Professional Documents
Culture Documents
roku
Charakterystyka ustrojowa
Rok 1989 był rokiem przełomowym dla Polski, ale także i dla całej Europy. Upadek
komunistycznych potęg, a szczególnie upadek Związku Radzieckiego zmienił nie tylko mapę
Europy, ale także jej życie polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturalne. Polska a wraz z nią
także i kraje Europy Środkowo-Wschodniej przeszły transformację ustrojową. Z ustroju
komunistycznego, scentralizowanego państwo polskie przekształciło się w republikę
demokratyczną, wraz z wybieranymi w drodze wyborów powszechnych organami władzy. Zmianie
uległa także gospodarka, która przekształciła się z gospodarki centralnie planowanej, w gospodarkę
wolnorynkową. Pierwsze lata III Rzeczypospolitej obfitowały w ciągłe zmiany. W tym też okresie,
ale także i później, na polskiej scenie politycznej pojawiały się nowe partie. Najważniejsze z nich
zostały scharakteryzowane poniżej.
Unia Demokratyczna (UD) – partia polityczna utworzona w 1990 r. Na jej czele stanął Tadeusz
Mazowiecki. Partia skupiała dawnych działaczy Solidarności o dość szerokich poglądach
politycznych od socjaldemokratycznych na konserwatywnych kończąc. W pierwszych wyborach
parlamentarnych (27 X 1991 r.) UD zdobyła pierwsze miejsce, co z racji niewielkiej różnicy
pomiędzy poszczególnymi ugrupowaniami przełożyło się tylko na 62 mandaty. W 1992 r. miała
miejsce pierwsza secesja. Partię opuścili działacze skupieni wokół Aleksandra Halla, tworzącPartię
Konserwatywną (PK). Wśród działaczy UD można wymienić Bronisława Geremka, Hannę
Suchocką, pełniącą w latach 1992-1993, urząd premiera. W 1994 r. z połączenia Unii
Demokratycznej z Kongresem Liberalno-Demokratycznym (KL-D) powstała Unia Wolności
(UW).
Platforma Obywatelska RP
Partia założona 24 stycznia 2001 r. przez Donalda Tuska, Macieja Płażyńskiego i Andrzeja
Olechowskiego (zarejestrowana w marcu 2002 r.). Nową partię współtworzyły osoby wywodzące
się z Akcji Wyborczej „Solidarność”, z UW i KL-D. Partia opowiada się za zmianą konstytucji w
kierunku wzmocnienia władzy prezydenta, za zniesieniem senatu, zakazem finansowania partii
politycznych z budżetu państwa, za zniesieniem KRRiT, za zmniejszeniem centralnej administracji i
za przeprowadzeniem lustracji. W kwestiach gospodarczych PO zmierza do zreformowania
publicznych finansów, do obniżenia podatków i do wprowadzenia podatku liniowego. Do najbardziej
znanych jej działaczy należą: Donald Tusk, Bronisław Komorowski, Jan Maria Rokita, Grzegorz
Schetyna czy Julia Pitera.
Prawo i Sprawiedliwość
Współtworzyły także osoby wywodzące się z AWS i z Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego
(ZChN). PiS w swoich programach postuluje zmianę konstytucji w kierunku wzmocnienia władzy
wykonawczej. Chce zaostrzenia przepisów prawa karnego, skutecznej walki z korupcją i
przeprowadzenia lustracji. Opowiada się za zwiększeniem kontroli nad finansami publicznymi, za
ograniczeniem wydatków na państwową administrację, za uproszczeniem systemu podatkowego. W
wyborach w 2005 r. PiS zdobył 27,0% głosów, dwa lata później – 32,11% (166 mandatów), jednak
to nie wystarczyło by te wybory wygrać.
Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe (ZChN)
Partia została utworzona w 1989 r. przez środowiska związane z Solidarnością. W swoim programie
ugrupowanie odwoływało się do tradycji przedwojennej endecji i chrześcijańskiej demokracji. Partia
wchodziła w skład rządów J. K. Bieleckiego, J. Olszewskiego i H. Suchockiej. W wyborach
parlamentarnych w 1997 r. część działaczy uzyskała mandaty startując z ramienia AWS. Do
najbardziej znanych działaczy ZChN należeli: Wiesław Chrzanowski, Marek Jurek, Ryszard
Czarnecki, Stefan Niesiołowski (dziś PO).