Professional Documents
Culture Documents
1. Assistant Professor, Department of Medical Surgical, Malayer School of Nursing, Hamadan University of Medical
Sciences, Hamadan, Iran
2. Associate Professor, Department of Medical Surgical, Faculty of Nursing and Midwifery, Hamadan University of
Medical Sciences, Hamadan, Iran
3. Associate Professor, Department of Biostatistics, School of Public Health, Hamadan University of Medical Sciences,
Hamadan, Iran
4. MSc., Student Research Committee, Faculty of Nursing and Midwifery, Hamadan University of Medical Sciences,
Hamadan, Iran
Downloaded from nmj.umsha.ac.ir at 5:04 +0430 on Monday May 13th 2019
Atefeh Lashani MSc., Student Research Committee, School of Nursing and Midwifery,
Corresponding Information:
Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran. Emai: lashani.uni@gmail.com
. Email: afsar_omidi@yahoo.com
Copyright © 2019, Sci J Hamadan Nurs Midwifery Fac. This is an open-access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-noncommercial
4.0 International License which permits copy and redistribute the material just in noncommercial usages, provided the original work is properly cited.
Azizi A, Oshvandi K, Farhahian M, Lashani A. The Effect of Inhalation Aromatherapy with Lavender
Essence on Pain Intensity and Anxiety in Burn Patients: A Clinical Randomized Trial. Sci J Hamadan
Nurs
1397 Midwifery
اسفند Fac.262019;
– بهمن و6 شمارة دورة26 (6) :416-427 مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان -شاپا الکترونيک2819-2008 :
] [ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416
مقالة پژوهشي
استاديار ،گروه داخلي و جراحي ،دانشکدة پرستاري مالير ،دانشگاه علوم پزشکي همدان ،همدان ،ايران .1
دانشیار ،گروه داخلي و جراحي ،دانشکدة پرستاري و مامايي ،دانشگاه علوم پزشکي همدان ،همدان ،ايران .2
دانشیار ،گروه آمار زيستي ،دانشکده بهداشت ،دانشگاه علوم پزشکي همدان ،همدان ،ايران .3
دانشجوي کارشناسي ارشد پرستاري مراقبتهاي ويژه ،کمیته تحقیقات دانشجويي ،دانشگاه علوم پزشکي همدان ،همدان ،ايران .4
Downloaded from nmj.umsha.ac.ir at 5:04 +0430 on Monday May 13th 2019
نتيجه گيري :با استفاده از رايحهدرماني استنشاقي اسطوخودوس ميتوان درد بیماران سوختگي را
در کوتاهمدت کاهش داد؛ بنابراين توصیه ميشود کادر درمان و پرستاران در دردهاي کوتاهمدت بیماران
از اين گیاه استفاده کنند.
مقدمه
سوختگي ميشوند که از اين تعداد 30هزار نفر بستري سوختگي وضعیت اسفناکي است که بیشتر در کشورهاي
ميشوند و سه هزار نفر فوت ميکنند [.]2 فقیر روي ميدهد و نهمین عامل اختالالت رواني و عملکردي
آسیب سوختگي و اقدامات درماني سبب بروز شديدترين نیز در ايران بهشمار ميآيد .به گزارش مرکز تحقیقات
و طوالنيترين دردها در بیماران سوختگي ميشود؛ بنابراين سوختگي دانشگاه ايران ،آمار بیماران سوختگي در کشور
بايد به دنبال راهکاري براي کاهش درد اينگونه بیماران بود هشت برابر متوسط آمار جهاني است [ .]1به گزارش وزارت
[]3؛ دردي که به مقادير بااليي از داروهاي مخدر و گاه مقاوم بهداشت ،ساالنه 150تا 180هزار نفر در ايران دچار
دورة 26شمارة – 6بهمن و اسفند 1397 مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
418اثربخشي رايحهدرماني استنشاقي با اسانس اسطوخودوس ….
سیستم عصبي تمامي سیستمهاي بدن را درگیر ميکند و به آن نیازمند است [ .]4نتايج مطالعهاي در برزيل ()2017
] [ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416
بر آنها تأثیر ميگذارد .به همین دلیل در برنامه درماني نشان ميدهد سوختگي سبب تخريب شديد بافتهاي بدن
کنترل درد مدنظر قرار دارد [.]12 ميشود؛ از اينرو اگر اين بافتهاي نکروتیک از بدن زدوده
در مطالعات اخیر پیامدهاي رايحهدرماني در کاهش درد نشود ،عفونت و اختالالت سیستمیک در کارکرد ارگانهاي
بررسي شده است .در بیشتر پژوهشها نیز اثر مثبت حیاتي بهوجود ميآيد .يکي از عواملي که مانع از بین بردن
قابلتوجهي از اين روش در مقايسه با پالسبو يا درمانهاي کامل بافتهاي نکروتیک ميشود ،درد شديد بیماران
معمول مدنظر قرار گرفته است .با توجه به نتايج يکي از سوختگي است .به همین دلیل مهارتهاي فني در مديريت
مطالعات ،تحريک بويايي با استفاده از رايحهدرماني ميتواند و تسکین درد در روند بهبودي بیماران سوختگي تأثیر
به کاهش فوري درد و تغییرات فیزيولوژيکي از قبیل بسزايي دارد [.]5
فشارخون ،ضربان قلب ،دماي پوست و فعالیت مغز منجر معمولترين روش براي مقابله با درد استفاده از
شود [ .]13در اين میان ،اسانس اسطوخودوس در رايحه داروهاست که در ابتدا در حیطة کار پرستاري قرار نميگیرد.
Downloaded from nmj.umsha.ac.ir at 5:04 +0430 on Monday May 13th 2019
درماني جايگاه ويژهاي براي کنترل درد يافته است [,14 از سوي ديگر ،ممکن است با عوارضي مانند اختالالت تنفسي
.]15 و همودينامیکي همراه باشد؛ بنابراين تدابیر جديد مراقبتي
بهنظر ميرسد اسطوخودوس پیامدهاي ضد استرسي، براي کاهش درد الزم است .همچنین در صورت تجويز دوز
آرامبخشي ،ضد دردي ،آنتيهیستامیني و تسکیندهنده صحیح داروهاي مخدر ،اين داروها به شیوه درست و مقدار
اختالالت خواب ،ضدافسردگي ،ضد صرع و ضد سردردهاي مناسب استفاده نميشوند و معموالً کمتر از پنجاهدرصد آنها
عصبي دارد [ .]18-16 ,9اين گیاه در رايحهدرماني استفاده وارد بدن بیمار ميشود [.]7 ,6
ميشود و بهکمک آن ميتوان آثار آرامبخشي ،ضد درد و ضد طب مکمل يا طب جايگزين مجموعه اعمال و عقايدي
انقباضي را از طريق سیستم نورولوژيک نمايان کرد [.]19 است که بیماران براي پیشگیري ،درمان و ارتقاي سطح
وکیلیان و همکاران ( ]20[ )2011و شیخان و همکاران سالمتي و بهداشتي در کنار ساير درمانها استفاده ميکنند
( ]21[ )2012نشان دادند زناني که از اسطوخودوس براي [ .]8يکي از روشهاي طب مکمل ،رايحهدرماني يا
کاهش درد اپیزياتومي بهره بردند ،از مسکن کمتري استفاده آروماتراپي است که به استفاده کنترلشده از روغنهاي معطر
کردند .در مطالعه پیراک و همکاران ( ،)2015رايحهدرماني براي حفظ و ارتقاي سالمت جسمي و رواني اطالق ميشود
با اسانس اسطوخودوس ،شدت درد زايمان گروه مداخله را [ .]9در حال حاضر ،پژوهشهاي گستردهاي در زمینه
در مقايسه با گروه کنترل کاهش داد [ .]22در مطالعه الماده کاربردهاي گوناگون رايحهدرماني و استفاده از اسانسهاي
و همکاران ( )2016نیز درد در گروه رايحهدرماني ماساژ با گیاهي در حال انجام است [ .]6روغنهاي گیاهي از طريق
اسانس اسطوخودوس از گروه ماساژ بدون رايحهدرماني کمتر استنشاق ،کمپرس ،حمام و ماساژ استفاده ميشوند که اين
بود که اين اختالف از نظر آماري معنادار محسوب ميشد روشها بیشترين شکل استفاده از رايحهدرماني به روش
[ .]23در مطالعه جانوال و همکاران ( )2014رايحهدرماني استنشاقي هستند [ .]7رايحهدرماني استنشاقي بهدلیل
ماساژي با اسانس اسطوخودوس ،شدت درد را بهطور اثربخشي در کاهش اضطراب ،درد ،خستگي و بیماريهاي
معناداري کاهش داد [ .]24در مطالعه سیدي و همکاران پوستي کاربرد دارد [.]10
( )2016نوع ماساژي رايحهدرماني ترکیبي اسطوخودوس با مکانیسم دقیق چگونگي اثرگذاري رايحهدرماني بهصورت
گل محمدي سبب کاهش درد و اضطراب بیماران سوختگي کامل شناختهشده نیست .اسانس پس از استنشاق به قسمتي
شد [.]25 از مغز (سیستم لیمبیک) که مسئول کنترل احساسات است
مطالعه حاضر با هدف «بررسي تأثیر رايحهدرماني ميرسد و درد را کاهش ميدهد .همچنین با نفوذ در پوست
استنشاقي با اسانس اسطوخودوس بر شدت درد بیماران يا بافت ريه و ورود به جريان خون و دستگاه ايمني ،اثر خود
سوختگي» انجام شد که دلیل آن ،لزوم تدوين را بهطور فیزيولوژيک اعمال ميکند [ ]11رايحه از طريق
دستورالعملهايي براي استفاده از رايحههاي انتخابي و مؤثر استنشاق وارد گردش خون ميشود و بهنظر ميرسد عالوهبر
دورة 26شمارة – 6بهمن و اسفند 1397 مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
عظیم عزيزي و همکاران 419
)Scaleکه مقیاسي خودگزارشي است استفاده شد .اين و شیوع قابلتوجه درد در بیماران سوختگي است [.]26 ,4
] [ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416
مقیاس ،مقیاس خطکشوار عمودي 10سانتيمتري است همچنین از آنجا که در بیشتر مطالعات ،تأثیر سريع پس از
که اعداد صفر تا 10روي آن نوشته شده است .عدد 10 استفاده از اسطوخودوس بررسي شده ،اما تأثیر طوالنيمدت
نشاندهنده بیشترين سطح درد و عدد صفر بیانگر آن مدنظر قرار نگرفته است [ ]25 ,23پژوهشگران به انجام
دردنداشتن است .از شرکتکننده خواسته شد با توجه به اين اين مطالعه ترغیب شدند .نتايج ضدونقیض درمورد تأثیر اين
ابزار ،میزان درد خود را روي آن مشخص کند. اسانس بر درد بیماران مختلف نیز در انجام اين پژوهش
در پژوهشهاي گوناگون در ايران ،دقت اندازهگیري تأثیرگذار بوده است [.]27 ,14
شدت درد ،روايي ،پايايي و حساسیت اين معیار در دردهاي روش بررسي
حاد ،مزمن و سرطاني تأيید شده است [ .]28میزان روايي
اين مطالعه از نوع کارآزمايي بالیني سهگروهي با
اين مقیاس حدود 0/86-0/76و پايايي آن 0/70-0/60است
اندازهگیر ي پیش از مداخله و پس از مداخله است و در بازه
[ .]29دلیل استفاده از اين مقیاس ،عالوهبر پايايي و روايي
Downloaded from nmj.umsha.ac.ir at 5:04 +0430 on Monday May 13th 2019
دورة 26شمارة – 6بهمن و اسفند 1397 مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
420اثربخشي رايحهدرماني استنشاقي با اسانس اسطوخودوس ….
روشهاي آمار توصیفي و آزمونهاي آماري اندازهگیري مسکن هريک از شرکتکنندگان تا دوازده ساعت پس از
] [ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416
مکرر ،مانکوا ،آنکوا ،آزمون تعقیبي بونفروني و کايدو تجزيه مداخله نیز مدنظر قرار گرفت.
تحلیل و سطح معناداري P> 0/05درنظر گرفته شد. پس از تأيید کمیته اخالق در پژوهش دانشگاه علوم
يافتهها پزشکي همدان با شماره IR.UMSHA.REC.1395.591و
پس از اعمال معیارهاي ورود 130 ،بیمار وارد مطالعه ثبت مطالعه در مرکز کارآزمايي بالیني ايران به شماره
شدند .در اين میان از 10نفر صرفنظر شد و درنهايت 40 ،IRCT2017030632129N3پژوهشگر با حضور در
نفر در هر گروه مدنظر قرار گرفتند (نمودار .)1 بیمارستان بعثت همدان و دريافت مجوز الزم از مدير خدمات
در اين مطالعه ،اطالعات دموگرافیک بیماران 3گروه پرستاري بیمارستان ،به بخش سوختگي وارد شد تا
بررسي شد .نتايج نشان داد که اين گروهها بهجز در متغیر نمونهگیري و مداخله را در بخش مورد نظر انجام دهد.
زبان مادري ،از نظر ساير متغیرهاي دموگرافیک همسان همچنین متعهد شد تا اسرار بیماران را حفظ کند و به آنها
هستند و تفاوت آماري معناداري میان آنها وجود ندارد. ضرري نرساند .پس از دريافت رضايت آگاهانه براي شرکت
Downloaded from nmj.umsha.ac.ir at 5:04 +0430 on Monday May 13th 2019
متغیر درد نیز از توزيع نرمال برخوردار است (جدول .)1 در مطالعه و پس از اتمام پژوهش ،نتايج در اختیار مرکز
تحقیقات دانشگاه قرار گرفت.
دادههاي مطالعه با توجه به اهداف مطالعه جمعآوري
شد .همچنین با استفاده از نرمافزار آماري SPSSنسخه ،21
ورود به مطالعه
)(n=161
تمايلنداشتن به
ورود به مطالعه )(n=130 شرکت در پژوهش
)(n=17
تخصیص تصادفي
گروه رايحهدرماني استنشاقي گروه رايحهدرماني استنشاقي گروه کنترل عدم دريافت
اسطوخودوس )(n=43 پالسبو )(n=44 مداخله )(n=43
پیگیري
60دقیقه پس از شروع مداخله بررسي 60دقیقه پس از شروع مداخله 60دقیقه بعد از تکمیل پرسشنامه
درد ()n=42 بررسي درد )(n=42 بررسي درد ()n=41
تکمیل مقیاس درد پس از پانسمان تکمیل مقیاس درد پس از تکمیل مقیاس درد پس از
)(n=40 پانسمان ()n=40 پانسمان ()n=40
آنالیز
دورة 26شمارة – 6بهمن و اسفند 1397 مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
عظیم عزيزي و همکاران 421
] [ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416
جدول .1مقايسه متغيرهاي دموگرافيک در بيماران مبتال به سوختگي برحسب گروه درماني
گروه درماني
دورة 26شمارة – 6بهمن و اسفند 1397 مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
422اثربخشي رايحهدرماني استنشاقي با اسانس اسطوخودوس ….
] [ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416
جدول .2مقايسه نمره شدت درد پيشآزمون ،پسآزمون (پيش از پانسمان) و پسآزمون (پس از پانسمان) بين سه گروه آزمايش،
دارونما و کنترل و داخل آنها
Downloaded from nmj.umsha.ac.ir at 5:04 +0430 on Monday May 13th 2019
F=0/017
0/91 7/10 1/10 7/09 0/94 7/13 پيش از مداخله
P=0/983
F=69/687 پس از مداخله
0/75 7/02 1/04 6/99 0/60 5/13
P=0/000 (پيش از پانسمان)
F=1/644 پس از مداخله
0/67 7/04 1/16 7/02 1/40 6/64
P=0/198 (پس از پانسمان)
F=0/890 F=0/838 F=0/416
آزمون
P=0/108 P=0/652 P=0/000
میان آنها متفاوت است؛ بهطوريکه پیش از مداخله با توجه به جدول 2و نتايج آنالیز اندازههاي مکرر ،بین
( F=0/017و = )0/983 Pو پس از پانسمان ( F=1/644و میانگین شدت درد گروه کنترل (F=0/890
)P=0/198تفاوت معنادار آماري میان آنها وجود ندارد ،اما و )P=0/108و پالسبو ( F=0/838و )P=0/652در سه زمان
بالفاصله پس از اتمام مداخله (قبل از پانسمان) اين تفاوت اندازهگیري ،تفاوت آماري وجود ندارد ،اما اين تفاوت در گروه
معنادار است ( F=69/687و .)P=0/000بهمنظور بررسي اسطوخودوس معنادار است ( F=0/416و .)P=0/000
اينکه بین کدام گروهها تفاوت وجود دارد از آزمون تعقیبي همچنین نتايج آزمون آنالیز واريانس يکراهه نشان ميدهد
بونفروني استفاده شد. در سه گروه تفاوت آماري معناداري وجود دارد و شدت درد
جدول .3مقايسه تفاوت ميانگين شدت درد در مرحله پس از مداخله
(پيش از پانسمان) بين گروههاي اسطوخودوس ،پالسبو و کنترل
دورة 26شمارة – 6بهمن و اسفند 1397 مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
423بررسي مقايسهاي تأثیر دو روش آموزش ترکیبي و سخنراني….
بهمنظور بررسي رابطه رايحهدرماني با اسانس مطابق جدول ،3نتايج آزمون تعقیبي توکي نشان
] [ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416
اسطوخودوس و دريافت يا عدم دريافت داروي مسکن ميدهد میان میانگین درد گروه آزمايش با میانگین درد دو
براساس خواست بیمار در دوازده ساعت آينده ،از آزمون کاي گروه دارونما و کنترل تفاوت معناداري وجود دارد؛ پس مي
اسکوئر استفاده شد که نتايج آن در جدول 4آمده است. توان گفت رايحهدرماني با عصاره اسطوخودوس سبب کاهش
براساس جدول ،4مقدار کاياسکوئر در سطح خطاي درد گروه آزمايش در پسآزمون (قبل از پانسمان) شده است.
کوچکتر از 0/05معنادار نیست؛ از اينرو سه گروه از نظر همچنین بین میانگین درد گروه دارونما با میانگین درد گروه
میزان درد با هم تفاوت معناداري ندارند؛ يعني با توجه به کنترل تفاوت معناداري وجود ندارد.
توزيع نسبتها در داخل جدول ،گروه آزمايش تقريب ًا بهاندازه با توجه به شکل ،1میانگین درد گروه آزمايش در
دو گروه دارونما و کنترل درخواست داروي مسکن براي پسآزمون (پیش از پانسمان) از میانگین دو گروه ديگر در
تسکین درد کرده است (همه داروهاي تسکیندهنده درد، پسآزمون (پس از پانسمان) کاهش يافته است .اين امر در
مخدرها و غیرمخدرها) .نتايج حاصل از آزمون اندازهگیري سطح خطاي کوچکتر از 0/05معنادار است ،اما در
Downloaded from nmj.umsha.ac.ir at 5:04 +0430 on Monday May 13th 2019
هاي مکرر نیز ،ماندگارنبودن تأثیر رايحهدرماني با اسانس پسآزمون (پس از پانسمان) میانگین درد گروه آزمايش از
اسطوخودوس را تأيید ميکند. میانگین پسآزمون (پیش از پانسمان) دوباره افزايش مييابد
که در سطح خطاي کوچکتر از 0/05معنادار است و به
میانگین درد گروههاي دارونما و کنترل نزديک ميشود.
شکل .1مقايسه ميانگين درد 3گروه پيش از مداخله (پيش از پانسمان) و پس از مداخله (پس از پانسمان)
دورة 26شمارة – 6بهمن و اسفند مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
1397
424اثربخشي رايحهدرماني استنشاقي با اسانس اسطوخودوس ….
جدول .4دريافت داروهاي مسکن در دوازده ساعت اول پس از پانسمان در گروههاي مطالعه
] [ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416
نوع مداخله
گواه دارونما آزمايش
38 37 34 تعداد
دريافتکردن
95 92/5 85 درصد
داروي مسکن
2 3 6 تعداد
دريافتنکردن
5 7/5 15 درصد
2/60 کاياسکوئر
2 درجه آزادي
0/272 سطح معناداري
Downloaded from nmj.umsha.ac.ir at 5:04 +0430 on Monday May 13th 2019
دورة 26شمارة – 6بهمن و اسفند 1397 مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
عظیم عزيزي و همکاران 425
زمان اول ،بیمار نگران انجام پانسمان بود .در زمان دوم نیز سلطاني و همکاران ( )2013نیز به بررسي تأثیر اسانس
] [ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416
خستگي ناشي از پانسمان مانع از تمرکز بیمار براي اسطوخودوس بر درد پس از جراحي لوزه در کودکان 12-6
پاسخگويي به پژوهشگر بود و مداخله تنها يکبار انجام شد؛ سال پرداختند و نتیجه گرفتند که اسانس اسطوخودوس
بنابراين بهتر است مطالعاتي انجام شود که با توجه به آنها تأثیري بر درد بیماران اين گروه ندارد [ .]14ميتوان دلیل
مداخله در چند نوبت و چند روز پشت سر هم انجام شود. اين امر را تفاوت در وضعیت بیماران ،نوع عمل و سن بیمار
نتيجه گيري دانست .شهنازي و همکاران ( )2012نیز با بررسي تأثیر
آروماتراپي بر درد ناشي از جاگذاري آ.يو.دي در زنان نتیجه
اجراي مداخله رايحهدرماني استنشاقي با اسانس
گرفتند که رايحهدرماني با اسانس اسطوخودوس بر درد زنان
اسطوخودوس ،به کاهش درد بیماران دچار سوختگي بعد از
گروه آزمايش اثري نداشته است [ ]34که شايد دلیل اين امر
انجام مداخله منجر ميشود ،اما اين رايحه بر درد بیماران
علت حساسیت عمل جاگذاري آ.يو.دي و اضطراب ناشي از
سوختگي اثري کوتاهمدت دارد؛ بنابراين با توجه به نتايج
آن باشد.
Downloaded from nmj.umsha.ac.ir at 5:04 +0430 on Monday May 13th 2019
References
1. Burning Research Center of Iran University of 5. Fonseca AD, Reis SS, Silva SM, Amaro FÉ, de
Medical Sciences. Burning in Iran Tehran: Iran Oliveira Neta AI, et al. Nursing care in burn
University of Medical Sciences; 2015 . patients. Unimontes Científica. 2017 Nov 9:146-
2. Ministry of Health and Medical Education (Iran). 54.
Statistics burn in Iran Tehran2016. 6. Kanani M, Mazloum SR, Emami A, Mokhber N.
The effect of aromatherapy with orange essential
3. Apay SE, Arslan S, Akpinar RB, Celebioglu A. oils on anxiety in patients undergoing
Effect of aromatherapy massage on dysmenorrhea hemodialysis.
in Turkish students. Pain management nursing.
2012 Dec 1;13(4):236-40. 7. Bahraini S, Naji A, Mannani R. Effects of
https://doi.org/10.1016/j.pmn.2010.04.002 aromatherapy and its application. Journal of Urmia
Nursing And Midwifery Faculty. 2011 Apr
4. Rhiner M, Palos G, Termini M. Managing
15;9(1): 1-8.
breakthrough pain: a clinical review with three
case studies using oral transmucosal fentanyl 8. Montazeri A, Sajadian A, Ebrahimi M, Haghighat
citrate. Clinical journal of oncology nursing. S, Harirchi I. Factors predicting the use of
2004;8(5). complementary and alternative therapies among
https://doi.org/10.1188/04.CJON.507-512 cancer patients in Iran. European journal of cancer
care. 2007 Mar;16(2):144-9.
https://doi.org/10.1111/j.1365-2354.2006.00722.x
دورة 26شمارة – 6بهمن و اسفند 1397 مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
…. اثربخشي رايحهدرماني استنشاقي با اسانس اسطوخودوس426
9. Mashouf S, Aflaki M, Zanjani SE, Mojab F. The 19. Yayla EM, Ozdemir L. Effect of Inhalation
[ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416 ]
1397 – بهمن و اسفند6 شمارة26 دورة مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان
427 عظیم عزيزي و همکاران
29. Boonstra AM, Preuper HR, Reneman MF, 33. Karaman T, Karaman S, Dogru S, Tapar H, Sahin
[ DOI: 10.30699/sjhnmf.26.6.416 ]
Posthumus JB, Stewart RE. Reliability and validity A, Suren M, et al. Evaluating the efficacy of
of the visual analogue scale for disability in lavender aromatherapy on peripheral venous
patients with chronic musculoskeletal pain. cannulation pain and anxiety: A prospective,
International journal of rehabilitation research. randomized study. Complementary therapies in
2008 Jun 1;31(2):165-9. clinical practice. 2016 May 1;23:64-8.
https://doi.org/10.1097/MRR.0b013e3282fc0f93 https://doi.org/10.1016/j.ctcp.2016.03.008
30. Bikmoradi A, Harorani M, Roshanaei G, 34. Shahnazi M, Nikjoo R, Yavarikia P, Mohammad-
Moradkhani S, Falahinia GH. The effect of Alizadeh-Charandabi S. Inhaled lavender effect on
inhalation aromatherapy with damask rose (Rosa anxiety and pain caused from intrauterine device
damascena) essence on the pain intensity after insertion. Journal of caring sciences. 2012
dressing in patients with burns: A clinical Dec;1(4):255.
randomized trial. Iranian journal of nursing and 35. Nikjou R, Kazemzadeh R, Rostamnegad M,
midwifery research. 2016 May;21(3):247. Moshfegi S, Karimollahi M, Salehi H. The effect
https://doi.org/10.4103/1735-9066.180380 of lavender aromatherapy on the pain severity of
31. Mesri M. Effect of lavender aromatherapy on primary dysmenorrhea: A triple-blind randomized
Downloaded from nmj.umsha.ac.ir at 5:04 +0430 on Monday May 13th 2019
anxiety and hemodynamic changes: A randomized clinical trial. Annals of medical and health sciences
clinical trial. Quarterly Qom University Of research. 2016;6(4):211-5.
Medical Sciences Journal. 2017; 10 (12): 69-76. https://doi.org/10.4103/amhsr.amhsr_527_14
32. Tugut N, Demirel G, Baser M, Ata EE, Karakus S.
Effects of lavender scent on patients' anxiety and
pain levels during gynecological examination.
Complementary therapies in clinical practice. 2017
Aug;28:65.
https://doi.org/10.1016/j.ctcp.2017.05.006
1397 – بهمن و اسفند6 شمارة26 دورة مجلة علمي دانشکدة پرستاري و مامايي همدان