CONDITIONALE – Okresy warunkowe

W języku angielskim mamy do czynienia z trzema okresami warunkowymi, a także z tak

zwanym okresem warunkowym zerowym. Najogólniej zdanie warunkowe można opisać w
ten sposób:

jeśli jakiś warunek jest prawdziwy, spełniony » to czynność może być wykonana

Najczęściej struktura takiego zdania wygląda następująco:

IF + condition + result

lub

result + IF + condition

Zdanie podrzędne łączymy ze zdaniem głównym następującymi spójnikami:

playif jeśli, jeżeli

playwhen kiedy
playunless chyba że
playon condition pod warunkiem
playprovided, providing o ile
playas soon as jak tylko

Oto mała ilustracja, kiedy którego okresu warunkowego użyć:

okres warunkowy prawdopodobieństwo czas

zero conditional 100% dowolny
first conditional mniej więcej 50% przyszłość/teraźniejszość
second conditional 0% -kilka % przyszłość/teraźniejszość
third conditional 0% przeszłość

W kolejnej zakładce zobaczymy jak zbudowany jest pierwszy okres warunkowy.

Zero Conditional - zerowy okres warunkowy

Okresu "zerowego" używamy, kiedy mówimy o czymś, co jest zawsze prawdą. Jeśli
podgrzejesz wodę do 100° Celsjusza zagotuje się - i to jest fakt (przy normalnym ciśnieniu
ok. 1014 hPa). Nie dzieje się inaczej.

playIf you heat water to 100 degrees Jeśli podgrzejesz wodę do 100 stopni
Celsius, it boils. Celsjusza, zagotuje się.

W takim przypadku w obu częściach zdania używamy czasu Present Simple:

if + Present Simple , Present Simple

Nieważny jest tu czas, czy jest to przeszłość, przyszłość czy teraźniejszość. Istotne jest to, że
dla danego warunku ZAWSZE oczekujemy tego samego rezultatu.

Zamiast if, można także użyć when:

playWhen you heat water to 100 Kiedy podgrzejesz wodę do 100 stopni
degrees Celsius, it boils. Celsjusza, zagotuje się.

I więcej przykładów:

playWhen you don't eat, Jeśli nie jesz robisz się głodny. (trudno z
you get hungry. tym dyskutować lub myśleć inaczej)
playMike is late for work if Mike spóźnia się do pracy jeśli spóźni się na
he misses the tram at 7.30. tramwaj o 7.30. (i taki jest fakt)
playIf you don't eat, you die. Jeśli nie jesz, umierasz.
playIf you want to leave a Mów po sygale, jeśli chcesz zostawić
message, speak after the beep. wiadomość.
Jeśli nie słodzę herbaty chociaż przez
playIf I don't put sugar in my tea even
tydzień, zawsze chudnę. (ach gdyby to było
for a week, I always lose weight.
takie proste ...)
Zero conditional, czyli coś jest zawsze prawdziwe i dany warunek daje zawsze ten sam
rezultat.

First Conditional - Pierwszy okres warunkowy

Używając pierwszego okresu warunkowego mówimy o wydarzeniu w przyszłości, które ma
realną szansę, żeby zaistnieć. Na przykład chcesz przekazać koleżance, która jest chora,
książki. Dzwoniła i mówiła, że lepiej się już czuje i powinna jutro przyjść do szkoły. Czyli
istnieje możliwość (ale nie jest to w 100% pewne), że będzie jutro w szkole i będziesz mógł
przekazać jej książki.

playIf Sarah is at school tomorrow, I will Jeśli Sara będzie jutro w szkole,
give her the books. przekażę jej książki.

albo

playI will give Sarah the books if she's at Przekażę Sarze książki, jeśli będzie
school tomorrow. jutro w szkole.

Struktura zdania w pierwszym okresie warunkowym wygląda następująco:

if + Present Simple , WILL + bezokolicznik

lub

WILL + bezokolicznik if + Present Simple

Jak widać w pierwszym zdaniu, po słówku IF nie używamy czasu przyszłego (will), mimo
że w tłumaczeniu taki czas występuje. To bardzo ważna zasada! Wstawiamy zawsze czas
Present Simple! (w niektórych zdaniach Present Continuous lub Present Perfect), a po
polsku zdanie tłumaczymy w czasie przyszłym.

Zobaczmy więcej przykładów:

Jeśli pogoda będzie ładna w

playIf the weather is fine on Saturday, we'll
sobotę, to pójdziemy na długi
go for a long walk.
spacer.
Ona cię pocałuje, jeśli dasz jej
playShe will kiss you if you give her flowers.
kwiaty.
playYou'll be there on time unless the Będziesz tam na czas, chyba że
bus is late. autobus się spóźni.
Zadzwonię do ciebie, jak tylko będę
playI'll call you as soon as I get home.
w domu.
Zrobimy to dla ciebie, jeśli
playWe'll do it for you if you promise not to
obiecasz, że nie powiesz nikomu o
tell anyone about that.
tym.
Pójdziemy na plażę, pod
playProviding the sun is shining we'll go to
warunkiem, że słońce będzie
the beach.
świeciło.
playI think if I read this book, I'll pass the
exam.
playI'll call you when I come back from
London.
playAs soon as I receive the money, I'll
pay you for the car.
playOk, I'll tell you what my plan is on
condition that you don't tell mom about it.
playIt won't work if you don't put batteries
into it.
playDo you think she'll marry me if I ask her
to be my wife?
Myślę, że jak przeczytam tę książkę
to zdam egzamin.
Zadzwonię do ciebie kiedy wrócę z
Londynu.
Jak tylko dostanę pieniądze,
zapłacę ci za samochód.
Dobra, powiem ci co planuję, ale
pod warunkiem, że nie powiesz nic
o tym mamie.
To nie zadziała, jeśli nie włożysz
baterii.
Myślisz, że ona za mnie wyjdzie,
jeśli ją poproszę, żeby została moją
żoną?

I na koniec przypomnijmy najważniejszą zasadę:

Pierwszego okresu warunkowego używamy, jeśli jest bardzo duże prawdopodobieństwo,

że warunek zostanie spełniony.

Second Conditional - Drugi okres warunkowy

Drugi okres warunkowy to także myślenie o przyszłości lub teraźniejszości. Tym razem
warunek, a co za tym idzie sytuacja, ma niewielką (prawie żadną) szansę, żeby zaistnieć
lub wręcz warunek nie może być spełniony. Czyli można sobie pomarzyć... Ale przecież
marzenia czasem się spełniają...
W tłumaczniu na język polski używamy trybu przypuszczającego.

Gdybym miał dużo pieniędzy,

playIf I had a lot of money, I would
pojechałbym na wycieczkę dookoła
go on a trip around the world.
świata.

Ale nie mam tyle pieniędzy, przynajmniej w tej chwili. Ale przecież mogę wygrać w totka,
niewielka szansa (jedna na kilkanaście milionów;-)) istnieje.

Zdanie w drugim okresie warunkowym budujemy następująco:

if + Past Simple , WOULD + bezokolicznik

I jak zwykle przykłady, na których najlepiej widać użycie drugiego okresu warunkowego:

playHe would help her if he had more time.
playIf I were younger, I'd get that job.
playMy life would be totally different if
I could turn back time.
playWould you come to me today if
I asked you really kindly?
playIf I were you, I would never buy this
CD.*
playTom would ask her for a dance if
he knew how to dance.
playShe'd have more friends if
she weren't so aloof.
playIf they didn't smoke so much,
they wouldn't spend so much money.
playWould she go to Canada if she had such Czy ona pojechałaby do Kanady,
a chance?
On by jej pomógł, gdyby miał więcej
czasu.
Gdybym był młodszy dostałbym tę
pracę. (brutalna rzeczywistość ...)
Moje życie byłoby zupełnie inne
gdybym mógł cofnąć czas.
Przyszedłbyś do mnie dziś, jeśli
poprosiłabym cię naprawdę
grzecznie?
Gdybym był tobą (na twoim miejscu)
nigdy nie kupiłbym tej płyty.
Tom poprosiłby ją do tańca, gdyby
umiał tańczyć.
Ona miałaby więcej przyjaciół, gdyby
nie była taka wyniosła.
Gdyby oni tyle nie palili to nie
wydawaliby tylu pieniędzy.
gdyby miała taką okazję?

* Uwaga: w drugim okresie warunkowym czasownik be użyty po if najczęściej ma taką samą

formę we wszystkich osobach liczby pojedynczej i mnogiej - were.

Czasem zamiast słówka would możemy użyć should, could lub might:

playShe could do it if she Ona mogłaby to zrobić, jeśli by tylko

only wanted to.
playThey might travel around the
world if they hadenough money.
playIf she invited you, you
really should go.
chciała.
Oni mogliby podróżować dookoła świata,
jeśli mieliby wystarczająco dużo pieniędzy.
Jeśli cię zaprosiła, naprawdę powinieneś iść.

I na koniec ponownie zasada:

Drugiego okresu warunkowego używamy mówiąc o teraźniejszości i przyszłości, jeśli

istnieje niewielkie prawdopodobieństwo spełnienia warunku lub warunek nie może być
spełniony.

Third Conditional - Trzeci okres warunkowy

Przed nami najtrudniejsze... trzeci okres warunkowy. Tak naprawdę nie jest on taki trudny,
jednak jego konstrukcja może, szczególnie na początku, sprawiać trudności.

Pierwsze dwa okresy warunkowe odnosiły się do teraźniejszości i przyszłości, natomiast

trzeci odnosi się wyłącznie do przeszłości. Tu także marzymy.. tym razem jednak
marzenie nie ma ŻADNYCH szans na spełnienie się, ponieważ nie cofniemy czasu i nie
zmienimy przeszłości. I tyle, szansa minęła i nic jej nie wróci.

Gdybym spotkał Susan w poprzednim

playIf I had met Susan last week tygodniu dałbym jej tę książkę.
I would have given her the book. (ale nie spotkałem i nie dałem jej książki,
szansa minęła)

Teraz zobaczmy jak zbudować to trochę skomplikowane zdanie:

if + Past Perfect , Future Perfect in the Past*

pomijając nazwy czasów mamy:

if + had + III forma , would have + III forma**

I przykłady, przykłady... pamiętajmy, że wszystkie odnoszą się do przeszłości!

Gdybyś przyszedł wcześniej, nie

playIf you had come earlier I wouldn't musiałbym tak długo na ciebie
have had to wait for you so long. czekać. (ale niestety musiałem czekać i
czekać...)
Pobralibyśmy się wiele lat temu, gdybym
playWe would have got married many
był wtedy odważniejszy. (i poprosił ją o
years ago if I'd been more courageous.
rękę)
playYou'd have understood everything Zrozumiałbyś wszystko, gdybyś go
if you had listened to him. posłuchał.
playIf she had known about the
Gdyby wiedziała o konsekwencjach, to by
consequences, she wouldn't have
tego nie zrobiła.
done that.
playThey would have missed their train
Gdyby nie wzięli taksówki na dworzec
if they hadn't taken a taxi to get to the
spóźniliby się na pociąg.
station.
Zdalibyśmy te egzaminy gdybyśmy się
playWe would have passed our exams
więcej uczyli. (a tak czeka nas
if we had studied harder.
poprawka...)
 Gdybyś przyszedł na imprezkę poznałbyś
playIf you had come to the party, you'd
mnóstwo ślicznych dziewczyn. (a on głupi
have met a lot of beautiful girls.
nie poszedł ;-))
playMary wouldn't have paid so much
Mary nie zapłaciłaby tak dużo za tę
for this dress if she had waited for a
sukienkę, jeśli poczekałaby na wyprzedaż.
sale.

* zamiast Past Perfect mogą się też pojawić inne formy:

a) Past Perfect Continuous, jeżeli czynność z przeszłości była tłem dla innej czynności:

playThey wouldn't have caused that Nie spowodowaliby tamtego wypadku

accident if they hadn't been driving so
fast. (They caused the accident because
they were driving so fast.)
playI would have accepted his offer if
I had been looking for a job. (I wasn't
looking for a job then, so I didn't accept
it.)
gdyby tak szybko nie jechali.
(Spowodowali wypadek bo jechali tak
szybko.)
Przyjęłabym jego propozycję, gdybym
szukała pracy. (Nie szukałam wtedy
pracy, więc jej nie przyjęłam.)

b) pominięcie if oraz inwersja w języku formalnym

playHad taxes risen, there would have

Gdyby podatki wzrosły, byłyby strajki.
been strikes.
playHad the government reacted
Gdyby rząd zareagował natychmiast,
immediately, the riots wouldn't have
zamieszki by się nie przeciągały.
continued.

c) But for+ rzeczownik/zaimek, co znaczy: Gdyby nie

playBut for his help, I wouldn't have Gdyby nie jego pomoc, nie zdałbym
passed the exam. egzaminu.
playBut for them, we would have got lost. Gdyby nie oni, zgubilibyśmy się.

d) If it hadn't been for + rzeczownik/zaimek, co znaczy: Gdyby nie (można tu też zastosować
inwersję i otrzymamy: Had it not been for)

playIf it hadn't been for their support, I Gdyby nie ich wsparcie, nie
wouldn't have finished university. skończyłbym studiów.
playHad it not been for that, we would have Gdyby nie to, bylibyśmy w
been in trouble. kłopotach.
e) was/were to + perfect infinitive, gdy chcemy podkreślić bardzo ograniczone
prawdopodobieństwo wystapienia jakiegoś wydarzenia w przeszłości

Gdybym miała nie zdać, moi rodzice by się

playIf I was to have failed, my
wściekli. (na szczęście egzamin był łatwy a w
parents would have got
dodatku wszysko umiałam, więc tak sobie tylko
furious.
hipotetycznie rozważam)
playIf we were to have
Gdybyśmy mieli zbankrutować, to założylibyśmy
gone bankrupt, we would have
inną firmę.
set up another company.

** Zamiast would może się pojawić could lub might, kiedy chcemy powiedzieć, że
coś mogłoby się stać, raczej niż stałoby się.

playI could have caught the train if I had Mógłbym złapać pociąg gdybym
got up earlier. wcześniej wstał (albo i nie ...).
playShe might have frozen to death if she Mogłaby zamarnąć na śmierć gdyby
hadn't called for help. nie wezwała pomocy.

Uwaga: Zwróćmy uwagę, że zarówno had jak i would łączą się z zaimkami w ten sam
sposób, np:

you would you had = you'd

I would I had = I'd
they would they had = they'd
she would she had = she'd

You would have passed the test if you had studied harder. = You'd have passed the test
if you'd studied harder.

Mixed Conditionals - okresy warunkowe mieszane

Poznaliśmy już wszystkie okresy warunkowe, poznaliśmy zasady ich stosowania. Jednak
czasem dozwolone jest "pomieszanie" dwóch okresów. Zobaczmy na przykład:

playIf he hadn't bought the car, Gdyby nie kupił tego samochodu, nie
he wouldn't be short of money now. miałby teraz kłopotów z pieniędzmi.

Jak widać mamy w zdaniu elementy drugiego i trzeciego okresu warunkowego. Jest to
dozwolone, ponieważ odnosimy się do czynności, która została wykonana w przeszłości
ale ma konkretny wpływ na sytuację w tej chwili. Kupił drogi samochód rok temu i dziś
ma kłopoty finansowe - przeszłość ma wpływ na teraźniejszość.

Zobaczmy więcej zdań tego typu:

Gdybym wygrał w totka, byłbym teraz

playIf I had won the lottery, I would
be rich.
playIf they had been born in Africa, their
life would be totally different now.
playIf I hadn't taken that job, I wouldn't
be the president of the company now.
playIf we had looked at the map,
we wouldn't be lost.
bogaty.
(ale nie wygrałem kiedyś tam i nie
mam teraz góry pieniędzy)
Gdyby urodzili się w Afryce, ich życie
wyglądałoby teraz zupełnie inaczej.
Gdybym (wtedy) nie przyjął tej pracy,
nie byłbym teraz prezesem firmy.
Gdybyśmy spojrzeli na mapę, nie
zgubilibyśmy się.
(ale nie spojrzeliśmy i teraz nie wiemy
gdzie jesteśmy)

Sytuacja z przeszłości może mieć także wpływ na przyszłość:

Gdyby zdała egzamin w zeszłym

playIf she had passed her exam last week, tygodniu, jechałaby z nami na
she would be goingwith us tomorrow for a wycieczke jutro.
trip. (ale nie zdała i musi zakuwać zamiast
odpoczywać na wycieczce)

Drugi i trzeci okres warunkowy możemy także pomieszać mówiąc o obecnej sytuacji, która
mogła zmienić jakąś sytuację w przeszłości. Troche zamieszane? Zobaczmy na przykład:

Gdybym miał dużo pieniędzy, to

playIf I had a lot of money, I would kupiłbym sobie tego mercedesa, którego
have bought that Mercedes that I saw widziałem wczoraj na ulicy.
yesterday in the street. (ale jestem bez kasy i wczoraj kupiłem co
najwyżej parę bułek i jogurt ;)

I więcej przykładów:

Gdyby Mary mówiła po francusku,

playIf Mary spoke French, she would have
helped you with that translation.
playIf they weren't afraid of spiders
they would have searchedthe basement too.
pomogłaby ci przy tłumaczeniu.
(ale nie zna i nie pomogła mu
przetłumaczyć)
Gdyby się nie bali pająków,
przeszukaliby też piwnicę.
 playIf he didn't love driving, he wouldn't Gdyby tak nie uwielbiał jeździć, nie
have become a taxi driver. zostałby taksówkarzem.

W języku angielskim występują tzw. zdania warunkowe, w których mówimy o tym, że jeżeli dany warunek zostanie
spełniony, to nastąpi jakiś skutek.
Struktura zdania warunkowego
If + warunek + rezultat
lub
Rezultat + if + warunek
Kolejność części zdania nie ma znaczenia, jeżeli jednak całe zdanie zaczyna się od części nadrzędnej, po "if" nie
stawiamy przecinka.
Najczęściej występującym spójnikiem łączącym zdanie podrzędne (warunek) ze zdaniem głównym (rezultat) jest
słówko "if" - jeżeli; ponadto możemy spotkać się z następującymi spójnikami:
 when – kiedy
 unless - chyba że, jeśli nie
 on condition - pod warunkiem
 in case - w przypadku gdy
 provided, providing - o ile
 as soon as - jak tylko
 as - gdy, jako, ponieważ
 whenever - kiedykolwiek
 suppose, supposing - przypuszczając
 otherwise - w przeciwnym razie
Rozróżniamy kilka rodzajów okresów warunkowych:
0 okres warunkowy (Zero Conditional)
Używamy tylko w przypadku mowy o sytuacjach prawdziwych, tzn. kiedy coś jest zawsze prawdą, a także mówiąc
o zwyczajach.
Budowa:
If + Present Simple + Present Simple
lub:
Present Simple + if + Present Simple
Przykłady:
 If you don't drink, you are thirsty.
 If you sleep well at night you feel relaxed.

I okres warunkowy (First Conditional)

Stosujemy w przypadkach, kiedy mówimy o sytuacjach / zdarzeniach przyszłych, możliwych i realnych, kiedy
istnieje duże prawdopodobieństwo, że warunek zostanie spełniony.
Budowa:
If + Present Simple + Future Simple (will + podstawowa forma czasownika)
lub:
Future Simple + if + Present Simple
Przykłady:
 If you are hungry, we will go to the restaurant.
 I will help you provided you tidy your room.
 Will he buy a new car if his wife passes a driving test?
 II okres warunkowy (Second Conditional)
Stosujemy, kiedy mówimy o sytuacjach prawie nierealnych, praktycznie niemożliwych do spełnienia. Stosujemy te
konstrukcję mówiąc o teraźniejszości bądź przyszłości, aczkolwiek dany warunek nie ma prawie żadnej szansy na
zaistnienie. Okres ten jest podobny do trybu przypuszczającego w języku polskim.
Budowa:
If + Past Simple + Future Simple in the Past (would + podstawowa forma czasownika)
lub:
Future Simple in the Past + if + Past Simple
Przykład:
 If I were you, I wouldn't buy this terrible blouse.
 My friend would go around the world if he won a lot of money in lottery.
 Should Marry forgive him if he apologized her?
Zamiast słówka "would", wystąpić mogą też słówka: "should", "could", "might".
W części warunkowej zdania - po "if" - w miejsce "was" najczęściej używamy "were".
III okres warunkowy (Third Conditional)
Używamy, kiedy mówimy o sytuacjach i zdarzeniach z przeszłości, których już nie możemy spełnić, ponieważ
szansa na to bezpowrotnie minęła.
Budowa:
If + Past Perfect + Future Perfect in the Past
lub:
Future Perfect in the Past + if + Past Perfect
Przykład:
 If my mother had driven more slowly, we would have seen the beautiful views in France.
 You would have loved this music star if you had gone with us to his concert last week.
 Would she have left her husband if she had met her first boyfriend last holidays?
Mieszane okresy warunkowe
Czasami może wystąpić pomieszanie okresów warunkowych. Zdarzy się tak w następujących sytuacjach:
Jeśli sytuacja z przeszłości ma wpływ na sytuację obecną lub przyszłą.
Budowa:
If + Past Perfect + Future in the Past
lub:
Future in the Past + if +Past Perfect
Przykłady:
 If they had visited us two weeks ago, they could attend the course this week.
 I would have my own company if I had agreed to take money from my uncle three years ago.
Jeśli sytuacja ogólna (także obecna, np. cecha charakteru bądź inna właściwość) mogła mieć wpływ na sytuację z
przeszłości.
Budowa:
If + Past Simple + Future Perfect in the Past
lub:
Future Perfect in the Past + if + Past Simple
Przykłady:
 If my sister were clever, she wouldn’t have moved in together with Mark.
 Mary would have helped you in learning Russian last year if she knew this language.
Inwersja w okresach warunkowych
Przy zastosowaniu okresów warunkowych można spotkać się z inwersją, czyli szykiem przestawnym - jednakże
znaczenie zdania w takim przypadku nie ulega zmianie.
Przykłady:
 If I were you - Were I you
 If he had sold it - Had he sold it
 If they could dance - Could they dance
Więcej informacji na temat inwersji można znaleźć w oddzielnym zagadnieniu gramatycznym: "Inwersja".