Budowa i funkcja oka

Zdolność widzenia jest kluczową umiejętnością dla funkcjonowania organizmu tak w świecie
ludzi jak i zwierząt. Możliwość percepcji wzrokowej otaczającego nas świata dla nam narząd
wzroku, na który składają się oko i towarzyszące mu narządy. Dzięki prawidłowemu
działaniu i współpracy wszystkich elementów gałki ocznej i oczodołu jesteśmy w stanie
orientować się w otoczeniu, widzieć wyraźnie oraz dostrzegać złożoność barwy i światła.
Działanie oka opiera się na zasadach optyki, które człowiek poznał i nauczył
się wykorzystywać już dawno temu, budując mikroskopy, lunety i teleskopy.

W skład narządu wzroku wchodzą:

• gałka oczna, która pełni zasadniczą funkcję w odbiorze bodźców wzrokowych;

• nerw wzrokowy;

• narządy dodatkowe, które stanowią części aparatu ochronnego i ruchowego gałki ocznej.

Średnica gałki ocznej waha się między 22 a 24 mm. Położona jest w oczodole,
który dodatkowy wypełniony jest tkanką tłuszczową.

Budowa oka ma charakter warstwowy. Biorąc pod uwagę funkcję i budowę

każdej z warstw, wyróżniamy:

błonę środkową - naczyniową,

błonę wewnętrzną - nerwową.

błonę zewnętrzną - włóknistą,

Naczyniówka: stanowi położoną najbardziej ku tyłowi część błony naczyniowej oka.

W jej obrębie przebiegają liczne naczynia krwionośne zaopatrujące gałkę oczną oraz siatkówkę.
Jej przednim przedłużeniem jest ciało rzęskowe (którego funkcją jest regulowanie grubości
soczewki, a przez to jej zdolności od skupiania promieni świetlnych) oraz tęczówka.

Ciało rzęskowe: jako część błony naczyniowej jest strukturą bardzo bogato ukrwioną.
Zbudowane jest z gładko mięśniowych nitek ścięgnistych, tworzących mięsień rzęskowy, który przy
pomocy drobnych wiązadełek, przymocowany jest do powierzchni soczewki. Jego skurcz i rozkurcz
regulują grubość soczewki, która pod wpływem pracy mięśnia rzęskowego ulega uwypukleniu bądź
też spłaszczeniu, dostosowując się do widzenia obrazów z różnej odległości.

Tęczówka : stanowi położoną najbardziej z przodu część błony naczyniowej oka. Komórki jej zrębu
i nabłonka barwnikowego zawierają pigment decydujący o kolorze oczu. Im więcej barwnika w zrębie
tym oczy są ciemniejsze. Natomiast jeśli zrąb jest słabo wybarwiony, a przebija przez
niego nabłonek barwnikowy, wówczas oczy są niebieskie.

Źrenica : znajduje się tuż przed soczewką i odruchowo zmienia swoją średnicę (wahając się między 3 a
6 mm) w zależności od intensywności światła. Jest to możliwe dzięki skurczom mięśniówki gładkiej
znajdującej się w tęczówce. Reguluje ona tym samym ilość światła docierającego do oka i dlatego praca
tęczówki porównywana jest często do funkcji przesłony w aparacie fotograficznym.

Komora przednia oka: jest to przestrzeń zawarta między tylną powierzchnią rogówki a przednią
powierzchnią tęczówki. Jej wnętrze wypełnia płyn, który produkowany jest w ciele rzęskowym a odpływa
w kącie tęczówkowo-rogówkowym, zwanym kątem przesączania. Znajdują się tam żyły wodne uchodzące
do żył twardówki. Utrzymanie stałej ilości płynu warunkuje utrzymanie właściwego ciśnienia w oku.

Soczewka : położona jest z tyłu w stosunku do tęczówki i jest umocowana do ciała rzęskowego za pomocą
cienkich włókienek tzw. więzadełek Zinna. Po rogówce jest ona drugą strukturą oka, która ma zdolność
załamywania promieni świetlnych. Zbudowana jest z przezroczystej masy substancji białkowych, które
otoczone są torebką. Wraz z wiekiem wnętrze soczewki często mętnieje, co określa się mianem zaćmy
lub katarakty. Wówczas brak przezierności soczewki uniemożliwia ostre widzenie. Stosuje się w
tym przypadku leczenie operacyjne i usuwa się zmętniałą soczewkę w jej miejsce stosując szkła
korekcyjne.

Komora tylna oka: jest to przestrzeń zawarta między tylna powierzchnią tęczówki a przednią
powierzchnią soczewki. Jej wnętrze wypełnia dokładnie ten sam płyn co komorę przednia oka.
Przepływa on przez źrenicę i trafia do komory przedniej, gdzie odprowadzany jest przez
kąt przesączania.

Ciało szkliste : jest to przestrzeń położona do tyłu od soczewki, wypełniająca całą gałkę oczną.
Jej wnętrze wypełnia galaretowata, przezroczysta masa, która zawiera około 98% wody. W jego
przedniej części znajduje się zagłębienie, gdzie spoczywa soczewka. Jego funkcją jest utrzymanie
kształtu i regulacja ciśnienia gałki ocznej.

Rogówka, soczewka, płyn wypełniający komory oka i ciało szkliste są strukturami zupełnie
przezroczystymi i tworzą układ dioptryczny oka, którego funkcją jest odpowiednie załamanie
promieni świetlnych, tak by umożliwić powstanie obrazu na siatkówce.

NERWOWA BŁONA WEWNĘTRZNA GAŁKI OCZNEJ

Siatkówka : wyściela wnętrze gałki ocznej i stanowi jej światłoczułą część odpowiedzialną
za powstawanie obrazów w oku. Jest błoną odbierającą bodźce świetlne. Wykazuje skomplikowaną
budowę wewnętrzną, która można zaobserwować pod mikroskopem. Zbudowana jest z 10 warstw,
które układają się kolejno (idąc do wnętrza gałki ocznej:

 warstwa barwnikowa siatkówki,

 warstwa receptorowa, światłoczuła zbudowana z nabłonka nerwowego,
 błona graniczna zewnętrzna,
 warstwa jądrzasta zewnętrzna,
 warstwa splotowata zewnętrzna,
 warstwa jądrzasta wewnętrzna,
 warstwa splotowata wewnętrzna,
 warstwa zwojowa nerwu wzrokowego,
 warstwa włókien nerwowych,
  błona graniczna wewnętrzna.

Warstwa nerwowo-nabłonkowa - stanowi warstwę receptorową i to właśnie tutaj są odbierane

bodźce wzrokowe. Pozostała część siatkówki pełni funkcję pomocniczą w przewodzeniu bodźców.

Impulsy nerwowe powstające w komórkach światłoczułych ulegają najpierw przetworzeniu

na poziomie siatkówki, skąd są przekazywaną drogą nerwu wzrokowego do mózgu. Siatkówka
jest struktura bardzo czułą i już kilka fotonów światła jest w stanie ją pobudzić.

MIĘŚNIE GAŁKI OCZNEJ

Pierścień ścięgnisty wspólny jest miejscem przyczepu wszystkich mięśni okoruchowych z wyjątkiem
mięśnia skośnego górnego i dźwigacza powieki górnej. Natomiast wszystkie mięśnie poza mięśniem
dźwigaczem powieki górnej swój drugi przyczep mają w obrębie twardówki.

APARAT OCHRONNY OKA

Tworzą go powieki: dolna i górna. Tworzą je uwypuklenia skóry, a ich funkcją jest zabezpieczenia
gałki ocznej przed nadmiernym natężeniem światła i urazami. Ich ciągły ruch warunkuje odpowiednie
nawilżenie powierzchni gałki ocznej oraz stałe usuwanie ciał obcych i innych zanieczyszczeń.