Professional Documents
Culture Documents
71–83
doi:10.4467/20843933ST.13.005.2005
www.ejournals.eu/Studia-Litteraria
MARIANNA CHŁOPEK-LABO
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Abs tr a c t
(Un) translatability and Cultural Assimilation Criteria
This article investigates a problem of untranslability as one of the major issues Translation Stud-
ies. The presented studies focus on the cultural assimilation understood as a common ground
for understanding and receiving messages. The author bases his analysis on untranslability
thesis as well as on the types of cultural incompatibility and he creates the criteria of cultural
assimilation, which help to determine a degree to which a translated text has been received.
Czytanie tekstu jest próbą przenikania do innej świadomości, odtworzenia obrazów i relacji
między nimi na podstawie indywidualnych doświadczeń życiowych i czytelniczych. Zdol-
ność zrozumienia tekstu zależy od jednostkowego doświadczenia czytelnika, bogactwa
jego zasobu słownikowego oraz od poziomu jego rozwoju kulturowego1.
філологічні науки, випуск 89(5), s. 44. Cytat przytoczony w tłumaczeniu Marianny Chłopek-Labo.
72 MARIANNA CHŁOPEK-LABO
2
Za: B. Tokarz, Przekład w dialogu międzykulturowym, [w:] Odmienność kulturowa w przekładzie,
red. P. Fast, Katowice−Częstochowa 2008, s. 8.
3
Za: E. Zawadzka, Glottodydaktyczne aspekty interkulturowości, [w:] Problemy komunikacji
międzykulturowej: lingwistyka – translatoryka – dydaktyka, red. Z. Kielar, T.P. Krzeszowski, J. Luk-
szyn, Warszawa 2000, s. 453.
4
P. Ricoeur, P. Torop, O tłumaczeniu, Gdańsk 2008, s. 189.
5
E. Zawadzka, op.cit., s. 453.
6
O. Wojtasiewicz, Wstęp do teorii tłumaczenia, Warszawa 1992, s. 22.
7
Ibidem, s. 17.
(Nie)przekładalność a kryteria przyswajalności kulturowej 73
8
Jako rezultat działania tłumacza tłumaczenie jest konkretnym przekładem, tekstem przetłu-
maczonym z innego lub na inny język. Jako czynność (lub zespół czynności) tłumaczenie stanowi
operację intelektualną polegającą na formułowaniu komunikatu zawartego w tekście źródłowym.
Termin tłumaczenie może też oznaczać praktykę translatorską, czyli w sensie dynamicznym tego
wyrazu każdą działalność przekładową. Wreszcie tłumaczenie może się kojarzyć z porównywaniem
dwóch języków. Za: Jerzy Pieńkos, Przekład i tłumacz we współczesnym świecie. Aspekty lingwistyczne
i pozalingwistyczne, Warszawa 1993, s. 10−11.
9
T. Szczerbowski, Rosyjskie teorie przekładu literackiego, Kraków 2012, s. 19.
10
Ibidem, s. 39
11
А. Федоров, Введение в теорию перевода, Москва 1953, s. 332.
12
T. Szczerbowski, op.cit., s. 110−111.
13
С. Влахов, С. Флорин, Непереводимое в переводе, Санкт-Петебрург 2006, s.6.
74 MARIANNA CHŁOPEK-LABO
14
Ibidem, s. 132.
15
Ibidem, s. 156.
16
O. Wojtasiewicz, op.cit., s. 77.
17
A. Pisarska, T. Tomaszkiewicz, Współczesne tendencje przekładoznawcze, Poznań 1996, s.127.
18
K. Lipiński, Vademecum tłumacza, Kraków 2000, s. 171.
19
T. Bałuk-Ulewiczowa, Stereotyp a nieprzekładalność bezwzględna, [w:] Między oryginałem
a przekładem, t. VIII. Stereotyp a przekład, red. J. Konieczna–Twardzikowa, Kraków 2003, s. 37.
20
B.L. Whorf, Język, myśl i rzeczywistość, tłum. T. Hołówka, Warszawa 1982, s. 339.