Pojęcie kultury – test a

Nr zad. Propozycje odpowiedzi

1. Natura: kamień, góra, klif nadmorski
Kultura: ogród francuski, piramida Cheopsa, szkółka leśna
Natura – pierwotny stan przyrody nie noszący śladów ingerencji człowieka.
2. Homo religiosus to określenie człowieka religijnego, przekonanego, że wiara
i obrzędy nadają sens jego życiu.
Animal symbolicum to istota posługująca się symbolami związanymi m.in. z mitami.
Homo ludens to termin nazywający istotę zdolną do zabawy i odczuwania radości.
3. Definicja Cycerona ujmowała kulturę w wąskim zakresie i wartościująco, jako zbiór
cennych dokonań własnej nacji, umożliwiających budowanie życia społecznego (np.
pismo, sztuka czy prawo). Natomiast obecnie stosujemy definicję szeroką i opisową,
wedle której kulturą są wszelkie przejawy ludzkiej aktywności dziedziczonej
pokoleniowo oraz przyswojonej przez całe społeczności.
4. • etnografia – opis warunków społecznych, etnicznych i historycznych, które
kształtują kulturowy wymiar życia człowieka
• antropologia kulturowa – analiza na podstawie badań terenowych zróżnicowanych
w zależności od kultury m.in. wzorców, wartości i norm, które składają się na
system kultury jako całości
• kulturoznawstwo – badanie w oparciu o zdobycze wielu nauk (np. socjologii,
antropologii czy literaturoznawstwa) wszystkich obszarów działalności człowieka,
związanych przede wszystkim z życiem codziennym, a także ze sztuką
5. Kultura materialna: obraz malarski, grzebień, maszyna drukarska
Kultur duchowa: islam, zasady savoir vivre’u, język polski
Artefakt kultury – przedmiot stworzony przez człowieka, mający zastosowanie oraz
formę warunkowaną kulturą, w jakiej powstał, łączący w sobie aspekt materialny
i duchowy tej kultury.
6. Reportaże o najnowszych wydarzeniach w świecie sztuki, a także sprawozdania
z premier teatralnych i kinowych możemy obejrzeć w programach kulturalnych.
Nasz sposób bycia w trakcie spotkań rodzinnych oraz przyjacielskich jest
zachowaniem kulturowym, wynikającym z zasad, które zostały nam wpojone dzięki
wychowaniu, a także przebywaniu w określonej grupie społecznej.
7. sacrum
• kościół
• cmentarz
• Grób Nieznanego Żołnierza
profanum
• sklep
• kino
• droga osiedlowa
8. Czas święty od świeckiego różni się tym, że przebiega w ściśle określonych ramach
wyznaczonych przez cyklicznie powtarzające się okresy w roku kalendarzowym
oraz przez ustalone rytuały i zwyczajowe czynności, związane z sensem danego
święta. Czas święty jest okresem wypełniania obowiązków wobec bóstwa, a wykres
jego struktury miałby kształt koła. W czasie świętym, wedle wierzeń społeczności
pierwotnych, reaktualizowany jest mit, dzięki czemu świat jest stwarzany na nowo.
Pojęcie kultury – test b
Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. Natura: potok górski, muszla, grota skalna
Kultura: staw hodowlany, park, skwer
Natura – pierwotny stan przyrody nie noszący śladów ingerencji człowieka.
2. Homo faber to określenie istoty zdolnej do twórczości, wytwarzania i pracy.
Animal symbolicum to istota posługująca się symbolami, m.in. związanymi ze
sztuką.
Homo consumens to nowy termin oznaczający jednostkę konsumującą masowo
produkowane dobra użytkowe.
3. Cywilizacja to szeroko rozwinięta kultura, budowana w ciągu setek lub tysięcy lat
przez wielkie skupisko ludności na rozległym terenie. Oznacza poziom rozwoju
kultury, w którym pielęgnowane jest bogate dziedzictwo przeszłych pokoleń,
a ludzie zajmują się dziedzinami związanymi z posiadaniem czasu wolnego,
nieuzależnionego od walki o przetrwanie.
4. Bronisław Malinowski, Miracea Eliade, Stefan Czarnowski, Oskar Kolberg
Miracea Eliade był rumuńskim religioznawcą, który opracował zagadnienie historii
religii, a ponadto stworzył termin homo religiosus.
5. Kultura materialna: kombinerki, katedra, mikser
Kultura duchowa: bajka o Kopciuszku, teoria Einsteina, pacyfizm
Artefakt kultury – przedmiot stworzony przez człowieka, mający zastosowanie oraz
formę warunkowaną kulturą, w jakiej powstał, łączący w sobie aspekt materialny
i duchowy tej kultury.
6. Teatry, kina, filharmonie i inne instytucje kulturalne są społeczeństwu niezbędne, by
kształtować i zaspokajać jego potrzebę obcowania ze sztuką, twórczością i pięknem.
Kulturowe wzorce zachowania wobec ludzi starszych i słabszych są jednymi
z najważniejszych, umożliwiających zrównoważony rozwój społeczeństwa.
7. przestrzeń dospołeczna
• miejski dom kultury
• herbaciarnia
• klub muzyczny
przestrzeń osobista
• granice naszego ręcznika na plaży
• biurko nauczyciela w trakcie lekcji
• kabina prysznicowa, kiedy z niej korzystamy
8. Ciało staje się znakiem kultury poprzez jego ubieranie, nadawanie mu określonych
kształtów dzięki ćwiczeniom, upiększanie go zgodnie z kanonami wyglądu lub
w opozycji wobec nich, np. poprzez tatuowanie, kolczykowanie czy farbowanie
włosów. Jego czysty, schludny wygląd oraz nasza kontrola nad jego odruchami
świadczą o opanowaniu przez nas reguł życia społecznego, a wszelkie elementy
stroju mają sygnalizować nasze miejsce w zbiorowości oraz nasz światopogląd.

Typy kultury – test a

Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. Grupa społeczna to każda ludzka zbiorowość, powiązana siecią interakcji z innymi
grupami w społeczeństwie. Jest nią np. rodzina, grupa przyjaciół czy społeczność
regionalna. Zbiorowości te budują, kształtują i rozwijają osobowość jednostki od jej
narodzin poprzez dorastanie aż do kolejnych etapów dorosłego życia. W grupach
możliwa jest także jej samorealizacja, a przede wszystkim – przekazywanie dorobku
kultury z pokolenia na pokolenie.
2. Kultura europejska to wzorzec kultury, zbiór ideałów i kanon dzieł sztuki będących
źródłem kultury współczesnej na naszym kontynencie. Pod tym pojęciem należy
rozumieć również dziedzictwo starożytnej Grecji i Rzymu, średniowiecznej kultury
 łacińskiej oraz centrów życia kulturalnego w różnych epokach, takich jak Włochy,
Francja, Niemcy i Anglia. Kultura europejska to także spadek po dawnym,
warstwowym społeczeństwie
3. • wytwórcą rzemieślnik lub amatorski, najczęściej anonimowy artysta
• odbiorcą wytworów kultury członek małej społeczności, nie nawiązujący
kontaktów poza własną grupą, niewykształcony
• wytwórca i odbiorca mają bezpośredni kontakt, znają się
• praktyczny, rytualny związek przedmiotów z kontekstem życia danej zbiorowości,
twórczość wedle ustalonych wzorów
4. kultura niska – kultura słabo wykształconych warstw społecznych, dostarczająca
nieskomplikowanej rozrywki
kultura masowa – kultura tworzona przez koncerny rozrywkowe dla wielkich rzesz
ludzi zamieszkałych w miastach i korzystających ze środków masowego przekazu
kultura popularna – kultura dostosowana do potrzeb modelowego, przeciętnego
odbiorcy, trafiająca do szerokiego grona ludzi
5. • degradacja środowiska naturalnego
• wykorzystywanie pracowników wielkich międzynarodowych firm
• rozwarstwienie społeczne na bardzo biednych i bardzo bogatych
• zanik tożsamości lokalnej, upodabnianie się do siebie różnych kultur
6. Kultura lokalna to środowisko, w jakim jednostka urodziła się i wychowała,
zdobywała pierwsze życiowe doświadczenia, które wpłynęły na ukształtowanie się
jej tożsamości, a także najbliższe otoczenie aktualnego miejsca życia człowieka,
nawet jeżeli urodził się gdzie indziej.
7. Elementy kultury narodowej stanowią m.in. historia, język, wyznanie, zwyczaje,
symbole i bohaterowie.
8. Kontrkultura to ruch młodzieżowy, artystyczny lub intelektualny odrzucający
elementy kultury oficjalnej, takie jak np. materializm czy dyskryminacja,
i proponujący nowe idee, prowadzące do pozytywnych przemian w społeczeństwie.
Sprzeciw wobec istnienia jednej kultury tworzonej przez przemysł rozrywkowy
i propagowanie aktywnego tworzenia kultury to cechy ruchów alternatywnych.
Subkultura jest pojęciem oznaczającym ogół cech (np. wygląd zewnętrzny czy
rodzaj słuchanej muzyki) oraz wartości odróżniających określoną grupę społeczną
od pozostałych, co sprawia, że jej członkowie mają poczucie wspólnoty
i bezpieczeństwa.

Typy kultury – test b

Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. Jednostka przyswaja kulturę własnej grupy poprzez obserwację i naśladownictwo
zachowań rodziców i innych członków grupy, a także poprzez kształtujące ją
zachowania wychowawcze, również warunkowane przez typ kultury.
2. Kultura rycerska, mieszczańska i chłopska to historyczne typy kultury europejskiej,
związane z istnieniem czterech stanów w dawnym społeczeństwie. W polskiej
historii największe znaczenie miała kultura rycerska, z której wykształciła się
kultura szlachecka, natomiast kultura mieszczańska odegrała dużo mniejszą rolę.
3. • wytwórcą profesjonalny artysta, często sławny i podziwiany
• odbiorcą wytworów kultury wykształcone grupy społeczne o wysokim statusie,
dysponujące odpowiednim przygotowaniem
• wytwórca i odbiorca spotykają się w sytuacji np. koncertu, a w wypadku kontaktu
pośredniego twórca najczęściej nie jest anonimowy
• dzieła są unikatowe, oryginalne, powstały wedle ustalonego kanonu estetycznego
i przekazują określoną hierarchię wartości
4. homogenizacja kultury – zjawisko przemieszania elementów kultury wysokiej
i niskiej, prowadzące do zaniku różnic między typami kultury
makdonaldyzacja – sposób funkcjonowania różnych instytucji podobny do modelu
 działania barów szybkiej obsługi
postmodernizm – refleksja nad współczesną kulturą, ukształtowana w czasach
rozwoju społeczeństwa masowego i upadku systemu wartości opartego na
racjonalizmie
5. • szybki przepływ informacji, szybkie podróżowanie
• szerokie rozprzestrzenianie pozytywnych idei, np. demokracji
• szansa na nieograniczone uczestnictwo w kulturze i poznawanie dziedzictwa
innych narodów
• rozwijanie postawy tolerancji i otwartości
6. Kultura regionalna to zespół charakterystycznych cech (np. gwara, ubiór, kuchnia,
obyczaje) powodujących, że dany teren różni się od innych, a tożsamość jego
mieszkańców opiera się na poczuciu więzi z tradycją i historią tego obszaru.
7. Funkcją stereotypów narodowych jest m.in. wzmocnienie poczucia tożsamości
poprzez wyraźne odróżnienie cech własnej nacji od innych.
8. Aktywny odbiór kultury przejawia się wybieraniem spośród dostępnej oferty
programów czy innych rozrywek pozycji wartościowych i zgodnych z naszymi
preferencjami oraz na świadomym, krytycznym odbiorze tego, co widzimy lub
w czym bierzemy udział.
Różnice między twórczością a uczestniczeniem w wydarzeniach kulturalnych
polegają na tym, że w pierwszym wypadku sami wytwarzamy dobra kulturalne
i bywamy w trakcie tego procesu oglądani, natomiast w drugim – stajemy się
widzami, a czasem współautorami dokonań innych twórców.
Animacja kultury oznacza organizowanie i wspomaganie życia kulturalnego
lokalnych społeczności oraz umożliwianie uczestnikom tej wspólnoty
samorealizacji, odkrywania i zaspokajania własnych potrzeb kulturalnych.

Sztuka i dzieło sztuki – test a

Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. Mimesis oznacza zasadę naśladowania i dopełniania rzeczywistości w ludzkiej
twórczości oraz zdolność odtwarzania idei w widzialnej formie.
2. Sztuki wyzwolone to wyodrębniona w starożytności grupa dziedzin ludzkiej
twórczości, których opanowanie było obowiązkiem każdego obywatela chcącego
brać udział w życiu politycznym. Dziedziny te nie były związane z wysiłkiem
fizycznym i pracą rąk.
3. arytmetyka, łowiectwo, geometria, grafika, astronomia, recytacja, muzyka,
architektura, taniec towarzyski, medycyna, dialektyka, sztuka militarna, retoryka,
rzeźba, gramatyka, malarstwo
4. Termin sztuki plastyczne różni się od terminu sztuki piękne tym, że został
rozpowszechniony później (w XIX w.), nie podkreślał najważniejszego dotychczas
celu sztuki, jakim było piękno, i zarazem nie wartościował. Ponadto zakres terminu
jest węższy – nie zaliczano do sztuk plastycznych np. poezji, tańca, muzyki czy
teatru, czyli dziedzin uważanych wcześniej za sztuki piękne.
5. Status artysty ewoluował na przestrzeni wieków od bycia rzemieślnikiem,
wykonawcą zleceń posiadającym określone umiejętności techniczne, poprzez figurę
naukowca, geniusza bliskiego Bogu, przedsiębiorczego, obytego ze światem
dworzanina aż do artysty wyklętego, buntownika wyobcowanego ze społeczeństwa.
Współcześni twórcy z kolei są zarówno konsumentami, jak i obserwatorami
masowej konsumpcji; bywają też ikonami popkultury. Mają ponadto największą
w dziejach swobodę tworzenia oraz są niezależni od wymogów ograniczających
dawnych artystów, np. posiadania umiejętności rysunku.
6. A. funkcja kultowa, magiczna
B. funkcja dydaktyczna, estetyczna, komunikacyjna, symboliczna
7. Dziełem sztuki nazywamy obiekt, stworzony celowo przez artystę albo wybrany
 przez niego, który odtwarza rzeczywistość lub kreuje nową czy wyraża przeżycia
twórcy w taki sposób, że oddziałuje na odbiorcę, zachwycając go, wzruszając bądź
wstrząsając nim.
8. • nadmiar elementów dekoracyjnych, złoceń, wzorów i faktur tkanin
• wywoływanie silnego efektu dominacją mocnego różu
• nieumiarkowane i pozbawione kontekstu nawiązywanie do wzorów wnętrz
dworskich dawnych epok (ramy obrazów, dekoracja szafy, lustro, żyrandol)
• przemieszanie elementów przynależnych do różnych estetyk, nagromadzenie
plastikowych lalek, aniołków

Sztuka i dzieło sztuki – test b

Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. Tèchne to termin określający czynności, których wykonywania można się nauczyć
oraz które są możliwe do rozumowego opanowania.
2. Sztuki pospolite to wyodrębniona w starożytności grupa dziedzin ludzkiej
twórczości wymagających fizycznego wysiłku i pracy rąk, z tego powodu cenionych
niżej niż zajęcia wymagające jedynie używania umysłu.
3. arytmetyka, łowiectwo, geometria, grafika, astronomia, recytacja, muzyka,
architektura, taniec towarzyski, medycyna, dialektyka, sztuka militarna, retoryka,
rzeźba, gramatyka, malarstwo
4. Termin sztuki wizualne różni się od terminu sztuki plastyczne tym, że jest
określeniem XX-wiecznym, dużo szerszym niż wszystkie wcześniejsze terminy
związane ze sztuką. Oznacza więc nie tylko architekturę, rzeźbę, rzemiosło
artystyczne, malarstwo i grafikę, jak to miało miejsce w przypadku sztuk
plastycznych, lecz także wszystkie odbierane wzrokiem formy twórczości,
pozostające poza tradycyjnymi kanonami, zasadami i dziedzinami dawnych sztuk
pięknych.
5. Instytucja muzeum w dzisiejszym rozumieniu wykształciła się w XIX w., kiedy to
otwarto m.in. kolekcje królewskie dla publiczności spoza dworu i elit społecznych.
Idea gromadzenia dzieł, łupów wojennych i innych osobliwości znana była od
starożytności, kiedy to zbiory różnych cennych dóbr przechowywano przy
większych świątyniach. Skarbce o podobnej zawartości istniały przy
średniowiecznych kościołach, a później na dworach możnowładców, gdzie były
własnością prywatną, pokazywaną wąskiemu kręgowi gości, świadczącą o statusie
właściciela. Współczesne centrum sztuki poszerzyło zakres zadań w stosunku do
muzeum – łączy funkcję gromadzenia i eksponowania zbiorów z działalnością
edukacyjną, wydawniczą i integracyjną.
6. A. funkcja kultowa, magiczna
B. funkcja ekspresywna, dydaktyczna, estetyczna, komunikacyjna, symboliczna
7. Piękno to kategoria estetyczna, do której dążyli twórcy poprzez realizowanie
wzorców idealnego dzieła, odmiennych w różnych wiekach. Spełnienie wszystkich
kryteriów dotyczących obiektu sztuki w danej epoce było jednoznaczne
z określeniem go pięknym. Najczęściej piękno rozumiano jako harmonijne,
uporządkowane połączenie w dziele proporcjonalnych elementów odznaczających
się szczególnym blaskiem albo siłą wyrazu.
8. • brak harmonii, wywoływanie silnej ekspresji i wrażenia niepokoju, zagrożenia
• ostentacyjnie niestaranny, imitujący amatorski rysunek karykaturalnych postaci
z wyeksponowanymi negatywnymi cechami wyglądu
• obecność makabrycznych elementów (kości, krew, broń, tułowia bez głów)
• dążenie do maksymalnego autentyzmu i efektywności społecznie zaangażowanego
przekazu

Komunikacja kulturowa – test a

 Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. Słowa Edwarda T. Halla odnoszą się do roli komunikacji w tworzeniu i
przechowywaniu dorobku kulturowego oraz przekazywaniu go z pokolenia na
pokolenie. Gdyby nie umiejętność komunikowania się oraz pokonywania w ten
sposób bariery czasu i przestrzeni, zaistnienie kultury nie byłoby możliwe.
3. znak naturalny – inaczej oznaka lub symptom, to zjawisko występujące niezależnie
od naszej woli i kultury, w której żyjemy, związane, jak sama nazwa wskazuje,
z procesami naturalnymi, np. funkcjonowaniem naszego organizmu (dreszcze są
oznaką gorączki) czy procesami przyrodniczymi (dym jest symptomem ognia)
symbol – rodzaj znaków o kulturowo warunkowanych, niejednoznacznych sensach,
przedstawiających w formie graficznej albo słownej idee lub uczucia, odwołujących
się do tradycji kultury i wymagających od odbiorcy określonego zasobu wiedzy
4. Dzieło Bouchera wskazuje na wagę wspólnych rodzinnych posiłków w kameralnej
atmosferze – śniadanie, w przeciwieństwie do obiadu czy kolacji, jest najczęściej
zarezerwowane dla najbliższych. Na podstawie obrazu można również
wywnioskować, że dzieci są ważnymi członkami rodziny, otaczanymi troskliwą
opieką i uwagą, obdarowywanymi zabawkami oraz że istnieje pewien typ wnętrza
i jego wystroju kojarzony z europejskim kręgiem kulturowym. Możemy też
zaobserwować wzorce wyglądu i urody. Samo dzieło także powstało wedle
konwencji obowiązujących przez wieki w naszej kulturze – jest realistyczne,
wiernie ukazuje wnętrze, daje złudzenie przestrzeni i trójwymiarowości, operuje
światłocieniem oraz delikatnie idealizuje postaci.
5. Herbert McLuhan, kanadyjski filozof i socjolog, uważał media za formę
udoskonalania możliwości ludzkiego ciała. Twierdził, że rodzaj używanych mediów
wpływa na rozwój kultury i jej specyfikę, a także na treść komunikowanych
przekazów oraz na sposób myślenia ludzi.
6. Media to narzędzia pomagające ludziom pokonywać bariery czasu i przestrzeni.
Środki te można pojmować jako nośniki wszystkich znaczeń w kulturze, dlatego do
tej kategorii zaliczamy m.in. język, sztukę, stroje czy literaturę. Badacze uważają je
również za sposoby rozszerzania zakresu możliwości ludzkiego ciała – druk
uzupełnia mowę, rower wspomaga stopy, a film udoskonala wzrok.
7. mass media – instytucje wytwarzające komunikaty informacyjne lub rozrywkowe
w celu dostarczania ich w krótkim czasie dużej liczbie anonimowych odbiorców
nowe media – techniki łączenia możliwości mediów tradycyjnych dzięki użyciu
języka programowania komputerowego, co stwarza środki przekazu o bardziej
zaawansowanej formie
multimedia – są wykorzystywane przez współczesnych artystów, ponieważ
umożliwiają połączenie wielu środków wyrazu
media interaktywne – oferują możliwość przesyłania i otrzymywania komunikatów
zwrotnych, a także współtworzenia różnych treści z użyciem interfejsu
8. Kultura słowa: kultura plemienna; Homer; retoryka; dominacja słuchu;
zapamiętywanie opowieści; mity; autorytet starszych; formuły zaklęć
i błogosławieństw
Kultura pisma: popularność listów; racjonalizm; analiza ciągów przyczynowo-
skutkowych; myślenie abstrakcyjne; dominacja wzroku; piktogramy; hieroglify;
monopol władzy na wiedzę, której zdobycie jest uzależnione od posiadania
konkretnej umiejętności

Komunikacja kulturowa – test b

Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. Stwierdzenie autorstwa Herberta Marshalla McLuhana zamyka w krótkiej formie
istotę globalnej komunikacji i jej efekt. Na skutek pokonania barier związanych
z czasem i przestrzenią człowiek zatracił świadomość gigantycznych odległości,
jakie go dzielą od drugiego końca globu, zwłaszcza jeżeli może się z jego
 mieszkańcem komunikować w czasie rzeczywistym za pośrednictwem telefonu lub
komputera i na bieżąco dowiadywać, co aktualnie się u niego dzieje, czyli mieć
z nim relację tak bliską, jak niegdyś tylko sąsiedzi albo mieszkańcy małych
miejscowości. Twierdzenie to zwraca również uwagę na fakt, że kultury z różnych
części globu upodobniają się do siebie, skutkiem czego zaczynamy zachowywać
i ubierać się podobnie, tak jakbyśmy pochodzili z jednej wielkiej kultury.
3. znak konwencjonalny – znak o znaczeniu opartym na umowie społecznej, czyli
konwencji panującej w danym kręgu kulturowym; jego znaczenie bywa ograniczone
do jednej kultury, a odczytanie zależy od jej znajomości lub bycia jej członkiem
kod – uporządkowany i sformalizowany system znaków powstały w celu
rejestrowania i przekazywania informacji, wymagającym od użytkownika
znajomości zasad jego odszyfrowywania oraz rozumienia intencji nadawcy kodu, co
jest możliwe, gdy obie strony odnoszą się do wspólnych kontekstów
4. Obraz Giorgio Vasariego przede wszystkim utrwala jeden z najbardziej znanych
mitów kultury europejskiej – opowieść o Odyseuszu i jego wiernej żonie – a tym
samym tradycyjną pozycję i rolę kobiety. W dziele ukazane zostały typowe kobiece
zajęcia, takie jak tkanie i przędzenie, wykonywane wspólnie i oddzielnie od
mężczyzn, co wskazuje na podział zadań oraz obszarów przebywania płci w historii
naszej kultury. Możemy również obejrzeć elementy strojów z epoki oraz narzędzia
tkackie, a także zaobserwować ideał kobiecej urody.
Samo dzieło powstało wedle konwencji obowiązujących przez wieki w naszej
kulturze – ukazuje mit w kostiumie z epoki malarza oraz w scenerii fantastycznej
architektury, daje złudzenie przestrzeni i trójwymiarowości, operuje światłocieniem
oraz delikatnie idealizuje postaci.
5. Herbert McLuhan, kanadyjski filozof i socjolog, uważał media za formę
udoskonalania możliwości ludzkiego ciała. Twierdził, że rodzaj używanych mediów
wpływa na rozwój kultury i jej specyfikę, a także na treść komunikowanych
przekazów oraz na sposób myślenia ludzi.
6. Media pomagają ludziom utrwalać informacje w czasie i przestrzeni. Służą one
m.in. do wyrażania (np. gesty), rejestracji (np. dysk twardy) oraz przesyłania (np.
internet). Dla dziejów kultury podstawowe znaczenie mają następujące formy tych
narzędzi: słowo, dźwięk, obraz i widowisko. Nowsze wynalazki w tej dziedzinie
współistnieją ze starszymi, których niedoskonałości eliminują.
7. mass media – powstały w wyniku zespolenia technologii przesyłania informacji
z metodami ich wytwarzania, co dało początek koncernom medialnym
nowe media – oznaczają zarówno techniki, jak i instytucje korzystające
z technologii cyfrowej do tworzenia przekazów
multimedia – termin podkreślający znaczenie połączenia różnych form przekazu
w jednym komunikacie
media interaktywne – umożliwiają dwustronną komunikację pomiędzy
użytkownikami lub urządzeniami
8. Kultura druku: Biblia 42-wierszowa; powszechna oświata; ortografie narodowe;
książka; czasopisma; humanizm i reformacja; cicha lektura; Jan Gutenberg
Kultura medialna: nadmiar informacji; duża ilość nowych technologii i urządzeń;
dominacja przekazów ikonicznych; światowy zasięg przepływu informacji; nowy
typ odbiorców; innowacyjne formy ludzkiej aktywności; wtórna oralność;
komunikacja pośrednia i skrótowa

Malarstwo – test a
Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. • duża liczba różnorodnych zjawisk
 • odrzucenie wymogu naśladowania rzeczywistości
• powszechność nawiązań do innych dzieł
• wyjście poza ramy płaskiego płótna malarskiego
2. Dzieła do złudzenia przypominają fotografie, bardzo szczegółowo ukazują
konkretne przedmioty i wielkomiejską scenerię. hiperrealizm
Obrazy cechuje oszczędna stylistyka, brak dekoracyjności i jaskrawych kolorów, a
zamiast tego skupienie na plamie barwnej, liniach oraz punktach. minimalizm
W dziełach wyraźnie widoczne są inspiracje reklamą, komiksem, telewizją, a także
przedmiotami kultury masowej, co przejawia się ich zwielokrotnieniami w seriach
obrazów. pop-art
3. Jackson Pollock reprezentuje ekspresjonizm abstrakcyjny, pierwszy nurt malarstwa
po wojnie, który tak zdecydowanie odrzucał malarstwo figuratywne i
spopularyzował twórczość abstrakcyjną, eksponującą emocje oraz znaczenie aktu
twórczego.
4. Twórczość Romana Opałki najbardziej znana jest z obrazów będących zapisem
upływających czasu i życia twórcy.
5. scenariusz, faktura, kształt, montaż, partytura, wolumen, tworzywo, kolor,
interaktywność, światło, melodia, perspektywa, tytuł, kompozycja, tempo,
konwencja, choreografia, emisja
6. Przedstawiony na reprodukcji obraz jest przykładem konwencji abstrakcyjnej,
oddziałującej na widza złudzeniem optycznym.
7. kompozycja – statyczna, dynamiczna, symetryczna, asymetryczna, otwarta,
zamknięta, horyzontalna, wertykalna, rytmiczna, wieloplanowa
kolor – abstrakcyjny, rzeczywisty, ciepły, intensywny, kontrastowy
perspektywa – kulisowa, hierarchiczna, centralna, powietrzna, malarska
kształt – geometryczny, organiczny, uproszczony, figuralny, obwiedziony konturem,
wywołujący wrażenie trójwymiarowości

Malarstwo – test b
Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. • życie prywatne i intymne współczesnych ludzi
• mity oraz symbole popkultury
• ludzkie ciało, jego przeestetyzowanie lub brzydota
• codzienność w świecie konsumpcji
2. Obrazy, często wykonane z nietypowych materiałów, inspirowane są twórczością
dzieci i osób niepełnosprawnych. sztuka surowa
Twórcy tego nurtu swobodnie korzystają z zasobów tradycji kultury oraz tworzą
z nich zaskakujące, ironiczne połączenia. postmodernizm
Dzieła są efektem anonimowej, spontanicznej działalności w przestrzeni miasta,
mogą mieć formę murali czy graffiti. street art
3. Andy Warhol reprezentuje pop-art – nurt, który jako pierwszy tak silnie
zainspirował się kulturą masową i jej gadżetami oraz ukazał, często ironicznie, jej
zjawiska. Artyści pop-artu na wielką skalę zastosowali gest Duchampa: zastąpili
unikalny, specjalnie wytworzony obiekt sztuki trywialnym przedmiotem
codziennego użycia albo dziełem ukazującymi seryjnie wytwarzane produkty.
4. Malarstwo Wilhelma Sasnala można określić jako kronikę potocznej codzienności
pokolenia czasów transformacji gospodarczej.
5. tytuł, montaż, wolumen, tworzywo, kolor, interaktywność, światło, partytura, kształt,
melodia, emisja, perspektywa, scenariusz, kompozycja, faktura, tempo, konwencja,
choreografia
6. Kompozycję obrazu ukazanego na reprodukcji można określić jako centralną,
symetryczną, otwartą, rytmiczną, dynamiczną, jednoplanową.
7. kompozycja – horyzontalna, statyczna, dynamiczna, symetryczna, asymetryczna,
otwarta, zamknięta, wertykalna, rytmiczna, wieloplanowa
 kształt – obwiedziony konturem, geometryczny, organiczny, uproszczony, figuralny,
wywołujący wrażenie trójwymiarowości
kolor – rzeczywisty, abstrakcyjny, ciepły, intensywny, kontrastowy
perspektywa – malarska, kulisowa, hierarchiczna, centralna, powietrzna

Rzeźba – test a
Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. Współczesna rzeźba przede wszystkim porzuciła dotychczasowe ograniczenia
dotyczące tematu, funkcji, tworzywa czy formy, co zaowocowało wielką
różnorodnością jej dzieł, które nie są już wyłącznie dekoracyjne, nie muszą
prezentować sławnych postaci i być wykonane ze szlachetnych materiałów. Często
natomiast są ażurowe, ruchome, zajmują przestrzeń dookoła siebie i zapraszają
widza do kontaktu.
2. ekspresjonizm – oddziaływanie formą uwolnioną od figuratywizmu, eksponowanie
emocji, ujawnianie dramatyzmu, deformacji
sztuka kinetyczna – tworzenie konstrukcji poruszających się lub sprawiających
wrażenie ruchu, wykorzystujących efekty optyczne wywoływane przez światło
abstrakcjonizm – oddziaływanie na zmysły odbiorcy, tworzenie form organicznych
i geometrycznych nieprzypominających realnych kształtów, śmiałe kompozycje
postmodernizm – twórcze nawiązywanie do dawnych stylów, mieszanie różnych
konwencji, zainteresowanie kiczem
pop-art – ironiczne komentowanie zjawiska konsumpcjonizmu i jego gadżetów,
tworzenie form przypominających masowo produkowane przedmioty codziennego
użytku
3. Dla rzeźby recyklingowej charakterystyczne jest przede wszystkim kreatywne
wykorzystywanie przedmiotów uznawanych za zużyte i zniszczone.
4. Alexander Calder – stabile o fantazyjnych kształtach, dynamicznych formach
i jaskrawych kolorach
Anish Kapoor – ogromne, efektowne rzeźby umieszczane w przestrzeni wielkich
miast
Henry Moore – postacie ludzkie o silnie uproszczonych, umownych sylwetkach
5. • faktura – gładka, błyszcząca
• typ – rzeźba pełna, abstrakcyjna
• tworzywo – metal
• konwencja – abstrakcyjna, dekoracyjna
6. - forma obiektu jest wzorowana na klasycznych posągach umieszczanych na
postumencie, ponadto przedstawia on skrzydlatą, być może mitologiczną postać
- rzeźbę umieszczono w pobliżu starożytnego zabytku tak, by stanowił dla niej tło
- tworzywem dzieła jest patynowany metal (prawdopodobnie brąz), typowy materiał
w historii rzeźby

Rzeźba – test b
Nr zad. Propozycje odpowiedzi
1. Dawną rzeźbę rozumiano jako zwartą, statyczną bryłę w przestrzeni,
przedstawiającą elementy znane z rzeczywistości, będącą dowodem zdolności
artysty. Dzieło miało być wyjątkowe, piękne, dekoracyjne i wykonane
z wartościowych materiałów. Główna różnica między rzeźbą najnowszą a dawną
polega na całościowym odrzuceniu tej definicji. Dzieło rzeźbiarskie jest
współcześnie jedynie obiektem w przestrzeni (czasem grupą obiektów lub ideą
obiektu), a wszystkie inne kryteria są dowolne i zależą od inwencji artysty.
2. realizm – powrót do form rzeczywistych, ukazywanie postaci ludzkich,
zainteresowanie problemami społecznymi
 minimalizm – dążenie do maksymalnego ograniczenia formy, kompozycje
z powtarzalnych brył, np. kwadratu, sześcianu, brak śladów indywidualności twórcy
syntetyzm – schematyzacja kształtów, odwołania do natury, odchodzenie od
realizmu, gładka faktura i zastosowanie szlachetnych materiałów
YBA – inspiracje konceptualizmem, tworzenie dzieł nietypowych,
kontrowersyjnych, przekazujących ironiczną i krytyczną refleksję o współczesności
hiperrealizm – rzeźby dwu- i trójwymiarowe, najczęściej przedstawienia postaci
ludzkich otoczonych rekwizytami codziennego życia i wywołujących wrażenie
żywych
3. Dla rzeźby recyklingowej charakterystyczne jest przede wszystkim ponowne użycie
materiałów przeznaczonych na odpady.
4. Magdalena Abakanowicz – wielkie obiekty z grubego płótna oraz grupy
rzeźbiarskie
Alina Szapocznikow – poliestrowe rzeźby o organicznych kształtach i odlewy
fragmentów ciała
Mirosław Bałka – minimalistyczne dzieła z prostych, czasem nietypowych tworzyw,
oddziałujące na zmysły odbiorcy
5. • faktura – gładka, połyskująca
• typ – rzeźba pełna, przedstawiająca
• kontekst – idea do której odsyła symbol serca, a jednocześnie inspiracje kiczem
i popkulturą, ujawniające się w temacie dzieła oraz wywoływanych przez nie
skojarzeniach z cukierkiem w świecącej folii (naprowadza na nie również tytuł)
• proporcje – monumentalny rozmiar obiektu w stosunku do rzeczywistych
rozmiarów serca lub cukierka, co zwraca uwagę na jego ozdobność, przesłodzenie
i fakturę
6. - obiekt nie odtwarza żadnych rzeczywistych przedmiotów, będąc swobodną
konstrukcją nieokreślonych, organicznych kształtów
- rzeźba jest umieszczona w parku – miejscu sprzyjającym kontemplacji jej wartości
estetycznych i skupieniu się na nich ze względu na uwolnienie dzieła od skojarzeń
z realnym światem
- umiejscowienie nad wodą powoduje, że obiekt odbija się w jej powierzchni jak
w lustrze, które ciekawie dopełnia jego formę, wzmacniając wrażenie
dekoracyjności