Professional Documents
Culture Documents
zmęczeniowa
wieszaków
w zależności od ich układu
w mostach łukowych
mgr inż. Tymon Galewski
mgr inż. Mateusz Malek
mgr inż. Przemysław Słomka
M osty łukowe z jazdą dołem są powszechnie
stosowanym rozwiązaniem, kiedy znaczenie
ma stworzenie atrakcyjnego wizualnie oraz charak-
GTI terystycznego punktu krajobrazu. Ogromny rozwój
mostów łukowych w Polsce odbywał się w latach
90. ub.w. Był on w dużej mierze stymulowany wej-
ściem na rynek systemowych rozwiązań wieszaków
Wytrzymałość prętowych i linowych. Równocześnie Polskie Normy
do projektowania mostów, takie jak PN-82/S-10052,
zmęczeniowa nie zawierały w sobie wytycznych do stosowania
wieszaków ww. rozwiązań, pozostawiając duże pole do interpre-
mostów jest tacji dla projektanta obiektu.
znormalizowana Rys. 1. Krzywa Wöelera dla elementów cięgnowych wg EN 1993-1-11:2006
w Eurokodzie Obecna praktyka
PN-EN 1993-1-11. stosowania wieszaków w Polsce
Rozwiązania systemowe wieszaków prętowych mają licz- Standardowo w budownictwie korzysta się z norm w celu
W zależności od
ne i niekwestionowane zalety dla wszystkich uczestników określenia zgodności wyrobu z krajowymi wymaganiami.
typu konstrukcji procesu budowlanego: Niestety pojawia się tutaj problem z powszechnie znany-
mostu łukowego • są zaprojektowane i testowane przez producenta, który mi i stosowanymi polskimi normami mostowymi z lat 80.
warunkiem z racji dużych przerobów na całym świecie ma możli- ub.w., które w żaden sposób nie odnoszą się do wytrzy-
wymiarującym wość przebadać swój wyrób; dzięki temu dane o fak- małości zmęczeniowej wieszaków.
dla wieszaka jest tycznej wytrzymałości i trwałości można traktować jako W związku z powyższym można sobie łatwo wyobrazić
wytrzymałość wiarygodne; sytuację, w której uczestnicy procesu budowlanego nie
• zagadnienia wymagające szczegółowych analiz, takie będą mieli podstawy merytorycznej do zweryfikowania
statyczna lub
jak kształt widelca, są poza zasięgiem czasowym projek- kompletności danych od producenta oraz poprawności
wytrzymałość tanta, który w krótkich ramach czasowych musi skoń- zastosowanego wyrobu. Na Zachodzie taką sytuację
zmęczeniowa. czyć swój projekt; dzięki rozwiązaniom systemowym nazywają black box, czyli czarną skrzynką – nikt nie wie,
Artykuł przedsta- można ich uniknąć; co jest w środku.
wia porównanie • seryjność produkcji umożliwia zamawiającemu, w razie
wpływu doboru uszkodzenia wieszaka, wymianę produktu na równo- Wytrzymałość zmęczeniowa wieszaków
konstrukcji rzędny. w ujęciu Eurokodów
Niestety bardzo proste i łatwe stosowanie wyrafinowane- Wytrzymałość zmęczeniowa w Eurokodach jest bardzo
obiektu łuko-
go elementu, jakim jest wieszak, ma też swoją ciemniejszą rozbudowana. Trzeba tutaj stwierdzić, że zachodni prze-
wego ze względu stronę. Fakt, że producent podsumowuje parametry mysł maszynowy wydał ogromne pieniądze na badanie
na niezbędne swojego wyrobu łatwymi do stosowania tabelami, usypia kwestii zmęczeniowych w ostatnich stu latach. Przed-
parametry czujność osób korzystających z wyrobu. miotem badań były na przykład elementy samochodów,
zmęczeniowe
wieszaków.
Grupa Rodzaj cięgna Kategoria zmęczeniowa Δσc [N/mm2]
A 1 Pręty sprężające 105
2 Liny zamknięte z tulejami wypełnionymi metalem lub żywicą 150
B
3 Liny splotkowe jednozwite 150
4 Liny z drutów równoległych z tulejami wypełnionymi żywicą 160
C 5 Wiązki równoległych splotek 160
1.
2.
3.
4.
fot. M. Małek
Naciąganie wieszaków prętowych w łuku ze sztywnym pomostem Szczegół widelca liny systemowej zamkniętej
Wnioski
Co za tym idzie – o ile w obiekcie ze sztywnym pomo- Ogólne zacofanie odnośnie do zachodnich normatywów,
stem i wiotkim łukiem dobieranie wieszaka na nośność dotyczących wytrzymałości zmęczeniowej, a wymiarowa-
maksymalną jest całkiem prawidłowe, to już w obiektach nia wieszaków w szczególności, skutkuje niebezpieczną
typu network (wieszaki w „X”) jest zdecydowanie niewy- luką na polskim rynku mostowym. Inwestorzy i projektanci
starczające. przez wiele lat nie dysponowali narzędziem obliczeniowym
W skrajnym przypadku w projekcie mostu kolejowego do weryfikacji wieszaków systemowych przyjmowanych
łukowego, z wieszakami w „X”, konieczne było zwiększenie w konstrukcjach.
średnicy wieszaków z fi 40 mm do fi 100 mm, aby waru- W nowych obiektach zalecamy, aby wytyczne wg Euroko-
nek dopuszczalnej amplitudy został spełniony. dów brać pod uwagę i wymiarować wieszaki z uwzględ-
Warto tu dodać, że wielu producentów wieszaków nieniem dopuszczalnej amplitudy naprężeń. Ciekawym
nie podaje w ogóle, czy ich wyrób spełnia wymagania zagadnieniem są natomiast konstrukcje istniejące. Niektóre
Eurokodów odnośnie do wytrzymałości zmęczenio- z nich mają zastosowane wieszaki, które popękają przed
wej. Po szczegółowej analizie okazuje się, że wieszaki upływem wymaganego czasu eksploatacji. Tutaj zachęcamy
oferowane do mostów nie mają kategorii zmęczenio- inwestorów do zinwentaryzowania posiadanych mostów
wej w ogóle, a projektant i inwestor użyli „wieszaków łukowych i zweryfikowania kwestii faktycznej trwałości wbu-
do obciążeń quasi-statycznych” na własne ryzyko. dowanych wieszaków. Istotnym faktem w powyższej kwestii
Najlepsi producenci mają wieszaki przebadane zmę- jest to, że procedura obliczania wytrzymałości zmęczeniowej
czeniowo, ale bywa, że dany model nie ma amplitudy wg Eurokodów pozwala określić również, po ilu cyklach