Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών

«Κατανεμημένη πράσινη ηλεκτρική ενέργεια και οι

προηγμένες δικτυακές υποδομές για τη διαχείριση
και την οικονομία της»

Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία

του Λάζαρου Αυγέρη
Διπλωματούχου Ηλεκτρολόγου Μηχανικού
Αριθμός Μητρώου: 1011107

Θέμα:

Μοντελοποίηση και Ανάλυση

Κτιρίων Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης

Επιβλέπων Σύμβουλος Καθηγητής:

Καθηγητής Πέτρος Γρουμπός

Αριθμός Διατριβής:
Πάτρα, 25 / 02 /2016
Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών
[Όνομα Συγγραφέα]
© [έτος] – Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος

 Το σύνολο της εργασίας αποτελεί πρωτότυπο έργο, παραχθέν από τον Λάζαρο Αυγέρη, και δεν
παραβιάζει δικαιώματα τρίτων καθ’ οιονδήποτε τρόπο.

 Αν η εργασία περιέχει υλικό, το οποίο δεν έχει παραχθεί από τον/ην ίδιο/α, αυτό είναι ευδιάκριτο και
αναφέρεται ρητώς εντός του κειμένου της εργασίας ως προϊόν εργασίας τρίτου, σημειώνοντας με
παρομοίως σαφή τρόπο τα στοιχεία ταυτοποίησής του, ενώ παράλληλα βεβαιώνει πως στην περίπτωση
χρήσης αυτούσιων γραφικών αναπαραστάσεων, εικόνων, γραφημάτων κλπ., έχει λάβει τη χωρίς
περιορισμούς άδεια του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων για την συμπερίληψη και επακόλουθη
δημοσίευση του υλικού αυτού.

2
 ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ
Πιστοποιείται ότι η Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία με θέμα:

«Μοντελοποίηση και Ανάλυση

Κτιρίων Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης»

του κ. Λάζαρου Αυγέρη Διπλωματούχου Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Τεχνολογίας Υπολογιστών

παρουσιάστηκε δημοσίως στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών στις
25/02/2016 και εξετάστηκε και εγκρίθηκε από την ακόλουθη Εξεταστική Επιτροπή:

1. Πέτρος Γρουμπός, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών, Επιβλέπων Καθηγητής

2. Αντώνιος Τζές, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών, Μέλος
τριμελούς εξεταστικής επιτροπής
3. Αντώνης Αλεξανδρίδης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών, Μέλος
τριμελούς εξεταστικής επιτροπής

Πάτρα, 25/02/2016

Ο Επιβλέπων Σύμβουλος Καθηγητής Ο Διευθυντής του ΔΜΔΕ

Καθηγητής Πέτρος Γρουμπός Καθηγητής Νικόλαος Βοβός

3
Περίληψη

Η αλόγιστη εκμετάλλευση των ενεργειακών πηγών του πλανήτη έχει οδηγήσει στις μέρες μας σε
μια ανεξέλεγκτη μορφή της κλιματικής αλλαγής, με αρνητικότατες επιπτώσεις τόσο για τον
άνθρωπο όσο και για το περιβάλλον. Στην προσπάθεια ανάσχεσης αυτής της κατάστασης, η
εξοικονόμηση ενέργειας τόσο στον κτιριακό τομέα όσο και σε άλλους τομείς δραστηριότητας
(βιομηχανία, μεταφορές κλπ.) αποτελεί στόχο πρώτιστης σημασίας και απαραίτητο συστατικό κάθε
σύγχρονης ενεργειακής πολιτικής. Δεδομένου ότι ο κτιριακός τομέας καταναλώνει το 40% της
απαιτούμενης ενέργειας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Ένωση καταβάλει σημαντικές
προσπάθειες προκειμένου να μειώσει σημαντικά αυτά τα επίπεδα κατανάλωσης. Στα πλαίσια αυτά
εξάλλου έχουν εκδοθεί μια σειρά από Κοινοτικές Οδηγίες (91/2002, 32/2006, 31/2010) για τον
έλεγχο και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Στις οδηγίες αυτές δίνονται γενικές
κατευθύνσεις στα κράτη – μέλη και προδιαγράφονται οι διαδικασίες για την έκδοση πιστοποιητικών
ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων, τον καθορισμό των ελάχιστων ενεργειακών απαιτήσεων
για τα νέα κτήρια κλπ.

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια γίνεται μια προσπάθεια βελτίωσης της κατάστασης σε
ζητήματα ενεργειακής πολιτικής και σχεδιασμού, με κεντρικούς άξονες την εξοικονόμηση ενέργειας
καθώς και η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που αποδεδειγμένα έχουν σημαντικά οφέλη
για το περιβάλλον, την κοινωνία αλλά και την οικονομία. Η πρώτη προσπάθεια έγινε με τους
Νόμους 3661/2008 και 3851/2010 και έλαβε μια πιο ολοκληρωμένη μορφή με την έκδοση του
Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (Κ.Εν.Α.Κ - Φ.Ε.Κ. 407/9.4.2010).

Είναι χαρακτηριστικό ότι στα πλαίσια των προσπαθειών εξοικονόμησης στον κτιριακό τομέα,
έχουν ενσωματωθεί διατάξεις σχετικές με τις προδιαγραφές Κτιρίων Μηδενικής Ενεργειακής
Κατανάλωσης τόσο στις αντίστοιχες κοινοτικές οδηγίες όσο και στην ελληνική νομοθεσία (Κ.Ο
31/2010 και Ν. 3851/2010). Οι διατάξεις αυτές προβλέπουν την κατασκευή όλων των νέων κτιρίων
το αργότερο μέχρι το 2021 με προδιαγραφές μηδενικής κατανάλωσης. Ειδικότερα για τα δημόσια
νεοαναγειρόμενα κτίρια ο χρονικός ορίζοντας είναι ακόμα μικρότερος.

Στα πλαίσια αυτά, στην παρούσα εργασία εξετάζεται η δυνατότητα ενσωμάτωσης δύο
διαφορετικών συστημάτων αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας σε ένα κτίριο κατοικίας στην περιοχή
της Πάτρας, προκειμένου να επιτευχθεί η ενεργειακή αυτονόμησή του και κατ’ επέκταση η
κατάταξή του στην κατηγορία Κτιρίων Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης. Πιο συγκεκριμένα,
εξετάστηκε η ενσωμάτωση φωτοβολταϊκών αλλά και υβριδικών φωτοβολταϊκών – θερμικών
συλλεκτών. Η μοντελοποίηση της λειτουργίας των δύο αυτών συστημάτων έγινε με τη βοήθεια του
προγραμματιστικού περιβάλλοντος Matlab.

Στα επόμενα κεφάλαια και αφού γίνει μια απαραίτητη εισαγωγή στα θέματα της εξοικονόμησης
ενέργειας στον κτιριακό τομέα και τις έννοιες τις σχετικές με τα κτίρια Μηδενικής Ενεργειακής
Κατανάλωσης, δίνονται περισσότερες λεπτομέρειες για τη μεθοδολογία μαθηματικής
μοντελοποίησης του προβλήματος προσομοίωσης αλλά και τα τελικά αποτελέσματα, όπως αυτά
προέκυψαν από την εκτέλεση του σχετικού κώδικα.

4
 Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1 Γενικά ………………………………………………………………………………………………………. 7

2. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ ………………………………. 10

2.1 Κτίρια και κατανάλωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ……………………………………. 10
2.1.1 Εκπομπή CO2 ……………………………………………………………………………..… 10
2.1.2 Ο κτιριακός τομέας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ……………………….………… 11
2.2 Κτίρια και κατανάλωση στην Ελλάδα …………………………………………………….. 14
2.2.1 Ενεργειακή κατάσταση στην Ελλάδα ………………………………………….... 14
2.2.2 Ελληνικά κτίρια: Αποτύπωση κτιριακού αποθέματος …………………… 16
2.2.3 Η ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια ………………………… 19

3. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ……………………………………………………………………………… 21
3.1 Νομοθεσία στην Ε.Ε. ……………………………………………………………………………… 21
3.1.1 Βασικά στοιχεία και στόχοι της οδηγίας …………………..…………………… 21
3.1.2 Πεδίο εφαρμογής και εξαιρέσεις ………………………………………………….. 22
3.1.3 Απαιτήσεις οδηγίας από τα κράτη-μέλη ……………………………………….. 22
3.2 Νομοθεσία στην Ελλάδα ……………………………………………………………………….. 23

4. ΚΤΙΡΙΑ ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ …………………………………………… 26

4.1 Εισαγωγή στα κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης ………………….. 26
4.2 Ορισμοί …………………………………………………………………………………………………. 29
4.3 Διαχωρισμός ανάλογα την σύνδεση του κτιρίου στο δίκτυο …………………. 32
4.4 Υλοποίηση nZEB …………………………………………………………………………………..… 32
4.5 Σχεδιαστικές παράμετροι ………………………………………………………………………. 32
4.5.1 Κλίμα και μικρόκλιμα ……………………………………………………………………. 32
4.5.2 Μορφολογία κτιρίου …………………………………………………………………….. 36
4.5.3 Μέγεθος και προσανατολισμός ανοιγμάτων ………………………………… 37
4.5.4 Διαρρύθμιση χώρων …………………………………………………………………….. 40
4.6 Δομικά στοιχεία …………………………………………………………………………………….. 41
4.6.1 Θερμομόνωση ………………………………………………………………………………. 42
4.6.2 Θερμογέφυρες ……………………………………………………………………………… 44
4.6.3 Θερμοχωρητικότητα …………………………………………………………………….. 46
4.6.4 Κουφώματα ………………………………………………………………………………….. 47
4.6.5 Σκίαση …………………………………………………………………………………………… 47
4.7 Τεχνικά συστήματα για θέρμανση, ψύξη, αερισμό και ζεστό νερό χρήσης,
και εναλλακτικά συστήματα παραγωγής ενέργειας υψηλής απόδοσης … 50
4.7.1 Θέρμανση …………………………………………………………………………………….. 50
4.7.2 Ψύξη …………………………………………………………………………………………….. 52
4.7.3 Ανεμιστήρας οροφής ……………………………………………………………………. 53
4.7.4 Μηχανικός αερισμός …………………………………………………………………….. 53
4.7.5 Ζεστό νερό χρήσης ……………………………………………………………………….. 54

5
 4.7.6 Παραγωγή ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ……….. 55
4.7.7 Συμπαραγωγή και τριπαραγωγή …………………………………………………… 55
4.8 Φωτισμός ………………………………………………………………………………………………. 56
4.8.1 Υπολογιστικά παραδείγματα κτιρίων με σχεδόν μηδενική
κατανάλωση ενέργειας …………………………………………………………………. 59
4.9 Παραδείγματα υλοποίησης ZEB …………………………………………………………….. 62
4.9.1 Κατοικία στην πόλη Riehen, Ελβετία …………………………………………….. 62
4.9.2 ACCIONA Solar, Ισπανία ………………………………………………………………… 63
4.9.3 HOCKERTON HOUSING PROJECT, Ηνωμένο Βασίλειο ………………….… 65
4.9.4 Beddington Zero Energy Development, Ηνωμένο Βασίλειο ………….. 70
4.9.5 Hammarby Sjöstad, Σουηδία ………………………………………………………… 74
4.9.6 Freiburg, Γερμανία ………………………………………………………………………… 76

5. ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟΙ ΚΑΙ ΥΒΡΙΔΙΚΟΙ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟΙ – ΘΕΡΜΙΚΟΙ

ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ ……………………………………………………………………………………………… 79
5.1 Φωτοβολταϊκοί συλλέκτες……………………………………………………………………… 79
5.1.1 Φωτοβολταϊκή τεχνολογία …………………………………………………………… 80
5.1.2 Τεχνολογίες φωτοβολταϊκών κυψελών ……………………………………….. 81
5.1.3 Απόδοση φωτοβολταϊκών στοιχείων…………………………………………… 83
5.1.4 Φωτοβολταϊκά συστήματα …………………………………………………………… 86
5.2 Υβριδικοί φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες …………………………………… 87
5.2.1 Φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες με χρήση αέρα …………………. 87
5.2.2 Φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες με χρήση νερού ………………… 88

6. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Α.Π.Ε…………………………………………………………………………………………………………. 90
6.1 Φωτοβολταϊκοί συλλέκτες…………………………………………………………………… 90
6.2 Υβριδικοί φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες ……………………………………. 91
6.3 Μεθοδολογία υπολογισμών ………………………………………………………………… 92

7. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ……………………………………………………………………………………. 95
7.1 Φωτοβολταϊκό σύστημα ………………………………………………………………………….95
7.2 Υβριδικό φωτοβολταϊκό – θερμικό σύστημα ………………………………………… 96
7.2.1 Ηλεκτρική παραγωγή …………………………………………………………………… 96
7.2.2 Θερμική παραγωγή ………………………………………………………………………. 98

8. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ ΚΤΙΡΙΟ ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ …………………………………………………………… 101
8.1 Ενεργειακή ανάλυση ….………………………………………………………………………… 101
8.2 Οικονομοτεχνική ανάλυση …………………………………………………………………… 104

9. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ………………………………………………………………………………… 106

6
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.1 Γενικά
Η κλιματική αλλαγή είναι ένα περιβαλλοντικό φαινόμενο που πλέον ελάχιστα μπορεί να
αμφισβητηθεί, μιας και τα αποτελέσματά της έχουν γίνει ιδιαίτερα εμφανή εδώ και αρκετά χρόνια.
Οπωσδήποτε, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η
ανθρωπότητα στο άμεσο μέλλον. Οι συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου έχουν αρχίσει να
γίνονται ορατές σε όλους μας τις τελευταίες δεκαετίες. Καθώς αυξάνονται οι ενεργειακές μας
ανάγκες, αυξάνεται και η εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα. Τα καύσιμα αυτά, με υψηλά
επίπεδα εκπομπών CO2, αντιπροσωπεύουν αυτή τη στιγμή το 80% περίπου της ενεργειακής
κατανάλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η ενέργεια αποτελεί πρωταγωνιστικό θέμα στην πολιτική ατζέντα
όλων των σύγχρονων κρατών. Η οικονομική ανάπτυξη και η ευημερία εξαρτάται σε πολύ μεγάλο
βαθμό από την ενεργειακή αυτάρκεια και την πρόσβαση ενός κράτους του σε ενεργειακές πηγές
όπως το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Αυτό γίνεται ξεκάθαρο πλέον μετά την δραματική αύξηση
της τιμής του πετρελαίου και την επίπτωση αυτής στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 2009, αν
και πολύ πρόσφατα οι τιμές έχουν υποχωρήσει σημαντικά. Σε κάθε περίπτωση, οι τιμές αυτές
παρουσιάζουν πολύ μεγάλη αβεβαιότητα και κατ’ επέκταση η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα
αποτελεί σαφέστατα προτεραιότητα.

Η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από την Ρωσία και τις χώρες της Μέσης Ανατολής για την
αγορά φυσικού αερίου και πετρελαίου αποδεικνύεται προβληματική καθώς η τιμή είναι
αυξανόμενη ως συνέπεια της πολιτικής αστάθειας των περιοχών της Μέσης Ανατολής. Στο κρίσιμο
αυτό σημείο κρίνεται απαραίτητη μια πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος. Σε αντίθετη
περίπτωση θα οδηγηθούμε στη λογική της εκμετάλλευσης της πιο οικονομικής και με το μικρότερο
ρίσκο ενεργειακής πηγής που είναι ο άνθρακας, ο οποίος στην Ευρώπη βρίσκεται σε σχετική
αφθονία. Ο άνθρακας όμως είναι από τις πλέον ρυπογόνους πηγές ενέργειας, οπότε η χρήση του
είναι κάθε άλλο παρά επιθυμητή είναι.

Η λύση του παραπάνω προβλήματος τόσο από οικονομική όσο και από περιβαλλοντική σκοπιά
θα πρέπει να βασιστεί σε δυο άξονες. Ο πρώτος αφορά τη στροφή της παραγωγής σε ανανεώσιμες
πηγές, με ταυτόχρονη προσπάθεια για βελτίωση της τεχνολογίας και των αποδόσεων στον τομέα
αυτό. Ο δεύτερος άξονας είναι η μείωση της ζήτησης της ενέργειας μέσω των μεθόδων
εξοικονόμησης και της ενεργειακής αποδοτικότητας των εργαλείων και εγκαταστάσεων που
χρησιμοποιούμε στην παραγωγική διαδικασία αλλά και στην καθημερινότητά μας.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών στοχεύει στην σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων αερίων του
θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Σε αυτή την κατεύθυνση υιοθετήθηκε το Πρωτόκολλο του Κιότο, το
οποίο θέτει στόχους μείωσης των εκπομπών για πολλές βιομηχανοποιημένες χώρες και περιορίζει
τις αυξήσεις των εκπομπών των υπολοίπων χωρών (Σχήμα 1.1).

7
Σχήμα 1.1: Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για το έτος 2007 και οι στόχοι κάθε χώρας σύμφωνα με το πρωτόκολλο του
Κιότο για τα έτη 2008-2012 [Πηγή: Eurostat]

Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την μεριά της έχει θέσει σε υψηλή προτεραιότητα το θέμα της
ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από μια σειρά σχετικών
αποφάσεων και οδηγιών, μεταξύ των οποίων η οδηγία 2002/91 για την ενεργειακή απόδοση των
κτιρίων και η οδηγία 2006/32 για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις
ενεργειακές υπηρεσίες. Η οδηγία 2002/91 ορίζει ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να εφαρμόσουν
μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων βάσει κάποιων γενικών
προδιαγραφών που ορίζει η Ε.Ε. Ενθαρρύνεται επίσης η χρήση του δείκτη εκπομπών CO2, ώστε να
γίνεται φανερή η συνεισφορά στη μείωση των εκπομπών από τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας
που τυχόν εφαρμόζονται. Βέβαια η εξοικονόμηση ενέργειας δεν προκύπτει μόνο με την εφαρμογή
τεχνολογικών επεμβάσεων και κατά συνέπεια σοβαρών επενδύσεων, αλλά και με την αλλαγή
νοοτροπίας των χρηστών του κτιρίου.

8
 Έτσι οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην προσπάθεια της εξοικονόμησης ενέργειας
είναι και οι παρακάτω:
 Η ενεργειακή συνείδηση
 Η σωστή οργάνωση και ορθή διαχείριση
 Η αποδοχή των νέων τεχνολογιών

Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι αρχικά να αναδείξει τους λόγους οι οποίοι
κάνουν σήμερα επιτακτική την ανάγκη μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιριακών
εγκαταστάσεων. Στα πλαίσια αυτά, αναλύθηκε εκτενέστερα η κατάσταση σε ότι αφορά την
ενεργειακή κατανάλωση των κτιρίων στην Ευρώπη και την Ελλάδα, καθώς και οι υφιστάμενοι νόμοι
και οι κανονιστικές διατάξεις που στοχεύουν στην βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.
Επίσης παρουσιάστηκαν και τα προτεινόμενα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας. Τέλος μελετήθηκε η
απόδοση δύο διαφορετικών συστημάτων εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας προκειμένου για
την μετατροπή ενός κτιρίου κατοικίας σε Κτίριο Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης. Η μελέτη
πραγματοποιήθηκε σε προγραμματιστικό περιβάλλον Matlab.

Η εργασία αποτελείται συνολικά από 9 κεφάλαια. Στο παρών πρώτο κεφάλαιο αναφέρθηκε το
αντικείμενο, ο σκοπός, η μεθοδολογία και τα περιεχόμενα της εργασίας. Στο επόμενο κεφάλαιο
γίνεται μία σύγκριση καταναλισκόμενης ενέργειας των ελληνικών και ευρωπαϊκών κτιρίων. Στο
τρίτο κεφάλαιο γίνεται μία περισσότερο εκτενής ανάλυση των ευρωπαϊκών οδηγιών, του νόμου και
της υπουργικής απόφασης που συντέλεσαν στην εφαρμογή της ενεργειακής επιθεώρησης κτιρίων
στην Ελλάδα. Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στα Κτίρια Μηδενικής Ενεργειακής
Κατανάλωσης και δίνονται κάποια παραδείγματα από υφιστάμενα τέτοια κτίρια. Στο επόμενο
κεφάλαιο δίνονται περισσότερες πληροφορίες για τα δύο συστήματα ανανεώσιμων πηγών
ενέργειας που εξετάστηκαν στην παρούσα εργασία, δηλαδή για τους φωτοβολταϊκούς και τους
υβριδικούς φωτοβολταϊκούς – θερμικούς συλλέκτες. Στο έκτο κεφάλαιο δίνονται οι λεπτομέρειες
της μαθηματικής μοντελοποίησης των δύο συστημάτων αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας που
εξετάστηκαν εδώ. Στη συνέχεια παρατίθενται τα αποτελέσματα της μοντελοποίησης, ενώ στο όγδοο
κεφάλαιο γίνεται η συσχέτιση με τα Κτίρια Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης και δίνεται μια
προσεγγιστική διαστασιολόγηση των συστημάτων αυτών για την ενεργειακή αυτονόμηση ενός
τυπικού κτιρίου μονοκατοικίας. Τέλος, στο ένατο κεφάλαιο δίνονται τα συμπεράσματα που
προέκυψαν από την ανάλυση που προηγήθηκε.

9
2. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ

2.1 Κτίρια και κατανάλωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση

2.1.1 Εκπομπή CO2

Η ευρωπαϊκή ένωση παρέχει στα κράτη μέλη της ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο για την
αντιμετώπιση του ζητήματος των επιπτώσεων φαινομένων που δεν είναι δυνατόν να
αντιμετωπιστούν σε εθνικό επίπεδο και μόνο. Η κλιματική αλλαγή έχει προ πολλού αναγνωριστεί ως
ένας τέτοιος παράγοντας μακροπρόθεσμης διαμόρφωσης για τον οποίο είναι απαραίτητη η
συνεκτική δράση της ΕΕ, τόσο στο εσωτερικό της όσο και διεθνώς.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, σαν συνέπεια αυτών θέσπισε τον Δεκέμβριο του 2008, μια ολοκληρωμένη
πολιτική για την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή, με φιλόδοξους στόχους για το 2020. Η "δέσμη
για το κλίμα και την ενέργεια" έγινε νόμος τον Ιούνιο του 2009 και περιλαμβάνει νόμους για την
επίτευξη των στόχων "20-20-20".

Η στρατηγική “Ευρώπη 2020” περιλαμβάνει πέντε πρωταρχικούς στόχους. Ένας από αυτούς τους
στόχους σχετίζεται με το κλίμα και την ενέργεια :

 τα κράτη μέλη έχουν δεσμεύσει να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 20%,
 να αυξήσουν το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της ΕΕ κατά
20% και
 να επιτύχουν τον στόχο του 20% όσο αφορά την ενεργειακή απόδοση έως το 2020.

Η ΕΕ ακολουθεί σήμερα σωστή πορεία προς την επίτευξη δύο από τους εν λόγω στόχους, εάν
όμως δεν καταβληθούν περισσότερες και πιο έντονες προσπάθειες δεν θα επιτύχει τον στόχο της
για την ενεργειακή απόδοση. Ως εκ τούτου, εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα η επίτευξη
όλων των στόχων που έχουν ήδη τεθεί για το 2020.

Προκειμένου να συγκρατηθεί η υπερθέρμανση από την κλιματική αλλαγή σε επίπεδα

χαμηλότερα των 2οC, το ευρωπαϊκό συμβούλιο επαναβεβαίωσε τον Φεβρουάριο του 2011 τον
στόχο της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 κατά 80-95% σε σύγκριση
με το 1990, στο πλαίσιο των αναγκαίων κατά τη διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή
(IPCC) μειώσεων από τις ανεπτυγμένες χώρες. Αυτό συνάδει με τη θέση πολλών ηγετών, όπως αυτή
αποκρυσταλλώθηκε στις συμφωνίες της Κοπεγχάγης και της Κανκούν. Οι συμφωνίες αυτές
περιλαμβάνουν τη δέσμευση για κατάστρωση μακροπρόθεσμων στρατηγικών ανάπτυξης με χαμηλά
επίπεδα ανθρακούχων εκπομπών. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη κάνει ή κάνουν βήματα προς
αυτή την κατεύθυνση, μεταξύ άλλων καθορίζοντας στόχους μείωσης των εκπομπών με ορίζοντα το
2050.

Το Σχήμα 2.1 επεξηγεί την πορεία προς τη μείωση κατά 80% μέχρι το 2050, σε πενταετή στάδια.
Η “πρόβλεψη αναφοράς” στο επάνω μέρος του διαγράμματος, δείχνει την εξέλιξη των εγχώριων
εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με τις τρέχουσες πολιτικές. Ακολουθεί ένα σενάριο συνεπές με
εγχώρια μείωση κατά 80% το οποίο δείχνει πως μπορούν να εξελιχθούν οι συνολικές και οι
τομεακές εκπομπές εάν τεθούν σε εφαρμογή συμπληρωματικές πολιτικές, λαμβανομένων υπόψη
των τεχνολογικών επιλογών που θα είναι διαθέσιμες με την πάροδο του χρόνου.

10
 Σχήμα 2.1: Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ προς την κατεύθυνση εγχώριας μείωσης κατά 80%

Αν η Ε.Ε. υλοποιήσει τις τρέχουσες πολιτικές της, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η δέσμευση
της να αυξήσει το μερίδιο συμμετοχής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ποσοστό 20% και να
επιτύχει ενεργειακή απόδοση 20% μέχρι το 2020, θα είναι σε θέση να υπερκαλύψει τον σημερινό
στόχο της μείωσης των εκπομπών κατά 20%, επιτυγχάνοντας μείωση της τάξης του 25% μέχρι το
2020.

2.1.2 Ο κτιριακός τομέας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Ο κτιριακός τομέας στην Ευρώπη είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας και η μεγαλύτερη
πηγή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς ευθύνεται περίπου για το 40% της συνολικής
ενεργειακής κατανάλωσης (Σχήμα 2.2) και 40% των συνολικών εκπομπών CO2. Τα τελευταία χρόνια
υπάρχει μεγάλη αύξηση του αριθμού των κτιρίων στον χώρο της Ευρώπης, ενώ οι ρυθμοί
απόσυρσης παλαιών κτιρίων είναι πολύ μικροί, με αποτέλεσμα ακόμα μεγαλύτερη κατανάλωση
ενέργειας στα κτίρια.

11
 Σχήμα 2.2 : Ενεργειακή κατανάλωση στην Ε.Ε. [Πηγή: Eurostat]

Η κατανάλωση ενέργειας στον οικιακό τομέα για διάφορες χώρες της Ε.Ε. δίνεται στο Σχήμα 2.3.
Παρατηρείται ότι η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία ευθύνονται για το 51% περίπου της
συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στον οικιακό τομέα σε σχέση με την κατανάλωση στις 27 χώρες
της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ ο πληθυσμός των κρατών αυτών είναι το 41% του συνολικού
πληθυσμού που κατοικεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

12
 Σ
Σχήμα 2.3 : Κατανάλωση ενέργειας στον οικιακό τομέα [Πηγή: Eurostat]

13
2.2 Κτίρια και κατανάλωση στην Ελλάδα

2.2.1 Ενεργειακή κατάσταση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα απαιτείται έως και 30% περισσότερη ενέργεια προκειμένου να καλυφθούν οι
συνθήκες θερμικής άνεσης και ποιότητας αέρα στα κτίρια, τα οποία κατά γενική ομολογία
αντιμετώπιζαν πρόβλημα επαρκούς μόνωσης. Μεταξύ των πλέον ενεργοβόρων κτιρίων στην Ε.Ε., τα
ελληνικά κτίρια απορροφούν το 1/3 της καταναλισκόμενης ενέργειας και παρουσιάζουν μεγάλες
απώλειες θέρμανσης από πόρτες και παράθυρα, με αποτέλεσμα να σπαταλούνται πολύτιμοι
ενεργειακοί πόροι αλλά και χρήματα και ταυτόχρονα να εκπέμπονται περιττές ποσότητες
επικίνδυνων ρύπων. Έτσι, στην Ελλάδα εισήχθη το 1979 ο κανονισμός θερμομόνωσης κτιρίων
(Κ.Θ.Κ.), ακολουθώντας το παράδειγμα των γερμανικών προτύπων, όπου καθορίζεται μία μέγιστη
τιμή θερμικής μετάδοσης για τα οικοδομικά στοιχεία (τοίχους, οροφές, παράθυρα κλπ.) και
συνολικά για το κέλυφος του κτιρίου για διαφορετικές γεωμετρίες και κλιματικές ζώνες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΑΝ, στην Ελλάδα τα κτίρια κατοικιών αντιπροσωπεύουν το 76%
του συνόλου. Από αυτά το 70% μέχρι το 2001 δεν είχαν μόνωση και μόνο το 30% έχει κτιστεί μετά
το 1981 (Σχήμα 2.4). Οι δυνατότητες εξοικονόμησης είναι μεγάλες σε θερμική και ηλεκτρική
ενέργεια, αν λάβει υπόψη του ότι σύμφωνα με στοιχεία του 2001 από το σύνολο των κτιρίων:

 2.1% έχουν διπλά τζάμια

 30.4% έχουν μόνωση δώματος
 12.7% έχουν μόνωση πυλωτής
 1.5% έχουν μόνωση δαπέδου
 4.2% έχουν μόνωση σωληνώσεων στην εγκατάσταση θέρμανσης
 20% έχουν μόνωση εξωτερικών τοίχων

Έτσι η εξοικονόμηση κάθε μέτρου σε θερμική και ηλεκτρική ενέργεια φαίνεται στον Πίνακα 1.1:

Μείωση
Εξοικονόμηση Εξοικονόμηση
Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας εκπομπών CO2
θερμικής ενέργειας ηλεκτρικής ενέργειας
(kg)

Θερμομόνωση εξωτερικών τοίχων 33-60% 3573.6

Αεροστεγάνωση ανοιγμάτων 16-21% 1712.2

Διπλά υαλοστάσια 14-20% 1539.2

Συντήρηση κεντρικών θερμάνσεων 10-12% 951.4

Ηλιακοί συλλέκτες για ζεστό νερό

50-80% 2709.7
χρήσης

Θερμομόνωση οροφής 2-14% 549.6

14
Αντικατάσταση παλαιών λεβήτων 15-17% 438.6

Ενεργειακοί λαμπτήρες 60% 817.3

Θερμοστάτες αντιστάθμισης 2-3% 156.8

Θερμοστάτες χώρων 2-3% 146.9

Αντικατάσταση παλαιών λεβήτων

19-21% 144
με λέβητες φ.α.
Αντικατάσταση παλαιών
65-75% 93
κλιματιστικών
Ανεμιστήρες οροφής 60% 78.2

Εξωτερικός σκιασμός 10-20%

Πίνακας 1.1: Μέτρα εξοικονόμησης και οι θετικές επιδράσεις τους [Πηγή: ΥΠΑΝ]

Σχήμα 2.4: Κατάσταση μόνωσης κτιρίων [Πηγή: ΥΠ.ΑΝ.]

Τα διπλά τζάμια είναι κοινή πρακτική σε όλα τα νέα κτίρια και η πιο συχνή πρακτική
αποκατάστασης στα υπάρχοντα κτίρια αφού μειώνει την κατανάλωση ενέργειας, όπως μπορούμε
να διακρίνουμε και στο Σχήμα 2.5.

15
 Σχήμα 2.5: Κατανάλωση ενέργειας σε κτίρια με μονά και διπλά τζάμια [Πηγή: ΥΠ.ΑΝ.]

Η κατανάλωση ενέργειας των κατοικιών στην Ελλάδα έχει αυξηθεί κατά 5.4% ετησίως εντός της
περιόδου 1965-2001 με κύριες πηγές χρήσης τα πετρελαϊκά προϊόντα και την ηλεκτρική ενέργεια.
Είναι εμφανές ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας στην
οικιακή κατανάλωση ενέργειας αυξάνεται σταθερά. Σε ποσοτικούς όρους το μερίδιο της ηλεκτρικής
ενέργειας αυξάνεται κατά 2% ετησίως. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης προέρχεται από την
αύξηση στον αριθμό των καταναλωτών. Από την άλλη πλευρά το μερίδιο των πετρελαιοειδών
μειώνεται κατά 0.6% το χρόνο, ενώ η χρήση άλλων πηγών όπως το κάρβουνο παρέμεινε ίδια ή
μειώθηκε.

Η ηλεκτρική ενέργεια φαίνεται να είναι η κύρια πηγή οικιακής ενέργειας στην Ελλάδα, εκτός από
τη θέρμανση όπου το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας είναι κάτω από 10% και η κύρια πηγή
ενέργειας είναι το πετρέλαιο diesel. Αυτή η αναλογία μπορεί να αλλάξει καθοριστικά μέσα στα
επόμενα χρόνια λόγω της γρήγορης εισαγωγής του φυσικού αερίου. Επομένως η χρήση του
φυσικού αερίου, που βλάπτει πολύ λιγότερο το περιβάλλον, μπορεί να οδηγήσει κατά τη διάρκεια
του χρόνου στην αντικατάσταση των παραδοσιακών πηγών ενέργειας.

Στην Ελλάδα οι δραστηριότητες σχετικά με την ενέργεια συμπεριλαμβανομένης της εξόρυξης,

της μεταφοράς και της καύσης των ορυκτών καυσίμων είναι υπεύθυνες για περίπου 76% των
εκπεμπόμενων αερίων. Κατά την περίοδο 1990-1995 οι εκπομπές του CO2 στην Ελλάδα από τον
ενεργειακό τομέα αποτέλεσαν το 90% των συνολικών εκπομπών του CO2.

2.2.2 Ελληνικά κτίρια: Αποτύπωση κτιριακού αποθέματος

Τα κτίρια στην Ελλάδα ανήκουν κυρίως στον τριτογενή και οικιακό τομέα. Στα κτίρια του
τριτογενή τομέα συμπεριλαμβάνονται γραφεία, καταστήματα, ξενοδοχεία, σχολεία και νοσοκομεία.
Υπάρχει επίσης ένα μικρό ποσοστό κτιρίων του τριτογενή τομέα με άλλες χρήσεις, όπως
εργαστηριακοί, βιομηχανικοί και αποθηκευτικοί χώροι και αθλητικά κέντρα. Αντίστοιχα ο οικιακός
τομέας περιλαμβάνει τα κτίρια μονοκατοικιών και πολυκατοικιών.

Ο τριτογενής τομέας που περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα κτίρια, καταλαμβάνει σήμερα το 36% της
ζήτησης ενέργειας στην χώρα μας. Αυτό αποδεικνύει ότι τα κτίρια είναι αρκετά ενεργοβόρα και

16
συμμετέχουν δυναμικά στο ενεργειακό πρόβλημα. Στο Σχήμα 2.6 παρουσιάζονται οι ενεργειακοί
δείκτες που εκφράζουν την μέση ετήσια συνολική κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα επιφανείας
για διάφορες χρήσεις Ελληνικών κτιρίων του τριτογενή τομέα.

Η μεγαλύτερη κατανάλωση παρουσιάζεται σε κλειστές αθλητικές εγκαταστάσεις με πισίνες και

λόγω της υψηλής ζήτησης θερμικής ενέργειας. Οι τιμές αυτές είναι ακόμα μεγαλύτερες όταν
υπάρχουν ειδικά Η/Μ συστήματα. Την μικρότερη κατανάλωση ενέργειας παρουσιάζουν τα σχολεία
και οι κλειστές αθλητικές εγκαταστάσεις με γυμναστήρια.

Τα ξενοδοχεία είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα. Τα κτίρια γραφείων και εμπορικών έχουν αυξημένη
ζήτηση ενέργειας λόγω της συνεχής λειτουργίας του Η/Μ εξοπλισμού κατά τις ώρες λειτουργίας
τους. Τα κτίρια κατοικιών έχουν χαμηλότερο ενεργειακό δείκτη συγκριτικά με τα υπόλοιπα κτίρια,
αλλά αν ληφθεί υπόψη ο μεγάλος αριθμός των κατοικιών, γίνεται αντιληπτό ότι η συμμετοχή τους
στην κατανάλωση ενέργειας στον κτιριακό τομέα είναι πολύ μεγάλη.

Σχήμα 2.6: Ενεργειακοί δείκτες κατανάλωσης ενέργειας σε κτίρια [Πηγή: ΥΠ.ΑΝ]

Στο Σχήμα 2.7 παρατηρείται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας που
καταναλώνεται σε μια κατοικία, είναι για τις ανάγκες ψύξης τροφίμων. Σημαντική επίσης
κατανάλωση ενέργειας αποτελεί το μαγείρεμα καθώς και το ΖΝΧ. Στα κτίρια του τριτογενή τομέα το
μεγαλύτερο ποσό ενέργειας (Σχήμα 2.8), περίπου το 51%, χρησιμοποιείται για την θέρμανση του
χώρου. Στον τριτογενή τομέα υπάρχει πολύ μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας για την ανάγκη
φωτισμού του χώρου.

17
Σχήμα 2.7: Κατανάλωση ενέργειας ανά χρήση σε κατοικίες [Πηγή: ΥΠ.ΑΝ.]

Σχήμα 2.8: Κατανομή ενέργειας στον τριτογενή τομέα [Πηγή: ΥΠ.ΑΝ.]

18
 Οι μορφές ενέργειας που χρησιμοποιούνται στον τριτογενή τομέα για όλες τις ενεργειακές
ανάγκες του κτιρίου, παρουσιάζονται στο Σχήμα 2.9:

Σχήμα 2.9: Μορφές ενέργειας που χρησιμοποιούνται στον τριτογενή τομέα για όλες τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου
[Πηγή: ΥΠ.ΑΝ.]

2.2.3 Η ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια

Η εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και η ορθολογική χρήση της αποτελεί πρωταρχικό μέτρο για την
προστασία του περιβάλλοντος. Η ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας είναι ιδιαίτερα εμφανής στα
ελληνικά κτίρια του οικιακού και του τριτογενή τομέα, όπου η χρήση των ηλεκτρομηχανολογικών
εγκαταστάσεων και συσκευών καλύπτει ένα ποσοστό 30% περίπου της συνολικής κατανάλωσης
ενέργειας στη χώρα, με ετήσιο ρυθμό αύξησης 4% από τα μέσα της δεκαετίας του 1970.

Αναλυτικότερα οι κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στο ενεργειακό πρόβλημα και καθιστούν
απαραίτητες τις επεμβάσεις για εξοικονόμηση ενέργειας είναι:
 Συνεχής αύξηση του πληθυσμού της γης
 Βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του ανθρώπου. Αυτό συνεπάγεται τη χρήση όλο και
περισσότερων ενεργοβόρων συσκευών για την κάλυψη των βασικών αναγκών όπως το
μαγείρεμα, την χρήση ζεστού νερού, τα συστήματα κλιματισμού των εσωτερικών χώρων κ.α. .
Επίσης η εξέλιξη της τεχνολογίας συμβάλλει στη συνεχή δημιουργία νέων ενεργοβόρων
συστημάτων και συσκευών που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, όπως τα κινητά τηλέφωνα, οι
ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου, από τα οποία γίνεται άμεσα
εξαρτώμενος ο άνθρωπος.
 Η συνεχής μείωση των αποθεμάτων των συμβατικών καυσίμων. Τα υγρά καύσιμα
εξακολουθούν να είναι και σήμερα η κύρια πηγή ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρισμού.
 Η περιορισμένη χρήση των ΑΠΕ- ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αν και η τεχνολογία των ΑΠΕ
συνεχώς εξελίσσεται, ακόμη και σήμερα η αξιοποίηση τους είναι περιορισμένη.

19
 Οι απώλειες κατά την παραγωγή και μεταφορά ενέργειας. Οι απώλειες αυτές αφορούν κυρίως
την τελικά μορφή ενέργειας (ηλεκτρική, θερμική)
 Η μη ορθολογική χρήση ενέργειας η οποία οφείλεται κυρίως στην κακή ενημέρωση και
ευαισθητοποίηση των τελικών καταναλωτών.

20
3. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

3.1 Νομοθεσία στην Ε.Ε.

Η οδηγία 2002/91/ΕΚ του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και του συμβούλιου για την ενεργειακή
απόδοση των κτιρίων, έχει σκοπό και στόχο την εφαρμογή του ενεργειακού και βιοκλιματικού
σχεδιασμού τους, αφορά τον τομέα της κατοικίας και τον τριτογενή τομέα, το μεγαλύτερο μέρος
των οποίων είναι κτίρια και αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 40% της τελικής κατανάλωσης
ενέργειας στην Κοινότητα, τάση που πρόκειται να αυξήσει την ενεργειακή του κατανάλωση και,
κατά συνέπεια, τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Κύρια επιδίωξη της Ευρωπαϊκής ένωσης είναι
η δυνατότητα να επηρεάζει την παγκόσμια αγορά ενέργειας. Στόχος της οδηγίας 2002/91/ΕΚ είναι η
βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων εντός της κοινότητας λαμβάνοντας υπόψη
εξωτερικές κλιματολογικές και τοπικές συνθήκες, κλιματικές απαιτήσεις των εσωτερικών χώρων,
θερμικά χαρακτηριστικά του κτιρίου, εγκαταστάσεις θέρμανσης και κλιματισμού, αερισμό,
συστήματα σκίασης και ηλιακής προστασίας καθώς και οικονομικά κριτήρια.

3.1.1 Βασικά στοιχεία και στόχοι της οδηγίας

Η οδηγία περιλαμβάνει 4 βασικά στοιχεία:
1. Κοινή μεθοδολογία για τον υπολογισμό της ολοκληρωμένης ενεργειακής απόδοσης των
κτιρίων. Η κοινή μεθοδολογία υπολογισμού θα πρέπει να περιλαμβάνει όλους τους
παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η ενεργειακή απόδοση και όχι πλέον μόνο την
ποιότητα της μόνωσης του κτιρίου.
2. Ελάχιστα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης για νέα κτίρια αλλά και τα υφιστάμενα όταν αυτά
υποβάλλονται σε μεγάλης κλίμακας ανακαίνιση.
3. Την ενεργειακή πιστοποίηση για νέα και υφιστάμενα κτίρια. Τα πιστοποιητικά δεν πρέπει να
είναι παλαιότερα των 5 ετών.
4. Επιθεώρηση των λεβήτων και των κεντρικών εγκαταστάσεων κλιματισμού σε τακτά χρονικά
διαστήματα, και αξιολόγηση των εγκαταστάσεων θέρμανσης όταν οι λέβητες είναι παλαιότεροι
των 15 ετών.

Στόχοι της οδηγίας:

 Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, δηλαδή μείωση της ενέργειας που
καταναλώνεται για θέρμανση, ψύξη, εξαερισμό, φωτισμό, παροχή ζεστού νερού χρήσης ενός
κτιρίου.
 Αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και κυρίως της ηλιακής ενέργειας για την
θέρμανση, ψύξη, φυσικό φωτισμό και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης ενός κτιρίου.
 Περιορισμό των εκπομπών αέριων ρύπων που συντελούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου,
προκειμένου να εξασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος.
 Σύγκλιση των κτιριακών προτύπων προς αυτά των κρατών μελών, που έχουν ήδη υψηλότερα
επίπεδα απαιτήσεων.

21
3.1.2 Πεδίο εφαρμογής και εξαιρέσεις
Η οδηγία αυτή όπως αναφέραμε και παραπάνω αφορά τον τομέα της κατοικίας και τον
τριτογενή τομέα, ωστόσο ορισμένα κτίρια εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων
σχετικά με την πιστοποίηση. Αφορά όλες τις πλευρές της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και
μέτρα όπως η επισήμανση και η υποχρεωτική ελάχιστη απόδοση προβλέπονται για την ενεργειακή
απόδοση. Αναλυτικότερα η οδηγία έχει υποχρεωτική εφαρμογή:
 Στην ανέγερση νέων κτιρίων κατοικίας, προσωρινής διανομής, συνάθροισης κοινού,
εκπαίδευσης, υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, εμπορίου, γραφείων και βιομηχανιών.
 Στην επέκταση κτιρίων.
 Στην ανακαίνιση υφιστάμενων κτιρίων, αποκατάσταση όψεων, αλλαγή χρήσης και αναβάθμιση
εγκαταστάσεων.
 Στην εφαρμογή επεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής και περιβαλλοντικής απόδοσης
υφιστάμενων κτιρίων.

Εξαιρούνται της υποχρεωτικής εφαρμογής τα ακόλουθα κτίρια:

 Ανοιχτά κτίρια, δηλαδή κτίρια αποτελούμενα κατά μεγάλο ποσοστό από ημιυπαίθριους χώρους
και κτίρια στα οποία δεν προβλέπεται μόνιμη ηλεκτρομηχανολογική εγκατάσταση θέρμανσης ή
ψύξης
 Θρησκευτικά κτίρια
 Κτίρια χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα για τα οποία η εφαρμογή της οδηγίας θα επέφερε
αλλοίωση της φυσιογνωμίας τους
 Νέες κατοικίες με επιφάνεια μικρότερη των 50m2
 Προσθήκες σε υφιστάμενα κτίρια με επιφάνεια μικρότερη των 30m2
 Κτίρια εξειδικευμένης χρήσης όπως χειρουργεία, χώροι μνημείων, νοσοκομεία, εργαστήρια,
βιομηχανικές εγκαταστάσεις, αγροτικά κτίρια.

3.1.3 Απαιτήσεις οδηγίας από τα κράτη-μέλη

Οι απαιτήσεις της οδηγίας από τα κράτη μέλη της Ε.Ε. θεσπίζει τα εξής:

 Ανάπτυξη ολοκληρωμένης μεθοδολογίας για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης των
κτιρίων. Η μέθοδος αυτή πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους ακόλουθους παράγοντες:
 Τα θερμικά χαρακτηριστικά του κτιρίου
 Την εγκατάσταση θέρμανσης και τροφοδοσίας ζεστού νερού χρήσης
 Την εγκατάσταση κλιματισμού
 Τον αερισμό
 Την ενσωματωμένη εγκατάσταση φωτισμού
 Τη θέση και προσανατολισμό των κτιρίων
 Τα παθητικά ηλιακά συστήματα και την ηλιακή προστασία

 Στον υπολογισμό αυτό θα πρέπει να συνεκτιμάται και η θετική επίδραση των εξής
παραγόντων:
 Ενεργών ηλιακών συστημάτων, άλλων συστημάτων θέρμανσης και ηλεκτρικών συστημάτων
βασιζόμενων στις ΑΠΕ
 Ηλεκτρικής ενέργειας παραγόμενης με συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας (ΣΗΘ)
 Συστημάτων θέρμανσης ή ψύξης
 Συστημάτων φωτισμού

22
 Εφαρμογή ελαχίστων απαιτήσεων για την ενεργειακή απόδοση νέων κτιρίων. Ειδικά για τα
νέα κτίρια με επιφάνεια πάνω από 1000m2, μελετάται η εγκατάσταση εναλλακτικών
συστημάτων όπως οι αντλίες θερμότητας.

 Εφαρμογή ελαχίστων απαιτήσεων για την ενεργειακή απόδοση μεγάλων υφιστάμενων

κτιρίων (άνω των 1000 m2), στα οποία γίνεται ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας (άνω του 25%).

 Τακτική επιθεώρηση λεβήτων:

 Ετήσια σε λέβητες ονομαστικής ισχύος 20100kW
 Ανά διετία σε λέβητες άνω των 100
 Οι λέβητες φυσικού αερίου επιθεωρούνται ανά τετραετία
 Γενική επιθεώρηση της εγκατάστασης και συστάσεις για μετατροπές σε λέβητες
παλαιότητας μεγαλύτερης των 15 ετών.

 Τακτική επιθεώρηση συστημάτων κλιματισμού.

 Ενεργειακή πιστοποίηση κτιρίων.

Στόχος της παρούσας οδηγίας είναι η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων
λαμβάνοντας υπόψη τις εξωτερικές κλιματολογικές και τις τοπικές συνθήκες, καθώς και τις
κλιματικές απαιτήσεις των εσωτερικών χώρων και τη σχέση κόστους/οφέλους, την μείωση των
ρύπων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, την χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

3.2 Νομοθεσία στην Ελλάδα

Την κύρια ευθύνη για την εφαρμογή της πολιτικής και τη παρακολούθηση των εθνικών
ενεργειακών στόχων σχετικά με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά την τελική χρήση έχει
του Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). Το Κέντρο Ανανεώσιμων
Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) ως υποστηρικτικός φορέας παρέχει την τεχνική και
επιστημονική βοήθεια στο ΥΠΕΚΑ. Παράλληλα, αρμοδιότητες δόθηκαν στην νέα ιδρυθείσα Ειδική
Γραμματεία Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας Ε.Γ.Ε.Π.Ε. στο ΥΠΕΚΑ με σκοπό την
επίβλεψη και το συντονισμό των αρμόδιων υπηρεσιών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για την
εφαρμογή της σχετικής περιβαλλοντικής και ενεργειακής νομοθεσίας.

Στην Ε.Γ.Ε.Π.Ε. δημιουργήθηκε επίσης και η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας (Ε.Υ.ΕΠ.ΕΝ.)
που κύριο μέλημα της έχει τον έλεγχο και την παρακολούθηση της εφαρμογής του Ν.3661/2008,
όπως θα δούμε παρακάτω, σχετικά με την εφαρμογή των προβλεπόμενων σε αυτόν μέτρων για τη
μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων, καθώς και της έκδοσης των πιστοποιητικών
ενεργειακής απόδοσης. Σημαντική είναι και η συνεισφορά του Πράσινου Ταμείου για
παρακολούθηση της είσπραξης, του έλεγχου και διασφάλισης της απόδοσης των Πράσινων Πόρων
για εφαρμογές μέτρων και δράσεων για τη Βελτίωση της Ενεργειακής Απόδοσης.

Η Ελλάδα με τον νόμο Ν40/75 ‹‹περί λήψεως μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας›› και μετά,
θέσπισε μια σειρά μέτρων που αφορούσαν την εξοικονόμηση ενέργειας.
 1975 – Ν.40/75 (Νόμος –Πλαίσιο) περί «Λήψης Μέτρων για την Εξοικονόμηση Ενέργειας»
 1979 – «Κανονισμός για την Θερμομόνωση των Κτιρίων» (ΚΘΚ)
 1985 – Άρθρο 26 του Ν.1577/85 «Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός» (ΓΟΚ-2000)
 1989 – Υ.Α 3046/304 «Κτιριοδομικός Κανονισμός»
 1993 – «Περιορισμό των εκπομπών CO2 μέσω της βελτίωσης Ενεργειακής Απόδοσης »
 1995- Σχεδίου Δράσης "Ενέργεια 2001" του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

23
 1998 – Εναρμόνιση Κοινοτικής Οδηγίας SAVE για τον «Περιορισμό των εκπομπών CO2 με τον
καθορισμό μέτρων και όρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων» - ΑΡΘΡΟ 4:
Κ.ΟΧ.Ε.Ε.
 1999 – ΥΑ 11038 «ΔΑΚ Κανονισμός Ενεργειακών Επιθεωρήσεων»
 2001 – Σχέδιο Δράσης «Ενέργεια 2001»
 2002 – Οδηγία 2002/91/ΕΚ για την «Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων»

Αναλυτικότερα, η ελληνική νομοθεσία πριν το 1980 σε σχέση με την εξοικονόμηση ενέργειας των
κτιρίων, περιορίζεται στη μελέτη θερμομόνωσης που απαιτείται για κάθε νέα κατασκευή, σύμφωνα
με τον κανονισμό θερμομόνωσης κτιρίων (ΚΘΚ), ο οποίος αντικαταστάθηκε από τον κανονισμό
ορθολογικής χρήσης και εξοικονόμησης ενέργειας-ΚΟΧΕΕ. Λόγω της αύξησης του ενδιαφέροντος
σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας και την μείωση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας και
ιδιαίτερα των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σε συνδυασμό με την ανάγκη εναρμόνισης της
ελληνικής νομοθεσίας σύμφωνα με τις σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες, συντάχθηκαν και
θεσμοθετήθηκαν νέες διατάξεις.

Έτσι με το σχέδιο δράσης ‹‹Ενέργεια 2001›› του ΥΠΕΧΩΔΕ, για την εξοικονόμηση ενέργειας στον
οικιακό και τριτογενή τομέα, προετοιμάστηκε και εκδόθηκε η κοινή υπουργική απόφαση για τον ΄΄
περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με τον καθορισμό μέτρων και ορών για την
βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων ΄΄. Το σχέδιο δράσης ‹‹Ενέργεια 2001›› αποτελεί μέχρι
και σήμερα πηγή μιας σειράς νομοθετημάτων και άλλων ρυθμίσεων και πιλοτικών εφαρμογών,
σημαντικότερη των οποίων είναι ο νέος Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ), μετά
την απόσυρση του Κ.ΟΧ.Ε.Ε.. Τέλος η βασική καινοτομία είναι η καθιέρωση του ενεργειακού
πιστοποιητικού κτιρίων, όπως προβλέπεται και από την οδηγία 2002/91/ΕΚ της ευρωπαϊκής
κοινότητας την οποία θα δούμε παρακάτω αναλυτικότερα.

Με τον Ν.3661/2008 Μέτρα για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων ΦΕΚ 89/19
Μαΐου 2008, εναρμονίζεται η ελληνική νομοθεσία με την Οδηγία 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2002 για την ενεργειακή απόδοση των
κτιρίων, ο οποίος προβλέπει:
 Κανονισμό και πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κτιρίων που θέτει τις ελάχιστες ενεργειακές
απαιτήσεις για τα καινούργια κτίρια
 Ενεργειακούς επιθεωρητές και ενεργειακές επιθεωρήσεις λεβήτων και εγκαταστάσεων
θέρμανσης και κλιματισμού των έκαστου κτιρίων
 Συμμόρφωση όσων δεν εναρμονίζονται με τον νόμο
 Μελέτη ενεργειακής απόδοσης που αφορά το κέλυφος του κτιρίου και τα συστήματα
θέρμανσης, ψύξης, ζεστού νερού χρήσης ,και φωτισμού. Για τους υπολογισμούς των απωλειών
σε θέρμανση και ψύξη αυτό που χρειάζεται να ξέρουμε είναι τα χαρακτηριστικά του κτιρίου,
δηλαδή τα δομικά υλικά, τον προσανατολισμό, την γεωμετρία, τις συνθήκες σχεδιασμού, και την
χρήση του εκάστοτε χώρου που μελετάμε.

Η μέθοδος υπολογισμού της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων για την εξοικονόμηση ενέργειας
πρέπει τουλάχιστον να περιλαμβάνει τους ακόλουθους παράγοντες:
α) θερμικά χαρακτηριστικά του κτιρίου (κέλυφος και εσωτερικά χωρίσματα, κ.λπ.)
β) εγκατάσταση θέρμανσης και τροφοδοσία θερμού νερού,
γ) εγκατάσταση κλιματισμού
δ) αερισμό
ε) εγκατάσταση φωτισμού
στ) θέση και προσανατολισμό των κτιρίων
ζ) παθητικά ηλιακά συστήματα
η) φυσικό αερισμό

24
Κατά τον υπολογισμό λαμβάνουμε υπόψιν:
α) ενεργά ηλιακά συστήματα και άλλα συστήματα θέρμανσης και ηλεκτρικά συστήματα
βασιζόμενα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
β) την συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού Θερμότητας (ΣΗΘ)
γ) συστήματα θέρμανσης και ψύξης
δ) φυσικός φωτισμός

Τέλος τα κτίρια για ευκολότερους υπολογισμούς κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες:

α) κατοικίες
β) διαμερισμάτων
γ) γραφεία
δ) εκπαιδευτικά κτίρια
ε) νοσοκομεία
στ) ξενοδοχεία και εστιατόρια
ζ) αθλητικές εγκαταστάσεις

25
4. ΚΤΙΡΙΑ ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ

4.1 Εισαγωγή στα κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης

Ο κτιριακός τομέας είναι υπεύθυνος για το 40% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης
παγκοσμίως καθώς και για το 33% των άμεσων και έμμεσων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου
[IEA, 2008]. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή και τη διαρκή μείωση των
αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων, οδηγεί στη συνεχή έρευνα για μέτρα με σκοπό τη βελτίωση της
ενεργειακής αποδοτικότητας. Στα πλαίσια της ανάγκης για μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης
του κτιριακού τομέα προέκυψε η ιδέα της δημιουργίας κτιρίων υψηλής ενεργειακής
αποδοτικότητας με μηδενική κατανάλωση ενέργειας από συμβατικά καύσιμα (Zero Energy
Buildings, ZEB).

Η έννοια του κτιρίου μηδενικής ενέργειας ή μηδενικών εκπομπών δεν είναι καινούρια. Έχει
εμφανιστεί στη βιβλιογραφία ήδη από τις δεκαετίες του 1970, 1980 και 1990 (Esbesen και
Korsgaard,1977, Gilijamse, 1995). Ωστόσο μετά το 2000 το παγκόσμιο ενδιαφέρον στράφηκε στα
ZEB και αναπτύχθηκαν πολλά εθνικά και διεθνή προγράμματα για τη μελέτη και την εφαρμογή τους
(IEA SHC Task 40/ ECBCS Annex 52 ‘Towards Net Zero Energy Solar Buildings’, Strategic Research
Centre on Zero Emission Building στη Δανία, Research Centre on Zero Emission Building στη
Νορβηγία, Zero Carbon Hub στο Ηνωμένο Βασίλειο κ.ά.) [Marszal et al, 2010].

Τον Απρίλιο του 2010 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την αναθεώρηση της οδηγίας για την
ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD), σύμφωνα με την οποία όλα τα νέα κτίρια από τις 31
Δεκεμβρίου 2020 πρέπει να είναι Nearly Zero energy buildings, δηλαδή κτίρια σχεδόν μηδενικής
ενεργειακής κατανάλωσης, ενώ τα νέα κτίρια που στεγάζουν δημόσιες αρχές ή είναι ιδιοκτησίας
τους πρέπει να πληρούν τα ίδια κριτήρια από τις 31 Δεκεμβρίου 2018.

Παρά τις πολυάριθμες δράσεις προς την κατεύθυνση των nZEBs, ο ορισμός του κτιρίου
μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης παραμένει στις περισσότερες περιπτώσεις ακόμα γενικός και
ασαφής. Σχετικά καλύτερα έχει δομηθεί ο ορισμός των ‘zero carbon homes’ στο Ηνωμένο Βασίλειο,
αν και είναι λίγο περιορισμένος καθώς αφορά στο πεδίο των νέων κατοικιών, με στόχο όλα τα
καινούρια σπίτια να είναι μηδενικών εκπομπών ως το 2016.

Αν και ακόμα δεν υπάρχει σαφής ορισμός, η έννοια του nZEB συνοψίζεται στα εξής σημεία:
χαμηλές ενεργειακές απαιτήσεις, υψηλή ενεργειακή αποδοτικότητα, κάλυψη ενεργειακών αναγκών
από ΑΠΕ [Arisoy and Corgnati, 2013]. Η κεντρική ιδέα για το ΖΕΒ και το nZEB είναι η παρακάτω
[Torcellini et al, 2006]:

Zero energy building είναι το κτίριο το οποίο είναι κατασκευασμένο έτσι ώστε να
εκμεταλλεύεται πλήρως την βιοκλιματική αρχιτεκτονική, να έχει όσο το δυνατόν λιγότερες
ενεργειακές απαιτήσεις, και η εισερχόμενη ενέργεια από το δίκτυο με την εξερχόμενη ενέργεια να
είναι ίσες κατά την διάρκεια ενός έτους.

Nearly Zero energy building είναι το κτίριο το οποίο έχει πολύ υψηλή ενεργειακή συμπεριφορά.
Η πολύ μικρή ποσότητα ενέργειας που χρειάζεται το κτίριο πρέπει να καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό
από ΑΠΕ που παράγονται επί τόπου ή κοντά στο χώρο που βρίσκεται το κτίριο.

Η ενέργεια που εισέρχεται στο ΖΕΒ πρέπει να παράγεται και αυτή από ΑΠΕ σε σταθμούς της
περιοχής γύρω από το κτίριο. Ακολούθως παρατίθεται ο Πίνακας 4.1 όπου εξηγούνται οι επιλογές

26
που υπάρχουν για παροχή ενέργειας στο ΖΕΒ και δείχνει τη διαφορά της on-site και off-site
ενέργειας [Torcellini et al, 2006]:

Πίνακας 4.1: Επιλογές παροχής ενέργειας σε κτίριο ZEB [Πηγή: Torcellini et al, 2006]

27
 Επιλογή 0: Το βασικότερο βήμα για την επίτευξη του ZEB είναι η μείωση της απαιτούμενης
ενέργειας για το κτίριο, καθώς είναι προφανώς προτιμότερο να εξοικονομείται ενέργεια παρά να
παράγεται επιπλέον. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τεχνικές που στοχεύουν στην
εκμετάλλευση του φυσικού φωτός, του φυσικού δροσισμού, τον προσανατολισμό και άλλα, ενώ
περιλαμβάνει ακόμη την εγκατάσταση μόνωσης, αντικατάσταση κουφωμάτων και εγκαταστάσεις
υψηλής απόδοσης θέρμανσης-ψύξης-φωτισμού.

 Επιλογή 1: Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν κτίρια που έχουν στην επιφάνεια τους,
εγκατεστημένα στην οροφή ή ενσωματωμένα στο κέλυφος, συστήματα παραγωγής ενέργειας
από ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά πάνελ, ηλιακούς συλλέκτες και ανεμογεννήτρια μικρής ισχύος).
Πρόκειται για τη συνηθέστερη λύση κατά την οποία δεν απαιτείται μεταφορά και διανομή της
ενέργειας και συνεπώς δεν υπάρχουν απώλειες.

 Επιλογή 2: Στην κατηγορία αυτή υπάγονται κτίρια που καλύπτουν τις ανάγκες τους από
συστήματα ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά πάνελ, ηλιακοί συλλέκτες, μικρής ισχύος υδροηλεκτρικοί
σταθμοί και ανεμογεννήτριες), με τη διαφορά ότι αυτά δεν είναι εγκατεστημένα πάνω στο
κτίριο, αλλά στο οικόπεδό του.

 Επιλογή 3: Εδώ ανήκουν ΑΠΕ που είναι διαθέσιμες έξω από το κτίριο και εισάγονται σε αυτό για
την κάλυψη των ενεργειακών του αναγκών, όπως βιομάζα, pellets, αιθανόλη, biodiesel,
βιοκαύσιμα κ.ά. και χρησιμοποιούνται κυρίως για θέρμανση. Χαρακτηρίζονται ως off-site ΑΠΕ
γιατί απαιτείται να μεταφερθούν στο κτίριο, που σημαίνει πρόσθετη σπατάλη ενέργειας.

 Επιλογή 4: Τέλος, όταν δεν καλύπτονται οι ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου από τις παραπάνω
μορφές ΑΠΕ, τότε μπορεί να αγοραστεί ενέργεια που παράγεται από ΑΠΕ όπως φωτοβολταϊκά
πάρκα, ανεμογεννήτριες κλπ.

Σχήμα 4.1: Επισκόπηση των επιλογών παροχής ενέργειας από ΑΠΕ στα Net ZEBs [Πηγή: Marszal et al, 2009]

28
4.2 Ορισμοί

Για τον όρο ZEB δεν υπάρχει ένας καθολικός ορισμός, καθώς είναι πολλά τα ενδιαφερόμενα
μέρη που σχετίζονται με το κτίριο και το καθένα εστιάζει σε διαφορετικά πράγματα. Για
παράδειγμα, ο ιδιοκτήτης του κτιρίου ενδιαφέρεται κυρίως για το κόστος της εγκατάστασης και για
το χρόνο απόσβεσης. Οι κρατικοί οργανισμοί εστιάζουν στα εθνικά νούμερα με στόχο να καλύψουν
τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο αρχιτέκτονας και ο μηχανικός στοχεύουν στη μεγαλύτερη
δυνατή αυτονομία του κτιρίου τοποθετώντας περισσότερες τεχνολογίες ΑΠΕ πάνω στο κτίριο, ενώ
οι οικολογικές οργανώσεις εστιάζουν στην εκπομπή ρύπων. Έτσι έχουν προταθεί οι ακόλουθοι
τέσσερις διαφορετικοί ορισμοί για το ZEB [Torcellini et al, 2006]:

 Net Zero Site Energy: Ένα site ZEB παράγει τουλάχιστον όση ενέργεια χρειάζεται κατά τη
διάρκεια ενός έτους από ΑΠΕ εγκατεστημένες στην τοποθεσία του κτιρίου.

 Net Zero Source Energy: Ένα source ZEB παράγει τουλάχιστον όση πρωτογενή ενέργεια
χρειάζεται κατά τη διάρκεια ενός έτους. Για να υπολογίσουμε τη συνολική πρωτογενή ενέργεια
που χρησιμοποιεί ένα κτίριο αρκεί να πολλαπλασιάσουμε την εισερχόμενη και εξερχόμενη
ενέργεια με τους αντίστοιχους συντελεστές μετατροπής της ενέργειας σε πρωτογενή για κάθε
μορφή ενέργειας.

 Net Zero Energy Costs: Σε ένα cost ZEB, το ποσό των χρημάτων που πληρώνει η εταιρία
παραγωγής ενέργειας στον ιδιοκτήτη για την εξερχόμενη από το κτίριο ενέργεια πρέπει να
είναι ίσο με το ποσό που πληρώνει ο ιδιοκτήτης στην εταιρία για την εξυπηρέτηση και για την
ενέργεια που αγοράζει όλο το έτος.

 Net Zero Energy Emissions: Σε ένα emissions ZEB, η εκπομπή ρύπων από τη χρήση συμβατικών
καυσίμων αντισταθμίζεται από τη χρήση ΑΠΕ.

4.2.1 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα κάθε ορισμού

 Net Zero Site Energy: Ένα site ZEB παράγει όση ενέργεια χρειάζεται κατά τη διάρκεια ενός
έτους. Στις τεχνολογίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με βάση τον ορισμό
περιλαμβάνονται τα φωτοβολταϊκά στις στέγες, οι ηλιακοί συλλέκτες και η μικρή
ανεμογεννήτρια, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ενέργεια που παράγεται κοντά στην
τοποθεσία του κτιρίου όπως φωτοβολταϊκά σε πάρκινγκ, υδροηλεκτρική ενέργεια κλπ. Ένα
σημαντικό μειονέκτημα αυτού του ορισμού είναι ότι δε λαμβάνει υπόψη τους συντελεστές
μετατροπής της καταναλισκόμενης ενέργειας σε πρωτογενή. Για παράδειγμα, η ηλεκτρική
παραγόμενη ενέργεια και η ενέργεια από φυσικό αέριο που χρησιμοποιεί το κτίριο θεωρούνται
ισοδύναμες, όμως η ηλεκτρική ενέργεια έχει τριπλάσια αξία. Επομένως, σε κτίρια με
εκτεταμένη χρήση φυσικού αερίου θα πρέπει να έχουμε και μεγάλη παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας για να αντισταθμιστεί αυτό το μειονέκτημα, με συνέπεια το site ZEB να απαιτεί πολύ
καλό σχεδιασμό και εξοπλισμό, πράγμα που σημαίνει μεγαλύτερο κόστος για την κατασκευή
του. Ωστόσο, το site ZEB είναι το είδος που επηρεάζεται λιγότερο από εξωτερικούς παράγοντες
και έτσι αποτελεί το πιο πλήρες μοντέλο ZEB. Επιπλέον, οι μετρήσεις επαληθεύονται εύκολα
στην τοποθεσία του κτιρίου, σε αντίθεση με άλλα είδη ZEB, γεγονός που διευκολύνει την
εφαρμογή του.

29
 Net Zero Source Energy: Αυτός ο ορισμός έρχεται να καλύψει την αδυναμία του προηγούμενου
μοντέλου. Η εισερχόμενη και η εξερχόμενη ενέργεια στο κτίριο πολλαπλασιάζεται με τους
αντίστοιχους συντελεστές μετατροπής σε πρωτογενή ενέργεια και με αυτόν τον τρόπο
εκμεταλλεύεται την αξία της ηλεκτρικής ενέργειας, η αξία της οποίας είναι τριπλάσια από το
συντελεστή του φυσικού αερίου. Έτσι σε αυτό το μοντέλο ZEB μπορεί να γίνεται εκτεταμένη
χρήση φυσικού αερίου, γεγονός που ίσως το απομακρύνει από τον αρχικό στόχο που είναι όλη
η ενέργεια που χρησιμοποιεί το κτίριο να παράγεται από ΑΠΕ.

 Net Zero Energy Costs: Τα έσοδα από την εξερχόμενη ενέργεια που πουλάει ένα cost ZEB
πρέπει να καλύπτουν τα έξοδα διανομής της εισερχόμενης ενέργειας, τους φόρους καθώς και
τα έξοδα για τις μετρήσεις της ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται για ένα μοντέλο ZEB εύκολο
στην εφαρμογή και στη μέτρηση, που όμως απαιτεί μετρητικές διατάξεις και διάφορες
χρεώσεις.

 Net Zero Energy Emissions: Σε αυτό το μοντέλο ZEB, η ενέργεια που παράγεται από ΑΠΕ στο
κτίριο πρέπει να είναι τουλάχιστον ίση με την ενέργεια που παράγεται από συμβατικά
καύσιμα, έτσι ώστε το τελικό ισοζύγιο ρύπων να είναι μηδέν. Η επιτυχία στην επίτευξη αυτού
του τύπου ZEB συνδέεται άμεσα με τη χρησιμοποιούμενη πηγή για παραγωγή ενέργειας (π.χ.
κάρβουνο, αιολικό πάρκο, πυρηνική ενέργεια κ.ά.) και τους αντίστοιχους συντελεστές
εκπομπής ρύπων.

30
 Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε τύπου ZEB παρουσιάζονται συνοπτικά στον
Πίνακα 4.2:

Πίνακας 4.2: Περίληψη ορισμών ZEB [Πηγή: Torcellini et al, 2006]

31
4.3 Διαχωρισμός ανάλογα με την σύνδεση του κτιρίου στο δίκτυο

Τα κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης διαχωρίζονται με βάση του αν είναι

διασυνδεδεμένα ή μη στο εθνικό δίκτυο διανομής και μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας.

Off-grid ZEB: Off-grid ΖΕΒ είναι το κτίριο το οποίο είναι αποκομμένο από το δίκτυο ηλεκτρικής
ενέργειας. Ένα τέτοιο κτίριο πρέπει να καλύπτει τις ενεργειακές του ανάγκες αποκλειστικά και
μόνο από τις δικές του πηγές. Αναγκαίο στοιχείο είναι η ύπαρξη συσσωρευτών για την
τροφοδότηση του κτιρίου σε περιόδους που δεν παράγεται ενέργεια (όπως νύχτα, περίοδος
συννεφιασμένου καιρού). Επιπλέον το πλεόνασμα ενέργειας σε περιόδους μεγάλης ηλιοφάνειας
πρέπει να αποθηκεύεται, αφού δε μπορεί ν εξαχθεί στο δίκτυο. Το κόστος είναι μεγάλο για την
επίτευξη ενός off-grid ΖΕΒ λόγω του αυξημένου κόστους των συσσωρευτών, ενώ παράλληλα οι
υπάρχουσες τεχνολογίας αποθήκευσης ενέργειας είναι πολύ περιορισμένες κάνοντας την επίτευξη
ενός off-grid ZEB ακόμα δυσκολότερη.

On-grid ZEB: Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή ΖΕΒ, όπου το κτίριο είναι συνδεδεμένο στο δίκτυο
και συνεπώς μπορεί να εξάγει ενέργεια στο δίκτυο σε περίπτωση που η παραγόμενη ενέργεια
υπερκαλύπτει τις ανάγκες του, αλλά και να εισάγει ενέργεια από αυτό σε περιόδους που η
ενέργεια που παράγει από ΑΠΕ δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών του.

4.4 Υλοποίηση nZEB

Για την υλοποίηση ενός near-zero energy building, zero energy building ή ακόμα και positive-
energy building, είναι απαραίτητη η σχεδίαση του κτιρίου σύμφωνα με τις αρχές της βιοκλιματικής
αρχιτεκτονικής, για την ελαχιστοποίηση των ενεργειακών τους αναγκών και την προσαρμογή τους
στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Αφού επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση ενέργεια με τον
βιοκλιματικό σχεδιασμό του κτιρίου, την εφαρμογή παθητικών συστημάτων αλλά και την χρήση
ενεργειακά αποδοτικών συσκευών, οι υπόλοιπες ενεργειακές απαιτήσεις καλύπτονται από την
παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Τότε μόνο αποκτά ουσιαστικό νόημα η εγκατάσταση
συστημάτων αξιοποίησης ΑΠΕ και το κτίριο έχει πραγματικά μηδενικό οικολογικό αποτύπωμα.

4.5 Σχεδιαστικές παράμετροι

Η προσπάθεια μείωσης της ζήτησης ενέργειας ξεκινά από τον ίδιο τον σχεδιασμό του κτιρίου,
καθώς το σχήμα, η γεωμετρία, προσανατολισμός και η διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων
επηρεάζουν τη συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας. Οι αποφάσεις για τις παραμέτρους
αυτές όταν γίνονται λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις λειτουργικές και αισθητικές ανάγκες των χρηστών
ή/και ιδιοκτητών των κτιρίων, μπορεί να οδηγήσουν στην ανάγκη εφαρμογής επιπλέον μέτρων για
να επιτευχθεί ο στόχος του ΚΣΜΚΕ, αυξάνοντας έτσι το αρχικό κόστος. Σε υφιστάμενα κτίρια που
ανακαινίζονται σε ΚΣΜΚΕ οι δυνατότητες μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας μέσω σχεδιασμού
είναι συνήθως περιορισμένες, ωστόσο συστήνεται να γίνεται η μεγαλύτερη δυνατή εκμετάλλευση
του παράγοντα αυτού, όπως για παράδειγμα με το άνοιγμα νέων κουφωμάτων και με την
κατάργηση υφιστάμενων.

4.5.1 Κλίμα και μικρόκλιμα

Η χωροθέτηση του κτιρίου και η διαρρύθμιση των χώρων του όταν λαμβάνουν υπόψη το
μικρόκλιμα και τη σχέση του με τα γειτονικά κτίρια, αυξάνουν την εκμετάλλευση του φυσικού
αερισμού το καλοκαίρι, την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας τον χειμώνα και την ικανοποίηση

32
των αναγκών φωτισμού με φυσικό τρόπο.

Σημαντικός παράγοντας για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας στα κτίρια είναι ο σχεδιασμός και
η κατασκευή τους να ανταποκρίνεται στις κλιματικές συνθήκες του τόπου όπου βρίσκεται το κτίριο.
Οι κλιματολογικές συνθήκες είναι διαφορετικές ανά γεωγραφική περιοχή και τοποθεσία και, ως εκ
τούτου, ο μελετητής καλείται να τις αποτυπώσει και να τις χρησιμοποιήσει για να ικανοποιήσει τις
ανάγκες των ενοίκων του κτιρίου για δροσισμό το καλοκαίρι, ζεστασιά τον χειμώνα και φυσικό
φωτισμό.

Το κλίμα περιγράφεται από τις ατμοσφαιρικές μεταβλητές που είναι γνωστές ως κλιματικές
παράμετροι. Αυτές οι παράμετροι είναι η υγρασία, η θερμοκρασία, η νεφοκάλυψη, ο υετός (βροχή,
χιόνι κτλ.), η ηλιακή ακτινοβολία και ο άνεμος.

Με βάση τη μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίου, η Ελλάδα διακρίνεται σε

τέσσερις κλιματικές ζώνες ως ακολούθως:

Σχήμα 4.2: Οι μετεωρολογικές ζώνες όπως καθορίζονται στη μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίων

Οι μετεωρολογικές αυτές ζώνες είναι απαραίτητο δεδομένο για υπολογιστική αξιολόγηση της
ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου και ως εκ τούτου είναι αυτά τα δεδομένα που θα
χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη συμμόρφωσης του κτιρίου με την μέγιστη επιτρεπόμενη
κατανάλωση ενέργειας όπως αυτή καθορίζεται στον K.Eν.A.K.1. Ωστόσο, σε πραγματικές συνθήκες η
διαμόρφωση του κλίματος σε μια περιοχή είναι συνάρτηση των διακυμάνσεων πολυάριθμων
κλιματικών παραγόντων, όπως η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας, η θερμοκρασία του αέρα και η

33
επιφάνεια του εδάφους, η κατεύθυνση των αέριων μαζών, η σχετική και η απόλυτη υγρασία, η
νέφωση, η βροχή, ο ιονισμός της ατμόσφαιρας, κ.α. Στον χαρακτηρισμό του κλίματος μιας περιοχής
συμβάλλουν επίσης και καθαρά τοπικοί παράγοντες, όπως το γεωγραφικό της πλάτος, το
υψόμετρο, η θέση της περιοχής σε σχέση με τις υφιστάμενες υδάτινες μάζες και η μορφολογία του
εδάφους.

Η μορφολογία του εδάφους και το ανάγλυφο μιας περιοχής έχουν την ικανότητα να
μεταβάλλουν, εξασθενούν ή επιτείνουν την διακύμανση πολυάριθμων κλιματικών παραγόντων,
όπως ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας, θερμοκρασία του αέρα και της επιφάνειας του εδάφους,
κατεύθυνση των αέριων μαζών, σχετική και απόλυτη υγρασία, νέφωση, βροχή, κ.α. με
διαφορετικούς τρόπους.

Ειδικότερα:
1. Όσο αυξάνεται το υψόμετρο, τα φαινόμενα γίνονται εντονότερα και οι διακυμάνσεις
θερμοκρασίας και υγρασίας συχνά είναι πιο απότομες.
2. Εάν το ανάγλυφο της περιοχής είναι επίπεδο, παρόμοιες συνθήκες θα επικρατήσουν σε όλη
την υπό εξέταση περιοχή.
3. Όταν μια επικλινής επιφάνεια αντικρίζει τον νότο ευνοείται ο ηλιασμός της, ενώ όταν αντικρίζει
τον βορρά ευνοείται η σκίαση.
4. Οι επικλινείς επιφάνειες και οι υφέσεις στο ανάγλυφο οδηγούν σε διαφορετικά επίπεδα της
θερμοκρασίας του αέρα και την κίνηση του αέρα σε διάφορα σημεία της περιοχής.
5. Ο ψυχρός αέρας τείνει να συγκεντρώνεται στις υφέσεις του ανάγλυφου, συνεπώς η
θερμοκρασία του αέρα είναι χαμηλότερη σε τέτοιες περιοχές.
6. Επίσης, η ταχύτητα του αέρα αυξάνει στην προσήνεμη πλαγιά του επικλινούς ανάγλυφου. Η
ταχύτητα του αέρα είναι μέγιστη στη στέψη και ελάχιστη στην υπήνεμη πλευρά του επικλινούς
ανάγλυφου.
7. Η συγκέντρωση νερού σε μια ύφεση του ανάγλυφου ενδεχομένως να οδηγήσει στη δημιουργία
μιας υδάτινης μάζας, η οποία μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα υγρασίας ή/και να μειώσει τη
θερμοκρασία του αέρα.

Το νερό έχει σχετικά υψηλή λανθάνουσα θερμότητα εξατμίσεως, καθώς και ειδική θερμότητα.
Ως εκ τούτου, σε σύγκριση με τις περισσότερες επιφάνειες της γης, οι υδάτινες μάζες παρουσιάζουν
πολύ μικρή αλλαγή στη θερμοκρασία της επιφάνειάς τους κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ κατά
τη διάρκεια της νύχτας ελευθερώνουν σχετικά μεγάλη ποσότητα θερμότητας στο περιβάλλον γύρω
τους.

Επιπλέον, λόγω της εξάτμισης, οι υδάτινες επιφάνειες επιτρέπουν την ψύξη και δημιουργούν πιο
δροσερές συνθήκες στον περιβάλλοντα χώρο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η επιτάχυνση του αέρα
στις υδάτινες επιφάνειες αυξάνει τον ρυθμό της εξάτμισης και τα ποσοστά της παραγόμενης
υγρασίας στην περιοχή όπου βρίσκεται η υδάτινη μάζα.

Όταν ο σχεδιασμός γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες τοπικές περιβαλλοντικές

συνθήκες, είναι δυνατόν με τους κατάλληλους χειρισμούς η σχέση μεταξύ του κλίματος, του τόπου
και του κτιρίου να έχει επωφελείς επιπτώσεις στο κτίριο, με την διαμόρφωση ενός τοπικού
περιβάλλοντος ή μικροκλίματος γύρω από το κτίριο.

1
Σύμφωνα με το περί Ρύθμισης της Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων (Απαιτήσεις και τεχνικά χαρακτηριστικά που πρέπει να πληροί
το κτίριο με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας) Διάταγμα του 2014 (Κ.Δ.Π. 366/2014) η συνολική κατανάλωση πρωτογενούς
ενέργειας όπως αυτή υπολογίζεται από τη μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίου δεν πρέπει να υπερβαίνει τις
100kWh/m2 ετησίως για κτίρια που χρησιμοποιούνται ως κατοικίες και τις 125kWh/m2 ετησίως για κτίρια που δεν χρησιμοποιούνται
ως κατοικίες.

34
 Δημιουργώντας το κατάλληλο μικροκλίμα γύρω από το κτίριο μπορεί να αμβλύνονται τα
δυσμενή χαρακτηριστικά του κλίματος και να γίνεται εκμετάλλευση των χαρακτηριστικών εκείνων
που συμβάλλουν στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στο κτίριο. Εάν όμως οι παρεμβάσεις που
προτείνονται δεν είναι οι κατάλληλες, μπορούν να οδηγήσουν στο αντίθετο αποτέλεσμα. Επίσης, τα
αποτελέσματα μπορεί να είναι ακόμα καλύτερα εάν το μικροκλίμα μπορεί να διαμορφωθεί
περιφερειακά, δηλαδή σε επίπεδο οικισμού (αστική ή αγροτική περιοχή), γειτονιάς, συμπλέγματος
κτιρίων, στον δρόμο ή ρυθμιστικό χώρο μεταξύ των κτιρίων ή μέσα στο ίδιο το κτίριο.

Μερικά μέτρα που μπορεί να εφαρμοστούν για βελτίωση του μικροκλίματος είναι:

1. Σε περίπτωση που υπάρχει υγρασία στην περιοχή, επιδιώκεται η μεγιστοποίηση της κίνησης
του αέρα, συνεπώς επιδιώκεται η τοποθέτηση του κτιρίου στο προσήνεμο σημείο όπου
παρατηρείται μεγίστη ταχύτητα του ανέμου.
2. Στην περίπτωση που υπάρχουν ψυχρά ρεύματα αέρα στην περιοχή, αυτά αποφεύγονται με
ανεμοφράκτες από δέντρα, θάμνους ή τοιχοποιία.
3. Στην περίπτωση που υπάρχουν θερμά ρεύματα αέρα στην περιοχή, προτιμώνται υπήνεμα
σημεία και με κατάλληλο προσανατολισμό του κύριου άξονα του κτιρίου ώστε να
ελαχιστοποιείται η επίδραση των ρευμάτων αυτών.
4. Στην περίπτωση που υδάτινες μάζες επιβαρύνουν τις συνθήκες στην περιοχή δημιουργώντας
δυσχερείς περιόδους υγρασίας και ψύχους τότε ενδεχομένως να επιβάλλεται ,εφόσον είναι
δυνατόν, η αποστράγγιση των υδάτινων αυτών μαζών.

Η βλάστηση και τα δέντρα προσφέρουν σκίαση μειώνοντας τα ηλιακά κέρδη. Επιπλέον

προκαλούν διαφορές πίεσης, αυξάνοντας ή μειώνοντας παράλληλα την ταχύτητα του αέρα και
κατευθύνοντας τη ροή του. Άρα, μπορούν να κατευθύνουν τη ροή του αέρα προς το κτίριο ή να την
εκτρέψουν από αυτό.

Τα φυλλοβόλα δένδρα είναι χρήσιμα όταν το καλοκαίρι σκιάζουν τα ανοίγματα μειώνοντας έτσι
τα ηλιακά κέρδη, και τον χειμώνα που το φύλλωμά τους πέφτει ενισχύεται ο ηλιασμός. Τα αειθαλή
δένδρα χρησιμοποιούνται ως ανεμοφράκτες για τα ψυχρά ρεύματα αέρα. Σε περιοχές με υγρασία η
βλάστηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση της ροής του αέρα. Επιπλέον, η βλάστηση και
τα δέντρα μπορούν να αυξήσουν την υγρασία σε μια περιοχή.

Σχήμα 4.3: Διοχέτευση των ανέμων μέσω της χωροθέτησης της βλάστησης

35
 Σχήμα 4.4: Τα δέντρα ως ανεμοφράκτες

Οι ανοικτοί χώροι επιτρέπουν την ελεύθερη κίνηση του αέρα και τα αυξημένα θερμικά κέρδη
και απώλειες. Αντιθέτως, η συμπαγής μορφή του κτιρίου χωρίς ανοικτούς χώρους μειώνει τα ηλιακά
κέρδη. Επιπλέον, η διάταξη των οδών και ο προσανατολισμός τους επηρεάζει τις συνθήκες αστικού
αερισμού και την έκθεση των κτιρίων στον ηλιασμό. Οι στενοί δρόμοι με ψηλά κτίρια εξασφαλίζουν
σκίαση. Ειδικότερα, εάν οι δρόμοι έχουν άξονα από βορρά προς νότο και είναι αρκετά στενοί
εξασφαλίζεται η σκίαση εκατέρωθεν από τον πρωινό και απογευματινό ήλιο.

4.5.2 Μορφολογία κτιρίου

Οι μορφολογικές παράμετροι του κτιρίου που έχουν την πιο σημαντική επίδρασή στη ζήτηση
ενέργειας είναι ο βαθμός έκθεσης του κελύφους, το μέγεθος των ανοιγμάτων και η επιλογή
δώματος ή στέγης.

Ο βαθμός έκθεσης του κελύφους είναι ο λόγος του εμβαδού της συνολικής εκτεθειμένης
επιφάνειας προς το εμβαδόν του δαπέδου.

Όταν ο βαθμός έκθεσης του κελύφους διατηρείται χαμηλός υπάρχει μείωση των θερμικών
απωλειών και των θερμικών κερδών.

Όντας ωφέλιμη η κατασκευή κτιρίων με μειωμένη έκθεση του κελύφους, συστήνεται:

1. Σε διώροφες μονοκατοικίες η εκτεθειμένη επιφάνεια τοίχων προς την επιφάνεια δαπέδου να

κυμαίνεται από 2,5 έως 3.
2. Σε ισόγειες μονοκατοικίες η εκτεθειμένη επιφάνεια τοίχων προς την επιφάνεια δαπέδου να μην
υπερβαίνει το 1.

36
 Σχήμα 4.5: Ο βαθμός έκθεσης του κελύφους σε σχέση με την ζήτηση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη για διώροφη
μονοκατοικία στην κλιματική ζώνη 2

4.5.3 Μέγεθος και προσανατολισμός ανοιγμάτων

Τα κουφώματα μπορεί να παρουσιάζουν μεγαλύτερες σχεδιαστικές προκλήσεις καθώς πέραν
των θερμικών απωλειών προσλαμβάνουν ηλιακή ακτινοβολία η οποία μειώνει τη ζήτηση ενέργειας
για θέρμανση τον χειμώνα αλλά αυξάνει τη ζήτηση ενέργειας για κλιματισμό το καλοκαίρι. Έτσι, το
μέγεθος και η θέση που θα τοποθετηθούν επηρεάζουν τη ζήτηση ενέργειας για κλιματισμό και
θέρμανση. Το μέγεθος των ανοιγμάτων ως ο λόγος του εμβαδού των ανοιγμάτων προς το εμβαδόν
των όψεων του κτιρίου, πρέπει να αποφασίζεται με τρόπο ώστε αθροιστικά τα συνολικά φορτία
θέρμανσης και ψύξης να έχουν τη μικρότερη δυνατή τιμή. Όπως φαίνεται και στο Σχήμα 4.6, σε μια
μονοκατοικία που βρίσκεται στην κλιματική ζώνη 2, όσο αυξάνεται το μέγεθος των ανοιγμάτων
παρατηρείται μικρή μείωση των φορτίων θέρμανσης και σημαντική αύξηση των φορτίων ψύξης που
συνεπάγεται αύξηση των συνολικών φορτίων.

37
 Σχήμα 4.6: Η ζήτηση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη σε σχέση με το μέγεθος των ανοιγμάτων για μονοκατοικία που
βρίσκεται στην κλιματική ζώνη 2

Μια πιο αποτελεσματική προσέγγιση είναι το μέγεθος ανοιγμάτων να καθορίζεται ανάλογα με τον
προσανατολισμό. Για κατοικίες συστήνεται:

1. Στον νότο τοποθετούνται μεγάλου μεγέθους ανοίγματα για τον ηλιασμό των εσωτερικών
χώρων τον χειμώνα, τα οποία όμως να διαθέτουν κατάλληλη σκίαση για να εμποδίζεται το
καλοκαίρι η απευθείας ηλιακή ακτινοβολία στους χώρους.
2. Στην ανατολή και δύση τοποθετούνται μέτριου μεγέθους ανοίγματα γιατί ο ηλιασμός των
εσωτερικών χώρων σε αυτές τις διευθύνσεις είναι ολιγόωρος. Επειδή συνδράμουν σημαντικά
στα φορτία ψύξης, τα ανοίγματα στα ανατολικά και κυρίως αυτά στη δύση πρέπει να
σκιάζονται κατάλληλα.
3. Στον βορρά τοποθετούνται σχετικά μικρά ανοίγματα αφού, παρόλο που η ένταση του φωτός
είναι σταθερή, δεν υπάρχουν ηλιακά κέρδη για τους εσωτερικούς χώρους και τα βορινά
ανοίγματα ευθύνονται επί το πλείστων για τις απώλειες θερμότητας.
4. Νοτιοανατολικά και νοτιοδυτικά, τα ανοίγματα μπορούν να είναι μέτριου έως μεγάλου
μεγέθους ανάλογα με τις ώρες χρήσης του εσωτερικού χώρου.

Επιπλέον, ο προσανατολισμός και το μέγεθος των κουφωμάτων σε σχέση με το προφίλ του

ανέμου, μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει τον φυσικό αερισμό, ενώ η επιλογή κουφωμάτων που
ανοίγουν προς το εσωτερικό, εξωτερικό ή είναι συρόμενα, επηρεάζει την ποσότητα του αέρα που
εισάγεται στο εσωτερικό του κτιρίου. Για διασφάλιση μιας καλής κατανομής της ροής του αέρα στο
εσωτερικό ενός κτιρίου, η κατεύθυνση του ανέμου στην είσοδο και στην έξοδο δεν πρέπει να είναι
η ίδια, καθώς, εάν η ροή του αέρα γίνεται σε μια ευθεία γραμμή, τότε αυτή περνά απλά μέσα από
το δωμάτιο χωρίς μεγάλη κυκλοφορία και καλό εξαερισμό. Μια στρατηγική χωροθέτηση των

38
κουφωμάτων μπορεί να κατευθύνει τον αέρα εκεί που χρειάζεται. Πέραν της συμβολής του
αερισμού στη μείωση ζήτησης ενέργειας στον κλιματισμό, ο φυσικός αερισμός έχει σημαντικό ρολό
να παίξει στη βελτίωση του αισθήματος άνεσης των ενοίκων αφού ενισχύει την εισαγωγή φρέσκου
αέρα στο κτίριο.

Ένας ευρέως διαδομένος τρόπος μείωσης της ζήτησης σε ψύξη το καλοκαίρι είναι η
εκμετάλλευση του ψυχρότερου αέρα κατά τις νυχτερινές ώρες με το άνοιγμα των παραθύρων και
τον άπλετο αερισμό, ψύχοντας με τον τρόπο αυτό τη θερμική μάζα των κτιρίων κατά την διάρκεια
της νύχτας. Ωστόσο, πρέπει να υπάρχει η ανάλογη χωροθέτηση των ανοιγμάτων που να επιτρέπει
τη μέγιστη εκμετάλλευση του παράγοντα αυτού από τον χρήστη, χωρίς να παραγνωρίζονται θέματα
ασφάλειας του κτιρίου.

Σχήμα 4.7: Κατανομή φυσικού αερισμού ανάλογα με την χωροθέτηση των ανοιγμάτων στο κτίριο

Εάν το άνοιγμα βρίσκεται εντός 45 μοιρών από την κάθετο προς την κατεύθυνση της ροής του
αέρα, και η είσοδος με την έξοδο δεν βρίσκονται στην ίδια ευθεία γραμμή, τότε η ροή του αέρα
μεγιστοποιείται.

Ανάλογα με τον τύπο του κουφώματος και τον μηχανισμό λειτουργίας του, μπορεί να
ρυθμιστούν τα επίπεδα αερισμού στο χώρο. Τα ανοιγόμενα και περιστρεφόμενα κουφώματα τα
οποία ανοίγουν τουλάχιστον κατά 90 μοίρες προσφέρουν μεγαλύτερες δυνατότητες αερισμού. Ενώ
η χρήση συρόμενων κουφωμάτων μειώνει τη διαθέσιμη επιφάνεια για αερισμό του εσωτερικού
χώρου.

Πρόβολοι και τοιχία αλλά και το ίδιο στο σχήμα του κτιρίου όταν αυτά σκιάζουν τα κουφώματα,
επηρεάζουν τη ζήτηση ενέργειας για κλιματισμό και θέρμανση. Παρόλο που τα δομικά αυτά
στοιχεία γίνονται για να εξυπηρετήσουν λειτουργικές ή αισθητικές ανάγκες του κτιρίου, η
προσαρμογή τους στον βαθμό που είναι εφικτό, ανάλογα με τον προσανατολισμό και το μέγεθος
του κουφώματος που σκιάζουν, συμβάλει στη μείωση της ζήτησης ενέργειας. Για παράδειγμα,
πρόβολοι στον νότο που είναι στο ύψος του υαλοστασίου επιτρέπουν τον ηλιασμό του εσωτερικού
χώρου τον χειμώνα και την ικανοποιητική σκίαση το καλοκαίρι, ενώ πρόβολοι στον βορρά πιθανόν
να μην έχουν καμιά επίδραση στην ενεργειακή απόδοση του κτιρίου.

39
 Σχήμα 4.8: Μήκος σταθερού προβόλου στον νότο σε σχέση με το μέγεθος του παραθύρου

4.5.4 Διαρρύθμιση χώρων

Η ενεργειακή απόδοση επιτυγχάνεται όταν η άνεση των χρηστών του χώρου διατηρείται με την
ελάχιστη δυνατή εξάρτηση από τεχνικά συστήματα. Οι ανάγκες για άνεση των χρηστών του κτιρίου
ικανοποιούνται στον μέγιστο βαθμό όταν έχουν τη δυνατότητα είτε να προσαρμοστούν ή να
ρυθμίσουν οι ίδιοι τις συνθήκες του εσωτερικού χώρου.

Η νότια πλευρά του κτιρίου καθώς απολαμβάνει τα θερμικά κέρδη από τον ήλιο, το χειμώνα
είναι πιο ευχάριστη, πιο φωτεινή, ενώ παράλληλα παρέχει τη δυνατότητα ένταξης παθητικών
ηλιακών συστημάτων. Στην πλευρά αυτή συστήνεται όπως τοποθετούνται οι χώροι κύριας και
πολύωρης χρήσης, νοουμένου όμως ότι λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα ηλιακής προστασίας για
αποφυγή υπερθέρμανσης το καλοκαίρι. Για παράδειγμα, οι χώροι αυτοί σε μια κατοικία είναι κατά
κανόνα το σαλόνι, ενώ σε ένα ξενοδοχείο είναι ο χώρος υποδοχής των επισκεπτών του.

Σχήμα 4.9: Κατοικία σε σχέση με τη θέση του ήλιου

40
 Σχήμα 4.10: Χώροι κατοικίας σε σχέση με τις ώρες συλλογής ήλιου

Η βορινή πλευρά του κτιρίου το χειμώνα είναι η πιο ψυχρή και η λιγότερο φωτεινή, καθώς
δέχεται πολύ λίγο ήλιο. Για τον λόγο αυτό στην βορινή πλευρά συστήνεται να τοποθετούνται χώροι
των οποίων η χρήση είναι ολιγόωρη ή δεν κλιματίζονται και δεν θερμαίνονται, όπως για
παράδειγμα κλιμακοστάσια, αποθηκευτικοί χώροι και ο χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων. Η
τοποθέτηση τέτοιων χώρων στην βορινή πλευρά του κτιρίου δημιουργεί μια ζώνη ανάσχεσης των
θερμικών απωλειών από τους κύριους χώρους διαβίωσης και τους χώρους εντατικής χρήσης, ενώ
ταυτόχρονα τους προστατεύει από τους ψυχρούς ανέμους του χειμώνα. Ταυτόχρονα όμως, δεν θα
πρέπει να παραγνωρίζεται η σημασία των βόρειων ανοιγμάτων για τον νυχτερινό αερισμό του
κτιρίου το καλοκαίρι.

4.6 Δομικά στοιχεία

Η επιλογή των κατάλληλων δομικών στοιχείων που αποτελούν μέρος του κελύφους του κτιρίου
αποτελούν κρίσιμο παράγοντα σε ένα ΚΣΜΚΕ. Οι μέγιστοι μέσοι συντελεστές θερμοπερατότητας για
ΚΣΜΚΕ καθορίζονται στον K.Eν.A.K. , ωστόσο η απόφαση κατά πόσο η θερμομόνωση θα είναι στα
ελάχιστα αποδεκτά όρια ή πολύ καλύτερα από αυτά θα πρέπει να βασίζεται στη βελτιστοποίηση της
σχέσης κόστους-οφέλους. Επιπλέον, η επίδραση των δομικών στοιχείων στην ενεργειακή απόδοση
του κτιρίου οφείλεται και σε άλλους παράγοντες εξίσου σημαντικούς σε ένα ΚΣΜΚΕ, όπως οι
θερμογέφυρες, η θερμοχωρητικότητα και η έκθεσή τους στην ηλιακή ακτινοβολία.

41
4.6.1 Θερμομόνωση
Η θερμομόνωση αποτελεί τον μανδύα προστασίας των εσωτερικών χώρων του κτιρίου από το
εξωτερικό περιβάλλον και καθοριστικό ρυθμιστή του ρυθμού μετάδοσης θερμότητας μεταξύ τους.
Η κατάλληλη θερμομόνωση του κελύφους του κτιρίου μπορεί να μειώσει σημαντικά τις θερμικές
απώλειες. Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται ο σχεδιασμός του κελύφους του κτιρίου να
ανταποκρίνεται στις τοπικές κλιματικές συνθήκες.

Η αποτελεσματικότητα της εφαρμοζόμενης θερμομόνωσης στη μείωση της ζήτησης ενέργειας

και της διατήρησης των συνθηκών θερμικής άνεσης στο κτίριο, αποτελεί συνδυασμό των ιδιοτήτων
των υλικών κατασκευής και της θέσης της μόνωσης για τα αδιαφανή δομικά στοιχεία του κελύφους.

Σχήμα 4.11: Ρυθμός απώλειας θερμότητας ανάλογα με τη θερμομόνωση του κτιρίου

Η επάρκεια της θερμομονωτικής ικανότητας των δομικών στοιχείων του κελύφους καθορίζεται,
σε μεγάλο βαθμό, από την τιμή του συντελεστή θερμοπερατότητάς τους. Η θερμοπερατότητα
αποτελεί συνάρτηση της θερμικής αγωγιμότητας και του πάχους των υλικών που συνθέτουν ένα
δομικό στοιχείο. Σύμφωνα με τον K.Eν.A.K. , ο μέγιστος μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας των
τοίχων, των οροφών και των οριζόντιων στοιχείων που αποτελούν μέρος του κελύφους του κτιρίου,
δεν πρέπει να ξεπερνά την τιμή 0,40W/m2K. Ωστόσο, για βέλτιστο σχεδιασμό του ΚΣΜΚΕ θα πρέπει
να επιλέγεται, ανάλογα με την περίπτωση, το πάχος της θερμομόνωσης που θα επιφέρει τη μέγιστη
μείωση στη ζήτηση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη. Στα Σχήματα 4.12 και 4.13 παρουσιάζεται ένα
ενδεικτικό παράδειγμα μείωσης της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας, μειώνοντας τους
συντελεστές θερμοπερατότητας σε οροφή και τοιχοποιία μονοκατοικίας. Η μονοκατοικία βρίσκεται
στην κλιματική ζώνη 2 και έχει ένα μόνο επίπεδο.

42
Σχήμα 4.12: Μείωση της πρωτογενούς κατανάλωσης ενέργειας σε σχέση με την μείωση του συντελεστή
θερμοπερατότητας της οροφής με τα υπόλοιπα ενεργειακά δεδομένα να μένουν σταθερά

Σχήμα 4.13: Μείωση της πρωτογενούς κατανάλωσης ενέργειας σε σχέση με την μείωση του συντελεστή
θερμοπερατότητας της τοιχοποιίας με τα υπόλοιπα ενεργειακά δεδομένα να μένουν σταθερά

43
 Η αύξηση της θερμομόνωσης μειώνει τα θερμικά φορτία και ταυτόχρονα μειώνει τα ψυκτικά
μέχρι ως ένα σημείο. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό στις κλιματικές ζώνες 1, 2, και 3, όπου η
περίοδος κλιματισμού είναι μεγαλύτερη και εντονότερη από την περίοδο θέρμανσης, το πάχος της
θερμομόνωσης να μην υπερβαίνει το σημείο όπου δεν επιτυγχάνεται περαιτέρω μείωση στα
συνολικά θερμικά και ψυκτικά φορτία. Στη ζώνη 4, δηλαδή σε περιοχές με υψόμετρο μεγαλύτερο
από 600μ, όπου η περίοδος θέρμανσης υπερισχύει, τα περιθώρια θερμομόνωσης είναι μεγαλύτερα.
Εκτιμάται ότι για να επιτευχθεί με αποτελεσματικό τρόπο ο στόχος του ΚΣΜΚΕ σε κατοικίες που
βρίσκονται στη ζώνη 4, οι συντελεστές των αδιαφανών στοιχείων του κελύφους του κτιρίου δεν
πρέπει να ξεπερνούν το 0,31 W/m2K.

4.6.2 Θερμογέφυρες
Η αποτελεσματικότητα της θερμομόνωσης του κελύφους είναι συνυφασμένη και με την
αποφυγή δημιουργίας θερμογεφυρών. Η σημασία της αποφυγής τους είναι πολύ μεγαλύτερη σε
ΚΣΜΚΕ, καθώς, με την απαίτηση να έχουν χαμηλούς συντελεστές θερμοπερατότητας, περιορίζονται
σημαντικά οι απώλειες θερμότητας διαμέσου των επιφανειών του κελύφους και αυξάνονται σε
σημεία που υπάρχει ασυνέχεια ως προς το επίπεδο θερμομόνωσης. Οι θερμογέφυρες εμφανίζονται
κυρίως στις ακόλουθες περιπτώσεις:

1. Στα σημεία σύνδεσης μεταξύ διαφορετικών δομικών στοιχείων ειδικά όταν αυτά έχουν
διαφορετικό συντελεστή θερμοπερατότητας. Τέτοια σημεία είναι για παράδειγμα η ένωση του
παραθύρου με μαρμαροποδιά, του παραθύρου με ρολά εξωτερικής σκίασης και της πλάκας
του ορόφου με την εξωτερική τοιχοποιία.
2. Στη γεωμετρία του κτιρίου. Είναι θερμογέφυρες που οφείλονται στο σχήμα του κτιρίου όπως
εξωτερικές γωνιές, μπαλκόνια, πρόβολα και στηθαία.
3. Σε σημεία του κελύφους όπου η θερμομόνωση είναι αισθητά μικρότερη σε σχέση με το
υπόλοιπο μέρος του κελύφους. Αυτές οφείλονται κυρίως σε κακές εφαρμογές ή φθορές όπως
για παράδειγμα η παράλειψη τοποθέτησης σε συγκεκριμένο σημείο της τοιχοποιίας ή η μείωση
του πάχους της τοιχοποιίας σε ένα σημείο για να περάσουν ηλεκτρομηχανολογικές υπηρεσίες.

Σχήμα 4.14: Σημεία όπου συνήθως υπάρχουν θερμογέφυρες

44
Για την απάλειψη των θερμογεφυρών συστήνεται:

1. Το επίπεδο θερμομόνωσης να είναι ομοιόμορφο και συνεχιζόμενο.

2. Αποφεύγονται δομικά στοιχεία με ακμές ειδικά όταν αυτά δεν είναι απαραίτητα.
3. Εφαρμογή θερμικής διακοπής σε προεξέχοντα δομικά στοιχεία όπως μπαλκόνια και δοκάρια
από το όμορο δομικό στοιχείο.

Η «Μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίου» λαμβάνει υπόψη μόνο τις

θερμογέφυρες που προκύπτουν από τη σύνδεση διαφορετικών δομικών στοιχείων του κελύφους
του κτιρίου, για τις οποίες μάλιστα δίδονται και κάποιες προεπιλεγμένες τιμές. Περισσότερες
προεπιλεγμένες τιμές και απλοποιημένες μέθοδοι υπάρχουν στο πρότυπο ΕΝ 14683. Η
χρησιμοποίηση προεπιλεγμένων τιμών αποτελεί μια εύκολη και γρήγορη λύση για την αξιολόγηση
της επίπτωσης που έχουν οι θερμογέφυρες στην ενεργειακή απόδοση του κτιρίου. Ωστόσο, για
ακριβή εκτίμηση των θερμογεφυρών θα πρέπει να ακολουθηθεί αναλυτικός υπολογισμός, ο οποίος
όμως δεν θα πρέπει να απαιτεί δυσανάλογη εργασία σε σχέση με το μέγεθος και το κόστος του
έργου.

Πίνακας 4.3: Προεπιλεγμένες τιμές για γραμμικές θερμογέφυρες όπως αναφέρονται στη «Μεθοδολογία υπολογισμού
ενεργειακής απόδοσης κτιρίου»

2
Συνιστάται σε πιστοποιημένες κατασκευαστικές λεπτομέρειες.
3
Συνιστάται από το “Metal Cladding and Roofing Manufacturers Association” (MCRMA).

45
4.6.3 Θερμοχωρητικότητα
Η θέση της μόνωσης στο δομικό στοιχείο επηρεάζει την τιμή της ωφέλιμης θερμοχωρητικότητας
του δομικού στοιχείου, που αποτελεί το μέτρο αποτίμησης της θερμοσυσσωρευτικής ικανότητάς
του. Η αύξηση της θερμοχωρητικότητας, νοούμενου ότι συνδυάζεται με καλή θερμομόνωση, οδηγεί
σε εξασθένηση της θερμοκρασιακής διακύμανσης στο εσωτερικό του κτιρίου, η οποία έχει
επίπτωση κυρίως στην αισθητή θερμοκρασία και κατά συνέπεια στη θερμική άνεση και την
κατανάλωση ενέργειας.

Η θερμοχωρητικότητα προκύπτει ως το γινόμενο του φαινόμενου ειδικού βάρους (kg/m3) και

της ειδικής θερμοχωρητικότητας (J/(kg K)). Υλικά με μεγάλη ικανότητα θερμικής αποθήκευσης είναι
αυτά που διαθέτουν ικανή θερμική μάζα, της τάξης των 1,2MJ/m3K.

Κατά κανόνα, σε ΚΣΜΚΕ τα στοιχεία του κελύφους του κτιρίου πρέπει να έχουν χαμηλό
συντελεστή θερμοπερατότητας και υψηλή θερμοχωρητικότητα. Αυτό επιτυγχάνεται όταν η
θερμομόνωση τοποθετείται στην εξωτερική παρειά των αδιαφανών δομικών στοιχείων του
κελύφους και ταυτόχρονα τοποθετούνται υλικά με υψηλή θερμοχωρητικότητα στην εσωτερική
πλευρά των στοιχείων. Εξαιρέσεις μπορεί να είναι κτίρια ή χώροι κτιρίων που μπορεί έχουν
περιοδική και μικρή σε διάρκεια χρήση, όπως αίθουσες εκδηλώσεων και αίθουσες συνεδριάσεων.
Δηλαδή σε χώρους που θα απαιτηθεί να θερμανθούν και να κλιματιστούν γρήγορα. Επιπλέον, η
τοποθέτηση εξωτερικής θερμομόνωσης μπορεί να μην είναι εφικτή στις περιπτώσεις υφιστάμενων
κτιρίων που ανακαινίζονται σε ΚΣΜΚΕ, και η τοποθέτηση της θερμομόνωσης στην εσωτερική
πλευρά του κελύφους να είναι η μόνη λύση.

Σχήμα 4.15: Επίδραση θερμικής μάζας

46
4.6.4 Κουφώματα
Για να έχουν θετική επίδραση στην ενεργειακή απόδοση του κτιρίου τα κουφώματα πρέπει
ταυτόχρονα να μειώνουν τόσο τα ψυκτικά και όσο και τα θερμικά φορτία. Ωστόσο, μπορεί να
αποτελούν μεγαλύτερη κατασκευαστική πρόκληση σε ένα ΚΣΜΚΕ σε σχέση με τις αδιαφανείς
κατασκευές, καθώς τα κουφώματα πέραν του ότι αποτελούν σημεία θερμικών απωλειών,
αποτελούν και σημεία πρόσληψης ηλιακής ακτινοβολίας και φυσικού φωτός. Για τον λόγο αυτό, οι
ακόλουθες ιδιότητες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη:
1. Ο συντελεστής θεροπερατότητας ολόκληρου του κουφώματος.
2. Ο συντελεστής μετάδοσης του φωτός. 3. Ο συντελεστής μετάδοσης της ηλιακής ακτινοβολίας.

Σύμφωνα με τον K.Eν.A.K. ,ο μέγιστος μέσος συντελεστής θερμοπερατότητας των κουφωμάτων

δεν πρέπει να ξεπερνά την τιμή 2,25W/m2K. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να απαιτείται
χαμηλότερος συντελεστής θερμοπερατότητας. Όπως για παράδειγμα σε γραφεία, όπου το ποσοστό
κουφωμάτων είναι πολύ μεγάλο σε σχέση με το μέγεθος του κτιρίου, καθώς επίσης σε κτίρια που
βρίσκονται στην κλιματική ζώνη 4.

Ο συντελεστής μετάδοσης του φωτός αποτελεί ιδιότητα του γυαλιού. Η μείωση του συντελεστή
θερμοπερατότητας συνήθως συνοδεύεται και από μείωση της μετάδοσης του φωτός. Ως εκ τούτου,
η επιλογή κουφωμάτων με χαμηλό συντελεστή θερμοπερατότητας ενώ μειώνει τα θερμικά και
ψυκτικά φορτία, μπορεί να αυξάνει τις ενεργειακές ανάγκες για φωτισμό. Σε κτίρια όπως οι
κατοικίες όπου το ποσοστό κουφωμάτων είναι μικρό και οι ανάγκες σε φωτισμό λίγες, αυτό μπορεί
να μην αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα, ωστόσο σε κτίρια του τριτογενούς τομέα όπου οι ανάγκες
φωτισμού είναι μεγάλες θα πρέπει να εξευρεθεί η χρυσή τομή μεταξύ συντελεστή
θερμοπερατότητας και συντελεστή μετάδοσης του φωτός.

Ο συντελεστής μετάδοσης της ηλιακής ακτινοβολίας επίσης αποτελεί ιδιότητα του γυαλιού που
κατά κανόνα μειώνεται με τη μείωση του συντελεστή θερμοπερατότητας. Η μείωση του συντελεστή
αυτού μειώνει τα ψυκτικά φορτία αλλά αυξάνει τα θερμικά. Για τον λόγο αυτό, χαμηλός
συντελεστής ηλιακής ακτινοβολίας συστήνεται σε κτίρια και χώρους κτιρίων, όπου λόγω
προσανατολισμού και χρήσης, η υπερθέρμανση τους καλοκαιρινούς μήνες αποτελεί ιδιαίτερο
πρόβλημα.

4.6.5 Σκίαση
Η ελεγχόμενη εξωτερική μετακινούμενη σκίαση επιτρέπει την εκμετάλλευση της ηλιακής
ακτινοβολίας ανάλογα με την εποχή και τις ανάγκες των χρηστών του κτιρίου. Σκίαση ανοιγμάτων
επιβάλλεται να γίνεται στην εξωτερική πλευρά του υαλοστασίου, για να αποφευχθεί η διείσδυση
του ήλιου και η συνεπαγόμενη υπερθέρμανση του εσωτερικού χώρου. Ειδικά η σκίαση των
ανοιγμάτων με δυτικό, ανατολικό και νότιο προσανατολισμό είναι προτιμότερο να είναι κινητή, έτσι
ώστε τον μεν χειμώνα να επιτρέπεται ο φωτισμός και ηλιασμός του χώρου, το δε καλοκαίρι να
εξασφαλίζεται η πλήρης προστασία του από την υπερθέρμανση. Η λειτουργία αυτή μπορεί να έχει
καλύτερα αποτελέσματα εάν είναι αυτοματοποιημένη. Ωστόσο, η αυτοματοποίηση δεν θα πρέπει
να παραγνωρίζει τις ανάγκες του χρήστη όσον αφορά τη θερμική άνεση, τον φυσικό φωτισμό και
την ασφάλεια. Οι αυτοματισμοί στα σκίαστρα ίσως είναι πιο ενδεδειγμένοι σε κτίρια που δεν
χρησιμοποιούνται ολόκληρο το εικοσιτετράωρο και ως εκ τούτου δεν υπάρχει ο χρήστης που θα
ρυθμίσει τα σκίαστρα ανάλογα με τις εξωτερικές συνθήκες και τις ανάγκες του, και σε κτίρια όπου η
ηλιακή ακτινοβολία έχει μεγάλη επίδραση στη συνολική ενεργειακή απόδοσή τους.

Όταν η θέση του ήλιου είναι ψηλά στον ουρανό η χρήση οριζόντιων συστημάτων σκίασης είναι
πιο αποτελεσματική, ενώ η χρήση κάθετων συστημάτων σκίασης αποδίδει καλύτερα όταν ο ήλιος

47
βρίσκεται χαμηλά στον ουρανό. Η χρήση του πατζουριού με γρίλιες είναι ευνοϊκή, καθώς μπορεί να
ανοίξει ένα μεγάλο ποσοστό του το καλοκαίρι ώστε να προσφέρει σκιασμό και αερισμό αλλά και να
προσφέρει θερμομόνωση τον χειμώνα.

Σχήμα 4.16: Διάφορα συστήματα σκίασης

48
 Παρακάτω φαίνεται ένα υπολογιστικό παράδειγμα για την επίδραση που έχουν τα διαφορετικά
συστήματα σκίασης στα θερμικά και τα ψυκτικά φορτία σε τρεις τύπους κατοικιών.

Σχήμα 4.17: Επίδραση διαφορετικών συστημάτων σκίασης στα θερμικά φορτία

Σχήμα 4.18: Επίδραση διαφορετικών συστημάτων σκίασης στα ψυκτικά φορτία

49
4.7 Τεχνικά συστήματα για θέρμανση, ψύξη, αερισμό και ζεστό νερό χρήσης,
και εναλλακτικά συστήματα παραγωγής ενέργειας υψηλής απόδοσης

Η επιλογή των κατάλληλων τεχνικών συστημάτων σε ένα ΚΣΜΚΕ μπορεί είναι μεγαλύτερη
πρόκληση από ότι σε ένα συμβατικό κτίριο, καθώς οι ανάγκες που πρέπει να ικανοποιηθούν είναι
σχετικά μικρές, ενώ αυτό πρέπει να γίνει με τον πιο αποδοτικό τρόπο, χωρίς να συμβιβάζονται οι
συνθήκες ανέσεις. Επιπλέον, η εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες
πηγές είναι απαραίτητη σε ΚΣΜΚΕ για την κάλυψη μέρους της ενέργειας που απαιτείται. Τα
συστήματα ΑΠΕ θα πρέπει να τοποθετούνται με στόχο τη μείωση της ποσότητας ενέργειας που
απαιτείται να εισαχθεί στο κτίριο από το ηλεκτρικό δίκτυο ή/και από άλλους διανομείς ενέργειας.

4.7.1 Θέρμανση
Σε ΚΣΜΚΕ απαιτούνται υψηλά επίπεδα θερμομόνωσης του κελύφους, με αποτέλεσμα η
απαίτηση ενέργειας για σκοπούς θέρμανσης να είναι μειωμένη. Μάλιστα, για κτίρια που
χρησιμοποιούνται ως κατοικίες η απαίτηση για θέρμανση δεν πρέπει να ξεπερνά ετησίως τις
15kWh/m2. Το σύστημα θέρμανσης που θα εγκατασταθεί θα πρέπει να ανταποκρίνεται σε μέγεθος
σε αυτές τις απαιτήσεις, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι βέλτιστες τεχνολογίες
και πρακτικές στην παραγωγή, διανομή και παροχή θερμότητας στον χώρο που θα επιφέρουν το
επιθυμητό επίπεδο άνεσης με την λιγότερη δυνατή κατανάλωση ενέργειας.

Για την παραγωγή της θέρμανσης σε ΚΣΜΚΕ μερικοί από τους πιο σημαντικούς τρόπους είναι οι
ακόλουθοι:

1. Λέβητας συμπυκνώσεως υγρού ή αερίου καύσιμου όπου η απόδοση μπορεί να είναι πέραν
από 100%. Ο καυστήρας του λέβητα μπορεί να είναι δύο σταδίων, και σε μεγάλα κτίρια
πολλαπλών σταδίων, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζει τη θερμότητά του και να
παράγει ανάλογα με τη μεταβολή στις ανάγκες του κτιρίου.
2. Αντλίες θερμότητας υψηλής απόδοσης, κατά προτίμηση με απόδοση μεγαλύτερη από 3,5. Οι
αντλίες θερμότητας μπορεί να είναι αερόψυκτες ή υδρόψυκτες, ενώ μπορεί να συνδυαστούν
και με την ανταλλαγή θερμοκρασίας με το έδαφος, όπου οι θερμοκρασίες είναι σταθερές καθ’
όλη τη διάρκεια του χρόνου. Σε σχέση με τα υπόλοιπα συστήματα έχουν το πλεονέκτημα ότι
μπορεί η ίδια μονάδα να χρησιμοποιηθεί και για ψύξη, ενώ δεν απαιτούν ειδικό χώρο για την
εγκατάστασή τους, π.χ. λεβητοστάσιο. Ωστόσο, στην περίπτωση που η ανταλλαγή θερμότητας
θα γίνει με το έδαφος, θα πρέπει να εξεταστούν διάφοροι τεχνικοί παράγοντες, όπως το βάθος
που θα πρέπει να τοποθετηθεί ο γεωεναλλάκτης, κατά πόσο η σκληρότητα και η αγωγιμότητα
του εδάφους το επιτρέπει, και εάν υπάρχει αρκετός χώρος στο οικόπεδο.
3. Λέβητες βιομάζας, ειδικότερα όταν υπάρχει αυτοματισμός για ελεγχόμενη τροφοδοσία
καύσιμου και ρύθμιση της καύσης. Η βιομάζα αποτελεί ανανεώσιμη πηγή ενέργειας και
συμβάλει στην επίτευξη του ελάχιστου ποσοστού ΑΠΕ που απαιτείται σε ένα ΚΣΜΚΕ. Πριν την
εγκατάστασή του θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ο χώρος που απαιτείται για την αποθήκευση της
βιομάζας.

4
Σύμφωνα με το περί Ρύθμισης της Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων (Απαιτήσεις και τεχνικά χαρακτηριστικά που πρέπει να πληροί το
κτίριο με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας) τουλάχιστον το 25% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας, όπως αυτή
υπολογίζεται από τη μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίου, πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές
ενέργειας.

50
4. Ηλιακή θέρμανση συνδυασμένη με ένα άλλο σύστημα παραγωγής θέρμανσης, όπως λέβητας ή
αντλία θερμότητας. Τα ηλιακά έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να καλύψουν και τις ανάγκες
σε ζεστό νερό χρήσης, έτσι μπορεί να είναι πιο ελκυστική λύση σε κτίρια που έχουν ταυτόχρονα
υψηλές ανάγκες σε θέρμανση και ζεστό νερό χρήσης. Η βέλτιστη τοποθέτησή τους και
σχεδιασμός τους μπορούν να επιφέρουν 50% εξοικονόμηση συμβατικών καυσίμων στη
θέρμανση και 80% στο ζεστό νερό χρήσης. Η εφαρμογή ηλιακών συστημάτων μπορεί να
περιορίζεται σε περιπτώσεις κτιρίων που δεν υπάρχει επαρκής χώρος για τοποθέτησή τους ή
τοποθέτησή τους στον σωστό προσανατολισμό. Κτίρια με μεγάλες οροφές που δεν σκιάζονται
από άλλα κτίρια είναι πιο κατάλληλα.
5. Ηλεκτρική αντίσταση σε περιπτώσεις ΚΣΜΚΕ που τα επίπεδα θερμομόνωσης είναι ιδιαίτερα
υψηλά και το κτίριο μικρό, καθώς η ζήτηση σε μια τέτοια περίπτωση για θέρμανση είναι τόσο
λίγη που τεχνικά και οικονομικά δεν επιτρέπει την εγκατάσταση λέβητα ή αντλίας θερμότητας.
Η χρήση ηλεκτρικής αντίστασης αυξάνει την πρωτογενή ενέργεια που καταναλώνει το κτίριο
και για αυτό ίσως να απαιτείται η λήψη άλλων αντισταθμιστικών μέτρων, πέραν των
ελάχιστων υποχρεωτικών, όπως για παράδειγμα ο ηλεκτρισμός να προέρχεται από
φωτοβολταϊκό σύστημα αντί από το δίκτυο.
6. Τηλεθέρμανση σε επίπεδο περιοχής ή οικοδομικού τετραγώνου. Η παραγωγή θέρμανσης σε
ένα κεντρικό σημείο με συμβατικά καύσιμα, που στη συνέχεια διοχετεύεται σε πολλά κτίρια
επιτυγχάνει μεγαλύτερο βαθμό απόδοσης σε σχέση με την παραγωγή θερμότητας με
συμβατικά καύσιμα σε κάθε κτίριο ξεχωριστά. Επιπλέον, η τηλεθέρμανση μπορεί να
συνδυαστεί με μονάδα συμπαραγωγής, με συστήματα ΑΠΕ, όπως τα ηλιακά θερμικά, με την
εκμετάλλευση απορριπτόμενης ενέργειας όπως η θερμότητα από ηλεκτροπαραγωγή και η
επεξεργασία απορριμμάτων ή συνδυασμός τους. Η τηλεθέρμανση μπορεί να είναι κατάλληλη
στις περιπτώσεις που υπάρχει μια ενιαία ανάπτυξη πολλών ΚΣΜΚΕ.

Σχήμα 4.19: Σχηματικό διάγραμμα εγκατάστασης τηλεθέρμανσης

51
 Σημαντικές απώλειες ενέργειας στη θέρμανση παρουσιάζονται πολλές φορές στη διανομή της
μέσα στους χώρους του κτιρίου. Ειδικότερα, όταν το μέσο θέρμανσης είναι ζεστό νερό ιδιαίτερη
προσοχή πρέπει να δίνεται στην επάρκεια της θερμομόνωσης των σωληνώσεων και των δοχείων
αποθήκευσης. Συστήνεται όπως ιδιαίτερη σημασία δίνεται και στους κυκλοφορητές νερού. Η σωστή
διαστασιολόγησή τους και η επιλογή αντλιών υψηλής απόδοση μειώνει σημαντικά την κατανάλωση
ενέργειας. Περισσότερες πληροφορίες για τη συνολική ενεργειακή απόδοση και τις ορθές πρακτικές
που αφορούν τα συστήματα θέρμανσης υπάρχουν στο προσχέδιο του «Οδηγού απαιτήσεων
συνολικής απόδοσης για τεχνικά συστήματα που εγκαθίστανται ή αναβαθμίζονται σε κτίρια και
κτιριακές μονάδες που χρησιμοποιούνται ως κατοικίες» και στο προσχέδιο του «Οδηγού
απαιτήσεων συνολικής απόδοσης για τεχνικά συστήματα που εγκαθίστανται ή αναβαθμίζονται σε
κτίρια και κτιριακές μονάδες που δεν χρησιμοποιούνται ως κατοικίες».

4.7.2 Ψύξη
Η αυξημένη θερμομόνωση σε ένα ΚΣΜΚΕ θα μειώσει σημαντικά τα ψυκτικά φορτία, όχι όμως
στον ίδιο βαθμό που μειώνει τα θερμικά. Επιπλέον, εάν τα μέτρα σκίασης περιορίζονται λόγω
άλλων λειτουργικών αναγκών του κτιρίου τα φορτία μπορεί να είναι ιδιαίτερα υψηλά. Με τα πιο
πάνω δεδομένα η επιλογή συστημάτων κλιματισμού με τις πιο υψηλές εποχιακές αποδόσεις μπορεί
να είναι επιτακτική σε ένα ΚΣΜΚΕ. Για αυτόνομα κλιματιστικά με ισχύ εξόδου μικρότερη των 12kW,
η εποχιακή ενεργειακή απόδοση καθορίζεται από την ενεργειακή τους σήμανση. Στα μεγάλα
συστήματα η εποχιακή απόδοση θα πρέπει να υπολογιστεί, ενώ μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας
μπορεί να επιτευχθεί από τη βελτιστοποίηση στον σχεδιασμό του συστήματος διανομής όπως η
βέλτιστη διάταξη των αεραγωγών και την κατάλληλη μόνωσή τους.

Τα συστήματα ηλιακού κλιματισμού των οποίων η διαδικασία ψύξης τροφοδοτείται από την
ηλιακή ακτινοβολία μπορούν να αποτελέσουν μια εναλλακτική λύση στη μείωση της κατανάλωσης
ηλεκτρικής ενέργειας. Οι βασικές αρχές λειτουργίας των συστημάτων απορρόφησης βασίζονται σε
συνεχείς κύκλους απορρόφησης με τη βοήθεια των ηλιακών συλλεκτών. Τα συστήματα
απορρόφησης χωρίζονται σε υγρού τύπου και στερεού τύπου. Ο συντελεστής απόδοσης του
ψυκτικού κύκλου για χαμηλή θερμοκρασία λειτουργίας των συλλεκτών επιτυγχάνεται με τη χρήση
του συνδυασμού νερού (ψυκτικό μέσο) και βρωμιούχου λιθίου (απορροφητής) και συνήθως
κυμαίνεται μεταξύ 0,65 και 1,1.

Σχήμα 4.20: Σύστημα ηλιακού κλιματισμού με τη χρήση ψύκτη απορρόφησης

52
4.7.3 Ανεμιστήρες οροφής
Η χρήση του ανεμιστήρα οροφής σε διάφορους χώρους του κτιρίου μπορεί να βοηθήσει στη
μείωση της κατανάλωσης ενέργειας για κλιματισμό, καθώς αυξάνει την κίνηση του αέρα μέσα στον
χώρο. Οι συνηθισμένοι ανεμιστήρες οροφής εκτιμάται ότι για ύψος εγκατάστασης 2,5μ πάνω από
το δάπεδο είναι αποτελεσματικοί σε μια ακτίνα 1,8μ από το σημείο που τοποθετούνται. Η αύξηση
της κίνησης του αέρα επιτρέπει την ταυτόχρονη λειτουργία του συστήματος κλιματισμού σε πιο
υψηλές θερμοκρασίες. Εκτιμάται ότι όταν ο ανεμιστήρας καλύπτει το 80% του χώρου η
θερμοκρασία του κλιματιστικού μπορεί να αυξηθεί κατά 2°C και να επιτευχθεί το ίδιο επίπεδο
θερμικής άνεσης. Επιπλέον, η χρήση ανεμιστήρα οροφής επιτρέπει την αποφυγή λειτουργίας του
συστήματος κλιματισμού κατά τις μεταβατικές περιόδους του έτους ή ακόμα και κάποια
καλοκαιρινά βράδια που οι θερμοκρασίες μπορεί να είναι πολύ χαμηλές σε σχέση με την ημέρα. Ο
συνδυασμός του ανεμιστήρα οροφής με κατάλληλα προσανατολισμένα και διαστασιολογημένα
ανοίγματα, και συστήματα σκίασης μπορεί να είναι ακόμα πιο αποτελεσματικός. Η τοποθέτησή
τους συναντάται κυρίως σε κατοικίες αλλά μπορούν φανούν χρήσιμοι και σε πολλούς άλλους
τύπους κτιρίων, όπως γραφεία, και χώροι εκδηλώσεων.

Πίνακας 4.4: Εκτιμώμενη αύξηση της θερμοκρασίας του χώρου που θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα στις συνθήκες θερμικής
άνεσης τους καλοκαιρινούς μήνες σε σχέση με το ποσοστό του χώρου που καλύπτει ο ανεμιστήρας οροφής

4.7.4 Μηχανικός αερισμός

Συστήματα μηχανικού αερισμού εφαρμόζονται τοπικά ή κεντρικά για να εισάγουν νωπό αέρα
στο κτίριο ή/και να εξάγουν αέρα από το κτίριο. Η εγκατάσταση μηχανικού αερισμού σε κάποιους
τύπους κτιρίων είναι απαραίτητη για διατήρηση της ποιότητας του αέρα σε υψηλά επίπεδα, καθώς
ο αερισμός με φυσικό τρόπο μπορεί να μην είναι εφικτός. Σε ΚΣΜΚΕ η αεροστεγανότητα του κτιρίου
είναι πολύ υψηλή και περιορίζει την διείσδυση του αέρα, κάνοντας όμως πιο πιθανή την ανάγκη
εγκατάστασης μηχανικού αερισμού. Η εγκατάστασή του, ειδικά όταν αυτός είναι κεντρικός,
προϋποθέτει την εγκατάσταση αεραγωγών και ανεμιστήρων που αυξάνουν την κατανάλωση
ενέργειας.

Ο μηχανικός αερισμός μπορεί να λειτουργήσει θετικά προς την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου
όταν συμπεριλαμβάνεται σε αυτό σύστημα ανάκτησης θερμότητας. Δηλαδή όταν μέρος του ήδη
θερμαινόμενου ή ψυχόμενου αέρα που εξάγεται χρησιμοποιείται για να θερμάνει ή να κρυώσει τον
αέρα που εισάγεται. Ειδικά την χειμερινή περίοδο αυτός μπορεί να είναι και ο κυρίως τρόπος
θέρμανσης, καθώς τα θερμικά φορτία σε ένα ΚΣΜΚΕ είναι πολύ περιορισμένα.

Επιπλέον, ο μηχανικός αερισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέρος μιας στρατηγικής

νυχτερινού δροσισμού. Τους καλοκαιρινούς μήνες μπορεί να εισάγεται με μηχανικό τρόπο
εξωτερικός αέρας ο οποίος έχει χαμηλότερη θερμοκρασία από τον αέρα που βρίσκεται στο κτίριο. Η

53
εφαρμογή αυτή μπορεί να γίνει σε κτίρια που ενώ χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας
το βράδυ μένουν κλειστά και δεν χρησιμοποιούνται. Η αντικατάσταση όλου του εσωτερικού αέρα
με χαμηλότερης θερμοκρασίας νυχτερινό αέρα, επιτρέπει την καθυστέρηση στον χρόνο έναρξης
λειτουργίας του συστήματος κλιματισμού ή/και τη λειτουργία του σε υψηλότερη θερμοκρασία. Ο
νυχτερινός αερισμός είναι πιο αποτελεσματικός όταν το κτίριο έχει υψηλή θερμοχωρητικότητα,
καθώς έχει μεγαλύτερη ικανότητα να αποθηκεύει στις εσωτερικές του επιφάνειες την ενέργεια από
τον δροσερό αέρα και να την αποδίδει πίσω κατά την διάρκεια της ημέρας. Η ελεγχόμενη εισαγωγή
αέρα μπορεί να βοηθήσει και στην αποφυγή χρήσης κλιματισμού σε περιόδους όπου οι εξωτερικές
θερμοκρασίες δεν είναι ιδιαίτερα υψηλές.

4.7.5 Ζεστό νερό χρήσης

Η ζήτηση ενέργειας για ζεστό νερό χρήσης σε μια τυπική κατοικία είναι συνήθως 15kWh/m2
ετησίως. Σε μια κατοικία ενεργειακής κατηγορίας Β αυτό αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της
συνολικής ζήτησης ενέργειας (μη συμπεριλαμβανομένης της ζήτησης ενέργειας για ηλεκτρικές
συσκευές και εξωτερικό φωτισμό). Σε ΚΣΜΚΕ, όπου η ζήτηση ενέργειας σε θέρμανση και ψύξη έχει
περιοριστεί, η ζήτηση ενέργειας για ζεστό νερό χρήσης μπορεί να αντιπροσωπεύει το 20% και είναι
ίση ή μεγαλύτερη από τη ζήτηση ενέργειας για θέρμανση χώρου. Υψηλή ζήτηση για ζεστό νερό
χρήσης υπάρχει και σε άλλους τύπους κτιρίων όπως ξενοδοχεία, γυμναστήρια και χώρους εστίασης.
Αλλά και σε κτίρια, όπως γραφεία, όπου η ζήτηση ενέργειας για ζεστό νερό χρήσης ανά τετραγωνικό
μέτρο είναι μικρή, η συνολική ετήσια κατανάλωση ενέργειας για ζεστό νερό χρήσης είναι μεγάλη,
εάν τα γραφεία είναι μεγάλα κτιριακά συγκροτήματα.

Για τους πιο πάνω λόγους η παραγωγή και διανομή ζεστού νερού χρήσης πρέπει να σχεδιαστεί
με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο. Συστήνεται όπως:

1. Μειώνονται στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό οι απώλειες στην αποθήκευση και την διανομή. Το
μέγεθος των απωλειών είναι συνάρτηση του μεγέθους των δοχείων αποθήκευσης, του μήκους
των σωληνώσεων διανομής ζεστού νερού και του επιπέδου θερμομόνωσής τους. Η
θερμομόνωση των δοχείων και των σωληνώσεων στα βέλτιστα επίπεδα και η χωροθέτηση του
συστήματος κοντά στο σημείο παροχής ζεστού νερού είναι σημαντικά μέτρα για μείωση της
ζήτησης ενέργειας σε ένα ΚΣΜΚΕ. Σε κτίριο όπου χώροι μαγειρέματος και υγιεινής είναι
ομαδοποιημένοι, η μείωση του μήκους των σωληνώσεων είναι πιο εφικτή.
2. Γίνεται χρήση ηλιακών για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης στον βαθμό που είναι τεχνικά
και οικονομικά εφικτό. Σε κατοικίες τα ηλιακά μπορούν να καλύψουν από το 50% έως το 80%
των αναγκών σε ζεστό νερό χρήσης. Για βέλτιστη παραγωγή από τα ηλιακά είναι σημαντική η
σωστή διαστασιολόγηση και τοποθέτησή τους.
3. Χρησιμοποιείται η απορριπτόμενη ενέργεια από το σύστημα θέρμανσης ή κλιματισμού για την
παραγωγή ζεστού νερού χρήσης. Η ενέργεια που απορρίπτεται το καλοκαίρι από το σύστημα
κλιματισμού μπορεί να διοχετεύεται για την παραγωγή ζεστού νερού με έναν εναλλάκτη
θερμότητας. Ο ίδιος εναλλάκτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και τους χειμερινούς μήνες ή να
εγκατασταθεί σε ένα σύστημα κεντρικής θέρμανσης. Ωστόσο, θα πρέπει να εξεταστεί η μείωση
που θα επιφέρει στην απόδοση του συστήματος θέρμανσης, καθώς ένα τέτοιο μέτρο εάν δεν
σχεδιαστεί σωστά μπορεί να επιφέρει αύξηση αντί μείωση στην συνολική κατανάλωση
πρωτογενούς ενέργειας στο κτίριο.
4. Εξετάζεται η εγκατάσταση αντλίας θερμότητας υψηλής απόδοσης αποκλειστικά για την
παραγωγή ζεστού νερού χρήσης. Ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να μειώσει σημαντικά την
κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας για ζεστό νερό, ενώ μπορεί να είναι κατάλληλη λύση στην
περίπτωση που δεν υπάρχει χώρος για εγκατάσταση λέβητα ή/και ηλιακών. Ωστόσο, εάν η
ζήτηση είναι μικρή το μέτρο αυτό πιθανόν να μην είναι το οικονομικά βέλτιστο.

54
4.7.6 Παραγωγή ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Η παραγωγή ηλεκτρισμού σε ΚΣΜΚΕ είναι μια λύση για περαιτέρω μείωση της πρωτογενούς
ενέργειας του κτιρίου και κάλυψης της εναπομείνασας ενέργειας μετά από την εφαρμογή όλων των
παθητικών μέτρων. Επίσης, σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να είναι και η μόνη λύση για επίτευξη
του ελάχιστου ποσοστού ανανεώσιμης ενέργειας που απαιτείται σε ένα ΚΣΜΚΕ, καθώς η εφαρμογή
συστημάτων ΑΠΕ στη θέρμανση και την ψύξη μπορεί να μην επιτυγχάνουν τον στόχο ή να μην
αποτελούν τις οικονομικά βέλτιστες εφαρμογές. Η παραγωγή ηλεκτρισμού από ΑΠΕ περιβάλλεται
από ένα πλαίσιο ρυθμίσεων, και σε μερικές περιπτώσεις κινήτρων, το οποίο πρέπει να μελετηθεί
σοβαρά πριν την λήψη οποιασδήποτε απόφασης. Κυρίως μπορεί να επηρεάζονται τα ακόλουθα:

1. η δυνατότητα εγκατάστασης
2. το μέγεθος του συστήματος
3. το ποσοστό της παραγόμενης ενέργεια που θα καταναλώνεται ή θα διοχετεύεται στο δίκτυο.

Για βέλτιστο σχεδιασμό του συστήματος συστήνεται να γίνει μια εκτίμηση του προφίλ του
ηλεκτρικού φορτίου που θα έχει το κτίριο μετά την κατασκευή ή μετά την ανακαίνιση. Η εκτίμηση
αυτή είναι σημαντική για να διαπιστωθεί το μέγεθος του συστήματος που θα ανταποκρίνεται στις
ανάγκες του κτιρίου τόσο σε ποσοστό της ετήσιας κατανάλωσής του όσο και για κάλυψη των
αναγκών του σε πραγματικό χρόνο. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και
καταναλώσεις ηλεκτρισμού που δεν περιλαμβάνονται στο ορισμό του ΚΣΜΚΕ όπως οι ηλεκτρικές
συσκευές, ο εξωτερικός φωτισμός και οι κολυμβητικές δεξαμενές.

Το πιο διαδεδομένο σύστημα ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμη ενέργεια είναι ο

φωτοβολταϊκός συλλέκτης. Η βελτιστοποίηση της απόδοσής του καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από
τον τύπο, την κλίση, τον προσανατολισμό, και τη δυναμικότητα των πλαισίων του. Η εφαρμογή τους
υπόκειται σε περιορισμούς παρόμοιους με αυτούς των ηλιακών θερμικών, όπως η ύπαρξη
διαθέσιμου και κατάλληλου χώρου στην στέγη.

Οι μικρές ανεμογεννήτριες είναι ακόμα μια λύση για την παραγωγή ηλεκτρισμού που μπορεί να
εφαρμοσθεί κυρίως σε ΚΣΜΚΕ που βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές. Η απόδοσή τους καθορίζεται
από το ύψος του κόμβου της προπέλας από το έδαφος, τη διάμετρό της και κατά πόσο ο
περιβάλλων χώρος ευνοεί την αύξηση της ταχύτητας του ανέμου. Η αδειοδότησή τους διέπεται από
περιβαλλοντικούς περιορισμούς οι οποίοι σχετίζονται με την οπτική και ηχητική ρύπανση.

4.7.7 Συμπαραγωγή και τριπαραγωγή

Τα συστήματα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας (ΣΗΘ) παράγουν ταυτόχρονα
ηλεκτρική και θερμική ενέργεια από την ίδια πηγή ενέργειας. Η θερμική ενέργεια που ανακτάται
από τη μονάδα συμπαραγωγής μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες θέρμανσης χώρου και
ζεστού νερού χρήσης του κτιρίου. Όταν από την ίδια αρχική πηγή ενέργειας τροφοδοτείται και ένας
ψύκτης απορρόφησης για κάλυψη των αναγκών ψύξης του κτιρίου τότε το σύστημα ονομάζεται
σύστημα τριπαραγωγής. Επειδή η μονάδα συμπαραγωγής ή τριπαραγωγής εκμεταλλεύεται τη
θερμότητα που στην περίπτωση του συμβατικού τρόπου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα
χανόταν, η συνολική απόδοση του συστήματος είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή των μεμονωμένων
συστημάτων. Η χρήση βιομάζας ή ηλιακής ενέργειας αντί συμβατικού καυσίμου σε ένα σύστημα
συμπαραγωγής μπορεί να μειώσει ακόμα περισσότερο την πρωτογενή ενέργεια του κτιρίου
συνδράμοντας στην εκπλήρωση των απαιτήσεων για ΚΣΜΚΕ. Η συμπαραγωγή και η τριπαραγωγή
μπορεί να είναι πιο κατάλληλη εφαρμογή στους τύπους κτιρίων που λόγω μεγέθους και χρήσης
υπάρχει ταυτόχρονη μεγάλη ανάγκη σε ηλεκτρική και θερμική ενέργεια.

55
 Σχήμα 4.21: Σύστημα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θερμότητας (ΣΗΘ)

4.8 Φωτισμός
Η επίτευξη της κατασκευής ενός ΚΣΜΚΕ ή της ανακαίνισης κτιρίου σε ΚΣΜΚΕ απαιτεί την μείωση
της κατανάλωσης ενέργειας για φωτισμό. Ειδικότερα, σε κτίρια υπηρεσιών όταν το κέλυφός τους
είναι καλά θερμομονωμένο ο φωτισμός εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει το 50% της συνολικής
κατανάλωσης ενέργειας, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να ξεπερνά το 75%. Η ενέργεια για
φωτισμό είναι αποτέλεσμα της εγκατεστημένης ισχύος φωτισμού και της διάρκειας χρήσης του
συνάρτηση του διαθέσιμου φυσικού φωτισμού και των πιθανών αυτοματισμών που υπάρχουν. Η
εγκατάσταση της μικρότερης δυνατής ισχύος φωτισμού, χωρίς να συμβιβάζονται οι ανάγκες των
χρηστών, είναι θεμελιώδες μέτρο. Για ΚΣΜΚΕ τα που χρησιμοποιούνται ως γραφεία, υπάρχει επί
μέρους υποχρέωση η εγκατεστημένη ισχύς φωτισμού να μην ξεπερνά τα 10 W/m2.

Ως πρώτο βήμα συστήνεται η μέγιστη δυνατή εκμετάλλευση του φυσικού φωτισμού. Η

διάρθρωση των χώρων θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την πορεία του ήλιου συνάρτηση του
ωραρίου και της έντασης χρήσης τους, ώστε να παρέχεται επαρκής φυσικός φωτισμός από τα
παράθυρα. Τα παράθυρα στη νότια όψη παρέχουν μεγάλα ποσά φυσικού φωτισμού και ηλιακών
κερδών σε αντίθεση με τα παράθυρα στη βορινή όψη όπου παρέχει διάχυτο φυσικό φως και
ελάχιστα ηλιακά κέρδη. Τα παράθυρα θα πρέπει να τοποθετούνται σε πολλαπλές κατευθύνσεις για
επιτευχθεί η εξισορρόπηση των επιπέδων φωτισμού των εσωτερικών χώρων. Οι ανάγκες σε
φωτισμό κάθε εσωτερικού χώρου διαφέρουν σε ποσότητα και ποιότητα.

Η δε ποσότητα και κατανομή του φυσικού φωτισμού εξαρτάται άμεσα από τα εξής:

1. γεωμετρία του χώρου(ύψος / πλάτος)

2. επιφάνεια και η θέση του ανοίγματος
3. τύπος του υαλοπίνακα
4. σχήμα του υαλοπίνακα

56
 Ανοίγματα μεγάλου πλάτους παρέχουν φυσικό φωτισμό σταθερής έντασης αλλά παράλληλα
δημιουργούνται ζώνες διαφορετικής έντασης φωτισμού στον χώρο, παράλληλες προς την όψη που
φέρει το άνοιγμα. Κατακόρυφα ανοίγματα παρέχουν μεν καλύτερο φωτισμό στις απομακρυσμένες
από το άνοιγμα περιοχές αλλά διαφορετικής έντασης στη διάρκεια της ημέρας. Όσο πιο ψηλά είναι
τοποθετημένο το άνοιγμα τόσο πιο βαθιά στο χώρο φτάνει το φυσικό φως.

Σε χώρους όπου λόγω περιορισμών δεν υπάρχουν ανοίγματα ή είναι πολύ μικρά, όπως υπόγεια
και αποθήκες, αλλά και υφιστάμενα κτίρια όπου η δημιουργία νέων ανοιγμάτων είναι ανέφικτη, η
χρήση του τεχνητού φωτισμού μπορεί να μειωθεί με την εγκατάσταση φωτοσωλήνων. Οι
φωτοσωλήνες παγιδεύουν το φως του ήλιου με έναν θόλο που τοποθετείται στην οροφή του
κτιρίου και στην συνέχεια μεταφέρεται στον επιθυμητό χώρο μέσω αντανακλαστικού σωλήνα.

Επιπλέον μια επιπρόσθετη τεχνική που μπορεί να συνεισφέρει στον φυσικό φωτισμό είναι η
αύξηση του έμμεσου φωτισμού ενός χώρου. Αυτό μπορεί να γίνει με την επιλογή ανοιχτών
χρωμάτων και στιλπνής υφής για την επίστρωση ή επικάλυψη στις παρακείμενες του κτιρίου
επιφάνειες ώστε να διοχετεύεται μέσω ανάκλασης η ηλιακή ακτινοβολία μέσα στο κτίριο. Οι
ανοιχτόχρωμες επιφάνειες παρουσιάζουν χαμηλό συντελεστή απορροφητικότητας της ηλιακής
ακτινοβολίας και οι στιλπνές υψηλό συντελεστή ανακλαστικότητας. Το αντίθετο συμβαίνει με τις
σκουρόχρωμες και τραχιές επιφάνειες.

Αφού εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες εκμετάλλευσης του φυσικού φωτισμού, θα πρέπει από
το στάδιο της μελέτης να γίνεται η βέλτιστη διαστασιολόγηση με την επιλογή του κατάλληλου
τύπου και αριθμού φωτιστικών πηγών, διατηρώντας το επιθυμητό επίπεδο οπτικής άνεσης.

Η επιλογή λαμπτήρων υψηλής ενεργειακής απόδοσης και χαμηλής κατανάλωσης μπορεί να γίνει
σχετικά εύκολα, καθώς όλοι οι λαμπτήρες έχουν ενεργειακή σήμανση. Σε λαμπτήρες που
περιλαμβάνονται μετασχηματιστές τάσης (ballasts) ενδείκνυται η χρήση ηλεκτρονικών ballast έναντι
των ηλεκτρομαγνητικών, αφού προσφέρουν καλύτερη απόδοση, χαμηλότερη κατανάλωση του
φωτιστικού σώματος και μικρότερες απώλειες του στραγγαλιστικού πηνίου.

Η χρήση ενέργειας για φωτισμό μπορεί να μειωθεί περαιτέρω με την εγκατάσταση συστημάτων
ελέγχου, τοπικών ή κεντρικών, για μείωση του χρόνου χρήσης των συστημάτων ώστε ο φωτισμός να
παρέχεται μόνο όταν απαιτείται. Αυτό μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, όπως ρυθμιστές
έντασης της ηλεκτρικής τάσης ανάλογα με τις ανάγκες των χρηστών, με την εγκατάσταση
ανιχνευτών παρουσίας και των αυτόματων συστημάτων μείωσης με τη χρήση αισθητήρων φυσικού
φωτός. Σε κάθε περίπτωση, οι αυτοματισμοί πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τη διαθεσιμότητα σε
φυσικό φωτισμό που μεταβάλλεται ανάλογα με την εποχή και τις καιρικές συνθήκες.

57
Σχήμα 4.22: Η κάλυψη του χώρου με φυσικό φως ανάλογα με το ύψος του ανοίγματος

58
4.8.1 Υπολογιστικά παραδείγματα κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση
ενέργειας
Στην παράγραφο αυτή παρατίθενται υπολογιστικά παραδείγματα ΚΣΜΚΕ. Οι υπολογισμοί έγιναν
με το λογισμικό SBEMcy που προσομοιώνει τη «Μεθοδολογία υπολογισμού της ενεργειακής
απόδοσης κτιρίου» και χρησιμοποιείται για την έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης και
συστάσεων. Σκοπός είναι να δοθούν παραδείγματα συμμόρφωσης με το περί Ρύθμισης της
Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων (Απαιτήσεις και τεχνικά χαρακτηριστικά που πρέπει να πληροί
το κτίριο με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας). Οι πραγματικές καταναλώσεις μπορεί να
διαφέρουν από αυτές που καταγράφονται πιο κάτω, καθώς εξαρτώνται και από άλλους
αστάθμητους παράγοντες, όπως οι συνήθειες των χρηστών και οι μεταβολές στις καιρικές
συνθήκες. Επιπλέον, η κατανάλωση ενέργειας που οφείλεται στις ηλεκτρικές συσκευές και τον
εξωτερικό φωτισμό, δεν συμπεριλαμβάνεται στον υπολογισμό, ενώ κάποια μέτρα μείωσης της
κατανάλωσης ενέργειας, όπως οι ανεμιστήρες οροφής, επίσης δεν συμπεριλαμβάνονται.

59
5
Όπως αυτοί καθορίζονται στη «Μεθοδολογία υπολογισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίου». Στην περίπτωση αυτή αφορά τον
ηλεκτρισμό δικτύου.
6
Έχει αφαιρεθεί από την κατανάλωση η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης από το ηλιακό σύστημα.

60
61
4.9 Παραδείγματα υλοποίησης ZEB

4.9.1 Κατοικία στην πόλη Riehen, Ελβετία

Το κτίριο κατοικίας του Σχήματος 4.23 σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τα αρχιτεκτονικά
γραφεία Setz Architektur και Ruperswil, με σκοπό τη μηδενική κατανάλωση ενέργειας στο χώρο
εγκατάστασής του. Πρόκειται για ένα κτίριο δύο κατοικιών, σχεδιασμένο σύμφωνα με τις αρχές της
βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής με στόχο τη μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση ενέργειας. Στο κτίριο έχει
εγκατασταθεί γεωθερμική αντλία θερμότητας για την κάλυψη των αναγκών σε θέρμανση και
κλιματισμό και μέρους των αναγκών σε ζεστό νερό χρήσης, και στην οροφή του κτιρίου έχουν
τοποθετηθεί θερμικοί ηλιακοί συλλέκτες επιφάνειας 8 m2 για την κάλυψη των κύριων αναγκών σε
ζεστό νερό χρήσης και φωτοβολταϊκά πάνελ 14 kWp για την κάλυψη των αναγκών του κτιρίου σε
ηλεκτρική ενέργεια.

Σχήμα 4.23: Κατοικία pZEB στην πόλη Riehen της Ελβετίας [Κοσμόπουλος, Παπακώστας, 2012]

Το κτίριο, στα δύο χρόνια λειτουργίας του παρήγαγε ετησίως 115 kWh/m2 και κατανάλωσε 87
kWh/m2, δηλαδή παρήγαγε περίπου 30% περισσότερη ενέργεια από όση κατανάλωσε. Στην
περίπτωση αυτή μιλάμε για ένα positive-energy building που υπερκαλύπτει τις ανάγκες του.
Ακολουθεί το ετήσιο ενεργειακό ισοζύγιο του κτιρίου στο οποίο φαίνονται οι τιμές της
καταναλισκόμενης ενέργειας για τη λειτουργία των συσκευών, της αντλίας θερμότητας και του
συστήματος εξαερισμού και της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά.

Σχήμα 4.24: Ενεργειακό ισοζύγιο του κτιρίου [Πηγή: Κοσμόπουλος, Παπακώστας, 2012]

62
4.9.2 ACCIONA Solar, Ισπανία

Η έδρα της ACCIONA Solar (Σχήμα 4.25), θυγατρικής εταιρίας της ACCIONA Energia που είναι
πρωτοπόρα παγκοσμίως στον κλάδο ανανεώσιμων τεχνολογιών ενέργειας, είναι το πρώτο κτίριο
επαγγελματικής χρήσης με μηδενικές εκπομπές στην Ισπανία. Εξοικονομεί το 52% της ενέργειας
που καταναλώνει ένα αντίστοιχο τυπικό κτίριο μέσω της βιοκλιματικής του σχεδίασης, ενώ
καλύπτει το υπόλοιπο με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Σχήμα 4.25: Έδρα της ACCIONA Solar [Πηγή: http://eadic.com]

Πιο συγκεκριμένα, στη στέγη και στη νότια προσοψη είναι εγκατεστημένα φωτοβολταϊκά
πλαίσια συνολικής ισχύος 48,3 kW, και θερμικοί ηλιακοί συλλέκτες στη στέγη καταλαμβάνουν
συνολική επιφάνεια 156 m2. Βοηθητικός καυστήρας βιοντήζελ (5000 λίτρα/έτος) συμπληρώνει την
εισφορά των ηλιακών συστημάτων, ενώ στο έδαφος πέριξ του κτιρίου έχουν τοποθετηθεί
γεωθερμικές αντλίες θερμότητας (30m μήκος, 2m βάθος).

Σχήμα 4.26: Εγκατάσταση ηλιακών συστημάτων στην οροφή και γεωθερμικών σωλήνων στο έδαφος [Πηγή:
http://www.ambientum.com]

63
 Μερικά από τα στοιχεία βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής που έχουν εφαρμοστεί στο κτίριο της
ACCIONA Solar με σκοπό την επίτευξη της μέγιστης δυνατής εξοικονόμησης ενέργειας, είναι τα
παρακάτω:
 Το κτίριο έχει μορφή κύβου έτσι ώστε να ελαχιστοποιεί τις απώλειες ενέργειας. Οι
εγκαταστάσεις κλιματισμού βρίσκονται στη στέγη για να μειώνονται τα έξοδα μεταφοράς.
 Στη νότια πρόσοψη είναι κατασκευασμένο ένα ηλιακό θερμοκήπιο, με έναν εξωτερικό τοίχο
διαμορφωμένο από μεγάλα παράθυρα και 153 φωτοβολταϊκά
στοιχεία (262 m2) με συνολική ισχύ 26,8 kW. Όπως φαίνεται στο
Σχήμα 4.27, ο αέρας εισέρχεται από το κάτω μέρος, είτε από τον
εξωτερικό χώρο (C) είτε από του γεωθερμικούς σωλήνες (D).
Αφού ζεσταθεί στο θερμοκήπιο (Ε), μπορεί να αφεθεί να διαφύγει
από τις αυτόματες θύρες φραγμού (F) ή να ανακτηθεί για χρήση
στο σύστημα κλιματισμού ( G)
 Στη βόρεια πρόσοψη υπάρχουν παράθυρα με υαλοπίνακες που
προσφέρουν φυσικό φως, μετρίου όμως μεγέθους έτσι ώστε να
αποφεύγονται απώλειες ενέργειας.
 Στη δυτική πρόσοψη δεν υπάρχουν παράθυρα για να
αποφεύγονται κέρδη ενέργειας το καλοκαίρι, και επιπλέον έχουν
φυτευτεί φυλλοβόλα δέντρα για να προστατεύεται από τον
θερινό απογευματινό ήλιο αλλά να μπορεί να τον επωφελείται το
χειμώνα.
 Στην ανατολική πρόσοψη παράθυρα μικρού μεγέθους
προσφέρουν φυσικό φως και αποτρέπουν την υπερβολική
θέρμανση το καλοκαίρι.
 Όσον αφορά τον τεχνητό φωτισμό, τα φώτα στα γραφεία
ρυθμίζονται αυτόματα να προσφέρουν μόνο την ποσότητα φωτός
που είναι απαραίτητη ανάλογα με το διαθέσιμο φυσικό φως και
σβήνουν μόνα τους αν δεν υπάρχει κανένας. Στους κοινούς
χώρους ο φωτισμός είναι πιο αμυδρός.

Σχήμα 4.27: Λειτουργία ηλιακού θερμοκηπίου

Στη συνέχεια επεξηγούνται η λειτουργίες κλιματισμού (Σχήμα 4.28) και θέρμανση2 (Σχήμα 4.29)
του κτιρίου.

Σχήμα 4.28: Λειτουργία Α, ζήτηση ψύχους στο κτίριο Σχήμα 4.29: Λειτουργία Β, ζήτηση θερμότητας στο κτίριο

Λειτουργία Α: Όταν η εξωτερική θερμοκρασία είναι υψηλή (1), ο αέρας ανανέωσης εισάγεται
στους υπόγειους σωλήνες (2), κρυώνει από την επαφή με το υπέδαφος και, αφού περάσει από δύο
μονάδες κλιματισμού, διανέμεται από τις σωληνώσεις κλιματισμού (3). Το θερμοκήπιο είναι

64
ανοιχτό έτσι ώστε να κυκλοφορεί ο αέρας και να αποφεύγεται η θέρμανσή του (4). Η
απορροφούμενη ενέργεια από τους θερμικούς ηλιακούς συλλέκτες (5) μετατρέπεται σε κρύο από
δύο μηχανήματα απορρόφησης και διανέμεται μέσω εκπομπής από δάπεδα και οροφές (6).

Λειτουργία Β: Όταν η εξωτερική θερμοκρασία είναι χαμηλή (1), οι υπόγειοι σωλήνες θερμαίνουν
τον αέρα ανανέωσης (2). Προκειμένου να ανέβει ακόμη περισσότερο η θερμοκρασία του, ο αέρας
υποχρεώνεται να κυκλοφορήσει μέσα από το θερμοκήπιο (3) πριν σταλεί στις μονάδες κλιματισμού
και εισαχθεί στο εσωτερικό

(4). Η απορροφούμενη ενέργεια από τους θερμικούς ηλιακούς συλλέκτες (5) χρησιμοποιείται για
να θερμαίνεται το κτίριο μέσω εκπομπής από δάπεδα και οροφές (6).

Ας δούμε ποσοτικά τις συνεισφορές ενέργειας για την κατανάλωση θέρμανσης/κλιματισμού και
ηλεκτρισμού στο κτίριο της ACCIONA Solar. Ενώ ένα αντίστοιχο τυπικό κτίριο καταναλώνει 254.800
kWh/έτος για τις ανάγκες σε θέρμανση και κλιματισμό, στο εν λόγω κτίριο επιτυγχάνεται
εξοικονόμηση 155.051 kWh/έτος (67.561 kWh/έτος λόγω της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, 15.444
kWh/έτος λόγω της γεωθερμίας και 60.230 kWh/έτος λόγω του θερμοκηπίου) και οι υπόλοιπες
ανάγκες καλύπτονται από τους θερμικούς ηλιακούς συλλέκτες (72.046 kWh/έτος) και από τον
καυστήρα βιοντίζελ (39.519 kWh/έτος). Για την κάλυψη των ηλεκτρικών αναγκών, σε ένα αντίστοιχο
τυπικό κτίριο δαπανώνται 91.000 kWh/έτος, ενώ στο κτίριο της ACCIONA Solar εξοικονομούνται
38.167 kWh/έτος και 52.833 kWh/έτος παράγονται από τη φωτοβολταϊκή εγκατάσταση.

4.9.3 HOCKERTON HOUSING PROJECT, Ηνωμένο Βασίλειο

Η μικρή κοινότητα των πέντε κατοικιών στο Hockerton, κοντά στην πόλη Nottingham,
χωροθετείται σε μια έκταση, πρώην αγροτικών χρήσεων. Σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες
Brenda και Robert Vale και η κατασκευή της ολοκληρώθηκε το 1998. Αποτελεί το πρώτο οικολογικό
και αυτόνομο συγκρότημα κτιρίων στη Μεγάλη Βρετανία. Οι χρήστες του έχουν υιοθετήσει έναν
ολιστικό τρόπο ζωής, σε αρμονία με το περιβάλλον. Θεωρείται ένα από τα πιο ενεργειακά
αποδοτικά παραδείγματα στην Ευρώπη ακόμα και σήμερα.

Σχήμα 4.30: Το συγκρότημα κατοικιών Hockerton [Πηγή: http://www.zeroenergybuildings.org]

65
 Οι βασικοί στόχοι που τέθηκαν, τόσο κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού όσο και κατά τη διάρκεια
της κατασκευής, είναι οι παρακάτω:

 Επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

 Ελαχιστοποίηση της ανάγκης για θέρμανση σε βαθμό που να μη χρειάζεται μηχανική
υποστήριξη και κατανάλωση ενέργειας για το συγκεκριμένο λόγο.
 Αυτονομία στα δίκτυα κοινής ωφέλειας.
 Εκμετάλλευση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας για την κάλυψη των ενεργειακών απαιτήσεων.
 Χρήση απλών τεχνικών κατασκευής, χρήση ανακυκλωμένων και οικολογικών υλικών.
 Δημιουργία κατοικιών με ανταγωνιστικό κόστος και με μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο
οικονομικό όφελος για τους χρήστες.
 Παροχή της δυνατότητας στο χρήστη να ελέγχει τις υποδομές και τα συστήματα και να
απαιτείται η ελάχιστη δυνατή συντήρηση τους.
 Αύξηση της βιοποικιλότητας.
 Ελαχιστοποίηση της εμπεριεχόμενης ενέργειας και του εμπεριεχόμενου διοξειδίου του
άνθρακα της διαδικασίας της κατασκευής.
 Επίτευξη των παραπάνω στόχων χωρίς μείωση στο επίπεδο διαβίωσης.

Σχήμα 4.31: Ορισμένες από τις ιδέες που εφαρμόστηκαν κατά το σχεδιασμό και την κατασκευή του συγκροτήματος
[http://www.zeroenergybuildings.org]

66
 Μία ανεμογεννήτρια ισχύος 6kW και μία ισχύος 5kW σε συνδυασμό με μία σειρά από
φωτοβολταϊκά πλαίσια συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 7,65kW, παράγουν την απαιτούμενη
ποσότητα ενέργειας που χρειάζεται για τη λειτουργία των κατοικιών. Επιπλέον, τα δίκτυα κοινής
ωφέλειας όπως της ύδρευσης και της αποχέτευσης είναι αυτόνομα, συνεπώς μιλάμε για ένα κτίριο
εκτός δικτύου [off-grid].

Σχήμα 4.32: Άποψη της οροφής του κτιρίου, η οποία καλύπτεται από το έδαφος. Διακρίνονται τα φωτοβολταϊκά πλαίσια,
τμήμα του [Πηγή: http://www.zeroenergybuildings.org].

Η δομή του έργου αποτελείται από ένα σύνολο πέντε κατοικιών που εκτείνονται αποκλειστικά
και μόνο στο επίπεδο του ισογείου, οι οποίες έχουν τη βασική όψη τους στο νότο, όπου γίνεται και
εκτεταμένη χρήση γυάλινων επιφανειών. Αντίθετα, η βορινή πλευρά εμφανίζει μικρή κλίση,
καταλήγοντας μέσα στο έδαφος. Κάθε κατοικία έχει διαστάσεις περίπου 19m x 6m, με τη μικρή της
διάσταση να βρίσκεται στον άξονα βορρά-νότου.

Η έκταση που περιβάλλει το κτίριο, μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των κατοίκων για ένα
βιώσιμο και αυτάρκη τρόπο διαβίωσης. Παρέχεται η δυνατότητα καλλιέργειας τροφίμων καθώς και
εκτροφής μικρών ζώων. Τέλος, ένα σύστημα καλαμώνων που είναι εγκατεστημένο καθαρίζει και
φιλτράρει τα υγρά απόβλητα. Αντίθετα, τα στερεά απόβλητα συλλέγονται σε μία δεξαμενή, η οποία
αδειάζει κάθε 3 μήνες και πραγματοποιείται επί τόπου κομποστοποίηση τους.

67
Σχήμα 4.33: Νότια όψη των κατοικιών με την εκτεταμένη χρήση γυάλινων επιφανειών και του ηλιακού θερμοκηπίου [Πηγή:
http://www.zeroenergybuildings.org].

Κατά τη διάρκεια της κατασκευής ως βασική προτεραιότητα τέθηκε η επίτευξη της μέγιστης
δυνατής θερμικής μάζας. Έτσι χρησιμοποιήθηκαν 20cm σκυροδέματος στους εσωτερικούς τοίχους,
30cm στην πλάκα οροφής και 50 εκατοστά στους εξωτερικούς τοίχους, χωρισμένο σε 2 κομμάτια. Οι
εξωτερικοί τοίχοι καθώς και οι πλάκες οροφής και πατώματος περιλαμβάνουν και 30cm
διογκωμένης πολυστερίνης, η οποία συμβάλλει στη θερμομόνωση του κτιρίου. Παράλληλα, η
οροφή που βρίσκεται στο βορρά καλύπτεται και από επιπλέον 40cm εδάφους, μειώνοντας ακόμα
περισσότερο τη μεταφορά θερμότητας μεταξύ εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος. Μια
γεωμεμβράνη πολυαιθυλενίου παρέχει την απαραίτητη υδατοστεγάνωση των πλακών. Για τη
μείωση των θερμικών απωλειών, οι γυάλινες επιφάνειες των οποίων αποτελούνται από διπλούς ή
τριπλούς υαλοπίνακες χαμηλής εκπομπής, ενώ περιλαμβάνουν και αέριο argon στο διάκενο.

Ο φυσικός αερισμός και δροσισμός επιτυγχάνεται με τη βοήθεια των ανοιγμάτων που

βρίσκονται στο κέλυφος του κτιρίου, καθώς και αυτών που βρίσκονται μεταξύ του ηλιακού
θερμοκηπίου και του κύριου χώρου των κατοικιών. Εκτός όμως από το φυσικό αερισμό, οι κατοικίες
είναι εξοπλισμένες και με μηχανικό σύστημα αερισμού ο οποίος τροφοδοτεί με φρέσκο αέρα τα
υπνοδωμάτια και το καθιστικό, ενώ εξάγει παράλληλα τον αέρα από τις κουζίνες και τα μπάνια. Ο
συγκεκριμένος μηχανισμός χρησιμοποιεί και σύστημα ανάκτησης θερμότητας, με σκοπό να
εκμεταλλεύεται τη θερμότητα που εξέρχεται από το κτίριο.

Η θέρμανση επιτυγχάνεται από την εκμετάλλευση των παθητικών ηλιακών κερδών, καθώς η
θερμότητα μεταφέρεται από το ηλιακό θερμοκήπιο στους υπόλοιπους χώρους της κατοικίας από το
ανοίγματα που υπάρχουν μεταξύ των χώρων. Η θερμότητα αποθηκεύεται στη θερμική μάζα της
κατασκευής και απελευθερώνεται όταν η θερμοκρασία των εσωτερικών χώρων είναι χαμηλότερη
από αυτή της κατασκευής. Στο νότο έχουν φυτευτεί φυλλοβόλα δέντρα που κατά τη διάρκεια του

68
χειμώνα επιτρέπουν στην ηλιακή ακτινοβολία να εισέρχεται στο εσωτερικό του κτιρίου ενώ κατά τη
διάρκεια του καλοκαιριού συντελούν στον απαιτούμενο σκιασμό, εμποδίζοντας την ηλιακή
ακτινοβολία να εισέλθει στο εσωτερικό του κτιρίου και να το επιβαρύνει θερμικά.

Ζεστό νερό χρήσης παρέχεται με τη χρήση μίας αντλίας θερμότητας αέρα-νερού και
αποθηκεύεται σε μία πολύ καλά θερμομονωμένη δεξαμενή χωρητικότητας 1.500 l. Η απόδοση του
συστήματος μεγιστοποιείται με την εκμετάλλευση του ζεστού αέρα που βρίσκεται στο ανώτερο
σημείο του ηλιακού θερμοκηπίου. Με αυτόν τον τρόπο η ενέργεια που εξοικονομείται από τη
συγκεκριμένη διαδικασία είναι περίπου 70%.

Άλλες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης είναι η
εγκατάσταση λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας, φορητών ηλεκτρονικών υπολογιστών αντί για
επιτραπέζιων, καθώς και ηλεκτρικών και λευκών συσκευών υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Όλες οι
συσκευές απενεργοποιούνται πλήρως από τους χρήστες όταν δεν χρησιμοποιούνται και δεν
παραμένουν σε κατάσταση αναμονής, ενώ δεν χρησιμοποιούνται συσκευές όπως στεγνωτήρια
ρούχων, καθώς το στέγνωμά τους μπορεί να πραγματοποιηθεί εντός του ηλιακού θερμοκηπίου.

Επιπλέον, έχουν εγκατασταθεί και δύο συστήματα συλλογής και διαχείρισης του νερού. Το μη
πόσιμο νερό της βροχής συλλέγεται μέσω ενός δικτύου φρεατίων και υδρορροών και αποθηκεύεται
σε μία δεξαμενή στη βόρεια πλευρά του κτιρίου. Αυτή η δεξαμενή έχει τη δυνατότητα να
τροφοδοτήσει το κτίριο για 250 μέρες περίπου. Προτού εισέλθει στις κατοικίες, περνάει από άμμο
με σκοπό να φιλτραριστεί, ενώ εμποτίζεται και με χλώριο. Αντίθετα, το νερό της βροχής που
προβλέπεται να χρησιμοποιηθεί για πόση συλλέγεται από τους μεταλλικούς σωλήνες που
βρίσκονται στην οροφή του κτιρίου. Αποθηκεύεται σε διαφορετική δεξαμενή και είναι αρκετό για
περίπου 100 ημέρες χρήσεις. Αφού περάσει από 3 συστήματα φιλτραρίσματος εισέρχεται στις
κατοικίες και είναι έτοιμο για χρήση.

Σχήμα 4.34: Οι φεγγίτες στην οροφή χρησιμεύουν για τον φυσικό αερισμό του ηλιακού θερμοκηπίου αλλά και για φυσικό
φωτισμό [Πηγή:http://www.zeroenergybuildings.org].

Όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση των κατοικιών, η ενεργειακή κατανάλωση κατά τον πρώτο
χρόνο λειτουργίας των κατοικιών περιορίστηκε στις 20.500 kWh για το σύνολο των 5 κατοικιών.
Αυτό σημαίνει ότι κάθε κατοικία κατανάλωσε κατά τη διάρκεια ενός έτους 4.100 kWh ενέργειας,
που αντιστοιχεί σε περίπου 11,2 kWh ενέργειας ημερησίως. Η ποσότητα αυτή ισοδυναμεί με το 25%
της ενεργειακής κατανάλωσης των νέων συμβατικών κατοικιών στη Μεγάλη Βρετανία και μόλις με
το 10% των υπαρχόντων κατοικιών.

69
4.9.4 Beddington Zero Energy Development, Ηνωμένο Βασίλειο

Η κοινότητα bedZED, του βρετανού αρχιτέκτονα Bill Dunster θεωρείται πρότυπη για την επίτευξη
μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Είναι ένας αστικός οικισμός υψηλής πυκνότητας και
μικτών χρήσεων, νότια του Λονδίνου, κατασκευασμένος σε πρώην μέρος επεξεργασίας λυμάτων.
Βασικός στόχος ήταν η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του οικισμού, δίνοντας
ταυτόχρονα στους κατοίκους τη δυνατότητα να ζουν αειφορικά, χωρίς όμως να μειώσουν την
ποιότητα ζωής τους, κατασκευάζοντας έναν οικισμό που δεν θα είναι απλά μερικές ακόμα κατοικίες
χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, αλλά ένα πρότυπο για το πώς μπορούμε να ζούμε τον 21°
αιώνα, εφόσον επιθυμούμε ένα αειφορικό και βιώσιμο μέλλον.

Κατά το σχεδιασμό λήφθηκαν υπόψη στοιχεία, όπως ο προσανατολισμός του οικισμού ώστε να
μεγιστοποιηθούν τα ηλιακά κέρδη, η επιτόπια επεξεργασία του νερού, η ανακύκλωση των «γκρι»
νερών, η παροχή εναλλακτικών λύσεων για τα αυτοκίνητα (ενέργεια που προέρχεται από τη χρήση
φωτοβολταϊκών πάνελ μπορεί να τροφοδοτήσει ηλεκτρικά αυτοκίνητα) και η ύπαρξη παροχών και
εγκαταστάσεων που αφορούν ολόκληρο τον οικισμό.

Σχήμα 4.35: Παναρομική άποψη της κοινότητας στο Beddington [Πηγή: http://www.zeroenergybuildings.org].

Ο οικισμός περιλαμβάνει 82 κατοικίες, τοποθετημένες σε ένα χώρο 10.000m 2, καθώς και 2.500
m2 χώρων εργασίας, γραφείων, καταστημάτων και δημόσιων εγκαταστάσεων και 4.000 m 2 χώρων
πρασίνου και αθλητικών δραστηριοτήτων. Χρησιμοποιούνται διάφορες τυπολογίες κατοικίας
(διαμερίσματα, μεζονέτες, μονοκατοικίες), ενώ υπάρχουν και εμπορικά κτίρια αλλά και κτίρια που
αφορούν ολόκληρο τον οικισμό, όπως ένας βρεφικός σταθμός, κατάστημα βιολογικών τροφίμων και
κέντρο υγείας. Μερικές από τις κατοικίες έχουν κήπους στο επίπεδο του ισογείου, ενώ οι οροφές
των γραφείων που βρίσκονται στη νότια πλευρά, χρησιμοποιούνται σε ορισμένες περιπτώσεις ως
κήποι για τις κατοικίες που βρίσκονται απέναντι.

70
Σχήμα 4.36: Κήποι της βόρειας όψης που χρησιμοποιούνται από τις κατοικίες που βρίσκονται στην απέναντι σειρά κτιρίων.
Οι φεγγίτες παρέχουν φυσικό φως στους χώρους εργασίας [Πηγή: http://www.zeroenergybuildings.org].

Η ύπαρξη στον ίδιο χώρο του περιβάλλοντος κατοικίας και εργασίας έχει ως αποτέλεσμα την
ελάττωση των αναγκών για μεταφορά από και προς το χώρο εργασίας, ενώ παράλληλα
προσφέρεται καλή επικοινωνία με τα μέσα μαζικής μεταφοράς που συνδέουν την περιοχή με το
κεντρικό Λονδίνο. Έτσι, επιτυγχάνεται μείωση ως και 64% στις αποστάσεις που διανύονται από
αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης κάθε χρόνο. Παρόλα αυτά, φωτοβολταϊκοί ηλιακοί συλλέκτες
τροφοδοτούν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα με ενέργεια, ούτως ώστε να χρησιμοποιούνται για
μετακινήσεις εντός της πόλης, ενώ υπάρχει επίσης και ένα πρόγραμμα οχημάτων κοινής χρήσης για
τους κατοίκους που έχουν κοινούς προορισμούς.

Οι νότιες πλευρές των κτιρίων αποτελούνται σχεδόν μόνο από γυάλινες επιφάνειες, με σκοπό να
εκμεταλλεύονται στο μέγιστο βαθμό την ηλιακή ακτινοβολία. Έτσι στις νότιες πλευρές
δημιουργείται ένα ηλιακό θερμοκήπιο ύψους δύο ορόφων, από το οποίο μεταφέρεται η θερμότητα
στους υπόλοιπους χώρους των κτιρίων.

Σχήμα 4.37: Το ηλιακό θερμοκήπιο των νότιων όψεων με τους κήπους στο επίπεδο του ισογείου [Πηγή:
http://www.zeroenergybuildings.org].

71
 Ένας από τους βασικούς σκοπούς κατά τη διάρκεια της κατασκευής ήταν να
επαναχρησιμοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότερα ανακυκλωμένα οικοδομικά υλικά. Έτσι
ποσότητες από ατσάλι και ξύλο βρέθηκαν από ένα κτίριο που κατεδαφίστηκε, ενώ και τα υπόλοιπα
υλικά ήρθαν από απόσταση μικρότερη των 55 χιλιομέτρων, μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο το
κόστος και την ενέργεια που θα χανόταν κατά τη μεταφορά. Υλικά που περιείχαν πτητικές ενώσεις
άνθρακα (VOCs) αποφεύχθηκαν, ενώ τα λύματα του κάθε νοικοκυριού που προορίζονται για
υγειονομική ταφή μειώνονται ως και 80% και οι εκπομπές άνθρακα κατά 56%, σε σχέση με μία
συμβατική κατοικία.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην θερμομόνωση των κατοικιών με σκοπό να ελαχιστοποιηθούν οι

απώλειες θερμότητας από τους τοίχους, τις οροφές, τα δάπεδα και τα ανοίγματα. Έτσι, οι
εξωτερικοί τοίχοι αποτελούνται από εξωτερική τοιχοποιία με τούβλα, από τούβλα σκυροδέματος
στο εσωτερικό και στο ενδιάμεσο 30 cm μόνωσης πετροβάμβακα, πετυχαίνοντας U-value=
0.11W/m²K. Οι οροφές περιέχουν και αυτές μόνωση 30 cm από φελιζόλ με U-value= 0.10W/m²K, το
ίδιο και τα δάπεδα, τα οποία χρησιμοποιούν 30cm διογκωμένης πολυστερίνης. Τα ανοίγματα
αποτελούνται από ξύλινα κουφώματα και τριπλούς υαλοπίνακες χαμηλής εκπεμψιμότητας με αέριο
argon, πετυχαίνοντας U-value=1.20 W/m²K. Η εσωτερική και εξωτερική τοιχοποιία καθώς και τα
δάπεδα από σκυρόδεμα παρέχουν αρκετή θερμική μάζα, με αποτέλεσμα να διατηρούν τη
θερμότητα το χειμώνα και να αποτρέπουν την υπερθέρμανση το καλοκαίρι. Έτσι, τα επίπεδα
θερμομόνωσης που επιτυγχάνονται είναι αρκετά υψηλότερα από αυτά που προβλέπονται για τη
Μεγάλη Βρετανία.

Με αυτόν τον τρόπο, ο οικισμός εμφανίζει σημαντική μείωση στην κατανάλωση ενέργειας,
καταναλώνοντας ως και 90% λιγότερη ενέργεια για θέρμανση και ως 60% λιγότερη συνολική
ενέργεια, σε σύγκριση με τις τυπικές βρετανικές κατοικίες. Ωστόσο, καταναλώνει και ως 33%
λιγότερο νερό, χρησιμοποιώντας τουαλέτες, πλυντήρια πιάτων και ρούχων υψηλής αποδοτικότητας
που εξοικονομούν νερό. Τα καζανάκια στις τουαλέτες, αντί για τα συνηθισμένα 7,5-9l νερού ανά
χρήση, χρησιμοποιούν 3,5 l, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση μέχρι και 55.000 l
νερού ανά νοικοκυριό ετησίως. Οι βρύσες έχουν περιορισμένη ροή νερού, ενώ τα μπάνια
αντικαθιστούνται από ντουζιέρες, η ροή του νερού στις οποίες στηρίζεται στη βαρύτητα. Επιπλέον,
το 18% του νερού που καταναλώνεται προέρχεται από το νερό της βροχής, το οποίο
χρησιμοποιείται στα καζανάκια και αφού πρωτίστως έχει περάσει από μία διαδικασία βιολογικού
καθαρισμού.

Τέλος στο BedZED δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην ποιότητα του αέρα, ο οποίος ανανεώνεται
πάνω από δύο φορές την ώρα, χωρίς όμως να χάνονται μεγάλα ποσά θερμότητας, καθώς ο
θερμικός εναλλάκτης που υπάρχει εκμεταλλεύεται ως και το 70% της θερμότητας που εξέρχεται.
Ταυτόχρονα, αποτρέπονται οι διαρροές θερμότητας, που στις συμβατικές κατοικίες ξεπερνάει το
40%, ενώ για την επίτευξη του βέλτιστου φυσικού αερισμού και δροσισμού χρησιμοποιούνται
αιολικές καμινάδες. O ανεμοδείκτης που είναι τοποθετημένος σε αυτές τις καμινάδες διασφαλίζει
την περιστροφή τους, έτσι ώστε ο εξερχόμενος αέρας να βγαίνει στην ίδια φορά με τον άνεμο, ενώ
ο εισερχόμενος στην αντίθετη.

72
 Σχήμα 4.38: Άποψη της οροφής των κτιρίων με τις αιολικές καμινάδες και του φωτοβολταϊκούς ηλιακούς συλλέκτες
[Πηγή:http://www.zeroenergybuildings.org].

Παράλληλα, πέρα από την ελαχιστοποίηση της ενεργειακής κατανάλωσης, εγκαταστάθηκαν

συστήματα εκμετάλλευσης ΑΠΕ για την παραγωγή ενέργειας: φωτοβολταϊκά πάνελ, ηλιακοί
συλλέκτες, μια μικρή ανεμογεννήτρια, καθώς και μονάδα συμπαραγωγής ενέργειας από
βιοκαύσιμα. Η εγκατάσταση των παραπάνω συστημάτων έχει ως αποτέλεσμα ακόμα μεγαλύτερη
μείωση του οικολογικού αποτυπώματος και την επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών διοξειδίου
του άνθρακα.

Σχήμα 4.39: Αναπαράσταση λειτουργίας παθητικών συστημάτων στο BedZED [Πηγή: http://www.zeroenergybuildings.org].

73
4.9.5 Hammarby Sjöstad, Σουηδία

Το Hammarby, προάστιο της Στοκχόλμης, μεταμορφώθηκε από υποβαθμισμένη βιομηχανική

ζώνη σε συνοικία-πρότυπο οικολογικής λειτουργίας, όχι μόνο για τη Σουηδία αλλά και για ολόκληρο
τον κόσμο. Η διαδικασία ξεκίνησε τη δεκαετία του ‘90 με την προοπτική της φιλοξενίας των
Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Παρότι οι Αγώνες έγιναν τελικά στη χώρα μας, τα έργα στο
προοριζόμενο για ολυμπιακό χωριό Hammarby δε σταμάτησαν.

Σχήμα 4.40: Πανοραμική άποψη της συνοικίας Hammarby Sjöstad

[Πηγή: https://sweden.se/nature/sustainable-living]

Στη συνοικία αυτή της Στοκχόλμης, αναπτύχθηκε ένα καινοτόμο σύστημα διαχείρισης της
ενέργειας, των απορριμμάτων, των λυμάτων και των υδάτων, ένα μοντέλο δηλαδή οικολογικού
κύκλου, που ονομάζεται μοντέλο Hammarby, με το οποίο επιτεύχθηκε η δημιουργία ενός
περιβάλλοντος διαβίωσης που βασίζεται στη βιώσιμη χρήση των πόρων.

Συγκεκριμένα, η περιοχή του Hammarby Sjöstad έχει υιοθετήσει μια πρακτικού κυκλικού
μεταβολισμού ώστε να διευκολύνει την αποδοτική χρήση των πόρων. Η αρχή που διέπει το
σύστημα είναι πως όλα τα απόβλητα ανακυκλώνονται για να χρησιμοποιηθούν ξανά με νέους
τρόπους. Η διαχείριση απορριμμάτων έχει σχεδιαστεί με βάση ένα υπόγειο αυτοματοποιημένο
σύστημα πεπιεσμένου αέρα που συλλέγει κομποστοποιημένα οικιακά απορρίμματα και
υπολείμματα τροφών από κάδους στις αυλές των σπιτιών. Τα απορρίμματα καύσης δέχονται
επεξεργασία και επιστρέφουν σαν ηλεκτρικό ρεύμα και ζεστό νερό στις κατοικίες. Όταν αποσπαστεί
η θερμότητα από το ζεστό βιολογικά καθαρισμένο νερό, το υπόλοιπο κρύο νερό χρησιμοποιείται για
τον κλιματισμό, ακόμα και για την ψυχρή αποθήκευση στα καταστήματα.

Επιπλέον, από τα υδατικά απόβλητα της περιοχής παράγεται βιοαέριο, που χρησιμοποιείται
τόσο στις οικιακές δουλειές όσο και σαν καύσιμο σε αυτοκίνητα και λεωφορεία, ενώ παράλληλα
διοχετεύεται σε 1.000 περίπου διαμερίσματα για θέρμανση. Πρόκειται για μια φιλική προς το
περιβάλλον λύση η οποία μειώνει τις εκπομπές αερίων ρύπων.

Το νερό από τα λύματα της περιοχής υπόκειται σε επεξεργασία με μηχανικά, χημικά και
βιολογικά μέσα. Εκτός από την προαναφερθείσα χρήση του για τη θέρμανση και τον κλιματισμό της
συνοικίας, το οργανικό υλικό με τη μορφή λάσπης που διασπάται από το νερό, μετά την
επεξεργασία του προορίζεται για την παραγωγή βιοκαυσίμων. Τα τελευταία χρησιμοποιούνται σε

74
900 κουζίνες αερίου, αλλά και ως καύσιμα για λεωφορεία και αυτοκίνητα. Τέλος και η ίδια η λάσπη
που προέρχεται από την επεξεργασία των λυμάτων αποτελεί χρήσιμο πόρο, καθώς έχει υψηλή
περιεκτικότητα σε φώσφορο και για το λόγο αυτό είναι κατάλληλη για χρήση ως λίπασμα στη
γεωργία και τη δασοκομία.

Σχήμα 4.41: Γραφική αναπαράσταση του μοντέλου Hammarby για τη διαχείριση του νερού, της ενέργειας και
των απορριμάτων [Πηγή http://www.perthurbanist.com]

Από την αρχή του σχεδιασμού της νέας συνοικίας η πόλη επέβαλλε αυστηρούς
περιβαλλοντικούς όρους στα κτίρια, στις τεχνικές εγκαταστάσεις και στη λειτουργία του
περιβάλλοντος. Ο κύριος σκοπός του περιβαλλοντικού προγράμματος είναι να ελαττώσει στο μισό
ποσοστό την επίδραση του περιβάλλοντος σε σύγκριση με αυτό που υπήρχε στην περιοχή το 1990,
ενώ ταυτόχρονα τα κτίρια θα είναι φιλικά προς το περιβάλλον στο διπλάσιο βαθμό από τα
συνηθισμένα κτίρια (University of Stockholm, Paper for advanced course in human geography,
2006).

Όταν ολοκληρωθεί η εφαρμογή του Μοντέλου το 2017 οι κάτοικοι της συνοικίας θα παράγουν
τη μισή από την απαραίτητη σε αυτούς ποσότητα ενέργειας, μέσω της επανάχρησης της
θερμότητας από το νερό που προέρχεται από τα βιολογικά καθαρισμένα απόβλητα και της χρήσης
της ενέργειας από διαχωρισμένα κομποστοποιημένα οικιακά απόβλητα.

Με μετρήσεις του 2002, 34% της θέρμανσης της συνοικίας προέρχεται από νερό από βιολογικά
καθαρισμένα λύματα, 47% από κομποστοποιημένα οικιακά απόβλητα και 16% από βιολογικά
καύσιμα.

75
Αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι στο Hammarby υπάρχει κέντρο γνώσεων και πληροφοριών το
οποίο παρέχει στους επισκέπτες γνώσεις και πληροφορίες, ακόμα και εκθέσεις και επιδείξεις του
μοντέλου Hammarby και της φιλικής προς το περιβάλλον τεχνολογίας.

4.9.6 Freiburg, Γερμανία

Με τις δυο «προεκτάσεις» της, το Faoumpan και το Rosenfeld, η πόλη Freiburg είναι από τους
πρωτοπόρους της πράσινης ανάπτυξης και δικαιολογημένα έχει χαρακτηριστεί ως «οικολογική
πρωτεύουσα της Ευρώπης». Η πόλη που χτίστηκε ξανά -σχεδόν εξολοκλήρου- μετά τον Β’
Παγκόσμιο Πόλεμο βρίσκεται στην κοιλάδα του Pήνου, στα σύνορα με τη Γαλλία και την Ελβετία,
και τα βασικά στοιχεία που δείχνουν πώς σέβεται το περιβάλλον και τους πολίτες της είναι οι
μετακινήσεις στην πόλη, η διαχείριση των απορριμμάτων, η αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών
ενέργειας και οι ελεύθεροι χώροι με πράσινο.

Διαθέτει σωστό αστικό σχεδιασμό και τα κτίρια είναι σχεδιασμένα με βάση τις αρχές της
βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής ώστε να ελαχιστοποιείται η κατανάλωση ενέργειας. Στην πόλη έχει
αναπτυχθεί ένα εκτεταμένο δίκτυο συγκοινωνιών ενώ δίνεται προτεραιότητα στους πεζούς και τους
ποδηλάτες, με τα πάρκινγκ αυτοκινήτων είναι είτε μακριά από το κέντρο είτε υπόγεια. Υπάρχουν
μεγάλοι, πράσινοι χώροι και τα καταστήματα καταλαμβάνουν μικρή έκταση. Η ανάπτυξη των δύο
προαστίων ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 με στόχο τη δημιουργία καλύτερων συνοικιών
για τις οικογένειες και τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Σχήμα 4.42: Άποψη της πόλης Freiburg [Πηγή: http://gym-n-efkarp.thess.sch.gr/new/eco/articles/freiburg.htm]

Σε κάθε κάτοικο του Freiburg αντιστοιχεί σχεδόν ένα αυτοκίνητο, αλλά το έχουν κυρίως για το
Σαββατοκύριακο. Για τις καθημερινές υπάρχει το τραμ, το τρένο, το λεωφορείο και φυσικά το
ποδήλατο. Τα αυτοκίνητα απαγορεύονται στο κέντρο της πόλης, το οποίο είναι πλήρως
πλακοστρωμένο, και επιτρέπονται μόνο τα ποδήλατα και το τραμ.

Το δίκτυο των ποδηλατοδρόμων ξεπερνά τα 400 χιλιόμετρα και συνεχώς επεκτείνεται. Το 30%
των μετακινήσεων γίνεται με ποδήλατο, ενώ σε κάθε κάτοικο αντιστοιχούν περίπου δύο ποδήλατα.

76
Για τη διευκόλυνση των κατοίκων έχει κατασκευαστεί μεγάλο φυλασσόμενο πάρκινγκ ποδηλάτων
δίπλα στο σιδηροδρομικό σταθμό, αλλά και σε κάθε μεγάλο κτίριο, που συχνάζουν πολλοί
άνθρωποι, υπάρχουν αντίστοιχα πάρκινγκ ποδηλάτων. Παράλληλα, εφαρμόζεται ένα πρωτοποριακό
σύστημα, το car sharing, στο οποίο μπορεί κανείς να γίνει συνδρομητής και να έχει αυτοκίνητο
μόνον όποτε το χρειάζεται.

Έξω από κάθε σπίτι του Freiburg υπάρχουν τέσσερεις μικροί κάδοι απορριμμάτων. O κίτρινος
είναι για τα υλικά συσκευασίας, ο πράσινος για τα χαρτιά, ο καφέ για τα οργανικά απορρίμματα και
ο γκρι για όλα όσα δεν ανακυκλώνονται. Σε κάθε τετράγωνο υπάρχουν και άλλοι τέσσερεις κάδοι. Οι
τρεις για τα καφέ, πράσινα και διάφανα γυάλινα μπουκάλια, και ένας για τα τοξικά απορρίμματα.
Όλα ξεκίνησαν πριν από 20 περίπου χρόνια, όταν μπήκε το πρόβλημα με τη χωματερή, η οποία με
τους ρυθμούς της αύξησης των απορριμμάτων, θα γέμιζε μέσα σε λίγα χρόνια. Και φυσικά ήταν
δύσκολο να βρεθεί άλλος χώρος κοντά στην πόλη για τα σκουπίδια. Έτσι δεν υπήρχε άλλη επιλογή
από τη μείωση των απορριμμάτων και την ανακύκλωση, πράγμα που, οι κάτοικοι δέχτηκαν με
μεγάλη ευκολία. Με τον ένα ή με τον άλλον τρόπο, σήμερα ανακυκλώνεται το 60% των
απορριμμάτων.

Μόλις ένα μήνα μετά το πυρηνικό ατύχημα στο Τσέρνομπιλ το 1986, οι διοικητικές αρχές στο
Freiburg αποφασίζουν να εγκαταλείψουν την πυρηνική ενέργεια που ως τότε κάλυπτε τις ανάγκες
της πόλης. Οι τρεις ακρογωνιαίοι λίθοι της ενεργειακής πολτικής που ακολουθείται μέχρι σήμερα
είναι εξοικονόμηση ενέργειας, ενεργειακή αποδοτικότητα και παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ.

Το 1996 είχε ήδη τεθεί ο πρώτος φιλόδοξος στόχος για την προστασία του περιβάλλοντος:
μείωση των εκπομπών CO2 κατά 25% ως το 2010, σε σχέση με τα επίπεδα του 1992. Το Freiburg
πλέον στοχεύει σε μείωση των εκπομπών CO2 κατά 40% ως το 2030, σε σχέση με τα επίπεδα του
1992.

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο σύνολό τους τροφοδοτούν το δίκτυο του ηλεκτρισμού με
ένα σημαντικό ποσοστό. Ως η πιο θερμή και ηλιόλουστη πόλη της Γερμανίας, εκμεταλλεύεται στο
μέγιστο βαθμό την ηλιακή ενέργεια. Έτσι το Freiburg έχει το μεγαλύτερο ποσοστό εγκαταστημένων
φωτοβολταϊκών συστημάτων σε ολόκληρη τη Γερμανία. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από
φωτοβολταϊκά διαρκώς αυξάνεται και σχεδόν έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια.

Σχήμα 4.43: Φωτογραφία του Freiburg από ψηλά, όπου διακρίνεται η ευρεία εφαρμογή φωτοβολταϊκών στις στέγες των
κτιρίων [Πηγή: http://www.solar-sese.com]

77
 Ένα μεγάλο επίσης ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από βιομάζα καθώς κι απ’ τις
ανεμογεννήτριες, οι οποίες είναι ορατές πάνω απ’ τη πόλη. Μέχρι σήμερα στροφή προς τις
εναλλακτικές πηγές έχει κάνει περίπου το 10% του πληθυσμού, το υψηλότερο ποσοστό στη
Γερμανία. Όσοι επιθυμούν να εγκαταστήσουν ηλιακά ενεργειακά συστήματα στο σπίτι τους, έχουν
το κίνητρο της επιδότησης από το κράτος αλλά και από την τοπική εταιρεία ηλεκτρισμού.

Η πόλη επίσης έχει ένα ασυνήθιστο σύστημα για τις υδρορροές. Τα νερά των υδρορροών
συγκεντρώνονται σε ανοιχτούς αγωγούς, που διαρρέουν το κέντρο της και που παλιότερα
χρησιμοποιούνταν για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών και το πότισμα των ζώων. Τις περιόδους
που δεν έχει βροχή ή χιόνι, το δίκτυο ενισχύεται με το νερό, το οποίο εκτρέπεται από τον Dreisam,
το ποτάμι που διασχίζει την πόλη.

Στο Freiburg βρίσκεται το πρώτο εργοστάσιο μηδενικών εκπομπών CO2 στην Ευρώπη, το οποίο
κατασκευάζει φωτοβολταϊκά πλαίσια, και για την κάλυψη των αναγκών του σε θερμική και
ηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιεί μόνο ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Σχήμα 4.44: Solar-Fabrik AG, Freiburg [Πηγή: http://www.solar-fabrik.de]

Η οροφή και ολόκληρη η πρόσοψη είναι καλυμμένες με φωτοβολταϊκά πλαίσια επιφάνειας 575
m2, τα οποία παρέχουν στο εργοστάσιο το 1/5 της απαιτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπλέον
210 m2 φωτοβολταϊκών καλύπτουν τον τοίχο με νότιο προσανατολισμό. Τα πλαίσια είναι
τοποθετημένα υπό γωνία για να σκιάζουν τις γυάλινες επιφάνειες του κτιρίου καλοκαίρι που ο
ήλιος είναι ψηλά, ενώ το χειμώνα που ο ήλιος κινείται χαμηλά στον ορίζοντα μπορεί να εισέρχεται
μέσα από το υαλοστάσιο στο κτίριο και να θερμαίνει τους χώρους.

78
5. ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟΙ ΚΑΙ ΥΒΡΙΔΙΚΟΙ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΟΙ – ΘΕΡΜΙΚΟΙ ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ

Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενες ενότητες, στην παρούσα εργασία εξετάστηκε η

απόδοση δύο συστημάτων εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας ως προς τη συνεισφορά τους στην
αυτονόμηση κτιρίου μονοκατοικίας στην περιοχή της Πάτρας. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκε η
απόδοση φωτοβολταϊκών καθώς και υβριδικών φωτοβολταϊκών – θερμικών συλλεκτών. Η βασική
διαφορά μεταξύ των δύο συστημάτων είναι ότι στη δεύτερη περίπτωση στο φωτοβολταϊκό
συλλέκτη ενσωματώνεται και σύστημα απαγωγής της θερμότητας με χρήση αέρα ή/και νερού, με
αποτέλεσμα να είναι δυνατή η παραγωγή σημαντικών ποσοτήτων θερμότητας, επιπλέον του
ηλεκτρισμού. Αν και στη χώρα μας η εγκατεστημένη ισχύς φωτοβολταϊκών συλλεκτών έχει βρει
ευρεία εφαρμογή και σε οικιακό επίπεδο, κυρίως εξαιτίας των υποστηρικτών πολιτικών που
εφαρμόστηκαν στα αρχικά στάδια διείσδυσης της τεχνολογίας αυτής στην αγορά, υπάρχει ελάχιστη
εμπειρία από εφαρμογή υβριδικών συστημάτων, η οποία περιορίζεται κατά κύριο λόγο σε
ερευνητικό επίπεδο. Για το λόγο αυτό η μελέτη τους, θεωρητική και πειραματική, έχει ιδιαίτερο
ενδιαφέρον. Στις επόμενες ενότητες δίνονται περισσότερες πληροφορίες για τις δύο τεχνολογίες
που εξετάστηκαν, κυρίως σε ότι αφορά τους διαφορετικούς τύπους αλλά και τις βασικές αρχές
λειτουργίας τους.

5.1 Φωτοβολταϊκοί συλλέκτες

Οι φωτοβολταϊκοί συλλέκτες αποτελούν σήμερα το μεγαλύτερο ποσοστό των συστημάτων

αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας με σκοπό την ηλεκτροπαραγωγή. Αν και μέχρι τα τέλη του
προηγούμενου αιώνα η συμμετοχή τέτοιων συστημάτων στην ενεργειακή αγορά ήταν σαφώς
περιορισμένη και απευθυνόταν κατά βάση σε μικρό καταναλωτικό κοινό που επιθυμούσε την
ύπαρξη ηλεκτροδότησης σε απομονωμένες περιοχές, σήμερα τα φωτοβολταϊκά συστήματα
αποτελούν μαζί με τα αιολικά την αιχμή του δόρατος των Α.Π.Ε. τόσο σε εφαρμογές μεγάλων
εγκαταστάσεων όσο και σε οικιακό επίπεδο. Αν και είναι γεγονός ότι η ευρεία διείσδυση των
φωτοβολταϊκών στην αγορά σήμερα προέρχεται σε ένα μεγάλο μέρος από τις υποστηρικτικές
πολιτικές που εφάρμοσαν πολλές χώρες, είτε με τη μορφή της εγγυημένης τιμής είτε με τη μορφή
απευθείας επιδότησης τέτοιων συστημάτων, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η στροφή σε ανανεώσιμες
μορφές ενέργειας είναι αναπόφευκτη. Η μεγάλη διείσδυση της τεχνολογίας αυτής στην αγορά είχε
ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη πτώση των τιμών. Ενδεικτικά θα πρέπει να σημειωθεί ότι στη
χώρα μας οι τιμές των φωτοβολταϊκών σήμερα έχουν παρουσιάσει μείωση που υπερβαίνει το 50%
συγκριτικά με τις αντίστοιχες πριν από δέκα περίπου χρόνια.

Σχήμα 5.1: Οικιακή φωτοβολταϊκή εγκατάσταση και εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας

79
 Είναι γεγονός ότι στη χώρα μας οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν ιδιαίτερα τη λειτουργία
φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων εξαιτίας τόσο των αυξημένων επιπέδων ηλιοφάνειας όσο και των
σχετικά χαμηλών θερμοκρασιών (με εξαίρεση μικρά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια του
καλοκαιριού). Όπως θα αναλυθεί και στη συνέχεια, οι δυο αυτοί παράγοντες είναι καθοριστικοί σε
σχέση με την απόδοση των φωτοβολταϊκών γεννητριών.

5.1.1 Φωτοβολταϊκή τεχνολογία

Οι φωτοβολταϊκές κυψέλες αποτελούν μια τεχνολογία ημιαγώγιμων υλικών με δυνατότητα

απευθείας μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Η λειτουργία τους βασίζεται στο
φωτοηλεκτρικό φαινόμενο κατά το οποίο παρουσιάζεται πόλωση των ηλεκτρικών φορτίων των
ημιαγώγιμων υλικών κατά την έκθεση αυτών σε ηλιακή ακτινοβολία. Με τον τρόπο αυτό, η ηλιακή
ακτινοβολία μετατρέπεται σε συνεχές (DC) ηλεκτρικό ρεύμα, το οποίο μπορεί εν συνεχεία είτε να
χρησιμοποιηθεί απευθείας (π.χ. φόρτιση συσσωρευτών) είτε, μέσω της διαδικασίας αντιστροφής,
να μετατραπεί σε εναλλασσόμενο και να αξιοποιηθεί για την τροφοδότηση αντίστοιχων φορτίων,
τα οποία αποτελούν και τη συντριπτική πλειοψηφία σε κτίρια με χρήση κατοικίας.

Σχήμα 5.2: Φωτοβολταϊκό στοιχείο πολυκρυσταλλικού πυριτίου

Εξαιτίας της σχετικά χαμηλής ισχύος (μέγιστη τιμή της τάξης μερικών W) που μπορεί να
παραχθεί από μεμονωμένα φωτοβολταϊκά στοιχεία (Σχήμα 5.2), συνήθως περισσότερα στοιχεία
συνδέονται μεταξύ τους για την κατασκευή φωτοβολταϊκών πάνελ (Σχήμα 5.3). Εν συνεχεία,
περισσότερα φωτοβολταϊκά πάνελ συνδέονται μεταξύ τους σε σειρά ή/και παράλληλα για να
επιτευχθούν οι τιμές ηλεκτρικής τάσης και έντασης σχεδιασμού μιας εγκατάστασης.

Σχήμα 5.3: Φωτοβολταϊκό πάνελ και εγκατάσταση αποτελούμενη από περισσότερα πάνελ

80
5.1.2 Τεχνολογίες φωτοβολταϊκών κυψελών

Οι σημαντικότερες τεχνολογίες φωτοβολταϊκών κυψελών που είναι σήμερα διαθέσιμες, είτε ως

εμπορικά προϊόντα είτε σε εργαστηριακό κυρίως επίπεδο, είναι οι εξής:

 Κυψέλες μονοκρυσταλλικού πυριτίου

 Κυψέλες πολυκρυσταλλικού πυρίτίου
 Κυψέλες άμορφου πυριτίου
 Πολυμερείς κυψέλες
 Κυψέλες πολλαπλών επαφών (multi-junction)

Από τις τεχνολογίες αυτές, οι τρείς πρώτες αποτελούν δοκιμασμένες λύσεις, με μεγάλη συνολικά
εγκατεστημένη ισχύ ανά τον πλανήτη. Οι πολυμερείς κυψέλες σχετικά πρόσφατα έχουν διατεθεί
υπό τη μορφή εμπορικών προϊόντων, ενώ οι κυψέλες πολλαπλής επαφής αποτελούν ουσιαστικά
τεχνολογία σε εργαστηριακό αυτή τη στιγμή επίπεδο.

Από άποψη απόδοσης, οι κυψέλες πολλαπλών επαφών (Σχήμα 5.4) αποτελούν μακράν την πιο
αποδοτική επιλογή, αγγίζοντας τιμές άνω του 50% σε εργαστηριακή πάντα κλίμακα. Σε κάθε
περίπτωση ο χρόνος μέχρι τη διάθεσή τους στην αγορά παραμένει άγνωστος αυτή τη στιγμή, αν και
είναι γεγονός ότι μεγάλη μερίδα ερευνητών έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την εξέλιξή τους.

Σχήμα 5.4: Διαστρωμάτωση φωτοβολταϊκής κυψέλης πολλαπλών επαφών

81
 Σχήμα 5.5: Φωτοβολταϊκές κυψέλες μονοκρυσταλλικού (αριστερά) και πολυκρυσταλλικού (δεξιά) πυριτίου

Από τις σήμερα εμπορικά διαθέσιμες τεχνολογίες, οι κυψέλες μονοκρυσταλλικού πυριτίου

(Σχήμα 5.5) αποτελούν μια επιλογή που συνδυάζει σχετικά υψηλή απόδοση (14 – 18%) με χαμηλό
κόστος. Ακολουθούν οι πολυκρυσταλλικές κυψέλες (11 – 16%), οι οποίες επίσης παρουσιάζουν
ακόμη χαμηλότερο κόστος. Η διάκριση μεταξύ τους εμφανισιακά είναι σχετικά εύκολη, καθώς τα
στοιχεία πολυκρυσταλλικού πυριτίου παρουσιάζουν ανομοιόμορφο χρώμα το οποίο τείνει προς το
σκούρο μπλε. Αντιθέτως, το χρώμα των μονοκρυσταλλικών κυψελών είναι ομοιόμορφο μαύρο. Αν
και οι αποδόσεις των μονοκρυσταλλικών στοιχείων είναι ελαφρώς υψηλότερες, θα πρέπει να
σημειωθεί ότι η απόδοσή τους παρουσιάζει περισσότερο έντονη πτωτική τάση σε υψηλές
θερμοκρασίες σε σχέση με τα πολυκρυσταλλικά στοιχεία. Για το λόγο αυτό, φωτοβολταϊκά πάνελ
μονοκρυσταλλικής τεχνολογίας συναντά κανείς περισσότερο σε βόρειες χώρες. Αντιθέτως, στη
Νότια Ευρώπη, όπως και στη χώρα μας, τα πολυκρυσταλλικά πλαίσια είναι εξίσου δημοφιλή,
ειδικότερα στις νοτιότερες περιοχές (π.χ. Κρήτη, Ρόδος κλπ.).

Η τεχνολογία άμορφου πυριτίου (Σχήμα 5.6) αποτελεί ουσιαστικά έναν συμβιβασμό μεταξύ
κόστους και απόδοσης. Η απόδοση κυμαίνεται από 7 – 11 %, η τιμή των πάνελ άμορφου πυριτίου
είναι παρόλα αυτά σημαντικά χαμηλότερο από την κρυσταλλική τεχνολογία. Σημαντικά
πλεονεκτήματα αποτελούν επίσης η καλή συμπεριφορά ακόμα και σε υψηλές θερμοκρασίες και η
καλύτερη εκμετάλλευση της διάχυτης ακτινοβολίας συγκριτικά με την κρυσταλλική τεχνολογία.

Σχήμα 5.6: Εύκαμπτη φωτοβολταϊκή κυψέλη άμορφου πυριτίου

82
 Τέλος, οι πολυμερείς κυψέλες (Σχήμα 5.7) μόλις πρόσφατα απέκτησαν μορφή εμπορικών
προϊόντων. Οι αποδόσεις του κυμαίνονται ακόμα σε αρκετά χαμηλά επίπεδα, αγγίζοντας στην
καλύτερη περίπτωση το 8%. Το μεγάλο τους πλεονέκτημα παρόλα αυτά αποτελούν οι πολύ φθηνές
διαδικασίες παραγωγής τους. Δεδομένου ότι αναμένεται στα επόμενα χρόνια η απόδοση των
πολυμερών στοιχείων να ξεπεράσει το 10%, υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για τη δυνατότητά τους να
διεισδύσουν στην αγορά ενέργειας, ακόμα και σε εφαρμογές μεγάλης ισχύος.

Σχήμα 5.7: Πολυμερή φωτοβολταϊκά στοιχεία

5.1.3 Απόδοση φωτοβολταϊκών στοιχείων

Η απόδοση των συνηθισμένων φωτοβολταϊκών κελιών δεν ξεπερνά αυτή τη στιγμή το 20%. Τα
χαμηλά αυτά επίπεδα οφείλονται κυρίως στην αδυναμία των φωτοβολταϊκών στοιχείων να
εκμεταλλευτούν πλήρως το ηλιακό φάσμα (Σχήμα 5.8). Εξαιτίας αυτής της ιδιαιτερότητας, μεγάλο
μέρος της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας μετατρέπεται σε θερμότητα, μειώνοντας ακόμα
περισσότερο τα επίπεδα απόδοσης λόγω της πτώσης που εμφανίζει η τάση εξόδου των κυψελών με
την άνοδο της θερμοκρασίας.

Σχήμα 5.8: Εκμετάλλευση του ηλιακού φάσματος από διαφορετικές τεχνολογίες κυψελών

83
 Επίδραση της έντασης της ηλιακής ακτινοβολίας

Η ισχύς εξόδου ενός φωτοβολταϊκού στοιχείου εξαρτάται άμεσα από την ένταση της
προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας. Όσο μεγαλύτερη η ένταση της προσπίπτουσας στην κυψέλη
ηλιακής ακτινοβολίας τόσο μεγαλύτερο το ρεύμα εξόδου. Επομένως και η συνολική ισχύς που το
στοιχείο παρέχει στο φορτίο αυξάνεται για μεγαλύτερα επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας. Αντιθέτως, η
τάση εξόδου εμφανίζει σχετικά ασήμαντες μεταβολές.

Σχήμα 5.9: Μεταβολή τάσης, ρεύματος και ισχύος εξόδου φωτοβολταϊκού στοιχείου σε συνάρτηση με την εισερχόμενη
ηλιακή ακτινοβολία

84
 Επίδραση της θερμοκρασίας

Αντίστοιχα, η ισχύς εξόδου μιας κυψέλης επηρεάζεται και από τη θερμοκρασία της και από τη
θερμοκρασία περιβάλλοντος. Όσο μεγαλύτερη η θερμοκρασία της κυψέλης, η τάση εξόδου αυτής
μειώνεται, με αποτέλεσμα μείωση και στη συνολική ισχύ εξόδου.

Σχήμα 5.10: Μεταβολή τάσης, ρεύματος και ισχύος εξόδου φωτοβολταϊκού στοιχείου σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία
του

85
5.1.4 Φωτοβολταϊκά συστήματα

Τα φωτοβολταϊκά συστήματα χωρίζονται εν γένει σε δύο κατηγορίες:

 Αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα: Πρόκειται για συστήματα όπου ο κύριος

στόχος είναι η τροφοδότηση συγκεκριμένων φορτίων σε μια εσωτερική ηλεκτρική
εγκατάσταση (σπίτια σε απομακρυσμένες περιοχές κλπ.) ή και μεμονωμένων
φορτίων (εξοπλισμός κεραιών κινητής τηλεφωνίας κλπ.). Απαιτείται η ύπαρξη και
μονάδων συσσωρευτών προκειμένου να επιτευχθεί εξισορρόπηση μεταξύ
παραγωγής και ζήτησης αλλά και κάλυψη των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια σε
περιόδους με χαμηλά διαθέσιμα επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας. Το κόστος των
συσσωρευτών οπωσδήποτε ανεβάζει σημαντικά το συνολικό κόστος μιας τέτοιας
εγκατάστασης. Σε κάθε περίπτωση όμως, λόγω των μεγάλων διακυμάνσεων της
τιμολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας, τέτοια συστήματα αναμένεται να γνωρίσουν
ιδιαίτερη άνθιση στα αμέσως επόμενα χρόνια και στη χώρα μας.

 Διασυνδεδεμένα φωτοβολταϊκά συστήματα: Στην κατηγορία αυτή ανήκει η

πλειοψηφία των εγκαταστάσεων μεγάλης και πολύ μεγάλης ισχύος αλλά και των
οικιακών εγκαταστάσεων που απαντώνται στη χώρα μας. Επιπλέον, πρόσφατα
θεσμοθετήθηκε και στη χώρα μας ο θεσμός του net – metering που προβλέπει
ενεργειακό συμψηφισμό μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης και ευνοεί την
κατασκευή φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων σχετικά μικρής ισχύος με στόχο την όσο
το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας για τον
καταναλωτή.

Σχήμα 5.11: Σχηματικό διάγραμμα αυτόνομης και διασυνδεδεμένης φωτοβολταϊκής εγκατάστασης

86
5.2 Υβριδικοί φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες

Όπως αναφέρθηκε στην Ενότητα 5.1.3, η θερμοκρασία του φωτοβολταϊκού στοιχείου επηρεάζει
σημαντικά την απόδοσή του καθώς συνεπάγεται πτώση της τάσης και επομένως και της ισχύος
εξόδου του. Ειδικά σε εγκαταστάσεις όπου η συναλλαγή θερμότητας μεταξύ του συλλέκτη και του
περιβάλλοντος είναι περιορισμένη (εγκαταστάσεις σε στέγες, περιοχές όπου η θερμοκρασία
περιβάλλοντος είναι υψηλή καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους κλπ.) το φαινόμενο είναι περισσότερο
έντονο. Μια εναλλακτική προσέγγιση, η οποία έχει προταθεί στο παρελθόν προκειμένου να μειωθεί
η θερμοκρασία των φωτοβολταϊκών πάνελ κατά τη λειτουργία τους και να επιτευχθούν υψηλότερες
αποδόσεις είναι οι υβριδικοί φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες. Στην περίπτωση αυτή
ενσωματώνεται στον φωτοβολταϊκό συλλέκτη και ένας εναλλάκτης, συνήθως επίπεδης μορφής,
μέσα από τον οποίο απάγεται η θερμότητα από το φωτοβολταϊκό πλαίσιο. Ο στόχος στην
περίπτωση αυτή είναι διπλός. Αφενός μειώνεται η θερμοκρασία του πάνελ και εξασφαλίζεται
υψηλότερη απόδοση αλλά και επιμήκυνση του αναμενόμενου χρόνου ζωής του, καθώς οι
λειτουργικές συνθήκες του συλλέκτη είναι πιο ήπιες. Αφετέρου, η θερμότητα η οποία απάγεται από
το πάνελ μπορεί να γίνει εκμεταλλεύσιμη, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες μια
εγκατάστασης σε θέρμανση ή/και ζεστό νερό.

Τα τελευταία χρόνια μπορεί κανείς να συναντήσει και στο εμπόριο τέτοια προϊόντα, αν και στη
χώρα μας η διάδοσή τους αυτή τη στιγμή είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Στις περισσότερες
περιπτώσεις, σε μια τέτοια εγκατάσταση προτεραιότητα αποτελεί η παραγωγή όσο το δυνατόν
μεγαλύτερων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας. Κατ’ επέκταση, το ζητούμενο είναι να διατηρηθεί η
θερμοκρασία των κυψελών στα χαμηλότερα δυνατά επίπεδα. Το θερμικό περιεχόμενο της
εγκατάστασης χρησιμοποιείται συνήθως για την κάλυψη αναγκών θέρμανσης με συστήματα
εκπομπής χαμηλών θερμοκρασιών (π.χ. ενδοδαπέδια θέρμανση) ή/και την κάλυψη των αναγκών σε
ζεστό νερό χρήσης. Στη συνέχεια αναλύονται περισσότερο οι δύο βασικοί τύποι τέτοιων
συστημάτων, με χρήση δηλαδή αέρα και νερού ως το μέσο απαγωγής της θερμότητας από το
φωτοβολταϊκό πάνελ.

5.2.1 Φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες με χρήση αέρα

Στην περίπτωση αυτή, το μέσο το οποίο χρησιμοποιείται για την απαγωγή της θερμότητας από
το φωτοβολταϊκό πλαίσιο είναι ο αέρας (Σχήμα 5.12). Οι συλλέκτες αυτοί είναι περισσότερο
οικονομικοί σε σχέση με τους συλλέκτες που χρησιμοποιούν ως θερμοαπαγωγό μέσο το νερό.
Παρόλα αυτά εμφανίζουν γενικά χαμηλότερες αποδόσεις εξαιτίας της χαμηλότερης πυκνότητας του
αέρα έναντι του νερού, γεγονός που περιορίζει την ικανότητά του να παρέχει ικανοποιητική ψύξη.
Επιπλέον, δεν μπορούν να είναι εξίσου αποδοτικοί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς η
ικανότητα τους να ψύξουν το φωτοβολταϊκό στοιχείο εξαρτάται άμεσα από τη θερμοκρασία του
αέρα περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό, σε περιοχές που εμφανίζουν υψηλές θερμοκρασίες σε
μεγάλα χρονικά διαστήματα μέσα στο έτος η χρήση τους μπορεί να καταστεί ασύμφορη και δεν
προτείνεται.

87
 Σχήμα 5.12: Υβριδικοί φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες αέρα

5.2.2 Φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες με χρήση νερού

Στους υβριδικούς φωτοβολταϊκούς – θερμικούς συλλέκτες νερού αντίστοιχα, το ρευστό μέσο το

οποίο αξιοποιείται για την απαγωγή της θερμότητας από το φωτοβολταϊκό πλαίσιο είναι ο αέρας
(Σχήμα 5.13). Υπό αυτή την έννοια μοιάζουν αρκετά με τους γνωστούς ηλιακούς συλλέκτες που είναι
πολύ συνηθισμένοι σε οικιακές εγκαταστάσεις, με τη διαφορά ότι παρέχουν και ηλεκτρική ενέργεια
ταυτόχρονα με τη θερμική.

Σχήμα 5.13: Υβριδικοί φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες νερού

88
 Εξαιτίας της καλύτερης συμπεριφοράς του νερού ως θερμοαπαγωγού μέσου αλλά και της
σχετικά σταθερής θερμοκρασίας του νερού δικτύου μέσα στο έτος συγκριτικά με τον αέρα
περιβάλλοντος, οι συλλέκτες αυτοί είναι πιο αποδοτικοί. Για τον ίδιο λόγο η απόδοσή τους
παραμένει σε ικανοποιητικά επίπεδα σε όλη τη διάρκεια του έτους. Αποτελούν όμως σε κάθε
περίπτωση πιο ακριβή επιλογή σε σχέση με τα αντίστοιχα συστήματα που χρησιμοποιούν ροή αέρα.
Τέτοιου τύπου είναι και ο υβριδικός συλλέκτης η συμπεριφορά του οποίου μοντελοποιήθηκε στα
πλαίσια του παρόντος.

Σχήμα 5.14: Εμπορικά συστήματα υβριδικών φωτοβολταϊκών – θερμικών συλλεκτών νερού

89
6. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Α.Π.Ε.

Στην ενότητα αυτή δίνονται οι μαθηματικές εξισώσεις με βάση τις οποίες υπολογίζεται η
απόδοση και η στιγμιαία έξοδος (ηλεκτρική και θερμική) για καθένα από τα συστήματα
εκμετάλλευσης της ηλιακής ακτινοβολίας που εξετάστηκαν στην παρούσα εργασία, συναρτήσει μιας
σειράς δεδομένων.

6.1 Φωτοβολταϊκοί συλλέκτες

Προκειμένου να προσδιοριστεί η ισχύς εξόδου ενός φωτοβολταϊκού στοιχείου συναρτήσει της

ηλιακής ακτινοβολίας και της θερμοκρασίας περιβάλλοντος, το πρώτο βήμα είναι ο καθορισμός της
θερμοκρασίας του ίδιου του στοιχείου. Το μέγεθος αυτό μπορεί να υπολογιστεί από την παρακάτω
σχέση:

όπου TM η θερμοκρασία του φωτοβολταϊκού στοιχείου, ΤΑ η θερμοκρασία περιβάλλοντος, c μια

σταθερά η οποία εξαρτάται από τον τύπο εγκατάστασης και I η ένταση της εισερχόμενης ηλιακής
ακτινοβολίας. Από βιβλιογραφική αναζήτηση η σταθερά c τέθηκε ίση με 0,036 που αντιστοιχεί σε
εγκαταστάσεις σε στέγες με περιορισμένη δυνατότητα συναλλαγής θερμότητας με το περιβάλλον.
Αντίστοιχα, η θερμοκρασία του περιβάλλοντος και η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας αποτελούσαν
μεταβλητές που μεταβάλλονταν σε όλη τη διάρκεια των υπολογισμών.

Έχοντας υπολογίσει τη θερμοκρασία του στοιχείου, η απόδοσή του μπορεί να υπολογιστεί από
τη σχέση:

όπου ηPV η απόδοση του στοιχείου για τη θερμοκρασία ΤΜ, ηref η απόδοση του στοιχείου σε STC, Τref
η θερμοκρασία αναφοράς που θεωρείται ίση με 25 °C και β θερμοκρασιακή σταθερά η οποία
εξαρτάται από τον τύπο της κυψέλης. Δεδομένου ότι κατά τη μοντελοποίηση θεωρήθηκε
φωτοβολταϊκό πλαίσιο πολυκρυσταλλικών κυψελών, η σταθερά β θεωρήθηκε ίση με 0,004 που
αποτελεί συνηθισμένη τιμή για κυψέλες αυτού του τύπου.

Τέλος, η ηλεκτρική ισχύς εξόδου του φωτοβολταϊκού στοιχείου μπορεί να υπολογιστεί από τη
σχέση (3):

όπου Pout η ηλεκτρική ισχύς εξόδου, ηel η ηλεκτρική απόδοση της εγκατάστασης (απώλειες
μετατροπέα, καλωδίων κλπ.) και Α η συνολική επιφάνεια του φωτοβολταϊκού στοιχείου. Η
ηλεκτρική απόδοση της εγκατάστασης θεωρήθηκε σταθερή και ίση με 0,86 σε όλα τα στάδια της
προσομοίωσης.

90
 Για τον υπολογισμό της απόδοσης του φωτοβολταϊκού πάνελ σε συνθήκες STC, θεωρήθηκε
πολυκρυσταλλικό πλαίσιο του οίκου Aleo, τύπου S-16 συνολικής ισχύος εξόδου 180W. Η απόδοση
για το πλαίσιο αυτό σε συνθήκες STC προκύπτει από το φυλλάδιο του κατασκευαστή ίση με 13,1%.
Το σύνολο των τεχνικών στοιχείων του συγκεκριμένου πλαισίου δίνεται στο Παράρτημα Α, όπου
παρατίθεται το φυλλάδιο του κατασκευαστή στο σύνολό του.

6.2 Υβριδικοί φωτοβολταϊκοί – θερμικοί συλλέκτες

Για τη μοντελοποίηση της συμπεριφοράς του υβριδικού συλλέκτη θεωρήθηκε ο εμπορικός

υβριδικός συλλέκτης Volther του οίκου Solimpeks. Αναλυτικά τα τεχνικά χαρακτηριστικά του
συγκεκριμένου συλλέκτη παρέχονται στο τεχνικό φυλλάδιο του κατασκευαστή στο Παράρτημα Α
του παρόντος. Η βασική μαθηματική σχέση που διέπει τη λειτουργία ενός τέτοιου συλλέκτη
προκύπτει από τη διαφορά θερμοκρασίας του νερού στην έξοδο και την είσοδό του:

όπου Qth η θερμική ισχύς που μεταφέρεται στο θερμοαπαγωγό μέσο (νερό), m η μάζα του νερού
που διαρρέει το κύκλωμα στη μονάδα του χρόνου (προκύπτει από την προτεινόμενη τιμή του
κατασκευαστή που είναι ίση με 65 l/h), C η θερμοχωρητικότητα του νερού (4,18 J/g°C), Τout η
θερμοκρασία του νερού εξόδου και Tin η θερμοκρασία του νερού εισόδου. Δεδομένου ότι η
θερμοκρασία του νερού δικτύου μπορεί να θεωρηθεί γνωστή (δίνεται ως δεδομένο ανά μήνα και
κλιματική ζώνη στον ΚΕΝΑΚ), η σχέση (4) έχει δύο αγνώστους που είναι τα μεγέθη Qth και Tout.

Στο φυλλάδιο του κατασκευαστή δίνονται επίσης υπό μορφή πίνακα οι παρακάτω καμπύλες
λειτουργίας:

Σχήμα 6.1: Μεταβολή της θερμικής ισχύος εξόδου του συλλέκτη για διαφορετικές τιμές έντασης της ηλιακής ακτινοβολίας
και διαφορετικές τιμές διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ συλλέκτη και περιβάλλοντος

91
 Από τις παραπάνω καμπύλες προκύπτει η μαθηματική εξίσωση που συνδέει την θερμική έξοδο
του συλλέκτη με την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας, τη θερμοκρασία περιβάλλοντος και τη
θερμοκρασία του συλλέκτη:

Γίνεται ακολούθως η παραδοχή ότι η θερμοκρασία του συλλέκτη ΤΜ συνδέεται με τις

θερμοκρασίες εισόδου και εξόδου του νερού από αυτόν με την παρακάτω σχέση:

Συνδυάζοντας τις εξισώσεις (5) και (6) προκύπτει μια μαθηματική δεύτερη σχέση που συνδέει τη
θερμική έξοδο του συλλέκτη με τη θερμοκρασία εξόδου του νερού από αυτόν:

Προκύπτει δηλαδή ένα σύστημα δύο εξισώσεων, των εξισώσεων (4) και (7), με δύο αγνώστους
(Qth και Tout), δεδομένου ότι όλες οι υπόλοιπες παράμετροι (θερμοκρασία περιβάλλοντος, ένταση
ηλιακής ακτινοβολίας, ροή και θερμοχωρητικότητα νερού) είναι γνωστές. Όπως θα εξηγηθεί στη
συνέχεια, κατά τη διαδικασία μοντελοποίησης εξετάστηκαν εν σειρά συνδεδεμένοι συλλέκτες (4
έως 8). Για το λόγο αυτό, η θερμοκρασία του νερού στην είσοδο του πρώτου συλλέκτη θεωρείται
ίση με τη θερμοκρασία του νερού δικτύου. Από εκεί και πέρα η θερμοκρασία του νερού εισόδου για
τον επόμενο συλλέκτη θεωρείται ίση με τη θερμοκρασία του νερού εξόδου του προηγούμενου.
Έχοντας υπολογίσει τη θερμική απόδοση του συλλέκτη και τη θερμοκρασία νερού στην είσοδο και
την έξοδό του (Tin και Tout), η ηλεκτρική του απόδοση υπολογίζεται με βάση τις εξισώσεις που
δόθηκαν στην Ενότητα 6.1, θεωρώντας τη θερμοκρασία του γνωστή από τη σχέση (6). Ο κώδικας
Matlab που κατασκευάστηκε για την υλοποίηση της μαθηματικής ανάλυσης των προηγούμενων
ενοτήτων δίνεται αναλυτικά στο Παράρτημα Β του παρόντος.

6.3 Μεθοδολογία υπολογισμών

6.3.1 Χρονική περίοδος υπολογισμών

Η μοντελοποίηση έγινε για κάθε σύστημα για τέσσερις αντιπροσωπευτικούς μήνες του έτους
(Ιανουάριο, Απρίλιο, Ιούλιο και Οκτώβριο) και εν συνεχεία έγινε αναγωγή των αποτελεσμάτων σε
χρονική διάρκεια ενός έτους

6.3.2 Δεδομένα εισόδου

Τα κλιματικά δεδομένα που έπρεπε να χρησιμοποιηθούν ως είσοδοι στους υπολογισμούς

(ένταση ηλιακής ακτινοβολίας και θερμοκρασία περιβάλλοντος) αντλήθηκαν από το διαδικτυακό
ιστότοπο PVGIS, ο οποίος παρέχει τέτοια δεδομένα για υπολογισμούς της απόδοσης

92
φωτοβολταϊκών συστημάτων. Στη συνέχεια δίνονται τα διαγράμματα μεταβολής των δύο αυτών
παραμέτρων για τους τέσσερις μήνες του έτους:

Σχήμα 6.2: Μεταβολή της έντασης της ηλιακής ακτινοβολίας για τους μήνες Ιανουάριο, Απρίλιο, Ιούλιο και Οκτώβριο για
την περιοχή της Πάτρας (PVGIS)

Σχήμα 6.3: Μεταβολή της θερμοκρασίας περιβάλλοντος για τους μήνες Ιανουάριο, Απρίλιο, Ιούλιο και Οκτώβριο για την
περιοχή της Πάτρας (PVGIS)

93
 Όπως φαίνεται και από τα διαγράμματα ο κάθε υπολογισμός αντιστοιχεί σε χρονικό διάστημα
δεκαπέντε λεπτών. Σε ότι αφορά τη θερμοκρασία νερού δικτύου για κάθε μήνα οι τιμές αντλήθηκαν
από τον Πίνακα 2.6 της ΤΟΤΕΕ 20701 – 1 του ΚΕΝΑΚ.

6.3.3 Παραμετρική ανάλυση

Σε ότι αφορά το φωτοβολταϊκό σύστημα, εξετάστηκαν εγκαταστάσεις αποτελούμενες από 17
έως 50 πλαίσια προκειμένου να διαπιστωθεί ποια είναι η παραγόμενη ενέργεια σε βάθος ενός
έτους.
Σε ότι αφορά τους υβριδικούς φωτοβολταϊκούς – θερμικούς συλλέκτες εξετάστηκαν περιπτώσεις
με διαφορετικό αριθμό εν σειρά συνδεδεμένων συλλεκτών (4 έως 8 συλλέκτες).

94
7. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

7.1 Φωτοβολταϊκό σύστημα

Στο Σχήμα 7.1 δίνεται η ετήσια ηλεκτρική παραγωγή του υπό εξέταση φωτοβολταικού
συστήματος συναρτήσει του αριθμού των συλλεκτών, όπως προέκυψε μέσα από τη διαδικασία των
υπολογισμών.

Σχήμα 7.1: Ετήσια ηλεκτρική παραγωγή φωτοβολταϊκού συστήματος συναρτήσει του αριθμού εγκατεστημένων συλλεκτών

Σχήμα 7.2: Ετήσια ηλεκτρική παραγωγή φωτοβολταϊκού συστήματος ανά εγκατεστημένο kWp συναρτήσει του αριθμού
εγκατεστημένων συλλεκτών

95
 Στο Σχήμα 7.2 δίνεται επίσης η ανηγμένη ανά kWp εγκατάστασης ετήσια ηλεκτρική παραγωγή.
Τέλος στο Σχήμα 7.3, δίνεται η ανηγμένη ανά m2 επιφάνειας συλλέκτη ετήσια ηλεκτρική παραγωγή.

2
Σχήμα 7.3: Ετήσια ηλεκτρική παραγωγή φωτοβολταϊκού συστήματος ανά m επιφάνειας συλλέκτη συναρτήσει του
αριθμού εγκατεστημένων συλλεκτών

Από το Σχήμα 7.1 φαίνεται ότι η ηλεκτρική παραγωγή της εγκατάστασης είναι γραμμική
συνάρτηση του αριθμού των συλλεκτών, όπως ήταν αναμενόμενο. Επιπλέον, από το Σχήμα 7.2
φαίνεται ότι η ηλεκτρική παραγωγή ανά εγκατεστημένο kWp ανέρχεται περίπου σε 1600 kWh/kWp,
αποτέλεσμα που είναι πολύ κοντά στα νούμερα τα οποία ισχύουν για την ελληνική επικράτεια
(1350 – 1650 kWh/kWp) και προσεγγίζει με αρκετά καλή ακρίβεια τα αντίστοιχα αποτελέσματα που
προέκυψαν από τον ιστότοπο PVGIS απ’ όπου και αντλήθηκαν τα κλιματολογικά δεδομένα (1521
kWh/kWp).

7.2 Υβριδικό φωτοβολταϊκό – θερμικό σύστημα

7.2.1 Ηλεκτρική παραγωγή

Σε αντιστοιχία με τα αποτελέσματα της προηγούμενης ενότητας, στο Σχήμα 7.4 δίνεται η

ανηγμένη ανά kWp εγκατάστασης ετήσια ηλεκτρική παραγωγή συναρτήσει του αριθμού των
εγκατεστημένων συλλεκτών. Επιπλέον, στο Σχήμα 7.5 δίνεται η ανηγμένη ανά m2 επιφάνειας
υβριδικού συλλέκτη ετήσια ηλεκτρική παραγωγή συναρτήσει του αριθμού των συλλεκτών.

96
 Σχήμα 7.4: Ετήσια ηλεκτρική παραγωγή υβριδικού συστήματος ανά εγκατεστημένο kWp συναρτήσει του αριθμού
εγκατεστημένων συλλεκτών

2
Σχήμα 7.5: Ετήσια ηλεκτρική παραγωγή υβριδικού συστήματος ανά m επιφάνειας συλλέκτη συναρτήσει του αριθμού
εγκατεστημένων συλλεκτών

Σε αντίθεση με την περίπτωση των φωτοβολταϊκών συλλεκτών (Σχήματα 7.2 και 7.3), η ανηγμένη
ανά kWp και επιφάνεια συλλέκτη ηλεκτρική παραγωγή των υβριδικών συλλεκτών δεν παραμένει
σταθερή καθώς αυξάνεται ο αριθμός τους. Αυτό συμβαίνει γιατί πάντα ο επόμενος συλλέκτης έχει
μικρότερη ισχύ εξόδου από τον προηγούμενο, διότι λειτουργεί σε υψηλότερη θερμοκρασία από
αυτόν λόγω της εν σειρά υδραυλικής σύνδεσης. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ηλεκτρική παραγωγή να
εμφανίζει πτωτική τάση καθώς αυξάνεται ο αριθμός των συλλεκτών. Για τα δύο ακραία σενάρια η (4
και 8 συλλέκτες αντίστοιχα) η μείωση αγγίζει το 4%. Το φαινόμενο αυτό αποτυπώνεται στο Σχήμα
7.6, όπου δίνεται η στιγμιαία ηλεκτρική έξοδος κάθε ενός από τους εν σειρά συνδεδεμένους
συλλέκτες για την περίπτωση των 8 συλλεκτών, για τους μήνες Ιανουάριο και Ιούλιο και για ώρα
1.00 μμ.

97
 Σχήμα 7.6: Στιγμιαία ηλεκτρική έξοδος κάθε συλλέκτη της συστοιχίας για την περίπτωση των 8 εν σειρά συνδεδεμένων
συλλεκτών, για του μήνες Ιανουάριο και Ιούλιο και ώρα 1.00 μμ

Όπως φαίνεται στο παραπάνω Σχήμα η ηλεκτρική παραγωγή του κάθε συλλέκτη βαίνει
μειούμενη σε συνάρτηση με τη σειρά σύνδεσής του στο υδραυλικό κύκλωμα.

Από τα συνολικά αποτελέσματα προκύπτει επίσης ότι η ηλεκτρική απόδοση (kWh/m2) των δύο
εγκαταστάσεων (φωτοβολταϊκής και υβριδικής φωτοβολταϊκής – θερμικής) είναι σχεδόν
πανομοιότυπη, παρά την ελαφρώς χαμηλότερη ονομαστική ηλεκτρική απόδοση του υβριδικού
συλλέκτη (12,4% έναντι 13,1%). Το γεγονός αυτό πιθανότατα οφείλεται στις περισσότερο ευνοϊκές
συνθήκες θερμοκρασίας κάτω από τις οποίες λειτουργεί ο υβριδικός συλλέκτης.

7.2.2 Θερμική παραγωγή

Στο Σχήμα 7.7 δίνεται η συνολική ετήσια θερμική παραγωγή του υβριδικού συστήματος
συναρτήσει του αριθμού των εγκατεστημένων συλλεκτών. Επιπλέον, στο Σχήμα 7.8 δίνεται η
ανηγμένη ανά επιφάνεια συλλέκτη ετήσια θερμική παραγωγή.

98
 Σχήμα 7.7: Ετήσια θερμική παραγωγή υβριδικού συστήματος συναρτήσει του αριθμού εγκατεστημένων συλλεκτών

2
Σχήμα 7.8: Ετήσια θερμική παραγωγή υβριδικού συστήματος ανά m επιφάνειας συλλέκτη συναρτήσει του αριθμού
εγκατεστημένων συλλεκτών

Από το Σχήμα 7.7 προκύπτει ότι η θερμική παραγωγή του υβριδικού συστήματος παρουσιάζει
μια σχεδόν γραμμική συμπεριφορά όσο αυξάνεται ο αριθμός των συλλεκτών. Στο Σχήμα 7.8 όμως
γίνεται εμφανές ότι η θερμική απόδοση ανά μονάδα επιφάνειας συλλέκτη παρουσιάζει πτωτική
τάση καθώς ο αριθμός τους αυξάνεται. Αυτό συμβαίνει διότι η θερμοκρασία του νερού αυξάνεται
καθώς διέρχεται μέσα από κάθε συλλέκτη. Ως αποτέλεσμα, όταν αυξάνεται ο αριθμός των εν σειρά
συνδεδεμένων συλλεκτών, η δυνατότητα που έχει το ρευστό να απορροφήσει θερμότητα από τον
συλλέκτη μειώνεται λόγω της συνεχώς αυξανόμενης θερμοκρασίας εισόδου. Αυτή η συμπεριφορά
απεικονίζεται στο Σχήμα 7.9, όπου δίνεται η θερμική παραγωγή κάθε συλλέκτη ανάλογα με τη σειρά

99
σύνδεσής του στο υδραυλικό κύκλωμα για την περίπτωση 8 συλλεκτών, για τους μήνες Ιανουάριο
και Ιούλιο και για ώρα 1.00 μμ.

Σχήμα 7.9: Στιγμιαία θερμική έξοδος κάθε συλλέκτη της συστοιχίας για την περίπτωση των 8 εν σειρά συνδεδεμένων
συλλεκτών, για του μήνες Ιανουάριο και Ιούλιο και ώρα 1.00 μμ

Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια μοντελοποίησης του υβριδικού συστήματος,
θεωρήθηκε μηδενική θερμική ισχύς εξόδου για όλες τις περιπτώσεις κατά τις οποίες η διαφορά
μεταξύ της τελικής θερμοκρασίας εξόδου του νερού και της θερμοκρασίας του νερού δικτύου ήταν
μικρότερη από 2 °C. Αυτή η παραδοχή έγινε διότι στις περιπτώσεις αυτές είναι πιθανότατα
ασύμφορο να οδηγηθεί το νερό του συλλέκτη προς τους εναλλάκτες ζεστού νερού της εσωτερικής
εγκατάστασης λόγω των απωλειών στο δίκτυο διανομής.

100
8. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ
ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ ΚΤΙΡΙΟ ΜΗΔΕΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ

8.1 Ενεργειακή ανάλυση

Για να υπολογιστεί η συνεισφορά καθενός από τα συστήματα που μελετήθηκαν στις

προηγούμενες ενότητες, οι ενεργειακές απαιτήσεις ενός τυπικού κτιρίου μονοκατοικίας (Σχήμα 8.1)
για την περιοχή της Πάτρας υπολογίστηκαν με τη βοήθεια του λογισμικού Epacad, το οποίο είναι
κατάλληλο για την εκτέλεση ενεργειακών μελετών και επιθεωρήσεων κτιρίων σύμφωνα με τον
Κ.Εν.Α.Κ. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκε κτίριο μονοκατοικίας τύπου μεζονέτας συνολικής
επιφάνειας 160 m2, το οποίο περιλαμβάνει και υπόγειο επιφάνειας 80 m2.

Σχήμα 8.1: Γεωμετρία κτιρίου μονοκατοικίας που μελετήθηκε βάση των προδιαγραφών του ΚΕΝΑΚ

Τα δομικά στοιχεία του κτιρίου καλύπτουν πλήρως τις απαιτήσεις του ΚΕΝΑΚ από την άποψη της
θερμομονωτικής προστασίας. Οι συντελεστές θερμοπερατότητας και η περιγραφή κάθε δομικού
στοιχείου δίνεται στον Πίνακα 8.1

Περιγραφή Δομικού Στοιχείου Συντελεστής

Θερμοπερατότητας
(W/m2K)
Διπλός δρομικός τοίχος με μόνωση 7 cm 0,34
Στοιχείο φέροντος οργανισμού πάχους 0,43
19 cm με μόνωση 7 cm
Στέγη με μόνωση 8 cm 0,31
Δάπεδο άνωθεν υπογείου με μόνωση 5 0,42
cm
Δάπεδο σε επαφή με έδαφος με μόνωση 0,44
5 cm
Κούφωμα από συνθετικό πλαίσιο με 2,90
δίδυμο υαλοπίνακα και διάκενο 12 mm
Εξωτερική ξύλινη συμπαγής πόρτα 2,60

Πίνακας 8.1: Περιγραφή δομικών στοιχείων κτιρίου

101
 Όπως προκύπτει από τον Πίνακα 8.1, οι συντελεστές θερμοπερατότητας των δομικών στοιχείων
που θεωρήθηκαν καλύπτουν πλήρως τις απαιτήσεις θερμομονωτικής προστασίας του ΚΕΝΑΚ. Στον
Πίνακα 8.2 δίνονται οι ενεργειακές απαιτήσεις του κτιρίου όπως υπολογίστηκαν από το λογισμικό
για κάθε χρήση ξεχωριστά.

Χρήση Ετήσιες ενεργειακές ανάγκες κτιρίου Συνολικές ετήσιες

ανά μονάδα επιφάνειας ενεργειακές ανάγκες κτιρίου
(kWh/m2έτος) (kWh/έτος)
Θέρμανση 47,9 7664,0
Ψύξη 36,0 5760,0
ΖΝΧ 22,1 3536,0

Πίνακας 8.2: Ενεργειακές απαιτήσεις κτιρίου ανά τελική χρήση βάση ΚΕΝΑΚ

Με βάση λοιπόν τα αποτελέσματα αυτά, θεωρήθηκαν δύο λειτουργικά σενάρια:

 Σενάριο 1: Εδώ μελετάται η εφαρμογή του φωτοβολταϊκού συστήματος, η απόδοση του

οποίου αναλύθηκε στην Ενότητα 7.1, προκειμένου το κτίριο της μελέτης να μπορέσει να
καλύψει πλήρως τις ενεργειακές του ανάγκες. Οι υπολογισμοί γίνεται με ενεργειακό
συμψηφισμό σε ετήσιο κύκλο, όπως θα συνέβαινε και με ένα σύστημα το οποίο
λειτουργεί στη λογική του net – metering και στη βάση της πραγματικά
καταναλισκόμενης ενέργειας. Θεωρείται ότι για την κάλυψη των αναγκών σε θέρμανση
χρησιμοποιείται αντλία θερμότητας (COP=3,5) σε συνδυασμό με ενδοδαπέδιο σύστημα
εκπομπής. Για την κάλυψη των αναγκών σε ψύξη χρησιμοποιούνται αντλίες θερμότητας
διαιρούμενου τύπου (EER=3,0), ενώ για την ικανοποίηση των αναγκών σε ΖΝΧ
αξιοποιείται η ίδια αντλία θερμότητας που χρησιμοποιείται και για τη θέρμανση του
κτιρίου (COP=3,5).

 Σενάριο 2: Εδώ μελετάται η εφαρμογή του υβριδικού φωτοβολταϊκού – θερμικού

συστήματος, η απόδοση του οποίου αναλύθηκε στην Ενότητα 7.2, προκειμένου το κτίριο
της μελέτης να μπορέσει να καλύψει πλήρως τις ενεργειακές του ανάγκες. Οι
υπολογισμοί γίνονται όπως ακριβώς και στο Σενάριο 1. Για την κάλυψη των αναγκών σε
θέρμανση χρησιμοποιείται το θερμικό περιεχόμενο του υβριδικού συστήματος σε
συνδυασμό με ενδοδαπέδιο σύστημα εκπομπής, ενώ σε προβλέπεται η εγκατάσταση και
βοηθητικού συστήματος με αντιστάσεις (βαθμός απόδοσης 1) σε περίπτωση που η
έξοδος του υβριδικού συστήματος δεν επαρκεί. Όπως και στο Σενάριο 1, οι ανάγκες
ψύξης ικανοποιούνται με αντλίες θερμότητας διαιρούμενου τύπου (EER=3,0). Οι ανάγκες
σε ΖΝΧ καλύπτονται επίσης από το θερμικό περιεχόμενο του υβριδικού συστήματος, με
πρόβλεψη για βοηθητικό σύστημα αντιστάσεων.

102
 Με βάση τις παραπάνω παραδοχές, οι ετήσιες ανάγκες της εγκατάστασης για κάθε σενάριο
σε θερμική και ηλεκτρική ενέργεια συνοψίζονται στον Πίνακα 8.3:

Λειτουργικά Ηλεκτρική Ενέργεια Θερμική Ενέργεια

Σενάρια (kWhel) (kWhth)
Σενάριο 1 5120 0
Σενάριο 2 1920 11200

Πίνακας 8.3: Συνολικές ετήσιες ενεργειακές απαιτήσεις κτιρίου μελέτης σε ηλεκτρική και θερμική ενέργεια βάση ΚΕΝΑΚ

Εξαιτίας του ότι η μεθοδολογία του ΚΕΝΑΚ δε λαμβάνει υπόψη άλλες ηλεκτρικές καταναλώσεις
του κτιρίου για την περίπτωση χρήσης κατοικίας, τα απαιτούμενα ποσά ηλεκτρικής ενέργειας του
Πίνακα 8.3 προσαυξάνονται κατά 2000 kWhel, προκειμένου να συνυπολογιστεί η επίδραση
ηλεκτρικών φορτίων όπως ο φωτισμός, συσκευές οικιακής χρήσης (πλυντήριο, κουζίνα κλπ.).
Προκύπτουν έτσι για κάθε σενάριο οι απαιτήσεις του Πίνακα 8.4:

Λειτουργικά Ηλεκτρική Ενέργεια Θερμική Ενέργεια

Σενάρια (kWhel) (kWhth)
Σενάριο 1 7120 0
Σενάριο 2 3920 11200

Πίνακας 8.4: Προσέγγιση συνολικών ετήσιων ενεργειακών απαιτήσεων κτιρίου μελέτης σε ηλεκτρική και θερμική ενέργεια

Με βάση το σκεπτικό που αναλύθηκε προηγουμένως, οι απαιτήσεις που προκύπτουν για κάθε
ένα από τα δύο συστήματα Α.Π.Ε. που εξετάστηκαν εδώ είναι διαφορετικές. Για το φωτοβολταϊκό
σύστημα προκύπτει απαίτηση κάλυψης ηλεκτρικής κατανάλωσης ίσης με 7120 kWh. Από το Σχήμα
7.2 προκύπτει ότι για την κάλυψη αυτής της κατανάλωσης απαιτούνται κατ’ ελάχιστο 4,5 kWp
εγκατεστημένης ισχύος, δηλαδή 25 φωτοβολταϊκά πλαίσια. Η συνολική ετήσια παραγωγή στην
περίπτωση αυτή ανέρχεται σε 7192 kWh.

Για το υβριδικό σύστημα η κάλυψη των καταναλώσεων θα γίνει ξεχωριστά για κάθε είδος
απαιτούμενης ενέργειας (θερμική και ηλεκτρική) λόγω της ικανότητάς του να παρέχει ταυτόχρονα
θερμότητα και ηλεκτρισμό. Δηλαδή υπάρχει η απαίτηση για παραγωγή τουλάχιστον 3920 kWh
ηλεκτρικής και 11200 kWh θερμικής ενέργειας. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι
δυνατό να αξιοποιηθεί το σύνολο της θερμικής ενέργειας που ένα τέτοιο σύστημα παράγει. Π.χ. η
μέγιστη θερμική ισχύς παράγεται κατά το καλοκαίρι, όταν οι απαιτήσεις σε θερμική ενέργεια
αφορούν μόνο τις καταναλώσεις ζεστού νερού χρήσης. Για το λόγο αυτό έχουν θεωρηθεί τα
ποσοστά αξιοποίησης της παραγόμενης θερμικής ενέργειας που αναφέρονται στον Πίνακα 8.1:

ΜΗΝΑΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ (%)

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 100
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 60
ΙΟΥΛΙΟΣ 20
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 60

Πίνακας 8.5: Ποσοστό αξιοποίησης θερμικής ενέργεια που παράγεται από το υβριδικό σύστημα

103
 Θα προτιμηθεί η λύση με 6 εν σειρά συνδεδεμένους συλλέκτες. Στην περίπτωση αυτή η
θερμοκρασία εξόδου του νερού από τη συστοιχία των συλλεκτών είναι σχετικά υψηλή (αν και
χαμηλότερη από την περίπτωση των 7 και 8 συλλεκτών), με τη μέγιστη θερμοκρασία εξόδου, όπως
προέκυψε από τις προσομοιώσεις, να φτάνει τους 38 °C για το μήνα Ιανουάριο και 71 °C για το μήνα
Ιούλιο. Παραλληλίζοντας τρείς σειρές 6 συλλεκτών η καθεμία (σύνολο 18 υβριδικοί συλλέκτες), το
υβριδικό σύστημα μπορεί να αποδώσει, με βάση και τα ποσοστά αξιοποίησης του Πίνακα 8.1, 5390
kWh ηλεκτρικής ενέργειας και 11140 kWh θερμικής ενέργειας στην εγκατάσταση. Καλύπτονται
δηλαδή πλήρως οι ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια και παράγεται σχεδόν το σύνολο της θερμικής
ενέργειας που απαιτεί η εγκατάσταση σε ετήσια βάση. Το πλεόνασμα ηλεκτρικής ενέργειας που
προκύπτει (1470 kWh) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θέρμανση του νερού από το βοηθητικό
σύστημα ηλεκτρικών αντιστάσεων κατά το χειμώνα, οπότε και η θερμοκρασία εξόδου από τους
συλλέκτες είναι σχετικά χαμηλή (μέγιστη τιμή 38 °C) και είναι στην ουσία αρκετή μόνο για
προθέρμανση του νερού.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα αυτά αναφέρονται στην περίπτωση που

εξετάζεται ενεργειακός συμψηφισμός της παραγωγής των προτεινόμενων συστημάτων στη βάση
της πραγματικά καταναλισκόμενης ενέργειας. Στην περίπτωση που απαιτείται κάλυψη των αναγκών
της εγκατάστασης στη βάση της πρωτογενούς ενέργειας θα απαιτηθεί μεγαλύτερος αριθμός
συλλεκτών και στα δύο σενάρια. Επιπλέον, μια τέτοια ανάλυση θα ευνοούσε πιθανότατα
περισσότερο την εγκατάσταση των υβριδικών συλλεκτών (Σενάριο 2), διότι στο Σενάριο 1
(φωτοβολταϊκό σύστημα) το σύνολο των ενεργειακών αναγκών καλύπτεται από συστήματα που
καταναλώνουν ηλεκτρική ενέργεια, με αποτέλεσμα να απαιτείται σχεδόν τριπλάσιος αριθμός
φωτοβολταϊκών συλλεκτών, δεδομένου του συντελεστή μετατροπής της ηλεκτρικής ενέργειας σε
πρωτογενή που προβλέπεται στον ΚΕΝΑΚ (2,9).

8.2 Οικονομοτεχνική ανάλυση

Για την εκτέλεση των σχετικών υπολογισμών, έγινε αναζήτηση στο διαδίκτυο προκειμένου να
διερευνηθεί το εμπορικό κόστος καθενός από τους δύο συλλέκτες που μελετήθηκαν στην παρούσα
εργασία. Δεν ελήφθησαν υπόψη δευτερεύοντα κόστη (βάσεις στήριξης, μετατροπέας ισχύος κλπ.),
δεδομένου ότι τα κόστη αυτά είναι παρεμφερή και για τις δύο περιπτώσεις.

Οι τιμές που τελικά επελέγησαν μετά από τη διαδικτυακή αναζήτηση (συμπεριλαμβανομένου

ΦΠΑ) ήταν οι παρακάτω:

 Aleo S16-180: 200 €/συλλέκτη

 Solimpeks Volther PowerTherm: 610 €/συλλέκτη

Είναι προφανές από τις παραπάνω ενδεικτικές ότι αυτή τη στιγμή το κόστος των υβριδικών
συλλεκτών είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό των φωτοβολταϊκών γεγονός που επηρεάζει και το
συνολικό κόστος του συστήματος. Το συνολικό κόστος των φωτοβολταϊκών συλλεκτών για το
Σενάριο 1 (25 συλλέκτες) ανέρχεται σε 5000 €. Αντίστοιχα το κόστος των υβριδικών συλλεκτών για
το Σενάριο 2 (18 συλλέκτες) είναι 10980 ευρώ. Αν και το συνολικό κόστος στη δεύτερη περίπτωση
είναι υπερδιπλάσιο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο Σενάριο 2 απαιτείται μόνο η ενσωμάτωση
επιπλέον ενός βοηθητικού συστήματος ηλεκτρικών αντιστάσεων, ενώ στο Σενάριο 1
περιλαμβάνεται και αντλία θερμότητας κεντρικού τύπου για την κάλυψη των αναγκών θέρμανσης,
της οποίας το κόστος είναι αρκετά μεγάλο και συνήθως κινείται στα επίπεδα των 5000 – 7000 € για

104
κτίρια μονοκατοικιών, ανάλογα πάντα και με την εταιρεία κατασκευής. Δεδομένου αυτού, το
συνολικό κόστος για κάθε σενάριο γίνεται παρεμφερές (περίπου 11000 €).

105
9. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η ανάλυση που έγινε στις προηγούμενες ενότητες οδήγησε σε ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα
σε ότι αφορά τη σύγκριση μεταξύ φωτοβολταϊκών και υβριδικών φωτοβολταϊκών – θερμικών
συλλεκτών:

 Στην περίπτωση των υβριδικών συλλεκτών η ανηγμένη ανά επιφάνεια συλλέκτη παραγωγή
ηλεκτρικής ενέργειας (kWh/m2) δεν παραμένει σταθερή με την αύξηση του αριθμού των
συλλεκτών αλλά μειώνεται κατά κάποιο μικρό ποσοστό κάθε φορά που προστίθεται ένας
νέος συλλέκτης στη εν σειρά συνδεσμολογία. Αυτό συμβαίνει διότι σε κάθε νέο συλλέκτη
που προστίθεται η θερμοκρασία λειτουργίας του προκύπτει ελαφρώς αυξημένη σε σχέση με
τον προηγούμενο συλλέκτη. Οι θερμοκρασιακές συνθήκες δηλαδή είναι περισσότερο
ευνοϊκές για τους πρώτους συλλέκτες της εν σειρά συνδεσμολογίας και λιγότερο ευνοϊκές
για τους τελευταίους. Αντίθετα στην περίπτωση των φωτοβολταϊκών συλλεκτών, η
ανηγμένη ανά επιφάνεια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει αμετάβλητη καθώς ο
αριθμός των πάνελ αυξάνεται, διότι η θερμοκρασία λειτουργίας εξαρτάται μόνο από τη
θερμοκρασία περιβάλλοντος, την ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας και τις συνθήκες
εγκατάστασης (Σχέση 1), παράμετροι που είναι κοινές για όλους τους συλλέκτες.

 Στην περίπτωση των υβριδικών συλλεκτών η ίδια συμπεριφορά παρουσιάζεται και σε ότι
αφορά τη θερμική παραγωγή τους. Η ανοιγμένη ανά επιφάνεια θερμική παραγωγή
(kWh/m2), μειώνεται καθώς προστίθενται νέοι συλλέκτες στην εν σειρά συνδεσμολογία,
γεγονός που οφείλεται στην άνοδο της θερμοκρασίας του νερού καθώς αυτό διέρχεται
μέσα από τους συλλέκτες. Η μεγαλύτερη απορρόφηση θερμότητας γίνεται στους πρώτους
συλλέκτες του υδραυλικού κυκλώματος, ενώ μικρότερα ποσά θερμότητας απορροφώνται
από τους τελευταίους.

 Η θερμοκρασία εξόδου του νερού από τους υβριδικούς συλλέκτες παραμένει εντός
αποδεκτών ορίων σε όλη τη διάρκεια του έτους και για όλες τις περιπτώσεις εν σειρά
συνδεδεμένων συλλεκτών που εξετάστηκαν. Στην περίπτωση 8 συλλεκτών η μέγιστη
θερμοκρασία νερού για το μήνα Ιούλιο, η οποία σημειώθηκε κατά τις μεσημεριανές ώρες
ήταν 82 °C.

 Παρά την ελαφρώς χαμηλότερη ονομαστική ηλεκτρική απόδοση των υβριδικών συλλεκτών
(12,4% έναντι 13,1%), η ηλεκτρική παραγωγή ανά μονάδα επιφανείας (kWh/m2) σε
διάστημα ενός έτους είναι σχεδόν πανομοιότυπη και για τα δύο συστήματα, γεγονός που
πρέπει να αποδοθεί στις βελτιωμένες συνθήκες θερμοκρασίας κάτω από τις οποίες
λειτουργούν οι υβριδικοί συλλέκτες.

 Σε ότι αφορά την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της ανάλυσης που προηγήθηκε στην
ενεργειακή αυτονόμηση μιας τυπικής μονοκατοικίας, με βάση τις παραδοχές που έγιναν,
προέκυψε ότι η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών μπορεί να επιτευχθεί με σημαντικά
μικρότερο αριθμό υβριδικών συλλεκτών σε σχέση με τις κλασσικές φωτοβολταϊκές
γεννήτριες. Πιο συγκεκριμένα απαιτούνται 18 μονάδες υβριδικών συλλεκτών έναντι 25
μονάδων φωτοβολταϊκών γεννητριών. Αυτό είναι λογικό, δεδομένου ότι οι υβριδικοί

106
 συλλέκτες προσφέρουν επιπλέον θερμική ενέργεια και η ηλεκτρική τους απόδοση
προέκυψε σχεδόν πανομοιότυπη με αυτή των φωτοβολταϊκών. Επομένως, σε οικιακές
εγκαταστάσεις όπου υπάρχει πρόβλημα χώρου, η επιλογή υβριδικών φωτοβολταϊκών –
θερμικών συλλεκτών είναι σαφώς προτιμότερη των φωτοβολταϊκών. Στο συγκεκριμένο
παράδειγμα που εξετάστηκε απαιτούνται 25,69 m2 υβριδικών συλλεκτών έναντι 34,45 m2
φωτοβολταϊκών γεννητριών.

 Η οικονομική ανάλυση για τα δύο συστήματα που εξετάστηκαν έδειξε ότι στην περίπτωση
του υβριδικού συστήματος το κόστος είναι σαφώς υψηλότερο (10980 € έναντι 5000 €). Σε
κάθε περίπτωση όμως, σε ένα αμιγώς φωτοβολταϊκό σύστημα θα πρέπει να συνυπολογιστεί
και το κόστος του συστήματος παραγωγής θέρμανσης και ΖΝΧ που θα πρέπει να
εγκατασταθεί επιπλέον. Για το εδώ εξεταζόμενο σενάριο που προβλέπει την εγκατάσταση
αντλίας θερμότητας χαμηλών θερμοκρασιών (λειτουργία σε συνδυασμό με ενδοδαπέδιο
σύστημα εκπομπής), το κόστος για τα δύο συστήματα προκύπτει παρόμοιο, στα επίπεδα
των 11000 € περίπου.

 Τα αποτελέσματα της ανάλυσης που προηγήθηκε αναφέρονται στην κάλυψη των

πραγματικών ετήσιων αναγκών ενέργειας ενός κτιρίου μονοκατοικίας. Αν η ανάλυση αυτή
επεκταθεί στην κάλυψη των αναγκών πρωτογενούς ενέργειας, η ενσωμάτωση του
υβριδικού συστήματος που παρέχει ταυτόχρονα θέρμανση και ηλεκτρισμό πιθανότατα είναι
πιο ευνοϊκό σενάριο, δεδομένου του μεγάλου αριθμού φωτοβολταϊκών συλλεκτών που θα
χρειαστούν στην περίπτωση αυτή.

107
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) ΤΟΤΕΕ 20701-1/2010 «Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό
της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής
απόδοσης», Έκδοση Α’.
2) ΤΟΤΕΕ 20701-2/2010 «Θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών και έλεγχος της
θερμομονωτικής επάρκειας των κτιρίων», Έκδοση Α’.
3) ΤΟΤΕΕ 20701-3/2010 «Κλιματικά δεδομένα ελληνικών περιοχών», Έκδοση Α’.
4) ΤΟΤΕΕ 20701-4/2010 «Οδηγίες και έντυπα ενεργειακών επιθεωρήσεων κτιρίων, λεβήτων &
εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού», Έκδοση Α’.
5) Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής
Αλλαγής Δ6/Β/οικ. 5825/09-04-2010 (ΦΕΚ Β’ 407) «Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων
(ΚΕΝΑΚ)».
6) Οδηγία 2002/91/ΕΚ Ενεργειακή Αποδοτικότητα των Κτιρίων
7) Ν.3661/2008 «Μέτρα για την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και άλλες διατάξεις»
(ΦΕΚ Α’ 89).
8) Kyoto protocol
9) Κανόνας θερμομόνωσης κτιρίων
10)Σελλούντος.Β.Η., Θέρμανση-κλιματισμός, τόμος Α, Γ’ έκδοση ΣΕΛΚΑ-4Μ-ΤeΚΔΟΤΙΚΗ, Αθήνα,
2002.
11)Σελλούντος.Β.Η., Θέρμανση-κλιματισμός, τόμος Β, Γ’ έκδοση ΣΕΛΚΑ-4Μ-ΤeΚΔΟΤΙΚΗ, Αθήνα,
2002.
12)Σταμάτης Δ.Περδίος, «Ενεργειακή επιθεώρηση κτιρίων και βιομηχανιών».
13)Ζήσης Σ. «Ενεργειακή Απόδοση Κτιρίων», ΕΜΠ, Αθήνα, Φεβρουάριος 2011
14)Τοπρίσκα Ευαγγελία- Βασιλική, Τσίβου Μαρία, ¨Αξιολόγηση της ενεργειακής συμπεριφοράς
πανεπιστημιακών κτιρίων- Το κτίριο της υδραυλικής του ΑΠΘ¨, Διπλωματική εργασία τμήματος
Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2010
15)Πιπεράκη Μ. «Ενεργειακή βαθμονόμηση κτηρίου σύμφωνα με τον κανονισμό ενεργειακής
απόδοσης κτηρίων(Κ.Εν.Α.Κ)»,ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ, Ηράκλειο,Φεβρουάριος 2012
16)Avrutin V., Izyumskaya N., Morkoc H., Semiconductor solar cells: Recent progress in
terrestrial applications, Superlattices and Microstructures, 49, 2011, 337 – 364
17)Wang Q., Xie Y., Soltani F., Eslamian M., Progress in emerging solution-processed thin film
solar cells – Part I: Polymer solar cells, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 56, 2016,
347 – 361
18)Xing Y., Zhang K., Zhao J., Han P., Thermal and electrical performance analysis of silicon
vertical multi-junction solar cell under non-uniform illumination, Renewable Energy, 2016, 77 –
82
19)Skoplaki E., Boudouvis A., Palyvos J., A simple correlation for the operating temperature of
photovoltaic modules of arbitrary mounting, Solar Energy Materials and Solar Cells, 92, 2008,
1393 – 1402
20)Skoplaki E., Palyvos J., On the temperature dependence of photovoltaic module electrical
performance: A review of efficiency/power correlations, Solar Enegy, 83, 2009, 614 – 624
21)Tripanagnostopoulos Y., Aspects and improvements of hybrid photovoltaic/thermal solar
energy systems, Solar Energy, 81, 2007, 1117 – 1131
22)Tonui J., Tripanagnostopoulos Y., Improved PV/T solar collectors with heat extraction by
forced or natural air circulation, Renewable Energy, 32, 2007, 623 – 637
23)Tonui J., Tripanagnostopoulos Y., Performance improvement of PV/T solar collectors with
natural air flow operation, Solar Energy, 82, 2008, 1 – 12

108
 24)Yazdanpanahi J., Sarhhadi F., Adeli M., Experimental investigation of exergy efficiency of a
solar photovoltaic thermal (PVT) water collector based on exergy losses, Solar Energy, 2015,
118, 197 – 208
25)Tripathi R., Tiwari G., Al-Helal I., Thermal modelling of N partially covered photovoltaic
thermal (PVT) – Compound parabolic concentrator (CPC) collectors connected in series, Solar
Energy, 2016, 123, 174 – 184
26)Shyam, Tiwari G., Al-Helal I., Analytical expression of temperature dependent electrical
efficiency of N-PVT water collectors connected in series, Solar Energy, 2015, 114, 61 – 76
27)Aste N., Leonforte F., Del Pero C., Design, modeling and performance monitoring of a
photovoltaic–thermal (PVT) water collector, Solar Energy, 2015, 112, 85 – 99

Ιστοσελίδες:
a. Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας: www.cres.gr
b. Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας-ΤΕΕ: www.tee.gr
c. Ελληνική στατιστική αρχή: www.statistics.gr
d. Υπουργείο ανάπτυξης: www.ypan.gr
e. Υπουργείο περιβάλλοντος ενέργειας και κλιματικής αλλαγής: www.ypeka.gr
f. Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πατρών: www.teipat.gr
g. Ειδική υπηρεσία επιθεωρητών περιβάλλοντος: www.minenv.gr
h. Ρυθμιστική αρχή ενέργειας: www.rae.gr
i. Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας: www.kape.gr
j. www.ecodomisi.gr
k. lampini.gr/
l. www.greekarchitects.gr/
m. www.electroled.gr/
n. www.dei.gr/
o. el.wikipedia.org/
p. http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/
q. www.solimpeks.com

109
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α – ΤΕΧΝΙΚΑ ΦΥΛΛΑΔΙΑ

110
111
112
113
114
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β – ΚΩΔΙΚΑΣ MATLAB

115
% PV Installation Power Output Calculator

% Weather Data (PVGIS)

I=xlsread('Irradiation.xlsx'); % Solar Irradiation Data (W/m2)
Ta=xlsread('Temperature.xlsx'); % Ambient Temperature Data (Celsius)

% PV module parameters
h_mod=0.131; % Module efficiency
b=0.004; % Efficiency temperature coefficient
P_mod=180; % Module power (W)
S=1.378; % Module surface (m2)

% Installation parameters
M=56; % Number of modules
A=S*M; % PV installation total area (m2)
P_inst=(M*P_mod)/1000; % PV installation total power (kWp)
h_el=0.85; % Installation electrical efficiency (inverter, cables etc.)
c=0.036; % Installation temperature dependent parameter

for i=1:61
for j=1:4

Tm(i,j)= Ta(i,j)+c*I(i,j); %Module temperature per 15 minutes

h(i,j)= h_mod*(1-b*(Tm(i,j)-25)); %Module efficiency per 15 minutes
P(i,j)= (h_el*h(i,j)*I(i,j)*A)/(4*1000); % Installation power output per
15 minutes (kW)

end
end

Day=sum(P) % Daily power output (kWh)

Month=(sum(P))*30 % Monthly power output (kWh)
Season=(sum(P))*90 % Seasonal power output (kWh)
Year=sum(Season) % Yearly power output (kWh)

P_per_kWp=Year/P_inst % Yearly power output per installed kWp (kWh/kWp)

116
% PV-Thermal Installation Power Output Calculator for January

% Weather Data (PVGIS, KENAK)

I=xlsread('Irradiation.xlsx'); % Solar Irradiation Data (W/m2)
Ta=xlsread('Temperature.xlsx'); % Ambient Temperature Data (Celsius)

Tin=10.4*ones(61,8);
b=0.004;
hmod=0.1268;
hel=0.85;
Ar=1.42;

for i=1:61
for j=1:8

B1=-75.24*Tin(i,j);
B2=0.69*I(i,1)+5.7*Ta(i,1)-2.85*Tin(i,j);
A=[1 -75.2; 1 2.85];
B=[B1; B2];
X=inv(A)*B;
Qth(i,j)= (X(1,1))/4;
Tout(i,j)= X(2,1);

Tm(i,j)=(Tin(i,j)+Tout(i,j))/2;
h(i,j)= hmod*(1-b*(Tm(i,j)-25));
Qel(i,j)=(hel*h(i,j)*I(i,1)*Ar)/4;

Tin(i,j+1)=Tout(i,j);

end
end

117
% PV-Thermal Installation Power Output Calculator for April

% Weather Data (PVGIS, KENAK)

I=xlsread('Irradiation.xlsx'); % Solar Irradiation Data (W/m2)
Ta=xlsread('Temperature.xlsx'); % Ambient Temperature Data (Celsius)

Tin=14.8*ones(61,8);
b=0.004;
hmod=0.1268;
hel=0.85;
Ar=1.42;

for i=1:61
for j=1:8

B1=-75.24*Tin(i,j);
B2=0.69*I(i,2)+5.7*Ta(i,2)-2.85*Tin(i,j);
A=[1 -75.2; 1 2.85];
B=[B1; B2];
X=inv(A)*B;
Qth(i,j)= (X(1,1))/4;
Tout(i,j)= X(2,1);

Tm(i,j)=(Tin(i,j)+Tout(i,j))/2;
h(i,j)= hmod*(1-b*(Tm(i,j)-25));
Qel(i,j)=(hel*h(i,j)*I(i,2)*Ar)/4;

Tin(i,j+1)=Tout(i,j);

end
end

118
% PV-Thermal Installation Power Output Calculator for July

% Weather Data (PVGIS, KENAK)

I=xlsread('Irradiation.xlsx'); % Solar Irradiation Data (W/m2)
Ta=xlsread('Temperature.xlsx'); % Ambient Temperature Data (Celsius)

Tin=25.6*ones(61,8);
b=0.004;
hmod=0.1268;
hel=0.85;
Ar=1.42;

for i=1:61
for j=1:8

B1=-75.24*Tin(i,j);
B2=0.69*I(i,3)+5.7*Ta(i,3)-2.85*Tin(i,j);
A=[1 -75.2; 1 2.85];
B=[B1; B2];
X=inv(A)*B;
Qth(i,j)= (X(1,1))/4;
Tout(i,j)= X(2,1);

Tm(i,j)=(Tin(i,j)+Tout(i,j))/2;
h(i,j)= hmod*(1-b*(Tm(i,j)-25));
Qel(i,j)=(hel*h(i,j)*I(i,3)*Ar)/4;

Tin(i,j+1)=Tout(i,j);

end
end

119
% PV-Thermal Installation Power Output Calculator for October

% Weather Data (PVGIS, KENAK)

I=xlsread('Irradiation.xlsx'); % Solar Irradiation Data (W/m2)
Ta=xlsread('Temperature.xlsx'); % Ambient Temperature Data (Celsius)

Tin=19.7*ones(61,8);
b=0.004;
hmod=0.1268;
hel=0.85;
Ar=1.42;

for i=1:61
for j=1:8

B1=-75.24*Tin(i,j);
B2=0.69*I(i,4)+5.7*Ta(i,4)-2.85*Tin(i,j);
A=[1 -75.2; 1 2.85];
B=[B1; B2];
X=inv(A)*B;
Qth(i,j)= (X(1,1))/4;
Tout(i,j)= X(2,1);

Tm(i,j)=(Tin(i,j)+Tout(i,j))/2;
h(i,j)= hmod*(1-b*(Tm(i,j)-25));
Qel(i,j)=(hel*h(i,j)*I(i,4)*Ar)/4;

Tin(i,j+1)=Tout(i,j);

end
end

120