Szeroka wiedza ogólna, doświadczenie i

samokształcenie[edytuj | edytuj kod]

Oprócz umiejętności językowych i technicznych (różnych w zależności od typu tłumaczenia),
tłumacze powinni legitymować się możliwie szeroką wiedzą merytoryczną z zakresu swojej
specjalizacji. Dlatego też w zawodzie tłumacza niezmiernie ważną rolę odgrywa doświadczenie
i ciągłe kształcenie (m.in. poprzez szkolenia i staże zagraniczne), gdyż żadna z kompetencji
tłumacza nie jest statyczna i musi być stale doskonalona. Wielu tłumaczy stara się poszerzać
swoje kompetencje, zarówno pogłębiając znajomość języków w swojej kombinacji, jak i
poszerzając ją, poprzez naukę nowych. Opanowanie języka w stopniu wystarczającym do
profesjonalnego tłumaczenia jest jednak na tyle trudne i czasochłonne, że tłumacze rzadko
pracują w więcej niż kilku językach.

Uczelnie kształcące tłumaczy w Polsce[edytuj | edytuj kod]

W Polsce gruntownym przygotowaniem do zawodu tłumacza, zarówno jeśli chodzi o tłumaczy
pisemnych, jak i ustnych, zajmują się m.in.:

 Katedra do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową Wydziału

Filologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie,
 Uczelnia Vistula w Warszawie
 Wydział Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego
 Wydział Neofilologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
 Instytut Anglistyki i Zakład Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Marii Curie-
Skłodowskiej w Lublinie
 Wyższa Szkoła Filologiczna we Wrocławiu
 Podyplomowe Studium Kształcenia Tłumaczy na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu
Mikołaja Kopernika w Toruniu
 Centrum Szkoleń Tłumaczeniowych w Sosnowcu
 Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu
 Instytut Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie,
 Wyższa Szkoła Lingwistyczna w Częstochowie.
 Akademia Polonijna w Częstochowie
 Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
 Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska w Przemyślu

Warsztat pracy tłumacza[edytuj | edytuj kod]

Bardzo pomocne, a najczęściej niezbędne dla tłumacza są następujące narzędzia:

 słowniki jedno- i dwujęzyczne, ogólne oraz specjalistyczne

 literatura fachowa z zakresu specjalizacji
 teksty równoległe i modelowe
 dostęp do grona ekspertów w danej dziedzinie, gdy konieczna jest konsultacja
 kanał komunikacji pozwalający na przyjmowanie i wykonywanie zleceń (telefon, fax, e-
mail)
 komputerowy edytor lub inne narzędzie pozwalające na szybką i
fachową edycję i korektę tekstu
 elektroniczne narzędzia wspomagające tłumaczenie
 dostęp do Internetu, który pozwala na skonsolidowanie większości wyżej wymienionych
elementów
Najważniejszym elementem warsztatu tłumacza jest jednak doskonała i stale uzupełniana
kompetencja językowa oraz zdobywana przez lata praktyka.

Stowarzyszenia zrzeszające tłumaczy w Polsce[edytuj | edytuj

kod]

 Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich

 Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury
 Stowarzyszenie Tłumaczy Audiowizualnych
 Polskie Towarzystwo Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych TEPIS
 Bałtyckie Stowarzyszenie Tłumaczy
 Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego[1]

Międzynarodowe organizacje i stowarzyszenia

tłumaczy[edytuj | edytuj kod]
 Tłumacze bez granic
 Międzynarodowa Federacja Tłumaczy

Specjalizacje tłumaczy[edytuj | edytuj kod]

Specjalizacji tłumaczy jest tyle ile dziedzin, w których wykorzystywana jest ich praca. Oto kilka
przykładów:

 Tłumacz przysięgły
 Tłumacz konferencyjny
 Tłumacz kabinowy
 Tłumacz sądowy
 Tłumacz ekonomiczny
 Tłumacz wojskowy
 Tłumacz literacki
 Tłumacz symultaniczny
 Tłumacz freelancer
 Tłumacz konsekutywny

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Informacje w projektach siostrzanych

Teksty źródłowe w Wikiźródłach

Cytaty w Wikicytatach

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

 tłumaczenie (przekład)
 leksykografia
 dialogista
 językoznawca
 juryslingwista
 interpretator
 redaktor
 translator
 tłumacz przewodnik
 terminolog
 Międzynarodowy Dzień Tłumacza
 biuro tłumaczeń

Strona podaje listę i opisy wszystkich zasad przyjętych w polskojęzycznej Wikipedii.

Pierwsze pięć z nich wynika wprost z pierwszych trzech filarów Wikipedii; są one
źródłem wielu zaleceń i zwyczajów, a także zasad podanych poniżej.
Zobacz też: warunki korzystania z projektów Wikimedia Foundation (po
angielsku), tłumaczenie na język polski (w przypadku różnic znaczenia między wersją oryginalną w języku angielskim
a tłumaczeniem, wersja oryginalna ma pierwszeństwo).

Pięć filarów Wikipedii

[ukryj]Zasady Wikipedii
 Czym Wikipedia nie jest
 Neutralny punkt widzenia
 Weryfikowalność
 Bez twórczości własnej
 Prawa autorskie

 Konsensus
 Nazwa użytkownika
 Pacynka

 Zasady ekspresowego kasowania

 Usuwanie wersji
 Usuwanie w trybie wyborczym
 Zasady blokowania
 Wandalizm
 Open proxy
 Wojna administratorów
 Odbieranie uprawnień administratorskich

 Korzystasz z Wikipedii na własną

odpowiedzialność
 Zasady przesyłania plików

[pokaż]Zalecenia edycyjne
 Spis treści

 1Zasady wynikające wprost z filarów Wikipedii

 2Dalsze zasady
o 2.1Zasady dotyczące społeczności wikipedystów
o 2.2Zasady dotyczące administratorów
 3Zasada dotycząca korzystania
 4Stara zasada dotycząca multimediów
 5Zobacz też
 6Wypracowywanie zasad

Zasady wynikające wprost z filarów Wikipedii

Wikipedia to encyklopedia

 Zawiera w sobie hasła (opisywane tematy) na wzór publikowanych w encyklopediach

powszechnych, specjalistycznych i różnego rodzaju almanachach. Artykuły opisujące
tematy uznane za nieencyklopedyczne są usuwane.
Wikipedia to neutralny punkt widzenia

 Artykuły należy pisać w sposób neutralny. W artykułach, gdzie istnieje różnica opinii,
poglądy odmienne powinny znaleźć swoje miejsce i powinny być potraktowane uczciwie.
 Informacje wprowadzane do Wikipedii powinny mieć wskazane wiarygodne źródła, z
których pochodzą.
 Źródła te muszą być uprzednio opublikowane.
Wikipedia to wolny zbiór wiedzy

 Treści zamieszczane w Wikipedii są przedmiotem praw autorskich. W Wikipedii można

publikować treści zgodne z warunkami wolnych licencji. Włączanie do Wikipedii materiałów
objętych ochroną praw autorskich copyright zagraża rozwojowi Wikipedii, dlatego takie
materiały są usuwane.

Dalsze zasady
Zasady dotyczące społeczności wikipedystów
 Podstawową metodą podejmowania decyzji przez wikipedystów jest
osiąganie konsensusu w drodze dyskusji.
 Obowiązuje swoboda wyboru nazwy użytkownika, a ograniczenia tej swobody są
wyczerpująco wymienione.
 Określono niedozwolone zachowania wikipedysty edytującego Wikipedię z dodatkowego
konta.
Zasady dotyczące administratorów
 Świadome niszczenie stron to wandalizm. Takie edycje są cofane, a autorzy wandalizmów
blokowani.
 Istnieje pięć okoliczności skutkujących utratą uprawnień administratorskich.
 Wyczerpująco określono warunki ekspresowego kasowania stron.
 Określone są warunki usuwania pojedynczych edycji z historii zmian strony.
  Biogramy kandydatów do wyborów mogą być usuwane w tzw. trybie wyborczym na
podstawie jednostkowej decyzji administratora.
 Wyczerpująco określono warunki i sposób blokowania kont oraz możliwość wniesienia
odwołania od blokady.
 Adresy IP serwerów korzystających z open proxy są blokowane.
 Podstawą zablokowania konta administratora może być wzięcie przez niego udziału
w wojnie administratorów.

Zasada dotycząca korzystania

 Wikipedia nie udziela gwarancji, zapewnień ani obietnic dotyczących poprawności
publikowanych treści. Czytelnicy korzystają z Wikipedii na własną odpowiedzialność.

Stara zasada dotycząca multimediów

 Zalecane jest przesyłanie plików na serwery Wikimedia Commons, magazynu plików
multimedialnych dla wszystkich wersji językowych projektów siostrzanych Wikimedia
Foundation.

Zobacz też
 Warunki korzystania z projektów Wikimedia Foundation (po angielsku), tłumaczenie na
język polski (w przypadku różnic wersja oryginalna ma pierwszeństwo)

Wypracowywanie zasad
Zasady wypracowywane są w czasie dyskusji wśród społeczności wikipedystów, na
zasadzie konsensusu, a w przypadkach skrajnych, gdy istnieje zarówno wielu zwolenników i
przeciwników danego rozwiązania, pewne punkty zasad poddawane są pod głosowanie.
Postępowanie zgodne z zasadami przyspiesza prace nad rozwojem Wikipedii, a także
umożliwia unikanie konfliktów.
Tłumacz – osoba, która dzięki znajomości co najmniej dwóch języków dokonuje przekładu
wypowiedzi lub tekstu pisanego z języka źródłowego na język docelowy. Tłumaczenie wymaga
nie tylko rozumienia tekstu, ale również sprawnego wyrażania jego treści w języku, na który ma
być tłumaczony. Oprócz wysokich kompetencji językowych, dobry tłumacz powinien cechować
się umiejętnością szybkiego uczenia się i wszechstronną wiedzą, a przynajmniej dobrą
orientacją w swojej specjalizacji. Tłumacz musi także być osobą wzbudzającą zaufanie obu
stron, którym umożliwia komunikację.

Spis treści

 1Historia zawodu
o 1.1Patron tłumaczy
 2Kształcenie tłumaczy
o 2.1Kompetencje językowe i tłumaczeniowe
o 2.2Kompetencje techniczne
o 2.3Szeroka wiedza ogólna, doświadczenie i samokształcenie
o 2.4Uczelnie kształcące tłumaczy w Polsce
 3Warsztat pracy tłumacza
 4Stowarzyszenia zrzeszające tłumaczy w Polsce
 5Międzynarodowe organizacje i stowarzyszenia tłumaczy
 6Specjalizacje tłumaczy
 7Zobacz też
 8Przypisy
 9Bibliografia

Historia zawodu[edytuj | edytuj kod]

Tak jak mowa poprzedziła pismo w rozwoju cywilizacji, tak tłumaczenie ustne jest z pewnością
zjawiskiem o wiele starszym niż tłumaczenie pisemne i występowało od początku świadomego
działania człowieka.
Tłumacze byli osobami kluczowymi w komunikacji międzyludzkiej, międzynarodowej i
międzykulturowej. Często niedoceniani i traktowani jako wykonujący pracę służebną wobec
władców lub specjalistów w danej dziedzinie, tłumacze okazali się niezbędni w dziedzinach
takich jak handel międzynarodowy, postęp technologiczny, stosunki
międzynarodowe, dyplomacja, wywiad i wojskowość, wymiana
kulturowa, literatura, religia czy prawo międzynarodowe.
W okresie globalizacji nie słabnie popyt na pracę tłumaczy, a największa liczba tłumaczy
znajduje stałe zatrudnienie w organizacjach międzynarodowych, takich jak ONZ, NATO i
agencje Unii Europejskiej. Żadna instytucja, organizacja czy firma działająca na forum
międzynarodowym nie może obejść się bez usług tłumaczeniowych zapewnianych przez
wewnętrzne komórki ds. tłumaczeń lub zlecanych na zasadzie outsourcingu do
zewnętrznych usługodawców. Tłumaczenie staje się jednym z elementów nowoczesnego
rynku lokalizacyjnego, a więc dostosowania międzynarodowych produktów, usług czy
publikacji do warunków lokalnych. Tradycyjna rola tłumacza jako lingwisty ulega rozszerzeniu,
zaczyna on być postrzegany jako multispecjalista w dziedzinie skutecznej komunikacji.

Patron tłumaczy[edytuj | edytuj kod]

Za patrona tłumaczy uznaje się świętego Hieronima, jednego z najbardziej znanych tłumaczy
w historii. Dokonał on monumentalnej pracy przełożenia na łacinę całości Biblii. Przekład ten
nosi nazwę Wulgata. Wspomnienie św. Hieronima w kościele katolickim przypada 30 września.
W tym samym dniu obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Tłumacza.

Kształcenie tłumaczy[edytuj | edytuj kod]

Wykonywanie zawodu tłumacza nie wymaga teoretycznie formalnego wykształcenia i jest
regulowane prawem wolnego rynku (wyjątkiem jest tu sytuacja tłumaczy przysięgłych, którzy w
Polsce muszą uzyskać oficjalne kwalifikacje). Najczęściej tłumaczeniem zajmują się
absolwenci różnego rodzaju studiów językowych (filologia, lingwistyka stosowana) lub
kierunków związanych z problematyką tłumaczonych przez nich tekstów. Niejednokrotnie jako
tłumacze pracują też obcokrajowcy mieszkający w Polsce. Inaczej niż w języku np. angielskim,
polskie słowo "tłumacz" obejmuje zarówno tłumaczy pisemnych jak i ustnych. Choć wiele osób
zajmuje się oboma rodzajami tłumaczeń, w praktyce są to dwa różne zawody, tak więc sam
proces kształcenia przebiega w obu wypadkach nieco inaczej.

Kompetencje językowe i tłumaczeniowe[edytuj | edytuj kod]

Niezbędnym warunkiem wykonywania zawodu tłumacza jest bardzo dobra znajomość języków,
w których ma on zamiar pracować, czyli w swojej kombinacji językowej. Znakomita znajomość
języków, a nawet dwujęzyczność, nie jest jednak tożsama ze specyficzną umiejętnością
tłumaczenia, która wymaga długotrwałego ćwiczenia oraz pewnych naturalnych predyspozycji.
I tak na przykład tłumaczenie ustne wymaga dużej odporności na stres, szybkiego kojarzenia
faktów, podzielności uwagi, a w tłumaczeniu pisemnym niezmiernie ważna jest dbałość o
szczegóły, spostrzegawczość i samokrytycyzm. Ważne jest też zrozumienie na czym
dokładnie polega proces przekładu i jaka jest w nim rola tłumacza, dlatego oprócz umiejętności
praktycznych w programie studiów pojawia się często teoretyczna refleksja nad tłumaczeniem,
tzw. translatoryka.

Kompetencje techniczne[edytuj | edytuj kod]

Kształcenie tłumaczy pisemnych odbywa się poprzez pracę nad wzorcowymi tekstami z
różnych dziedzin. W toku ćwiczeń praktycznych tłumacze zyskują cenne doświadczenie,
poznają zasady poprawnej redakcji i korekty tekstu, uczą się krytycznie posługiwać się
specjalistycznymi słownikami, a także tworzyć glosariusze zawierające odpowiednią
terminologię. Szkolą się również w obsłudze powszechnie używanych programów
komputerowych (takich jak procesor tekstu, systemy typu desktop publishing itp.), a także uczą
się korzystania z oprogramowania do tłumaczenia wspomaganego komputerowo (CAT).
Niezmiernie ważną umiejętnością tłumacza jest też zdolność efektywnego poszukiwania i
weryfikowania informacji występujących w tłumaczonym tekście, co powoduje, że jednym z
głównych narzędzi tłumacza jest dziś Internet. Bardzo pomocną umiejętnością jest też
szybkie pisanie bezwzrokowe.
W szkoleniu tłumaczy ustnych duży nacisk kładzie się na umiejętność uważnego słuchania w
trudnych warunkach, ćwiczenie pamięci, a także techniki robienia notatek służących
do tłumaczenia konsekutywnego, w którym tłumacz notuje przemówienie specjalnym
systemem zapisu, a następnie za pomocą notatek odtwarza w języku docelowym słowa
mówcy. Co więcej, tłumacze ustni ćwiczą podzielność uwagi – umiejętność konieczną
do tłumaczenia symultanicznego, które jest rodzajem tłumaczenia ustnego wykonywanego na
żywo, charakteryzującego się tym, że osoba, której wypowiedź jest tłumaczona nie przerywa
wypowiedzi, aby umożliwić tłumaczowi zabranie głosu, musi on więc słuchać, mentalnie
tłumaczyć i mówić równocześnie. Proces tłumaczenia symultanicznego zawsze odbywa się w
kabinie.