po tom, ako sa odovzdal do Otcovej vôle, vo
veľkonočnom tajomstve uskutočnil jednotu,
ktorú učil žiť apoštolov a o ktorú prosil Otca.
Svojou smrťou na kríži zbúral múr rozdelenia
medzi národmi a zmieril všetkých v jednote
(porov. Ef 2, 14 – 16), čím nám ukázal, že
spoločenstvo a jednota sú plodom
spoluúčasti na tajomstve jeho smrti.
Príchod Ducha Svätého, prvého daru
veriacim, bol uskutočnením tej jednoty, ktorú
si želal Kristus. Jeho vyliatie na učeníkov
zídených s Máriou vo večeradle zviditeľnilo
Cirkev, charakterizovanú od prvého okamihu
ako bratské spoločenstvo v jednote, ktoré má
jedno srdce a jednu dušu (porov. Sk 4, 32).
Toto spoločenstvo je zväzkom lásky, ktorá
zjednocuje medzi sebou všetky údy
Kristovho tela a zároveň zjednocuje telo s
jeho Hlavou. Oživujúca prítomnosť Ducha
Svätého (22) vytvára v Kristovi organickú
súdržnosť: Duch zjednocuje Cirkev v
spoločenstve a v službe, usporadúva a riadi ju
pomocou rôznych hierarchických a go udzielając mu różnorakich darów
dziećmi i braćmi dla siebie nawzajem. W ten
sposób pouczył o równości między braćmi i
o pojednaniu przez przebaczenie. Odwrócił
relacje oparte na władzy i panowaniu, sam
dając przykład, jak należy służyć i zajmować
ostatnie miejsce. Podczas Ostatniej
Wieczerzy zostawił uczniom nowe
przykazanie wzajemnej miłości:
„Przykazanie nowe daję wam, abyście się
wzajemnie miłowali, tak jak Ja was
umiłowałem; żebyście i wy tak się miłowali
wzajemnie” (J 13, 34; por. 15, 12); ustanowił
Eucharystię, która pozwala nam spożywać
jeden chleb i pić z jednego kielicha, a przez
to umacniać się w miłości wzajemnej. Na
koniec przedstawił Ojcu jakby syntezę
swoich pragnień, prosząc Go o jedność
wszystkich na wzór jedności trynitarnej: „jak
Ty, Ojcze, we Mnie, a ja w Tobie, aby i oni
stanowili w nas jedno” (J 17, 21).
Powierzając się woli Ojca, w tajemnicy
paschalnej dokonał tej jedności, o której
pouczał uczniów i o którą prosił Ojca. Swoją
śmiercią na krzyżu zburzył mur podziałów
między narodami i pojednał wszystkich
zaprowadzając jedność (por. Ez 12, 14-16),
ucząc nas w ten sposób, że wspólnota i
jedność są owocem współudziału w
tajemnicy Jego śmierci.
Przyjście Ducha Świętego, pierwszego daru
dla wierzących, urzeczywistniło jedność,
której pragnął Chrystus. Duch Święty
bowiem, zstępując na uczniów zebranych w
wieczerniku wraz z Maryją uczynił Kościół
rzeczywistością widzialna, która od
pierwszej chwili swego istnienia jawi się jako
wspólnota braterska i komunia w jedności,
mająca jedno serce i jednego ducha (por. Dz
4, 32).
Ta komunia jest więzią miłości, która
jednoczy między sobą wszystkie członki
jednego Ciała Chrystusa oraz Ciało z Głową.
Sama obecność Ducha Świętego
Ożywiciela[22] buduje w Chrystusie
organiczną jedność: jednoczy On Kościół w
komunii i posłudze, kieruje nim i prowadzi
charizmatických darov, ktoré sa navzájom hierarchicznych i charyzmatycznych, które
dopĺňajú, a zdobí ju svojimi plodmi (23). uzupełniają się wzajemnie, oraz przyozdabia
go swoimi owocami[23].
Pri svojom putovaní týmto svetom je Cirkev,
ktorá je jedna a svätá, neustále
charakterizovaná zápasom o skutočnú
jednotu, ktorý je často bolestný. Na svojej
ceste dejinami si čoraz viac uvedomuje, že je
Božím ľudom a Božou rodinou, Kristovým
telom, chrámom Ducha Svätého, sviatosťou
vnútornej jednoty ľudského rodu,
spoločenstvom, obrazom Najsvätejšej
Trojice. Druhý vatikánsky koncil vyzdvihol
– ako vari nikdy dovtedy – tento rozmer
Cirkvi ako mystéria a communia.
REHOĽNÁ KOMUNITA AKO VÝRAZ WSPÓLNOTA ZAKONNA
CIRKEVNÉHO SPOLOČENSTVA WYRAZ KOŚCIELNEJ KOMUNII
10. Rehoľný život už do svojho zrodu
vyjadroval túto vnútornú povahu
kresťanstva. Rehoľné spoločenstvo sa
skutočne vnímalo v kontinuite so zástupom
tých, ktorí nasledovali Ježiša. On ich osobne
povolal, každého po mene, aby žili v
spoločenstve s ním a s ostatnými učeníkmi,
aby mali účasť na jeho živote a jeho osude
(porov. Mk 3, 13 – 15), a aby tak boli
znamením života a spoločenstva, ktoré on
ustanovil. Prvé mníšske komunity hľadeli na
spoločenstvo učeníkov, ktorí nasledovali
Krista i na spoločenstvo v Jeruzaleme, ako na
ideál pre svoj život. Tak ako rodiaca sa
Cirkev mala len jedno srdce a jednu dušu, aj
mnísi, ktorí sa zišli okolo jedného
duchovného vodcu, opáta, majú žiť radikálne
communio, pokiaľ ide o materiálne a
duchovné dobrá, a jednotu ustanovenú
Kristom. Táto jednota nachádza svoj pravzor
a svoj zjednocujúci dynamizmus v jednote
ako ju žijú osoby Najsvätejšej Trojice.
V nasledujúcich storočiach charizmatickým
pôsobením Ducha Svätého vznikli viaceré
formy spoločenstiev. Duch Svätý skúma
ľudské srdce, ide mu v ústrety a odpovedá na
jeho potreby. Preto vzbudzuje mužov a ženy,
ktorí osvietení svetlom evanjelia a citliví na
W swej pielgrzymce przez świat Kościół,
jeden i święty, odczuwa nieustanne napięcie,
często bolesne, które każe mu dążyć do
rzeczywistej jedności. Na swoich dziejowych
drogach coraz głębiej uświadamiał sobie, że
jest ludem i rodziną Boga, Ciałem Chrystusa,
świątynią Ducha Świętego, sakramentem
głębokiej jedności rodzaju ludzkiego,
komunią, ikoną Trójcy Świętej. Sobór
Watykański II uwydatnił, bardziej może niż
kiedykolwiek w przeszłości, ten wymiar
Kościoła jako tajemnicy i komunii.
JAKO
10. Życie konsekrowane od samego początku
przyjęło tę głęboką naturę chrześcijaństwa.
Członkowie wspólnot zakonnych czuli się
kontynuatorami tych, którzy szli za Jezusem.
On wezwał każdego osobiście, aby żył we
wspólnocie z Nim i z innymi uczniami,
dzieląc Jego życie i Jego los (por. Mk3, 13-
15), a przez to by był znakiem życia i
komunii, którym On dał początek. Pierwsze
wspólnoty monastyczne wzorowały się na
wspólnocie uczniów, którzy szli za
Chrystusem, oraz na wspólnocie Kościoła w
Jerozolimie, widząc w nich ideał życia.
Podobnie jak pierwotny Kościół, mający
jedno serce i jednego ducha, także mnisi,
zgromadzeni wokół przewodnika
duchowego – opata, postanawiali żyć w
radykalnej komunii dóbr materialnych i
duchowych oraz w jedności ustanowionej
przez Chrystusa. Znajduje ona swój
pierwowzór i moc jednoczącą w tajemnicy
życia w jedności Osób Trójcy Świętej.
W następnych wiekach pod
charyzmatycznym działaniem Ducha
Świętego powstały liczne formy wspólnot.
Duch Święty, który bada serce człowieka,
wychodzi mu na spotkanie i odpowiada na
jego potrzeby. Powołuje mężczyzn i kobiety,
znamenia čias, prebúdzajú k životu nové
rehoľné rodiny a teda aj nové spôsoby, ako
uskutočňovať jediné communio, hoci služby
a komunity sú rôzne (24).
Vskutku nemožno hovoriť o rehoľnom
spoločenstve v jednostrannom zmysle.
Dejiny zasväteného života svedčia totiž o
rôznych spôsoboch ako žiť jedno communio
s ohľadom na povahu konkrétneho inštitútu.
Preto dnes môžeme obdivovať úžasnú
rozmanitosť rehoľných rodín a teda i pestrosť
foriem rehoľných spoločností, na ktoré je
Cirkev bohatá a ktoré jej umožňujú zapojiť sa
do akéhokoľvek dobrého diela (25).
Napriek pestrosti svojich foriem sa bratský
život v spoločenstve naďalej javí ako
radikálne uskutočňovanie spoločného
bratského ducha, ktorý zjednocuje všetkých
kresťanov. Rehoľná komunita je
zviditeľnením spoločenstva, ktoré je
základom Cirkvi, a zároveň prorockým
znamením jednoty, ku ktorej Cirkev smeruje
ako k svojmu konečnému cieľu. „Ako znalci
tohto spoločenstva sú rehoľníci povolaní stať
sa v cirkevnom spoločenstve a vo svete
svedkami a uskutočňovateľmi toho Božieho
plánu jednoty, ktorá má korunovať dejiny
človeka. Zachovávaním rád evanjelia, ktoré
oslobodzuje túžbu po láske od každej
prekážky, sa ako spoločenstvo stávajú
prorockým znamením intímneho spojenia s
nadovšetko milovaným Bohom. Okrem toho
sa však skrze každodennú skúsenosť
komunitného života, modlitby a apoštolátu,
ktoré sú podstatnou a charakteristickou
zložkou ich formy zasväteného života,
stávajú ,znamením bratského spoločenstva‘.
Takto svedčia vo svete, často hlboko
rozpoltenom, i pred všetkými svojimi bratmi
vo viere o schopnosti vytvárať spoločné
dobrá, bratské vzťahy, spoločné životné i
pracovné plány. Táto schopnosť pochádza z
toho, že prijali pozvanie nasledovať
slobodnejšie a z väčšej blízkosti Krista Pána,
ktorého poslal Otec, aby ako prvorodený
medzi mnohými bratmi, založil skrze dar
którzy oświeceni światłem Ewangelii i
wrażliwi na znaki czasu, tworzą nowe
rodziny zakonne, a tym samym nowe
sposoby realizacji tej samej komunii w
różnorodności posług i wspólnot.[24]
Nie można bowiem mówić w sposób
jednoznaczny o wspólnocie zakonnej.
Historia życia konsekrowanego świadczy o
istnieniu różnych sposobów realizacji tej
samej komunii, zgodnie z naturą
poszczególnych instytutów. Dzięki temu
możemy dziś podziwiać „wspaniałą
różnorodność” rodzin zakonnych – to znaczy
różnorodność form wspólnot zakonnych –
które stanowią bogactwo Kościoła i czynią
go zdolnym do każdego dobrego dzieła.[25]
Niemniej, mimo różnorodności form, życie
braterskie we wspólnocie jawiło się zawsze
jako radykalny wyraz wspólnego ducha
braterstwa, który jednoczy wszystkich
chrześcijan. Wspólnota zakonna to widzialny
znak komunii, która jest fundamentem
Kościoła, a jednocześnie zapowiedź
jedności, do której dąży jako do swojego
celu. „Zakonnicy, zaprawieni do życia
wspólnotowego, są powołani, by we
wspólnocie Kościoła i w świecie być
świadkami i twórcami komunii, która wedle
zamysłu Boga stanowi szczyt historii
człowieka. Przede wszystkim poprzez
profesję rad ewangelicznych, która uwalnia
miłość od wszelkich ograniczeń, zakonnicy
jako wspólnota stają się znakiem
profetycznym głębokiej jedności z Bogiem
umiłowanym ponad wszystko. Ponadto,
poprzez codzienne doświadczenie wspólnoty
życia, modlitwy i apostolstwa, będące
istotnym i wyróżniającym elementem tej
formy życia konsekrowanego, stają się
‚znakiem wspólnoty braterskiej’. Wobec
świata, często tak głęboko podzielonego,
oraz wobec wszystkich swoich braci w
wierze dają świadectwo, że możliwa jest
wspólnota dóbr, braterska miłość, wspólny
sposób życia i działania, a to dzięki przyjęciu
zaproszenia do pełniejszego i bliższego
naśladowania Chrystusa Pana, posłanego
przez Ojca, aby jako pierworodny między
Ducha Svätého nové bratské spoločenstvo” wielu braćmi ustanowił przez dar swojego
(26). Ducha nową wspólnotę braterską”.[26]

Toto communio bude o to viditeľnejšie, o čo To świadectwo staje się tym bardziej

viac bude nielen cítiť s Cirkvou a v Cirkvi,
ale aj cítiť Cirkev, indentifikujúc sa s ňou, v
plnej jednote s jej učením, životom,
pastiermi, veriacimi a jej poslaním vo svete
(27).
widoczne, im bardziej zakonnicy nie tylko
żyją z Kościołem i wewnątrz niego, ale także
żyją Kościołem, utożsamiając się z nim i
pozostając w pełnej komunii z jego
nauczaniem, z jego życiem, z jego pasterzami
i wiernymi oraz z jego misją w świecie.[27]

Mimoriadny význam má najmä svedectvo, Szczególne znaczenie ma świadectwo

ktoré vydávajú kontemplatívni rehoľníci a
rehoľníčky. Pre nich má bratský život oveľa
širší a hlbší rozmer, ktorý vyplýva zo
základnej požiadavky tohto osobitného
povolania, spočívajúcej v hľadaní Boha iba v
tichu a v modlitbe.
zakonów kontemplacyjnych męskich i
żeńskich. Dla nich życie braterskie ma
wymiary jeszcze większe i głębsze,
wypływające z podstawowego celu tego
specyficznego powołania, którym jest
poszukiwanie Boga w ciszy i w modlitwie.

Ich neustála pozornosť venovaná Bohu Nieustannie skupieni na Bogu, członkowie

spôsobuje, že aj voči ostatným členom tych zakonów okazują większą delikatność i
spoločenstva sú citlivejší a úctivejší, teda szacunek innym członkom wspólnoty, a
kontemplácia sa stáva silou oslobodzujúcou kontemplacja staje się mocą wyzwalającą z
od každej formy egoizmu. każdej formy egoizmu.

Bratský život v komunite – v kláštore – má Życie braterskie we wspólnocie, w

byť živým znamením tajomstva Cirkvi: o čo klasztorze, ma być żywym znakiem
väčšie je tajomstvo milosti, o to bohatšie je tajemnicy Kościoła: im większa tajemnica
ovocie spásy. łaski, tym bogatszy owoc zbawienia.

Takto Pánov Duch, ktorý zjednotil prvých Tak więc Duch Chrystusa, który zjednoczył
veriacich a ktorý naďalej zhromažďuje pierwszych wierzących i który nieustannie
Cirkev do jedinej rodiny, povoláva a gromadzi Kościół w jedną rodzinę, powołuje
posilňuje rehoľné rodiny, aby sa i ożywia rodziny zakonne, aby poprzez swoje
prostredníctvom svojich spoločenstiev, ktoré wspólnoty rozsiane po całej ziemi były
sú roztrúsené po celom svete, stali zjavnými szczególnie czytelnymi znakami głębokiej
znameniami hlbokého vnútorného komunii, która przenika i tworzy Kościół,
communia, ktoré oživuje a tvorí Cirkev, a oraz by wspomagały go w realizacji planu
napomáhali tak uskutočňovať Boží plán. Bożego.

Časť II Rozdział II

REHOĽNÁ KOMUNITA AKO MIESTO, WSPÓLNOTA ZAKONNA JAKO

KDE SA ČLENOVIA STÁVAJÚ ŚRODOWISKO KSZTAŁTOWANIA
BRATMI A SESTRAMI WIĘZI BRATERSKICH

11. Z daru communia plynie úloha budovať 11. Z daru komunii wypływa zadanie
bratský život, teda stávať sa bratmi a sestrami tworzenia braterstwa, to znaczy stawania się
v spoločenstve, v ktorom sme povolaní braćmi i siostrami w określonej wspólnocie,
spoločne žiť. Z veľkodušného a vďačného
prijatia communia s Bohom, ktorým má Boh
účasť na živote biednych stvorení, vyrastá
presvedčenie o záväzku, čoraz viac ho
zviditeľňovať budovaním spoločenstva,
ktoré bude ,naplnené radosťou a Duchom
Svätým´ (Sk 13, 52).
Aj v našich časoch a pre naše časy je potrebné
vracať sa k tomuto božsko-ľudskému dielu
budovania spoločenstva bratov a sestier,
majúc na pamäti osobitosti našej doby, keď
teologická, kánonická, sociálna
štrukturálna obnova silno ovplyvnila
charakter a život rehoľného spoločenstva.
Vychádzajúc z určitých konkrétnych situácií,
chceme vám ponúknuť usmernenia, ktoré
môžu byť nápomocné v úsilí o trvalú obnovu
spoločenstiev v duchu evanjelia.
SPIRITUALITA A SPOLOČNÁ DUCHOWOŚĆ
MODLITBA MODLITWA
12. Vo svojej pôvodnej mystickej zložke sa
každé opravdivé kresťanské spoločenstvo
javí „samo osebe ako teologálna skutočnosť,
objekt kontemplácie“ (28). Z toho plynie, že
rehoľné spoločenstvo je predovšetkým
tajomstvom, ktoré treba kontemplovať a
prijímať s vďačným srdcom v čistom postoji
viery.
Ak sa pozabudne na túto mystickú a
teologálnu dimenziu, ktorá ho spája s
tajomstvom Božieho communia, ktoré je
prítomné v spoločenstve a je mu darované,
potom sa nenapraviteľne dospeje až k tomu,
že sa zabudne na najhlbšie dôvody, pre ktoré
treba „vytvárať spoločenstvo“ a trpezlivo
budovať bratský život. Vtedy sa môže zdať,
že toto budovanie presahuje ľudské sily a je
neužitočným mrhaním energie, a to najmä
osobám intenzívne zapojeným do činnosti a
ovplyvneným kultúrou aktivizmu a zaangażowanych w działanie i pozostających
w której zostało się powołanym do
wspólnego życia. Uczucie wdzięczności i
zachwytu wobec rzeczywistości boskiej
komunii, udzielanej słabym stworzeniom,
rodzi przekonanie o potrzebie
zaangażowania, aby tę rzeczywistość coraz
pełniej ukazywać poprzez tworzenie
wspólnot „pełnych wesela i Ducha
Świętego” (por. Dz 13, 52).
Także w naszej epoce i dla dobra naszej
epoki trzeba koniecznie podjąć na nowo
„bosko-ludzkie” dzieło budowania wspólnot
braci i sióstr, uwzględniając okoliczności
a typowe dla obecnego okresu, w którym
odnowa teologiczna, kanoniczna, społeczna i
strukturalna wpłynęła głęboko na fizjonomię
i życie wspólnoty zakonnej.
Dokument niniejszy wychodzi od
konkretnych sytuacji, aby przedstawić pewne
wskazania, które mogą być pomocne w
dziele nieustannej ewangelicznej odnowy
wspólnot.
I WSPÓLNA
12. Każda autentyczna wspólnota
chrześcijańska, ze względu na swój
pierwotny wymiar mistyczny, jawi się „sama
w sobie jako rzeczywistość teologalna,
przedmiot kontemplacji”.[28] Wynika stąd,
że wspólnota zakonna jest przede wszystkim
tajemnicą, którą należy kontemplować oraz
przyjmować z wdzięcznym sercem i w jasnej
perspektywie wiary.
Gdy zapomina się o tym wymiarze
mistycznym i teologalnym, który umożliwia
łączność z tajemnicą boskiej komunii,
obecnej i udzielanej wspólnocie, wówczas
nieodwracalnie zapomina się także o
głębszych racjach „tworzenia wspólnoty”
oraz cierpliwego budowania życia
braterskiego. Może się wówczas wydawać,
że zadanie to przekracza ludzkie siły, a
ponadto jest nieużytecznym trwonieniem
energii, szczególnie dla osób intensywnie
individualizmu.
Ten istý Kristus, ktorý nás povolal, zvoláva
každý deň svojich bratov a sestry, aby sa s
nimi rozprával, zjednocoval ich v Eucharistii
so sebou i navzájom, aby sa čoraz viac stávali
jeho živým a viditeľným telom, ktoré oživuje
Duch a ktoré je na ceste k Otcovi.
Modlitba v spoločenstve, ktorá sa vždy
považovala za základ každého komunitného
života, vychádza z kontemplácie veľkého a
vznešeného tajomstva Boha, z obdivu nad
jeho prítomnosťou, ktorá pôsobí v
najvýznamnejších okamihoch života našich
rehoľných rodín, ale i v pokornej a
každodennej realite našich spoločenstiev.
13. Ako odpoveď na Pánovo napomenutie:
„Bdejte celý čas a modlite sa“ (Lk 21, 36)
musí byť rehoľná komunita bdelá a nájsť si
potrebný čas, aby sa venovala skvalitneniu
svojho života. Rehoľníci a rehoľníčky totiž
veľakrát „nemajú čas“ a hrozí im, že ich deň
bude príliš uponáhľaný a nepokojný, čo môže
skončiť celkovou únavou a vyčerpaním.
Rehoľné spoločenstvo má dodržiavať určitý
denný režim, mať pevne stanovený čas na
modlitbu, aby sa tak naučilo darovať čas
Bohu (vacare Deo).
Modlitbou sa myslí čas strávený s Bohom,
počas ktorého v nás môže Boh pôsobiť a
medzi rozptýlením a námahou prenikať do
nášho života, ovplyvňovať ho, posilňovať a
usmerňovať, aby tak nakoniec mohlo patriť
Bohu celé naše bytie.
14. Jeden z najcennejších výdobytkov
posledných desaťročí, všetkými uznávaný a
chválený, spočíval v tom, že rehoľné rodiny
znovuobjavili liturgickú modlitbu.
pod silnym wpływem kultury aktywizmu i
indywidualizmu.
Chrystus wzywa każdego dnia swoich braci i
siostry, których sam powołał, aby rozmawiać
z nimi, aby w Eucharystii jednoczyć ich z
sobą i budować jedność między nimi, aby
coraz bardziej stawali się Jego żywym i
widzialnym Ciałem, ożywianym przez
Ducha i zdążającym ku Ojcu.
Wspólna modlitwa, która zawsze była
uważana za podstawę wszelkiego życia
wspólnotowego, rodzi się z kontemplacji
wielkiej i wzniosłej tajemnicy Boga, z
podziwu dla Jego obecności, ujawniającej się
w najbardziej doniosłych chwilach w życiu
naszych rodzin zakonnych, jak również w
skromnej i codziennej rzeczywistości
naszych wspólnot.
13. Przyjmując upomnienie Pana:
„Czuwajcie (…) i módlcie się” (Łk2l, 36),
wspólnota zakonna musi czuwać i znaleźć
czas na to, by należycie zatroszczyć się o
poziom swojego życia. Zdarza się, że
zakonnicy i zakonnice „nie mają czasu”, są
przeciążeni codziennymi zajęciami i
troskami, co może prowadzić do zmęczenia i
wyczerpania. Dlatego życie wspólnoty
zakonnej przebiega zgodnie z określonym
rytmem godzin, co pozwala przeznaczyć
odpowiedni czas na modlitwę, a przede
wszystkim uczy poświęcać czas Bogu
(vacare Deo).
Modlitwę należy rozumieć również jako czas
przebywania z Panem, aby On mógł działać
w nas, aby mógł wejść w nasze życie pełne
rozproszeń i trosk, umocnić nas i prowadzić,
i aby ostatecznie całe nasze istnienie mogło
naprawdę należeć do Niego.
14. Jednym z najbardziej wartościowych
osiągnięć ostatnich dziesiątków lat,
powszechnie uznanym i wysoko cenionym,
było ponowne odkrycie modlitwy
liturgicznej przez rodziny zakonne.
Spoločné slávenie liturgie hodín, či aspoň
niektorých jej častí, oživilo modlitbu
mnohých spoločenstiev a uviedlo ich do
živšieho kontaktu s Božím slovom a s
modlitbou Cirkvi (29).
V žiadnom prípade nemožno upustiť od
presvedčenia, že budovanie spoločenstva
vychádza z liturgie, predovšetkým zo
slávenia Eucharistie (30) a iných sviatostí.
Spomedzi nich si zasluhuje obnovenú
pozornosť sviatosť zmierenia, lebo
prostredníctvom nej v nás Pán oživuje
spojenie s ním i s bratmi.
Nasledovaním prvých spoločenstiev v
Jeruzaleme (porov. Sk 2, 42) –
prostredníctvom Božieho slova, Eucharistie,
spoločnej modlitby, vytrvalosti a vernosti
učeniu apoštolov a ich nasledovníkov – sa
rehoľné komunity pripájajú k veľkým Božím
dielam, ktoré v tomto kontexte žiaria a
vzbudzujú chválu, vďaku, radosť, zjednocujú
srdcia, sú oporou v spoločných ťažkostiach
denného spolužitia i vzájomným posilnením
vo viere.
Pokles počtu kňazov môže, žiaľ, na
niektorých miestach spôsobiť, že denná
účasť na svätej omši nebude možná. Predsa
sa však treba postarať o čoraz hlbšie chápanie
veľkého daru Eucharistie, pričom sa sväté
tajomstvo tela a krvi Pána – ktorý je živý a
prítomný v spoločenstve, aby ho posilňoval a
oduševňoval na jeho ceste k Otcovi – má stať
centrom života. Stadiaľ plynie potreba, aby
centrálnym miestom spoločenstva v každom
rehoľnom dome bola kaplnka (31), kde by
mohlo v modlitbe a adorácii posilňovať svoju
eucharistickú spiritualitu.
Vskutku, okolo slávenia a adorovania
Eucharistie, ktorá je „vrcholom a zdrojom“
všetkej aktivity Cirkvi, sa buduje
spoločenstvo duší, ktoré je predpokladom
každého rastu bratského vzťahu. „Tu má teda
mať svoj začiatok každá výchovná snaha o
ducha jednoty“ (32).
Wspólne sprawowanie Liturgii Godzin lub
przynajmniej niektórych jej części ożywiło
modlitwę licznych wspólnot, pogłębiając ich
więź ze słowem Bożym i z modlitwą
Kościoła.[29]
Wszyscy powinni być przekonani, że
wspólnotę buduje się na fundamencie liturgii,
a przede wszystkim na sprawowaniu
Eucharystii[30] i innych sakramentów.
Pośród nich zasługuje na szczególną uwagę
sakrament pojednania, przez który Pan
pozwala człowiekowi odnawiać więź z Nim i
z braćmi.
Podobnie jak w pierwszej wspólnocie
jerozolimskiej (por. Dz 2, 42), słuchanie
słowa, Eucharystia, modlitwa wspólna,
niezłomna wierność nauczaniu apostołów i
ich następców – wszystko to pozwala
obcować z wielkimi dziełami Boga, które
dzięki temu jaśnieją pełnym blaskiem i
skłaniają do uwielbienia i dziękczynienia,
stają się źródłem radości i jedności serc,
podporą w trudnościach codziennego
współżycia i źródłem wzajemnego
umocnienia w wierze.
Niestety, zmniejszająca się liczba kapłanów
może sprawić, że w niektórych regionach
codzienne uczestniczenie we Mszy św. staje
się niemożliwe. Pomimo to należy dążyć do
coraz głębszego zrozumienia wielkiego daru
Eucharystii i stawiać w centrum życia święte
misterium Ciała i Krwi Chrystusa, który jest
obecny we wspólnocie, aby ją umacniać i
ożywiać w drodze ku Ojcu. Jest zatem
konieczne, aby w każdym domu zakonnym
centrum wspólnoty stanowiła kaplica,[31] w
której zakonnicy mogą pogłębiać swą
duchowość eucharystyczną przez modlitwę i
adorację.
Sprawowanie i adoracja Eucharystii,
„szczytu i źródła” całej działalności
Kościoła, jest bowiem podstawą komunii
umysłów i serc, niezbędnej dla wzrastania w
braterstwie. „Od niej zatem trzeba zacząć

15. Modlitba v spoločenstve dosiahne svoj
plný účinok, keď je úzko spätá s osobnou
modlitbou. Spoločná modlitba a osobná
modlitba sú skutočne veľmi úzko prepojené a
navzájom sa dopĺňajú. Všade, no najmä v
istých regiónoch a kultúrach, je potrebné
veľmi zdôrazniť jej vnútorný rozmer,
moment synovského vzťahu s Otcom,
intímneho a snúbeneckého dialógu s
Kristom, ako aj potrebu osobného
prehlbovania toho, čo sa slávilo a prežívalo v
spoločnej modlitbe. ďalej je potrebné
zdôrazňovať vnútorné i vonkajšie stíšenie,
ktoré vytvára priestor, aby Božie slovo a
Duch mohli obnoviť i tie najskrytejšie hĺbky.
Zasvätená osoba, ktorá žije v spoločenstve,
živí svoje zasvätenie neustálym osobným
rozhovorom s Bohom, ale aj spoločnou
chválou a prosbami.
16. Modlitba v spoločenstve bola v týchto
rokoch obohatená rôznymi novými
výrazovými formami i novými spôsobmi
zapájania sa.
Osobitne plodným sa pre mnohé
spoločenstvá stalo lectio divina – spoločné
čítanie a zamýšľanie sa nad Božím slovom,
ako aj vzájomné vymieňanie si skúseností
viery a apoštolátu. Rozdielnosť veku,
formácie, či povahy nabáda však k
opatrnosti, pokiaľ to chceme vyžadovať od
celej komunity bez rozdielu: je dobré
pripomenúť, že uskutočnenie takejto formy
vzájomnej komunikácie nemožno urýchliť.
Tam, kde sa takáto vzájomná komunikácia
robí spontánne a so všeobecným súhlasom,
posilňuje vieru i nádej, rovnako ako
vzájomnú úctu a dôveru, povzbudzuje k
zmiereniu a živí bratskú solidaritu v
modlitbe.
wszelkie wychowanie do ducha
wspólnoty”.[32]
15. Modlitwa wspólnotowa osiąga pełną
skuteczność, kiedy jest wewnętrznie
zespolona z modlitwą osobistą. Modlitwa
wspólna i modlitwa osobista są bowiem
ściśle z sobą związane i wzajemnie się
uzupełniają. Wszędzie, ale zwłaszcza w
pewnych regionach i kulturach, trzeba kłaść
szczególny nacisk na wymiar wewnętrzny,
na synowską więź z Ojcem, na osobisty i
oblubieńczy dialog z Chrystusem, na
osobiste pogłębienie tego, co stanowiło treść
modlitwy wspólnotowej, na ciszę
wewnętrzną i zewnętrzną która stwarza
potrzebną przestrzeń, aby Słowo i Duch
mogły odrodzić najtajniejsze głębie
ludzkiego serca. Osoba konsekrowana, która
żyje we wspólnocie, ożywia swoją
konsekrację zarówno przez nieustanną
osobistą rozmowę z Bogiem, jak i przez
wspólnotową modlitwę pochwalną i
wstawienniczą.
16. Modlitwa wspólnotowa wzbogaciła się w
ostatnich latach o wiele nowych form wyrazu
i uczestnictwa.
Szczególnie owocne dla wielu wspólnot było
zbiorowe odprawianie Lectio divina oraz
wspólna refleksja nad słowem Bożym, a
także wzajemne dzielenie się własnym
doświadczeniem wiary i troskami
apostolskimi. Różnice wieku, formacji i
charakteru każą tu jednak zachować
roztropność i nie stawiać jednakowych
wymagań całej wspólnocie: warto
przypomnieć, że takich form wspólnej
modlitwy nie można wprowadzić w krótkim
czasie.
Tam, gdzie praktykuje sieje spontanicznie i
za wspólną zgodą tego rodzaju wzajemne
dzielenie się umacnia wiarę, nadzieję,
szacunek i wzajemne zaufanie, sprzyja
pojednaniu i ożywia solidarność w
modlitwie.
17. Tak pre osobnú, ako aj pre spoločnú
modlitbu platia Pánove slová, že „sa treba
stále modliť a neochabovať“ (Lk 18, 1;
porov. 1 Sol 5, 17). Rehoľné spoločenstvo
žije naozaj neustále pred tvárou svojho Pána,
ktorého prítomnosť si má neprestajne
uvedomovať. Jednako však má modlitba v
spoločenstve svoje rytmy, ktorých frekvencia
(denná, týždenná, mesačná, ročná) je
stanovená vlastným právom každého
inštitútu.
Modlitba v komunite si vyžaduje
dodržiavanie stanovených hodín, ale aj – a to
predovšetkým – vytrvalosť, „aby sme skrze
trpezlivosť a útechu z Písma mali nádej (...),
a tak jednomyseľne, jednými ústami
oslavovali Boha a Otca nášho Pána Ježiša
Krista“ (Rim 15, 4 – 6).
Vernosť a vytrvalosť pomáhajú kreatívne a
múdro prekonávať niektoré ťažkosti typické
pre určité spoločenstvá, ako je rôznorodosť
úloh a teda aj časového rozvrhu,
vyčerpávajúca práca, či únava najrôznejšieho
druhu.
18. Modlitba k Preblahoslavenej Panne
Márii, oduševnená láskou k nej nás vedie k
jej nasledovaniu a spôsobuje, že jej príkladná
a materská prítomnosť nám pomáha, aby sme
zostali verní dennej modlitbe (porov. Sk 1,
14), a zároveň je pre rehoľné spoločenstvo
zjednocujúcim putom (33).
Pánova Matka napomáha budovanie
rehoľných spoločenstiev podľa vzoru „jej“
rodiny, rodiny z Nazareta, ku ktorej sa
rehoľné spoločenstvá musia často v duchu
vracať, lebo v nej sa evanjelium communia a
bratstva prežívalo podivuhodným spôsobom.
19. Modlitba v spoločenstve tiež podporuje a 19. Modlitwa wspólnotowa podtrzymuje
živí apoštolskú horlivosť. Na jednej strane je również i ożywia zapał apostolski. Z jednej
táto modlitba tajomnou premieňajúcou silou, strony
17. Tak jak do modlitwy osobistej, tak i
do wspólnotowej odnosi się wezwanie
Chrystusa, by „modlić się zawsze i nie
ustawać” (por. Łk 18, 1; 7 Tes 5, 17).
Wspólnota zakonna żyje bowiem nieustannie
przed obliczem swojego Pana, którego
obecności musi być stale świadoma.
Niemniej modlitwa wspólnotowa ma swój
własny rytm (codzienny, tygodniowy,
miesięczny, roczny), określony przez prawo
własne każdego instytutu.
Modlitwa we wspólnocie, która wymaga
przestrzegania pewnego rytmu dnia, wymaga
także i przede wszystkim wytrwałości: „To
zaś, co niegdyś zostało napisane, napisane
zostało i dla naszego pouczenia, abyśmy
dzięki cierpliwości i pociesze, jaką niosą
Pisma, podtrzymywali nadzieję. (…) abyście
(…) te same uczucia żywili do siebie i
zgodnie jednymi ustami wielbili Boga i Ojca
Pana naszego Jezusa Chrystusa” (Rz 15, 4-6).
Wierność i wytrwałość pomogą także
przezwyciężyć w sposób twórczy i mądry
pewne trudności, typowe dla niektórych
wspólnot, takie jak różnorodność
obowiązków i tym samym niejednolity
porządek dnia, nadmiar pochłaniających prac
oraz zmęczenie.
18. Modlitwa do Najświętszej Maryi
Panny, ożywiona miłością do Niej, prowadzi
nas do naśladowania Jej i sprawia, że Jej
matczyna obecność jest przykładem i
podporą w codziennej wierności modlitwie
(por. Dz 1, 14), staje się węzłem komunii dla
wspólnoty zakonnej.[33]
Matka naszego Pana pomoże ukształtować
wspólnoty zakonne na wzór „Jej” Rodziny,
Rodziny z Nazaretu – miasta, do którego
wspólnoty zakonne powinny w duchu
pielgrzymować, bo tam właśnie
urzeczywistniła się w przedziwny sposób
ewangelia komunii i braterstwa.
jest ona tajemniczą mocą
ktorá objíma všetky skutočnosti, aby
vykúpila svet a vrátila mu poriadok. Na
druhej strane nachádza svoj stimul aj v
apoštolskej službe s jej radosťami i
každodennými ťažkosťami, ktoré sa stávajú
príležitosťou na hľadanie a objavovanie
Pánovej prítomnosti a pôsobenia.
20. Väčšmi apoštolskými a hlbšie žijúcimi z
evanjelia sú tie rehoľné spoločenstvá – či už
kontemplatívne alebo činné –, ktoré majú
bohatú skúsenosť s modlitbou. V dobe ako je
tá naša, v ktorej sa prejavuje určité
prebudenie túžby po transcendentne, sa môžu
rehoľné spoločenstvá stať privilegovanými
miestami, kde možno nájsť cesty vedúce k
Bohu.
Rehoľné spoločenstvo „ako rodina
zjednotená v Pánovom mene, je zo svojej
povahy miestom, kde sa skúsenosť s Bohom
môže rozvinúť do svojej plnosti a
odovzdávať druhým“ (34), predovšetkým
však vlastným bratom zo spoločenstva.
Bohu zasvätené osoby, muži i ženy,
premeškajú túto historickú chvíľu, ak nedajú
našim súčasníkom odpoveď na ich „otázku
po Bohu“ a neukážu im spôsob, ako utíšiť
hlad po absolútne, ale ich odkážu inde,
možno aj na bludné cesty.
OSOBNÁ SLOBODA A BUDOVANIE WOLNOŚĆ OSOBISTA I TWORZENIE
BRATSTVA WIĘZI BRATERSTWA
21. „Neste si vzájomne bremená, a tak 21. „Jeden drugiego brzemiona noście i tak
naplníte Kristov zákon“ (Gal 6, 2). wypełnijcie prawo Chrystusowe” (Ga 6,2).
Vo vývoji spoločenstva naďalej zostáva
Kristus so svojím veľkonočným tajomstvom
vzorom, ako budovať jednotu. Prikázanie
lásky k blížnemu v ňom nachádza svoj zdroj,
vzor i mieru: máme sa milovať tak, ako nás
on miloval. A on nás miloval až po obetu
vlastného života. Náš život je účasťou na
Kristovej láske, na jeho láske k Otcovi a k
bratom, láske, ktorá zabúda na seba.
przemieniającą, która ogarnia całą
rzeczywistość, by odkupić świat i ustanowić
w nim ład. Z drugiej zaś strony czerpie
inspirację z posługi apostolskiej, z jej
codziennych radości i trudności. Stają się one
okazją do szukania i odkrywania obecności i
działania Pana.
20. Wśród wspólnot zakonnych – tak
kontemplacyjnych, jak i czynnych –
najbardziej apostolskie i ewangeliczne są te,
które mają bogate doświadczenie modlitwy.
W naszych czasach, w których znów
zauważyć można pewne rozbudzenie
wrażliwości na transcendencję, wspólnoty
zakonne mogą stać się miejscami szczególnie
sprzyjającymi poszukiwaniu dróg wiodących
do Boga.
„Jako rodzina zjednoczona w imię Pana,
[wspólnota zakonna] jest ze swej natury
miejscem, które powinno umożliwiać
osiągnięcie pełni doświadczenia i
przekazywanie go innym”,[34] przede
wszystkim braciom z własnej wspólnoty.
Osoby poświęcone Bogu, mężczyźni i
kobiety, nie zdołaj ą sprostać temu wyzwaniu
historii, jeśli nie odpowiedzą na „tęsknotę za
Bogiem” ludzi współczesnych i skłonią ich
tym samym do szukania gdzie indziej, często
na błędnych drogach, tego co może
zaspokoić ich głód Absolutu.
W całej dynamice wspólnotowej Chrystus w
swojej tajemnicy paschalnej jest wzorem
budowania jedności. Przykazanie wzajemnej
miłości w Nim ma bowiem źródło, przykład
i miarę: powinniśmy miłować się tak, jak On
nas umiłował. On nas umiłował aż po ofiarę
z własnego życia. Nasze życie jest
uczestnictwem w miłości Chrystusa, w Jego

Všetko toto však nie je v súlade s povahou
„starého človeka“, ktorý síce túži po
communiu i po jednotu, ale nechce za to
zaplatiť nevyhnutnú cenu v podobe osobného
angažovania sa a darovania seba samého.
Prechod od starého človeka, náchylného
uzatvárať sa do seba, k novému, ochotnému
darovať sa druhým, je dlhý a namáhavý.
Svätí zakladatelia reholí realisticky
poukazovali na ťažkosti a nástrahy tohto
prechodu, dobre si uvedomujúc, že
spoločenstvo nemožno improvizovať.
Spoločenstvo totiž nevzniká spontánne, ani
sa nedá realizovať v krátkom čase.
Aby sme mohli žiť ako bratia a sestry, je
potrebné nastúpiť na cestu skutočného
vnútorného oslobodenia. Tak ako sa po
vyslobodení z Egypta Izrael až po dlhom
putovaní púšťou pod vedením Mojžiša stal
Božím ľudom, aj spoločenstvo včlenené do
Cirkvi Božieho ľudu vytvoria len osoby,
ktoré Kristus oslobodil a ktoré – skrze dar
svojej oslobodzujúcej lásky a úprimné
prijatie ním ustanovených vodcov – urobil
schopnými milovať tak ako on.
Kristova láska rozliata v našich srdciach nás
vedie k tomu, aby sme milovali svojich
bratov a sestry až do tej miery, že vezmeme
na seba ich slabosti, problémy, ťažkosti.
Jedným slovom: že sa im sami darujeme.
22. Kristus dáva každému dve základné
istoty: že je nekonečne milovaný a že môže
bezhranične milovať. Nič okrem Kristovho
kríža nám nemôže úplne a definitívne dať
tieto istoty a slobodu, ktorá z nich plynie.
Vďaka nim sa zasvätená osoba postupne
oslobodzuje od potreby byť centrom
všetkého a vlastniť druhého, ako aj od
strachu darovať sa bratom; radšej sa učí
milovať tak, ako ju už prv Kristus miloval,
láskou, ktorá je teraz rozliata v jej srdci a robí
ju schopnou zabúdať na seba a darovať sa
miłości do Ojca i braci, w miłości, która
zapomina o sobie.
Wszystko to nie odpowiada naturze „starego
człowieka”, który pragnie wspólnoty i
jedności, ale nie zamierza i nie ma ochoty
zapłacić za nie ceny osobistego wysiłku i
poświęcenia. Droga prowadząca od starego
człowieka, który skłonny jest zamykać się w
sobie, do człowieka nowego, który oddaje się
innym, jest często długa i uciążliwa. Święci
założyciele zakonów, świadomi faktu, że
wspólnoty nie można stworzyć z dnia na
dzień, z wielkim realizmem podkreślali
trudności i zagrożenia towarzyszące tej
przemianie. Nie jest to proces, który
dokonuje się samoczynnie i w krótkim
czasie.
Aby żyć jak bracia i siostry, trzeba obrać
drogę prawdziwego wyzwolenia
wewnętrznego. Podobnie jak Izrael
wyzwolony z Egiptu stał się Ludem Bożym
po długiej wędrówce na pustyni pod
przewodnictwem Mojżesza, tak i wspólnota
włączona w Kościół-Lud Boży tworzy się z
osób, które Chrystus wyzwolił i sprawił, że
stały się zdolne do miłowania na Jego wzór
dzięki przyjęciu daru Jego wyzwalającej
miłości i dzięki szczeremu poddaniu się Jego
przewodnikom.
Miłość Chrystusa rozlana w naszych sercach
budzi w nas miłość do braci i sióstr, i każe
nam nawet przyjąć ich słabości, ich problemy
i ich trudności. Jednym słowem: ofiarować
samych siebie.
22. Chrystus daje człowiekowi
podwójną podstawową pewność: że jest
nieskończenie kochany i zdolny kochać bez
granic. Nic tak jak krzyż Chrystusa nie może
potwierdzić w sposób pełny i ostateczny tej
pewności oraz wolności, która z niej
wypływa. Dzięki temu osoba konsekrowana
uwalnia się stopniowo od pragnienia bycia w
centrum wszystkiego oraz posiadania
drugiego człowieka, a także od lęku przed
ofiarowaniem się braciom; uczy się raczej
kochać tak, jak Chrystus ją ukochał, tą
druhým, ako to urobil jej Pán.
Z tejto lásky sa rodí spoločenstvo ako W mocy tej miłości rodzi się wspólnota jako
zoskupenie slobodných osôb, oslobodených zespół osób wolnych i wyzwolonych przez
Kristovým krížom. krzyż Chrystusa.
23. Táto cesta oslobodzovania, ktorá vedie k
plnej jednote a k slobode Božích detí, si však
vyžaduje odvahu vzdať sa seba samých a
prijať a tolerovať druhého, aj s jeho
ohraničeniami, počnúc vlastným
predstaveným.
Z viacerých strán sa konštatovalo, že toto
bolo jedno z najslabších miest obnovy v
týchto rokoch. Narástli vedomosti,
preskúmali sa rôzne stránky spoločného
života, no menej sa dbalo o nevyhnuté
asketické úsilie, ktoré je nenahraditeľnou
podmienkou každého oslobodenia,
schopného urobiť zo skupiny osôb
kresťanské bratstvo.
Communio je ponúknutým darom, ktorý si
vyžaduje odpoveď v podobe trpezlivého
učenia sa a neustáleho zápasu, aby sa
podarilo zvíťaziť nad náladovosťou a
premenlivosťou želaní. Najvyšší ideál
spoločenstva nutne vyžaduje aj zmenu
všetkých postojov brániacich opravdivému
communiu.
Spoločenstvo bez mystiky nemá dušu, no bez
askézy nemá telo. Pri budovaní konkrétneho
spoločenstva sa vyžaduje súčinnosť medzi
Božím darom a osobným úsilím, aby tak
milosť a dar bratského communia
stelesňovali konkrétnu podobu.
24. Treba pripustiť, že takáto diskusia
spôsobuje dnes problémy tak medzi
mladými, ako aj medzi dospelými. Mladí
často pochádzajú z kultúry, ktorá si nadmieru
cení subjektivitu a snahu o individuálnu
sebarealizáciu, zatiaľ čo dospelí sú buď
ukotvení v minulých štruktúrach alebo žijú v
miłością, która przepełnia teraz jej serce
pozwala zapomnieć o sobie i składać siebie
w darze na wzór Chrystusa Pana.
23. Ta droga wyzwolenia, która prowadzi do
pełnej komunii i do wolności dzieci Bożych
wymaga jednak odważnego zaparcia się
siebie poprzez akceptację i przyjęcie
drugiego człowieka z wszystkimi jego
ograniczeniami, poczynając od sprawujących
władzę.
Z wielu stron zauważa się, że to właśnie
stanowiło jeden ze słabych punktów odnowy
ostatnich lat. Wzrósł poziom wiedzy,
analizowano różne aspekty życia
wspólnotowego, ale mniej zwracano uwagę
na potrzebę ascezy – konieczny i
niezastąpiony warunek procesu wyzwolenia,
zdolnego uczynić z grupy osób
chrześcijańską wspólnotę braterską.
Komunia jest darem, który wymaga
odpowiedzi, cierpliwego uczenia się i walki,
by przezwyciężyć nadmierną spontaniczność
i zmienność pragnień. Wzniosły ideał
wspólnotowy wymaga odrzucenia wszelkich
postaw sprzeciwiających się komunii.
Wspólnota bez mistyki nie ma duszy,
natomiast bez ascezy nie ma ciała. Potrzebne
jest „współdziałanie” między darem Boga i
wysiłkiem osobistym, aby budować
wspólnotę wcieloną, to znaczy aby nadać
konkretny kształt łasce i darowi wspólnoty
braterskiej.
24. Trzeba przyznać, że te sprawy są
źródłem trudności tak dla młodych, jak i dla
starszych. Często młodzi wywodzą się z
kultury, która nadmiernie ceni subiektywizm
i dążenie do osobistej realizacji, natomiast
starsi są czasem przywiązani do dawnych
struktur albo doznali pewnego rozczarowania
istom rozčarovaní, pokiaľ ide o spolčovacie praktyką częstych i niekończących się
tendencie v minulých rokoch, ktorých zebrań, które w minionych latach stały się
následkom bolo len priveľa slov a neistoty. źródłem werbalizmu i zamieszania.
Ako je pravdou, že spoločenstvo nemôže
existovať bez obetavosti každého jeho člena,
tak je tiež potrebné, aby sa hneď na začiatku
odstránili ilúzie vychádzajúce z predstavy, že
všetko „musí“ prichádzať od druhých. Treba
sa skôr naučiť s vďačnosťou znovu
objavovať, čo všetko sme už od druhých
prijali a ešte prijmeme. Dobré je pripraviť sa
hneď od začiatku na to, že máme byť
budovateľmi, nielen užívateľmi
spoločenstva, a že zároveň máme byť
zodpovední aj za rast toho druhého, otvorení
a pripravení prijať dar od druhého, schopní
pomáhať i prijímať pomoc, zastúpiť a nechať
sa zastúpiť.
Spoločný bratský život, na ktorom sa
podieľame, je prirodzene pre mladých
príťažlivý, no neskôr, keď treba v reálnych
podmienkach života vytrvať, sa môže stať
ťažkým bremenom. Počiatočná formácia
musí teda viesť aj k vedomiu, že život v
spoločenstve si vyžaduje aj obete, ktoré treba
vedieť prijať v perspektíve radostného a
skutočne bratského vzťahu, pričom má
zároveň prispieť i k formovaniu všetkých
ostatných postojov charakteristických pre
vnútorne slobodného človeka (35). Pretože
keď stratíme život pre bratov, nájdeme seba
samých.
25. Okrem toho je nevyhnutné neustále
pripomínať, že sebarealizácia zasvätených
osôb je možná len prostredníctvom
spoločenstva. Kto sa usiluje viesť nezávislý
život, oddelene od spoločenstva, určite zišiel
z bezpečnej cesty k dokonalosti v rámci
svojho stavu.
Zatiaľ čo západná spoločnosť oslavuje
nezávislú osobu, ktorá sa vie realizovať bez
pomoci druhých, akéhosi sebaistého
individualistu, evanjelium si vyžaduje osoby,
ktoré vedia zomrieť samým sebe ako zrnko
obilia, aby sa zrodili pre bratský život. (36)
Jeśli to prawda, że nie ma komunii bez ducha
ofiary ze strony wszystkich, to od samego
początku formacji należy wykazać złudność
przeświadczenia, że wszystko musi przyjść
od innych, i dopomóc w odkryciu z
wdzięcznością jak wiele się już otrzymało i
każdego dnia otrzymuje się od innych.
Należy więc od samego początku formować
postawę twórcy, a nie tylko konsumpcyjnego
odbiorcy wspólnoty, postawę wzajemnej
odpowiedzialności za wzrost duchowy,
otwartość i gotowość przyjęcia daru drugiego
człowieka, zdolność pomagania i
przyjmowania pomocy, umiejętność
zastąpienia kogoś innego, ale i ustąpienia
własnego miejsca innym.
Życie braterskie we wspólnocie w naturalny
sposób fascynuje młodych, ale wytrwanie w
konkretnych realiach życia może stać się
bardzo uciążliwe. Formacja początkowa
powinna zatem uświadamiać trudności i
ofiary, jakich wymaga życie we wspólnocie,
prowadzić do ich akceptacji w imię
budowania więzi pełnych radości i
prawdziwie braterskich oraz kształtować
wszystkie inne postawy typowe dla
człowieka wewnętrznie wyzwolonego[35].
Kto bowiem zatraca samego siebie dla braci,
odnajduje samego siebie.
25. Trzeba też nieustannie przypominać, że
osobista realizacja zakonników i zakonnic
dokonuje się we wspólnocie. Kto zatem
próbuje prowadzić życie niezależne, z dala
od wspólnoty, z pewnością nie wszedł
jeszcze na drogę doskonałości, odpowiednią
dla swojego stanu.
Podczas gdy w społeczeństwie zachodnim
znajduje uznanie człowiek niezależny,
zdolny sam osiągać swoje cele, a więc pewny
siebie indywidualista, Ewangelia potrzebuje
ludzi, którzy niczym ziarno potrafią umrzeć

Takto sa spoločenstvo stáva školou lásky,
schola amoris, pre mladých i dospelých.
Školou, kde sa učíme milovať Boha, milovať
bratov a sestry, s ktorými spoločne žijeme,
milovať ľudstvo, ktoré potrebuje Božie
milosrdenstvo a bratskú solidaritu.
26. Popri ideáli spoločenstva nemožno
zabudnúť na to, že každá kresťanská
skutočnosť sa buduje na ľudskej slabosti.
Dokonalé, „ideálne spoločenstvo“ ešte
neexistuje: dokonalé communio svätých je
konečným cieľom, ktorý sa dosiahne až v
nebeskom Jeruzaleme.
V našom čase ide o neustále upevňovanie a
budovanie spoločenstva: stále je možné
zlepšovať sa a spoločne kráčať k
spoločenstvu, ktoré vie žiť odpustenie a
lásku. Spoločenstvá sa naozaj nemôžu
vyhnúť všetkým konfliktom. Jednota, ktorú
majú budovať je jednotou, ktorá sa dosahuje
za cenu odpustenia a zmierenia (37). Preto
nás nesmie nedokonalosť spoločenstiev
odrádzať.
Spoločenstvá sa skutočne denne vydávajú na
cestu, povzbudzované učením apoštolov:
„Milujte sa navzájom bratskou láskou,
predbiehajte sa vzájomne v úctivosti“ (Rim
12, 10); „navzájom rovnako zmýšľajte“ (Rim
12, 16); „prijímajte jeden druhého, ako aj
Kristus prijal vás“ (Rim 15, 7); „môžete sa aj
vzájomne napomínať“ (Rim 15, 14); „čakajte
jeden na druhého“ (1 Kor 11, 33); „navzájom
si slúžte v láske“ (Gal 5, 13); „navzájom sa
potešujte a povzbudzujte jeden druhého“ (1
Sol 5, 11); „znášajte sa navzájom v láske (Ef
4, 2); „buďte k sebe navzájom láskaví a
milosrdní, navzájom si odpúšťajte“ (Ef 4,
32); „podriaďujte sa jedni druhým v bázni
pred Kristom“ (Ef 5, 21); „modlite sa jeden
za druhého“ (Jak 5, 16); „všetci sa navzájom
zaodejte pokorou“ (1 Pt 5, 5); „máme
spoločenstvo medzi sebou“ (1 Jn 1, 7);
„neúnavne konajme dobro... najmä členom
rodiny veriacich“ (Gal 6, 9 – 10).
dla siebie samych, aby mogło się odrodzić
życie braterskie.[36]
W ten sposób wspólnota staje się schola
amoris („szkołą miłości”) dla młodych i dla
starszych. Szkołą która uczy kochać Boga,
kochać braci i siostry żyjących obok nas,
kochać ludzkość potrzebującą Bożego
miłosierdzia i braterskiej solidarności.
26. Ideał wspólnotowy nie może przesłaniać
faktu, że każda rzeczywistość chrześcijańska
budowana jest na ludzkiej słabości.
„Wspólnota idealna”, doskonała jeszcze nie
istnieje: doskonałe obcowanie świętych jest
celem, który osiągniemy w niebieskim
Jeruzalem.
Nasz czas jest czasem wznoszenia,
nieustannego budowania, zawsze można coś
ulepszyć i dążyć razem do wspólnoty, która
umie przebaczać i kochać. Wspólnoty
bowiem nie są w stanie uniknąć wszelkich
konfliktów. Jedność, którą powinni tworzyć,
jest jednością ustanowioną za cenę
pojednania.[37] Ta niedoskonałość wspólnot
nie powinna jednak zniechęcać.
Wspólnoty codziennie podejmują na nowo
swoją wędrówkę, umocnione nauczaniem
apostołów: „W miłości braterskiej nawzajem
bądźcie życzliwi! W okazywaniu czci jedni
drugich wyprzedajcie!” (Rz 12, 10);
„Bądźcie zgodni we wzajemnych
uczuciach!” (Rz 12, 16); „przygarniajcie
siebie nawzajem, bo i Chrystus przygarnął
was” (Rz 15, 7); „upominajcie się
wzajemnie” (por. Rz 15, 14); „czekajcie jedni
na drugich” (por. 1 Kor 11, 33); „miłością
ożywieni służcie sobie wzajemnie” (Ga 5,
13); „zachęcajcie się wzajemnie” (7 Tes 5,
11); „znoście siebie nawzajem w miłości”
(por. Ef 4, 2); „Bądźcie dla siebie nawzajem
dobrzy i miłosierni! Przebaczajcie sobie
nawzajem” (Ef 4, 32); „Bądźcie (…) poddani
w bojaźni Chrystusowej” (Ef5,21); „módlcie
się jeden za drugiego” (Jk5,16);
„przyobleczcie się w pokorę jedni wobec
drugich” (por. 1 P 5, 5); „miejmy jedni z

27. Zdá sa, že pre napomáhanie dosiahnutia
communia myslí a sŕdc tých, ktorí sú
povolaní žiť spolu v jednom spoločenstve,
bude užitočné, keď si pripomenieme potrebu
pestovať vlastnosti, ktoré sú žiaduce vo
všetkých ľudských vzťahoch: slušnosť,
láskavosť, srdečnosť, sebakontrola, jemnosť,
zmysel pre humor a duch vzájomnej
komunikácie.
Dokumenty Magistéria Cirkvi sú v poslednej
dobe bohaté na odporúčania a postoje
užitočné pre komunitné spolužitie, ako napr.:
radostná jednoduchosť (38), vzájomná
otvorenosť a dôvera (39), schopnosť dialógu
(40), úprimný súhlas s prospešnou
komunitnou disciplínou (41).
28. Konečne nesmieme zabudnúť ani na to,
že pokoj a potešenie zo spoločného života sú
naďalej jedným zo znamení Božieho
kráľovstva. Radosť zo života, hoci aj
uprostred ťažkostí ľudskej a duchovnej
životnej cesty, či každodennej
jednotvárnosti, sú už súčasťou tohto
kráľovstva. Táto radosť je ovocím Ducha a
osvecuje jednoduchosť existencie i codzienności. Bratnia wspólnota bez radości
jednotvárnosť všednosti. Bratské
spoločenstvo bez radosti je bratské
spoločenstvo, ktoré dohára. Čoskoro budú
jeho členovia v pokušení hľadať inde to, čo
nenašli vo vlastnom dome. Bratské
spoločenstvo bohaté na radosť je skutočným
darom z výsosti pre bratov, ktorí oň vedia
prosiť a ktorí sa vedia navzájom prijímať,
pričom sa s dôverou v pôsobenie Ducha
Svätého zapájajú do jeho budovania. Takto
sa uskutočňujú slová žalmu: „Aké je dobré a
milé, keď bratia žijú pospolu... Tam Pán
udeľuje požehnanie a život naveky“ (Ź 133,
1 – 3) „pretože keď žijú bratsky pospolu,
zjednocujú sa v zhromaždení Cirkvi, cítia sa
súdržní v láske i jednej vôli“ (42).
drugimi współuczestnictwo” (por. 1 J 1, 7);
„nie ustawajmy w czynieniu dobra, przede
wszystkim naszym braciom w wierze” (por.
Ga 6, 9-10).
27. Budując wspólnotę ducha i serca
tych, którzy są powołani do życia razem w
jednej wspólnocie, warto pamiętać o
potrzebie rozwijania zalet przydatnych we
wszystkich relacjach ludzkich, takich jak
dobre wychowanie, uprzejmość, szczerość,
opanowanie, delikatność, poczucie humoru,
umiejętność dzielenia się z innymi.
Dokumenty Magisterium z ostatnich łat są
bogate w sugestie i wskazówki, które mogą
być pomocne we współżyciu
wspólnotowym; mówią między innymi o
radosnej prostocie,[38] szczerości i
wzajemnym zaufaniu,[39] umiejętności
dialogu,[40] szczerej akceptacji
dobroczynnej dyscypliny wspólnotowej.[41]
28. Nie można na koniec zapominać, że
pokój oraz upodobanie do przebywania
razem są jednym ze znaków Królestwa
Bożego. Radość życia – nawet wśród
trudności zewnętrznych i duchowych oraz
codziennych utrapień -jest już udziałem w
Królestwie. Ta radość jest owocem Ducha,
ogarnia zwyczajne ludzkie życie i monotonię
to wspólnota wymierająca. Członkowie
wspólnoty rychło zaczną szukać gdzie
indziej tego, czego nie mogą znaleźć we
własnym domu. Wspólnota bogata w radość
jest prawdziwym darem z wysoka dla braci,
którzy umieją o niego prosić i potrafią
akceptować się nawzajem, podejmują życie
braterskie we wspólnocie, ufając w działanie
Ducha Świętego. Tak spełniają się słowa
psalmu: „Oto jak dobrze i jak miło, gdy
bracia mieszkają razem; (…) tam udziela Pan
błogosławieństwa i życia na wieki” (Ps 133
[132], 1-3), „kiedy bowiem bracia żyją razem
we wspólnocie, jednoczą się w zgromadzeniu
Kościoła, czują się zgodni w miłości i
jednomyślni”.[42]
Takéto svedectvo radosti dáva rehoľnému
životu príťažlivú silu, je jedným zo zdrojov
nových povolaní a napomáha vytrvať v
povolaní. Veľmi dôležité je pestovať v
rehoľných spoločenstvách túto radosť: môže
ju uhasiť prepracovanosť, nadmierna
horlivosť v istých smeroch zasa môže
spôsobiť, že sa na ňu pozabudne a neustále
skúmanie vlastnej identity či budúcich
perspektív ju môže zakaliť.
No vedieť spoločne sláviť, dopriať si chvíle
osobného i spoločného oddychu, vzdialiť sa
z času na čas od svojej práce, radovať sa z
radosti brata, byť pozorný voči potrebám
bratov a sestier, s dôverou spolupracovať v
apoštoláte, milosrdne pristupovať k rôznym
situáciám, ísť v ústrety zajtrajšku s nádejou,
že vždy a všade môžeme stretnúť Pána: to
všetko živí vyrovnanosť, pokoj a radosť a
stáva sa posilou v apoštolskej činnosti.
Radosť je žiarivým svedectvom o
evanjeliovom charaktere rehoľného
spoločenstva, je cieľom cesty, ktorá, hoci nie
je bez strasti, predsa je možná, keď je
podopieraná modlitbou: „V nádeji sa radujte,
v súžení buďte trpezliví, v modlitbe vytrvalí“
(Rim 12, 12).
Komunikovať, aby sme spolu rástli
29. Pri obnove rehoľných spoločenstiev
prebiehajúcej v týchto rokoch sa ukázalo, že
komunikácia je jedným z tých ľudských
faktorov, ktorý nadobúda pre život rehoľného
spoločenstva čoraz väčší význam. Hlboko
pociťovaná potreba posilniť bratský život v
spoločenstve nesie so sebou aj potrebu širšej
a intenzívnejšej komunikácie.
Aby sme sa mohli stať bratmi a sestrami, je
potrebné sa poznať. Aby sme sa spoznali, je
veľmi dôležité viac a hlbšie komunikovať.
Dnes sa venuje rôznym stránkam
komunikácie veľká pozornosť, hoci jej
Takie świadectwo radości czyni życie
zakonne ogromnie atrakcyjnym, jest źródłem
nowych powołań i pomaga wytrwać. Trzeba
koniecznie podtrzymywać tę radość we
wspólnocie zakonnej: nadmiar pracy może ją
stłumić, przesadna troska o jakieś sprawy
może skłonić do zapomnienia o niej,
nieustanne zastanawianie się nad własną
tożsamością i przyszłością może ją osłabić.
Natomiast zdolność wspólnego świętowania,
umiejętność znalezienia czasu na
odpoczynek indywidualny i we wspólnocie,
spojrzenie czasem z dystansu na własną
pracę, radowanie się radością brata,
troszczenie się o potrzeby braci i sióstr, ufne
angażowanie się w pracę apostolską,
okazywanie miłosierdzia w różnych
sytuacjach, patrzenie w przyszłość z
nadzieją, że zawsze i w każdych
okolicznościach doprowadzi nas do
spotkania z Panem: wszystko to daje pogodę
ducha, pokój i radość, staje się też źródłem
mocy dla działalności apostolskiej.
Radość jest wspaniałym świadectwem
ewangeliczności wspólnoty zakonnej,
uwieńczeniem drogi czasem trudnej, ale
możliwej do przebycia dzięki mocy
modlitwy: „Weselcie się nadzieją, w ucisku
bądźcie cierpliwi, w modlitwie – wytrwali!”
(Rz 12, 12).
Wzajemna komunikacja jako warunek
wspólnego wzrastania
29. Dokonująca się w ostatnich latach
odnowa ukazała, że komunikacja między
ludźmi jest jednym z czynników, które
nabierają coraz większego znaczenia w życiu
wspólnoty zakonnej. Głębiej odczuwana
potrzeba rozwijania życia braterskiego
wspólnoty domaga się szerszej i bardziej
intensywnej komunikacji.
Aby stać się braćmi i siostrami trzeba się
najpierw poznać, wydaje się zaś, że bardzo
ważnym czynnikiem wzajemnego poznania
jest zdolność komunikowania się w coraz
szerszej i głębszej formie. Wiele uwagi
intenzita a formy sa vzhľadom na jednotlivé poświęca się dziś wielorakim aspektom
inštitúty a oblasti sveta líšia. komunikacji między ludźmi, choć w
poszczególnych instytutach i regionach
świata przejawia się to w różnej mierze i na
różne sposoby.

30. Komunikácia v rámci inštitútov 30. Bardzo wyraźnie rozwinęła się

zaznamenala tiež prudký rozvoj. wzajemna komunikacja wewnątrz
Zintenzívnili sa pravidelné stretnutia ich zgromadzeń zakonnych. Wzrosła liczba
členov na centrálnej, regionálnej i regularnych spotkań ich członków na
provinciálnej úrovni, predstavení bežne szczeblu centralnym, regionalnym i
posielajú okružné listy a podnety, častejšie prowincjalnym; przełożeni systematycznie
navštevujú jednotlivé spoločenstvá a vzrástla rozsyłają listy i wskazania i częściej wizytują
výmena informácií prostredníctvom wspólnoty, rozpowszechniło się wydawanie
interných správ a periodík. biuletynów i czasopism wewnętrznych.

Takáto široká komunikácia na rôznych Ta szeroka i celowo inspirowana

úrovniach, vedená s ohľadom na charakter
daného inštitútu, vytvára zvyčajne užšie
vzťahy, posilňuje rodinného ducha i
spoluúčasť na dianí v rámci inštitútu, má za
následok väčšiu citlivosť na všeobecné
problémy a spája zasvätené osoby užšie so
spoločným poslaním.
komunikacja na różnych poziomach, której
formy odpowiadają charakterowi danego
instytutu, przyczynia się zwykle do
zacieśnienia wzajemnych więzi, ożywia
poczucie przynależności do jednej rodziny i
uczestnictwa w sprawach całego
zgromadzenia, uwrażliwia na problemy
ogólne, skupia osoby konsekrowane wokół
wspólnego posłannictwa.

31. Aj na komunitnej úrovni sa ukázalo ako 31. Także w życiu poszczególnych

veľmi pozitívne, keď sa pravidelne, často
týždenne konajú stretnutia, na ktorých si
rehoľníci a rehoľníčky môžu navzájom
pohovoriť o problémoch komunity, inštitútu,
Cirkvi alebo o jej najdôležitejších
dokumentoch. Sú to užitočné momenty na
vypočutie tých druhých, na vyjadrenie
vlastných myšlienok, na spoločné skúmanie
a hodnotenie prejdenej cesty, na reflexiu i
plánovanie.
wspólnot bardzo pożyteczne okazały się
regularne, często cotygodniowe spotkania, w
czasie których zakonnicy i zakonnice
zastanawiają się razem nad problemami
wspólnoty, instytutu i Kościoła oraz
omawiają jego ważniejsze dokumenty. Są to
okazje, by słuchać innych, dzielić się
własnymi przemyśleniami, przeanalizować i
ocenić drogę już przebytą wspólnie myśleć i
planować.

Najmä vo väčších komunitách potrebuje Życie braterskie, szczególnie we

bratský život tieto podmienky, aby mohol
rásť. Sú to okolnosti, keď sú rehoľníci
oslobodení od iných povinností; momenty
komunikácie, ktoré sú dôležité pre spoločné
nesenie zodpovednosti i pre zaradenie
vlastnej práce do širšieho kontextu
rehoľného, cirkevného i svetského života,
kam sú tiež vyslaní na misie, odhliadnuc od
misijného poslania v samotnom komunitnom
živote. Po tejto ceste idú všetky spoločenstvá,
wspólnotach licznych, potrzebuje tych form
komunikacji, aby mogło się rozwijać. Czas
na nie przeznaczony powinien być wolny od
wszelkich innych zajęć, jest bowiem ważną
okazją do wymiany myśli i informacji, co ma
służyć między innymi tworzeniu klimatu
współodpowiedzialności oraz włączeniu
pracy każdego zakonnika nie tylko w
kontekst wspólnotowy, ale także w
całokształt życia zakonu, Kościoła i świata,
prispôsobiac jej rytmus a podobu
vlastnostiam daného spoločenstva a jeho
úlohám. U kontemplatívnych spoločenstiev
si to vyžaduje brať osobitný ohľad na ich štýl
života.
32. To však nie je všetko. Na viacerých
miestach pociťujú potrebu zintenzívniť
komunikáciu medzi členmi toho istého
spoločenstva. Nedostatočná či slabá
komunikácia má zvyčajne za následok
oslabenie bratských vzťahov, pretože
nepoznáme pocity a skúsenosti tých druhých,
čo spôsobuje, že spolubrat nám ostane cudzí
a vzťah s ním sa stáva anonymným, navyše
to vytvára skutočné stavy izolácie a
osamelosti.
V niektorých spoločenstvách sa sťažujú na
upadajúcu kvalitu komunikácie vzhľadom na
základné duchovné témy: rozpráva sa len o
okrajových témach a problémoch, no
zriedkavo sa ľudia delia o to, čo má na ich
ceste posväcovania životne dôležitú a
centrálnu úlohu.
Následky môžu byť bolestivé, pretože
duchovná skúsenosť nepozorovane
nadobúda individualistický nádych. Okrem
toho sa uprednostňuje nezávislosť spojená s
necitlivosťou voči druhému, zatiaľ čo
dôležité vzťahy sa postupne začínajú
vyhľadávať mimo spoločenstva.
Problém teda treba jednoznačne riešiť:
ohľaduplne a pozorne, bez akéhokoľvek
násilia; ale zároveň aj odvážne a kreatívne,
hľadajúc formy a nástroje, ktoré umožnia
postupne všetkým naučiť sa v jednoduchosti
a bratsky deliť o dary Ducha, aby skutočne
patrili všetkým a slúžili na všeobecný úžitok
(porov. 1 Kor 12, 7).
Communio sa rodí práve zo spoločného Komunia rodzi się właśnie z wzajemnego
užívania darov Ducha, zo vzájomného dzielenia się darami Ducha, z dzielenia się
delenia sa o vieru a vo viere, pričom bratský wiarą i w wierze, w której więź braterstwa
do którego jest on posłany. Praktykę tę
należy rozwijać we wszystkich wspólnotach,
uzależniając jej rytmy i formy od wielkości
wspólnot i ich zadań. We wspólnotach
kontemplacyjnych wymaga ona
poszanowania ich specyficznego stylu życia.
32. To jednak nie wszystko. W wielu
regionach odczuwa się wzmożoną potrzebę
komunikacji między członkami tej samej
wspólnoty zakonnej. Brak i ubóstwo takiej
komunikacji zazwyczaj osłabiają więzi
braterstwa, ponieważ nieznajomość
doświadczeń innych rodzi wyobcowanie i
anonimowość, a nawet stwarza sytuacje
głębokiej izolacji i samotności.
W niektórych wspólnotach krytykowany jest
niedostateczny poziom podstawowej
wymiany dóbr duchowych; rozmawia się o
tematach i problemach marginalnych, ale
rzadko przekazuje się to, co jest istotne i
zasadnicze w życiu konsekrowanym.
Konsekwencje tego stanu rzeczy mogą być
bolesne, ponieważ doświadczenia duchowe
nabierają w sposób niedostrzegalny znamion
indywidualistycznych. Rodzi to mentalność,
która skłania do kierowania się tylko własną
opinią, a także niewrażliwość na innych i
prowadzi z czasem do poszukiwania
głębszych relacji poza wspólnotą.
Należy stawić czoło temu problemowi w
sposób zdecydowany, z taktem i
delikatnością bez wymuszania
czegokolwiek, ale odważnie i twórczo,
poszukując form i sposobów, dzięki którym
wszyscy stopniowo nauczą się dzielić, w
prostocie i braterstwie, darami Ducha
Świętego, by były one rzeczywiście
powszechną własnością i służyły
zbudowaniu całej wspólnoty (por. 1 Kor 12,
7).
zväzok je o to silnejší, o čo centrálnejší
význam zaujíma v spoločenstve to, na čom sa
všetci podieľajú. Takáto komunikácia je
užitočná aj pre pochopenie spôsobu
odovzdávania skúsenosti, ktorý potom pri
apoštoláte umožňuje jednotlivcovi „vyznať
svoju vieru“ jednoduchými a „wyznawać wiarę” w sposób łatwy i prosty,
zrozumiteľnými slovami, aby to všetci mohli
porozumieť a oceniť.
Formy odovzdávania si duchovných darov
môžu byť rozličné. Okrem tých, ktoré sme už
spomínali – spoločná reflexia nad Božím
slovom a vzájomné odovzdávanie si
skúsenosti s Bohom, spoločné rozlišovanie a
plánovanie – (43) možno pripomenúť ešte
bratské napomínanie, revíziu života a iné
formy typické pre jednotlivé tradície. Sú to
konkrétne spôsoby, ako sa dať do služby
druhým a umožniť, aby spoločenstvo bolo
naplnené darmi, ktoré Duch hojne uštedruje
na jeho budovanie a poslanie vo svete.
Toto všetko nadobúda ešte väčší význam v
dnešnej dobe, keď v jednej komunite môžu
spolu bývať rehoľníci nielen rôzneho veku,
ale aj rozličnej rasy, kultúrnej i teologickej
formácie, a tí, ktorí majú odlišnú skúsenosť z
uplynulých pohnutých a pluralizmom
poznačených rokov.
Bez dialógu a vzájomného počúvania hrozí,
že rehoľníci budú viesť akýsi „paralelný“
život, veľmi vzdialený od ideálu bratského
života.
33. Každá forma komunikácie zahŕňa
osobitné psychologické procesy a problémy,
ktorým možno pozitívne čeliť aj s využitím
humánnych vied. Niektoré spoločenstvá s
pomocou odborníkov na komunikáciu a
profesionálov z odboru psychológie a
sociológie získali v tomto smere náskok.
Ide o mimoriadne prostriedky, ktoré treba Są to środki nadzwyczajne, których
rozumne zvážiť a možno ich s mierou przydatność należy oceniać z rozwagą. Mogą
využívať v spoločenstvách, ktoré chcú je stosować w sposób umiarkowany
jest tym silniejsza im bardziej istotne i
fundamentalne jest to, co składa się do
wspólnego skarbca. Taka komunikacja jest
przydatna także dlatego, że uczy sztuki
dzielenia się własnymi przeżyciami, co
później, w praktyce apostolatu, pozwoli
tak aby wszyscy mogli ją zrozumieć i poznać
jej smak.
Formy przekazywania darów duchowych
mogą być różne. Oprócz form już
wspomnianych – dzielenia się słowem i
doświadczeniem Boga, rozeznania
wspólnotowego, wspólnotowego
planowania[43] – można też wspomnieć o
upomnieniu braterskim, rewizji życia i
innych tradycyjnych formach. Są to
konkretne sposoby oddania innym do
dyspozycji i przekazania wspólnocie darów
Ducha Świętego, których On tak obficie
udziela dla jej zbudowania i dla jej misji w
świecie.
Wszystko to nabiera jeszcze większego
znaczenia w dzisiejszej sytuacji, gdy w tej
samej wspólnocie żyją czasem zakonnicy nie
tylko w różnym wieku, ale i różnych ras,
różnej formacji kulturowej i teologicznej,
zakonnicy mający za sobą różne
doświadczenia, zdobyte w ostatnich latach,
naznaczonych niepokojem i pluralizmem.
Gdy brakuje dialogu i wsłuchiwania się w
głos innych, powstaje zagrożenie, że
poszczególni członkowie wspólnoty będą
żyć jakby obok siebie i niezależnie od siebie,
co jest bardzo odległe od ideału braterstwa.
33. Każda forma komunikacji niesie z sobą
problemy i trudności natury psychologicznej,
którym można skutecznie stawić czoło także
przy pomocy nauk o człowieku. Niektóre
wspólnoty skorzystały na przykład z pomocy
specjalistów w dziedzinie społecznego
przekazu, psychologii lub socjologii.
zbúrať múr oddelenia, ktorý sa niekedy týči v
ich vnútri. Čisto ľudské techniky sa javia ako
užitočné, no nie sú postačujúce. Oveľa
potrebnejšie je, aby všetkým ležalo na srdci
dobro bratov a rozvíjali si evanjeliovú
schopnosť prijímať od druhých to, čo nám
chcú darovať a s čím sa chcú podeliť, ako i
to, čo skutočne odovzdávajú svojou vlastnou
existenciou.
„Zmýšľajte rovnako, rovnako milujte, buďte
jedna duša a jedna myseľ! Nerobte nič z
nevraživosti ani pre márnu slávu, ale v
pokore pokladajte jeden druhého za vyššieho.
Nech nik nehľadí iba na svoje vlastné
záujmy, ale aj na záujmy iných. Zmýšľajte
tak ako Kristus Ježiš“ (Flp 2, 2 –5).
V takomto ovzduší môžu potom
komunikačné spôsoby a techniky, ktoré sú
zlučiteľné s rehoľným životom, dosiahnuť
výsledky napomáhajúce prehlbovanie
bratských vzťahov.
34. Značný vplyv masmédií na život a
mentalitu našich súčasníkov sa dotýka aj
rehoľných spoločenstiev a nezriedka
podmieňuje ich internú komunikáciu.
Spoločenstvo, ktoré si je tohto vplyvu
vedomé, sa ich učí využívať pre osobný rast
i rast spoločenstva, s evanjeliovým jasným
poznaním a vnútornou slobodou toho, kto sa
naučil poznať Krista (porov. Gal 4, 17 – 23).
Masmédiá totiž ponúkajú a často i nanucujú
určitú mentalitu a postoj k životu, ktoré treba
neustále konfrontovať s evanjeliom. V tomto
zmysle sa z mnohých strán požaduje, aby sa
prehĺbila formácia vo vzťahu ku kritickému a
plodnému využívaniu týchto prostriedkov.
Prečo teda tieto otázky nepreskúmať,
neprehodnotiť a nezaradiť do plánov
pravidelných stretnutí komunity?
Najmä vtedy, keď sa televízia stáva jedinou Zwłaszcza telewizja, kiedy staje się jedyną
formou rekreácie, bráni, ba občas i formą rozrywki, utrudnia lub wręcz
znemožňuje rozvíjanie vzťahov medzi uniemożliwia nawiązywanie właściwych
wspólnoty, pragnące zburzyć mury
podziałów, jakie powstają czasem wewnątrz
nich. Ludzkie metody są tu przydatne, ale
niewystarczające. Wszyscy powinni
troszczyć się szczerze o dobro brata,
rozwijając w sobie ewangeliczną zdolność
przyjmowania od innych tego wszystkiego,
co oni sami pragną dać i przekazać i co
istotnie przekazują samym swoim życiem.
„Miejcie te same dążenia: tę samą miłość i
wspólnego ducha, (…) w pokorze oceniając
jedni drugich za wyżej stojących od siebie.
Niech każdy ma na oku nie tylko swoje
własne sprawy, ale też i drugich. To dążenie
niech was ożywia; ono też było w Chrystusie
Jezusie” (por. Flp 2, 2-5).
Właśnie w takim klimacie metody i techniki
komunikacji, zgodne z życiem zakonnym,
mogą dać rezultaty sprzyjające wzrostowi
wspólnoty braterskiej.
34. Znaczny wpływ środków
społecznego przekazu na życie i mentalność
współczesnych nam ludzi daje się odczuć
także we wspólnotach zakonnych i nierzadko
kształtuje też sposoby porozumiewania się
ich członków.
Wspólnota świadoma wpływu środków
przekazu uczy się używać ich dla pożytku
osobistego i wspólnotowego z ewangeliczną
prostotą i wewnętrzną wolnością tych, którzy
poznali Chrystusa (por. Ga 4, 17-23). Środki
te propagują bowiem, a często wręcz
narzucają, mentalność i wzorce życiowe,
które trzeba nieustannie zestawiać z
Ewangelią. Dlatego z wielu stron wskazuje
się dziś na potrzebę pogłębionej formacji,
przygotowującej do właściwego oraz
krytycznego i owocnego korzystania ze
środków przekazu. Być może warto uczynić
z nich przedmiot ocen, rozeznania i
planowania podczas regularnych spotkań
wspólnotowych.
bratmi, obmedzuje komunikáciu medzi nimi, relacji między ludźmi, ogranicza braterską
ba dokonca môže ohroziť samotný zasvätený komunikację i może nawet szkodzić życiu
život. konsekrowanemu.

Žiadúca je teda zdravá rovnováha: Należy zatem zachować właściwą

využívanie komunikačných prostriedkov s
mierou a s rozumom (44) a zároveň
komunitné rozlišovanie, ktoré môže pomôcť
spoločenstvu lepšie porozumieť zložitosti
sveta kultúry, umožniť kritické a preverené
prijatie komunikačných prostriedkov a
nakoniec využiť ich vplyv v službách
evanjelia.
równowagę: umiarkowane i roztropne
korzystanie ze środków społecznego
przekazu,[44] oparte na rozeznaniu
wspólnotowym, może pomóc wspólnocie w
lepszym poznaniu złożonego świata kultury,
może pozwolić na krytyczny ich odbiór i
umożliwić ocenę ich oddziaływania w
perspektywie wielorakich prac
podejmowanych w służbie Ewangelii.

Kontemplatívne spoločenstvá, v súlade s ich Wspólnoty kontemplacyjne, zgodnie ze

voľbou osobitného spôsobu života –
vyznačujúceho sa dôsledným odlúčením od
sveta – sa musia snažiť zachovať prostredie
napomáhajúce stíšenie a dodržiavať normy o
využívaní spoločenských komunikačných
prostriedkov zakotvené v ich stanovách.
swym specyficznym stanem życia, którego
cechą szczególną jest radykalniejsze
oderwanie się od świata, powinny czuć się
bardziej zobowiązane do zachowania klimatu
skupienia, a w korzystaniu ze środków
społecznego przekazu przestrzegać norm
podanych w konstytucjach.

REHOĽNÉ SPOLOČENSTVO A WSPÓLNOTA ZAKONNA I

ZRELOSŤ OSOBY DOJRZAŁOŚĆ OSOBY LUDZKIEJ

35. Rehoľné spoločenstvo, tým že je scholou 35. Wspólnota zakonna, będąca schola
amoris, ktorá pomáha rásť v láske k Bohu a k amoris („szkołą miłości”), która pomaga w
bratom, sa stáva aj miestom ľudského pogłębianiu miłości do Boga i braci, staje się
dozrievania. także miejscem rozwoju osobowego.

Cesta k nemu je náročná, lebo súvisí so
zriekaním sa dobier, ktoré majú bezpochyby
veľkú hodnotu (45), no predsa nie je
nemožná. Svedčí o tom aj zástup svätých a
obdivuhodné postavy z radov rehoľníkov a
rehoľníčok, ktoré nám ukázali, že zasvätenie
sa Kristovi „neprekáža pravému rozvoju
ľudskej osobnosti“(46).
Droga ta jest trudna, ponieważ wymaga
rezygnacji z dóbr z pewnością bardzo
cennych,[45] ale nie jest niemożliwa.
Świadczy o tym zastęp świętych oraz
wspaniałe postacie zakonników i zakonnic,
którzy ukazali, że ofiarowanie się
Chrystusowi „nie stoi na przeszkodzie
rozwojowi osobowości ludzkiej, przeciwnie,
z natury swojej ogromnie mu pomaga”.[46]

Napredovanie k ľudskej zrelosti, ktoré je Dążenie do osiągnięcia dojrzałości ludzkiej,

podmienkou života vo svetle evanjelia, je będącej warunkiem życia promieniującego
procesom bez konca, pretože je trvalým Ewangelią jest procesem otwartym,
obohacovaním sa nielen duchovnými, ale aj ponieważ pociąga za sobą ciągłe
psychologickými, kultúrnymi a „wzbogacanie się” o wartości nie tylko
spoločenskými hodnotami (47).

Veľké zmeny, ktoré sa udiali v kultúre a vo
zvykoch, orientované skôr na materiálne než
na duchovné hodnoty, si vyžadujú, aby sme
venovali osobitnú pozornosť aj niektorým
oblastiam, v ktorých sa rehoľníci zdajú byť
zvlášť zraniteľní.
Identita
36. Proces dozrievania sa uskutočňuje vo
vlastnom stotožnení sa s Božím vyzvaním.
Neistá identita môže viesť, najmä v
okamihoch ťažkostí, k zle chápanej
sebarealizácii – s naliehavou potrebou
dosiahnuť úspech a uznanie od druhých,
spojenou s prehnaným strachom z neúspechu
a depresiou v dôsledku nezdarov.
Identita zasvätenej osoby závisí od jej
duchovnej zrelosti: je dielom Ducha, ktorý ju
vedie k pripodobňovaniu sa Kristovi, a to
osobitným spôsobom, daným „pôvodnou
charizmou, sprostredkovanou skrze
evanjelium členom daného inštitútu“ (48).
Na „rozlišovanie Božieho pôsobenia,
sprevádzanie brata na Pánových cestách,
sýtenie jeho duchovného života solídnym
učením a živou modlitbou“ (49) je veľmi
dôležitá pomoc duchovného vodcu, ktorý
dobre pozná a rešpektuje spiritualitu a
poslanie inštitútu. Takéto sprevádzanie je
mimoriadne dôležité pri počiatočnej
formácii, ale aj po celý ďalší život, aby „rástli
v Kristovi“.
Rovnako kultúrna zrelosť pomáha pri riešení
výziev spojených s rehoľným povolaním a
pri využívaní nástrojov, potrebných na
rozpoznanie budúceho vývoja a na
vypracovanie vhodných návrhov, ako môže
duchowe, ale i te, które należą do sfery
psychologicznej, kulturalnej, społecznej.[47]
Poważne zmiany, które zaszły w kulturze i
obyczajach, dotyczące bardziej wartości
materialnych niż duchowych, domagają się
zwrócenia uwagi na te dziedziny życia, w
których ludzie wydają się dzisiaj szczególnie
bezbronni.
Tożsamość
36. W procesie dojrzewania następuje
utożsamienie się z powołaniem Bożym.
Tożsamość chwiejna może skłonić się,
szczególnie w obliczu trudności, w kierunku
źle pojętej samorealizacji, z którą wiąże się
nadmierna potrzeba uzyskania pozytywnych
rezultatów oraz aprobaty ze strony otoczenia,
przesadny lęk przed niepowodzeniami i
załamania z powodu porażek.
Tożsamość osoby konsekrowanej zależy od
dojrzałości duchowej: jest ona dziełem
Ducha Świętego, który kieruje tę osobę na
drogę upodobnienia się do Chrystusa w ten
szczególny i wyjątkowy sposób, który jest
dany „członkom każdego instytutu w jego
pierwotnym charyzmacie wypływającym z
Ewangelii”.[48]
Bardzo ważna jest więc pomoc kierownika
duchowego, który zna dobrze oraz szanuje
duchowość i misję instytutu „w
rozpoznawaniu Bożego działania,
towarzyszeniu zakonnikowi lub zakonnicy w
ich drodze wyznaczonej przez Boga,
podtrzymywaniu ich życia duchowego przez
solidną naukę oraz praktykę
modlitwy”.[49]Pomoc ta szczególnie
potrzebna w formacji początkowej, przydaje
się także w całym dalszym życiu, by
„wzrastać w Chrystusie”.
Również dojrzałość w zakresie kultury
ogólnej pomaga sprostać wyzwaniom, jakie
niesie pełnienie misji, ponieważ dostarcza
narzędzi koniecznych do odczytywania
znaków przyszłości i znajdowania
byť evanjelium naďalej alternatívou k
svetským ponukám, zahŕňajúc pozitívne sily,
ktoré sú v nich prítomné, a očistiac ich od
prvkov zla.
V tomto procese predstavuje zasvätená osoba
a rehoľné spoločenstvo evanjeliovú ponuku,
ktorá zviditeľňuje Kristovu prítomnosť vo
svete (50).
Citový život
37. Bratský život v spoločenstve si vyžaduje
od všetkých stabilnú duševnú rovnováhu, v
ktorej môže citový život jednotlivca dozrieť.
Základným prvkom takéhoto dozrievania je,
ako sme už spomenuli, sloboda v citovej
oblasti, vďaka ktorej zasvätený miluje svoje
povolanie a miluje v súlade so svojím
povolaním. Práve táto sloboda a zrelosť mu
umožňuje dobre zvládať city, tak v rámci
komunity, ako i mimo nej.
Milovať vlastné povolanie, pociťovať ho ako
rozhodujúci základ života a chápať svoje
zasvätenie ako opravdivú, krásnu a dobrú
skutočnosť, vďaka ktorej sa aj vlastná
existencia stáva opravdivou, krásnou a
dobrou. To všetko robí zasvätenú osobu
silnou, nezávislou a sebaistou, schopnou
zaobísť sa bez rôznych opôr či kompenzácií
– aj v citovej oblasti – a zároveň to posilňuje
puto spájajúce zasvätenú osobu s osobami
majúcimi účasť na rovnakom povolaní.
Predovšetkým s nimi má prežívať bratské a
priateľské vzťahy.
Milovať povolanie značí milovať Cirkev, Kochać powołanie to kochać Kościół, to
milovať vlastný inštitút a vnímať kochać własny instytut i uważać wspólnotę
spoločenstvo ako opravdivú vlastnú rodinu. za swoją prawdziwą rodzinę.
Milovať v súlade so svojím povolaním značí
milovať ako ten, ktorý chce byť v každom
ľudskom vzťahu žiarivým znamením Božej
lásky, kto sa nevnucuje, ani nechce druhého
właściwych odpowiedzi, dzięki którym
Ewangelia pozostaje wciąż alternatywą w
stosunku do tego, co proponuje świat,
wchłania jego pozytywne moce i oczyszcza
je z zalążków zła.
W tej dynamice osoba konsekrowana i
wspólnota zakonna występują jako
propozycja ewangeliczna, która objawia
obecność Chrystusa w świecie.[50]
Uczuciowość
37. Życie braterskie we wspólnocie wymaga
od wszystkich odpowiedniej równowagi
psychologicznej, pozwalającej na
dojrzewanie życia uczuciowego jednostek.
Podstawowym elementem tego dojrzewania
jest, jak przypomnieliśmy wcześniej,
uczuciowa wolność, dzięki której osoba
konsekrowana kocha swoje powołanie i
kocha zgodnie ze swoim powołaniem. Ta
właśnie wolność i dojrzałość pozwalają na
właściwe przeżywanie własnej
uczuciowości, tak wewnątrz, jak i na
zewnątrz wspólnoty.
Umiłowanie własnego powołania, uznanie
go za podstawową rację życia oraz przyjęcie
konsekracji jako rzeczywistości prawdziwej,
pięknej i dobrej, która wypełnia prawdą,
pięknem i dobrem również ludzką
egzystencję; wszystko to daje człowiekowi
siłę i samodzielność, pewność własnej
tożsamości, sprawia, że może się on obejść
bez wsparcia i różnego rodzaju kompetencji,
także w sferze uczuciowej , i umacnia więź
łączącą osobę konsekrowaną z tymi, którzy
otrzymali to samo powołanie. Osoba ta czuje,
że jest powołana, by przede wszystkim z nimi
żyć w braterstwie i przyjaźni.
Kochać zgodnie z własnym powołaniem
znaczy kochać tak, aby w każdej ludzkiej
relacji być przejrzystym znakiem miłości
Boga, nie narzucając się i nie dążąc do
vlastniť, ale má ho rád a chce pre neho to posiadania drugiego człowieka na własność,
najlepšie s rovnakou žičlivosťou ako Boh. lecz pragnąc, tak jak Stwórca, dobra tej
osoby.
Preto je v citovej oblasti potrebná osobitná
formácia, zahŕňajúca ľudský i duchovný
aspekt. V tomto smere sa javia ako zvlášť
vhodné inštrukcie ohľadne posudzovania
„rovnováhy v citovej a najmä v sexuálnej
oblasti“, ako i „schopnosti žiť v
spoločenstve“ (51) obsiahnuté v Potissimum
institutioni.
Predsa však sú ťažkosti v tejto oblasti často
len ohlasom na problémy, ktoré majú svoj
pôvod inde. Citový život a sexualita
prežívané s narcisticko-adolescentným alebo
rigidne potláčajúcim postojom, môžu byť
dôsledkom negatívnych skúseností
predchádzajúcich vstup do spoločenstva, ale
aj dôsledkom nedorozumení v spoločenstve
alebo v apoštoláte. Preto je dôležité, či v nich
existuje bohatý a úprimný bratský život,
ktorý pomáha zranenému bratovi v núdzi
„niesť jeho bremeno“.
Tak ako je pre život v spoločenstve potrebná
určitá zrelosť, rovnako je pre dozrievanie
rehoľníka potrebný úprimný bratský život.
Ak sa u brata alebo sestry zistí nižšia citová
nezávislosť, odpoveďou spoločenstva má
byť bohatá ľudská láska podľa vzoru Pána
Ježiša a mnohých svätých rehoľníkov, láska
prežívajúca s milovaným obavy i radosti,
ťažkosti i nádeje, a to s vrúcnosťou, vlastnou
novému srdcu, schopnému prijať celého
človeka. Takáto starostlivá a taktná láska,
ktorá nie je vlastnícka, ale je nezištná,
umožňuje druhému pocítiť blízkosť Pánovej
lásky, vďaka ktorej nám Boží Syn
prostredníctvom svojho kríža ukázal, že
nemožno pochybovať o tom, že sme milovaní
Láskou.
Konieczna jest więc specyficzna formacja
uczuciowości, w której aspekt ludzki będzie
połączony z aspektem ściśle duchowym. W
tym zakresie wydają się bardzo przydatne
wskazania dokumentu Potissimum
institutioni dotyczące właściwego rozeznania
„równowagi uczuciowej, szczególnie
równowagi seksualnej” i „zdolności życia we
wspólnocie”.[51]
Trudności w tej dziedzinie są niejednokrotnie
następstwem problemów powstałych gdzie
indziej: uczuciowość-seksualność
przeżywana jako forma młodzieńczego
narcyzmu lub surowo tłumiona może być
konsekwencją negatywnych doświadczeń
poprzedzających wstąpienie do wspólnoty
bądź trudności wynikających z życia
wspólnotowego czy apostolskiej
działalności. Istotne jest więc bogate i
serdeczne życie braterskie, które „nosi
ciężary” brata zranionego i potrzebującego
pomocy.
Podobnie jak pewna dojrzałość jest
konieczna, aby żyć we wspólnocie, tak też
serdeczne życie braterskie konieczne jest dla
dojrzewania zakonnika. Jeśli wspólnota
zauważy osłabienie autonomii uczuciowej
brata lub siostry, powinna przyjść im z
pomocą ofiarując swą bogatą i pełną
humanizmu miłość na wzór Pana Jezusa i
tylu świętych zakonników i zakonnic, miłość
dzielącą lęki i radości, trudności i nadzieje, z
serdecznością która znamionuje serce nowe,
zdolne przygarnąć całego człowieka. Ta
troskliwa i pełna szacunku miłość,
niezaborcza i bezinteresowna, powinna
przybliżać do Miłości Pana, tej Miłości,
dzięki której Syn Boży ogłosił poprzez krzyż,
że ponad wszelką wątpliwość każdy
człowiek jest kochany przez Miłość.
Nedorozumenia
38. Osobitnou príležitosťou na ľudské a
kresťanské dozrievanie je spolužitie s
osobami, ktoré sa trápia, ktoré sa v
spoločenstve necítia dobre, čo spôsobuje ich
bratom či sestrám utrpenie a narušuje
komunitný život.
Tu sa treba predovšetkým pýtať, odkiaľ toto
ich utrpenie pramení: z charakterového
deficitu, zo záväzkov, ktoré považujú za
príliš ťažké, z vážnych nedostatkov vo
formácii, z prirýchlych zmien dnešnej doby,
z priveľmi autoritatívneho spôsobu vedenia
alebo z ťažkostí v duchovnom živote.
Existujú teda situácie, v ktorých je potrebné,
aby predstavený poukázal na to, že život v
spoločenstve si niekedy vyžaduje obetu, ba
môže sa stať i formou najvyššieho pokánia –
maxima poenitentia.
Avšak sú i také situácie a prípady, keď sa
treba utiekať k humánnym vedám,
predovšetkým tam, kde sú jednotlivci zjavne
neschopní viesť život v spoločenstve pre
nedostatočnú zrelosť, psychickú nestálosť
alebo iné, prevažne patologické problémy.
Využitie týchto prostriedkov sa ukázalo ako
užitočné nielen v terapii, ťažších či ľahších
psychopatologických stavov, ale aj pri ich
prevencii, a rovnako pomáhajú formátorom
pri vhodnom výbere kandidátov a pri riešení
špecifických pedagogicko-formačných
problémov (52).
V každom prípade treba pri výbere
odborníkov uprednostniť veriacu osobu a
znalca rehoľného života a jeho dynamiky.
Ešte lepšie, ak ide o zasvätenú osobu.
Používanie týchto pomocných prostriedkov
bude však naozaj účinné vtedy, ak budú
Trudności
38. Szczególną okazją do pogłębienia
ludzkiej i chrześcijańskiej dojrzałości jest
życie obok osób, które cierpią; nie czując się
dobrze we wspólnocie, stają się zatem
przyczyną cierpień braci i zakłóceń życia
wspólnotowego.
Należy przede wszystkim zapytać, gdzie leży
źródło tych cierpień: w słabości charakteru,
w obowiązkach odczuwanych jako zbyt
uciążliwe, w poważnych brakach
formacyjnych, w zbyt gwałtownych
przemianach ostatnich lat, w nadmiernie
autorytarnych formach rządów, w
trudnościach duchowych?
Mogą zaistnieć również inne sytuacje, w
których przełożeni powinni przypomnieć, że
życie we wspólnocie czasem wymaga ofiary
i może stać się formą maxima poenitentia
(największej pokuty).
Istnieją jednak także sytuacje i przypadki, w
których konieczne jest korzystanie z pomocy
nauk o człowieku, przede wszystkim w
wypadku osób w sposób oczywisty
niezdolnych do życia we wspólnocie, ze
względu na problemy związane z brakiem
dojrzałości i stabilności psychicznej albo ze
względu na czynniki w głównej mierze
patologiczne.
Korzystanie z pomocy specjalistów jest
użyteczne nie tylko na etapie leczenia
przypadku mniej lub bardziej jawnej
psychopatologii, ale także jako środek
prewencyjny, aby dokonać właściwej
selekcji kandydatów, a w niektórych
przypadkach wspierać grupę wychowawców
stawiających czoło szczególnym problemem
pedagogiczno-formacyjnym.[52]
W każdym razie, dokonując wyboru
specjalisty, należy preferować osobę
wierzącą i znającą życie zakonne oraz jego
dynamikę. Najlepszym kandydatem byłaby
osoba konsekrowana.
používané s istou zdržanlivosťou a nie
aplikované všeobecne, a to aj preto, že nie sú
riešením všetkých problémov a teda
„nemôžu nahradiť pravé duchovné vedenie“
(53).
Stosowanie tego rodzaju środków będzie
naprawdę skuteczne, jeśli zostanie
zachowana dyskrecja i umiar, środki te nie
mogą bowiem rozwiązać wszystkich
problemów, a zatem „nie mogą zastąpić
autentycznego kierownictwa duchowe-
go”.[53]

OD JA K MY OD JA DO MY

39. Úcta voči osobe, odporúčaná Druhým 39. Szacunek dla osoby ludzkiej, zalecany
vatikánskym koncilom i dokumentmi (54), przez Sobór i późniejsze dokumenty[54]miał
ktoré nasledovali, mala pozitívny vplyv aj na pozytywny wpływ na życie wspólnotowe.
konkrétny život v spoločenstve.
Súčasne sa však v rôznych oblastiach sveta s Równocześnie jednak z większą lub mniejszą
väčšou či menšou intenzitou rozšírili aj intensywnością w różnych regionach świata
rozličné formy individualizmu, ako napr. szerzą się różnorodne formy
snaha o vlastné presadenie a prehnaný dôraz indywidualizmu, takie jak potrzeba
na vlastné fyzické, psychické a profesionálne eksponowania własnej osoby, przesadne
dobro, uprednostňovanie samostatnej práce zabieganie o komfort fizyczny, psychiczny i
alebo prestížnej či úzko špecializovanej zawodowy, preferowanie pracy na własny
činnosti, absolútna priorita osobných rachunek, dającej wysoki prestiż i nie
záujmov a vlastnej individuálnej životnej anonimowej, przyznawanie absolutnego
cesty bez ohľadu na ostatných a bez pierwszeństwa własnym aspiracjom i
akéhokoľvek vzťahu k spoločenstvu. wyborom, bez jakichkolwiek odniesień do
innych ludzi i do wspólnoty.

Na druhej strane je naliehavo žiaduce Z drugiej strony należy poszukiwać

dodržiavať správnu, no nie vždy jednoducho
dosiahnuteľnú rovnováhu medzi
rešpektovaním osoby a spoločným dobrom,
medzi požiadavkami a potrebami
jednotlivcov a spoločenstva, medzi
osobnými charizmami a apoštolskými plánmi
spoločenstva. Tá je totiž veľmi vzdialené tak
od individualizmu, ktorý spoločenstvo štiepi,
ako aj od rovnostárskeho komunitarizmu.
Rehoľné spoločenstvo je miestom, kde sa
denne trpezlivo uskutočňuje prechod od „ja“
k „my“, od mojej úlohy k úlohe zverenej
spoločenstvu, od vyhľadávania toho „môjho“
k hľadaniu toho „Kristovho“.
właściwej równowagi, nie zawsze łatwej do
osiągnięcia, między dobrem pojedynczej
osoby i dobrem wspólnym, między
wymogami i potrzebami jednostek i
wspólnot, między charyzmatami osobistymi
i planami apostolskimi wspólnoty. Trzeba
jednak unikać zarówno indywidualizmu,
który niszczy wspólnotę, jak też jego
przeciwieństwa, które sprowadza wszystko
do jednego poziomu. Wspólnota zakonna jest
miejscem, gdzie codziennie dokonuje się
cierpliwe przechodzenie od „ja” do „my”, od
mojego obowiązku do obowiązku
powierzonego wspólnocie, od szukania
„moich spraw” do szukania „spraw
Chrystusa”.

Potom sa stane rehoľné spoločenstvo Wspólnota zakonna staje się wówczas

miestom, kde sa jeho členovia denne snažia o miejscem, w którym bracia i siostry uczą się
nové zmýšľanie, ktoré im umožní žiť bratské codziennie zdobywać nową mentalność,
spoločenstvo v bohatstve rozličných darov, a pozwalającą korzystać we wspólnocie
kde sa zároveň tieto dary usmernia tak, aby braterskiej z bogactwa różnych darów, a
sa spojili pri budovaní bratských vzťahov a jednocześnie sprawia, że owe dary umacniają
nesení spoločnej zodpovednosti v wspólnotę i jej wspólną odpowiedzialność za
apoštolskom programe. plan apostolski.
40. Na dosiahnutie takejto harmónie medzi 40.
spoločenstvom a apoštolátom je potrebné: wspólnotą a apostolstwem należy:
a) Spolu sláviť a ďakovať za spoločný dar
povolania a poslania, dar, ktorý stojí nad
všetkými individuálnymi a kultúrnymi
rozdielmi. Prehlbovať postoj kontemplácie
pred Božou múdrosťou, ktorá povolala práve
týchto bratov či sestry do spoločenstva, aby
sa jedni pre druhých stali darom. Chváliť
Boha za to, čo z Kristovej prítomnosti a
Kristovho slova každý z nich sprostredkuje
ostatným.
b) Pestovať vzájomný rešpekt, v ktorom sa
prijíma pomalé napredovanie tých
najslabších a zároveň sa nepotláča rast
bohatších osobností. Rešpekt, ktorý
povzbudzuje k tvorivosti, ale na druhej strane
vyzýva aj k zodpovednosti a k solidarite s
druhými.
c) Orientovať sa na spoločné poslanie: každý
inštitút má svoje vlastné poslanie, na ktorom
majú všetci členovia spolupracovať podľa
svojich darov. Cesta zasvätenej osoby
spočíva práve v postupnom zasväcovaní
Pánovi všetkého, čím je a čo vlastní, aby
prispela k uskutočňovaniu poslania svojej
rehoľnej rodiny.
d) Pripomínať si, že apoštolské poslanie je
zverené v prvom rade spoločenstvu, čo často
súvisí aj so spravovaním vlastných diel
inštitútu. Venovanie sa takémuto
komunitnému apoštolátu umožňuje
zasvätenej osobe dozrievať a rásť na jej
osobitnej ceste k svätosti.
e) Uvedomiť si, že jednotliví rehoľníci, ktorí
z poslušnosti prijali individuálne poslanie,
musia to chápať tak, že ich vysiela
spoločenstvo. Z ich strany si to vyžaduje
pravidelnú aktualizáciu a umožňuje im účasť
Aby osiągnąć tę „harmonię” między
a) Dziękować razem za dar wspólnego
powołania i posłannictwa, dar istotniejszy od
wszelkich różnic indywidualnych i
kulturowych. Przyjmować postawę
kontemplacyjną wobec mądrości Bożej,
która posyła do wspólnoty różnych braci, aby
byli darem jedni dla drugich. Chwalić Boga
za sposób, w jaki każdy brat ukazuje
obecność i słowo Chrystusa.
b) Troszczyć się o wzajemny szacunek,
który pozwala akceptować wolniejsze tempo
rozwoju słabszych, a równocześnie nie
tłumić rozkwitu osobowości bogatszych.
Szacunek, który sprzyja działaniom
twórczym, ale który zobowiązuje także do
odpowiedzialności za innych i do
solidarności z innymi.
c) Gromadzić wokół wspólnego
posłannictwa: każdy instytut pełni swoją
misję, w której wszyscy zakonnicy powinni
uczestniczyć, wnosząc własne dary. Droga
osoby konsekrowanej polega właśnie na
stopniowym ofiarowaniu Panu tego
wszystkiego, co ona ma i czym jest, dla
spełnienia posłannictwa swojej rodziny
zakonnej.
d) Pamiętać, że posłannictwo apostolskie
jest powierzone w pierwszym rzędzie
wspólnocie, z czym często wiąże się
prowadzenie przez instytut własnych dzieł.
Poświęcenie się apostolstwu
wspólnotowemu pomaga osobie
konsekrowanej dojrzewać i czynić postępy
na jej szczególnej drodze do świętości.
e) Uznać, że zakonnicy podejmujący w
duchu posłuszeństwa zadania osobiste
zawsze powinni uważać się za wysłanników
wspólnoty, która z kolei musi troszczyć się o
regularne pogłębienie ich formacji i odnowę
na preverovaní komunitných a apoštolských oraz włączać ich w weryfikację zadań
záväzkov. apostolskich i wspólnotowych.
Počas formácie sa môže stať, že napriek
dobrej vôli, bude nemožné zapojiť niektoré
dary určitej zasvätenej osoby do bratského
spolužitia a spoločného poslania. Vtedy je
čas, položiť si otázku: „Budujú Božie dary v
tejto osobe (...) jednotu a prehlbujú
communio? Ak áno, možno ju pokojne
prijať. V opačnom prípade, akokoľvek sa
môže javiť dobrou sama osebe, či želateľnou
pre niektorých členov, nie je pre tento
špeciálny inštitút vhodná. Skutočne nie je
múdre tolerovať veľmi rozdielne zamerania,
ktoré neposkytujú pevný základ pre jednotu
v inštitúte“ (55).
41. V týchto rokoch sa rozmnožili,
predovšetkým pre potreby apoštolátu,
spoločenstvá s malým počtom členov. Tieto
môžu podporiť aj rozvíjanie užších vzťahov
medzi rehoľníkmi, intenzívnejší život
modlitby a vzájomné preberanie
zodpovednosti v bratskom duchu (56).
Predsa však nechýbajú pre vznik takýchto
spoločenstiev i problematické dôvody, ako
napr. zhoda záujmov alebo pováh ich členov.
V takom prípade sa ľahko stane, že sa
spoločenstvo uzavrie a môže dôjsť k tomu, že
si bude svojich členov vyberať a rozhodovať
o prijatí či neprijatí brata, ktorého pošlú
predstavení. To je však v protiklade so
samotnou povahou rehoľného spoločenstva
ako znaku. Homogénnosť spoločenstva v
dôsledku výberu členov nielenže je
prekážkou pre apoštolskú mobilitu, ale
oslabuje aj duchovný (pneumatický) ráz
spoločenstva a uberá silu jeho svedectvu o
duchovnej skutočnosti, ktorá je jeho
základom.
Úsilie o vzájomné prijímanie sa a spoločné
angažovanie sa v prekonávaní ťažkostí,
typické pre heterogénne spoločenstvá,
poukazuje na transcendentnosť ich základu,
W okresie formacji zdarza się, że pomimo
dobrej woli włączenie darów
indywidualnych osoby konsekrowanej w
życie braterskie i we wspólne zadania
okazuje się niemożliwe. Należy wówczas
postawić pytanie: „czy dary Boga w tej
osobie (…) tworzą jedność i pogłębiają
komunię? Jeśli tak, mogą być przyjęte. W
przeciwnym wypadku, nawet jeśli dary te
wydają się same w sobie dobre i pożądane
przez niektórych członków zgromadzenia,
nie nadają się one do tego konkretnego
instytutu. Nie jest bowiem rzeczą rozsądną
tolerowanie zbyt rozbieżnych linii rozwoju,
które nie ofiarują solidnego fundamentu
jedności instytutu”.[55]
41. W ostatnich latach zwiększyła się
liczba wspólnot niewielkich, co
podyktowane jest przede wszystkim
względami apostolskimi. Wspólnoty te mogą
sprzyjać również rozwojowi ściślejszych
więzi między zakonnikami, sprawić, że będą
się oni dzielić głębiej modlitwą oraz pomóc
bardziej braterskiemu przyjęciu wzajemnej
odpowiedzialności.[56]
Nie brak tu jednak również problemów
dyskusyjnych, wynikających z podobnych
upodobań czy mentalności. W takim
przypadku wspólnota łatwo może się
zamknąć i dążąc do dobierania sobie swoich
członków, akceptować lub nie współbrata
przysłanego przez przełożonych. Jest to
sprzeczne z samą naturą wspólnoty zakonnej
i jej funkcją znaku. Jednorodność płynąca z
wyboru powoduje osłabienie rozmachu
apostolskiego, zmniejsza siłę oddziaływania
rzeczywistości duchowej wspólnoty i odbiera
jej życiu wewnętrznemu moc świadectwa.
Dążenie do wzajemnej akceptacji oraz
wytrwałe pokonywanie trudności, typowe
dla wspólnot niejednorodnych, ujawniają
transcendencję motywu, który je zrodził, a
teda na Kristovu silu prejavujúcu sa v
ľudských slabostiach (porov. 2 Kor 12, 9 –
10).
V takomto spoločenstve zostávame spolu nie
preto, že sme sa navzájom vybrali, ale preto,
že si nás vybral Pán.
42. Ak kultúra poznačená západným
myslením môže viesť k individualizmu,
ktorý robí život v spoločenstve
problematickým, iné kultúry môžu naopak
viesť ku komunitarizmu, ktorý zasa sťažuje
plné docenenie ľudskej osoby. Všetky tieto
kultúrne formy je potrebné evanjelizovať.
Prítomnosť rehoľných spoločenstiev, ktoré v
procese konverzie prechádzajú k bratskému
spôsobu života, pri ktorom sa jednotlivec
dáva k dispozícii bratom a „skupina“
podporuje jednotlivca, je znamením
premieňajúcej sily evanjelia a príchodu
Božieho kráľovstva.
Medzinárodné inštitúty, v ktorých spoločne
žijú príslušníci rôznych kultúr, môžu prispieť
k vzájomnej výmene darov, ktorými sa
navzájom obohacujú i korigujú v spoločnom
úsilí žiť čoraz intenzívnejšie evanjelium
osobnej slobody a bratského communia.
SPOLOČENSTVO, KTORÉ SA WSPÓLNOTA, KTÓRA STALE SIĘ
NEUSTÁLE FORMUJE FORMUJE
43. Komunitnej obnove veľmi pomohla
permanentná formácia, ktorú odporúča a v
základných obrysoch načrtáva dokument
Potissimum institutioni (57) a ktorú všetci
zodpovední považujú za životne dôležitú pre
budúcnosť.
Napriek niektorým pochybnostiam (v
súvislosti s problémom dosiahnuť syntézu
medzi jednotlivými stránkami tejto formácie
a zapojiť do nej všetkých členov určitého
spoločenstva, ako aj dosiahnuť správnu
rovnováhu medzi činnosťou a formáciou
vzhľadom na prílišnú náročnosť apoštolátu)
väčšina inštitútov rozbehla v tomto smere
więc „potęgi Boga, który objawił w ubóstwie
człowieka” (por. 2 Kor 12, 9-10).
We wspólnocie jesteśmy razem nie dlatego,
żeśmy się wybrali nawzajem, ale dlatego, że
zostaliśmy wybrani przez Pana.
42. O ile w kulturze zachodniej występują
tendencje indywidualizmu, który utrudnia
życie braterskie we wspólnocie, o tyle w
innych kulturach może dochodzić do
przesadnej afirmacji zbiorowości, co nie
sprzyja dowartościowaniu osoby ludzkiej.
Wszystkie formy kultury powinny być
ewangelizowane.
Wspólnoty zakonne, które w procesie
nawrócenia dochodzą do takiego życia
braterskiego, w którym osoba ofiarowuje
siebie braciom lub „grupa” zabiega o rozwój
osoby, są znakiem przemieniającej mocy
Ewangelii i nastania Królestwa Bożego.
Instytuty międzynarodowe, w których żyją
razem przedstawiciele różnych kultur, mogą
sprzyjać wymianie darów, poprzez którą
ludzie ci wzbogacają się i wzajemnie
uzupełniają wspólnie dążąc do coraz
intensywniejszego przeżywania ewangelii
wolności osobistej i wspólnoty braterskiej.
43. Do odnowy wspólnotowej
przyczyniła się w dużej mierze formacja
stała. Zalecił ją i przedstawił jej główny zarys
dokument Potissimum institutioni,[57] a
wszyscy odpowiedzialni za instytuty
zakonne uważają, że z punktu widzenia
przyszłości ma ona znaczenie podstawowe.
Pomimo pewnych przeszkód (trudności w
zintegrowaniu różnych aspektów formacji
stałej, konieczność uwrażliwienia na ten
problem wszystkich członków wspólnoty,
absorbujące potrzeby apostolatu, znalezienie
właściwej równowagi między działaniem i
formacją) większość instytutów podjęła
iniciatívy tak na centrálnej, ako i na miestnej inicjatywy w tym zakresie, tak na szczeblu
úrovni.
Ich cieľom je formovať zrelé, evanjeliové,
bratské spoločenstvá, schopné pokračovať v
trvalej formácii vo všedných dňoch. Rehoľné
spoločenstvo je skutočne miestom, kde sa
vďaka trpezlivému a húževnatému dennému
sprostredkovaniu aj veľké ciele stávajú
skutočnosťou. Rehoľné spoločenstvo je
zároveň prirodzeným prostredím pre rast
všetkých jeho členov, kde je každý
spoluzodpovedný za rast toho druhého.
Rehoľné spoločenstvo je navyše miestom,
kde sa zasväteným osobám majúcim účasť na
spoločnej charizme, deň po dni pomáha
odpovedať na potreby tých najbiednejších,
ako aj na výzvy novej spoločnosti.
Nezriedka sa na tieto problémy odpovedá
rôzne, so zjavnými dôsledkami na život v
spoločenstve. Práve preto je jednou z
najnaliehavejších potrieb dneška integrácia
osôb s rôznou formáciou a s rôznymi
predstavami o apoštoláte do spoločného
komunitného života, v ktorom už nebudú
rozdiely len príležitosťou k rozporom, ale
budú momentmi vzájomného obohatenia. V
tomto rôznorodom a premenlivom prostredí
sa stáva čoraz dôležitejšou jednotiaca úloha
tých, ktorí sú zodpovední za spoločenstvo a
pre ktorých môže byť trvalá formácia,
vzhľadom na ich úlohu animátorov bratského
a apoštolského života, osobitnou pomocou.
Na základe skúseností z posledných rokov
musíme venovať osobitnú pozornosť dvom
stránkam rehoľného života: komunitnému
rozmeru evanjeliových rád a charizme.
centralnym, jak i lokalnym.
Jednym z celów owych inicjatyw jest
formowanie wspólnot dojrzałych,
ewangelicznych, braterskich, które potrafią
kontynuować formację stałą w życiu
codziennym. Wspólnota zakonna jest
miejscem, w którym ogólne wskazania
wprowadzane są w życie dzięki codziennym
cierpliwym i wytrwałym wysiłkom.
Wspólnota zakonna jest miejscem i
naturalnym środowiskiem rozwoju
wszystkich, w którym każdy jej członek staje
się współodpowiedzialny za rozwój innych.
Wspólnota zakonna jest także miejscem,
gdzie dzień po dniu bracia i siostry pomagają
sobie nawzajem w znalezieniu odpowiedzi
godnej osób konsekrowanych, żyjących
wspólnym charyzmatem, na potrzeby
najuboższych oraz na wyzwania stawiane
przez dzisiejsze społeczeństwo.
Nierzadko zdarza się, że proponowane
rozwiązania problemów różnią się od siebie,
co oczywiście nie pozostaje bez znaczenia
dla życia wspólnoty. Dlatego trzeba uznać, że
jednym z najważniejszych zadań jest dzisiaj
integracja osób o odmiennej formacji i o
różnych poglądach na działalność apostolską
oraz budowanie takiego życia
wspólnotowego, w którym różnice te nie
będą przyczyną sporów, ale raczej
wzajemnego wzbogacania się. W
rzeczywistości tak różnorodnej i zmiennej
coraz ważniejsza staje się jednocząca rola
odpowiedzialnych za wspólnoty, którzy z
uwagi na to, że ich zadaniem jest troska o
rozwój życia braterskiego i apostolskiego,
powinni korzystać z tych specyficznych form
pomocy, jakie zapewnia formacja stała.
Na podstawie doświadczeń zgromadzonych
w ostatnich latach można powiedzieć, że dwa
aspekty zasługują tu na uwagę szczególną:
wymiar wspólnotowy rad ewangelicznych i
charyzmat.
Komunitný rozmer evanjeliových rád
44. Rehoľné sľuby sú výrazom
sebadarovania sa Bohu a Cirkvi, avšak
sebadarovania prežívaného v spoločenstve
rehoľnej rodiny. Rehoľník je „povolaný“
nielen svojím individuálnym povolaním, ale
je „spolupovolaný (convocatus)“, teda
povolaný spolu s ostatnými, s ktorými
„spoluprežíva (condividere)“ každodenný
život.
Existuje akási konvergencia všetkých týchto
„áno“ Bohu, ktorá zjednocuje zasvätené
osoby v tom istom spoločenstve života.
Spoločne zasvätení, zjednotení rovnakým
„áno“ a spojení navzájom v Duchu Svätom
objavujú rehoľníci denne skutočnosť, že
svoje nasledovanie „poslušného, chudobného
a čistého“ Krista majú prežívať v bratskom
spoločenstve, podobne ako apoštoli, ktorí
nasledovali Ježiša v jeho službe. Keďže sú
zjednotení s Kristom, sú povolaní zjednotiť
sa aj medzi sebou. Majú sa zjednotiť v
poslaní prorocky sa stavať proti modlárstvu
moci, vlastníctva, pôžitku. (58)
Poslušnosť teda spája a zjednocuje rôzne
vôle v jednom spoločnom bratskom
spoločenstve, ktoré má v rámci Cirkvi plniť
osobitné poslanie.
Poslušnosť je „áno“ Božiemu plánu, ktorým
zveril osobitnú úlohu určitej skupine osôb.
Poslušnosť je zviazaná s poslaním, ale aj so
spoločenstvom, ktoré má teraz a tu spoločne
realizovať toto poslanie; poslušnosť si
vyžaduje vierou osvietený pohľad na
predstavených, „ktorí vykonávajú služobnú i
riadiacu úlohu“ (59) a majú chrániť súlad
medzi apoštolskou prácou a poslaním. Takto
sa má v communiu s nimi uskutočňovať
samotná spásonosná Božia vôľa.
Chudoba znamená spoločné užívanie dobier
– aj tých duchovných – a bola od počiatku
základom bratského spoločenstva. Chudoba
jednotlivca, ktorá so sebou prináša aj
jednoduchý a takmer drsný štýl života,
oslobodzuje nielen od starostí týkajúcich sa
Wymiar wspólnotowy rad ewangelicznych
44. Profesja zakonna jest wyrazem daru
złożonego z siebie Bogu i Kościołowi, daru
przeżywanego we wspólnocie rodziny
zakonnej. Zakonnik jest nie tylko „wezwany”
na mocy osobistego powołania, ale jest
również powołany razem z innymi do
uczestniczenia we wspólnym życiu
codziennym.
„Tak” wypowiadane zgodnie Bogu, sprawia,
że różne osoby konsekrowane łączą się w tej
samej wspólnocie życia. Konsekrowani
razem, zjednoczeni owym „tak”, zjednoczeni
w Duchu Świętym, zakonnicy odkrywają
każdego dnia, że naśladują Chrystusa
„posłusznego, ubogiego i czystego” we
wspólnocie i braterstwie, na wzór uczniów,
którzy szli za Jezusem pełniącym swoje
posłannictwo. Zjednoczeni z Chrystusem są
zatem wezwani do zjednoczenia się między
sobą. Zjednoczenia się w misji, która
przeciwstawia się profetycznie ubóstwieniu
władzy, posiadania i przyjemności.[58]
I tak posłuszeństwo łączy i jednoczy wolę
wszystkich członków instytutu w jedną
wspólnotę braterską która ma do spełnienia w
Kościele specjalne posłannictwo.
Posłuszeństwo jest odpowiedzią na plan
Boga, który powierza grupie osób specjalne
zadanie. Zakłada więc związek z
posłannictwem, ale także ze wspólnotą, która
musi realizować tu i teraz, i razem swoją
służbę; wymaga także spokojnego patrzenia
z wiarą na przełożonych, „którzy wykonują
zadanie sług i przewodników”[59] i muszą
czuwać nad zgodnością pracy apostolskiej z
posłannictwem. Razem z nimi należy
realizować wolę Bożą jedyną która może
zbawić.
Ubóstwo: dzielenie się dobrami – także
duchowymi – było od początku podstawą
wspólnoty braterskiej. Ubóstwo jednostek
determinuje prosty i surowy styl życia, co nie
tylko uwalnia od troski o dobra osobiste, ale
zawsze wzbogaca wspólnotę, która może
osobných dobier, ale aj obohacuje
spoločenstvo, ktoré sa takto môže účinnejšie
zapojiť do služby Bohu a chudobným.
Chudoba zahŕňa aj ekonomický rozmer:
veľmi zraňuje a oslabuje bratský život to, ak
niekto disponuje peniazmi, či už pre vlastný
osoh alebo pre osoh ostatných členov rodiny,
akoby boli jeho vlastné, rovnako ak vedie štýl
života veľmi odlišný od ostatných
spolubratov a od chudobnej spoločnosti, v
ktorej sa nachádza.
Aj chudoba ducha, pokora, jednoduchosť,
uznanie darov tých druhých i hodnoty
evanjeliových skutočností, ako je napr.
„skrytý život s Kristom v Bohu“, láska ku
skrytej obete, uznanie hodnoty tých
najmenších, venovanie sa veciam, ktoré nie
sú ohodnotené ani uznávané... to všetko sú
skutočnosti, ktoré pôsobia na bratský život
zjednocujúco a vychádzajú zo zachovávania
chudoby.
Spoločenstvo „chudobných“ dokáže byť
solidárne s chudobnými, pričom ukazuje, čo
je podstatou evanjelizácie, lebo konkrétne
predstavuje premieňajúcu silu
blahoslavenstiev.
Bohu zasvätená čistota, ktorá zahŕňa aj
čistotu mysle, srdca a tela, vyjadruje vo
svojom komunitnom rozmere úplnú slobodu,
v ktorej možno milovať Boha a všetko, čo je
jeho, s nerozdelenou láskou. Predstavuje teda
aj bezvýhradnú pripravenosť milovať
všetkých ľudí a slúžiť im, sprítomňujúc tak
Kristovu lásku. Táto láska nie je egoistická,
ani exkluzívna, ani vlastnícka, ani ovládaná
vášňou, ale je univerzálna, nezištná, slobodná
a oslobodzujúca a čo je veľmi potrebné pre
rehoľné poslanie, rozvíja sa a rastie
prostredníctvom bratského života. Takto tí,
ktorí žijú Bohu zasvätený celibát, „všetkým
veriacim pripomínajú ono podivuhodné,
Bohom ustanovené zasnúbenie, ktoré sa vo
svojej plnosti zjaví v budúcom veku a pre
ktoré jediným Źeníchom Cirkvi je Kristus“
(60).
dzięki temu skuteczniej poświęcać się
służbie Bogu i ubogim.
Ubóstwo ma także wymiar ekonomiczny:
możliwość wydawania pieniędzy,
traktowanych niemal jak własne, na potrzeby
swoje i krewnych, styl życia zbyt różniący się
od stylu życia współbraci i ubogich
społeczności, wśród których często
przychodzi żyć, rani i osłabia życie
braterskie.
Natomiast „ubóstwo w duchu”, pokora,
prostota, umiejętność uznania darów innych,
cenienie takich wartości ewangelicznych, jak
„życie ukryte z Chrystusem w Bogu”,
szacunek dla ukrytej ofiary,
dowartościowanie najuboższych, bezintere-
sowna służba sprawom nie przynoszącym
dochodu ani rozgłosu, to elementy
jednoczące wspólnotę braterską mocą ślubu
ubóstwa.
Wspólnota „ubogich” potrafi być solidarna z
ubogimi i ukazywać serce ewangelizacji,
ponieważ uobecnia w praktyce
przemieniającą moc błogosławieństw.
W wymiarze wspólnotowym czystość
konsekrowana, która obejmuje także wielką
czystość umysłu, serca i ciała, wyraża
ogromną wolność kochania Boga i
wszystkiego, co do Niego należy, miłością
niepodzielną. Oznacza zatem całkowitą
gotowość kochania wszystkich ludzi,
służenia im i uobecniania w ten sposób
miłości Chrystusa. Ta miłość nieegoistyczna,
niewyłączna, niezaborcza, nie zniewolona
przez namiętność, ale uniwersalna i
bezinteresowna, wolna i wyzwalająca, tak
bardzo potrzebna do pełnienia misji, jest
podtrzymywana przez życie wspólne i dzięki
niemu rozwija się. W ten sposób ci, którzy
żyją w celibacie konsekrowanym
„przypominają..) wszystkim wyznawcom
Chrystusa owe przedziwne zaślubiny
ustanowione przez Boga, a mające się
objawić w pełni w przyszłym świecie, mocą
Tento komunitný rozmer rehoľných sľubov których Kościół ma Chrystusa jako jedynego
treba neustále pestovať a prehlbovať, čo sa Oblubieńca”.[60]
uskutočňuje práve prostredníctvom
permanentnej formácie. Ten wspólnotowy wymiar ślubów zakonnych
wymaga zarówno nieustannej troski, jak i
pogłębiania. Są to również typowe cechy
formacji stałej.

Charizma Charyzmat

45. ďalším prvkom, na ktorý treba v rámci
permanentnej formácie s ohľadom na rast
bratského života klásť dôraz, je charizma.
„Rehoľné zasvätenie vytvára osobitné
communio medzi rehoľníkom a Bohom a v
ňom i medzi členmi toho istého inštitútu (...).
Jeho základom je communio v Kristovi,
ustanovené jedinou pôvodnou charizmou“
(61).
45. Charyzmat jest kolejnym
uprzywilejowanym aspektem formacji stałej,
pojmowanej jako wzrost życia braterskiego.
„Konsekracja zakonna stwarza szczególną
komunię pomiędzy zakonnikiem i Bogiem, a
w Nim – pomiędzy członkami danego
instytutu (…). Jej podstawą jest komunia w
Chrystusie określona przez niepowtarzalny
pierwotny charyzmat”.[61]

Neustále vracanie sa k vlastnému Więź z założycielem i przekazanym przez

zakladateľovi a charizme, ktorú on prežíval a niego charyzmatem, który następnie był
odovzdával a ktorá sa potom počas celého przechowywany, pogłębiany i rozwijany
života inštitútu uchovávala, prehlbovala a przez kolejne lata istnienia
rozvíjala, (62) sa potom javí ako základný instytutu,[62]wydaje się zatem
prvok jednoty spoločenstva. podstawowym czynnikiem budującym
jedność wspólnoty.

Žiť v spoločenstve znamená žiť spoločne
Božiu vôľu, podľa nasmerovania
charizmatického daru, ktorý zakladateľ prijal
od Boha a odovzdal svojim učeníkom a
pokračovateľom.
Obnova, ktorá prebehla v posledných rokoch
vyzdvihla význam pôvodnej charizmy aj
prostredníctvom bohatej teologickej reflexie
(63) a podporila tým jednotu spoločenstva,
ktoré sa považuje za nositeľa toho istého daru
Ducha, o ktorý sa majú bratia spoločne deliť
a ktorým môžu obohatiť Cirkev, obetujúc ho
„za život sveta“. Preto sú také užitočné
formačné programy, ktoré zahŕňajú
pravidelné kurzy štúdia i modlitebnej
reflexie, týkajúce sa zakladateľa, charizmy a
stanov.
Żyć we wspólnocie znaczy wypełniać razem
wolę Bożą, zgodnie z charyzmatycznym
darem, który założyciel otrzymał od Boga i
przekazał swoim uczniom i kontynuatorom.
Dokonana w tych latach odnowa, ukazując,
również w swej bogatej refleksji
teologicznej,[63] wagę pierwotnego
charyzmatu, wpłynęła korzystnie na jedność
wspólnoty, otrzymującej ten sam dar Ducha,
który winna następnie dzielić z braćmi i
którym może wzbogacać Kościół „za życie
świata”. Dlatego bardzo pożyteczne są
programy formacyjne obejmujące
periodyczne studium i refleksję modlitewną
nad postacią założyciela, charyzmatem oraz
konstytucjami.

Hlbšie pochopenie charizmy vedie k Pogłębione zrozumienie charyzmatu

jasnejšej predstave o vlastnej identite, na pozwala uzyskać jasny obraz własnej
základe ktorej sa ľahšie vytvára jednota a
communio. Navyše to umožňuje kreatívne
prispôsobenie sa novej situácii, čo dáva
inštitútu dobré vyhliadky do budúcnosti.
Naopak, nedostatok jasného pochopenia
charizmy môže ľahko viesť k neistote, pokiaľ
ide o stanovené ciele a k zraniteľnosti
okolitými podmienkami, kultúrnymi prúdmi,
či dokonca rozličnými potrebami apoštolátu,
ako aj spôsobiť neschopnosť adaptovať a
obnovovať sa.
46. Charizmatickú identitu treba pestovať v
neposlednom rade aj preto, aby sa vyhlo
zovšeobecňovaniu, ktoré je skutočným
nebezpečenstvom pre životaschopnosť
rehoľného spoločenstva.
V tomto ohľade chceme poukázať na
niektoré situácie, ktoré v týchto rokoch
zranili a niekde i naďalej zraňujú rehoľné
spoločenstvá:
• zovšeobecňovanie – t.j. nezohľadňovanie
vlastnej charizmy – pokiaľ ide o určité
smernice partikulárnej cirkvi alebo isté
odporúčania pochádzajúce z odlišných
spiritualít;
• istý typ napojenia sa na cirkevné hnutia, – angażowanie się w ruchy kościelne w
ktoré vystavuje rehoľníkov problémom s tzv. sposób, który prowadzi poszczególnych
„dvojitou identitou“; zakonników do dwuznacznej sytuacji
„podwójnej tożsamości”;
• určité prispôsobenie sa laickému štýlu
života, ku ktorému dochádza pri
nevyhnutných a často plodných vzťahoch s
laikmi, predovšetkým z radov
spolupracovníkov. Namiesto toho, aby
rehoľníci ponúkli svedectvo o vlastnom stave
ako bratský dar, ktorý môže preniknúť
kresťanský život opravdivosťou,
prispôsobujú sa im, preberajú ich spôsob
posudzovania vecí a konania a redukujú
prínos vlastného zasvätenia sa Bohu.
tożsamości, wokół której łatwiej jest
budować jedność i komunię. Umożliwia ona
również twórcze dostosowanie się do
nowych sytuacji, co stwarza pozytywne
perspektywy dla przyszłości instytutu.
Brak tej jasności może z łatwością zrodzić
niepewność co do celów działania i
chwiejność w konfrontacji z
uwarunkowaniami środowiskowymi, z
prądami kulturowymi, jak również z różnymi
potrzebami apostolskimi. Ponadto może
osłabić zdolność adaptacji i odnowy.
46. Troska o tożsamość charyzmatyczną jest
zatem konieczna również dlatego, że
pozwala uniknąć ogólnikowości, która jest
prawdziwym niebezpieczeństwem dla życia
wspólnoty zakonnej.
W związku z tym problemem zostały
zasygnalizowane pewne sytuacje, które w
ostatnich latach, a w niektórych częściach
świata do tej pory, wywierają negatywny
wpływ na wspólnoty zakonne:
– podejście ogólnikowe – czyli bez
specyficznego odniesienia do własnego
charyzmatu – do pewnych wskazań Kościoła
partykularnego lub do elementów
zaczerpniętych z odmiennych tradycji
duchowych;
– w niezbędnych i niejednokrotnie
owocnych stosunkach ze świeckimi -przede
wszystkim jeśli są oni współpracownikami-
przystosowywanie siew pewnym stopniu do
świeckiej mentalności. Zamiast ofiarować
swoje świadectwo zakonne jako braterski
dar, który pogłębia chrześcijańską
autentyczność, osoba konsekrowana
upodabnia się do nich oraz przyjmuje ich
punkt widzenia i styl działania, zmniejszając
 tym samym moc oddziaływania własnej
konsekracji;

• prílišné prihliadanie na požiadavky – nadmierne podporządkowywanie się

rodiny, ideál národa, rasy, kmeňa, či sugestiom rodziny, ideałom narodu, rasy,
spoločenskej skupiny, prináša riziko odklonu plemienia, grup społecznych, co niesie z sobą
od charizmy smerom k jednostranným niebezpieczeństwo naginania charyzmatu do
postojom a záujmom. partykularnych interesów.

Zovšeobecňovanie redukujúce rehoľný život Ogólnikowość, która sprowadza życie

na bezfarebného najmenšieho spoločného zakonne do rangi minimalnego wspólnego
menovateľa, vedie k vylúčeniu krásy a mianownika, neguje piękno i żywotność
plodnosti, ktoré sú výsledkom rozmanitosti licznych charyzmatów udzielanych przez
chariziem vzbudených Duchom. Ducha Świętego

AUTORITA V SLUŽBE BRATSKÉMU WŁADZA W SŁUŻBIE BRATERSTWA

SPOLOČENSTVU

47. Je rozšírený názor, že evolúcia v týchto 47. Powszechne jest przekonanie, że

rokoch prispela k dozrievaniu bratského
života v spoločenstve. Atmosféra spolužitia
sa v mnohých spoločenstvách zlepšila:
dostalo sa viac priestoru aktívnej spoluúčasti
všetkých členov, od spoločného života
založeného na prísnom dodržiavaní pravidiel
sa prešlo k životu, ktorý viac rešpektuje
potreby jednotlivcov a je po ľudskej stránke
starostlivejší. Úsilie budovať menej formálne
a menej autoritatívne spoločenstvá, ktoré sú
bratskejšie a viac vnútorne prežívané, je vo
všeobecnosti považované za jeden z
najviditeľnejších plodov obnovy v mniej autorytatywnych, lecz bardziej
posledných rokoch.
ewolucja, która dokonała się w ostatnich
latach, przyczyniła się do dojrzałego rozwoju
życia braterskiego we wspólnocie. Klimat
współżycia w wielu wspólnotach poprawił
się: większą wagę przywiązuje się do
aktywnego uczestnictwa wszystkich
członków; dokonało się przejście od życia
wspólnotowego opartego zbyt mocno na
obserwancji do życia uwzględniającego w
większym stopniu potrzeby osób i znaczenie
relacji międzyludzkich. Dążenie do
tworzenia wspólnot mniej formalistycznych,
braterskich i opartych na
współuczestnictwie, uważa się za jeden z
najbardziej widocznych owoców odnowy
ostatnich lat.

48. Niekde hrozilo, že tento pozitívny vývoj 48. Temu pozytywnemu rozwojowi groziło
bude kompromitovaný pocitom nedôvery niekiedy zahamowanie z uwagi na pewną
voči autorite. nieufność w stosunku do władzy.

Túžba po hlbšom communiu medzi členmi a Następstwem pragnienia głębszej więzi

pochopiteľná reakcia zameraná proti
štruktúram, ktoré boli považované za príliš
autoritárske a strnulé, viedli k tomu, že úloha
autority nebola pochopená v celej jej šírke, ba
niektorí ju dokonca označili za nadbytočnú
pre život spoločenstva a iní ju zredukovali iba
na koordináciu iniciatív členov spoločenstva.
między zakonnikami i zrozumiałego
sprzeciwu wobec struktur uznawanych za
zbyt autorytatywne i sztywne, było
niezrozumienie istotnej roli władzy:
niektórzy uważali, że jest ona w życiu
wspólnoty po prostu niepotrzebna, a inni
ograniczali ją do zwykłego koordynowania
Takto dospel istý počet spoločenstiev k tomu,
že budú žiť bez predstaveného a iné zasa
začali prijímať všetky rozhodnutia spoločne.
To všetko však so sebou prináša nielen
hypotetické nebezpečenstvo roztrieštenia
komunitného života, nevyhnutne smerujúce
k uprednostňovaniu individuálnych ciest a
súčasne k zatemňovaniu úlohy autority, ktorá
je potrebná tak pre duchovnú cestu
zasvätenej osoby, ako aj pre rast bratského
života v spoločenstve.
Na druhej strane viedli výsledky tohto
experimentu postupne k znovuobjaveniu
potreby osobnej autority a jej úlohy v
kontinuite s celou tradíciou rehoľného života.
I keď šíriaca sa atmosféra demokratizácie
podporila aj v rámci rehoľného spoločenstva
rast spoluzodpovednosti a spoluúčasti
všetkých na rozhodovacom procese, predsa
nemožno zabúdať, že bratský život nie je len
plodom ľudského úsilia, ale je zároveň a
predovšetkým Božím darom. Je darom, ktorý
pramení z poslušnosti Božiemu slovu a v
rehoľnom živote aj z poslušnosti voči
autorite, ktorá nám toto slovo pripomína a
aplikuje ho na jednotlivé situácie v duchu
konkrétneho inštitútu.
„Prosíme vás, bratia, aby ste si vážili tých, čo
pracujú medzi vami, sú vašimi
predstavenými v Pánovi a napomínajú vás.
Majte ich vo veľkej láske pre ich dielo!“ (1
Sol 5, 12 – 13). Kresťanské spoločenstvo nie
je vôbec anonymným kolektívom, už od
začiatku dostalo určitých predstavených,
ktorým sa má podľa apoštola Pavla
prejavovať vážnosť, úcta a láska.
V rehoľných spoločenstvách je táto autorita,
ktorej treba prejavovať pozornosť a rešpekt
aj vzhľadom na poslušnosť, ku ktorej sa
rehoľníci zaväzujú sľubmi, daná do služby
bratskému životu, jeho budovaniu a
dosiahnutiu jeho duchovných a apoštolských
inicjatyw członków. Stąd pewna liczba
wspólnot postanowiła żyć bez przełożonego,
inne natomiast podejmowały wszystkie
decyzje kolegialnie. W zjawisku tym kryje
się niebezpieczeństwo, i to nie tylko
hipotetyczne, rozbicia życia wspólnotowego
na skutek nieuniknionego preferowania
wyborów indywidualnych i równoczesnego
osłabienia roli władzy, potrzebnej tak do
wzrostu życia braterskiego we wspólnocie,
jak też do duchowego postępu osoby
konsekrowanej.
Z drugiej strony rezultaty tych doświadczeń
prowadzą stopniowo do odkrycia potrzeby i
roli przełożonego, w powiązaniu z całą
tradycją życia zakonnego.
Chociaż powszechny klimat demokratyczny
spowodował wzrost
współodpowiedzialności i uczestnictwa
wszystkich w podejmowaniu decyzji
wewnątrz wspólnoty zakonnej, nie można
jednak zapominać, że braterstwo jest nie
tylko owocem ludzkich wysiłków, ale przede
wszystkim darem Boga. Jest darem
związanym z posłuszeństwem wobec słowa
Bożego, a w życiu zakonnym – z
posłuszeństwem wobec przełożonych, którzy
przypominają to słowo i je odnoszą zgodnie
z duchem instytutu, do poszczególnych
sytuacji.
„Prosimy was, bracia, abyście uznawali tych,
którzy wśród was pracują, którzy przewodzą
wam i w Panu was napominają. Ze względu
na ich pracę otaczajcie ich szczególną
miłością!” (7 Tes 5, 12-13). Wspólnota
chrześcijańska nie jest anonimową grupą
osób, od samego początku dano jej bowiem
przewodników, którym -jak napomina
Apostoł – należy się poważanie, szacunek i
miłość.
We wspólnotach zakonnych władza, którą
należy szanować i poważać, także ze
względu na ślub posłuszeństwa, pozostaje w
służbie braterstwa, wyrażającego się w
budowaniu wspólnoty oraz dążeniu do
cieľov.
49. Obnova prebiehajúca v posledných
rokoch prispela k načrtnutiu nového obrazu
autority, so zámerom spojiť ju užšie s jej
evanjeliovými koreňmi, teda so službou
duchovnému rozvoju jednotlivca
budovaniu bratského života v spoločenstve.
realizacji jej celów duchowych i
apostolskich.
49. Odnowa, która dokonała się w ostatnich
latach, przyczyniła się do ponownego
określenia zakresu władzy, tak aby była
a ściśle związana z ideałami ewangelicznymi
oraz służyła rozwojowi duchowemu osób i
kształtowaniu braterskiego życia wspólnoty.

Každé spoločenstvo má uskutočňovať svoje Każda wspólnota ma do wypełnienia

poslanie. Služba autority sa teda zameriava
na spoločenstvo, ktoré má plniť osobitné
poslanie, odovzdané mu a vymedzené
inštitútom a jeho charizmou. Vzhľadom na
rozličné poslania, existujú i rôzne typy
spoločenstiev a teda i rôzne spôsoby
vykonávania autority. Aj vďaka tomu môžu
v rehoľnom živote vzniknúť a pôsobiť rôzne
typy autority, definované jeho vlastným
právom.
określoną misję. Przełożeni służą zatem
wspólnocie, która musi wypełnić swe
szczególne posłannictwo, wyznaczone i
określone przez instytut i jego charyzmat.
Skoro istnieją różne posłannictwa, są też
różnego typu wspólnoty i różne style
sprawowania władzy. Stąd w życiu
zakonnym przewidziane są odmienne
koncepcje i sposoby sprawowania władzy,
określone przez odpowiednie prawo własne.

Autorita je však podľa evanjelia vždy Władza w znaczeniu ewangelicznym jest

službou. zawsze służbą.

50. Táto obnova zároveň viedla k tomu, že sa 50. Odnowa ostatnich lat obejmuje w sposób
niektoré stránky autority uprednostňujú. szczególny pewne aspekty władzy:

a) Duchovná autorita a) Władza duchowa

Keďže zasvätené osoby sa úplne oddali
službe Bohu, tak autorita má chrániť a
podporovať toto ich zasvätenie. V istom
zmysle na ňu možno hľadieť ako na
„služobnicu služobníkov Božích“.
Najdôležitejšou úlohou autority je spoločne s
bratmi a sestrami budovať bratské
spoločenstvá, v ktorých sa má „nadovšetko
hľadať a milovať Boh“ (64). Preto je
potrebné, aby nositeľ autority bol v prvom
rade osobou s hlbokým duchovným životom,
presvedčenou o prvotnosti duchovna v
osobnom živote i pri budovaní bratského
života a vedomou si toho, že čím viac vzrastie
Božia láska v srdciach, tým viac vzrastie aj
jednota medzi nimi.
Jeśli osoby konsekrowane poświeciły się
wyłącznej służbie Bogu, władza ułatwia i
podtrzymuje ich konsekrację. W pewnym
sensie można ją widzieć jako „służebnicę
sług Bożych”. Pierwszorzędnym zadaniem
przełożonego jest tworzyć razem z braćmi i
siostrami „braterską (…) wspólnotę, w której
szuka się i miłuje przede wszystkim
Boga”.[64] Musi to być zatem osoba o
głębokim życiu duchowym, przekonana o
prymacie wartości duchowych zarówno w
życiu osobistym, jak i w budowaniu życia
braterskiego we wspólnocie, świadoma tego,
że im bardziej wzrasta miłość Boga w
sercach ludzkich, tym bardziej jednoczą się
one między sobą.

Prvoradá úloha autority teda bude spočívať v Najważniejszym zadaniem przełożonego

motivácii spoločenstva v oblasti duchovnej, będzie zatem rozwijanie życia duchowego,
komunitnej a apoštolskej. wspólnotowego i apostolskiego swojej
wspólnoty.

b) Autorita vytvárajúca jednotu b) Władza źródłem jedności

Autorita buduje jednotu vtedy, keď sa stará o
vytvorenie atmosféry napomáhajúcej
spoločné prežívanie a zodpovednosť, keď
podnecuje všetkých podieľať sa na
spoločných záležitostiach, keď povzbudzuje
bratov, aby prevzali zodpovednosť a
rešpektuje ich, keď „s úctou voči ľudskej
osobe napomáha ich dobrovoľnú poslušnosť“
(65), keď ich ochotne počúva a podporuje
„ich úsilie o dobro inštitútu a Cirkvi“ (66),
keď vedie dialóg a ponúka vhodné
príležitosti na stretnutie, keď vie v ťažkých
chvíľach dodať odvahu a nádej, ako i hľadieť
vpred a otvárať pre poslanie inštitútu nové
horizonty. A navyše, keď je to autorita, ktorá
sa snaží udržať v rovnováhe rozličné stránky
komunitného života. Ide o rovnováhu medzi
modlitbou a prácou, apoštolátom a
formáciou, povinnosťami a odpočinkom.
Aby być źródłem jedności, władza musi
tworzyć klimat sprzyjający wzajemnej
wymianie i współodpowiedzialności,
umożliwiać udział wszystkich w sprawach
ich dotyczących, zachęcać braci do
podejmowania odpowiedzialności za siebie i
innych oraz do ich respektowania, „odnosząc
się z szacunkiem do ich ludzkiej godności,
popierać dobrowolne posłuszeństwo
podwładnych”,[65] słuchać ich chętnie i
popierać harmonijną współpracę mającą na
uwadze dobro instytutu i
Kościoła,[66]prowadzić dialog i stwarzać
okazje do spotkań, dodawać odwagi i nadziei
w trudnych momentach, patrzeć w przyszłość
i ukazywać nowe horyzonty posłannictwa.
Władza powinna także starać się o
utrzymanie równowagi pomiędzy różnymi
aspektami życia wspólnotowego: modlitwą i
pracą, apostolstwem i formacją,
obowiązkami i odpoczynkiem.

Autorita predstaveného a predstavenej slúži Przełożony czy przełożona dokładają starań,

teda na to, aby rehoľný dom nebol len aby dom zakonny nie był tylko miejscem
dajakým miestom pobytu skupiny osôb, z pobytu, skupiskiem podmiotów, z których
ktorých každá si žije po svojom, ale aby bol każdy prowadzi własne życie, ale „wspólnotą
„bratským spoločenstvom v Kristovi“ (67). braterską w Chrystusie”.[67]

c) Autorita, ktorá vie prijať konečné c) Władza, która potrafi podjąć ostateczną
rozhodnutie a zaistiť jeho realizáciu decyzję i doprowadzić do jej realizacji

Komunitné rozlišovanie je veľmi užitočný, aj Rozeznanie wspólnotowe jest działaniem

keď nie jednoduchý, ani automatický proces, bardzo użytecznym, lecz niełatwym i
pretože si vyžaduje ľudskú kompetentnosť, nieautomatycznym, wymaga bowiem
duchovnú múdrosť a osobný odstup. Tam, kompetencji, mądrości duchowej i
kde sa praktizuje opravdivo a s vierou, môže osobistego dystansu. Tam, gdzie jest
ponúknuť autorite tie najlepšie podmienky praktykowane z wiarą i powagą, może
pre prijatie potrebných rozhodnutí stworzyć przełożonym optymalne warunki
zameraných na dobro bratského života i do podjęcia niezbędnych decyzji, mających
dobro poslania. na celu dobro życia braterskiego i
posłannictwa.

Keď sa už raz prijme rozhodnutie v súlade s Po podjęciu decyzji, w sposób wskazany

ustanoveniami vlastného práva, vyžaduje si przez prawo instytutu, przełożony musi
to stálosť a pevnosť predstaveného, aby wykazać się wytrwałością i stanowczością,
rozhodnutie neostalo len na papieri.
51. Okrem toho je potrebné, aby bolo vlastné
právo pri určovaní rôznych kompetencií
spoločenstva, jeho rád, nositeľov úradov a
predstaveného čo najexaktnejšie.
Nedostatočná jasnosť v tejto oblasti je
zdrojom zmätkov a konfliktov.
Aj v „komunitných projektoch“, ktoré môžu
napomôcť účasť na komunitnom živote a na
jeho poslaní v rôznych prostrediach treba
zaistiť, aby bola úloha a kompetencia autority
dobre definovaná, samozrejme aj s ohľadom
na stanovy inštitútu.
52. Jednotné a bratské spoločenstvo je čoraz
väčšmi povolané stávať sa dôležitým a
výrečným prvkom evanjeliovej protikultúry,
ktorá je soľou zeme a svetlom sveta.
Tak napríklad v západnej spoločnosti
ohrozovanej individualizmom je povolané
stať sa prorockým znakom možnosti v
Kristovi uskutočniť bratstvom a solidaritu, a
naopak v kultúrach ohrozovaných
autoritarizmom a komunitarizmom je
povolané stať sa znamením rešpektovania a
zveľaďovania ľudskej osoby a zároveň
vykonávania autority v súlade s Božou
vôľou.
Zatiaľ čo rehoľné spoločenstvo má prijať
miestnu kultúru, súčasne je povolané očistiť
a pozdvihnúť ju soľou a svetlom evanjelia,
ukazujúc vo svojich bratských
spoločenstvách konkrétnu syntézu toho, čo je
nielen evanjelizáciou kultúry, ale aj
evanjelizujúcou inkulturáciou a jest nie tylko ewangelizacja kultury, lecz
inkultúrovanou evanjelizáciou.
53. Nakoniec nemožno zabudnúť na to, že v
celej tejto delikátnej, komplexnej a často
bolestivej otázke zohráva rozhodujúcu úlohu
viera, ktorá umožňuje pochopiť spásne
aby podjęte decyzje nie pozostały na
papierze.
51. Konieczne jest nadto, aby prawo
instytutu w sposób dokładny ustaliło
kompetencje wspólnoty, różnych rad,
odpowiedzialnych za poszczególne sektory
oraz przełożonego. Niejasność w tej
dziedzinie jest źródłem zamieszania i
konfliktów.
Także „plany wspólnotowe”, które pomagają
uczestniczyć na różne sposoby w życiu
wspólnoty i jej misji, powinny dobrze
określać zadania i kompetencje władzy,
oczywiście w duchu poszanowania
konstytucji.
52. Braterska i zjednoczona wspólnota
coraz bardziej powołana jest do stawania się
istotnym i wymownym elementem
kontrkultury opartej na Ewangelii, solą ziemi
i światłem świata.
I tak, na przykład w społeczności zachodniej,
w której szerzy się indywidualizm,
wspólnota zakonna winna być profetycznym
znakiem możliwości urzeczywistniania w
Chrystusie ideałów braterstwa i solidarności,
natomiast w kulturach zdominowanych przez
tendencje do rządów autorytatywnych albo
prymat zbiorowości nad jednostką,
wspólnota powinna dawać świadectwo
szacunku dla osoby i troski ojej rozwój oraz
wykonywania władzy zgodnie z wolą Boga.
Wspólnota zakonna, chociaż powinna
zaakceptować kulturę miejsca, w którym się
znajduje, musi jednak starać się oczyścić ją i
wzbogacić solą i światłem Ewangelii,
ukazując poprzez swoje życie braterskie we
wspólnocie rzeczywistą syntezę tego, czym
także inkulturacja ewangelizująca i
ewangelizacja inkulturowana.
53. Nie można także zapomnieć, że w
całej tej delikatnej, bardzo złożonej i często
bolesnej kwestii decydującą rolę odgrywa
wiara, która pozwala zrozumieć zbawczą
tajomstvo poslušnosti (68). Vskutku, tak ako
neposlušnosťou jedného človeka nastalo
rozdelenie ľudskej rodiny a poslušnosťou
nového človeka sa začalo jej zjednocovanie,
rovnako poslušné správanie bude trvale
nevyhnutnou silou každého rodinného
života.
Rehoľný život sa vždy riadil týmto
presvedčením pochádzajúcim z viery a aj
dnes je povolaný žiť poslušnosť s odvahou,
aby jeho úsilie o bratské vzťahy nevyšlo
nazmar a aby sa stal v Cirkvi i v spoločnosti
významnou evanjeliovou skutočnosťou.
BRATSKÝ ŽIVOT AKO ZNAMENIE
54. Vzťahy medzi bratským životom a
apoštolskou činnosťou, najmä v inštitútoch
venujúcich sa činnému apoštolátu, neboli
vždy jasné a nezriedka vyvolávali, či už u
jednotlivca alebo v spoločenstve, napätia.
Niektorí dokonca pociťovali „budovanie
spoločenstva“ ako prekážku pri plnení svojho
poslania, či ako strácanie času skôr na
podružné otázky. Preto treba všetkým
pripomenúť, že bratské spoločenstvo ako
také je už samo osebe apoštolátom, teda
priamo prispieva k dielu evanjelizácie.
Bratský život je znakom par excellence, ktorý
nám zanechal Pán: „Podľa toho spoznajú
všetci, že ste moji učeníci, ak sa budete
navzájom milovať“ (Jn 13, 35).
Zároveň s poslaním hlásať evanjelium
všetkému stvoreniu (porov. Mt 28, 19 – 20)
povolal Pán svojich učeníkov aj k životu v
jednote, „aby svet uveril“, že Ježiša poslal
Otec, ktorého vierou naplno uznávame
(porov. Jn 17, 21). Znak bratského spolužitia
má teda veľký význam, lebo poukazuje na
božský pôvod kresťanského posolstva a má
silu otvárať srdcia pre vieru. Preto „celá
plodnosť rehoľného života závisí od kvality
bratského života v spoločenstve“ (69).
tajemnicę posłuszeństwa.[68] Wiemy, że
nieposłuszeństwo człowieka spowodowało
rozkład rodziny ludzkiej, a posłuszeństwo
Człowieka nowego zapoczątkowało jej
odbudowę (por. Rz 5, 19). Dlatego też
posłuszeństwo zawsze będzie głównym
motorem wszelkiego życia rodzinnego.
Życie wspólnoty zakonnej zawsze opierało
się na tym przeświadczeniu wiary. Także i
dzisiaj musi nim żyć z odwagą, by jej starania
o rozwój relacji braterskich nie były daremne
i by mogła odegrać istotną rolę jako
rzeczywistość ewangeliczna w Kościele i w
społeczności.
BRATERSTWO JAKO ZNAK
54. Relacje między życiem braterskim i
działalnością apostolską szczególnie w
instytutach prowadzących dzieła apostolskie,
nie zawsze były jasno określone, co
nierzadko wywoływało napięcia tak w
jednostkach, jak we wspólnocie. Niektórzy
uważali „budowanie wspólnoty” za
przeszkodę w wypełnianiu posłannictwa,
niemal tracenie czasu na kwestie o
charakterze drugorzędnym. Należy zatem
przypomnieć wszystkim, że sama komunia
braterska jest już apostolatem i stanowi
bezpośredni wkład w dzieło ewangelizacji.
Szczególnym bowiem znakiem
pozostawionym przez Pana jest właśnie życie
w braterstwie: „Po tym wszyscy poznają,
żeście uczniami moimi, jeśli będziecie się
wzajemnie miłowali” (J 13, 35).
Oprócz misji głoszenia Ewangelii każdemu
stworzeniu (por. Mt 28, 19-20) Chrystus Pan
zlecił swoim uczniom życie w jedności, „aby
świat uwierzył”, że Jezus jest posłany przez
Ojca, któremu należy się pełne
posłuszeństwo w wierze (por. J17, 21).
Braterstwo ma zatem ogromne znaczenie,
ponieważ jest znakiem, który ukazuje boskie
pochodzenie chrześcijańskiego orędzia i
którego moc otwiera serca na wiarę. Dlatego
„podstawowym warunkiem owocności życia

55. Podľa toho, či a v akej miere pestuje
rehoľné spoločenstvo bratský život, trvalo a
viditeľne sprítomňuje tento „znak“, ktorý je
pre Cirkev potrebný predovšetkým pri
uskutočňovaní novej evanjelizácie.
Aj preto leží Cirkvi na srdci bratský život
rehoľných spoločenstiev: čím je totiž bratská
láska intenzívnejšia, tým väčšia je
vierohodnosť ohlasovaného posolstva a tým
pochopiteľnejšie je najvnútornejšie
tajomstvo Cirkvi ako sviatosti, tajomstvo
zjednotenia ľudí s Bohom a ľudí medzi sebou
navzájom (70).
Hoci bratský život nie je celým poslaním
rehoľného spoločenstva, predsa je jeho
základnou zložkou. Bratský život je rovnako
dôležitý ako apoštolská činnosť.
Nemožno sa teda dovolávať nutnosti
apoštolskej služby, keď chceme pripustiť
alebo ospravedlniť nedostatky v živote
spoločenstva. Činnosť rehoľníkov musí byť
činnosťou osôb, ktoré žijú v spoločenstve a
ktoré prispôsobujú svoje konanie duchu
spoločenstva a usilujú sa slovom, skutkom i
príkladom šíriť bratského ducha.
Osobitné situácie, ktorými sa budeme
zaoberať na nasledujúcich stranách, si môžu
vyžadovať isté prispôsobenia, ktoré však
nesmú viesť k odtrhnutiu rehoľníka od
prežívania communia a od ducha vlastnej
komunity.
56. Rehoľné spoločenstvo vedomé si svojej
zodpovednosti voči veľkému bratskému
spoločenstvu, ktorým je Cirkev, sa zároveň
stáva znakom možnosti žiť kresťanské
bratstvo, no poukazuje aj na cenu, ktorú je
potrebné za vybudovanie každej formy
bratského života zaplatiť.
zakonnego jest właściwa jakość życia
braterskiego we wspólnocie”.[69]
55. Wspólnota zakonna kultywująca
życie braterskie uobecnia w sposób ciągły i
czytelny ten „znak”, którego Kościół
potrzebuje przede wszystkim, aby spełnić
zadanie nowej ewangelizacji.
Kościół troszczy się o życie braterskie
wspólnot zakonnych także dlatego, że im
bardziej intensywna jest miłość braterska,
tym większa wiarygodność głoszonego
orędzia i tym bardziej widoczna istota
tajemnicy Kościoła jako sakramentu,
jedności ludzi z Bogiem i ludzi między
sobą.[70]
Chociaż życie braterskie nie wyczerpuje
posłannictwa wspólnot zakonnych, stanowi
jednak jego element zasadniczy. Życie
braterskie jest równie ważne jak działalność
apostolska.
Wymogi posługi apostolskiej nie mogą
zatem być przyczyną ani
usprawiedliwieniem niedostatecznego życia
wspólnotowego. Działalność zakonników
musi być działalnością osób żyjących we
wspólnocie, a więc powinien ją przenikać
duch wspólnotowy osób, które starają się
szerzyć braterstwo słowem, czynem i
własnym przykładem.
Niektóre szczególne sytuacje, omawiane w
dalszej części tego dokumentu, mogą
wymagać pewnego przystosowania, które
jednak nie powinno oddalać zakonnika od
przeżywania komunii i ducha własnej
wspólnoty.
56. Wspólnota zakonna, świadoma
swojej odpowiedzialności wobec wielkiej
wspólnoty braterskiej, jaką jest Kościół,
stanowi znak, który ukazuje, że braterstwo
chrześcijańskie jest możliwe, oraz cenę, jaką
trzeba zapłacić, aby stworzyć jakąkolwiek
formę życia braterskiego.
Uprostred rôznych spoločností žijúcich na
našej planéte, sužovaných rozličnými
trápeniami a rozdelených protichodnými
záujmami, ktoré túžia po jednote, no nie sú si
isté, pokiaľ ide o cestu vedúcu k nej, je
prítomnosť takéhoto spoločenstva – kde sa
stretávajú ľudia rôzneho veku, jazyka a
kultúry ako bratia a sestry a ostávajú spolu
napriek nevyhnutným konfliktom a obszarów językowych i kulturowych oraz
ťažkostiam, ktoré život v spoločenstve so
sebou nesie – znamením poukazujúcim na
niečo vyššie, čo nás núti hľadieť dohora.
„Rehoľné spoločenstvá, ktoré ohlasujú
svojím životom radosť a ľudskú i
nadprirodzenú hodnotu kresťanského
bratstva, svedčia pred našou spoločnosťou
slovami i skutkami o premieňajúcej sile
dobrej zvesti“ (71).
„Ale nad všetko toto majte lásku, ktorá je
zväzkom dokonalosti!“ (Kol 3, 14), lásku,
ktorej nás učil Ježiš Kristus, ktorú sám žil a
ktorú nám odovzdal prostredníctvom svojho
Ducha. Láska, ktorá zjednocuje je tá istá, ako
láska nabádajúca deliť sa s druhými o
skúsenosť communia s Bohom a s bratmi.
Láska teda robí z rehoľníkov apoštolov, lebo
vedie spoločenstvá na misijnú alebo
kontemplatívnu cestu, na cestu ohlasovania
Božieho slova alebo charitnej služby. Božia
láska chce preniknúť do sveta: preto sa
bratské spoločenstvo stáva akoby
misionárom tejto lásky a konkrétnym
znakom jej jednotiacej sily.
57. Kvalita bratského života významne 57. Jakość życia braterskiego wpływa
ovplyvňuje aj vytrvanie jednotlivých decydująco na wytrwanie w powołaniu
rehoľníkov v povolaní. poszczególnych zakonników.
Tak ako nedostatočná kvalita bratského
života bola často uvádzaná ako dôvod toho,
že mnohí opustili rehoľné povolanie, správne
prežívané bratské spoločenstvo, naopak, stále
predstavuje platnú oporu pre vytrvanie
ostatných.
V skutočne bratskom spoločenstve sa každý
cíti byť spoluzodpovedný za vernosť toho
Pośród licznych społeczności naszej planety,
podzielonych przez różnego rodzaju
namiętności oraz sprzeczne interesy,
spragnionych jedności, lecz niepewnych w
wyborze dróg, którymi należy pójść,
obecność wspólnoty zakonnej, w której
spotykają się jako bracia i siostry osoby w
różnym wieku, wywodzące się z różnych
pozostają zjednoczone mimo nieuniknionych
konfliktów i trudności, jakie niesie życie
wspólne, jest już znakiem świadczącym o
istnieniu rzeczywistości bardziej wzniosłej i
kierującej wzrok ku górze.
„Wspólnoty zakonne, które swoim życiem
głoszą radość oraz ludzką i nadprzyrodzoną
wartość chrześcijańskiego braterstwa,
wymownym językiem faktów świadczą
wobec naszego społeczeństwa o
przekształcającej mocy Dobrej Nowiny”.[71]
„Na to zaś wszystko [przyobleczcie] miłość,
która jest więzią doskonałości” (Kol 3, 14),
tę miłość głosił Jezus Chrystus, który nią żył
i nam ją przekazał przez swojego Ducha. Ta
miłość jednoczy i każe przekazywać innym
doświadczenie komunii z Bogiem i z braćmi.
Za sprawą tej miłości wspólnoty pełniące
swe posłannictwo już to kontemplacyjne, już
to przepowiadania słowa Bożego bądź
prowadzenia dzieł miłosierdzia, dają światu
apostołów. Miłość Boża chce ogarnąć cały
świat: wspólnota braterska staje się zatem
misjonarką tej miłości i profetycznym
znakiem jej mocy jednoczącej.
Podobnie jak mierna jakość życia
braterskiego była często podawana jako
powód licznych odejść, tak też prawdziwie
przeżywane braterstwo pomagało i wciąż
pomaga wytrwać.
We wspólnocie prawdziwie braterskiej każdy
czuje się współodpowiedzialny za wierność
druhého povolaniu; každý prispieva svojím
dielom k pokojnej atmosfére pravého
spoločenstva života, vzájomného
porozumenia a pomoci; každý je pozorný
voči bratovi, či už ide o stavy únavy,
utrpenia, osamelosti alebo skľúčenosti a
ponúka svoju pomoc tomu, koho sužujú
ťažkosti a skúšky.
Takto rehoľné spoločenstvo, ktoré podporuje
vytrvanie svojich členov v povolaní, získava
silu znamenia o trvalej Božej vernosti a je
oporou viery a vernosti pre kresťanov,
ponorených v dianí tohto sveta, ktorý, akoby
čoraz menej poznal cesty vernosti.
innych; każdy stara się dzielić życie z innymi
w pogodnym klimacie wyrozumiałości i
wzajemnej pomocy; każdy dostrzega
zmęczenie, cierpienie, osamotnienie, brak
motywacji współbrata i wspiera tych, którzy
słabną pod ciężarem trudności i prób.
W ten sposób wspólnota zakonna, która
pomaga wytrwać swoim członkom, staje się
znakiem nieustannej wierności Boga, a zatem
podporą wiary i wierności chrześcijan,
żyjących w świecie, który zdaje się coraz
bardziej zapominać drogę wierności.