ARTESANIA ANDINA

Aslla suyukunam sumaqta yaqaychanku ñawpaq watamanta llapa kawsayninkunta, chaymi kay Piru
suyunchipi sumaq qawasqa chaynallataq yupayphasqa tarikun.

Kay Piru hatun suyupim achka yachayninku kan, mikuyninku, tusuyninku, takiyninku, uywanku, sachanku,
sumaqta allinchan pachamamata. Chaynam kay Piru suyunchik achka uyayuq huk llaqtallapi.

Kay arte tradicional nisqanmi rikurin sumaq naqaychasqa chaynallataq kuyasqa llapa llaqta runakunawan,
chaymi chay artesaniapi llamkaq runakuna ñawpaq wataknamanta kanan punchawkama puntaman
puririchinku qinaspa qawachinku llapa runaman kay sumaq rurayninkuta. Artisaniam maqta miski ruray
llapa llamkaqpa makinwan, chaymi kimsa taksa suyunmanta (chakisqa, urqu, sachasapa) achka mana
riksisqa ruraykunakan.

Kay artisaniatam rantikunku rantikuna wasipi llaqta ukuman, chaynallaqmi lluklaw llaqtakuman.
Llamkayninpim mana makinwan rurankuchu, paykunaqa llamkanku kikinkupa makinwan sumaq
rikukunanpaq llampuwasa kananpaq. Chayman qinam sumaqta llimpinqaku achka tullpukunawam.

 Puka  Uqe
 Yana  Nina puka
 Yuraq  Kulli
 Paqu  Yana anqas
 Yanapuka  Qamya anqas
 Qamyapuka  Quyu
 Anqas  Qusni
 Qillu  Qamya qillu
 Qumir  Allpa llimpi

LLINKU ALLPA. Sichum churanki llinkuallpata Piru suyunchipa kawsayninwan, ñawpaq llaqta runakuna
qillqasqaku chay llinku allpapa wasanpi llapa ima ruraynikutapas ñawpaq watamantam kanan
punchawkama.

QATQAY. Kanmi llamaykuna kullupi chaynallataq rumipi (Huamqa rumi) chaypim sumaq ruraykuna tarikun.

Cusco, Puno llaqtapim rumita qatqankutllas utaq Huakankis sutiyuqpi chay, rumiñataqsi kasqa yana tullpu.

WIRA. Llaparuna taytacha unanchaqmi llamkasqaku wirapi, chay wiramanta rurasqaku, vilata, tuta
achkikunankupaq.

METAL RURAY. Runa llamkan, arwiarwikuna ruraspa.

LLIMPIY. Llimpiywan llamkanku sumaq yachayninkuta rikusqankuta, ñawpaq watamantan llimpiqku machay
ukupi, kunan punchawñataqmi imapa wasanpipas llimpinku.

Piru suyupi, kay llamkaykuna kan sumaq kawsakunan kupaq chaymanta, yachayninkuta riksichinku
llapallaqta runaman, uchuy qatun runaman.

Ñuqanchikmi yanapananchik puntaman lluksinankupaq qinaspa sumaqtaya yaqaychasunchik mana

chinkananpaq.